Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ $ $ $ HREFRESHEETERESHEETESFER- ENE F paramapUjya mohanagallIguruvaryapAdapayebhyo namaH mahopAdhyAyazrImanmeghavijayagaNiviracitam bhaviSyadattacaritram paramapUjya-zAMtarti-AcArya zrImat zAntisUrIzvarA'ntevAsi anuyogAcArya panyAsamavara kIrtimunisadupadezataH rAjanagaravAstavyazreSThigIratharalAlAtmajaratIlAlastathA zreSThi premacandrAtmajarimatalAlamadattAdhikasAhAyyena saMzodhakaH prakAzakaca paNDita maphatalAla jhaveracanda gAMdhI nAgajIbhudaranI poLa-amadAvAda. [pratayaH 300] vikrama saMvata 1992 vIrasaMvata 2462 isvIsan 1936 SHEETESTEELTSFERESTLISH SH Ruo Ruo
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ AbhAraprardazana. A grantha paratve paramapUjya zAMtamUrti vidvaddharya AcArya zrImat zAntisUrIzvarajI mahArAja sAhebanI AvA prakAranI madada na hota to jarUra A granthaprakAzana amAre mATe muzkelaja hota mATe teozrIno temaja teonA vidvAn ziSya paMnyAsa kIrtimunijIno AbhAra mAnIe chIe. maphatalAla jhaveracaMda gAMdhI. nAgajIbhudaranI poLa, amadAvAda. zrI krIznA prinTarI, ratanapoLa-amadAvAda. mudrakaH goviMdalAla mohanalAla jAnI.
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA maviSyadattacaritrama XXX prastAvikam suspaSTamevedaM saralaM sundaraM bhaviNyadattacaritraM zrImanmahopAdhyAyameghavijayagaNivarANAmeva kRtiH, granthakAreNaiva pratyadhikArAnte svanAma, nirdezaH kRtaH, tathA ca etaccaritrakArapraNItanimnalikhitapadyadvayena gurvAdinirdezo'pi supratIta eva. tapAgaNAmbhojasahasrabhAnuH, sUrirjayI zrI vijayaprabhAhnaH / tatpaTTadIpaH zramaNAvanIpaH prabhAsate zrIvijayAdiratnaH // 76 // rAjye tadIye vijayinyajatraM, prAjJAH kRpAdevijayA babhUvuH / ziSyo hi meghAdvijayastadIyo'nvabhUdupAdhyAyapadapratiSThAm // 77 // anena suspaSTameva vijayaprabhasUrivarAgAM paTTe ratnasUrivararAjye kRpAvijayaziSyameghavijayopAdhyAya evA'sya pranthasya nirmAtA. eteSAM vistarato guruparamparA ziSyaparamparA ca tatkRta-zAntinAthacaritra-laghutriSaSThicaritrAdiprazastibhyo eva nirNetu zasyA. tathA ca zAntinAthacaritre, tadanu gaNadharAlIpUrvadigbhAnumAlI vijayapadamapUrva hIrapUrva dadhAnaH // 66 // kanakavijayazarmA'syAntiSat prauDhadharmA, zucitaravarazIlaH zIlanAmA tadIya: kamalavijayadhIraH, siddhisaMsiddhitIrastadanuja iha reje vAcakazrIzarIraH // 67 // cAritrazabdAd vijayAbhidhAna-trayI sagarbhA dhRtazIladharmAH / eSAM vineyAH kavayaH kRpAyAH padyAsvarUpAH samayA'mburAzau // 68 // tatpAdAmbujabhRGgameghavijayaH prAptasphuradvAcaka-khyAtiH zrIvijayaprabhAkhyabhagavatsUrestapAgacchapAt / nunno'yaM nijamerupUrvavijayaprAjJAdiziSyairimAm / cakre nirmalanaiSadhIyavacanaiH zrIzAnticakristutim // 69 //
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyada prastAvanA ma tayaivA'mudritalaghutriSaSThicaritre sUrivijayadAnAkhyaH zrIhIravijayaprabhuH / prabhAvakaH zrIyavanarAjA'kabarapratibodhakaH // 95 // zrImAn vijayaseno'smAt , sUrivijayadevavAk / mahAtapAH svataH zastaH, sUriH zrIvijayaprabhaH // 96 // tatpaTTodayazailamaulikamalAlaGkArabhaTTArakaH / zrImAn zrI vijayAdiratnabhagavAn prodbhuutpuutprbhH| nUtaH zrIpuruhUtasaMsadi sadA vyAhatadivyApsaraH / zreNyA puNyavareNyasadaguNagaNaiH prastUyamAnaH stutau // 97 // tadrAjye jayazAlini jajJe sadguroH kRpAvijayAt / zrI vijayaprabhasUreravAptavAcakapadaH sa muniH // 98 // zrI meghavijayanAmA vinayavilAse laghutriSaSThIyam / cakre koSThAgArikavanarAjA'bhyarthanAyogAt // 99 // svasti zrImat prazasyAM vacanaracanayA bubudha dharmamArga zrIsUriH sUrikIrtiH zramaNagaNatapAdhvanyabhUpasvarUpaH / zrImAn zrIhIrapUrvo vijayapadadharaH zrIdharAbhyarcanIyaH // 600 // kanakavijayanAmA vAcakaH prauDhadhAmA'pyabhavadiha vineyaH zreyasAmekapAtram / tadanu vizadazIlaH zIlanAmAkavIndutritayamapi tadantevAsinAM prAdurAsa // 601 // kamalavijayanAmAyo dvitIyazca siddhevijaya iti tRtiiyshvaaruucaaritrpuurvH| prazamasamayasindhuH sindhurastArkikeSu samajani janitazrIvAcako'smin gaNe'pi // 602 // zrIkRpAvijayanAmakavIndrAH sAndracAndramahaso yazasA te tadvineyanayavAg vinayADhayo nirmame jinapavitram // 103 //
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA mavidhyadatta ritrama etadgranthadvayaprazastito nijaM vaMzapAramparyamullikhan svasya hIravijayasUriprakramalabdhAtmalAbhatvam, prAjJakRpAvijayaziSyatvam , zrIvijayaprabhasUrisakAzAdavAptopAdhyAyapadavaukatvaM, vijayaratnasUrivararAjye laghutriSaSThinirmANatvaM ca jJApayati, etena pranthakArasya paramparAkrama itthaM phalito bhavati.. horasUrivarA:-kanakavijayaH-zolavijayaH kamalavijayaH siddhivijayaH cAritravijayaH kRpAvijayaH meghavijayaH etanmahopAdhyAyamedhavijayakRtasakalapanthArambho 'OM hI zrI klI arha ai namaH' mantrAkSarAGkito dRzyate prastutagranthAramme'pi OM aiM hI zrI ahaM namaH' vidyate eva, tathA ca laghutriSaSThizalAkAcarita-varSaprabodha-bhaviSyadattacaritravyatiriktA'nyasakalapanthAntamAge svasya vijayaprabhasArarAjya
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadatta caritrama prastAvanA RECCCCXXXXCCIDIEOXOOK: vartitvameva pratyapAdi, etadgranthatrayaviracanAsamaye tu vijayaprabhasUripaTTAgatavijayaratnasUrirAjyakAlo, tattadgranthAntapradarzitaprazastidarzanenaiva jJAyate. eteSAM vijayaprabhasUrivarANAM janma-dIkSA--panyAsa--sUripadAdInAM saMkSiptakAlanirdezo pradarzyate / vijayaprabhasUrivarANAM 1677 varSe mAghasitaekAdazyAM kacchadeze manoharapure ukezajJAtIya sA0 zivagaNabhAryA bhANabAi gRhe janma, saMvat 1686 varSe dIkSA,1701 varSe panyAsapada,1710 varSe gAndhArabandare sUripadaM,1713 varSe bhaTTArakam 1719 varSe unAyAM svargamanaM, etacca digvijayakAvya-upAdhyAyaravivarddhanagaNiracitazrIpaTTAvalIsAroddhArAdito'vaseyam. prastutagranthaprazastinirdiSTavijayaratnasUrivarANAM kadA janma, dIkSA, sUripadaM, svargamanaM ca tannirdizyate // vijayaprabhasUrivarANAM paTTe 63 vijayaratnasUriH teSAM pitA hIrAnanda, mAtA ca hIrAde, pAlanapure 1710 varSe janma, 1722 varSe dIkSA, 1732 varSe nAgorapure sUripadam, sarvAyuH 63 varSANi prapAlya saM. 1773 bhAdrakRSNadvitIyAyAM udayapure svarga gataH ataH spaSTameva teSAM kRtimadhye svanirdiSTaracanAkAlamanusRtya 1727 varSe AdyA kRtiH devAnandAbhyudayakAvyam, caramA ca 1760 varSe saptasandhAnakAvyam / asya bhaviSyadattacaritrasya racanAkAlo 1732 to 1760 antargato sambhAvyate / ete mahopAdhyAyameghavijayAH vijayaprazastimahAkAvyapRSTa 597 tame vijayasenasUrisakAzAt prAptopAdhyAyapadAnmeghavijayAd, senaprazne prathamollAse pradarzitapraznakArakopAdhyAyameghavijayAd, tasminneva granthe 87 patrAGke praznakArakapaNDitameghavijayAd, ajitaprabhasUrikRtazAntinAthacaritropari bAlAvabodharacayituH lakSmIvijayagurubhANavijayagurumeghavijayAdapi bhinnA eva, Aye trayaH vijayasenamUrirAjye vartinaH antimastu guruparamparayA bhinnH| yt|
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyaraca-100 caritram ete pUjyapravarA anekaziSyaparivRtAH Asan tat ziSyaparamparA ca gurumAlAnusArato pradarzyate. u0 meghavijayaH prastAvanA paM0 bhojabijayaH / paM meruvijayaH tejavi0 pani sundaravi. premavi0 dhanavi0 sthiravi0 rupavi0 paM0 mANikya vi. paM0 bhAnu vi0 bhANavijayaH] paM. kuzalavijaya [1810 zItalajinapratiSThAkRt ] tacchiSyaparamparAmadhye'pi paM meruvijayasya ullekho varSaprabodha-zAntinAthacaritramadhye kRtaH, premavijaya-tejavijaya-bhANavijayAnAM kRtayaH gaurjarabhASA nibaddhAH vartante eteSAM pUjyapravarANAM maurjarabhASA nibaddhAH kRtayo'pi vidyante tadyathA vijayadevanirvANarAsa-pArzvanAthanAmamAlA-catuviMzataya:-dazanAmamAlAstavana-zAsanadIpakasvAdhyAya-jainadharmadApakasvAdhyAya-AhAragaveSaNAsvAdhyAyaprabhRtayaH / . saptasaMdhAnakAvyaprastAvanA-jainagurjarakavidvitIyakhaNDa-jainasAhityasaMkSiptetivRttAdiSu u0meghavijayavarNane'pi na kvA'pi etatkathAnakollekho dRzyate. tathA bhANDAgare'pi tatpratayaH durlabhA eva. asmin granthamudraNe'pi ekA ardhazuddhA pratirlabdhA etenaiva jJAyate eSA kRtiravizrutA navInA evaM prakaTIkriyate. RECESSAREEKEKARAK
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA bhaviSyadatta caritrama XXXXXXXXXXX eteSAM kRtayaH-devAnandAbhyudayakAvyam, zAMtinAthacaritram, vijayadevamahAtmyavRttiH, digvijayamahAkAvyam , candraprabhAbyAkaraNaM, meghadUtasamasyA, yuktiprabodhanATakam saptasandhAnamahAkAvyam laghutriSaSThizalAkAcaritram , meghamahodayaH, udayadIpikAprabhRtayaH 1 devAnandAbhyudayakAvyam-mAghakAvyasamasyApUrtirUpam , racanAkAlo'sya vikramAbda 1727 2 zAntinAthacaritram-naiSadhIyamahAkAvyapAdapUrtisvarUpam sundaram amudritam. 3 vijayadevamahAtmyavRtti:-vallabhapAThakaracitagranthopariTippanakam. 4 digvijayamahAkAvyam-amuditam , zrIvijayaprabhasUricaritavarNanaparam. 5 candraprabhAvyAkaraNam-laghumadhyamottamabhedaiH triprakAram , pANinIyakaumudIva prayogasiddhipravaNaM, aSTasahasrazlokapramANamAgarAnagare vikramAbda 1757 varSe racitam. 6 meghadUtasamasyAlekha:-vijayaprabhasUrerantikaM vijJaptirUpeNa preSito lekhAtmako meghadUtasamasyArUpo mudritaH / yuktiprabodhaH-vANArasIyamatakhaNDanamaya: caturdazAdhikazatazAstrapAThAnekagranthakAranAmanirdezapurassaraH svopajJavRttiyuto prAkRtapadyabaddho'yaM granthaH mudritaH saptasandhAnamahAkAvyam-sarvotkRSTamativismayakaramasmin kAvye RSabhadeva-zAntinAtha-neminAtha-pArzvanAtha-mahAvIrasvAmirupAhatAM tathA kRSNarAmayoH bhinnAnyapi caritAni varNitAni mudritam laghutriSaSTicaritram-hemacandrasUripraNItatriSaSThyanusAreNa pazcazlokasahasramAnopeto'tIva saralo'yaM prantho'mudritaH varSaprabodha:-jyotirviSayaH saMskRtaprAkRtabhASAtmakaH sArdhatrisahasrazlokapramANo'yaM prantho mudritaH mAtRkAprasAdA-OMnamaH siddham varNAmnAyasvarUpo'yaM prantho'mudrito'sya racanAkAla: 1747 anye'pi brahmabodhaviMzatiyantravidhibhaktAmarastotravRttipaJcatIrthastutidharmamaJjUSATippanAcanekasaMskRtabhASAtmakA granthA etadgranthakAropajJA zrUyante.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadatta caritram prastAvanA 2 etena eteSAM mahopAdhyAyAnAM vyAkaraNa--kAvya-nyAya--jyotiSAgamAdizAtreSu nadISNatvaM sarvajanAzcaryakaram supratItameva. amudritapUrvA etakakRtirapi na sAmAnyA,anuprAsa-yamakAdizAbdikAlaGkAraprAcuryeNeyaM ramaNIyA nA'tikAThinyA nA'tisaralA etadadbhutaviSaya- sthApanaracanayA zrotRNAM tAdAtmyabhAvajanakatvena paJcamyArAdhana-rAtribhojanatyAga-dvAdazavatavidhAnadharmaparAyaNatAdiguNasanmukhakaraNe'tisamarthA eSA kRtiH, yataH prAkRtajanAnAM tattvavicArasandarbhitamanojJagranthapratipAdanena na tathopakArasambhavo yathA pUrvamahApuruSAnubhUtAzcaryakarajIvanaprasaGgasandarbhitaitatsadRzakathAnakena. etat granthamudraNedve pratI prApte, ekA pUjyapAdazAntamUrtisiddhimUrIzvarANAM satkA,anyA ca chANIsthabhANDAgArasatkA, AdhA hastalikhitA navInA'pi . ardhazuddhA saMzodhitA ca, kvaciccA'dhikAre dvitripayarahitA kvaciccAsaMgatazlokena kadarthitA ca, dvitIyA'nyUnAtiriktA pUrvavadeva kintu asaMzodhitAtyazuddhA ca, etagmudraNe tu prathamA eva yojitA, kintu yatra sthale sandigdha-virodha-nyUnabhAvaH tatrAsmAbhiH dhanapAlakaviviracitA pUrvamudritA bhavisayattakahAnusAreNa [ ] etacinhena asmadalpamatyanusAreNa pUrito'pi vidvadbhirvicArya sphuTIkaraNIyaH / prAtaHsmaraNIya-gAMtamUrtisiddhisUrIzvarAH etatpanthaprakAzanapreraNayA'tyantopakArakArakAH, tathA copAdhyAyamanaharavijayAH, panyAsa kIrtimunayaH paNDitagirijAzaMkarAH etatsaMzodhane yathAvasaraM saahaayyaarpnnenopkaarpraaynnaaH| ___ asya saMzodhane mayA yathAzaktivihitapracuraparizrame'pi yantradoSa-bhramA'lpajJAnAdipracurakAraNena janitassvalanA vAcakaiH kssntvyaaH| kRpAzIlavidvadbhiH cakSugocarAyAseneyaM saMzodhyazu'dvipreSaNenAnugRhaNIyo'haM, yataH punarmudraNe tA azuddhIrvizuddhI kariSyantIti / 1992 mAghazukadazamI maphatalAla jhaveracaMda gAMdhI amadAvAda.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadacaritrama bhaviSyadattacaritraviSayA'nukramaH prastAvanA adhikAraH viSayaH pRSThADUnsacyA. adhikAraH viSayaH pRSThADUsakhyAH 1 bhaviSyadattajanmavarNanam .... .... 1- 5 8 kamalazriyAH munivacananizrIkaraNam, bandhudattahastinApura2 kamalazrIdaurbhAgya-bhaviSyadattabAlyAvasthAvarNanam . 6-11 pravezanena svajanasamAgamaH, bhaviSyAnurUpAyAH bhartRviyogaduHkha bandhudattena saha bhaviSyadattadvIpAntaragamanam samudropakaNThe .. varNanam ca .... ..... 55-62 vanAntare bhaviSyadattasya vimokSazca .... 12-21 bhaviSyadattasya devasAhAyyena hastinApurapravezaH 63-72 4 bhaviSyadattatilakapuravarNanam candraprabhanamaskAra 10 bhaviSyadattarAjasabhApravezaH dhanapatibandhudattayorbandhanam / bhaviSyadattaprArthanayA vimokSazca .... - 72-80 .... karaNaM ca 21-26 11 bhaviSyadattabhaviSyAnurUpapriyAmelApakavarNanam 80-86 / 5 bhaviSyadattatilakapurapraveza-vivAha-rAjyaprAptivarNanam 26-34 12 sumitrayA saha bhaviSyadattavivAhaH, paJcamIvratodyApanaM, 6 bhaviSyadattasya mAturmilanAya bhAryayA saha prayANam bandhudatta vistarato dAnamahimAvarNanam, bhaviSyAnurupakamaladevI . . bhaviSyadatta melApanam ca .... .... 35-46 gRhAgamanavarNanam ca .... 87-96 7 bandhudattakApaTayena maviSyadattabhaviSyAviyogaH bandhudattAlIkakathanena potanapuranRpadUtapreSaNam, bandhudattayamunAnadasamAgamazca dUtanirghATanapurassaraM bhaviSyadattarAjyapaTTabandhazca 97-104 ...46-54
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ maviSyavacana prastAvanA caritrama adhikAraH viSayaH pRSThADUsakhyAH adhikAraH viSayaH pRSThAinsakhyAH 14 bhaviSyadattasabhAmajayavarNanam .... 105-116 18 vistarato pUrvabhavasambandhIdhanamitrakItisenA15 potanapuranRpakumAravimokSaNam bhAryayA saha varNanam .... ... 134-139 dohadanimittatilakapuragamanam ca .... 116-122 19 bhaviSyadattabhavAntaravarNanam .... 140-146 bhaviSyadattasya tilakapuryA munisakAzAt pUjA--prata-- 20 bhaviSyadattasya putra rAjyasthApana--dIkSAkalyANadayA--svarUpadharmAkhyAnazravaNam ... 123-126 varNanam ca 147-152 17 bhaviSyadattamanovegapUrvabhavasambandhapremavarNanam 127-133 21 kamalazrIbhaviSyadatta-bhaviSyAnurupasvargamokSagamanam ca152-160 zuddhipatram : zuddhiH pRSTham paMkti azuddhiH zuddhiH pRSTham paMkti azuddhiH zuddhiH pRSTham paMkti __e~ 1 4 putraH putraiH 18 10 tapAdayo tatpAdayo 28 dvIpe 2 4 priyaH priyaiH 25 11 bharyA bhayA 31 4 mIyuSi 2 13 bhitto-di bhittau-di 27 10 muzcati muJcanti 31 11 janya 5 10 davAt daivAt 28 3 jamma janma 33
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ BAL datto prastAvanA bhaviSyadattacaritrama 10 ASARALLELESBAND azuddhiH zuddhiH pRSTham paMkti azuddhiH zuddhiH pRSTham paMkti azuddhiH zuddhiH pRSTham saGgAte, saGgIte datto bhogAn 101 8 dhanyama dhanyamama 35 3 kayi kavi 63 13 sarva sarve 108 aprAkSA. aprAkSI 391 raGga raGgai 65 11 viDara dohada dohadaiH 70 1 ghAta ghAtaM raNi vaNiga zanaH zanaiH .74 9 khalat / skhalat 112. 7 sADhavyo soDhavyo tilava ... tilaka tilakA tilakAdhipatiH 114 / mahApati mahIpati mahA maho 116 3 daridrANAM daridrANo 44 2 vAkSyo vIkSyo mahu: muMhuH biDamba . viDamba 118 . 459 . mArga mArge 130 vinikSipyayyA vinikSipyADa zamaryA., zamayA 85 kAryaSu kAryeSu 132 maGgalam maNDalam 47 6. vizrambhate viz2ambhate..85 13. vimanaM . "vimAnaM 132 6 kRSTaM 49.11. vabhASe ... babhASe ..88.1 dazamAH / / sArtha sArthe 54. 5. sAdhUna sAdhUn 89 7 7 prAti prIti 136 14 54 11. pratIyata .pratIyate ... 91.13... vakaH . sUnu 57 3 tyajAM tyajA ... 96 9. dha vaM / 133. 11 maho 143
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ // zrIpArzvanAthAya nmH|| mahopAdhyAyazrImanmeghavijayagaNiviracite zrutapaJcamImAhAtmye bhaviSyadattacaritram OM ai ho zrI ahe namaH praNamyA''dimatIrtheza, zrIpAca vIramadbhUtaM / mAhAtmyaM zrutapaJcamyA, bAlabodhAya likhyate // 1 // sArasvataM maho dhyeya-maho bodhavidhAyakam / / yasya prasAdAnmando'pi, pAmoti avi gauravam // 2 // dharmasvabhAvo jIvasyA'vazyaM vazyakaraH shriyH| prAdurbhAvo'sya tatvajJaiH, kAryaH protsArya durmatim // 3 // dravyakSetrakAlabhAvaiH, sa sAdhyaH sAdhusAtaiH / tatrA'pi samayasyA'sti, prAdhAnyaM manyate budhaiH // 4 // dvitIyAdIni parvANyA''rAdhyante tena dhodhanaH / sampApya samaya kArya, kurvan sarvatra gIyate // 5 //
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamo' bhaviSyadatta caritrama dhikAra arhatpUjAdayAdAnaiH, zIlena tapasA japaiH / dvitIyA'rAdhitA dhatte, dvividhaM dharmamArhatam // 6 // paJcadhA jJAnamalyaM, paJcA''cAreSu dhIratAm / paJcamyeva gatiH pApyA, paJcamyA''rAdhanAnnRNAm // 7 // varadattAdisambandhAH, santi yadyapi bhUrayaH / bhaviSyadattasambandhaH, pAcyo vAcyastathA'pyayam // 8 // ihaiva jambudvIpe'sti, kSetra netrmivaa'vneH| bhArata sAratantrADhaviSayaiH paribhUSitam // 9 // guNairguru kurukhyAti, dadhAnaM tatra maNDalam / asti svastipadaM tasminnagaraM hastinApuram // 10 // abhirAmadrumazreNi, vATikA paripATikA / zATikAvatpurI nAryA, bhAti zobhA'tirekataH // 11 // agagyapaNyanaipuNya-krayavikrayahetave / samAgatAnAM lokAnAM, puraM tatmiyamelakaM // 12 // vimAnAnAM vimAnatvaM, ytraa'rhccaityshobhyaa| vicArya nAryo devAnAM, sthitAH pazcAlikAcchalAt // 13 // dhanairdhAnyaistadA''kIrNa, na jIrNa tatkadAcana / sarAmA lakSmaNA yatra, kauzalAyAmivoSitAH // 14 // AdhaprabhoH pAraNA'bhUtra zreyAMsakAritA / cakrabhRnmaghavA'pyAsIttathA sanatkumArakaH // 15 // zAnti-kunyurarazcakradharAstIrthakarAstrayaH / atrA'bhUvana bhUvalaya-prabhAsambhArakAraNam // 16 // gaGgAprasaGgAllokAnAM mAhezvarya pratIyate / mahAzcaryakaraM yasyAM, vayasyA yA divApuraH / / 17 / / tasyAmaSTamatIrthezastIrthe sAmarthyamIyuSi / bhUpAlanAmnA nRpatiH, pratipakSakSayaMkaraH // 18 // pratApena sa mArtaNDaH, kIrtyA rAkA nizAkaraH / nyAye budhaH prajAzikSA-gururdIne maruttaruH // 19 //
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritram prathamo'vikAra smarasyeva ratistasya, priyA''sIt priyasundarI / / prItivat prItipAtraM ca, parA tilakasundarI // 20 // buddhayA jyeSThIbhavaMstatra, zreSThI dhanapatiH pure| kAntyA kSAntyA sadA lInaH, puNyanaipuNyavAnabhUt // 21 // vaNigvaraH parastatra, hariharibalaH kule / tasya priyA priyAlakSmI, surUpA zIlazAlinI // 22 // kamalazrIstayoH putrI, sarvAGgasubhagA'bhavat / yUnAM manaH kuraGgANAM, vAgureva lasadguNA // 23 // haregRhaM dhanapatiH, zreSThayanyedyuH smaagtH| rAjakAryeNa kenA'pi, sa sanmAnaniviSTavAn // 24 // prekSAM cakre payojAkSI, tAM sutAM kalazastanIm / zreSTho tenA'nurakto'syAM, prAksambandhAdajAyata // 25 // vyavahArimukhAttasyAstAtamabhyarcya sAdaraM / upayeme mahotsAhAttAM kanyAM bahulotsavaiH // 26 // reme tayA samaM bhogaiH, sA bhogairvividhaiH patiH / divaspatirivendrANyA, zarvANyA vA mahezvaraH // 27 // tasyAzcAtaryasambhogaiH, prayogairvacasAM piyaiH| raJjitAtmA manAga bhartA, na sehe virahaM rahaH // 28 // azanairvasanairgandhaiH, prabandhairanuyojanaiH / anukUlayatismainA, smitAsyAM snehasuddhaye // 29 // evaM dRDhatarasnehAbhogerbhujAnayoH sukham / kiyAnapi vyatIyAya, samayaH pramadAJcitaH // 30 // pItyA saktA'nuraktA sA, bhUtA zrIjinazAsane / kamalazrIrmanaHkhedaM, dadhau garbhA'navAptitaH // 31 // vivAhitAstayA sAI, samAnA vayasA'pi ca / prasUtA hi striyaH putrAn , nA'yA'pyasyAH samarmatA // 32 // isyamAnA vayasyAbhi-revaM daivAnubhAvataH / sA natvA'rhatamanyeyuH, papraccha munipuGgavam // 33 // XXXXCXEEEEEEEEEEEXXXX
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamo' bhaviSyadacacaritrama svAmin ! pazukriyAsaktivikriyAbhiviDambitA / samayaM gamayAmyuccaivinA dharma kutaH mukham // 34 // tena me tanayo bhAvI, navADa kIdRzaM sukham / bhaviSyatIti sandeha, vyapAkuru gurupabho ! // 35 // iti pRSTaH spaSTabodhAdvabhASe sa munistataH / sutaM te nRpatirbhAvI, dharmakarmaNi tatparaH // 36 // nizamya samyaga vAcaM sA, hRSTA''caSTa nijaM patim / so'pyutsAhamarAtmAha, na RSerbhASitaM mRSA // 37 / / yataH-amoghA vAsare vidyut, amoghaM nizi garjitam / amoghA ca RServANI, amoghaM devadarzanam // 38 // kramAtsvalpadinairgarbhastasyAH kukSau sphaTo'bhavata / tatmabhAvAnnizi svame, tayA siMho nirIkSitaH // 39 // bhaviSyasUcakaH kazcinmunimeM gRhamAgataH / idaM svamadvayaM vIkSya, sA nidrAM vijahI tadA // 40 // pravarddhamAne garbhe sA, dohada mApa sAdaraM / jinendrapUjane sAdhu-jane bhaktividhIyate // 41 // premNA''lApya patiH pRSThaddhA, tadIhAM paryapUrayat / sakhIjanaH pramodena, sevAM tasyA vitenivAn // 42 // pAsUta samaye putraM, sA mAcIva divAkaraH / mAGgalyatIrthasalilaistasya jajJe'bhisecanam // 43 // naimittikaM samAhUya, pitrA tajjanmalagnakam / likhitaM tatphalaM tena, sakalaM prakaTIkRtam // 44 // bhAgyavAn nRpatirbhAvI, suto'yaM sadguNAkaraH / zrutvedaM zreSThinA''pUjya, nimittako visarjitaH // 45 // pituH parijanAnAM ca jajJire bahudhotsavAH / nyastAH kukumahastAzca, candanAnAM ghttaacchttaaH||46|| voraNAni vicitrANi, baddhAni gRhapattiSu / maNimuktAmayAnyaSTau, maGgalAni babhAsire // 47 //
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ | prathamo' maviNyadA caritrama rAjayo jayasUcinyo, dhvajAno rejire'jire / naRturnartakA nAnA, gAtrAvartananartanaiH // 48 // geyaM gANikyamANikyaiH, pAreme zrotrayoH sukham / peThurjayajayArAvaM, bandino daannndinH||49|| vikAraH rAjJA'pyAjhA kRtA bandi-mocane purasecane / zreSThinaH putrasaMpattyA, pramodotphullacetasA // 50 // sphArAlaGkAravistAraiH, bandhusatkArakAraNAt / mArgaNAnAM miSTadAnastadA jAto mahan mahaH // 51 / / bhaviSyadattanAmA'sya, dade pitrA tanUruhaH / pUrvasvamAnusAreNa, tathA cAragurogirA // 52 // jinacaitye muto ninye, mAtrA'IdarzanAya saH / gurupaNAmakRtastatra, prAptAzIrvAkyamaGgalaH // 53 // dhAtrIbhirpazcabhilAlyamAnaH sa vavenizaM / saubhAgyasImA bhAgyasya, bhUmibhUbhibhujAM miyaH // 54 // dampatyoH praNayastena, tanujena manAgapi / vyabhidyata na sadhaSkastadedhAmAsa bAlavat // 55 // pallavaizzrutavallI syAllamaiva sumedhasAM / phalena saGgame tasyAH, kiM na syAtmiyatAdhikA // 56 // sarvAnandamayo babhUva samayaH, pitroH suputrodayAt / dveSA tatra haripriyA pramuditA janyaGgajanmekSaNAt / rAjo maNDalavarddhanena sakalA prAdurbabhUvuH kalAH / santuSTaH svajanazciraM sumanasAmAmodamedasvitA // 57 // // iti zrIbhaviSyadattacaritrajJAnapaJcamImAhAtmyapavitre mahopAdhyAyazrImeghavijayagaNiviracite prthmo'dhikaarH||
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha bhaviSyadattacaritre dvitIyo'dhikAraH bhaviSyadatta caritram dvitIyo' dhikAra candramabhaprabhAsArairantastApe dhvapAkRte / ko na syAdamRtagrAhI, mahAnandasamRddhaye // 1 // barddhamAna ivA'tIva, mAlAya tadIkSaNe / pravarddhamAnastanayaH, so'bhUllokasya vallabhaH // 2 // kumAraH mukumArAGgA, sAGgasaubhAgyasanamaH / jaGgamaH kalpazAkhIva, sumanobhiralaGkRtaH // 3 // nijAGke kriyate rAjA, cAmarairvijyate naraiH / utsaGgAdaparotsajhe, nIyamAnaH sa aidhata // 4 // ramayanti ramaNyastaM, cumbanairavilambanaiH / hRdayopari vinyasya, hasyamAnA''nanA'mbujam // 5 // bhAzane zAsanenA'sya, rAjJAkAri mahotsavaH / aho puNyasya naipuNyaM, yatparo'pi nijIyate // 6 // pade pade saukhyaRddhi, prapede zreSThinaH sutH| bhajanAlApacAturya, babhUvA'dhyayanocitaH // 7 // upAdhyAyasamIpe yo, nItaH paThanahetave / vinItastakSaNAdeva, jagrAha sakalAH kalAH // 8 // mAga saMskAravazAtsarvAstasmin vidyA upasthitAH / guruNA gurutAM nIte'parachAtrA'nuzAsanAt // 9 // Ayurveda dhanurvedamabhyasana vividhA''yudhaH / lAghavenAGgasaJcAraiH, raNabhAvINyamAsadat // 10 // gajazikSA tadA''roI, tadvazIkaraNaM tathA / zilpaM samastamabhyasta, dRSdaiva zreSThimanunA // 11 // . stokaireva dinaiH sarva-vAGmayArNavapAragaH / dvAsaptatikalAzAlI, bhAnumAlIva rejivAn // 12 //
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritrama prathamo'dhikAraH haM nirIkSya pitA'vocat, pramodA''pUrNamAnasaH / aho mahAtmA ko'pyeSo'smAkaM kulkulaadhrH|| 13 // prAtaH priyAM prati mAha, sAhasI siMhavatsutaH / nayena vinayenA'pi. kAnte ! matto'dhikaH zriyA // 14 // tayA'puce jIviteza : puNyapezalatAM hyasau / labhatAM sa ca nAmeva, vRddhi buddhavatAM satAm // 15 // nayanA''ndanAH sarve, nandanAzcandanA bhuvi / iSTaM viziSTaM yad yatsyAttatsarvaM puNyayogataH // 16 // yataH-pAjyA rAjyAdi saMpata, subhgshubhshtaa''bhogsNbhogbhogaaH| saMyogA nirviyogA vinayanayamatiHsaMmatiH vishvvishve| AjJA rAjJAmaladhyA bhavati bhavatirodhAnabuddhiH prsiddhiH| sarva saddharmakarmadrumakusumabharodbhUtasaurabhyametat // 17 // phalado yAdRzastAk, phalaM syAtsakalaM jane / janakastabhavAn zreSThI, tajjanyaH kiM nu hIyate // 18 // evaM tayoH sudampatyoH, snehAlApena maJjulaH / vilAsaH prAsarannityaM, velayA rasavAridheH // 19 // anyo'nyaM praNayA'vezAdbhogAn bhuJAnayostayoH / mAga nibaddhaM samuditaM, duSkarma kamalazriyAH // 20 // patyuH snehe'pi sandehaH, pratyutA'niSThatA'jani / nA'syA darzanametasmai, rocate locanAmbuje // 21 // tAruNye pUrNalAvaNye, subhage'Gge'pi nIruji / sarase vacanodgAre'pyAsIdAsIca sA priyA // 22 // kamalazrIsthitiyaMtra, bahirvA vezmano'ntare / zreSThI draSTiM na datte'pi, tatra vitrastavadruSA // 23 // kAryAya nAryA yA'paiSi, caturA patyurantike / AlI vyAlIva sA mene, patyA'satyavikalpataH // 24 // kiM na me darzanAre, mriyatAM vA'pyasau laghu / jano na hartA ko'pyasyA, bhartA'sAvityacintayat // 25 //
