________________
અગ્નિનો એક નાનો તણખો રાખમાં પલટી શકે છે, તેમ અન્યાયના ઢગ સામે ન્યાયનો નાનો અંશ પણ સફળ કામ કરી શકે છે.
સત્ય એ જ પ્રભુ સત્ય એ જ પ્રભુ છે. આ વિચાર વારંવાર મન પર લાવવાની આજે ખૂબ જરૂર છે. સત્ય છે તો સો ટચનું સોનું, પણ જૂઠના ભભકા આગળ તે પ્રથમ તકે ઝાંખું દેખાય છે. જોકે આખરે તો એનું સહજ તેજ ઝળક્યા વિના રહેતું નથી જ. જેમ માતાની ગોદમાં જવાથી ભૂખ અને દુઃખ બને મટે છે, તેમ સત્યની ગોદમાં પણ ભૂખ અને દુઃખ બન્નેય મટે છે. વહાલી માતા જેમ લાડ લડાવે છે તેમ સત્ય પણ લાડ લડાવે છે. ફેર એટલો છે કે માને રીઝવવી સહેલી છે, તેટલું સત્યને રીઝવવું સહેલું નથી માની ગોદ હંમેશ હૂંફાળી હોય છે તેમ સત્યની ગોદ સદા હૂંફાળી હોતી નથી.
જેમ એ ગોદમાં ફૂલની શવ્યાનો સ્વાદ મળે છે તેમ કંટકની કઠોરતાનો પણ અનુભવ થયા કરતો હોય છે. એટલું ખરું કે, લોહીના સંબંધવાળી “માથી છૂટા પડવું પડે છે પણ સત્યરૂપી માતા એકવાર પોતાની બાથમાં લે તો પછી કદી જ છોડતી નથી.
ઈશ્વરનિષ્ઠા “જે ગમે જગત ગુરુદેવ જગદીશને,
તે તણો ખરખરો ફોક કરવો.” આ બે પંક્તિમાં કેવું મહાન આશ્વાસન છે ! આજના પ્રવૃત્તિયુગમાં ઘર્ષણો અને અથડામણોની વિપુલતા એટલી બધી વધી ગઈ છે અને વધતી જાય છે કે ઈશ્વરનિષ્ઠાની માનવજાત માટે વધુ અગત્ય ઊભી થઈ છે. આ તે પુરુષાર્થ છે કે અહંકારનો ધક્કો, તે કોણ પારખી શકે છે? અને એની સાચી પરખ વિના થયેલી અનેકવિધ પ્રવૃત્તિઓનો સરવાળો આશાજનક ક્યાંથી હોય ? આવો વિચાર કરતાં કરતાં આપણે થોડી વાર વિરામ લેવાની ઇચ્છામાં સ્થિર થઈએ છીએ અને બીજી જ પળે ત્યાંય એમ લાગે છે કે આપણા વિરામની પાછળ આળસ અને નિરાશાની ભૂમિકા પડી છે. વળી, પાછા પ્રવૃત્તિના ચક્રમાં ફૂદડી ફરવા લાગીએ છીએ. છેવટે સાંપડે છે ઉત્સાહહીનતા. જે પ્રવૃત્તિમાં કે જે વિરામમાં નમ્રતા અને ઉત્સાહના ફુવારા નથી ત્યાં આનંદ અને શાંતિ કેવાં ? અને એ બન્ને ન હોય ત્યાં આત્મદેવ હોય પણ શાના ! આથી ““જે ગમે જગતગુરુદેવ જગદીશને, તે તણો ખરખરો ફોક કરવો.” એ પંક્તિમાંથી આપણે પ્રવૃત્તિ અને નિવૃત્તિ બન્નેનો સમન્વય શોધવો રહ્યો. પોતાનું માનેલું સત્ય ગમે તેવું
સાધુતાની પગદંડી