________________
કલ્પનાના સાધનોથી રસ્તો કાપે છે. એટલું જ નહિ પણ કોઈ સાચો રસ્તો બતાવે તો તે ગમતો નથી. ઊલટું તે દલીલો કરે છે કે શું અમારા પૂર્વજો ગાંડા હતા ? પણ ભાઈ ! એક કાળે જે વસ્તુનું સ્થાપન કર્યું હતું અને તેની જરૂર પણ હતી, પણ અત્યારે જરૂર નથી તો ઉત્થાપન પણ કરવું પડે. જેમ શિયાળામાં ગરમ કપડાં જોઈએ તો ઉનાળામાં સુતરાઉ કપડાંની જરૂર પડે. એટલે મુખ્ય વાત ધ્યેયની છે. ધ્યેય સચવાવું જોઈએ. તેને સાચવવા માટે સાધનો શુદ્ધ વાપરવાં જોઈએ. જગત સામે આ મહત્ત્વનો પ્રશ્ન આવીને ખડો થયો છે.
લડાઈ અટકાવવી છે પણ સાધનમાં તો બૉમ્બ વાપરીશું એમ કહે છે. લોહી સાફ કરવું છે ખરું પણ લોહીને વહેવડાવીને પોતાનો બચકો છોડવો નથી. કોઈ છોડવાનું કહે તો માનવું નથી અને પોતાની કલ્પનાથી કૂચ કરવી છે. એટલે ઝઘડાનો અંત કેમ આવી શકે ? ઝડપી સાધનોને લીધે આજે દુનિયા નાની બની ગઈ છે અને આપણી નજર બધે પહોંચી જાય છે. એટલે જગતના ખૂણામાં બનતો બનાવ આપણને અસર કર્યા વગર રહેતો નથી. એટલે બધાએ સાધન વિષે વિચાર કરવો ઘટે.
જો કે જગતે સાધ્યને તો શુદ્ધ માન્યું છે. એને બીજાનો ત્યાગ તથા સંયમ પણ ગમે છે. પણ એ બધું મેળવવા માટેની સાધન શુદ્ધિમાં પાછા પડે છે. આ રોગ આખી દુનિયાનો છે. જો બધા જ આવી વાતો કરશે તો પછી વિશ્વયુદ્ધનો અંત ક્યાંથી આવશે ? હમણાં સાધ્યની વાતને એક બાજુ રાખો. પણ સાધન શુદ્ધિ ખાસ વિચારો. ઈશ્વરને (નામથી) ભલે ના માનો પણ ઝઘડા ના થાય તેવું વર્તન તો કરો. આને માટે ખોટી રીત ના આચરો, વિરોધીથી છૂપું કોઈ પણ કામ ન કરો. પણ ત્યાં બીક એ લાગે છે કે સામો પક્ષ જાણી જશે તો ? તો તે આપણાથી આગળ નીકળી જશે. આવી રીતે આપણે મૂંઝાઈએ છીએ અને બીજાને મુંઝવીએ છીએ. જગતમાં કાવાદાવા જેવું બીજું એક પણ મોટું પાપ નથી. જ્યારે વ્યક્તિ પોતાના આત્માને છેતરે છે ત્યારે જ બીજાને છેતરી શકે છે. આવા માણસોનો ઉપરનો ભપકો આકર્ષક હોય છે અને બોલી શકે છે પણ સુંદર. પણ અંતરમાં મેલ ભરેલો હોય છે. આ વાત વ્યક્તિ, સમાજ, રાષ્ટ્ર અને દુનિયાને લાગુ પડે છે. અને એટલે જ તે ભયંકર છે. રશિયા એમ વિચારે કે શસ્ત્રો ગુપ્ત રીતે મોકલીએ અને આપણી વાત બહાર ના આવે. ત્યારે બીજો દેશ પણ એવો જ વિચાર કરવાનો.
સાધુતાની પગદંડી
૪૯