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadaca caritrama dvitIyo' COIdhikAra bhAryAkAryANi sarvANi, bhatRsAdhyAnyavetya saa| vivikSati svayaM gatvA, tadA sa kSitimIkSate // 26 // AlApe'pi mahApApaM, zocanaM tadvilokane / sparza duHkhaparAmarza, zreSThI tasyA vyajIgaNat // 27 // hAsye'pi tasyAH saMsargAdAsyaM tasya malImasaM / guNe'pi doSadhIjJe, aho duSkarmaceSTitam // 28 // patyunisnehatAmevaM, sA vimRzya pade pade / mAnabhraMzAd varaM mRtyuH, hRdItyAlocayatyataH // 29 // : na kRtaM vikRtaM kiJcit, sukRtaM duSkRtaM navA / na zIlalIlAsaMcArAd, vyabhicAravicAraNA // 30 // kaTAkSaikSitaH kazcit, bhItyA para naro mayA / nA''lApi pApi manasA, kiM babhUva tathA'pyadaH // 31 // patyuH pItyA caiparotyamakAraNamavAraNaM / sakhImukhena vA sA'haM, pRcchAmyevamacintayat // 32 // sakhIbhirbahudhA pRSTaH, zreSThInAcaSTa duSTadhIH / pratyutA''lApaviccheda, tAsAM nirvedakRd vyadhAt // 33 // anyedhuH svayamabhyetya, bhartAraM sA vyajijJapat / nirAgasaH kiM santApaM, datse dhatse na me hitam // 34 // bhavAn pratikSaNaM pArthAnmAM, saMtatyAja na rAgataH / sudhAM madadharApAnAdadharAmanvabudhyata // 35 // kAryANyutsArya rAjyasya, rAgAdAgAnmadantikaM / dadau mukhena tAmbUlaM, kva sa snehazcirAd gataH // 36 // animittamidaM cittaM, mattaH kenA'pi pApinA / uttAritaM mudhA doSamudbhAvya bhavataH katham // 37 // strINAM cittaM mRdutaraM, ropaM na sahate manAra / dunirikSaNamAtreNa, khaDgenaiva vadhakriyAm // 38 // dIrghakAlamiyAna klezastAbhiH kiM sabate miya! nA'pekSate viyogAmirindhanAnAM ghanAnyapi // 39 //
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadatta caritram dvitIyo' vikAra EXERCISCEBOX tatmasIda snehazA, vilokyA''lApaya svayam / ityuktvA karasaMsparza patyuryAvaccikIrSati // 40 // tAvatkopA'nalajvAlA-karAlaH sa jagAviti / ito'pasara dUre re! yAhi yAhi piturgraham // 41 // kiM klezenA'munA sAdhyamArAdhyamaparaM bhaja / tyaja madgehasaMvAsaM, brajasva svairavibhrame // 42 // tataH sagadgadaM vAlA, babhASe sphuratiA'dharA / kiM kena vaJcito bUSe, kulinA'nucitaM vacaH // 43 // tvatkulaM matkulaM vA'pi, na mayA'sti kalaGkitam / tvate zaraNaM nA'nyastatvA yAmyadhunA priya ! // 44 // pratyAya nije gehe, snehe dattA jalAJjaliH / sabASpataralAkSI sA, svAtmanItyanvabhAvayat // 45 // iyaskAlaM ciraM jIva ! patyA mAnena vaditaH / tato viSayavAnchAyAH, svayaM kiM na nivarttase // 46 // vItarAgairayaM rAgastyakto durgatisAdhanam / taM niruddhaya vibuddhayasva. jine tAgRpyabhAvanAt // 47 // ityAzAsya svamAtmAnaM, manAga vairAgyamIyuSI / hAsyaM lAsyaM na vA mAnamapamAnaruciM dadhau // 48 // nA'khakAra na nepathyaM, na mAlyaM na prasAdhanam / kaTAsarnekSaNa cakre, jalpanaM na vikalpanam / / 49 // trikAla jinapUjAyAM, jyAyAMsaM bhAvamAzritA / patyudurvacanairnunnA, gRhaM prAptA hareH pituH // 50 // zreSThinA tadgati hAvA, muktaH ko'pi jno'nugH| tasyAH pitroH puro'vAci, vAcikaM tena satvaram // 51 // iyaM hi bhavatoH putrI, kulamArgoMcitakriyA-guNaiH piyA'piyA vApi, svagRhe rakSatAditi // 52 // haridattena taM zrutvA, tAM samAcAsya sadagirA / vilakSena sthitaM gehe, yadbhAvi tad dhruvaM bhavet // 53 //
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ kitIyo bhaviSyadacacaritrama dhikAra yataH-udayati yadi bhAnuH, pazcimAyAM dizAyAM / pracalati yadi meruH, zItatAM yAti vahiH // vikasati yadi parma, parvatA'gre zilAyAm / tadapi na calatIya, bhAvinI karmarekhA // 54 // ito bhaviSyadatto'pi, ramamANaH suhRjanaH / mAtaH svavezma nA'drAkSIta, jananIM tatra kutracit // 55 // kAndizIkaH parijanaM, pazyan vASpAhatekSaNam / pRSTvA kaJcana taddhetuM, so'nvagAnmAturantikam // 56 // lakSmIH svA'Gke nivezyAma, svasthIkRtya zramAturam / pItyA zirazcacumbA'sya, tnyaayaastnuuruhH||57|| mA bhIrvatse na dhatse kiM, cite saMsAravikriyAM / iTo'pyaniSTasso'poSTaH, syAdyathA karma nirmitiH // 58 // vimRjyA'zrUNi netrAbhyAM, pucyA lakSmIjaMgAviti / zreSThinopakRtaM samyaka, yavaM niSkAzitA gRhAt // 59 // yadyevaM tvaM purazvAsyAH, kartA bhartI bhavannapi / tadA vRthopayantA kiM, he ! durjana ! na lajjase // 6 // yadyasmAbhiH samAnenA'nyenA'syAH pANipIDanam / tadA duHkhaM na dAtA'yaM, dhigama puruSAdhamam // 61 // harirapyAha niHzvasya, ghig daivaM vazcitA vayam / duSTena zreSThinA'bhyarthya, matputrIya kathitA // 62 // vatse ! tiSTha mamA'bhISTe, khedaM mA kuru cetasi / viveH pariNatirnunamagamyA yoginAmapi // 63 // zubhaM vA'pyazubhaM vA'stu. sarva vidhivazAd bhavet / pauruSa pauruSa nA'tra, kimantargaDunA'munA // 64 // bAlo'pyabAlavatyoce, yadi pitre na rocitA / mocitA kalayA naiva, daivaM sevAmahe vayam // 65 // yadi pitrA na sanmAnyA, taki dainyvcobhraiH| anicchati jane sevA, kIzI phaladA bhavet // 66 //
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadatta caritrama dvitIyo' dhikAra na saheta parokI, harSa vA nijake ykH| kAryoM na tasya vyAmohaH, kSaNamAtraM vicakSaNaH // 6 // pravizya daivasya gRhe, kena taccaritaM dhRtaM / anAdhArA hi sAdhArAH, sAdhArAstu tadanyathA // 68 // yataH-aghaTitaghaTitAni ghaTayati, sughaTitaghaTitAni jarjarIkurute / vidhareva tAni ghaTayati yAni pumAnnaiva cintayati // 69 // yanmanorathazatairagocaraM, yatspRzanti na giraH kaverapi / svapravRttirapi yatra dalabhA, lIlayaiva vidadhAti tdvidhiH||7|| etadvacanamAkarNya, dhIrodAravimbhitam / mAtAmahaH prasanno'bhUta, sAmAnyo na zizuhyasau // 71 // mAtrA samaM saH tatrasthaH, krIDan aJcAdhirohagaH / sAlaMkAratayA reje, puSpitaH kalpapAdapaH // 72 // sanmAnadAnaH suhRdAM, jinapUjanavandanaH / gurUNAM bhaktivAtsalyaiH, so'bhUlloke mhaashyH||73|| kamalazrIH sukhaM tasthau, vIramAteva devanaiH / bhaviSyadattaputreNa, senAnyeva samaM zivA // 74 // iti patiparimuktA sUnunA'nUnabhAsA / vyarucata kamalazrIH pApya lakSmInivAsaM / gururucihariNA'pi prAtarAspRzyamAnA / pravihasitamukhIbhiH, sevyamAnA sakhIbhiH / / 75 // iti zrIbhaviSyadattacaritre jJAnapaJcamImAhAtmyapavitre mahopAdhyAyazrImeghavijayagaNiviracite dvitiiyo'dhikaarH||
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyoM maviNyada paritrama atha bhaviSyadattcaritre tRtIyo'dhikAraH yena candramasA dItirnakhabhAsA vinirjitA / sa zrIcandraprabhuyAJcandranirmalakIrtaye // 1 // avamanya girasteSA, vimucya kamalazriyam / punardhanapatizcakre, dhanadacasuvAgraham // 2 // maNimANikyamuktAdIna, vitIyaudAryazAlinA / zreSThinA pariNinye sA, nAmnA rUpavatI kanI // 3 // kRtA'sau svAminI sarva-gRhamArasya sA vdhH| pAlayantI parijanaM, patyurAnandinI girA // 4 // sukhAsane'dhiruNA'sau, saubhAgyabharabhUSaNA / paurastrIbhiH samaM caitye, yayau pUjAkRte'ItAm // 5 // zreSThino rAjyamAnyatvAda, lokaiH sarvatra parvaNi / bahumAnA''sanAyaiH sA''hUyate pUjyate dhnaiH||6|| tayAM samaM dhanapati-bhaugAn sa bubhuje ciram / dhanyaMmanyaH svamAtmAnamAndarasapezalaH // 7 // miyAnanavidhujyotsnA-samuhIpitamanmayaH / tadIyAdharapAnena, sa pIyUSarasaM papI // 8 // kadApi jalakelIbhiH, kadAcidanasevanaiH / tayA samaM ratiM cakre, dogundakasuropamaH // 9 // hRdayaMgamasambhogelaunAyA rasanirbharaiH / kadApi garbhasambhUtistasyA reje'bhinandinI // 10 // yathA yathA pravadhe, garbhastasyA manorathaiH / tathA tathA stanau sphAti, jammatuH pANDurau punaH // 11 // krUragrahANAmudaye, prasUtA sutamadbhutaM / pramoditaparijanazcakre pitrA mahotsavaH // 12 // 12
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadara caritrama tRtIyo'dhikAraH dInAnAmucitaM dAnaM, gAna dhavalamAlaiH / kRtvA'bhiSicya tanayaM, salilaivimalaiH phlaiH|| 13 // bandhudatta iti svIyardattanAmAGgajA kramAt / dhAbyAdivihitairyatnenananda zAtinandanaH // 14 // mAtrA'bhilAlitaH pitrA, pAlitaH sakalAH kalAH / jagrAhA'dhyApakasyA'nte, vidyA rUpaM manasvinAm // 15 // yataH-vidhA nAma narasya rUpamadhikaM pracchannaguptaM dhanaM / vidyA bhogakarI yazaHsukhakarI, vidyA gurUNAM guruH / vidyA bandhujano videzagamane, vidyA paraM daivataM / vidyA rAjasu pUjyate na tu dhanaM, vidyAvihInaH pazuH // 16 // vidvatvaM ca nRpatvaM ca, naiva tulyaM kdaacn| svadeze pUjyate rAjA, vidvAn sarvatra pUjyate // 17 // savaya zatasaMyuktazcikrIDa krIDamadhyagaH / nRpaterbahumAnyo'yamanyAyAnna nyavartata // 18 // navAryaH shresstthisuunutvaatkukrmaallmpttaivittaiH| yatra tatra paribhrAmyan, zrAmyati sma na durNayAt // 19 // sarpavat kuTilaM gantA, mantA doSasya sadguNe / paizunyenA'zUnyamanA, manAga na vinayaM dadhau // 20 // parastrIlampaTo lokairSikRto'dhikRto made / dhanitvAdrAjyamAnyatvAdupadudrAva pUrjanam // 21 // yataH-yauvanaM dhanasaMpattiH, prabhutvamavivekitA / ekaikamapyanaya, kiM punastaccatuSTayam // 2 // tato rAjJA'pyupAlandhaH, stabdhadhIvinayojitaH / so'bhUta svajanasambandhe, garhaNIyaH pade pade // 23 // vyavahAramiSeNA'pi purAnniryAtyayaM yadA / tadA''kulavyAkulatvaM, na syAdapayazo'nyathA // 24 // matveti bandhubhiH zIghraM, meryamANo dhanArjanaM / bandhudattaH svajananI, mAha dezAntaronmukhaH // 25 //
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyada paritram tRtIyo'dhikAra mAtaH pRcchAmi cedAjJAM, dadAsi yadi sampati / gacchAmi kanakadvIpe, vANijyena dhanecchayA // 26 // sA mAha sAhasaM kasmAdakasmAtkuruSe mRSA / tvapiturdhanamA''saptajanmabhogyaM pravarddhate // 27 // na jAnAsi vaNigmArga, jalpane kampane mithaH / karasaMjJAdisalete, krayavikrayakarmaNi // 28 // dravyaM dezaM tathA kAlaM, bhAvaM matvA sudhInijam / sadyaH pratIkSya vA vastu, datte gRhaNAti vA'rthataH // 29 // yataH-arpaNa kiJcit kalayA'pi kizcit / mAnena kizcit tulayA ca kiJcit / svalpairmiyairvA vacasAM vilAsaiH / pratyakSacaurAH vaNijo bhavanti // 30 // atrA'ntare dhanapatiH prAptastatra gRhAGgaNam / babhANedaM vRthA khedaM, snehacchedaM karoSi kim // 31 // bhukSva bhogAMzciraM sUno! nyUno nAsti dhanairbhavAn / arthArjanasya lobhenA'nathai ki labhase mudhA // 32 // yataH-arthAnAmarjane duHkhamarjitAnAM ca rakSaNe / Aye duHkhaM vyaye duHkhaM, dhigarthe duHkhabhAjanam // 33 // avAdIbandanaH satyaM, pitrorvAkyaM tathApyaho / madarthArjanakauzalyAnmodamutpAdayAmi vaH // 34 // pAcInaM bhujyate navyaM, dravyaM nopAjyate yadA / tadA kAtaracittasya, na sidirdharmakarmaNoH // 35 // kulamArgapravRttasyA'nartho'pi yadi saMbhavet / hAsAvakAzaH kiM tatro-dyamena puruSottamaH // 36 // yataH-udyame nAsti dAridraya, japato nAsti pAtakam / maunena kalaho nAsti, nAsti jAgarato bhayam // 37 // adhigatya bahapAyairvandhudattavinizcayaM / arthArjanasya samayAta, pitRbhyAM bhaNitaM punaH / / 38 // EXCXCXCXCX yi tathApyaho / Aye duHkha vyaye dabAja ki labhase mAne bhujyate navyaM,
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadaracaritrama tRtIyo'dhikAraH cedavazyaM tathA kArya, na vArya maGgalecchubhiH / prAyaH sumanasAM ceto-vRttisAdhyA hi siddhayaH // 39 // rAjaH prasAdamAsAgha, sumuhUrte vaNigvaraH / cakre prayANasAmagrI, vastumavAhavAhanaiH // 40 // pure'pyudghoSaNA dattA, yaH syAjjigamiSuH zriyai / saMnadyatAM prasahyA'yaM, vaNigputro yathecchayA // 41 // taM nizamya musArtheza, dhanervA vAhanerjanAH / bhANDAni praguNIcakrurgantuM, vADauM ca tatsamam // 42 // ito bhaviSyadattena, pRSTA'mbA natamaulinA / mAtarvANijyavijJArthI, bandhudattazcaliSyati // 43 // mayA'pi tatsamaM gamyaM, samyak sAthai mahodyamaH / vidhIyate pure paurairvyvsaayvickssnnaiH||44 // vyavasAyaH zriyo mUlamAlasyaM vipadAM padaM / vinA dezAntaraM nArthastadAdezaM prayaccha me // 45 // tadA''karNya vacaH sunobhASe kamalazriyA / kArayantyazrubhiH snAnaM, sagadgadagirA punaH // 46 // sAmpataM sAmmataM naitadvacanaM tanayottama ! / animittamahaM tyaktA, tava tAtena kopinA // 47 // tvadvaktrapIyUSaruceH, siktayA'mRtadhArayA / jIvAmi kAmitaM sarva, manyamAnA karasthitam // 48 // dezAntaraprayANe te, zaraNaM bhavitA'tra kaH / vaimAtreyeNa sArdai ca, yAne kenA'numanyate // 49 // bhojane yojane vAcAM, svajane vijane'pi vA / dAne nidAne vairaM hi, vaimAtrayeNa rakSyate // 50 // zreSThimAnyatayA sarve, vaNijastadvazaMvadAH / asahAyaM vihAya tvAM, yAnti cedvArako'tra kaH // 51 // vinayAta tanayenoce, mAtaH! kiM kAtarA hadi / sahAyaM puNyanepuNyamatrA'mutra tanUbhRtAm // 51 //
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadana caritrama tRtIyo'dhikAra zaizave ramate mAturUtsaka rajato'rbhakaH / vyApArapAramAmitvaM, janakAttasya jAyate // 53 // bAlye pitrorabhAve'pi, puNyaM rakSati dehinaH / dehi nastena tanmatvA'dezaM dezAntarAzraye // 54 // sutasya mauDhatAyAM hi, vyAmoho na hitAvahaH / na sAhasaM vinA sidimantre tantre dhanArjane // 55 // yataH-zriyamanubhavanti dhIrAHna bhIravaH kimapi pazya / zavahataH karNaH svarNAlaGkRtiraJjanarekhAGkitaM ckssuH||56|| vaimAtreyastadA ki hi, pitA me tasya caikakaH / kiM vipayaM sa kartA me, pazyannijakulonmukham // 57 // vaNiputrAH paJcazatI, tatsArthe sahacAriNaH / taiH samaM calataH ko vA'vasaraH syaadvirodhinH|| 58 // virodho'pi mayA pUrvamamunA vA na nirmitH| kiMvA navanavaistakaH karmAyattaM phalaM nRNAm // 59 // evaM sambodhya jananI, bandhudatA'ntikaM yayau / bhaviSyadattakaH zuddhathai, prasthAnadivasasya saH // 6 // tenApi jyeSThamAyAnta, bhrAtaraM vIkSya satvaraM / cakre vainayika krmaa'bhyutthaanaa''sndaantH|| 61 // saJjAtaM mahadAcaryamanabhrA dRSTiraya naH / nagare nivasan jyeSThabhrAtA yena vilokitaH // 62 // prasannAH kuladevyastat saphalaM jIvitaM hi naH / kRtvA prasAda sammApto, jyeSTha-bhrAtA guroH samaH // 63 // nimantraNena vaH preSyA, vayaM kAryAya kiM punaH / gRhAGgaNasya pAvitrya-kRte yuSyAkamAgamaH // 64 // bhaviSyadatta ityuktastena pratyabravIdidam / laghavo'pi hi naH sevyAH, yUyaM tAtaniSeviNaH // 65 // rAjasanmAnadAnena guNaijyeSThAH dhanezvarAH / asmAkaM bhavatAM pArca, prAptau syAdguNagauravam // 66 // 1 e
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritrama sRtIyo'dhikAraH yataH-rAjamAnyaM dhanADhathaM ca, vidyAvantaM tapasvinam / raNe zUraM ca dAtAraM, kaniSTe jyeSThamAmaneta // 67 // calanAyodyamaM zrutvA, yiyAsurdhanasiddhaye / tvadAdezaM samIhe yadvinA sArtha gatiH kutaH // 68 // antardambhasamArambhastadA'pAThIcchaTho haThAt / bhavadIyA vayaM sArtho'nyadIyo na hi ttvtH|| 69 // kRtArthA bhAvinaH sevAkaraNAdbhavato vayam / anAthAnAM hi no nAthA, yayUyaM smupsthitaaH||7|| ityaktvA taM visA'tha, svakIyAM mAtaraM jagau / mAtaH ! sArthe sapretA me, jyeSThabhrAtA'tra nizcayAta // 71 // dizo me vAsasampUrNA, yaddhAturme sahAgamaH / maSTavyaH sarvakAryeSu, jyeSThabhrAtA sudullabhaH / / 72 // zrutvA zrotraviSaM vAkyaM, sunorambA'vadattadA / he bhadra ! kSudravArtA na, tvaM jAnAsi purAtanIm // 73 // etanmAtA dhanaM sarva, lAtvA pitRgRhe yayau / nissAraM gRhamAraM hi, cArayAmi kathaMcana // 7 // padyayaM dhanavAn bhUtvA, pratyAgacchati mandiram / tvattaH sarva dhanaM lAtvA, nissArayati vezmanaH // 75 / / nA'nena sarvathA bhItiH, kAryA kAryAdisAdhane / na vizvAseA'sya sambhAvyaH, pUrvavairAnubandhataH // 7 // yataH-na vizvaseta pUrvavirodhitasya zatrohi mitratvamupAgatasya / dagdhAM gRhAM pazyata cUkapUrNAM kAphamaNItena hatAzanena // 77 // tena dezAntare prAptI, vane vA bhuvne'mbuveH| pariSThApyastvayA no ceda, tvaddhanaM sa grahISyati // 78 // atha bhaviSyadatto'pi, jinAnabhyarcya sAdaraM / divyairvilepanaipuSpairvastrairAbharaNairvaraiH // 79 // gurUn bhaktAmbuvastrAdyaiH, pratilAbhya ninAmbayA / bhojitaH svajanaiH sarvaiH, kRtamaGgalakautukaH // 8 //
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritrama tRtIyo dhikAra mAtaraM madhurairvAkyaiH, sambhASyA''zIrvacocitaH / zikSAM tadIyAmAdAya, pratasthe zakunahAt ||vibhirvishesskm // 81 // paradeze dhanopAnI, nyAya eva vidhIyatAM / nyAyenopArjitaM vittaM, varddhate sukhasAdhanam // 82 // kularIvina moktavyA, kAryA'kArye vivekinA / kenApi sahana klezaH, kartavyo dhanamicchatA // 83 // parastraM dhUlivanmAnyaM, mAvaraH parayoSitaH / svAmisanmAnayoge'pi, na smayo naiva vismayaH // 4 // jinadharme ciraM rAgAnAbhakSyaM bhakSyate manAk / dRDhavrataM hi rakSantu, jinazAsanadevatAH // 85 // kadAcitpuNyasambhArAtsampado vanitA braaH| rAjyaM vA labhyate smAryA, tathApi jananI nijA // 86 // yena pratyAgamaH sadyo, bhavitA svajanapriyaH / adRSTA svajanairlakSmIssatAM satyapyasatyaho // 87 // ityAdyaiH svajanAdezaniveze guNasaMpadAm / sampUrNahRdayaH mApa, sArthasaGgamanA''spadam // 88 // bandhudatto'pi rAjAnaM, natvA''dezaM samudvahan / vastrA'laGkAradAnena, tena sanmAnito'calat // 89 // paJcAzatyA vaNikaputraH, hayagantrIrathasthitaiH / spharAlaGkAranepathyaiH, pauravismayakArakaiH // 9 // anvIyamAnaH svajanairgIyamAnaH stutivrataiH / dadadyathocitaM dAnaM, hayArUDho viniryayau // 91 // zreSThI dhanapatiH sArthe, sametya vaNijAM carAn / uvAca bahumAnena, prayANArhonuzAsanaiH // 92 // sArthena rakSitavyo hi, yo jano'nupalakSitaH / zrAnte bhrAnte sArthajane, kAryA naivA'grato gatiH // 93 // mithaH klezo na saJcAryaH, smAryoM devo jgtptiH| ekasya vyasane daivAtsahAyyaM kriyatAM tathA // 94 // KEERRIXX
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritrama tRtIyo'dhikAraH madIyau tanayAvetau, bAlau na jJAtamaNDalau / kraye vA vikraye dambha-sarambhazau na sampati // 95 // tadetayoryathAsthAnaM, zikSA vAcyA vicakSaNaiH / anyo'nyamanayorvAde, bodhanIyau dhanArjane // 96 // ityAdhuktvA zraSThirAje, nivRtte zreSThiraH purH| pratasthe bandhudatto'pi, samAruhya iyaM varaM // 97 // kurumaNDalamulladdhya, prayANaiH katibhirdinaH / yamunAsaritaM naubhiruttatAra sa saarthpH|| 98 // smArayan sarvasAthai svaM, vArayan klezato narAn / kArayan ucitAM vRtti, bandhudattaH sa jagmivAn // 99 // tattaddezyAni vastuni, gRhan vA grAhayan paraiH / vyatikramya bahUn dezAn, sa lebhe jaladhestaTam // 10 // tataH sthalacarebhyaH svamibhyamUH paNyasaMcayaM / vAhanebhyaH samuttArya, vahaneSu dRDhaM dadhau // 101 // tatra sAMyAtrikIbhUya, bhUyaH zrIkulamandiram / cacAla bandhudatto'ndhau, kanakadvIpabandire // 102 // potAH svamAturutsaGgamiva sadrasasaGgamam / madanadvIpamabhyetya, tasthUH rasajighRkSayA // 103 // uttIrya vahanebhyaste, mahebhyAH sAnujIvinaH / bhoktuM phalAni pAtuM vA, jalAni bhuvi remire // 104 // kecidabhuktvA tarucchAyA, suptAH keciddhnaantre| jagRhurmuhurutphullakusumAni rimsayA // 105 // jalasya saGgrahe kecidvayApUtAvalituM puraH / drAkSANAM maNDape kecittathA nAgalatAzraye // 106 // ka snAnaM vApikAsu, samuttorNA jalAntare / pasaranmakarandAvya sahasradalazAlini // 107 // . bhaviSyadattamuttIrNa, ramaNAya banAntare / kvA'pi prAptaM sa sambhAvya, bandhudatto vyacintayat // 108 // XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXSALS
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadatsacaritrama tRtIyo'dhikAra mAturvacaniko smRtvA, samAkArya zanainarAn / gacchAmi bhrAtaraM muktvA, sveTasiddhistadA bhavet // 109 // dhyAyannityAdidezA'sau, sampAte sakale jane / itazcalannu bhoH / zighamAruhya vahanAvalIm // 11 // kurvantUcairdhvajapaTAn , naTAniva samudbhavAn / mudgarAnAyasAnya, laghUnnayantu bho janAH // 111 // ityAdezamayA''sAdya, potapAlastadA jagau / aspaSTavaNe yabhrAtA, bhavatAM nA''gato vanAt // 112 // bhrasaMjJayA niSedhyA'muM, matsareNetarAn janAn / bandhudatto vyAjahAra, vyAjavaoNzcalanodhamam // 113 // sameSyati dhruvaM dhATI, taskArANAM bhayaGkarI / mahebhyAnAmiha sthAnaM, matvA teSAM jighRkSayA // 114 // evamasmaccarajanaiH, saMpatyuktamupetya tat / ityevaM bhASamANo'yaM, yAnapAtre rayAdyayau // 115 // prasthApiteSu poteSu, vaNikaputrainiveditam / dhunvadbhinijamUrddhAnaM, gharSayadbhiH karau mithaH // 116 // bandhudatta ! na yuktaM te, moktaM yadbhAtRmokSaNe / na gantumucitaM pAda-mAtra sArthapateriha // 117 / / mitho na kazcitsaGgharSaH, spaSTo vA kalaho navA / tatyaktvA'muM kva gantavyaM, bhavyaM na bhavatA kRtam // 118 // kopATopAttadA'bhANi, kiM re vo vArtayA'nayA / dhruvaM virodhaH sApalyastatra kiM parijalpanaiH // 119 // mithastaizcintitaM kAryatajjAtaM na sundaram / vizvAsaghAtaH zAstreSu, mahApAtakakAraNam // 120 // dhigasmAn yena bAlasya, kRto mokSo vanAntare / gotre maSIkUrcikeyaM, jAtA yajIvitA'vadhi // 121 // darzanIyaM mukhaM sveSAM, kathaM kathanayA'nayA / zubhAcAraparibhaMze, vaMze'smAkaM kathaM sthitiH // 122 //
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtho' bhaviSyadattacaritram 21 dhikAraH SECXREETsaddha anItirdA jane garhA, mahAnamitirgatiH / zreSTimUnondhumokSe, jajJe lajjA'pino manAk // 123 // ityevaM tumalaH samucchabdayaM svaM nindayadbhiH kRtaH / pauraizcaurajanA'tighoravidhinA mAlinpamAsAditaiH taM zrutvA jaladhi lairaviralaistasmai padattAJjali-zvaJcadvIcikarairjaghAna pulinaM, duHkhAdiva vyAkulaH // 124 // iti zrIbhaviSyadattacaritre zrutapaJcamImAhAtmyapavitre mahopAdhyAyazrImeghavijayagaNiviracite tRtIyo'dhikAraH atha bhaviSyadattacaritre caturtho'dhikAraH bhUyAzcandraprabho bhUpaH zrIbhogAya prabhAbhRtAm / lakSmaNAnandanazcandralakSmaNAsevitaH kramaH // 1 // kramAdbhaviSyadatto'ya, pakSAlyA'dhikarAnanam / AdAya jinapUjArtha, vApikAyAH payoruhAn // 2 // yAvadAyAti pAthodhestIre nIreNa zobhite / yatra sAMyAtrikAstasthustatra naikSata kazcana // 3 // itastato vismayena, pazyan digvalayaM puraH / dadarza darato gacchatpotaoNllaghukapotavat // // 4 // aho kimete sarve'pi, mAM muktvaiva vinirgatAH / kiM vA sApalyavaritAduritaM sphuritaM mama // 5 // mAturAturayA vAcA, bhaNitaM kimupasthitam / yadete kvA'pyaraNye tyAM, muktvA yAsyanti nikhpaaH||6|| nAparAddhaM mayA kizcit, bandhudattasya sAmpatam / kintu sApalyavaireNa, reNavo'syA'sya paatukaaH||7||
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritram caturtho'dhikAraH pApena matihInenA'kAryametadvinirmitam / dattaH kule kalaGko'yamanena chalazAlinA // 8 // yadi vA kiM vikalpena, viSAdenA'pyalaM hRdi / vidhevilasitAdevaM, bhAvi tatko nivArayet // 9 // yataH-jaM ciya vihiNA lihiya, taM ciya pariNamayai sayalaloyammi / iya jANeviNu dhIrA, vihUre viNa kAyarA huMti // 10 // dhairyamAlambya tatkAlaM, muktvA''zAM svajanAdiSu / bhAgyabhAvanayottAlazcacAla vnsnmukhH||11|| paviSTaH siMhavattasmin , kAnane bhISaNAnane / mizre tamistavRkSANAM, zAkhAbhiH sthagitAmbare // 12 // aho rAtraM yatra rAtresati jhillikAraNaiH / ghUkkRtaM ghUkavargasya, zAzvataM zAzvatasthite // 13 // kvacidvanyagajendrANAM, picchalaM madavAriNA / davAriNAtkvacidagdhaM, darbhasandarbhitaM kvacit // 14 // kvacidagirigaNAgamyaM, ramyaM kvApi latAgRhaiH / kvacitsurabhipuSpodhairdAruNaM sarpasarpaNaiH // 15 // nRtyanmayUravistIrNakalApachatramAvahat / vanaM sUcayatIva svAM, durgavargeSu rAjatAm // 16 // bhrAntvA ciraM parizrAnto, vane mRgendrasevane / maNDape so'timuktadrusaMkule'tha niviSTavAn // 17 // apanIya zramaM dehAtpAce kvA'pi jalAzaye / snAtvA puSpAJjaliH, pUjAM smRtAha taM sa nirmame // 18 // AhRtya jJAtavRkSANAM, phalAni suhitastataH / kSaNamAtraM vizazrAma, ramaNIye rasAtale // 19 // vizrAmyantamivA''lokya, taM dhamanabjabAndhavaH / kiM tadaivA'stazailendrazilAsu niSasAda saH // 20 // sUrasaGgamanAdeva, pratIcI rAgavatyabhUda / jAtA tatmatibimbena, bimbe'rkasyApi zoNatA // 21 // 22
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritram catoMDadhikAraH rathe maryasya vibhrAntyA, vizIrNe jIrNapatravat / viyojanA rathAGgAnAM, anyonyamucitA'bhavat // 22 // paminImukhasaGkocAddhasiteva kumudatI / tArAH smarazaravAtA'vatArA rejire divi // 23 // hRSTvodhatAn kulAjastrI-saGgamAya vihaGgamAn / nizcakramuhadvArAdvayabhicAraparA striyaH // 24 // etadAcAralopotthapApairiva tamobharaiH / vyAptA dizastato rAjyaM, yuktamAsIt kalaGkinaH // 25 // asahAyastadA rAtrau, sAhasI hasitAnanaH / ekAkI bhuvi suSvApa, hRdaye nirbhayaH svayam // 26 // smRtvA paJcanamaskAra, pratyAravyAyA'zanaM nizi / AtmAnaM AtmanA dhyAyan , nidadrau nirupadravaH // 27 // mAtarmahodayAyevA'muSya sandarzitodayaH / bhAnurmArgavikAzAya, karAMzcikSepa bhUtale // 28 // pazyan gaganapAnthasya, pathi yAnamivA'yakam / cacAla purataH kAzcidizamAzritya satyadhIH // 29 // zakunaiH preryamANo'yaM, nimittai pitotsavaH / dakSiNA'tibhujaspandAdAnananda hRdantare // 30 // stokAntareNa sanmArgaH, prAptastena sumedhasA / bhramatA nizcitaM citte, panthAH kvApi prayAsyati // 31 // adhvanA'nena gantavyamiti nirNIya saJcalan / girikandaramadhye'gAta, vegAtsAhasikA'graNI // 32 // avamanya bhayaM mRtyoH, smaran paJcanamaskriyAM / candraprabhodUMnAjjagAma sa gRhAntare // 33 // vyatikramya kiyanmArga, mArgayan abhito'calat / adrAkSId kajjalazyAma-tamAlavanamagrataH // 34 // pavaneritapatrAlIsaMjJayaiva nimantrayan / tadanaM pravivezA'sau, mUkharaM mramarasvaraiH // 35 //
