________________
થઈ જઈએ તો ઝઘડો શાંત થઈ જશે. આપણે પણ એમ જ માનીએ છીએ અને વહેવારમાં એ જ પ્રમાણે વર્તીએ છીએ; છતાં કાયમી શાન્તિ થતી નથી. મતભેદો અને ઝઘડા મટાડવાનો એક માત્ર ઉપાય સામા માણસમાં ગુણની પૂર્તિ કરવાનો છે.
બાઈબલના જૂના કરારમાં એવું આવે છે કે તારી એક આંખ ફોડે તેની એક આંખ ફોડી નાખ અને બે ફોડે તેની બે ફોડી નાખ. આ સિદ્ધાંત તે કાળના જમાનાની માનવતાનો ભલે કહેવાય; પણ કંઈ ઉચ્ચ કોટિનો સિદ્ધાંત ન કહેવાય. પરિણામ એ આવ્યું કે, “મારે તેની તલવાર, બળિયાના બે ભાગ.” એ ન્યાયે નિર્બળને દબાવવાનો ક્રમ ચાલ્યો. પછી તો સમાજ એથી આગળ વધ્યો અને કહ્યું : “તમારી સામે કોઈ ક્રોધ કરે તો તેની સામે ક્રોધ ન કરો પણ મૌન રાખી લો.” આથી બન્યું એવું કે ભૂમિકા હતી નહિ અને સહન કરવું પડ્યું એટલે મોઢે કંઈ ના બોલ્યા પણ પાછળથી મનમાં બબડવા લાગ્યા કે આવા માણસો સાથે મેળ કેવી રીતે પડશે ? આથી એક મધ્યમ સિદ્ધાંત એવો નક્કી થયો કે તમારા ચાર ગુણમાંથી બે ગુણ એને આપી દો; એટલે સરખા થઈ જશો. જેમ મહાભારતનું યુદ્ધ થયું તેમ પ્રેમ રાખીને યુદ્ધ કરી લો. વ્યક્તિગત દ્વેષ ના રાખો. પણ આ બધાથી ઊંચામાં ઊંચો સિદ્ધાંત તો બાઈબલમાં કહ્યું છે તેમ તમારા ચારે ગુણ બીજાને આપી દો. એટલે એના ગુણનો સરવાળો વધી જશે. જેથી તું અને તે બને સુખી થશો. જિસસે કહ્યું છે કે; તારી પાસે કોઈ પહેરણ માગવા આવે તો તેને પહેરણની સાથે ડગલો આપી દેજે. તારા ડાબા ગાલને તમાચો મારે તો તારો જમણો ગાલ ધરી દેજે. મતલબ કે, તું એવી પરિસ્થિતિ ઊભી કરી દેજે કે માણસને એવું કરવાનો વખત જ ના આવે. આજે આ વાત ગળે ઊતરે તેવી નથી પણ સામા માણસના હૃદય પાસે પહોંચવાનો અને ગુનાઓ સંપૂર્ણપણે નાબૂદ કરવાનો આ જ એક માત્ર ઉપાય છે. તલવારથી બચવા તલવાર નહિ પણ ઢાલ જોઈએ. અગ્નિથી બચવા ઘી નહિ પણ પાણી જોઈએ. ક્રોધથી બચવા ક્રોધ નહિ પણ ક્ષમા જોઈએ. “અદ્વેષ્ટા સર્વ ભૂતાનાં” એ ભગવતી સૂત્ર આપણને વારસામાં મળ્યું છે. અને એ સૂત્રને “મૈત્રી મે સર્વભૂતેષુ” રીતે દીપાવવું જોઈએ. આજે આખી દુનિયા
જ્યારે અશાંતિમાં પડી છે ત્યારે ભારતે તેને માર્ગદર્શન આપવાનું છે. બાપુજીએ આ જ બી વાવ્યું છે. તેનો વંશ કેવી રીતે વધારવો તે આપણા હાથની વાત છે.
એક વખત કોઈ સંતમહાપુરુષને કોઈએ ગાળ દીધી ત્યારે તેમણે ગુસ્સે નહિ થતાં માત્ર એટલું જ કહ્યું : ““ભાઈ ! હું તારી ગાળ લેતો નથી. મને તેની જરૂર નથી.” જ્યારે મન બગડી જાય ત્યારે ગાળ નીકળે છે. એને આપણે પકડીએ તો જ આપણે બગાડે છે, સામાના દિલમાં આપણું સ્થાન ત્યારે જ જામે છે કે જ્યારે અવગુણોને
સાધુતાની પગદંડી