________________
સાચો તપસ્વી
હું એક ગામની ભાગોળે થઈને જતો હતો, ત્યાં એક માણસ કોસ હાંકતો હતો અને એનો છોકરો કોસ ઝીલતો હતો. હું પાણી પીવા ગયો. વાતવાતમાં મેં એને પૂછયું : “કોસ હાંકવાના કેટલા પૈસા મળે છે ?” તો કહે, “ઢોર દીઠ મહિને બશેર દાણા આપે છે, એટલે મહિને ચાર મણ પાંચ મણ દાણા થાય અને મોજથી જીવું છું.” એને કેટલાં ઢોર પાણી પીવે છે તેની ખબર નહોતી. આટલા દાણા આવે છે તેનું જ ભાન હતું. ત્યારે મને થયું કે આ કેટલો તપસ્વી છે ! છોકરાને ભણાવતો પણ નથી. ભણાવે તો કોસનું કામ કોણ કરે ! સેવા ભૂલી જાય. પૈસા લક્ષી કાર્યકર્તા હોય તો એને એવી સલાહ આપે કે, આટલા ઓછા વેતનથી તે કોસ જોડાતા હશે? ઢોરનો હિસાબ રાખ, દાણા નહિ પણ પૈસા માગ.” એમ કહીને એની જરૂરિયાત વધારે અને બીજાને શોષવાનું પણ શીખવાડે. ખરી રીતે તો સાચા સેવકે તેના આ કાર્યની તારીફ કરવી જોઈએ અને આ કામ બદલ ધન્યવાદ આપવો જોઈએ. જે કંઈ મળતું હોય તેમાં સંતોષ જગાડવો અને યુવાનો ક્રાન્તિ કહે છે. લઢાલઢ કે મારફાડ ના આવે તેને ક્રાન્તિ કહી શકાય જ નહિ; એમ તે માને છે. કેવી વિચિત્રતા? દ્વેષ અને ક્રોધ
| વિનોબાજી કહે છે : “ષ, કરતાં ક્રોધ સારો. ક્રોધથી બહુ નુકસાન નથી થતું. બહુ બહુ તો તુરત કોઈને નુકસાન કરે, પણ દ્વેષ તો પેઢીઓ સુધી નુકસાન કરે.” એક રીતે જોતાં અંદર અંદરની રોજની ઝેરી લડાઈ સારી, કારણ કે એમાં અંગત દ્વેષનાં ઝેર ન હોય. બોમ્બ નાખે છે તેમાં દ્વેષ નથી હોતો. સામા પક્ષને મારી નાખવાની ફરજ માને છે.
વિનોબાજી બીજી વાત એ કહે છે કે પરિગ્રહ એ મૃત્યુ છે. એ મૃત્યુને સંઘરે છે.” આજે અમેરિકા પાસે ધન છે તે તેનું મોત છે ને? અબજો રૂપિયાનું બજેટ આવે છે. શિક્ષણ કોણ આપી શકે?
સાધુવૃત્તિના શિક્ષકો હોય તે જ તેજસ્વી શિક્ષણ આપી શકે. ગોવામાં હું ગયો ત્યારે એક સાધુને મરાઠી ભણાવતા જોયા. આ રીતે સાધુઓ ભણાવાનું અને પૂજાનું
૧૩૮
સાધુતાની પગદંડી