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritram 24 caturtho'dhikAra uttIrNe tarusaGkIrNa, bane bhavanazobhanaM / dadarza nagaraM cAra, caturgopurabhUSitam // 36 / / uttavAbhizyAdi-prabhayA pariveSTitam / paJcavarNamaNijyotiH kayrAlayarAjitam // 37 // pavizya nagare ratna-svarNavastrakadambakam / yathAsthAnasthitaM bhUyaH, pazyanneSa visiSNiye // 38 // nAgaraH ko'pi naivA'sti, vAstavyo dravyanAyakaH / udopuraM puraM kenA''rakSyate lakSyate'tra na // 39 // rAmaNIyakamArAme kAmenevA''hitaM sumaiH / pAsAde sAdarA lakSmIstadasyAH patirasti kaH // 40 // na majAH na vrajAH strINAM, na gajA nA'pyajAgaNaH / bhUribhAgyavatA bhogye, saMzete vibhave manaH // 41 // vaNigmArgApaNazreNyAM, nAnA vastUni kAntibhiH / raJjayanti mano draSTuH, paraM naiva sa dRzyate // 42 // caityeSu jinapatimAH rlsvrnnaashubhaaskraaH| paraM na pUjakaH kazcit , vipazcitmekSyate pure // 43 // gandhaprabandhairdevAnAM raJjanAni banAntaraiH / puSpANi santi bhUyAMsi, paraM na nAyakaH pumAn // 44 // rasAlasAlenAlasyAllabhyA'pi phalasantatiH / naiva bhakSayitA sAkSAttathA rakSayitA'pi na // 45 // kenA'pi vairivarasya, yogena nagaraM drutam / upadrutaM rAkSasena, mAyate hetunA'munA // 46 // sarvatra nagare dhAmyan , locanAnandanandanam / rAjadvAraM samIkSyA'sau, tadabhyantaramAsadat // 47 // caturazcaturAstatra, dadarza gajavarjitAH / niravA mandurAHsarvAH kozAnAdhyakSarakSitAn // 48 // rAjaH siMhAsana haima, zubhramAtapavAraNam / cAmarANi paraM teSAM, nA'pazyadbhoganAyakam // 49 //
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritramA caturtho' dhikAra tatsarvataH samudvIkSya, dhairyaNa suraparvataH / zreSThisUrva hirAgatya, prayayau jinamandiraM // 50 // pavitraiH svarNakalazairvicitraiH ratnamaNDapaiH / uccastaraM tadAlokya, svaM kRtArthayati sma saH // 51 // vApikAsu kRtasnAnaH, pAnyAdAya tajjalAn / caityamabhyantare'bhetya, paNanAmA'STamaM jinam // 52 // candramabhaprabhobimba, dhusRNaizcandanaistathA / vilipya dhUpadIpAvairagrapUjAM sa nirmame // 53 // vidhAya vidhinA caitya-vandanAM stavanairvaraiH / prapede bhagavaddhayAnaM, kAyotsarga bhajan puraH // 54 // kRtvA dhyAna tataH prekSA-maNDape vihitAsanaH / jinendra stotumArebhe, lebhe bhavaphalaM tataH // 55 // jaya jaya mahArAja ! vyAjakriyAM bhavasambhavAmapanaya naya prAvINyaM me, svabhAvanayA'nayA / atizayamayaM dRSTvA bimbaM tava stavanocitaM / rajati na manaH kasyA'vazyaM vihasya mahAtmanaH // 56 // nibhRtamanasA dhyAnAdhAnAnidhAnamiva zriyAM tvamasi lasitAlokaM lokNpRnnstRnnvtpre| hRdi sumanasAM jAtibhrAntipriyAbhavasaGkarairhariharamahendrAdhA nAdyApyamI smarajitvarAH // 57 // ajinajinastotraH zrotraiH prapeyatarairvarairvimalasalilasnAtraiH pApiyAM sudhiyAM miyaiH harasi vilasannAmnA dhAmnA tanonitamAM tamAMsyudayakamalAmUlaM sthUlaM tavaiva nRNAM smRtiH // hariNIpadyatrayaM // 58 // AdeyanAmA mAM deyAdaSTamaH spaSTamaGgalam / arhatAmahatAM nityalakSmI bhogaviveH zivaH // 59 // stutvA tattvAzayAdevaM zreSThimurmudamAvahan / mahAnandapurIvA'sya, tilakadvIpabhUrabhUt // 6 //
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhrAmyazcaityamupetya bhAvavazatazcyaityaM samAsedivAn / sUnunamanUnapuNyamahasA sa zreSThinastatpure sAnidhyena surezituH pituriva zrImANibhadrAzayAt / sampApsyatyacirAtmasAdarucirAmAnandinI sampadAm // 61 // iti zrIbhaviSyadattacaritre jJAnapaJcamImAhAtmyapavitre mahopAdhyAyazrImeghavijayagaNiviracite caturtho'dhikAraH bhaviSyadattacaritrama caturtho' dhikAra atha bhaviSyadattacaritre paJcamo'dhikAraH kalApUrNo'pyayaM candraH, prabhAsayati maNDalam / candraprabhastu bhagavAn , lokA'lokAvabhAsakaH // 1 // natvA'citvA paristutya, trisAyamaSTamaM jinaM / samprAptaparamAnandaH, zreSThimUH suptavAn bhuvi // 2 // itazca bhAgavidehAkhye, kSetre muniryazodharaH / zukladhyAnena saMpApa, kevalajJAnamujjvalam // 3 // caturNikAyAstridazA, rasAttatra sameyaruH / kaivalyamahimotsAhavidhitsApreritAstataH // 4 // papacchA'cyutabhUrdevaH, pAga janmani vibho ! mama / mitraM zrIdhanamitro yo, babhUva vaNijAM varaH // 5 // mayi niHzalyavAtsalyo, jaina dharmamupAzritaH / madagirA karuNAgAraH, so'dhunA kAM gatiM gataH // 6 // tadguNAn bhAvayannityaM, sthitvA devasabhAntare / raJjayAmi manaH svIyametadIyakathArasI // 7 // kevalI spaSTamAcaSTa, tatsaMzayavimocane / karAmalakavadvizcaM, pazyanazyadupadravaH // 8 //
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadatta caritram 27 paJcamo'dhikAra: jambadvIpasya bharate'vasapiNyAH samudbhave / AryakhaNDAntare kSetra, kurujaGgalasaMjJakam // 9 // hastinApuramatrA'sti, bhUpAlastanmahIzvaraH / zreSThidhanapatirnAnnA, dhAmnA dhanadasannibhaH // 10 // kamalazrIH priyA tasyAH zIlalIlAsu tatparA / bhaviSyadattanAmA'bhUdanamitraH sutastayoH // 11 // pAkkarmapariNatyA'sya, mAtA nirvAsitA gRhAt / pituhe saputrA'sthAdavasthA viSamA samA // 12 // tasyA'nujastu sApalyo, bandhudatto dhanArjanaM / cikIrSurvahanArUDhaH, pAcalat kAzcanIM bhuvam // 13 // sAthai bhaviSyadatto'pi, madanadvIpamantarA / prAptaM tatrA'mucat jyeSThaM, kaniSTo'niSTakarmakRt // 14 // sa bhAgyayogAttilakadvIpe candraprabhAlaye / arhadbhaktibhatasvAnto'dhunA supto'sti saMstare // 15 // nizamya samyag vRttAntaM, mAgvayasya didRkSayA / avrajIta tilakadvIpe, jahAM'syAsyadarzanAt // 96 // namaskRtyA'STamaM tIrthezvaraM stutvA'tibhaktitaH / mA bhUnnidrA paricchedaH, suhRda ityacintayat // 17 // caityabhitto varNapaGkti likhitvA'cyutabhUH suraH / yakSezaM mANibhadrAkhyaM, tadakSAyai nidiSTavAn // 18 // svasthAnamacyute sure prApte yakSapatiH svayam / mANibhadrastadAsanna ssAnnidhyaM kRtavAMstataH // 19 // bhaviSyo'pi vinidrassan , prekSamANo digantaram / purato bhittivinyastavarNAnevamavAcayat // 20 // aho bhaviSyadatta ! tvaM, sambhrama mA vRthA kRthaaH| caityataH pUrvadigbhAge, sauvarNa paJcamaM gRham // 21 // Aste tatra kumArI yA, pInA dInapayodharA / tvayA vivAhyA sA kAntA, sudhAtimadhurAdharA // 22 //
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritrama 28 paJcamo'dhikAra uttiSTottiSTa kiM suptaH, pattanAdhipatirbhava / acyutasthaH suhRtmAcyastvAM jagAdeti nirjaraH // 23 // vismito vAcanAdeva, devaM me kimupasthitam / asambhAvyaM kimAzcarya, chalaM vA kiM balAtkRtaM // 24 // kiM mudhA durvikalpena, maraNAdadhikaM bhayam / naivA'sti davAt pazyAmi, pratyayaM vAkyasAtaiH // 25 // vimRzya calitaH sthAnAta, prAptaH paJcamamandiram / sopAnazreNimArukha, prekSAM cakre sa tatsthitim // 26 // maNinirmitajAleSu, tanmayIM toraNAvalom / kapATaratnakoTibhiH, prakaTAM sa samaikSata // 27 // vizannantazcandrakAntidhavale dhAmni sAtvikaH / kvacinmuktAsrajo'pazyatkuTTime ratnanirmite // 28 // sphuTaM sphATikakuDye'smin, bhavane vastumadhyagam / bahiSTho vyAluloke'sau, caturANAmiyaM sthitiH // 29 // dadRze'sadRzI tasminnekA, vismatalocanA / kumArI rUpalAvaNyArambhAdrammA vijitvarI // 30 // darpaNAntaH svAgadappe, prekSyamANA svarUpataH / vivRNvatI veNipAzaM, sA''zakyata surI tataH // 31 // bhiyantare'pi tAM vIkSya, caturo madanAturaH / dRzonimeSaM nA'dhatta, devAvezavazAdiva // 32 // raktotpalazrIvijitA, lInA tapAdayoriva / nakharatnAMzusampattyA, pAptA mukuTabhUSaNam // 33 // gajendrakarasArUpyaM nirUpyaM jakyordvayoH / romarAjimiSAt pArthe, saMskArAgasaGgatiH // 34 // udare trivalI tasyA, reje sopAnapaMktivat / stanazailAdhirohAya, manobhavamahIpateH // 35 // (atizetAM mukhaM candra, tasyA'vazyaM mahIbhujAH / dadhannayanasAradvayImekamRgAM na kiM // 36 // ) ELLLLLORER
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadacacaritrama paJcamo'dhikAraH pammillavellatpuSpoSaistasyAstArA vazIkRtau / na vismayaH sUryaruceH sthairye sImantanA'gaje // 37 // rAzA bhazA'nurAgeNa, pazyannetA savibhramaM / rasena ramasaMpattyai, samAlApayadeSakaH // 38 // kAsi tvaM kAraNAt kasmAdasmin zUnye pure sthitA / pInastani ! ghanasnehAtsandehaM me vyapAkuru // 39 // purA purAdhipo'smin kaH, zUnyaM tatkena hetunA / paravastuni citraM no, vizvasAratvamatra kim // 40 // iti sambhASitA'nenA'dhomukhI, mumukhI sthitA / galadazrurdazolAnakapolA kajjaladravaiH // 41 // tataH punaruvAcemAM, tvanmaunAtkokilImiyA / jaDAnAM tena vAcA tvaM, tAn vivecaya kAmini ! // 42 // tvanmukhendurucA vIkSAvazenA'trA'tirmukham / vizadIkuru devena, pApitasya purastava // 43 // tvatkaragrahaNAnnIrabhRGgArasyA'pi sauSThavam / saphalIkuru netrAjakSAlanAdanuvIkSaNAt // 44 // tataH sA sambhramAdvAsaH, saMvRtyotthAya saMmukham / tasya vyApArayAmAsa, netre jalaparigrahe // 45 // kaTAkSAn kSepayantI sA, taM nirIkSya vyacintayat / ko'pyasau sAhasI prAptaH, kumAraH zUnyamandire // 46 // ahaM tu dagdhA devena, vimugdhA svajanaivinA / kulakanyA purazcainaM, kathaM sambhAvaye'dhunA // 47 // ityAmRzya vAmapAdenollikhantI bhuvaM sthitA / vihasya kamalAsUnurAlalApa tato hyamUm // 48 // mAnamutsAraya svIyamAtithyaM tathyamAcara / vinayena kulAcAre, bhavatyuttamatA sphuTA // 49 // suvarNamayabhRGgAre, pidhAya jalasambhRtam / arghAya purato nyAsthan , maMkSu bharturivA'sya sA // 50 //
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadatta caritram paJcamo'dhikAra 3:3XXXXXXXXXXXXXXXX tayA dattAsane sthitvA, zreSThisUrvadanaM nijam / jalaiH prakSAlayAmAsa, stuvannaucityacArutAm // 51 // svarNapatreNa saMveSTaya, tAmbUlaM dattametayA / karparamRganAbhyAnyaM, sa cakhAda ghanAdaram // 52 // kSaNaM vizrAmyatAM premNA''lApayan vA nibhAlayan / vazIcakAra cAturyakriyAyaH kumArakaH // 53 // snAtvA smRtvA namaskAra, bubhuje bhujavikramI / modakarpatapurAyaistayaiva pariveSitaiH // 54 // Acamya samyak pAvitryAt , tAmbulaM carvayan punaH / masRNairghasRNairliptagAtrastasthau mukhena saH // 55 // nivizya puratastasya, babhASe maJcubhASiNI / yadanena purA pRSTaM, spaSTaM tatkathayA'nayA // 56 // rAjA yazodhano'trAsIt, trAsitA'zeSazAtravaH / nikhilaM tilakadvIpamavanIpaH sa muktavAn // 57 // matpitA bhavadattAkhyo, vaNivipaNimaNDanam / mAtA madIyA madana-vegA zolasya mandiram // 58 // jyeSThA'syA bhaginI nAmnA, jJAnazrIH snehalA hRdi / ahaM bhaviSyAnurUpA, bhavadattasya nandinI // 59 // pANebhyo'pi piyA teSAM, prayANAmapi dehinAm / jinazAsanabhaktAnAM, saktAnAM guNasahi // 6 // samyaktvabhAjAmanyo'nyaM vAtsalyamabhavadRDham / trayANAM dAnazIlAdI, samamudhamazAlinAM // 61 // . kuTumbasmaraNAttasyAH, kaNTho vaikuNThatAmagAt / sagadgadA gIrazrUNi, bhUtAni nayanAmbuje // 62 // AzvAsya purato jJAtuM, pRSTA sA zreSThi sUnunA / pramAya' dRgbhyAmaNi, jajJedhovadanA punaH // 63 // asuraH ko'pi kopena, karAlo vyAlabadbhaman / atrovAsa kRtA tena, janamAriH pure'khile // 64 //
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaricama paJcamo'dhikAra mArite sakale loke, nRpati sa nijanivAn / akSatA rakSitA caikA, tenA'haM kena hetunA / / 65 / / punaH punISayati, mAM na mArayate'dhamaH / tattvaM satvavatAM mukhya!, gaccha zIghramitaH sthalAt // 66 // dhIro gabhIradhIvIraH, paropakArakArakaH / madbhAgyayogenA''kRSTaH, kiM tiSThasi bhayAspade // 67 // matvA vArtA bharyAtayAH, prahasan kamalAGgajaH / mA bhI bhIru bhayaM dUre, tvatta ityavadatsa tAm // 18 // ahamatrA''gato daivAt, vANijyAya vinirgataH / gRhAta virahitaH svIyairbhaman dezAntare param // 69 // puNyaiH zUnyapure'trA'pi, mApi tvaM khedabhedanI / mayA secanakaM citte'vata prynnaambudhiH|| 70 // mukhAkaroti yahatta, bandhudattena me'sukham / dRSTvA'nurAgiNIM tvAM hi, devAnAmapi durlabhAm // 71 // caNigvarakule kanyA svamahaM zreSTinojajaH / vidhinA janito yogaH, so'yaM dUrasthayorapi // 72 // ghaTitaH sAmo yena, mamA'yaM kamalAbhuvaH / tvayA ratyA vidhimanye, sa kartA nau samIhitam // 73 / / vijane sujanAcArA, tvamekA mama bhaktikRt / mIlitA vidhinA tatkiM, muktvA yAtumahaM kSamaH // 74 // avasA'nAtharakSAyai pauruSaM puruSe dhRtam / ekAkinI striyaM dUre, muzcati pazavo'pi na / / 75 // aGge sthApitA maurI, yogabhAjA'pi zambhunA / bhavAnucAriNI budi, kurvan kastAM tyajet striyam // 76 // vacanAmRtamApIyotpulakAkulakanyakA / jAtasmarazarAvedhA kaTAkSekSaNamAtanot // 77 // bhAvAnudbhAvayantI sA, vibhramaistaralekSaNA / mAha sAhasamAdhAya, kurutAducitaM tava // 78 //
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcamo' bhaviSyadatta caritram vikAra 32 madarya jIvitatyAga-sajjo'si yadi sajjana ! / tubhyaM mayA'pi tadarta, cittaM vittaM tanurnana // 79 // tenA'pyUce na me'dacAdAnaM nyAyena yujyate / kazcidAsyati cettvAM me, setsyatISTaM tadAvayoH // 8 // yadA na dAtA tvAM kazcit, tadA'pi mama tiSThataH / syAtsAdhArmikavAtsalyam , rakSato duSTarAkSasAt // 81 // evaM prapadya tatrA'sau, tasthau nirmalazIlavAn / apano bhartabhAvena, tayA nizcintayA tadA // 82 // kulamArgAnusAreNA''lApayan maJjubhASitaiH / bheje bhojanavastrAdi-sevayA sa tayA'nvaham // 83 // zrImadaSTamatIrtheza-pUjAM sa vidadhe'nvaham / vilipya candanairgAtraM, snAtraM kRtvA mhotsvaiH|| 84 // katicidivasamAnte, cakampe bhUH sabhUdharA / akasmAdgarjitaM vyonni, pramRtaM timiraM mahat // 85 // UrdhvakezAH kRtaklezAH, kurvantaH karuNaM svaram / samIyurbhUtavetAlAstataH prApto nishaacrH||86|| aTTahAsa sphuTIkurvana, padbhyAM saMghaTTayan bhuvam / pavanaiH pAtayan vRkSAn , maaduraasiinmhaasurH|| 87 // dunirIkSyaH sa carmAsthivyAptakAyaH karAlavAk / ghoraghoNaH zoNadRSTiH, kopaattopbhyngkrH||88 // saptatAlapramANAH, kRtAntaH iva bhISaNaH / jvaladAhinaH lalajihaH, pAvizatso'tha mandire // 89 // bhIru (rutayA makSu zreSThisU-pRSTimAzrayat / ko'yaM varAkaH kiM kartA, mA bhaiSostvaM kumArike ! // 90 // ityuktvA bAlikAM tAM saH, kumAraH sphAravikramaH / smaran paJcanamaskAra, hakayAmAsa taM prati // 91 // ko'si tvaM kAtarAllokAna, mudhA bhApayase kimu ? / dUre'pasara reno cedasinA cchetsyate shirH|| 92 //
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritrama 33 paJcamo'dhikAraH maNDalAya spRzannevaM, samuttasthau sa yAvatA / durzobhaH satvazobhAbhirnAbhibhUtaH sUrairapi // 93 // dhairyamasya vicAryA'yaM, rAkSasaH kSobhamAptavAn / na sAmAnyaH naro ko'yamasahastejasA'JjasA // 94 // nagaryAH sakalo loko, mayA saMhAritaH purA / paraM na cedRzaH ko'pi, dRSTaH spssttpraakrmH||95 // cintayantamidaM poce, rAkSasaM dhIrayA girA / sajAtIyAnnarAtrighnan , vighnaM svasya kimIhase // 96 // adha mApto'si re pApa ! sadyo yamaniketanam / vairapratikriyAM kurve, tvadghAtena puraH punaH // 97 // dadhAve khaDgamAkRSya, kumArastajjighAMsayA / taM vilokyA'vadhijJAnAda prasasAdapalAdanaH // 98 // bhaviSyadatta ! kuzalamiha prAptaH kutastvakam / mAga jammanyupakartA me, nivartasva raNAgrahAt // 99 // mayA kopAndhacittena, pUrva naivopalakSitaH / svasthIbhUya mitho vArtA, kuru snehena tvaM mayA // 10 // kauzikastApasaH pUrva-bhave'bhUvaM digambaraH / vajrodareNa nagare'pamAnaM kAritaM mama // 101 // tvayA pAg dhanamitrasya, bhave vAtsalyazAlinA / akAri nirvikAreNopakAraH snigdhayA girA // 102 // taspa pratyupakAro'yaM, mayA te kriyate'dhunA / tilakadvIparAjye'sminnabhiSikto'si bhAsure // 103 // dhanyA kanyA'pyasau dattA, rakSitA tava bhAgyataH / mayA sureNa bhUpo'pi, pUrvavairAtsamAitaH // 104 // zreSThimanurnizamyaivaM, prazAntaH pAhataM pati / samayocitamAdhehi, kSamasva mama duSkRtam // 105 // .. tatastenAsureNaiva, pANigrahamahotsavaH / pArebhe vAdyanioM pairullAsitadigambaraH // 106 //
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadatta caritrama vikAra vikuLa svajanAn vastrAlaMkArabharabhAsurAn / nArINAM nRtyasaGgAtaiSitastatra maNDapaH // 107 // tAM bhaviSyAnurUpAM svAM, putrImiva vibhUSaNaiH / vastraiH prasAdhayAM cakre, suraH pAk snehameduraH // 108 / / tIrthodakaiH phalaistasyAH, vidhAya snAnamAdarAt / bhUSaNairbhUSayitvA'tha, varapArthe ninAya tAm // 109 // sampAte sumuhUrte drAk, dampatyohiM tayoH surH| karamelApakaM cakre, datvA dAnaM yathocitam // 11 // dampatIM samanujJApya, samaye mAM smareH punaH / bhaviSyadattamityuktvA, zanivegastiro'bhavat // 111 // vivAhe maGgale jAte, dampatI hRSTamAnasau / candraprabhAlayaM prAptau, cakraturjinamarcanam // 112 // kulakramAyAtasurI, smRtvA tAvarcanAdinA / tasthaturvAsavezmAntaH, sambhogarasalAlasau // 113 // ramamANastayA sArddha, caturaH surabhAsuraH / divyasambhogasAmagryA'gamayat samayaM sukhaiH // 114 // surasyopadrave zAnte, kAnte tasmin pure gaNaiH / nyavAtsurdhanino lokAH, pramadAdvizadAzayAH // 115 // bhaviSyadattabhUpo'pi, surasAnidhyayogataH / sAmrAjyaM pAlayAmAsa, savilAsamakaNTakam // 116 // evaM dvAdazavatsarI parigatA, sAmrAjyamAseduSaH / pavAjhyA hi samaM samaGgalatayA, srvaanggliilaajussH| bhUpasyAsya ciraM vaNigvarasutasyA'pi prasAdodayAt / zrIcandraprabhatIrthakadbhagavataH, pUjAvidhernityazaH // 117 // iti zrIbhaviSyadattacaritre zrutapaJcamImAhAtmyapavitre mahopAdhyAyazrImeghavijayagaNiviracite paJcamo'dhikAraH 34
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritrama SaSTho'dhikAra atha bhaviSyadattacaritre SaSTho'dhikAraH candraprabhaH prabhu yAda yadAnanavinirjitaH / nizcandrazcandramA bheje, kramAmbhoja klaadhrH||1|| itazca hastinApuryA, kamalazrIraharnizam / manoviyogasaMpattyA, svamadhanyamanyata // 2 // ucchunanayanA naiva, zayane vijane jane / bane vA bhavane kyApi, yayau sA lezato ratiM // 3 // unmukhI dvAramAzritya, sutlekhsmiihyaa| sthitA'pi na manAk khedaM, viveda kSudhayA tRpA // 4 // vAyasAn pAlayAmAsa, kSipvA'sau svrnnpnyjre| yadamI jJAninaH sUnorbhavanti ca gamAgame // 5 // yataH-atrasthaH sakhi ! lakSayojanagatasya piyasyAgamam / vettyA''khyAti ca ghiga zukAdaya ime sarve paThantaH zaThAH / matkAntasya viyogatApadahanajvAlAvalIcandanam / kAkastena guNena kAzcanamaye vyApAritaH paJjare // 6 // kadA sa divaso bhAvI, yasmiMstanayadarzanam / duHkhamekaM suto deshaantre'nytkhlsnggtiH||7|| kRtapuNyAH khiyaH sarvAH, parvAgamanavAsare / ramante nayanAnandatanayairhastinApure // 8 // na duHkhabhAjanaM kAcijane mattaH parAGganA / patyA tyaktAnuraktA'haM, viyuktA tanayAdapi // 9 // naimittikAn zAkunikAn daivikAn jJAninaH pare / santoSyAzanapAnAdhaiH, prapacchAGgajasaGgamam // 10 // sAthai ye pasthitAzcAnye, vaNikaputrAstadokasi / gatvA lekha muhallekhamAptaM vA nAptamabrUyAt // 11 //
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritrama 36 SaSTho'dhikAra nA'dhigatyA'ya tadvArtAlezaM klezaM dadhau tathA / duHkhArNavasya saMvAsAdiva nIrArNavAzayA // 12 // rudatI rudatI caitra, daivaM bhAvayati sma sA / zuSyantI svatanuM nUnamupavAsavratAdibhiH // 13 // muvratA tIvratapasA, mahAvratadharA'nyadA / pratyakSA zrutadevIva, prAptA vyAptA guNaiH praiH||14|| vavande vandanApAThaH, kamalA vimlaashyaa| tayApyuktaM na te yuktaM, zocanaM padmalocane ! // 15 // jinadharma ratiM kuryAzcAturyAH phalamIdRzaM / kiM putrapitRmAtrAdyasambandhairvandhurairapi // 16 // jIvitavye cale loke, nAluloke phalaM janaiH / sukRtairduSkRtaiH saukhyaM, dukhaM vA dehinAM bhavet // 17 // bhave'sminnaparasmin vA, pramAdAt karma yatkRtam / tasyodaye sveSTayogo, viyogo vA samudbhavet // 18 // kamalazrIstadAmAkSIda, duHkhaM putraviyogajam / kSayameti kathaM svAminyAmuSpikasamAdhaye // 19 // zrutapaJcamikA''rAdhyA, tapobhirjinapUjanaiH / mA'bhISTena viyogaH syAttasyAmacanato'hatAm // 20 // mahAvratadhare ! dhIre ! kathaM bhaTTArike! mayA / zrutapaJcamikA''rAdhyA, yatsAdhyA sukhsnttiH|| 21 // suvratA mAha sujhAne'nuyoge prathame punaH / bhaNitaM kArtike mAsi, zucau vA phAlgunodaye // 22 // yA zuklA paJcamI vizva-prakAzAya prajAyate / zratasyApi ca tAdrapyAt, zrutapaJcamikA matA // 23 // ekAzanatapaH kRtvA, cturthyaa'praahtH| viSayAdiparityAgaM, kuryAd vratavizuddhaye // 24 // nizAyAM zIlamadhAya, pratyUSe zrIjinArcanAt / gurUvatvA zrutapUjAvidhinA dhyAnatatparaH // 25 //
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritram 37 SaSTho'dhikAra satsAkSikaM copavAsa, pratyAkhyAti samAhitaH / tyajed gRhAdivyApAra, dharmAkhyAnazrutau rataH // 26 // jIvA'jIvapadArthAnAM, bhAvinAM jJAnasaGgame / dharmAdharmavicAraM ca, kuryAt jJAnavizuddhaye // 27 // asvalan brahmacaryA , dhyAyet gurumaharnizam / paJcamItIthimApUrya, parameSTistutiM japet // 28 // mAtaH SaSTayAM jinendrAoM, viracayyaikamojanI / patilAbhya gurUna kuryAtpaJcamyArAdhanAmiti // 29 // pazcamAsyAM tathA kullaghupazcamikAvatam / ArAdhayati yo'zaktaH, sa muktastyaktamatsaraH // 30 // varSANi evaM paJcaiva, mAsAH pakSazca paJca ca / bhavettathA''rAdhanato, gurupazcamikAvratam // 31 // udyApane'syAH karttavyaM, paJcadhA vastuDhaukanam / jJAnadarzanacAritrasAdhanAni pRthaka pRthak // 32 // pUjopakaraNaM chatra-cAmare kalazAdayaH / jJAnopakaraNaM zAstra, paTTikAdhakSamAlikA // 33 // rajoharaNapAtrAdi, vratopakaraNAni ca / yathAyogaM yathAzakti, samAdhatte dhanezvaraH // 34 // zaktirna tAdRzI yasya, sa kuryAdalpaniSkrayAt / udyApanaM hRdi zraddhAM, mahatoM nirvahan janaH // 35 // akRte'pi vidhau zraddhA, pradatte sakalaM phalaM / ekAdibimbapUjAyAM, sarve sarvatra pUjitAH // 36 // devaloke mahendreNa, tatrasthenaiva vanditaH / caramAIn phalaM lebhe, zraddhA sAkSI tadAgamaH // 37 // vidhau kRte'pi na zraddhA, tadA na ttphlaashryH| AjJAkhaNDanakarturyA'hatAM pUjA'pi niSphalA // 38 // ANAkhaMDaNakArI, jaivi tikAlaM mahAvibhUIe / pUei jiNavariMdai, savvaMpi niratthayaM tassa // 39 //
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritram SaSTho 38 XXXSXXXXXXXXXXXXXSEX suvratAvacanAdevaM, zrutapaJcamikA vrataM / prapede kamalazrIH sA, jainadharmaparAyaNA // 40 // patimAsaM jinArcAbhiH, savistaratayA tathA / gurUpadezazravaNairdAnarudyApardhanaiH // 41 // sAdharmikANAM vAtsalyairArarAdha mahAtapaH / sahamAnA sopasarga, parISahaparAbhavam // 42 // tapasA'nena matputraviyogaduHkhanirgamAt / nirantarAyadharmeNa siddhirbhavatu zAzvatI // 43 // cintayantI manasyevaM, suvratA jinamandire / tAM ninAya gurupAnte, surUSAM tejasA bhRtAM // 44 // tayA'pi pRSTo munirAT, svAminme tanayo guNI / kva kathaM paradeze'sti, samAgantA navA'JjasA // 45 // munirbabhASe jJAnAtmA, bhogAsakto suto'sti te / atrA''gatyArddharAjyasya, svAmI daivAdbhaviSyati // 46 // adyApi yoSitAM bhAgyAdvivoDhA prauDhavikramaH / tatmabhAvena rAjIti, vakSyase naranAyakaiH // 47 // zrutvA tattvajJavAcaM sollasatIca satI tadA / dInAnAM dadatI dAnaM, zuddha dharmamasAdhayat // 48 // athA'nyadA'mAnpuvantI, bandhudattasya vAcikam / arodIta putravirahAta , pIDitA rUpavatyapi // 49 // kimasmAkaM rAjakAryaiH, kiMvA bahudhanairapi / asmAkaM jIvane putre, paradezamupasthite // 5 // zreSThIrdhanapatirbhUpaM, pratyAcaSTe narottama ! / sutadvayaM videzasthaM, manmanaH zalyakAraNam // 51 // adyApi na samAcArastayoH prAptazvirAdapi / vRddhena dhanalubdhena, mayaitadayazorjitam // 52 // rUpavatyapi saMtyajya, gRhakarmANi sarvathA / upAyAn zatazo jJAtuM, sandezaM sA pracakrame // 53 //
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadatta caritram SaSTho'dhikAra sAmudrikaM vaNigmArgamAhUya svagRhAGgaNe / apAkSAtvavA'pi matsUnorvArtA prAptA navA bhuvi // 54 // nAgareHzikSiteIsaiH, pRSTA haMsA videshgaaH| te'pyUcunaiva te dRSTA, vaNiputrAH khapuSpavat // 55 // rUpavatyA mukhaM mlAnaM, sandezA'lAbhato'bhavat / nijaduzcaritA''zaGkAkalaGkAdiva dAruNAt // 56 // yataH-sarvatra zucayo dhIrAH svakarmabalagarvitAH / svakarmabhayavitrastAH, pApAH sarvatra zaGkitAH // 57 // hA ! mayA zikSitaH sUnurbhaviSyadattamocane / tadghAtapAtakAnmAturaMgabhUvipadA padam // 58 // yataH-AtmanaH kuzalAkAGkSI paradrohaM na cintayet / sthavirAyai kRto droho, vadhU evA'pataghathA // 59 // akAlapasthitaH kiM te, sajjadvahanamambudhau / sarveSAM samamAvartaH, pravRttaH kvA'pi daivataH // 6 // mazikSayA kimanyonya, vinaSTau raNakAraNAt / ityAdhaniSTasaGkalpAtsA'janiSTa bhayAkulA // 1 // itazca tilakadvIpe, bhaviSyadattabhUpatiH / pRSTaH svabhAryayA premNA, nAtha ! tvaM kathayA'dhunA // 12 // tvadbhUparatnasaMpattyA, dezaH kaH pezalaH zriyA / nagaraM nAgarAcArastvayA ki samalaGkRtam // 63 // kastatra nRpatiryasya, sabhA tvAdazabhAsurA / tvadgIteSu piturnAma, geyaM kiM mAgadhairjanaH // 64 // tvadAraGgasaubhAgyazobhAyA mUlakAraNam / kA'mbA bAlye tvadutsagakrIDayA hRSTamAnasA // 65 // praznAdasmAtsasmAra, guNAna mAtuH shucaaturH| dRzorbASpajalaplAvAdullasat snehavAridhiH // 66 // jAtena tanujAtena, mayA ki jananIhitam / vihitaM yena duHkhAbdhI, pAtitA dUragAminA // 67 //
