Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ TERR Gil UNG Oracio Ocion tCoin @bst 9. desA hiMmatanagara *Wire SANERIE Oleor
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdhutAnI pagadaMDI pustaka trIjuM (sana 1949nA jUnathI mAMDIne 31 mArca 1951 sudhIno samayagALo A DAyarImAM AvarI lIdho che.) maNibhAI bApubhAI paTela : saMpAdaka : manu paMDita : prakAzaka : mahAvIra sAhitya prakAzana maMdira haThIbhAInI vADI, dilhI daravAjA bahAra, amadAvAda-380 004
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzaka : manu paMDita maMtrI, mahAvIra sAhitya prakAzana maMdira, haThIbhAInI vADI, dilhI daravAjA bahAra, amadAvAda-380 004 nakala : eka hajAra prathama AvRtti : 1997 caiitra suda ekama, gUDI paDavo tA. 8-4-1997 munizrInI 15mI nirvANa tithi kiMmata : rUpiyA cAlIsa : mudraka : pUjA grAphIksa, bI, jI. TAvara, dilhI daravAjA bahAra, amadAvAda-38) OC4 .
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA satya-prema ane nyAyarUpI sarvavyApI IzvaranI zodhayAtrA sAdhutAnI pagadaMDI-nA A pahelAM be bhAga ame pragaTa karI cUkyA chIe. prathama bhAgamAM 1946 ane 1947no samayagALo Ave che. bIjA bhAgamAM 194panuM viramagAmanuM cAturmAsa tathA (tA. 30-11-1947 thI 18-1ra-1948) sudhIno samayagALo AvarI levAmAM Avyo che. A trIjo bhAga saMvata 2005nuM cAturmAsa gUMdI gAmamAM thayela tyAMthI zarU thAya che. gUMdI e munizrInI pravRttionuM tyArapachI mukhya kendra banI rahe che. e rIte 1949nA jUnathI mAMDIne 31 mArca 1951 sudhI banAsakAMThAno pravAsa pUro kare che. e gALAne ahIM AvarI levAmAM Avyo che. gaMdInA cAturmAsa pUrA karI temaNe bhAlanA gAmaDAMmAM potAno vihAra zarU karyo. prathama mukAma vejaLakA gAme hato tyAM jAherasabhAmAM kahe che : "mANasanuM zarIra maLe teTalAthI mANasa banato nathI. jema pANI che, te sAcuM tyAre kahevAya ke tenAthI tRSA chIpe... ApaNane khoLiyuM mANasanuM maLyuM che, paNa aMdara jAnavara haze to mANasa nahIM kahI zakAya. mANasAI Ave tyAre ja te mANasa kahevAya" (pA. 1). manuSya yonimAM janma levA mAtrathI manuSya thavAtuM nathI. mATe ja mAnavanI tAlIma-kaho ke sAdhanAnuM mahattva che. A manuSyatvanI sAdhanA ApaNA dezanI paraMparAmAM sAcA sAdhu-saMto-potAnA samadarazI aMtaHkaraNathI karatA AvyA che, ane mAnavone ghaDatA AvyA che. A DAyarImAM paNa enAM suMdara citro ThekaThekANe jovA maLe che. chevaTe to mAnave divyatA prApta karavAnI che. tyAre manuSyajanmanI kRtArthatA kahevAya, paraMtu jyAM manuSyatva ja nathI paidA thayuM, khIlyuM nathI, tyAM devatvanI kyAM vAta karavI ? e mATe te samajAve che ke mANasa bIjAne keTalo upayogI thAya che, ane te keTalo sadguNI banyo che. enAthI mANasAInuM mApa kADhI zakAya.
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ A aMge teo vividha dRSTAMto ane bodhakathAothI samajAve che. temAM ApaNI prAcIna saMskRtinAM mUlyone paNa jAgrata kare che. eka ThekANe-"sadAvratanuM mahattva samajAvatAM kahe che : 'tame e zabda upara vicAra karo - ahIM roje roja pALavAnA vratanI vAta che. kAyamI vratanI vAta che, koI sArA saMkalpanI vAta che ane pachI kahe che ke sArI vAtano saMkalpa rojeroja karavo joIe. ghaNI vakhata saMkalpa levAnuM mana thAya che, paNa aMdarathI baLa maLatuM nathI. tyAre ApaNA sAdhu-saMto-nA pratyakSa sahavAsathI e baLa aMdarathI jora karIne phUTI nIkaLe che, jema varasAda AvatAM varApa Ave, ane bIja taiyAra hoya to phUTI nIkaLe tema AvI hRdayadharatImAM keTalAMka bIja tvarita pragaTI UThe che. agAunI baMne DAyarIomAM ApaNe noMdhyuM che ke mahArAjazrIe gAmegAma pharIne seMkaDo lokone samajAvI, vyasanamuktithI choDAvyA che. potAnI jAtane zuddha karavI, iMdriyonA kheMcANathI mohita na thaI jatAM, iMdriyo para kAbU dharAvavo - temAM saMkalpo ane vrato mahattvano bhAga bhajave che. A graMthamAM paNa bhAlanA gAmaDAMmAM to kharA ja, paNa banAsakAMThAnA gAmomAM paNa ghaNA lokoe munizrI AgaLa vyasanamukti - zarAba, cA, mAMsa-mATI vagerenI pratijJA lIdhI che. munizrInI lokakeLavaNInI AkhI paddhati temanI A vihArayAtrAmAMthI ApaNe joI zakIe chIe. gUMdI AzramamAM kheDUtono aThavADika varga rAkhyo hato. prathama ja varga hato. kheDUto cA-tamAku, bIDI vagerenA vyasanI paNa hatA, chatAM temane vargamAM tAlIma maLI. temano mukhya Azaya hato ke, kheDUta jo deza ane duniyAnA prazno jAte samajato nahIM thAya to khetImAM game teTalo zrama karaze, bhoga Apaze, paNa jJAna vinA jIvana unnata banAvI nahIM zake. AvA ghaDatara mATe temanI A pradezanI vihArayAtrA satata cAlu ja rahetI. temanI lokaghaDataranI eka cokkasa prakAranI paripATI hatI. mAnavanA parivartana mATe tenA hRdayano AMtarasparza thavo joIe. eno artha e ke vyaktigata saMparka rahevo joIe. mahArAjazrIno vyaktigata saMparka asAdhAraNa raheto, vihAramAM gAme gAma-aneka lokaAgevAnone pratyakSa rIte teo oLakhatA. A vihArayAtrAmAM temaNe be praznane mukhya banAvyA che : kaMTrola kADhavA. paNa saMta kevaLa nakArAtmaka laDAI kevI rIte ApI zake. gAMdhIjIe prajAne asahakArano maMtra Apyo, te sAthe aDhAravidha racanAtmaka kAryo paNa ApyAM. tema mahArAjazrIe samajAvyuM ke - kaMTrolanuM aniSTa jarUra che, paNa te kADhavuM hoya to ApaNe svaye
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApaNI jAta upara niyaMtraNa mUkavuM joIe. ane e mATe kheDUtonuM saMgaThana jarUrI che. gAmaDAnA uddhAramAM ja dezanA uddhAranI cAvI che, evA gAmaDAnuM saMgaThana thavuM joIe. tethI gAmegAma kheDUto, maMDaLanA sabhya bane, svecchAe sabhya bane - e jAtanI samajUtI Ape che. kheDUtamaMDaLanA pAyAmAM naitikatA rahelI che. teo kahe che : koIpaNa saMsthAnA pAyAmAM sarvajana hitano khyAla nahIM hoya, to te maMDaLanuM naitika baLa pUrepUruM nahIM khIlI zake... dareka jaNa ekabIjA mATe ghasAI chUTe to ja temAMthI tyAga ane sahakAra Avaze" (pA. 41). vyaktigata sparza thayA pachI teo samUhane le che. e mATe zibiro, saMmelano ane vargo calAve che. keTalIka vakhata moTA pAye saMmelanonI bhalAmaNa kare che. jyAM AkhA samUhane sparzato prazna hoya tyAM saMmelana sivAya sudhArano mArga ja nathI. saMvata 199pamAM mANakolamAM prathama lokapAla saMmelana yojI e komanA sAmAjika sudhArAnA zrIgaNeza mAMDyA hatA. have e sudhArAo paNa DhIlA thatA jatA hatA. vaLI kheDUta saMmelananI vAta paNa samajAvavI hatI tethI pa6 gAmanA AgevAnonuM eka saMmelana mANakolamAM maLe che. A saMmelananI vizeSatA varNavatAM mahArAjazrI pote noMdhe che : "A saMmelananI vizeSatA e hatI ke bahenoe sArA pramANamAM hAjarI ApI hatI, ane utsavanuM rUpa saheje maLI gayuM hatuM (pA. 16). koIpaNa sudhAro mAnavajAtanI aDadhI saMkhyA strI sudhAraNA upara AdhAra rAkhe che. samAjanI pragatinuM mApa strI-sanmAna ke strI-vahevArathI mapAvuM joIe. mahArAjazrI strI-puruSanAM baMne pallAMne sarakhAM ghaDatA jAya che. nAnAM saMmelano to A gALA daramiyAna ane tyArapachI paNa akhaMDa rIte ApaNane jovA maLe che. e silasilo banAsakAMThAmAM paNa cAlu rahyo che. bhAratanA gaNataMtradina 25-26 jAnyuArIe AdaroDAmAM zrI ravizaMkara mahArAjanA pramukhapade maLeluM kheDUtonuM saMmelana, A DAyarInuM paNa eka saMbhAraNuM banI rahe che. ravizaMkara mahArAja potAnI taLapadI gAmaThI bhASAmAM samajAve che : ApaNe ATalA badhA ghauM ane DAMgara pakavIe chIe chatAM moDhA upara teja nathI, devAmAMthI mukta nathI, AnuM kAraNa zodhavA ane upAya karavA ApaNe bhegA maLIe chIe (pA. 105). munizrInA Agamana pUrve A pradezano eka mukhya savAla hato DhoracorIno'. vAhaNa pagI munizrInA saMparkamAM Avyo, teNe saMtane caraNe lIMbaDInI jAherasabhAmAM
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ potAnI jAta samarpita karI, tenI jJAtinA sudhAraNAmAM pahela karavA lAgyo. munizrIno saMparka satata raheto. Ano upayoga karI teNe poAtAnA vatana-pANIsaNAmAM tA. 4-5-50 nA roja moTuM saMmelana rAkhyuM hatuM. A eka mahattvanuM pagaluM gaNI zakAya, saMmelana--corI, lUMTa, zikAra, parastrIharaNa ane vyasanothI mukta rahevA aMgenA TharAva karyA hatA. jemanI matharAvaTI ja dhADapADu ke cora-lUMTArA tarIkenI melI che, temanI pAse AvuM kAma levuM keTaluM vasamuM hoya che, e to je e komamAM kAma kare ene ja samajAya ! AvI ja bIjI koma khamIravaMtI zramajIvI paDhAranI che. dharajI gAmamAM paDhAronuM moTuM saMmelana bharAyuM. maNibhAI paDhAronI bhaktine A pramANe noMdhe che : mahArAjazrI pratyenI bhakti evI ke mahArAja emanA gAmamAM rahe tyAM sudhI koI mAMsAhAra na kare. (pA. 38) saMmelanamAM emanA matabhedanA muddA carcAyA ane samajAvaTathI tenuM nirAkaraNa karavAmAM AvyuM. saMtonuM kAma ja e che ke jyAM hRdaya bhAMgyAM, matabheda paDyA, tenuM samAdhAna ke saMdhAnamAM upayogI thaI paDavuM. A DAyarImAM munizrInA jIvananI ghaTanAonAM keTalAMka mahattvanAM pAsAM jovA maLe che. emAM atyaMta karuNa ane ghAtakI rIte thayela kALu paTelanuM khUna. kALu paTela munizrInI pravRttionA staMbharUpa hatA. gUMdI AzramamAM jalasahAyaka samitinI beThakamAM hAjarI ApIne sTezane jAya che, tyAM AzramanA lagabhaga parisaramAM ja temanuM khUna thAya che. samagra mAnavatAno A kAramo ane kruNa ghA hato. tenI vyathA munizrIne keTalI pahoMcI haze te vAcaka samajI zakaze. kALu paTelanuM temane hAthe UtarI Avela rekhAcitra, temanA mAnava pArakhu svabhAvano eka uttama namUno che : teo kahe che : e gItAno pUrNa kSatriya bhale na hoya paNa A pradezanA mArA anubhavamAM sauthI vadhu kSAtrateja meM e maradamAM bhALyuM hatuM. jemaNe khUna karyuM evA pheMkane AMkhanA DoLAmAtrathI dhrujAvanAra emanI komanA be mANasothI Ama mare kharo ?... kevuM e mRtyu ? aneka sevaka-sevikAo ene aMta vakhate sAMpaDe che. enA hAthane enA zraddhApAtre potAnA hAthamAM lIdho che ane nADa baMdha thavA mAMDe che' (pA. 171). munizrInI pravRttionA pAyAmAM keTalAMka vIra balidAno devAyAM che, teno prAraMbha A bhaDavIrathI thayo. ravizaMkara mahArAja ane saMtabAlajInI hAjarImAM khUnIo hathiyAra, lUgaDAM va. soMpI khUnano ekarAra kare che. pAchaLathI korTamAM pharI jaI 6
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirdoSa chUTI jAya che. A nyAyanA nATakarUpa bhajavAyela Akho prasaMga baMne saMta puraSone bhAre AghAta pahoMcADe che. temane sajA karAvavA nahIM, paNa adAlatomAMthI lokavizvAsa UThI jaze to A ekamAtra zraddhA kendra paNa tUTI paDaze mATe, adAlatomAM sAkSIne IzvaranA nAmanA sogaMda levAnA hoya che. mahArAjazrI je rIte A pratijJA uccAre che temAM teo kyA Izvarane mAne che tenuM darzana thAya che. teo kahe che : "satya prema ane nyAya mAthe rAkhIne, je pUchazo te bolIza. (tA. 12-12-50) kALu paTela khUna kesamAM sAkSI ApavA Ave che tyAre ekAda mAsa teo amadAvAdamAM gALe che, teno lAbha amadAvAdanA zANA nagarajano ane saMsthAo je rIte le che te joIne Azcaryamugdha thaI javAya che. ahIM pIDha majUranetA zaMkaralAla beMkara ane anasUyAbahena sAthe kaMTrola aMge carcA kare che. A dUSaNathI prajAne kevI rIte mukta karavI, temAM teo ghaNAnAM salAha sUcano svIkAre che. rojaroja judI judI saMsthAonA pratinidhio temaja kAryakartAonI mulAkAtano dora cAlu ja hoya che. DhALanI poLamAM vidyArthI zahIda rasikanA ghare tenAM mAtApitAne AzvAsanArthe jAya che. tyAre tyAM ekaThA thayelA samUhane kahe che : zahIda thayela vyaktinA koI ne koI guNa jIvanamAM utAravA prayatna karIe e ja tenuM sAcuM smaraNa che. vIranI pUjA svArpaNathI ja thAya. (10-12-50) e divasomAM paMDita sukhalAlajI, 5. lAlana, paM. bahecadAsajI jevA vidvAna jaina agraNIonI to mulAkAta thAya che, paraMtu anya saMpradAyanA sAdhuo ane janatAnA badhA vargonAM milana goThavAya che. koMgresa samitio, Izvara prArthanA samAja, bAlasaMrakSaNa gRha, majUra mahAjana, gUjarAta vidyApITha, gAMdhI Azrama, pre. rA. TreniMga kaoNleja, cI. nA. vidyAvihAra-A rIte dhArmika, zaikSaNika, rAjakIya ane dalita varganI saMsthAonI mulAkAta laI prajAne lAbha Ape che. vadhArAmAM amadAvAdanA premAbhAI holamAM jAherasabhA yojAI, temAM sau nAgarikone maLavAnI taka maLI rahe che. Ama bAlamaMdirathI mAMDIne mahAvidyAlaya ane majUra mahAjanathI mAMDI milalattAo sudhI ekadhAruM milana rahe che. A DAyarInA gALA daramiyAna be videzI mahilAonI mulAkAta paNa noMdhapAtra che. sANaMda tAlukAnA caraNa gAmamAM (12-1-58) eka amerikana daMpatI-jayAM gAMdhI AMdolana ane briTiza saMskRtinI asara pravaLI na hoya tevA gAmaDAmAM
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhyAsa karavA Ave che. mahArAjazrI temanI A saMzodhanavRttine vakhANatAM kahe che : AvuM saMzodhana keTalI tapazcaryA ane Atmabhoga mAge che ? (pA. 18) amadAvAdanI mulAkAtamAM ku. elijhAbethanI mulAkAtano ahevAla A pramANe che : mahArAjazrI : "bhAratamAM AvIne Ape amaMgala zuM joyuM ?" teno javAba maLyA pachI bIjo prazna kare che : "tyAre maMgala zuM joyuM ?' praznonA pratyuttararUpe teo A dezanI saMskRtinA hArdane-phakIrI, ucca jIvana ane divya vicAro e ahIMnuM ucca jIvana che ema kahIne manuSya kevaLa bAhya vikAsa nahIM, AMtara vikAsa sAdhavo, ene ahIMnuM mukhya lakSaNa gaNAve che. A DAyarInuM eka rasika pAsuM munizrI saMtabAlajI ane ravizaMkara mahArAjanuM sAmipya, sahavAsa ane sahapravAsa noMdhapAtra che. bhAlanA kheDUtoe banAsakAMThAne ghauMnuM bI, kharA TANe pUruM pADyuM teno RNa svIkAra kheDUtonA milanomAM joI zakAya che. ravizaMkara mahArAja ThekaThekANe saMtabAlajIno paricaya Ape che. emanA kArya pradezamAM vihAra kare che ne ! munizrIe jaina saMpradAyamAM dIkSA laI parivrAjaka banyA. paNa emane lAgyuM ke duniyAmAM dareka mANasa potAnA mAnI lIdhelA vADAmAM rahe che, kalaha utpanna kare che. munizrIne eka vastu jaDI ke duniyAmAM prema sivAya koI vastu moTI nathI (pA. 122). harijanavAsanI eka sabhAmAM kahe che : "saMtabAlajIne tame nahIM oLakhatA ho. je jJAna potAne thayuM te jJAna ApavuM, temAMya pachAta komo ke jyAM koI jatuM nathI tyAM teo pahelA jAya che.' baMne saMta-pANI-jaladevatAne rIjhavI lokono pANI pIvAno trAsa dUra thAya, tenI satata ciMtA rAkhI, tevA prayatno yojyA kare che. ravizaMkara mahArAje boriMgo karAvavAnuM zarU karyA che, te joI munizrI ghaNA rAjI thAya che. rastAmAM haratAM pharatAM, prajA vacce, jAhera sabhAomAM je vArtAlApo ane pravacano thatAM temAMno keTaloka aMza AmAMthI maLI Ave che. veza judA, bhASA judI paNa sevAbhAva ane prajAlagana baMne saMtonAM eka ja jovA maLe che. A DAyarImAM munizrI potAno paricaya pote ApatA hoya tevA be prasaMgo noMdhavA rasika thaI paDe ema che. eka to amadAvAdanI sezansa korTamAM jubAnI ApatAM, ane bIjI pAlanapuranI mahilAonI sabhAmAM. A graMthamAM e pravacana paNa atyaMta noMdhapAtra che.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ potAne mAnavadharma tarapha javAnuM kema mana thayuM to samajAve che : satyano zodhaka hoya che te asatyane oLakhI le che. jevI daSTi rAkhe tevuM dekhAya. koI koI pUche che : mAnavasevAthI AtmAnuM darzana thAya ? mAnavasevA eTale zuM ? potAnI jAtanA durguNa kADhavA, cAritryane UMce laI javuM, potAmAM rahelA prabhune bahAra kADhavA e sevAmAM ane dharmamAM kyAM bheda che ? banAsakAMThAno pradeza, enAM gAmaDAM temane mATe navAM hatAM. kevaLa bhASA ja nahIM, rItarivAja ane AcAra-vicAramAM paNa bheda hato. tema chatAM bhAratIya hRdaya eka ane akhaMDa jovA maLatuM. A dezanA loko saMto pratye haMmezAM pUjyabhAvathI jotA AvyA che, temAM vizeSa ravizaMkara mahArAja sAthe hoya pachI zuM pUchavuM ? mahArAjazrI A yAtrA aMge eka sthaLe pratibhAva ApatAM kahe che : "huM gAmaDAMmAM pharyo, kheDUtonAM ToLeToLAM dareka jagyAe AvatAM hatAM te uparathI tamArI bhUkha keTalI badhI che te samajAya che" (pA. 156). bhAI maNibhAIe satata pravAsa vacce temAM potAnI temaja mahArAjazrInI aMgata kALajI vacce je kAMI paLa-be paLano virAma maLe temAM potAnI rIte vAta noMdhI le. A DAyarIo bhaviSyamAM pragaTa thaze evI koI kalpanA paNa nahIM. mAtra potAnA AtmasaMtoSa khAtara, kayA kayA gAmomAM pharyA, ane loko upara tenI zI asara paDI. navA keTalA saMbaMdho baMdhAyA, prajAmAMthI utsAhI sevako taiyAra thaI zake tema hoya to kyAreka temane protsAhana ApavuM, saMparka cAlu rAkhavo vagere rahe che. barAbara A ja gALAmAM eTale ke 1949 thI 1952nA traNa varSa-munizrI sAthe, maNibhAInI avejImAM temanA aMtevAsI banavAnI taka A sevakane paNa maLI hatI. koThanA cAturmAsathI eno prAraMbha thayo. koThamAM eka bhAIe potAnA paDozInA AMgaNAmAM potAne mAtAnuM svapna AvyuM che ema kahIne be derIo rAtorAta caNAvI le che. mahArAjazrI te najare jue che tyAre A bhAre anyAya ane te paNa dharmane nAme thato joI temanuM hRdaya dravI jAya che. bhikSA choDe che. gAmanA AgevAno samajAvaTa karAve che, paNa temAM nyAya maLato nathI, tyAre mahArAjazrI vibhUtirUpa guNa Izvara tripuTImAM nyAyane khaMDita thato joI temanuM hRdaya ghavAya che. e Akho prasaMga Aje paNa AMkha samakSa Ave che. ane bIjo prasaMga koTha cAturmAsanA vidAyanuM dezya. rajapUta bahano vidAya ApatAM gAya che : "avasara che chello" mahArAjazrI mAtAone vaMdana karI samajAve che pAchAM jAo-zAMtithI rahejo." A temanA uddagAro Aje paNa amArI AMkha bhInI karI jAya che.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ munizrIne oLakhavA mATe A DAyarI temanA jIvanapravAhanuM eka atiprabaLa vaheNa che. eka jaina sAdhu svayaM jana sAdhu-lokasaMta kevI rIte pragaTa thatA jAya che, temAM gujarAtanI prajAnI bhakti ane zaktinuM AchuM darzana thAya che. jIva e zivano aMza athavA to paramAtmAmAMthI chUTo paDela AtmA che. chevaTe eNe paramAtmAmAM samAI javAnuM che. mAnavImAtrane IzvaramAM samAI javAnI vAta teo kare che. ane e mATe potAnA hRdayamAM samarpaNanI javALA jalatI rAkhavAno saMketa Ape che. "samarpaNa mATe pAyAmAM purAvuM paDe che, pAyAmAM purAvAnuM sadbhAgya koI viralane ja sAMpaDe che. sAcuM samarpaNa AvI bhAvanA ugADyA sivAya banatuM nathI. bhAvanA ugADavA mATe IzvaranuM zaraNa ane tenI prArthanA ja kAma Ave che. e Izvara bIjo koI nahIM paNa satyaprema ane nyAya svarUpe vyApelo Izvara samajavo joIe (pA. 74). munizrInI A vihArayAtrAnA AnaMda sAthe samAjamAM vyApI rahela satya, prema ane nyAyarUpa Izvarane oLakhavAnI AMkha ApaNane paNa maLI Ave to ? 15, mArca, 1997 manu paMDita maMtrI. mahAvIra sAhitya prakAzana maMdira
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ (anukramaNikA ane vihArayAtrAno krama satya-prema ane nyAyarUpI-sarvavyApI IzvaranI zodhayAtrA.... ... ... manu paMDita tA. 21-8-49 : gUMdImAM paryuSaNa pravacana tA. 10-10-49 : sarvodaya tAlIma varga tA. 1-12-49 : pravAsa zarU - vejaLakA tA. 2-12-49 : kesaragaDha - javAraja : kheDUtamaMDaLanuM mahattva tA. 4-2-49 : araNeja tA. 5-12-49 : bhUrakhI tA. 10-12-49 thI tA. 18-12-49 : gUMdI AzramamAM kheDUto mATe lokazikSaNa tAlIma varga sarvodaya varga daramiyAna zrI babalabhAI mahetA sAthe praznottarI tA. 19-12-49 : bagodarA tA. 20-12-49 thI tA. 25-12-49 : ziyALa gAmanA mukhya praznomAM madada karI. tA. ra6-1ra-49 : kANotara tA. 27-12-49 : kesaraDI - baladANA tA. 28-12-49 : chabAsara - mANakola sana 1950nI DAyarI tA. 1-1-50 : vIMchIA tA. 2-1-50 : AdaroDA tA. 3-1-50 : vAsaNA tA. 4-1-50 : juvAla : zikAra aMgeno jUno anubhava tAjo thayo tA. 5-1-50 : phAMgaDI tA. 6-1-50 thI tA. 10-1-50 : mANakola-(munizrInI pravRttinuM preraNA kendra) pa6 gAmonuM kheDUta saMmelana tA. 11-1-50 : gokaLapurA-kuMvALa saMzodhana vRtti pravacana tA. 12-1-50 : carala : amerikI daMpatInI mulAkAta enA anusaMdhAnamAM ApaNI saMzodhanavRtti aMge pravacana tA. 13-1-58 : makhiyAva-bakarANA tA. 14-1-58 : dadUkA tA. 15-1-5) : thaLa 11
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-1-50 : uparadaLa tA. 17/18-1-50 : jhAMpa tA. 19 ane 2-1-50 : ziyALa tA. 22 thI 25-1-50 : gUMdI : zrI choTubhAI mahetAnA putra sumaMtabhAInA viziSTa prakAranA lagnamAM hAjarI tA. 26-1-pa0 : dhIgaDA tA. ra7-1-50 : javAraja. tA. 27-1-50 thI 30-1-50 : koTha : gAMdhIjIne zraddhAMjali tA. 31-1-50 : rAyakA ane gAMgaDa tA. 2-2-50 : vAlatherA tA. 3-ra-pa0 : dhanavADA-sAMkodarA tA. 4-2-pa0 : ciyADA tA. 5-2-10 : kerALA tA. 6 ane 7-2-pa0 : AdaroDA tA. 8 ane 9-2-10 : bhAyalA tA. 1-2-50 : rANesara tA. 12 ane 13-2-10 : chabAsara tA. 14--50 : kesaraDI tA. 15-2-pa0 : ziyALa tA. 16-2-pa0 : bagodarA tA. 17-ra-10 : gUMdI : kheDUta maMDaLa ane jalasahAyakanI miTiMga, kALu paTelanuM khUna tA. 21-ra-50 thI 8-3-50 : araNeja 15 divasa mauna prema ane satyanA pravAhane prabaLa banAvavA mATe mauna, mulAkAto baMdha. pratidAnano mahimA rAjakAraNa ane dharmakAraNano saMbaMdha tA. 9-3-50 thI 11-3-pa0 : gUMdI Azrama tA. 12-3-pa0 : janazALI tA. 13-3-50 : balola tA. 14-3-pa0 : haDALA tA. 15-3-50 : dhoLI, kALu paTelanuM khUna thayA pachI temanA parivArane ane gAmane AzvAsana ApavA khAsa mulAkAta tA. 18-3-50 thI 1-5-90 : sudhInI noMdha lakhAI nathI.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAchalA varSa 1948mAM bhAlamAM duSkALa hato. te prasaMge saMghe duSkALa saMkaTa nivAraNa samiti racI tenuM kArya karela. cAlu varSe pAka sAro thatAM, kheDUtone pratidAnanuM mahattva samajAvavA-duSkALakSetranAM gAmomAM pravAsa rakhAyo hato. maNibhAI A gAmomAM sAthe rahI zakyA nathI. tA. 2-5-50 : dhoLI tA. 3-pa-pa0 : bAjaraDA tA. 4-pa-pa0 : pANIsaNA tA. pa-pa-50 : pANIsaNAmAM cUMvALiyA pagIonI pariSada tA. 7-pa-pa0 : raLola tA. 8-pa-pa0 : paDanALA tA. 9-5-50 : vaDAlI. tA. 1-5-50 : rANAgaDha : paDhAronuM mukhyagAma, paraMtu saMpano abhAva lAgatAM temanuM saMmelana bolAvavA nirNaya karyo. tA. 11 thI 21 : ziyALa tA. 21-5-50 : vejI : paDhAranAM bAra gAmonuM saMmelana tA. 1-6-50 : gUMdI tA. 4-6-50 : gUMdI AzramamAM - gujarAtanA kheDUta AgevAnonI miTiMga tA. 7 ane 8-6-pa0 : araNeja : kALu paTela khUna kesamAM jubAnI levA korTa khAsa ahIM AvI hatI. tA. 9-6-50 : rAyakA tA. 9-6-50 thI 27-6-50 : ziyALa (kAryakartAonA ghaDataranI daSTie A kendramAM vAraMvAra AvavAnuM rAkhyuM hatuM.) koTha cAturmAsa - tA. dhoLakA tA. 28-6-pa0 : koTha cAturmAsa aMge padharAmaNI thaI tA. 1-10-50 : harijanadinanI ujavaNImAM bhAga lIdho tA. 2-10-50 : gAMdhI jayaMtI manAvI tA. 15-10-50 : koThamAM vepArIonuM saMmelana tA. 26-11-10 : cAturmAsa pUrA thatAM vidAya prasaMga khaMDa bIjo koTha cAturmAsa daramiyAna - prabhAtanAM pravacano tapa - nyAya : satya e ja prabhu - IzvaraniSThA * samAjarUpI deva * Izuno saMdezo * dRSTi evI sRSTi pU. ravizaMkara mahArAjanI vAto 13
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ * gAyanI bhakti sevaka ane samAdhAna sAcA sukhanuM mULa : saMtoSa kSamApanA asvacchatA vi. saphAI * mAnavInI nyUnatA vi. vizeSatA samarpaNanI jvALA 7 nyAya-nIti vyavahAramAM kema utAravAM kheDUta maMDaLamAM vicArIne joDAjo * gAmaDAnA uddhAra mATe zuM karavuM ? vihArayAtrA zarU tA. 27-11-50 : gAMgaDa tA. 28-11-50 : bhAyalA tA. 29-11-50 : begAmaDA tA. 30-11-10 thI 1-12-50 : AdaroDA tA. 2-12-50 : DaraNa tA. 3-12-50 : moraiyA tA. 4-12-50 : phatevADI tA. 5-12-50 : sarakheja tA. 6-12-50 thI 29-12-50 : amadAvAda tA. 12-12-50 : amadAvAdamAM sesansa korTamAM kALu paTela khUna kesamAM jubAnI ApI. amadAvAdanI yAdagAra mulAkAtanAM pravacano videzI mahilA elijhAbethanI mulAkAta sI. ena. vidyAvihAramAM pravacana sana 1951nI DAyarI tA. 1-1-51 : makarabA tA. 2-1-51 : telAva tA. 2-1-51 thI tA. 8-1-51 : sANaMda tA. 9-1-51 : raNamalagaDha-goraja tA. 10-1-51 : hIrApura tA. 11-1-51 : carala tA. 12-1-51 : ziyAvADA tA. 13-1-51 : bakarANA tA. 14-1-51 : makhIAva tA. 15-1-51 : vIMchIA tA. 16-1-51 : kordaLiyAthI jUDA-bharavADonuM saMmelana tA. 17-1-51 : mANakola 14
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 18-1-pa1 : rethala tA. 19 ane 20-1-pa1 : jhAMpa tA. 21-1-51 thI 27-1-pa1 : AdaroDA AdaroDA kheDUta pariSadanAM saMbhAraNA tA. 28-1-51 : amadAvAda akhila bhArata koMgresa mahAsamitimAM hAjarI, paMDita naheru sAthe achaDatI mulAkAta-ciThThIpatra tA. 2-2-51 : sarakheja tA. 3-2-51 : sANaMda tA. 4-ra-pa1 : chAroDI tA. 5-2-pa1 : coravaDodarA tA. 6-2-pa1 : jakhavADA tA. 7-2-51 : viramagAma tA. 12-2-51 : dhAkaDI tA. 13-ra-pa1 : mAMDala tA. 14-2-pa1 : dasADA zrI ravizaMkara mahArAjanA pradeza banAsakAMThAno pravAsa tA. 16-2-51 : zaMkhezvara tA. 17-2-51 : mujapara tA. 18-ra-pa1 : samI veDachI AzramanA zrI cunIbhAI mahetA sAthenI praznottarI tA. 19-2-pa1 : bApA tA. 20-2-51 : gopanAtha rojha ane tIDa mAravAmAM hiMsA kharI ? jAgIradArono trAsa-mANaso gire mukAya che zrI ravizaMkara mahArAjanI vAto tA. 21 thI 24-2-pa1 : rAdhanapura vistAra tA. rapa-ra-pa1 : deva tA. 26-2-51 : ujamavADA tA. 27-2-51 : bhAMbhara tA. 28-2-51 : kuMkAva tA. 1 ane 3-3-pa1 : diodara tA. 3-3-51 : jADA 15
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 4-3-51 : pAlaDI tA. 4-3-pa1 : cIbhaDA tA. 5-3-pa1 : saNAvIA tA. 6-3-pa1 : DoDagAma tA. 7-3-pa1 : tharAda tA. 8-3-pa1 : vaDagAmaDA tA. 11-3-51 : delanapura, AsodarA tA. 12-3-pa1 : DuA tA. 13-3-pa1 : jaDiyAlI tA. 14-3-51 : dhAnerA tA. 15-3-51 : rAmasaNa tA. 16-3-51 : kaMsArI tA. 17-18-3-51 : navADIsA tA. 19-3-pa1 : sarAThI tA. 2-3-51 : gaDha tA. 21-3-51 : TAkaravADA tA. 22-3-51 : sAgarAsaNa tA. 23-3-51 thI 28-3-51 : pAlanapura tA. 24-3-51 : sedarAsaNa tA. 28-3-51 : vagaDA tA. 29-3-51 : vaDagAma tA. 3-3-pa1 : salImakoTa tA. 31-3-51 : saMbharavAsaNA upasaMhAra puravaNI - 1 : kheDUta maMDaLa praznottarI - saMtabAla puravaNI - 2 : thAMbhalo bhAMgyo - navalabhAI zAha puravaNI - 3 : kALu paTela khUna aMge munizrInI zraddhAMjali puravaNI - 4 : pAMca mAsamAM parivartana - navalabhAI zAha puravaNI - 5 : munizrInI anubaMdha vicAradhArA - aMbubhAI zAha
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdhutAnI pagadaMDI saMvata 2005nuM cAturmAsa gUMdI gAmamAM kasTama baMgale thayuM hatuM. * tA. 1-8-4thI paryuSaNa parvanAM pravacana thayAM hatAM. * tA.10-10-49thI ATha divasanA sarvodaya tAlImavarganuM Ayojana karavAmAM AvyuM hatuM. temAM gujarAtanA agraNI pU.ravizaMkara mahArAja, zrI babalabhAI mahetA vagerenAM pravacana thayAM hatAM. gUMdInuM cAturmAsa pUruM karI bhAlapradezamAM pravAsa thayo. * tA. 1-12-49 : vejaLAthI kesagaTa vejaLakAthI javAraja AvyA. sAthe javArajanA phUlajIbhAI DAbhI vagere keTalAka AgevAno joDAyA hatA. rAtre jAherasabhA rAkhavAmAM AvI hatI. temAM mahArAjazrIe mANasa kone kahevo ?-e viSaya upara pravacana ApyuM hatuM. temaNe jaNAvyuM hatuM ke mANasanuM zarIra maLe teTalAthI mANasa banato nathI. jema pANI che, te sAcuM tyAre kahevAya ke tenAthI tRSA chIpe, kapaDAM dhoI zakAya, paNa jo tema na bane to mAnavuM ke te pANI nathI paNa mRgajaLa che. moTo sAgara bharelo dekhAto hoya, paNa te jovA pUrato ja. pIvAnA kAmamAM na Ave. bIjI rIte joIe to vAgha upara bakarAnuM khoLiyuM oDhADI daIe, to tethI te kaMI te bakaruM banI jato nathI. tema ApaNane khoLiyuM mANasanuM maLyuM che, paNa aMdara jAnavara haze to mANasa nahIM kahI zakAya. mANasAI Ave tyAre ja te mANasa kahevAya. sabhAmAM 27 jaNe ochA-vattA samaya mATe cA nahIM pIvAnI pratijJA lIdhI hatI. * tA. 2-12-49 : saragaDhathI javAraja kesaragaDhathI javAraja AvyA. aMtara cha mAIla hatuM. utAro mohanabhAIne tyAM rAkhyo hato. sAMjanA harijana vAsanI mulAkAta lIdhI hatI. 31 bhAIoe zarAba-dArU nahIM pIvAnI pratijJA lIdhI hatI. rAtre prArthanA pachInA pravacanamAM sAdhutAnI pagadaMDI
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ kutImAtAne tarasa lAgI te vakhate dharmarAjAe yakSanA je prazno hatA te vistRta rIte samajAvyA hatA. kheDUta pariSada bharavA aMge Ayojana vicArAyuM hatuM. mahArAjazrIe kahyuM: ApaNe pragatino kyAsa kADhavo hoya to bahu paisA ke yaMtro vadhyAM che, tenAthI na kADhI zakIe. paraMtu mANasa bIjAne keTalo upayogI thAya che, ane te keTalo sadguNI banyo che enAthI kADhI zakAya.e ja kharuM mApa che. A saguNonA vikAsa mATe gAMmaDAMoe jAgavuM joIe. jAgavuM eTale ke saMgaThita thavuM. saMgaThanamAM jeTaluM nItinuM divela haze, ghasAro veThavAnI zakti haze teTaluM kAma dIpI UThaze. bhAla-naLakAMThAnA 200 gAmo ApaNe prayoga kSetra tarIke lIdhAM che. temAM cArathI pAMca karoDanuM utpAdana thAya che. temAMthI 50 TakA khAvA mATe rAkhIe, topaNa aDhI karoDano mAla bIjAne ApIe chIe. ane eTalo ja mAla bahArathI lAvIe chIe, balake ethI vadhu lAvatA hoIzuM. dasa TakAnA hisAbe ApaNe 50 lAkha rUpiyA vepArIone naphAnA ApIe chIe. 45 lAkhamAMthI je kharIdavAnuM thAya-kApaDa, goLa, khAMDa, cA vagere-A vaparAzanI vastuono sahakArI dhoraNe vinimaya karIe to badhI rIte phAyado thAya. eTale A aMge badhA gaMbhIratAthI vicArajo. 0 tA. 4-12-49 : araNeja javArajathI araNeja AvyA. aMtara doDha mAIla haze.utAro nizALamAM rAkhyo hato. ahIM bUTabhavAnI mAtAnuM prakhyAta maMdira che, loko bahAragAmathI ghaNA AvatA hoya che. tA. pa-12-49 : bhUkhI. araNejathI nIkaLI bhUrakhI AvyA. aMtara doDha mAIla. utAro corAmAM rAkhyo hato. * tA. 10-12-49 thI 18-12-49 : gUMdI AzramamAM araNejathI nIkaLI gUMdI AvyA.utAro gAmanI dharmazALAmAM rAkhyo hato. gUMdI AzramamAM kheDUtono varga yojavAmAM Avyo hato. mahArAjazrIne satata lAgyA karatuM hatuM ke jayAM sudhI kheDUtanuM ghaDatara nahIM thAya, eTale ke samAjanA sAdhutAnI pagadaMDI
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane deza-duniyAnA prazno jAte samajato nahIM thAya to te khetImAM game teTalo zrama karaze, bhoga Apaze, paNa jJAna vinA jIvana unnata banAvI nahIM zake. AvA ghaDataranI daSTie A aThavADiyA mATe zibira yojayo hato. tenA prAraMbhamAM pravacana karatAM jaNAvyuM ke upaniSadamAM kahevAyuM che tenA tyane mUgIthA eTale tyAgIne bhogavavAnI vAta karI che. paNa Aje ApaNe bhUkhyA chIe. bhogavavAnuM pahelAM icchIe chIe-pariNAme vastu maLatI nathI. ApaNI Arya samAjanI racanA e pramANenI hatI. cAra AzramamAM prathama brahmacaryAzrama Ave che. temAM saMyamanI vAta Ave che. vIryano saMcaya karo, pachI sArI saMtati mATe gRhasthAzramI bano. ane A saMtati susaMskArI bane te mATe vAnaprasthAzrama pALo ane chelle AtmakalyANa mATe saMnyAsI bano. saMnyAsIe potAnA vyaktigata kalyANa mATe nahIM, vizvanA kalyANa arthe, vizvanA kalyANa dvArA tamAruM kalyANa paNa ApoApa thaze. ApaNe tyAM saurASTramAM ane bIje sthaLoe "sadAvrata' cAlatAM hoya che. Aje to enA arthane bahu ja maryAdita ane saMkucita banAvI dIdho che ke sIdhuM ApyuM ke koIne jamADI lIdhA eTale sadAvratapUrNa thayuM. tame e zabda upara vicAra karo-ahIM roje roja pALavAnA vratanI vAta che. kAyamI vratanI vAta che. koI sArA saMkalpanI vAta che, temAM anna ke jamADavuM e paNa AvI jAya. paraMtu kharuM jotAM to sArI vAtano saMkalpa roje roja karavo joIe. yAjJavalka pAse janaka videhI roja kathA sAMbhaLavA Ave ane sAMbhaLavuM eTale mAtra kAnathI nahIM, paNa manathI, enuM satata dhyAna rAkhavuM ane AcaraNamAM utAravuM. A sabhAmAM badhI jAtanA loko Ave. eka vakhata janaka AvelA nahIM. bIjA badhA AvI gayelA paNa munie kathA zarU karI nahIM. pachI janaka AvyA tyAre kathAnI zarUAta karI. AthI keTalAkane IrSyA thaI. kathAkAra samajI gayA. eTale emaNe eka bhAsa Ubho karyo : "gAmamAM Aga lAgI che, loko bUmo pADe che. doDo.... doDo. kathA cAlu hatI. loko UThyA. saMto paNa UThyA. koInuM kamaMDala, koInI laMgoTI rahI gaI haze te bacAvavA doDyA. na UThyA eka janaka mahArAja. teo beThA rahyA. koIke kahyuM : mahArAja janakapurI baLe che. sAdhutAnI pagadaMDI
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ to kahe, mAruM kaMI baLatuM nathI. huM atyAre zrotA chuM. tyAgIne bhogavavAnI vAta teo barAbara jANatA hatA. lokazikSaNa tAlIma varga gUMdImAM tA. 10 thI 16sudhI kheDUtono eka varga rAkhavAmAM Avyo hato. kAryakaronA vargo to avAranavAra rakhAtA hoya che, paNa kheDUtono Avo varga to A pahelo ja hato. anubhave amone jaNAyuM che ke AvA vargo samAjane mATe khUba upayogI thaI zake tema che. A varganuM niyamana bahu kaDaka rAkhavAmAM AvyuM na hatuM kAraNa ke varganA sabhyo sIdhA khetImAMthI AvatA ane keTalAMka vyasanonI TevavALA loko AvavAnA hatA; eTale prathama to samUhajIvana jIvatAM zIkhe topaNa basa hatuM. teo bahu sArI rIte rahyA eTaluM ja nahi paNa niyamitatA jALavavAno banato prayatna karyo. keTalAke cA bIDInAM vyasano choDyAM, nAtajAtanA bhedo ochA thayA, kAraNa ke badhI komanA loko sAthe rahetA ane sAthe jamatA. ekaMdare vargathI saune khUba saMtoSa thayo ane jIvanane upayogI evuM bhAthuM paNa maLI gayuM. varganI saMkhyA 31 nI hatI. varganA divasomAM judA judA vaktAoe kheDUtone upayogI vAto kahI hatI. mahArAjazrInI hAjarI satata rahetI. temaNe jIvanamAM vahevAramAM dharma kevI rIte vaNavo te dRSTAMto ApI samajAvyuM hatuM. temaja samAjanA kurivAjono ane aspRzyatAno itihAsa ane have pachI zuM karavuM te paNa jaNAvyuM hatuM. zivAbhAI je. paTela zivAbhAI ke jeo khetIvADInA abhyAsI che ane kheDUto sAthe varganA sabhya tarIke joDAyA hatA. temaNe vArtAlApa dvArA khetI sudhAraNA viSe praznottarI rAkhI hatI. temAM pAkanA rogo zI rIte aTakAvI zakAya, khetImAM kyo sudhAro karIe to pAka vadhu Utare, olAda sudhAraNA mATe zuM karavuM, pedAzanA bhAva sArA kevI rIte maLe ane khetIthI phAjala paDatA samayamAM pUraka dhaMdho kyo karI zakAya vagere sArI rIte samajAvyuM hatuM. bhAlamAM gAmegAma khAtaranA moTA Dhaga paDyA hoya che. teno koI upayoga karatuM nathI. UlaTuM gAmamAM gaMdakI vadhe che. vAhananI sagavaDa hoya to bIjA pradezane te khUba upayogI thAya tema che. sthAnika lokone prayoga dvArA Ano phAyado batAvAya to bhaviSyamAM upayoga kare. vargamAM Ane mATe ThIkaThIka vAto thaI ane saunA manamAM eka vAta ThasI ke game tevA saMjogomAM paNa khAtara nakAmuM jatuM nathI, ene upayogamAM levAthI pAka vadhu Utare che. sAdhutAnI pagadaMDI
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ maganabhAI paTela grAmavikAsa borDanA maMtrI ane jillAnA dhArAsabhya zrI maganabhAIe jaNAvyuM ke vedanI RcAmAM lakhyuM che ke je mANasa sUto hoya tenuM nasIba suteluM hoya che, beTho hoya tenuM nasIba beThuM rahe che; ane Ubho hoya tenuM nasIba UbhuM rahe che. paNa Aje UlaTuM dekhAya che. kheDUta je Ubho ja rahe che tene khAvA maLatuM nathI ane je sUto rahe che tene joIe te karatAM anekagaNuM maLe che. AthI bemAMthI koIneya AnaMda nathI. AnuM kAraNa che AjanI ApaNI arthavyavasthA. dA.ta. be bhAIo pAse babbe hajAra rUpiyA che. tenAthI eka jaNa khetI zarU kare to emAM ene baLada, haLa, lAkaDAM, majUrI, sAMtha ke bhAga ApatAM thoDuM paNa devuM karavuM paDe che. bIjo mANasa eTalA ja rUpiyAmAM vepAra zarU kare che eTale AbarU upara bIjA eTalA rUpiyAno mAla ene maLe che. je dvArA te vepAra karI sAro napho meLave che. A taphAvata toDavo che ane te paNa koIne bhUkhe mArIne nahi. eTalA ja mATe sarakAre kAyadA karyA che. koI paNa hisAbe kheDUta svataMtra rIte Ubho rahI zake evI sthiti sarjavAno sarakArano irAdo che. A uparAMta temaNe grAmapaMcAyata ane hAlanI dhArAsabhAnI kAryavAhIno suMdara khyAla Apyo hato. zrI lAbhubhAI AcArya karADI vidyAlayanA AcArya zrI. lAbhubhAIe navI keLavaNIno khyAla ApatAM jaNAvyuM ke Aja sudhInI ApaNI keLavaNI kharca karavAnI, besI rahevAnI ane pAsa thavAnI hatI. pAsa thayA pachI paNa emAMthI hukama karanArA pAkavAnI hatI. bIjAnA cUsaNa dvArA paisA kamAvAnI hatI. bApujIe navI dRSTi ApI. bhaNatara zarU thavAnI sAthe ja gaNatara zarU thAya. enI sAthe ja eno udyoga zarU thAya ane te paNa gammata sAthe. sarakAra Ane mATe pahoMcI vaLavAnI nathI eTale svAzrayI zikSaNa saMsthAo calAvavI paDaze ane tene mATe tathA rASTranA ghaDatara mATe udyoga dvArA zikSaNa ja baMdhabesatuM thaI zakaze. hIrAbhAI desAI hIrAbhAI desAI ke jeo dhAravADa khetIvADI kolejanA mAjI prinsipAla che. temaNe be divasanA nivAsa daramiyAna amerikA, raziyA, iMgleDa ane bIjA dezonI khetIno suMdara khyAla Apyo. potAnA anubhavo paNa kahyA. temaNe jaNAvyuM ke amerikAmAM 20 TakA loko khetI kare che ane 80 TakA kArakhAnAM calAve che. e 20 TakA bIjA eMsI TakAne paNa anAja pUruM pADe che eTaluM ja nahi paNa seMkaDo Tana bIjA sAdhutAnI pagadaMDI
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ dezane vecI zake che. jyAre ApaNe tyAM 80 TakA kheDUta chatAM 20 TakA bIjI prajAne anAja pUruM pADI zaktA nathI. AnuM kAraNa spaSTa che. ApaNe tyAM dasa TakA kheDUto ja naphAvALI khetI karI zake che, 30 TakA sarabhara kare che ane 60 TakA khoTamAM khetI kare che. Ano ukela zodhyA sivAya ApaNo uddhAra nathI. kheDUtane pUratAM sAdhano ane rakSaNa maLaze to ja khetI sudharavAnI che. bIjI vAta temaNe e kahI ke muMbaI ilAkAnI be karoDa vasatI che ane traNa karoDa ekara jamIna che. eTale mAthA dITha doDha ekara jamIna Ave che. paNa darekane sukhI karavA hoya to aDhI ekara jamIna TuMba dITha joIe. jamIna vadhAravAnI ApaNI zakti nathI. vasatI vadhatI jAya che. AthI kheDUtanA dhaMdhAmAMthI 50 TakA lokone khetImAMthI chUTA karI temane bIjA upadhaMdhAmAM kAme lagADavA joIe. zrI babalabhAI mahetA zrI babalabhAI mahetAe saphAI viSe bolatAM jaNAvyuM : jIvanamAM jo prathama naMbare upayogI koI cIja hoya to te svacchatA che. paNa ApaNane jyAre gaMdakInI Teva paDI jAya che tyAre e bAbatanI sUga marI jAya che. bIjI bAju viNAnuM nAma sAMbhaLI ApaNe bhaDakIe chIe, paNa tenuM zAstra khabara paDI jAya to bhaDakavAnuM na rahe. saMpa viSe temaNe jaNAvyuM ke gAmaDAmAM koIpaNa sAruM kAma thavAnuM hoya che tyAre tene kusaMpa toDI nAkhe che. AmAM mukhya bhAga ApaNA AgevAno bhajave che. te loko potAnI jAtane gAmathI AgaLa rAkhe che. sAco AgevAna to che ke je gAmanA hitamAM potAnI jAtane pAchaLa rAkhe ane kahevA karatAM kare vadhAre. zrI mANekalAla zAha jillA lokalaborDanA pramukha ane dhArAsabhya zrI mANekalAlabhAIe lokalaborDano itihAsa kahI batAvI AjanI lokalaborDanI sthitino khyAla Apyo hato. borDa gAmaDAmAM dhAryA jeTaluM kAma nathI karI zakatI tenuM duHkha vyakta karatAM temaNe jaNAvyuM ke; zaheranI AjubAjunAM gAmaDAMnA rastA rIperamAM ja te aTavAI paDI che. tenuM moTA bhAganuM bhaMDoLa temAM vaparAI jAya che. A amAre karavuM paDe che. kAraNake zahera najIkanA lokone bolatAM lakhatAM sArI rIte AvaDe che. chatAM zakya teTalo prayatna gAmaDAM mATe paNa amo karIe chIe, sarakAre hamaNAM 200 thI vadhu vasatIvALA gAmone pANI pUruM pADavAnI javAbadArI lIdhI che. ane nizALe paNa te ja saMbhALe che. enA kharca mATe 36 pAI lokalasesamAMthI 15 pAI sarakAra le che. sAdhutAnI pagadaMDI
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI gulAmarasUla kurezI kurezIbhAIe islAma dharmano suMdara khyAla Apyo hato. temaNe jaNAvyuM ke, IslAmano artha arabImAM "salama' thAya che. salama eTale sarvANi che. satyanI kasoTI Ave tyAre jAnanA bhoge te pAra kare tevo te dharma che. islAmano bIjo artha zAnti thAya che. AvA siddhAMtathI viruddha vartanAra sAco islAmI nathI. varga samAptidine sabhyoe vargamAM paDelI potAnA mana paranI chApa tathA anubhavonI noMdho mahArAjazrIne ApI hatI. temAM temaNe potAno saMtoSa vyakta karI potAne gAmaDe jaI vargamAM je kaMI sAMbhaLyuM-anubhavyuM teno pracAra karavAnuM temaja vyasano choDAvavAnA kAryakramane gAmaDAMmAM zarU karavAno anurodha karyo hato. sarvodaya varSa daramiyAna zrI babalabhAI mahetA sAthe thayelI praznottarI (varga daramiyAna praznottarIno kAryakrama paNa raheto. tevI eka carcA-zramajIvIzramajIvana ane sAdhu jIvana aMge thayelI teno sArAMza nIce pramANe che.) prazna : Ape kahyuM ke samAjamAM cAlI raheluM zoSaNa aTakAvavuM hoya to zramajIvana ane zramajIvInI pratiSThA vadhavI joIe ane e pratiSThA vadhAravAnI zarUAta ApaNA jIvanamAM zrama jIvanane apanAvIne karI zakAya che. A vidhAna sAthe huM saMpUrNa sahamata thAuM chuM. paraMtu mAro savAla e che ke mAtra anAja utpanna karavuM ke kApaDa pedA karavuM athavA to evI ja jIvananI prAthamika jarUriyAtonA utpAdanamAM pratyakSa sakriya kAma karavuM ene ja zuM Apa zramajIvana kahezo ? uttara H eka vyakti badhAM ja kAma jAte kare e kadAca azakya bane, ethI ene kAyamI vaheMcaNI karavI paDe. paraMtu jIvananI jarUriyAtanI cIjonA utpAdanamAM madadarUpa thAya evo koIpaNa zarIrazrama karavo joIe, eTalo eno artha jarUra karI zakAya. prazna : to pachI samAjajIvananA badhA aMgo vyavasthita rIte kAma karI zake, jemake, utpAdana kAryamAM pratyakSa paDelA badhA vargo nizcita paNe potAnuM kArya karI zake, temanI mahenatano pUro vAjabI badalo temane maLe ane temanuM zoSaNa na thAya, emane zoSaNavihIna samAja racanAnA kAryamAM ochAmAM ocho parigraha rAkhIne tyAga ane saMyamapUrvaka potAnuM jIvana jIvIne je vyaktio potAnA jIvannano badho samaya samAja arthe ApatI hoya; to sAcA arthamAM sAdhu ke saMnyAsIo jeo zramathI kaMTALIne nahi paNa pote nakkI karelI athavA mAnelI maryAdAone laIne pratyakSa utpAdana zrama sAdhutAnI pagadaMDI
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ karatA nathI teonA valaNa mATe Apano zo abhiprAya che ? vaLI utpAdaka zrama karyA sivAya potAnI jarUriyAto teo samAja pAsethI letA hoya che. teo eTalA aMze samAjane bojArUpa nathI ? uttara : tame jaNAvo che evI jAgRta vyaktio kadAca e Dhabe kAma kare ke e utpAdaka zarIra zrama na karatI hovA chatAM samAjane bojArUpa naye thAya. keTalIka vakhata samAjane upakAraka paNa thAya. paraMtu evI vyaktio apavAdarUpa gaNAya. badhA e pramANe varte to samAja vyavasthA Take nahi eTale sAmAnya samAja mATe e Adarza nahi gaNI zakAya. dareka vyaktinI mAnyatAo upara janmagata, saMpradAyagata, samAjagata ema anekavidha asaro hoya che. eTale e enI mAnyatAo ekadama pheravI zakatI nathI. ethI akaLAI javAnI paNa jarUra nathI samAjamAM zramanI pratiSThA ghaTI gaI hoya ane buddhijIvI tathA beThADuM jIvana vadhIne samAjamAM asamAnatA phelAtI jatI hoya eve vakhate samAjahitano vicAra karavAvALI tame jaNAvo cho evI vyaktio utpAdaka zramane AvakAre to e mArA jevAne bahu game. prazna : jo sAdhu puruSo paNa zramanA sakriya kAryamAM paDe to evuM bane ke teo hAla je ochAmAM ocho parigraha rAkhe che temane parigrahanI dizAmAM javuM paDe ? ane parigraha eTale ja sIdhI ke ADakatarI rIte zoSaNane uttejana jevuM na maLe ? uttara : sAdhunAM kamaMDaLa ke pAtarAM e paNa eka rIte to parigraha che. gAMdhIjIe to A dehane paNa parigraha mAnyo che. ane jyAM sudhI A jIvana che tyAM sudhI koI ne phoI svarUpe parigraha ane hiMsA rahevAnAM ja. eTaluM kharuM ke e sAdhano meLavavAmAM ke vAparavAmAM zramajIvInuM zoSaNa na thAya eno vicAra thavo joIe. paNa kharI vAta to e che ke, parigraha sAdhanomAM nathI paNa parigra vRttimAM che. mANasa vadhAre parigraha rAkhIne anAsakta hovAno daMbha paNa karI zake che. ane aparigrahI banIne abhimAnano parigraha paNa karI zake che. pramANika ane jAgRta prayAsa e ja mANasanI pragatino sAco bhomiyo che. AvI jAgRti sAthe mANasa deza ane kALano vicAra karIne varte to te e samAjane upayogI thaI paDe evA parivartano karI zake che. prazna : sAcA sAdhu saMnyAsIo jeo mAtra upadeza ja Ape che. prANI mAtranA malA mATe jeo satata ciMtanazIla rahe che ane anekanA preraNAdAtA paNa Avo zrama karatA nathI temanuM jIvana joIne evuM na bane ke samAjamAM paNa ene Adarza rAkhIne cAlanArA loko nIkaLe ane zrama karavA karatAM AvA preraka banavAnuM ja pasaMda kare ? 8 sAdhutAnI pagadaMDI
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttara : tame kaho cho evuM bane paNa kharuM ane na paNa bane. paraMtu meM AgaLa kahyuM che tema samAja kAryamAM paDelA evA puruSo utpAdaka zramamAM bhale thoDo paNa samaya Ape to tethI samAjane jarUra preraNA maLe. ane jemanA e preraka hoya che emanAmAM zrama pratyenI niSThA daDha karAvavAmAM jarUra sahAyaka banI zake che. ethI emane potAne to kazuM nukasAna thatuM ja nathI. prazna : Avo pheraphAra thAya e mATe zuM karavuM joIe ? uttara : Avo pheraphAra jyAre mANasanA aMtaramAM Utare che tyAre ja thAya che. mANasanI pAse eno upAya eka ja che. premapUrvakanI samajUtI. sAmA mANasanI AMtarika ke bAhya paristhiti samajavI, enA tarapha sahAnubhUti dAkhavavI ane prema tathA dhIrajapUrvaka pote potAnI pharaja bajAvya javI; e che Avo pheraphAra icchanAranI sAdhanA. 0 tA. 19-12-1949 : guMdAnA parA tathA bagodarA gaMdIthI nIkaLI gUMdAnA parA AvyA. aMtara sADA pAMca mAila haze, A gAma gAMgaDa sTeTanuM che. gAmanA loko sAthe kaMI muzkelI hoya to carcA sabhA rAkhI hatI. tyAMthI vihAra karI sAMjanA bagodarA AvyA. ahIM paNa jAhera prArthanA sabhA rAkhavAmAM AvI hatI. sabhAmAM vyasanatyAga vize pravacana thayuM hatuM. sabhAnA aMte keTalAka bhAIoe pratijJA lIdhI hatI. * tA. 20-1249 thI 25-12-49 : ziyALa ziyALa e munizrI saMtabAlajInI racanAtmaka pravRttinuM mosALa gaNAya che. ahIMthI ja racanAtmaka pravRttino prAraMbha thayo hato. hAlamAM zrI choTubhAI mahetA, temanAM dIkarI kAzIbahena ane DaoN. vallabhadAsa dozI uparAMta be-eka grAmasevakothI kendra khIlI UhyuM che. tethI ahIM thoDA vadhu divasa ApIne kAryakartAonA ghaDatara temaja gAmanA sthAnika praznomAM madadagAra banI zakAya te daSTithI ahIM aThavADiyAno kAryakrama rAkhyo hato. bagodarAthI ziyALa AvyA. aMtara 7 mAIla. utAro lahecaMdabhAI zAhane tyAM rAkhyo hato. sAdhutAnI pagadaMDI
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ ahIM karela pravacanomAMthI eka agatyanuM nIce ApyuM che. sAmAnya rIte zarIrane jaDa kahevAmAM Ave che, paNa jo jaDa hoya to AzA-nirAzAnA paDaghA na paData. AtmAnI azuddhithI dehanI azuddhi thAya che, ane dehanI zuddhithI zuddhi thAya che. koIpaNa zuddhino AdhAra tenA vAparanAra upara che. zarIramAM beThelo AtmA sArI vRttione anusare to UMce jAya, ane nabaLI vRttione anusare to nIce jAya. svarga ane naraka e mAnasika bhUmikAmAM ja thAya che. mANasamAM paDelI TevothI gItAmAM varNavyA pramANe keTalIka vakhata na Icche topaNa, prasaMga bane tyAre tene AdhIna thaI ja jAya che. eTalA mATe jAgratinI khUba jarUra che. nahIMtara paDI javAno bhaya rahe che. eTalA mATe ApaNA DAhyA puruSoe bahu pravRttimAM na paDavAno Agraha rAkhyo hato. tema chatAM AMtara ke bAhya koI ne koI pravRtti to karavI ja paDe che. enA mULamAM joIzuM to prakRti mULe doSita nathI, prakRtimAM raja-tama ane sAtvika guNa bharelA che. ApaNI dareka pravRttimAM jAgRti rAkhavA mathIe. eja rIte malinatA paNa kADhIe. keTalAMka sUtro mAnava jAtane preraNA Ape che. jemake, "yathA rAjA tathA prajA." A sUtra saheje nathI UbhAM thayAM te vakhate prajAnuM ghaDatara ane mAnasa evA prakAranuM hatuM. paNa keTalIka vakhate keTalAMka sUtromAM yugapramANe pheraphAra paNa karavo paDe che. e koNa karI zake? ene ApaNe yuga ke kALa baLa kahIe chIe. paNa e kALa koNa ? moTo janasamudAya je vicAro kare, tevo te kALa bane che. Aje ApaNe kahIe chIe : kheDe tenI jamIna ? A athavA to AvI bIjI koI bAbata hoya, vicAra vaheto mUkyA pachI e jANavuM joIe ke enuM pariNAma kevuM Avaze? pastAvuM to nahIM paDe ne ? jevA vicAra karIe tevA sajAtIya vicAro ekatra thaI moTI tAkAta UbhI kare che. eTalA mATe samAja AgaLa vicAra mUkanArAoe khUba vicAra karI, sAco vicAra mUkavo joIe. ahIM gAmanA sthAnika prazno keTalAka hatA tethI mAMhomAMhe komone manaduHkha rahyA karatuM. A aThavADiyuM rahyA te daramiyAna-bharavADonA bhelANanA, paDhAronI rojInA, kheDUtonA temaja vyaktigata ane samAjagata aneka prazno 10 sAdhutAnI pagadaMDI
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ carcAyA hatA. keTalAka asatya vAto evI sIphatathI mUkatA ke jANe pote ja sAcA che, paraMtu mahArAjazrInI hAjarIthI vAtAvaraNamAM ja eka prakAranI unnatatA chavAI jatI. tethI gAmanA badhA prazno zAMtithI patI gayA hatA. ahIM keTalAka daSTAMtarUpa ApavA lAgatAM nIce ApuM chuM. 1. sahakArI maMDaLInA goTALA patAvyA...menejarane hisAba cokhkho karI Apyo. 2. bharavADonA praznamAM mukhIpaNuM eka varasa mATe bharavADa lagharA revAne DepyuTI tarIke ApavuM. bIje vakhate gAmanI samiti nakkI kare tene ApavuM. bharavADo bheLa na kare tema karavAnI javAbadArI soMpI. 3. catura lAdhAe gAmanI saMmati vinA potAnA khetaranI DAMgara mATe taLAvamAMthI pANI lIdhuM. tenI Upajano dasamo bhAga-rUpiyA 125 thAya, te daMDa tarIke levA TharAvyuM. 4. kezubhAIno nokara vaccethI kAma choDI nIkaLI gayo. tene paMce 64 rUpiyA, be hapate ApavA evo nirNaya karyo. 5 ToyApaNAnA rUpiyA trIsa havAladAra pAse bAkI hatA, te koLI paTeloe ApI dIdhA. caturabhAInA bhatrIjAnuM khetara je kanubhAI (mukhI)e kheDyuM che, tenA matabhedano nikAla Avyo. 7 A rIte ahIM aThavADiyA daramiyAna gAmanuM prasanna vAtAvaraNa thaI gayuM. tA. 26-12-49 : kaNotara ziyALathI nIkaLI kANotara AvyA. aMtara aDhI mAIla haze. ahIM gAmasabhAmAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke - mANasa ghaNI vakhate potAnI jAta tarapheNamAM nyAya meLavavA mAgato hoya che. ane e pramANe nathI banatuM tyAre navI navI dalIlo UbhI kare che. AvA vakhate nyAya toLanAre pote taTastha ane cokkasa che ke kema teno khAsa vicAra karavo joIe. gunegAra komomAM evI jAtanA saMskAro ane vicAro gharaghAlIne beThA hoya che ke - tame amane cora kaho cho ? ame cora chIe, jAo tamAre zuM? sAdhutAnI pagadaMDI 11
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvA prasaMge badhI paristhitino khyAla karI, udAra banI, hetathI Takora karavI joIe. to teo ApaNuM mAnaze, ane sudharavA prayatna karaze. eno artha e ke potAnI jAta mATe kaDaka ane anya mATe udAra banavuM joIe. * tA. ra1-1949 : kesaraDI-baladANA kANotarathI kesaraDI thoDuM rokAyA ane pachI baladANA AvyA. hamaNAM jamInonA TukaDAnuM ekatrIkaraNa cAle che, tene laIne kheDUtomAM ghaNI gerasamajo UbhI thaI che, muzkelIo paNa darzAve che mahArAjazrI A praznane saraLatAthI samajAve che. 0 tA. 28-12-49 : chabAsarassAMkoDamANakola baladANAthI vihAra karI, chabAsara sAMkoDa thaIne mANakola AvyA. Aje kula dasa mAIlano vihAra thayo. utAro corAmAM rAkhyo hato. A ja gAmamAM saMvata 1995nA poSa suda pUname, naLakAMThA vistAranA gAmonuM moTuM saMmelana bharyuM hatuM. A divasanA saMbhAraNArUpe eka saMmelana bharavAnI darakhAsta AvI hatI, ane te mANakolamAM bharAya e aMgenI hatI. paNa joyuM ke gAmamAM eTalo ekarAga ane saMpa nahotAM. tethI A saMmelana, mANakolane badale phAMgaDI gAme bharavAnuM TharyuM. ahIM mukhIpaNA aMge, cAra vIghA jamInano pasAyatAno jhaghaDo cAle che. pahelAM mukhIne te pasAyatuM maLeluM. paraMtu aMbAlAla zeThe e jamIna kADhI nAkhI. (A gAma amadAvAdanA zeTha zrI aMbAlAla sArAbhAInI mAlikInuM hatuM.) vIghoTI karI hatI. korTamAM kesa jatAM pasAyatuM cAlu rahyuM. kheDUtamaMDaLamAM joDAvA aMgenI vAto thaI. loko taiyAra che. gAmamAM je sahakArI maMDaLI cAle che tene paNa kheDUtamaMDaLanA netRtva nIce laI javAnuM gAme svIkAryuM. gAmamAM pANI mATeno baMdha sAro che, tethI DAMgara sArI pAke che. gAmamAM AgevAno : bhagavAna aMbA, nAthA burA, jagajIvana Izvara Thakkara, harijana govA becara, camAra somA nathubhAI. 1. pasAyato eTale gAmano cokIdAra ke rakhevALa. pasAya eTale "prasAda bakSisa tarIke maLelI jamIna. sAdhutAnI pagadaMDI che ?
