________________
૦ તા. ૨૭-૧૧-૫૦ : ગાંગડ
કોઠથી ગામ લોકોની પ્રેમભરી વિદાય લઈ અમો ગાંગડ આવ્યા. અંતર ચાર માઈલ હશે. ઉતારો ઠાકોર સાહેબને બંગલે રાખ્યો હતો. અમારી સાથે ઘણા ભાઈઓ આવ્યા હતા. બધાની ભોજનની વ્યવસ્થા ઠાકોર સાહેબે જ કરી હતી. રાતની જાહેરસભા દરબારગઢના ચોકમાં થઈ હતી. તેમાં રણછોડજીભાઈએ મહારાજશ્રીનાં કાર્યોનો ઉલ્લેખ કર્યો. તે પછી ઉમેદરામ ભજનિક ભાઈએ સંગીત સાથે ગાંધીકથામાંનો સાપનો પ્રસંગ જેમાં બાપુને ખભે સાપ ચડી જાય છે તે વર્ણવ્યો હતો.
બીજે દિવસે પણ જાહેર સભા રાખી હતી. તેમાં મહારાજશ્રીએ આજના અગત્યના પ્રશ્નો વિષે જણાવ્યું કે મુખ્ય પ્રશ્ન આજના અંકુશો અંગેનો છે. તેમણે કહ્યું કે અંકુશોથી (કંટ્રોલ)થી પ્રજા ત્રાસી ગઈ છે તેમને જોઈતા નથી, પણ સાથે સાથે શા માટે અંકુશો નથી જોઈતા તે પણ વિચારવું જોઈએ. જો આપણે પોતે જાત પર કંટ્રોલ મૂકી દઈએ, બીન જરૂરી વસ્તુઓ ના વાપરીએ, પડોશીની દેખરેખ રાખીએ તો કંટ્રોલ આપોઆપ જવાના છે. સરકાર એ કોણ છે ? તે આપણો જ પડછાયો છે. એટલે આપણી જવાબદારી સમજવી જોઈએ. એક દૃષ્ટાંત આપતાં તેમણે જણાવ્યું કે આ ગામને સાચવવા તમે પાંચ ટીયા (ચોકીદાર) રાખ્યા હોય અને સીમમાં અનાજ પડ્યું હોય પછી પંદર વીસ લૂંટારા હથિયાર સહિત લૂંટવા આવે ત્યારે પેલા ટોયા નહિ પહોંચી શકવાને કારણે ગામને કહે કે લૂંટારા આવ્યા છે માટે સૌ મદદે દોડજો. પણ ગામ લોકો જો એમ જ કહે કે ભાઈ એ તમારી ફરજ છે કારણ કે તમે પગાર ખાઓ છો એમાં ગામને કંઈ લેવા દેવા નથી. તો પેલા રખા શું કરી શકે ? લૂંટારા માલ લૂંટી જાય અને છેવટે જાય તો ગામનું જ ને ? આવું જ આપણા પ્રધાનોનું છે. એ તો ૨ખા છે જો તમે મદદ નહિ કરો, જવાબદારી નહીં સમજો તો તમારું જ નુકસાન થવાનું છે.
બીજી વાત આપણે નીતિને દેશવટો દીધો છે, તેને પાછી લાવવી છે. ત્રીજી વાત હિરજનોને સન્માનવાની, કરેલા પાપનું પ્રાયશ્ચિત કરવાની કરી, ચોથી વાત સ્ત્રી સન્માનની કરી.
અંતમાં શાસ્ત્રીએ પણ અભ્યાસ પૂર્ણ પ્રવચન કર્યું હતું.
બપોરના ઠાકોર સાહેબે પોતાના મેનેજમેન્ટ અંગે વાતો કરી અને તે સાધુતાની પગદંડી
૭૭
