________________
આ બાજુ વધામણાંનો રિવાજ ઘણો હોય છે. વધામણું એટલે એક બાઈ નવું વસ્ત્ર પહેરી માથે માટીનો ઘડો અને શ્રીફળ લે, હાથમાં કંકુ, ચોખા વગેરેની થાળી રાખે. જ્યારે કોઈ સંતભક્ત કે તેવા પૂજ્ય અતિથિઓ આવવાના હોય ત્યારે આ રીતે વધાવે.
તા. 0-0-00 : સામઢી
સામઢી ગામે લોકોએ અમારું સ્વાગત કર્યું જાણે ત્યાં એક મોટો મેળો ભરાયો હોય તેવું દશ્ય લાગતું હતું. ઢોલ અને ભૂંગળો વાગતી હતી. ચાર કોમની બહેનોએ વધામણાં લીધાં હતાં. તેમાં નોંધવા જેવી વાત એ હતી કે હિરજનો તરફથી પણ એક બહેન એમાં સામેલ હતી. ગામની વસતિ ખાસ કરીને ઠાકરડા અને રબારીની હતી. છતાં એ લોકોએ હિરજનોને પોતાની સાથે જ સામેલ રાખી વધામણાંની ક્રિયા કરી લીધી હતી.
બનાસકાંઠામાં ૧૨૨૫ ગામો છે. તેમાંથી લગભગ ૮૦૦ ગામો જાગીરીનાં છે. ૧૨૨ ગામોમાં નિશાળ છે. ૪૨ નિશાળના સરકારી મકાનો છે. ८० નિશાળો ભાડાના મકાનમાં બેસે છે. ૧૦૭૮ ગામ નિશાળ વગરનાં છે. આ ઉપરથી કેળવણીમાં આ જિલ્લો કેટલો પછાત છે તેનો ખ્યાલ આવી જશે. મોટો ભાગ જાગીરદારી છે. તેમનો રેવન્યુ અધિકાર હોઈ પ્રજાનું શોષણ હજુ અટક્યું નથી.જોકે આઝાદી આવ્યા પછી ખેડૂતોના દિલમાં કંઈક જાગૃતિ આવી છે પણ જાગીરદારોની એટલી બધી ગે૨૨ીતિઓ છે કે પ્રજા બીકની મારી કંઈ જ કરી શકતી નથી. ચોરી કરાવે, માર મરાવે અને આડે આવનારને ગમે તે રીતે હેરાન કરે છે.
જાગીરદારોનો ત્રાસ
અમારી એક સભા ચાલતી હતી ત્યાં એક વિધવા રબારી બાઈએ બે હાથ જોડીને પોતાની કથની કહી. પોતે નજીકના ગામમાં રહેતી હતી. ધણી ચાર વરસથી ગુજરી ગયેલો. છોકરો નાનો એટલે ભાડે ખેતી કરાવતી. પણ જાગીરદારની દાનત બગડી એટલે જમીન પડાવી લેવા માટે એક રબારીને ઊભો કર્યો અને કેટલીક જમીન ખેડાવી નાખી, અને બાઈને ધમકી આપી કે આ ગામ છોડીને ચાલી જા, નહિ તો ઘરમાં હાડકાં પડશે અને છાપરું સળગી જશે.
સાધુતાની પગદંડી
૧૩૧