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ sana : 1950 0 tA. 1-1-1950 : vIMchIMyA mANakolathI pravAsa karI ame vIMchIyA AvyA. utAro darabArI utAre rAkhyo hato. rAtre jAhera sabhAmAM kheDUtamaMDaLa sthApanA aMge vAto thaI. temaja kheDUtanA prazno aMge samajaNa ApI. tA. 2-1-50 : AdaroDA vIMchIMyAthI pravAsa karI, sAMkoDa gAmamAM thoDuM rokAI AdaroDA AvyA. aMtara sADA pAMca mAIla haze. ahIM eka jAherasabhAmAM mahArAjazrIe sevA upara pravacana ApyuM. sevA e dAna ane paropakAra karanAra karatAM eka be DagalAM AgaLanI vastu che. dAna ane paropakAra karanAra manuSya sAdhana ApIne aLago rahI zake che. sevAmAM evuM nathI. sevAmAM dhana karatAM tana ane mananI vadhu AvazyakatA che. potAnA kAryathI yaza maLe ke apayaza maLo, koI dhikkAro ke prazaMso chatAM sevAbhAvInuM hRdaya samAna rahe; daradInA gaMdhAtA vAtAvaraNamAM paNa aglAnapaNe sevA karavAnuM na cUke; tenA hRdayano bhAra aMta sudhI eka sarakho cAlu rahe. koI sAthe bhedabuddhi kadIye utpanna na thAya, AvI sevAnuM kArya amuka ucca koTi sudhI hRdaya pahoMcyuM na hoya tyAM sudhI zakya nathI. ethI bhatRhari kahe che ke - sevAdharma parama gahano yoginAmapyAgamyaH / sevAdharma yogIone paNa sahaja labhya na thAya, tevo kaThina dharma che. chatAMya jene vikAsanI apekSA che, tene to tenI sAdhanA karye ja chUTako che. 7 tA. 3-1-50 : vAsaNa AdaroDAthI vAsaNA AvyA. kheDUtamaMDaLa aMgenI samaja ApatAM temAM 50 sabhyo joDAyA. temane bAvaLA grupa sahakArI maMDaLImAMthI chUTA thaI svataMtra maMDaLI banAvavI che. tenI paNa carcA thaI. 70 tA. 4-1-1950 : juvAla vAsaNAthI nIkaLI DaraNa gAme thoDuM rokAI juvAla AvyA. aMtara cha mAIla sAdhutAnI pagadaMDI 13
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ haze. ahIM paNa keTalAka gAma AgevAnonI ADoDAIne kAraNe vAtAvaraNa na jAmyuM. eTale lAgyuM ke haju samaya pAkyo nathI. ahIM eka baMdha che, temAM bAre mAsa pANI rahe che. tene juvAlanI pATa kahe che. bAre mAsa pANI rahe eTale mAchalAM ane pazu-pakSIo ghaNAM Ave, ahIM sarakArI amaladAro zikAra karavA AvatA hatA. paNa mahArAjazrI A vistAramAM pharatA hovAthI zikAra baMdha che. prasaMga evo banelo ke amadAvAdanA kalekTara mi. zikAra karavA AvelA. lokoe mahArAjazrIne khabara ApI. mahArAja e tarapha vihAra karatA hatA tethI tyAM pahoMcyA. hajAro loko A prasaMge ekaThA thaI gayA hatA. lokono virodha chatAM teNe mAnyuM nahIM. baMdUkathI nizAna lIdhuM, paNa gabharATa ke game te kAraNe baMdUka phUTI nahIM: kalekTara khIjavAIne cAlyo gayo. lokoe A prasaMgathI mAnI lIdhuM ke saMtabAle camatkAra karyo, tethI enI baMdUka ja phUTI nahIM. ane tethI loko emane camatkArI sAdhu tarIke oLakhAvatA. - kalekTarane apamAna lAgatAM teNe te vakhatanA gavarnara rojara lumbIne AmaMtraNa ApyuM. gavarnara zikAra karavA Ave che, e vAta AkhA naLakaMThAmAM phelAI gaI. A briTiza sattAno jamAno hato. gavarnara jAya tyAM polIsanI phoja hoya. ahIM to khabara hatI ke jainamuni saMtabAla ane lokono zikAra mATe virodha che eTale sakhata baMdobasta karelo. mahArAjazrIe gavarnarazrIne patra lakhIne jaNAvela ke ahIMnI prajAnI nArAjagI che to zikAra mokUpha rAkhe. prajAnI lAgaNI dubhAya evuM kAma Ape na karavuM joIe. temanI nIcenA adhikArIe lekhita jaNAvyuM ke Apane maLyA vinA koI kAryakrama zarU nahIM thAya. A bAju hajAro loko ane svayaMsevako zikAra na thAya te mATe taiyAra thaIne beThA hatA. mahArAjazrI paNa chAvaNImAM ja beThA hatA. e lokoe dago dIdho. mahArAjazrIne maLyA sivAya, baMdhanI sAmI bAjuthI zikAra karIne cAlyA gayA. mahArAjazrIne A prasaMgathI khUba duHkha thayuM. A aniSTamAMthI eka ISTa thayuM ke kalekTaranA zikAra vakhate jema baMdUka phUTI nahotI, tema A gavarnaranA zikAra prasaMge saMtabAla tenI baMdUka baMdha karAvI 14 sAdhutAnI pagadaMDI
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ deze-evI dhAraNA laIne loko beThA hatA te khoTI TharI. eTale temanI pAchaLano camatkArano je vAyaro hato te ocho thayo !! * tA. 5-1-50 : phAMgaDI juvAlathI nIkaLI phAMgaDI AvyA. aMtara pAMca mAIla. utAro corAmAM rAkhyo hato. mukhya AgevAna rAyacaMda chagana mukhI che. ahIM kheDUta saMmelana bharAvAnuM hatuM. paNa saunA AgrahathI pahelAM mANakola sthaLa nakkI thayuM hatuM tyAMja chevaTe bharavAnuM goThavAyuM. * tA. 6-1-50 thI 10-1-50 ? mANakola phAMgaDIthI mANakola AvyA. aMtara pAMca mAIla. utAro corAmAM rAkhyo hato. 8mIe ahIM lokapAla paTelonuM saMmelana rAkhyuM hatuM. lagabhaga 56 gAmanA loko AvyA hatA. svAgata pramukha tarIke sANaMdanA AgevAna vaidabhA vAsudeva vaidya hatA. pramukha tarIke phAMgaDInA mukhI rAyacaMda chagana hatA. saMmelanamAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke mANakolamAM 1995nI sAlamAM je saMmelana bharAyuM hatuM tenAM smaraNo haju jatAM nathI. paNa tyAranI ane AjanI paristhitimAM moTo pharaka che. Aje ApaNe be viSayanI carcA mATe bhegA thayA chIe. eka jJAtinuM baMdhAraNa ane bIjuM kheDUtamaMDaLa, maMDaLa eTale zuM ? eka bhAIe kahyuM ke, eka rAge badhA vartIe tenuM nAma maMDaLa, A vAta sArI che. AjhAdI AvI che, paNa e AjhAdIne dilhImAM rahevA devI nathI. jo tyAM ja rahe to pachI polIsa ane lazkara joIe. vahIvaTI kAma mATe ghaNA mANaso joIe. eTale ApaNe icchIe chIe ke AjhAdIne gAmaDAmAM laI javI che. e tyAre ja bane ke jyAre dareka mANasa eke eka vAtanI javAbadArI samaje. jo ApaNe khAvA-pIvAmAM kALajI na rAkhIe to zarIranuM rAjya bhogavI zakatA nathI. tema dezanuM svarAjya paNa javAbadArI samajavAthI bhogavI zakIe. 1. A Akho prasaMga mahArAjazrIe potAnI bhASAmAM dharma dRSTie samAja racanA-pustakamAM varNavyo che. juo pAna 71 thI 73-gavarnara zikAra prakaraNa . sAdhutAnI pagadaMDI 15
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ A javAbadArI saMgaThanathI Ave che. saMgaThanamAM ghasAI chUTavAnI vAta pahelI hovI joIe. khetI sArI thAya, zikSaNa sAruM maLe, gAmane Arogya ane svacchatAnI dRSTie sArAM saMDAsa navANa maLe. nyAya maLe. jarUrI vastuo yogya bhAve maLe. A badhuM thAya to svarAjya maLyuM kahevAya. kadAca karaverA Avaze to cAlI zakaze, paNa e kara bharI zakAya eTalI tAkAta paNa UbhI thavI joIe. have besI rahevAno vakhata nathI. kAme lAgI javAnuM che. kheDUtamaMDaLa e enI mukhya cAvI che. anAja vAvIe chIe tyAre bIne jamInamAM nAkhI devuM paDe che. enI pAchaLa zraddhA che ke ekanA aneka pAkaze evI zraddhA A maMDaLamAM rAkhajo. aMbubhAIe kheDUtamaMDaLa aMge samaja ApI hatI. kevA saMjogomAM A maMDaLanI sthApanA thaI te samajAvyuM hatuM. kurezIbhAIe (gulAma rasUla kurezI) samajAvyuM ke Aje eka bAju mahela che, bIjI bAju jhUMpaDe che. eka bAju khAvAnA sAMsA che, bIjI bAju chAkamachoLa che. A badhAnuM kAraNa doDhaso varasanI ApaNI gulAmI ane tene nibhAvanAra briTiza saltanatanuM A pariNAma che. paNa have ciMtA karavAthI nahIM cAle. paisA na hoya, paNa khAnadAnI hoya to cAlI zake. sarakAre kheDUto mATe je kAyadA karyA che, teno nirbhayatApUrvaka lAbha lejo. A saMmelananI vizeSatA vize mahArAjazrIe prAsaMgika noMdhamAM A pramANe lakhyuM che : pa6 gAmonuM eka kheDUta saMmelana tAjetaramAM lokapAla paTela rAyasaMgabhAI chaganabhAInA pramukhapade bharAI gayuM. A saMmelanamAM moTe bhAge lokapAla paTela bhAI-bahenonI hAjarI hatI. pradezanA kheDUtomAM moTo varga te komano che. A saMmelananI vizeSatA e hatI ke bahenoe sArA pramANamAM hAjarI ApI hatI. ane utsavanuM rUpa saheje maLI gayuM hatuM. kheDUtamaMDaLanA baMdhAraNane bahAlI ApavA uparAMta vivAha vidhimAMnA kharcA ghaTADI nAkhavAnA TharAvo mAtra e komane mATe thayA hatA. eka bAjuthI potapotAnAM nAnAM moTA ekamomAM sudhAro thAya ane eka bAju saMgaThananuM kAma jhapATAbaMdha AgaLa vadhe to AvatI rASTra cUMTaNI vakhate gAmaDAno matadAra varga potAnA sAcA avAjane rajU karavA jeTalo sAdhutAnI pagadaMDI
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ taiyAra thaI jAya. eTale jayAM kheDUtamaMDaLo nathI tyAM A daSTie UbhAM thAya ane jayAM che tyAM vizALa dRSTi rAkhIne satya, ahiMsA ane naitikatAno pAyo dharabAyA pachI ja caNatara zarU thAya,evI huM umeda rAkhuM chuM. * tA. 11-1-50 : goLapurA-kuMvALa mANakolathI vihAra karI, gokaLapurAmAM thoDuM rokAI lokone kheDUtamaMDaLanI vAta karI kuMvALa AvyA. aMtara sAta mAIla haze. ahIM rAtre jAherasabhAmAM saMgaThita thaIne sArAM kAmo karavA, ane dArU-mAMsAhAra jevAM vyasano choDavA samajAvyuM hatuM. * tA. 12-1-50 : carala kuMvALathI pravAsa karI, hIrapurA gAmamAM bapora sudhI rokAI sAMjanA carala gAme AvyA. gaIkAle eka amerikI daMpatI mahArAjazrIne maLavA AvyuM hatuM. temano hetu e hato ke koI eka gAmaDuM ke jyAM gAMdhI AMdolana ane briTiza saMskRtinI asara pravezyAM na hoya, tevA sthaLe eka varasa sudhI rahevuM. ane bhAratanI prAcIna saMskRtino khyAla meLavavo. (saMzodhana vRtti) savAranI prArthanA bAda A prasaMga upara bolatAM mahArAjazrIe jaNAvyuM : bhAratanA lokomAM pahelAM saMzodhana vRtti khUba haze, ane temAMya Aryoe saMpUrNa zodha karI haze, evI mAhitI maLe che. emanI vijJAna, kaLA ane jIvanane lagatI vAto adbhuta hatI ema kabUla karyA sivAya rahevAtuM nathI. temaNe vahevArane tAlabaddha calAvavA mATe dhaMdhAne anurUpa evA cAra varganI yojanA karI, je varNanA nAmathI oLakhAya che. tevI ja rIte AdarzajIvana jIvavA mATe jiMdagInA cAra bhAga pADyA je Azrama nAmathI oLakhAya che. varNAzramathI eka lAbha e thayo ke je dhaMdho jeNe svIkAryo temAM te to pAraMgata thayo ja, uparAMta temanI vicArajanya ke vIryajanyasaMtati paNa uttarottara vikAsa karatI gaI. je samAjane khUba lAbhadAyI thaI paDI. bhAratanA e pUrvajo vijJAnamAM keTalI hada sudhI AgaLa gayA hatA tenAM ApaNAM rAmAyaNa ane mahAbhArata jIvatA jAgatAM pramANa che. vimAno, zastrAstro, reDiyo, vAyaralesa, Telivijhana vagere je badhuM ApaNane Aje navuM lAge che te saghaLuM varaso pahelAM zodhAyeluM hatuM ja. paNa chellAM keTalAMka varasothI ApaNI eka vRtti sAdhutAnI pagadaMDI 17
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghasAI gaI che, ane te che saMzodhana vRtti. koIpaNa navI vAta Ave ke turata tene dUra rAkhavA prayatna karI ApaNe kAna baMdha karI daIe chIe. ApaNo sarvasAmAnya khyAla evo che ke, ApaNA vaDavAoe badhuM saMpUrNa karI ApyuM che ethI sAruM bIjuM hoI zake ja nahi. dA.ta. tAjetarano harijana prazna, gaNotadhAro, zAhukAradhAro vagere kAyadA thayA che. te che to samAjanA kalyANa mATenA, kadAca temAM keTalIka kSatio paNa hoya te banavAjoga che. paNa tenA hetu viSe UMDo vicAra paNa baha ocho thAya che. hamaNAM amo evAM keTalAMka gAmaDAMmAM pharyA ke jyAM sarakArI jamInanA ekIkaraNano prayoga kare che. gAmanA lokoe eka ja phariyAda karI ke A kAyado amAre na joIe. amAruM che te ja sAruM che. paNa napho nukasAna zuM che te samajavA koI prayatna karatuM nathI. eka jUnI jhUMpaDI hoya, pAse gaMdakIno pAra na hoya, tevA vakhate temAM rahenArane kahIe ke bIjI sArI jagyAe tamane vyavasthA karI ApIe to te turata nA kaheze. khetInI jamIna bahu ochI paDatI hoya, ane bIje potAnA gAma karatAM sArI ane joItA pramANamAM maLatI haze to paNa aMtara nA pADaze. Avo sahaja svabhAva ApaNo thaI gayo che. paNa have kUvAmAM bUDI maravAnI kahevata pramANe saune game che. paNa have kALa evo Avyo che ke, navI vAto jANyA sivAya ApaNe jIvI nahi zakIe. hinda bahAranA loko ATaATalI pravRtti karI rahyA hovA chatAM ATalI vijJAnanI zodhakhoLa karyA pachI paNa saMzodhano karyA ja kare che ane temAMthI aNu bombanI zodha sudhI pahoMcyAM che. jo ke, eno durupayoga thayo che. bIjI rIte anAjanI bAbatamAM ane paise Take paNa saddhara thaI gayA che. gaIkAle je kuTuMba AveluM te eka varasa sudhI gAmaDAmAM rahevA icche che. temane gAmaDAnI saMskRti jovI che. sAmAnya jovuM hoya to becAra divasamAM joI zakAya paNa ApaNI paDelI Tevono becAra divasamAM pheraphAra thaI jato nathI. eTale eno khyAla lAMbA samaye ja Ave. eTale mAtra abhyAsanI khAtara ja ATalo lAMbo samaya rahevuM e keTalI tapazcaryA ane Atmabhoga mAge che ? gAmaDAMnI AbohavA, vAtAvaraNa ane jIvananI jarUriyAto potAnA deza jevI kyAMthI maLaze ? chatAMya AvA prakAranuM saMkaTa veThIne paNa rahevAnI icchA saMzodhana vRttine AbhArI che. ApaNe emAMthI je sAruM che te laIe ane AcaravA prayatna karIe to vyakti ane deza badhAMne khUba upayogI thaI zakIe. sAdhutAnI pagadaMDI
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 tA. 13-1-10 : makhiyAd-MANA caralathI pravAsa karI makhiyAva AvyA. tyAM thoDuM rokAI bakarANA AvyA. aMtara ATha mAIla haze. ahIM puSkaLa jamIna kheDavAlAyaka che, paNa kheDanAra koI nathI. tA. 14-1-50 H dadUka bakarANAthI nIkaLI dadUkA AvyA. nizALamAM jAherasabhA thaI. ahIM mahArAjazrIe koMgresano ItihAsa jaNAvatAM kahyuM ke, svarAja AvyA pachI ghaNI badhI vAto sArI AvI, paNa eka vAta bUrI paNa AvI. ane te e ke ApaNA vahAlA gAMdhI bApunuM khUna hiMdu-musalamAnanA jhaghaDAe karAvyuM. ApaNA dezamAM 80 TakA gAmaDAM che, 20 TakA zahero che tema chatAM bahumatI zaheronI che. ApaNA duHkhanuM mULa ApaNe chIe. eTale naitika pAyAvALAM saMgaThana banAvI nyAya meLavavo paDaze. sAMjanA dadUkAthI nIkaLI kuMDaLa AvyA. rAtre jAherasabhA thaI. ahIM prabhumaya jIvana upara pravacana karyuM. 0 tA. 15-1-50 : rethaLa kuMDaLathI nIkaLI rethaLa AvyA. gAmamAM A bAjunA kAryakaro viruddha ghaNI phariyAdo hatI. gAmaloko sAthe carcA karI temanuM samAdhAna karAvyuM. 0 tA. 16-1-50 : uparadaLa rethaLathI nIkaLI uparadaLa AvyA, aMtara cAra mAIla haze. utAro jAhera corAmAM hato. ahIM jAherasabhAmAM koMgresa sarakAra sAme AkSepo aMge carcA cAlI. harijanaprazna cUMTaNI vagere bAbato aMge ThIkaThIka carcA thaI. praznono javAba ApatAM ane carcA vakhate mahArAjazrImAM ugratA AvI gaI hatI. A vAta temaNe savAranI prArthanAmAM jAhera karI, haLavA thayA. potAnuM duHkha vyakta karyuM, mAphI mAgI. tAlukAnA koMgresa kAryakarone paNa enI pAchaLathI jANa thatAM teo potAnI rIte prayatna karatA hatA. * tA. 17 tathA 18-1-50 : jhAMpa uparadaLathI nIkaLI, jhAMpa AvyA. utAro baLadevabhAI paTelanA utAre sAdhutAnI pagadaMDI 19
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAkhyo hato. ahIM bhAla-pAIpalAInamAM je gAmo AvatAM hatAM te gAmonA AgevAno tathA jamIna ekIkaraNanA gAmonA lokone bolAvyA hatA. AnA kAraNe dhArAsabhyo ane je te khAtAnA amaladAro paNa AvyA hatA. sArI carcA thaI hatI. mahArAjazrIe keTalAMka sUcano karyA hatAM. tA. 19 tathA 20-1-50 : ziyALa jhAMpathI nIkaLI ziyALa AvyA. aMtara sAta mAIla haze. utAro laheracaMdabhAIne tyAM rAkhyo hato. tA. 22 thI 25-1-50 : gUMdI ziyALathI vihAra karI gUMdI AvyA. aMtara sAta mAIla. ahIMnA nivAsa daramiyAna mahArAjazrI sAthe varasothI rahetA zrI choTubhAI mahetAnA putra sumanabhAInAM lagna thavAnAM hatAM. A lagnanI vizeSatA e hatI ke lagnamAM navadaMpatIne AzIrvAda ApavA sarvadharmanA saMto AvavAnA hatA. samAjasevako ane kAryakaro paNa AvyA hatA. kaMTrolano jamAno hato, eTale kaMTrolamAM na AvatI hoya ane kAnUnabhaMga na thAya te rIte jamavAnI vyavasthA goThavI hatI. eka jaina sAdhu lagnaprasaMgamAM bhAga le te paNa samAja mATe navI vAta hatI. A prasaMge Avela, maulavI, pAdarI tathA pArasI dharmaguru vageree hAjara rahI AzIrvAda ApyA. samAjamAM sAruM jIvana jIvavAnI preraNA ApI. A zubha prasaMge mahArAjazrIe jaNAvyuM hatuM ke - vyakti e samAjanuM ekama che. strI ane puruSa baMnenI zaktionA saravALAthI samAjanI zarUAta thAya che ane jyAM baMnenA saMparko ane zaktionA kendrita sadupayoganI vAta AvI, eTale ApoApa lagnasaMbaMdhano vicAra AvIne Ubho rahe che. Ama dharmadaSTie samAjaracanAmAM lagnajIvana anivArya gaNatA hoIe chIe, to bIjI tarapha lagnazuddhino khyAla rAkhavo ja paDaze. ahIM vivAhita thanAra daMpatI atyAre harijanavAsamAM jhADUthI saphAI karIne AvyAM che. cha sAta varSa pahelAM je be daMpatIone brahmacaryanI maryAdita pratijJAne nimitte mArA AzIrvAda maLyA hatA, temAMnuM eka A lagna vakhate hAjara che. Aje vivAhita thanAra yugala-lagnanI sAthosAtha ochomAM ochuM eka varSa 20 sAdhutAnI pagadaMDI
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ brahmacarya sAcavI rAkhavAnI pratijJA levA mAge che. meM gaI kAle e baMnene pUchyuM hatuM. tyAra bAda e baMnenA vAlIone bolAvI, temanI samakSa pratijJA aMge carcA karI hatI. darekanI javAbadArIno khyAla Apyo hato. prabhAtaprArthanA bAda janatA ane te badhAMonI samakSa pratijJAvidhinI jANa karAI hatI. bapore traNa vAgye lagnavidhi pUro thayA bAda bhajana-prArthanA bAda-navadaMpatIne brahmacaryanI pratijJA apAI hatI. A prasaMge judA judA dharma saMpradAyanA guruo paNa hAjara hatA. Ama avanavI rIte sAdAI chatAM bhavya rIte samAraMbha pUro thayo hato. AmAM choTubhAIno phALo mukhya hato. (mahArAjazrInI hAjarImAM lagnotsava eka viziSTatA gaNI zakAya. paraMtu lagnanA saMskAramAM paNa keTaluMka badalavA jevuM temane lAgeluM. bhAI sumaMtabhAI ane sudhAbahenanA lagna prasaMge temaNe potAnA vicAro nIce pramANe darzAvyA hatA.) A lakhAya che tyAre Aje ahIM vivAhita thanAra daMpatIno vicAra Ave che, te mUkuM chuM. teo atyAre harijanavAsanI jhADUthI sAphasUphI karIne AvI gayAM haze. kAMtaNa ane saphAI e be kAmo samAjanA nAnA moTAM aMgo sAthe saMparka sAdhavAnAM sAdhana tarIke upayogI thaI paDe che. samAjanAM badhAM aMgo potA sAthe abhinna hovAM joIe. lagna praveza pahelAM e yAdI daMpatInA bhAvijIvananA saLaMga pravAhamAM taravarI rahe e Aje to khUba jarUrI che. vivAhita daMpatIne temanI javAbadArIono meM khyAla Apyo hato. janatA ane te badhAMonI samakSa meM nivedana karyuM hatuM. pratijJAvidhi chapAyo che. paNa jyAM lagI pratijJA apAI nathI tyAM lagI haju gaMbhIrapaNe vicAra karI levAnuM meM sUcavyuM che. mAre mana lagnajIvanamAM agatyanI be vastuo lAge che : (1) lagnajIvana sAthe brahmacaryanuM lakSya satata rahevuM joIe. (2) dhanapUjAne sthAne kartavyapUjA pracalita thavI joIe. A baMne vastuo mATe rAmAyaNanAM citro mane haMmezAM preraka jaNAya che. ane tethI huM Adarza gRhasthAzramanI jhaMkhanAmAM rAmAyaNane sAme rAkhavA bhalAmaNa karato rahuM chuM. (vi.vA. tA. 1-3-50mAMthI TUMkAvIne) sAdhutAnI pagadaMDI
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 tA. ra6-1-5o : dhIMgaDA 0 tA. ra7-1-50 : javAraja gUMdIthI pravAsa karI javAraja AvyA sAthe zivAbhAI je paTela (viramagAma phArmavALA) tathA umedarAma bhajanika, aMbubhAI vagere AvyA hatA. rAtre jAhera prArthanA sabhAmAM paristhitimAM kema vikAsa karavo e aMge pravacana ApyuM hatuM. tA. 21-50 thI 30-1-pa0 : koTha javArajathI nIkaLI koTha AvyA. aMtara sADAcAra mAIla. utAro nizALamAM rAkhyo hato. ahIMnA nivAsa daramiyAna eka divasa rUpagaDha jaI AvyA. eka divasa memara jaI AvyA. baMne gAme, grAmasabhA sArI thaI hatI. koMThanI jAherasabhAmAM gAMdhIjIne zraddhAMjali bApunuM zrAddha tA. 30 jAnyuArIe koMTha gAme jAhera sabhAmAM bApujInA saMvatsarI dine mahArAjazrIe gaMbhIratAthI bolatAM jaNAvyuM: AjathI barAbara be varasa pahelAM prArthanA karavA jatAM gAMdhIjIne goLI vAgI ane he rAma! kahIne prANa choDyo. te samaya AkhI duniyA mATe duHkhano divasa hato. Aje paNa enA smaraNamAM ullAsa nathI, AnaMda nathI paNa maMthana che. A prasaMge pravacana karavuM ke vivecana karavuM tenA karatAM prArthanA karIe e ja vadhu iSTa che. prArthanAmAM Atmazodhana karIe ke e be varasanA gALAmAM bApujIne gumAvyA pachI temanA jIvanamAMthI ApaNe zuM meLavyuM ane keTalA AgaLa vadhyA ? Aje jyAre e divasa vicArIe chIe tyAre ciMtA ane duHkha lAgyA sivAya rahetAM nathI. khUna pachI eka moTA mANase kahyuM hatuM ke, "bahu bhalA thavAmAM sAra nathI" paNa balidAna ApanAra AvuM joto nathI. jenuM jIvana satyamaya che, jeno AcAra ahiMsAmaya che tene bhalAI bUrAIno bheda nathI, mRtyuno Dara nathI. musalamAnone paNa khAtarI thaI gaI ke gAMdhIjI amArA mATe hatA. ame eka bIjA dharmane nAme laDatA hatA, paNa te dharmane nAme peThelo adharma hato. have je mukhya kAma karavAnuM bAkI rahyuM che te mANasanA aMtaramAM paDelI advaitanI bhAvanAne jAgRta karavAnuM che. ApaNA aMtaramAM be bhAvanA paDI hoya che. eka judAInI ane bIjI ekatAnI. dvatanI bhAvanA potAnA mArgamAM ADe AvanArane nAza karavAnuM kahe che. jagatamAM kusaMpa jevI koI bUrI cIja nathI, bApunuM khUna paNa dezanI be komanA kusaMpamAMthI ja banyuM hatuM. temaNe jANI lIdhuM hatuM ke A be komo sAdhutAnI pagadaMDI
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ laDatI ja raheze to jAna ane mAlanA saMhAranuM bhayaMkara tAMDava cAlyA ja karaze. mATe temAMthI bacAvavI joIe. Aje paNa e prazna koI ne koI svarUpe khaDo to che ja. jyAM sudhI aMta2mAM bheda paDelo raheze tyAM sudhI bIjA asaMkhya pAkistAna UbhAM thatAM raheze. eno eka mAtra upAya caitane sthAne advaitanI bhAvanA sthApita karavAno che. A divase bApujInI e bhAvanAno vicAra karIe ane jIvanamAM utAravAno nizcaya karIe. to ja gAMdhIjIne yAda karyA sArthaka gaNAze. * tA. 31-1-50 : rAyA ane gAMgaDa koThathI vihAra karI rAyakA AvyA. ahIM loko sAthe khetImAM paDatI muzkelIo aMge carcA thaI. gAmamAM taLAva khodANanI khAsa jarUra che. baporanA vihAra karI rAyakAthI gAMgaDa AvyA. aMtara sADA sAta mAIla haze. utAro dharmazALAmAM rAkhyo hato. gAMgaDa e nAnakaDuM sTeTa che. tenA tAbAmAM bAra gAmono vahIvaTa che. uparAMta bAra vAMTA che. ahIM paNa kheDUtone saMbodhana karatAM jaNAvyuM ke, jIvanamAM traNa jarUrI aMgo che : kRSi, vepAra ane gosaMvardhana-gorakSA. A traNe ekabIjAnAM pUraka che. gAmano vANiyo, kheDUtanI badhI vyavasthA goThavI rAkhato. lagnamAM keTalo kharca thaze, utAro kyAM Apazo, sIdhuM-sAmAna badhuM te pUruM pADato. eTalA mATe tene mahAjana nAma ApyuM che.mahAjana eTale moTo mANasa. moTo eTale guNamAM moTo. pote khavaDAvIne pachI khAya. paNa mahAjananuM dhyAna dhImedhIme paisA tarapha gayuM eTale tenuM UMcuM sthAna samAjamAM hatuM te cAlyuM gayuM. tA. 2-2-50 : vAlatherA gAMgaDathI nIkaLI vAlatherA AvyA. aMtara sADAtraNa mAIla haze. utAro corAmAM rAkhyo hato. ahIM AjubAjunA gAmo-bhavAnapurA, sasaMDI vagerenA lokone maLavA bolAvyA hatA. A baMne gAma tathA parAmAM mizana taraphathI hirajanavAsamAM zALA cAle che. gAma jUnA vicAranuM che. 1. vAMTA zabda A tarapha pracalita che. mULa hiMdI zabda vAMTa vaheMcavuM uparathI Avyo lAge che. jamInano amuka hisso vaheMcaNImAM Avyo hoya tene vAMTAthI oLakhe che. sAdhutAnI pagadaMDI 23
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 tA. 3-2-50 ? dhanavADA-sAMdasa - vAlatherAthI nIkaLI dhanavADA AvyA. aMtara sADA traNa mAIla. sabhA thaI. 22 sabhyo kheDUta maMDaLanA noMdhAyA. dhanavADAthI sAMjanA nIkaLI sAMkodarA AvyA. ahIM veDachI AzramanA AcArya zrI cImanabhAI bhaTTa, umedarAma bhajanika temaja mIrAMbahena maLavA AvyAM hatAM. rAtre jAherasabhA thaI. kheDUtamaMDaLanA 21 sabhyo noMdhAyA. rAtre prArthanA pachInI jAherasabhAmAM mahArAjazrIe aspRzyatA nivAraNa upara pravacana karyuM hatuM. ApaNe sevA karavA nIkaLIe chIe, paNa lokone gamatI hoya tevI vAto ja karIe chIe, paNa na gamatI vAta hoya, sAcI vAta hoya topaNa kahetA nathI. khabara che ke evI vAta karIzuM to DhekhALA khAvA paDaze. gAMdhIjIe harijanone apanAvI levAnI vAta karI, paNa ApaNe judI judI dalIlo karI e vAtane TALIe chIe. eka harijanane tarasa lAgI. taLAvaDAmAM pANI joI pIvA doDyo. chUpAtAM chUpAtAM pIdhuM. eka jaNe joI lIdhuM eTale lAkaDI laIne doDyo. pelo pUchavA lAgyo koNa chuM ? mAruM talAvaDuM abhaDAvI mAryuM. pelo bIkathI jUThuM bolyo : mAbApa, me pANI nathI pIdhuM pakhAla karI (hAtha-pANI) che. pelo kahe, to kaMI vAMdho nahIM ! ema kahIne cAlyo gayo. ApaNI buddhi kyAM gaI che, te samajAtuM nathI. eka zUdrane aDIne, te musalamAnano sparza karI le to pavitra thaI jAya, paNa e brAhmaNone aDIne pavitra na thaI zake. kevI aMdhazraddhA ane jaDadharma samAjamAM ghUsI gayAM che ! * tA. 4-2-50 : ciyADA tA. 5-2-50 : kerALA ciyADAthI nIkaLI kerALA AvyA. aMtara traNa mAIla. utAro maMdiramAM rAkhyo hato. sabhA sArI thaI, sabhAmAM kheDUta saMgaThana ane rAmarAjaya mATe zuM karavuM te samajAvyuM. nava sabhyo kheDUtamaMDaLanA noMdhAyA. 24 sAdhutAnI pagadaMDI
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAMjanA ciyADAthI kocariyA AvyA. utAro corAmAM rAkhyo hato. corAne suMdara rIte zaNagAryo hato. gAmalokoe vAjategAjate svAgata karyuM hatuM. veDachI AzramavALA zrI cImanalAla bhaTTa amArI sAthe ja hatA. teo eka sArA kathAkAra paNa che. gAMdhIkathAnI temanI viziSTatA che. rAtre temaNe saMgItamaya karatAla sAthe kathA karI. Avo suMdara kAryakrama cAlato hato tyAM bUma saMbhaLANI- "Aga... Aga..." loko doDI gayA. thoDI vAramAM to Agane kAbUmAM laI lIdhI. gAmanA lokomAM saMpa sAro hato. vaLI mahArAjazrInI hAjarI hatI. tethI gAme kahyuM : "ghara koInuM nathI baLyuM : gAmanuM baLyuM che. ane te baMdhAvI ApavA nakkI thayuM. gharamAM pULA baLI gayA, te paNa bIjA lokoe ApavA jaNAvyuM.' tA. 6 ane 2-5o : AdaroDA kocariyAthI AdaroDA AvyA. utAro pathAbhAI paDheriyAne tyAM rAkhyo hato. baporanA bahenonI sabhA rAkhI hatI. harijanavAsanI mulAkAta lIdhI hatI. temanI muzkelIo sAMbhaLIne nikAla lAvavA prayatna thayo. tA. 8 ane 9-2-pa0 : bhAyalA AdaroDAthI nIkaLI bhAyalA AvyA. aMtara cAra mAIla haze. ahIM A vistAranA kheDUtonI kheDUtapariSada rAkhI hatI. temAM sahakAra ane sahakArI maMDaLI zuM che tenI samajaNa ApI hatI. keTalAka sahakArI khAtAnA adhikArIo paNa AvyA hatA. temaNe sahakArathI thatA lAbhonAM pratyakSa dRSTAMto varNavyAM hatAM. bAraDolInA kheDUto potAnAM keLAM paradezamAM mokale che, ane sArA bhAva meLavI zake che. ahIM kheDUtamaMDaLanA 19 sabhyo noMdhAyA hatA. 0 tA. 10-2-pa0 : rANesara bhAyalAthI nIkaLI rANesara AvyA. utAro corAmAM rAkhyo hato. gAma lokoe kahyuM ke bAjunA amIpurA gAmanA pANIno moTo baMdha che, temAMthI vadhArAnuM pANI amane maLe to ghaNo phAyado thAya. ahIM kheDUtamaMDaLamAM 35 sabhyo thayA. 1. "ghara ane gAmaDuM' vibhAgamAM mahArAjazrIe A prasaMganuM varNana karyuM che. 2. 1979mAM gujarI gayA. temanI smRtimAM kalyANapathanA pathika-pathAbApA'-nAme pustikA pragaTa thaI che. sAdhutAnI pagadaMDI
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 12-13-250 : chabAsara * tA. 14--50 : kesaraDI kesaraDImAM utAro corAmAM rAkhyo hato. nizALamAM vidyArthI AgaLa pravacana rAkhyuM hatuM. temane upayogI zikhAmaNa ApI hatI. * tA. 15-2-50 : ziyALa * tA. 16-2-50 : bagodarA * tA. 12-50 ? gaMdI bagodarAthI gUMdI AvyA. ahIM kheDUtamaMDaLa ane jala sahAyaka samitinI miTiMgo rAkhI hatI. miTiMgone kAraNe ravizaMkara mahArAja, gulAma rasUla kurezI, parIkSitalAla majamudAra vagere kAryakaro ane kheDUto AvyA hatA. mahArAjazrIno nivAsa kasTama baMgalAmAM hato. te divase savAre gaMdInA be kheDUto mahArAjazrI pAse kALa paTela viruddha jamInanI phariyAda laIne AvyA hatA. temano prazna-dhoLI gAmanI sImamAM jamIna kheDavAno hato. temaNe kahyuM ke, kALu paTela, amane jamIna kheDavA detA nathI bApu, Apa temane samajAvo. mahArAjazrI : "baMne bAjunI vigata sAMbhaLyA pachI huM kaMIka karI zakuM. Aje miTiMga che, kALu paTela AvavAnA che. tamo paNa Avajo. praznano nikAla karIzuM." bapore be vAgye gUMdI AzramamAM miTiMga zarU thaI. pelA kheDUto AvyA nahIM. eka miTiMga pUrI thaI, pachI bIjI zarU thaI. kALu paTele badhAMnI rajA laI sTezane javA nIkaLyA. sAthe eka bhAI hatA. thoDe gayA tyAM eka khADA AgaLa pelA be kheDUto hathiyAra laIne khUna karavA saMtAyA hatA. teo ekadama bahAra nIkaLI kALu paTela upara tUTI paDyA. betraNa prahAro kuhADI ane dhAriyAthI karyA. kALu paTela gabaDI paDyA. thoDe dUra ghauMnA khetaramAM 15 thI 20 mANaso ghauM kApatA hatA. paNa choDavavAnI koIe hiMmata karI nahIM. bUmAbUma thaI. eka jaNe AzramamAM khabara ApI. kALu paTelane mAre che doDo... doDo... sAdhutAnI pagadaMDI
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ navalabhAI zAha bahAra nIkaLI tarata doDyA pelA khUna karanArA be jaNa sTezana tarapha doDatA guDjha Trena AvI jatAM pakaDI zakAyA nahIM. koMTha thANAnA phojadAra koI kAme gUMdI AvelA, teo AvI pahoMcyA. sAMyogika purAvAne AdhAre e baMnene pakaDI lIdhA. bIjI bAju kALu paTelano zvAsa cAlato hato. daramiyAnamAM AzramavAsIo ane saMtabAlajI paNa AvI pahoMcyA hatA. teozrIe kALu paTelano hAtha potAnA hAthamAM pakaDI zAMtimaMtra zarU karyA. tyAM to kalAkekamAM kALu paTelanuM prANa paMkheruM UDI gayuM. AkhA gAmamAM sanasanATI phelAI gaI. rAta paDatAM dhoLIthI temanA putra vagere AvI pahoMcyA. temane sAMtvana ApI krodhane zAMta pADyo. moDI rAtre temanAM patnI pArvatIbahena AvyAM. potAnA dIkarAnA khabhe mAthuM nAkhI besuM sAryA. dIkaro paNa raDI paDyo. temanAM patnI bahAdura hatAM. temaNe kahyuM : saMtabAlajI bApunA paga AgaLa emaNe deha choDyo che. AthI vadhAre sAruM mota kayuM AvavAnuM hatuM ? beTA, have hiMmata hArye zuM vaLe ? ema kahI dIkarAne zAMta karyo. badhI vidhi pUrI thaI. polIsa, phojadAra vagere AvI pahoMcyA hatA. gAmanA AgevAnone bolAvyA. mahArAjazrIe potAnA prayoganI vAta kahI. AgevAnone paNa A prasaMgathI ghaNuM du:kha thayuM. tyArapachI gAmamAM gayA. pelA khUnIone maLyA. saMtabAlajIe kahyuM : "juo, je thavAnuM hatuM te thaI gayuM. have je banyuM hoya te sAcuM kahI do." eka jaNe kahyuM : "amArAthI kALamAM ne kALamAM AvuM thaI gayuM. amane mApha karo." mahArAjazrIe kahyuM : "tame tamArA thoDA lAbhane khAtara kevuM bhayaMkara kRtya karyuM tenI tamane khabara che ? tamArI komanuM emaNe keTaluM badhuM hita karyuM hatuM ? tenI tamane khabara che? khera, have Izvara ja tamane ugAranAra che ! hiMsAnuM pApa to thaI gayuM tame have sAcuM bolazo to bamaNA pApathI ugarazo. sAcA dilathI have prAyazcita karI nAkho. baMnee kahyuM : "amArI bhUla thaI gaI; thatAM thaI gayuM. ame sAcuM ja sAdhutAnI pagadaMDI
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ bolIzuM, paNa amArA bairAM chokarAMne sAcavajo.' ema bolatAM raDI paDyA. mahArAjakSI pahelethI nakkI karyA pramANe 21-ra-50thI araNeja javAnA hatA. tyAM paMdara divasa ekAnta mauna rAkhavAnuM nakkI karyuM hatuM. temAM A prasaMga Ubho thayo. eTale ravizaMkara mahArAja AvyA hatA, temane A kAryavAhI pUrI karavAnuM sopyuM. kAryakaro to sAthe hatA ja. dAdAne gunegAroe paMca rUbarU hathiyAro ane lohIvALAM kapaDAM batAvI dIdhAM. sarakArI corAmAM polIsa sAme guno kabUlI lIdho eTale ravizaMkara dAdAe khUna karavAmAM madada karanArane choDI mUkavA polIsane kahyuM. khUnamAM madada karanAra hoMziyAra hato. te amadAvAda jaIne sAro vakIla zodhI lAvyo. ane khUnIo kasTaDImAM hatA tyAMthI korTamAM gayA tyAM pharI gayA-vakIlanI salAha pramANe ke ame guno karyo nathI. vakIle samajAvyuM ke tamane ja pUche teno DokuM halAvI nAmAM ja javAba Apajo. have baMne mahArAjonI pharaja thaI paDI ke satyane jitAvuM joIe. ane tema karavuM hoya to korTamAM jubAnI ApavI joIe. saMtabAlajI mahArAja pAdavihArI, eTale korTe temanI anukULatA pramANe mudata ApI. amadAvAdanI korTamAM kesa cAlyo. jubAnI thaI. mejisTreTe kahyuM : gujarAtanI TocanI vyaktio je kahe che te amAnya nathI gaNato. paNa mAre kAyadA pramANe kAma karavAnuM che. khUnIoe polIsanI hAjarImAM ane corAmAM khUnanI kabUlAta karI che, te kAyadA pramANe mAnya thaI zakatAM nathI. tethI gunegArone nirdoSa TharAvI choDI mUkavAmAM Ave che. A cukAdAthI baMne saMtone khUba du:kha thayuM. saMtabAlajIe vizva vAtsalyamAM nyAyanuM nATaka nAme agralekha lakhI janatAnuM dhyAna doryuM. keTalAka rUDhicusta jainoe saMtabAlajI korTamAM jubAnI ApavA gayA te pratye nArAjagI ane virodha darzAvyo kadAca jubAnIthI gunegArane phAMsInI sajA thaI hota to, e hiMsAno moTo doSa na gaNAta? AnI sAme saMtabAlajIe evo khulAso karyo ke "nyAyanI jItathI ahiMsA sacavAya, satya ahiMsA vahetI rAkhI. satyanI jItathI ja ahiMsAnuM mUlya sacavAya che. eTale nyAya mATe korTamAM javuM e dharma banI jAya che. 28 sAdhutAnI pagadaMDI
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ aa. 21--50 thI 8-3-50 : araNeja gUMdIthI araNeja AvyA. mahArAjazrIe ahIM 15 divasanuM mauna ane ekAnta rAkhavAnuM vicAryuM hatuM. khAsa mulAkAto baMdha rAkhI hatI. ciMtana, manana, vAcana, jApa vagere karatA. baMne vakhatanI prArthanAono kAryakrama cAlu raheto hato. ahIMno kAryakrama pUro karI pAchA gUMdI gayA. potAnA maunano hetu samajAvatAM mahArAjazrIe nIce pramANenuM eka TUMkuM nivedana pragaTa karyuM hatuM. tA. 9-3-50 thI 11-3-50 : gUMdI Azrama araNejathI nIkaLI gUMdI AvyA. bhAlanaLakAMThAnI khetIno AdhAra dhamAsAnA pANInA saMgraha upara che, tethI pANInA pravAhono abhyAsa karI, pANIno vadhumAM vadhu lAbha kevI rIte uThAvavo, e mATe pradezanI enjiniyariMga sakSaNanuM kAma zarU karyuM che. ekAMta mauna bhAla naLakAMThA pradezanAM je gAmaDAMone meM prayogakSetra tarIke gaNyAM che, te gAmonuM vAtAvaraNa dharmayukta rIte maghamaghatuM rahe, e dRSTi mArI rahyA kare che. chelle mArA manamAM evuM phureluM ke mAre kaMIka vadhu zaktizALI banavuM joIe ane prema ane satyanA pravAhane prabaLa banAvavA mATe kaMIka vadhu karavuM joIe. AthI keTalAMka sAthI bhAI-baheno sAthe vicAra vinimaya karyA bAda evuM nakkI karyuM che ke tA. 21mI phebruArIthI AThamI mArca sudhI vizeSa ekAMta mauna rAkhI eka sthaLe rahevA vicAryuM che. A samaya daramiyAna sAmAnya mulAkAto baMdha rAkhavAnI rahe che. vi.vA. 1-3-1950 "saMtabAla" sAdhutAnI pagadaMDI 29
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratidAna dvArA lokeLavaNI gaye varSe eTale ke 1948mAM bhAla-naLakAMThA prAyogika saMghanA prayoga rUpI UbhI thayelI duSkALa kartavya samitie saMghanI hUMphe ahIMnA gAmaDAM mATe je kaMIka paNa kareluM tenuM phUlapAMkhaDIrUpe paNa vaLatara ApavuM joIe ema te vakhateya kahevAyuM hatuM. A varase e gAmaDA para kudaratanI mahera UtarI che eTale e dharma samajAvavA munizrIe zakya teTalAM A predazanAM gAmono pravAsa yojyo hato. A gAmomAM dhaMdhukA tAlukAnAM gAmo mukhyatve hatAM. 3 ane 4 eprilanA roja teo dholerA hatA. tyArabAda 17 ane 18mIe paNa dholerA AvyA hatA. A rIte 12 mI mArcathI zarU karI mArca ane eprila Akho-pratidAna aMge lokazikSaNanA navA kAryakramamAM Apyo hato. maNibhAI A gALA daramiyAna temanI sAthe nahIM hoya ema lAge che. kAraNa ke A gALAnI noMdha temanI noMdhavahImAM maLatI nathI. paraMtu potAnA pravAsanI phalazrutirUpe ja jANe temano nIceno lekha upayogI thAya che. saMpAdaka pratidAnano mahimA agralekhamAM Aje je viSaya para lakhI rahyo chuM e viSaya sArvatrika che, paNa enuM kSetra bahu TUMkuM che. vizva vAtsalyanA vAcakanI kakSA huM eTalI to mAnuM ja chuM ke je bhAlanalakAMThA pradezanI vidhavidha pravRttio pAchaLanA samAja-prayogamAMnuM svarUpa saheje pakaDI zakaze. ApaNA dezamAM dAnano mahimA parApUrvathI cAlI Avyo che. ApaNuM ekeya dharmasUtra evuM nahi dekhAya jemAM dAnanI vAta eka athavA bIjA prakAre na hoya. dAnano saMskAra saMtAnone pADavA mATe mAbApo bacapaNathI ja bALakonI pAse dAna apAvavAnI kriyA karAve che. sAdhu atithi ke bhikSukapAtra na maLe to maMdiramAM; ane teya na maLe to nadI ke samudramAM paNa dAna nakhAve che. dAnamAM paNa guptadAnano mahimA moTo che. kazA svArtha vinA kartavyarUpe apAyelA dAnanI kiMmata vaLI ethIyA moTI che. dAnanI bAbatamAM ethI paNa UMDA UtaratAM e paNa batAvyuM che ke anItithI meLavelAmAMthI lAkhonuM dAna karavuM te karatAM nItithI meLavelAmAMthI pAInuM dAna karavuM e zreyaskara che. A vAta eziyAnA saMtoe bahu bhArapUrvaka kahI jaNAya che. eka vidhavAe dAnamAM ApelI kANI koDInI khuda jisase sabhAmAM karelI jAhera Ijjata sAdhutAnI pagadaMDI
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApaNane mugdha banAve che. zabarInAM boranAM ane sudAmAnA tAMdulanAM hRdayagAna gAtAM ApaNe thAkatAM ja nathI. Ama chatAM chellAyuge ApaNAM hRdayone dAna karatAM zrama tarapha ane bhikSA karatAM thoDuM saMcayanuM jokhama vahorIne paNa pratyakSa samAjopayogI utpAdana tarapha AkarSI che. toye samAja Avyo ke dayAdAnane dhArmika mAnyatA ApyA vagara ApaNo chUTako nathI. bhikSA upara A ja kaoNlamamAM meM agAu ghaNuM lakhyuM che. Aje dAna nahi, paNa pratidAna para ane teya A kSetranA thoDAM gAmaDAMonA anubhavo para thoDuMka ahIM lakhuM chuM. jema duSkALane prayoga gaNIne bhAlanaLakAMThA prAyogika saMghanA saMcAlana taLe duSkALa kartavyasamiti UbhI thaI hatI. ane eNe dhaMdhukA tAlukAnAM ogaNapacAsa gAmaDAM para potAnuM dhyAna keMdrita karI je kArya karyuM hatuM, te vAta jANItI che. 'kartavya' zabde gayA varSamAM dAna denArAo pAse mAgaNI karAvI hatI. jemAM muMbaI ane amadAvAdathI mAMDIne pAka saMpanna gAmaDAMo paNa AvI gayAM hatAM. A varSe e ja kartavya zabde duSkALa pradezanAM A gAmaDAMo pAsethI saMgha mATe pratidAnanI pharaja UbhI karI. A dharma samajAvavA mAre jAte ja e gAmaDAMomAM javuM ema meM manathI vicAryuM. ane huM gayo. sAthIo sAthe vAto karI lIdhI hatI. saMghanI samiti maLye e kAma para vadhu jora apAyuM. Arthika dRSTie jotAM mArI kalpanA hatI ke ochAmAM ochA vIseka hajAra rUpiyA jeTaluM anAja saheje thaze paNa e karatAM pariNAma ghaNuM ochuM AvyuM. jo TakA mUkI zakAtA hoya to trIsathI tetrIsa TakA pariNAma AvyuM ema kahevAmAM vAMdho nathI. Ane pAsapatra ApatAM huM saMkocAuM chuM. chatAM vAcaka pAse pAsapatra apAvavuM hoya to vakIlAta karuM kharo. jenAM kAraNo AgaLa jaNAvIza. A varSe kheDUtoe sAro pAka lIdho hato.jo ke A varSe paNa thoDAM gAmaDAM apavAdapAtra to hatAM ja. khAsa karIne e hatAM bhAThAnAM gAmaDAM. jemAM juvAranuM bI pUruM pAkyuM nahi, rAI ane ghauM baMne moTe bhAge baLI gayAM hatAM. chatAM A gAmaDAMo paNa gayA varSathI pAke sukhiyAM hatAM ja. e hisAbe meM chevaTe eka divasanI karADI (A pradezamAM bahu thAya che jenuM bIjuM nAma pIlu kahevAya, te) gAjate vAjate jaI mahenata karIne je kAMI lAvo te paNa pratidAnamAM ApI zakAya, ema kahyuM. e majUrInuM mUlya mAre mana ochuM nathI, paNa ApaNe to lIdhuM che temAMthI alpasvalpa A varSe ApyA vinA na ja cAle. A rIte jAte AvAM kAryomAM ATaluM UMDuM UtaravAno kadAca A mAre mATe pahelo ja avasara hato. lokone sAruM paNa A prathama prayoga hato. dAtAone phulAvIne dAna sAdhutAnI pagadaMDI 31
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaDhAvavAnI rItane badale dAtAone kartavyabhAna pre2Ine dAna kaDhAvavuM saheluM nathI. svarAjya AvyA pachI gAmaDAMonI mAgavAnI bhUkha-sarakAra pAse-UghaDI che. joke varSonA zoSaNa pachI deza pAse e mAgavAnAM teo adhikArI che, chatAM mAgaNavRttithI mAgavAthI jemanuM teja ghaTyuM hoya che, teo kartavyabhAve ApI zake niha.gAmaDAMo phulAvIne ke bhikhArI vRttithI mAge to ghaNuM Ape che. eka gAmamAM meM sAMbhaLyuM ke eka yA bIjA prakAranA sattAvIsa phALA thaI cUkyA hatA. A nahoto phALo, nahotuM dAna,nahotI puNya kharIdavAnI vAta.A to vaNanoMdhyuM je ghaNuM RNa levAyuM hatuM te RNamAMthI thoDuMya haLavuM thavAnI vAta hatI. sarakArI tagAvI, bhAvamAM thayelo moTo ghaTADo, vighoTIno doDho ke bamaNo AMkaDo ane anya aneka phALAo pachI moDemoDe thayelI A premALa ugharANI hatI.mAre mAtra dharma samajAvIne dUra rahevAnuM hatuM, sAthIone paNa lagabhaga nirALA rahevAnuM hatuM ane bahu bahu to gAmalokonI jahematamAM saiddhAMtika muddo jALavI madada karavAnI hatI.A gaNatarI karatAM jarA AgaLa amo gayA hatA. ekAda be kissAomAM mAre jarA UMDA pANImAM UtarIne paNa kartavyadharma samajAvavA jatAM pAchaLathI jAte pastAvo karavo paDyo hato. ekadaMre khUba anubhavo thayA. ane aMte emAMthIye saMtoSa pAmyo chuM. je tApa, vaMToLa ane pradeze gatavarSamAM zarIranI nAdurastImAM nimitta ApeluM, teno A varSe paNa svAda maLyo. paraMtu A vakhate zarIranI jALavaNI mATe sAthe rahelAMoe ThIkaThIka jahemata uThAvI hatI, pariNAme kArya pAra pahoMcI gayuM. koIne ATaluM ja ApavAno koIe Agraha karavAno nahoto ane noMdhAyA pachI eka dANo paNa ocho Ape tenuM levAnuM nahotuM tema ja je Ape te sthApanAnA devane akhaMDa akSata apAya che,tema UMcuM dhAnya ApavAnI zarata mukAtI hatI. dhAnya ugharAvIne vecavAnuM ja hatuM, eTale evI parimaTa sarakAra na ApI zake to kheDUtone nANAM ApavAnI vAta paNa karI lIdhI che. sADatrIsa gAmaDAMno hisso noMdhAI gayo che. thoDAM bAkI che, ogaNapacAsamAMnAM kanera vibhAganAM keTalAMka gAmo choDI dIdhAM che, keTalAMka lIdhAM che. e vibhAgamAM khAsa samitine kArya nathI karavuM paDyuM tema chatAM duSkALa vistAranI samitinA kAryapradezamAM nAma hovA pUratuM jemaNe ApavA iccuM, eno pratidAna tarIke svIkAra karyo che. evo paNa eka namUnedAra prasaMga nIkaLyo ke kAryakSetramAM nAma na hovA chatAM A maMgaLa pratidAnakAryamAM phUlapAMkhaDI svIkArAvavAno Agraha thayo hato, paNa e AmAM svIkArI zakAya tema nahotuM. samagra gAmaDAMonA anubhavo parathI kramAMka ApavAno vicAra hato paNa thoDAMka khAsa nAmono ullekha karI A lekha pUro karIza. mArA ane sAthIonA mana para sauthI sAdhutAnI pagadaMDI kara
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttama chApa badhAM gAmaDAMomAM A viSaya paratve UmmaragaDhanI chApa paDI che. "amoe motInA dANA pakavyA che, jeTaluM ApIe teTaluM ochuM che. amoe gaye varSe khUba lAbha lIdho che." AvuM kahenAra samagra rIte A eka ja gAma nIkaLyuM. jemAM hiMdu-muslima sauno pUrepUro samAveza thAya che. mArI apekSAnuM lagabhaga soe so TakA kahIe tevuM pariNAma A gAmane phALe jAya che. tenI lagolaga seLAno naMbara AvI zake. bhAThAnAM gAmaDAMomAM gogalAno utsAha ullekhapAtra gaNAya ane mIMgalapuraneya na bhulAya. pacchama ajANyuM chatAM eNe ThIka ThIka, jyAre jANItAM chatAM moTAM evAM bhaDiyAda ane gAMpha dhAravA karatAM judAM jaNAyAM. gAMphamAM ekAda mANasa pAse evI vAta paNa sAMbhaLI ke meM lAbha nathI lIdho pachI kartavya zAnuM? AkhA pravAsamAM utsAha ocho vadhu joyo paNa prAdezika pharajano zabdomAM asvIkAra karyo hoya tevo A eka ja apavAda che. prayogomAM AvuM to banavAnuM ja. A pratidAnamAM harijano paNa sAva bAkAta nathI. dholerAnA harijanoe utsAhapUrvaka phUlapAMkhaDI dharI hatI. golAtaLAva ane bAvaliyALI evAM nIkaLyAM ke jemaNe javAba ApavAnuM kaheluM te divase javAbo nathI ApyA. jyAre sAMDhIDAno javAba ekaMdare suMdara gaNAya. vyaktigata dRSTie jotAM to ghaNAM gAmo noMdhavA jevAM hatAM vizeSa garAsadArI vasativALAM gAmomAM cera, pIMpaLI, dhanALA, phedarA ThIka ThIka gaNAya. jyAre keTalAMka ochA vadhu paNa nirAzAjanaka ja lekhAya. TUMkamAM A prayogane aMte khArAmIThA anubhavomAM mane ane mArA sAthIone mIThA anubhavo tAravavA mATe ThIka ThIka mahenata uThAvavI paDI che. paNa zrI ravizaMkara mahArAjanA zabdomAM kahuM to "javAba maLe che, e AnaMdanI vAta che. A samAjanI keLavaNI che." e jotAM AnaMda thAya che. ApaNe have e sthiti para jaI rahyA chIe ke; have pratidAnano dharma saue vinA kAyadAo ane vinA jagADye gAmaDA ane zahero bannee samajI levo paDaze. e dharma ja ApaNane vargamULa tarapha dorI jaze. vizvavAtsalya : tA. 16-5-1950 saMtabAla munizrIno pravAsakrama gopAlaka pariSada tathA cUDAsamA garAsadArabhAIone saMbodhIne teo tA, 1 me e rojakA choDaze. pachI kALa paTelanuM dhoLI gAma laIne bAjaraDA thaI pANIsaNA mukAme tA. 4thIe pahoMcaze. pANIsaNAnI pagapariSadamAM hAjarI Apaze pachI tyAM ja paDhArakomanA samAdhAna mATe jarUra paDaze to rANAgaDha jaze. rANAgaDha turatamAM javAnuM nahi thAya to pANIsaNAthI bArobAra ziyALa bhaNI jaze. tA. 16-5-50 sudhIno patra vyavahAra 'ziyALa tA. dhoLakA, koTha thaIne, munizrI saMtabAla' e saranAme karavo. (vizvavAtsalyamAM munizrIno pravAsa-kAryakrama A pramANe pragaTa thato raheto.) (1 lI me thI 16 me 1950 - saM. sAdhutAnI pagadaMDI 33
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ - rAjakkaraNa ane dharmakaraNano saMbaMdha prazna : rAjakAraNane Apa dharmakAraNathI raMgAyeluM hovuM joIe ema mAno cho. jyAre anubhava kaMI juduM kahe che. kAraNa ke, rAjyataMtra game tevuM UMcuM hoya toye manuSyakRta kAyadA upara cAlavAnuM. Aje paNa evuM ja che. dA.ta. salAmatI dhAro, pharajiyAta aspRzyatAnivAraNa, chUTAcheDA vagere. manuSyakata kAyado Avyo tyAM baLAtkAra Avyo ja samajavo. AmAM dharma kyAM rahe ? baLAtkArane ane dharmane meLa paDe kharo? uttara : vyaktio saMgAthe maLe eTale niyamo, zista vagere UbhuM thavAnuM ja. rASTra e to vyaktiono mahAsamUha che. mAnavasamUha jaTelo vizALa pramANamAM keMdrita teTaluM ja zista paLAvavA mATe keMdrita baLa vAparavuM paDe. A keMdrita baLamAM anicchAe paNa hiMsA AvavAnI. rASTrone to vaLI Aje AMtararASTrIya pravAho vacce svatva jALavavAnuM hoI saMrakSaNanAM sAdhano zodhavAM paDe te rIte paNa hiMsA AvavAnI. bIjI bAju vyaktiono mahAsamUha jeTalo zistapAlanamAM svayaM TevAyelo hoya, teTale aMze A hiMsabaLamAM ahiMsA Avaze athavA ahiMsaka vyaktio rAjataMtramAM uccasthAne hoya toya zraddhAne baLe ahiMsAno khyAla prajAne gamaze. A kAraNe jo mAtra bAhyahiMsA joIne ja dharma enAthI vegaLo rahe to hiMsAne chUTo dora maLI jAya eTale baLAtkArane Teko ApavA mATe nahi paNa baLAtkArane badale sahakAra preravAne mATe rAjakAraNane dharmano raMga vadhumAM vadhu lagADavAnI jarUra che. bhAratamAM vyakti ke varganA hAthamAM rAjataMtra hatuM tyAreya dharme ja hiMsAmAM ahiMsA bharI che to Aje to lokazAhI taMtra che, eTale dharmane kArya karavAnI vadhumAM vadhu vizALa taka rahelI che. eka bAjuthI nIcethI eTale ke janatAmAM dharma preravo joIe ane bIjI bAju rAjataMtrane hoThe beThelI vyaktio sAme paNa dharmamaya bhAvanAnuM mahAbaLa UbhuM karavuM joIe, jethI mAnavajAta vikAsapaMthane na cUke ane chatAMya rASTra durbaLa ke parAdhIna na thaI jAya. manuSyakRta kAyadA karatAM IzvarakRta kAyado mahAna che ane keTalIkavAra banne vacce jhaghaDo thAya tyAM IzvarakRta kAyadAne ja mahattva ApavuM joIe. Ave sthaLe dharmakAraNa ane rAjakAraNa bhale judAM paDe paNa temAM dharmakAraNanI sAthe cAlavA chatAM rAjakAraNa enI sAthe sumeLa nahi sAdhI zake to. bAkI rAjakAraNa ane dharmakAraNa vacce kAyamanA chUTAcheDA thayA to dharmamAM pokaLatA pesaze ane pariNAma e AvIne UbhuM raheze ke ahiMsA ane saccAI para hiMsA ane kAvAdAvAnuM sAmrAjya sthapAze. A duHkhada sthitithI bacavuM 34 sAdhutAnI pagadaMDI
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoya to muzkelIo vahorIne paNa dharmakAraNane rAjakAraNa para potAnuM prabhutva sthApavA mATe bharapUra prayatna karavo ja rahyo. prazna: ahiMsA to mANasanA aMtarathI Uge ane UgavI joIe. dharma A mArga leze, ke je ghaNo lAMbo mArga che. rAjayataMtra TUMko mArga leze, eTale ke samAjanAM aniSTo jaladI dAbI deze. Ane lIdhe rAjyanuM kAma mANasane sajAthI sudhAravAnuM raheze, jyAre vinA sajAe premabaLe sudhAravAnuM kAma dharmagurue karavAnuM raheze. Ama jotAM paNa rAjyanA ane dharmanA rastA judA ja paDavAnA; pachI rAjyano ane dharmano meLa kema paDe ? uttara : tamAre e na bhUlavuM joIe ke ekalI sajA kadI ja taMtra calAvI zakatI nathI. thoDAM mANaso paNa je rAjyamAM ahiMsaka bhAvanAvALA hoya tyAM ja sajA kAryakAriNI bane che. TUMkamAM manuSyakRta kAyadA mAtranA AgaLa ahiMsA hoya che, to ja e kAyado AgaLa cAle che. dharmano-mAnavahRdaya sudhArano-mArga lAMbo dekhAya che e kharuM, paNa e lAMbA rastAnA pAyA para ja TUMkA rastArUpI rAjyataMtranI sajAo cAlI rahI zake che. AthI to dharma ane rAjya vacce chUTAcheDA nahi paNa gADha saMbaMdha hovo joIe eja siddha thayuM. eTaluM kharuM ke, dharmaguru jevA lokoe premabaLanA lAMbA rastAne sthAne kAryasiddhinI lAlacamAM TUMko rasto na levo joIe. tema rAjya kAnUnothI ke rAjyanA hoddedArothI aMjAvuM paNa na joIe. 0 tA. 12-3-50 : janazALI gUMdIthI janazALI AvyA. aMtara sADAsAta mAIla haze. janazALI darabAronuM A gAma che. sarakAre bhAgane badale A sAlathI vighoTI TharAvI che, paNa darabAro nAnA nAnA bhAgIdAra hovAthI, kheDUto kaMIka rAhata Ape to sAruM evI icchA darabAroe mahArAjazrI pAse vyakta karI. * tA. 13-3-50 : balola * tA. 14-3-50 : haDALA 0 tA. 15-3-50 : roja dhoLI AvyA. aMtara sAta mAIla haze. utAro utArAmAM rAkhyo. tAjetaramAM ahIMnA AgevAna kheDUta kALu paTelanuM khUna thayeluM te aMge gAmane ane temanA parivArane AzvAsana maLe eTalA khAtara ahIM sAdhutAnI pagadaMDI 35
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvavAno kAryakrama yojyo hato. liMbaDIthI lAbhubhAI, araviMdabhAI, naMdalAlabhAI va. kAryakaro AvyA hatA. dhoLIthI eka divasa kamAlapura jaI AvyA hatA. * tA. 18-3-50 thI 1-5-50 sudhInI noMdha lakhAI nathI. 0 tA. pa-pa0 : dhoLI 0 tA. 3-5-50 : bAjaraDA * tA. 4-5-50 pANIsaNA AvyA. ahIM tA. pa-pa-50nA roja cuMvALIyA koLI pariSada bharAI hatI. A prasaMge pU. ravizaMkara dAdA, gRhapradhAna rasikalAla parIkha, kalekTara ane bIjA adhikArIo, phUlachAbanA taMtrI nAthAlAla zAha vagere AvyA hatA. vAhaNapagI je A pradezamAM dhADa-lUMTano AgevAna hato je mahArAjazrInA saMparkamAM AvyA pachI ghaNo sudharI gayo hato. temanI ja mahenatathI A saMmelana maLyuM hatuM. ane gRhapradhAna rasikabhAI parIkha jevA hAjara rahyA hatA. mahArAjazrInI hAjarI mukhya dhyAna kheMcatI hatI. tethI saMmelana ghaNuM asarakAraka kAma karI zakyuM hatuM. saMmelane keTalAka upayogI TharAva pasAra karyA hatA. jevAM ke (1) ApaNI koma upara corI ane lUMTanuM je kalaMka coTyuM che te dUra karavA mATe khUba jAgRtinI jarUra che jethI A pariSada TharAve che ke ApaNI komanAM nAnAM moTAM badhAM mANasoe corIno tyAga karavo, dArU pIvo baMdha karavo, jugAra ramavo nahi ane zikAra paNa karavo nahi. (2) ApaNI jJAtinA bhAIo pageruM kADhavAmAM, corI, lUMTa rokavAmAM khUba upayogI thaI zake tevA che, to muMbAI ane saurASTranI sarakAra temane kAme lagADI de. anya TharAvomAM ekapatnI-vrata dhArAno amala karavA, dArUbaMdhI sakhata karavA, bALalagna-jAsA bAMdhavA, savelAM uThAvavAM vagere aniSTono tyAga karavA pharajiyAta zikSaNa banAvavA vagere kAmanA hitanA TharAvo thayA hatA. 36 sAdhutAnI pagadaMDI
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ phUlachAbanA taMtrIzrI nAthAlAla zAhane A TharAvonA amala mATe nImavAmAM AvyA hatA. * tA. 7-5-50 : pANIsaNAthI Lola pANIsaNAthI nIkaLI raLola AvyA. aMtara sADAcAra mAIla. utAro sarakArI corAmAM rAkhyo hato. rAtre jAherasabhA thaI hatI. 0 tA. 8-5-50 : paDanALA raLolathI paDanALA AvyA. aMtara traNa mAIla. rAtanI jAherasabhAmAM mahArAjazrIe vyasanothI thatAM nukasAna samajAvyAM hatAM. sattara bhAIbahenoe dArU, mAMsa, cA, va.nI judI judI pratijJA lIdhI hatI. * tA. 9-5-50 : vaDAlI paDanALAthI vaDAlI AvyA. aMtara traNa mAIla. ahIMnA pagIo corI karavAmAM bahu pAvaradhA gaNAya che. mahArAjazrI temanA vAsamAM gayA, sabhA bharI ane corIthI thatA nukasAnanI vigato samajAvI. * tA. 10-5-50 : rANAgaDha vaDAlIthI nIkaLI rANAgaDha AvyA. aMtara cha mAIla haze. utAro mAtAnA miDhamAM rAkhyo hato. gAmamAM paDhAra komanI vastI mukhya che. temAM be pakSa paDI gayA che. baMne pakSane samajAvyA, paNa madabheda UMDA hatA eTale evuM nakkI karyuM ke tA. 21mIe vejI mukAme bAreya gAmanA paDhArone mahArAjazrI rUbarU bolAvavA ane navuM baMdhAraNa taiyAra karavuM ema vicAryuM. rANAgaDhathI naLa sarovaramAM nAvaDImAM besI amo dharajI AvyA. paDhArabhAIo ja hoDI laI AvyA hatA. paDhAroe moTI saMkhyAmAM AvI mahArAjazrInuM svAgata karyuM hatuM. temane saMpa viSe kahyuM. 0 tA. 21-5-50 : ziyALathI vejI dharajIthI ziyALa 15 divasa rokAI tA. 21-5-50 nA roja vejI AvyA. ahIM paDhAronA 12 gAmanuM moTuM saMmelana bharAyuM. paDhAra bahu mahenatuM koma che. UMdaranuM dara dekhe to khodIne UMdarane kADhI mArI khAya, temanAM 12 gAma che. sAdhutAnI pagadaMDI 37
