________________
ભાલ-નળકંઠાના ખેડૂતોને આપણું જીવન તો શું આપણા ગ્રામજીવનને બંદી બનાવનાર સમાજની આર્થિક પ્રવૃત્તિ આજે શહેરના હાથમાં છે. જેઓના હાથમાં મૂડી છે, તેઓ આપણને ધારે તેમ નચવે છે. તે પૈસા આપે તો જ ધિરાણ થાય; તે આપે ત્યારે થાય અને તે કહે તેટલું અપાય. આ બંધનમાંથી ગામડાંએ છૂટવું રહ્યું. એ માટે ગામડાએ પોતાની બધી મૂડી એકઠી કરી શહેરના આર્થિક બંધનમાંથી મુક્ત થવું રહ્યું. જ્યાં સુધી ગામડું આ રીતે મુક્ત થયું નથી ત્યાં સુધી પારકી દયા ઉપર તે વિકાસ સાધી શકશે નહિ.
આજે આપણી પાસે પૈસા નથી-વધારે નથી- અને જે કાંઈ થોડા ઘણા છે તે છૂટા છવાયા અને જનતામાં વેરાયેલા છે. એ બધાને આ મુક્તિ માટે એકત્રિત કરી શહેરના આ આર્થિક બંધનમાંથી મુક્ત થવું એ જ ગામડામાં કામ કરતી સહકારી મંડળીઓનો એક માત્ર હેતુ હોવો જોઈએ.
જેઓના હાથમાં પૈસા આપવાની સત્તા છે, તેઓ આપણા પ્રશ્નોને સમજી શક્તા નથી. તેઓ માને છે કે ખેડૂતને ૫૦૦ રૂપિયાથી વધુ ધિરાણની જરૂર નથી. ફક્ત શહેરમાં જીવનારને મહિને ૫૦૦ રૂપિયા ઓછા પડે છે ! જ્યારે અહીં દેશની પાયાની અને એક રીતે કહીએ તો માંડ બે પાસાં એકઠાં કરવા મથતી પ્રવૃત્તિને વાર્ષિક ૫૦ રૂપિયાના ધિરાણની જ જરૂર છે ! કેવી વિચિત્ર માન્યતા ! આ ફેરવવી અશક્ય છે. એટલે જ આપણી પોતાની મુક્તિને માટે આપણી પાસે જે કંઈ બચ્યું હોય કે બચતું હોય તે સૌનું ગણી મોટું ભંડોળ ઊભું કરી આપણી મુક્તિ સાધવી રહી.
ખેડૂતમંડળની બચત યોજના માત્ર પૈસા એકઠા કરવાનો કાર્યક્રમ નથી પણ આ શહેરોની આર્થિક ગુલામીમાંથી મુક્તિનો રાહ છે. બચતના સિદ્ધાંતને માત્ર મંડળનો એક કાયદો ન સમજતાં આપણી મુક્તિના કાર્યક્રમ તરીકે અપનાવી એને સફળ કરીએ.
-નવલભાઈ [આ દિવસોમાં ખેડૂતમંડળ અને સહકારી પ્રવૃત્તિ બે મુખ્ય કાર્યક્રમો હતા. સંસ્થાએ પોતાની બધી શક્તિ તેમાં લગાડી હતી. એ સમજવામાં ઉપરનું નિવેદન ઉપયોગી બની રહેશે.
સં..
સાધુતાની પગદંડી