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritram paSTodhikAra 40 RECEXXXXXXXXXXXXXXXXX durjanAnAM vimalApaihadi zalyavatI satI / patyApamAnitA mAtA, kathaM hA ! vismRtA mama // 68 // mApto'haM bahudhA''zAbhirdohadastanuzoSakaH / kukSau dhRtaH sasaMbhAra, navamAsI yayA sutaH // 69 / / tAM vismArya miyAbhogalampaTaH sukhasAgare / nimano'traiva viSThAmi, hA ! kAmavivazIkRtaH // 70 // dhik saMsAramasAraM hi, sAraGgAkSIvazIkRtaH / putraH svamAtaraM tyaktvA, mukhamAste'tikAtarAm // 71 // celAJcalAJcalAkSI, mamArjAbhUNi netrayoH / svayamapyazrusalilaiH, kapolau siJcatI muhuH // 72 // uttamaprakRtirbharttA, zuzoca vacasA mama / jananIM svAM hRdi dhyAnnityudvegamadhAdvadhUH // 73 // mukhapakSAlane'nyo'nyaM, priyasambhASaNAttataH / parasparaM smaashvaasaanmnsNvRtmetyoH||74 // AdhAya dhairya manasi, zreSThimUruttaraM jagau / janmabhUmiH kurukSetre, madIyA hastinApuram // 75 // bhUpAlastatmajApAlaH, kAlavat paripanthinAm / zreSTho dhanapatirnAmnA, pitA me dhanipuGgavaH // 76 // kamalazrIstava zvazrUH, putrI haribalasya sA / lakSmIkutisamutpannA, prasannA dharmakarmasu // 77 // vaimAtreyo bandhudattazcitte kapaTalampaTaH / dhanArjanAya pAyodhau, cacAla vAhanairasau // 78 // tatsAthai vaNijo'nye'pi, pasthitAstadvadapyahaM / pratasthe madanadvIpe, durvaataadvhnaagtiH|| 79 // sApantyamatsarAvezAdvaJcayitvA sa mAM bane / bandhudattaH pravahaNairyayau kAJcanabhUmikAm // 8 // bhraman vane'haM nisnehamatimuktakamaNDape / vyatikramya nizaM mAtarlebhe zailagrahAyanam / / 81 / /
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadatta caritram SaSTho'dhikAra prApta vyAptaM dhanairdhAnyanagaraM nagarandhragam / mayA tena pathA lokaH, ko'pi nA'loki tatpure // 82 / / bhrAntvA ciramahaM caityaM, sametya dhvajasaGkulam / candraprabhamabhu nAma, nAmaM nAmaM prasuptavAn // 83 // bhittinyastAkSarazreNyA, jJAtvA lAbhaM gRhaantre| daivAdatrA''game pana-netrAM tvAmahamAptavAn // 84 // iyAn kAlastava premNA, vyatikrAnto'pyabuddhayata / kSaNa dviSayAsaktyA, mayA vivazavetaptA // 85 / / mAtA mama viyogena, rUdatI snehavihalA / mRtA jIvati vA cite, khedaH saMjAyate'dhunA // 86 // samyak saMgamyate svIyaiH, saphalo vibhavastadA / kriyate dAnasanmAnairanyathA sannasammayam // 87 // sukhaM tadeva yadRSTamiSTaibandhujanairdhanaiH / tadAlokaM vinA sarvamasneharatikelivat // 88 // andhakAre yathA nRtyaM, yathA svame muji kriyA / tathA'vakezI taruvana, sukhaM bandhujanairvinA // 89 // tAbhyAmeva vinizcitya, bandhusaGgamahetave / pArebhe sArthasaMyoge, purAt prasthAtumudyamaH // 9 // nagarArakSakAH pUrvapAkSikA rAkSasA hatAH / nyavAtsInnUtano lokastathA vAtsalyavAna sH||91 // uttamA prakRtiryAtra, vikRtirneti cetasA / nAgamiSyati sA dUradeze bandhunivandhanAt // 12 // sAmantA ye rAjabhaktAH, kramAyAtAH sumedhasaH / mRtAH kecidgatAH kepi, naSvA dezAMtare punaH // 93 // tvayA saMvar3itA nAtha ! navyA navyAzayAna te / bhavaMti yadi sAmantAstadA ko rakSako'mudhau // 94 // na sAmantairvinAzcIyaM hAstikaM vA prayujyate / rakSaNIyaH kathaM kozaH, krozamAtre'pi tatpathi // 95 //
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritram 42 BEEXXXXXXXXXXXXX balavAn svayamevA'si, rnnkrmvickssnnH| tathApyekAkinaM hantuM, vaJcituM, bahavaH kssmaaH||96 // zrIrAmacandro balavAn, sukRtairlakSmaNAnvitaH / motsAhivAhinIyogAjitastenApi rAvaNaH // 97 // yataH-eko dhyAne dvau tu pAThe, trayo gIte pare pathi / paJca mantre paDAsthAne, saGghAmo bhubhirjnH||98|| kArya samastairna trastairvizvastairgamyate pathi / na tAdRzo dRzorgimetyeko'pyanujIvakaH // 99 // pAyamAtramAdAya, gamyate cedgatena kiM / yathAI bandhusanmAnaM, kArya deshaantraagteH||10|| dravyeNa sarva sambhAvya, tadakSArakSakairbhavet / te vizvastAH paridhvastAH, kathaM tadgamyate'mbudhau // 101 // tadvimRzya prayAtavyaM, kAryA budirbalIyasI / dhIpanAnAM dhanaM hotad, duHsAdhyasyApi sAdhanam // 102 // evamukte manasvinyA, sAdhusAdhvityayaM jagau / dhanaM guptatayA brAya, sarvatrA'pyabhayaM yataH // 103 // sainyairadainyanagarAdrAjA'yaM rAjapATikAM / vidhAtuM niragAtsAntaHpuraH paursmnvitH||104|| zanaiH zanai rAjakozAdhana niSkAzya kAnane / sthApitaM paTTageheSu, rakSyamANaM svarakSakaiH // 105 // jinamaSTamamAnamya, sAraratnAdivAstavaM / tUlikAntastu kAntAyA, saMgopyAyamagAnizi // 106 // vivaraNa vinirgatya,sa nRpaH saha yoSitA / mantriSu nyasya sAmrAjya-bhAraM tadvanamAyayau // 107 // nirvRtya sarvasAmantAmantriNazca puroSasaH / tasthau roSasi pAthogherbhUpaH svalpaparicchadaH // 108 // tasyA vayasyA nAgaryAH, pratyAvRttAH zanaiH zanaiH / tayA'pi cakre sanmAnaM, dAnaM tAsAM yathocitam // 109 //
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadatta caritram SaSTho'dhikAra 43 pratIkSyamANaH sArthAya, nRpatiH sindhurodhasi / niketanaihiH sadbhirvastrANAmuccaketanaiH // 11 // anveyuH sindhunAtidhyamivAkAri mahIpateH / mabAhya lolakallolaiH, pApitairmaNibhistaTam // 111 // nAnA nAma guNAssarve, maNayacopalakSitAH / kSiptAste svargamaJjUSAM bhRtyairAnIya sampUTe // 112 // haricandanakASTAni, kuto'pyAnIya vAdinA / pujIkRtAni kasturIghanasArapuTaiH samam // 113 // muktAphalAni sthUlAni, vicitrAbharaNAnyapi / raktakabukakeyUrakaTakAdIni bhUrizaH // 114 // velayAnIyamAnAni, tAni jagrAha pArthivaH / tilabadvIpajA lakSmI mipAteSAmivAnvagAt / / 115 / / darpaNaH kalazaH chatra-cAmarANi ca zuktikAH / dakSiNAvartakAH zaMkhAH, hemaM siMhAsanaM punaH / / 116 // hemnazcaruH kaTAhazca, pravAlazakalAni ca / svarNakacolakAdIni, nAnApAtrANi saikate // 117 // asya cakravarasyeva, sevakIbhUya vAridhiH / bhUpateH pAbhUtIcakre, puNyapArabhArataH kim // 118 // tAni sarvANi saMgRha, svanAmnAI samAdave / prasAdaM niSpamAdaM sa, manyamAno'mmuvernRpaH // 119 // uccastaratarorbadhvA, dhvaja vadhvA samaM nRpaH / sukhena gamayAmAsa, nivasan samayaM svayaM // 120 // dIpAda dvIpAntaraM duH, pavanairyavanairiva / bhrAmyamANaH skhalatpoto bandhudattastadA yayau // 121 // bahanAnAM paJcazatIM, kramAttatraiva tasthuSIM / unmukhIbhUya pazyan sa, sAthai matvA prasedivAn // 122 // SaNikaputrAH samuttIrNAH, madanadvIpametya te / vyavasAyaparibhraSTA malinAsyA nirudyamAH / / 123 / /
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritrama paSThodhikAra 44 smRtaM tairbanamudrIkSya, yatkRtaM karmadAruNam / mukto bhaviSyadatto'tra, bandhudattena pApinA // 124 // ko'pyuvAca mahAsatyAH, zApapApAdivAtmanA / kSINadravyA daridrANAM bhramAmo bhuvi mudrayA // 125 // sitadhvajapaTa prekSya, dUrataste'nusArataH / prAptA lasallatAgehe, mithunaM dadRzurdazA // 126 // palyaGke tulikA niSTau, dampatI vIkSya bhAsurau / bhayodabhrAntA vaNikaputrAH, surakrIDAbhitrakayA // 127 // jJApito bndhudttstai-vihstaikhstmaansaiH| so'pyAgAtsubhaTaiH sAkaM, dikSurbhikSuveSabhRt // 128 // kolAhalaM tataH zrutvA, cakitAM vanitAM miyaH / abhyadhAdabhayaM te'stu, khamI vyApAriNaH puraH // 129 // bhaviSyadattabhUpAlaM, lalantaM lIlayA striyaa| vIkSApatraH dazAM vIkSyApannaH sanna bandhudattakaH // 130 // utthAya sakalatro'pi, trapitaM taM svakarmaNA / AliGya gADhasnehena, svAsane saMnivesivAn // 131 // bhrAtaH kAtaratA keyaM, bailakSyaM lakSyate katham / iti pRSTaH samAcaSTa, sa duSTaH svavijambhitam // 132 // muJcannazraNi netrAbhyAM, pratyUce sodaro laghuH / bhrAtaH kiM pRcchasi svacchAzaya mAM durjanAzayam // 133 / / pApiSTho'haM mahAduSTo'kRtArthastvAM svasArthataH / muzcan nijakulaM cakre, kalaMkamalinaM vi // 134 // duHkhamatraiva sammAptaM, saMbhramAt bhramatA mayA / dUre vRddhimUlahAnirdIpAvIpAntare'jani / / 135 // bhave paratra kiM bhAvi, saMbhAvyA narakasthitiH / saujanyabhAjane drohaM, vyAmohAt tvayi kurvataH // 136 // mayA'parAddhaM te bhUyaH, sarvatrA'kIrtikAraNam / kSamasva vizvaM tatpAdau, tvadIyau zaraNaM mama / / 137 // BXSEXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritrama 45 saptamoDadhikAraH jyeSThaH zrutvA tamAcaSTa, bhrAtaH! zocayase kimu / tvayA'niSTa na sambhAvyaM, bhAvyaM bhavati nA'nyathA // 138 // idAnoM muvimarzana, vidheyaM vidhinA tvayA / AzApAzAdvimocya svaM, nilezaM dezamAzraya // 139 // ityAzcAsya nRpaH svIya, bAndhavaM muciraM girA / sa sanmAnAsanaiH sarvAn , prINayAmAsivAn zanaiH // 140 // azanairvasanairbhUSA-mAlyaighusaNalepanaiH / cakre tAnAtmasadRzAnindraH sAmAnikAniva // 141 // gatvA saraH samaM snAtvA, datvA sthAnaM yathocitam / nRpatiH mAha kAntAre, kAnte ! bandhusamAgamaH // 142 // saMpApyA'vasaraM pAha, priyA'priyaM mahAbhayam / hRdayaM zaGkate dhRSTo, na vizvAsyo'yamAtmanA // 143 // yataH-na vizvaset pUrva virodhitasya, zatrohi mitrtvmupaagtsy| dagdhAM guhAM pazyata dhakapUrNA kAkANItena hutAzanena // 144 // nRpo'pyUce sa kiM kartA, vipriya mAmakaM priye ! / adyApi pazcAttApaH kiM, nAsya dAsyaM gatasya me // 145 // nindito garhito lokaH, prApto bhUriviDambanAm / viramiSyati no pApAdvidhistasyA'sti zAsakaH // 146 // satkRto'pyapakartA naH, satyamucchAlAH khalAH / tathA'pyasminna te kArya, mayA te'bhihitaM hitam // 147 // yataH-khalassakriyamANo'pi, dadAti kalahaM satAM / dugdhadhauto'pi ki kAko, prayAti kalahaM satAm // 148 // bhaktistathApi karttavyA, tvayA sambandhacintanAt / ityuktA bhUbhujA cakre, vadhUstadvinaya kriyAm // 149 // saMpAdha sakalaM bhaktaM, snAtvA nRpatirAdarAt / bandhudattaM samAhRya, bhojayAmAsa bhktitH||150|| / pare'pi ca vaNikaputrAH, bhojitA bahubhI rasaiH / tuSTuvustasya saujanya, dorjanyaM laghubAndhave // 151 //
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadara caritrama AzitvA bandhudattAya, tasmRlo dadau svayaM / nRpAdezena tAmbUlaM, yopittoSitasajjanA // 152 // smitAnanAM tamAlokya, vaNikaputrAH babhASire / pazyantu santaH puNyasya, dazAmasya mahAtmanaH // 153 // bandhudattastAnace vnycnnaayopcaargii| bhAntvA'smAbhine sampAtaM, kicinmUle'pi vismayAt // 154 // mayA muktastvamekAkI, bane puNyAnubhAvataH / mAptavAnIzI lakSmI, sAkSAdiva nitambinIm // 155 // iti katipayavAcAM vaibhavenopacAra, vyarucadacireNa kSmAbhujo raJjanAya manasi nihatazalyaH zalyavatkrUrakarmA / ghaTitakapaTavRttivandhudatto'pramattaH // 156 // iti zrImaviSyadattacaritre nAnapaJcamImAhAtmyapavitra mahopAdhyAyazrImeghavijayagaNiviracite ssssttho'dhikaarH| ___atha bhaviSyadattacaritre saptamo'dhikAraH yannAma dhAmasAdharmyAtsvamUrdani mahezvaraH / dhatte candraM sa naH pAyAzcandraprabhavibhUttamaH // 1 // sa sanmAnya vaNiputrAn, bhaviSyadattakaH sudhIH / bAkhavastUni saMkhyAya, bhANDe cikSepa hastataH // 2 // nAmnAGkitAni sarvANi, dravyANyAlekhya patrake / maJjaSAdau vinikSipyayyAvandhayad dRddhvndhnaiH||3|| vahanAntarguSamAge, karmakRdbhirvinikSipan / tatsAravastusambhAraM, rAjA'jJAyi janaivrajan // 4 //
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadatta caritrama saptamo'dhikAra bhaviSyanRpate yAn, maGgalaM yatmasAdataH / prajAlokaH mukhaM bheje, reje rAjeva vaibhavaiH // 5 // kRtamaGgalakarmA'yaM, nirmAya sarvasevakAn / visarmya purarakSAyai, prasthAnAyonmukho'bhavat // 6 // sarve matvA svabandhanAM, janmabhUmi smaran bhRzaM / pitroH prIti samAdhAya, punareSyAmi satvaram // 7 // ityAdizya janAn sarvAn , praNatAn sAzrulocanAn / pratyAvRttya svayaM tasthau, sindhurodho vanAntare // 8 // pAse muhUrte prasthAtuM, lokaH sarvaH svakarmasu / vyApRto vastunikSepAvarohArohaNaiH kramAt // 9 // ko'pyAha sAhasAtmAptaH, svadezaH sAmmata janaiH / Acakhyau ko'pi re'sti, kurujAlamAlam // 10 // jagau kazcid duruttAraH, pArAvArastariSyate / tadA janapadAsatteH, ko vettA vidhiceSTitam // 11 // bhaNitaM vaNijA prApta, vANijyaphalamIdazaM / yadyeSyAmaH sukhaM gehaM, sArthe'smin drohakAriNi // 12 // kenA'pyUce kutaH kSema, bandhudatte'tra jIvati / kuvidyAdhyApake pApAt, kRtavizvAsaghAtake // 13 // bhrAntvA dezAn mahAkezAn, anlezA'navAptitaH / mUlahAnibhRtA hAni, sArthena gamitAni kiM // 14 // bhaviSyadattabhUpo'yaM, jAgranmAlazobhayA / gantA gRhe svagehinyA, samaM dhanyo mahAzayaH // 15 // bandhudattastu nistrIko, dAridropadruto drutaM / kathaM darzayitA svAsya, hAsyaH parijanasya sH|| 16 // kartA jyeSThaH kaniSTasyA'ni smRtvA'stha vaikRtaM / tatsArthavazato'nartho'smAkaM sambhAvyate dhruvam // 17 // acivAn ko'pyanUcAnaH, sajjanAnAM guNAmbudhiH / kamalAtanayo nAsmAdanayaH kvApi jAyate // 18 //
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritrama 48 SaSTAdhikAra: ityAlApapare loke, jAte sAMyAntrike tadA / vA. pinaM muktAmaNibhirgaNibhiH kRtaM // 19 // puSpainaivedyabalibhirakSatairdIpakaiH kRtaa| pUjA hi jaladevInAM janairandhau yiyAmubhiH // 20 // ArUDhavAn puro bhUpo, bhvissydttksttH| bandhudattachamacitto vaNimbhiraparaiH saha // 21 // vAdyamAneSu vAdyeSu, janatAyA jayAravaiH / cAlitairvAhanaH saH, celuH sAMyAtrikAH same // 22 // atrAntare kare nyastA, dRg bhaviSyAnurUpayA / jagAda nAmamudrA me, vismRtA hA taroradhaH // 23 // zrutvA bhaviSyadatto'pi, svayaM premNA vazIkRtaH / yAnapAtrAtsamuttIrya yayau tallipsayA rayAt // 24 // na me'sti kiGkaraH kazcita, pratyayI yo nayedimamAM / mudrA labdhAM tAM kartAro guptAmanye bhramAditi // 25 // gate tasminnavasaraM, bandhudattaH parAmRzan / vipratArya dhanaiH pota-pAlaM potAnacIcalat // 26 // yAvadAyAtyayaM pazcAttAvad daivAnubhAvataH / vavRdhe jalaprareNa, velayAH samayo'mbudheH // 27 // potAnAmavimarzana potAnAmiva nirgamAn / nirvyAjA vyAjahAraivaM rAmA zyAmAnanA bhRzam / re re tiSThantu tiSThantu, vahanaM sthApayantu bho / pazcAt sthite dhanAdhyakSe, patyo me calanaM kutaH // 27 // AkarNya tadgiraM dhIrA, vaNikaputrA babhASire / punaH kimetatmArabdhaM vizvastavadhapAtakam // 28 // taTe bhaviSyadatto'sti, nAgataH kena hetunA / bajAmastaM parityajya, nirlajjA durjanA iva // 29 // kRte bhUyo'parAdhe'pi, tena sanmAnitA vayam / datvA yathocitaM vAso'laGkArAdi sabhojanam // 30 //
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyada caritrama saptamo'dhikAra 49 jAnImahe mahezasya, bandhudattasya ceSTitam / pApe niSaktacitto'sau, noparantA kukarmaNaH // 31 // vaNijAmetadAlApaM, zrRNvan pApaniSaktadhIH / bandhudatto'vadat sarvAna, kiM potasthApanaM vRthA // 32 // calantu jaladhau tUrga, pUrNa vitya na cA''yaM / yUyaM nyAyadRzaM datya, paramArthavivarjitAH // 33 // . pati muktvA raracA'sau, jAre madvAndhavenA / vaJcayitvA ccha lenemAM, sa pratyagAbhije pade // 34 // mayA kiJciddhanaM datvA, ropitA vahane nije / svIkariSyAmya, nArI, ko doSastadvadantu me // 35 // iyatkAlamayaM sAmanayA bhogamAcaran / gantuM svagehe no zaktaH, svajane paGktibhedataH // 36 // paramArtha mayA sAI, vicArya kAryakAriNA / jyeSTena nAgataM sArthe, taki me'vagataM vacaH // 37 // mayA'pyayaM purA mukto, vane durmatimIyivAn / prakAzayati saujanyaM, tadapyanyAya kevalam // 38 // uccai?Sayate yopA, nirdoSA'smIti bodhitum / yA luptazIlalIlA syAt tasyAH sarvaH paro nijaH // 39 // cilambena phalaM no me, na yuSyAkaM payonidhau / daivAtpavanavaiguNye, jalopadvasambhavAt // 40 // yAnapAtre nijaM vastu, sthApitaM janadarzane / vazcanAya striyA jyeSTenA''kaSTa nizi tatpunaH // 41 // dhanavAn nirdhano vA'yaM, kimanena mahIyasA / pitroH sAmane'vazya, kartA'yaM vo'pyupadakam // 42 / / taistayetyudite'cAlIdvahanAlI mahodadhau / daivAnnaivA'bhavatko'pi, sthAtuM tatra parAkramI // 43 // tato bhaviSyadatto'pi, dadhyau hA ! mama mRDhatAm / chalitazvalitenA'gre'nenA'haM pazuvatpunaH // 44 //
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadatta caritrama saptamo duSkarma vihitaM pUrva, mayA vismAritaM hi tat / so punaH pAparato mAM, cikSepA'sau mahApadi // 45 // bandhudatte puraM prApte, rUpavatyA mahotsavaH / vAtI madIyAmamApya, mAturme kIdRzaM dinam // 46 // prANamiyAyA me nAryA, anAryaH kiM kariSyati / pativratAyAH bairUpye, karaNe maraNaM dhruvam // 47 // dazaM bhRzaM sa vistArya, dizaM pazyan jalAdhvani / priyAvirahaduHkhAviraM vabhrAma rAmavat // 48 // latAgRhAntaHkAntAre, kAntayA yatra susthitam / nizcasan nivasaMstatra, sa mumuurchaa'tiduHkhitH||49|| zItalaistaiiH kiJcit, kSaNAt pApitacetanaH / nAmamudrA kare dhRtvA, saMpApa jaladhestaTam // 50 // na bane bhavane vallacA, ratimAcarati kSaNam / tasmin virahaduHkhA'pijvAla jvAlayA''kulaH // 51 // tatmazAntimivA'dhAtuM, galannetrAmbubhirbhUtram / snapayannamAdhatta, romAkUrodayaM nRpaH // 52 // sazalya iva na sthAtuM, yAtuM vA prayituM kSamaH / pratyakSAmiva tAM dhyAnAtpurasthAM paryalApayat // 53 // vidhinA vaJcito'smIti, nirdoSo'haM khalu piye!] tamupAlabhatenmukhaH / tAikvIralavirahAta, kiM mAM tApayase yA // 54 // candre candramukhIvaktradhyAnAnnidhasitaM tathA / taduSNapavanaploSAnmanye jajJe kalaGkitA // 55 // zocayan manasA rAjA''locayana durvikalpanAM / mocayan janatA'zraNi, ninye'ya nAgaraiH puram // 56 // kSyApaH pApa pure caityamathA'STamajinezituH / tuTAva tena santuSTaH, kizcittApopazAmanA / / 57 // jaya tvaM vijayazrINAM, lolAyAcAsmandiram / nAtha! tvanAma-yAvArthyAnmattApo'pi prazAntavAn // 58 //
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadatta caritrama saptamo'dhikAra rA'bhavat // 61 // purezasyA'pi na dRzyA, itito dRSTI, sveSTA saMpadupeyuSI tatsevayA rayAdeva deva ! syurvibhavAH navA / jayanti cakrizakAdIn yallAmAda ani mAnavAH // 59 // candrastu tanutApAya, zaityabhAgapi me'bhavat / bhavadAmnA tu tajjAtamanAtakaslamoza me // 60 // tvatpasAdAdasau saukhyalakSmIratraiva sattA / tvatpAdAMbhojato dare, gamane sA tiro'bhavat // 61 // pAdaprasAdazced bhUyo, jAtostyAgamanAtpure / surezasyA'pi na dRzyA, vazyA sA bhAvinI punH|| 62 // naSTApada bhavato raSTau, sveSTA saMpadupeyuSI / kalpadrukalpa ! durmoha-vikalpaM dUrataH kuru // 63 // iti stutvA mahAsasvastazcavidrAjamandire / gavAkSe darzayAmAsa, puraM bhUmipuraMdaraH // 14 // itazca vimalambhena, pIDitA boDinA nijAt / nAmamudrAkRte svAmi-preSaNAcaraNAt miyA // 65 // hA daivadagdhayA snigdho, mugdhayA preSitaH miyH| na jJAto'vasaraH pota-calanasya chalaspRzAm // 66 // kiM kartA mAM vinA bhartA, dhartA khedaM svamAnase / ghiga mAM lubhAM vibhUSAyAM, piye vimiyakAriNIm // 67 // patyuvirahasaMtaptA, tUlikAM duHkhamUlikAm / palyaGkamapi sAzaGka, dUre tatyAja sAjanA // 68 // jaratpIThasya zakale, sthitvA dRSTiM bhuvastale / nidhAya patyuAnenA'gamayatsamaya vdhuuH|| 69 // tAM vazIkartumanyedhurvandhudatto'bhyadhAditi / kiM mRgAti ! kaTAkSena nekSase mAM varzavadam // 70 // kArya nikAyaM klezAnAM, kimarthaM kuruSe ruSA / puruSAzayamAdhIya, dehi sneharasaM mayi // 71 // . prapadya saghaH kAtatvaM, mayi praNayasabhRte / rAjyalakSmIsukhaM bhuGkSva, nagare hastinApure // 72 //
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritrama saptamo tvadAjJAM sakalaH kartA, chokaH parijanaH punaH / smaronmatte tvadAyatte, cintA kA mayi nAyake // 73 // dAyake sveSTavastUnAM, na nyUnAM vidi saMpadam / pUrvamiSTaM yathA jyeSThaM, kaniSThaM mAM tathA bhaja // 74 // bruvANamevaM taM dhRTa, matvA krodhniroptH| zorazrapravAho'pi, saMvatre kAntayA tayA // 75 // bhikSurvivakSuH punarapyayaM cAhani durNayaH / yAvatkA lipatyazru-parAmarSAya rAgataH // 76 / / tatkSaNaM sa mahAsatyA, proce roSAruNekSaNam / re'pasara re duSTa ! pApiSTa ! strISu lampaTa ! / / 77 // na nandasi ciraM pApa ! lakSagairebhirunmadaH / iyatkAlaM devarastvaM, sAmpataM zUkaraH khrH|| 78 // smRtaM cArukulaucityaM, nityaM pazubhavastava / zaGke razciraM kenA''saktA ! tvajananI smarAt // 79 // pAtakenA'munA bajrAtaH kasya na jAyate / zIrvezArakaSTiA , taba jAtA ca no'kule // 8 // yamaH samagrasaMhartA, kartA kiM maraNAtparaM / paraM na svamamadhye'pi, zIlalIlAkSayo mama // 81 // vilakSaH sa jagAdevaM, maivaM vAdIH krudhA giraM / tvartha evAnoM'yaM, mayAkAri vikAriNA // 82 // khaNDayAmi satImAna, tabalena chalena vA / abalA sabalA kiM syAt, puruSAdullasadruSaH // 83 // [zAtvaivaM bandhudantasya, balAtkAraM tayA tadA / rakSaNIya zIlaM mUna, mayA yuktyaiva saGgatam ] kadAciddevanaipuNyAlavitA piysaamH| akAlamRtyunA ki me, tadvisambanamAzraye // 84 // dhyAtveti madhurairvAkyaiH, sa babhASe chalAdamum / tvadaste jIvitaM nyastaM, kariSye samayocitam // 85 //
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadatta saptamo:dhikAra paricama atrAntare prakopena, jaladevyA mahodadhau / vaiparItyena vAtyAyAH, potA AvartamAsadan // 86 // niryAmakAnAM dAkSiNya, vailakSaNyamagAtkSaNAt / RnaTaditi dhvAnaM, potAzcakruH parasparam // 87 // akAlopasthita pratyu, matvA sAMyAtrikA jaguH / are pativratA kena, pApinottApitA'sti kim // 88 // bhaNantastvevamAnamya, vaNikaputrA mahAsatIm / kSamayAM cakrire sadyaH, prasadya mAha sA tataH // 89 // he bhrAtaraH kAtarAH, kiM dharmoM yatra dayodayaH / jIvantu santaH suciraM, zAMtiH zAntikRdastu vaH // 9 // devena dAnavenaiSa, vihito yadhupadravaH / rakSAyai mama tadazyAdadhunaiva zivaM jane // 91 // ityasyAH kathanAdeva, zivamAsInnabhaH svataH / svataH parataTe mApurvahanAni vanAntikam // 92 // krayavikrayakarmANo, vaNijo'bhyetya satvaram / anyo'nyaM kuzalapanaH, pINayAmAsurAzu tAn // 93 // ratnamekaM viniSkAzya, pandhudattAya sA dadau / bhavadattasutA tenA'grAhayadvAhanaM ghanam / / 94 // tukAn gajendrAMsturagAn, dhanenAdAya sA'calan / jAmA rAjyalakSmIva, karamaiAravAhanAt // 95 // sukhAsanasamAsInA, navInA rUpataH zacI / preSayan mAbhRtaM rAho, bandhudattakaraNa sA // 96 // paTAvAseSu tasyaiva, bandhudattasya tasyuSI / sumukhI nA'ntaraM kiJcit, zApayAmAsa taM girA // 97 // sAlaGkAra vinA veSa, bandhudattAtrayA'bhajana / pAlayantI dRDha zIla, patisaGgamanotsukA // 9 // banu dattAdivaNinAM, rakSAyai peSitaM balam / bhUpAlena nRpAlenA'bhyAjagAma bhayApaham // 9 //
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptamo' dhikAra bhavadattamutA'nyedhuzcintayAmAsa cetasi / prasaba sabate duHkhaM, kiyatkAlaM khalAlaye // 10 // bhaviSyadAna patyuktiM vinA strINAM, na bhuktiyuktimAvahen / tanme'nazanamevA'stu, yAvanna bhiyasaGgamaH // 11 // caritrama dhyAtveti muptA sA mArge, latAgehA'ntare kvacit / moktA zAsanadevyetya, vatse mA kurvadhIratAm // 102 // mA kArSIH kAyasaMkleza, sukha prAptAsi satvaram / na ciraM bhavitA patyurvipalambhastavotsuke // 103 // pAtarutthAya tadvAcA, gAtramAtrAvalambanam / bhojanaM cakruSI cele, sA sArthe dInamAnasA // 104 // kenApi savikAraM no, bhaNitA pANanAyake / dUradevasthite'trAgA yuvatIjanamadhyagA // 105 // atha pathi kayauvAmbhodhiroSaH sthitInAM, banavasanavinidrIbhAvasaMbhAvanAnAM / bahudinamilanena snehabhAjAM janAnAM, samajani yamunAyAH pAravartI sa sArthaH // 106 // milati parijanaudhe, bhrAtRpitrAdike sve, divssrstaa''siitsvaannijybhaajaaN| dizadizi nizi cakSunikSipantI sagAkSItyasahata hata duHkha kevalI tatra sAkSI // 10 // / iti zrIbhaviSyadattacaritre zrutapaJcamImAhAmyapavitre mahApAdhyAyazrImeghavijayagaNiviracite saptamo'dhikAraH EARNXXXXXXXXXXXX
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha bhaviSyadattcaritre aSTamo'dhikAraH / bhaviSyadatta caritrama aSTamoDadhikAra nistandracandrapArthe'pi vinidraM kramanIraja / reje maizyeva yatsamAtsa zrIcandraprabhaH zriye // 1 // atha rUpavatI putra-viyogAda vyAkulA satI / niHzvasya svasya duHkarma, nindatI cetasA'zucat // 2 // kadAcillocanaM vAma, manda mandaM parisphurat / sA matvA''nandasampatti, bhAvinI manasi nyadhAt // 3 // tatathukUja kAko'pi, madhuradhvaninA'dhvani / tadaiva devataH pApadvardhApakajano gRham // 4 // naMda naMda ciraMjIva, zreSThin bardApyase mayA / yamunAsaritastIre, bandhudattaH samAyayau // 5 // varNAnApIya karNAbhyAmanyonyakathanAnnRNAm / vardhApana patigRha, jajJe sarvapurotsavAt // 6 // rUpavatyA samaM zreSThI, taM saMsthApya naraM puraH / AcaTa bhadra ! satyaM tadasatyaM vA'bhidhIyate // 7 // tenoce dIyatAM dAnaM, kriyatAM mAlakriyA / kiM durvikalpairjaspairvA, hadi nidhIyatAM vacaH // 8 // bakhAlaGkArasatkArastaM tadAmodayannaram / zreSThI jyeSThIvabhUvA'sya vacobhistuSTigauravAt // 9 // tamAdAya naraM sArthe, zreSThi pApa nRpAntikam / nRpo'pyAnanditaH sayastatsaMdezAkSarazruteH // 10 // kadA''gamiSyatItyuktaH, mAha sandezakaH pumAn / yamunAmutaranmuktaH, sasArthastvaritA''gamAt // 11 // bhavatsainyena sAkaM sa, sameSyati mhaashyH| prayANaiH kavibhistena, mukto'haM purataH pure // 12 //