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMpa evo ke koI paNa paDhAra rAtavAso bahAragAma kare ja nahIM, amadAvAda thega (eka jAtanuM juvAra jevuM anAja) vecavA 30-35 mAIla jAya paNa rAtre pAchA AvI jAya. temanI cAlavAnI rIta to jANe doDatA na hoya tevI hoya che ! zarIre zyAma paNa dAMta sapheda dUdha jevA lAge. bhaNatara bilakula nahIM, mahArAjazrI tarapha temanI bhakti evI ke mahArAja emanA gAmamAM rahe tyAM sudhI koI mAMsAhAra na kare. baporanA moTuM saMmelana bharAyuM. kAryakaro paNa AvyA hatA. matabhedanA muddA carcAyA ane samajAvaTathI tenuM nirAkaraNa karavAmAM AvyuM. A pachI gAmaDAM pharatA pharatA amo tA. 1-6-50nA gUMdI AvyA. 0 tA. 1-6-50 = gaMdI eka prAtaH pravacanamAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke ApaNe tyAM rAjA zabdanAM guNagAna ane mahattva ghaNAM gAyAM che. rAjA zabda rajoguNamAMthI utpanna thayo che, eTale ene rajoguNa sAthe laDavAnuM hoya che. mahAbhArata kALathI Ama cAlyuM Ave che. vyaktine badale bhAvavAcaka laIe to moTA samUha upara varcasva calAve te rAjA. ane moTA samUha upara varcasva calAvanAra jo sAvadhAna na hoya to saDha vinAnA vahANanI jema game tyAM samAjane laI jAya che. eTale ja rAjA thatA pahelAM temanI parIkSA karavAmAM AvatI hatI. pAMDavoe matsyavedha karyo, rAme dhanuSya toDyuM eno artha e thayo ke emaNe potapotAnI maryAdA AMkI che. je samAjamAM agresara rAjA ke pramukha jeTale aMze dhyeyavALA teTalA aMze samAja AgaLa vadhe che. ane prajA vimukha, hInatAvALA hoya to samAja pAcho paDe che. tA. 4-6-50 : nA roja guMdImAM gujarAta, kaccha ane saurASTranAM kheDutamaMDaLonA AgevAno ane kheDUtamaMDaLamAM rasa letA AgevAnonI eka miTiMga bolAvavAmAM AvI hatI. oLakhavidhi bAda mahesANAnA zrI puruSottamabhAI paTele jaNAvyuM hatuM ke sarvodaya ane gAMdhInuM nAma hamaNAM bahu vaparAya che. paNa gAMdhIjIe ema nathI kahyuM ke kheDUtamaMDaLo na racavAM. AjanI koMgresanuM ane rAjayanuM baMdhAraNa 38 sAdhutAnI pagadaMDI
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaMI bApujIe kahyuM ema nathI taiyAra thayuM. huM ema mAnuM chuM ke koI paNa saMgaThana rAjakAraNathI alipta rahIne potAnI rIte kAma karI zake che, jyAre jarUra paDe tyAre e maMDaLo potAnI nIti pramANenI vicArasaraNI dharAvatAM pakSa pAse mArgadarzana mATe jaI zake che. pachI te samAjavAda, koMgresa ke sAmyavAda hoya. sArI vAta che ke kheDUtamaMDaLanA moTA bhAganA kAryakaro koMgresane mAnanArA che. paNa sarakArane vahema che ke e loko koMgresane nAme kheDUtamaMDaLa racI lAbha levA mAge che. kheDUtamaMDaLoe rAjakAraNathI alipta rahevuM joIe chatAM jo ene paDavuM ja hoya to iMglenDamAM papa thI 60 TakA majUro potAnI sarakAra racI zake che. to ahIM 70 thI 80 TakA kheDUto potAnI sarakAra kema nA racI zake? grAmavikAsa maMDaLa juo temAM kheDUtono sAtha nathI levAto. jene gAmaDAMnuM bhAna nathI tevA mANaso zaheramAM beThAM beThAM te calAve che, anAjanA bhAva vadhAravA ke ghaTADavA te kAma karavAmAM bIralA ke kastUrabhAInI samiti kAma kare che. emane khetIno zuM khyAla hoya ? jene khyAla che tene bolAvatA nathI. uparathI baMdhAraNa Ave to kAma barAbara nA thAya. janatAmAMthI nIcethI AveluM baMdhAraNa ja sAruM kAma karI zake. bAraDolInA gujarAta kheDUta saMghanA AgevAne kahyuM ke puruSottamabhAI kahI gayA te sAcuM che. sarakAra amArI dAda phariyAda bilakula sAMbhaLatI nathI. sarakAra game tevI hoya, te to badalAyA karavAnI e kheDUtanuM nahIM sAMbhaLe ene mATe to kheDUtoe ja saMgaThita thaIne taiyAra thavuM rahyuM. mAlaparA (saurASTra)nA dulerAya mATaliyAe jaNAvyuM ke agAu je kahI gayA te baMne jaNe kahyuM tevI sthiti che ane nathI. keTalIkavAra koMgresathI asaMtuSTa thayelAM baLo potAnuM sthAna jALavavA maMDaLo karatAM hoya che. saurASTramAM moTA girAsadAro potAnAM sthApita hito mATe nAnA girAsadAronA nAme laDe che. tema ahIM moTA kheDUto pAMcaso sAtaso vIghAMnA jamInadAro potAnI hastI jALavI rAkhavA paNa nAnA kheDUtone nAme maMDaLo race che. kadAca koMgresane Dara hoya ke kheDUta maMDaLo amAro kabajo leze, kheDUtamaMDaLanI evI icchA hoya ke koMgresa tUTI paDe to ApaNe AvIe. samAjavAdI pakSa, kisAna paMcAyata vagere kAma karatA hoya. Ama svArthavRttithI koI phAvI zakavAnuM nathI. zuddha buddhithI vargamaLa karIne kAma karavuM joIe. sAdhutAnI pagadaMDI 39
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ gulAma rasUla kurezIe kahyuM ke paradezI sattA haTAvavAmAM sauthI moTuM baLa koMgresanuM hatuM. enA mukhya nAyaka gAMdhIjI hatA. tene kema bhUlI zakAya ? eTale rAjakAraNathI alipta koI rahI zakato nathI. na rahevuM joIe. chelle munizrI saMtabAlajIe kahyuM ke Apa sau padhAryA cho te kheDUtamaMDaLanA kAryakartA cho. bhA. na. kheDUtamaMDaLanA kAryakaro paNa che. e badhAMne maLatAM mane AnaMda thAya che. gujarAta kheDUtamaMDaLanA bhAIo ahIM AvyA che ane temaNe kalAko sudhI je vAto, carcA karI che tenI mArA mana para sArI chApa paDI che. ane AzA baMdhAI che ke kheDUtamaMDaLo cokkasa dizA nakkI karaze to je muzkelIono pahADa mUkavAmAM Ave che te nahIM lAge. - puraSottamabhAInA vicAro chApA dvArA jANavA maLe che ane tethI ekIkaraNa karavAmAM mane vAMdhAjanaka lAgato nathI. kheDUtamaMDaLo je thAya te cokkasa nIti nakkI karIne thAya to ja te phAyado karI zake ane TakI zake. - koMgresa eka zistabaddha baLa che. kheDUta zabda rajU karIe chIe tyAre tenI sAthe ja gAmaDuM AvI jAya che. gAmaDAnA uddhAramAM dezanA uddhAranI cAvI che. evAM gAmaDAMnuM saMgaThana thavuM jarUrI che. kheDUtamaMDaLamAM khetamajUro dAkhala karavAmAM eka bhaya che ane jyAM bahumatanuM rAjya hoya tyAM e bhaya rahevAno. ja eTale tene alaga rAkhe paNa nahi cAle. khetI e dezano sauthI moTo udyoga che, ane khetInI AsapAsa vIMTaLAyela dareka vargano vicAra karavo paDaze. koMgresanI laData moTe bhAge buddhizALI vargamAMthI UbhI thaI che. ane e varga zaheramAMthI Ubho thayo che. eTale enuM mukha zahera unnati tarapha vadhu hoya te banavA joga che. A sthitine palaTAvavA mATe ApaNe prayatna karavAno che. koIpaNa baMdhAraNanA ghaDavaiyA jenI pAse amala karavAno che temanAthI te ghaDatara thavuM joIe. uparathI te baMdhAraNa taiyAra thavuM nA joIe. jo amuka phI ApavAthI ja tenA sabhya thaI javAtuM haze to teno kabajo gAmanA cAra pAMca caudasiyA ke khAMdhiyAnA hAthamAM javAnuM. athavA to sAmyavAdIonA hAthamAM javAnuM. eTale sabhya thanAranI lAyakAta ane niyamo khUba cokkasa ane kaDaka hovA joIe. jemano saMparka gAmaDAMthI ocho che, enA prazno barAbara samajatA 40 sAdhutAnI pagadaMDI
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ nathI. joke emaNe kaMI kAma karyuM nathI ke nakAmA che ema kahevAno mAro Azaya nathI. temaNe karavAnuM ghaNuM karyuM ja che. paNa gAmaDAMnA prazno jeTalA gAmaDAnA loko samajaze teTalA bIjA nahi samajI zake. koIpaNa saMsthAnA pAyAmAM sarvajana hitano khyAla nahIM hoya to te maMDaLanuM naitikabaLa pUrepUruM nahIM khIlI zake. varSIya hita bhale hoya paNa dRSTi sarvanA hitanI hovI joIe. ApaNI artharacanAmAM pheraphAra karavo jarUrI che. AjanI sahakArI maMDaLIo paNa Arthika hita karI zakatI nathI. dareka jaNa ekabIjA mATe ghasAI chUTe to temAMthI tyAga ane sahakAra Avaze. ApaNAM badhAM maMDaLo ekatrIkaraNa icche che, paNa tene masAlo nItimattAno hovo joIe. khetIno upayoga zoSaNane phaTako mAranAra hovo joIe. tA. 7 ane 8-6-50 : araNeja gUMdIthI araNeja AvyA. aMtara traNa mAIla. utAro mAtAnA maMdiramAM rAkhyo hato. kALu paTelanuM khUna thayuM tenA kesanI jubAnI levA korTa khAsa ahIM AvI hatI. mahArAjazrIe je banyuM te badhuM jaNAvyuM hatuM. * tA. 9-6-50 : rAyA araNejathI nIkaLI rAyakA AvyA. aMtara cha mAIla haze. utAro abhubhAIne tyAM rAkhyo hato. 0 tA. 9-6-50 thI 27-6-50 : ziyALa rAyakAthI ziyALa AvyA. aMtara cha mAIla. utAro kasTama baMgalAmAM rAkhyo hato. [ziyALamAM avAranavAra pravAsa goThavI tyAMnA kAryakartAone madadarUpa thavAya ane temane hUMpha temaja ghaDatara thAya te dRSTie mahArAjazrI ziyALakendramAM vadhu samaya ApatA. A vakhate 21 divasa rokAyA. tenAM keTalAMka saMbhAraNA ahIM ApyAM che. saM.] eka rAtrisabhAmAM mahArAjazrIe vejiTebala ghInI viruddhamAM bolatAM jaNAvyuM hatuM ke kizoralAla mazarUvAlAe vejiTebala ghIne baMdha karavA mATe je jhuMbeza upADI che tene prajAe sakriya sahakAra Apavo joIe. temaNe be vikalpo rajU sAdhutAnI pagadaMDI 41
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ karyA che. kAM to e banAvaTa sadaMtara baMdha karo kAM to emAM koI raMga bheLavo jethI bheLaseLanI anIti maTI jAya. savAla e che ke vejiTebala ghI tarIke telane ThAravAnI vidhi karavAnI jarUra kema UbhI thaI che ? tela khAnAra tela khAya ane ghI khAnAra ghI khAya. emAM vAMdho kyAM che? telane ghInA svarUpamAM ThAravA mAtrathI koI poSaka tattva umerAtuM nathI. ema vaidyo ane vaijJAniko kahe che. to pachI ema karavAnuM kAraNa zuM che ? mAtra tela khAvA chatAM ghI khAvAno dekhAva karavA khAtara ja ATalA badhA paisAnI hAni karavI ane kArakhAnAM nibhAvavAM enI zI jarUra che? Aja lagI gAmaDAno eka varga potAnA rojiMdA khorAkamAM telamAMthI poSaNa meLavato Avyo che. talanuM tela ja e mukhyapaNe vAparato. paraMtu sIMgatela maLavA mAMDyA pachI eno bhAva ocho hovAthI e enA tarapha AkarSAyo. gAyanuM ghI jAya to ekalA dUdha upara gAya nabhavI muzkela che ane gAya jAya to baLada, dUdha, chANa, ghI ema badhuM ja jAya ke je zAkAhArI prajA mATe sauthI moTA AzIrvAdarUpa che. eka bAju sarakAra zArIrika zikSaNa mATe pariSado yoje che. paNa zarIra poSaka dravyo sivAya dezanuM khamIra UbhuM thavAnuM nathI. e sau jANe che. kizorabhAI ane vinobAjI jevA vanaspati ghI sAme lAlabattI dhare che. gAMdhIjIe to A mATe kalama ghasI nAkhI chatAMya kArakhAnAM kema baMdha thatAM nathI? te paNa na thAya to raMga meLavavAnI vAtamAM ATalA badhA akhADA zAthI thAya che? te samajavuM sAmAnya janatA mATe mukta che. madhyastha pArlAmenTamAM ThAkuradAsa bhArgave je vanaspati telanA utpAdana ane AyAta pratibaMdha kAyadA mATenA bIlano kharaDo rajU karyo che te upara lokamata levAnuM dhArAsabhAe nakkI karyuM che. A lokamata levAnI pAchaLanI sarakAranI nIti viSe bhale zaMkA na lAvIe, paNa eTaluM to lAge ja che ke vanaspati-ghInA kArakhAnAvALAnuM dabANa A pharaja pADatuM haze. lokamata A kArakhAnAMonI sAme che enuM utkaTa pramANa lokasevako pote ja che. lokamata navANuM TakA viruddha hovA chatAM mata ApavAnI vidhimAM janatA pAchaLa rahI jAya evo pUro saMbhaLa che. eTale khAsa sAtha chApAMe Apavo joIe. prajAnA AvA prANa praznomAM to chApAMoe kaDaka niyamana pALavuM joIe. sAdhutAnI pagadaMDI
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ amAro prayoga to karI juo ! eka vakIla sAheba mahArAjazrIne maLavA AvyA hatA. temaNe keTalIka vAto karyA pachI jaNAvyuM ke, Ape kheDuta maMDaLa racyuM che. temAM eka kalama e paNa che ke sabhyonA jhaghaDAno nikAla lavAda dvArA lAvavo. e lavAdamAM amArI vakIlonI-sevA lezo to AnaMda thaze. amo amArA kharce gAmaDAmAM AvIzuM ane yogya pheMsalA karI ApIzuM. temaNe hasatAM hasatAM kahyuM ke Apane vakIlo tarapha pUrvagraha to nathI ne ? chatAM mAnI lo ke, amo kadAca koI lAlacathI tema karavA prerAyA chIe to paNa eka prayoga to karI juo. mahArAjazrIe jaNAvyuM ke tamArI sevA karavAnI ATalI iMtejArIthI mane khuzI thAya che. paNa Aja sudhInuM moTA bhAganA vakIlonuM vartana evuM rahyuM che ke maMDaLa temano sAtha letAM acakAya. jo sevAnI pAchaLa tyAga karavAnI vRtti nahi hoya to UlaTuM ja piraNAma AvavAnuM. dA.ta. ghaNI pratiSThita haoNspiTalomAM sArA sArA DaoNkTaro maphata sevA ApatA hoya che. paNa e saMparka ane pratiSThAno upayoga potAnA khAnagI davAkhAnAmAM ke gharanI davAomAM karIne paisA kamAvAno lobha poSAto hoya che. matalaba ke tenI pAchaLa vRtti bIjI hoya che. mAro kahevAno Azaya evo nathI ke bilakula vetana vagara ja AkhI jiMdagI kAma kare. temane yogya vetana to maLavuM ja joIe. eTale UMDe UMDe AvI kharAba vRttino aMkura na hoya to sevA levAmAM koI vAMdho nA hoya. bAkI Aje paisA maLyA eTale tene binagunegAra kema Theravavo tene mATe bhejane ghasavuM e vakIlone dharma thaI paDyo che. mahArAjazrI ghaNIvA2 kahe che, "huM vakIlonA A avanatithI saLagI UThyo chuM. AmAM te varganuM ja nahi, nyAyanuM, satyanuM, samAjanuM ane dezanuM khUna thaI rahyuM che. temAMthI UgaryA sivAya ane samAja ane dezane bacAvyA sivAya chUTako nathI. vakIloe vakIlonI jIvanadizAno dharamULathI palaTo karavo paDaze. to ja eno meLa khAze.'' satyane spaSTa karavA vakIla che. nahi ke asatyane satya TheravavA ke satyane gUMcavavA ! nahi to prayoga karavA jatAM prayogano ja viprayoga thaI jAya. sAdhutAnI pagadaMDI 4
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ tamArA bhAIoe guno ryo che tenuM zuM ? rAtri prArthanA bAda sabhAjano beThA hatA tyAM eka AgevAna bharavADa bhAIe eka hAthamAM soTI ane bIjA hAthamAM eka vAgharIne kAMDe bAMdheluM doraDuM, ema laIne mahArAjazrI pAse AvyA ane A matalabanuM kahyuM : mahArAja sAheba ! A lucce amArI sImamAM thaI bheMsanA ToLAmAMthI sArAmAM sArI gAbhaNI bheMsa corI che. amAre Ane zuM karavuM? Apa ahIM nA hota to ame ene mArI mArIne adhamUo karI deta. amArA A caudamAM ratanathI ja loko sIdhA dora rahe che." A sAMbhaLIne prathama to mahArAjazrI vicAramAM paDI gayA. pachI bolyA ke. ApaNe corInuM mULa tapAsavuM joIe. A mANasamAM corI karavAnI vRtti kema pedA thaI? corI karavAnuM zIkhavyuM koNe? A badhuM ja jovuM joIe. ane kAyado to ApaNA hAthamAM levAya ja zI rIte ? pachI vAdharIne pUchayuM to teNe guno kabUla karI lIdho ane kone tyAM bheMsa mUkI che te paNa jaNAvyuM. ahIMthI thoDe dUra eka gAma che tyAMnA bharavADe ja tene saMgharI hatI ane vecAya tyAre temAMthI amuka bhAga vAgharIne Apavo tema nakkI thayuM hatuM. cAraso rUpiyAnI bheMsanA phakta sittera ApavAnA ema TharAvyuM hatuM. mahArAjazrIe jaNAvyuM tema A vAgharInI sthiti taddana garIba, samAjathI tarachoDAyela ane bharavADa lokonI ja sobata. AvAM AvAM kAraNothI corI karavA prerAyo hato. mahArAjazrIe kahyuM : "koNa kone sajA karI zake ? tamArA ja bhAIoe corI zikhavADI che. ane saMgrahIne guno karyo che tenuM zuM ? eTale tamAre to zaramAvA jevuM banyuM che. zArIrika zikSAthI koI gunA aTakaze nahi. prathama tenuM mULa zodhIne kADhavuM joIe. ane te mATe prathama jAte sudharavuM joIe. mArI pAsethI tamo madada mAgo cho ane hiMsAnA rastAnI niSThA jAhera karo cho e be vAta nahi bane. A kissAmAM mArI madada joItI hoya to A gunegAra upara zArIrika zikSA na karavAnuM vacana Apo ane enI AjIvikA tathA sudhAraNAmAM madada karo. pelA bhAI potAnI varasothI poSelI Teva ekadama to zAnI choDI zake, paNa teNe A kissA pUratI A vAta svIkArI lIdhI ane je gAmamAM bheMsa vecAI hatI te gAmanA asarakAra bhAIo paranI ciThThI laI cAlatA thayA. 44 sAdhutAnI pagadaMDI
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAla-naLakaMThAnA kheDUtone ApaNuM jIvana to zuM ApaNA grAmajIvanane baMdI banAvanAra samAjanI Arthika pravRtti Aje zaheranA hAthamAM che. jeonA hAthamAM mUDI che, teo ApaNane dhAre tema nacave che. te paisA Ape to ja dhirANa thAya; te Ape tyAre thAya ane te kahe teTaluM apAya. A baMdhanamAMthI gAmaDAMe chUTavuM rahyuM. e mATe gAmaDAe potAnI badhI mUDI ekaThI karI zaheranA Arthika baMdhanamAMthI mukta thavuM rahyuM. jyAM sudhI gAmaDuM A rIte mukta thayuM nathI tyAM sudhI pArakI dayA upara te vikAsa sAdhI zakaze nahi. Aje ApaNI pAse paisA nathI-vadhAre nathI- ane je kAMI thoDA ghaNA che te chUTA chavAyA ane janatAmAM verAyelA che. e badhAne A mukti mATe ekatrita karI zaheranA A Arthika baMdhanamAMthI mukta thavuM e ja gAmaDAmAM kAma karatI sahakArI maMDaLIono eka mAtra hetu hovo joIe. jeonA hAthamAM paisA ApavAnI sattA che, teo ApaNA praznone samajI zaktA nathI. teo mAne che ke kheDUtane 500 rUpiyAthI vadhu dhirANanI jarUra nathI. phakta zaheramAM jIvanArane mahine 500 rUpiyA ochA paDe che ! jyAre ahIM dezanI pAyAnI ane eka rIte kahIe to mAMDa be pAsAM ekaThAM karavA mathatI pravRttine vArSika 50 rUpiyAnA dhirANanI ja jarUra che ! kevI vicitra mAnyatA ! A pheravavI azakya che. eTale ja ApaNI potAnI muktine mATe ApaNI pAse je kaMI bacyuM hoya ke bacatuM hoya te saunuM gaNI moTuM bhaMDoLa UbhuM karI ApaNI mukti sAdhavI rahI. kheDUtamaMDaLanI bacata yojanA mAtra paisA ekaThA karavAno kAryakrama nathI paNa A zaheronI Arthika gulAmImAMthI muktino rAha che. bacatanA siddhAMtane mAtra maMDaLano eka kAyado na samajatAM ApaNI muktinA kAryakrama tarIke apanAvI ene saphaLa karIe. -navalabhAI [A divasomAM kheDUtamaMDaLa ane sahakArI pravRtti be mukhya kAryakramo hatA. saMsthAe potAnI badhI zakti temAM lagADI hatI. e samajavAmAM uparanuM nivedana upayogI banI raheze. saM.. sAdhutAnI pagadaMDI
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ ziyALamAM mahArAjazrI paristhitine kAraNe vadhu divasa rokAyA. te daramiyAna banAvaTI ghI-jene ApaNe vejiTebala ghI kahIe chIe tenA virodhamAM ThIkaThIka uhApoha Ubho thayo che. chatAM enI mAyAvI jALa phelAtI jAya che. ene rokavA mATe bhArata saMsadamAM enI AyAta ane utpAdana pratibaMdha karavA mATenuM eka bIla AvyuM che. bIlane Teko maLe te mATe navalabhAIe khUba ja zrama laI gAmaDAMmAM sahI jhuMbeza upADI che. ane kAryakartAone jAgRta banI vanaspati sAmenA AMdolanamAM kAme lAgI javA ane eka eka prajAjanano mata meLavI levA apIla karI che. tenI sAme e ghInA utpAdako taraphathI khUba vyavasthita pracAra lokone bhoLavavA mATe thAya che. peparanAM pAnAM bharAIne lakhANa Ave che teo lakhe che, "ruNAlayo ane upahAra gRhonI tenI jarUra che. biskiTa banAvanArAone tenI jarUra che, lAkho kuTuMbo tene vApare che. tevI dalIlo kare che. paNa ApaNe kahI devuM joIe ke zaheramAM bhale enI jarUra hoya amAre tamArA biskiTanI jarUra nathI. upahAragRhanI jarUra nathI. amArA gAmaDAnA jIvana ane pazupAlananA dhaMdhAne kacaDI nAkhanAra e vanaspatinI jarUra nathI. mahArAjazrIe A vAtane Teko ApatAM jaNAvyuM hatuM ke zaherIjano paNa ene hAthaghANInA tela karatAM ThArelA A telamAM banAvaTane kAraNe koI vizeSatA nathI. kadAca pAcakatA ochI thavAne kAraNe emAMnA keTalAMka dravyo jhADAmAM maLa dvArA nIkaLI jatAM hoya toya nA nahi. A banAvaTI thI utpAdana ane AyAta upara pratibaMdha mUkavA dAkhala karI evA A bIla-kharaDAne mata ApavA gAmaDAnI bahumatI janatA sakriya bane. eka bhAIe eka lAkha sahIo meLavIne sarakArane mokalI ApI che. muMbaImAM, prAMtanI sarakArane tA. 31-7-50 pahelAM potAno mata mokalI ApavAno che. - DaoN. praphullacaMdra ghoSanA pramukhapade muMbaImAM maLelI vanaspati pratibaMdhaka pariSada sadaMtara vanaspati niSedhanA abhiprAya para sarvAnumate mahora lagAvI che, paMDita ThAkuradAsa bhArgave pote hAjara rahI sApha zabdomAM kahyuM che : "vanaspati para pratibaMdha mUkavA pArlAmenTamAM meM rajU karela kharaDo huM pAcho kheMcanAra nathI." e kharaDAmAM pArlAmenTanA bahumatI sabhyonI saMmati che tevuM paNa temaNe jaNAvyuM che... 46 sAdhutAnI pagadaMDI
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ ziyALa najIka saDalAno baMdha baMdhAto hato temAM dhyAna ApyuM. eka divasa pratyakSa sthaLa upara jaI AvyA. eka mistrInuM khetara je abhubhAI pAse gira hatuM te mistrIe paisA ApI choDAvyuM hatuM chatAM te bhAI kheDahakkano kabajo choDatA nahotA. temane samajAvI kheDahakkano kabajo apAvyo. jaTAzaMkara paMDyA ane kezubhAI zeTha vacce rU. 400nI levaDadevaDano jhaghaDo hato te patAvyo. baMnee rAjIkhuzIthI aDadhA bharAvyA. eka rAtre bharavADa vAgharI vacce je jhaghaDo hato tenI patAvaTa mATe sau gAmajano mahArAjazrInI rUbarU ekaThA thayA carcA cAlI tenuM bharavADa pakSe kharAba vartana thayuM. AgevAne vAgharIne bhAMDyA ane sabhAmAMthI UThIne cAlyA gayA. mahArAjazrIne khUba du:kha thayuM. vAgharIne nyAya maLavo joIe e siddhAMta upara upavAsa zarU karyA. khUba uhApoha macI gayo. chevaTe trIje divase bAvaLAthI IzvarabhAI paTela AvyA temaNe daramiyAnagIrI karI samAdhAna karAvyuM eTale mahArAjazrInAM pAraNAM thayAM. mahArAjazrI je divase gAmamAM Ave tyAre Akho paDhAravAsa zikAra karavAno baMdho pALe ane rAtre prArthanA pachI potAnAM bhajano paNa maMjIrA sAthe goThavatA. (zeTha cAturmAsa tA. dhoLaka tA. 28-6-pa0 : ziyALathI nIkaLI bagodarA thaI, araNeja rAta rokAyA hatA. araNejathI savAranA nIkaLI koTha AvyA. mahArAjazrI cAturmAsa mATe AvatA hoI gAme svAgatanI dhUma taiyArIo karI hatI. gUMdIthI sarvodaya AzramanA kAryakaro, chAtrAlayanAM bALako agAuthI AvI gayAM hatAM. ane savAramAM saphAI kAryakrama rAkhyo hato. bIjI sthAnika zALAnA vidyArthIo ane kanyAzALAnI baheno, zikSako AgevAno vageree vAjategAjate hArdika svAgata karyuM hatuM. saraghasa zALAnA kaMpAunDamAM sabhArUpe goThavAI gayuM. mahArAjazrIe prAsaMgika kahI mAMgalika saMbhaLAvyuM. vidyArthIoe kAMtaNa karyuM. pachI sau vikharAyAM hatAM. sAdhutAnI pagadaMDI
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ roja savAre cha vAgye prArthanA ane pachI preraNAtmaka pravacana. ane rAtre 8-30 vAgye prArthanA ane jAherasabhAno kAryakrama rAkhatA hatA. ane divasamAM paNa prasaMgopAta pravacana, carcA, vArtAlApa rahetAM hatAM. sAthe rahenArAM ane AvanArAM mahemAnone jamavAnI vyavasthA gAmamAM vyaktigata gharomAM paMdara paMdara divasonuM gAmalokoe nakkI karyuM hatuM. sAdhananI zuddhi savAranI prAtaH prArthanA bAda mahArAjazrIe jaNAvyuM hatuM ke : mANasa mAtramAM koI ne koI prakAre dhArmika mAnyatA paDelI hoya che. pachI te Izvarane nAme hoya, devane nAme hoya, mAtAne nAme hoya ke pachI koI pustakane nAme hoya. paNa koI ne koI vastu tene preraNApAtra hoya che. je loko Izvarano InkAra kare che temanA aMtaramAM paNa koI ne koI prakAranI IzvaranI kalpanA khUNe khAMcare jovAmAM Ave che. kahevAya che kharuM ke, nAstika loko Izvarane mAnatA nathI. paNa e vAta khoTI che. IzvaranuM nAma bhale nA letA hoya, paNa satya, sevA, prema vageremAM to teo mAne ja che. ane e tattvo IzvarIya nathI to bIjuM zuM che ? Ama dareka mANasa potapotanI kalpanA pramANenA Izvarane mAnato hoya che. Ama hovA chatAM paNa jyAre kaMIka bhUla thaI jAya che tyAre te UlaTo cAle che. ane du:kha notare che. dA.ta. loko 'jaya somanAtha', 'jaya aMbe' ema bole che. paNa soma eTale caMdra ane caMdra eTale zItaLatA ane saumyatA. jeTalAM saumya tattvo jagatamAM che teno svAmI eTale somanAtha, ke jenA nAma smaraNamAMthI amRta varase che. paNa mANasa potA tarapha amRta varase ema icche che ane bIjI bAju talavAranI vAta kare che. alabatta, e rAkhanArA talavAra 2kSaNa mATe che ema kahe che kharA; paNa moTe bhAge to bIjAne DA2vA mATe ja te hoya che. eka bAju zItaLatAnI pUjA kare che ane bIjI bAju AvuM vartana rAkhe che. eTale meLa paDe kyAMthI ? e ja rIte eka bAju mAtAnuM pUjana kare che ane bIjI bAju tene pADA bakarAMno bhoga dharAve che ane pachI kahe che ke balidAna ApyuM. paNa balidAna konuM ? pa2ne mATe potAnI jAtane homavI tenuM ja nAma balidAna kahevAya. Ama jagata svArthI rIte AgaLa cAle che. ane te paNa Izvarane nAme ! sAdhya ane sAdhananI zuddhine badale potAnI sAdhutAnI pagadaMDI 48
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpanAnA sAdhanothI rasto kApe che. eTaluM ja nahi paNa koI sAco rasto batAve to te gamato nathI. UlaTuM te dalIlo kare che ke zuM amArA pUrvajo gAMDA hatA ? paNa bhAI ! eka kALe je vastunuM sthApana karyuM hatuM ane tenI jarUra paNa hatI, paNa atyAre jarUra nathI to utthApana paNa karavuM paDe. jema ziyALAmAM garama kapaDAM joIe to unALAmAM sutarAu kapaDAMnI jarUra paDe. eTale mukhya vAta dhyeyanI che. dhyeya sacavAvuM joIe. tene sAcavavA mATe sAdhano zuddha vAparavAM joIe. jagata sAme A mahattvano prazna AvIne khaDo thayo che. laDAI aTakAvavI che paNa sAdhanamAM to baoNmba vAparIzuM ema kahe che. lohI sApha karavuM che kharuM paNa lohIne vahevaDAvIne potAno bacako choDavo nathI. koI choDavAnuM kahe to mAnavuM nathI ane potAnI kalpanAthI kUca karavI che. eTale jhaghaDAno aMta kema AvI zake ? jhaDapI sAdhanone lIdhe Aje duniyA nAnI banI gaI che ane ApaNI najara badhe pahoMcI jAya che. eTale jagatanA khUNAmAM banato banAva ApaNane asara karyA vagara raheto nathI. eTale badhAe sAdhana viSe vicAra karavo ghaTe. jo ke jagate sAdhyane to zuddha mAnyuM che. ene bIjAno tyAga tathA saMyama paNa game che. paNa e badhuM meLavavA mATenI sAdhana zuddhimAM pAchA paDe che. A roga AkhI duniyAno che. jo badhA ja AvI vAto karaze to pachI vizvayuddhano aMta kyAMthI Avaze ? hamaNAM sAdhyanI vAtane eka bAju rAkho. paNa sAdhana zuddhi khAsa vicAro. Izvarane (nAmathI) bhale nA mAno paNa jhaghaDA nA thAya tevuM vartana to karo. Ane mATe khoTI rIta nA Acaro, virodhIthI chUpuM koI paNa kAma na karo. paNa tyAM bIka e lAge che ke sAmo pakSa jANI jaze to ? to te ApaNAthI AgaLa nIkaLI jaze. AvI rIte ApaNe mUMjhAIe chIe ane bIjAne muMjhavIe chIe. jagatamAM kAvAdAvA jevuM bIjuM eka paNa moTuM pApa nathI. jyAre vyakti potAnA AtmAne chetare che tyAre ja bIjAne chetarI zake che. AvA mANasono uparano bhapako AkarSaka hoya che ane bolI zake che paNa suMdara. paNa aMtaramAM mela bharelo hoya che. A vAta vyakti, samAja, rASTra ane duniyAne lAgu paDe che. ane eTale ja te bhayaMkara che. raziyA ema vicAre ke zastro gupta rIte mokalIe ane ApaNI vAta bahAra nA Ave. tyAre bIjo deza paNa evo ja vicAra karavAno. sAdhutAnI pagadaMDI 49
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ hiMdanA kahevAtA IslAmIoe khUnAmarakI ane lUMTa dvArA vijaya meLavyo che, paNa e sAdhano nahi badalAya to saMbhava che ke kadAca e ja sAdhano dvArA potAno nAza notaraze. eTale sAcI vAta to e che ke ApaNAM pApa pokArI daIe ane loko AgaLa khullA thaI jaIe, jethI ApaNI AbarU vadhI jaze. ane jayAM satyano Agraha Avyo tyAM vIratA to kudaratI ja Ave che. ane vIratA hoya tyAM prema hoya ja. guptatAthI ane daMbhathI loko prathama aMjAya kharA paNa prema meLavI zakAto nathI. eTale duniyA ughADI thAya to siddhAMtane nAme je jUThANAM cAle che te ochAM thAya; ane jUThANAM ochAM thAya to bhayaMkara hiMsA ApoApa ochI thAya. Ano eka mAtra upAya vyakti sudhAra upara che. ApaNe pahelAM sudharIzuM to ApaNuM ghara sudharaze. ghara sudharaze to gAma sudharaze ane gAma pachI deza ane duniyA ApoApa sudharI jaze. harijana dina tA. 1-10-50 : - harijanadina-mahArAjazrIe jaNAvyuM hatuM ke Aje harijana dina che. rASTrIya sarakAra AvI tyArathI harijana prazna tarapha tenuM vadhu dhyAna kheMcAyuM che. paNa samAjanI madada vagara te prazna pUrepUro hala nahi thaI zake. gAMdhIjInA AmaraNAMta upavAsa pachI ATalAM varase ApaNe harijana dina ujavavo paDe che. e eka duHkhanI vAta che. ane temAMya haju keTalAMya gAmaDAM ApaNA dezamAM che ke e prazna evo ne evo ja paDelo che. harijana dina nimitte munizrI saMtabAlajInI preraNAthI kAMThamAM kAryakrama yojAyo. paMcAyatanA sabhyoe ane gAmanA pratiSThita bhAIoe harijana vAsanI sabhAmAM hAjarI ApI ane moTA bhAganAM bhAIbahenoe harijano sAthe vAsamAM phaLAhAra karyo. raNachoDabhAI mahiDAe jaNAvyuM ke Ajano divasa ApaNA gAma mATe sonerI akSare lakhAze. hajAro varasanI jUnI rUDhine Aje ApaNe tilAMjali ApavAno nirdhAra karIe chIe. AjanA dharma ciMtakonA vicAro ane zAstrono bhAvArtha jotAM rUDhi tUTI javI joIe. ApaNe "sahanAvavatuM sahanaubhunakta bolIe chIe tene sAdhutAnI pagadaMDI
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArthaka karIe. sAthe ramIe sAthe jamIe, duHkha sukha sAthe ja bhogavIe. A prasaMge A prazna upara ghaNA bhAIo bolyA hatA. emAM eka harijana zikSake kahyuM ke huM ghaNAM gAmomAM rakhaDyo chuM paNa A gAmamAM ghaNA kaDavA anubhavo thayA che. A jamAno ATalo AgaLa vadhyo che chatAM enI e ja sthiti joI rahyo chuM. savArathI mArA manamAM ghaNA vicAro cAlyA kare che ke AvuM kyAM sudhI cAlaze ? keTalIka kuTevo amArI che te amArA bhAIbaheno dhoI nAkhe evI mArI vinaMtI che. mahArAjazrIe saMbodhana karatAM jaNAvyuM ke Aje A rIte tamone badhAMne joIne harSa thAya e svAbhAvika che. ne eTalA mATe ke ApaNA dezanI aMdara zahero gaNyAM-gAMDyAM che. nagaro ane kasabAnI AsapAsa vIMTaLAyelAM gAmaDAM gADInA enjinanI pAchaLanA DabA jevAM che. zaheromAM aspRzyatA dhIme dhIme ochI thatI jAya che roTI-beTI vahevAra paNa zarU thayo che, paNa ApaNA gAmaDAMmAM tenI asara nathI. jene vItI hoya tene ja khabara paDe. zikSaNa lIdhA pachI ke svamAna jAgRta thayA pachI jyAre tene apamAna lAge che, tyAre tene bahu naDe che. eka vAta kahetAM mane saMkoca thAya che te e ke be pravAho cAlatA hoya tyAre dhIraja rAkhavI joIe. paNa e dhIraja kyAM sudhI? 60 varasathI koMgrese kAma karyuM che harijana varga zikSita thato jAya che tema tema temane hindu dharma para krodha caDhe che. khristI ke musalamAna thavAnuM vicAre che A temanuM du:kha che. vAta sAcI che chatAMya saMkoca sAthe kahevuM paDe che ke akaLAye nahi cAle. sAMkaLa joDavI ja paDaze. sadbhAvathI ApaNe vargamULa rAkhIne kAma karavAnuM che tamoe je AnaMda vyakta karyo che, je svAgata karyuM che te khUba AnaMdadAyaka che, havenA bhaviSyamAM ApaNe sau harijana jana hoIzuM. A sthiti jeTalI moDI Avaze teTaluM ApaNane nukasAna che. A phaLAhAramAM je bhAIbahenoe hiMmata karI nAma ApyAM te ghaNuM ja uttama che. harijanone kahyuM ke muDadAla na khAvAnI pratijJA lIdhI che te barAbara pALe sAthe dArU paNa choDe. Ama banne pakSe suMdara vAto thaI. 0 tA. 2-10-50 : nA roja gUMdIthI kAMtaNayAtrA nIkaLI hatI. navalabhAI sAthe hatA. gAmaDAMmAM gAMdhIjIno saMdezo zrama, saphAI ane svAvalaMbana upara ThIkaThIka samajaNa ApI hatI. sAputAnI pagadaMDI 51
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ nyAya ane samAdhAna mahArAjazrI gocarI levA nIkaLavAnI taiyArImAM hatA. tevAmAM eka vRddha vidhavA mAjI AvyAM, vAta karatAM karatAM raDI paDyAM. vAta ema hatI ke temanA gharanA AgaLanA cokamAM eka paTele mAtAnI be derIo caNAvI dIdhelI. ghaTanA evI banelI ke eka rAtre e bhAIne svapna AveluM ke, "........ mAtA chuM mAre A jagyAe vAsa karavo che, to tyAM mAruM sthApana karaje.' A uparathI vAjategAjate mAtAnuM sthApana karyuM. khUbInI vAta to e che ke e jagyAnI aDoaDa ja e bhAInA cokanI jagyA AvelI hatI. dhArata to tyAM derI karI zakAta. paNa A to pelI vRddha bAIno rasto baMdha karyo, tema chatAM gAmanA koIja mANase vAMdho na lIdho ke bIjAnA ghara AgaLa Ama na thAya. te vRddhAnuM koma tarIke eka ja ghara hatuM. temane be dIkarA hatA. pote vidhavA hatAM. dIkarA bahu suMvALA hatA. emaNe keTaleka ThekANe A anyAyanI vAta karI, paNa koIe dhyAna ApyuM nahi ane baLiyAnA be bhAga jevuM thayuM. korTano nyAya kevo aTapaTo ane moMgho che te to sau jANe che. A sthitimAM koIe salAha ApI ke jAone mahArAja pAse e kaMIka karaze. e uparathI e bahena AvyAM hatAM. mahArAjazrIne A anyAya lAgyo. AvI sthitimAM gocarI kema laI zake? gAma lokone khabara paDI ke mahArAja gocarIe nIkaLyA nathI. kAraNa jANyuM eTale AgevAno doDI AvyA. temanI sAthe sthaLanI mulAkAta lIdhI. saune lAgyuM ke anyAya karyo che. paNa A to mAtAnuM kAma koNa viruddha bolI zake ? derIo khaseDAya ane mAtA kope to ? mahArAjazrIe premathI samajAvyAM derI karanArane paNa bolAvyA hatA. temane paNa samajAvyA ke mAtA to saunI che te kadI anyAya na kare. tamane jo prazna sAco lAgato hoya to jema vidhipUrvaka sthApana karyuM che tevI ja rIte vidhipUrvaka utthApana karI zakAya. huM tamane eka dharma saMsthAnA sabhya tarIke A salAha ApuM chuM. paNa derI karanAra bhAI koI hisAbe na samajayA. A sthitimAM mahArAjazrI bhojana kevI rIte laI zake ? bhikSAnuM moDuM thatuM hatuM. bIjI bAju gAmanA agresaro ke jeo mahArAjazrInA cAturmAsanI vyavasthA karatA hatA, temane para sAdhutAnI pagadaMDI
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUMjhavaNa thaI. pelA bhAI chevaTe eka derI khaseDavA taiyAra thayA. amo saune ema lAgyuM ke banne pakSanI bhUmikA jotAM have A rIte samAdhAna thaI prazna patI jato hoya to bahu taMta na karavo. paNa mahArAjazrIne saMtoSa thato nahoto. ApaNA samAjamAM lagabhaga Avo ja nyAya apAya che. dA.ta. eka mAthAbhAre mANasa koInA gharamAMthI pAMcaso rUpiyA corI lAve ane e bhAI pakaDAI jAya paNa paisA pAchA na Ape eTale gharadhaNI AgevAno pAse phariyAde jAya ke phalANo mANasa mAre tyAMthI corI karI gayo che. mane nyAya apAvo. paMca bheguM thAya ane vATAghATo karI pheMsalo Ape ke coranAre basopacAsa rUpiyA gharadhaNIne ApavA kAraNake pelo mANasa mAthAbhAre hoya. polisamAM jatAM sAkSIpurAvAnA abhAve eka pAI paNa maLe tema na hoya. eTale baneluM rahe teTalA mATe ATalI rakama apAve che. gharadhaNI paNa samaje ke ATalAya maLyA kharAne ? Ama sAco nyAya mAryo jAya che ane corane corI karavAnuM uttejana maLe che. sAco nyAya e che ke paMce naitika dabANa lAvI corelA pAMcaso rUpiyA pAchA apAvavA joIe ane corI karavAnI je bhUla karI te badala prAyazcita ApavuM joIe. Ama thAya to ja sAco nyAya ane gunA aTakI jAya. A derIonA praznamAM paNa sAco nyAya e hato ke banne derIo bIjAnI jamIna uparathI khasI javI joIe. chevaTe baMne pakSe paMca nimAyuM eTale mahArAjazrIe gocarI lIdhI. paMcanA pheMsalAmAM keTalIya muzkelI AvI. paMcanI dRSTi vahevAruM rasto kADhavAnI hatI. paNa jayAM mahArAjazrInI hAjarI hoya tyAM saMpUrNa nyAya maLavo joIe. eTalA mATe teozrI paMcane kaMTALo Ave to paNa vAraMvAra salAha sUcano ApyA karatA ane daramiyAnagIrI karyA karatA chevaTe e Agraha rAkhyo ke, badhI paristhiti jotAM pUrNa na ApI zakAya topaNa cUkAdAmAM paMce saMpUrNa nyAya zuM hovo joIe teno ullekha to karavo joIe. e rIte A AkhAya praznano niveDo lAvavAmAM Avyo. derIo to kAyama ja rahI, paNa baMnenA cokanI jagyA vadhaghaTa karI paMce baMnenI vacamAM pALI nakhAvI dIdhI. ane keTalIka rokaDa rakama ApavAnuM TharAvyuM. sAdhutAnI pagadaMDI 53
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 15-10-50 : koThamAM vepArIonI sabhAmAM ravizaMkara mahArAjanuM pravacana bhAlanaLakAMThAnuM Arthika niyojana ka2vAnI dRSTie munizrI saMtabAlajInA sAMnidhyamAM vepArIonI koThamAM sabhA rAkhavAmAM AvI hatI. te sabhAmAM acAnaka pU. ravizaMkara mahArAja AvI pahoMcyA. te sabhAne uddezIne vepArI varganI kuneha aMge vAta karatAM temaNe kahyuM : "rAhatanA kAma aMge mAre iMTo paDAvavI hatI. gAmanA eka vepArIne thayuM A bhalo mANasa kuTAI maraze. eTale eka divasa e vepArIe mane bolAvyo ane kahyuM : 'tame beso, huM IMTo paDAvI ApIza.' meM kahyuM : 'keTalA paisA joIze ?' vepArIe kahyuM : 'eka paNa paisAnI jarUra nathI.' have gAmamAM jaI sAda paDAvo ke jene iMTo paDAvavI hoya te zeThane maLI jAya. jarUravALA loko pAsethI hajAre be rUpiyA anAmatanA lIdhA. pachI iMTa pADanAra ane pavanArane bolAvyA. konTrAkTa karyo. anAmata AvelA paisAmAMthI IMTa pADanArane uMcaka paisA ApyA. IMTo pAkI eTale pharIthI sAda paDAvyo. jemaNe noMdhAvI hoya te bIjA cAra rUpiyA ApI IMTa laI jAya. zeThanI gaNatarIe iMTa sADApAMca rUpiye paDI hatI eTale meM kahyuM, 'ATha AnA vadhAre zA mATe ?' 'tame juo to kharA.' zeThe kahyuM. bahAra IMTo navathI dasa rUpiye hajAra vecAtI hatI. zeThe gAdI takiyA uparathI UThyA vagara lokone cha rUpiye iMTa ApI ane pAchaLathI je IMTo vadhI te pelA vadhArAnA ATha AnAmAM kharIdI lIdhI. e iMTo mane ApI kahyuM, lo have A IMTonuM je karavuM hoya te karo. A iMTomAMthI te gAmamAM pustakAlaya banyuM. AvA to eka nahi paNa aneka anubhavo thaI gayA. mane lAge che ke je gaNatarI ane vyavasthAzakti vANiyA pAse che te bIjA pAse nathI. jo enAmAM bhAvanA bhaLe to e kharekhara khUba ja upayogI thaI paDe. vagara paise ane ochAmAM ochA kharce vadhu sevA karI zake. ApaNI saMskRtimAM mahAjananuM AvuM sthAna hatuM. te gAmanI vacce rahe. gAmamAM sukhaduHkha jue ane sauno bheru bane. kheDUta jo garIba thaI gayo hoya to koInI bheMsa to koInA baLada apAvIne paNa ugArI le, ane A badhuM karavA sAdhutAnI pagadaMDI 54
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ chatAM ane hajAro rUpiyA hovA chatAM te to TUMkI potaDI ja pahere. eNe koI divasa e paisAthI aMgata mojazokha mAryo nathI. sAro prasaMga Ave tyAre kharca kare ane kharcIne paNa AkhA gAmane jamADe. dazerA Ave eTale gAmamAM mahAjana bhAva bole. emAM paNa keTalI dRSTi hatI ? AkhA gAmano hisAba ene tyAM rahe eTale khAnAra ane kheDanAra baMnene poSAya evA bhAva nakkI karI Ape. Aje ApaNe cAre bAjue kaMTrola kADhI nAkhavAnI vAto sAMbhaLIe chIe. kheDUtane thAya che ke kaMTrola che eTale sArA bhAva AvatA nathI; vepArIne thAya che ke kaMTrola jAya to game te bhAve sAruM khAI zakIe. Ama nRtya karatA karatA ApaNe sau mRtyunA moMmAM dhasI rahyA chIe. A badhA ja nAza pAmavAnA che. vepArIne lAge che ame marI rahyA chIe. Aje kheDUta hase che paNa jo A ne A vRtti rahI to teo paNa maravAnA che. Aje to je hoya te vepAra karavA lAge che. koIne majUrI karI kAMI pedA karavuM gamatuM nathI. koI cAnI dukAna khole che to koI kaTalarInI. A badho zuM vepAra che ? A badhI lUMTa che. kharI rIte to lokonA hitanI dRSTie vyavasthA pUratAM bepAMca kuTuMbo joIe. paNa Aje to sau koInuM moM paisA tarapha che. Aja sudhI sAMbhaLato ke dANA nathI. hamaNAM saurASTramAM sAMbhaLyuM rU nathI. tyAM to vaLI bUma paDe che zaNa khUTe che. goLa khUTe che, khAMDa khUTe che. gAyovALA kahe che gocara nathI. kharekhara A to evo koyaDo che ke koI paNa sarakAra ene ukelatAM hArI jAya. kAraNa koIne kAMI karavuM nathI. saune khAvuM che; potAnI icchA mujaba, badhuM ja takalAdI pedA thAya che. tame ghauMnA pradezamAM vaso cho eTale ghauM dekhAya che paNa ekaMdare khUTyuM che. eTale ApaNe saue maryAdAmAM rahevuM paDaze. ApaNI sarakAra ApaNAmAMthI ja UbhI thaI che e paNa ApaNe bhUlI gayA chIe. eTale jo vepArI samaje ane buddhi dezane mATe vApare to emanI buddhi dezane bacAvI zake. kheDUto sahakArI khetI kare to ja jIvI zake. A badhA karatAMya agatyanI vastu to e che ke bIjA u52 AdhAra rAkhI have ApaNe jIvI zakIzuM nahi. je bahArathI kazuM vecAtuM nathI lAvato te che sAco kheDUta. AvuM karaze to ja e Takaze. jo paisAnI pAchaLa paDyA to gayA samajavA. sAdhutAnI pagadaMDI 55
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ pahelAM dezamAM khUba ja anAja pAkatuM. eka kheDUtane meM kahyuM : "kema oNa to bahu sAruM pADyuM che. kheDUte raDate avAje kahyuM : "baLyuM e pAkyuM." bhAva kyAM che ? have bhAva paNa che chatAMya kheDUtanuM moM to raDatuM ja che. kAraNa ke dhAnathI saMtoSa nathI. eno to rUpiyA joIe che. rUpiyA paNa maLe che paNa te hAthamAM rahetA nathI. eTalA mATe ja gAMdhIjIe dezanI sAcI nADa pArakhI hiMdane nIceno kAryakrama sUcavyo hato. (1) tame tamArA gRhaudyogo zarU karo. (2) chokarAMne racanAtmaka kAma dvArA keLavo ane evI rIte bhaNAvo ke jethI bhaNIne tamArA kAmamAM khapa lAge. (3) tame tamAruM Arogya tamArA hAthamAM lo. hajAro rUpiyA kharcavA chatAMya je maravAnA che te mare ja che. eTale evuM jIvo ke mAMdagI ochAmAM ochI AvI, ane chatAM roga Ave to rAmanuM nAma lo. (4) korTa ke vakIlane bAraNe na jAo. aMtamAM pU. saMtabAlajIe pU. ravizaMkaradAdAnI salAha jIvanamAM utAravA vinaMtI karI. gAmaDAMmAM vepArI, kheDUta, majUra ane vasavAyAM eka thaIne saMpasalAhathI jIvatA thAya to ApaNo deza badhI rIte samRddha thaI jaze. koMThanuM cAturmAsa have pUruM thavA AvyuM hatuM. mahArAjazrIno nivAsa chellA betraNa divasathI eka adAlatanA dekhAva jevo banI gayo hato. bahAragAmanA ane temAMya moTA bhAge gAmanA loko judA judA prazno laIne nyAya meLavavA AvatA rahetA hatA. temAM vidhavA baheno paNa hatAM. te sau ThIkaThIka saMtoSa laIne chUTAM paDatAM hatAM. vidAyanI AgalI rAtre AkhA cAturmAsanuM saravaiyuM kahI batAvyuM hatuM. temAM khAsa karIne gAme mahemAno mATe bhojananI je vyavasthA karI hatI te badala potAno saMtoSa vyakta karyo. jamADavA mATe lokoe potapotAnI zakti mujaba thoDA thoDA divaso vaheMcI lIdhA hatA. AthI eka lAbha e thayo ke koI eka vyaktine mAthe bojo na paDyo. ane kuTuMbanAM nAnA moTA sau sAthe gADha paricaya thayo. A rIte samAjavAdanI eka suMdara kalpanA rajU kare che. potAnI judI judI pravRttio jevI ke harijana pravRtti, gaucara, paka sAdhutAnI pagadaMDI
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ keTalAka aMgata prazno ane lavAdI dvArA pheMsalA vagere kAryo aMge bolatAM teozrIe jaNAvyuM ke A badhAnI pAchaLa koInI lAgaNI dUbhAvavAno ke koIne anyAya karavAno mAro hetu nahoto. paNa saunA kalyANa mATenI bhAvanA hatI. chatAM mArI pAse je loko vizeSa AvatA hatA temane mATe vizeSa kahevAnuM AvyuM che. chatAM gAme mane sahana karyo che, ane prema ja varSAvyA karyo che. A badhAMthI koIne duHkha thayuM hoya to tenI paNa kSamA mAguM chuM. gAmanA be pakSo vacce samAdhAna nathI thaI zakyuM temAM mArI kacAza che, paNa bhaviSya UjaLuM banaze evI AzA vyakta karI. vAtAvaraNa sAva gaMbhIra banI gayuM hatuM. saunI AMkha bhInI thaI gaI hatI. 0 tA. 26-11-5o : vidAya prasaMga Aje cAturmAsano chello divasa hato. be vAgye prayANa hatuM eTale loko 12 vAgyAthI AvavA lAgyA hatA. sauthI pahelAM baheno AvyAM hatAM. eka bAju gAmamAM AnaMda hato, bIjI bAju vidAyanuM du:kha hatuM. barAbara be vAgye mahArAjazrI taiyAra thaIne bahAra nIkaLyA. saraghasa AkAre sau goThavAI gayAM. mokhare Dhola, tAMsAM hatAM. harijano paNa moTI saMkhyAmAM AvyA hatA. garAsiyA baheno ke je bhAgye ja bahAra nIkaLe te paNa bhajana gAtAM saraghasamAM sAmela thayAM hatAM. matalaba ke badhA varganA loko hatA. te badhAM pAdaramAM eka vaDanA jhADa nIce sabhAkAramAM goThavAI gayAM. mahArAjazrIe TUMkA pravacana dvArA gAmanA premano ullekha karyo. gAma taraphathI eka bhAI mahArAjazrIno AbhAra mAnavA UbhA thayA ane bhAre hadaye thoDuM bolyA tyAM to vANI aTakI paDI, hRdayamAM DUmo bharAI Avyo. truTaka truTaka teo bolyA : ""pAMca pAMca mAsa sudhI Ape avirata zrama laIne amArA gAma mATe kAyA ghasI, paNa amo abudha Apane nathI samajI zakyA, eTale Apano lAbha paNa joIe teTalo nathI laI zakyA. kadara karavAnI to bAjue rahI paNa Apane taklIpha ja ApyA karI che. jo ke Apa to sadUbhAva ja lo cho . Ape je vAtsalya amArA gAma pATe pIrasyuM che, teno ullekha zabdomAM thaI zake tema nathI. aMtamAM mahArAjazrIe sAdhutAnI pagadaMDI 57
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avo Avo UDIe paMkhIDAM premanI pAMkhe re, cA te UMcA AkAzamAM vilase jyAM jyotinA loka re." e madhura gIta gAyuM saue gaMbhIratAthI te jhIlyuM. pachI teozrIe mAtAoe je premabhAva batAvyo che ane vAtsalya reDyuM che teno ullekha karI temane namaskAra karyA ane cAlavAnI taiyArI karI paNa baheno khasatAM nahotAM. temane chUTA paDavuM gamatuM nahotuM. avasara Ajano mIThaDo re kAla koNe dIThI che ?" e bhajana teo gAI rahyAM hatAM. vaLI mahArAjazrI temanI pAse gayA ane hasatAM hasatAM "sau zAMtimAM rahejo.' kahIne pAchA vaLyA. keTalAMka vRddha mAtAjIone to duHkhano pAra nahoto. eka mAjI to khUba raDyAM. teo bolyAM Apane to ghaNAM mAjI ane loko maLaze paNa amArA mATe to Apa eka ja hatA. te Avo UMDIe Avo o ! Avo o ! UDIe, paMkhIDAM premanI pAMkhe re, Avo o ! UMcA te UMcA AkAzamAM, vilase jyAM jayotinA lokare, merugirizo aDolaDo girivara phUTano thAka re, ... Avo o ! saritA ne kaMDa sohAmaNAM, jhIlatAM harSa amApa re, naMdanavanazI vATikA, divya kuMjonA kalApa re,.. Avo o ! moTo maherAmaNa mIThaDo, amIrasa udAra athAga re, pele re pAra vaTAvatAM, khaMDamaMDala sohAga re... Avo o ! deha chatAMya videhanI abhuta bhUmikAno AMka re, gagana giraphraMga raMgIluM, pharakaMtu peluM patAka re ... Avo o ! AMbIne aMbara thaMbhatuM aMtima e ja virAma re, satyamudA' prabhu saMgamAM, raMga abhaMga ArAma re...Avo o ! saMtabAla (A gIta cAturmAsa pUrA karyA pachI vihAra karatAM vidAya ApavA Avela janamedanIne teo svayaM gAIne jhIlAvatA. Avo avasara mAtra varasamAM eka ja vAra Avato. munizrI "satyamudA'nA nAmathI kAvya racatA.) 58 sAdhutAnI pagadaMDI
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avo Avo UDIe paMkhIDAM premanI pAMkhe re, cA te UMcA AkAzamAM vilase jyAM jyotinA loka re." e madhura gIta gAyuM saue gaMbhIratAthI te jhIlyuM. pachI teozrIe mAtAoe je premabhAva batAvyo che ane vAtsalya reDyuM che teno ullekha karI temane namaskAra karyA ane cAlavAnI taiyArI karI paNa baheno khasatAM nahotAM. temane chUTA paDavuM gamatuM nahotuM. avasara Ajano mIThaDo re kAla koNe dIThI che ?" e bhajana teo gAI rahyAM hatAM. vaLI mahArAjazrI temanI pAse gayA ane hasatAM hasatAM "sau zAMtimAM rahejo.' kahIne pAchA vaLyA. keTalAMka vRddha mAtAjIone to duHkhano pAra nahoto. eka mAjI to khUba raDyAM. teo bolyAM Apane to ghaNAM mAjI ane loko maLaze paNa amArA mATe to Apa eka ja hatA. te Avo UMDIe Avo o ! Avo o ! UDIe, paMkhIDAM premanI pAMkhe re, Avo o ! UMcA te UMcA AkAzamAM, vilase jyAM jayotinA lokare, merugirizo aDolaDo girivara phUTano thAka re, ... Avo o ! saritA ne kaMDa sohAmaNAM, jhIlatAM harSa amApa re, naMdanavanazI vATikA, divya kuMjonA kalApa re,.. Avo o ! moTo maherAmaNa mIThaDo, amIrasa udAra athAga re, pele re pAra vaTAvatAM, khaMDamaMDala sohAga re... Avo o ! deha chatAMya videhanI abhuta bhUmikAno AMka re, gagana giraphraMga raMgIluM, pharakaMtu peluM patAka re ... Avo o ! AMbIne aMbara thaMbhatuM aMtima e ja virAma re, satyamudA' prabhu saMgamAM, raMga abhaMga ArAma re...Avo o ! saMtabAla (A gIta cAturmAsa pUrA karyA pachI vihAra karatAM vidAya ApavA Avela janamedanIne teo svayaM gAIne jhIlAvatA. Avo avasara mAtra varasamAM eka ja vAra Avato. munizrI "satyamudA'nA nAmathI kAvya racatA.) 58 sAdhutAnI pagadaMDI
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ khaMDa bIjo koTha cAturmAsa daramiyAna prabhAtanAM pravacano 'tapa' prAtaHprArthanA pachI tapa upara bolatAM mahArAjazrIe jaNAvyuM hatuM ke; gItAmAM tapanA traNa prakAra batAvavAmAM AvyA che. kAyika, vAcika ane mAnasika. deva, dvija, guru ane prAjJa ke jemaNe rAga ane dveSane ochAvadhatAM aMze jItyAM che tathA kAma ane krodhane dabAvyAM che, temanuM pUjana, tathA pavitratA ane saraLatA jemanAmAM sahaja hoya, brahmacarya ane ahiMsA jenuM mukhyabiMdu hoya, evA guNIne zArIrika tapavALo kahI zakAya. sAcuM chatAMya koIne udvega na thAya tevuM vAkya bole. ane e vAkya paNa bIjAne hitakArI hoya. keTalIka vAra mANasa satya bole che kharo paNa e vANImAM madhuratA nathI hotI. to te zalyanuM kAma kare che. tevI ja rIte sAcuM lAgatuM hoya chatAM sAmAne khoTuM lAgaze, ema mAnIne mauna rahe topaNa pharaja cUkyo gaNAya. vaLI svAdhyAya ane zAstrano abhyAsI hoya evA mANasane vANInA tapavALo kahI zakAya. jenuM mana prasAdamaya che, jenA mukha upara saumyatA jhaLake che, game tevA prasaMgoe je khinna ke khuza thato nathI. IzvaranI kRti ke karmano badalo mAnI prasannacitta rahe che, vaLI maunI hoya, be vAkyathI patatuM hoya to cAra na bole, kahevA karatAM sahevAmAM ke karavAmAM vadhu mAnato hoya, AtmasaMyamI hoya ane bhAvanI zuddhivALo hoya, aMdara kharAba bharyuM hoya to bahAra sAruM na batAve, ke khoTI khuzAmata na kare, AvA mANasane mAnasika tapavALo kahI zakAya. Ama tapanA prakAra kahyA che paNa koI eka tapane sAMgopAMga pUrNa nathI kahyuM. badhAM ekabIjA sAthe saMbaMdha dharAve che. kAyika tapa hoya ane vAcika na hoya to na cAle; tevI ja rIte vAcika tapa hoya paNa mAnasika na hoya, to paNa na cAle. A uparAMta manane vikalpomAMthI sahaja aTakAvI zakAya te paNa eka prakAranuM tapa ja che. A rIte jotAM badhAM tapanI vAta karI; paNa upavAsane tapanI haroLamAM mUkavAnI vAta kyAMya nathI AvI, e vicAravA jevuM che. samAja Aje upavAsa upara khUba bhAra mUke che ane tene ja tapa mAnIne saMtoSa meLave che. vaiSNavasamAja phaLAhAra ke evuM sAdhutAnI pagadaMDI 59
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaMIka alpAhAra jevuM le che, jyAre jaina samAja kaMI ja leto nathI; paNa banneno hetu to eka ja hoya che. Ama chatAM je upavAsanI pAchaLa Atmazuddhi, ciMtana ke anAsakta bhAva keLavavAnI vRtti na hoya te upavAsa nathI paNa lAMghaNa che. ApaNA tapanA khyAlo paNa judA judA hoya che. tapa e evI bhaThThI che ke jemAM ApaNA doSo bALI nAkhavAnA hoya che. ane te paNa duHkhathI ke kaMTALIne nahi paNa doSo kyAMthI UbhA thAya che, kema UbhA thAya che. tenuM mULa zodhI kADhI mULane nAbUda karavAnuM che. mULa khodAI gayAM eTale DALAM pAMkhaDAM, pAna ApoApa sukAI jaze.paNa mULa nahi gayuM hoya to eka vakhata kApelAM pAna-pAMkhaDAM pharI vAra phUTavAnAM che. eTale kadAca zarIrane AtmAthI bhinna mAnIne kasoTIe caDhAvIe tyAre temAM du:kha na mAnavuM joIe. zarIra ane iMdriyo e sAdhana che, e sAdhanane vazamAM rAkhavA mATe upavAsa ke UNodarI upayogI bane che kharI; paNa diSTa aMtarmukha rAkhI hoya to te upayogI thAya. ekaluM dehadamana jaDa kriyA che. jJAnI puruSonI STi vastu karatAM vastutva tarapha vadhu jAya che, jyAre ajJAnInI dRSTi UlaTI jAya che. jema kUtaruM lAkaDI mAranArane nathI pakaDatuM paNa lAkaDI ke je jaDa che tene pakaDe che, tema ajJAnIo vastune pakaDe che, tattvane pakaDatA nathI, ane ethI dhAryuM pariNAma lAvI zakatA nathI. Aje samAja je banAvo bane che tene joIne duHkhI thAya che tenA karatAM e banAvo banavAnAM kAraNo zodhI kADhI pote kaMI bhUla karato hoya to temAMthI bace to jagatamAMthI ghaNAM aniSTo nAbUda thaI jAya. nyAya samAjamAM chaDecoka aniSTo cAlatAM hoya, sarAsara anyAyo nabhI rahyA hoya tyAre mUMgA rahIe ke sAmano karatAM DarIe tyAre ApaNe pote aniSTone ane anyAyone karatA hoIe, te karatAM paNa vadhu pApI banIe chIe. samAjanAM aMga tarIkenI ApaNI pharaja cUkIe chIe. samAjamAM akArmaNya dazA UbhI karIe chIe ane samAjanA patanane mokaLAza ApIne ApaNe paNa paDIe chIe. ApaNe samajI levuM joIe ke, AganA pracAra karatAM paNa Avo pracAra bhayaMkara vastu che; eTale ApaNI pADozanA makAnamAM lAgelI Agane je tatparatAthI ThAravAno prayatna karIe chIe, te ja tatparatAthI jyAM jyAM anyAya najare paDe tyAM tyAM jAnamAlanA bhoge paNa ene dUra karavA mathavuM joIe. nyAyane samarthana ane anyAyano virodha karavAmAM AkhA jagata sAme tamArI jAta ekalI hoya, toye ekalapaNAno khyAla na karazo. ghAsanA moTA DhagalAne sAdhutAnI pagadaMDI FO
