________________
૦ તા. ર૬-૧-૫o : ધીંગડા ૦ તા. ર૭-૧-૫૦ : જવારજ
ગૂંદીથી પ્રવાસ કરી જવારજ આવ્યા સાથે શિવાભાઈ જે પટેલ (વિરમગામ ફાર્મવાળા) તથા ઉમેદરામ ભજનિક, અંબુભાઈ વગેરે આવ્યા હતા. રાત્રે જાહેર પ્રાર્થના સભામાં પરિસ્થિતિમાં કેમ વિકાસ કરવો એ અંગે પ્રવચન આપ્યું હતું. તા. ૨૧-૫૦ થી ૩૦-૧-પ૦ : કોઠ
જવારજથી નીકળી કોઠ આવ્યા. અંતર સાડાચાર માઈલ. ઉતારો નિશાળમાં રાખ્યો હતો. અહીંના નિવાસ દરમિયાન એક દિવસ રૂપગઢ જઈ આવ્યા. એક દિવસ મેમર જઈ આવ્યા. બંને ગામે, ગ્રામસભા સારી થઈ હતી.
કોંઠની જાહેરસભામાં ગાંધીજીને શ્રદ્ધાંજલિ બાપુનું શ્રાદ્ધ
તા. ૩૦ જાન્યુઆરીએ કોંઠ ગામે જાહેર સભામાં બાપુજીના સંવત્સરી દિને મહારાજશ્રીએ ગંભીરતાથી બોલતાં જણાવ્યું: આજથી બરાબર બે વરસ પહેલાં પ્રાર્થના કરવા જતાં ગાંધીજીને ગોળી વાગી અને હે રામ! કહીને પ્રાણ છોડ્યો. તે સમય આખી દુનિયા માટે દુઃખનો દિવસ હતો. આજે પણ એના સ્મરણમાં ઉલ્લાસ નથી, આનંદ નથી પણ મંથન છે. આ પ્રસંગે પ્રવચન કરવું કે વિવેચન કરવું તેના કરતાં પ્રાર્થના કરીએ એ જ વધુ ઇષ્ટ છે. પ્રાર્થનામાં આત્મશોધન કરીએ કે એ બે વરસના ગાળામાં બાપુજીને ગુમાવ્યા પછી તેમના જીવનમાંથી આપણે શું મેળવ્યું અને કેટલા આગળ વધ્યા ?
આજે જ્યારે એ દિવસ વિચારીએ છીએ ત્યારે ચિંતા અને દુઃખ લાગ્યા સિવાય રહેતાં નથી. ખૂન પછી એક મોટા માણસે કહ્યું હતું કે, “બહુ ભલા થવામાં સાર નથી” પણ બલિદાન આપનાર આવું જોતો નથી. જેનું જીવન સત્યમય છે, જેનો આચાર અહિંસામય છે તેને ભલાઈ બૂરાઈનો ભેદ નથી, મૃત્યુનો ડર નથી. મુસલમાનોને પણ ખાતરી થઈ ગઈ કે ગાંધીજી અમારા માટે હતા. અમે એક બીજા ધર્મને નામે લડતા હતા, પણ તે ધર્મને નામે પેઠેલો અધર્મ હતો.
હવે જે મુખ્ય કામ કરવાનું બાકી રહ્યું છે તે માણસના અંતરમાં પડેલી અદ્વૈતની ભાવનાને જાગૃત કરવાનું છે. આપણા અંતરમાં બે ભાવના પડી હોય છે. એક જુદાઈની અને બીજી એકતાની. દ્વતની ભાવના પોતાના માર્ગમાં આડે આવનારને નાશ કરવાનું કહે છે. જગતમાં કુસંપ જેવી કોઈ બૂરી ચીજ નથી, બાપુનું ખૂન પણ દેશની બે કોમના કુસંપમાંથી જ બન્યું હતું. તેમણે જાણી લીધું હતું કે આ બે કોમો
સાધુતાની પગદંડી