________________
કંઈ બાપુજીએ કહ્યું એમ નથી તૈયાર થયું. હું એમ માનું છું કે કોઈ પણ સંગઠન રાજકારણથી અલિપ્ત રહીને પોતાની રીતે કામ કરી શકે છે, જ્યારે જરૂર પડે ત્યારે એ મંડળો પોતાની નીતિ પ્રમાણેની વિચારસરણી ધરાવતાં પક્ષ પાસે માર્ગદર્શન માટે જઈ શકે છે. પછી તે સમાજવાદ, કોંગ્રેસ કે સામ્યવાદ હોય. સારી વાત છે કે ખેડૂતમંડળના મોટા ભાગના કાર્યકરો કોંગ્રેસને માનનારા છે. પણ સરકારને વહેમ છે કે એ લોકો કોંગ્રેસને નામે ખેડૂતમંડળ રચી લાભ લેવા માગે છે. ખેડૂતમંડળોએ રાજકારણથી અલિપ્ત રહેવું જોઈએ છતાં જો એને પડવું જ હોય તો ઇંગ્લેન્ડમાં પપ થી ૬૦ ટકા મજૂરો પોતાની સરકાર રચી શકે છે. તો અહીં ૭૦ થી ૮૦ ટકા ખેડૂતો પોતાની સરકાર કેમ ના રચી શકે? ગ્રામવિકાસ મંડળ જુઓ તેમાં ખેડૂતોનો સાથ નથી લેવાતો. જેને ગામડાંનું ભાન નથી તેવા માણસો શહેરમાં બેઠાં બેઠાં તે ચલાવે છે, અનાજના ભાવ વધારવા કે ઘટાડવા તે કામ કરવામાં બીરલા કે કસ્તૂરભાઈની સમિતિ કામ કરે છે. એમને ખેતીનો શું ખ્યાલ હોય ? જેને ખ્યાલ છે તેને બોલાવતા નથી. ઉપરથી બંધારણ આવે તો કામ બરાબર ના થાય. જનતામાંથી નીચેથી આવેલું બંધારણ જ સારું કામ કરી શકે.
બારડોલીના ગુજરાત ખેડૂત સંઘના આગેવાને કહ્યું કે પુરુષોત્તમભાઈ કહી ગયા તે સાચું છે. સરકાર અમારી દાદ ફરિયાદ બિલકુલ સાંભળતી નથી. સરકાર ગમે તેવી હોય, તે તો બદલાયા કરવાની એ ખેડૂતનું નહીં સાંભળે એને માટે તો ખેડૂતોએ જ સંગઠિત થઈને તૈયાર થવું રહ્યું.
માલપરા (સૌરાષ્ટ્ર)ના દુલેરાય માટલિયાએ જણાવ્યું કે અગાઉ જે કહી ગયા તે બંને જણે કહ્યું તેવી સ્થિતિ છે અને નથી. કેટલીકવાર કોંગ્રેસથી અસંતુષ્ટ થયેલાં બળો પોતાનું સ્થાન જાળવવા મંડળો કરતાં હોય છે. સૌરાષ્ટ્રમાં મોટા ગિરાસદારો પોતાનાં સ્થાપિત હિતો માટે નાના ગિરાસદારોના નામે લડે છે. તેમ અહીં મોટા ખેડૂતો પાંચસો સાતસો વીઘાંના જમીનદારો પોતાની હસ્તી જાળવી રાખવા પણ નાના ખેડૂતોને નામે મંડળો રચે છે. કદાચ કોંગ્રેસને ડર હોય કે ખેડૂત મંડળો અમારો કબજો લેશે, ખેડૂતમંડળની એવી ઇચ્છા હોય કે કોંગ્રેસ તૂટી પડે તો આપણે આવીએ. સમાજવાદી પક્ષ, કિસાન પંચાયત વગેરે કામ કરતા હોય. આમ સ્વાર્થવૃત્તિથી કોઈ ફાવી શકવાનું નથી. શુદ્ધ બુદ્ધિથી વર્ગમળ કરીને કામ કરવું જોઈએ.
સાધુતાની પગદંડી
૩૯