________________
લોકોને ગળે ઊતરી. કનૈયાલાલ કી જય' બોલતાં એક ભાઈ ઊભા થયા. જાવ મારે મારી દીકરીનું લખણું લેવું નથી. રાત્રે જ જેને ૬000 મળવાના છે તે જ ભાઈએ સવાર પડતાં આ બધી રકમ છોડી દીધી. એટલું જ નહિ પોતાની દીકરીને પાઈ પણ લીધા વિના બીજે વળાવી અને પાંચ રૂપિયા કાપડાનાં આપ્યા. વાતાવરણ બરાબર જામ્યું હતું. અને પછી તો બીજા પટેલો પણ ઊભા થયા. નાતની સહી લેવાઈ. છ થી સાત કન્યાઓ બે ત્રણ દિવસમાં છૂટી થઈ ગઈ. એ બધાનો એક રમૂજી ઈતિહાસ છે. પણ ભરવાડ કોમે લીધેલું આ પગલું ખરેખર ધન્યવાદને પાત્ર છે. સુરાભાઈની સાથે જે ભાઈઓએ સહકાર આપી આખી કોમના હિતમાં પોતાનો લાભ જતો કર્યો છે અને તે દ્વારા બધાનું ભલું કર્યું છે, તે ભાઈઓને તો ધન્યવાદ આપીએ તેટલા ઓછા. આ પરિવર્તન આખી નાત સુધી પહોંચી ગયું છે. ગામડે ગામડે વાત પહોંચી ગઈ છે. હવે વર મરી જાય તો કન્યાના બાપે માત્ર એટલું જ પૂછવાનું : ગામમાં જો હેડીનો દિયર હોય તો બતાવો. એ ન હોય તો ૪૨૫ રૂ. આપી કન્યા બીજે વળાવી દેવાની. તે ભાઈ એ રકમ લેવાની ના પાડે તો તે ધર્માદા કરવાની. આ કામમાં લખણાનો જે કડક કાયદો હતો એને જેણે અનેકને ખુવાર કર્યા. તેણે વિદાય લીધી. ભરવાડ-રબારી જેવી રૂઢિચુસ્ત કોમે પણ સમયને ઓળખી જે સામાજિક પરિવર્તનનું કામ આરંભ્ય છે તે ખરેખર એમના હિતમાં છે.
પાંચ માસમાં થએલું આ કામ જો આગળ ધપે તો અભુત કામ થયું ગણાય. એટલે આરંભ પછી એને આગળ ચલાવવાની મોટી જવાબદારી એમને શિરે છે. જે ભરવાડ ભાઈઓએ સુરાભાઈમાં વિશ્વાસ મૂકી નવો કાયદો કર્યો છે તે જ ભાઈઓ સુરાભાઈની સાથે ચાલશે તો પાંચ વર્ષમાં ઘણું નવું જોઈ શકશે. સામાજિક ક્રાંતિનું આ નાનકડું પગલું સદા વિકસતું જ રહો. વિશ્વ વાત્સલ્ય : ૧-૮-૧૯૫૦
- નવલભાઈ
ચિંતન એટલે શું? કોઈ પણ ક્રિયા કરતાં પહેલાં અને પછી તત્ સંબંધી ખૂબ વિચારો આવે અને તેમાં આવેશ, રૂઢિ કે બીજા ખ્યાલો ન ભળેલા હોય, અને વિવેકશક્તિ દ્વારા તેનો સ્પષ્ટ નિષ્કર્ષ નીકળે તેનું નામ ચિંતન. સંતબાલ
૧૭૪
સાધુતાની પગદંડી
