Page Text
________________
- રાજક્કરણ અને ધર્મકરણનો સંબંધ
પ્રશ્ન : રાજકારણને આપ ધર્મકારણથી રંગાયેલું હોવું જોઈએ એમ માનો છો. જ્યારે અનુભવ કંઈ જુદું કહે છે. કારણ કે, રાજ્યતંત્ર ગમે તેવું ઊંચું હોય તોયે મનુષ્યકૃત કાયદા ઉપર ચાલવાનું. આજે પણ એવું જ છે. દા.ત. સલામતી ધારો, ફરજિયાત અસ્પૃશ્યતાનિવારણ, છૂટાછેડા વગેરે. મનુષ્યકત કાયદો આવ્યો ત્યાં બળાત્કાર આવ્યો જ સમજવો. આમાં ધર્મ ક્યાં રહે ? બળાત્કારને અને ધર્મને મેળ પડે ખરો?
ઉત્તર : વ્યક્તિઓ સંગાથે મળે એટલે નિયમો, શિસ્ત વગેરે ઊભું થવાનું જ. રાષ્ટ્ર એ તો વ્યક્તિઓનો મહાસમૂહ છે. માનવસમૂહ જટેલો વિશાળ પ્રમાણમાં કેંદ્રિત તેટલું જ શિસ્ત પળાવવા માટે કેંદ્રિત બળ વાપરવું પડે. આ કેંદ્રિત બળમાં અનિચ્છાએ પણ હિંસા આવવાની. રાષ્ટ્રોને તો વળી આજે આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રવાહો વચ્ચે સ્વત્વ જાળવવાનું હોઈ સંરક્ષણનાં સાધનો શોધવાં પડે તે રીતે પણ હિંસા આવવાની. બીજી બાજુ વ્યક્તિઓનો મહાસમૂહ જેટલો શિસ્તપાલનમાં સ્વયં ટેવાયેલો હોય, તેટલે અંશે આ હિંસબળમાં અહિંસા આવશે અથવા અહિંસક વ્યક્તિઓ રાજતંત્રમાં ઉચ્ચસ્થાને હોય તોય શ્રદ્ધાને બળે અહિંસાનો ખ્યાલ પ્રજાને ગમશે. આ કારણે જો માત્ર બાહ્યહિંસા જોઈને જ ધર્મ એનાથી વેગળો રહે તો હિંસાને છૂટો દોર મળી જાય એટલે બળાત્કારને ટેકો આપવા માટે નહિ પણ બળાત્કારને બદલે સહકાર પ્રેરવાને માટે રાજકારણને ધર્મનો રંગ વધુમાં વધુ લગાડવાની જરૂર છે. ભારતમાં વ્યક્તિ કે વર્ગના હાથમાં રાજતંત્ર હતું ત્યારેય ધર્મે જ હિંસામાં અહિંસા ભરી છે તો આજે તો લોકશાહી તંત્ર છે, એટલે ધર્મને કાર્ય કરવાની વધુમાં વધુ વિશાળ તક રહેલી છે. એક બાજુથી નીચેથી એટલે કે જનતામાં ધર્મ પ્રેરવો જોઈએ અને બીજી બાજુ રાજતંત્રને હોઠે બેઠેલી વ્યક્તિઓ સામે પણ ધર્મમય ભાવનાનું મહાબળ ઊભું કરવું જોઈએ, જેથી માનવજાત વિકાસપંથને ન ચૂકે અને છતાંય રાષ્ટ્ર દુર્બળ કે પરાધીન ન થઈ જાય. મનુષ્યકૃત કાયદા કરતાં ઈશ્વરકૃત કાયદો મહાન છે અને કેટલીકવાર બન્ને વચ્ચે ઝઘડો થાય ત્યાં ઈશ્વરકૃત કાયદાને જ મહત્ત્વ આપવું જોઈએ. આવે સ્થળે ધર્મકારણ અને રાજકારણ ભલે જુદાં પડે પણ તેમાં ધર્મકારણની સાથે ચાલવા છતાં રાજકારણ એની સાથે સુમેળ નહિ સાધી શકે તો. બાકી રાજકારણ અને ધર્મકારણ વચ્ચે કાયમના છૂટાછેડા થયા તો ધર્મમાં પોકળતા પેસશે અને પરિણામ એ આવીને ઊભું રહેશે કે અહિંસા અને સચ્ચાઈ પર હિંસા અને કાવાદાવાનું સામ્રાજ્ય સ્થપાશે. આ દુઃખદ સ્થિતિથી બચવું ૩૪
સાધુતાની પગદંડી
| SR No. | 008078 |
| Book Title | Sadhuta ni Pagdandi Part 3 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Manilal Patel |
| Publisher | Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad |
| Publication Year | 1997 |
| Total Pages | 195 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Religion |
| File Size | 11 MB |