________________
તા. ૬-૨-૫૧ : જખવાડા
ચો૨વડોદરાથી નીકળી જખવાડા આવ્યા. અંતર સાત માઈલ હશે. રાત્રે આજની પરિસ્થિતિમાં હિંદનું સ્થાન’ એ વિષય ઉપર પ્રવચન થયું. ૦ તા. ૭-૨-૫૧ થી ૧૧-૨-૫૧ : વિરમગામ
જખવાડાથી નીકળી વિરમગામ આવ્યા. અંતર છ માઈલ. ઉતારો કોંગ્રેસ સમિતિમાં રાખ્યો હતો. આ વખતે બહુ પ્રવચનો ન કરતાં મુખ્ય મુખ્ય સંસ્થાઓ અને કાર્યકરોને મળવાનું અને તેનો અભ્યાસ કરવાનો કાર્યક્રમ રાખ્યો હતો, રાત્રે પ્રાર્થના સભામાં હરિજન છાત્રાલયના વિદ્યાર્થીઓ આવ્યા હતા.
એક દિવસ બપોરના ૩ થી ૪ પરકોટામાં બાલમંદિરની મુલાકાત લીધી. બાળકોએ પોતાનો કાર્યક્રમ બતાવ્યો પછી મહારાજશ્રીએ સરળ ભાષામાં બાળકો ઈશ્વરને કઈ રીતે ઓળખે તે સમજાવ્યું હતું.વાલીઓને પણ યોગ્ય સૂચનો કર્યાં હતાં.
અહીંના કાર્યક્રમ પછી હરિજન છાત્રાલયની મિટિંગમાં હાજરી આપી કેટલાંક સૂચનો કર્યાં. છાત્રાલયનું નામ ઠક્કરબાપા રાખવા સૂચવ્યું. રાત્રે ભંગીવાસમાં જાહેરસભા રાખી હતી. પ્રથમ બાળકોએ સ્વાગત ગીત ગાયું. પછી મહારાજશ્રીએ જણાવ્યું કે, મને ઘણો આનંદ થાય છે કે પ્રથમ પ્રવચન ઋષિ (ભંગી)વાસમાં થાય છે. ચિત્ર બહુ ઝાંખું છે પણ કોઈ દિવસ પ્રકાશશે એમ આશા હું રાખી રહ્યો છું. સૃષ્ટિનો એક નિયમ છે કે જે માણસ બહુ નીચો પડે છે તે કોઈ દિવસ ઊંચે પણ ચઢે છે. બાઈબલમાં એક વચન છે કે, ‘હે દરિદ્રીઓ ! તમે આનંદ પામો દેવનું રાજ્ય તમારા માટે છે.' આનો એ અર્થ નથી કે આપણે દરિદ્ર રહેવું, પણ જે લોકોથી ફેંકાઈને દરિદ્ર બને છે તેને ઈશ્વર વધુ યાદ કરે છે. સ્વરાજ્ય આવ્યું ત્યારે કલ્પના હતી કે બધાં એક થઈને રહીશું. પણ બીજું વરસ ચાલે છે છતાં આપણા છૂટાં પડેલાં ભાંડુઓને એક નથી કરી શક્યા. કાયદા કરીને સંતોષ માની લીધો છે. જેના વડવાઓ દેવું કરીને ગુજરી ગયા છે, તેના સુપુત્રો એ દેવું પૂરું ન થાય ત્યાં સુધી નિરાંતે ઊંઘ લઈ શકતા નથી. આપણે સાચા સુપુત્રો હોઈએ તો જે દેવું કર્યું છે, અસ્પૃશ્યતાનું તેને ફેડ્યા સિવાય કેમ રહી શકીએ ? આજે આપણું ચેતન ચાલ્યું ગયું હોય તેવા ઢીલા બની ગયા
સાધુતાની પગદંડી
૧૧૭