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadaracaritrama aSTamo'dhikAra upadAM samupAdAya, pauraloko'bhyacIcalat / milanAyotsukastasya, mAptasyA'nabhraSTivat // 13 // rAjA dhanArjane pRSTe, bandhudattasya tatpuraH / sandezakanaro'pyA''khyat tadvaibhavamahodayam // 14 // hastinaH zatazaH sArthe, turagAzca shsrshH| bhAra vahantaH karabhAH, vRSabhA mahiSAH pare // 15 // calanti puratastasya, bandhudattasya zAsanAt / ramaNIyA ramaNyekA, vartate'sya vazaMvadA // 16 // tAM sukhAsanamAsInAM, puraskRtya calatyayaM / lakSmImiva nijAmA-sAtAM dRDharAgataH // 17 // pitrostadA pramodo'bhUtko'pyapUrvastu sarvataH / putrabhAgyodayazrutyA, nRpAyaiH sutyostyoH|| 18 // hariIreribottAlaH, zrutvA'vAdInnijAGgajAM / vatse pramodamAdhatsva, sUnoH sArthasamAgamAt // 19 // nRpAdezAd bandhudattapravezotsavamAdadhe / zreSTI sveSTaM dadadadAnaM nidAnaM jayasaMpadaH // 20 // toraNaiH kalazAdhAnavidhAnaH paNyayoSitAM / jayazabdAbhimAnazca, purazradhAraNA kRtA / 21 // krameNa namarAsannA''rAme sArtho'vatIrNavAn / svIyaiH sammukhamAyAtainanditaH kSemayAtayA // 22 // hayArUdaH zreSThisUnuH, sphArAlaGkAraveSabhRt / mAvizannagare bandhudattaH saha sAthaiH vaNigvaraiH // 23 // gavAkSasthamRgAkSIbhiH, prekSyamANaH sa kautukAt / vAsAmAzIrvaco gRhana, samAgAnnijamandire / / 24 // dhanyo dhanapatiH zreSThI, sabhAgyA rUpavatyapi / yatputreNa videze'pi, khosaMpacApyupArjitA // 25 // stUyamAnaH purandhrIbhirvandhudattaH praNebhivAm / mAtaraM pitaraM mAtA''nandamAgbhArabhAritaH // 26 //
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ LE bhaviSyadattA caritrama aSTamo' kAraH varAsane niviSTaH san, bhavadattasutA. prati / saMjayA mAha cainAm sa, zvasurI purataH piye ! // 27 / / mukhAsanAtsamuttIrya sA'pyAsannajanairvRtA / nA'namanna babhASeca, kiJcidAkSiNyamantharA // 28 // mAtA'pi sarvamAralya-prayogairvihitAdarA / kRtvA nyujchanakarmANi, nijamUnumacIkathat // 29 // na praNAmaM karotyeSA, navA. saMbhASate vadhUH / nirAmayA mayA dRSTA, cirAt puNyodayAdapi // 30 // jananyA vacanaM zrutvA, parivAramuvAca saH / ekAnte'sau saMnivezyA, pitrovirahakAtarA // 31 // yuvatIbhistadaikAnte, sevyamAnA'pi sA shoH| muJcantyazraNi novAca, kayAcida bahubhASitA // 32 // tyaja mAnaM vRthA khedaM, kuruSe kiM vimarzaya / zreSThisama samAyAtA, puramAdhAnyamA'zritA // 33 // smarasyadyApi kiM pitrodaradezAntarasthayoH / bhUSaNairbhUSayAtmAnaM, ramasva svAminA'munA // 34 // ityevaM bhASyamANA'pi, bhaviSyA nA'mucana zuca / bhartuviyogato danA'vAmastAsAM tathA vacaH // 35 // paraveSaM samAnIya, kAcivakulavadhardadau / muzcada malinaM vastraM, paridhehi navaM punaH // 36 // guNAnurUpaste bhartA, kartA kyApi na vibhiyaM / darzane'pi smara iva, dRzyate snehavAn bhRzam // 37 // ityAlApayati smaitAM, kAcina sakhyAya sAdarA / mugdhA snigdhazA'pazyadvaidagdhIM tanmagIdRzaH // 38 // kajalaM kArapyupAyAya, kAcita ghusaNalepanaM / darpaNaM darzayaMtyanyA, sthitA tasyAH puroMjanA // 39 // samprekSyA sAM bahumemNA, vyApAra vividhaM hi sA / smaranti bhartRsaMyogaM, mene manasi niSphalam // 40 //
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritrama aSTamo'cikAra putrA''gamanatuSTena, zreSTinA svajanAdayaH / samIlitA nijAvAse, bhaktyA bhojayituM tadA // 41 // paThatsu mAgaveJcaistUryANAM vijysvraiH| sanmAnya svajanAstena, bhojitA modkaadibhiH||42|| haricandanakAzmIra-janmAdikavilepanaiH / satkArya puSpairvividhairvastraiste bhUSaNAnvitaiH // 43 // tAmbUlAni kare datvA, vaNikaputrA visarjitAH / vivizuH svagRhaM sarve, mahA''DambarapUrvakam // 44 // pratipadezaM pAtrANAM, narttanaibandikIrttanaiH / pravarttanaimaGgalAnAM, puraM svaHpuravadvabhau // 45 // pure jayAravazcakre, mArgaNairdhanavarddhibhiH / sparddhayeva vane bhRGgairvasantA''gamanAttadA // 46 // kokilAbhirvane gIta, bhavane yuvatijanaiH / latAH pallavitAstatra, paratra vanitAH smitaaH|| 47 // samArebhe sumanasA, vRndairAmodavaibhavaH / yathebhyabhavane tadvatpavanena cale bane // 48 // itazca kamalazrIH sA, mArgayantI sutA''gama / dvAri nivezayAmAsa, kalazaM jalasambhRtam // 49 // mAGgaNaM candanaH siktaM, baddhA vandanamAlikA / jagurgItaM suvAsinyaH, puSpamAlA'valambitAH // 50 // kenA'pyAgatya sandiSTa, sArthaH sarvaH samIyivAn / bhaviSyadattakaH munna te mAtarvilokitaH // 51 // samAkarNya vacastasya, trasyaddhariNalocanA / zocanAtsahasottasthau, sambhrAntasvAntakAtarA // 52 // pRSTAH sarve vaNikaputrAH, nA''diSTaM tairmanAgapi / bandhudattasamIpe'gAdvegAtsA bhayavihalA // 53 // vatsa ! vatsalatApAtraM, tvamA''loki yayA dRzA / tasyA vizvopakAritvaM, vaya sAvarNyato maNeH // 54 //
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritrama aTamo'dhikAra RECECREEEEEEEEEEER divaso'dyatanaH sAdhuH, mAdhurya mukhazItagoH / yadasmAbhiH samAsaMpAditasaukhyaM mukhaM tava // 55 // kva te sahodaro jyeSTha, ityAdiSTo'nayA rayAt / jagAda bandhudatto'pi, so'gAd dvIpAntare tataH // 56 // vilambitaM mayA bhUri, divasAn snigdhacetasA / sArthasya pAravazyena, calanaM vihitaM ttH|| 57 // so'pyAgamiSyatyacirAt, kamalA'pi girA'nayA / nizcikAya sutasyA'bhUtkimapyakuzalaM pathi // 58 // sambhramAtsahasotthAya, sA zuzoce ciraM hRdi / vaiparItyena daivasya, hA! kiM jajJe tanUbhuvaH // 59 // hA ! mayA kiM purA karma, kRtaM vikRtavetasA / idRzaM putraratnaM hA ! hArita prApya durlabham // 60 // calannapi tvaM mAgeva, mayA'vAri punaH punaH / nA'tra zAtravasaMsargaH, sukhAya kvA'pi dehinAm // 61 // kasmin muhUrte dhUrtena, sama hA ! prasthitaH sutaH / sarveSAmutsave puryA-mahamekA'smi du:khitA / / 62 // karuNasvarametasyAH, zrutvA nAgariko janaH / samAgAttvaritastatra, haridattagRhe'khilaH // 63 // jAtaM bhaviSyadattasya, kimakSemasya kAraNaM / papracchA'nyo'nyamityuccaiH, sArthaporAnmahAjanaH // 64 // yadi jyeSThasuto nA'gAt, zreSThinA tatkimutsavaH / pArebhe'timahAn yuktaM, pitu tatkadApyaho // 65 // loke kalakalArAve, prasRte bhUpaterapi / mano vairUpyamApannaM zreSThino yazasA samam // 66 // bandhudattaM nRpo'mAkSItsAkSIkRtya paNigavarAn / sphuTaM kathaya kA vArtA, bhaviSyo nA''gamatkatham // 67 // na jAnImo vayaM rAjannayaM durNayavAn bhRzam / antartIpaM tadaivA'sthAt, madanAkhye madoddhataH // 68 //
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadacacaritrama ahamo svairaM jalpana visaGkalpaH, svairaM kurvana manIpayA / garvaparvatavadvairaM, vaNikaputraiH samaM vahan // 69 // sthito dvIpAntare roSArodhito bahudhA'pi saH / nA''jagAma yadA sArthe, tadA celurvaNigvarAH // 70 // ityasya vAcamApIya, sayaH kSyApo'pi kopitaH / zreSThin dhik tvAM yadutsAI, kuruSe taM sutaM vinA / 71 // nyaSetsIt zreSThino rAja-dvAre maMca samAgamam / dhigenaM durmatiM vRdaM, sutapaGkivibhedakam // 72 // tannizamya mukhaM mlAnaM, rUpavatyAH zucA'bhavat / tayA'vIkSi mukha manorbandhudattasya nIrasam // 73 // dhyAtaM. virahadAhena, dAga bhaviSyAnurUpayA / atrA'mutrA'pi dukarma, jantUnAM duHkhasAdhanam // 74 // yadA spo'ppaya duSTaH, kartA zIla viDambanAM / tadA''sphAlya mariSyAmi, svAtmAnamupalAdinA / / 75 // yathAkRtamanenaitatpAtakaM ghAtakarmajaM / prekSyate tatphalaM sAkSAda, bhuJjAno'yaM tadA varam // 76 // kamalazrIguroH pArSe, ninye sutratayA tayA / svAminnasau na saukhyAdi haridattavaNikasutA // 77 // asyAstanudbhavaH kvA'pi, tasthau kenApi hetunA / na mAptaH zakyate'niSTa, kaniSTavacasA'nayA / / 78 // rUpavatyAH sapalyAzca, bandhudattojaH punaH / dhanAnyupArya sampAptaH, svagRhaM samahotsavam // 79 // muninA zAninA'khyAyi, kiM muSA cintanairbhavet / dharme yatnazciraM kAryoM, ratnatritayazAlini // 80 // jIvannasti muto'pyasyA, AgantA triMzataH dinaiH / rajanyAH pazcime yAme, mA manaH khedamAnaya // 81 // vaizAkhazukrapaJcamyAH, rAtrau tasya samAgamaH / rAjyavAn bhavitA sUnuH, savitA'syAH kulAmbuje // 82 //
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadatta caritrama aSTamo'dhikAraH vacanAmRtamA''pIya, munIndoH kamalA'bhavat / ullasatpulakAnandA, vinIyA'niSTasaMzayam // 83 // gaNayantI dinAnyeSA, vizeSAdudyatA vrate / pratijJA saMdadhe putrA'nAgame'nipravezane // 84 // zreSThI dhanapatiH sarvAna, paurAnAhUya bhuupteH| daukanaM vipulaM kRtvA'vAdIta viracitAJjaliH // 85 // svAmin vinA'parAdhaM mAM, kiM dUre rAjakAryataH / kuruSe bhUbhujaH sarva-sahAste bhuJjate kSamAm // 86 // tato rAjA'pi saGgopya, kopaM sa jagade tadA / samAgaccha svacchamate ! nirvyAja rAjamaNDape // 87 // tataH prasAdamAsAdya, zreSThinA''modazAlinA / kArito bandhudatto'pi, nRpadarzanamAdarAt // 88 // sanmAnitaH sa bhUpena, vastrAlaGkaraNAdibhiH / antaHpure tato jAtA, satkRtA'sya priyAdhiyA // 89 // bandhudattAnanaM pazyan, vismitaH zreSThipuGgavaH / na kiJcit kurute garvamayaM labdhA'pi vaibhavam // 90 // mUlyenekasya ratnasya, rAjyalakSmI gajAdikAH / samAhitA na jAne taddhanasaGkhyA'sya kIdRzI // 91 // strIratnamapi bhAgyenA''kRSTamiSTaguNAnvitam / anenA''nAyi yadpAta, trapate bhUpabhAminI // 92 // aho'sya puNyapArabhAraH, sAraH kSitipaterapi / tadayaM naiva sAmAnyaH, sadbhirmAnyaH sutottamaH // 93 // rUpavatyapi sArUpyaM, nirupya'syA hareH striyaaH| vadhU mAha dhRtotsAhA, puraH saMsthApya caattubhiH|| 94 // vatse ! dhatse manaH khedaM, na datse priyamuttaram / matsUnoryA kare lagnA, tasyAH kiM nyUnatA sukhe // 95 // tvatsaubhAgyena sarvo'pi, pauraH paramaharSavAn / anuraktasya putrasya, vAsamandiramApnuhi // 96 //
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritram 62 aSTamo'dhikAra tannizamya zanairUce, duHkhasaMtaptayA tayA / nA'haM karatalagrAhaM, kAritAjavA tava // 97 // vRtAnto'syAH jananyA'pi, jJApitaH sa tanUruhaH / pratyuktAmbA ruSA tena, snuSA te nizcitA'styasau // 98 // dvIpAntarasamutpannA, svajanaivimalambhitA / vyAkulA paradezIya-bhASAM jAnAti no manAk // 99 // viniya zucaM bhUyaH, priyavAkyaiH prasAditAM / pariNeSyAmi sadyo'haM, tyaja vyAmohama'mbike ! // 10 // tato dhanapatiH zreSThI, rUpavatyA niveditaH / pArebhe sahasotsAhAtmANigrahamahotsavam // 101 // samIkSya vidhivaiSamyaM, tadbhaviSyAnurUpayA / cintitaM paradeze me, miyo'haM hastinApure // 102 // saMbhAvyate kathaM bhAvyaH, saGgamo nau mahA'ntare / duHkhaM mamApi tasyA'pi, nivArya vidhinA'dhunA // 103 // zaGke virahasantApAjampAmambunidhI dadhau / matmiyastena maraNaM, zaraNaM mama sAmpatam // 104 // ayaM hi smarasantApAtpApAtmA mAM viDambayet / vilambayet sudhI ko vA, jIvituM zIlakhaNDane // 105 // matvA kenaciduttamena kathitA, sandhA payojazriyAH / sA'pi motimapAt miyAgamadinaM nizcinvantI cetasA, yenoktaM muninA tapojapavatA sAnidhyato'syaiva me / bhUyAt pUrNamanorayaH kathamapi zreyaH samudbhAvanAt // 106 // iti zrIbhaviSyadattacaritre jJAnapaJcamImAhAtmyapavitre mahopAdhyAyazrImeghavijayagaNiviracite aSTamo'dhikAraH
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadatta caritrama navamo'dhikAra atha bhaviSyadattacaritre navamo'dhikAra yatpAdasevayA prApta--sudhAmayavapurvidhuH / sthApito viSNunA netre, siddhaye so jino'STamaH // 1 // bhaviSyadattabhUpAlaH, pAlayan rAjyavaibhavam / sevyamAnaH samAnadi-sAmantairbhuvamanvasAt // 2 // amarIbhiriva strIbhirvijyamAno'pi cAmaraiH / antastApabharAmApa. rati kvApi viyogavAn / / 3 // azanaM zayanaM nAnA-pAzanaM zAsanaM suvaH / pANanAzanamApene, vinA kAntAM sa bhuuptiH||4|| atizcetyato'bhyetya, vItarAgatvabhAvanAta / sa zaityamAsadata kiJcittasthau tatraiva tena sH||5|| kRtasnAnaH samabhyarya, devadevamihA'STamam / sa mAsukaphalAhAraiH, pANavRtti vitenivAn // 6 // 'kutra kIdRgvidhazcA'sti, bhaviSyaH puNyapezalaH / ityevaM mANibhadreNa, smRtaH sa puNyacetasA // 7 // dRSTastena jinAgAre, piyAviyogaduHkhitaH / acyutasvargisakhyena, murUpapuruSAkRtim // 8 // kRtvA'tra caitye candrAbha, paNipatya jinezvaraM / tena ghusA samAlApi, kuzalaM te narezvara ! // 9 // kalatrasya viyukteH kiM, dainyaM sainyapaterapi / vismitotphullanayanastasthau bhUyaH sa tadagirA // 10 // nirnimeSazA pazyan, mAM memAlApapezalaH / ko'yamAvibabhUvA'tra, suraH saundaryabhAmaraH // 11 // 1 sApaya pranye nAsti kintu dhanapAlakaviracitakathAsambadhena saMyojitam /
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattana caritram navamo'dhikAra priyAvirahavAtI me, matvA toSayate mudA / kimatrA'zanivego'yaM, prApto manujamAyayA // 12 // dhairyamAlambya bhUpAlo'bhANI sAtvikAgraNI / kastvaM nAmnA nimittena, kena prApto jinAlaye // 13 // tadA cacakSe yakSezaH, surezA'dezato nRpa! / mApto'haM mANibhadrAkhyaH, kArya miSTaM nivedaya // 14 // darzitA yena varNAlI, pApitaH saMpadA padaM / tena pAgajanmasambandhAt, sureNa preSito'smyaham // 15 // nidrAbhAbhayAdvarNapaDi dhRtvA'cyutAdhmaraH / rakSaNIyaH purA mitraM, tvayA me'nupadaM sukhaH // 16 // iti mAmanuzAsya svaryayAvacyutanirjaraH / iyatkAlaM mamA'pi tvaM, vismRtazcalacetasaH // 17 // tatsAdharmikavAtsalya-puNyAvAptyai tvadIhitam / karavANi viyogAmiH: zAmyatAM miyasaGgamAt // 18 // gantuM gajapure zodhaM, vimAne madvikurvite / Azrayasva svargarAja, iva zobhA'tibhAsuraH // 19 // evamukte tayoH satyAM vimAnaM samavAtarat / udbhAsayadavyomamArgamabhitaH prasaratkaraiH // 20 // tadantaIndume dAjjagarja valaya dizAM / tena zAradapAyoda-vAdalasya bhramo'bhavat // 21 // sADambaraM murastrINAM, mItaiH saMpUritAmbaram / vAtanRtyatpatAkAbhirvyAptaM tadabhuvamAyayau // 22 // zreSThisUstadvimAnenA'dhikhya pAcalacivam / sAhItaiH purAdana-svarNamuktAphalaiH samam // 23 // aho dharmasya sAmrAjyaM, guNamAjyaM vijRmbhate / asahAye sahAyo syuryataH sarve sudhAzanAH // 24 // mAnavAnAM vimAno'ya, calataraNivimbavat / unmukhAnAM tadIkSA, manovismayakRca yaH // 25 // MEERCEOCKEEEEXCEKAR
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadatta caritrama navamo'dhikAra vimAne sa gavAkSasthaH suradattavibhUSaNaiH, / vauvilepa divyaiH, rarAja surarAjavat // 26 // nagara-grAma-zailAdIn pazyan muditamAnasaH / kSANadagamapuropAnte, vimAnAnamiyivAn // 27 // udvaktrakamalA tatra, kamalApi samAtRkA / sutAgamAvadhidinaM prApyAbhUdbhayaviDvalA // 28 // vaizAkhazukrapaJcamyAM, kRtAItpUjanotsavA / kamalA subatAryA'pi, cakraturjAgaraM nizi // 29 // adyApi nAgataH manustatpAtalitA'nale / pravekSyAmIti nizcitya, nizvAsaM kamalA'mucat // 30 // nAnyathA syAhaSeNI, sampApto'vasaro'pyayam / sutratA cintayantIti, yAvadAsItvatonmukhI // 31 // tAvanabhogaNAtsayo'catatAra gRhA''jire / vimAnaM mAnavAnAM, tatkAntyA vismayakAraNam // 32 // kimetaditi sambhrAntyA, loke trasyati sarvataH / kamalazrIjinadhyAnaM dadhAvabhyantare tataH // 33 // vimAnAt sa samuttorNo, mANibhadreNa zaMsitaH / bhaviSyadattabhUmibhuka, suvratAryA praNemivAn // 34 // tayA'pi kamalA'vAdi, putraM prekSyasva raMhasA / tadvAcA tuSTamanasA, tayA''pyAlokitaH sutH||35 / / pramodamedurairaGgarA''liliGga nijAgajam / maNipatya kramau mAtustasthau so'pi puraH sphuran // 36 // muzcantyA'zUNi mAtrA'yaM, kareNotyApya nandanaH / AzIrvAkyaizciraM jIvetyAdibhistuSTacetasA // 37 // nyugchanAni vitanvantI, maNimuktAphalAdibhiH / saromAJcabharonnIta-gAtrayaSTiya'jambhat // 38 // mAlAni vitene sA, dadhidurvA'kSatAdibhiH / kalazaijalasampUrNaiH snapayantI sutaM tataH // 39 //
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritrama navamor3adhikAraH PORRECORRECXXX bhaviSyadattabhUpena, dhUpenA'gurujanmanA / saMtaye kRtanaivedyo, mANibhadro visarjitaH // 40 // kuzalaM jananI pRSTA, putreNa pAha sA'dhikaM / tvadAgamanayogena, manye kSemamayaM jagat // 41 // tubhyaM yacintitaM kSudra-rabhadraM durjanairiha / tatteSAmeva devena, nIyatAM vyAkule kule // 42 // vanAvanAya, putrA'haM, pravizantI bhayAkulA / rakSitA munivAkyena, tapaHsaMvarasAdarA // 43 // shrutpnycmiikaa''raaddhaaraaddhaantokttpojpaiH| tatpabhAvAttavA'pyAsIdvideze sNpdaagmH||44|| bandhudattaH kayA rItyA, pAvizanagare bare / evaM prazne jananyAha, mAso'bhUt tatsamAgate // 45 // upArjitaM dhanaM bhUri, gajAzcAdiparigrahAt / nanditena tato rAjJA, moditaM sakalaM puram // 46 // kAritaH samahotsAhAta, pravezaM bhUbhujA pure / uttambhitadhvaje saja-toraNe maGgalaivaraiH // 47 // zrUyate vArIyA nRNAmA''nItA strI kuto'pi ca / bandhudattena mUrteva, lakSmIH saubhAgyazAlinI // 48 // AzcaryametatsA naiva, kenA'pi saha bhASate / nA'laGkaroti svadeI, nayane'syA niraJjane // 49 // zucaM nA'pyamucada dUre, rudatIstudatI bhRzaM / na dRzaM bhUtalAdanyat, sthale nikSipati kSaNam / / 50 // na snAti bhojyaM nA'nAti, patitodveganIradhau / na veSA''DambaraM dhatte, citte jIvitasaMzayAt // 51 // tathApi tasyAH pArebhe, zreSThI pANigrahotsavam / tailodvarttanamAGgalyakriyAdyasyAH pravarttate // 52 // zrutvA sa zreSThimUryeSThaH, pravRttirmAturAnanAt / nAgamo mama saMjJApyaH, kyApItyambAM nyeSadhayat // 53 //
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritram 67 navamo'dhikAra svayaM yayau rAjakule, rAjadarzanahetave / DuDhauke rAjapurato, ratnamekaM mahArghakam // 54 // rAjJA nirIkSya tadratnaM, prazazaMsa kumArakam / svAminnezaratnAptirbhAgyamAja janaM vinA // 55 // tato rAjA'tituSTena, sA'bhilASaM sa jalpitaH / adhunA kriyate kiM te, kAryamArya ! yadIhitam // 56 // kumAro vinayAdA''ravyava, devA'sminnagare mama / bandhurvandhurasambandhaH, sarvo'pyasti mahAjanaH // 57 // sa madhyasthatayA rAjA, aSTanyo vijane pade / taM taM parIkSya karttavyaM, kArya tadguNadoSayoH // 58 // punarapyabravIt bhUpastuSTo'haM maNinA'munA / dadAmi mAthitavara, tanmArgaya yaSepsitam // 59 // tataH prasAdaM bhUpasya, pazyan sa kamalAGgajaH / yayAce rAjabhavane, pravezamanivAritam // 6 // AkArya sa pratihAraM, nyavedIdabhUpatigirA / niSedhyo na tvayA sauve'sau dhairyAta pravizannayI // 61 // tataH sadyaH parAvRttya, channIbhUya sa tasthivAn / mAtAmahakulaM sarva, bhASayan kSemavArtayA // 2 // susthitaH sUnurambAM svAmAhUyA'vocadaJjasA / AnItAM bandhudattena, kumArI tAM vilokaya // 63 // sA'pyAha vanitA guptA, rakSyate vijane janaiH / kiM kArya gamane tatra, putra me vairakAraNam // 64 // vArtA'sti mahatI mAtana prakAzyA yatastataH / yAvadrAjasabhAM naikSe, sAkSIkRtya svasajjanAn // 65 // ambA'vilambAdAcaSTa, vatsa ! me vinivedaya / vRttAntaM tvaM yathAvRttaM, dvIpAntaragatasya te // 66 // virahAtkAtaraH sAzru-dRk sa mAtaramUcivAn / zrUyate yA kumArIha, rUpalAvaNyamandirA // 67 // SEXEEEEEEEEEO
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ nabamo: bhaviSyadatta caritrama dhikAra REEEEEEEEEEEEEEXXXX yasyAH kRte vivAho'yaM, mArebhe zreSThinA svayaM / sA snuSA tava matkAntA'pahatA kaitavaspRzA // 68 // prasthAne yattvayA''diSTa, mama tena sakalaM kRtam / vanamadhye vimukto'haM, yatra ko'pi na mAnavaH // 69 // gate'smin atimuktAnAM, maNDape'gamayaM nizaM / pAtarlabdhA'dhvanA-zailakandarAntaH praviSTavAn // 70 // nagaraM zUnyamadrAkSa, rAkSasA pIDitaM purA / bhrAmyastatra vizazrAma, ciraM candraprabhAlaye // 71 // devA''dezena sammAptA, kumArI sA vicakSaNA / mAM saMbhojya tayA'khyAyi, kathA svIyA yathAsthitA / / 72 / / bAlA mayyanuraktApyadattAdAnadhiyA mayA / na svIkRtA'zanivegastAM mAM saH pradattavAn / / 73 // vivAsa tAM mamAdatta, purIrAjyaM prasaya saH / vyaticakrAma me tatra, pure dvAdazavatsarI // 74 // tvatsAmakRte puryAH, prasthitasya vanAntare / mIlito bandhudatto'pi, nirddhanaH spardhano mayA // 75 // pUrvA'parAdhavaiguNyaM kSAmayannamayannaraM / kSudraH chidreNa matkAntAmAnayaddhanasaMyutAm / / 76 // mAM sAdharmikavAtsalyAdacyutendraH samAnayat / mANibhadraM samAdizya, prAksambandhAt pure syAt / / 77 // zrutvA vRttaM tamityuktaM, tanayena prasUstataH / prApto'si pugyasAhAyyAt, piSTvA kaTaM gRhejaH // 78 // vastrAbharaNaratnAdi, yadAnItaM purAtataH / sarva suto nijAmbAyAH, purataH samaDhaukayat // 79 // masIda mAtarbhaSAdi, paridhehi yayocitam / astu vastukRtArtha me, yajAtaM te'AsAtam // 8 // tadvIkSya kamalA hAt, snAtvA zuddhajalairalaM / kurkumenodvaya' gAtraM, nyalepoda kurkumadravaiH // 81 / /
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritrama navamo:dhikAra paripAya dukUlAdini, svabhAle tilakaM dadhau / adhare'lakajaM rAgaM, kajjalaM nayanAmbuje // 82 // putravaibhavasambhArAnmAnasaM samalatam / tato bahirvibhUSAbhistayA devyeva zobhite // 83 // zrotrayonihite dhAma-maNDale kuNDale tyaa| virejAte jagajjetuzcakre iva manobhuvA // 84 // sarAbhistisabhistasyA, graiveyakamadIpata / prasappaMrpakandarpa-triveNItIrthavadhuvam // 5 // hRdaye mauktikI mAlA, nyastA sadguNazAlinI / mukhendoriva piiyuuss-dhaaraa''dhaarrsshriyH||86|| kAJcanA'calabattuGgo, stanAvubhayapAzcayoH / hRdayasthitakAmasya, prAsAdAviva rejatuH // 87 // raNantI rasanA sAra-kiGkiNInAM raNatkRtaiH / nitambe zuzume tasyAH, smaramAkArasannibhA // 88 // valayaiH kalayaivAntarmaNInAM bAhusaMsthitaiH / lAvaNyAmbudhervIciti, valayazrIvizeSitA / / 89 // keyUrakaNAropAd, bhujau tasyAzcakAsatuH / mRNAlazobhayA pika-bhRGgazakArayuktayA // 90 // svarNanUpurazabdena, rAjahaMsaparikramam / kramaNau pacanetrAyAH, sphuTaM sUcayato jane // 91 // mutaH svarNavibhUSAbhibhUSitAM mAtaraM jagau / nAma mudrAM samAdAya, gacchasva tvaM svavezmani // 92 // parivAreNa sAreNa, sphArAlaGkAradhAriNA / lIlayA hastinIvA'gAt, calantI kamalA gRham // 93 // nAgAneva bhUbhAgAdAgAdrUpeNa sundarI / purandarAmbhojanetrA, naralokamiveyuSI // 94 // vismayaM nAgaranRNAmAnayantI pratisthalam / apUrvarUpasaMpattyA, kamalA'bhinavA babhau // 15 //
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritrama 70 navamodhikAra sapalyA rUpavatyAH sA, samprAptA nilayAGgaNe / kamalA vIkSitA sarvanatA parijanaistataH // 96 // vismayotphullanayanastAM samastAGgazobhitAM / zreSThI dRSTvA tadA dadhyau, kimeSA kA'pyaho surI // 97 // kAntAyAH kAntivibhrAnti, samIkSyA'bhinavAM priyaH / galanmandatayA pazyadetAM lAvaNyakAriNIm // 98 // rUpavatyapi srvaaNgbhuussaanepthydhaarinniiN| vIkSamANA sapatnI tAM, manaHkSobhaM samAsadat / / 99 // bhaviSyadatto devena, pAmoti jJAyate'dhunA / pramodai vaNairasyA, hyAkArAdvastulakSaNam // 10 // yataH-udIrito'rthaH pazunA'pi gRhyate, hayAcanAgAzca vahanti noditaaH| anuktamapyUhati paNDito janaH, paregitajJAnaphalA hi buddhayaH // 101 // neg bhUSaNasaMpatti paterapi yoSitAM / prasattirAnane'pyasyAH, sutamAptyA'nubhAvyate // 102 // dattaM varAsanaM tasyAH, sapalyA kamalA punaH / kaTAkSairvIkSyamANA''khyAt, priyaM madhurayA girA // 103 // vivAhyA bandhudattena, kanyA dhanyA guNaivaraiH / zrUyate'syai vibhuSAya, dIyate yanmamocitam / / 104 // rUpavatyAha yaddeyaM, tadatraiva nidhIyatAM / nA'sau sambhASate nA'pi. kurute nocitakriyAm // 105 / / utthAya kamalA vadhvAH, samIkSe vadanAmbujaM / vadantIti gRhasyAnta-ryayau kizcidvihasya sA // 106 // divyAbharaNabhUtyaiva, dUrAdeva vilokya tAM / praNamyA'sanadAnAdi, cakre'bhyutthAya sA vadhUH // 107 / / apacchA''gaccha he mAtaH, prAptaste tanayo nRpaH / taduktimetAmA''pIya, saMjJayai bamANa sA // 108 //
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritram navamo'dhikAra sampAptastanayo nAma, mudrAM tubhyamadAdimAM / na jJApanIyaH kutrA'pItyuktvA sA'gAtsutAntikam // 109 // ghanavarSeNa vallIva, padminI vAruNodayAt / zaradAtaTinIvA'bhUtsA prasannAnanA tadA // 110 // tAM tathA''modasambhArAdullasatpulakAGkurAM / nirUpayan jaharSoMccaiH sarvakulavadhUjanaH // 111 // parasparaM jagAvaM, zrRNu rupavati ! snuSA / muditA'zrUNi tatyAja, tadvidhehi mahotsavam // 112 // varanepathyamAnIya, paridhApaya sampati / kamalA''lApayogena, viSAdo'syAH praNaSTavAn // 113 // tailAbhyAsya samayo, muharne kriyatAmayaM / ityAbhASaNamAtreNa, tuSTA'bhASiSTa sA vdhH|| 114 // vastramanyat samAneyaM, tailAbhyaGgocitaM mama / tAbhiH prasagha nArIbhistaduktiH sA samAhitA // 115 // tadA vastraparAvarte, nakhakSatasamIkSaNAt / sakhyA vihasitaM pUrva, tailAbhyaGgastavA'jani // 116 // anyA kAcit punaH mAha, na hAsyaH samayo'dhunA / svApAtsamatkuNe maJce, kaNDyA nakharakSatam // 117 // kA'pyavocadudRDhAyA, lakSaNaM samavekSyate / adharAlaktakavyaktyA, stanayomA'salakriyA // 118 // sannizamyA'parA'vAdIda, dvIpAntarakumArikA / iDageva kulAcArAtsambhAvyA kiM thoditaiH||119 // bAsA'vatAraNa kArya, tatpacchannatayA sakhi! / vijane tAM vinIyavA'mRbhirabhyaGganaM kRtam // 120 // ityevaM varamAlaraviralaistUrasvarApUraNAt, / gAyantISu varAGganAsu samabhUdasyA mahAnutsavaH // 121 // .
