Page Text
________________
પ્રભાવ પડ્યા વિના રહેતો નથી. સામુદાયિક પ્રાર્થનાનું મહત્ત્વ હું એ રીતે આંકું છું કે તેથી સામુદાયિક વાતાવરણની જમાવટ થાય છે. અંગત સમાધાન માટે સૌ એકાંતમાં વ્યક્તિગત પ્રાર્થના ભલે કરે; પણ સામાજિક કામો માટે સામુદાયિક પ્રાર્થનાને હું અનિવાર્ય જરૂરી માનું છું અને આ રીતે સમાજસેવકે બન્ને પ્રકારની પ્રાર્થના કરવી જોઈએ.
રવિશંકર મહારાજ પોતાનો અનુભવ ટાંકીને મહારાજે અહીં જણાવ્યું કે : ‘રતન છે' હું બોલી જતો; પૂરું સમજતો પણ નહોતો, છતાં એ ટેવ હતી. જેલમાં દળવાનું આવ્યું ત્યારે એ પ્રાર્થનાએ મને નવું જોમ આપ્યું. હાથની બન્ને બાજુની તેજસ્વિતાનું ખરું રહસ્ય મને ત્યારે સમજાયું. મને લાગે છે કે મનના મળને કાઢવાને માટે વિહિત કર્મો કરવાં જોઈએ. મળ નીકળ્યા પછી ચિત્તશુદ્ધિ થાય છે. ચિત્તશુદ્ધિ પછી જ સાંચી પ્રાર્થના થાય છે. ગજેંદ્ર, દ્રૌપદી વગેરે ભક્તોનો જ્યારે એકમાત્ર ભગવાન આધાર થયો અને અભિમાન ગયું ત્યારે જ પ્રાર્થના ફળી. દરેક માણસ આવી પ્રાર્થના દરેક વખતે ન કરી શકે; એમ છતાં પ્રાર્થનાની ટેવ રાખવી સારી છે.
પ્રશ્ન : ધ્યાનમાં અવલંબનની જરૂર ખરી ? ધ્યાન વિષે કંઈક કહો.
ઉત્તર ઃ હું પોતે પદસ્થ ધ્યાન ઉ૫૨ એટલે કે ‘જપ’ ઉપર વધુ જોર આપું છું. ધ્યાનનું એવું છે કે સૌ પોતપોતાની કક્ષા અને અભિરુચિ પ્રમાણે અવલંબન લે તે ઇચ્છનીય છે. અવલંબનમાં પણ જે વ્યક્તિને ન જોઈ હોય, તેના કરતાં જે વિભૂતિને જોયેલ હોય, તેની શ્રદ્ધા વધુ પ્રેરણાદાયક નીવડે છે. માણસે લક્ષ્ય તો સદ્ગુણો તરફ જ રાખવું જોઈએ, પણ અવલંબનમાં ભલે કોઈ પ્રતીક રાખે. મીરાંબાઈ પાસે શાલિગ્રામ (પ્રથમ) હતા, પણ ધ્યાન તો ‘વાસુડેવમયં સર્વ' હતું અને તો જ તે પ્રાપ્ત થયું અને સ્થૂળ શાલિગ્રામ છૂટી ગયા.
રવિશંકર મહારાજ : મને લાગે છે કે જપ એટલે નામોચ્ચાર જ નહિ, પણ લગન. ધનની જેને લગન હોય, તે ધનનું નામ લે કે ન લે, પણ તેને મેળવવાનો રાત્રિદિન પ્રયત્ન કર્યા જ કરે છે; કારણ કે એની એને લગન છે. ગીતામાં કહ્યું છે : “સતતં ચિન્તયન્તો માં' જેનું જે સતત ચિંતવન કરે, તેને તેનો સાક્ષાત્કાર થાય જ છે. જોકે એ એકાગ્રતા સ્થૂળમાં ન જમાવતાં આત્મા ભણી જ વાળવી જોઈએ, તો જ તેને ‘યોગ’ કહી શકાય. ગીતામાં ‘ચિંતવન કરનારને ભગવાન બુદ્ધિયોગ આપે છે.' તે વાત એથી જ કહેવામાં આવી હોય એમ જણાય છે.
પ્રશ્ન : ઈશ્વર ફળ આપે છે ? મારો પોતાનો જ અનુભવ કહું કે સન ૧૯૪૨માં જેલમાં જવાનું આવ્યું. સેવકોને તે વખતે ક્યાંયથી કશું મળે તેમ નહોતું. કુટુંબ માટે
સાધુતાની પગદંડી
૧૨૫
| SR No. | 008078 |
| Book Title | Sadhuta ni Pagdandi Part 3 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Manilal Patel |
| Publisher | Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad |
| Publication Year | 1997 |
| Total Pages | 195 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Religion |
| File Size | 11 MB |