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ agnino eka nAno taNakho rAkhamAM palaTI zake che, tema anyAyanA Dhaga sAme nyAyano nAno aMza paNa saphaLa kAma karI zake che. satya e ja prabhu satya e ja prabhu che. A vicAra vAraMvAra mana para lAvavAnI Aje khUba jarUra che. satya che to so TacanuM sonuM, paNa jUThanA bhabhakA AgaLa te prathama take jhAMkhuM dekhAya che. joke Akhare to enuM sahaja teja jhaLakyA vinA rahetuM nathI ja. jema mAtAnI godamAM javAthI bhUkha ane duHkha bane maTe che, tema satyanI godamAM paNa bhUkha ane duHkha banneya maTe che. vahAlI mAtA jema lADa laDAve che tema satya paNa lADa laDAve che. phera eTalo che ke mAne rIjhavavI sahelI che, teTaluM satyane rIjhavavuM saheluM nathI mAnI goda haMmeza hUMphALI hoya che tema satyanI goda sadA hUMphALI hotI nathI. jema e godamAM phUlanI zavyAno svAda maLe che tema kaMTakanI kaThoratAno paNa anubhava thayA karato hoya che. eTaluM kharuM ke, lohInA saMbaMdhavALI "mAthI chUTA paDavuM paDe che paNa satyarUpI mAtA ekavAra potAnI bAthamAM le to pachI kadI ja choDatI nathI. IzvaraniSThA "je game jagata gurudeva jagadIzane, te taNo kharakharo phoka karavo." A be paMktimAM kevuM mahAna AzvAsana che ! AjanA pravRttiyugamAM gharSaNo ane athaDAmaNonI vipulatA eTalI badhI vadhI gaI che ane vadhatI jAya che ke IzvaraniSThAnI mAnavajAta mATe vadhu agatya UbhI thaI che. A te puruSArtha che ke ahaMkArano dhakko, te koNa pArakhI zake che? ane enI sAcI parakha vinA thayelI anekavidha pravRttiono saravALo AzAjanaka kyAMthI hoya ? Avo vicAra karatAM karatAM ApaNe thoDI vAra virAma levAnI icchAmAM sthira thaIe chIe ane bIjI ja paLe tyAMya ema lAge che ke ApaNA virAmanI pAchaLa ALasa ane nirAzAnI bhUmikA paDI che. vaLI, pAchA pravRttinA cakramAM phUdaDI pharavA lAgIe chIe. chevaTe sAMpaDe che utsAhahInatA. je pravRttimAM ke je virAmamAM namratA ane utsAhanA phuvArA nathI tyAM AnaMda ane zAMti kevAM ? ane e banne na hoya tyAM Atmadeva hoya paNa zAnA ! AthI ""je game jagatagurudeva jagadIzane, te taNo kharakharo phoka karavo." e paMktimAMthI ApaNe pravRtti ane nivRtti banneno samanvaya zodhavo rahyo. potAnuM mAneluM satya game tevuM sAdhutAnI pagadaMDI
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAruM ke narasuM hoya, paNa vivekapUrvaka vaLagIne temAMthI je pravRtti ane nivRtti bannene tAravI levAno prayatna thAya to ApaNe badhI ja AphatothI bacI jaIe. ] samAjarUpI deva samAjarUpI devane vaza karavA janArA ApaNe e bhUlavuM nathI joItuM ke e sadAne mATe mulAyama mATI nathI; mATInI sAthosAtha e jaLahaLatI jvALA paNa e che. "prajA to rAjA rAmanI paNa nathI thaI." A gAmaDiyA kahevatamAM bhArobhAra satya paDeluM che. eno artha e levo joIe ke, jo prajAne cAhavA jatAM satyarUpI devane bhUlIzuM to prajA ApaNane ane satyane bannene bhUlaze.vyaktigata sAdhanAmAM ApaNe je coksAI rAkhavAmAM mAnIe chIe, enA karatAM samAjasAdhanAmAM vadhu coksAI rAkhavI joIe. kAraNa ke, emAM ApaNuM eka ja nahi, paNa ApaNA jevAM vidhavidha aneka mAnasa paDelAM hoya che. ekane je sAruM lAge che, te ja bIjAne viparIta lAge che. AvA saMyogomAM ekeekanuM mana rAjI rAkhavuM bilakula azakya che. AthI jo ApaNe eTaluM samajI laIe ke satyane rIjhavIzuM to chevaTe samAja Akho rIjhavAno che, to ja samAjadevane ArAdhavA jatAM zarUAtamAM ApaNe samAjanAM sthULa zarIrone joIe chIe, ane e zarIrone kAbUmAM rAkhavAthI samAjadeva vaza thaI jaze evA zremamAM paDI jaIe chIe. zarIro e samAjanuM khokhuM che, deva pote nathI. eTale upalo bhrama jeTalo vahelo dUra thAya teTalA ja ApaNe ane samAja sAcI rIte najIka AvI zakIzuM; ane satya, prema tathA nyAyanI triveNImAM jhUlI zakIzuM. te Izuno saMdeza prAtaH prArthanA bAda mahArAjazrIe eka TUMkA pravacanamAM prabhu putra izunA siddhAMto samAjavyApI kema bane te upara bolatAM jaNAvyuM ke : mANasa jAta evuM prANI che ke tene bIjA karatAM vadhu sagavaDo maLI che. ane buddhi paNa maLI che. ane buddhi maLI eTale samAjarUpe sAthe rahevAnuM banyuM. sAthe rahyA eTale vakhata jatAM judA judA vicAro ane maMtavyo uparathI athaDAmaNo ane jhaghaDA paNa UbhA thayA. ane jhaghaDA UbhA thayA eTale tenA nivAraNa mATe DAhyA puruSoe judA judA siddhAMto nakkI karyA. A rIte pahelo siddhAMta e nakkI thayo ke "thAya evA thaIe to gAma vacce rahIe." durgaNI mANasa joDe durgaNI thaIne rahIe to ja rahI zakAya ema mAnyuM. paNa ethI sAcI zAnti thaI nahi, emaNe ema mAnyuM ke ApaNI pAse je cAra guNa che temAMthI be guNa pheMkI daIe eTale sAmAnI pAsenA be durguNo pakaDI laIne sarakhA sAdhutAnI pagadaMDI
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ thaI jaIe to jhaghaDo zAMta thaI jaze. ApaNe paNa ema ja mAnIe chIe ane vahevAramAM e ja pramANe vartIe chIe; chatAM kAyamI zAnti thatI nathI. matabhedo ane jhaghaDA maTADavAno eka mAtra upAya sAmA mANasamAM guNanI pUrti karavAno che. bAIbalanA jUnA karAramAM evuM Ave che ke tArI eka AMkha phoDe tenI eka AMkha phoDI nAkha ane be phoDe tenI be phoDI nAkha. A siddhAMta te kALanA jamAnAnI mAnavatAno bhale kahevAya; paNa kaMI ucca koTino siddhAMta na kahevAya. pariNAma e AvyuM ke, "mAre tenI talavAra, baLiyAnA be bhAga." e nyAye nirbaLane dabAvavAno krama cAlyo. pachI to samAja ethI AgaLa vadhyo ane kahyuM : "tamArI sAme koI krodha kare to tenI sAme krodha na karo paNa mauna rAkhI lo." AthI banyuM evuM ke bhUmikA hatI nahi ane sahana karavuM paDyuM eTale moDhe kaMI nA bolyA paNa pAchaLathI manamAM babaDavA lAgyA ke AvA mANaso sAthe meLa kevI rIte paDaze ? AthI eka madhyama siddhAMta evo nakkI thayo ke tamArA cAra guNamAMthI be guNa ene ApI do; eTale sarakhA thaI jazo. jema mahAbhAratanuM yuddha thayuM tema prema rAkhIne yuddha karI lo. vyaktigata dveSa nA rAkho. paNa A badhAthI UMcAmAM UMco siddhAMta to bAIbalamAM kahyuM che tema tamArA cAre guNa bIjAne ApI do. eTale enA guNano saravALo vadhI jaze. jethI tuM ane te bane sukhI thazo. jisase kahyuM che ke; tArI pAse koI paheraNa mAgavA Ave to tene paheraNanI sAthe Dagalo ApI deje. tArA DAbA gAlane tamAco mAre to tAro jamaNo gAla dharI deje. matalaba ke, tuM evI paristhiti UbhI karI deje ke mANasane evuM karavAno vakhata ja nA Ave. Aje A vAta gaLe Utare tevI nathI paNa sAmA mANasanA hRdaya pAse pahoMcavAno ane gunAo saMpUrNapaNe nAbUda karavAno A ja eka mAtra upAya che. talavArathI bacavA talavAra nahi paNa DhAla joIe. agnithI bacavA ghI nahi paNa pANI joIe. krodhathI bacavA krodha nahi paNa kSamA joIe. "adveSTA sarva bhUtAnAM" e bhagavatI sUtra ApaNane vArasAmAM maLyuM che. ane e sUtrane "maitrI me sarvabhUteSu" rIte dIpAvavuM joIe. Aje AkhI duniyA jyAre azAMtimAM paDI che tyAre bhArate tene mArgadarzana ApavAnuM che. bApujIe A ja bI vAvyuM che. teno vaMza kevI rIte vadhAravo te ApaNA hAthanI vAta che. eka vakhata koI saMtamahApuruSane koIe gALa dIdhI tyAre temaNe gusse nahi thatAM mAtra eTaluM ja kahyuM : ""bhAI ! huM tArI gALa leto nathI. mane tenI jarUra nathI." jyAre mana bagaDI jAya tyAre gALa nIkaLe che. ene ApaNe pakaDIe to ja ApaNe bagADe che, sAmAnA dilamAM ApaNuM sthAna tyAre ja jAme che ke jyAre avaguNone sAdhutAnI pagadaMDI
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAne guNone sthApana karIe ! gAmaDAMmAM tadana najIvA jhaghaDAmAMthI moTA jhaghaDA UbhA thAya che. ane eka cinagArInI jema te Aga vadhu vyApe che ane vadhatAM vadhatAM TheTha jagata sudhI pahoMcI jAya che. eka avicArI vacana ke nAnuM sarakhuM kRtya keTaluM bhayaMkara tophAna janmAve che tene sAru mahAbhArata yuddhavALo draupadIno dAkhalo ApaNI pAse mojUda che. ""AMdhaLAnA chokarA ne !." eTalo ja hAsya sAthenA karkaza zabda mahAbhAratanA yuddhamAM pariNamyo. Ave vakhate ApaNI udAratA ane sadgaNo vadhe to samAjamAM svarga vyApI rahe. paNa ApaNe mAnIe chIe ke AvI rIte to saMsAramAM na rahevAya. eTale ja saMsArane kALA koyalA jevo mAnIe chIe. bAkI sAcI rIte cAlanArane saMsAra to sphaTika jevo zveta ane gaMgAjaLa jevo nirmaLa banI jAya che; jemAM mAnavadevo premamasta banIne rAce che ane thAMbhalA vinAnA jagatanA AdhAra staMbha banI rahe che. dRSTi evI sRSTi jyAre ApaNe rastAmAM paDelA sApane joIe, ane tene doraDuM mAnIne AgaLa cAlIe to aMtaramAM bilakula dhrujArI ke bhaya lAgatAM nathI. paraMtu evA ja AkAranA paDelA doraDAne sarpa mAnI laIe chIe tyAre Dara lAge che. vadhu dhArIne joIe to e doraDA jevI jaDa vastu paNa cetanavaMtI jaNAya che. e doraDuM jANe hAlatuM lAge che. ane pheNa phelAvatuM hoya ema paNa jaNAtuM hoya che. ghaNI vAra AkAzamAM vAdaLAM sAme joIne ApaNe manamAM je AkRti kalpIe chIe tevI ja AkRti vAdaLAMnI banelI dekhAya che. A jagatamAM paNa lagabhaga enA jevuM ja che. koI paNa mANasane zatru tarIke joIzuM to tenI badhI ja kriyA avaLI lAgaze. ane mitra tarIke joIzuM to badhI ja kriyA avaLI hoya toye savaLI lAgaze. daSTi evI sRSTi pramANe premamaya dRSTi rAkhIzuM to badhethI premaLatA ja maLaze. ane evI dRSTithI joIzuM tyAre game tevA virodho haze, khoTI mAnyatAo haze, pUrvagraho pedA thayA haze to paNa te badhAM pratyAghAtamAM acUka palaTI jaze. lokothI je bIto nathI, tenAthI loka paNa bItAM nathI. paNa prema sivAya A banI kema zake ? sAmAne duzamana mAnIne cAlIzuM athavA to "huM game teTaluM sAruM karIza. topaNa te sAro khyAla bAMdhaze ja nahi." evI graMthi sAthe laIne cAlIzuM to e gAMThane lIdhe ApaNe dareka sthaLe nAsIpAsa thaIzuM. A badhAno chevaTano eka mAtra ilAja sApha dRSTi che. koI paNa vyaktinI be bAju hoya che. ApaNane DAku 64 sAdhutAnI pagadaMDI
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ lAgato mANasa tenA mitra vargamAM sAro gaNAto hoya che. kaTTara komavAdI lAgato mANasa tenA samAjamAM sAro gaNAya che. Ama jagatamAM badhuM ja sAruM nathI tema badhuM ja khoTuM paNa nathI. ApaNe to sArAM tattvo levAnAM che ane phelAvavAnAM che. zaMkara bhagavAnanAM be svarUpa kahevAya che. eka raudra ane bIjuM saumya. paNa ApaNe saumya svarUpa ja pUjavAnuM che. teo duniyAnAM vera jherane ghoLIne pI gayA ane saumya banyA tema ApaNe mAThuM na joIe ane kadAca jovAya to pI jaIe. Ano artha ema nathI ke ApaNe nabaLAM tattvone nibhAvI laIe ke Teko ApIe, Ano artha eTalo ja che ke nabaLAM tattvone sArAM tattvothI haTAvIe, nabaLAMthI nahi. Ama thaze to sarvatra saumyabhAva pAtharatAM pAtharatAM ApaNe ane ApaNuM jagata banneya apAra sukhane bheTI zakIzuM. pU. ravizaMkara mahArAjanI vAto (pU. ravizaMkara dAdA ahIM mahArAjazrIne maLavA AvyA hatA tyAre thayelI vAtacItano sAra) bahenonI rAmAyaNa sabhAmAM temaNe jaNAvyuM hatuM ke mAtra rAmAyaNa vAMcavAthI ke sAMbhaLavAthI kaMI na vaLe. te evo upayogI graMtha che ke tenA zabde zabda ApaNane navuM ne navuM jANavAnuM maLyA ja kare che. paNa e jANIne prasaMga Ave tyAre jIvanamAM na mUkIe to e jANyuM nakAmuM che. tuMbaDuM hoya te ApaNane DUbatA bacAve kharuM paNa kinAre na laI jAya. e to ApaNA hAtha paga hAle to ja kinAre javAya. tema rAmAyaNa e tuMbaDuM che. enuM manana karIne jIvanamAM utArIe to ja te tArI zake. rAmAyaNamAM ApaNane dharma kone kahevAya ane adharma kone kahevAya e spaSTa samajAvyuM che. dharma e aMtaramAMthI Uge che. eno eka tAjo dAkhalo ApatAM temaNe jaNAvyuM ke, rAdhanapuramAM gayA duSkALa vakhate eka divasa goLa vaheMcAyo. khodakAma karatA badhAM majUroe goLa lIdho paNa eka chokarIe levA nA pADI. ghaNo Agraha karyo paNa teNe na ja mAnyuM. kAraNa pUchayuM tyAre kahyuM ke mArI bAe maphatanuM kazuMya levAnI nA pADI che. mane navAI lAgI ke vagara mahenatanuM na khavAya e veda dharma ene koNe zIkhavyo haze ? mane e mAtAne maLavAnuM mana thayuM. ane eka divasa prasaMga paDyuM ene ghera gayo. gayo tyAre mAthe AvuM oDhIne e bAI beThI hatI. mane joIne e UbhI thaI gaI ne AvakAra Apyo. e vidhavA hatI. thoDA vakhata pahelAM ja eno juvAna dhaNI maraNa pAmyo hato. meM pUchyuM : "khetI karo cho ?" tyAre teNe kahyuM : sAdhutAnI pagadaMDI
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ have nathI karatI. be baLada hatA te vecI nAkhyA, ane trIsa vIghA jamIna hatI te gocaramAM mUkavA mahAjanane ApI dIdhI. A mArI chokarI che te majUrIe jAya che. ane huM gharanuM kAma ne chANAMlAkaDAM karuM chuM. Ama mAruM gujarAna cAle che. be baLadanA chaso rUpiyA UpajayA. te zeThane ApyA che ane kahyuM che ke mArA dhaNInuM kalyANa thAya tevA koI sArA kAmamAM vAparajo. zeTha bahu bhalA che. temaNe e rUpiyA eka varasa potAnI pAse rAkhyA. ane bAjunA eka gAmamAM pANInuM bahu duHkha hatuM tyAM gAma lokoe majUrI karI, jethI rUpiyA 550mAM eka kUvo ane havADo banAvI dIdhAM che. bAkInA pacAsa ane vyAjanA thayA te maLIne gAmamAM paraba calAve che." meM kahyuM ke, tame e rakama tamArA bharaNapoSaNa mATe rAkhI hota to? teNe mArI sAme AMkho TagamagAvatAM kahyuM : "mAro dhaNI bahu juvAna hato. ghaNI mahenata karIne teNe baLada ApyA hatA. enI mahenatanuM amArAthI kema khavAya ?" "tyAre A jamIna ekalI chokarI mATe rAkhI hota to ?" tyAre teNe javAba Apyo : ""chokarI enuM nasIba laIne nahi AvI hoya ?" A javAba sAMbhaLI huM to Abho ja banI gayo. mane thayuM ke Ane koNe A zAstro bhaNAvyAM haze ? moTA moTA tattvajJAnI kahevAya che te sAcA ke khUNAmAM paDelI A koLI bAI sAcI ? kyAM Ajano bIjAnI majUrInuM haDapa karI jato chatAMya zikSita kahevAto samAja ane kyAM aNaghaDa kahevAtAM A gAmaDiyAM ? bemAMthI koNa aNaghaDa? haju mArA manamAM ""mAro dhaNI bahu juvAna hato enI majUrInuM amArAthI khavAya ?" e zabdo gUMjyA ja kare che. gAyanI bhakti gAyonA prazna upara temaNe jaNAvyuM ke hamaNAM hamaNAM gAyone haLe joDavAnI carcA bahu cAle che. A praznane mAtra dharmanI ALI lAgaNIthI na joIe topaNa gAyane haLe joDavI paravaDe tema ja nathI. kudarate goThavaNI ja evI karI che ke nara mahenatanuM kAma kare ane mAdA sArA saMtAna utpanna karavAnuM kAma kare ! vaLI gAya garbhiNI thAya te vakhatano AgaLa pAchaLano samaya ja enuM varasa pUruM kare che. eTale e prazna ja asthAne che. bAkI dhArmika lAgaNIthI joIe to hinduoe gAya mATe kazuM karyuM nathI. jo gAya upara bhakti hoya to A dazA ja nA hota. bheMsa juo to laTha jevI ane gAya ? sukalakaDI hADakAMvALI. bhUkhI ane nisteja dekhAze. e jIvatI hoya tyAre bahu bahu to baheno (puruSo to nahi jo raDI khaDI koIne tyAM gAya hoya tyAM jaIne vAratahevAre pUjana karI Ave che. ApaNe badhA maraNa pachI tene pUchaDe pANI reDavAmAM samajIe chIe. bIjA dezomAM AvuM pUjana nathI paNa tyAM EF sAdhutAnI pagadaMDI
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhakti che. ane bhaktimAM to sahevAnuM hoya, dUrathI namaskAra nA hoya. Aje bhArata karatAM duniyAnI gAyo vadhu sArI che. vejiTebala-ghI viSe bolatAM temaNe jaNAvyuM ke jo samAja lAgaTa dasa ke paMdara varasa vejiTebala-ghI khAya to pachI tene gAya ke bheMsanuM ghI kadI nahi bhAve. kAraNa ke cokhkhuM ghI prANIjanya hovAthI enI sugaMdhI amuka prakAranI hoya che eTale jeNe vejiTebalanI kRtrima sugaMdha lIdhI che tene e sugaMdha ja nahi game. A hisAbe vejiTebalanA kArakhAnAvALA ane vejiTebalane khAnArA gAyonA moTAmAM moTA hatyArA che. sevaka ane samAdhAna gAmaDAmAM jhaghaDAnA ghaNA prazno bane che tyAre sevakanI pharaja viSe temaNe kahyuM ke, bane tyAM sudhI sevake taTastha rahevuM joIe. nyAya gAmanA paMca dvArA ja apAvavo ane ApaNe temAM madada karavI. paNa koInA pakSakAra na banI javuM. sIdhA pakSakAra banI javAthI eka pakSanA mitra ane bIjAnA duzmana banI javAya che. pariNAme taTasthatA sacavAtI nathI. samAdhAna eTale nyAya paNa nahi ane anyAya paNa nahi. banne thoDuM ghasAya ane madhyastha rasto nIkaLe tene samAdhAna kahevAya ane nyAya aTale to nyAya temAM bAMdhachoDa na hoI zake. sAcA sukhanuM mULa H saMtoSa savAranI prArthanA bAda mahArAjazrIe jaNAvyuM ke; jaina zAstromAM eka rUpaka upara vAta Ave che. teno bhAvArtha evo che ke traNa mANaso sAthe musApharIe nIkaLyA. temano hetu gujarAna mATe kaMIka dhaMdho zodhavAno paNa kharo. raste cAlatAM lokhaMDano bhaMDAra maLyo. temAM lokhaMDanAM vAsaNa bharelAM hatAM. eTale traNe jaNe potapotAnAthI levAya teTalAM vAsaNa laI lIdhAM. pachI AgaLa cAlyA, eTale bIjo eka tAMbAno bhaMDAra Avyo. temAM tAMbAnA vAsaNa hatAM. eTale traNamAMthI be jaNe lokhaMDanAM nAMkhI daI tAMbAnA vAsaNa lIdhAM. eke na lIdhAM. eNe vicAryuM ke mane je maLyuM che enAthI mane saMtoSa thayo che; eTale mArA mATe to prathamanI vastu ja barobara che. teo AgaLa cAlyA tyAM to cAMdIno bhaMDAra Avyo eTale pelA be jaNe to tAMbAnA vAsaNa nAkhI daI cAMdInAM laI lIdhAM.pelo eka makkama rahyo. vaLI pAchA AgaLa cAlyA eTale sonAno bhaMDAra bhaMDAra Avyo. eTale pelA be jaNe cAMdInAM vAsaNa pheMkI daI sonAnAM pakaDyAM. pelo eka jaNa to makkama rahyo. eNe mAnyuM ke mane joItuM hatuM te maLyuM che pachI ciMtA zI ? sAdhutAnI pagadaMDI
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ A uparathI ApaNane ema lAgaze kharuM ke be jaNe karyuM emAM khoTuM zuM hatuM ? UlaTuM te sAcuM hatuM. pelo eka ja mUrakha hato ke teNe sonAnAM vAsaNa na lIdhAM. paNa AmAM to eka siddhAMta samAyelo che. siddhAMtane rUpiyA, AnA pAIthI na mapAya. vAsaNa je sAdhana hatuM ane saMtoSa ke AnaMda je sAdhya hatuM tene pelA be jaNe gauNa mAnyuM. mANasa jo sAdhanonA ja vikAsanI gaDabhAMjamAM gUMcavAI jAya to teno sAco vikAsa aTakI paDe che ane pariNAma e Ave che ke A tattva tenA jIvanamAM nAnA moTA dareka prasaMge ADuM Ave che ane kAyamI asaMtoSa janmAve che. ghaNA mANaso evA hoya che ke AkhI jiMdagI jhAvAM mAravAmAM ja veDaphI nAkhe che. eka vakhata nakkI karyuM ke mArI pAse jo AjIvikAnuM sAdhana UbhuM thaI jAya to pachI saMtoSa mAnI lauM. pachI kaMI paNa kALuMdhoLuM nA karuM. pramANika mahenata karIne jIvuM ane tema karavA chatAM kadAca paisA vadhe to koI sArA kAmamAM vAparI nAkhuM. Ama vicAra karIne e mANasa yenakena prakAreNa e sthiti meLavI le che. pachI pelI vAta yAda Ave che; kema have saMtoSa ? tyAM mana dalIla kare che ATalAthI zuM thAya ? ATalI kAyamI mUDI thAya pachI vAta. Ama mANasane je vastu maLe che tenAthI te saMtoSa nathI pAmato paNa vadhu meLavavAnuM duHkha vahore che. dA.ta. hajAra maLyA tenI lijjata nathI bhogavato paNa nathI maLyA tevA dasa hajAra meLavavAnI upAdhimAM paDe che. sAduM makAna meLave che tenI moja nathI mANato paNa baMgalo nathI maLyo tenuM duHkha bhogavyA kare che, ane Ama AkhI jiMdagI kalpanAthI UbhA karelA du:khamAM pUrI kare che. alabatta vikAsanI bAbatamAM mANase bAraNuM baMdha na karavuM joIe. jo e baMdha thAya to vikAsa aTakI jAya. jijJAsA e jIvananuM mahAmoluM sopAna che, ane ene jIvananA aMta sudhI jAgRta rAkhavuM joIe. navAInI vAta to e che ke vikAsa ane jijJAsAmAM ja mAnavIne ALasa ghere che, kUkkA (dhana) meLavavAmAM to rAtadina jAgRti rahe che. mAtA, pitA, bhAI, bahena vagere kuTuMbIo paNa vikAsane taka ApanArAM sAdhano che. paNa mANasa jo emAM gUMcavAI jAya, enI letI detImAM ja purAI jAya to AgaLa nahi vadhI zake. A bAbatamAM pazu samAja karatAM mAnava samAja pAchaLa rahyo che. emAM te kahevAtAM sagAM snehIonAM jALAM ane velA velIothI eTalo badho aTavAI gayo che ke jiMdagI sudhI bahAra nIkaLI zakato nathI. ane ethI kharA hRdayathI prabhu-smaraNanI vAta paNa ene moDhe caDhatI nathI. ene khyAla paNa nathI ke sAdhutAnI pagadaMDI 68
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ lohInA saMbaMdha karatAM guNanA saMbaMdhanI vAta mukhya che ke je saMbaMdho kAyamI zAMti Ape che. paNa A vAta sAmAnya buddhine lIdhe mANasa vicArI zakato nathI. ene e paNa khyAla nathI hoto ke A mArA saMbaMdho kAyamI rahevAnA nathI. eka saMbaMdha gayA pachI bIjo baMdhAvAno che. bhramara Aje eka phUla upara to kAle bIjA phUla upara ema bramaNa karyA ja kare che. eno saMbaMdha madha levA pUrato hoya che. e saMbaMdha enA vikAsa pUrato mAne che tyAM sudhI ThIka che. paNa jo e coMTI jAya, Asakta thaI jAya to puSpa biDAI jaIne kadAca tenuM mRtyu paNa lAve che. eTale ApaNI pharajane barAbara adA karIe paNa moha saMbaMdhothI to chUTIe ja. pADozInuM hita thatuM hoya to gharanA saMbaMdho ADe na AvavA joIe ane gAmanuM hita thatuM hoya to pADozanA saMbaMdho ADe na AvavA joIe. Ama TheTha jagata sudhI pahoMcI jaIe to vizvanI sAthe je sagAI che ke jene ApaNe premasagAI kahIe chIe te vadhu vikasita bane ane arasaparasa badhAM jaNa AvA madhura ane kartavyaparAyaNa saMbaMdho dvArA ja sAcA sukhane siddha karI zakIe. kSamApanA bhagavAna ! mAruM zuM thaze ? huM evA samAjamAM jIvI rahelo mAnavI chuM ke je samAjamAM ghora anyAya ane gherI asamAnatAo verAyelAM paDyAM che. moTo kahevAto mANasa potAthI nAnerAne dabaDAve che, cUse che, raMjADe che ane haNe che. prajAnI sArvatrika rAjakIya svataMtratA hoya to ATalA badhA kAyadAo kone mATe? zastrasajja polIsabaLa zA sAru ? jo mAre A badhAmAM mAtra mUMgA sAkSI tarIke ja rahIne jIvavAnuM nirmAyuM hoya to e jIvana kevuM ? e svAtaMtrya kevuM? tarachoDAyelAono ane ghavAyelAono karuNa saMparka mArAM kUNA haiyAmAM ArdratA jarUra upajAve che; paNa vAMjhaNI ArdratAthI zuM vaLe ? huM konI kSamA mAguM? IrAdApUrvaka bhUlo karanAranA bhAgIdArane kSamA mAgavAno adhikAra hoI zake? huM rudana karI lauM? hA, thoDIka kSaNo to e rudana paNa utsAha sIMce che; paNa e utsAhano amala na thaI zake to rudana paNa zA khapanuM ? bhale ekAda anyAya ja jiMdagIbharamAM dUra thato joI zakuM, paNa te dine ja mAruM jIvana dhanya banaze. kSamApanA sArthaka thaze. rudananA DUsakAM amRta banaze. e anyAyanuM mULiyuM samAjamAM ja nathI; e asamAnatA bahAra ja nathI. mukhyatve mArAmAM mane mArI AsapAsa che. te dUra karavAnI tAkAta mArAmAM nathI; tAkAta bhale na hoya, sAdhutAnI pagadaMDI 69
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ ene sAcA svarUpe joI zakuM, eTalI lAgaNI ja basa thaze. sAthIo, snehIonajIkanA ane dUranAM-sI evI lAgaNI preravAmAM sahayogI thAo. 0 asvacchatA vi0 saphAI zrI babalabhAI mahetAe eka pravacanamAM jaNAvyuM hatuM ke, ApaNI jIvana jarUriyAtomAM ghaNI vastu upayogI che temAM svacchatA eka sauthI vadhu jarUrI vastu che. chatAM navAInI vAta e che ke e upara ApaNe dhyAna ja ApyuM nathI. ApaNI beThaka sArI haze to rasoDuM gaMduM haze ane rasoDuM sAruM haze to makAna AsapAsa gaMdakI haze. AnuM kAraNa to e hoya che ke e bAjunI ApaNI sUga marI gaI hoya che. eka rIte gaMdakI e avyavasthAno prakAra che. je vastu jyAM joIe tyAM nA hoya to avyavasthA UbhI thAya. dA.ta. mAthA uparanA vALa suMdara che. paNa e ja vALano guccho rasoDAmAM paDyo hoya to gaMdakI lAge, athavA mAthA upara paNa jo vyavasthita na rAkhyA hoya to paNa ThIka na lAge, gaMdakIno savAla ApaNA jIvanamAM Dagale ne pagale Ave che. kUvo, taLAva, makAna, kAMtavuM, tUNavuM, vAMcavuM badhe ja e savAla Ave che. eTale gaMdakI taraphanI sUga ApaNe manamAM UbhI karavI joIe. A sUgamAM eTaluM dhyAna rAkhavuM ke svacchatA taraphano atireka na thaI jAya. eka bahenano anubhava kahetAM temaNe jaNAvyuM ke; e bahenane evI Teva paDI gayelI ke jarAka koI vastune aDe ne sAbuthI hAtha sApha kare, bahAra jaIne gharamAM Ave ke hAtha dhoI nAkhe. Ama sAbunA vAraMvAranA vaparAzathI temanA hAtha phUgAI gayA hatA. paNa Teva jatI nahotI. Ama keTalAka ati karI nAkhe che te paNa barAbara nathI. paisA kamAvA e jema eka bacata che tema teno khoTe raste vyaya na karavo te paNa bacata che. AvuM pANInuM che. teno durvyaya karavAthI gaMdakI vadhe che. temaja khADA khAbociyAmAM pANI bharI mUkavAthI paNa gaMdakI vadhe che. eka daSTAMta ApatAM temaNe kahyuM - ""rAnIparaja lokone ghaNI vAra samajavuM ke tame pANI gALIne pIo paNa ghaNA vakhatanI Adatane laI mAne ja nahi. eTale AvA samaye kaMIka kaLa vAparavI paDe che. eka sUkSmadarzaka yaMtra lAvI be pyAlAmAM pANI bharI maMgAvyuM. pachI batAvyuM. je jIvo AMkhathI nahotA dekhAtA te jIvo kAcathI dekhAvA lAgyA, kUvA karatAM taLAvaDAnuM pANI vadhu gaMduM dekhAyuM tyArathI te loko samajatA thayA. keTalIkavAra ema paNa lAge che ke ApaNI svacchatA bIjAne dekhADavA pUratI AvI che. potAnA mATe nathI AvI. je mANasa uparathI svacchatA rAkhe paNa aMdara 70 sAdhutAnI pagadaMDI
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ to gaMdakI bharI rAkhato hoya, tevo uparathI svaccha dekhAto mANasa jyAM tyAM gaMdakI karI mUke temAM navAI nathI. gAmaDAMnI vAto upara UtaratAM temaNe kahyuM : ""gAmaDAMmAM loko jyAM tyAM jhADe jaMgala besI jAya che, tyAM prathama yogya jagyAe khADA jAjarU UbhA karavA joIe. jAjarUnI jagyA mATe virodha thaze paNa TaMTo jyAM ocho thato hoya te jagyA pasaMda karavI joIe. AthI traNa lAbha thaze. (1) khAtara utpanna karI zakAze, (2) gaMdakI ochI thaze ane (3) lokonI sagavaDatA sacavAze. A viSe potAno eka prayoga varNavatAM temaNe kahyuM ke ame eka gAmamAM khADA jAjarU UbhAM karyA tenA khAtaranA rU. 750 UpajyA. eka mANasa rAkhavo paDyo hato tene rUpiyA 150 ApyA. ane bAkInA rUpiyAmAMthI sAruM evuM eka davAkhAnuM cAle che. taLAvamAM suvAvaDanAM kapaDAM dhovAya ane e ja pANImAM ApaNAM chokarAM snAna kare. keTalAka to te pANI pIe paNa kharA. ArA upara vAsaNa mAMje ane kAdava-kIcaDa karI mUke. kuvo suMdara hoya paNa pALa upara ja kIcaDa hoya, gaMdha mAratI hoya ane aMdara javAta hoya te ja pANI aMdara Utare ane ApaNe pIvA mAMDIe. gharanI bAjumAM ja chokarAne TaTTIe besADIe, tenI upara mAkhI bese ane e mAkhI viSTA lAvI ApaNA khorAka upara bese; evo khorAka ApaNe khAIe. AvI to ghaNI vAto che. mAtra kahevAthI ke vAto karavAthI nahIM cAle. tenA mATe vyavasthA UbhI karavI joIe. vyavasthA haze to svacchatAmAM nahIM samajato mANasa paNa saheje te tarapha AkarSAze ane ApaNe jevI icchIe chIe tevI saphAI sahelAIthI lAvI zakIzuM. mAnavInI nyUnatA vi. vizeSatA prAtaH prArthanA bAda mahArAjazrIe jaNAvyuM ke, mANasanA jIvanamAM jema ghaNI kharI vizeSatAo che tema nyUnatAo paNa che, vizeSatAo eTalA mATe che ke IzvaranA sAMnidhyamAM javA mATe je sAdhana sAmagrInI jarUra paDe che te tene prayatna karavAthI sAMpaDI zake che. ane nyUnatA eTalA mATe che ke khADAmAM paDavAnAM sAdhano jevAM ke ahaMkAra, krodha, vikAra, sattA vagere paNa tene maLelAM che ane samAjamAMthI maLI zake che. mANasa A bannemAMthI bIjI vAtane jaladI pakaDI le che. kAraNa ke, te saheluM lAge che. hamezAM nIce UtaravAnuM saheluM hoya che paNa caDhavAnuM ja agharuM hoya che. agharuM eTalA mATe lAge che ke temAM sahevAnuM ane khovAnuM vadhu hoya che. ane AthI ja jagatamAM jeTaluM aniSTa mAnavajAte karyuM che teTaluM jUramAM krUra gaNAtAM prANI sarpa, vAgha, dIpaDA vageree nathI karyuM. daityane zaramAve tevAM kharAba kRtyo sAdhutAnI pagadaMDI 71
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnavasamAje karyA che. A kRtyo paNa ekalA aMgata svArtha mATe karyo che tema paNa nathI. samAjanI khAtara ane keTalIka vAra potAnA dekhAtA mAnava jUtho mATe paNa karyA che. tevI ja rIte AnI sAmI bAju paNa che. e ja mAnavasamAjamAMthI evA virala ratno paNa pAkyAM che ke jemaNe pazu mATe potAnA prANa ApyAnA dAkhalA paNa maLe che. AnuM kAraNa e che ke jyAre mANasanI kalpanAnI viruddha koI thAya che tyAre te uzkerAI jAya che. dA.ta. gAMdhIjIe kahyuM : aspRzyatA e tUta che tene koI zAstrano AdhAra nathI mATe te javI joIe ! paNa rUDhicustone A na gamyuM. muslimo sAthe mahobata karavAnI vAta karI paNa kahevAtA hinduone te na gamI. gAMdhIjIe kahyuM ke jyAre eka samAja nIco UtarI jAya tyAre teno mukAbalo UMce caDhIne karavo joIe. matalaba ke vairane kSamAthI jIto. joke A vAta dhIraja mAge che ane teno phAyado lAMbe gALe dekhAya che paNa te kAyamI nIvaDe che. paNa prajAe pote je rIte kapyuM hatuM tenAthI A vAta viruddhanI hatI eTale emanuM khUna thayuM. Isu khristane mANasoe dila kaMpAve te rIte vadhasthaMbhe caDhAvyA che. temaNe kaMI nukasAna ke koInuM ahita thAya tevuM kazuM ja karyuM nahotuM, paNa samAja je rIte icchato hato tenAthI teo juduM kahetA hatA. tevI ja rIte maharSi dayAnaMde samAjane mATe jAta ghasI nAkhI, paNa samAja je rIte mAnato hato tenAthI svAmIjI juduM kahetA hatA. te kahetA hatA ke harijana paradharmI thaI jAya to aDavAmAM vAMdho nathI letA, paNa tamAro svadharmI bhAI rahe tyAM sudhI ja vAMdho lo cho. mUrtipUjAmAM je daMbha cAle che te khoTo che. AvI keTalIka samAja sudhArAnI vAto karI paNa samAjathI AvA AMcakA sahana thatA nathI. pariNAme temanuM khUna thayuM. Ama dharmane nAme jyAre adharma pesI jAya che tyAre te kADhavo muzkela banI jAya che. mahApuruSo A vAta samaje che. teo bhaviSyane joI zake che. eTale vartamAnathI ja prayatna zarU kare che. ApaNe karavAnuM mAtra eTaluM ja che ke IzvaranA sAMnidhyamAM javA mATe je sAmagrI ApaNane maLI che ane bhaviSyadarzI mahApuruSo ene svaparane sAru je upayoga karI gayA che; tema ja je rasto batAvI gayA che te ja dharmano dhorI mArga che. "mahAgano cena tiH ? patthA: '' e sonerI dharma samajI laIe. jijJAsA ane satya zraddhA keLavIe. ApaNA sAdhutAnI pagadaMDI
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrvagraho pAchaLa chupAyelAM rAgadveSane choDIe ane Apabhogano amala karI premamaya puruSArthathI amRta pAtharIe. jagatanI sarva azAntiono Ama ja aMta AvI zake. samarpaNanI jvALA savAranI prArthanA karyA bAda mahArAjazrIe jaNAvyuM hatuM ke lagabhaga mAnavImAtrane IzvaramAM samAI javAnI vAta, ane tenA mATe sarva kaMI samarpaNa karI devAnI vAta mIThI bahu lAge che. paNa AvI keTalIka vAto jevI sAMbhaLavAmAM-vicA2vAmAM sahelI lAge che, teTalI jyAre AcaravAnI Ave che, tyAre akArI lAge che ane manane moTo AMcako lAge che. eTaluM ja nahi; paNa mana temAMthI chaTakavA dalIlo karavA maMDI paDe che. te kahe che ke kyAM samarpaNa ? kone mATe ? karIne pachI phAyado zuM ? AvuM AvuM vicAre che. AnuM kAraNa e che ke samarpaNa pAchaLanuM je sukha che, je AhlAda che tenI niSThA keLavI nathI hotI. vaLI bIjAne dabAvIne, cUsIne ke dAdAgIrIthI meLavelA sukhano jeTalo anubhava che teTalo bIjAne ApIne, ke bIjAne mATe ghasAIne meLavelA sukha jovAno abhyAsa nathI. mANasamAtra dareka vastune potAnI rIte mApe che. ane pachI te evI rIte tulanA karavA besI jAya che ke phalANo mANasa samarpaNano durupayoga ka2ze to ? teno pratyAghAta sAro paDaze ke nahi, tenAthI phAyado thaze ke nahi, Ama vicAra karatAM vaLI ema lAge che ke e vAta vyavahAru paNa nathI. Ama aneka dalIlo Ave che. kharI rIte to koI paNa kArya pachI bhalene te kadAca uparathI doSita lAgatuM dekhAya, kadAca janatAne baMdhabesatuM paNa nA dekhAya topaNa tenA mULamAM STi sApha haze, matalaba ke rAgadveSathI rahita thaIne mAtra kalyANanI bhAvanA rAkhIne karyuM haze to chevaTe dIpI ja UThavAnuM che. paNa aMtaramAM mela rAkhIne, kapaTa rAkhIne kareluM kArya uparathI zubha dekhAtuM hovA chatAM ahitakara ja nIvaDavAnuM. keTalIka vAra ApaNe naphotoTo gaNavA paNa besI jaIe chIe. paNa dekhAto napho lAMbe gALe to toTo ja lAve che. eTale eka vAta khAsa dhyAna rAkhavI joIe ke koI paNa pravRtti karatA pahelAM aMtara tapAsI jovuM joIe ke temAM Darano, dveSano ke veTha kADhavAno Azaya to nathI ne ? A vAta agharI lAgavAnuM eka bIjuM paNa kAraNa che. samAjanA pracalita baMdhanone lIdhe ane ghaNA vakhatanI Tevone lIdhe paNa Ama lAge che. vaLI keTalIka vAra e samarpaNano durupayoga paNa thato najare dekhAya che. A najare dekhAtI vastu saMpUrNa nathI. eTale tenAthI bhaDakavuM nahi paNa ApaNe thAkyA sivAya Agekadama bharyA karavAM. emAMthI chevaTe to janatAmAM paDelo janArdana jAge ja che. sAdhutAnI pagadaMDI 73
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAtra e vakhate ApaNane abhimAna na AvI jAya teTaluM dhyAna rAkhavAnI jarUra che. jema mA bALakanI game teTalI cAkarI kare che topaNa tene ema nathI lAgatuM ke meM bALaka mATe duHkha veThyuM. UlaTuM e kaSTa ene AhlAda janmAve che. tene samarpaNamAM AnaMdanI choLo UDatI dekhAya che. bALaka saheje ochuM khAya to pADozamAM jaI kaheze ke mAro chokaro kaMI ja khAto nathI. vagere kahIne te samarpaNanI bhAvanA pragaTa kare che. Ama ApaNane paNa mAtRbhAva rAkhIne koI paNa kArya karIzuM to samarpaNa ApoApa AvI jaze. samarpaNanI bhAvanA pragaTAvIe, ane e samarpaNamAMthI AnaMda ane saMtoSa meLavI laIe to e UgI UThe che. ane tenAM phaLa ApaNane ane sAmAne maLe ja che. paNa tenI AzA nahi rAkhatAM pharaja samajIne karavuM joIe. samarpaNamAM sAmI vyaktino dhvani UThe che ke kema te paNa na jovuM joIe; UlaTuM ema mAnavuM joIe ke samarpavAnI taka maLI te mArAM ahobhAgya che. ApaNane ghaNA loko pUje tyAre potAnA doSo ApaNane jaDatA nathI. ane janatAnI udAra dRSTi ApaNA doSane, nAnA doSane ApaNe tapAsatA rahevuM joIe. samarpaNane sAru e vAta paNa samajI levAnI jarUra che ke evA mANaso hoya che ke jemane pAyAmAM purAvuM paDe che. pAyAmAM purAvAnuM sadbhAgya koI viralane ja sAMpaDe che. sAcuM samarpaNa AvI bhAvanA ugADyA sivAya banatuM nathI. bhAvanA ugADavA mATe IzvaranuM zaraNa ane tenI prArthanA ja kAma Ave che. e Izvara bIjo koI nahi paNa satya, prema ane nyAya svarUpe vyApelo Izvara samajavo joIe. nyAya-nIti vyavahAramAM kema utAravAM prazna H nyAya, nIti ane tyAganI vAto sAMbhaLIe chIe tyAre A ja sAco mArga che ema samajAya che. aMtaramAM paNa e vAta ja goThe che. chatAM vyavahAramAM enuM AcaraNa nathI thatuM, tenuM kAraNa ane upAya na batAvo ? javAba : bahu anubhavane aMte mane ema lAgyuM che ke, moTe bhAge mANasa paNa saMyogAdhIna prANI jevo hoya che. jyAM nyAya, nIti ane tyAga tarapha vaLelo cokkasa prakArano samUha jue tyAM sAmAnya mANasaneya AcaraNa saheluM banI jAya che. tevI ja rIte je sthaLe anyAya, anIti, bhoga-vilAsa ane gaMdavADa bharyo hoya tyAM majabUta mANasa paNa zithila thaI jAya che. Aje jyAM najara nAkho tyAM lAMca, anIti, azlIlapaNuM, dAdAgIrI vagere bahu dekhAya che, te kAraNe mANasanI sAmAnya icchA AcaraNamAM kAragata thatI nathI. A uparathI samajAya che ke, jo ApaNe sAdhutAnI pagadaMDI 74
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ nyAya, nIti ane tyAganuM vyavahAramAM AcaraNa karatuM hoya tevuM nAnuM paNa tarata najare paDe tevuM vyavasthita jUtha UbhuM karI zakIe to aMtaramAM je vastu goThe che tene AcAramAM mUkavI sAmAnya janasamUhane paNa sAva saraLa thaI jAya. asAmAnya mANasa paththarane pANI karI zake che ane himAlayane kaMpAvI zake che. evA mANasanI to vAta ja judI che, te kahevAnI jarUra na hoya. kheDUtamaMDaLamAM vicArIne joDAjo prazna : kheDUtamaMDaLa aMge Apa hamaNAM gAmaDe gAmaDe je vAto karo cho, te keTalIka vAra atyaMta sacoTa hoya che. kheDUtonA mana para evI chApa paDe che ke kheDUtamaMDaLamAM bhaLI javuM joIe. paNa tevAmAM ja Apa ''vicAra karI jojo.'' ema kaho cho. eTale vAtAvaraNamAM vaNotI gaMbhIratA AvIne lokone vamaLamAM nAkhI de che. A gAmaDiyA loko ene sIdhA arthamAM nathI laI zaktA to pachI A loko AgaLa Ama kahevAnI pAchaLano Apano zo hetu che ? ane chevaTe AvuM na bolo to zuM na cAle ? uttara : tame prazna uThAvyo te muddAno prazna che. gAmaDiyA loko bhAvanApradhAna ke lAgaNIpradhAna vizeSa hoya che; ethI teo pote jAte ja UMDANathI A vAtane samaje evI mArI icchA rahetI hoya che. nahi to khoTI bhaMbheraNIthI bharamAI javAno pUro bhaya che. kheDUtamaMDaLanI pAchaLa mAtra kheDUtono nahi, paNa mArI dRSTie samagra dezano,ahiMsAno, nyAya, nIti ane tyAganI sAmAjika pratiSThAno vagere aneka pAyAnA savAlo paDelA che. mArI vAto ke mArAM pravacanonI tAtkAlika asa2 game tevI sacoTa hoya, toye te lAMbo vakhata na Take; jo teo jAte na vicAre to. ghasAro khamavo ane nyAya gharameLe Ubho karavo evA be mukhya siddhAMto para gAmaDe gAmaDe kheDUtamaMDaLo racAya enI mane puSkaLa tAlAvelI che. mArA dhAravA karatAM huM moDo paDyo chuM. sana 1951mAM AvanArI rAjyataMtranI cUMTaNI pahelAM A maMDaLo samasta dezavyApI banI javAM joIe A maMDaLomAM gAmaDAono eke eka varga arthanI rIte goThavAI jAya, evI vAtane turata samajI zake tevA buddhizALI vargane AmAM huM AgrahapUrvaka notaruM chuM. Aje nahi to kAle paNa samajaze. paraMtu tyAM lagI pachAta kheDUto pachI teo game te komanA hoya, teo-A vAtanA marmane barAbara samaje evI taka ApavA icchato houM chuM. have tame samajI zakazo ke utAvaLa hovA chatAM-atyaMta jarUrI hovA chatAMvicAravAnuM kahevAthI nAkanI DhIla thAya che ema lAgavAM chatAM- evuM kahyA sAdhutAnI pagadaMDI 75
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ sivAya A take rahI zakato nathI. kArya karatAM siddhAMta moTo mAnIe tyAM AvuM banavuM anivArya lekhI levuM joIe. gAmaDAnA uddhAra mATe zuM karavuM ? prazna : Apa gAmaDAMonA uddhAranI AzA sevo cho, paNa gAmaDAmAM vasatAM bhoLA bhalA loko upara jemanuM varcasa che evA gAmaDAmAM ja vasatA AgevAno sarAsara UlaTe raste jaI rahyA hoya, ane dorI rahyA hoya tyAM AvA AgevAno sudhare nahi tyAM lagI gAmaDAono uddhAra na thaI zake. to tevA AgevAnone sudhAravA mATe A bhoLA bhalA gAmaDAMnA lokoe zuM karavuM joIe ? javAba: "jeno AgevAna AMdhaLo tenuM kaTaka kUvAmAM' e ApaNI jUnI kahevata sAcI che ja. pahelAMnA kALamAM AgevAno je javAbadArIthI vartatA te have nathI vartatA eTale temanI AgevAnIno A gAmaDAnA nIcalA tharanA lokoe paDakAra karavo joIe. ene mATe potAnA manamAM je khoTuM lAgatuM hoya te spaSTa AvA AgevAno sAme kahetAM temaNe khacakAvuM na joIe. manamAM bharI rAkhavAthI vAtAvaraNa nadhaNiyAtuM thaI bagaDe che ane sAcuM kArya kaMI thatuM nathI. eTale A kahevAtA AgevAnonI AgavI AgevAnI nahIM rahI zake tevo kALa to AvI lAgyo che; paNa AvA prayatnanI emAM khAsa jarUra che. bhalA bhoLA A gAmaDiyAo naitika hiMmata UbhI kare ane emanA sAcA sevakonI vadhu ne vadhu hUMpha maLe to kAM to AgevAno sudharI jAya ane jeo na sudhare temanI AgevAnInI pakaDa parathI ApoApa chUTI jAya ! jUnA tarapha sUga na hoya kALe kALe parivartana thavuM joIe. ane parivartanavALA navA bhAgane apanAvavo ja joIe; paraMtu eno artha e nathI ke jUnA taraphanI sUga rAkhavI. jUnA taraphanI sUga ApaNane AtmAne choDIne bhabhakadAra jaDa kalevara tarapha dorI javAnI pUrepUrI bhIti che. varNAzramanI ApaNI samAja vyavasthA - artha, kAma ane dharmathI paripUrNa hatI. ema siddha thAya to navAyugane anukULa e jUnA masAlAne goThavavAmAM ApaNe nAnama mAnavAnI kazI ja jarUra nathI. UlaTuM evA satyAgrahane ApaNe vaLagI rahevuM joIe ema huM prabaLapaNe mAnavA prerAuM chuM. - saMtabAla sAdhutAnI pagadaMDI
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 tA. 27-11-50 : gAMgaDa koThathI gAma lokonI premabharI vidAya laI amo gAMgaDa AvyA. aMtara cAra mAIla haze. utAro ThAkora sAhebane baMgale rAkhyo hato. amArI sAthe ghaNA bhAIo AvyA hatA. badhAnI bhojananI vyavasthA ThAkora sAhebe ja karI hatI. rAtanI jAherasabhA darabAragaDhanA cokamAM thaI hatI. temAM raNachoDajIbhAIe mahArAjazrInAM kAryono ullekha karyo. te pachI umedarAma bhajanika bhAIe saMgIta sAthe gAMdhIkathAmAMno sApano prasaMga jemAM bApune khabhe sApa caDI jAya che te varNavyo hato. bIje divase paNa jAhera sabhA rAkhI hatI. temAM mahArAjazrIe AjanA agatyanA prazno viSe jaNAvyuM ke mukhya prazna AjanA aMkuzo aMgeno che. temaNe kahyuM ke aMkuzothI (kaMTrola)thI prajA trAsI gaI che temane joItA nathI, paNa sAthe sAthe zA mATe aMkuzo nathI joItA te paNa vicAravuM joIe. jo ApaNe pote jAta para kaMTrola mUkI daIe, bIna jarUrI vastuo nA vAparIe, paDozInI dekharekha rAkhIe to kaMTrola ApoApa javAnA che. sarakAra e koNa che ? te ApaNo ja paDachAyo che. eTale ApaNI javAbadArI samajavI joIe. eka dRSTAMta ApatAM temaNe jaNAvyuM ke A gAmane sAcavavA tame pAMca TIyA (cokIdAra) rAkhyA hoya ane sImamAM anAja paDyuM hoya pachI paMdara vIsa lUMTArA hathiyAra sahita lUMTavA Ave tyAre pelA ToyA nahi pahoMcI zakavAne kAraNe gAmane kahe ke lUMTArA AvyA che mATe sau madade doDajo. paNa gAma loko jo ema ja kahe ke bhAI e tamArI pharaja che kAraNa ke tame pagAra khAo cho emAM gAmane kaMI levA devA nathI. to pelA rakhA zuM karI zake ? lUMTArA mAla lUMTI jAya ane chevaTe jAya to gAmanuM ja ne ? AvuM ja ApaNA pradhAnonuM che. e to 2khA che jo tame madada nahi karo, javAbadArI nahIM samajo to tamAruM ja nukasAna thavAnuM che. bIjI vAta ApaNe nItine dezavaTo dIdho che, tene pAchI lAvavI che. trIjI vAta hirajanone sanmAnavAnI, karelA pApanuM prAyazcita karavAnI karI, cothI vAta strI sanmAnanI karI. aMtamAM zAstrIe paNa abhyAsa pUrNa pravacana karyuM hatuM. baporanA ThAkora sAhebe potAnA menejamenTa aMge vAto karI ane te sAdhutAnI pagadaMDI 77
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ potAnuM pAchuM maLe to Arthika muzkelIo ochI thAya ema jaNAvyuM. ema nA bane to menejara potAno nImavA de, topaNa rAjI chuM. prajA emAM rAjI che ema jaNAvyuM. amArI sAthe ziyALavALA kezubhAI jIvarAja zeTha sAthe hatA. sAMjanA bAsAhebanI icchAthI mIrAMbahena sAthe mahArAjazrI thoDo vakhata tyAM jaI AvyA hatA. jhAlA sAheba ke je kArabhArI che, temanI sAthe sarvodaya kendra-ziyALa mATenI jamIna mATenI vAta karI. dasa ekaranI mAgaNI karI che, paNa gAma loko gocara mATe Agraha rAkhe che eTale puchAvyuM che ke keTalI ane kaI bAjunI jamIna joIe te javAba ApavAno che. harijano sAthe paNa temanA prazno aMge sArI carcA thaI hatI. 0 tA. 28-11-50 : bhAyalA gAMgaDathI nIkaLI bhAyalA AvyA. aMtara cha mAIla haze. utAro corAmAM rAkhyo hato. ahIM sosAyaTInuM jina thayuM che. mukhya AgevAna motIbhAI lakSmaNabhAI sAthe makAna mATe ane bIjA prazno aMge sArI carcAo thaI. DAMgarano pAka bahu sAro pAkyo che. tA. 29-11-50 : begAmaDA bhAyalAthI nIkaLI begAmaDA AvyA. aMtara cAra mAIla. utAro eka meDA upara rAkhyo hato. ahIM sarvodayanuM kendra kholavAnuM hovAthI guMdIthI navalabhAI, lalitAbahena, aMbubhAI, lAbhubhAI, harIzabhAI va. kAryakaro AvyA hatA. mahArAjazrInA saMparkamAM AvelA bhAIlAlabhAI paTela ahIM besavAnA hatA. temaNe mitronI madadathI ane gAma lokonI majurInA sahakArathI eka suMdara makAna baMdhAveluM che. te makAna bhAlanaLakAMThA prAyogika saMghane baMne pakSa soMpI de to kAma karavAmAM sugamatA paDe enI samajUtI karI. eTalA mATe bhAIlAlabhAIne paNa bolAvyA hatA. jo ke gAma loko ema icchatA hatA ke A makAnamAM chokarAM bhaNAvavAnuM thAya to sAruM, paNa koI zaratathI to e makAna svIkArAyA ja nahi. eTale temane spaSTa kahevAmAM AvyuM ke Aje bhaNataranA tamArA je khyAlo che temAMthI ahIM juduM kAma thaze. paNa saMgha te makAnano game te upayoga 78 sAdhutAnI pagadaMDI
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ kare temAM gAmane vAMdho nathI. makAna tamane gAma soMpe che ema jAhera karyuM. bhAIlAlabhAIe paNa potAnI saMmati ApI dIdhI. 0 tA. 30-11-50 tathA 1-12-50 H AdaroDA begAmaDAthI nIkaLI AdaroDA AvyA. aMtara sADAcAra mAIla haze. utAro pathAbApAne tyAM rAkhyo hato. aMbubhAI sAthe hatA. gAma lokoe sAme AvI svAgata karyuM. rAtre jAhera sabhA thaI temAM gAmanA AmaMtraNathI kheDUta maMDaLanuM adhivezana bharAvAnuM che tenI kAryavAhIno khyAla Apyo hato ane zuM vyavasthA karavI tenI vicAraNA karI hatI. baladANAmAM kheDUta ane bharavADa vacce jhaghaDo thayo che te baMne pakSa mahArAjazrI pAse AvyA hatA. temane lavAda dvArA pheMsalo lAvavA samajAvyA hatA. tA. 2-12-57 : DaraNa AdaroDAthI nIkaLI DaraNa AvyA. aMtara sADAcAra mAIla. utAro corAmAM rAkhyo hato. baLadevabhAI amArI sAthe hatA. baporanA jillAnA AgevAna IzvarabhAI paTela maLavA AvyA hatA. kaMTrola kADhI nAkhavA aMge vAto thaI. rAtre jAherasabhA thaI. 0 tA. 3-12-50 : morecA DaraNathI morayA AvyA. aMtara ATha mAIla haze. utAro upAzrayamAM rAkhyo hato. vacce lodarIyAvI, zarI, maToDA, rAmapurA gAmo AvyAM. zarImAM thoDuM rokAyA hatA. ahIM kastUrabhAI zeThano 1200 vighAMno vAMTo che. phatevADI kenAla thayA pachI tenAthI DAMgaranA pAkane sAro phAyado thayo che. tA. 4-1ra-50 : phatevADI moraiyAthI phatevADI AvyA. aMtara sAta mAIla haze. utAro bharavADa vAsamAM rAkhyo hato. bharavADa bhAIbahenoe bhAvabharyuM svAgata karyuM. AgaLa Dhola, bhajanamaMDaLI ane pAchaLa bhAtabhAtanAM navAM vastro paherelI bharavADa baheno mAthe kaLaza ane pUjAnI sAmagrI laI gIto gAtI cAlatI hatI. eka jaina sAdhune Ama bharavADa ane ThAkora koma A rIte svAgata kare e dazya sAdhutAnI pagadaMDI 79
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ adbhuta hatuM. te divase AkhA gAmamAM jema eka utsava hoya tevo dekhAva hato. AkhA gAme khetInuM ane bIjuM kAma baMdha rAkhI ujANI UjavI hatI. lokonA aMtaramAM AnaMdano pAra nahoto. A uparathI ema lAgatuM hatuM ke samaja ane ujaLiyAta varga karatAM AvA pachAta vargone saMto pratyeno pUjyabhAva temaja temanI vANIne anusaravAnI keTalI badhI bhUkha che? Aje jayAM bhUkha che. tene ja ApavAnI jarUra che. rAtrisabhAmAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke have ApaNe samayane oLakhavo joIe. Aja sudhI jema cAlyuM tema calAvIzuM to duHkhI thavAnA chIe. eTale kanyAnA paisA levA ke devA te pApa samajo. have navAnavA kAyadA Avaze to bALakone bhaNAvo, gAyo kema vadhu dUdha Ape, baLada kema sArA Uchare, te badhA upara dhyAna Apo. ApaNe bIjA loko sAthe haLatAmaLatA nathI eTale ataDA paDI gayA chIe to badhA vargo sAthe saMparka rAkho, zakya hoya tyAM khetI vadhAro. bheLa, corI, phaTANAM, tathA cA, tamAku vagere vyasano choDIne vAsudevanA sAcA naMda bano. ATaluM karIzuM to ApaNo sUraja je jhAMkho paDI gayo che te pharIthI jhaLahaLato banaze. sabhAne aMte 33 bhAIbahenoe dUdhamAM pANI nahi nAkhavAnI, corI, bheLa, cA, tamAku, nAhyA sivAya nahIM khAvAnI ema judI judI pratijJA lIdhI hatI. tA. 5-12-5o : sarakheja phatevADIthI sarakheja AvyA. aMtara doDha mAIla. utAro bharavADa vAsamAM rAkhyo hato. lokonI icchA gAmamAM rAkhavAnI hatI, paNa pachAta varga ane bharavADono prema eTalo badho hato eTale vAsamAM rAkhyo. bahenobhAIoe vAjate gAjate suMdara svAgata karyuM. rAtre moTI jAhera sabhA thaI. * tA. 6-12-50 thI 29-12-50 : amadAvAda sarakhejathI amadAvAda AvyA. aMtara cha mAIla utAro haThIbhAInI vADImAM rAkhyo hato. koMgresa sevAdaLavALA manubhAI paTela amArI sAthe ja pravAsamAM hatA. baporanA aDhI vAgye zrI zaMkaralAla benkara mahArAjazrIne maLavA AvyA. teone kaMTrola saMbaMdhIno abhiprAya jANavo hato. anAjano kaMTrola jAya ane 80 sAdhutAnI pagadaMDI
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ kApaDano rahe to kheDUto zuM icche ? A vAta cAlatI hatI tyAM zrI gulajhArIlAla naMdA AvyA. temane bhA.na.nI kheDUta pravRttio aMge vAto karI. teo kheDUta pariSadamAM AvavA saMmata thayA. tA. 8-12-50 : - roja judI judI saMsthAonA pratinidhione mahArAjazrIno kAryakrama nakkI karavA mATe bolAvyAM hatAM. temanI sAthe kAryakrama nakkI thayo. sI.ena. vidyAvihAravALAM mANekabahena ane indumatIbahena zeTha maLavA AvyAM. temaNe saMsthAmAM padhAravA AmaMtraNa ApyuM. saralAdevI sArAbhAI maLavA AvyAM. navalabhAI zAha hAjara hatA. saralAbahenanI IcchA hatI ke sarvodaya kendra keTalAMka bahenone tAlIma Ape ane te mATe bajeTa nakkI kare, arjunavAlA AvyA. temaNe potAne thayelA akasmAtanI ApavItI kahI saMbhaLAvI. te pachI bhavAnIzaMkarabhAI bApujI mahetA maLavA AvyA temaNe dasakroI tAlukAnI paristhitinI vAto karI. paMcabhAInI poLamAM jAherasabhAmAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke ApaNane spaSTa jaNAya che ke mAnI lo kaMTrola nIkaLI gayA to zuM badhAne nokarI maLI jaze ? have kheDUto jAgyA che teo saMgaThana kare che, sahakArI maMDaLIo sthApe che ane sIdhuM kharIda vecANa karavAnI taiyArI kare che tyAre A madhyama varga nokarI sivAya zuM karaze? eTale have badhAe potAnuM moTuM zaherI saMskRtimAMthI gAmaDAMnI grAma saMskRti tarapha pheravavuM joIe. madhyama vargano maro che, paNa teNe evo vicAra karyo ke amAre TakavA mATe zuM rasto karavo ? kaMTrola chUTI gayA tyAre bAvaLAnA vepArIone meM kahyuM ke, tame lAlaca na Apo, kheDUta maMDaLane madada karo, paNa nA mAnyA. hamaNAM huM phatevADI gayo hato. tyAM sAMbhaLyuM ke nadImAM gaMdakI cAlI ja Ave che, sarakhejavALA kahe amArI jamIna ekvAyara karavA myunisipAliTI taiyArI kare che. Ama zahero gAmaDAMne nukasAna karatAM rahe che. je anAjanuM utpAdana kare che. kaMTrola kaDhAvavAnI vAta sau kare che paraMtu javAbadArI levAnI koInI taiyArI nathI, dareka mANasa svArthanI vAta kare che. jo bIjAne mATe ghasAI chUTavAnI vAta kare to kaMTrola ApoApa vilIna thaI jAya. sAdhutAnI pagadaMDI
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 tA. 10-12-50 H DhALanI poLamAM zahIda rasikadina kAryakrama ujavAyo temAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke tamo badhAM e zahIdonI yAdamAM zahIda thayela vyaktinA koIne koI guNa jIvanamAM utAravA prayatna karo eja temanuM sAcuM smaraNa che. vIranI pUjA svArpaNathI thAya che. ahIM eka amerikana bahena kumArI elijhAbetha mahArAjazrIne maLavA AvyAM. bahu jijJAsAthI jANavA mATe keTalAka prazno pUchyA. sAMjanA 5 thI 6 lAlAbhAInI poLamAM saMnyAsI maThamAM pravacana rAkhyuM hatuM. tyAMnA nijAnaMda mahArAje svAgata karatAM jaNAvyuM ke : Aje munizrI saMtabAlajI ApaNe tyAM padhAryA che te ApaNAM ahobhAgya che. sAmAnya rivAja evo thaI paDyo che ke eka saMpradAyanA sAdhu bIjA saMpradAyanA sAdhu sAthe besI zakatA nathI. A dharmanuM sAcuM svarUpa nathI. temaNe kahyuM: munizrIe evo pradeza hAthamAM lIdho che ke jyAM sAdhu to nahIM paNa sAmAnya kAryakartA, paNa nahIM jato hoya. tyAMnA ghauM ApaNe hoMze hoMze khAIe chIe. naLakAMThAnI kamoda hoMze hoMze khAIe chIe paNa tyAMnuM duHkha ApaNe jANatA nathI. tyAM pANInuM bahu du:kha che. moTaro vATe laI jaIne tyAM pahoMcyADyuM. pote bIjA mahAtmAothI jarAya utarato nahIM evo upadeza Ape che, sAthe sAthe e dharma vahevAramAM kema lAvI zakAya tevo prayatna kare che. AIDiyala Toka kare che. tenI sAthe AIDiyala nahIM paNa puruSArtha karIne suMdara sevA bajAve che. pU. mahArAjazrIe kahyuM tamArAmAMthI ghaNA aparicitone maLavAnuM thAya che ane je sthaLe maLIe chIe te preraNA ApanAruM che ethI mane AnaMda thAya che. svAmIjIe kahyuM tethI mArI bhUmikA taiyAra thaI. dharma vagara koI TakI zake ja nahi. pANI, prakAza, anAja vagara TakI zakIe paNa dharma vagara eka kSaNa paNa nA rahI zakIe. ApaNA jIvanamAMthI dharma cAlyo jAya che tyAre jIvatA hovA chatAM je AnaMda maLavo joIe te maLato nathI. ApaNA zAstroe eTalA mATe kahyuM che ke dharmathI ja AbAdI thAya. Atma jAgRtithI jIvIe. marIe topaNa Izvaramaya banI jaIe. jIvIe tyAre Izvarane sAme rAkhIne jIvIe paNa ApaNA jIvananA UMDANamAM joIe chIe tyAre kaMIka gUMca hoya tema lAge che. 1. juo pAna naM. 97 sAdhutAnI pagadaMDI 8ra