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadaca putrasyA''Amanena mAturatulAnandastayoH khinnatA / sampAptA nanu bandhudattavadanaM, daurjanyajanyA punaH // 121 // caritram / iti zrIbhaviSyadattacaritrajJAnapaJcamImAhAtmyapavitre mahopAdhyAyazrImeghavijayagaNiviracite nvmo'dhikaarH| dhikAra dazamo' atha bhaviSyadattacaritre dazamo'dhikAraH sammukho lAbhakRJcandraH, prabhAvAd yasya nAmajAt / sa zrIcandraprabho devastanyAdvo'calA'spadam // 1 // sApalyasya prayatnaM taM durNayasya smarana hRdi / manasvI kamalAmanurvimamarza pratikriyAm // 2 // hariNA kRtasaGketo, lakSmyA ca kamalazriyA / sajjIcakAra bhUpAya, daukanaM sa sudhIH sphuTam // 3 // sumuhata muhuH svIyAn, nimantryA''pRcchaya mantriNe / candraprabhajinaM dhyAyana, nRpAsthAnamayaM yayau // 4 // udbhaTaiH subhaTairbhUmI rakSAdavicakSaNaiH / kuntAnurAgato yukta, vyaktaM tadbhImatAM gtaiH||5|| sicyate yatra bhUbhAgaH, kariNA madavAriNA / zikSayanti sma gAndharvA, dvidhApi naTanakriyAm // 6 // vikramA''krAntadikacakraH, sAmantairyatsamantataH / adhiSThitaM mahodAttaimIrarasairiva // 7 // pIsakhairulmukhAyaH, kriyate nRpasAkSikaH / pAkSikA'pAkSikAnvIkSya tyAjyA'smin mAkSikAdhiyA // 8 //
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyada bAritrama dazamo' 73 MONOCOCCOREBERROR dUrAdbhapAlamA''lokya, svarNasiMhAsanasthitam / namanpatipadaM rAjJA''hUyatAata eva sH||9|| svajanaiH saha rAzo'gre, mAbhRtaM sumahadanaM / mANimuktAphalAkoNe, DuDauke lokavarNitam // 10 // bhUpenA'pi sa sanmAnya, dAnasambhASaNAdibhiH / nyavezi vaNijAM yogyA''sane shresstthimuto'grimH||11|| rAjA'diSTaM viziSTaM kiM, kAryamArya! nivedaya / tataH kRtAJjaliH moce, bhupAlaM sa nayIzvaram // 12 // AhUyatAM dhanapatiH, saputro'pyavanIbhujA / tagirA mumuce bhUtyastena bhUsaMzayA laghu // 13 // zreSThinA''gamyatAM zIghramA''mantrayati bhUpatiH / ityuktaH saH punaH mAha, vivAhavyAkulo'smyaham // 14 // nivRtya bhRtyastadrAjhe, jagAda zreSThino gRhe| vivAhastena nA''gantA, sAmmataM takriyA''kulaH // 15 // bhUpa bhaviSyadatto'pi, kopito'ntarya jijJapata / sayo rAjasamaM neyastataH kArya yathepsitam // 16 // krUraH ko'pi tato bhUpenA''diSTaH paricArakaH / zreSThin muktvA'nyakAryANi, samAgaccha nRpA'ntikam // 17 // iti tadvacasA kSudhastaM nivezya kRtA''daram / zreSThI papraccha vijane, bandhudattaM mahAmatiH // 18 // Ajuhoti nRpaH zIghaM, na jAne kena hetunA / tvayA videze vasatA, kRtaM cetkarma kutsitam // 19 // vannivedaya mAM yena, gatvA paJcakulaiH saha / prasAdhate nRpaH sadyaH, patitvA pAdayorapi // 20 // mamA'pi hRdaye bhItivinA na kAraNaM bhavet / kadApyAkaraNaM neham, samA'bhUtkhalu bhUbhujaH // 21 // dhRSTaH spaSTamayA''caSTa, pitaH kiM bhayavAnasi / paJcazatIvaNikaputrA matsAthai dvIpamaiyaruH // 22 //
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ dazamoDa bhaviSyadattacaritrama 74 cikATa XXXXXSEXXXXXSEXEEEEEERROR tanmadhyAta ko'pi kenA'pi, vyavasAyAdihetunA / nivedya bhUpaM vAdAyopasthito bhavitA mayA // 23 // jalpatA bahumarmANi, tena vyugrAhito nRpaH / Amantrayati tannUnaM, gantavyaM paJcabhiH saha // 24 // prathamaM tAta ! yatpRSTastvayA'haM tadvaraM kRtaM / tiSThan vyApAramA''tanvan, bahubhiH saha na skhalet // 25 // sArthA'numatyA kurvANo, vyavasAyaM vickssnnH| khalena kenacinmithyA-girA doSe'dhiropyate // 26 // tathApi svajanaiH sAI, gatvA tatra kRtottaraH / parasparaM nyAyavRttyA, bhavatyeSa sunirmalaH // 27 // tena yaiH saha sArthena, calitaM vissyaaNtre| vihRtaM vyavasAyAdi, kRtaM tatsArthasaMmateH // 28 // naikAkinA mayA kizcidvihitaM rahitaM praiH| tena te tAta! saMmolyA, vaNik putrAH same'pi hi // 29 // nA'hameko'smi nRpatezcaNDadaNDasya gocaraH / pizunaH sa nirAkAryoM, vaNiputraiH parairapi // 30 // bandhudattagirA zreSThI, samAhUya vaNi varAn / yayau rAjakule vibhyat, kAryA'kAryadhiyAMdhitaH // 31 // bhaviSyadattaM tatraiva, rahaH saMsthApya bhuuptiH| kopAruNekSaNaH pAha, pure re ! durNayaH katham // 32 // zreSThI gadagadagIrA''ha svAminmama niraagsH| mahatkAryasamArambhe, kiM vRthA vighnakAraNam / / 33 / / bandhudattastadA''vAdId, yo'smAkaM dhanavaibhavaM / sahate na puraH so'stu, yadi syAnayabaddhadhIH // 34 // zUnyaM paizunyamArabdhaM, yena durNayavAdinA / sthitaH sa kiM tirobhUya, samAyAte mahAjane // 35 // samatsaratayA mAdurbhUtvA'tha kamalAGgajaH / svahastalikhitAnyeSAM darzayAmAsa bhUbhuje // 36 //
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritrama 75 dazamo' yaddhanaM yasya vahane, yAvanmAtraM nihitaM / manmArgagena te pApulakSyaM vaNinAM vraaH|| 37 // vaktraM mukulitaM tasmAt, zreSThinaH stnuuruhH| saMjJayA jJApitaM rAjJe, sarveSAM guptirakSaNam // 38 // bhaviSyadattavadanaM, prekSyamANAvapAvazAt / rudavAcAH kAndizIkAH, jAtA sarve vaNigvarAH // 39 // re duSTakarmaniratAH, kalinA balinA dhruvam / prastAH samastA yugapatkRtaM yaiH pApamIdRzam // 40 // mukhe mRSTA hadi duSTA, gomukhavyAghrarUpiNaH / nigrAhyAzcauravatsarva, sa daNDacaNDakarmaNAm // 41 // ityuktA bhUbhujA pANairmuktA iva vaNigvarAH / cakampire bhayabhrAntAH, sarve te natadRSTayaH 42 // kamalAgabhuvA poce, na bhetavyaM manAgapi / nA'parAdho'tra yuSmAkaM, bandhudattAnuyAyinAm // 43 // deva ! deva ! vimuzcaitAn, varAkAnanujIvinaH / sArthezasyA'parAdhe kiM, daNDayAH saanuyaayinH||44|| vAgevaM tannizamyA'sya, bhUbhujA miyayA girA / sarve sArthajanAH pRSTAH, mocurnAtha ! jagatpate ! // 45 // vayaM vaNirukule jAtA, ghAtAjIvasya no bhayaM / bandhudattena yatkarma, kRtaM kulakalaGkakRt // 46 // lajjAmahe mahezAnAM, purastatkathayA vayam / mukto'nena vane pApa-cetasA sviiysodrH||47|| bhaviSyaH pUrNapuNyo'yaM, sakalatraM savaibhavam / lebhe sAmrAjyasampatti, tilakadvIpasAtAm // 48 // dezAdadezAntare devA''dezAbhrAntikRtA ghnaa| nirudyamAH samAjagmuH, kramAratarve vaNigvarAH // 49 // anena cAruvAkye nA''lApitAH pApitAH sukham / kamalAmananA nUna, vinyairbhojnaadibhiH||50||
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritrama dhamozaH 76 satkAryA'smAn yathAyogya, dhanaM svaM vahanAntare / sopya patreSvA''lekhyA'rohayatsa vadhUM nijAm // 51 // kenApi hetunottIrNa, vahanAdenamaJjasA / muktvA tatraiva sArthezo, vahanAnyudacIcalata // 52 // ayaM punanaM bhUri, samAdAya purAdagAt / dvayoH saujanyapaizunye, mAnyayostava vAstave // 53 // kamalAyAH suto jyeSTho, rUpavatyAH kaniSThakaH / ubhAvapi zreSThiputrau, nayaH ko vA'nayo'nayoH // 54 // sthAviva tvadIyau, tAvanyo'nyaM snehabhAjanam / bhAvinAvanayorcAde, vajradaNDAya naH shirH|| 55 // vAtI vaNigvarANAM tAM, zrutvA bhUpaH prasannag / bhaviSyadattaM mAha sma, vijayastava vartatAm // 56 // rAjJA'pi priyasundaryA, bhAvitaH snigdhayA dazA / prazaMsitaH sabhAsInaiH, sAdhu sAdhviti dhiiskhaiH|| 57 // bhUpenA''zliSya vADhaM saH, premNA''lokyA'bhinanditaH / bAlo'yaM kamalAsUnuH, krIDito'smAbhiranvaham // 58 // siMhAsane pariSThApya, cAmarairvI jito mayA / chatraM dhRtaM zirasyasya, vAllabhyA'bhISTakAriNA // 59 // saubhAgyAdeSa devInAM, rAdutsaGgasaGgamaiH / vaditaH snapitastAbhirAbhimukhyena cumbitaH // 6 // putrvbhuvaatslyaakhaa'lngkrnnaadibhiH| ciraM paricito veSa, mayA hA ! noplkssitH|| 61 // iyatkAlaM sthito dUre, manmanastena dUyate / asmAkamasmAdviraho, na bhaveskriyate tathA // 12 // rAjJo'bhimAyamA''sUtrya, sumitrA tanayA tadA / IyuSI priyasundaryA, rAjJA dattA prasannayA // 63 // bhaviSvadattaM satkArya, kRtasambandhabandhuram / vaNikaputraiH samaM preSIta, bhUpatiH svasvamandire // 64 //
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ | vazamoDa bhaviSyadaracaritrama dhikAra zreSThI sa bandhudattazca, rakSito guptavezmani / dApitA'sya gRhe mudrA'parAdhAnmahatastadA // 65 // rUpavatyA''kulA naSTavA, kasyApi zaraNaM yayau / bhUpena sthApitaH zreSThI, bhaviSyaH paurasAkSikaH // 66 // mahAjanamathAhaya, pRSTavAn dhRSTaceSTitam / bandhudattasya dRSTaM bho, rAjadvAre majalpataH // 67 // cauro'yaM vanamadhye tu, bhaviSyaM durvirodhataH / muktvA gato'pi nirbhIto, madagre'satyamabravIt // 68 // idAnImanukUlA'stu, zUlA tUlA'dhiropaNAt / bandhudattasya nirmUla-mateH sthUlA'parAdhataH // 69 // tasya duSkarma nirmANa-vismayAdhUnayan ziraH / anyo'nyaM nijagAdevaM, pauraH sarvo mahAzayaH // 70 // nihanyate yadA rAjJA, tadA'smAkaM mahItale / ayazo bhUpateH nindA, jAyate jIvitAvadhi // 71 // priyatA kIdRzI rAjJaH, zreSThino'tyAdaro'pi san / prabhoH parAGmukhIbhAvaH, kimayaM hi bhayaGkaraH // 72 // ayuktaM vihitaM kArya, bandhudattena dudhiyA / paropArjitavittena, prabhutA'tmani nizritA // 73 // na doSaH ko'pi rAjJo'sya, sthitasya nayavarmani / kadApi zreSThino mokSe, bandhudatte dhruvaM mRtiH||74 // ityA'pRzya ciraM lokairvijJataH sa mahIpatiH / zreSThI prabho ! na sAmAnyo, mAnyastvadrAjakarmasu // 75 // tadasya pauravijJaptyA, svAminmokSo vidhIyatAm / nAstyanyAyaruciH kAcina, zreSThinastadajAnataH // 76 // bandhudattauradaNDaM, labhate yadi tadanaM / gRhItamanyadIyaM syAdavazyaM kSayakAraNam // 77 // kintu bhrAtRdhanaM tveka-pitRkatvAtparasya na / tadasya saGgrahAnnaiva, nigrahAyocito'payam // 78 //
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadatta caritram dazamo'dhikAra: AjIvikA'pahAreNa, bhavatA'yaM niyamyatAm / dhanaM bhaviSyo gRhNAtu, yathAlikhitamaJjasA // 79 // tannizamya prajApAlaH, kRpAlurvidadhe tathA / nayena pauravijJaptastayormokSo'bhavad yathA // 8 // bhaviSyadattamA''bhASya, pauramelApakastataH / zreSThinA bandhudattenA'nyo'nyaM cakre susaGgatiH // 81 // dhanaM lAtvA vane mukto'parAdhaM taM kSamasva bho / iti paurajanAdezAdbhaviSyo bairamatyajat // 82 // bhaviSyena dhane nIte, yathA likhitamAlaye / zreSThinA'jAnatA pRSTho, jyesstthmnurnuunbhaaH|| 83 // kanyApANigrahamahaH, kAryate cena tvayocyate / tenA'pyuktaM sArthalokamApRcchayeSTaM vidhIyatAm // 84 // vaNikuputrAstena pRSTAH, mocuH sArthAnuyAyinaH / ko vivAhaH kimautsukya, bandhudattasya kiM tathA // 85 // bhaviSyadattakAnteyaM, subhagA'sti pativratA / rakSitaM zIlamanayA banayAttanayAttava // 86 // etasyAH zIlamAhAtmyAlIlA kiM varNyate nraiH| yatsarairapi sAnidhyamudadhervidadhe'ntare // 87 // bandhudatto durvikalpAtAM jajalpa mahAsatIm / tadaiva jalaveH kSobho'bhavadbahanabhAvat // 88 // sAMyAtrikeSu pazyatsu, bhayAtaralitekSaNam / niryAmakeSu nazyatsu, jAte kalakalArave // 89 // kapotpotavatpote. divaM prApya bhramaM gate / sagate jaladherlolakallolAnAM gaNe miyaH // 9 // etasyAH zIladhairyeNa, jaladevatayA kRtA / upadravopazAntioka, janavismayakAriNA // 91 // mAtaH kAtaralokaM tvaM, potabhAbhayAdiha / rakSatAdakSatabrahmA'smAbhirityuditA satI // 92 // 78
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadatta caritram 79 dazamo'dhikAra yadi me nijabhartAraM, vimUcyA'parabhUspRzaH / smarAzayena na sparzastadA'stUpadravakSayaH // 93 // vacanAdeva devasya, sAnidhyAdahanAvalI / pavanasyA'nukUlatvAt, kUlamadheH samAzrayat // 94 // abhuJjAnA'kRtasnAnA'smAkamatyAgrahAtpathi / abhuktauSadhamAtra sA, tapaHsaMyamazAlinI // 95 // na kenacijjahAsoccaiH, prekSAMcakre mahItalam / antastApAda galavASpA, ninAya samayaM svayam // 96 // kumArIti striyA'bhANi, kayAcidapi tad giram / zrRNvatI kimapi pAha, nottaraM sA mahAsatI // 97 // praznAduttaradAnAdvA mA'bhUdA''lApapApataH / sAmAnye janasaMsarga, ityasyAtsA niruttarA // 98 // vaNiputroktavRttAntamA''kA'tiprakopavAn / zreSThine bandhudattasya, bandhAyA''diSTavAnnRpaH // 99 // abhyetya tvarayA kruraiH, zUrairvadhvA ubhAvapi / aho duzceSTitaM kASTApannaM duSTasya matpure // 10 // ekAparAdhavAn bhUpaiH, soDhavyo gADhazAsanaiH / punarNayavAn mUna, hantavyastyAjya eva vA // 101 // yataH- sthAnaM sarvasya dAtavyaprekavArA'parAdhinaH / dvitIyapatane dantA, vaktreNApi vivrjitaaH||1.1|| sAkSepa to nicikSepa, vepamAnau mahApatiH / kArAgAre tataH pauraH, punarAsIdbhayAkulaH // 103 // aho kimetatsaJjAtaM, mocitAvapi bandhanAt / vyasanaM punarapyAptI, pigenAM karmavikriyAm // 104 // zrutvA bhaviSyadatto'pi, gatvA rAjakulAntare / bhUpaM vijJapayAmAsa, prasaGghato vimocaya // 105 // vArtA'pyasau pApAtraM, matkulasya kalaGkakRt / kRtAparAdhe sumanAH, saujanyaM tanute sadA // 106 //
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadatta caritrama ekAdazamoDa KAdhikAraH 80 ityevaM vacanaiH sudhAdhimadhuraiH sambodhya bhUvAsavam / vizvAnandanacandanAtizizirairAmocayattau punaH / sanmAnyaH kamalAsutaH zrutakathA''lApeSu dhIraistataH / mApAlasya nayaistathArthavinayaiH prAptaH parAM prauDhatAm // 107 // iti zrIbhaviSyadattacaritre zrutapaJcamImAhAtmyapavitre mahopAdhyAyazrImeghavijayagaNiviracite dazamo'dhikAraH atha bhaviSyadattacaritre ekAdazamo'dhikAraH yatsevA'nubhavAzcandro rAjA'bhUnmaNDalAdhipaH / dvijA'dhipo'pi sa zivaM, deyAzcandramabhaH prabhuH // 1 // muktena bandhudattena, smaratA hadi vibhiyam / maMsUpave kSudra-vArttayA nAgaro jnH||2|| tathApi zreSThisambandhAnna kenA'pi nyavedhata / jAyamAne'tikaSTe'pi nRNAM klezAtparasparam // 3 // caraNachannasaJcArAt, pure janapade nRpaH / paritazcaritaM rAjanIteAtuM samaihata // 4 // kaH kiM karoti kiM kenA''nItaM bhIto'tra ko jane / kasya kasmiMzciraM rAgo, dveSo pA kaH paro nijaH // 5 // ityAcA'vedituM rAzA, preSitA viSayAntare / carAH paricarantastat, zazaMsuH paraceSTitam // 6 // yataH--gandhena gAvaH pazyanti, brAhmaNAH zAkhacakSuSA / gharaiH pazyanti rAjAnazcakSuAmitare janAH // 7 // rAjadhAnyAM janaH sarvo, vaimanasyaM vyagAita / roditi vyAptaduHkhena, kAmaM niHzvasiti prabho // 8 //
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritrama ekAdazamoDa dhikAra sthAne sthAne kRtAsthAnaH, kiJcinmantrayate janaH / krayavikrayakarmANi, nopakrAmati sAdhitum // 9 // hAhAkAraparaH pauraH, sundaraM bhUpurandaram / vijJApayAmo yadvA naH, sthAtuM no zakyate pure // 10 // vAtI caramukhAt jJAtvA, janamA''havannRpaH / lokanyAkulatA kiM bho ! mayi rAjani jIvati // 11 // tiSThantu sukhinaH sarve, krayavikrayakarmaNi / mayuMjatAM mahotsAI, nA'haM kasyA'pi duHkhakRt // 12 // tuSTapaurastadA''caSTa, nRpavAkyasudhAzanAt / bandhanAt zreSThino lajjA, pAtitA bhUbhujA vRthA // 13 // sanmAnyatAmayaM vRddhA, prasiddhaH sakale pure / zreSThI dhanapatiAtyA, mAktanasthitikarmaNAm // 14 // bhujiSya iva paurANAM, vinayI nayavedinAm / viziSyaziSyavatsevAM, bhaviSyo'yaM kariSyati // 15 // zreSThinA'nena sAmastye, jAne'sau janyazAlinA / purI prabhAsanIyA'sau, jagatIvAMzumAlinA // 16 // bandhudatto madonmattazcitasantApako nRNAm / asaktaM vyasanAsataH, klezakada dezavAsinAm // 17 // vaNikkule dhUmaketu-heturlokazucAM paraM / lAmpaTyena parastrIbu, ramate bAdhate puram // 18 // nirvAsyo'yaM tvayA''dezAda, dezAdasmArataH sukhii| sthAtA pure janaH sarvo, nirejanatayA'nayA // 19 // patipadya narendreNa, pauraloke visarjite / anivAryapravezogAdbhaviSyaH sa nRpAntike // 20 // mama vijJaptirekA'sti, yA cakAsti svarUpataH / bhavAnIva kumArI sA, gIyate'dyApi pUrjanaiH // 21 // mayoDhA manorUDhA, sA na mRdA kalAgrahe / premNA mRdAzayA'nUDhA, lakSitA veSavarjanAt // 22 //
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritrama ekAdazamoDa dhikAra sA samudrAzrayA dveSA, kulyA tulyA'pi sItayA / brahmaNA nirmalA deva ! RSitulyA prabhAsatA // 23 // madviyuktA na bhuktA'pi, pApinA bandhunA'dhunA / viDambitA'nRtairvAcA, prapaJcaizcaJcalekSaNA // 24 // asyAH parIkSA dakSAbhi-mRgAkSIbhirvidhApaya / yataH kalaMkakalikA, nonmiSet kalikAraNam // 25 // paNDitA sukRte zIla-maNDitA'khaNDitA ydaa| rajyate'syAM kulInena, mayA tad yujyate kule // 26 // lusAcArA vicArAnme, dhAryA bhAryA na sAmpatam / vedhA na bodhuM medhAvI, caritraM calacakSuSAm // 27 // yataH-ekaM vaktravilokanena vacanenA'nya paraM vibhrama-dhaMbhAstanadarzanaprabhRtibhirvyAmohayanti striyH|| ityevaM kuTilAsu kRtrimakRtasnehAsu tAsvapyalam / kiM re citta ! ratiM karoSi vimukhaM siddhayaGganAsaGgamAt // 28 // yuktamuktaM bhaviSyeNetyAdizannapatiH svayam / jayalakSmI parIkSAyai, candralekhAsamanvitAm // 29 // tAbhyAmapi kRtasphArADambarAbhyAM varAmbaraH / dhRtA'laGkAraNA''rambhAdrammAstambhAya sajjitam // 30 // te tatra gatvA bhuvane, parivAreNa veSTitAm / lalantI lalanAM vAkSyo-pacArAdevamUcatuH // 31 // aho te rUpalAlitya, lAvaNyaM puNyamadbhUtam / yUnAM dattakSaNe sAkSAdIkSaNe tava kaitavAt // 32 // pazyena bandhudattena, preSite svaH svarUpataH / bhiyaM nivedayatAM me. priyAyai satvaraM gate // 33 // gRhANa darpaNaM dAtpazya prANezvaraM nijam / pathyaM nepathyamAdhehi, gehini ! snehini piye // 34 // tavaiva bhAgyasaubhAgyAvandhudatto mahIbhujA / sanmAnito'yaM tvAmAtyumAtmA-yena tRNIkRtaH // 35 // kAtarAH kAtarAkSINAM, bhoktAro naiva karhicit / bhRzaM nayadarza matvA, bhaviSyastu tiraskRtaH // 36 // XXXXXXXX XXXXXXXXXXXX
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritrama ekAdazamo'. dhikAra vikalpairijalpaistvaM, nirvikalpa samAzraya / sacittaM bandhudattaM drAka, sAhasodhdhurakandharam // 37 // amuSya ziSyasaGkAza, bhaviSyaM rasavidyayA / tyaja nIrajanetre ! tvaM, pabinIva nizAkaram // 38 // ityAlApaM mahApApaM, zrRgvatI vRNvatI zucam / mukhamAlinyamASAya, dadhyAvAdhyAtamAnasA // 39 // chalinA balinA hA ki, bandhudattena nirjitaH / saralaH savalito vAcA, lalitaucityavAn miyaH // 40 // dhanena nidhanaM nItA'vatyanurAgitA [nIto'nuraktomatpati] bhUmi-bhUjopAttakIrteH kiM hA ! viparyayamagAt khalu // 41 // sthAne gatvA tadA''sthAne, jJAnenA'nuttarottaraiH / bandhudattaM tiraskRtya, pINayAmi priyaM girA // 42 // bhRkuTIbhaGguraM bhAlaM, tanvatI krodhadurdharA / vipRzyeti cacAlogra-locanA zocanA''kulA // 43 // vadhUrvidhUya lajjA sA, sajjaMkRtvA tanuM punH| vinizcitya mUrti rAjJaH, sabhAyAM pApa tApataH // 44 // bhUbhuje jayalakSmIH sA, cakhyau gatvA puro javAt / mahAsatImimAM pazyA'bhyAyAntImaruNekSaNAm // 45 // sehe na vA gandho'pi, parasya bhiyato'nayA / mahAsatyA hi santApaH, zApahetunirarthakaH // 46 // kampamAnAgharA roSAdhoSA doSAzayojnitA / bhaTAn karaTino'yAnvA, laGthyADagAt nRpAntikam // 47 // tarjayantI bandhudattaM, garjayantI krudhA'dhvanaH / varjayantI parAn dRSTayA''varjayaMtI nijaM patim // 48 // pralayAmbudhiveleva, durdarA kAlarAtrivat / dussahA spaSTamAcaSTa, ghig re durNayakAriNaH // 49 // durvikalpaprabandhena, sambandhamavimarzayan / andhaH kaM dharmamAvatse, re'dhamA'dhama devara ! // 50 // bhuje jayalA sA, sajjaMkalA tara vimRzyeti cacAloya, mINayAmi miya simagAva khalu // 41 //
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritrama ekAdazamo |dhikAra REEEEEEEEEEEEEXX priyAgamapratijJAyA, rakSAyai nottaraM dadau / tubhyaM sabhyamasabhyaM vA, na vAklabhyate [vAllabhyaM mena] kenacit // 51 // zvasurasya hRdAdazai, sparzAttvadvAkyavikriyA / duSkarman ! malinIcakre, niSkalaGkasya zUravat // 52 // zrRNvan giraM nRpastasyA, nirdambhAM zApabhItitaH / prasIdA'sminniSIda tvamAsane mauDhazAsane ! // 53 // zreSThinaH pAdayopa'STaH, sUnustena praNAmitaH / mApena madhurA''lApe-nA''zvAsyainA mahAsatIm // 54 // dezAnnirvAsito bandhu-dattaH saha nijAmbayA / punareSyasi cetpApa ! zira chetsyAmi te tadA // 55 // ityukyA taM ca niHsArya, zreSThinaM jyeSThamanunA / samaM samajalaM preSInmahIzaH svaniketane // 56 // nRpAdezArivala-pramukhaiH svajanaibhRzaM / bodhitA kamalazrIH sA, mene gamanamAlaye // 57 // bahumAnena maangglytornnaadimhotsvaiH| zreSThinA sA navodevA'nIyata svagRhaM tadA // 58 // gRhavyApArabhAro'pi, tenAropi zubhodayAt / tasyAM vazyAtmanA patra-zriyAM gAdAnurAgataH // 59 // tayomithunayozcittA'nurAgapratibimbanAt / aruNo'ruNabhAseva, sevyate'smA'stabhudhare // 6 // anUnAyAH priyamApti-pramodena mRgIdRzaH / bhUsaMjayeva niSkrAntaH, kAnto'bjinyAstiro'bhavat // 61 // sthAne sthAne sumanasAM, hasitAnAM sajAM bharaiH / jahAsa vAsavezmA'pi, dampatyormanasAmiva // 62 // liptaM malayajAlepairdhavalairvAsamandiraM / reje mithunaM vaktrendudvayajyotsnA''zayAdiva // 63 // bhavadattamutA moce, sakhyA kAMcanamAlayA / praguNIkuru kAmasya, dhanurvallI tarnu puraH // 64 // XXXXXXXXXXXXXXXXXRARROR
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ maviNyada caritrama ekAdazamoDa dhikAraH muvaMzajAM paraM vaktraM, saguNAM mutanostanuM / pazyan kodaNDabhItyeva, smaravazyaH piyo na kim // 15 // tavAMgasAmAdabhUSA, lakSmIrastu phalegrahiH / maNInAM svarNasAnidhye, vidheyA paridheyatA // 66 // sakhyA'pyudIritA sAkSAnmRgAkSI ciramajjanaH / snapitA candanAliptA''bharaNAni babhAra sA // 67 // yathAsthalaM vinihitairbhUSaNairvyarucattarAM / ArAmabhUriva mApta-nAnAkusumapAdapaiH // 68 // karAgurubhUmAtya, mRNAlepabhAjanaiH / sakoNa kusumaiH pAyanibhRtamaJjasA // 69 // tadAsavezma sampApya, dampatI tau niSIdatuH / palyA madatalAke kandarponmAdasAdarau // 7 // AliGgya maasnehaaiitnubhirydrsaambumiH| anyo'nyaviSasammAni, zamaryAmAsatuH kSaNAt // 7 // bhAvAM purAdiniSkAntI, daivAd durjanasAtau / nAmadrAM visasmAra, tadAhaM haMta lolupA // 72 // uttIrya vAhanAtsayastadAnayanahetave / bhavAna jagAma tenA'bhUdvirahopadravo mahAn // 73 // mRpAvAkyairasabhmena, dUSitA duHkhitA'pyahaM / tenA'sminna pure mandabhAgyA madadhikA hi kA // 74 // ityAlApemanaHzalyaM, patyurnAryA vyapAkRtaM, / tAbhyAM cumbanasAraH syAsiktaH praNayapAdapaH // 75 // tAmbUladAnairanyonyaM, miyaH praNayavArtayA / ciraM virahajaM duHkhaM, visasmaraturAzu tau // 76 // mAdhAH khedaM sanirveda, miye ! virhkaatre|| prApte narabhave puNyAdiSTayogo vizrumbhate / ' 77 // saMpadaH paramAtraM no, dUre syuH bhAgyazAlinaH / pinaSTi sarvA'niSTAni, yadi syAdarmasanidhiH // 78 //
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadacaritrama ekAdazamo' vikAsa CE vibhUtiyazcalA tadvad, dehasnehAdi vibhramaH / bhramamAtramidaM vizva, pratibhAti sacetasAm // 80 // nirAdhArasya kAntAre, mama muktasya bandhubhiH / sambandhaH kena ghaTitaH, samaM mRgIdRzA tvayA // 81 // punarvighaTitaH kena, kapaTena paTIyasA / yAnapAtraM vinA'mbhodherahaM prAptastaTa katham // 82 // bhavanti bhAvinA bhAvA, vibhAvAnAM parikSayAt / sAnidhyametya devAdervAde tatra yatet kaH / / 83 // mAmapyacyuta devezaH, mAg-janmasauhada smaran / mANibhadraM samAdizya, vimAnena samAnayat // 84 // evaM tanmithunaM punaH punarapi vyAmoha-vAkyairmanastanvAnaM rasasaMbhRtaM rtshtairaalinaithumbnaiH|| niHsandehamanehasA'timahatA, snehaM vahanmAnasaM / savyAsaM vilalAsa vAsabhavane saMdIpite dIpake // 45 // iti zrIbhaviSyadattacaritrajJAnapaJcamImAhAtmyapavitremahopAdhyAyazrImeghavijayagaNiviracite ekAdazamo'dhikAraH
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha bhaviSyadattacaritre dvAdazamo'dhikAra (vAdazamo' bhaviSyadana caritrama dhikAraH nityaM kuvalayA''nandI, dakSanAtimiyaH prabhuH / somaH zivasya tilaka, jIyAcandramabho jinaH // 1 // anyecubhUbhujA''mantrya, bhaviSyadattakaH sudhIH / premNA lepavilepena, ghusaNAnAM samarcitaH // 2 // tAM bhaviSyAnurUpA yAM, dRSTvA khyAtimupeyuSaH / tatraivA''haya satkRtya, patyurbhAgyamavarNayata // 3 // antaHpurapurandhrINAM, hINAM zreNI vimarzayan / tasyA rUpazriyA bhUpastatyAja karmamaJjasA // 4 // kAntA yenezI kAntA, kAntAre'pi vivAhitA / vAdinA'vadi ratnardiryasya vazyo suro'pyabhUt // 5 // yauvanena'nanyasAmAnyaM, tejorUpyaM parAkramaH / budivinayasaMsiddhiA, prasiddhiH sakale jane // 6 // bhaviSyadattamevaM taM, varNayantaM mahIpatiM / moktaM tilakasundaryA, gu madacanaM vibho ! // 7 // yuvarAja ivohaNDa, dordaNDaH kulamaNDanaM / caNDadyutirivA''bhAti, tejasA'yaM vaNigvaraH // 8 // guNA bardiSNavazvA'smin, dRzyante'nudinaM nRpa / asmAkamapi paurANAM, sarveSAM priyadarzane // 9 // tena tvadbhAgyayogyena, nararatnamihezaM / saMyatna rakSyate rAjya, niHsapanaM tadA bhavet // 10 // putrI sumitrA mAgeva, dattA'smai sA vivAhyatAm / tena sambhAvyate bhavyaM, tubhyaM cedrocate prabho ! // 11 // rAjanyajanyo naivA'yaM, tathApyasya vazaMkdA / nRpAH kRpANanilanAH, mANAkhANAya bhAvitaH // 12 //
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavinyadala caricama 8 bAdazamo' preSThinaM taM samAhRya, saMmatyA'ntaHpurasya sH| kRtamAlasatkarmA, vabhASe nRpapukvaH // 13 // dattA bhaviSyadattAya, tvatsutAya-vaNimbara ! / mutA mumitrA mAgeva, vayainaM tvaM vivAhaya // 14 // iSTa pRSThaM suvaidyanAdiSTaM nyAyyamidaM bhaNan / zreSThI saharte pAreme, putrapANigrahotsavam // 15 // jayamAlanirghoSaistoSairdAnAttayArthinAM / karamelApakaM cakre, dampatyoravanIpatiH // 16 // hastInAM zatamacAnA, sahakhamayutaM punaH / prAmANAmadadAttatra, jAmAtre paatrvinnRpH|| 17 // kamalazrIrvahUtsAhAtkurvatI nyugmnakriyAM / putrasya savadhUkasya, sA svaM dhanyamamanyata // 18 // pajAmIvatamAhAtmyAtputreNopArjitA zriyaH / nirantarAya sarvatra, basatA ripusalame // 19 // adyApyudyApanaM nA'sya, jAtaM tadika mamattatAM / adhigatyeti sA caitya-kAraNAcadvidhi dadhau // 20 // namyAnyakArayat paJca, jinacetyAni bhaktitaH / uttazikharanyasta-kalazadhvajazobhayA // 21 // patrAvA'hatAM teSu, pratimAH paJcasamavyayA / nirmApya pakalyANyA, kamalazrIrapUpujat // 22 // chtraabhissekkaar--siNhaasmvibhuussnnaiH| puSpacorikAyukta-varNacandanabhAjanaiH // 23 // candrodayaiva paNTAbhiH, paJcabhiH pratimAItAM / agrapUjAM phalaiH satho, naivedyaiH sA vyacIkarat // 24 // jJAnopakaraNAnyeSAM, paTTikAdInyakArayat / rajoharaNamukhyAni, cAritrasAdhanAnyapi // 25 // ratnatritayamabhyarcya, sArmikAnabhojayat / pASA siddhpkaamn-shuddhodnghRtaadibhiH||26||
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritrama yAdazamo' RSINAM paramAnnAdi, bhaktyA vyaktyAdhya paJcazaH / supAtradAnamAtene, mene tatsaphalaM bhave // 27 // jJAnavAn zAnadAnena, nirbhayo'bhayadAnataH / annadAnAtsukhI nityaM niyAdhirbheSajAdbhavet // 28 // . sAdharmikANAM vAtsalyaM, kurvatI pativatsaraM / pUjA sakalasasya, tuSTuve divi daivataiH // 29 // yataH-ratnAnAmiva rohaNaH kSitidharaH, khaM tArakANAmiva / svargaH kalpamahIruhAmiva saraH parahANAmiva / pAyodhiH payasAmivendumahasAM sthAnaM guNAnAmasA-vityAlocya viracyatAM bhagavataH sahasya pUjAvidhiH // 30 // evaM gurUpadezena, saphalaM cakruSI dhanaM / varSe trivArAn saGkasya, paridhApanikAmadhAt // 31 // AdhAnaM yazasAM dAnaM, nidAnaM guNasampadAm / vasatyazanavastrAyaiH, sA sAdhUna pratyalAbhayat // 32 // ytH-cshii-synnaasnn-bhtt--paann-bhesjj-vtth-pttaaii| jaivi na pajjattadhaNo, thovApi yathociyaM desu // 33 // anyatrApi-dharmasya mUlaM padavI mahimnaH / padaM vivekasya phalaM vibhuuteH|| mANAH prabhutve pratibhUzca siddhe-dardAnaM guNAnAmidamekamokaH // 34 // pAtre dharmanivandhana, taditare podhadayAkhyApakam / mitre prItivivarddhanaM, ripujane vairApahArakSamam / bhRtye bhaktibharAvaI, narapatau sanmAnapUjApadam / bhaTTAdau ca yazaskara, vitaraNaM na kA'pyaho niSphalam // 35 // dAnaM paJcavidhaM mAhuH, munayo nayacakSuSaH / yathAvasaramAcarya, gRhiNA paJcadhA'pi tat // 36 // yataH-abhayaM supatadANaM, aNukampA ucikittidaannaaii| dunnie mukkho bhaNio-tinniya bhogAiyaM diti // 37 //
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritrama bAdayamoDa dhikAra ajJAnenA'pi zazakaH, kariNA rakSitaH purA / manuSyApurato badaM, paryAptabhavatA kRtA // 38 // prathamAdhyayane spaSTaM, SaSThAMge bhagadvacaH / jJAtvA'bhayapradAtRRNAmabhayaM sarvato bhavet // 39 // khalo mAliputro'pi, rakSitaH zotalezyayA / vIreNa paJcamA tat, tejolezyA parijvalan // 40 // rakSaNIyAstataH sarve, jIvA'jIvA tu bhAvanAt / dayAlubhistato'mAri-paTaI sodghoSaNAt / / 41 // sthAvaraM jaGgamaM ceti, satpAtraM dvividhaM mataM / sthAvaraM tatra puNyAya, prAsAdapatimAdikam / / 42 // jJAnAdhikaM tapaHkSAmaM, nirmamaM nirahaMkRtim / svAdhyAyabrahmacaryAdi--yuktaM pAtraM tu jaMgamam // 43 // zAstrAntare-uttamapattaM sAha, majjJimapattaM ca sAvayA bhnniyaa| avirayasammadiTThI, jahannapattaM muNeyavvaM // 44 // sAdhudAnacaturbhaGgI, pAtrabhuktyorvizuddhitaH / pApazci paJcamAGge'sAvaSTame zatake zuciH // 45 // punarapi-pavitraH puNyAtmA parigalitapApavyatikarastaponiSThApAtraM nirupamazamazAnavasatiH / kRpAluH kandarpakSapaNanipuNo nispRhamanA, munimUnoM dharmaH svayamiha samabhyAgata iva // 46 // navaguptisanAyena, brahmacaryeNa bhUSitAH / dantazodhanamAtre'pi, parasve vigtspRhaaH||47|| kRtakAritAnumatimabhedA'bhavajitAH / mokSakatAnamanaso yatayaH pAtramuttamam // 48 // prazAntatanuvAkacittA, bhaikSamAtropajIvinaH / ratAH parahite nityaM, yatayaH pAtrayuttamam / yugmam // 49 // samyagadarzanavantastu, dezacAritrayoginaH / yatidharmecchavaH pAtraM, madhyamaM gRhmedhinH||50||
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadatta-4 caritrama bAdazamo. cikATa samyaktvamAtrasantuSTAH, vratazIleSu nispRhAH / tIrthaprabhAvanodhaktAstRtIyaM pAtramucyate // 51 // tataH zrIzaGkapuSkalpAdibhiH zrAddhavarairmiyaH / zrIpAkSikadine sarva-sAkSikI bhaktirAdadhe // 52 // bhagavatyAmidaM vyaktaM, zrUyate paramAgame / iSTabhojanadAnasya, pauSadhamatipAdanAt // 53 // paSThAne svagurozvAruvarNanA''karNanAtkRtaM / sudarzanazreSThinA'pi, mAna pIThAdidAnataH // 54 // upAsakadazApi, sadAlaputra vaattike| bhagavadvarNanAtpITha-phalakAdi samarpitam // 55 // kIrtidAnamidaM moktaM, kIrtanAdaIto guroH / sAdharmikacaritrAderna punaH svasya kIrtanAt // 56 // yataH na dadyAd yazasA dAnaM, nobhayatrotrApakAriNe / na gItanRtyazIlebhyo, hAsakebhyazca dhaarmikH|| 57 // dayAvAtsalyamaucitya, guNajJAnamudAratA / dharmAstikyaM ca dAnasya, mUlakAraNapazcakam // 58 // cittaM vittaM ca pAtraM ca, sukSetraM karmalAghavaM / pavitrapAtradAnasya, mUlakAraNapaJcakam // 59 // AnandA'zruNi romAJco bahumAnaM priyaM vcH| kizcAnumodanA pAtradAnabhUSaNapaJcakam // 6 // anAdaro vilambazva, vaimukhyaM vipriyaM vaH / pazcAttApazca paJcA'mo, sadAnaM dUSayanti hi // 61 // niSedhayanti ye dAnaM, vRtti vidalayanti te / iti sUtrakRdakoktene kArya dAnavAraNam // 62 // saptamAGge'nyatIrthAnAM, yada dAnasya niSedhanam / paJcamAGge'pyavirata-dAnaM tatpApakarmaNe // 63 // anyatrA'pi kupAtrAya, dAnAdazvagajAdayaH / jAyante tena no pAtraM, vinA dAnaM pratIyata // 64 // yataH-paratitthiyANa paNa maNa ujjJAvaNakaNaNa bhattirAgaM ca / sakAraM sammANaM, dANaviNayaM ca bajeI // 65 // SONACLEOXXXXXXXXXXX
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadatta caritrama dvAdazamo' dhikAra ityuktyA paratIrthebhyaH, pArthasthebhyazca kaithana / dAnaM niSidhyate nyAyyaM, naitatkvA'pi sumedhasAm // 66 // rAjamaznIyake kezi-svAminA bhaNito nRpaH / ramaNIyo bhavan pUrva, mA bhUH pazcAttadanyathA // 67 // tathA ca dAna sarvatra, kRpaNAtithiyAcake / upadiSTamataH sUtrAbhimAyaH prAyazo'styasau // 68 // gurubuddhayA na tadAnaM, kAryamAvicArya tat / anukampaucitIbhAvAdAnaM vArya na kutracit // 69 // yadAnaM karuNaucitIbhiraniza, deyaM budhaizyatai-statkuryAdvahudhAnya saMpadudayaM sAmAnyameghAmbuvat // 67 // saGghAndhau zucipAtrazuktivu punaryanyasyate svalpama'pyetatsvAtijalopamaM bhavabhRtAM manye phalaM mauktikam / / 68 // varSan kSArArNave'pyando, muktAtmA kyApi jAyate / satataM dadato dAtuH, pAtrayogo'pi saMbhavet / / 69 // sarveSAmeva jIvAnAM, yathA rakSA vidhIyate / tathaiva sarvajantubhyo, dAnaM nirmalayA piyA // 70 // yataH-na kayaM dINudaraNaM, na kayaM sAhammiyANa vacchala / DiyayaMmi vIyarAo, na dhArio hArio jammo // 1 // evaM gurumukhAt zrutvA, sudatI dadatI satI / dInAnAthA'paTana jaina, zAsanaM modabhAvayat / / 72 // zubhadIrghAyuSo hetuM, matvA mRSTAzanAdibhiH / sthAnAzravaNAt sAdhana, sA rAgAt paryatoSayat / / 73 / / paramAnnAdidAnena, zAlibhadrasya vaibhavaH / sukhabhakSikayA nandiSeNo'bhUdrako vaNik // 74 // yatInAM pAnadAnena, ratnavIro'pi dhIradhIH / rasatumbakasammAptyAbhujadrAjyasaMpadaH // 75 // evaM sarvANi paNyiArAdhayantI tapojapaiH / dAnarudyApanaiH kalpa-vallIkalpA babhUva sA // 76 / / SXE.XXXSEXEEEEEEEEEXra laya
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAdazamo' bhaviSyadacacaritrama 93 dhikAraH anyeyuH putramAmanya, bhASe kamalazriyA / smarantyA pUrvasantApa, bharturSikaraNAdikam // 77 // rAjAjhayA piturmAtuH, preraNAdahamAgamam / gehe snehena hInA'pi, pituH sthAnAptayai [ye] tava // 78 // kulamaNDanameva tvaM, sevasva pitaraM nijaM / vaMzaM nandayatu putraijainadharma samAcaran // 79 // ramastra kAntayA sAI, yathecchaM rAjahaMsavat / vatsa ! duHkhamabhUdetayat tvaM nAptaH piturgraham // 8 // dharmaprasAdAnme duHkhaM, vilInaM tava bhaagytH| yAsye'haM paitRgeI sA, bhaNantIti yayau ttH|| 81 // varbhaviSyA ziSyAvata, tAM viziSyA'nvagAt gRhAta / kiM karoSi ruSA tyavatvA, mAM ka gantA'si he'mbike / / 82 // yadyAkArayitA bhartA, mAM sAdunayamAdarAt / tadA tayA sahavA''vAmeSyAvo mAtarAgrahAt // 83 // savadhakA'vadhUya svAn, kamalazrIharegRhe / prAptAM tAM tanayAM lakSmIrvIkSyAntarmumudetarAm // 84 // pazramAtuH padolagnA, bhaviSyA sA'pi tAM kSaNAt / kareNodaMcitAmUce pUtaM sampati mejaNam // 85 // [patyuvirahadAhena, dagdhA durjanapIDitA / zolarakSA tvayA nitya, tatparIkSA'dhunA kRtA // 86 // nRpAsthAne supAvitrya, vRtAntaM prApya svapatiH] / ranjito nirjitaH pApI, durjano bandhudattakaH // 8 // zreSThinA mAtahatena, bhaviSyo'bhANi putra ! he!| mAtuH svabhAvamuttazyA'vazyaM vazyaMkaraM nRNAm // 88 // tvayA mayA vA kenApi, nA'parAdA na kopitA / svaM vadhUM samupAdAya, gatApitagRhe katham // 89 // AhUya bhUyaH saujanya, manyamAnena bhUbhujA / prApitA sAdaraM gehaM, tadvAgapi na mAnitA // 90 //
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritram dvAdazamoDa dhikAra: kara kiM karttavyamato vatsa ! buddhimAn vinayI nayI / nA'nyastvayA samo vaMze, mAdhAnyadhanavAn mama // 91 // zrutvA kAJcanamAlA''ha, zreSThin ! smarasi kiM na tat / naiSkAraNaM gRhAdeSA'ahAnniSkAzitA purA // 92 // asyAH saubhAgyamuhAlya, mAnaM nirmathya durgirA / rUpavatyanuraktena, pApitA vyasanaM tvayA // 93 // anayA dInayA kA'pi, zIlalIlA na khaNDitA / citte sapalyA te zaGkA, liptA tAM ko nivArayet // 94 // daivAdbhUpatinA vezma-svAminI vihitA hitAt / svaputrasya guNotkarSAna, mAninI nA'mucat zucam // 95 // tat jJAtvA zreSThinA poce, yuktaM kAJcanamAlayA / bhaNitaM yena mAninyA, mAnameva mahaddhanam // 96 // tadvimRzya mithaH prAptau, tAtaputrau hareham / tenA'pyAsanatAmbUla-dAnAdyaiH samupAsitau // 97 // jAmAtrA zreSThinA zvazrUlakSmIrlakSmIrivAganI / praNamya bhaNitA ruSTA, duhitA kena hetunA // 98 // pUrvasmAdaparAdhAnme, yadi roSaM dadhAtyasau / tat kSantavyamidAnI drAk, ghig mAM vyAmUDhamAnasam // 99 // etasyAstanayenedaM, kulaM prakhyApitaM bhuvi / etayA ruSTayA vicaM, zUnyaM manye'hamAtmanA // 10 // prAk sambhrameNa kenApi, vinayAdiguNAnvitA / suzIlA mayi bhaktA'pi, kopitA'jAnatA mayA // 101 // idAnIM jJApito vArtAmahaM kAJcanamAlayA / kRtAparAdhaH soDhavyo, mama sanmukhamIyuSaH // 102 // tato vihasya sA lakSmIH, kiM vRyA khidyase hRdi / jAmAtaH! kAtarAkSaNAM, svabhAvo hIdRzo bhavet // 103 // mRduvAcAbhiH santoSya, neyA'sau tanayA gRhe / duSkRtamanayA pUrva, tajjanyo'yaM parAbhavaH // 104 // EXERIESXXXXXXXXXXXX
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritram dvAdazamo'dhikAraH duhitA pihitA''syA'pi, raho nItvA tayA bhRzam / zikSitA'bhyAgate patyau, mAnaM saMvRNu sAmpatam // 105 // bodhitA sarasA''lApaiH, saravyA kaacnmaalyaa| ekAnte kAntamAnIya, kamalA parimIlitA // 106 // anyo'nyasnehasampUrNA''lApairAbhASya dampatI / vininyatuzcirAnmanyumucitAcaraNodhatau // 107 // masAdya sayaH kandarpa-prasarpadvANasannibhaiH / kaTAkSairikSyamANAM tAM, zreSThI movAca sAdaram // 108 // bhadre ! kSudravacobhistvaM, mayA'tropadrutA bhRzam / nA''yAsi yadi me gehaM, tadA me nAstikaM janam // 109 // ityuktvA pAdayolagne, dayitA hRdayezvare / kamalA hRdayAnandAdAlalApa savimramam // 110 // jIvitaM me tvadAyataM, kiM karoSi ThyA'dhunA / cAhani jIviteza tvaM, vastu loke na te param // 111 // dampatI milito matvA, lakSmIrmuditamAnasA / jAmAtaraM vrairbhojy-bhojyaamaas satvaram // 112 // bhaviSyadattaM dauhitraM, satkRtyAbharaNAdinA / kamalAM meSayAmAsa, sotsavaM sA svamandire // 113 // bhaviSyA'pi suziSyAvattayA samamupeyuSI / mAvizadvAsabhavanaM, kamalA'nujayA tadA // 114 // kAmAcyavasAyenA'laGakRtaM vAsamandiram / sajjIkRtya snuSAM pAha, yAhi vatse piyAlayam // 115 // . sA'bravIdamba ! me kArya na kiMcitpatisAme / anyAsaktaM pati kA vA, kSamAkartu rasonmukham // 116 // tayA'vAci sudhAvAci, piye ! kiM mAnakAraNam / vatse nopAnaho tyAgaH, sAmpataM nAgate jale // 117 // prabodhya vacanairevaM, preSitA kamalazriyA / bhaviSyA'pi priyAvAsa, jagAma kAmalAlasA // 118 //
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadacacaritram kA te viSaNNatA // 12 viSAdaH ko'tra yuSyAsAsAkulA / krIDitAni vilokya tAM bhaviSyo'pi, mAha kiM paGkajAnane !| viSaNNA dazyase jAte, sampUrNe'pi manorathe // 119 // saiSA mudrA sa evA'yaM, palyaMkastulikA'pi sA / daivAtsaMgamanenA'trA'vayoH kA te viSaNNatA // 120 // dvAdazamo' dhikAra: patyu camimAM zrutvA, pAha sA sAhasAkulA / krIDitAni ciraMvAni, dUre santu kimaashyaaH|| 121 // viSAdaH ko'tra yuSmArka, jAmAtRNAM mhiipteH| vihasya jalpane patyurmamAyA''stAM savismayAt // 122 // mumitrayA samaM bhogAn , sAmpataM tvaM samAcAra / kAlAntare punarnavyo-DhayA mRgaHzA vazA // 123 // evaM vihasyamAno'yaM, bhaviSyaH smaraziSyavat / snehAlApena sambhASya, tAM jagau nijagauravAt // 124 // piye ! kiM kAtarA citte, durbhAvanAmunA'dhunA / tvadRte yadi me bhAvastu svabhAvo'stu me zunaH // 125 // tvAM vimocya mumitrAyAM, ramaNe ramaNasya me| zapayo'tra vinirgeyaH, preyisi zreyasaH sphuTam // 126 // tyajAM'ntyajavadenaM tanmAnaM mAnini dUrataH / labhyate puNya yogenA'nyA strI doSo na me manAk // 127 // yathA yathA syAdvibhavadirmama zubhodayAt / tathA tathA tavaivA'yaM parivArassamedhatAm // 128 // iti prItyAlApAdupacitamanorAgavazataH, svato vRtta tairiva ratazatairnivazya virtaiH| tayorjAyApatyodharitamasakRdvIkSitavatI, saraH zrImAtaH kiM kamalabadanA hAsamatanot // 129 // iti zrIbhaviSyadattacaritre zrutapaJcamImAhAtmyapavitre mahopAdhyAyazrImeghavijayagaNiviracite dAdazamo'dhikAraH .
