________________
આ જવાબદારી સંગઠનથી આવે છે. સંગઠનમાં ઘસાઈ છૂટવાની વાત પહેલી હોવી જોઈએ. ખેતી સારી થાય, શિક્ષણ સારું મળે, ગામને આરોગ્ય અને સ્વચ્છતાની દૃષ્ટિએ સારાં સંડાસ નવાણ મળે. ન્યાય મળે. જરૂરી વસ્તુઓ યોગ્ય ભાવે મળે. આ બધું થાય તો સ્વરાજ્ય મળ્યું કહેવાય. કદાચ કરવેરા આવશે તો ચાલી શકશે, પણ એ કર ભરી શકાય એટલી તાકાત પણ ઊભી થવી જોઈએ. હવે બેસી રહેવાનો વખત નથી. કામે લાગી જવાનું છે.
ખેડૂતમંડળ એ એની મુખ્ય ચાવી છે. અનાજ વાવીએ છીએ ત્યારે બીને જમીનમાં નાખી દેવું પડે છે. એની પાછળ શ્રદ્ધા છે કે એકના અનેક પાકશે એવી શ્રદ્ધા આ મંડળમાં રાખજો.
અંબુભાઈએ ખેડૂતમંડળ અંગે સમજ આપી હતી. કેવા સંજોગોમાં આ મંડળની સ્થાપના થઈ તે સમજાવ્યું હતું.
કુરેશીભાઈએ (ગુલામ રસૂલ કુરેશી) સમજાવ્યું કે આજે એક બાજુ મહેલ છે, બીજી બાજુ ઝૂંપડે છે. એક બાજુ ખાવાના સાંસા છે, બીજી બાજુ છાકમછોળ છે. આ બધાનું કારણ દોઢસો વરસની આપણી ગુલામી અને તેને નિભાવનાર બ્રિટિશ સલ્તનતનું આ પરિણામ છે. પણ હવે ચિંતા કરવાથી નહીં ચાલે. પૈસા ન હોય, પણ ખાનદાની હોય તો ચાલી શકે. સરકારે ખેડૂતો માટે જે કાયદા કર્યા છે, તેનો નિર્ભયતાપૂર્વક લાભ લેજો.
આ સંમેલનની વિશેષતા વિશે મહારાજશ્રીએ પ્રાસંગિક નોંધમાં આ પ્રમાણે લખ્યું છે :
પ૬ ગામોનું એક ખેડૂત સંમેલન તાજેતરમાં લોકપાલ પટેલ રાયસંગભાઈ છગનભાઈના પ્રમુખપદે ભરાઈ ગયું. આ સંમેલનમાં મોટે ભાગે લોકપાલ પટેલ ભાઈ-બહેનોની હાજરી હતી. પ્રદેશના ખેડૂતોમાં મોટો વર્ગ તે કોમનો છે. આ સંમેલનની વિશેષતા એ હતી કે બહેનોએ સારા પ્રમાણમાં હાજરી આપી હતી. અને ઉત્સવનું રૂપ સહેજે મળી ગયું હતું. ખેડૂતમંડળના બંધારણને બહાલી આપવા ઉપરાંત વિવાહ વિધિમાંના ખર્ચા ઘટાડી નાખવાના ઠરાવો માત્ર એ કોમને માટે થયા હતા. એક બાજુથી પોતપોતાનાં નાનાં મોટા એકમોમાં સુધારો થાય અને એક બાજુ સંગઠનનું કામ ઝપાટાબંધ આગળ વધે તો આવતી રાષ્ટ્ર ચૂંટણી વખતે ગામડાનો મતદાર વર્ગ પોતાના સાચા અવાજને રજૂ કરવા જેટલો
સાધુતાની પગદંડી