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ mane be mukhya tattvo kahevAnuM mana thAya che. badhA dharmomAM pAyAnI ne chevaTanI vAta eka ja che. ATaluM ApaNe samajI laIe to poSAka ke kriyA judI hovA chatAM ApaNA keTalAka jhaghaDA zAMta thaI jAya. ApaNe tyAM traNa mukhya dharmo che : jaina, bauddha ane vaidika. koI kaheze ke traNeya judA che. to huM ema kahIza ke hAtha judA, paga judA, mAthuM juduM to eka aMga nahIM thaI zake. jIvananI aMdara badhA dharmonA tattvono samAveza thAya che tyAre temAMthI khuzabo nIkaLe che. ghaDIbhara mAnI lo ke ApaNe UMcA chIe to UMcA to saguNathI ne ? ane saddaguNa jyAM hoya tyAM te UMco eTale mAro dharma UMco ke teno dharma UMco e badhI mAnyatAo che. jevI rIte mANasane kaMIka darda thayuM hoya tene tarata madada karI ane emAMthI je AnaMda thayo te ja UMco dharma. kurAnamAM AyAto joI, to temAM eka ja vAta karI che. sArA jagatano pAlanahAra Izvara che. bIjuM badhuM mithyA che, bIjuM vadhuM mithyA che, nAzavaMta hoya to zarIra che. anAzavaMta to satya, AtmAnA guNo che. gItAmAM paNa ema ja kahyuM. badhA dharmo choDIne huM tamAre zaraNe AvuM chuM. hullaDo, gAyonI tala, hiMsA vagere AsurI prakRtimAMthI Ave che. allAho akabara, eka kahe, bIjo harahara mahAdeva kahe ane laDhe. tAMdula ane cokhA nAma judAM, dharmatattva eka AcaranArA judA. khristamAM cerITI, haoNpa ane pheItha kahyuM. eka Izvarane kartA mAne eka Izvarane para mAne. meDA upara caDhI gayA pachI nIsaraNI uThAvI levAmAM Ave to zuM vAMdho ? vaiSNavo jaina sthaLamAM jAya ane jaino ahIM Ave temAM vAMdho kyAM che? vAMdho che phakta kriyAmAM, bhAlamAM pIvAnuM pANI na maLe to, kahIe nAhyA sivAya nahi cAle to mUrkhAI kahevAze. arabastAnamAM pAMca vakhata prArthanA (namAjha) ane pANI ochuM eTale vaju koNIthI kAMDA sudhI pANI laI javuM) karavAnuM kahyuM. zabane bALavuM, dATavuM sahetuka hatAM. jamIna ochI baLataNa vadhu tyAM bALavAnuM kahyuM, ane jamIna puSkaLa ane lAkaDuM ochuM eTale dATavAnuM kahyuM. vAraso, dhana, milakata je ApaNane Izvare ApyuM ema kahIe chIe, mArA nazIbamAM hatuM te maLyuM. kharI rIte Izvare to saguNa ApyA mAla milakata to jagatanI che, pADozI bhUkhyo che ane ApaNAthI na khavAya teTaluM vAparIe chIe e IzvarI kRtya nathI. sAdhutAnI pagadaMDI 83
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ badhA mANaso nimAjha paDhavA gayA eka mANasa joDA sAcavavA beTho. loko teno tiraskAra karavA lAgyA. mahamaMda sAhebe tene moTo gaNyo. potAnuM bALaka mAMduM paDe to AMkhamAM pANI Ave ane pADozano pacIsa varasano juvAna maraNa pAmyo hoya to ApaNe kahIzuM jhaTa lADu che to patAvI do koI jANI na jAya. teve vakhate be vacana, preraNAnAM kahevAM joIe, temAM bhAga paDAvavo joIe. A ja IzvaranuM sAcuM pUjana che. bIjI vAta zahera ane gAmaDAMnI che. gAmaDAMnA loko ahIMnA baMgalA, moTara, sAdhano, TApaTIpa joIne tevuM karavA te lalacAya che to ApaNe khoTA ADaMbara choDIe jIvana dhoraNa jeTaluM UMcuM laI jaIzuM teTaluM duHkha vadhaze. jarUriyAtono aMta AvI zake tema nathI. eTale mahApuruSoe kahyuM, jIvanamAM UMDA Utaro. jarUriyAto ghaTADo. jeTalI jarUriyAta ghaTaze teTaluM pApa ochuM thaze. jeTaluM tyAgazo teTalo AnaMda vadhaze. grIsamAM eka tattvavettA thaI gayo. tenuM nAma solena. tenI pAse eka duHkhI mANasa sukha levA Avyo. te bicAro ema mAnato haze ke bajAru koI cIjanI mAphaka te paNa vecAtuM haze. solenane thayuM ke Ane mATe jJAnanI vAta nakAmI che. eTale sIdho prazna karyo ke, koI sukhI mANasanuM paheraNa laI Avo to sukhI thazo. eTale te doDyo eka zrImaMta pAse. zrImaMte kahyuM : be divasa mAre tyAM raho, pachI mAgajo, pelAe joyuM to roja jhaghaDA. eTale tyAMthI bhAgyo, eka yogI pAse gayo, te masta ane AnaMdI hatA. paNa Dagalo nahoto. jyAM Dagalo che tyAM du:kha che, jyAM sukha che tyAM Dagalo nathI. mAyArUpI Dagalo ja duHkhanuM kAraNa che. AthI ja gAmaDAM ochI jarUriyAtothI ochAM sAdhanathI jIve che ane Izvara para zraddhA rAkhIne jIve che. eTale e lokamAM kaMIka saMskAra rahyAM che. mATe tamo temane halakA na gaNo, temane yogya badalo Apo. parigraha ghaTADo to badhA sukhI thazo. saunuM mULa vatana gAmaDuM che. e Aje khAlI thatAM jAya che. emanA jIvanamAM AnaMda osarato jAya che. kAraNa ke saMskArI mANaso zaheramAM cAlyA Ave che. vAstavika rIte to ahIM sukha hotuM ja nathI. gaMdakIno pAra nahi, nAnI sarakhI oraDI, asvaccha khorAka hoya che jyAre gAmaDAMmAM judI ja havA hoya che. have nAgarikane badale grAmINa zabdane pratiSThA Apo. gAmaDAM sAdhutAnI pagadaMDI 84
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ tarapha moDhuM rAkho to, baMne sukhI thazo. nahIM to vizvayuddho aTakavAnAM nathI. darekane ekabIjAne lUMTI levAnI bhUkha jAgI che. saMyamano artha zo ? kaMTrola, eTale ApaNe saMyama nathI pALI zakatA to koI parANe paLAve che. 0 tA. 10-12-50 9 thI 10 zAhapura vorDa samitinA Azraye jAherasabhA thaI hatI. temAM mahArAjazrIe divase divase koMgresa pratyenI niSThA ghaTatI jAya che tenAM kAraNo zodhI kAryakaroe pramANikapaNe prajAnAM kAmo pUrAM thAya te mATe kAme lAgI javA kahyuM hatuM. rAtri pravacanamAM aMkuzo viSe bolatAM jaNAvyuM ke anAja pUrepUruM hoya tyAre vaheMcaNInI ja dekharekha rAkhavAnI hoya, paNa jyAre toTo hoya tyAre aMkuzo kaDhAvavAnI vAta karavI e jokhama che. paNa vaheMcaNInI javAbadArI prajA pote upADI le to aMkuzo dUra karavAnuM kahI zakAya. 0 tA. 11-12-5o : pAlaDInA nAke mahAvIra jaina vidyAlayamAM vArtAlApa rAkhavAmAM Avyo hato. temAM mahArAjazrIe praznonA saMtoSakAraka javAba ApyA hatA. baporanA thoDo vakhata paMDita becaralAlane tyAM thoDuM rokAI paMDita sukhalAlajIne tyAM rokAyA hatA. gocarI paNa tyAM ja lIdhI hatI. paMDita sukhalAlajIe khUba vAto karI. khAsa karIne Aje hindu mahAsabhAvALA je vAtAvaraNa phelAvI rahyA che, karapAtrIjI jevA sanAtana dharmane nAme je pracAra karI rahyA che tenAthI cetavA jevuM che. e loko rajapUtonI ajJAnatAno lAbha le che. vANiyAnI vepArI nItino ane brAhmaNono sanAtanane nAme aspRzyatAno hAu batAvI rAjakIya lAbha levA mAge che. cAra varNane nAme eka varNane judI rAkhe che. IsAI, musalamAna, hindu nathI paNa harijana hindu che, to tenI sAthe eka sarakho vartAva kema nathI karatA ? tene to jAjarU sApha karavAnuM soMpyuM paNa rasoInuM kAma nathI soMpatA. jyAM sudhI sarakho varatAva na thAya tyAM sudhI eno uddhAra thavAno nathI. e loko gujarAtamAM to hinduIjhamane nAme bolI zake tema nathI eTale judI rIte vAta kare che. karapAtrajI jayapuramAM sAdhutAnI pagadaMDI 85
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ bolyA : gAMdhIjInI chabI utArI nAkho pachI bolIza. dakSiNamAM 500 paMDitone bolAvI manusmRti pramANe rAjaya baMdhAraNa ghaDavuM ane Aje je lokazAhI baMdhAraNa che tene pheravI nAkhavA mATe dharma ghelachAno lAbha le che. zrImaMtone hAtha para le che. zrImaMto paNa have be bagalamAM be paMDito ke sAdhune rAkhe che. temane poSe che ane sAdhuo paNa emanI khuzAmata kare che. kAraNake temanI jarUriyAto tyAMthI maLe che. pelo puNya karyAno saMtoSa laI le che. ahIM to yogAzramamAM strIpuruSa Ave che, sArA sArA mANaso Ave che paNa chevaTe to sanAtana dharmanI ja vAta kare che. 0 tA. 12-1ra-50 : Aje sesansa korTa amadAvAdamAM kALu paTela khUna kesamAM pU. saMtabAlajInI jubAnI thaI. mahArAjazrIe kahyuM : satya, prema ane nyAya mAthe rAkhIne huM je pUchazo te bolIza. nAma dozI zivalAla nAgajI, uMmara 47, sthAna pharatA, dhaMdho-dharmadaSTie samAja racanA. bhAlanaLakAMThA kAryakSetramAM 12 varSathI kAma kare chuM. ravizaMkara mahArAjanA saMparkamAM paNa AvavAnuM bane che. ghaNA mANaso dAda (laukika) meLavavA Ave che. A rIte catura saMghA ane bhIkhA jemA paNa AvelA lagabhaga poNA be varasa pahelAM prathama AvelA. bannenI bAbato jamInane lagatI paNa judI hatI. pitAnA vakhatamAM temanI jamIna dhoLI mukAme hatI. te jamIna temane maLe to sAruM. bhIkhA jemAe paNa baLada ane khetI choDI dIdhelAM. chatAM temane paNa pAchI maLe te mATe mAgaNI hatI. kALu paTela mAraphata e maLe evI emanI mAgaNI hatI. kALu paTela te pradezanA kAryakartA hatA. kALu paTelane meM A bAbate vAta karI hatI, ane jamIna pAchI meLavavA bAbata prayatna thayA hatA paNa pariNAma khAsa kaMI AvyuM nahotuM. mane AzA hatI te daramiyAna A bhAIo mane avAranavAra maLatA hatA. tA. 19mIe gUMdI mukAme jala sahAyaka samitinI miTiMga hatI. A pahelAM becAra mAsa pahelAM lakSmIpurAthI gUMdI AvatAM vacce maLelA. te vakhate teNe mane kahyuM ke, salAmatI dhArA nIce mane pakaDavAnA che. mATe Apa kaMI karo. meM dhoLI puchAvyuM to e lokoe nA kahyuM kaMI che nahIM. tyAra pachI lagabhaga 11 AsapAsa mane kasTama baMgale maLyA. temaNe kahyuM ke eka chokarAne nAgo karIne mAryo che, ane sAdhutAnI pagadaMDI 86
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ tahomatadAronA koI sagAe dhoLImAM gADI bALI che. e lokoe kahyuM ke Apa dhoLInA paTelIyAne bolAvI sAca lo. meM kahyuM, jemAM tamArI vAta sAMbhaLI tema temanI vAta sAMbhaLavI joIe. Aje kALu paTela miTiMgamAM AvavAnA che tyAre tamo rUbarU Avajo. huM lagabhaga poNA be vAgye acalezvara mahAdeva gayelo, kALubhAI paNa te miTiMgamAM AvelA. miTiMga poNAtraNe pUrI thayAno khyAla che. miTiMga pUrI thayA pachI pelA be bhAIo dekhAyelA nahIM eTale kALu paTelane vAta karI. meM pUchayuM : gADI bALI ane chokarAne mAryo e saMbaMdhamAM zuM che ? kALu paTele kahyuM, A loko zakadAra che thoDoghaNo daMDa Ape to vAMdho nahIM Ave. pachI meM temane thoDuM rokAvAnuM kahyuM paNa te tyAMthI gayA. lagabhaga aDadho kalAka paNa nahIM thayo hoya ane mane khabara maLyA ke kALu paTelane mAra paDe che, thoDA loko tyAM gayA. kAryakaro gayA pachI kaMI khabara na AvyA eTale huM tyAM gayo. betraNa pharloga dUra haze, khetaranI pALI hatI. huM tyAM gayo tyAre kALu paTela lohIluhANa hAlatamAM hatA. bolI zaktA nahotA. lagabhaga sUryAsta sudhI tyAM hato. tyAM traNa jaNAne lAvavAmAM AvyA hatA. catura saMghAe kahyuM, ame nathI karyuM. sUryAsta pachI huM mArA nivAsa sthAne gayo hato. sUryAsta vakhate kALu paTelanA dIkarA ane bIjA saMbaMdhIo AvyA hatA. te divase agiyAra vAgye te loko (khUna karanAra) maLyA tyAre uzkerATathI ghAMTo kADhIne bolatA hatA. kALu paTele zuM dhAryuM che? gUMdImAM rahevA deze ke nahi." A banAva pachI huM duHkha ane AghAtathI maMthanamAM khUba hato. lagabhaga dasanI TrenamAM ravizaMkara mahArAja AvyA hatA. mAre temanI sAthe kAbu paTela khUna saMbaMdhI vAta thayelI tyAra pachI gUMdI gAmanA AgevAno sAthe maLavA vicAryuM (vacce) huM vicArato hato ke jenI sAme zaka che tene maLavuM ke gAma AgevAnone maLavuM? chevaTe gAma AgevAnone maLavuM ema vicAryuM. kAraNake prAmadharma mATe samajAvavo hato ke gAma lokonI pharaja zI ? ame gAmamAM gayA AgevAnone bolAvyA. mArI sAthe mahArAja, navalabhAI, paMca ane bIjA kAryakara hatA. mArA hRdayamAM vyathA hatI mATe araNeja javAnuM hatuM eTale ravizaMkara mahArAjane soMpIne gayo. sAdhutAnI pagadaMDI 87
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ zukalajI, gunegAranA vakIle pUchyuM : Apa jyAM kAma karatA hatA tyAM jamInadAra darabAra kheDUtanA jhaghaDA hatA ? mahArAjazrIe kahyuM : kALu paTela kheDUta taraphe hatA. jillAnA jevI tyAM sthiti nahotI. ahIM pahelA game tema hoya paNa mAro saMparka thayA pachI lavAdIthI jhaghaDA patAvyA hatA. kheDUta taraphe kALu paTela ane darabAro taraphe rAjapura darabAra hatA. rAyakAnA pagI ane bharavADono prazna thoDA divasa pahelAM Avelo. A khUna kesano Akho prasaMga AgaLa AvI gayo che. eTale ahIM punarAvartana karavAnI jarUra lAgatI nathI. 7 tA. 13-12-50 : savAranA paMDita lAlana maLavA AvyA hatA. baporanA 3 thI 4 premAbhAI holamAM gUjarAta vidyAsabhAmAM pravacana rAkhyuM hatuM. mahArAjazrIe kahyuM jIvanamAM jJAna keTaluM vaNAyuM che e ja vidvatAno sAra che. jenA AraMbha-samAraMbho chUTI gayA hoya, rAgadveSa gayA hoya te paMDita kahevAya ema gItAmAM kahyuM che. huM gAmaDAMmAM kAma karuM chuM eTale tyAM arthakAraNa e pAyAnI vAta lAge che. reMTiyo, pazu uchera, khetI, grAmodyoga cAlavA joIe. je arthakAraNa sAthe samAjano vikAsa joDAyela hoya te ja sAcuM arthakAraNa che. pravacana pachI praznottarI thaI hatI. rAtre jhAMpaDAnI poLamAM (TyuToriyala hAIskUlamAM) pravacana thayuM hatuM. 7 tA. 14-12-50 : salApasa roDa paranA bAla saMrakSaNa maMDaLamAM mahArAjazrIe bALakone upayogI pravacana karyu hatuM. baporanA cAra vAgye koMgresa hAusamAM lAlAkAkAne maLyA hatA ane kAryakaro sAthe carcA vicAraNA karI hatI. te pachI pAMca vAgye prArthanA samAjamAM jAhera pravacana thayuM hatuM. viSaya hato dharma ane dhArmikatA. mahArAjazrIe kahyuM : dharma eka evo zabda che ke A kALe loko judA judA prakAranI mAnyatA dharAve che. kharI rIte dharma e ApaNA jIvananI na chUTI paDI zake tevI vAta che. sAdhutAnI pagadaMDI 88
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ eTale dharma ane dhArmikatA chUTAM pADavAM azakya che. chatAM Aje te zakya banyAM che. kalevarane ja ApaNe AtmA mAnatA thayA chIe ane ene lIdhe evI paristhiti thaI che ke koI ema kahe A rAjya kevuM ? to kahe bInamajahabI, dharma vagaranuM rAjaya. kharI rIte to dharma to hoya ja, sAMpradAyikatA na hoya sAmAnya janatA kriyAkAMDane ja dharma mAne che. pUjApATha, havana kare che. paNa je e vahevAramAM na Ave to te kriyAo jIvanamAM upayogI thatI nathI. AvAM kAraNone lIdhI raziyAmAM lohiyALa krAnti thaI. sabhAgye evA kALamAM ApaNe tyAM eka vibhUti AvI maLI jeNe bAhya rIte dharmanI vyAsapITha bhale nA khaDI karI hoya, paNa AMtarika dhArmikatA teNe pedA karI che. kriyAkAMDa e dharmamAM javAnAM sAdhana che. paNa sAdhya to guNo prApta karavAnA che. eka mANasa sAcI dhArmikatA musalamAna rahIne, khristI rahIne, harijana rahIne pALI zake che. to pachI zA mATe A dhamAla karavI joIe. dhArmikatA pahelI rahevI joIe dharma pachI rahe. dhArmiktA haze to ja sAco dharma pALI zakAze. baporanA kAlupura bhaMDerI poLamAM mahArAjazrI bhikSA mATe gayA hatA tyAMnA bhaMDerI poLa yuvaka maMDaLe benDa ane byugalathI svAgata karyuM hatuM. badhe ja AnaMda chavAyo hato. Thera Thera munizrI padhAravAnA che, evAM borDa lagADyAM hatAM. ane saMkhyAbaMdha strIpuruSo darzana mATe ekatra thayAM hatAM. benDe dareka poLanA nAke svAgata karyuM hatuM. tA. 15-12-50 4 - savAranA 10 thI 10-4pa premacaMda rAyacaMda TreniMga kaoNlejamAM pravacana rAkhyuM hatuM. prathama prinsipAla mahArAjazrIno paricaya Apyo ane kahyuM ke saMskRtamAM sAdhu eTale sajjana, pavitra puruSa hoya tene sAdhu kahevAya. | munizrIe kahyuM : zikSaNa ane samAjasevA e baMne vacce samanvaya sAdhavAno che. zikSaka e svayaM sevaka che. briTiza zAsana AvyuM temAM mAstara thayo mahetAjI eTale mahattAjI. nAno mANasa nathI moTo mANasa che jayAM jayAM jAya che tyAM sArapa vare che. eTale samAja sevAne judAM nahIM pADI zakAya. zikSaNa, nyAya ane vaidaka A traNe dhaMdhA phakIronA hAthamAM Ave. matalaba ke emAM phakIrI Ave ane to temAM tejasvitA Avaze. paNa Aje prazna che sAdhutAnI pagadaMDI
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ pagAra vadhArAno. jo ke e joIze to kharo ja, paNa pratiSThAno savAla ethI moTo che e meLavavI joIe. tyAga vRttimAMthI ja te AvI zake. Aje savAre 9-43 miniTe saradAra vallabhAI paTelanA avasAnanA samAcAra kaoNlejamAM ja sAMbhaLyA. eTale temanA AtmAnI zAnti mATe tyAMja prArthanA karI. tA. 16 : 17 : 18 giradharanagaramAM traNa divasa rokAyA. ahIM maMDapa bAMdhIne pravacana mATe maMca banAvyo hato. borDiMgamAM vidyArthIo sAthe vArtAlApa thayo te pachI pU. ravizaMkara dAdA mahArAjazrIne maLavA AvyA. khAsa to kALu paTelanuM khUna thayeluM te aMge mahArAjazrIne maMthana ane pratyAghAta cAlato hato temAM salAha sUcanA mATe AvelA. ajamerAe pU. ravizaMkara dAdAne be zabdo kahevA vinaMtI karI. dAdAe kahyuM : pU. munizrI bahenone kaMIka kahevAnA che emanI vANI sAMbhaLazo tyAre saMtoSa thaze. huM to emanAM darzana mATe Avyo hato. huM kahIza teTalA munizrInA zabdo ochA sAMbhaLavA maLaze. temaNe kahyuM : 'baheno, tame je sADIo pahero cho te kapaDA uparanI bhAta rakSaNa kare che ke tenuM pota rakSaNa kare che ? kharI kiMmata potanI che, bhAtanI nahIM. bhAta AMkhane game che eTale ApaNe ene kharIdIe chIe, paNa rakSaNa bhAta ApI zakatI nathI. bApujIe kahelA zabdo che te kahuM : 'TApaTIpa, moTara, baMgalo thoDuM bhaNatara e badhI bhAta che, e AtmAnuM rakSaNa nahIM karI zake. AtmAnuM rakSaNa sadAcAra satsaMga sAMcana ane AtmAnuM zodhana e pota che. e vadhatuM hoya ane paiso, moTara, baMgalo hoya to nukasAna karatAM nathI, paNa pota vecIne bhAta paDI jaze to pota bhAtane khAI jaze. ApaNane AMkhane game evA bahAranA vaibhavo eTalA badhA Ave che ke pota bhUlIne bhAta sAme Ave che ApaNuM moDhuM bhAta tarapha jAya che. hoMziyAra mANasa potamAM ghaTTapaNuM kumAza joze te bhAtane bahu nahIM jue. ApaNe zAntithI jIvavuM hoya to sadAcAra tarapha, sAdAI tarapha, saMyama tarapha vaLavuM paDaze. te pachI saMtabAlajIe AjanI paristhitimAM strIonI pharaja e viSaya sAdhutAnI pagadaMDI 90
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ upara mananIya pravacana karyuM hatuM. rAtre mAnavadharma kone kahevAya te upara pravacana thayuM hatuM. eka divasa sAraMgapuramAM saMgaThana daLanA Azraye savAre navathI dasa pravacana rAkhyuM hatuM. te pachI bALa keLavaNI maMDaLa saMcAlita bAlamaMdiramAM (sevakalAlanI vADImAM) bALako samakSa pravacana thayuM hatuM. baporanA riTrITamAM maNilAla jesaMgabhAIne tyAM bhikSA laI saralAdevI sArAbhAIne tyAM bhikSA laI anasUyAbahenane baMgale rokAyA hatA. ahIM zaMkaralAla benkara maLavA AvyA hatA. temanI sAthe keTalIka vAto thaI. benkare DaoN. caudharInA mAnasazAstranA abhyAsa viSe vAta karI raziyA ema mAne che ke amArA sivAya bIjI duniyA bImAra che eTale ame davA karIe. amerikA kahe che. amArA sivAya bIjI duniyA bImAra che eTale ame davA karIe. vastuta. mANasa mANasa potapotAnI rIte darekane upayogI thAya. evuM jIvana jIve to ja dareka praznano ukela AvI zake. 1952mAM iMglenDamAM amerikA mArzala yojanA pramANenI sahAya ApatuM hatuM, paNa iMglenDanI prajA ema samajatI hatI ke devuM karavuM e mahA pApa che, eTale AjathI taiyArI karavA mAMDI che. pradarzano bhare che ane sArAmAM sArI banAvaTanI vastuo temAM mUke che e vastuo pote nathI vAparatA, paNa bIjA dezamAM nikAza kare che. koIpaNa hisAbe devuM kADhI nAkhavuM ane e rIte mArzala yojanA nA svIkArI tyAMnI prajA jAte ja nakkI karIne kaMTrola mAMge che. ApaNe tyAM uparathI nakkI thAya che eTale prajA vaphAdAra nathI. tyAMnA loko vepArI mAla moMgho kare to meDamo ekatrita thaI nakkI kare A vastu nathI levI. pachI thAkIne ghaTADo kare tyAre le. A rIte bhAvo sthira karavA joIe. - bapore 3 thI 4 giradharanagaramAM vArtAlApa rAkhavAmAM Avyo hato. rAtre saradAranA mRtyu nimitte zokasabhA rAkhavAmAM AvI hatI temAM mahArAjazrIe saradAra vizenAM saMsmaraNo varNavI e mahAmAnavane zraddhAMjali arpI hatI. sabhAne aMte zoka darzAvato TharAva karI temanA saMbaMdhIone mokalI Apyo hato. rAtre mAnavadharma upara pravacana cAlu rAkhyuM hatuM. sAMjanA skUla borDanA pramukha trikamabhAI sAdhutAnI pagadaMDI
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ paTela maLavA AvyA hatA. temanI sAthe zikSaNa aMge sArI vAto thaI hatI. tA. 19-12-50 : giradharanagarathI nIkaLI dharmanagara AvyA. ahIMnI janatAnA AgrahathI mahArAjazrIe TUMkuM pravacana karyuM hatuM. tyAMthI rAmanagara AvyA. lokoe bhAvabharyu svAgata karyuM hatuM. baporanA 3 thI 3-45 upAzrayamAM bahenonI sabhA rAkhI hatI. te pachI 4 thI 5 bALakonI sabhA thaI hatI. rAtre jAhera sabhAnuM Ayojana karyuM hatuM. tA. 20mIe rAtre javAhara klaba taraphathI pravacana goThavyuM hatuM. tA. 21/22-12-50 : harijana Azrama, sAbaramatI rAmanagarathI nIkaLI harijana AzramamAM AvyA. utAro hRdayakuMjamAM rAkhyo hato. jyAM gAMdhIjIe varaso sudhI nivAsa karyo hato. e A sthAna hatuM. ahIM gAMdhIjInAM badhAM pustakonuM saMgrahAlaya che. temaja temaNe vAparelI vastuonuM saMgrahasthAna paNa che. ahIM harijana vidyAlaya che. AzramavAsIo tathA vidyArthIoe sAme AvI svAgata karyuM hatuM. vidyAlayanI bahenoe mahArAjazrIne kahyuM ke tamo badhAMne joIne khUba AnaMda thAya che, zikSaNamAM tame prArthanAne mukhya sthAna ApyuM che te khUba uttama che. tamane kahuM tenA karatAM tamArI pAsethI sAMbhaLuM ema lAge che. A kaMI ziSTAcAra khAtara nahi paNa ethI parasparanAM caitanyo jhaLake che Aje tame nAnAM cho, paNa bhaviSyamAM tamAre moTAM kAma karavAnAM che. ahIM AvatAM mane potApaNuM lAge che. tame badhAM svajana cho ema lAgyA kare che. e zA kAraNe thAya che te huM nathI samajI zakato. tamane AzramamAM je vAtAvaraNa maLyuM che te bApujIno pratApa che. chelle chelle bApujI ahIM, nA AvI zakyA paNa temaNe verelI chUTI chUTI ghaNI cIjo paDI che. temAMthI paNa maLe che. Aje duniyAmAM kaTokaTIno kALa AvI rahyo che. eka bAju reMTiyAnuM kAma karI rahyA chIe to bIjI bAju yaMtro ane sattAmAM mAnanAro varga che. dharmane badale dhanane mahattva ApanAro varga che. rAmadhUna lagAvIe chIe tyAre rAmanA jIvanamAM UMDA UtarI jaIe chIe. temaNe karelo tyAga, vaibhava vilAsa, grAma saMskRti e badhuM temAMthI sAdhutAnI pagadaMDI 92
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ joI zakIe chIe. tamArI pAse ja amadAvAda che eTale tamane sAro naraso cepa paNa lAgato haze ! datubhAIe potAnI vAtamAM kahyuM ke, prArthanA amArI pAyAnI tAlIma che e vAta sAcI che. prArthanAthI ja ApaNuM hRdaya cokhkhuM thAya che. koI nirvikalpa tarapha ApaNuM mana jAya che. gagananA tArA, vRkSanuM vadhavuM, moranuM IMDuM nAnuM hoya temAMthI raMga-beraMgI mora thaI jAya che, to Aje nAnAM cho, moTAM thaI jazo. A je kaMI thAya che teno saMcAlaka Izvara che. tene ApaNe yAda karIe chIe. te patitamAM che, pAvanamAM che, baherAM, bobaDAM, darIdrImAM che, te saumAM che. e Izvarane yAda karIe tyAre e paNa yAda karIe chIe ke je tarachoDAyelAM che tenI upara vadhu dayA varasAve che. tame je komanAM cho te komano huM gAmaDAMmAM abhyAsa karuM chuM tyAre du:kha sivAya kaMI thatuM nathI. tame sadUbhAgI cho. pratApabhAI ane daDubhAI jevA AcAryo maLyA che, ApaNe evI bhAvanA bhAvIe ke tenA darabAramAM dareka mAnava sarakho che. tenA khoLAmAM pachAta pahelAM che. kAraNake te bhoLAM che kacaDAyelAM che eTale Aje pAyo pachAta varga che. tenI majabUtAI sivAya makAna TakavAnuM nathI. eTale ApaNe mAnava sevAne mahattvanI gaNIzuM tyAgane apanAvazuM. paiso kaMI mahattvano nathI. makAna mahattvanuM nathI, bhautika AbAdI mahattvanI nathI. paNa prANInI cetanA mahattvanI vastu che. - tamArAM bhAMDuone tame maLazo tyAre tamo keTalAya AgaLa vadhI gayA hazo. temane melA gaMdA khADAnAM pANI pIvAM paDe che. bhaNataranuM nAma nizAna nathI. AbhaDacheTa gaI nathI. AvI sthiti gujarAtamAM kyAMya dekhAtI nathI AzA bhale rAkhIe. tamo jeTalAM tejasvI banazo ane tamArA bhAMDuone upayogI thazo to dezanuM nahi paNa duniyAnuM bhaluM karI zakazo. ThakkarabApAe pachAta vargane mATe bhekha lIdho che. bApue temane sAtha Apyo che. paNa have te chello zvAsa laI rahyA che. bApu gayA, saradAra gayA. have reMTiyo je grAma saMskRtinuM pratIka che te keTaluM Takaze, pachAta vargane keTaluM anumodana maLaze, pAyAnI keLavaNI kevI cAlaze. AvA AvA ghaNA prazno ApaNI pAse che. ApaNe tyAga ne pasaMda karIzuM ke vaibhavane ke vilAsane, nItine ke dhanane mahattva ApIzuM. ApaNe A moracA sAme laDavAnuM che. tamAre kyAM javAnuM sAdhutAnI pagadaMDI
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ che e tamAre nakkI karavAnuM che. tame zikSaNa laIne jAva tyAre A badhuM yAda rAkhajo. * * bIje divase vidyAlayanI prArthanAmAM hAjarI ApI hatI. ahIMnI prArthanA ane zista khUba ja prazaMsanIya lAgyAM. ghaMTa vAgyo eTale badhI bALAo zistabaddha goThavAI gaI. pachI daravAjA baMdha. betraNa bALAo saheja moDI AvI to bahAra ja UbhI rahI. moDA paDavAnI zikSA eTalI ke prArthanAmAM bhAga levAnuM baMdha. khUba ja ekAgratA ane madhura kaMThathI zistabaddha rIte thatI prArthanA jIvanabhara yAda rahI jAya tevuM vAtAvaraNa sarjAtuM hatuM. * * * eka divasa baporanA 3 thI 4 gUjarAta vidyApIThamAM pravacana ane praznottarIno suMdara kAryakrama thayo hato. rAtre berisTara popaTalAla cUDagara maLavA AvyA hatA. kAyadA viSe keTalIka vAto thaI. temaNe kahyuM 35 varasathI vakIlAta karuM chuM. paNa nyAya hoto nathI AkhI nyAya praNAlI pheravavI joIe ema kahyuM. tyArabAda rAmajIbhAI harijane maLavA AvyA hatA. temano prazna AzramamAM harijanone kAyama rahevA devA joIe e aMge hato. tA. 23-12-50 H harijana AzramathI nIkaLI laoN-kaoNleja pAse siddhezvara mahAdeva AvyA. choTubhAI purANI vyAkhyAnamALA prasaMge mahArAjazrInuM pravacana rAkhyuM hatuM. rAtrisabhA gAMdhInagara (harijana nirvAsitanagara)mAM rAkhI hatI. prathama temanA AgevAnoe mahArAjazrInuM svAgata karyuM. ahIM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke eka rIte ApaNA A milanane khUba AnaMdathI jouM chuM. jayAre huM zAntinagara Avyo tyAre ahIM AvavAnI kalpanA paNa nahotI. kharI rIte tame mane AmaMtraNa Apo tenA karatAM mAre jAte ja AvavuM joIe. tame harijana strIpuruSo, siMdhI, saurASTra-rAdhanapura vagerenA vatanI jaIne AnaMda thAya che. tamArA pratinidhie amone mahemAna kahyA, kharI rIte mahemAna tame cho. UMcanIcanI 94 sAdhutAnI pagadaMDI
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpanA to rahevAnI. paNa jenA guNa UMcA te UMco, guNa nIcA te nIco kahevAze. AmAM uccanI abhimAnavRtti keLavavAnI nathI jeTalo je UMco teTalo te namra bane. prAcIna kALathI je khyAlo cAlyA AvatA hatA temAM vacalo gALo ke dhaMdhAthI komo tarIke vaheMcAI gayA. emAMthI bApujIe je nAma ApyuM te hirajana pedA thayA. e pahelAM ApaNA narasiMha mahetAe e nAma ApeluM. tamo tamArI sahakArI maMDaLI banAvo, sahakAra upara vadhu dhyAna Apazo. saMpIne raho ane bALakone zikSaNa Apo. to sukhI thavAze ne pachI keTalAka praznonI carcA thaI. emAMnA keTalAka prazno yogya jagyAe pahoMcADyA. tA. 25-12-50 : zAntinagarathI nIkaLI navaraMgapurA AvyA. nivAsa cImanabhAI modIne tyAM rAkhyo hato. ahIM jala sahAyaka samiti ane prAyogika saMghanI miTiMgo rAkhI hatI. kurezIbhAI, parIkSitabhAI, ravizaMkara mahArAja, aMbubhAI, phulajIbhAI, choTubhAI, kAzIbahena vagere AvyAM hatAM. pATaNathI vijayakumAra vakIla ane killola bAlamaMdiravALA pUnamacaMdabhAI paNa AvyA hatA. rAtre ravizaMkara mahArAjanuM pravacana rAkhyuM hatuM. modI kuTuMbe sau mahemAnonI khUba ja AgatAsvAgatA karI hatI. tA. 26-12-50 thI 27-12-50 : navaraMgapurAthI sAMjanA nIkaLI vidyAvihAra AvyA. utAro mANekabAnA baMgale rAkhyo hato. ahIM sI.ena. vidyAlayanuM suMdara keLavaNI kSetra che. chAtrAlaya, bhojanazALA, ane enI potAnI khetI che. chaganabhAI desAI jevA snAtaka gRhapati che. ane jhINAbhAI, sneharazmi jevA sAhityakAra AcAryapade che. zaherathI dUra hovAne kA2Ne vAtAva2Na sAruM che. rAtre chAtrAlaya ane TrenIMga kolejanA zikSako samakSa prArthanA, pravacana ane praznottarI thaI hatI. tA. 27-12-50 : bapore vidyAlayanI jAhera prArthanA bAda mahArAjazrInuM suMdara pravacana thayuM hatuM. te pachI paMDita lAlana sAthe thoDI dhArmika vAto thaI hatI. te pachI vidyAlayanAM sthApaka mANekbA sAthe ane temanAM dIkarI IndumatI zeTha sAthe sAdhutAnI pagadaMDI 95
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAmaDAMnA zikSaNa aMge ane AjanI paristhitimAM zikSaNa kevuM ApavuM, kyAM ApavuM e viSe ThIka ThIka vAto thaI hatI. tA. ra7-12-5o : vidyAvihArathI nIkaLI ToLakanagara paDiyAjInA baMgale AvyA. rAtre prArthanA pravacana thayAM. savAre sezansa jaja zrI zeThane mahArAjazrI maLyA hatA. jemaNe gUMdIno kALu paTela khUna kesa calAvyo hato. teo namra ane khAdIdhArI che. temanI sAthe vAto thaI. nyAya korTe satyanA AdhAre nahIM paNa kAyadAnA AdhAre nyAya Ape che. eTale zuddha nyAyamAM khAmI rahI jAya che. mahArAjazrIno A kALu paTela khUna kesano duHkhada anubhava thayo hato. ravizaMkara mahArAja ane saMtabAlajI jevA satyaniSTha sAkSI hovA chatAM korTe kAyadA AgaLa lAcAra bane te zocanIya che. tA. 28-12-50 : vahelI savAre zAradAmaMdiramAM vAlIo ane bALakone uddezIne pravacana karyuM hatuM. te pahelAM prArthanAmAM nAnAM bhUlakAM AMkho mIMcIne beThAM hatAM. vAjitronA sUro pramANe mauna prArthanA cAlatI hatI. te pachI dhUna thaI. suMdara vAtAvaraNa lAgatuM hatuM. baporanA myunisipala gujarAtI zALAmAM prArthanA pachI mahArAjazrIe vidyArthIo samakSa pravacana karyuM hatuM. tA. 29-12-50 thI 30-12-5o : paDiyAjInA baMgalethI nIkaLI bhUdarapurA AvyA. utAro rUpasiMhajI ThAkoranA makAnamAM rAkhyo hato. ahIMnA be divasa mauna ane upavAsanA hatA kAraNa kALu paTela khUna kesano je rIte cUkAdo Avyo hato te nimitte A tapazcaryA hatI. tA. 31-1ra-10 : baporanA paMDita becaradAsa doSIne tyAM rokAyA hatA. gocarI paNa te bAjuthI tyAMja lIdhI hatI. pAMca vAgye gAMdhIhATavALA jayaMtIlAla zAha, kurezIbhAI ane aMbubhAI kheDuta maMDaLa aMge keTalIka carcA karavA AvyA hatA. sAdhutAnI pagadaMDI
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ amadAvAdanI yAdagAra mulAkAta kALa paTela khUna kesamAM jubAnI ApavA mATe mahArAjazrIne amadAvAda AvavAnuM thayuM hatuM. eno lAbha laIne keTalIye saMsthAo ane poLoe teozrInAM pravacanavArtAlApa yojyAM hatAM. joke A vakhate teozrIne bahu pravacana karavAnuM mana nahotuM thatuM. paNa lokonI lAgaNIne vaza thaI tema karavuM paDyuM. lagabhaga badhA ja praznomAM mukhya prazna be hatA. eka kaMTrolano ane bIjo madhyama vargano. kaMTrola viSe potAnA vicAro jaNAvatAM teozrIe kahyuM hatuM ke kaMTrolathI prajA trAsI gaI che. prajAmAM ene lIdhe apramANikatA vyApI gaI che. ane kaMTrolathI ja vastunI taMgI nahi hovAM chatAM taMgI dekhAya che. A vAta sAcI hovA chatAM tenI bIjI bAju paNa ApaNe vicAravI joIe. kaMTrola eTale saMyama, jo prajA saMyamI bane, vadhu kema meLavavuM tene badale bIjAne vadhu kema ApavuM evI bhAvanA janmAve; ane kaMTrola nIkaLI gayA pachI sarakhI vaheMcaNI karavAnI javAbadArI svIkAre to kaMTrolane ApoApa nIkaLI javuM paDe. Aje moTA bhAge kaMTrolane kADhI nAkhavAnI vAta vadhu meLavavA mATenI hoya che. hA, eTaluM kharuM ke kaMTrola prajAe jAte mAgelA hovA joIe. nahi ke uparathI ladAyelA. paNa jo ApaNI jarUriyAto vadhatI ja jaze to kaMTrola bIjA svarUpe Avaze. sarakAra nahi lAve to chevaTe kudarata lAvaze. amadAvAdanA rokANa daramiyAna eka vakhata zrI anasUyAbahenanA baMgale mahArAjazrI gayA hatA. tyAM zaMkaralAla beMkare eka vAta e karI ke iMglenDamAM moTAM moTAM pradarzano bharAya che tyAre temAM sArAmAM sArA mekaranI vastuo mukAya che. ane e rIte potAnA mAlanI mAMga paradezamAM UbhI karavAmAM Ave che. A rIte 1952mAM amerikAnI mArzala yojanA pramANe tene madada maLavAnI hatI te nakArI kADhI. prajAe nakkI karyuM ke devuM e dezane mAthe moTAmAM moTuM kalaMka che. temaNe bIjI vAta e karI ke tyAMnA strImaMDaLo vakhatovakhata maLe che ane bajAramAM e cIjanI kharIdI baMdha kare che. pariNAme thoDA ja divasomAM eno bhAva ThekANe AvI jAya che. AvI zista e lokonI che. ApaNI zista judA prakAranI che. vastu khUTe, bhAva vadhe tyAre Dabala mAMga UbhI karavI. AthI kaMTrola koI divasa jaI zake nahi. ApaNe have e AMdolana UbhuM karavAnuM che ke vaheMcaNInI javAbadArI prajAkIya maMDaLo levAnI taiyArI batAve. jo Ama nahi karIe ane kaMTrola nIkaLI jaze to ApaNe ne ApaNe pharI kaMTrolanI mAgaNI karIzuM. ane sarakArane gALo paNa bhAMDIzuM. sAdhutAnI pagadaMDI
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ DhALanI poLamAM zahIda rasika dina aMgenI sabhAmAM bolatAM teozrIe jaNAvyuM ke mANasa mAtra khorAka khAIne ja jIvato nathI paNa tene bIjuM paNa kaMIka joItuM hoya che. rasikabhAI jyAre goLI jhIlavA sAmI chAtIe taiyAra thayA haze tyAre temano abhyAsa, hiMmata ane keTalIka mAnasika taiyArIo haze tyAre e sthiti AvI haze. jyAre cAre bAju damana cAlI rahyuM hatuM tyAre AvA yuvAnoe paDakAra karyo ke ame e nahi calAvI laIe ane te paNa ahiMsaka rIte. AvI rASTra paratvenI tamannAe ja rasikabhAI zahIda banyA. zahIda eTale balidAna. emanA balidAnanA smArakamAMthI ApaNe e tamannA jIvatI rAkhavAnI che ke have marIne balidAna ApavAnuM nathI paNa jIvaMta balidAna ApavAnuM che. te e rIte ke dezane mATe phakIrI dhAraNa karIne gAmaDAMnI racanAtmaka pravRttimAM daTAI jaIne. AvI phakIrI ja AvatA hiMsaka pUrane rokanAra eka sAdhana banI raheze. eka divasa bAla saMrakSaNa maMDaLanI mulAkAta lIdhI hatI. temAM gunAhita ane rakhaDu bALakone sarakAra taraphathI mokalavAmAM Ave che. tyAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke, eka rIte A bALakone maLatAM mane AnaMda thAya che paNa bIjI bAju samAjanuM citra joIne duHkha paNa thAya che. A chokarAMne gunA karavAnuM kema mana thatuM haze? teno samAje koI divasa vicAra karyo haze kharo? A nAnA dekhAtA gunegAro bhaviSyamAM moTA gunegAra thavAnA ane tyAre keTalI badhI zakti ApaNI veDaphAvAnI! eTale jyAM sudhI AnA mULa sudhI jaIne teno ukela nahi karIe tyAM sudhI thIgaDAM bahu kAma AvavAnAM nathI. eka divasa eka amerikanabahena kamArI elijhAbetha mahArAjazrIne maLavA AvyAM hatAM. temanI sAthe thayelI vAtacIta uparathI amerikana prajAnI jijJAsAno kaMIka khyAla Avaze. mahArAjazrIe pUchyuM: "bhAratamAM AvIne Ape amaMgala zuM joyuM?" bahu namratAthI temaNe javAba Apyo : "mAThuM na lagADazo paNa mane asvacchatA bahu dekhAI che. bIjuM ahIMnuM jIvanadhoraNa bahu nIcuM lAgyuM che." mahArAjazrI : tyAre maMgala zuM joyuM ? elijhAbetha : atithi satkAra ane prema bahu jaNAyo. mahArAjazrI: Apa jIvanadhoraNane kyA mApathI nIcuM kaho cho? elijhAbethe hasatAM hasatAM javAba Apyo : "bahu agharo prazna che. huM vidyArthinI chuM. eTale koI bAhoza vyakti ja teno javAba ApI zake paNa Apa ja kaho bhArata kaI rIte vicAre che? 98 sAdhutAnI pagadaMDI
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahArAjazrI : phakIrI, ucca jIvana ane divya vicAro; e ahIMnuM ucca jIvana che. tamAre tyAM Arthika dRSTithI UMca nIca jIvananI AMkaNI thAya che. evuM dhoraNa lAvavAnuM ahIM zakya nathI. kharI rIte to manuSya jIvananA AMtarika vikAsa tarapha javuM joIe. nahi ke bAhya ADaMbara tarapha. savAla : kayAM sAdhanothI tema karI zakAya ? paropakAra, svArthatyAga ane saMyamathI e raste jaI zakAya. javAba : mAtra paisAthI dAna ApavuM te paropakAra nahi, paNa bIjAnI pAse jaIne jAtathI sevA karavI te. bIjI rIte badhI milakata vizvanI che ema mAnavuM. jema ke, khristI dharmamAM kahyuM che ke Dagalo mAge to Dagalo to Apa paNa paheraNa paNa ApI de. A paropakAranI utkaTa dazA che. savAla : ene pAmavA mATe kAryakrama kevI rIte goThavavo ? javAba : zrama, dake kAma jAte karavAM. svacchatA rAkhavI ane pachI bIjAne mATe jIvana jIvavAnI kaLA zodhI levI. A triveNIthI vizvayuddha aTakI zake. savAla : jagata badhuM jANe che chatAM amalamAM nathI mUkatuM to tene zIkhavavA mATe sAdhana karyuM ? javAba : laDavAnuM Ave tyAre hiMsaka zastro baMdha karIne upavAsa, mauna, tapa vagere dvArA sAmA pakSa upara asara upajAvI zakAya. savAla : prANIhiMsAmAM bIjA dharmo karatAM jainadharmamAM kaI vizeSatA che ? javAba : jainadharma sUkSmamAM sUkSma ahiMsAmAM mAne che. vanaspati suddhAMne te dUbhavato nathI tema chatAM moTAM yuddho paNa karI zake che. jaina philasUphI vastu karatAM vastutva tarapha vadhu jue che. teNe Atmatattva upara vadhu dhyAna ApyuM che. AcArAmAM ahiMsA ane vicAramAM na ekAntatA (syAdvAda)e enA mukhya siddhAMta che. ahiMsAno artha koIne na mAravuM eTalo ja nahI paNa bIjAne kema jivADavuM tenI pharaja paNa UbhI karI che. koInuM zoSaNa na karavuM ane vadhu na saMgharavuM e paNa ahiMsAno ja prakAra che. na zikSaNano AtmA (amadAvAdanA nivAsa daramiyAna eka divasa bejhika eNjyukezana kaoNlejamAM paNa kAryakrama hato. temAM mahArAjazrIe tAlIma letAM zikSaka zikSikA ane adhikArIo samakSa mULa pAyAnI vAto karI. je Aje hAIskUlo ane kaoNlejonA pAMgaratA phAla AgaLa e sUcano janatAne khUba upayogI vAto kahI jAya che.) sAdhutAnI pagadaMDI 99
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ pahelI vAta e kahI ke baeNjhika eNjyukezana e zabda ja evo che ke ApaNane pAzcimAtya yAne zaherI saMskRtinI bhAvanA khaDI kare. baeNjhika eNjyukezana kaoNleno gujarAtI artha pAyAnI keLavaNInI mahAzALA thAya che. bApue ene varSA zikSaNa athavA nayI tAlIma nAma ApyuM che. nayI tAlImamAM nathI e zabda navo lAge che paNa jIvana sAthe vaNAyelI e jUnI tAlIma che. jIvananI keLavaNIne bIjA zabdomAM 'jIvana dvArA keLavaNI' kahIe to cAle, mahAtmAjIe kahyuM che ke bALapaNathI jIvananA aMta sudhI cAle tene huM pAyAnI keLavaNI kahuM chuM. teno saMbaMdha prakriyA sAthe nahi paNa jIvananA mULa sAthe che. nayI tAlImano pAyo svAvalaMbanathI zarU thAya che. eTale prathama tamAre e vicAra karavAno che ke tamo je zikhavanArAM cho e svAlaMbI cho ? na ho to thavAno vicAra karo cho ? ane karatAM ho to tamAruM mukha pagAra keTalo maLaze te tarapha na hovuM joIe. jeNe cAritryanuM zikSaNa lIdhuM che, jenA cAritrya bIjAne zIkhavavAnuM che tene mArI roTInuM zuM ? e prazna ja na Avavo joIe. enuM kAma ja enI roTI kheMcI lAvaze. AvI bhAvanAvALA mANaso ja pAyAnI keLavaNInuM kAma karI zakaze. ema nahi bane ane mAtra tamo gAmaDAMnI nizALanuM inspekzana karavA jazo eTale loko tamAruM ja inspekzana karI leze. matalaba ke tamArI koI asara raheze nahi. jeno Aje ApaNane pratyakSa anubhava thaI rahyo che. ApaNe AryonA saMtAna chIe. temaNe je saMskRti phelAvI ane pracAra thayo temAM mULabhUta siddhAMto kayA hatA te vicArIzuM to ja A prayoga saphaLa thaze. nahi to zikSaNa prakriyA rUpe raheze. ane bIjI kriyAomAM jema jaDatA AvI gaI che tema AmAM paNa AvI jaze. vaLI tamArI zALA eka moTA zaheramAM cAle che e A kAmane bahu anukULa nahi banI zake. paNa sarakAranI sthiti ane bIjAM kAraNone laIne ema karavuM paDyuM haze ema mAnuM chuM. zaheramAM hovAthI eno Arthika bojo vadhe e banavA joga che. ane jeTalo eno Arthika bojo vadhe teTaluM bIjAnuM zoSaNa karavuM ja paDe. bIjI paNa eka vAta che te e ke tamArI eka bAju rAkSasI yaMtro ane milo cAle, ane bIjI bAju tamAro A reMTiyo ane sALa cAle tyAre keTalAkane hasavuM paNa Ave. eka vakhate gAMdhIjI zrI aMbAlAla sArAbhAInI IcchAne mAna ApI kelIko mila jovA gayelA. zeThe uttama sAMcA vagere batAvyA. pachI majUrakalyANa pravRttio batAvI. ghoDiyA khAtuM, Arogya khAtu, vizrAMtisthAna vagere batAvyuM. pachI abhiprAya mAgyo. tyAre gAMdhIjIe potAnA hAthamAMnI takalI UMcI karI batAvI sAdhutAnI pagadaMDI 100
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane kahyuM : 'tArI mila A takalIne nahi pahoMce.' ATalI zraddhA ApaNane che ? Aje to pAyAnA kAryakaronA manamAM paNa eka aMdezo rahe che ke reMTiyo ane sALa Takaze ke kema ? yaMtrano jamAno eTalo badho AgaLa vadhyo che ke grAmodyoga Takaze ke kema e savAla che. Ane mATe pravacano ke vyAkhyAno ke thoDA prayogo jovA te pUratuM nathI. paNa sAthe sAthe ApaNA jIvanamAM paDelA saMskAro ane RSimunioe ApelA vicArone makkama rIte vaLagI rahIne AgaLa vadhavuM paDaze. chellA kALamAM ApaNA badhAnI dRSTi dhana u52 gaI che. reMTiyo kAMte ane milamAM jAya to paisA zemAM vadhAre maLe ? e vicAra Ave che. paNa jo mAtA ema vicAre ke huM bALakane Aje jeTaluM khavaDAvuM chuM tenA hisAbe mane bhaviSyamAM keTaluM Apaze ? evI gaNatarI kare to zuM thAya ! vAtsalyano cheda ja UDI jAya ane jIvanarasa sukAI jAya. paNa e ema nathI vicAratI. bALaka moTuM thaIne bhale gALo Ape paNa tene yenakenaprakAreNa jivADavAnI ja tAlAvelI lAgI hoya che. ApaNane AvI tAlAvelI lAgavI joIe ane bIjuM game te thAya, game te kAraNo upasthita thAya to paNa huM to mArA vicArone makkamapaNe vaLagI rahIza. kharuM utpAdana gAmaDAM kare che. jIvananI saghaLI jarUriyAta anAja, kapAsa va. pedA kare che. zahero mAtra anutpAdaka vinimaya kare che athavA rUpAMtara kare che. eTale gAmaDAMnA utpAdanathI badhI jAtanA zrama karIne AnaMdathI kema jIve, tenI ane zikSaNa tathA ArogyanI anukULatA karI ApavI te sevakonuM kAma rahe che. Aje mile keTalI sALo toDI, yaMtra keTalI ghANIo toDI, halare ghaMTIo toDI te badhuM ja AMkaDAnI rIta to tamArI A zALAmAMye che. paNa e badhAne punarjIvana ApavAnuM athavA pratiSThA ApavAnuM kAma bhAre kaparuM che. pAyAnI keLavaNI ja ene mATe eka mAtra sAdhana che. AvuM ApaNe icchIe tevuM keLavaNI taMtra koIpaNa sarakAra nahi calAvI zake. dhAre topaNa pahoMcI na zake. prajAe ja tenuM saMcAlana karavuM raheze. ApaNI prAcInakALanI nAlaMdA jevI saMsthAo samAjathI bhale dUra rahetI paNa AkhA dezamAM ane paradezomAMya AMdolana jagAvatI. ApaNe evI keLavaNI icchIe chIe ke jeno eka vidyArthI gAmaDAmAM beTho hoya, te zikSaNa saMskAra Apato hoya, nyAya Apato hoya ane gharavaidu paNa karato hoya. tamArI sthiti evI haze ke paisA vagara nahi cAle. paNa e vAta eTalI ja sAcI che ke nayI tAlIma ApanAra evo tejasvI ane svAvalaMbI yuvAna haze to ja pAyAnI keLavaNI ApI zakaze. gAmaDAMnA udyogo eTale mAnava jIvananI sAdhutAnI pagadaMDI 101
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ ochAmAM ochI jarUriyAta ane bIjI bAju joItI cIjo potAnA zramathI meLavI levI. cetanA ane cetana sAthenA saMbaMdhane samajI levo. e nayI tAlImano Adarza che. ane emAMthI ja jIvananI keLavaNI maLe che. dA.ta. anAja ke kapAsa ugADIe chIe tyAre bhUmi sAtheno je saMbaMdha thAya che, te dvArA Izvara sAtheno saMbaMdha ane tenA vijJAnano khyAla thAya che. tyAra pachI kapAsa Ave che. tene viNatAM, pIMjatAM, pUNI banAvatAM, kAMtatAM, ane vaNatAM je tAdAbhya anubhavAya che. temAM gaNita, bhUgoLa, khagoLa, itihAsa badhuMya jJAna AvI jAya che ane e ja sAcI keLavaNIno AnaMda che. aMtamAM teozrIe kahyuM ke huM tyAganI vAta kahuM eTale Apane badhAne AMcako. lAgato haze. paNa mane anubhava che ke dilano tyAga haze to koI cIjanI truTi nahi rahe, joItI vastu doDatI Avaze. paNa ApaNe kharekhara pAyAnI keLavaNI ApavA icchatA hoIzuM to tyAgapUrvakanA cAritryanuM eka ja nizAna sAme rAkhavuM joIze. e khyAla jagato rAkhavo paDaze. rakhe A pAyAnI keLavaNI ApaNA cAlu yAMtrika zikSaNanA cokaThAmAM na purAI bese ! sane 1951 nI DAyarI 0 tA. 1-1-51 H ma bA bhUdaraparAthI nIkaLI makarabA AvyA. aMtara sADA cAra mAIla haze. A gAma sarakhejanA rojA najIkamAM AveluM che. rAtre prArthanA pachI sabhAmAM mahArAjazrIe sAco dharma kone kahevAya ane samAja nItithI kema cAle, ne gAmaDAM svAvalaMbI kema bane te vize kahyuM hatuM. te mATe jarUriyAto ochI karavA ane dUdha vecI cA lAvavAthI thatuM nukasAna samajAvyuM hatuM. * tA. 2-1-51 : telAva makarabAthI nIkaLI telAva AvyA. aMtara sADA pAMca mAIla. ahIMthI sAMjanA vihAra karI sANaMda AvyA. aMtara sADA cAra mAIla. utAro kAmariyA paTelanI dharmazALAmAM rAkhyo hato. 102 sAdhutAnI pagadaMDI
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ * tA. 2-1-51 thI 8-1-51 : sANaMda ahIMnA nivAsa daramiyAna eka divasa harijana vAsamAM rokAyA hatA. tA. 6 ThThI nA roja tAlukA samitinA makAnamAM AjubAjunAM 15 gAmanA kheDUtonuM eka saMmelana rAkhyuM hatuM. DaoN. zAntibhAIe mahArAjazrIno paricaya ApI kheDUta ane kheDUtamaMDaLa aMge kahyuM. temAM pachI aMbubhAIe kheDUtamaMDaLa zA mATe ? nyAya ane nANAM kyAMthI lAvavAM, bIjI sosAyaTI ane kheDUta maMDaLanI sosAyaTI vacceno bheda, tenA niyamo vagere samajAvyuM hatuM. mahArAjazrIe kheDUtone Arthika, naitika ane rAjadvArI unnati kema thAya te vigatavAra samajAvyuM hatuM. anyAyane sahevo nahIM ane anyAya karavo nahIM. nItithI cAlavuM, ATaluM karazuM to lakSmI bAraNAM ThokatI Avaze. sarakArI koI kAyado kharAba nathI. ApaNe avaLA cAlIe chIe tethI kAyado Ave che. eka strI vecI bIjI traNa karIe chIe eTale strIne eka puruSa tema puruSane eka ja strI mATe kAyado thayo. jamInadAro khoTI rIte cAlyA eTale gaNotadhAro Avyo. eTale nItithI cAlIzuM to badhI rIte sukhI thaIzuM. * * * sANaMdanA nivAsa daramiyAna be rAtri harijana vAsamAM nivAsa karyo hato. ahIM bhaMgI bhAIonI sahakArI maMDaLI cAle che. ane temanI hAusIMga sosAyaTInI taiyArI cAle che. bhAlanaLakAMThA prAyogika saMgha taraphathI RSi (bhaMgI) bAlamaMdira cAle che. hamaNAM ja tenuM sAduM ane kalAtmaka citrothI suzobhita dIvAlovALuM makAna taiyAra thayuM che. enAM kAryakara bhAIbahenonA prayatnathI bALakoe gIto, rAsa, garabA vagere suMdara kAryakrama karI batAvyo. A sabhAmAM savarNo, vaNakaro, bhaMgI loko vagere sau moTI saMkhyAmAM ekatra thayAM hatAM. temAM mahArAjazrIe pravacana karatAM jaNAvyuM ke, mAre tamane zo upadeza Apavo ? tamArI pAse badhuM ja che. je keTaluMka kADhI nAkhavA jevuM che te kADhI nAkhIe to tamArI pAse sauthI uttama vastu zramanI mUDI che. e mUDInuM sthAna Aje bhale chelluM hoya paNa bhaviSyamAM enuM sthAna paheluM haze. keTaleka ThekANe e mUDI vyaktigata nathI tene vyavasthita karavAnI ane jarUra hoya tyAM kAme lagADavAnI jarUra che. AmAM savarNono sAtha haze to kAma vaheluM thaze. sAdhutAnI pagadaMDI 103
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ aspRzyatA upara bolatAM temaNe jaNAvyuM ke bApujInA ATaATalA prayatno pachI paNa aspRzyatA gaI nathI e duHkhanI vAta che. gujarAtanAM e bAbatamAM gAmaDAMmAM haju moTe bhAge ema ja cAle che. e AbhaDacheTa mAtra kahevAthI nahIM jAya, paNa sAcI samajaNa AvavAthI ane sakriya kArya karavAthI jaze. joke UMcanIcanI kalpanA to samAjamAM rahevAnI paNa jenA guNa UMcA te UMco ane kharAba kAma kare te nIco. A vAta barAbara samajAvavI paDaze. AmAM uccatAnI ke abhimAnavRtti keLavavAnI vAta nathI, paNa AMbo jema vadhe tyAre namato jAya tema mANasa jeTalo UMce jAya teTalo namra bane. A khyAlo prAcIna kALathI cAlyA AvatA hatA. temAM vacalo gALo evo Avyo ke dhaMdhAthI koma tarIke vaheMcAI gayA. emAMya vAMdho nahoto. paNa jyAre eka varga ema mAnato thayo ke amuka kAma kare te halako, tyAre ApaNI paDatInuM pagathiyuM zarU thayuM. eka mANasa gaMdakI kare te UMco, bIjo sApha karI jAya te nIco. zrama kare te nIco. beThAM beThAM khAya te UMco. ATalethI paNa na aTakatAM A UMcA gaNAtA mANase nIcA gaNAtA mANasane aDavAmAM paNa pApa mAnyuM. kUtarAne aDe, bilADAne aDe; paNa hirajanane aDe to apavitra thaI jAya. pAchA pANInA chAMTA aDe to pavitra thaI jAya ! A ApaNI buddhinuM devALuM nathI to bIjuM zuM che ? koI mANasa hirajanane aDIne eka musalamAnane aDe to pavitra thaI jAya che to be brAhmaNane aDIne pavitra thAya ke nahi ? gAmaDAno eka prasaMga che. eka hirajane taLAvamAMthI pANI pIdhuM. te eka gAmaDiyAe joI lIdhuM. eTale e lAkaDI laIne doDato Avyo ane tADUkyo : 'teM AmAMthI pANI pIdhuM ne ? mAruM talAvaDuM abhaDAvyuM.' pelo prathama DarI gayo paNa pachI pheravI toLyuM ke 'bApA ! meM pANI pIdhuM nathI paNa hAthapANI (pakhALa) lIdhuM che.' ThIka tyAre cAlyo jA. A ApaNI sthiti che ! hirajano-bhaMgIne na aDavAmAM loko muDadAla khAvAnuM bahAnuM kADhe che. joke e emane choDavuM joIe. paNa je bIjI prajA mAMsAhAra kare che tenI sAthe kazo vAMdho nathI rAkhatA. UlaTuM e loko to jIvatuM mArIne khAya che. jyAre hirajano to kudaratI mareluM khAya che. e hisAbe e ochA pApI che ane chatAMya sArA kahevAtA mANasono saMparka vadhaze tema kudaratI ja te loko te choDI deze. paNa ApaNe to pelA vahorAjInA nADA jevuM karyuM che.vahorAjI bhora bharelA gADA sAdhutAnI pagadaMDI 194
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAchaLa cAlyA AvatA hatA. zarIra jarA bhAre hatuM eTale gADA upara beThelA juvAne kahyuM : "bApAjI AvI jAva bhora uparabaLada sArA che eTale vAMdho nathI." vahorAjI beThA eTale juvAne kahyuM : AgaLa khADA TekarA Avaze ane tethI bhora hAlaze eTale nADuM pakaDI rAkhajo. juvAne bhorane bAMdheluM nADuM kahyuM paNa vahorAjI samajyA coraNe bAMdhelAnuM ! eTale coraNAnuM nADuM pakaDIne beThA. eTalAmAM eka haDadolo Avyo eTale juvAne kahyuM : "bApA nADuM barAbara pakaDajo.' tyAre bApA bolyA : phakara ma kara, barAbara pakaDyuM che. gADuM cAlyuM ane bApA bhaphAMga karatA nIce paDyA. juvAnane prAsako paDyo ke thayuM zuM? gADuM UbhuM rAkhyuM. pAchaLa joyuM to bApA paDelA. juvAne vicAryuM ke bhoranuM nADuM tUTyuM ke zuM ? paNa te to barAbara hatuM. eTale bApAne kahyuM : "meM nahotuM kahyuM ke nADuM barAbara pakaDI rAkhajo." to kahe hajuya pakaDyuM che. juvAne joyuM to nADuM pakaDyuM che kharuM paNa bIjuM. nahi aDavAnI vAta paNa kone? krodha, corI, vizvAsaghAta, vyabhicAra vagere kharAba kAmo kare tene nahi aDavAnuM kahyuM. ApaNe ene pakaDyuM kharuM, paNa deva jevA mANasane choDyo. eTale nIce paDyA chIe. have ApaNe jeTalA vahelA samajIzuM teTaluM ApaNuM ane samAjanuM kalyANa thaze. * tA. 9-1-151 : raNamalagaDha - goraja - sANaMdathI nIkaLI raNamalagaDha thoDuM rokAI goraja AvyA. aMtara sAta mAIla haze. ahIM eka prasaMga evo banyo ke svAgata mATe bharavADa bhAIo phUlahAra lAvelA. tethI eka rajapUta bhAIe bharavADane apazabda bolI gALa dIdhI. A hakIkata bharavADoe mahArAjazrIne kahI. eTale bharavADonA samAdhAna mATe mahArAjazrIe te bhAIne bolAvyA. te bhAIe potAnI bhUla mATe mAphI mAgI ane pAMca zera dANA te badala parabaDImAM nAkhyA AthI bharavADone saMtoSa thayo. A bharavADa ane rajapUta vacce eka jhaghaDo cAlato hato, temAM bharavADanI bhUla hatI pelA rajapUte kahyuM, bApu ! Ape kahyuM nIti e ja bhagavAna che e bhagavAna sivAya sAcI lakSmI rahe nahIM eTale korTamAM jAuM to mAre sAcuM khoTuM bolavuM paDe ane nIti na paLAya e zabdo meM ApanA dhArI lIdhA che. eTale Apa jema kaho tema mAre kabUla che. bharavADoe paNa bhUla svIkArI ane bhUla sAdhutAnI pagadaMDI 105
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ mATe eka maNa juvAra parabaDImAM nAkhI hatI. jo kesa korTamAM gayo hota to banne pakSe nukasAna thAta ane kusaMpa vadhata. gAmanA rakhevALa be siMdhIo mahArAjazrIne maLavA AvyA. bharavADo ane gAma vacce bhelANa aMge jAmIna kesa thayo che. bharavADoe trIjIvAra bhelANa karyuM che. A jhaghaDo vadhe nahIM tema mahArAjazrIe banne pakSane samajAvyA. kesarabhAI mukhIe vaccenI morakhAI lAMca) na khAvAnI pratijJA lIdhI ane suMdara samAdhAna thayuM. tA. 10-1-pa1 : hIrApura gorajathI hIrApura AvyA. ahIM saurASTra gohilavADa pradezanA samaDhIyALA taraphanA taLapadA koLI paTelanA pAMca AgevAno mahArAjazrIne maLavA AvyA hatA. temanI IcchA mahArAjazrIne te pradezamAM laI javAnI hatI. temaNe sAruM saMgaThana karyuM che. pAMcaso gAmanA lokonuM eka moTuM mahAsaMmelana bharavA icche che ane badhA mahArAjazrIne ja icche che. paNa mahArAjazrIne A bAju ja kAma ghaNuM hovAthI ane banAsakAMThAmAM javAno vicAra hovAthI te bAju javAnI zakyatA nathI eTale pU.ravizaMkaradAdA tyAM jAya te mATe bhalAmaNa patra lakhI Apyo. tA. 11-1-51 : cala hIrApurathI nIkaLI carala AvyA. UtAro maNibahenane tyAM rAkhyo hato. rAtre jAherasabhAmAM kheDUtamaMDaLa ane vyasana niSedha viSe kahyuM hatuM. * tA. 12-1-51 : ziyAvADA caralathI nIkaLI ziyAvADA AvyA. utAro zeThanA DahelAmAM rAkhyo hato. pravAsa karatAM karatAM ame khoraja AvyA. ahIM jainonAM ATheka ghara che. te badhA jAte khetI kare che. temanI sAthe vAto karatAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke sAmAnya rIte jaino mAne che ke khetImAM pApa che. khetImAM pApa jarUra che. paNa jIvana jIvavuM hoya to ahiMsaka khorAka anna che. e anna pote na pakave to bIjAnuM pakaveluM khAvuM paDe che. eTale eka rIte to vyavasAya mAtramAM pApa che. paNa Aje bIjA badhA ja dhaMdhAnI apekSAe khetImAM ochAmAM ochuM pApa che. eTale jo sAco jaina khetI karaze to ochAmAM ochuM pApa kema thAya tenI kALajI rAkhaze. 106 sAdhutAnI pagadaMDI