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritrama trayorAmo' vikAra atha bhaviSyadakcaritre trayodazamo'dhikAraH tIthi-nakSatra-cArebhyo, yogAvA karaNAdapi / yatsevayA balI candraH, saH zrI candramabhaH zriye // 1 // itazca bandhudatto'gA, apamAnAnmahIpateH / zrIpotanapure mAtrA, sahA'mAtrakruceritaH // 2 // tatrA'sti pRthurAjasya, sUnuranyUnavikramaH / avanIndrAbhivaH mApaH, prtaapjilbhaaskrH||3|| bhaviSyArjitaratnAdi-dhanAdeko mhaamnniH| rakSito'bhUta purA bandhu-dattena zreSThimanunA // 4 // bhAbhRtIkRtya bhUpasya, taM maNi vilasaghRNiM / bandhudatto'vadaddeva ! zAzvataste jayaH svataH // 5 // tathApi varyase vArtA-zravaNAjayakAraNAt / ihA'sti hastinApure, bhUpAlAmApatirmahAn // 6 // tatra zreSThI dhanapatirbhaviSyastasya nandanaH / tenA''nItA guNaiH sphItA, murUpA kasyaciMtmiyA // 7 // ghAtena tena kasyA'pi, vizvastasya dhanaM bahu / AnItaM svargaratnAdi, tadbhogya te'stu vastutaH // 8 // iti tenaiSa vijJaptaH, kSitIzaH proktavAn nayI / ki koTikAkuTambe'pi, kaTaka ghaTakaM rUpAm // 9 // askhalan sa khalo'pyAkhyaducchRGalatayA giram / deva : bhUpasya tasyA'sti, sumitrA tanayA carA // 10 // rUpeNa rambhA nirdambhA, bhambhA smaramahIbhRtaH / zrutA yUnAM manaHstambharaNArambhAya jAyate // 11 // bhaviSyeNa svAparAdhAt, nayAya nayAtmane / mahIbhuje dhanaM datvA, pauraH sarvo vazIkRtaH // 12 //
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ X bhaviSyadatta caritrama trayodazamoDa dhikAra potanezo'bhyadhAtsarva-sAmantAn durjayAna raNe / yAtu tatra pure kshcinmdaadeshaanmdodhdhurH|| 13 // tAM striyaM tadanaM sarva, putrI bhUpasya pazyataH / raNAdvA karaNAnmaitryAH, samAnayatu satvaram // 14 // bhUpAdezAdezamukhyaiH, sajjIkRtya blaanvitH| citrAGgaH preSitaH sAta-dhairyavAn hastinApure // 15 // balavAcchalavAn so'pi, kenA'pyakSuNNavartmanA / tathA'vAsIdyayApuryA vizallokaina lokitH||16|| bhaviSyasya carai rAtrau, kathitaM zreSThinandana! / mAtaH satvaramevAtrA''gantA kazcidvalAnvitaH // 17 // taduktyA zIghramutthAya, bhaviSyo yAvadAyayau / nRpAsthAne bhaNannevaM, sAmpataM ko'pyupeSyati // 18 // na jJAyate svaH paro vA'zvavAraparivAritaH / purAntaH pravizaMsUrNa, kenA'pi na nivAritaH // 19 // zrRNvatyasya nRpe vAkyaM, dvAsthaH zIghramupAsthitaH / deva citrAMganAmA te, dvAre kazcidupeyivAn // 20 // pravezito nRpAdezAda, dvAHsthena tatkSaNAdayam / abhyutthAnasukhapraznA''lApaizca bahumAnitaH // 21 // nareza-deza-prAmAdi-praznastaM vArttayan nRpaH / pRSTavAn susthitaM vAcyaH, ko heturbhavadAgame // 22 // babhASe sa mahArAjaH, zrIpotanapurAdhipaH / avanIndrassadonnidraH, vairivAranivAraNe // 23 // vikramAkrAntadicakraH, zakravattejasAnvitaH / manmukhena nRpaH sa tvAM samAdizati sAtvikaH // 24 // mayA vazIkRtaH sarvaH, pUrvadezaH saparvataH / samudrAntIpajanmA, madAdezaM samIhate // 25 // bhallidarzanamAtreNa, kSobhitA bhillanAyakAH / palyA valyA iva phalAnyAsvAdante sasambhramam // 26 // SEXEEEEEEEEEEEX
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadatta caritrama trayodarAmoDa dhikAra REEKREEEEEEEEEEEE vairipcnndddordnndd-khnnddnaanmnnddlaagrtH| abhyamitrI bhavedyo hi, kSatriyaH ko'pi nAsti saH // 27 // sAdhitAH sakalA dezAH, AdezAnveSiNo mama / narezAsta bhayAvezAtkampante saMjJayA'pi me // 28 // caturaGgabalairyukto, mukto dezajighRkSayA / nanditaH pRthivIpAlo, ramate svecchayA bhuvi // 29 // tasya sAhAyyadAnAya, muktvA tvaM svIyabAhinIm / kurujaGgalarAjyaM tvaM, kuru niHzaGkacetasA // 30 // avehi matmasAdaM taM, yadadaNDaste na mArgitaH / tavA'smAkaM pUrvajAnAM, yato'bhUtsauhRdaM dRDham // 31 // anyacca zreSTiputreNa, nItaM strIratnamadbhUtam / dhanaM ratnasuvarNAdi, bhogyaM bhUmibhujAmaho // 32 // . bhavatputrI sumitrAkhyA, khyAtA rUpAdibhiH gunnaiH|| tatsarvaM preSayasva, matkopA'gniprazAntaye // 33 // rAjJA nizamya tadvAcamAjJA'dIyata rahasA / purAdahimahodyAne sukhena sthIyatAmiti // 34 // mAtaH prativacaH samyaka, pradeyamiti jalpatA / utthAyA''sthAnataH kSoNI-bhujA mantro vyadhIyata // 35 // zrRNvantu mantriNaH sarve, sAmantA balazAlinaH / zreSThI bhaviSyastatsUnuH, sabhyA labhyAH svabhAgyataH // 36 // kIhak uttarametasmai, deyaM prAtarvimRzyatAm / ityukte bhUbhujA-lohajaGgaH kopAdabhASata // 37 // rAjan vyAjavatA'nena, vyAjahe moddhataM vcH| na yuktametadAsthAne, sthAne tadrasanAcchidA [daH] // 38 // ityAdhuktaM yathAyoga, dhArayan sa sudhIpaH / sAyaM citrAGgamA''yAtaM, sabhAyAM pratyavocata // 39 // citrA tava no doSaH, ko'pi dautyaM vitnvtH| paraM tvadIzaturvAcya, siMhadRga mArgaNAzraye // 40 // 3:3REEEEEEEEEEEEEEKREBERRRR
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritrama trayodadhmo |dhikAra 100 mArgaNIbhUya yatkizcinmArgayettanmahAzayaH / tasmai dadAti nA'nyasmai, yaH prerayati mArgaNam // 41 // ninasya dhanaM deyaM, nirddhanaspaDitasya ca / tad yena tuSyatu tava, svAmI tatraiva yatyate // 42 // dIyate'smAbhirityeva, kA taMtra prakRtirmatA / pratibhUmatyayo vA'tra, nistriMze cintyatAM hadi // 43 // nRpeNa bhaNite caiva, vAkye yuddhasamuccare / anantapAlaH mAvocat, sarva sAmAjikAnmati // 44 // mayA dRSTaH kSamApAlo, bAlabatpAlayan prajAH / kAlavatso kSamApAla: pratyarthiSu kadarthane // 45 // yaH pazcimasamudrAnta, prazazAsa mahItalam / durdarA ye dharAdhIzAste'pyasya vazavartinaH // 46 // kacchAdhipaH svaviSaya, pravizan kena vAryate / dAvAnala ivottAlaH, karAlakaravAlabhRt // 47 // na vigraho'munA sAka, sandhireva vidhIyatAm / yanmArgayati citrAGgo, vinA putrI pradIyatAm // 48 // svayaM mAdhyasthAmAsthAya, prekSyatAM kSitirakSiNA / ko narendraH kathaM kartA, sandhiyuddha palAyanam // 49 // yadi kacchAdhipo deze, pravikSyati balaiH samam / tadA bhaTAnAM maraNaM, pareSAM zaraNaM gireH|| 50 // yadi bhAgyavazAbhUmenAgamiSyati sa svayam / tadA'sya senayA senA, rasenA''ji kariSyati // 51 // viduSI mumukhI poce, mahiSI miyasundarI / asmajjAmAturAdAtaM. patnIratnaM hi kaH kSamaH / / 52 // vidyAnubhAvataH mApta, svarNaratnAdikaM dhanam / yAnapAtraM vinA'mbodhistIrNo yena mahAtmanA // 53 // yadyaduktaM tatmadAne, hAni patitejasaH / daivAtkAmarasAvezAtputrImapyarthayiSyati // 54 //
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritram 101 viyodazamo' dhikAra udvAhitA bhaviSyeNa, sA padeyA kimAtmabhiH / tasmAbhayAnna bhetavyaM, sattvamevA'valambyate // 55 // yataH-nidrAlasya sametAnAM, klIvAnAM ka vibhUtayaH / musatvodhamasArANAM, zriyaH puMsAM pade pade // 56 // vAvayena bhetavyaM, yAvadbhayamanAgatam / AgataM tu bhayaM dRSTvA, paharttavyamatitaH // 57 // [danAdanAgakepi ] jyoginaM puruSasiMhamupaitilakSmI-daivaM na daivamiti kApuruSA vadanti / daivaM nihatya kuru pauSamAtmazaktyA / yatne kRte yadi na siddhapati ko'tra dossH|| 58 // rAzA dhanapatiH zreSThI, pRSTaH spaSTamado'vadat / rAjannanaMtapAchena, yuktameva samIritam // 59 / / baNijAM hitamasmAkam , kAtarANAM pade pade / vipade kSatriyANAM tatejobhraMzAnmanasvinAm // 10 // yathA kazcin mahAkAmI, svAmIbhUyA'nyabhAminIM / aviditvA svatanayAM, bhuGkSaya bhogAn mayespavak // 61 // murate dhuryacAturyAcanmanastoSayiSyate / sA'pi tUSNIM sthitApRcchatkulaTA kAcanAlikAm // 62 // tayA'pi preritA dhUrta, jAraM saMgatya durSiyam / labhate sA phalaM yAga, anaMtokto'pi tAdRzam // 3 // jagAdanamtapAlo'pi, kopitaH zreSThina pati / na kArya bhavatAmatra, tulA lAlityazAlinAm // 64 // bhAvanti yodhAH krodhAndhAH, raNe ye'bhimukhA dviSAm / raNabhAradhuraM skanve, te vahante svatejasA // 65 // senAdhIzastvameteSu, sAvikeSu nivezayet / yuyutsAyAM mahotsAhaH, sAhasI nRpatirnayI // 66 // bhaviSyo'marSadardaSaH, mAha vyAhatabhUmikaH / kampayan bhittibhUbhAgAna, sadhvAnayanambarAntaram // 67 // MEANIXXXXXXXXXXXXXXXHI
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadatta caritram trayodazamo' dhikAraH 102 LSXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX kulakIrtivinAzena, malinIkaraNaM vcH| zAsanasya tvayodiSTaM, garvamudahatA bhRzam // 68 // vidyA vibhUtivinayaH, zaurya cAturyaceSTitama / nA'pekSante kulaM kvApi, labhyAnyetAni bhaagytH|| 69 // yataH--na zrIH kulakramAyAtA, zAsane likhitA navA / khaDnenA'kramya bhuJjIta, vIrabhojyA vasundharA // 70 // nA'bhiSeko na saMskAraH, siMhasya kriyate mRgaiH| vikramArjitasattvasya, svayameva mRgendratA // 71 // dhRtaH skandho mayA inta, vaNijA'pi mahIpateH / senAnyaM mAM puro dhatsva, nA'nya kSatriyapuGgava ! // 72 // niHsAryo'nAryadhIreSa, caravatpatipanthinAm / vibhyatsabhyanRgAM datte, bhaGgabuddhiM zucAkulaH // 73 // vicArya dhairyametasya, vihasya pRthivIzvaraH / vyAluloke sa sAmantAn, vadataH sAdhu sAdhviti // 74 // deva nA'yaM tvayA mAnyaH, sAmAnya ko'pi dhiidhnH| bhaviSyassarvazUrANAM, mUkhyastejovidhenidhiH // 75 // muuto vIrarasaH so'yaM, mahAskandho bhUjAbalI / senAdhyakSatvametasmin , samAropaya bhUpate ! // 76 // sAmantavacasA tena, nyastA'smin raNabhAraH / nyavezi senAdhyakSatve, sanmAnyAbharaNAMzukaiH // 77 // tamabhyadhAdananto'pi, kopA'rugitalocanaH / utkaTo'si bhaTo rAjJo, mAnitaH zreSThinandanaH // 78 // tadvAkye sudRDhobhUya, nA'haM sthAsyAmyahaM punaH / uddhariSye vacaHzalyaM, tvAM nihatya raNAGgaNe // 79 // ityuktvA garvasarvasva-parvataH sarvataH puraH / puraH pazyanmahAkopAdananto niryayau purAt // 8 // caturAcamRyuktaM citrAGga, vanasaMsthitam / saGgatyA''khyata sthitaH kiM bho, sandhistatsvAminA nahi // 81 // 102
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritram 103 trayodazamo' dhikAraH mumitrAyAH patizcakre, bhUzakreNa raNA'grimaH / bhaviSyastadvivAdena, nagarAnnirgatastvaham // 82 // gajaiIyavajaiH kozaiH, pUrNabhUrgIkaromi cet / bhaviSyaM tadupeSyAmi, pure sandhA'stu me hyasau // 83 // citrAGgastaM samudvIkSyA'nantapAlaM girIzvaram / tiSThantu sAmpataM bhUpaM, dRSTvA yAmItyabhASata // 84 // citrAGgo bhUpamapAkSIta, gatvA natvA'tha saMsadi / kathaM svAmI mayA vAcyaH, sandhinA vA visandhinA // 85 // rAjhoktamabhidheyAstvaM, nA'smAkaM bhavatA samam / adyApi dezasImAdevarasya vidyate manAk // 86 // nA''dade koza yA putrI, mAgitA tu tvayA punaH / puraiva sA bhaviSyeNo-dvAhitA dIyate katham // 87 // citrAGgaH saGgarArUDhaM, budhdhA gUDharuSA nRpaM / akAraNaraNaH ko'yamavadattamiti krudhA // 88 // utkSipan karavAlaM svaM, vAlayan zmazru roSataH / pratyuce kamalAsUnuH, kiM re vakSi yathA tathA // 89 // kiM bhUttAtta ivA''sthAne, nRpateH purataH sthitH| pravartase kuvA su, jIvan yAhi viduurtH||9|| rAjJaH sutAgrahamiSAd grahagrahilavattava / svAmI savilapannityaM, cikitsyo raNakarmaNA // 91 // uttiSThottiSTha re duSTo'pasArya subhaTairayam / ityuktaH zreSThiputreNa, citraanggo'pycltttH||92|| tAvanantAkhyacitrAGgo, gatvA stvrmuuctuH| pRthavIpAlanAmAnaM, yuvarAja sabhAsthitam // 13 // rAjan gajapurAdhIzo, garjan gaja ivonmadaH / daNDapracaNDadordaNDaH, prayacchati na kaJcana // 94 // tvatpakSasAdhanagirA'nantapAlo visarjitaH / tarjitastasya senAnyA, tvayA''diSTo'hamapyaho // 95 //
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadaracaritrama 104 trayodazamoDa vikAra tayogirA rUmA''viSTaH, puruSAnAdizcadA / mAdigjayayAtrAyai, dhRtotsAhaH sa sAhasI // 96 // utkaTa kaNTaka nItvA, badhdhA nayata taM nRpam / kurujaGgaladeze'pi, kuruta druta vaivaram // 97 // raNArambhAya bhambhA'pi, vAditA subhaTAstataH / prasthAnAya kRtArambhAH, celustejasvinaH samam // 98 // svanatsu sarvataH pozceH, nisvAneSu raNodhdhurAH / sindhurA durdaraghiyA, dhornnai?rnniikRtaaH||99|| dadhato madhurAdhArA, azvavArA mahaujasaH / nartayanto hayAn jammu-potsAhA ivaadhytH||10|| udAyudhAH pasayo'pi, kopAttAmrazo bhRzam / zazaMsurjayavAkyena, calanto vijayaM purH||1.1|| rajaturasturanominarjan gajavarasvaraiH / cacAla velAyogena, tataH sa balavAridhiH // 102 // janapadajanavaktrAdApatatsainyavAdi, narapatiratiroSA nizamyA'bhitAmpat / dhanapatisutamUrdhanyAdadhau paTTabandhaM, drutataramabhirodhuM tajjavaM sajjasainyaiH // 103 // iti zrIbhaviSyadattacaritrajJAnapaJcamImAhAtmyapavitremahopAdhyAyazrImeghavijayagaNiviracite trayodazamo'dhikAraH
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritramA 105 atha bhaviSyadattacaritre caturdazamo'dhikAraH caturdazamo' vikAra sammataH sarvakAryeSu, kalAbhRda yasya sevayA / rAjeti gIyate devAdhidevaH sa mude'STamaH // 1 // rAjJaH sUcarivA'sUnoranUno [rAjJaH sUnuriva zreSThimUH pUreM] gunnsmpdaa| senA'dhibhUH sa bhaviSyo, mukhyastejasvinAmabhAt // 2 // abhyutthAnAdisanmAnastena rnyjitcetsH| zeSAmivA''jJAM nizzeSAH, sAmantA mUrTina sNddhuH||3|| yuvarAjatayA lokaH, pratipede mahAbhujaH / yodhAnAmagraNIH kurvan , sazastrazramamanvaham // 4 // AjUhavannRpAdezAdIzAn sarvAn samantataH / yoddhakAmaH sphuradAmA, bhaviSyayuvarAT tadA // 5 // maNDalagrAmasImAdi-sanmAnarabhivarddhayan / caturaGgavalaiyuktAstAn raNArthamacIcalat // 6 // gamanAgamanairevaM, bhUpAnAM senayA saha / sAhasAdviguNotsAhAd bhUzakraH zakravadvabhau // 7 // calAcalatvAnnagare, gajAnAM sthavAjinAm / sahasraguNitaM sainyaM, matvA cakampire pare // 8 // bhUpAlaM bAlavatyoce, bhaviSyo vinayAtparaM / maduttamAGge svaM hastaM, nivehi guNasannidhim // 9 // yena kacchA'dhipaM kurve, hatvA rAjyadhanAdikam / kacchAvazeSa nAgnyena, tvadvipakSaM kSaNAdapi // 10 // yaH potanapurAdhIzaH, zrUyate balavAnalam / datvA taM tatpalaiH kAryo, dikpAlAnAM balimayA // 11 // abhyajigamiSu matvA, bhaviSyaM prabalaibalaiH / kacchadezAdhipaH preSIt, dUtaM pUtAzayAnnijAt // 12 //
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturdazamoDa |dhikATa bhaviSyadattacaritrama 106 svastizrIkaTakasthAnAdA''liGgya snehanirbharAt / kacchAdhipaH samAkhyAti, bhUpAlaM vinamacchirA // 13 // na kAryoM manasA roSastoSa eva samedhatAm / vayaM kAryAya nirdezyAH, prasthitA digajigISayA // 14 // vicitrabhedadUto'pi, gatvA rAjJaH sabhAlaye / dadau lekhaM sahallekhaM, tussttstdvaacnaannRpH|| 15 // bhaviSyadattayuvarAT , tadAgAtsaparicchadaH / tejobhiH kSobhitA'zeSazcAtravaH zauryazomitaH // 16 // vArayannazcavAraiH svai-ranyo'nya digvilokanam / alajhyo girivallohajaGgabhUpo'pyupAgamat // 17 // siMhavadurdharaH siMha-mallaH zalyamiva dviSAm / sUrakAntaH kAntipurAdhIzastatra samIyivAn // 18 // avepakaH pRthumatistathA'nyo harevAhanaH / arisiMho nasiMhazca, nRpatiH zatrumardanaH // 19 // ityAdibhirmahInAthaiH, kramAtsampUritA sabhA / tAM dRSTvA cakitacitte, dUtaH svAkUtamUcivAn // 20 // rudaM yuddhAya sannaI, kaccharAjena sAmpAm / tvayi snehavatA vairi-valaM krodhAccalAcalam // 21 // kurujAlabhakAya, vegAdAgantumutsukam / vinivArya balaM kacchA-dhIzastava miliSyati // 22 // asanairvasanaidetaM, satkRtya bahudhA nRpH| sArdhaM tenaiva sAmantAn , katicit prodacIcalat // 23 // garvataH parvatamiva, mUrta nAmnA'pi parvatam / lohajanapaM vairiniSkRpaM harivAhanam // 24 // tathA pRthumati sAkSAta, pRthu pRthulanejasA / pAhiNodvairivAhinyA, vinAzAya sa bhuuptiH||25|| kacchAdhipena saMyuktairebhiH paJcabhirudraTaiH / paJcAladezamadhyasthA, jagAhe vairivAhinI // 26 // XXXSIXSIXELILAXXIXIXERLIRILLER
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadatta caritrama caturdazamoDa dhikAra 107 zarAzari tathA''rebhe, raNastaiH paJcabhiH nRpaiH / purassarA yathA sarve, nezastatra dizo dizam // 27 // vaitAlavatsamuttAlo'nantapAlaH karAlahak / samApatan zarAghAtaiH, kRtastUrNa parAGmukhaH // 28 // kAkanAzaM nanAzoccai-zcitrAGgaH sAre bhiyA / bhaTena kenacitpANau, sakapANe nipAtite // 29 // rathAcUrNIkRtA vairibhUbhRnmanorathA iva / mAtAssthApitA vegAda, dUrAdeva viniryayuH // 30 // sAdiloke vinihite, zUnyAH jammuIyA rayAt / prapazcAt paJcabhUpAlaiH, ripusanyaM kathitam // 31 // aho mahotsavabhRtAM-bhAgyabhAjAM pade pade / sampadaH snigdhakAminya, ivA'bhyAyAnti sAdaram // 32 // yaH zatrubhAvAdA''gacchA, kacchapo vijIgIzayA / sa mitrIbhUya sAnidhyaM, vidave raNakarmaNi // 33 // nAsIrabhAmAkarNya, hstinaapurbhuuptiH| jaharSa harSadAnena, vavarSa knkainaiH|| 34 // jighRkSuH parabhUbhAgAn , bhikSuvatpotanAdhipaH / zuzoca locane kurvannuttAne bhayasambhramAt // 35 // pAhiNod dUtamAkUtaM, vinivedha mhiiptiH| na kAryaH kururAjena, raNaH kIrtinivAraNaH // 36 // zrUyate'sya mahAbhAgyaH, senAnItve nivezitaH / bhaviSyo'sti mahAbudiH, sadaiva devasannidhiH // 37 // senAnyA'nena kacchezaH, svacchabudayA vazIkRtaH / asmadvibhidha sadyo'pi, yudhyate'smadvalena saH // 38 // sandhi vidhAya tazIghra, kururAjen sAmpatam / paJcAlamamukhA dezAH, sAdhanIyA mamA''jayA // 41 // dutena gatvA yuvarAT, zApito nRpavArtikam / tenA'bhANi kathaM sandhiH, kriyate dAruNe raNe // 42 //
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritrama caturdazamoDa dhikAra 108 citrAGgo yadavajJAtaH, sumitrA'bhyarthitA ytH| niSkAzito'nantapAlo, yena zatrannati vadana // 43 // vimRzan balamAhAtmya, bhaviSyasya mhaujsH| kacchAdhipo'pi tasyaiva, yatate pakSasAdhane // 44 // nAsIraM sIravadbhagna, sAmantaistvarayA''gataiH / kartA rasena senAnI-najAne kIdRzaM raNam // 45 // tato vyAvRtya gaccha tvaM, bhUpAya vinivedaya / ityukto yuvarAjena, yayau dUtaH sasambhramam // 46 // taduktyA potanAdhIzaH, kSubhyanniva mahArNavaH / jagarna tarjayan zatranamuzcata sarvI svavAhinIm // 47 // vAhinIpUramA''sAdya, yuvarATzauryavAridhiH / tIrakSAniva rayAd, vipakSAnudamUlayat // 48 // tabIyarasasaMbhAraH, plAvitoDagAdadRzyatAm / kacchacakacchapaH sadyaH, kacchapaH samarAmbudhau // 49 // sAmantAn katicinmuktvA, yudhyamAnAnparaiH samam / jaladagai vilaGghyADagAta, yuvarAjaH svayaM punaH // 50 // hastinApuramAsanna, matvA saMmIlya vAhinIm / Agacchan dezalokaiH sa, jJApitaH kurubhUbhuje // 51 // saMnadyatAM paraM zUrAnna dUrAt paravAhinI / saGgrAmabhUmimA''mocyA'bhyAyAti puralipsayA // 52 // tvadIyA ye hi sAmantA, raNakarmaNi nisstthuraaH| taiH samaM yudhyamAnA'sti, kiyatI vairivAhinI // 53 // zrutvA satvamuktA'nyA''rambhA bhambhAmavAdayan / kArayAmAsa pRtanAM, sajA bhUpo'cirAcaraiH // 54 // celunjA dhvajAkampaiH, kampayanto ripuvrajAna / azvavArAH svavArasyopakramAya kramAdyayuH // 55 // dadhvanurvIryasaMvarddhi-bhAnasturyANi sarvataH / ahaMpUrvikayA sarva, nirIyunagarAdbhaTAH // 56 // 108
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritrama caturdazamo' dhikAraH nartayanto hayAn kecidvartayanto gajAn pathi / manorayAnivezasya, nodayanto sthAna pare // 57 // yantreSUNAM mahAghoSairghoSayanto raNakriyAm / jaDaM digambaraM kecidbhaTA, Asan rnnodbhttaaH|| 58 // bhaviSya yuvarAjo'pi, jinAcI viracayya sH| puSpairgandhaivibhUSAbhistuSTuve zakrasaMstavAt // 59 // gurunnatvA gRhItAzI-4cA vihitabhojanaH / pitRbhyAM kulavRddhAbhiH, kRtamaGgalakautukaH // 6 // sannadha gADhaM niyUMda-pratijJaH mAjhavadRDham / jainadharma smaran citte, dhyAtapazcanamaskriyaH // 61 // samAzcAsya janAn sarvAna, nagarA''rakSakAn tataH / sAvadhAnariha stheyamAdizanniti sAhasI // 12 // raNabhAradhurApaTTe, maulilIlA vibhAvayan / mandirAtsaparivAro, rAjamandiramIyivAn // 63 // hastigarjitamAtanvannabhIyAya vibhUSitaH / zakunairdhanyamAtmAna, mene tena sa moditaH // 64 // sabhAsInaM nRpaM natvA, mahattarakRtAJjaliH / varditontaHpureNA'yaM, maNimuktAphalAdibhiH // 65 // rAjJaH prasAdamAsAtha, manvaM kRtvA yathocitam / anvIyamAnaH sAmantai, rAjamArga jagAma sH||66|| puSpazeSAM jinendrANAM, mahattAmambayA tataH / daSacchI purakhIbhirjayavAcA'bhyanandhata // 67 / / viziSyasnehataH maikSi, sa bhaviSyAnurUpayA / zAntipasAdAtte'riSTa-zAntirbhavatu he miya! // 68 // dhavalIkuru zauryotya-yazobhiH sakalaM kulam / jitvA bhUjabalAcchan , jayalakSmI samAzraya // 69 / / badantI sudatImeva, dazA sambhAvayan muhuH / sumitrAM tAM navodRDhAM, sanmAnya ratisaMjayA // 7 // 109
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadacaritram 110 caturdazamo' |vikAraH bhaTairjaya jayetyuccai-dadbhiH kRtagauravaH / pauravagai samAvAsya, purodhAne sa tasthivAn // tribhirvizeSakam // 71 // abhyamitraM tamAkarNya, balaM potanabhUbhujaH / tasthau sthirataraM datvA, paTAvAsAn vanAntare // 72 // jaladurgamatikramya, balaM gajapure gatam / zrutvA te sarvasAmantA, saMkRtya raNamaiyaruH // 73 // adainyasainyabhAreNa, cakampe vasudhAtalam / matveti reNubhArega, sthagitaM vyoma satvaram // 74 // vyomni ruddha rayAcArAdbhAskaro'dRzyatAM yayau / manye tenA'bhavadrAtrizchalAyaiva durAtmanAm // 75 // bhUpaH pRthumatirloha-jaGgaH kacchAdhipastataH / paJcAlAdhipatiH senA-dhyakSaM taM ca praNemivAn // 76 // kacchAdhipaH sukhamaznai-bahumAnaH pramoditaH / pRSTavAn bhUpateH kopo, mayyabhUta kena hetunA // 77 // na me'trA''gamanaM deza-grahaNAya na yAtrayA / kintu potanarAjasya, sAhAyyAyaiva lajjayA // 7 // kurujAladezAntarmatvA vikAraNam / kururAjagurupItyA'yuvye tena samaM punaH // 77 // kururAjena yadvairaM, sa bairI niyamAnmama / yo mitraM kurubhUpasya, pazya mitraM mamApi tam // 78 // idAnImabhiSiktastvaM, svapade saMpade nRNAm / yadA''dizasi tatkArya, vArya vairUpyamanaptA / / 79 // bhaviSyastamayo mene, saujanyarasabhAjanam / sabhAjanamataH proce, aho maitrI sumedhasAm // 80 // sumuhUrtamathA''lokya pAlayanacalAM baleH / sa cacAla dviSAM kAlaH, kRpANaM pANinA vahan // 81 // lohajaGkanRpaH mAha, pattisainyaM puraH sthitam / nivAryatAmasya bhakke, zubhaM geyaM yazo na hi // 82 //
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritramA caturdazamo' dhikAraH tatpattayo gajabale'smAkaM, saMpasthite puraH / patantu nijaghAtAya, vijayastena bhUpateH // 83 // tathA''diSTe bhaviSyeNa, raNAgaNamito'vizat / ayodhyAbhUbhujA sAkaM, tatsenA''kulitA puraH // 84 // kSoNI hayakharaiH kRSNA-baniteva nakhakSAtai / kAmonmAdAya vIrANAM, rennunaa'sthgydishH||85 // RtusnAteva zUrANAM, zoNitaiH prasUtairdharA / anAlokyA'bhavatkhIva, citraM sA ca rajasvalA // 86 // ito dadhAve'bhimukhaM, kurusainya madodhdhuram / jAyamAne tayoryude, zarairAcchAditaM nmH|| 87 // svasvAmivijayAkAMkSA, naTairiva bhaTaimithaH / vaJcayadbhiH zakhaghAta, vidadhe gAtracAlanam // 88 // reNudhUma iva mAdu-rvabhUvA'mbararodhakaH / aMtarajvaladvIrajanakrodhajvalanasambhavaH // 89 // gajapAlA gajAjIvaiH, sAdibhiH sAdinastathA / rathArUDhAstu rudhiraistadA yuyudhire praiH||9|| bhArebhe raNasaMrambho, rambhAvaraNatatparaiH / zUrairadure svastrINAM, zaGkayonmiSitekSaNaiH // 91 // tayo|raraNaprekSA-cakitairiva tIvragaiH / haribhirjaladhestIre, ninye tatkSaNato rathaH // 92 // svasvasvAminidezena, nivRttAste mahaujasaH / zAntiH pravakRte loke, dvijezA'bhyagamAdiva // 93 // zUreNa dUre nikSipte, prabhAte tamasAM bhare / tacchikSayeva zUrANAM, punayuddhamajAyata // 94 // dhAvadbhira dhairutkSiptaH, parjanyatayA ripoH / garmadajalaplAvainila iva nirmame // 95 // bhUmiH pAMzubalAvyoma, jagAhe svardidRkSayA / sarvA'sistrIjanairbhUmI-talaM balavadAzayA // 96 //
