________________
મુનિશ્રીની અનુબંધ વિચારધારા
શ્રાવણી પૂર્ણિમા, બળેવ, પવિત્ર ધાર્મિક દિવસ, મુનિશ્રી સંતબાલજીની જન્મતિથિ. મુનિશ્રીએ પોતાની જન્મતિથિના આ દિવસને “અનુબંધ વિચારધારા દિન” કહ્યો. વ્યક્તિલક્ષીને બદલે વિચારલક્ષી શબ્દ પ્રયોજ્યો. આ વિચાર દ્વારા એમણે જે કહ્યું, કર્યું, કરવાની પ્રેરણા આપી માર્ગદર્શન આપ્યું, પ્રયોગો કર્યા અને સામાન્ય, ગરીબ, તેમ જ પછાત ગણાતા વર્ગના લોકો પાસેથી અસામાન્ય કહી શકાય એવાં વ્યાપક સમાજને હિતકારી કાર્યો કરાવ્યાં એનો સંકેત અને હાર્દ મુનિશ્રીની આ ૮૫મી જન્મતિથિના અનુબંધ વિચારધારા દિન નિમિત્તે યાદ કરવાની દૃષ્ટિએ ટૂંકાં સૂત્રરૂપે અહીં થોડું લખવું આજે પ્રસંગોચિત ગણાશે. (૧) માણસ એ જીવસૃષ્ટિનું અવિભાજ્ય અને વધુમાં વધુ વિકસિત અંગ હોવાથી
એ પોતાના વિકાસ સાથે સંકળ જીવસૃષ્ટિને વિકસાવે અને એમાં સહાયરૂપ
બને. (સ્વ-પર કલ્યાણ) (૨) સમાજરચનાની બુનિયાદ ધન કે સત્તા નહિ પણ નીતિ અને સદાચાર તેથી
પ્રતિષ્ઠા ધન અને સત્તાને નહિ, ન્યાય નીતિ અને સદાચારની હોય.
(ધર્મદષ્ટિએ સમાજરચના.). (૩) ન્યાયસંપન્ન આજીવિકા એ માનવતાનો પાયો છે.
ગામડું-ખોરાક, વસ્ત્ર, મકાન, શિક્ષણ, આરોગ્ય, ન્યાય અને ગ્રામરક્ષણમાં
સ્વાવલંબી હો – સપ્ત સ્વાવલંબન. (૫) આર્થિક, સામાજિક, રચનાત્મક શૈક્ષણિક કે સાંસ્કૃતિક ક્ષેત્રની સંસ્થાઓ
રાજ્યશાસન અને રાજકીય પક્ષોના વર્ચસથી સંપૂર્ણ મુક્ત હોય. (૬) સાચી વાતમાં સહયોગ આપવો, ખોટી વાતનો સામાજિક નૈતિક સમૂહ
શક્તિથી શાંત પ્રતિકાર કરવો. (૭) સંતો, સેવકો, સમાજ અને સરકાર એ ચારે પરિબળો વચ્ચે સંકલન અને
સહયોગ. (૮) આયોજનના પાયાનું ઘટક ગામડું. (૯) રાજ્યોની નાબૂદી, રાષ્ટ્રની એક પાર્લમેન્ટ, પાયાનું ઘટક જિલ્લો.
સાધુતાની પગદંડી
૧૭૫