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ * tA. 13-1-pa1 : bamNA jholApurathI nIkaLI bakarANA AvyA. aMtara traNa mAIla. utAro jayaMtIlAla khu. zAhane tyAM rAkhyo hato. A prasaMge bahAragAmathI DaoN. zAMtibhAI, choTubhAI, jayaMtIlAla, tArAbahena, aMbubhAI vagere AvyA hatA. zrI jayaMtIbhAInuM A vatananuM gAma hatuM. 1945mAM ahIM vizvavatsala sAdhaka zibira 15 divasa mATe bharAyela. tenuM chApela pustaka "dharmadaSTie samAja racanA' pragaTa thayela che. bakarANAmAM kheDUtonI eka sabhA rAkhI hatI. temAM AjubAjunA agiyAra gAmanA kheDUtoe hAjarI ApI hatI. DaoN. zAntibhAI ane kheDUta maMDaLanA maMtrIe kheDUta maMDaLano ItihAsa, tenI kAryavAhI ane kheDUtone temAM joDAvAthI thatA lAbhAlAbhano khyAla Apyo hato. tyAra bAda mahArAjazrIe jaNAvyuM hatuM ke loko Aje lAbha nI vAta pahelI jue che. ane te lAbha eTale paiso paNa ekalA paisAthI mANasa jIvI nathI zakato. kalpanA karo ke tamArAmAMnA ekane jaMgalamAM eklA rAkhyA hoya. ene moTo baMgalo sAdhanasAmagrI sAthe Apyo hoya ane khAvApIvAnI badhI ja sagavaDa ApI hoya. phakta zarata eTalI ke koI mANasane maLavAnuM nA hoya, to tame keTalA divasa jIvI zakazo? eka bIjAnA sahavAsa ke sahakAra vinA nahi jIvI zakAya. kheDUtamaMDaLa e sahakAranI bhAvanA taiyAra karatuM eka vAhana che. ekaladokta mANasane Aje nIti pALavI agharI lAge che. eTale sAmuhika nIti kema Ave tene mATe maMDaLa e pagathiyuM che. bIjAne kevI rIte madadagAra thavuM e zIkhavanAruM sAdhana che. tamo mAtra paisA vadhu maLe te mATe A maMDaLamAM na joDAzo. paNa nIti ane tyAga gamatAM hoya to ja joDAjo. nItinI pachavADe artha (dhana) doDato Avaze paNa arthanI pachavADe nIti rAkhI to ApaNA bhUbhUkA UDI jaze. tA. 14-1-51 ? makhIAva bakarANAthI makhIAva AvyA. aMtara cha mAIla haze. rAtre paNa moTI jAherasabhA thaI hatI. makhIAvamAM sahakArI maMDaLI viSe bolatAM teozrIe jaNAvyuM ke AjanI maMDaLIo dhIrANa karanArI maMDaLIo kahevAya che. paNa kharI rIte te kreDITa sAdhutAnI pagadaMDI 107
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ sosAyaTI che. kreDITa eTale AbarU, sahakArI AbarU meLavanAra maMDaLI tenuM nAma sahakArI maMDaLI. e AbarUthI eka bIjAnI jAmInagIrIthI beMka paisA dhIre che. maMDaLI paisA dhIratI nathI. eTale chevaTe to beMka paisA lAve che kyAMthI? ApaNI pAsethI ja. eTale ApaNe karavAnuM e che ke vyavasthita rIte nANAM bacAvIne kheDUtone jyAre jarUra paDe tyAre ApI zake tevuM vAtAvaraNa UbhuM karavAnuM. zAstramAM dhanane AbarU nathI gayuM paNa anna vastrane AbarU gaNyA che. eTale sahakArI maMDaLImAM joDAvuM e sahakAra ane AbarU meLavavA barAbara che. kAryakaroe janatAne A khyAla Apavo joIe. temaNe e gaNita zIkhavavuM joIe ke levuM e ja lAbha nathI. devuM e paNa lAbha ja che. eno tAjo anubhava ApaNI sAme mojUda che. maMDaLe je DAMgara kharIdI hatI tene bajAramAM vecI hota to doDheka lAkha rUpiyA maLata. ane pratyeka sabhyane hajArathI paMdarasono lAbha maLata. paNa duSkALamAM "bI" mATe rAkhI to lAkho maNa bIjI DAMgara upajAvIne hajAro kuTuMbone rAhata ApI zakAI. * tA. 15-1-pa1 : viMchIA makhIAvathI vichI AvyA hatA. utAro koLIvAsamAM rAkhyo hato. ahIM darabAro ane kheDUto vacce kusaMpa che. sabhAmAM nyAya nItithI cAlavA saune salAha ApI hatI. * tA. 16-1-pa1 : koLiyAthI jUnA vichIAthI kodeLiyA thaI jUDA AvyA. aMtara cAra mAIla bharavADoe svAgata karyuM. amadAvAdathI surAbhAI bharavADa ane sahakArI adhikArI maganabhAI paTela AvyA hatA. baporanA gopAlaka saMyukta sahakArI khetI viSayaka maMDaLInI miTiMga maLI hatI. A kAryavAhI pUrI thayA pachI gopAlaka maMDaLanuM kAma zarU thayuM hatuM. prathama judA judA pradezanA bharavADoe potapotAnI phariyAda rajU karI hatI. khAsa to gocaranI jamIna. kheDANanI jamIna aMge kahevAnuM hatuM. surAbhAIe thoDo khyAla ApyA pachI navalabhAI zAhe kaheluM jAmIna kesa e ApaNI AbarUno savAla che. te baMdha thavo joIe jamIna mATe sahakArI maMDaLI karavI joIe ane gAyo ochI karIne sArI vadhu dUdha Ape tema karavuM joIe. bALakone bhaNAvavAM joIe. 108 sAdhutAnI pagadaMDI
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahArAjazrIe kahyuM, jAmInavALo muddo hamaNAM kAgaLa upara na lAvavo paNa bhelANa aTakAvavA prayatna karo, kheDUtoe bahAranAM Dhora bakarAM na lAvavAM e bAbatamAM chANano prazna Avaze. to bharavADo gAmane khAtara Ape ane gAma bahAranAM Dhora bakarAM na lAve. e pramANe karAra karavo. DhoracorI ane vANotarInI bAbatamAM ApaNe niyama levo joIe. bheMsanuM dUdha vecIzuM nahIM, e dUdha vecIzuM eTale gAyo cAlI jaze.gAyonA dUdhano prazna, baLada banAvavA upara vadhu dhyAna Apo. godhalA ghera karavA tene dUdha pAvuM. to gAyo rAkhavI poSAze. diyaravaTAno je phera je 10 varasano che. (chokaro 10 varasa nAno hoya to paNa diyaravaTuM kare) te khoTo che. bALAone bhaNAvavI, ATalI pratijJA levI joIe. bharavADanA vidyAlaya ane zikSaNa aMge vAto thaI. * tA. 11-51 : mANazkela jUDAthI mANakola AvyA. aMtara cha mAIla. utAro corAmAM rAkhyo. amadAvAdathI chaganabhAI desAI maLavA AvyA, rAmarAjaya pariSadavALA gopAla koDa bIla-kaMTrola vagere aMge vAto karIne koMgresa pratye asaMtoSa phelAve che. A aMge mahArAjazrIe keTalAka khulAsA karyA, AnI pAchaLa mULa hetuM jovo joIe. aspRzyatAnI vAta Ave che eTale turata bhAge che. * tA. 18-1-51 : revaLa mANakolathI rethaLa AvyA. aMtara cha mAIla haze. utAro corAmAM rAkhyo hato. rAtri sabhAmAM gAmamAM je kusaMpa che te dUra karavA samajAvyuM hatuM. * tA. 19 ane 20-1-51 : jhAMpa rethaLathI nIkaLI eka divasa jhAMpa rahI bIje divase nAnodarA AvyA. aMtara sAta mAIla. utAro rUpasaMgabhAInA utAre rAkhyo hato. sAMjanA pravAsa karI meTAla AvyA. rAtre jAherasabhA thaI hatI. 1. juo puravaNI cothI, pAMca mAsamAM parivartana sAputAnI pagadaMDI 19
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 21-1-51 thI 27-1-51 : AdaroDA AdaroDAmAM bhAla-naLakAMThA kheDUtamaMDaLanuM trivArSika saMmelana bharavAnuM nakkI thayuM hatuM. mukhya mahemAna nAyaba vaDApradhAna gulajhArIlAla naMdA AvavAnA hatA. paraMtu javAharalAla videzathI AvatA hoI temane rokAI rahevuM paDyuM. A samAcAra temaNe majUra mahAjana mAraphate khAsa mANasa mokalI kahevaDAvyA. have chellI ghaDIe pramukhanI zodhAzodha karavI te kevuM vikaTa kAma che ! pAMca hajAra mANaso AvanAra hatA. temanA bhojananI paramITa maLI gaI. paNa koI AgevAna A divasomAM tAtkAlika A padane zobhAve tevuM na jaNAtAM chevaTe pU.ravizaMkara mahArAjanA pramukhapade pariSada maLI hatI. AdaroDA pariSadanAM saMsmaraNo AdaroDA mukAme tA. 25-26 jAnyuArInA roja bhAlanaLakAMThA kheDUta maMDaLanuM eka trivArSika saMmelana bharAI gayuM. taLAvane kinAre eka bhavya maMDapa khaDo karavAmAM Avyo hato. tenA AMgaNAmAM triraMgI jhaMDo laherAto hato. gAmanI zerIe zerIe suMdara daravAjA UbhA karavAmAM AvyA hatA. dareka gharanI dIvAlo chANa mATIthI lIMpAIne svaccha thaI gaI hatI. tenI upara Thera Thera sonerI suvAkyo, grAmaudyoganAM kalAtmaka citro, saMskAra preratA pavitra puruSonAM citro vagere AlekhAI gayAM hatAM. AgalA divasathI ja mAnava maherAmaNa UmaTavA mAMDyo hato. savAramAM grAmasaphAI karyA bAda zaNagArelA cauda baLada joDelAM gADAmAM pramukhanuM bhavya saraghasa nIkaLyuM hatuM. je dhvajavaMdana karyA bAda vIkharAyuM hatuM. jAherasabhA samakSa pravacana karatAM pU. ravizaMkara mahArAje jaNAvyuM hatuM ke ApaNe ATalA badhA ghauM ane DAMgara pakavIe chIe chatAM moDhA upara teja nathI, devAmAMthI mukta nathI; AnuM kAraNa zodhavA ane teno upAya karavA ApaNe badhA bhegA thayA chIe. ApaNe mahenata bahu karIe chIe paNa temAM jJAna nathI hotuM eTale veTha lAge che. kriyA sivAyanuM jJAna mANasane rAkSasa banAvI de che. gAMdhIjI kahetA : bhaNo kharA paNa mAtra copaDImAMthI jJAna na meLavazo. kAmathI jJAna meLavajo.' copaDImAM citra joI khetaranA choDane oLakho te jJAna na kahevAya, paNa ene utpanna kevI rIte karavo, utpAdana kevI rIte vadhAravuM, te pratyakSa karI batAvavuM te ja kharuM jJAna. e rIte : sAdhutAnI pagadaMDI 110
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ carotaranA kheDUtonI khetI suMdara gaNAya. paNa emanuM moTuM have dhana tarapha gayuM che, eTale emanAM chokarAMnA hAthamAM e jJAna salAmata rahevAnuM nathI. leMghA ane koTa paheranArathI khetI na thaI zake. kheDUtoe ame lUMTAIe chIe e zabda na ja bolavo joIe. tene mATe jAgrata raho. kheDUta lokane ghera na jAya paNa loka kheDUtane ghera Ave. eTale to tene jagatano tAta kahyo che. paNa e tAta kahevAthI phalAzo nahi. kharekharA tAta banajo. tame gAmaDAnA bhalAbhoLA loko e zAkhane bagADazo nahi, ene sAcI pADajo. ApaNe pavitra banavuM joIe ane bIjAne mATe ghasAvuM joIe. rAdhanapuranA kheDUto vatI AbhAra mAnatAM temaNe jaNAvyuM ke prathama meM temane pUcheluM ke tamAre bI joIze? to kahe nA; ame to kapAsa vAvyo che. paNa moTI rela AvI ane kapAsa dhovAI gayo. eTale kheDUto doDIne AvyA mArI pAse. huM vicAramAM paDyo. bI kyAMthI lAvIza ? paNa prayatna Adaryo. sarakAre zakya teTalI madada karI, pachI mahArAjazrIe tamArI pAsethI ghauM apAvyA. Aje e bhAIone jarUra paDI tyAre tame madada karI. kAle tamAre jarUra paDe tyAre e bhAIo Ape. A sahakAranI bhAvanA thaI. - saMtabAlajI mahArAja bhAla naLakAMThAnI cokI karyA kare che ane koI durgaNa pesI nA jAya tenI kALajI rAkhe che. jyAre kheDUto bhUla kare che tyAre te bahu duHkhI thAya che. ApaNAM apalakSaNa kADhavA khUba mahenata teNe karI che paNa haju ApaNe samajyA nathI. svAmInArAyaNa dharmamAM eka kahevata che ke, "kusaMgInA phelamAM satsaMgInA roTalA" A vAkya keTalI badhI zikhAmaNa ApI de che ! ApaNe bacavuM hoya to vyasano choDavAM joIe. ApaNe keTalAye nAnAM nAnAM vyasanonAM gulAma chIe ane chatAMya kahIe chIe ke ame svataMtra chIe. meM jelamAM ghaNA bahAravaTIA joyA. bahAdura bahu. paNa bIDI mATe DhIlADhapha thaI jAya. eka...eka... karatAM pAchaLa doDe. ane eka phUMkanI talapa mATe paNa kAlAvAlA karavA maMDI jAya. ane bIjI vAta kheDUtonI ALasa viSe kahI. ApaNA kAmano koI kAryakrama nathI. ghaNoya vakhata navarAzano hoya paNa goThavaNanA abhAve kAmano pAra na Ave. trIjI vAta eka bIjAno sahakAra (sUMDhala) khoyo che. sau potapotAnuM khetara sAcave ane bIjAnuM na sAcave eTale pariNAme banenuM bhelAya. pachI paisA ApIne rakSaNa karavuM paDe. paNa paisAthI rakSaNa thatuM sAMbhaLyuM che ? e ApaNI pola che. kAyaratA che. eTale jAte rakSaNa karIe, lavAdathI jhaghaDA patAvIe, svAvalaMbI thaIe; ane paisA sAmuM sAdhutAnI pagadaMDI 111
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ na joIe. jo ATaluM karIzuM to vinobAjIe je saMdezo mokalyo che tene anurUpa thaI zakIzuM. ApaNA maMDaLane dezanA uttamamAM uttama puruSonA saMdezA maLyA che te kaMI tame bahu saMgaThita cho ke bahu utpanna karo cho te mATe nathI maLyA, paNa maMDaLa pachavADe je nIti ane tyAganI bhAvanA che eTalA mATe e saMdezA maLyA che. Aje kheDUta kahe che : "badhAya bhUla kare che, badhAya paisA kamAya che to ame zuM guno karyo ?' paNa A vAta sArI nathI. ApaNe khAnadAnI na choDavI joIe. kUtaruM karaDe eTale ApaNAthI na karaDAya. koI chetare mATe huM ene chetarI AvuM e eka jAtanI nabaLAI che kheDUtoe peDhIothI UtarI Avelo svabhAva na choDavo joIe. vinobAjI kahe che: "tame vagara paise jIvavAnI kaLA zodho' amadAvAdanA zeThIAne ghauM joItA hoya to te gAmaDAmAM tamArI pAse Ave paNa Aje to UlaTI gaMgA vahe che. tame mAthe UMcakIne tyAM doDo cho. kAraNa ke tamAre rUpiyAnI jarUra paDe che. ApaNA ghauM saDI jAya tevA hoya che, rUpiyA saDatA nathI. paNa e rUpiyA aNIne vakhate khAvAnA kAmamAM nahi Ave e dhyAna rAkhajo. tamAre tyAM sahakArI maMDaLIo thAya che e zubha cihna che paNa eno duraupayoga na thAya e jojo. keTalIkavAra vyakti pApa kare che tema sahakArI pApa paNa thAya che. evuM pApa tamArI maMDaLIomAM na pesI jAya tenI kALajI rAkhajo. ApaNA mAlanuM utpAdana ane kharIda vecANa sahakArI dhoraNe thavuM joIe. keTalAka dhaMdhA ghera karI levA jevA hoya che. savAramAM tame joyuM haze ke eka cAra varasanI chokarI keTaluM suMdara kAMtatI hatI ! tame roja eka rUpiyAbhAra kAMto to bAra mahine navazera sUtara kaMtAI jAya ane tenuM chatrIsa vAra kApaDa taiyAra thAya ! ane enA kapaDAM AkhuM varasa cAle. kapAsa to gharano hoya ja eTale temAMthI sUtara taiyAra karIe to vaNATa sarakAra maphata karI Ape che. kevo sarasa dhaMdho che! chatAM ApaNe kApaDa mATe paDApaDI ane bUmAbUma karIe chIe. upaniSadamAM cAra vrato batAvyAM che. annanI niMdA nahIM karuM, utpanna karIza, koIne bhUkhyo nahi kADhuM, ane bagADIza nahi. A cAra vratono ekeeka kheDUta vicAra kare ane tene jIvanamAM AcaravAno prayatna kare. jamInanA ekIkaraNa bAbatamAM eka TharAva AvavAno hato. tenI pUrvabhUmikA carcatI vakhate garamAgarama carcA thaI. temAM pU. saMtabAlajIe jaNAvyuM : "ekIkaraNano kAyado to pasAra thaI ja gayo che. eTale jo ApaNe ema kahIzuM ke amAre ekIkaraNa ja nA joIe to game teTalo virodha haze topaNa te aTakavAno nathI. vaLI bIjI 112 sAdhutAnI pagadaMDI
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAta paNa ApaNe yAda rAkhavAnI che. jenI jeTalI jamIna haze tene teTalI ja rahevAnI che. phakta arasaparasa pherabadalI thaze. eTale jo ApaNe gAmane eka kuTuMbanI jema mAnIzuM to bahu AMcako nahi lAge. sarakAra ekIkaraNa mATe game te jAtanuM vicAratI hoya paNa mArA vicAra pramANe huM tamane khAsa Agraha eTalA mATe karuM chuM ke ApaNe gAma ane AkhA pradezanI niyojananI dRSTie A vastu ApaNI jAte karavI paDaze tene badale jo Ave ja che to ApaNe hoMzathI svIkArI laIe ane emAM AvatI sAcI muzkelIo nivArIe. eTalA mATe ja A TharAva dvArA sarakArane ApaNe vinaMtI karIe chIe ke ekIkaraNa vakhate ApaNA eka kAryakarane hAjara rAkhe ane gAma AgevAno amaladArone sahakAra Ape jethI vaLa pramANe ane saune saMtoSa thAya tevI rIte plaoNTa pADI zakAya.' paNa Aje vyaktigata jIvana jIvavAnuM khUba koThe paDI gayuM che, je jamIna potAnI mAnI che ane tenI sAthe je mamatA baMdhAI gaI che te choDavI gamatI nathI. A kAraNothI sabhAmAM plaoNTa saMbaMdhI virodha dekhAvA lAgyo eTale keTalAka kAryakarone lAgyuM ke lokone na gamatuM hoya to A TharAva paDato mukAya to sAruM; jethI maMDaLa bAbatamAM khoTI chApa na UThe. paNa pU. saMtabAlajIe Agraha rAkhyo ane chevaTe TharAva pasAra paNa thayo. A upara zrI ravizaMkara mahArAje eka suMdara dRSTAMta ApyuM. temaNe kahyuM ke sabhAne TharAva nA gamyo tene nA pADavA jeTalI hiMmata batAvI te uttama che. vaLI keTalAke ema paNa kahyuM ke TharAva ja nA mUkazo. paNa e to pelA sasalA jevI vAta che. sasalA pAchaLa kUtaruM paDyuM ane doDatAM doDatAM bahu thAkI gayuM tyAre koI joI na jAya te mATe kAna AgaLa karyA ane thobhyuM. paNa ethI to e pakaDAI jAya che. tema TharAva nahi mUko tethI kAyado aTakaze nahi. e to AvI pahoMcyo che. eTale mahArAjazrInA vacanane vicArapUrvakanI zraddhAthI tame svIkAryuM te khUba sAruM karyu che. baporanA pazu harIphAI rAkhI hatI. temAM AsapAsanAM 12 gAmoe bhAga lIdho hato. 88 gAyo, 17 joDa baLada ane 10 sAMDha ANyA hatA. AnuM udghATana lokasevaka zrI babalabhAI mahetAe karyuM hatuM. zrI phalajIbhAI DAbhIe sauno AbhAra mAnyo hato. sAdhutAnI pagadaMDI 113
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 tA. 28-1-51 thI 1-2-51 : amadAvAda akhila bhArata koMgresa mahAsamitimAM hAjarI : cAMgodarathI nIkaLI amadAvAda AvyA. aMtara 14 mAIla haze. utAro zAMtinagaramAM lakSmIcaMda jhaveracaMda saMghavIne tyAM rAkhyo hato. bIje divase gujarAta vidyApIThamAM AvyA. kAraNa ke ahIMthI mahAsamitimAM jaI zakAya ane kAryakrarone maLavAnuM paNa thAya. mahArAjazrIne mahAsamitimAM atithi-mahemAna tarIke AmaMtraNa maLyuM hatuM. utAro vidyApIThamAM 84 naMbaranI rUmamAM hato, paNa ahIM joyuM ke 250-10050 rUpiyAnI TikiTa lenArane AgaLa besavAnuM che ane kAryakartAo jemane pAsa ApavAmAM Ave che temane eka pachavADe besADavAnA che. tyAre temaNe tenA virodha tarIke potAnI beThaka kAryakaro sAthe laI lIdhI AthI kAryakarone khUba UMDI asara thaI. kamamAM kama koMgresamAMthI A vastu javI joIe. dhana karatAM kAryanI pratiSThA vadhaze to ja sArA kAryakaro maLaze. jemaNe tana ane mana nicovyuM che tenuM sthAna AgaLa hovuM joIe. te ahIM na banyuM. maNibhAI ane mIrAMbahenane kAryakaronA pAsa maLyA hatA. miTiMga ra930-31 ema traNa divasa cAlI. chelle divase badhAnuM samUha bhojana hatuM. paMDita javAharalAla nehara, puruSottamadAsa TaMDanajI vageree bhAga lIdho hato. bhojana sthAne raMgoLI pUrIne suMdara kalAtmaka rIte zaNagAryuM hatuM. bhojana sAduM ane rezananA mApa pramANe ja apAtuM, khUTatI vastumAM zAkabhAjI vadhu apAtI. amArI rUmamAM roja savAra sAMja prArthanA thatI ane temAM ghaNA kAryakaro bhAga levA AvatA, carcAo karatAM. mahArAjazrI zeTha goviMdaprasAda, ajItaprasAda jaina ane keTalAka mahAsamitinA sabhyone maLyA hatA. rasikabhAI gRhapradhAna, DhebarabhAI paNa maLavA AvI jatA. Ama dezanA moTA moTA netAono ahIM paricaya thayo. 114 sAdhutAnI pagadaMDI
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ akhila hiMda zAMti pariSadanA nAme levAtI sahI aMge paMDita javAharalAlano spaSTa abhiprAya akhila hiMda zAMti samiti taraphathI hAlamAM je jorazora AMdolana "aNubomba para pratibaMdha" e vAtanuM cAle che, te paikInA pracAraka bhAIoe mArI pAse sahI mAgI hatI ane A aMge tA. 30-1-51nA roja khUba lAMbI carcA pachI meM teone chApela patrikA para sahI na ApI, paraMtu eka saMdezo Apyo hato. je saMdezo nIce mujaba che. jApAna para aNubaoNmbano prayoga thayo ane emAM je lAkho mANaso homAyAM e divasa vizva mATe bhAre karuNa divasa hato." keTalAka zAMtivAdIo aNubaoNmba para pratibaMdha aMge mahArAjazrIne maLavA AvyA hatA. A aMge temaNe pote ja vigate AkhA praznanI chaNAvaTa karIne je lekha lakhyo che te ja ahIM Apavo yogya dhAruM chuM. paMDita javAharalAlajIe potAnA hastAkSaramAM emano abhiprAya mahArAjazrIne lakhI mokalyo hato te paNa sAthe ja che. be vizvayuddho bAda je trIjA vizvayuddhano prayatna thaI rahyo che te sAme vizvazAMtimAM mAnanArAoe AjanI duniyAnA be mukhya dezo-raziyA ane amerikAne veLAsara cetavaNI ApavI joIe. saMbhava che baMne dezo pAse aNubomba hoya ! raziyAe cInane kabaje levAmAM je utAvaLa karI che, teNe keTalAMya rASTrone maMthanamAM nAkhI dIdhAM che. mUDIvAdane nAme jeo phisiyArI vAto kare che temAM amone vizvAsa nathI. jema sAmyavAdI praNAlIoe Aja lagI je utAvaLa ane sAdhanono upayoga karyo che; tethI te vicArasaraNInA agresara sAthe paNa amo sahamata nathI. amo eTaluM mAnIe chIe ke baMne mukhya dezoe hizna sAdhano upara aMkuza mUkI sAdhanazuddhi ane lavAdI paddhatithI potAnA siddhAMtono pracAra karavo joIe. Aje duniyAnI mAnavajAta AvA bhayaMkara ane jabarajasta mAnava hatyAkAraka yuddhathI kaMTALI gaI che. paNa Ano ukela nAnA nAnA udyogo ane gAmaDAMonA utthAna para che. jhaghaDALuM praznono ukela lavAdI siddhAMto para lAvavo joIe. "A zraddhAnA baLe zIdhra mAnavasaMhAra karanArAM tIkSNa hathiyAro para aMkuza Avavo ja joIe emAM zaMkA nathI." uparano saMdezo ApyA pachI mane thayuM ke paMDita javAharalAla neharuno mata joI lauM. eTale meM tA. 31-1-51nA roja nIcenI matalabanuM lakhANa lakhyuM : sAdhutAnI pagadaMDI 115
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ "akhila hiMda zAMti samiti vize Apano zo anubhava che, ane sTokahoma pariSadano ullekha karatI e patrikAmAM sahI ApavA saMbaMdhamAM Apano zo mata che?" jenA pratyuttaramAM paMDita javAharalAla nIce pramANe lakhI mokalyuM : ___ "merI rAya meM sTokahoma ke apIla para hama meM se kisI ko hastAkSara nahIM dene cAhiye / aNuboma ke bAre meM hamArI rAya to sApha hai aura isako bArabAra kahA gayA hai| lekina sTokahoma ke apIla meM aura bAteM bhI baMdhI huI hai jisa se loga anucita lAbha uThAte haiM / tA. 32-2-52). javAharalAla nehara * tA. 2-2-51 : sarakheja amadAvAdathI nIkaLI sarakheja AvyA. aMtara ATha mAIla haze. utAro upAzrayamAM rAkhyo hato. zAnti samitinA eka bhAI maLavA AvyA hatA. * tA. 3-2-51 : sANaMda sarakhejathI nIkaLI sANaMda AvyA. aMtara ATha mAIla. utAro davAkhAnAnA meDA upara rAkhyo hato. Aje sANaMda paragaNAnA 32 gAmanA bhaMgI bhAIo ekatra thayA hatA temAM mahArAjazrIe keTaluMka mArgadarzana ApyuM hatuM. * tA. 4-2-51 : chAroDI sANaMdathI nIkaLI chAroDI AvyA. aMtara sADA ATha mAIla. nivAsa upAzrayamAM rAkhyo hato. baporanA jAherasabhA thaI hatI. * tA. pa-ra-pa1 : cosvaDodarA sANaMdathI nIkaLI dedira gAme thoDuM rokAI cora vaDodarA AvyA. rAtre sabhAmAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke cora vaDodarA nAma ApaNA mATe kalaMkarUpa che, e nAma badalAvavA tame prayatna zarU karyo che, paNa sAthe sAthe kAma paNa badalavAM paDaze. ghaNA vakhatanI paDelI Tevo kADhatAM vAra lAge, paNa te mATe tamAre puruSArthanI sAthe IzvaranI prArthanA paNa karavI joIe. uparAMta kevaLa IzvaranuM nAma lIdhe paNa nahIM cAle, dilano pastAvo paNa thavo joIe. rasto bhUlyA hoya to game teTalA AgaLa cAlyA hoIe topaNa pAchA vaLavuM paDaze. dezanA saMyogo paNa badalAyA che. tene sAme rAkhI nIti ane nyAyathI jIvIzuM to ApaNe sukhI thaIzuM. 116 sAdhutAnI pagadaMDI.
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 6-2-51 : jakhavADA co2vaDodarAthI nIkaLI jakhavADA AvyA. aMtara sAta mAIla haze. rAtre AjanI paristhitimAM hiMdanuM sthAna' e viSaya upara pravacana thayuM. 0 tA. 7-2-51 thI 11-2-51 : viramagAma jakhavADAthI nIkaLI viramagAma AvyA. aMtara cha mAIla. utAro koMgresa samitimAM rAkhyo hato. A vakhate bahu pravacano na karatAM mukhya mukhya saMsthAo ane kAryakarone maLavAnuM ane teno abhyAsa karavAno kAryakrama rAkhyo hato, rAtre prArthanA sabhAmAM harijana chAtrAlayanA vidyArthIo AvyA hatA. eka divasa baporanA 3 thI 4 parakoTAmAM bAlamaMdiranI mulAkAta lIdhI. bALakoe potAno kAryakrama batAvyo pachI mahArAjazrIe saraLa bhASAmAM bALako Izvarane kaI rIte oLakhe te samajAvyuM hatuM.vAlIone paNa yogya sUcano karyAM hatAM. ahIMnA kAryakrama pachI harijana chAtrAlayanI miTiMgamAM hAjarI ApI keTalAMka sUcano karyAM. chAtrAlayanuM nAma ThakkarabApA rAkhavA sUcavyuM. rAtre bhaMgIvAsamAM jAherasabhA rAkhI hatI. prathama bALakoe svAgata gIta gAyuM. pachI mahArAjazrIe jaNAvyuM ke, mane ghaNo AnaMda thAya che ke prathama pravacana RSi (bhaMgI)vAsamAM thAya che. citra bahu jhAMkhuM che paNa koI divasa prakAzaze ema AzA huM rAkhI rahyo chuM. sRSTino eka niyama che ke je mANasa bahu nIco paDe che te koI divasa UMce paNa caDhe che. bAIbalamAM eka vacana che ke, 'he daridrIo ! tame AnaMda pAmo devanuM rAjya tamArA mATe che.' Ano e artha nathI ke ApaNe daridra rahevuM, paNa je lokothI pheMkAIne daridra bane che tene Izvara vadhu yAda kare che. svarAjya AvyuM tyAre kalpanA hatI ke badhAM eka thaIne rahIzuM. paNa bIjuM varasa cAle che chatAM ApaNA chUTAM paDelAM bhAMDuone eka nathI karI zakyA. kAyadA karIne saMtoSa mAnI lIdho che. jenA vaDavAo devuM karIne gujarI gayA che, tenA suputro e devuM pUruM na thAya tyAM sudhI nirAMte UMgha laI zakatA nathI. ApaNe sAcA suputro hoIe to je devuM karyuM che, aspRzyatAnuM tene pheDyA sivAya kema rahI zakIe ? Aje ApaNuM cetana cAlyuM gayuM hoya tevA DhIlA banI gayA sAdhutAnI pagadaMDI 117
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ chIe. je divase RSivAsamAM sabhA hoya tyAre kasbAnI ke nagaranI vadhumAM vadhu saMkhyA hAjara hoya eTaluM ja nahi temane mana utsava hoya tevo divasa Avaze tyAre sAMbhaLavAmAM ane kahevAmAM vadhu rasa Avaze. hatAza thavAnI jarUra nathI. jAgrata thavAnI jarUra che. 0 tA. 9-2-51 : AjanuM pravacana mAMDalIyA phaLImAM rAkhyuM hatuM. Aje pU. ravizaMkara mahArAja AvyA hatA. eTale emano lAbha paNa maLyo hato. 0 tA. 10-2-pa1 : AjanI jAhera sabhA harijana chAtrAlayanA cokamAM rAkhI hatI. ravizaMkara dAdAe pravacana karyuM hatuM. * tA. 11-2-51 : savAranA vepArIonI miTiMga rAkhI hatI. te pachI zikSakonI miTiMga thaI. 10 thI 11 vyAyAmazALAnA vidyArthIo sAthe vArtAlApa rAkhyo hato temAM koMgresa sAme ThIka ThIka asaMtoSa hato. mahArAjazrIe samajAvyA hatA. - baporanA 3-30 vAgye tAlukAnA kAryakaronI miTiMga rAkhI hatI temAM mukhya prazna kaMTrola kADhI nAkhavA aMgeno hato. A mATe gAmaDAnA nakkara AMkaDA ane svaicchika sahAyo levAnuM nakkI thayuM. chellI jAherasabhA suthAraphaLI cokamAM thaI temAM mahArAjazrIe ahIMnA cAra divasanA nivAsa daramiyAna je joyuM jANyuM teno nicoDa kahyo. lokoe khUba ja sahakAra Apyo ane lAbha lIdho. * tA. 12-2-51 : dhAkkI viramagAmathI nIkaLI dhAkaDI AvyA. aMtara cha mAIla. utAro corAmAM. baporanA sabhA thaI hatI. tyAMthI nIkaLI vaghADA AvyA, aMtara cAra mAIla haze. * tA. 13-ra-pa1 : mAMDala vaghADAthI nIkaLI mAMDala AvyA. aMtara sADA pAMca mAIla. utAro vidyAmaMdiramAM rAkhyo hato. baporanA 3 thI 4 mahAjanamAM praznottarI rAkhI hatI tyAMthI harijanavAsamAM gayA hatA. 118 sAdhutAnI pagadaMDI
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 tA. 14-2-51 : dasADA mAMDalathI nIkaLI dasADA AvyA. aMtara cha mAIla haze. harijanavAsanI mulAkAta laI mahArAjazrIe vyasana nahi karavA ane mAMsAhAra choDavAnuM kahyuM. tyAM 28 bhAIoe jiMdagIparyata mAMsAhAra na karavAnI pratijJA karI, zrI ravizaMkara mahArAjanA pradeza banAsakAMThAno pravAsa banAsakAMThAnA kheDUtono khUba Agraha, zrI ravizaMkara mahArAja e pradezamAM kAma kare, ane gaI sAla bhAlanA kheDUtoe banAsakAMThAne bI ApeluM tethI vadhelA saMbaMdho, e badhuM jotAM mahArAjazrIno pravAsa thoDA vakhata mATe banAsakAMThAmAM goThavAyo hato. 0 tA. 14-2-51 : dasADA tA. 15-2-51 ? paMcAsara dasADAthI pravAsa karatA karatA ane paMcAsara AvyA. ahIMthI vaDhiyAra pradeza zarU thAya che. Akho pradeza bhAlanA jevo khAro che. jamInaLa khArAM hovAne kAraNe kUvA thaI zakatA nathI. paNa ahIM eka vepArIe hamaNAM boriMga karAvyuM che. 300 phUTa nIcethI UchaLatuM mIThuM pANI AvyuM che. A pANI khetIne mAphaka hovAthI temaNe suMdara khetI karI che. navAbInA vakhatamAM ahIM vIsapacIsa sAMtI hatAM. jamIna paDatara rahetI ane loko majUrI karIne jIvatA paNa koMgresa sarakAra AvyA pachI ane mahArAjazrInA prayatnathI lagabhaga 125 sAMtI thayAM che. sarakAre maphata jamIna, baLado mATe tagAvI, bI mATe tagAvI ane bIjI ghaNI rAhata ApI che eTale A sthiti AvI che. ahIMnuM eka vepArI TuMba sevAnI bhAvanAvALuM che. duSkALamAM mahArAjane eNe ThIkaThIka madada karI hatI. teo eka dharmAdA davAkhAnuM paNa calAve che. A davAkhAnAnA navA makAnanI uddaghATana vidhi pU. ravizaMkara mahArAjanA hAthe thaI. tyAM AgaLa pravacana karatAM temaNe jaNAvyuM ke : "zAstroe ApaNane kahyuM ke yajJa karIne khAo. yajJa eTale nItinuM, mahenata karIne khAvuM te. eno bIjo artha ghasAI chUTavuM paNa thAya che. mahenata karyA sivAya khAya te cora che, ema gItA kahe che. paNa samAja judI judI kakSAno banelo hovAthI badhA sAdhutAnI pagadaMDI 119
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ mANaso mahenatanuM kAma nahi karI zake. evA mANaso jo ghasAvAnI vRtti rAkhe, bIjAne mATe kaMIka karI chUTavAnI vRtti rAkhe to e paNa eka prakArano yajJa che. A davAkhAnuM paNa evI vRttimAMthI janme che; tethI mane AnaMda thAya che." | munizrI saMtabAlajIe jaNAvyuM ke : ""mANasa janme che tyAre kaMIka sAmagrI laIne Ave che. ene ApaNe puNyapApa kahIe chIe. e puNya ekalo na bhogavI zake. bIjAne paNa Ape. e vRttimAMthI sevA AvI che. paNa Aje juduM che. mANasa kamAto thAya che tema kaMjUsa thato jAya che. ene dhanano roga lAgu paDyo che. AmAMthI bacavA jo ghasAI chUTavAno maMtra apanAvI laIe to sukha ane zAMti meLavI zakIe. A davAkhAnuM calAvavA zeTha paisA Apaze paNa prANa to DaoNkTaro che. ahIM je DaoNkTara maLyA che te jarUriyAta to le, paNa evI daSTi rAkhe ke loko taMdurasta kema bane, ane kema sukhethI jIvana jIvI zake. Aje DioNkTaro upara eka AkSepa che ke loko mAMdA kema paDe ane huM vadhAre paisA kamAuM. A AkSepane ahIMnA DaoNkTara khoTo pADaze evI AzA rAkhIe. pahelAMnA vakhatamAM ApaNe Arogya kema rahe tene mATe niyamo pALatA. sUtI vakhate bhagavAnanuM nAma letA ane UThatI vakhate sUryadAdAnAM darzana karatA ane kahetA : tArA jevo tejasvI banAva. Aje DaoNkTaradAdAne kahIe chIe; davA ApIne tejasvI banAva. hAthe karIne darda UbhAM karIe chIe; ane sahevAnI dhIraja nathI eTale iMjeksananI mAgaNI karIe chIe. AjanAM vyasano e mAMdA paDavAnI davA che. cA ane bIDI mukhya vyasana che. tenI pAchaLa bIjAM Ave che. emAMthI jo nahi bacIe to game teTalAM davAkhAnA karIzuM topaNa taMdurasta nahi rahI zakIe. * tA. 16-51 : zaMkhezvara paMcAsarathI zaMkhezvara AvyA. A gAma jaina lokonuM yAtrAdhAma che. ahIM bahu jUnA vakhatanI eka mUrti che. loko temane dAdA nAmathI saMbodhe che. yAtrALu mATe bhojanazALA cAle che. kArtikI pUnama ane caitrI pUname moTo meLo bharAyA che tyAre tenI vizALa dharmazALAo UbharAI jAya che. A bAjunA badhA gAmomAM bhAlanA ghauM maLavAthI loko khUba rAjI thatA hatA. teo kahetA ke : "jo amane e ghauM nA maLyA hota to amArI badhI jamIna paDatara raheta. have sAdhutAnI pagadaMDI 1 28
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarakArane ame pahele dhaDAke badalo ApI daIzuM." A ghauMnI loko upara keTalI badhI asara hatI te nIcenA prasaMga uparathI jaNAI Ave che. amo eka gAmane pAdare thaIne cAlyA jatA hatA. loko amane bahu oLakhatA nahotA. te vakhate eka mANasa jaMgala jaIne AvatA hatA temane koIe kahyuM : ""A ravizaMkara mahArAja ane saMtabAlajI mahArAja jAya che. eTale e doDyo pAchaLa, aMtaramAM khUba bhAva paNa kaMI bolI zakyo nahi. dAdAe be cAra vakhata kahyuM : "pAchA jAva' paNa zeno jAya ? thoDo vakhata Ubho rahe ne vaLI pAcho cAle. chelle bahu Agraha karyo tyAre ghaNI khammA annadAtAne ema salAma karatAM karatAM thobhyo ane amo dekhAyA tyAM sudhI sthira Ubho rahIne tAkI ja rahyo. * tA. 17-2-51 : mujapura zaMkhezvarathI mujapara thaI samI AvavA nIkaLyA. rastAmAM loTezvara mahAdevanI jagyA AvI. ahIM paththarathI bAMdhelA jUnA vakhatanA cAra kuMDa che ane vacce kUvo che. gAmane pharato jUno killo che. ahIM paNa caitra mAsamAM moTo meLo bharAya che ane bhUtapalIta kaDhAvanArAM asaMkhya vahemI loko ekatra thAya che. * tA. 18-2-51 : samI loTezvarathI samI thaI varANA AvyA. Akho rasto jaMgalI bAvaLonAM asaMkhya vRkSomAMthI pasAra thayo. rastAmAM puSkaLa dhULa ane te paNa eTalI bArIka ke paga mUkIe eTale nIcethI sarakIne cAre bAju UDe. bAvaLano upayoga loko kolasA pADavAmAM kare che. navAbanA vakhatamAM to eka ja potAnI mAnItI vyaktine kaoNnTrAkTa apAto. te have baMdha thayo che. paNa sarakAra bAvaLa kApanAra pAsethI kaMIka rakama levA icchatI hatI. eTale dAdAe prayatna karyo. temaNe kahyuM ke : "duSkALamAM lokono AnA upara ja jIvanaAdhAra che. e nahi kApavA do to enA jeTalA paisA Avaze teTalA ugharAvanAra khAI jaze ane lokone beThAM beThAM khAvAnuM ApavuM paDaze te juduM." A vAta sarakArane gaLe UtarI ane chUTa apAI. Aje eno lAbha garIba mANaso sArA pramANamAM laI rahyAM che. jayAM juo tyAM kolasAnI bhaThThIo cAlatI ja dekhAya. A gAmamAM dAdAnA prayatnathI sAdhutAnI pagadaMDI 1 21
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ boriMga thayuM che. AvuM enI meLe nIkaLatuM pANI A lokoe prathama ja joyeluM eTale loko vadhAmaNAM devA AvelA. pANI mIThuM che paNa A hajAro gaeNlana pANIno upayoga sthAnika loko khetI mATe nathI karatA, eTaluM sAruM che ke hamaNAM bahAra gAmanA kaNabI AvyA che temaNe upayoga karavA mAMDyo che. ahIM khoDiyAra mAtAnuM eka prakhyAta jUnuM sthAnaka che. A mAtA pAraNuM baMdhAve che evI mAnyatAthI loko bAdhA karavA Ave che. AjubAjunA gAmonI baheno caitra sudI bIjathI caitrI pUnama sudhI vadhAmaNAM devA Ave che. * * * mujaparathI loTezvara mahAdeva AvyA. ahIM caitra mAsamAM moTo meLo bharAya che. bhUtapizAca kADhe che. ahIM thoDuM rokAI samI AvyA. aMtara nava mAIla. utAro upAzrayamAM rAkhyo hato. ahIM veDachIvALA cunIbhAI mahetA maLavA AvyA, rAtrisabhAmAM pU. ravizaMkara dAdAe kahyuM ke : munizrI saMtabAlajI jaina saMpradAyanA sAdhu che. emaNe dIkSA grahaNa karI parivrAjaka thaI pravAsa karatA hatA. paNa emane lAgyuM ke duniyAmAM dareka mANasa potAnA mAnI lIdhelA vADAmAM rahe che ane kalaha utpanna kare che. e vADAnA vaDAo mahAna hatA. temaNe ciMtavana karIne prajAnA kalyANa mATe siddhAMto ApyA. paNa ApaNe na samajyA. munizrIne eka vastu jaDI ke duniyAmAM prema sivAya koI moTI vastu nathI e mATe emaNe vAtsalya zabda pasaMda karyo. prema sivAya vAtsalya na lAvI zakAya ane vastunI khUbI jANIe tyAre prema Ave. vanaspati upara paga daIne cAlIe chIe, paNa koI vaida e vanaspatinI khUbI batAve ke tenAthI A duHkha maTe che to paga nahIM mUkIe. tema munizrIe sarvadharmano abhyAsa karyo, khUbIo jANI ane potAnA dharmamAM sthira rahIne sarvadharmanI upAsanA kare che. temaNe batAvelI prArthanA roja savAra sAMja bolAya che. sarvadharma sevA karavI emAM mahAvIra mahAtapasvI thaI gayA te, buddha, kRSNa, rAma, Izu, hajarata sAheba, badhA mahApuruSono bhAva joIe chIe tyAre bhakti utpanna thAya che. koI dharma kharAba nathI. AvI vRtti UbhI na thAya tyAre jhaghaDA thAya che. vaLI teo kahe che vizvazAnti lAvavA prema lAvavA nAtajAtanA, poSAka ane ziSTAcAro 122 sAdhutAnI pagadaMDI
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ vikAsamAM ADe AvatA nathI. dareka ziSTAcAra pALavA chatAM vikAsa kare che. munizrI page ja pravAsa kare che. rAdhanapura thaI pAlanapura, sAbarakAMThA pharIne pachI asala sthAna bhAlamAM jaze. prajAne kema lAbha maLe tenA mATe eka vicArasaraNI nakkI thaI che. keTalAka mANaso bole che, paNa mahArAjazrI sadAcArI thAo pavitra thAo ema mAtra bolatA nathI, paNa tevA banI zakAya te mATe cokkasa kAmo paNa kare che. pote pachAta varganI sevA karI zake teTalA mATe ekalA vihAra kare che. bhAlanaLakAMThA pradeza napANIo che. teo mAtra upadeza ApIne besI na rahyA bhUkhyAne roTalo kema maLe ane roTalo maLyA pachI mANasa pApI na banI jAya, te mATe dharmanuM ciMtana paNa vadhe e mATe be bAjuthI kAma zarU karyuM. taLAva UMDAM karAvyAM, pANI vahI na jAya mATe baMdha bAMdhavAnI preraNA ApI. eka bhAInI madadathI jalasahAyaka samitinI zarUAta karI. pIvAnA pANInI, taLAvanI vagere sagavaDatA karI. sAthe sAthe emaNe sAmAjika sudhArA karAvyA. moTI moTI sabhAo bolAvI AkhI komanuM nAma badalAvyuM. dArU, mAMsa choDAvyAM, cA-bIDI choDAvI, lagnanA dhArA ghaDI ApyA. mahArAjanA mANaso kAma kare to lokala borDa karatAM sastu ane sAruM kAma karI batAve eTale sarakAre paNa madada ApI. duSkALa pAra utarAvyo. ghAsa, tela, goLanI dukAno karAvI. bhaNatA chokarAone duSkALamAM madada mATe bolAvyA. thoDI bhUlo karI te baradAsta karI, jayAM jarUra hatI tyAM ghAsa nIraNa apAvyuM. kheDUto nisteja nA thaI jAya te mATe ghauM pAkyA tyAre pratidAna mAgyuM mane kahyuM ke, tamAre joIe to rUpiyA laI jAo. mAre jarUra nathI. pote ATalI badhI pravRtti kare che chatAM AtmabhAna na bhUlAya eTalI kALajI rAkhe che. hamaNAM ja ApaNe tyAM (rAdhanapura vibhAgamAM) ghauMnI taMgI paDI tyAre huM mUMjhavaNamAM hato. mahArAjazrI mArI mUMjhavaNa samajI gayA, temaNe mane lakhyuM, huM tamane eka lAkha maNa bInA ghauM kheDUto pAsethI apAvIza. mane AzA nahotI paNa acaMbA sAthe te maLyA. kheDUtoe bAMdhelA ja bhAve, haLa choDIne kevaLamAMthI ghauM kADhI ApyA. pAMsaTha hajAra maNa ahIM lAvyA, eMzI hajAra maNa sarakArane ApyA. kheDUto upara bahu asara temanI che. kheDUta maMDaLa sthApyuM che, moTA pAyA para, paNa temano siddhAMta che nIti ane tyAga. sAdhutAnI pagadaMDI 1 2 3
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU. hodAnA pravacana pachI saMtabAlajI mahArAje kahyuM : dAdAne lIdhe mane banAsakAMThAnuM AkarSaNa rahyA karatuM hatuM. kheDUtono Agraha ane mArI icchAthI AvavAnuM thayuM che. hiMda AjhAda thayuM che. hiMdu zabda e komavAcaka nathI. makkAnA musalamAno je che teya hiMdu kahe che, dezavAcI nAma che. rAdhanapura navAbanuM rAjya hatuM. ahIM be komo premathI rahetI, paNa chellA kALamAM matabheda UbhA thayA. A matabheda dharmanA nahotA paNa svArthanA hatA. bIjI vAta A pradezamAM corI bahu vadhI gaI che. e corI loka jAgRtithI, asahakAra karavAthI kAyamI aTakaze. polIsathI nahi aTake. trIjI vAta bI saMbaMdhanI. dAdA bhAla naLakAMThA prAyogika saMghanA pramukha che. temanI naitikatAthI ghauM maLyA che. jo bIjA koIne joItA hota to huM kaheta topaNa Apata ke kema e savAla hato. pahADa Izvarano mAnavo joIe. veDachI AzramanA zrI cunIbhAI mahetA sAthenI praznottarI (hamaNAM sUrata jillAnA veDachI AzramamAM zrI jugatarAmabhAInA sauthI jUnA sAthI cunIbhAI maLavA AvyA hatA. teo hAlamAM sevaka TukaDI sAthe mAMDavI tAlukAmAM pagapALA pravAsa kare che. temaNe pratyeka gAmane sAru agiyAra agiyAra divasa nakkI karelA che. tevAM cAra-pAMca gAmonA pravAsAnubhavo paNa teo lAvyA hatA. e pravAsAnubhavo paikInA keTalAka mArgadarzaka bane tevA che. saurASTramAM zrI AtmArAma bhaTTe ane eka bIjA bhAIe paNa pagapALA pravAsano kAryakrama yojyo che. A aMge ahIM huM kazuM nahi lakhuM; paNa temaNe je prazno pUchyA te saMbaMdhe meM tathA ravizaMkara mahArAjazrIe kahyuM, teno sAra mArI Dhabe ahIM ApI dauM chuM.) prazna : vyaktigata prArthanAmAM ekAgratA AvatI hoya ema lAge che paNa sAmudAyika prArthanAmAM to dekhAva karavA jevuM banI jatuM lAge che, e viSe Apa kaMIka kaho. uttara : vyaktigata prArthanA paNa jo kAyamanI thaI jAya to emAM ekAgratA rahe ja, evuM na kahI zakAya. kharI rIte prArthanA svayaMbhU hovI joIe, ane tevI svayaMbhU prArthanA koIka ja vAra thAya; paraMtu ema chatAM prArthanAnI Teva rAkhavA te sArI vastu che. manane ekAgra karavAno yatna karavA chatAM ekAgra na rahe; topaNa prArthanA cAlu rAkhavI, evo mAro mata che. tAtkAlika lAbha na dekhAya, toye pachInAM kAryomAM eno sAdhutAnI pagadaMDI 124
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhAva paDyA vinA raheto nathI. sAmudAyika prArthanAnuM mahattva huM e rIte AMkuM chuM ke tethI sAmudAyika vAtAvaraNanI jamAvaTa thAya che. aMgata samAdhAna mATe sau ekAMtamAM vyaktigata prArthanA bhale kare; paNa sAmAjika kAmo mATe sAmudAyika prArthanAne huM anivArya jarUrI mAnuM chuM ane A rIte samAjasevake banne prakAranI prArthanA karavI joIe. ravizaMkara mahArAja potAno anubhava TAMkIne mahArAje ahIM jaNAvyuM ke : 'ratana che' huM bolI jato; pUruM samajato paNa nahoto, chatAM e Teva hatI. jelamAM daLavAnuM AvyuM tyAre e prArthanAe mane navuM joma ApyuM. hAthanI banne bAjunI tejasvitAnuM kharuM rahasya mane tyAre samajAyuM. mane lAge che ke mananA maLane kADhavAne mATe vihita karmo karavAM joIe. maLa nIkaLyA pachI cittazuddhi thAya che. cittazuddhi pachI ja sAMcI prArthanA thAya che. gajeMdra, draupadI vagere bhaktono jyAre ekamAtra bhagavAna AdhAra thayo ane abhimAna gayuM tyAre ja prArthanA phaLI. dareka mANasa AvI prArthanA dareka vakhate na karI zake; ema chatAM prArthanAnI Teva rAkhavI sArI che. prazna : dhyAnamAM avalaMbananI jarUra kharI ? dhyAna viSe kaMIka kaho. uttara H huM pote padastha dhyAna u52 eTale ke 'japa' upara vadhu jora ApuM chuM. dhyAnanuM evuM che ke sau potapotAnI kakSA ane abhiruci pramANe avalaMbana le te icchanIya che. avalaMbanamAM paNa je vyaktine na joI hoya, tenA karatAM je vibhUtine joyela hoya, tenI zraddhA vadhu preraNAdAyaka nIvaDe che. mANase lakSya to sadguNo tarapha ja rAkhavuM joIe, paNa avalaMbanamAM bhale koI pratIka rAkhe. mIrAMbAI pAse zAligrAma (prathama) hatA, paNa dhyAna to 'vAsuDevamayaM sarva' hatuM ane to ja te prApta thayuM ane sthULa zAligrAma chUTI gayA. ravizaMkara mahArAja : mane lAge che ke japa eTale nAmoccAra ja nahi, paNa lagana. dhananI jene lagana hoya, te dhananuM nAma le ke na le, paNa tene meLavavAno rAtridina prayatna karyA ja kare che; kAraNa ke enI ene lagana che. gItAmAM kahyuM che : "satataM cintayanto mAM' jenuM je satata ciMtavana kare, tene teno sAkSAtkAra thAya ja che. joke e ekAgratA sthULamAM na jamAvatAM AtmA bhaNI ja vALavI joIe, to ja tene 'yoga' kahI zakAya. gItAmAM 'ciMtavana karanArane bhagavAna buddhiyoga Ape che.' te vAta ethI ja kahevAmAM AvI hoya ema jaNAya che. prazna : Izvara phaLa Ape che ? mAro potAno ja anubhava kahuM ke sana 1942mAM jelamAM javAnuM AvyuM. sevakone te vakhate kyAMyathI kazuM maLe tema nahotuM. kuTuMba mATe sAdhutAnI pagadaMDI 125
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuM? huM mUMjhavaNamAM hato, tyAM sTezana para eka bhAI acAnaka maLyA ane kahyuM : Apa jelamAM javAnA cho; huM jelamAM jaI zake tema nathI, mATe ApanA kuTuMbanI jarUriyAta ApavAno lAbha mane Apo." A mANase kazAya badalA vinA jela daramiyAna niyamita madada mokalyAM ja karI. mArI putrInI mAMdagImAM paNa prabhue prArthanA sAMbhaLI hoya evo sAkSAtkAra jaNAyo. uttara : Izvara phaLa Ape che; ema nahi paNa karmakAnUnathI AkhuM vizva sabhara che. arasaparasa ekamekanuM joDANa e to nimitta mAtra che. ApaNe eka ThekANe vAvIe ane bIje ThekANe enuM phaLa maLatuM jaNAya, paNa badhuM ja sahetuka banyA kare che. ApaNe ene camatkAra mAnI laIe chIe, paNa e camatkAra nahi, svAbhAvika niyamabaddha ghaTanA che. ravizaMkara mahArAjazrIe potAnA be anubhavo kahyA : "eka vakhata huM saDaka para pANImAM cAlyo jato hato. acAnaka nIce nALa UtaravAnuM mana thayuM. tyAM khetaramAM eka bAI koInI vATa joIne UbhI hatI. gAma bahu dUra hatuM ane bhAro caDhAvavAno hato. mane kahyuM ne meM caDhAvyo. ane turata mane pAchuM saDaka upara cAlavAnuM mana thayuM. kharI rIte nIce pANI vadhu ja hoya chatAM zA mATe cAlyo ? bIjI vAta kahuM : ekadA huM gAmaDe javA icchato hato. eka bhAIe khabara ApI ke "nadImAM pANI khUba che." mAMDI vALyuM. tyAM bIjA bhAIe kahyuM : "pelo ApanI vATa jato haze." mane thayuM ke tyAre to jauM. huM nadI AgaLa pahoMcyo ane eka bAI taNAya. loko beya kAMThe UbhA UbhA rADo nAkhyA kare, joyA kare; paraMtu meM to turata aMdara paDIne bAIne bahAra kADhI. barAbara te ja vakhata huM pahoMcyo. jo vahelo pahoMcyo hota to bAInuM zuM thAta, te na kahI zakAya. meM pachI vicAryuM ke barAbara A vakhate mane koNe tyAM mokalyo ? karmanA dhakkA evA hoya che ke jenI ApaNane gama nathI paDatI, paNa gItAmAM kahyuM che tema keTalIkavAra A banAvomAM ApaNe mAtra bIja nimitta ja banatA hoIe chIe. joke karma e ApaNI ja kRti che ane e kRtinAM phaLo AvyA ja kare che. kharI rIte to sukhaduHkhamAM ekabIjAne upayogI thavAno prayatna karavAmAM je sahajasevA ke samabhAva rahe che te ja ApaNo sAco puruSArtha. - saMtabAla 0 tA. 19-ra-pa1 : bApA varANAthI sarasvatI nadI oLaMgI ame bAsapA AvyA. ahIM paNa dAdAnA prayatnathI boriMga thayuM che. pANI mIThuM che paNa loko khetImAM upayoga karatA 126 sAdhutAnI pagadaMDI
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ nathI. A bAju dareka gAme khAtaranA eTalA moTA Dhaga paDyA hoya che ke jANe moTo DuMgara hoya tevo dekhAva lAge che. paNa paristhiti ane bIjAM kAraNone lIdhe loko teno upayoga nathI karatA. * tA. 20-2-51 : gopanAtha bAsapAthI gopanAtha AvyA. A badhAM gAmomAM dAdA amArI sAthe ja pravAsamAM hatA. ahIMnA rastAmAM ghauMnAM khetaro AMkhane ThArI de tevAM dIsatAM hatAM. A pradezamAM jillAmAM ahIMnA ghauM vakhaNAya che. kAraNa ke banAsa nadI relAIne potAno kAMpa ahIM ThAre che. eTale lAkha maNa ghauM A eka ja gAma pakave che. gopanAthI amo rAdhanapura AvI pahoMcyA. rojha ane tIDa mAravAmAM hiMsA kharI ? banAsakAMThAnAM gAmaDAM khUba purANAM che. temAM mUrtipUjaka jainonI vasati ThIka ThIka che. bahArano saMparka ocho hovAne kAraNe keTalAMka gAmomAM rUDhicustatA paNa khUba jovA maLatI hatI. evA eka gAmamAM rAtrisabhA hatI. tyAM jainonI saMkhyA ThIkaThIka hatI. sabhAmAM mahArAjazrIe pUchyuM ke koIne kaMI kahevuM che ? eTale eka bhAIe pUchyuM : C tIDa ane rojha mAravAM e hiMsA kharI ke nahi ? ane hoya to A sarakAra zA mATe marAve che ? Apa sarakArane na mAravAnuM jorapUrvaka kema nathI kahetA ?'' mahArAjazrIe jaNAvyuM ke Aje dareka praznane bahu lAMbI STithI jovo joIe. roja ke tIDa mAravAM e hiMsA che emAM koI paNa nA kahI zakaze nahi. paNa na mAravuM evuM jorapUrvaka kahIe tenI sAthe ja ApaNI javAbadArI paNa UbhI thAya che. e na bhUlavuM joIe. Aje mAtra bolavAthI ke dhana ApavA mAtrathI ahiMsA nahi pALI zakAya ke nahi paLAvI zakAya. jo javAbadArI na laIe to ApaNane virodha karavAno adhikAra raheto nathI. AvuM kahyuM eTale carcA thoDI vadhAre ugra banI. to pachI Apa ema kaho cho ke tIDane mAravA devAM ? mahArAjazrIe jaNAvyuM ke huM eka jaina sAdhu chuM. ane pANInuM TIpuM paNa nakAmuM na bagADavAnuM je dharma kaheto hoya, je dharma pANInA biMdumAM paNa asaMkhya jIva (vijJAnapUrvaka) che ema mAnato hoya, te dharmano namra anuyAyI, huM hiMsA karavAnuM kema kahI zakuM ? paNa jyAM sudhI mArI pAse anAja bace ane tIDo paNa bace evo koI sAdhutAnI pagadaMDI 127
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ cokkasa upAya nA hoya, koI batAvI paNa nA zakatuM hoya tyAM sudhI huM sarakArane kyA baLa para aTakAvI zakuM ? tIDono prazna, rojhono prazna ane vAMdarAono prazna judA judA prakAre vicAravA jevA che. mAtra iMdriyavikAsanI dRSTie ja nahi, paNa navI utpatti aTake; jUnAnA nikAlamAM mukhyatve ahiMsAnI dRSTi rAkhI nikAla kema thAya vagere vastu mane gaMbhIra vicAramAM mUke che. huM spaSTa mArgadarzana pAmI zakato nathI, tyAM lagI jema mAravAmAM saMmati nathI Apato, tema na mAravAnuM paNa bhArapUrvaka kahetAM saMkocAuM chuM. tame paNa zodhanamAM mane madada karo. juo, rojhano prazna mArI pAse Avyo tyAre mane je sUjhuyo te rasto meM batAvyo ke jo rojhane bacAvavAM hoya to mahAjanoe potAnA vIDomAM moTAM kampAunDa UbhAM karI nara ane mAdAne alaga alaga rAkhI jiMdagIparyata pALavAM joIe. tenAthI kAma levAya tevA akhatarA karavA joIe. joke AmAM paNa hiMsA to che paNa saravALe ahiMsA vadhAre che. pATaNamAM ame zvAnagRha joyeluM. temAM nara ane mAdAne rAkhavAnAM sthAna judAM judAM hatAM. kAraNa e hatuM ke eka vakhata gAyakavADa sarakAre kUtarAMne mArI nAkhavAno hukama karelo tyAre tyAMnA mahAjane kahyuM : "Apa nA mArazo. ame rasto kADhIe chIe." A rIte emaNe bacAvyAM paNa have pAchA te bhAIo paNa niSkriya thaI gayA che. - have tame samajI zakazo ke ahiMsAnI vAta bhAre bhoga mAge che. ahiMsAno artha mAtra na mAravuM eTalo ja thato nathI, paNa kevI rIte jivADavuM enI javAbadArI paNa UbhI kare che. Aje ApaNe je jAtanuM jIvana jIvatA hoIe temAM kAMI paNa pheraphAra na karIe, ane pelA utpAdaka zramajIvIone roTalAnA sAMsA paDatA hoya, dezane annanI sakhata taMgInI bhIti hoya, evI paristhitimAM ApaNe jAte khetImAM AtmIyatA parovI anotpAdanamAM kimatI ane sarvasparzI madada na karIe tyAM lagI ApaNI ahiMsAnI vAta asarakAraka na bane ema huM jouM chuM. jo sAco virodha hoya to asara kema na paDe ? tame gRhastho cho. tamAre jamIna meLavavI ahIM sahelI che. jAte karavAnI Teva bhale na hoya, paNa khetI ane gopAlanamAM mana parovo ane pAkane nukasAna karatAM prANIone bacAvavAno pratyakSa anubhava karI batAvo. A huM navI vAta nathI kaheto. jaina sUtromAM AvA zrAvakone ja ullekhapAtra zramaNopAsaka kahyA che. AvuM kaMIka karazo to sarakAra ane prajAne kaMIka kahI zakAze. e bAbatamAM huM tamArI sAthe ja chuM. mAruM baLa tamArA sakriya TekA upara AdhAra rAkhe che. sarakAra to prajAno paDachAyo che. prajAnA sAcA virodhane te na nakArI zake. 128 sAdhutAnI pagadaMDI
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka dAkhalo lauM. juo gAmamAM lUMTArA AvyA hoya, ApaNe bAraNAM baMdha karI aMdara ghUsI jaIe ane bahAra dhIMgANuM cAlatuM hoya tevA vakhate kahIe ke bIcArAne mArazo nA. to e vIranI hiMsA nahi kahevAya; jainanI ahiMsA paNa nahi kahevAya. kAyaranI ahiMsA bhale kahevAya. ane e vAta koI mAne paNa nahi. e to jyAre chAtI kADhIne mokhare pahoMco ane jaina gRhasthanI racanAtmaka ahiMsAno paraco lUMTArAne batAvo, ane pachI kaho ke na mArazo to tamArI asara vidyutavege thaze. joke A badhI vAto e bhAIonA gaLe UtarI nahi hoya; kAraNa ke teo to niSedhAtmaka ahiMsAnI ane teya binaracanAtmaka vastuthI TevAyelA jaNAtA hatA. paNa A vicAre temanA rUDhamAnasa 52 AMcako Apyo. ame bIjA eka gAme gayA tyAM paNa A rojha ane tIDanI vAta pahoMcI gayelI. A mahArAja to tIDone bacAvavAnuM kahetA ja nathI. evo artha karI koIe e to mAravAmAM mAne che ema paNa calAveluM; eTale prathama to vepArIoe rasa nA lIdho. paNa A mahArAja to badhA varganA rahyA eTale jAgIradAro, kaNabI, koLI vageree khUba ja rasa lIdho. te daramiyAna amAre keTalAka vepArIo sAthe vigate vAto thaI. khulAso thayo ane teo pastAtA jaNAyA. bapo2nA jAherasabhA pachI jyAre sAMjanA amAre bIje gAma javAnuM hatuM eTale taiyArI karavA mAMDI, paNa have teo khUba Agraha karavA lAgyA, bApajI ! nahi javA daIe. AjanI rAtano lAbha to amane maLavo ja joIe. ApanA jevA sAdhuo ahIM kyAre AvavAnA che ! vagere. paNa amAro kAryakrama nakkI hato, eTale nAchUTake keTaleka dUra gayA pachI teone vaLAvIne amAre parANe chUTA paDavuM ja paDyuM. 0 tA. 13-3-51 : jaDIyAlI tA. 14-3-51 : dhAnerA jaDIyAlIthI dhAnerA javA nIkaLyA. rastAmAM nirvAsitonuM eka paruM AvyuM sarakAre ahIM nirvAsitone vasAvyA che ane kheDavA mATe jamIna vagere sAdhana paNa ApyuM che. A nirvAsitoe bhAvabharyuM suMdara svAgata karyuM. bAIoe vadhAmaNAM lIdhAM. ekalA cokhAthI ja vadhAvAya evuM kaMI nahi. A bAju bAjarI pAke eTale bAjarI upayogamAM lIdhI hatI. bAjarIno sAthiyo kADhyo ane emanA hAvabhAva sAthe mIThaDAM laIne vadhAvI. emanA aMta2mAM keTalo badho umaLako hato ! ApaNe jema rozanIthI jhagamagatA daravAjA karIe chIe tema sAdhutAnI pagadaMDI 129
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ A lokoe potAnA gRhaudyoganAM jAranAM kUMDAMvALAM lAMbAM rADAM hAthamAM laIne babbejaNe sAmasAmA UbhA rahI TheraThera kamAno UbhI karI amAruM svAgata karI rahyAM hatAM. amArI pAchaLa baheno emanI bhASAmAM gIto gAtI AvatI hatI. koI rUDhicusta jaina hoya tene ema lAge kharuM ke eka jaina sAdhu AvI kriyAne kema calAvI letA haze ? paNa AvA prasaMge kriyA pAchaLano bhAva mahattvano hoya che. gAmaDAnA lokone potAno bhAva pradarzita karavAnuM e pratIka hoya che eTale keTalIka vastunI sUcanA mahArAjazrI dhIrethI ApI de che. jemake, bAjarI sajIva kahevAya, paisA na mukAya, phUla na cUMTAya vagere. 0 tA. 00-00-00 : Asodara ApaNI AryasaMskRti thoDI ghaNI paNa haju gAmaDAmAM sacavAI rahI che enuM eka dazya Asodara gAme jovA maLyuM. vahelI paroDhe huM ane mahArAjazrI jaMgala javA nIkaLyA tyAM traNa bahenone jhADu vALatI joI. ame vicAra karatA hatA ke gAmaDAmAM A myunisipAliTI kyAMthI? paNa A bAIoe vastro navAM paherelAM, vaNajArI paheraveza hato eTale zaMkA AvI. aMte amane lAgyuM ke kadAca A bAju bhaMgI loko AvAM vastra paheratA haze. eTale UbhA rahIne temane pUchayuM : "kema vALo cho ?" e bAIo zaramAI, kadAca samajI paNa nahi hoya eTale thoDI vAra sAmuM joyuM. pAchuM ghUmaTo kADhI vALavA mAMDyuM. ame AgaLa cAlyA to bIjI be bAIo zerI vALatI hatI. temane pUchayuM: "kema vALo cho ?" tyAre temaNe hasatAM hasatAM kahyuM : ""dharma karo mahArAja." rAka vadhAre vAtacIta karatAM jaNAvyuM ke temanA gharethI keTalAka puruSo dvArakAjInI jAtrA karavA gayA che. eTale A bAju rivAja che ke emanI yAtrAmAM baLa maLe eTalA mATe kuTuMbIjano ghera beThAM dhArmika kriyA kare. rAtre bAIo ekaThI thaI bhajana gAya pachI ThoThA (palALelA caNA ke bAjarI) vaheMce. savAramAM gAma vALe ane ghare dAnadiveTa kare. e rIte potAnAM AMdolano pelA jAtrA karavA gayelAne pahoMcADe. Aje zaheromAM dhanathI dharma karAya che; tyAre ahIM zramathI dharma thato joIne amane ghaNo harSa thayo. vaLI bIjI paNa eka vAta che ke jyAre A loko jAtrA karavA jAya che tyAre gherathI chAnAmAnA cAlyA jAya che. paisA oLakhItA pAsethI laI le che. AnI pAchaLanuM kAraNa amane e jaNAyuM ke dharma karavAnI koI jAherAta thavI na joIe. 130 sAdhutAnI pagadaMDI
