________________
ઉપર મનનીય પ્રવચન કર્યું હતું. રાત્રે માનવધર્મ કોને કહેવાય તે ઉપર પ્રવચન થયું હતું.
એક દિવસ સારંગપુરમાં સંગઠન દળના આશ્રયે સવારે નવથી દસ પ્રવચન રાખ્યું હતું. તે પછી બાળ કેળવણી મંડળ સંચાલિત બાલમંદિરમાં (સેવકલાલની વાડીમાં) બાળકો સમક્ષ પ્રવચન થયું હતું.
બપોરના રિટ્રીટમાં મણિલાલ જેસંગભાઈને ત્યાં ભિક્ષા લઈ સરલાદેવી સારાભાઈને ત્યાં ભિક્ષા લઈ અનસૂયાબહેનને બંગલે રોકાયા હતા. અહીં શંકરલાલ બેન્કર મળવા આવ્યા હતા. તેમની સાથે કેટલીક વાતો થઈ. બેન્કરે ડૉ. ચૌધરીના માનસશાસ્ત્રના અભ્યાસ વિષે વાત કરી રશિયા એમ માને છે કે અમારા સિવાય બીજી દુનિયા બીમાર છે એટલે અમે દવા કરીએ. અમેરિકા કહે છે. અમારા સિવાય બીજી દુનિયા બીમાર છે એટલે અમે દવા કરીએ. વસ્તુત. માણસ માણસ પોતપોતાની રીતે દરેકને ઉપયોગી થાય. એવું જીવન જીવે તો જ દરેક પ્રશ્નનો ઉકેલ આવી શકે.
૧૯૫૨માં ઇંગ્લેન્ડમાં અમેરિકા માર્શલ યોજના પ્રમાણેની સહાય આપતું હતું, પણ ઇંગ્લેન્ડની પ્રજા એમ સમજતી હતી કે દેવું કરવું એ મહા પાપ છે, એટલે આજથી તૈયારી કરવા માંડી છે. પ્રદર્શનો ભરે છે અને સારામાં સારી બનાવટની વસ્તુઓ તેમાં મૂકે છે એ વસ્તુઓ પોતે નથી વાપરતા, પણ બીજા દેશમાં નિકાશ કરે છે. કોઈપણ હિસાબે દેવું કાઢી નાખવું અને એ રીતે માર્શલ યોજના ના સ્વીકારી ત્યાંની પ્રજા જાતે જ નક્કી કરીને કંટ્રોલ માંગે છે. આપણે ત્યાં ઉપરથી નક્કી થાય છે એટલે પ્રજા વફાદાર નથી. ત્યાંના લોકો વેપારી માલ મોંઘો કરે તો મેડમો એકત્રિત થઈ નક્કી કરે આ વસ્તુ નથી લેવી. પછી થાકીને ઘટાડો કરે ત્યારે લે. આ રીતે ભાવો સ્થિર કરવા જોઈએ. - બપોરે ૩ થી ૪ ગિરધરનગરમાં વાર્તાલાપ રાખવામાં આવ્યો હતો. રાત્રે સરદારના મૃત્યુ નિમિત્તે શોકસભા રાખવામાં આવી હતી તેમાં મહારાજશ્રીએ સરદાર વિશેનાં સંસ્મરણો વર્ણવી એ મહામાનવને શ્રદ્ધાંજલિ અર્પી હતી. સભાને અંતે શોક દર્શાવતો ઠરાવ કરી તેમના સંબંધીઓને મોકલી આપ્યો હતો. રાત્રે માનવધર્મ ઉપર પ્રવચન ચાલુ રાખ્યું હતું. સાંજના સ્કૂલ બોર્ડના પ્રમુખ ત્રિકમભાઈ
સાધુતાની પગદંડી