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ A bAju vadhAmaNAMno rivAja ghaNo hoya che. vadhAmaNuM eTale eka bAI navuM vastra paherI mAthe mATIno ghaDo ane zrIphaLa le, hAthamAM kaMku, cokhA vagerenI thALI rAkhe. jyAre koI saMtabhakta ke tevA pUjya atithio AvavAnA hoya tyAre A rIte vadhAve. tA. 0-0-00 : sAmaDhI sAmaDhI gAme lokoe amAruM svAgata karyuM jANe tyAM eka moTo meLo bharAyo hoya tevuM dazya lAgatuM hatuM. Dhola ane bhUMgaLo vAgatI hatI. cAra komanI bahenoe vadhAmaNAM lIdhAM hatAM. temAM noMdhavA jevI vAta e hatI ke hirajano taraphathI paNa eka bahena emAM sAmela hatI. gAmanI vasati khAsa karIne ThAkaraDA ane rabArInI hatI. chatAM e lokoe hirajanone potAnI sAthe ja sAmela rAkhI vadhAmaNAMnI kriyA karI lIdhI hatI. banAsakAMThAmAM 1225 gAmo che. temAMthI lagabhaga 800 gAmo jAgIrInAM che. 122 gAmomAM nizALa che. 42 nizALanA sarakArI makAno che. 80 nizALo bhADAnA makAnamAM bese che. 1078 gAma nizALa vagaranAM che. A uparathI keLavaNImAM A jillo keTalo pachAta che teno khyAla AvI jaze. moTo bhAga jAgIradArI che. temano revanyu adhikAra hoI prajAnuM zoSaNa haju aTakyuM nathI.joke AjhAdI AvyA pachI kheDUtonA dilamAM kaMIka jAgRti AvI che paNa jAgIradAronI eTalI badhI ge22Itio che ke prajA bIkanI mArI kaMI ja karI zakatI nathI. corI karAve, mAra marAve ane ADe AvanArane game te rIte herAna kare che. jAgIradArono trAsa amArI eka sabhA cAlatI hatI tyAM eka vidhavA rabArI bAIe be hAtha joDIne potAnI kathanI kahI. pote najIkanA gAmamAM rahetI hatI. dhaNI cAra varasathI gujarI gayelo. chokaro nAno eTale bhADe khetI karAvatI. paNa jAgIradAranI dAnata bagaDI eTale jamIna paDAvI levA mATe eka rabArIne Ubho karyo ane keTalIka jamIna kheDAvI nAkhI, ane bAIne dhamakI ApI ke A gAma choDIne cAlI jA, nahi to gharamAM hADakAM paDaze ane chAparuM saLagI jaze. sAdhutAnI pagadaMDI 131
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAI bIkanI mArI ahIM enA koI sagAne tyAM rahevA AvI hatI. hADakuM nAkhavAnI dhamakI ApanAra harijana hato. eTale jyAre ame e gAma gayA tyAre tyAMnA harijanavAsamAM jaI tapAsa karI to vAta sAcI nIkaLI. harijane kahyuM : "bApu ThAkora sAhebe kahyuM eTale emanI sAthe dhamakI ApavA gayo hato. have nahi jauM." AvA to kaMIka kissAo e jAgIradArI gAmomAM bane che. joke e bAIne to DIsA bolAvI hatI ane prAMtasAheba samakSa rUbarU AkhI paristhitino khyAla ApI yogya karavA kahyuM che. paNa badhA anumAna uparathI ema lAge che ke have jAgIradArI prathA temane yogya badalo ApIne paNa vahelAmAM vahelI take javI joIe. kheDUto svataMtra thaze tyAre ja temane kheDUtone svarAjyano sAco svAda cAkhavA maLaze ema amane lAge che. mANaso gIre mUkAya che. amAro pravAsa have jAgIradArI gAmomAMthI banAsakAMThAnA khAlasA gAmomAM zarU thayo hato. A vibhAgamAM eka navI prathA jovAmAM AvI. ApaNA tarapha jema vastuo gIre mUkAya che tema A bAju mANaso gIre mUkAya che. gIre mUkavAne A bAju aDANe mUkyo ema kahe che. thoDA rUpiyA lagna ke evA prasaMge pachAtavargo le ne pachI jiMdagI sudhI tene tyAM aDANe rahe, temAMya ekalo pote ja nahi patnI suddhAM ene ghera rahe. A rAkhanAra badhA varganA loko hoya che, paNa mukhyatve kheDUto hoya che. surata jillAnI hALI prathAne paNa caDhI jAya tevI A prathA che. vaDagAma ane pAlanapura tAlukAmAM bIjo prazna che AMbAno. A bAju hajAro nahi paNa lAkho AMbAnAM vRkSo che. paNa te vepArIone tyAM aDANe mUkelAM hoya che. paisA joIe eTale vepArIne tyAM jaIne maMDAvI Ave. keTalAka vecANa paNa rAkhe. paNa banyuM che evuM ke khetarano mAlika judo, AMbAno mAlika bIjo ane sAcavanAra trIjo. eTale koI vAra corI thAya to mAthe paDe khetaramAlikane. vaLI AMbAno je vaNacho (jhADanI chAyA) paDe tethI pAkane nukasAna thAya teno kaMIka badalo (bhAga) khetaramAlikane Apavo joIe te nathI apAto eTale asaMtoSa hato temAM vaLI have svarAjya AvyuM eTale darekane hakkanuM bhAna thayuM, eTale moTo jhaghaDo Ubho thayo che. jyAM ne tyAM e ja vAta carcAya che. AnA ukela mATe mahArAjazrIe nIce pramANe lavAdanI sUcanA karI che : eka kalekTara sAheba, eka kheDUtamaMDaLanA sabhya, eka koMgresI sabhya ane eka 1 32 sAdhutAnI pagadaMDI
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ AMbAnA mAlika paikIno sabhya. A badhA maLIne yogya nikAla lAvaze. A yojanA badhAne gamI che. vaDagAma vibhAga bahu nIco pradeza che. vaLI hamaNAM vaheNa rahe che eTale khetI khUba suMdara thAya che. nahera mATe mahenata karavI paDatI nathI. vaheNanA UMcANavALA bhAgamAM baMdha bAMdhI pANI joIe teTaluM vALI le che. keTaleka ThekANe to khetaranA eka bhAgamAMthI kudaratI jharaNAM ja vahetAM hoya che; eTale traNa pAka khuzIthI laI zakAya che. kUvA paNa chIcharA thAya che. loko anAja karatAM kaMTrola bahAranI vastu bahu vAve che. caNo puSkaLa thAya che. Isabagula (UmatuM jIruM), zeraDI, zAkabhAjI, baTATA, eraMDA vagere khUba kare che. anAja vadhu ugADonI vAta gaLe UtaratI nathI tenAM A spaSTa kAraNo che. vaDagAmathI banAsakAMThAnA chellA gAma sebharavAsaNA thaI ame tAraMgA AvI pahoMcyA. ( zrI ravizaMkra mahArAjanI vAto dAdAno amRtAnubhava pUjya ravizaMkara dAdA lagabhaga tera divasa amArI sAthe pravAsamAM rahyA. te daramiyAna temaNe cAlatAM cAlatAM keTalIya vAto potAnA anubhavanI kahI saMbhaLAvI. temAMnI keTalIka ApaNane badhAne upayogI thAya te sAru ahIM ApuM chuM : bhaNatara ane keLavaNI bhaNatara ane keLavaNImAM bahu phera che. Aje ApaNe bALakone bhaNatAM zIkhavIe chIe, keLavaNI nathI ApatA. bhaNatara eTale bolatAM zIkhavuM. bhaNatarathI buddhi Ave ane keLavaNIthI yoga Ave. yoga Ave to ja buddhi kAmanI. yoga vagaranI buddhi bIjAnuM zoSaNa karavAnuM ja kAma kare. jema AjanA moTAbhAganA kAyadAzAstrIonuM banyuM che. mAbApa agara gurathI vihoNI koI keLavaNI nA hoI zake. paNa Aje UlaTuM che. chokaro zuM bhaNe che te mAbApa nathI jANatAM, chAtrAlayomAM chokarAM rahetAM hoya che paNa kaMI gatAgama hotI nathI. moDhAmAM dAtaNano kUco hoya ane vAMcatAM hoya che, TahelatAM TahelatAM game tyAM thUke che, bhojana karavA bese che to keTaluMya eThuM mUkatAM hoya che. kAma karatAM zarama Ave che. eTale bIjAnI mahenatathI jIvatAM hoya che. jo sAdhutAnI pagadaMDI 133
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ keLavaNI letAM hota to AvuM na hota. bahu bolatAM AvaDe che tene ApaNe vidvAna kahIe chIe; paNa evo mANasa jJAnI na hoI zake. AcaratAM AvaDatuM hoya to ja jJAnI kahI zakAya. vidvAna bahArathI dekhAya ane jJAnI aMdarathI dekhAya. aMdarathI dekhAya te moTo, pahelAMnA vakhatamAM guru vidyArthIne mAbApathI dUra laI jatA ane jJAna ApatA. tyAM prathama Teva pADavA mATe vAraMvAra AjJA karatA. jema ke Ama kara tema kara, pANI laI Ava, lAkaDAM laI Ava, bhikSA laI Ava vagere. Ama 12 varasa sudhI potAnI sAthe rAkhIne Tevo pADe. A vakhate ziSya koI jAtanI dalIla na kare. guru je kahe te zraddhAthI karyA kare. Ama Tevo pADIne mokalAvela vidyArthI gRhasthAzramamAM paDe tyAre jema jema prasaMgo paDatA jAya tema tema temAMthI jJAna thatuM jAya. pelA zikSaNane AcAramAM utAravA mATe gurue pADelI pelI Tevo kAma Ave. Ama suMdara rIte gRhasthAzrama calAve. pachI gRhasthAzramamAM nipuNa thaI jAya ane bALabaccAMnI jaMjALa (Asakti) koTe na vaLagI jAya eTale e choDIne bIjA anubhava mATe vAnaprasthI thaI jAya. emAM paNa nipuNa thaI jAya ane moTAI, khyAti vagere prazaMsaka tattvo pADI na de eTale e choDIne saMnyAsa svIkAre. saMnyAsa eTale parivrAjakapaNuM duniyAne potAnI mAne te ja kharuM parivrAjakapaNuM. potAnI mAtAno dAkhalo ApatAM temaNe jaNAvyuM ke ame nAnA hatA tyAre mArI bA ghaNIe vAto karatAM. teo kahetAM ke nadImAM sauthI vahelo ane pahelo nahAya tene vadhu puNya maLe ane pachI nahAya to bhAge paDatuM maLe. mATe vahelA UTho ane pahelAM nahAI Avo. tyAre nahotuM samajAtuM paNa e Teva Aje bahu kAmamAM Ave che. potAnA mAtAjIe kahelI eka chokarInI vAta karatAM kahyuM : e chokarIne bUrI Adata paDelI. tene khAvAnuM banAvI sauthI paheluM khAI levAnI Teva paDelI. mA A Teva calAvI letI. te samajatI ke game tema toya mArI dIkarI che ne ? paNa pachI chokarI moTI thaI eTale paraNAvI, sAsare gaI. paNa tyAM to sAsu maLI vAghaNa jevI. sahejasahejamAM gharanAM badhAMyane dhamakAveeTale choDIne thayuM ke ahIM sauthI vaheluM zI rIte khAIza ? paNa mana to valavalATa karyA kare. eTale cUlA AgaLa eka khUNAmAM bese ne potAnA moDhAne eka thApoTa mAre pachI jIbhane kahe A to noya mAnuM ghara, chAnImAnI besa." A uparathI mArI bA kahevA e mAgatI hatI ke kuTevo gharamAM to kadAca cAle paNa bahAra na cAle. eTale DAhyA thaIne pharo. 1 34 sAdhutAnI pagadaMDI
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ bIjI paNa keTalIya nAnI nAnI vAto kare. jemake bolatAM bolatAM na hasAya. chIMka ADuM joIne khavAya, khAtAM khAtAM mAthuM na khaMjavALAya, TUMTiyuM vALIne na suvAya, dAtaNa eka jagyAe besIne thAya ane te paNa bAra AMgaLanuM thAya. vaLI AgaLa kahe, TAMTiyA ghasato kema cAle che ? beThAM beThAM DhIMcaNa kema halAve che ? moDhethI nakha kema khotare che ? AvI AvI Tevo mAtA mane pADatI : te vakhate mane enI koI gatAgama nahotI paDatI, paNa Aje jema jema prasaMga Ave che tema tema tenI samajaNa paDe che. prasAda dharAvyA vinA na khavAya huM nAno hato tyAre mArI bA kahetI, "bhagavAnane parasAda dharAvyA sivAya khAvAnuM na khavAya. te vakhate zraddhA hatI, samajaNa nahotI ke zA mATe dharAvavuM ? paNa mA Teva pADatI. pachI umara vadhatAM jJAna thayuM eTale samaja paDatI gaI ke jo "prasAda dharAvavo hoya to te prathama to nItithI, mahenatathI meLavelo hovo joIe, ane bIjAne khavaDAvyA vinA na khAvo joIe. keTalI bhavya bhAvanA ane keTalo gUDha artha emAM samAyelo hato ? munizrI kahe che tema AvuM ja jaina zAstromAM paNa kahyuM che : sAdhuoe sUjhato AhAra levo. sUjhato eTale zuddha. kudaratI sahajabhAve maLelo AhAra levo. paNa Aje to zuddhano artha cokhkho ke ThaMDA pANIthI nahi aDelo karAya che. teno kharo bhAva to pavitra rIte meLavelo khorAka che. svadezInI vyAkhyA eka divasa huM gAMdhIjI sAthe pharato hato. temanAM caMpala phATI gayAM hatAM. AgaLathI pahoLAM thaI gayelAM eTale vAraMvAra Thokara vAge. evAmAM mAmA sAheba phaDake AvelA. temaNe be rUpiyAnI kIMmatanA dezI joDA ANelA. paNa bApujIe kahyuM, "mAre nA joIe. caMpala che te cAlaze." meM kahyuM je "bApu lAvo tyAre huM saMdhAvI lAvuM. gAmamAM koI mocI nahi eTale bahAragAmathI saMdhAvavAnAM hatAM. eTale bApue kahyuM : "gAmamAM sAMdhanAro haze to saMdhAvIza." bahAragAmanA mocI pAse saMdhAvuM to eka arthamAM mArA svadezI vratano bhaMga thAya. chevaTe mohanasIMga karIne eka darajI bhAIe potAnA saMce jADo cAmaDAno TukaDo mArI Apyo. meM kahyuM : "bApu caMpala bahu bhAre thaI gayAM, to kahe bahu majabUta thayAM." A vyAkhyA svadezInI che. eno artha e nathI ke dUravALAno tiraskAra karavo. sAdhutAnI pagadaMDI 135
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka kheDUta khetI karato hoya chatAM potAnA kuTuMba pUratuM kapaDuM sIvI le to vAMdho nathI, paNa bIjAnAM na sIve. bIjAno dhaMdho paDAvyo ke parigraha Avyo che. e parigraha ja potAne ane bIjAMone bharakhe che. vasavAyAM suthAra, luhAra, vALaMda, kuMbhAra, harijana vagerene gAmaThI bhASAmAM vasavAyAM kahevAya che. vasavAyAM eTale gAma vasAvanAra. prathama e vase pachI gAma vase. khetIkAra utpanna kare ane vasavAyAM utpanna karavAmAM madada kare. badalAmAM kheDUta tene poSe. e poSaNa karavAmAM kheDUta abhimAna nahoto karato, UlaTuM temanuM bahumAna karato ane vasavAyAM kheDUtanuM bahumAna karatAM. te vakhate vinimaya rokaDa nANAMthI nahotA karatA, paNa dANAthI vahevAra cAlato, je Aje paNa keTaleka ThekANe sacavAI rahyo che. | kuMbhAra sauthI moTo vaijJAnika che tethI tene prajApati nAma ApyuM. bahu ja ochI jarUriyatAthI jIve, TUMkuM keDiyuM pahere, khetaramAMthI jheDA laI Ave, mATI khode ane vAsaNa pakave. enA udyogamAM koI vastu paradezI nA vaparAya, eTaluM ja nahi, bIjA gAmanI paNa na vaparAya. game teTaluM kIMmatI, bhale sonAnuM vAsaNa vAparo paNa UnALAmAM pANI ThaMDuM pIvuM hoya to mATInA goLA sivAya nA bane. saMpUrNa khorAka pakAvavo hoya to hAMDalI sivAya nA bane. anAja saDyA vagaranuM varaso sudhI rAkhavuM hoya to mATInI koThI sivAya nA rAkhI zakAya. AvI kImatI vastuo chatAM ochAmAM ochI kiMmate vece. tAvaDI be paisAnI, pANI pIvAnuM paiDavuM eka paisAnuM ane dIvo karavAnAM koDiyAM paisAnAM traNa. Avo upayogI varga hovA chatAM Aje gALa bolavI hoya to kahe, kuMbhAra jevo che." AkhI najara pharI gaI che. UMDuM DokiyuM karIe to ja tenI kiMmata samajAya. Aje yaMtravAde teno dhaMdho jhapATAbhera bhAMgavA mAMDyo che. kyAM jaIne aTakaze te kahI zakAtuM nathI. sonI, darajI ane dhobI vasavAyAM nathI kahevAtAM. eka rIte A traNeya varga prajAne binaupayogI che. e loko prajAne vilAsI banAvavAnuM kAma kare che. 136 sAdhutAnI pagadaMDI
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmanu ciMtana jagatamAM Aje citananI bahu jarUra che. vistAra vadhe che, paNa UMDANa vadhatuM nathI. mANasa jyAre dharmanuM ciMtana kare che tyAre, meM zuM karyuM, keTalA doSa karyA, kone chetaryo vagere vAtano vicAra kare che. prathama potAnuM aMtaHkaraNa jue che. bIjAnuM bhaluM karavAnI vAta pachI vicAre che. mahAtmA TaoNlsTaoNyano eka prasaMga che. pote hAthamAM poTaluM laIne bahAra gAma jaI rahyA hatA. vacce eka ghoDA upara beThelo mANasa maLyo. teNe viveka khAtara kahyuM : "lAvo poTaluM UMcakI lauM.' tyAre TaoNlsToye javAba Apyo : "bhAI, mAruM bhaluM cAhato hoya to tuM ja ghoDA uparathI nIce UtarI jA." bIjAnI pITha para besIne sevA ke dayA na thAya. A vAta dharmanA ciMtanathI samajAya. kAyadAno AtmA gAMdhIjIno eka prasaMga che. sana 1918nI vAta che. te vakhate rASTrIya AMdolana cAlatuM hatuM. temAM cAMda nAmanA eka juvAna muslime eka yuropiyanane kApI nAkhyo. teno kesa cAlyo. kesamAM cAMdane phAMsI thAya tema lAgatuM hatuM. AthI kAryakarone vicAra thayo ke kaMIka karavuM joIe. zaMkaralAla beMkara, anasUyAbahena, saradAra e badhAne ciMtA thAya paNa koNa vAIsaraoNyane kahe ! ane cukAdAne eka divasanI vAra hatI. te vakhate bApu tyAM hatA. badhA gayA temanI pAse ane vAta karI. eTale gAMdhIjIe kahyuM, "huM tAra karuM chuM." tAramAM temaNe kahyuM, "huM dayA nathI mAgato, cAMdanA kArya badala phAMsI thavI joIe ane e ene ja lAyaka che, paNa huM tamArI pAse nyAya mAguM chuM. cAMdanI sthiti evI ja hatI ke tene khUna karavuM paDe; enAthI ema ja thAya. kAraNa ke vinA vAMke potAnA dekhatAM potAnA pitAne pheMsI nAkhanAra upara enI bhUmikAmAM enAthI bIjuM zuM thAya ! eTale phAMsI hoya ja nahi." pariNAme ene kALA pANInI sajA thaI. ghaNIvAra dekhAya che ke mANasane saMyogo ja duSTa banAve che.ane ethI ja jisase kahyuM haze ke, "DAbA gAla upara dhola mAre tyAre jamaNo paNa dharI deje.' sAdhutAnI pagadaMDI 137
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAco tapasvI huM eka gAmanI bhAgoLe thaIne jato hato, tyAM eka mANasa kosa hAMkato hato ane eno chokaro kosa jhIlato hato. huM pANI pIvA gayo. vAtavAtamAM meM ene pUchayuM : "kosa hAMkavAnA keTalA paisA maLe che ?" to kahe, "Dhora dITha mahine bazera dANA Ape che, eTale mahine cAra maNa pAMca maNa dANA thAya ane mojathI jIvuM chuM." ene keTalAM Dhora pANI pIve che tenI khabara nahotI. ATalA dANA Ave che tenuM ja bhAna hatuM. tyAre mane thayuM ke A keTalo tapasvI che ! chokarAne bhaNAvato paNa nathI. bhaNAve to kosanuM kAma koNa kare ! sevA bhUlI jAya. paisA lakSI kAryakartA hoya to ene evI salAha Ape ke, ATalA ochA vetanathI te kosa joDAtA haze? Dhorano hisAba rAkha, dANA nahi paNa paisA mAga." ema kahIne enI jarUriyAta vadhAre ane bIjAne zoSavAnuM paNa zIkhavADe. kharI rIte to sAcA sevake tenA A kAryanI tArIpha karavI joIe ane A kAma badala dhanyavAda Apavo joIe. je kaMI maLatuM hoya temAM saMtoSa jagADavo ane yuvAno krAnti kahe che. laDhAlaDha ke mAraphADa nA Ave tene krAnti kahI zakAya ja nahi; ema te mAne che. kevI vicitratA? dveSa ane krodha | vinobAjI kahe che : "Sa, karatAM krodha sAro. krodhathI bahu nukasAna nathI thatuM. bahu bahu to turata koIne nukasAna kare, paNa dveSa to peDhIo sudhI nukasAna kare." eka rIte jotAM aMdara aMdaranI rojanI jherI laDAI sArI, kAraNa ke emAM aMgata dveSanAM jhera na hoya. bomba nAkhe che temAM dveSa nathI hoto. sAmA pakSane mArI nAkhavAnI pharaja mAne che. vinobAjI bIjI vAta e kahe che ke parigraha e mRtyu che. e mRtyune saMghare che." Aje amerikA pAse dhana che te tenuM mota che ne? abajo rUpiyAnuM bajeTa Ave che. zikSaNa koNa ApI zake? sAdhuvRttinA zikSako hoya te ja tejasvI zikSaNa ApI zake. govAmAM huM gayo tyAre eka sAdhune marAThI bhaNAvatA joyA. A rIte sAdhuo bhaNAvAnuM ane pUjAnuM 138 sAdhutAnI pagadaMDI
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ banne kAma kare ane thoDuM vaidakanuM kAma kare to bannene lAbha thAya. Ajano zikSaka parAdhina che. nakkI karelI lITIthI AgaLa jaI zakto nathI, tene sUjha paNa nathI. je navI daSTi joIe te nathI eTale pagAra ane rajA sAme moDhuM jAya che. purANamAM eka vAta Ave che. eka guru kopIna paherIne vidyArthIone bhaNAve che te vakhate rAjA maLavA gayo; paNa gurue sAmuM na joyuM eTale rAjAe pote kahyuM : "huM A gAmano rAjA chuM." toye gurue to bhaNAvavAnuM ja cAlu rAkhyuM. rAjAe pharI pUchyuM, "tamAre kaMI joIe chIe ?' te kahe, joIe te prajA Ape che." rAjAe prajAne pUchyuM, "guru mATe tamAre kaMI joIe chIe ?' to javAba maLyo, "AmalInAM pAna bAphIne ApIe chIe toya khAya che, eTale kaMI jarUra nathI." rAjA pAcho jAya che. AvA zikSako ja kAyApalaTa kare tevuM zikSaNa ApI zake. sAcI dRSTi eka grAmasevake kahyuM : "gAmamAM so mANasanI vasati che temAM ame khADAjAjarUno prayoga karyo ethI mAsika vIsa rUpiyAnuM utpanna Ave che. meM kahyuM : "mANasa dITha Azare traNa AnA utpanna thayuM." tyAM dAdA vacce bolI UThyA : "ema utpanna nA gaNAya. e traNa AnAnA khAtare anAja keTaluM ugADyuM te upara Avaka gaNAya. ochAmAM ochuM savAyuM anAja to vadhe ja." dharatI ApaNane Ape che tevuM ApaNe ene ApavuM joIe. mANasa jeTaluM khAya che temAMthI lohI thayA sivAyano khorAka maLa tarIke nIkaLI jAya che. teno khAtara tarIke upayoga thAya to khAdhelA khorAka jeTaluM anna upajAvI zakAya. paMcAyatanI racanA Aje paMcAyata uparathI lAdavAmAM Ave che. kharI rIte to jyAre bhUkha lAge tyAre gAma pote ja paMcAyata UbhI kare. badhuM gAma ekatra thaIne vicAra kare ke ApaNe gAma cokhkhuM karIzuM, dIvAbattI karIzuM ane icchA thAya to koNa e kAma mAthe le che ? Ama javAbadArI mAgIne le tene ja apAya. ane koI nA maLe to be DAhyA mANaso kahe, phalANA kAkA tamAre A kAma karavAnuM che. pelo nA kahe to bhArapUrvaka kahevAya ke tamAre A kAma karavuM ja paDaze. Ama sAdhutAnI pagadaMDI 139
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApoApa paMcAyata UbhI thAya. Aje to sarakAra mAthe mAre che. kahe che, nahi raco to sarakAra racI deze. eTale game tevA caudaziyA pesI jAya che. pachI e loko ToLAM bAMdhe che ane lakhyA kare che. pahelAM ApaNe sadAcAra, zrama ane saMyamathI dhana kamAtA eTale zrImAna ane dhImAna jevAM vizeSaNo vaparAtAM. zrImAna eTale lakSmIvAna. ApaNe kahIe chIe te dhanavALA nahi paNa saMskAranI mUDIvALA, tejavALA ane dhImAna eTale buddhimAna, bIjAno udaya karavAnI bhAvanAvALA. AjanA dhImAno UlaTe mArge che. buddhino upayoga jhaghaDA vadhAravAnA kAmamAM kare che ane te dvArA dhana ekaThuM kare che. e dhana potAno ja nAza kare che. kAraNa ke e dvArA mANasane navA navA phela sUjhe che. tA. 21 thI 24 phebruArI 1951 : rAdhanapura gopanAthathI nIkaLI rAdhanapura AvyA. aMtara pAMca mAIla. ravizaMkaradAdA sAthe hatA. baMne mahArAjonuM jaina benDa sAthe suMdara svAgata karyuM. ane saraghasa kADhyuM. rAtrisabhAmAM mahArAjazrIe kahyuM, amo maMdiro jovA gayA temAMthI ghaNuM jANavAnuM maLyuM. eka be ThekANe maMdiro upara masjidanA cihno joyAM te eTalA mATe haze ke dharmajhanUnI loko maMdirane bagADe nahi. paNa huM judo artha kADhuM chuM. bhArata bahAranI je prajA AvI te vidhavidha dharmavALI prajA hatI. temane Arya dharme apanAvI lIdhA. sAbarakAMThAmAM eka ThekANe jaina maMdiramAM namAjha paDhavAnI, mAtAne vadhAvavAnI, hanumAna, ziva, viSNu dareka dharmanAM mukhya puruSonAM sthAno hatAM. A samanvayanI bhAvanA khaDI kare che. tA. 27nI rAtrisabhA harijana vAsamAM rAkhI hatI. temAM prathama dAdAe jaNAvyuM ke, saMtabAlajIne tame nahi oLakhatA ho. chApAM vAMcatA haze temane khyAla haze. je jJAna potAne thayuM che te jJAna prajAne ApavuM temAMya pachAta komo ke jyAM koI jatuM nathI tyAM teo pahelAM jAya che. teo page vihAra kare che. gADI-ghoDA vAparatA nathI. jyAM jAya che tyAM harijanone maLe che. sukha duHkha sAMbhaLe che ane sIdhI sakriya madada paNa kare che. sANaMdamAM savarNono virodha vahorIne paNa hirajanonuM bAlamaMdi2 karyu che. baheno-bALakone bhaNAvanAra eka sAdhutAnI pagadaMDI 140
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMskArI bahena maNibahena paNa maLyAM che. ahIM AvyA tyAre ja evuM nakkI thayuM ke eka divasa harijana vAsamAM rahevuM ane tyAM sabhA karavI. Aje chAtrAlayamAM raheze. tamane be zabdo kaheze. tenuM tame AcaraNa karajo. munizrIe kahyuM, rAdhanapuramAM Aje trIjo divasa che te daramiyAna dAdA jyAM rahe che tyAMnA lokono cAhIne temanA dvArA lAbha laI rahyo chuM. savarNa bhAIbaheno paNa moTI saMkhyAmAM AvyAM che. tamo badhAM bhAvanAthI sAMbhaLavA AvyAM cho. harijana zabda narasiMha mahetAe Apelo zabda che. e jUnAgaDhanA nAgara hatA paNa satsaMga mATe harijanone tyAM jatA, te vakhate bhAna bhUlI jatA. te kahetA harijanone nA aDe tenA phogaTa pherA re. vAte temano bahiSkAra karyo tyAre "bhalu thayuM bhAMgI jaMjALa...." tyAra pachI dayAnaMda sarasvati ane sayAjIrAva gAyakavADe paNa prayatna karyo. paNa pAyAthI kAma na thayuM. aspRzyatA e hiMdu dharmanuM kalaMka che, e ApaNuM pApa che. e vAta bApujIe uccArI. gAMdhIjInA je bhakta kahevAya te tamArI pAse AvatA haze.AbhaDacheTa mULathI nIkaLI jAya te mATe sarakAre samAnatAno kAyado karyo, nAgarika hakka sarva komane mATe sarakhA. have bALako nizALamAM ekatra bese che, pANI bharavAnuM paNa sarakAre to ekatra karyuM che. tame badhAM barAbara jANatAM hazo ke bhagavAna rAma ane kRSNanI vAto jANavA mATe be graMtho rAmAyaNa ane mahAbhArata che. zabarI ane gUha zUdra hovA chatAM rAme keTalI ekatA sAdhI hatI ! e uparathI jaNAya che ke cAreya varNamAM koI jAtanI AbhaDacheTa nahotI. eTaluM ja nahi roTI-beTI vahevAra paNa hato. zAMtanuM rAjA matsyagaMdhAne paraNyA hatA. gItAmAM paNa guNa ane karma pramANe cAra varNanI vyAkhyA karI che. jainomAM metarAja aMtyaja ane harikezI, caMDALa komanA hatA. eTale tamo halakA cho e vAta manamAMthI kADhI nAkhajo. dAdAe jaNAvyuM ke huM tamane kaMI kahuM te pahelAM mahArAjazrIe je vAto karI tene samajI lejo. temaNe khUba pAyAnI vAto karI che. ame halakA chIe A vAta kADhI nAkhajo. ame mANasa chIe, upayogI mANasa chIe, mahenata karavAnI hoya che, parasevo UtArIne khAvAnI Teva che, e uttama guNa jJAnapUrvaka nahi paNa anAyAse tamArAmAM Avyo che. jenA hAthamAM zrama che tenA hAthamAM sAdhutAnI pagadaMDI 141
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ padma che. e jyAM hAtha nAkhe tyAM badhuM bharAI jAya che, beThADu hAtha nAkhe tyAM badhuM sukAI jAya, khAlI thaI jAya. DhIluM moDhuM karIne mAgavuM e zarama che, mahenatanI corI nA karavI. chellI vAta... savarNo ahIM AvyA che, te game che, paNa bhaMgI Ave to jarA UMcA nIcA thaI jaIe chIe. A bhUta ApaNe kADhIe. dAdAnA mukhamAMthI je vANI jharatI te amRta jevI hovAthI vAcakone upayogI thaze ema mAnI ahIM ApI che. 1. lavAriyAM parigraha keTalo kare ? gADAmAM rahe eTaluM ja ekatra kare. gopAlaka ke zikArIne parigraha nA hoya. parigraha thayo eTale sAcavavAnI jarUra paDI. hatuM emAMthI gayuM to ciMtA UbhI thaI. 2. eka divasa huM ane mAro mitra eka gAma jaI rahyA hatA. rastAmAM bhUlA paDyA. baporano eka vAgyo hato. te vakhate mArA mitranI eka oLakhItI lohANA komanI bAI maLI. teNe kahyuM, cAlo mAre ghera. eTale ame gayA te vakhate huM koInuM khAto nahIM. eTale sIdhuM ApyuM. te rAMdhIne khAdhuM. khAtAM khAtAM bAIe hyuM, 'mahArAja ! ame to satsaMgIne ja sIdhuM ApIe. kusaMgI brAhmaNane sIdhuM na apAya. amArA sAdhuthI chAnuM ApuM chuM. te jANe to mane vaDhe, huM vicAramAM paDyo. dharmanI vADe keTaluM nukasAna karyuM che ? satsaMgI eTale satyano saMgI. Avo mANasa kusaMgIno saMga kare to tene paNa satsaMgI banAvI de. pArasamaNi loDhAne aDe to loDhuM sonuM na banI jAya ! ema satyanA AgrahavALo jyAM jAya tyAM satya phelAve ane jJAna paNa meLave, eka divasa jaina borDIMga cokamAM jAhera sabhAmAM mahArAjazrIe kahyuM ke, huM eka jaina sAdhu chuM. tema chatAM A badhI gAmaDAMnI pravRttio zA mATe karuM chuM ? tenuM TUkuM nivedana karIza. sAthe sAthe dezanA saMjogono paNa vicAra karIzuM. dharma eka sAgara che. ApaNI badhI mUMjhavaNo. badhA prazno, strIpuruSanA, roTalAnA je mUMjhavatA prazno che, teno ukela ApavAnI zakti dharmarUpI sAgaramAM che. jo e zakti nA hoya to dharmanI vAtane ApaNe dUra rAkhavI joIe. paNa judA judA mahAnapuruSoe kahyuM che ke, jagatamAM koI tAranArI, kalyANakArI vastu hoya to te dharma che. A emano dAvo che. jo A dAvo kharekhara khoTo hoya to mahAna cakravartIo bahu moTAM rAjyo choDIne dharmanuM avalaMbana na leta. rAjyo choDyAM na hota. sAdhutAnI pagadaMDI 142
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalevara judI vastu che, AtmA (cetana) judI vastu che. kaMThI, tilaka, mALA va. dharmanI kriyA kahI zakAya paNa e dharma nathI. cetanA nA hoya to bAhya kriyA ekaDA vagaranA mIMDA barAbara che. jo A vAta kharI hoya to jyAre mArI najara tijorI upara gaI ke dharmathI dhana thAya che te vAta sAcI ke dhanathI dharma thAya che te vAta sAcI ? dharma AgaLa dhana caraNa cUme che te vAta sAcI che. jagatanI sarva riddhisiddhi jenAM caraNa cUme che. tene cokIdAra kema rAkhavo paDe che ? kema tenI saMbhALa rAkhavI paDe che? dharmane to koI lUMTI zake nahi. cora corI zake nahi, dharma to pote ja Ape che te leto nathI. mahAtmAjIe je kaMI vijaya meLavyo che te dharmathI meLavyo che. dharma e kaI vastu ? TopI tilaka? nA ! satyano Agraha. je kaMI satya samajAyuM hoya tene pakaDI rAkhavuM te dharma ! tyAre savAla e thayo ke pote mAnyuM te sAcuM ke bIjAne lAgyuM te sAcuM ? temAMthI samanvaya Avyo. dharma to evI cIja che ke AvI hoya to khaseja nahi. Ajano dharma bIe che bahu, huM kyAMka jaIza ane kadAca tUTI jaze to ? kAcanA vAsaNanI bIka lAge tema enI eTalI badhI cokI rAkhavI paDe Ane aDe to jaDa thaI jAya. pArasamaNi loDhAne aDe to sonuM thaI jAya. tulasIdAse kahyuM, "Adhi meM AdhI ghaDI AvI punI A, tulasI saMgata sAdhu kI kaTe koTI aparA." tyAre bahu vicAratAM mane lAgyuM ke mArA A veza (paheraveza)mAM huM keTaluM karI zake? pApanAM kAraNo to cAre bAju cAlyAM Ave che, paNa jeTalI Asakti eTaluM pApa e samajAyuM. reDiyAnI cAvI khUlI rAkhIe to vAge, baMdha karo to baMdha thAya, tyAre zuM vyavasthA baMdha thaI gaI haze ? nA, cAvI baMdha che. karma to Aje cAre bAjuthI cAlyAM Ave che, paNa ApaNe icchIe tyAre ApaNI pAse Ave che. Asakti e baMdhana che. mahAtmAjI kahetA, vikAro-vikalpo mane bahu Ave tyAre mAro cokIdAra tenI cokI kare che. te nA kahe to nA cAle. kAlikAcArye hathiyAra hAthamAM pakaDIne zrAvikAne choDAvyAM pachI prAyazcita karyuM, emaNe hathiyAra nA chUTake lIdhAM hatAM. eTaluM samajI jAo to kaMI vAMdho sAdhutAnI pagadaMDI 143
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ nahi, paNa jyAre Takoro mAravAmAM prajA samajI jatI tyAre upadeza barAbara hato, paNa nagArAM vAge toya nA jagAya, anItinuM sAmrAjya vyApyuM hoya tyAM dharmagurae UMDAM UtaravuM paDe che. hA ! zarata eTalI ke taratAM AvaDatuM hoya tyAM lagI UDe Utare. cepa na lAge tyAM sudhI pravRtti kare. hemacaMdrAcArye to vastupALane upAzrayamAM saMtADyA hatA. zivAjIe kahyuM, mAre sAdhu thavuM che, to rAmadAse kahyuM, atyAre tAro dharma prajAnI sevA karavAno che. rAjya mAruM, calAvanAra tuM. bhagavo jhaMDo tyAganuM pratIka rAkhyuM. teNe komI laDAI nahotI karI je kaMI kharAba hoya tenI sAme tenuM yuddha hatuM. eka bAI muslima hatI tene zivAjI pAse hAjara karI tyAre zivAjIe kahyuM, "agara mArI mA paNa ATalI suMdara hota to ! sevakane AjJA ApI ke temane salAmata rIte emane sthAne pahoMcADo. paisAnuM mUlya che, tenuM calaNa duniyAmAM che eTale InkAra nathI paNa kaI rIte te meLavAya che te rIta sAme mAro virodha che. zreNika rAjA mahAvIrane pUche che, pApanuM nivAraNa kevI rIte thAya ? tyAre mahAvIre kahyuM, puNyo zrAvaka tenI sAmAyikanuM phaLa Ape? juo pUchI juo. rAjA ene ghera jAya che tyAre puNyo beThobeTho pUNIo banAvI sUtara kAMtI rahyo hato. rAjAe tene kahyuM, puNyA tArI A sAmAyikanuM phaLa Apa. "bhale bApu, mAgo teTalI sAmAyikanuM phaLa ApuM, paNa e ApavA jevI vastu nathI." jAte meLavavAnI vastu che. koI sUryanuM teja mAge to na maLe ! e to svayaM jhIlavAnI vastu che. dharma to jAte karavAthI ja thAya. mahAvIre rAjAne kema puNyA pAse mokalyo ? kAraNa ke tyAM dhana karatAM dharmanI kiMmata hatI. Aje dhanane prathama mUkvAmAM Ave che. vaidika dharmamAM rAMkA ane bAkAnI vAta Ave che. teo kadI vagara mahenatanuM nA khAya. lAkaDAM kApI lAve ane gujarAna calAve. bhakti bahu kare eTale nAradane thayuM ke bhagavAna AmanI sAmeM kema jotA nathI ? AjIjI karI eTale bhagavAne kahyuM, te vagara mahenatanuM khAtAM nathI. vadhu kahyuM eTale bhagavAne sonAno hAra nAkhyo. mahAbhAratamAM vAta Ave che, sukhiyo koNa ? to kahe jene mAthA para RNa nathI je apravAsI che te sukhI che. Aje karoDapati sukhI kahevAya che, paheluM sukha te jAte naryA. pelo rAMko AgaLa cAlato hato teNe hAra joyo eTale pAchaLa AvatI bAMkAnI najara nA bagaDe te mATe hAra upara 144 sAdhutAnI pagadaMDI
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhULa vALI dIdhI. AgaLa jatAM bAMkAne pUchyuM : 'rastAmAM kaMI joyuM to kahe hA, AMkho che to dekhAya ja ne ? zuM joyuM ? dhULa upara dhULa vALI te joyuM. are e to sonuM hatuM. rAMko kahe, tamArI najaramAM sonuM che tyAM sudhI bhUla thavAno saMbhava che. 'paradhana paththara samAna'. nArade kahyuM, bIjuM kaMI Apo to bhagavAne lAMkaDAM kApIne taiyAra rAkhyAM. pelAM baMne jaNe joyuM bIjAnI mahenatanuM ApaNAthI na levAya eTale lAkaDAM jAte kApIne laI gayAM. ApaNe tyAM devadravyanI vAta Ave che tyAre mane vicAra Ave che ke devane dravya joIe kharuM ? koIpaNa vidvAna sAdhu nA nahi kahI zake. tIrtha banAvavA mATe upayogamAM levAya ema eka kALe te suMdara vastu hatI. paNa eka kALe je choDavA jevuM hoya te bIjA kALe grahaNa karavA jevuM paNa hoya. Aje samAjarUpI deva mATe devadravya upayogamAM laI zakAya. devadravyathI devabhAvanA vadhe. paNa dharmabhAvanA ekalAM maMdiro nahIM vadhArI zake. tenA pUjArI ane pUjanAra bannemAM kaMIka teja hoya. dhanane Aje teja mAnyuM che. dhana dharma nathI, puNya kahI zakAya. tyAga ane tapa pAchaLa diSTa nathI tyAM AgaLa te na TakI zake. kriyAmAM pApa nathI kriyA pAchaLanI bhAvanAmAM pApa che. DAgha moDhA upara paDyo hoya ane pachI ArasI lUchyA karIe to DAgha jAya kyAMthI ? sarakAra kUvo nathI sarakAra havADo che. tame kUvo cho. jo prajAnI tAkAta nahIM hoya, nItimattA nahIM hoya to koMgresa ke bIjI koI sarakAra bhaluM nahIM karI zake. devadravya lo. tapa lo, tyAga lo, e badhAmAM dharma haze to prANa Avaze. maMdiramAM kArIgIrI sArI haze, pratimA suMdara haze paNa dharmiSThamAM jeTaluM teja haze teTaluM te dIpI UThaze. sarakAra paNa ApaNo paDachAyo che. prajA jevI haze tevI te Avaze. lAMca prajA nahi Apaze to lenAra kyAMthI haze ? ravizaMkara dAdAe kahyuM : cAra divasa thayA, munizrIe khUba vAto karI che. temaNe rAjakAraNa, dharma, baheno, vidyArthIo, harijano saune yogya vAto karI che. teo mAtra kahevA nathI AvyA. temano mukhya Azaya zikhavavAno che. emane lAge che ke koI paNa samAja dharmadraSTithI nahIM jIve to te lAMbuM nahIM TakI zake. mArA saMnyAsI guru kahetA, 'ame levA jaIe chIe tyAre thoDuM mUkatA AvIe chIe. e sAdhutAnI pagadaMDI 145
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMpattithI e UjaLo thAya. ane amArI mUDI kAyama rahe. prajAe e saMkalpa karavo paDaze ke je sajjanone saMtone poSIe chIe teNe samAjanuM kAma karavuM joIe. keTalIkavAra sAdhu samAjane sudhAre che to keTalIka vAra samAja sAdhune sudhAre che. koTha cAturmAsamAM eka bAIe bhikSA vahorAvI paNa pachI kahyuM, tamArA vezane vahorAvuM chuM, tamane nathI vahorAvatI kAraNa ke mahArAja to harijanone tyAM jAya che. kUvA ane taLAvanI pALo baMdhAve che. A bAIno doSa nahoto koIe zIkhavyuM haze ke AvuM AvuM pALe te sAdhu kahevAya ? ahIM rAdhanapuramAM 25 daherAM ane 25 apAsarA che. vijayagacchanuM jora vadhAre che. upAzrayanI kArIgarImAM vaidika dharmanAM cihno che ane upara masjidanA AkAra che. * tA. 25-2-51 : deva rAdhanapurathI nIkaLI deva AvyA. aMtara ATha mAIla haze. utAro corAmAM rAkhyo. ahIM himajA mAtAnuM prakhyAta maMdira che. jhAroLA vANiyA brAhmaNonI kuLadevI gaNAya che. mahA suda 15 moTo meLo bharAya che. ahIMno kUvo jUno ane khUba moTo che. paNa temAM 30-40 phUTa gALa thaI gayo che. e gALa kADhavA pU. dAdA gaI sAla badhAM sAdhana lAvyA, mazIna AvavAnI taiyArI hatI. tevAmAM mAtAnA koI bhakta vAta UDADI ke, mAtAe mane svapna ApyuM che ke kUvAno gALa nA kADhazo, nahi to huM kopIza. dAdAe ghaNuM samajAvyuM paNa koIe nA mAnyuM ane dAdAnI karela badhI mahenata niSphaLa gaI. sAmAna lAvavAnA 45 rUpiyA, bhADuM nakAmuM gayuM. haju pANInI kheMca che. have AjIjI kare che ke sApha karAvI Apo. rAtri sabhAmAM godhalA banAvavA viSe ThIkaThIka vAto thaI. godhalA banAvavAmAM pApa mAne che, Ara mAre vadhu bhAra bhare, ane bheMsanA pADA mAre temAM pApa mAnatA nathI. * tA. 26-2-51 : UjamavADA devathI nIkaLI UjamavADA AvyA. aMtara pAMca mAIla. utAro jagyAmAM rAkhyo. A gAma brAhmaNonuM che. badhA jAgIradAro che. sarakArane kaI bharavAnuM 146 sAdhutAnI pagadaMDI
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ nathI jAte khetI kare che. gAmamAM ekeya mANasa bhaNelo nathI. arajI karavAnI khabara nathI. * tA. 27-2-51 : bhAMbhara UjamavADAthI nIkaLI bhAMbhara AvyA. aMtara pAMca mAIla. utAro brAhmaNonI dharmazALAmAM rAkhyo hato. baporanA traNa vAgye kheDUtonuM saMmelana rAkhyuM hatuM. 18 gAmanA loko AvyA hatA. lokala borDanA pramukha DAhyAbhAI, DIsAthI DaoN. saradArasiMha vagere AvyA hatA. kheDUto ane khetInA prazno carcAyA hatA. ahIM sudhI dAdA sAthe rahyA hatA. * tA. 28-2-51 H kuMkAva bhAMbharathI kuMkAvA AvyA. aMtara sADA cha mAIla. rAtre sabhA thaI hatI. * tA. 1-3-51 tathA 2-3-pa1 : diodara kuMkAvathI nIkaLI diodara AvyA. aMtara ATha mAIla haze. utAro dharmazALAmAM rAkhyo hato. jAhera sabhA khUba sArI thaI hatI. * tA. 3-3-51 : jADA diodarathI nIkaLI jADA AvyA. aMtara sADA cAra mAIla haze. sabhAmAM keTalAka bhAIoe cA nahi pIvAnI pratijJA lIdhI. * tA. 4-3-51 ? pAlaDI jADAthI nIkaLI pAlaDI AvyA. aMtara sADA cAra mAIla. utAro maMdira pAse rAkhyo hato. ahIMnA vepArIone koIe kahyuM hatuM ke mahArAja rojha ane vAMdarA mAravAnuM kahe che. eTale koIe rasa nA lIdho, paNa khulAso thayA pachI sAro rasa lIdhelo. * tA. 4-3-pa1 : cIbhaDA pAlaDIthI nIkaLI cIbhaDA AvyA. aMtara sADA pAMca mAIla haze. jamIna khUba ja retALa che. khADA TekarAvALI che. eTale guvAra ane bAjarI be ja vastu thAya che. comAsAmAM lokone "vALA' (eka prakAranuM darda) bahu nIkaLe che. sAdhutAnI pagadaMDI 147
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 5-3-51 : saNAvIyA cIbhaDAthI nIkaLI saNAvIyA AvyA. aMtara cAra mAIla. tharAdanuM jAgIradArI gAma che. rAtri sabhAmAM mahArAjazrIe ahIMnI paristhitinA ukela mATe sArAM sUcano karyA. * tA. 6-3-51 : DoDagAma saNAvIyAthI DoDagAma AvyA. aMtara cha mAIla. baporanA jAherasabhA thaI. * tA. 7-3-51 : tharAda DoDagAmathI nIkaLI nAgalA gAme thoDuM rokAI tharAda AvyA. aMtara sADA sAta mAIla. bapore kheDUtonI sabhA rAkhI hatI. temAM 13 gAmanA loko AvyA hatA. sabhAmAM mahArAjazrIe kahyuM svarAja AvyuM che, paNa jenuM saMgaThana haze te ja phAvaze. kheDUto asaMgaThita che, eTale teo kALI majUrI kare che te chatAM tene pUro roTalo maLato nathI. saMgaThana mAtra paisA vadhAre maLe te hetuthI to te lAMbo vakhata nahi cAle. temAM nItino pAyo mukhya hovo joIe. gAmanI vastI 8000 temAM jainonAM 700 ghara che. mukhya AgevAna amRtalAla kALIdAsa desAI. " tA. 8-3-51 : vaDagAmaDA tharAdathI nIkaLI vaDagAmaDA AvyA. aMtara pAMca mAIla. utAro mahAdevamAM rAkhyo hato. sabhAmAM ATha mANasoe jiMdagI sudhI cA nahIM pIvAnI pratijJA lIdhI hatI. * tA. 9-3-51 : bhoraDu vaDagAmaDAthI nIkaLI bhoraDu AvyA. aMtara cha mAIla haze. baporanI jAhera sabhA rAkhI hatI. A badhAM jAgIradArI gAmo che. eTale lokone aneka prakAranI musIbato hoya che. sabhAmAM dasa jaNe jiMdagI sudhI cA nahIM pIvAnI pratijJA lIdhI hatI. 7 tA. 11-3-51 : UMdasaNA thaI Asodara bhoraDuthI nIkaLI UMdasaNA AvyA. ahIM hirajano pAse Dhora marI jAya tyAre DhasaraDI jAya che tenuM cAmaDuM pAchuM le che ane majUrInA cAra AnA Ape sAdhutAnI pagadaMDI 148
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. ahIM thoDo vakhata rokAI gAmanA prazno samajI Asodara AvyA. aMtara pAMca mAIla. utAro corAmAM rAkhyo hato. ahIM ame dharma karavAnI navI rIta joI. savAramAM bAIo gAma saphAI karatI hatI. pUchayuM to kahe, ame dvArakA jaI AvyAM chIe tethI dharma karo. zramathI puNya karatAM. rAtre bhajana gAyAM ane prasAda vaheMcyo. AgevAna bhANA jehA paTela. * tA. 11-3-pa1 : delanapura-Asodara AsodarathI nIkaLI delanapura thoDuM rokAI Asodara AvyA. aMtara che mAIla haze. utAro DhALiyAmAM rAkhyo hato. baporanA jAhera sabhA thaI hatI. temAM sAta gAmanA loko AvyA hatA. saMgaThana karavA, aspRzyatA dUra karavA ane vyasano nAbUda karavA kahyuM hatuM. AgevAna saradAra agarasaMga dolajI. * tA. 12-3-51 : DuA AsodarathI DuA AvyA. aMtara cha mAIla. utAro nizALamAM rAkhyo hato. ahIMnI sabhAmAM dasa gAmanA loko AvyA hatA. mahArAjazrIe kahyuM ke gAmamAM saMpa nahIM hoya to koI sukhI nahi thAya. saMgaThana karo temAM kheDUta, majUra, vahepArI badhA ja joDAya ane dareka nItithI cAle. svarAjya AvyuM che paNa jAgrata nahIM bano to teno phAyado nahi maLe. harijanone ApaNe nathI aDatA paNa pAkistAna kema thayuM teno vicAra karIe to khyAla Avaze. be bhAIone meLa na thayo eTale judA paDyA. A trIjA bhAI sAthe paNa meLa nA rAkhyo hota to trIjo bhAga paData. haju paNa e bhaya TaLyo nathI. e loko sAta karoDa che. saMgaThita che. tame badhAM sAMTho sAMTho cho. matadAnamAM te lokonI bahumatI AvI jaze to tame laghumatImAM thaI jazo. pachI kAyadA te karaze, tamAre pALavA paDaze. pelA vahorAjIe nADuM pakaDI rAkhela te kevI dazA thaI? * tA. 13-3-pa1 : jaDIyAlI DavAthI nIkaLI jaDIyAlI AvyA. aMtara cha mAIla. utAro jIvAjIbhAIne tyAM rAkhyo hato. baporanA jAhera sabhA rAkhI hatI. cauda gAmanA loko AvyA hatA. A banAsakAMThA pradeza jAgIradArono che tethI lokone aneka prakAranI musIbato veThavI paDe che. mahArAjazrIe kahyuM, tamArI vAto sAMbhaLI tamo duHkhI sAdhutAnI pagadaMDI 1 49
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ cho te jANyuM. banAsakAMThAmAM pavitra banAsa nadI che. ApaNA dezamAM traNa varasathI svarAjaya AvyuM che. A cothuM cAle che. pahelAM yuropiyana rAjya karatA hatA. e loko mAtra rAjaya karavA nahotA AvyA, vepAra karavA AvyA hatA. paNa vepAra karavo hoya to rAjya sthApavuM. e vicArathI dhIme dhIme kaLathI baLathI rAjya sthApyuM. emaNe je baLukA loko hatA, rAjA hatA, jAgIradAra hatA temane dhIme dhIme kabaje lIdhA sahAyakArI yojanA ApI, gulAma banAvyA. dharma paNa ApaNo khoI nAkhyo, vacanabhaMga e ApaNuM mRtyu hatuM, paNa emaNe zIkhavyuM. dArU, vezyAgIrI, saTTo vagerene jAhera rIte paravAno Apyo. gAMdhIjI AvyA temaNe kahyuM Daro mata. 63 varasa laData calAvI pachI AjhAdI maLI. rAjAe rAjya choDyAM. pachI jAgIradArono vAro Avyo. kheDe tenI jamIna karI paNa koMgresa sarakAra dhIre dhIre pagaluM bhare che. koMgresa eTale koI mANasa nahIM, paNa nIti ane sata pALe te koMgresI kahevAya. koIthI Darazo nahIM Darazo to DarAvanArA maLaze. saMgaThita thaIne potAnI sAcI vAtane pakaDI rAkho. vijaya tamAro che. gopAlana karo. vyasano choDo. bALakone bhaNAvo to sukhI thazo. mukhya AgevAna koLI karamaNa jodhA. * tA. 14-3-pa1 : dhAnerA jaDIyAlIthI nIkavI dhAnerA AvyA. aMtara nava mAIla haze. utAro kesubhAInA makAnamAM rAkhyo hato. baporanA upAzrayamAM jAhera sabhA rAkhI hatI. temAM soLa gAmanA loko AvyA hatA, rAtre jAhera sabhA thaI hatI. ahIM jainonAM 300 ghara che. vorA musalamAnanA 150 ghara che. 0 tA. 15-3-pa1 : samasaNa dhAnerAthI nIkaLI rAmasaNa AvyA. aMtara ATha mAIla haze. A bAju dareka gAme mahArAjazrInA Agamana aMgeno pracAra ghaNo thAya che. lokono utsAha khUba che. dareka gAme AjubAjunA gAmonI jAhera sabhA thAya che. ahIM nava gAmanA loko AvyA hatA. eka jaina sAdhu - kheDUta, khetI, gopAlana, majUrInA dara, aspRzyatA nivAraNanuM ATaluM badhuM kAma kare che te 1pa8, sAdhutAnI pagadaMDI
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ joI jANIne navAI pAmatA hatA. ahIMnuM maMdira jaina tIrtha kahevAya che. mUrti bahu jUnI che. 1084nI sAlamAM raghusena rAjAe pratiSThA karAvelI te pachI saMvata 1948mAM haMsavijayajI (tapAgaccha) mahArAje pratiSThA karAvelI. jAgIradAronI vasatI vadhAre che. * tA. 16-3-51 H kyArI rAmasaNathI jheraDA AvyA. aMtara cha mAIla. utAro jaina maMdiramAM rAkhyo hato. sabhAmAM bAra gAmanA loko AvyA hatA. ahIM paDatara jamIna vadhu che eTale nirAzritone vasAvavAnA che, temane sahakAra ApavA gAmane kahyuM. jheraDAthI sAMjanA kaMsArI AvyA. aMtara pAMca mAIla haze. rAtre sabhAmAM bAjunA gAmanA loko paNa AvyA hatA. * tA. 17/18-3-51 : navA DIsA kaMsArIthI nIkaLI navADIsA AvyA. aMtara cha mAIla utAro lAIbrerImAM rAkhyo hato. bapore moTI jAherasabhA thaI, temAM 42 gAmanA loko AvyA hatA. koMgresanA kAryakaro, zrI rAvajIbhAI paTela, nAnubhAI derAsarI ane bIjAo hatA. prathama banAsakAMThA jillA koMgresanA pramukhe mahArAjazrInuM svAgata karI. temanI pravRttio aMge be zabdo kahyA hatA. mahArAjazrIe kahyuM tamo bhAgyazALI cho ke dukALamAM ravizaMkara mahArAje ahIM bahu moTuM kAma karyuM tethI tamAro paricaya thayo. have pANInA prazna aMge dAdA ahIM beThA che. - rAvajIbhAIe kahyuM ke ApaNI sAme pU.zrIe bahu sArI vAto karI. temane zobhe te rIte dhArmika, saumya bhASAmAM vAto karI. huM tamArA jevA kAryakara chuM. eTale evI bhASA nahi vAparI zakuM, ApaNI sAme keTakeTalI muzkelIo che te huM jouM chuM. jANuM chuM. meM ghaNAM duHkhasukha joyAM che. AphrikAmAM aMdhArI koTaDImAM rahyo chuM. thoDIvAra pachI prakAza paNa maLyo che. ApaNI sAme je muzkelI varNavAya che te eka vakhate jaze. madhyarAtre aMdhAruM hoya che, paNa sUrya Uge che tyAre prakAza patharAI jAya che. mahAtmAjIe ghaNo prayatna karyo che. temaNe joyuM ke dezanI 80 TakA vasati kheDUta che, te sukhI na thAya tyAM sudhI deza sukhI nathI. sAdhutAnI pagadaMDI 151
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ keTalAMya bhUkhe sUve che. te kevI rIte mare teno satata prayatna karatA. have ApaNuM rAjaya AvyuM che. paNa ethI ApaNI javAbadArI paNa vadhI che. sahakArathI kAma karIzuM to vAMdho nahi Ave. bIje divase savAranA harijana vAsamAM sabhA rAkhI temanA prazno carthya. tyAMthI hAIskUlamAM vidyArthIo samakSa pravacana rAkhyuM hatuM. rAvajIbhAI sAthe ja hatA. baporanA 3-30 vAgye jillAnA kAryakaronI miTiMga rAkhI hatI. temAM pradezanA prazno carcAyA hatA. mahArAjazrIe mArgadarzana ApyuM hatuM. rAvajIbhAI paTele paNa kAryakarone gAmaDAMmAM prazno jaladI hala thAya tema karavA anurodha karyo hato. 0 tA. 19-3-51 H sarAThI - DIsAthI nIkaLI sarAThI AvyA. aMtara ATha mAIla haze. utAro darabAronA utAre rAkhyo hato. lokoe sAme AvI khUba ja suMdara svAgata karyuM. DholatAsAM, bhUMgaLa paNa lAvelA. bahenoe vadhAmaNAM lIdhAM. vadhAmaNAMmAM eka harijana bahene paNa bhAga lIdho hato. gAma lokoe tene taka ApI suMdara udAharaNa pUruM pADyuM hatuM. baporanA sArI sabhA thaI hatI. tA. 20-351 : gaDha sarAThIthI nIkaLI gaDha AvyA. aMtara cAra mAIla. utAro mahAdevamAM rAkhyo hato. baporanI jAhera sabhAmAM dasa gAmanA loko AvyA hatA. vasati paTelonI mukhya che. 0 tA. 21-3-51 : TAkravADA gaDhathI nIkaLI TAkaravADA AvyA. aMtara sADAcAra mAIla. utAro mahAdevamAM rAkhyo hato. sabhAmAM 15 jaNe vyasana niSedhanI pratijJA lIdhI hatI. 0 tA. 22-3-pa1 : sAgarAsaNa TAkaravADAthI sAgarAsaNa AvyA. aMtara cAra mAIla haze. utAro godaDa zeThane nivAse rAkhyo hato. rAtre prArthanA pachI jAhera sabhA thaI hatI. 1 52 sAdhutAnI pagadaMDI
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 23 thI 28 : pAlanapura sAgarAsaNathI pAlanapura AvyA. aMtara cha mAIla haze. utA2o choTubhAI hemubhAI zeThane baMgale rAkhyo hato. teo jillA koMgresanA pramukha paNa che. baporanA lAIbrerImAM mahilA maMDaLanA Azraye bahenonI sabhA rAkhI hatI. temAM mahArAjazrIe jaNAvyuM hatuM ke - hamaNAM eka bahene mAro paricaya Apyo. paricaya eTale oLakhANa. oLakhANa evI vastu che ke jyAre ApavAnI ke levAnI hoya tyAre temAM eka khAsa zarata hoya che. oLakhANa ApanAre vyakti karIkeno khyAla bhUlIne potAno paricaya Apavo. e rIte huM mAro paricaya ApavA prayatna karIza. mArI uMmara 47 varasa, saMtabAla tarIke loko oLakhe che. saMtabAla eTale saMtonuM je jIvana che te jIvanano abhyAsa karanAra. emAM mane lAgyuM ke dIkSA pahelAMnA jIvanamAM meM joyuM ke mAnavajIvanamAM eka bhavya bhAvanA paDI che. manuSya kAyAno yoga mahApuNya pachI prApta thAya che. enuM rahasya e che ke AtmAne jANI levo. e kevI rIte oLakhAya, to dAna, dayA, kSamA, vagere guNothI. dA.ta. kevI rIte ? koNa karI zake ? huM prathama paisAthI dAna karato paNa pachI ema lAgyuM ke paisA karatAM pratyakSa jIvananuM dAna ApavuM sAruM e rIte huM dIkSita thayo. tene 23 muM varasa cAle che. ahIM AvyAne 19muM varasa che. nAnacaMdrajI mahArAja e mArA gurudeva che. temanI sAthe ajamera sAdhu saMmelana vakhate AvavAnuM thayeluM. sAdhu dIkSAmAM paNa judI judI kakSA hoya che. jema dareka pradezanI judI khAsiyata hoya che tema. mAravADamAM strI hAtha upara cUDA pahere. ahIM koI nA pahere, emAM koI kAMI caDhatuM UtaratuM nathI. ahIM dhUmaTo kADhe mahArASTramAM nA kADhe. nA kADhavA pAchaLa bhavya bhAvanA paDelI che. chellA 12 varasathI bhAlamAM vicaruM chuM. ane dharmadraSTie samAja racanA karavA prayatna karuM chuM. tyAMnI mAnava prajA sAthe saMparkamAM Avyo. bhIkSA levAne kAraNe bahenonA saMparkamAM paNa avAyuM. AcAramAM dharma lAvavo hoya to baheno sAruM vAhana thaI zake. zAstromAM ghaNA dAkhalA che. bahenoe dharma mATe prANa ApyA che. cihno e dharma nathI. oLakhANanuM pratIka che. jema bhagavAM ke sapheda vastro e pratIka che. sAdhutA aMdara che. bALakane nizALe mUkIe tyAre prathama ekaDo, pachI pahelI, pachI sAdhutAnI pagadaMDI 153
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ bIjI copaDI ema krama che. tevI rIte dharmamAM paNa krama che. jaina dharma e phAInala che to vaidika dharma chaThuM dhoraNa che. bannenI ekabIjA upara asara che. jo svataMtra rahe to vADo thaI jAya che. dharma maMdira, masjida ke devaLa athavA poSAkamAM nathI, paNa dharma e bhAvanA che. e bhAvanA UMce laI javA mATe che. jainomAM mithyAtva ane samakitI kahe che. tevI rIte vaidikamAM nAstika-Astika, kusaMgI, satsaMgI, muslimamAM kAphara. ema judAM judAM nAma che. jenA doSo maMda paDyA hoya ane guNonuM sthApana thayuM hoya tevo koI paNa mANasa samakitI thaI zake. zama, zamavega, nirvega, anukaMpA, AsthA AvAM lakSaNa hoya te samakitI kahI zakAya. koI lakhela e dharma nathI. e viSe vicAratAM mane mAnavajAta tarapha javAnuM mana thayuM. satyano zodhaka hoya che te asatyane oLakhI le che. jevI daSTi rAkhe tevuM dekhAya. koI koI pUche che : mAnavasevAthI AtmAnuM darzana thAya? mAnavasevA eTale zuM ? potAnI jAtanA durguNa kADhavA, cAritryane UMce laI javuM. potAmAM rahelA prabhune bahAra kADhavA. e sevAmAM ane dharmamAM kyAM bheda che? puNya e zubha bhAva che. pApa azubha Azravo che. dharma e bhAvanA che, te vastu ke kriyAmAM nathI. vastuno svabhAva e dharma. huM koNa? zA mATe Avyo ? e badhAnuM bhAna thAya tyAre dharma Avyo kahevAya. emAMthI sevA AvI che. ApaNe ahIM beThAM chIe. pAsenI dharatI dhrUjI UThI to ApaNe salAmata rahI zakIzuM kharA ? ApaNane jagatanI asara thavAnI ja che. bhArata pAkistAnanA bhAgalA paDyA tyAre je baLAtkAro thayA, je katala thaI te jo strIo jAgatI hota to nA banata. bhale islAmI strI hoya paNa te dhaNIne kahI zakata ke e strI amArI nAta che tenuM apamAna nA thAya. AvuM ahIM paNa banyuM che. muslima strIone gaMgA yamunAmAM jhaboLI temane kahevAmAM AvatuM, hindu dharmane yAda kara. amadAvAdamAM allAho akabara ane harahara mahAdeva kahenArA banne pakSa laDatA. temane pote zuM bole che tenuM bhAna nahotuM. banne IzvaranuM nAma letA hatA. cAvala ane cokhAnI laDAI karI, paheravezane dharma mAnyo. aMtarathI dharma jANavo joIe. Aje dharma karavo hoya to kahIzuM ke paisA joIze. kharI rIte dharma karavAmAM paisAnI jarUra nathI paDatI. dhana, zarIra, e sAdhana che. sAdhya judI vastu che. 154 sAdhutAnI pagadaMDI
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina sAdhuo pAkistAnamAMthI vimAna mArge hindamAM AvyA.e rIte samakita to bhAMgyuM temaNe tyAM rahIne ahiMsAnI vAta phelAvI hota, satyano mArga batAvyo hota to jIvana sArthaka thAta ! strI ane puruSa maLIne eka aMga thAya che. strIone badhA ja adhikAro ApyA che. tIrthakarapada paNa apAvyuM che. caMdanabALA jevI sAdhvIne 36 hajAra sAdhvIo soMpI. svataMtra vyavasthA soMpI. maMDana mizra ane zaMkarAcArya vacce saMvAda thayo. eka brahmajJAnI eka kriyAkAMDI. carcA cAlI temAM nyAyAdhIza tarIke maMDanamizranAM patnI bhAratI rahyAM. maMDanamizrane hAryA jAhera karAyA pachI kahyuM, haju adhuM aMga bAkI che. pote vAda karyo ane jItyAM. rAmasItA nathI bolAtuM. zyAma rAdhA nathI bolAtuM, bApa mA nathI bolAtuM paNa mAtAne paheluM sthAna e janetA ja laI zake che. RSabhadeva bhagavAnanA pahelAM emanI mAtA maradevIne mokSa maLyo. A rIte strIo mAtA ane janetA banI zake che. have gharanI cokI karavAno vakhata AvI rahyo che. anItinuM nA pesI jAya te jovAnuM che. rAdhanapuramAM duSkALamAM eka vidhavA bAInI dIkarI kAme jatI tyAM koIe goLa vaheMcyo. pelI dIkarIe goLa levAnI nA pADI. vagara majUrInuM khavAya ? hAtha paga halAvIne jIvavuM joIe. svAvalaMbI jIvana jIvavuM joIe. ema kahyuM. Aje bAI vidhavA thaI to AvI ja banyuM. badhAM ja tiraskAra kare koI eno bhAva na pUche, na koI dharmanI vAta kare. bhagavAne cokhkhuM kahyuM che ke je mArgAnusArI che teNe vahevAramAM dharma jovo joIe. kaMThanuM bhUSaNa kSamA che. hAthanuM bhUSaNa dayA che tenuM cAritrya ja AbhUSaNa che. zramane mahattva ApavuM joIe. kAkA sAheba kahetA ke keTalIka strIo AkhI hoya che. bharavADa-rabArI komanI. e komanI strIo gharanuM badhuM kAma kare ane bahArano vahevAra paNa kare keTalIka strIo aDadhI hoya che. bALakone Uchere gharakAma kare ane puruSane madada kare. keTalIka strIo paDachAyA jevI hoya che. te beThADu hoya ane gharanuM khAI jAya. kharcA karyA ja kare. zrama Avaze to ja khaDatalatA Avaze. saurASTramAM be baheno ghAsa vADhavA gayelI. tyAM eka guMDAnI najara bagaDI. hAtha nAkhyo. to dAtaraDuM laIne thaI sAme. pelo bhAgyo to pelI strIo doDI pAchaLa. kho sAdhutAnI pagadaMDI 155
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhUlI gayo. keTalIya strIoe puruSane pharaja cUkatA aTakAvyA che. uttarAe abhimanyune kahyuM : "tamAro dharma yuddha medAne che, jAo." gAmaDAMmAM ghaNI hoMziyAra baheno hoya che, amane maLe che, paNa gaNI gAMThI hoya che. eTale kaMI karI zakatI nathI. have badhAM saMgaThita thAo. Aje UkaLato prazna anAjano che. tene kevI rIte bacAvavuM te tamArA hAthamAM che. eka ghara roja daza ausa anAja bacAve to dezamAM rojanuM sADA ATha lAkha kIlo bace. ATaluM thAya to dezamAM koI bhUkhyuM nA rahe. vicArIne amala karavA kahyuM. * tA. 24-3-51 : sedarAsaNa - tA. 24mInA roja ahIMthI cha mAIla dUra sedarAsaNa gAme banAsakAMThA kheDUta maMDaLanuM adhivezana bharAyuM hatuM. pramukha tarIke ravizaMkara dAdA hatA. A gAma mahaMtanI jAgIra che. mahate khUba ja rasa lIdho hato. traNa hajAra mANaso jamI zake tevI paramITa meLavI hatI. mahAdevanI jagyAmAM vizALa zamiyANo Ubho karavAmAM Avyo hato. - bhAla naLakAMThAmAMthI aMbubhAI, phulajIbhAI, kurezIbhAI va. AgevAno AvyA hatA. jillA koMgresanA pramukha, maMtrI ane bIjA kAryakaro paNa AvyA hatA. svAgata pramukhanA pravacana bAda pU. saMtabAlajIe jaNAvyuM hatuM ke banAsakAMThAmAM mAre AvavAnuM thayuM. ravizaMkara dAdA A vibhAgamAM kAma kare che. huM gAmaDAmAM pharyo. kheDUtonAM ToLeToLAM dareka jagyAe AvatAM hatAM. te uparathI tamArI bhUkha keTalI badhI che te samajAya che. tamo sadUbhAgI cho ke dAdA jevA pramukha maLyA cheApaNe je saMgaThana karavA mAgIe chIe te rAjya sAme laDavA mATe nahi, paNa pAyAnA praznomAM nyAya maLe te mATe che. bhAla naLakAMThA kheDUta maMDaLanI je nIti che te ja ahIM rAkhI che. rAjakIya rIte eka mAtra koMgresane Teko ApIe chIe, paNa sAmAjika, Arthika ane zaikSaNika bAbatomAM tenI svataMtra nIti che. AthI koMgresane preraNA ane pUrti banne maLaze. ane gAmaDAmAM rAjakIya harIphAI nahIM thAya. khetI sAthe gopAlana jarUrI che. meM joyuM ke gAyo puSkaLa che paNa bheMsanA zarIra upara je lohI che teTaluM gAya upara nathI. maraNanI AzAe jIve che. sAdhutAnI pagadaMDI 1 pa6
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApaNA dezanuM mukhya dhana godhana che. bhesa dhana nathI. mATe baLada ghera karo ghaNuM kAma thAya. bheMsa pALavAthI be nukasAna thAya che, pADA naSTa thAya che ane gAya pALI zakAtI nathI. je mANasa baLada ghera kare teno daMDa thAya chehave A krama badalavo joIe. tame hAthe kAMto cho, vaNo cho te joIne AnaMda thAya che. khetI utpAdananA bhAvo poSaNakAraka maLavA joIe te maLatA nathI, UlaTuM khoTamAM khetI cAle che. tene mATe saMgaThita rUpe prayatna karavAno che. A pachI dAdA ane koMgresI AgevAno bolyA hatA. chevaTe keTalAka TharAvo pasAra karI sabhAnuM visarjana thayuM hatuM. sedarAsaNathI tA. 25mIe amo AburoDa, delavADA ane aMbAjI jaI tA. 27 mIe pAchA AvyA hatA. 0 tA. 28-3-51 ? vagadA pAlanapurathI sAMjanA nIkaLI vagadA AvyA. aMtara cAra mAIla. utAro upAzrayamAM rAkhyo hato. rAtre jAhera sabhAmAM dasa mANasoe cA nahIM pIvAnI pratijJA lIdhI. 0 tA. 29-3-pa1 : vaDagAma vagadAthI nIkaLI vaDagAma AvyA. aMtara sADA cha mAIla. utAro kheDUta maMDaLanA makAnamAM rAkhyo hato. baporanA AjubAjunA pacIsa gAmonA lokonuM saMmelana maLyuM hatuM. temAM khetI ane bIjA prazno mATe kheDUta maMDaLa aMge vAto thaI hatI. eka gAmamAM rAtrisabhA hatI. temAM jainonI saMkhyA ThIkaThIka hatI. sabhAmAM mahArAjazrIe pUchyuM ke koIne kaMI kahevuM che ? eTale eka bhAIe pUchyuM, rojha ane tIDa mAravAM e hiMsA kharI ke nahI? ane hoya to A sarakAra zA mATe marAve che ? Apa sarakArane na mAravAnuM jorapUrvaka kema nathI kahetA. mahArAjazrIe jaNAvyuM ke Aje dareka praznane bahu lAMbI daSTithI vicAravo joIe. rojha ke tIDa mAravA e hiMsA che emAM koI paNa nA kahI zakaze nahi. paNa na mAravuM evuM jorapUrvaka kahIe tenI sAthe ja ApaNI javAbadArI paNa UbhI thAya che, e na bhUlavuM joIe. Aja mAtra bolavAthI ke dhana ApavA sAdhutAnI pagadaMDI 157
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAtrathI ahiMsA nahIM pALI zakAya ke nahIM paLAvI zakAya. jo javAbadArI nA laIe to ApaNane virodha karavAno adhikAra raheto nathI. AvuM kahyuM eTale carcA thoDI vadhAre ugra banI. to pachI Apa ema kaho cho ke tIDane mAravA devAM? mahArAjazrIe kahyuM ke huM eka jaina sAdhu chuM. ane pANInuM TIpuMya paNa nakAmuM na bagADavAnuM je dharma kaheto hoya. je dharma pANInA biMdumAM paNa asaMkhya jIva (vijJAnapUrvaka) che. ema mAnato hoya te dharmano namra anuyAyI huM hiMsA karavAnuM kema kahI zakuM? paNa jyAM sudhI mArI pAse anAja bace ane tIDo paNa bace evo koI cokkasa upAya nA hoya, koI batAvI zakatuM nA hoya, tyAMsudhI sarakArane kayA baLa para aTakAvI zakuM ? tIDono prazna, rojhano prazna ane vAMdarAono prazna judA judA prakAre vicAravA jevo che. mAtra Indriya vikAsanI dRSTie nahIM, paNa navI utpati aTake, jUnAnA nikAlamAM mukhyatve ahiMsAnI dRSTi rAkhI nikAla kema thAya vagere vastu mane gaMbhIra vicAramAM mUke che. huM spaSTa mArgadarzana ApI zakato nathI tyAM lagI jema mAravAmAM saMmati nathI Apato tema na mAravAnuM paNa bhArapUrvaka kahetAM saMkocAuM chuM. tame paNa zodhanamAM mane madada karo. juo rojhano prazna mArI pAse Avyo tyAre mane je sUjhayo te rasto meM batAvyo ke e rojhane bacAvavAM hoya to mahAjanoe potAnA thoDAM kaMpAunDa UbhAM karI nara ane mAdAne alaga alaga rAkhI jiMdagIparyata pALavAM joIe. jo ke AmAM paNa hiMsA to che, paNa saravALe ahiMsA vadhAre che. 0 tA. 30-3-51 : salImoTa vaDagAmathI nIkaLI salImakoTa AvyA. aMtara ATha mAIla. utAro upAzrayamAM rAkhyo. tA. 31-3-51 : saMbharavAsaNA salImakoTathI saMbharavAsaNA AvyA. aMtara traNa mAIla. vacce bhAkharI gAmamAM thoDuM rokAyA hatA. ahIM jAgIradArI trAsa ghaNo che trAsathI ATha dasa kheDUta kuTuMbo gAma choDIne bIje gAmamAM gayAM che. 1. A bhASaNano pUro pATha pAna naM. 127-128 upara Apela che. 158 sAdhutAnI pagadaMDI
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ (upasaMhAra ahIM banAsakAMThA jillAno pravAsa pUro thayo. jillAmAM 1225 gAma che temAMthI lagabhaga 800 gAmo jAgIrI che. 122 gAmomAM nizALa che temAM 4ra gAmomAM sarakArI makAno che. 80 nizALo bhADAnA makAnamAM bese che. 1078 gAma nizALa vagaranAM che. moTo bhAga jAgIradArIno hovAthI prajAnuM zoSaNa khUba thAya che. eka gAmamAM amArI sabhA cAlatI hatI tyAM eka vidhavA bAIe be hAtha joDIne potAnI kathanI kahI. pote najIkanA gAmaDAmAM rahetI hatI. dhaNI cAra varasathI gujarI gayelo. chokaro nAno eTale bhADe khetI karAvatI paNa jAgIradAranI dAnata bagaDI eTale jamIna paDAvI levA mATe eka rabArIne Ubho karyo. ane keTalIka jamIna kheDAvI nAkhI ane bAIne dhamakI ApI ke A gAma choDIne cAlI jA. nahIM to gharamAM hADakAM paDaze ane chAparuM saLagI jaze. bAI bIkanI mArI tenA sagAne tyAM rahevA AvI hatI. hADakuM nAkhavAnI dhamakI ApanAra harijana hato eTale ame jyAre e gAma gayA tyAre tyAMnA harijana vAsamAM jaI tapAsa karI to vAta sAcI nIkaLI. harijane kahyuM, bApu ! ThAkora sAhebe kahyuM eTale emanI sAthe dhamakI ApavA gayo hato. have nahIM jAuM. pachI e bAIne ame DIsA bolAvI hatI. ane prAMta sAheba samakSa AkhI sthitino khyAla ApI yogya karavA jaNAvyuM hatuM. vaDagAma bAju jamIna nIcI hovAthI keTalIka jagyAe kudaratI mIThuM pANI ovara phUlo thAya che. eTale UMcI jagyAe nAnA baMdha bAMdhI pANI laI jAya che. eTale khetIvADI sArI che. keLavaNInI saMsthAo dezoddhArano pAyo che. Aje sAMdIpanI, vyAsa, vAlmIki, droNa ke vaziSTa bhale na maLe, paNa vartamAna samAjamAM chUTAM chavAyAM je ratno che, tene tAravI laI sAcI svataMtratAthI kArya karavA devAmAM Ave to bhUtakALanI pUrti kare tevI yogyatAvALI vyaktio pAke, e vize mane zaMkA nathI. Ane sAru saue mathavuM joIe. - saMtabAla sAdhutAnI pagadaMDI 159
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ puravaNI pariziSTa puravaNI-1: kheDUtamaMDaLa praznottarI (bhAlanaLakAMta kheDUta maMDaLe, keTalIka agraNI kheDUta saMsthAo temaja vyaktionA vicAra jANavA nava praznonI praznAvalI taiyAra karI hatI, A praznono munizrIe Apela javAbo temanI daSTi samajavAmAM upayogI hovAthI ApyA che.) prazna-1 : kheDUta saMgaThanathI UbhA thanAra baLano upayoga kyA kSetramAM karavo ? uttara-1: te ja saMgaThanamAM sAcuM baLa Ave che ke je saMgaThana pAchaLa cokkasa ane mahAna Adarza hoya che tema ja je saMgaThanamAM bhaLelA sabhyonA cAlu jIvanavyavahAromAM nIti tathA tyAga otaprota thAya che. AvA sAcA baLano upayoga jAtanA vikAsa kAje ja zobhe ane sAcA baLanI dizA sarvavyApI hoya e paNa svAbhAvika ja che. kheDUto potAnA mAlanA vadhu bhAva upajAvavA mATe ke sarakAra sAme jhaghaDavA mATe ja saMgaThana karaze to mAtra arthavAda, komavAda, vargavAda ke ADoDiyAvAda evA vAdo UbhA thaze. Akhare to teya phAvavAnA nathI. koI bhaya ke lAlacane lIdhe saMgaThana to turata thaI jaze, paNa e saMgaThana majabUta kArya karanAruM kadI ja nahi nIvaDe. hA; e bhaya ane lAlacanI retI pAchaLathI sarI jAya ke seravI nakhAya to judI vAta che. paNa teya samajaNa ane vivekathI ja thaI zake. A badhA vicAro ane ghaNAM saMgaThano joyA pachI mane lAgyuM che ke; kudaratanI tadana najIkamAM rahelA kheDUte potAnA saMgaThananI pAchaLa sarvotkRSTa udAtta hetu rAkhI e siddha karI ApavuM joIe ke, "e kharekharo jagatAta che." jagatAta baLano upayoga "sarva janahitAya ane sarvajana sukhAya' thavo joIe. prazna-2 : kheDUta saMgaThanane rAjakAraNathI alipta rAkhavAmAM Apa mAno cho ? alipta rAkhavAnA ane sIdhI rIte bhAga levAnA lAbhAlAbha jaNAvo. uttara-2 H mAtra rAjakIya hetu mATe kheDUta saMgaThano thAya to koMgresane bahu moTI khalela pahoMce. AjanA saMjogomAM koMgresanI khalela e AkhA dezano moTAmAM moTo alAbha gaNAya. bAkI rAjakIya hetu khAtara nahi tema mAtra Arthika lAbha khAtara paNa nahi balake samagra dezanA utthAna khAtara kheDUta saMgaThana thavuM joIe. Ama thAya toya emAM rAjakAraNI sAthenA saMbaMdho ApoApa AvavAnA. e rIte rAjakAraNathI cheka nirlepa nahi rahI zakAya, rahevAnI jarUra paNa nathI. kheDUtonI vasati A dezamAM 16) sAdhutAnI pagadaMDI
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaMgI bahumatInI vasati che. AvaDI moTI bahumatIvALI kheDUtajanatA rAjakAraNamAM rasa na le to temanI sAthe dezanI khuvArI ja thAya. pariNAme kAM to sAmyavAdanI hiMsA praNAlI ke aMdhAdhUdhI Ave athavA phAsIvAdanI saramukhatyArazAhI Ave. lokamatane svaccha rAkhavA mATe A jaMgI bahumatI dharAvatA kheDUtone rAjakAraNamAM rasa letA karavA ja joIe. paNa teo sAcA matadAra bane, eTalI enA rAjakAraNanI sImA basa gaNavI joIe. jo eMsI TakA matadAramAMno samaju varga ane e matadArone doranAra netAo ahiMsaka vargamULa ke samAnatAnI nIti svIkAre to rAjakartA vargamAM hiMsA ke ekahaththu sattA AvavAno saMbhava ja nathI. jo ke, eka vAra cUMTyA pachI lAgalagATa traNa ke pAMca varSa lagI enA e sabhyo cAlu rahe evI kAyadAmAM jogavAI che. paraMtu upara kahyuM tevuM saMgaThana naitika dabANa ja evuM lAve ke dhArAsabhAomAM ke rAjataMtranA hodAomAM gayelA pratinidhiothI prajAne amAnya eka kAyado to na thaI zake, balake prajAne aNagamatI eka aMgata kriyA paNa na thaI zake. AthI lAge bhale evuM taMtra pradhAno calAve che, paNa vAstavika rAte lokamata ja e taMtra calAvI rahyo hoya. A praznano uttara sAra e che ke kheDUta saMgaThanano upayoga rAjakAraNIya hoddA khAtara na thavo joIe. paNa rAjakAraNane zIkhavA ane potAnI naitika zuddhithI doravA mATe avazya thavo joIe. prazna-3 : kheDUtonAM vAjabI hitone koI paNa sarakAra ke varga taraphathI anyAya thato jaNAya to tenI sAme satya ane ahiMsA jALavIne satyAgraha, asahakAra ke savinayabhaMga jevAM gAMdhIjInAM ahiMsaka sAdhanothI e anyAyano pratikAra karavAmAM Apa mAno cho ? uttara-3 : ""satya ane ahiMsA jALavIne" e zarata evI che ke te zaratane sAcavIne satyAgraha, asahakAra tathA savinayabhaMgano adhikAra koI paNa vyaktine hovo joIe. khuda kheDUta saMsthA sAme paNa e saMsthAno sabhya suddhAM e karI zake. satya ane ahiMsA e banne zabdo evA che ke te AvAM sAdhana yojanAra pAse ucca cAritrya, Aja pahelAMnA aMgata jIvananI zuddhi ane A mArganI anivAryatA vagere ghaNuM mAge. uparAMta eka vyaktine badale jyAre eka saMsthA koI bIjI saMsthA sAme Avo mArga le, te pahelAM eNe so gaLaNe A pANIne gALI levuM joIe. ATaluM joyA bAda koI paNa vyakti ke saMsthAne koI paNa mahAsamartha lekhAtI vibhUtinA ke saMsthAnA anyAya sAme ahiMsaka pratikAra karavAno kudaratI haka sAMpaDe che. mane khAtarI che ke evo pratikAra aphaLa paNa nathI jato. sAdhutAnI pagadaMDI 16 1
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazna-4 : kheDUtonA saMgaThanane mAtra dhaMdhAdArI svarUpa ApavAmAM Apa mAno cho? uttara-4 : dhaMdhAdArI svarUpano artha mAtra paisA pUrato maryAdita hoya to te svarUpamAM kheDUtonA saMgaThanano upayoga thAya ene huM kheDUtonA ke dezanA hitamAM mAnato nathI. mUDIvAdane jaDamULathI dUra karavA mATe kheDUta potAnI khetImAM TakI rahe ane khetInI AbAdI karI zake teTalA mATe to A saMgaThanano upayoga karavo ja joIze. Ane lIdhe prathama prathama to paisAne tarachoDyuM nahi cAla. chevaTe to mane potAne lAge che ke, ApaNA saMskRti pradhAna dezamAM gAmaDAMne keMdramAM rAkhI samagra dezanAM badhAM ja aMgo goThavavAM paDaze ane emAM A saMgaThanano upayoga karavAmAM huM mAnuM chuM. AthI ja kheDUta-saMgaThanamAM naitika pAyA upara huM vizeSa Agraha rAkhuM chuM. naitika pAyA upara svAvalaMbana, saMyama ane sAcI svataMtratAnI ImArata khaDI thAya to te TakI zake. ekaladokala mANasa ke ekaladokala gAmaDuM AvA vizALa ane dUradarzI hetune na pahoMcI zake mATe huM so baso gAmaDAnA jUthane A grAmasaMgaThananA madhyabiMdu tarIke svIkAruM chuM ke je gAmaDAMo bhaugolika, Arthika, sAmAjika, sAMpradAyika ane rAjakIya rIte arasaparasa otaprota hoya ane bahAranAM ghaNAMkharAM AvanAra AkramaNone pahoMcI vaLe teTalAM samartha hoya. prazna-5 : jamIna mAlika ane gaNotiyAnA takarArI praznomAM kheDUtasaMgaThanano upayoga kaI rIte karavo ke jethI banne pakSanAM vAjabI hito jaLavAya ? uttara-5 : jamIna mAlika jamIna para potAnI mAlikI haka che eTalA ja kAraNasara ja besI rahIne khetI aMgenAM zrama ane Arthika jokhamo uThAvI rahelA pelA jamIna kheDanAra gaNotiyA para nabhavA mAgato hoya to tyAM enA vAjabI hitano prazna raheto nathI. bAkI jamIna mAlika jamInamAMthI utpanna thatA pAko upara potAnI mAlikInI jamIna uparAMta zArIrika zrama bhale ocho karato hoya paNa thoDA zarIrazramanI sAthosAtha bauddhika doravaNI, artha jokhamo ane pAkanI rakSAmAM vadhu phALo Apato hoya to tyAM bannenAM vAjabI hitono prazna jarUra Ubho thAya che. khetI eTale mAtra zarIrazrama nahi paNa gatAMkanA agralekhamAM jaNAvI gayo chuM tema ghaNI vastuono saravALo, ema mAnIe to mArA mate sauthI prathama sthAna Aje madhyama gaNAtA gaNotiyAne ApavuM paDaze. A kheDUtasaMgaThanamAM to bhUlabharelA mUlyAMkana pramANe gaNAtA uttama, madhyama ane kaniSTha traNeya haze. AmAMnA moTA bhAganA madhyamAM uttamamAM jaze ane moTA bhAganA uttama kaniSThamAM jaze. ATaluM 162 sAdhutAnI pagadaMDI
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ parivartana thAya eTale takarArI praznomAM lavAdInuM kAma A navesara AvelA uttama koTInA loko karI zakaze ane baMne pakSonA vAjabI hitanI enI kasoTI mukhyapaNe khetInI AbAdI ane nyAya baMne haze, eTale koI paNa pakSanuM ahita thavAnI ochI vakI che. A parathI huM lavAdInA mULabhUta siddhAMtano kheDUta saMgaThananA aMgamAM samAveza karavAnuM vidhAna karuM chuM. AmAM AjanA kahevAtA jamIna mAlikone vadhu ghasAvAnuM Ave te svAbhAvika che, paNa e ghasArA pAchaLa samajaNa, sahakAra ane nyAyanI bhUmikA haze to e ghasAro kaThaze nahi keTalAkane to ema paNa thaze ke A tyAga karAvIne kheDUtamaMDaLoe amArA vAjabI hitano sAco mArga batAvI dIdho che. mAnavIne svadharmanuM bhAna karAvavuM enA karatAM vAjabI hitanI jALavaNI bIjI vadhu kaI hoI zake ? vaLI je vargane e ghasArAno vahelo lAbha maLaze te e ghasArAnA upabhogathI bhoga tarapha nahi paNa tyAga tarapha lalacAze kAraNa ke tyAgane mArge A saMgaThanano jhoka mukhyapaNe haze. prazna-6 : gAMdhIjInA TrasTIpaNAnA ane vargamULanA siddhAMtamAM Apane vizvAsa che? javAba hA hoya to enA vyavahAruM amala mATenI rIto vicArI che? javAba nA hoya to tenAM kAraNo ? uttara-6 : gAMdhIjI jenuM jorajorathI nirUpaNa karatA te TrasTIpaNAnA ane vargamULanA siddhAMtamAM mane pUro vizvAsa che. TrasTIno artha huM eTalo karuM chuM ke je potAnI TrasTIzipa nIce rahelI sthAvara, jaMgama, pazu ke mAnavI saMpattino ochAmAM ocho upabhoga karIne vadhumAM vadhu potAnI zakti arpanAra. TrasTIno apazabda taTastha ema laIe to Avo tastha eTale dUra rahenAra nahi tema ladabada thanAra paNa nahi. AvA TrasTIne kahevAtA mAlika karatAM potAnA TrasTIpaNA nIce rahelAM jAnamAlanI ciMtA vadhu hoya paNa akarAMtiyApaNuM ke Dara bemAMthI kazuM na hoya. AvI vyakti ke samUha je rIte varte temAM badhA vargonuM vAjabI hita jaLavAya ane sau AvI vyakti ke varganA tarapha kheMcAya te dekhItuM che. AnA vyavahAru amala mATe ekalI bhAvanA, ekalI buddhi ke ekalI kriyA basa nathI, e traNeno saMgama joIe. AnA vyavahAra amala sAru pAyArUpe kyo masAlo joIe te viSe meM pAMcamA praznanA uttaramAM kahyuM che. enI thoDI punarukti karIne kahyuM : rItomAM mukhya be rIto lAge che. (1) paisA ane jamIna bAbatamAM moTA gaNAtAe nAnA khAtara premathI ghasAvuM. (2) nyAya ApavA ane apAvavA mATe potAnAM jAnamAla ghasI chUTyAM, bhAlanaLakAMThA kheDUtamaMDaLanA baMdhAraNamAM A bannenI jogavAI che. ane maMDaLanI doravaNIvAvI saskArI sAdhutAnI pagadaMDI 163
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMDaLIomAM paNa banne siddhAMto niyama svarUpe dAkhala karAyA che. sabhyonA lavAjamamAM paNa vadhu milakata dharAvanAra vadhu Ape evo zirasto che. jo ke A rItone amalamAM lAvavA mATe aneka AvaraNo che. sahakAranA siddhAMtano AmAM AtmA che, te sahakArane nAme UbhI thayelI maMDaLIo, zaheralakSI sarakArI taMtranAM baLo ane jamInadArI ke mUDIvAdI paddhatithI TevAyelI gAmaDAMnI ane nagaranI sarva janatA ghaNA vakhata sudhI AnI sAme virodhI tarIke joze, paraMtu jo pUratA naitika baLathI ane je pAyAnA siddhAMta svIkAryo che temAM AvA kheDUtamaMDaLo eTale ke kAryakartA, cAlako ane sabhAsadosau TakI raheze to teo AgaLa nIkaLI jaze. pachI jema ahiMsAnI zaktinI ThekaDI uDADanArAoe moMmAM AMgaLAM nAkhyAM, tema TrasTIzipanI hAMsI karanArAonuM paNa evuM ja thavAnuM che. e vize mane talabhAra zaMkA nathI. prazna-7 : khetInI pedAzanA vAjabI bhAvo nakkI karavAmAM tamAro zo abhiprAya che? evA bhAvo nIkaLI zake ? uttara-7H bhArata khetIpradhAna deza che ane rahevAno. A vAkya svIkArazo to e pradhAna dhaMdhAmAM lAgelA kheDUtonAM peTa, paheraNa ane pathArInI ciMtA ItaraprajA ane dezanI sarakAre karyA vagara chUTako nathI. AmAMthI kheDUtone pAlave tevA bhAva bAMdhavAnI pharaja UbhI thAya che. mAro e spaSTa ane makkama abhiprAya che ke bhAratanA kheDUto ane khetamajUrone bIjA udyogomAM rokAyelAM bIjAM mANasonA jIvanadhoraNanA AMka karatAM ghaNuM ochuM maLaze to ApaNI ekatA, zAnti ane ahiMsAnI tripuTI nahi jaLavAya, emAMnuM eka be ke kadAca traNeya tUTe. ApaNe bIjA udyogo-ke je moTe bhAge zaheramAM khIlI rahyA che te-nuM naphAdhoraNa jhaDapathI evuM vadhArI dIdhuM che ane vikAsane nAme ene eTaluM badhuM protsAhana ApI dIdhuM che ke te jIvanadhoraNane ghaTADavuM e tyAMnI janatA mATe ane ema kahevuM te sarakAra mATe muzkelI bharyuM che. have jo e ja jIvanadhoraNa kheDUto ane khetamajUranuM svIkArAya to A zaherI kAphalo te boja UMcakavA sApha InkAra karI de tema che. eTale pharI pharIne e javAbadArI sarakArane mAthe Ave tema che. koIpaNa sarakAra A javAbadArI nahi uThAvI zake. bhArata jevA garIba dezamAM to milakatanI vaheMcaNI karavAthI paNa e prazna pUrepUro ukale tema nathI. AthI kAM to kheDUtonI-eTale ke gAmaDAMnI arthAta zahero para gAmaDAMonI asaravALI sarakAra khaDI karavI ane kAM to zaherI sarakAra ane gAmaDAMnI sarakAra ema be vibhAga-eka madhyastha sattA nIceApavA. gAmaDAMnI sarakAra aMkuza rAkhavA dhAre to rAkhe, kADhavA dhAre to kADhe. AthI 164 sAdhutAnI pagadaMDI
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ svataMtratA ane svamAna pachI gAmaDAMo jIvanadhoraNanI zahera sAthe harIphAI karatAM baMdha thaze ane zaheroe gAmaDAMone poSANa thAya tevA bhAvo ApavA paDaze. banne sarakArone arasaparasa naitika zarato pALavI raheze. A to meM jarA dUranI vAta karI nAkhI, paNa te anivArya che, ApaNo deza haju tAjetaramAM svataMtra thayo che, haju sthira thavAnuM kAma enuM bAkI che. Ama mAnI Aje cAle che, tema calAvavuM hoya ane gAmaDAono asaMtoSa dUra karavA hoya to kheDUtone poSANa thAya tevA bhAvo ApavA paDaze. A bhAvono AMka kADhavAmAM AkAziyA khetI ane piyata evA vibhAgo tathA judI judI jamIno vagerenA vaLo pADavA paDaze. jo nAnI nAnI prAdezika sarakArone eTale ke prAMta paMcAyatone A bhAva bAMdhavAnAM adhikAro hoya to bhAva bAMdhavAmAM kazo vAMdho na Ave. paNa Aje madhyasthanA ja hAthamAM e badhA bhAvonuM mukhya taMtra hovAthI vAMdho Ave che. ane AthI kahevuM paDe che ke pUrNa aMkuzita taMtra rAkhavuM hoya to bhAva vadhArAnI Aphata vahoravI paDaze ane ardhaaMkuzita ke binaaMkuzita sthiti raheze to zaheranA madhyama vargane ane zaherI majUrone vadhu bhAva ApavAthI ja sAruM anAja maLI zakaze. anAja bhAvano AMka avazya nIkaLI zake, paNa upara kahyuM te dRSTie UMDo ane vyApaka prayatna karavo joIe; uparachallo ane adhakacaro nahi. vaLI e AMkamAM gAmaDAMoe paNa zaherI jIvana dhoraNanI khoTI harIphAIno mArga na letAM samagra dezanuM jIvanadhoraNa joI tyAgano Adarza svIkAravo joIe; bhogano nahIM. prazna-8: evA saMgaThanamAM Apane vizvAsa che ke jemAM kheDUta, khetamajUra, vepArI, kArIgara, gopAlaka vagere vargono samAveza thaI zake ane sarvodayanI bhAvanAthI kAma thAya ? AvA ghaNAM vargIya hitonA-ekasAthenA-joDANamAM kaMI muzkelIo jaNAya kharI ? uttara-8H je saMgaThanamAM bhaLelA sabhyo paikIno moTo bhAga "sarvodaya'nA siddhAMta upara zraddhALu haze to tevA badhA vargonuM joDANa thaI zakaze; eTaluM ja nahi, majabUtapaNe thaI zakaze. bhUtakALamAM AvA samUhonuM joDANa gAmaDAnA ekamamAM hatuM ja. A badhA vargonA vargIya hitonI athaDAmaNa to dUra rahI balake grAmadharma bajAvavA jatAM gAyo mATe kSatriyo ke bharavADo ja nahi senavA harijano paNa mAthAM ApavA tatpara rahetA. AvA dAkhalA naLakAMThAmAM TheraThera che. ane mAtra gAmaDAne na nahi AkhA gujarAtane duSkALa pAra utarAvanAra e paNa bhAlano vANiyo-khImo haDALiyo-itihAsamAM ApaNI sAme mojUda che. Ama gAmaDAnA ekamanI dIvAlanAM A badhAM iMTa, cUno ane retI sAdhutAnI pagadaMDI 165
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ hatAM. kheDUta, kArIgara sau potapotAnA karmadharmamAM barAbara mazagUla rahetAM. gAmaDAMmAM ekabIjAM potAne ekabIjAnA pUraka tarIke kArya karatA. gopAlaka samAjane AkhalA (prathama godhalAno vaparAza bhAgye ja hato) ane dUdha, ghI, chAza pUrAM pADatA. A badhAnI yogya vaheMcaNI, rAmadharmanI zista ane vyavasthAmAM vyApArIvarga doravaNI Apato. saune khapajogAM rahevAnAM makAna, paheravAjogAM vastra ane khAvAjogo dANo maLI raheto. zikSaNa ane rakSaNa gAmajoguM gAma karatuM. bahAranAM sAmAnya AkramaNo paNa gAma khALI zakatuM ane bAkInuM kAma gAmaDAMonA keMdrarUpa nagara karatuM, ane e kAmanA badalAmAM gAmaDuM anAja, vastra vagere ApatuM. alabatta, AmAM rokaDa nANAMnuM sthAna gauNa hatuM. Aje e mukhya banavAthI gAmaDAnA A badhA vargo chUTA paDI gayA che. sau mAne che ke, paisAthI badhuM maLaze. AthI cAlu samAjamAM A badhAnAM vargIya hito arasaparasa athaDAvAnAM che. paNa jo grAmadharma ane enA pAyAmAM nIti tathA tyAga rAkhI A badhA varganuM ekIkaraNa Ama ekasAmaTuM na thAya paNa nItimAna saMghanA nejA nIce svataMtra vyaktitva sAcavIne thAya to navI arthavyavasthA goThavavAmAM anukULatA thAya ane pachI vagara athaDAmaNe grAmadharma samajIne ekatA ApoApa UbhI thAya. mArI najaramAM A citra bahu spaSTa che ane gAmaDuM ane gAmaDAnA keMdrarUpa bhAla naLakAMThA pradeza mArI sAme gAmaDAMonA jUtha tarIke rahyA kare che. A paddhatimAM ochAmAM ochI muzkelImAM sarvodaya Ave ane badhA vargo vayahitonI maryAdA sAcavavA chatAM ekarUpa bane evo mane pUrNa vizvAsa che. prazna-9 H Apa gujarAta, saurASTra ane kaccha sahitanA samagra mahAgujarAtanAM kheDUta saMgaThanone ekatrita karavAnA matanA cho ? ema karavAnAM bhayasthAno ane lAbhAlAbha jaNAvo. uttara-9H mahAgujarAtanAM kheDUtamaMDaLonuM ja nahi, balake bhArata, pAkistAnanAMeTale ke saMpUrNa hiMdustAnanAM-kheDUtamaMDaLonuM ekIkaraNa thAya evo mAro prabaLa mata che. doDhasothI baso gAmaDAMnA jUthavAra upala dhoraNe e ekIkaraNa banI zake, sarvasAmAnya dhyeya ane siddhAMto eka, vahIvaTa judA judA ane peTA niyamo pradeza sthiti anusAra, mukhyapaNe kheDUta, gAmaDuM gAmaDAnuM jUtha, jUthonI samiti, samitionuM mahAmaMDaLa ane chevaTe prAMtonA pratinidhionI mukhya kArobArI. ane emAMthI cUMTAyelo pramukha. A mArge gAMdhIjIe kalpeluM sAcuM rAmarAjya AvI zake. sAmyavAdano bhaya samULago nAza pAme. ochAmAM ochA kAyadAoe, ochAmAM ochI polIse ane ochAmAM ochA kharce AkhA dezanuM taMtra cAle. badhA dezo baoNmbanI ane yuddhanI 166 sAdhutAnI pagadaMDI
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ balAmAMthI chUTI jAya. A mArganAM be moTAM bhayasthaLo che. (1) zaheronI mUDIvAdI pakaDa (2) khoTI mAnyatAonI pakaDa. A bannethI gAmaDAone surakSita rAkhavA mATe dharmamaya-ahiMsaka-jIvana jIvatI tapomUrtio joIe. prAMtaprAMtavAra ochAmAM ochI pAMceka pUrepUrI samaja dharAvatI tapomUrtio hoya to AvuM banavuM bilakula azakya nathI. A mArge game teTalo alAbha thAya toya lAbhanuM palluM alAbha karatAM vadhavAnuM ja, e nakkI. vizvavAtsalya : 1950 -saMtabAla puravaNI-2 : thAMbhalo bhAMgyo 'bhAlano thAMbhalo bhAMgyo' mahArAjazrIe dhIme sAde karuNa udgAra kADhyA. ane kharekhara mahArAjazrInA dharmadaSTie samAja racanAnI imAratano eka agatyano thAMbhalo dhULamAM ragadoLAyo. baporanA be vAgyAthI eka pachI eka bhAlamAM kAma karatI judI judI samitio potAnuM kAma ATopI rahI hatI. aDhI-poNAtraNe jalasahAyaka samitie potAnuM kAma ATopyuM. kALu paTela sabhAmAMthI UbhA thayA. Trenane AvavAnI haju vAra hatI. bIjI miTiMga cAlu hatI. eTale teo bIje kAme bahAra nIkaLyA. hasatAM hasatAM mahArAjazrI sAthe ane jatAM jatAM mArI sAthe vAta karI. tame ekavAra dhoLI Avo. anAjano Dhagalo karI dauM. 'bahenane mokalajo.' bolatA bolatA te vidAya thayA. huM pAcho sabhAmAM gayo. daza miniTa mAMDa thaI haze tyAM to eka mANase doDatA AvI samAcAra ApyA. paNe koI kALu paTelane mArI rahyuM che. huM doDyo, mahAdevanA makAnathI thoDe ja cheTe pahoMcuM chuM tyAM thoDI ja kSaNa pahelAM hasatI virATa kAya paTelanI mUrti lohIthI ragadoLAelI paDI hatI. eka kSaNa zarIra dhrUjI gayuM. dUra sTezana pAse be mANaso doDI bhAgI rahyA hatA. have pahoMcavuM azakya hatuM. moTara dAktarane teDavA gaI, sabhAmAM beThelA sau tyAM doDI AvyA. badhAnA cahelA para nirAzA chavAI gaI. ghAtakI rIte mAthA upara prahAra karavAmAM AvyA hatA. OM zAMtinI dhUna zarU thaI. mahArAjazrI paNa cAlatI sabhAe tyAM doDI gayA ane temano hAtha hAthamAM lIdho. ane kalAkekamAM kAMI paNa bolyA sivAya temanA AtmAe deha choDyo. AkhA gAmamAM sanasanATI phelAI gaI. rAta paDatAM dhoLIthI temanA putra vagere AvI pahoMcyA. mahArAjazrIe temane sAMtvana ApI emanA krodhane zAMta karyo. moDI rAte temanAM patnI pArvatIbahena AvI pahoMcyA. potAnA dIkarAnA khabhe mAthuM nAkhI sAdhutAnI pagadaMDI 167
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAtra be AMsu sAryA. tyAM to dIkaro raDI UThyo. pArvatIbahene kahyuM : saMtabAlajI bApunA paga AgaLa deha chUTyo che ne ? AthI sAruM mota kyAMthI AvavAnuM hatuM ? beTA, have "hiMmata hArye zuM vaLe ?' kahI dIkarAne zAMta karyo. badhI vidhi pUrI thaI. polIsa, phojadAra vagere AvI pahoMcyA hatA. bIje divase pU. ravizaMkara mahArAja paNa acAnaka saMtabAlajIne maLavA AvyA hatA. saMtabAlajIe kahyuM : "khUna thayuM to thayuM, paNa A vaira ATalAthI zamaze nahi." temaNe gAmanA pAMca AgevAnone bolAvyA. saMtabAlajIe potAnA prayoganI vAta karI. sarakAra khUnIne zodhe topaNa A Aga bujhAvAnI nathI, je pApa thavAnuM hatuM te thaI gayuM. have to e vairamAMthI bIjAM aniSTo na janme ane gunegAra potAno guno kabUle eTale basa. prAyazcita ja pApane dhoI zake che.' ravizaMkara mahArAje duHkhI cahere kahyuM : "kevI marelI prajA !" ATalAM badhAM mANasa bAjunA khetaramAM kAma karI rahyAM che, sAthe paNa eka mANasa che, chatAM koI bUma pADatuM nathI. madada dhAtuM nathI. keTalI pAmaratA ! A mANaso AtmAthI marelA che. deha bhale jIvato hoya. AvI amAnavatA joI ApaNA DilanAM rUvAM UbhAM thaI javAM joIe. juo, tame badhA jANatA hazo. have mAtra anyAyano sAmano karavAnI hiMmatanI ja jarUra che. gAmanAM AgevAnonAM dilane A vAta sparzI gaI. zakamaMda mANasone to pakaDavAmAM AvyA hatA. thoDA divasa para ja mahArAjazrI pAse kALu paTela viruddha jamInanI phariyAda laI be mANaso AvyA hatA. tA. 19mInI savAre paNa teo mahArAjazrIne maLyA hatA. ane mahArAjazrIe kahyuM hatuM ke bapore kALu paTela Avaze eTale patAvIzuM. paNa koNa jANatuM hatuM ke A bapora kAramI nIvaDavAnI haze ? gAmanA AgevAno zakamaMda mANasone maLIne pAchA AvyA bAda munizrI saMtabAlajI, pU. ravizaMkara mahArAja ane huM tathA gAmanA AgevAno temanI pAse gayA. mahArAjazrIe e bhAIone kahyuM : "juo, je thavAnuM hatuM te to thaI gayuM. have, je banyuM hoya te kahI do." eka jaNe kahyuM : "kALamAM ne kALamAM amArAthI A thaI gayuM che." basa. thavAnuM hatuM te thaI gayuM. munizrI saMtabAlajIe kahyuM : 'tame tamArA thoDA lAbhane khAtara kevuM bhayaMkara kRtya karyuM che tenI tamane khabara che ? tamArI komanuM emaNe keTaluM hita karyuM te tame vicAryuM hatuM ? khera, have Izvara ja tamone ugAranAra che. 168 sAdhutAnI pagadaMDI
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ hiMsAnuM pApa to thaI gayuM. tame have sAcuM bolazo to bamaNA pApamAMthI bacazo. sAcA dilathI have prAyazcita karI nAkho.' to have tame hathiyAra ane kapaDAM batAvI do." ravizaMkara mahArAje kahyuM. have dila kholyuM che to barAbara kholI nAkhajo. eka maNa dUdha hoya temAM adhoLa dahIM paDI jAya to te badhuMya phATI jAya che. jherano eka chAMTo dUdhamAM paDI jAya to te badhuM jherarUpa thaI jAya che. mATe have sAcuM bolavA mAMDyuM che to saheja paNa saMtADazo nahi. A mahArAjazrI kahe che tema tamArA pApanuM prAyazcita karI haLavA thAva tamone gunAnI je sajA thavAnI haze te to thaze. paNa tame haLavA thaI jazo." munizrI saMtabAlajI to tA. 21 mIthI mauna zarU karavAnA hatA eTale araNeja javA vidAya thayA. e bhAIoe khetaramAM potAnAM chupAvelAM zastro ane kapaDAM paMca samakSa polIsane soMpI dIdhAM. sAMje ravizaMkara mahArAje kahyuM : "saMskRtamAM eka A arthano zloka che : mota kyAre Ave che te kahI zakAtuM nathI. tethI motathI huM Darato nathI. paNa jyAre mArI apakIrti thAya che tyAre huM motane bhALuM chuM." apakIrti ja kharekharuM mRtyu che. sevAthI prApta thatI zubha kIrti ja jIvana che. A rIte kALu paTele, jemanA jemanA prasaMgamAM AvyA te saunA dilamAM sthAna prApta karyuM che. aneka dabAelA manuSyomAM prANa siMcI temanAmAM svAbhimAna jAgRta karyuM che. emanA kuTuMbIo ane e dhoLI gAma, lokapAla komamAM emaNe pragaTAvelI sevA ane svArpaNanI jyotane jAgRta rAkhI ene ujjavaLa kare. e ja e vIra AtmAnuM sAcuM zrAddha che. emanAM patnIe tathA kuTuMbIoe je dhIrajathI A kArI ghA sahyo ane prabhusmaraNa sAthe Akho aMtima vidhi pUro karyo e paNa dhanyavAdane pAtra che. vizvavAtsalya : 1-3-1950 - navalabhAI zAha jema saphAInI AMkhavALo mANasa potAnI AsapAsanI gaMdakIne bIjA khAtara nahIM, paNa potAnA AnaMda khAtara paNa sApha karyA vinA rahI zakato ja nathI, tema A parathI bIjo pApI, gaMdo ke aniSTa bharelo dekhAya tyAM satyanI sApekSatA levI ane vadhu prema pAtharavo, paNa sudhAranI pravRttimAM sApekSatAnuM bAnuM laI ataDA ke ALasu na banavuM. e ataDAI ke ALasupaNAmAM vyavahArazuddhi paNa nathI ane AdhyAtmikatA nathI. saMtabAla sAdhutAnI pagadaMDI 168
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ puravaNI traNa H kALu paTela khUna aMge munizrInI zraddhAMjali (kudaratane be AMkho che. (1) saumya (2) raudra. ekamAM karuNA ane prema vahe che, bIjImAM roSa ane krodha bhabhUke che. vicitratA e che ke jamaNI AMkhanA khUNA para UbhA rahenArane DAbImAMthI je nIkaLatuM dekhAya che, tevuM ja DAbI AMkhanA khUNA pAse UbhA rahenArane jamaNImAMthI nIkaLatuM dekhAya che. TUMkamAM ekane jyAM karuNA ane prema dekhAya che, tyAM ja bIjAne roSa ane krodha dekhAya che. have savAla thAya che ke AmAM sAco koNa ? eka rIte bane sAcA che. bIjI rIte bane khoTA che. A banneya rIto vacce UbhA rahenArane ja jovA maLe che. AthI kAM to vaccovacca UbhA rahetAM zIkhI levuM athavA raudra bhAvamAM paNa saumyabhAva tAravavA prayatna karavo. saMsAramAM to ja svastha rahevAya. kALu paTelanA khUnanA prasaMgamAMthI huM AvuM tAravavA phAMphAM mAruM chuM.) ATha nava varSa pahelAM ziyALa saMmelanathI mArI ane kALu paTelanI prathama mulAkAta thaI. ziyALa lokapAla saMmelananA e pramukha hatA. temanA vatana dhoLInI mulAkAta pachI tyAMnA pANI duHkhane lIdhe vadhu saMparka thayo ane dinedine vadhato ja gayo. mIThI taLapadI bhASAmAM soMsaruM pesI jAya evuM enuM sacoTa kavana hatuM. aMkevADiyAnA tAlukadAro sAme gulAma bhAratanA samayamAM paNa e kheDUta haka mATe jhajhUmyA. e ekabAjuthI hakane mATe laDatA ane bIjI bAju jamInadAra ane kheDanAra vaccenA bApadAdAnA saMbaMdhonI snehabhAvanA jALavatA. aMkevADiyAnA tAlukadArane tyAM maraNuM thayuM hoya tyAre dilAsA mATe sauthI pahelA kALu paTela pahoMcI gayA hoya ! ATalA paricayamAM meM kadI emanuM moTuM sogiyuM dIThuM nathI ane mArI sAthenA saMbaMdhIono khoTo lAbha emaNe lIdho jANyo nathI. ApavA yogya sthaLe potAnA gajAthI vadhu ApavAnI dAnavRtti emanAmAM sahaja hatI. AkarApaNuM ane phUlaNapaNuM e be doSa ghaNIvAra UbharAI AvatA. paNa mArA uparanI emanI atUTazraddhA hatI. eno lAbha laIne prasaMgopAtta huM Tokato. meM joyuM hatuM ke vacanone AcAramAM lAvavA e iMtejAra rahetA. - ogaNIsamInI bapora pachI e vidAya thayA. maradAInI rIte e maryA. anumAne lAge che ke khUnIo je tIkSazastrothI ekadama trATakyA, tenI sAme hAkalA paDakArA karatA e gayA. emaNe nahi to madadanI cIsa pADI hoya ke na to bhAgavAnAM jhAvAM mAryA hoya. peTamAM paDatAM dhAriyAne potAnI lAkaDI vatI eNe khALyuM jaNAya che. 17) sAdhutAnI pagadaMDI
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmano karatAM karatAM pAche page e phare che ane khetaranI pALI AvatAM paDI jAya che. AthI khUnIone taka maLI jAya che. saMkhyAbaMdha maraNatola ghA pachI, lagabhaga eka kalAka lagI e jIvI zake che. kevI e vizALa ane khaDatala kAyA ! kevuM e mRtyu ! aneka sevaka sevikAo ene aMta vakhate sAMpaDe che. enA hAthane enA zraddhApAtre potAnA hAthamAM lIdho che, ane nADa baMdha thavA mAMDe che. cAra vAge OM zAntinI dhUna sAthe zarIranI paNa OM zAnti thaI gaI. dIvo bujhAI gayo. sevAkArya nimitte AvatAM AvA vAtAvaraNamAM Akhare e dIvo rAma thayo. A TANe enA pravAsa sAthI bhAramalabhAInI gerahAjarI hatI. e ekalo gayo ! lokapAla komano hIro gayo. bhAlano bhaDavIra gayo. ahIMnA kheDUtono aDIkhama AdhAra gayo. bhAMgyAno bheru gayo. bhAla vibhAgIya saurASTrano koMgresa killo tUTyo. amArI dharmadaSTie samAjaracanAno thAMbhalo bhAMgyo ane tAlukadArono dAno virodhI gayo. mane lAge che jamInadArone tAtAM, sAcAM ane preraka vacano koNa saMbhaLAvaze ? mane lAge che ke kALu paTela javAthI vadhumAM vadhu hitavaktA girAsadAroe, jo teo vicAre to gumAvyo che. e gItAno pUrNa kSatriya bhale na hoya paNa A pradezanA mArA anubhavamAM sauthI vadhu kSAtrateja meM e maradamAM bhALyuM hatuM. jemaNe khUna karyuM, tevA keMkane AMkhanA DoLA mAtrathI dhrujAvanAra emanI komanA be mANasothI Ama mare kharo ? e eka koyaDo che. be khUnIoe guno kabUla karyo che. khUnIo je kAraNe khUna sudhI prerAyAnuM kahe che te kAraNa ja mAtra ATale hada sudhI temane prere te mane haju gaLe UtaratuM nathI. Akhare to pUrNa satyadarzI ane kartAhartA eka to Izvara ja che. kALA mAthAnA mAnavIo to nimitta mAtra che ne ! khUnIo haju vadhu UMDA UtarIne chevaTanuM satya tAravI leze to temane potAne cokhkhuM dekhAze ke temaNe sauthI prathama potAnuM ane pachI potAnI komanuM khUna karyuM che. kALu paTela to zrI ravizaMkara mahArAja kahe che tema amara thayA che. zabanI aMtima vidhi lagI emanAM patnIe je dhIraja rAkhI te nIcenA patramAMthI nIrakhatAM eka maradanI sahadharmiNIno citAra khaDo thAya che. pArvatIbahenanI ajaba hiMmata ane dhIraja bhalabhalA samaju ane DAhyA gaNAtA bhAIo paNa ATalI hiMmata na rAkhI zake... koI ajaba zaktizALI, samaju sAthe vivekI. kezubhAI (kALu paTelanA putrone paNa te ja hiMmata ApatI hatI. nAnAMmoTAM saune hiMmata ApatI hatI. pahelethI chevaTa sudhI aDIkhama... sAdhutAnI pagadaMDI 171
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ bahenomAM AvI maradamAtA-AvI paristhitimAM ATalI hada sudhI dhIraja rAkhanArImeM to mArI jiMdagImAM pahelI ja joI. badhI mAtAomAM AvI himmata, dhIraja, DahApaNa Avaze te divasa dhanya haze; pachI bhale te bahenamAM akSarajJAna nathI paNa AvI haiyA ukalata e uttama vastu che. paTela to gayA paNa gharanuM sAcuM DhAMkaNagharano mobha-to che ja." emanA putro paNa mane patramAM lakhe che : "ApazrIe amArA pitAzrIne moTA karyA hatA ane ApanI pAse kAyama AvatA, jatA ne upadeza sAMbhaLatA. te tamAma jotAM ApanI pAse mArA pitAzrIno deha paDyo, te jotAM amo temane bhAgyazALI mAnIe chIe. ApanI bhalAmaNa mujaba garuDa purANa vaMcAvazuM. paramAtmAe cokkasa nirmANa karela hoya te ja pramANe rahevAnuM che. nimitta pramANe rahevAnuM che, maranAranA AtmAne prabhu zAnti Ape, te ja prArthanA.. paTelanI hayAtImAM amArA kuTuMbabhAIomAM je rAga hato, tethI vizeSa rAkhazuM" kevI khAnadAnI ! mAruM maMthana to huM ja jANuM chuM. paNa A rIte-emanA najIkanA saMbaMdhIothI TADhaka vaLI che. emanA sAcA hitecchuoe khUnIo ke khUnIonA madadanIza tarIkenAM zaMkAzIla mANaso paratve khunnasa ke veravRtti rAkhavAnI nathI paNa saunI hRdayazuddhi mATe vadhu ne vadhu prArthanA karavAnI che. kesa sarakAramAM gayo che. khUnIoe gUMdImAM ja khUnanI kabUlAta karI che. teo haju vadhu UMDANathI badhuM ja sAMgopAMga sAcuM kahe. sAkSIo paNa nirbhayapaNe sAcI madada kare to enI pAchaLanAM keTalAMka baLone to sarakAra sarakAranI rIte pakaDI pADaze ane potAnI rIte nyAya karaze. sAco ukela to jANItA ane aNajANa gunegAronA hRdayanA jAhera pastAvAmAM ane AkhI paristhitino UMDo tAga laI janatAne sAcuM mArgadarzana ApavAmAM che. huM satya, ahiMsA, mArI paristhiti vagerene lakSamAM rAkhI, A kissAne UMDANathI jovA IcchuM chuM. dharmadaSTie thanArI samAjaracanAmAM Avo abhyAsa ane eno sAco ukela atyaMta upayogI nIvaDaze. gharanI thoDI svArthanI vAta. temAM thoDI thoDI thatI uzkeraNI ane enuM pariNAma gharamAMthI nIkaLI gAma ane AkhA pradezamAM keTaluM nukasAna kare che, te AmAM joyuM. have e nukasAna pachInI saMzuddhi keTalo lAbha pahoMcADe che, te jovAnI sthiti kudarata sarjAve ! e ja abhyarthanA. vizvavAtsalya : 16-3-1950 - saMtabAla 10ra sAdhutAnI pagadaMDI
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ puravaNI 4 : pAMca mAsamAM parivartana je parivartananI AzA huM amArI koma pAsethI pAMca varSamAM rAkhato hato te pAMca mAsamAM phaLI' AnaMdathI UchaLate haiye surAbhAIe kahyuM. surAbhAI bharavADa komanA yuvAna kAryakara che. chellAM pAMca mAsathI teo sarvodaya yojanAmAM joDAIne bharavADa-rabArI komanA utthAna mATe kAma kare che. kAmano AraMbha zikSita rabArI bharavADa bhAIonA saMmelanathI thayo. tyAra bAda vibhAgIya saMmelano bharyA. rojakA pariSadamAM jJAtIya rivAjomAM sudhArAnuM kAma AraMbhAyuM. tyAra bAda rUpAvaTI gAme pariSada maLI. e pariSada pUrI nahotI thaI tyAM AMbaliyArAthI teDuM AvyuM. badhAM paragaNAMnI nAta maLI hatI. teo tyAM pahoMcyAM. bharavADa komane sauthI vadhu mUMjhavanAro prazna lakhaNAno hato. Ama to teo garIba che paNa lakhaNAno AMkaDo sAMbhaLI sArI sthitino varga paNa acaMbo pAme. kanyAonA lakhaNAno AMkaDo daza hajAra sudhI pahoMce che. ochAmAM ochA be traNa hajAra to hoya ja. ATalI moTI rakama lAvavI kyAMthI ? chatAM lakhaNAM lakhAya. ane jyAM sudhI e rakama cUkavAya nahi tyAM sudhI kanyA bIje jaI zake nahi. rojakA pariSadamAM TharAva karyo ke "dhumADA sAme dhumADo" eno artha e ke vara marI jAya ke tarata ja kanyA paranA badhA adhikAra maTI jAya. Aje to evuM bane che ke vara marI jAya pachI jyAM sudhI kanyAno bApa moTI rakama ApI lakhaNuM na lakhAve tyAM sudhI sasarA pakSanA choDe nahi ane kanyAno bApa bIje vaLAvI zake nahi. vaLI kanyAnA bApane paNa be pAMca hajAra rUpiyA maLe. eTale yuvAna vayanA vidhurane paNa kanyA meLavatAM saheje cha thI ATha hajAra rUpiyA thAya. rojakA gAmanA keTalAka bhAIoe e TharAva mAnya rAkhyo. paNa haju eno pratyakSa vahevAra to thavAno hato. temAM eka kanyAnuM lakhaNuM ApavAnA prazna aMge AMbaliyArImAM paMca maLyuM. 6000 rUpiyA ApavAnI vAtacIta cAlatI hatI. surAbhAI badhuM muMge moDhe sAMbhaLI rahyA hatA. emane mATe AvI moTI nAtamAM hAjara rahevAno A pahelo ja prasaMga hato. 425 rUpiyA nAtane vaheMcavAnA ApavAnA TharyA. paTeloe pacIsa pacIsa lIdhA. temAM pAchI takarAro cAlI. nAta laMbAI. bIje divase surAbhAIe vAta cheDI. "A eka bhayaMkara kanyAvikraya ja che. A pApamAMthI ApaNe kyAre chUTIzuM?" Ama be divasa sudhI deza, duniyAnI vAto, jJAtinI sudhAraNA para vyAkhyAno karI vAtAvaraNa jamAvyuM. raMga barAbara jAmyo. ane emanI vAto e sAdhutAnI pagadaMDI 173
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ lokone gaLe UtarI. kanaiyAlAla kI jaya' bolatAM eka bhAI UbhA thayA. jAva mAre mArI dIkarInuM lakhaNuM levuM nathI. rAtre ja jene 6000 maLavAnA che te ja bhAIe savAra paDatAM A badhI rakama choDI dIdhI. eTaluM ja nahi potAnI dIkarIne pAI paNa lIdhA vinA bIje vaLAvI ane pAMca rUpiyA kApaDAnAM ApyA. vAtAvaraNa barAbara jAmyuM hatuM. ane pachI to bIjA paTelo paNa UbhA thayA. nAtanI sahI levAI. cha thI sAta kanyAo be traNa divasamAM chUTI thaI gaI. e badhAno eka ramUjI ItihAsa che. paNa bharavADa kome lIdheluM A pagaluM kharekhara dhanyavAdane pAtra che. surAbhAInI sAthe je bhAIoe sahakAra ApI AkhI komanA hitamAM potAno lAbha jato karyo che ane te dvArA badhAnuM bhaluM karyuM che, te bhAIone to dhanyavAda ApIe teTalA ochA. A parivartana AkhI nAta sudhI pahoMcI gayuM che. gAmaDe gAmaDe vAta pahoMcI gaI che. have vara marI jAya to kanyAnA bApe mAtra eTaluM ja pUchavAnuM : gAmamAM jo heDIno diyara hoya to batAvo. e na hoya to 425 rU. ApI kanyA bIje vaLAvI devAnI. te bhAI e rakama levAnI nA pADe to te dharmAdA karavAnI. A kAmamAM lakhaNAno je kaDaka kAyado hato ene jeNe anekane khuvAra karyA. teNe vidAya lIdhI. bharavADa-rabArI jevI rUDhicusta kome paNa samayane oLakhI je sAmAjika parivartananuM kAma AraMbhya che te kharekhara emanA hitamAM che. pAMca mAsamAM thaeluM A kAma jo AgaLa dhape to abhuta kAma thayuM gaNAya. eTale AraMbha pachI ene AgaLa calAvavAnI moTI javAbadArI emane zire che. je bharavADa bhAIoe surAbhAImAM vizvAsa mUkI navo kAyado karyo che te ja bhAIo surAbhAInI sAthe cAlaze to pAMca varSamAM ghaNuM navuM joI zakaze. sAmAjika krAMtinuM A nAnakaDuM pagaluM sadA vikasatuM ja raho. vizva vAtsalya : 1-8-1950 - navalabhAI ciMtana eTale zuM? koI paNa kriyA karatAM pahelAM ane pachI tat saMbaMdhI khUba vicAro Ave ane temAM Aveza, rUDhi ke bIjA khyAlo na bhaLelA hoya, ane vivekazakti dvArA teno spaSTa niSkarSa nIkaLe tenuM nAma ciMtana. saMtabAla 174 sAdhutAnI pagadaMDI
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ munizrInI anubaMdha vicAradhArA zrAvaNI pUrNimA, baLeva, pavitra dhArmika divasa, munizrI saMtabAlajInI janmatithi. munizrIe potAnI janmatithinA A divasane "anubaMdha vicAradhArA dina" kahyo. vyaktilakSIne badale vicAralakSI zabda prayojyo. A vicAra dvArA emaNe je kahyuM, karyuM, karavAnI preraNA ApI mArgadarzana ApyuM, prayogo karyA ane sAmAnya, garIba, tema ja pachAta gaNAtA varganA loko pAsethI asAmAnya kahI zakAya evAM vyApaka samAjane hitakArI kAryo karAvyAM eno saMketa ane hArda munizrInI A 85mI janmatithinA anubaMdha vicAradhArA dina nimitte yAda karavAnI dRSTie TUMkAM sUtrarUpe ahIM thoDuM lakhavuM Aje prasaMgocita gaNAze. (1) mANasa e jIvasRSTinuM avibhAjya ane vadhumAM vadhu vikasita aMga hovAthI e potAnA vikAsa sAthe saMkaLa jIvasRSTine vikasAve ane emAM sahAyarUpa bane. (sva-para kalyANa) (2) samAjaracanAnI buniyAda dhana ke sattA nahi paNa nIti ane sadAcAra tethI pratiSThA dhana ane sattAne nahi, nyAya nIti ane sadAcAranI hoya. (dharmadaSTie samAjaracanA.). (3) nyAyasaMpanna AjIvikA e mAnavatAno pAyo che. gAmaDuM-khorAka, vastra, makAna, zikSaNa, Arogya, nyAya ane grAmarakSaNamAM svAvalaMbI ho - sapta svAvalaMbana. (5) Arthika, sAmAjika, racanAtmaka zaikSaNika ke sAMskRtika kSetranI saMsthAo rAjyazAsana ane rAjakIya pakSonA varcasathI saMpUrNa mukta hoya. (6) sAcI vAtamAM sahayoga Apavo, khoTI vAtano sAmAjika naitika samUha zaktithI zAMta pratikAra karavo. (7) saMto, sevako, samAja ane sarakAra e cAre paribaLo vacce saMkalana ane sahayoga. (8) AyojananA pAyAnuM ghaTaka gAmaDuM. (9) rAjyonI nAbUdI, rASTranI eka pArlamenTa, pAyAnuM ghaTaka jillo. sAdhutAnI pagadaMDI 175
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ (10) poSaNakSama bhAvanIti. (11) AvakanI Toca maryAdA. eka parivAra eka dhaMdho. (12) nArIjAti, pachAtavarga ane gAmaDAnuM gaurava. (13) lokalakSI lokazAhI. (14) naitika pAyA para saMgaThana, anyAya pratikAra ane lokazAhInuM zuddhikaraNa. (15) sattAnI bahAra rahIne sattA para aMkuza. (16) virodhI nahi, pUraka, preraka ane mArgadarzaka pakSanI jarUra. (17) sattAlakSI koMgresano vikalpa eTale kAyAkalpa, eTale grAma koMgresa. (18) sattA dvArA nahi, sevA dvArA samAjaparivartana. (19) yugAnukULa parivartanazIlatA ane saMskRti sAtatyarakSA. (20) lokazAhImAM kAnUnabhaMga nahi, kAnUnarakSA ane sAthe kAnUna sudhAraNA. (21) tapomaya prArthanA sAthenuM naitika sAmAjika dabANanuM sAmUhika lokazaktinuM AMdolana. (22) zuddhiprayoga - lokazAhImAM satyAgrahanuM abhinava svarUpa. A ane AvI sUtrAtmaka vAto vicAra ane vANImAM ja nahi, kAryamAM pariName e mATe munizrIe prayogo karyA. kAryAnubhava pachI prayogazIla sAhitya nirmANa karyuM. anivArya jaNAyuM tyAM tapa karyuM ane jIvananA chellA zvAsa sudhI sAdhanA karI upayogapUrvaka jIvyA. saMta parama hitakArI manu paMDita munizrI sAthenAM atyaMta kAvyamaya prasaMgacitraNono saMpuTa. vidyArthIo ane grAmajanone preraka ane mArgadarzaka. 176 sAdhutAnI pagadaMDI
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ satya--prema ane nyAyarUpI sarvavyApI IzvaranI zodhayAtrA A trIjo bhAga saMvata 2005nuM cAturmAsa gUMdI gAmamAM thayela tyAMthI zarU thAya che. gUMkI e sunizrInI pravRttionuM tyAra pachI mukhya kendra banI rahe che. e rIte 1949nA janathI mAMDIne 31 mArca 151 sudhI banAsakAMThAne pravAsa pUro kare che, e gALAne ahIM AvarI levAmAM Avyo che. munizrInI lekakeLavaNInI AkhI paddhati temanI A vihArayAtrAmAMthI ApaNe joI zakIe chIe. gUMdI AzramamAM kheDutone aThavADika varga rAkhe hatuM. prathama ja varga hato. kheDUte cA-tamAku, bIDI vagerenA vyasanI paNa hatA, chatAM temane vagamAM tAlIma maLI. temane mukhya Azayahato ke, kheDUta je deza ane duniyAnA prazno jAte samajAte nahI thAya te khetImAM game teTale zrama karaze, bhega Apaze, paNa jJAna vinA jIvana unnata banAvI nahIM zake. AvA ghaDatara mATe temanI A pradezanI vihAyAtrA satata cAlu ja rahetI. temanI lokaghaDataranI eka cokkasa prakAranI paripATI hatI. mAnavanA parivatana mATe tenA hadayane atirasyazatha joIe ene atha e ke vyakitagata saM5rka raheve joIe. mahArAjazrIne vyakitagata saMparka asAdhAraNa 2hetA, vihAramAM gAme gAma aneka kaAgevAnene pratyakSa rIte teo oLakhatA. A vihAyAtrAmAM temaNe be praznane mukhya banAvyA che ? kaMTrola kADhavA. paNa saMta kevaLa nakArAtmaka laDAI kevI rIte ApI zake? gAMdhIjIe prajAne asahakAranA maMtra AkhyA, te sAthe aDhAravidha racanAtmaka kAryo paNa ApyAM. tema mahArAjazrIe samajAvyuM ke - kaMTrolanuM aniSTa jarUra che, paNa te kADhavuM hoya te ApaNe avayaM ApaNI jAta upara niyaMtraNa mUkavuM joIe. ane e mATe kheDUtonuM saMgaThana jarUrI che. gAmaDAnA uddhAramAM ja dezanA uddhAranI cAvI che. evA gAmaDAnuM saMgaThana thavuM joIe. tethI gAmegAma kheDUte, maMDaLanA sabhya bane, vecchAe sabhya bane-e jAtanI samajatI Ape che. kheDUta maMDaLanA pAyAmAM naitikatA rahelI che. teo kahe che keIpaNa saMsthAnA pAyAmAM savajana hitane khyAla nahIM hoya, te te maMDaLanuM naitika baLa pUruM nahI khIlI zake, dareka jaNa eka bIja, mATe ghasAI chUTe te ja temAMthI tyAga ane sahakAra Avaze. (prastAvanAmAMthI) AvaraNa : dIpaka prinTarI rAyapura amadAvAda-1