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadana cAritrama 11ra caturdazamo' | dhikAraH svIyaH paro vA nAzAyi, subhaTaiH samarAGgaNe / krodhAndhairiva bhUbhAgAdutthite pAMzusaGkare // 97 // mahArAdvaktasaMsaktaH, svAmirAgaH sphuTIkRtaH / tathApi yazasA zvetA'mbararAjyamabhUnnRNAm // 98 // digambaramukhe dhUlI-pAtAnmAlinyamIyupi / samiti pratipalyA bhU-jehAsevADasibhAsanAt // 99 // jayazrIlAbhasaMzItAvubhayolayostadA / sannava vajrakarNo'gAdvarSan vANaiH payodavat // 10 // kRtahastatayA tasya, vihastA kuruvAhinI / vivarNA vihitA'dhuSTo, jayaH potnbhuupteH||101|| tadA''lokya sakarNatvAt, senAyAH kurubhUpateH / nRsiMhaH siMhavadgarjana, tatsaMmukhamadhAvata // 102 // dhanurvAnairakarNI tAM, senAM zrIpotanezituH / kurvan akANDakANDaughairvajakarNamathA'khalat // 103 // tayo jabalapekSA-vismitairvividhaibhaTaiH / nA''reme samarArambhaH, stambhamAprasauSThavAt // 104 // jyAM cakarI nRsiMho'sya, zaraprasaramocanAt / mudgarAghAtatazcI cakre tadravamaJjasA // 105 // vajrakarNanRpo roSAttaghAtAyA'simudvahan / pAtitastena kuntena, bhinnaH sadyo vyapadyata // 106 // siMhamallo'vilambena, lambakarNa jaghAna saH / yuktaM hi lambakarNasya, ghAte siMhasya na zramaH // 107 // patattubhaTakoTInAM, muNDairAcchAditA mhii| UhuH kasandhAna harayo, vipannasyA'pi saadinH||108|| cakraH khastayA kuntairyatraizca tomaraiH shraiH| ubhayoH sainyayorjajJe, preraNAdadAruNe raNe // 109 // Apatat sarvasambhArAta, kurusainya prabhorjayAt / potanAdhipateH senA, saMbhUyA'ruNadunmadA // 11 //
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattana caritrama catuIsamora vikAra zarAsAreNa sAreNa, kRtamAvaraNA camU / parAGmukhI babhUva drAk, kurubhUpasya pazyataH // 111 // raNAGgaNaM parityajya, prhaarjrjriikRtaaH| nirIyuH subhaTAH kecit, svIyasadmayiyAsavaH // 112 // tAn dRSTvA tumulo jajJe, kurujaGgalamaNDale / calAcalatayA lokAzcakAra vanasaGgraham // 113 // hAhAkAraM vitanvantaH, sakale hastinApure / anyo'nya kSobhayAmAsu-rbhayAnnAgarikAH janAH // 114 // nicikSipurgharAmadhye, dhanAni bhayasaMbhramAt / zirogRhaM samAruhya, tasthuH ke'pi savismayam // 115 // kArya vighaTitaM daivAt, papAta yadi vA nRpaH / sAmantAH pralayaM pApuraho devasya ceSTitam // 116 // bhanamAyAti kaTakaM, kAMdizIkamanAyudham / AtmIyamiti bhUpena, cetasA'cinti vibhramAt // 117 // sadyaH samAgatAn lokAna, papraccha bhayakAraNam / bhaviSyakuzalaM bhUyaste'pyAcakhyunarottama ! // 118 // sarvAbhisArAt saMnA, sAmantAH potanezinuH / yuddhena durddharAzcakruH, nyAkulAM vAhinI tava // 119 // nazyataH subhaTAna svIyAn, pazyanto vayamapyaho / dhanasvajanarakSAyai, sammAptAstvarayA puram // 120 // na jAnImo bhaviSyaH kiM, rAjan ! jIvati vA mRtH| sthitAH palAyitAH kiM vA, sAmantAste dizodizam // 121 // ucchaladhUlisambhArAdaMdhakAre mahIyasi / buddhirvicalitA sarvA, zuddhiH kiM kasya saMbhavet // 122 // ityaM tadvacasA zreSThI, puramAkArarakSakAn / Adideza pratolInAM, pidhAnaM kuru tad drutam // 123 // rAjA'pi dUtaM saMprepota, vatsa! vIro'si mA bhayam / vahasva mAmapi prAptaM, tvarayA'vehi saMyuge // 124 //
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadatta caritrama 114 caturdazamoDa dhikAra ityA''bhASya visaSTe'smin, dUte rAjA'pi varmitaH / pratiSThate purAt yAvattAvaktazciJcaro'bhyagAt // 125 // bhUpapAdAssamasAdAstiSThantu nagarAntare / jayastvadIyo sarvatra, janai?SayatAM pure // 126 // itazca sa bhaviSyo'pi, nazyamAnAM svavAhinIm / vIkSya sAmantalokAn svAn, moce'bhyucitavArcayA // 127 // nAsIraM nAzitaM kopAt, pararasmAkamagrataH / nocitaM tadiha sthAtuM, yuddhe bhAvyamudAyudhaiH // 128 // ityuktvA raNabhUbhAgamA''cakrAma sa rAmavat / bhaviSyastilakadvIpA'vanIpaH sAhasAddhasan // 129 // hastiskandhasthitenekSAM cakre tena mahIbhujA / anantapAlaH puratazcAlayan vairisainikAn // 130 / / dRksaMjJayaiva saMjJApyA''dhoraNaM sa mhiiptiH| tanmuktayantraguTikA-yogAda ghAtayati sma tam // 131 // tato jayajayAravaH, pracakre kurusainikaiH / AsannIbhUya sAmantAstato yuyudhire praiH|| 132 // sanabA'sahyasattebhenA''patantaM svasaMmukham / bhaviSyaM taM tathA'nviSya, babhASe yuvarAT tadA // 133 // tvadgotrA'nucitaM khetatkiM kArabdhavAnasi / lubdhaH sumitrAsaMbhoge, maraNAya raNAdarAt // 134 // yataH-anucitakArambhaH svajanavirodho balIyasA spardA / pramadAjanavizvAso, mRtyordvArANi catvAri // 135 / / tilakA zruvA, satvAzrayamanA manAk / vihasya pAha re mUDha ! sumitrAM kiM tRyehase // 136 // labhyate satyatejobhiH, sukRtasya sumedhasA / samIhitaM vasturatna, na dInastu bhavAdazaiH // 137 // tataH kruddhena yuddhAya, muktA tena zarAvalI / antarAle bhaviSyastAM, ciccheda vizikhAM kSipan // 138 //
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritrama vaturdazamo' vikAra sAkaM dhairyaguNenA'syA'lunAccApaguNaM punaH / bhaviSyaH svagarja rakSan , tatkRtA'sramahArataH // 139 // adhaH pravizya bhRtyena, bhaviSyanRpasaMjJayA / yuvarAjagajo straiNa-nihato nyapatad bhuvi // 140 // anyaM gajendramArohu~, yuvarAjaH kRtodhamaH / kuntA'dhobhAganirghAtAta, mRcchauM saMpApito'munA // 141 // kSaNena mAptacaitanyaH, khaDnenaiva jighAMsayA / dhAvamAno bhaviSyeNa, pAtito latayaiva saH // 142 // dUre kA'pyasiratasyA'dRzyo'bhUdudaivayogataH / nirasraH phalakAvRtyA, sa tena jagRhe rayAt // 143 // aho lAghavametasya, bhaviSyasya kalAbhare / raNakarmaNi kauzalyaM, niHzalyabhAgya jambhitam / / 144 // sUnuH potanarAjasya, yuvarAjo mahAbhujaH / kapotapotavattUrNa, jagRhe yena sAhasAt 145 // tataH kurubale jajJe, nRNAmutsavavaibhavam / potanezavale dainyAnmAlinyaM prasRtaM javAt // 146 // kurubhUpasya sAmantairlohajaGkAdibhibhRzam / prazaMsi dorbalaM tasya, bhaviSyanRpatestadA // 147 // tataH senAM samAdizyAgrAhayat kozavaibhavam / hAstikA'zcIyasaMyuktaM, zaktaH sa tilakAdhibhUH // 148 // vAdyamAneSu vAdyeSu, patatsu bandiSu sphuTam / sasainya stilakAdhIzaH, mAvizadvijayI puram // 149 // rAjJA'bhinanditaH pRSThe, hastadAnena nAgaraiH / mAbhRtaiH pUjito reje, sa tadA vijayazriyA // 150 // potanezasya sAmantA, nirutsAhAH parAjayAt / pratyAvRtya yayuH sarve, gRhite sainyanAyake // 151 // sAmrAjyavaibhavaH sarvaH, potanezasya nUtanaH / kurubhUpatinA jahe, kArAgAre nivezya tam // 152 //
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritrama 116 vaNikAnurvAraye pitari kRpate mAtulale, praddho vANijye dhRtaratiragAnnIrapitaTam / gataH sApalyena vyasanamadhAdrAjyakamalAM, bhaviSyaH prAcInaiH mukRtacaritaiH prAptavijayaH // 153 // iti zrIbhaviSyadattacaritre jJAnapaJcamImAhAsyapavitre mahopAdhyAyazrImeghavijayagaNiviracite caturdazamo'dhikAraH paJcadazamo' vikAra atha bhaviSyadatcaritra paJcadazamodhikAraH pratimAsaM dvijAdhIzaH, zUrAdapi paraM vasu / yatsevayA samAdatte, so'STamAIn mude'stu naH // 1 // vijayazriyamAsAdya, stUyamAno'ya mAgadhaiH / bhaviSyo vinayI rAjJAddharAjyA'dhipatiH kutH||2|| chatra-cAmara-palyaGka-siMhAsanamukhaM punaH / rAjyacinaM dadau bhUpo'nurUpaM zreSThisunave // 3 // jayamAlanAmA'smai, sindhurastanubandhuraH / bhaviSyAya dade rAjJA, turako raGganAyakaH // 4 // rAjyAGgAnyapi sarvANi, sanjIkRtya madattavAn / nRpaH snehAdasandehAta, yayecchaM dehabhUSaNam // 5 // pratApAttapanA'dhikya, bhaviSye'nviSya bhUbhunaH / pare'pi mAbhRtIca-gajasvarNAdivAstavam // 6 // mumitrA preSaNe bharnumandire sundarotsavaiH / gajAzvavAhanAdIni, jaamaatre'daanmhiiptiH||7||
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritram paJcadazamo' dhikAra sevyamAnaH sa sAmantaiH, priyAbhyAM saha solsayam / bubhuje vividhAn bhogAn, yuvarAjazriyA'nizam // 8 // lalanAyugalenA'yaM, lalan rahasi mandire / svamAtrA mAtRmAtrA ca, rAzyA''kArya nyavedhata // 9 // he vatsa! vatsalacite, sahase saha sevakaiH / bhuje rAjyadhuraM samyag , vahase mahasevadhiH // 10 // jayalakSmIstvayA ninye, pariginye nRpAGganA / deze pure ca sarvatra, sahasA''nandito janaH // 11 // bhUpaprasAdAsarvatra, kIrtiste gIyate janaH / tena harSavazAkurmaH, zarma dharma samanvitam // 12 // niya' yannRpAsthAne, bhaNitaM sarvasAkSikam / citrAGgo'nantapAlaca, zau niloM Thitau tvayA // 13 // sAmprataM tava sAhAyyAt, sarvatra nRpaterjayaH / lakSmIH prauDhataravAsti, hAstikA'cIyasamAt // 14 // tathApi nAsyA vizvAsaH, kAryaH kAryavicakSaNaiH / anityataiva saMcintyA, pamadA'nAdarAvi // 15 // yataH-zriyo vidyullolAH, katipayadinaM yauvanamidam / sukhaM duHkhA''ghrAtaM, vapuraniyataM vyAdhividhuram // durApAH sadgoSThyo, bahubhirathavA kiM malapitarasAraH saMsArastadiha nipuNaM jAgrata jnaaH||16|| tattisro'pi vayaM bacyo, mAnyAH kulmhttraaH| na sundaramidaM citte, pratibhAti sacetasAm // 17 // kArAgAre vinikSiptaH, potanAdhipateH sutaH / sanmAnaya naya sthAna-menaM nigaDamocanAt // 18 // tAsAmAsAMpracakre vAka, tAsAM sthirIbhUtA sA vAka] citte tasya mahIbhujaH mAtaraH! kAtarAH kasmAtkAryametat kariSyate // 19 // priyAlApena tAstisraH, protsAhya svayamAyayau / mahIbhujaH sabhAsthAnaM, mantramAsUtrya cetasA // 20 // XXXXXXXXXXXXXXX
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaviNyadattacaritram 118 paJcadazamo' vikAraH svAminnAmitadurjeya-vipakSazitinAyaka ! / prasAdajanakaM kArya, sAmpataM tannivedaya // 21 // ayaM hi potanAdhIzasUnunUnaM mahAbhujaH / tvattejasA'asA bandI-kRtaH sukRtavaibhavAt // 22 // parivAro'sya sarvo'pi. kArAgAre'sti sampati / kSudrAzayA bhramanyete, sAmantAH parito vane // 23 // tadayaM mucyate'kasmAtyunayuddhAya jAyate / sajjo nirlajjadaurjanya-janyatApAtsa paapdhiiH|| 24 // atha baddhaH kiyatkAlaM, rakSyate lakSyate na tat / cintayanti bahUpAyAnmocanAyA'sya pAkSikAH // 25 // hanyate ca yazohAnihIM hA niSkAraNavairiNA / kiM kRtaM potanezena, sutaH kaTe nipAtitaH // 26 // iti prajJApito bhUpaH, kamalAsUnunA'bhunA / tubhyaM yadrocate sabhyaM, tatkuruSveti taM jagau // 27 // sajjIkArayitvA sainyaM, bhaviSyeNa caradvayaM / amoci potanapuravRttAntaM jJAtumicchayA // 28 // svayaM sannahya sAmantaiH, samaM yantrAlaye sthitaH / dhAvadbhiraH subhaTaiH, puramAsIccalAcalam // 29 // krUrakarmakRto lokAnnidaryAn jIvamAraNe / AhUya sthApayAmAsa, kArAgArAntike nRpaH // 30 // vyacinti yuvarAjena, sainikAnAM gatAgataiH / adyA'haM hanta intavyaH, zatru gA pazuvannanu / / 31 // tat bandirakSA'dhyakSeNa, vyAcacakSe muhurmahuH / zUrasya zaraNaM koNa, hA bhaviSyati sampati // 32 // nirAyudho'yaM na vadhyaH, sAyudhaH kena hanyate / nibandhakAle maraNa, hA! zura : tava vismRtam // 33 // kazcidA''hA''tmadAhAya, mAritenA'munA'tha kim / yadvA vaNiktanujasya, kiM baghAyodyataH karaH // 34 // BREAKXXXXX
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadatta caritrama paJcadazamoDa dhikAraH karAlaH ko'pi cANDAlaH, prahariSyati durmatiH / kenA'pyUce vidhergehe, na jJeyaH kIdRgudhamaH // 35 // evaM pArthasthitA''lApAna , zrRNvan sasmAra daivatam / yuvarAjo vidhezya, bhAvayanmanasA janam // 36 // carayugmaM tadaivApta, prapaccha svacchadhInapaH / kA vArtA potanapure, kiM cintayati vA nRpH|| 37 // zrRNu rAjan balaM tasya, pAcai nAsti manAgapi / upasthite'sya tvayA sAkaM, yuddhe sarvamamoci tat // 38 // nagaraM nagarandheSu, mAvizadbhayasambhramAt / bhUpaH kUpajale pAtamanurUpaM sa manyate / / 39 // cAlite pavanastatropavane bhavanezvarAH / vane prayAnti naSTadeva, bhaviSyA''gamazaGkayA // 40 // nArInayananirgacchajjalaiH kajjalaviplavAt / nRpAGgaNaM samAlepi, svairivA'payazobharaiH // 41 // trasyajjanasya nizvAsa-nabhasvatmeritastataH / santApAmitapasyAntastanoti malinaM mukham // 42 // ityavetya mukhAttasya, pravRtti sthiracittadhIH / bhaviSyaH prAha kiM kartA, varAkaH kAkapAkavat // 43 // hatenA'nena naH sAdhya, naiva siddhayati kiJcana / mucyatAM tvarayA tena, sanmAnyA'yaM sahA'nugaiH // 44 // bhaviSyabhUpAntarvANyA, dadhAve sukRtI janaH / stuvan tatpuNyanaipuNyaM, tadvimokSAya tatparaH // 45 // sasArtha taM samAnIya, putraM potanabhUpateH / gADhasnehAtsamAliGgya, sukhenA''lApayannRpaH // 46 // sammApte'vasare bhUri, pakAnaudanatImanaiH / saghRtaistaM samAvezya, bhojayAmAsa bhUpatiH // 47 // sarvAMstadIyasAmantAn , dUrAdA''kArya kAryacit / bhojayitvA sasatkAraM, vakhAdyaiH paryatUtuSat // 48 // 119
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ maviNyadacacaritrama 120 paJcadazamo' vikAraH anyo'nyabahumAnena, rakSitvA katicidinAn / datvA sakosainyAdi, yuvarAja vyasaJjayata // 49 // gacchadirasya sAmantaiH, pathi pauruSavarNanA / pArebhe'nanyasAmAnya-saujanyAttilakezituH // 50 // avadhiH zauryavaryANAM, nidhiH saundaryasaMpadAm / jaladhirguNaratnAnAM, buddhInAM vAsamandiram // 51 // AkaraH sarvavidyAnAM, bhAskaraH puNyatejasAM / nizAkaraH kalAnAM hi, bhaviSyo'nviSyate bhuvi // 52 // idRzaM nararatnaM hi, bhAgyAdeva bhuvaH prabho / saMjAyate svaviSaye, viSamApannivAraNam // 53 // taiH potanapurezo'pi, gatyA va pitaH puraH / kuzalenA''gamaH sUnoH, paurAnandanadAyinaH // 54 // bhaviSyasyApi sAmrAjya, bhuJjAnasya nayodayAt / kiyAnapi vyatIyAya, samayaH kramayogataH // 55 // bhavadattamutAyAzca, garbhaH pAdurabhUcchubhaH / tasyA'nubhAvataH sA'pi, prapede dohadaM dadi // 56 // vAsavezmani sA bharnA, pRSTA devi ! kimIhase / yathecchaM kathaya svacchA''zaye ! kiM durbalA'si bho! // 57 // tilakadvIpamabhyetya caitpe'STamajinaprabhoH / pUjayA rajayAmi svaM, manastannamanAhatam // 58 // bhaviSyabhUpatiH zrutvA, tadgiraM vyAkulo'bhavat / payodhilaGghanadvIpa-gamanopAyacintayA // 59 // pUrva gatasya daivena, mamA'bhUnmahatI kathA / pratyAgamanasandeho, bandhudattasya kaitavAt // 6 // tadA'cyutendranirdezAdvimAne'pyaviruddha mAM / samAnayanmANibhadrA, kSetrezaH svajanA-layam // 61 // sAmpataM gamanaM tatra, kena sambhAvyate mama / dohadaM pUryate nAsyAstadA syAM puruSAdhamaH // 62 //
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadatta caritram paJcadazamo' 121 evaM vimRzati kSamApe, manovegaH samAyayo / daivAnulyAdvidyAbhRt, prtiihaarniveditH|| 63 // deva! dvAre janaH kazcita, surUpaH sphAravikramaH / kirITI kuNDalI divya-veSaH saiva samIkSyate // 64 // kimatrA'zanivego''gAta, mANibhadro'thavA smRtaH / krIDAturaH sphuratkAntiH, suraH praNayabhAsuraH // 65 / / nRpAjJayA pratIhArastaM mAvezayadantare / DuDhauke divyavasvAdi, vidyAbhRnnRpateH purH||66|| / dattAsanaH sa sanmAnaM, nRpeNA''lApi sAmmatam / kutaH prApto'si kastvaM vA''gamaste kena hetunA // 67 // tenA'bhyadhAyi nidhyAya, manovego'smi bhUpate ! / vaitAdayavAsI vidyAbhRdA''yAtaH zramaNAjhayA // 68 // sUnurdhanapatermAtrA, prasUtaH kamalAkhyayayA / dhatse citte bhaviSyAyAH, priyaH kiJcittadIhitAm // 69 // saMketenA'munA'maiSi, tadahaM sAdhunA'dhunA / samAdezi vidheyaM yatkaravANi tadAjJayA // 70 // AnandAzrubhRte netre, kurvannurvIpati gau / tvaduktaM yuktamevA'sti, maSTavyo'sti bhavAnmayA // 71 // dRzyase paramarddhistvaM, kiM mamAdezamIhase / sa mAha pUrvasambandhAttadvakSyAmi savistaram // 72 / / devyA dohadasampUtti, jJApitaH khecarastataH / racayAmAsa kailAsa-dhavalaM suramandiram // 73 // taM vibhAvya samAsanna, vimAnaM zreSThibhUnapaH / bhUpatimamukhAnsarvAna, jJApayAmAsa sAdaraH // 74 // purazrazAraNApUrvamapUrvajanitotsavaiH / dAnaM dadAnaH svA'bhISTaM, mArgaNebhyaH sa sabhyadhIH // 75 // mahAsindhuramAruhya, senayA saha sAhasI / vibhUtyA parayA paurAnmodayanniryayau purAt // 76 // SUSILARRESXXXXXXXXXXX
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcadazamoDa (cikATa bhaviSyada caritrama 122 bhUpaterAjJayA sarva-svajanAnumatastataH / udyAnastha vimAna drAgA''roha kSitIzvaraH // 77 // bhaviSyakhecarAvekAsane tatra niSIdatuH / anyatraikAsane nAyau~, bhavadattanRpAGgaje // 7 // mAkalyatUryanirdhe paivimAnamacalavivi / citreNa pUrayatpaurAna bhUcarAnunmukhA'mbujAna // 79 // dezAn grAmAnadho muJcan, vimAna gaganA'dhvanA / sindhorupari nirgatya, tilakadvIpamAsadat // 8 // upavanamidamIyaM [tilakadvIpodyAnaM pApya muktvA vimAnaM / purataruNapurandhrIlocanaiH piiymaanH|| bahudinamilanenA''naMditA'zeSapaura-stilakanRpatirantanaeNnacaityaM viveza // 81 // sAmantairbahumantribhirvinihitairyogyAdhikAre purA / zrutvA bhUpasamAgamaM punarapi prAptaM supuNyodayAt // bhUyaH mAbhRtaDhaukanena sahasA neme jine meduraH / kAntAyutaH stutaH sapuNyanRpatindairlasabandinAm / / 82 // iti zrIbhaviSyadattacaritre zrutapaJcamImAhAtmyapavitre mahopAdhyAyazrImeghavijayagaNiviracite pnycdshmo'dhikaarH|
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadatta caritrama 123 SoDazo' iidhakAra atha bhaviSyadattacaritre SoDazo'dhikAraH galan rudrasya bhAlAgre, candraH zAntisudhAtmanaH / kramAbajasevayA yasya, varddhate sa sukhAya vaH // 1 // athA'bhyapizcad bhUbhartA, jalaiH karpUramizritaiH / tIrthabhUmeH samAnItaiH, zudaiH zrIjinamaSTamam // 2 // tanumakSAlanAdevaM, devasya dhImatA svayam / tena nairmalyamAdhAyi, dhyAnacchakAnukAriNA // 3 // yataH-yaH devaM snapayaMti zAmyatitamaM teSAM rajaH karmaNAm / ye nAyaM paripUjayaMti jagataH, pUjyA bhavantyeva te // mAjalyAni jinasya ye vidadhate, tadavighnanAzo bhaveta / pAdAbje praNamaMti ye bhagavataste vandanIyAH satAm // 4 // pUjekadhA jinendrANAmA''jJA mAmANyato bhavet / dravya-bhAvaprakAreNa, dvividhADapyAgamoditA // 5 // AjAabhAvabhedaiH syAta, trividhA sA caturvidhA / pusspnaivedymstotr-ptipttividhaantH||6|| paJcadhA dIpasaMyogAt, poDhA'kSatanivedanAt / saptadhA phalasampatyA, gandhasambandhato'dhA // 7 // epA hi dravyabhAvAbhyAM, sAmAnyena samIritA / dravyapUjA'STayA dhUpa-jalarUpaprayojanAt // 8 // yataH-varagaMSadhUvacokkhakhaehi kusumehiM pavaradIvehiM / nevijajalaphalehi ya, jiNapUA aTTahA bhaNiyA // 9 // jalopalakSaNAda dugdha-dadhIzUrasasarpiSAM / abhiSeko'haMtAM kAryoM, janmakalyANabhaktaye // 10 // gandhopalakSaNAdvaunirdaSaNavibhUSaNaiH / jinAcI kurvatAM lakSmIH, prabhavetsarvatomukhI // 11 // ALLEKXXXXXXXXXXXXXXXXX
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ sakasa bhaviSyadatta caritrama 124 SoDazo' dhikAra LABEXXXXXXXXXXXXXXXX yataH-varvakhavibhUtayaH zucitarA'laGkArato'lakRtiH / puSpaiH pUjyapadaM sugandhitanutA gandhairjine pUjite / dIpa namanAvRtaM nirupamA, bhogadi ratnAdibhiH / sansyetAni kimadabhutaM, zivapadamAptistato dehinAm / / 12 // mahotsavAnmahInAthaH, pAthasA snapayan jinaM / zakrAnukaraNAtmene, svAtmAnaM sarvato'dhikam // 13 // sabhyasaurabhyasambhArairgandhasAraizca kuGkumaiH / kRtvA vilepanaM dehe, bhUSaNAnyAdave nRpaH // 14 // guNapraNItaiH saMgItanayannidravannayan / vAdyamAneSu vAyeSu, sa pUjotsavamAtanot // 15 // bhAvayan bhAvanAdhikyAtpaJcakalyANakakriyAm / tasthau purodibimbasya stuvannarapatiH stvaiH||16|| vidyAdhareNa tenA'pi, vitene sotsavArcanA / bhavadattaduhitrA'pi, satrA tatra sumitrayA // 17 // nRpe niviSTe sampUjya, cAraNazramaNadvayam / yAtrA'nurAgAttatrA''gAnnabhobhAgAtsamuttaran // 18 // praNamya stavanaiH stutvA, zrIcandramabhanAyakam / musthitau cAraNamunI, vanditau tau mahIbhujA // 19 // varddhasva dharmalAmenetyuktasvAbhyAM dharAdhavaH / zuzrAva zuddhabhAvena, dezanAM tadudIritAm // 20 // rAjannasAre saMsAre, bhAskare'pi vinazcare / dharmaH zarmakaraH kAryastAryo yena bhavArNavaH // 21 // vItarAgaiH samAdezi, sa dharmaH shivshrmdH| dayA na hRdayAttAjyA, rAjyabhAjA'pyaho tvayA // 22 // dayAyAH kAraNaM kArya, svarUpa samayoditam / dhArya dhairyavatAM kAryamidameva mahAmate ! // 23 // samayo vItarAgoktaH, zrUyate sugurormukhAt / deve gurau ca vinayAcchavaNaM budisiddhaye [zuddhaye // 24 // EEEEEEEEEEEEEEEEEEE
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadatta caritrama 226 SoDazo' dhikAraH devAnAM vinayaH samyaka, pUjayA vihitastvayA / svasyA'nyasyA'pi bhAvena, zivasvIpaNayAzrayaH // 25 // tIrthakaratvaM labhate vaiyAzyAjinezinAm / divyasAmrAjyalakSmINAM, tasya bhoge na vismayaH // 26 // yataH-phalaM pUjAvidhAtuH syAt, saubhAgyaM janamAnyatA / aizvaryarUpamArogyaM, svargamokSasukhAnyapi // 27 // nizamyaitAM gurorvAcaM, papaccha svacchadhIpaH / dharmakarmaNi cittasya, cApalyaM kena damyate // 28 // indriyANi nijAsvAda-sArANi ca divAnizaM / manasA preryamANAni, saMtriyante kathaM vibho ! // 29 // manirAha dRzau rUpa-ratI zrIjinayAtrayA / AgamazravaNAtkarNI, pavitraya tadarthinau // 30 // jihavA siddhAMtabhaNanaiH, pratizvAsaM jinasmRteH / saurabhyetarayooMge, ghrANaM vairAgyabhAvanAt // 31 // kAyo nikAyaH pApAnAM, pUyatAM zrIjinAcanAt / zItavAtAdisahanaiH, kAyotsargAdikarmagA // 32 // mano'pi bhagavaddhayAnAd, jJAnAdvA tadudIritAt / svayapreSyati pApebhyo, nikRteH sthiratAM dRDhAm // 33 // nivRttiM sarvataH kartu, zakyate yadi nA'ginA / dezena virateH zrAddha-dharmaH kAryastadA param / / 34 // pUrva jinoktatattveSu, rucirdhA vipazcitA / tadeva satyaM yatproktaM, jinendrairiti nizcayAt // 35 // madhaM mAMsaM navanItaM madhudumbarapaJcakam / varjayedbhakSaNaM teSAmabhakSyANAM tataH kramAt // 36 // na bhuJjIta svayaM naiva, bhojayenA'numodayet / kAyena manasA vAvA'mRni vastUni dhArmikaH // 37 // bhUmyAdikAyaSaTkepi, dayA kAryA yathocitA / sthUlA nirAgaso jIvA, vadhyAH saMkalapya naiva te // 38 //
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritrama 126 SoDazo' dhikAraH yataH-dhUlA suhamA ceva, saMkappAraMbho ya te duvihA / sAvarAhaniravarAhA sAvikkhA ceva niravakkhA // 39 // kanyAyA gostathA bhUmeralIkaM kUTasAkSitA / nyAsApahAraH pazceti, nA'satyAni samAcaret // 40 // stenAhatapayogAbhyAM, tathA kUTatulAdinA / nA'dattamAdadIta svaM, zrAdvo nA'nyastriyaM bhajet // 41 // parigrahe parimitaM, kuryAllobhajigISayA / dhArya zuddhadhiyA'vazyamityaNuvratapazcakam // 42 // parimANaM dizAM yAvajIvaM svasyA''game game / bhogopabhogayoryoge, niyama vidadhIta sH||43|| anarthadaNDaM prajJAya, pratyAkhyAti sudhIstataH / nA'nveSayetkurkuTAdi-yuddhaM hiMsrAnna poSayet // 44 // guNavratAni trINyevaM, dhatte bhAvAdupAsakaH / sAmAyika tathA dezA'vakAzikamapi vratam // 45 // bhArambhavajanAtsAmyacintanAdvA'nupAlayet / poSadhaM pApasantApauSadhaM parvadinAdiSu // 46 // pAsukAhAradAnena, saMvibhAga tathA'titheH / munerguNa guroH kuryaacaaturyaatpaatrsjteH||47|| sAdhUpalakSaNA kArya, yathAzakti manasvinA / tatsAdharmikavAtsatya, tIrthabhAvasAdhanam // 48 // zikSAvratAni catvAri, tatcAnmatvA gRhI janaH / dvAdazavatamAna sampA, zraddhAtaH zrAddha ucyate // 49 // devo'rhanvItarAgo'rthyaH, sarvajJaH sarvavAsavaiH / guruH sAdhurjagadvandhU-ratnatri tayabandhuraH // 50 // dayAsarUpavAn dharmastanmUlaM vinayAdaraH / tatvatrayI pIvA'tra, prakAzAya prajAyate // 51 // evaM dezanayA nipIya nRpatirvAca sa vAcaMyamA''cAryasyA'yamatirvabhAra gRhiNAM dharma lasaccetasA // 52 //
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptadazamo' bhaviSyadattacaritram 127 dhikAraH pAtivratyadhiyA vidhUya duritaM, smerAmbujAkSIdvayaM / sAkSIkRtya guruM guNaiH surataraM, zrAddhI babhUva dhruvam // 53 // / iti zrIbhaviSyadattacaritre jJAnapaJcamImAhAtmyapavitre mahopAdhyAyazrImeghavijayagaNiviracite SoDazo'dhikAraH atha bhaviSyadattacaritre saptadazamo'dhikAraH bhagavadvAksudhApAna-rasI pAdAmbuje zazI / jaivAtRke'bhUttAdAtmyAtsa lakSmyai lakSmaNAjajaH // 1 // athA'mAkSInnRpaH kSi, vinayAnnamramastakaH / taM muni he prabho ! kasmAtkhevaro me shaaykH||2|| marudvegasuto nAmnA, manovego na saMstuto / mayi vAtsalyavAn kena, kAraNeneha janmani // 3 // vyAjahAra munIndro'pi, rAjaMstvaM pAgbhavaM zrRgu / na sambandha vinA rAgo, dveSo vA pANinAM bhavet // 4 // atraiva bharate vatsa-deze sujanabhAjane / kAmpiyanagarI, dAnagarIyastvena vizrutA // 5 // indrabAhurmahAbAhu-bhUzakrazcakrivikramaH / yaM pAhurvibhavAdbhUmyAmavatINa surezvaram // 6 // tasya vazyakarI kAntA, nAmnA'sti guNamaJjarI / unmIlazIlapAvitryAddharitrItalabhUSaNam // 7 // mantrI tridazamaMtrIva, vimalaH zenu vImukham / AstikyadhanadhAmA'sti, nAstikAzayabAdhakaH // 8 //
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritram saptadazamo' vikAraH bhaTTo vAsavadattAkhyaH, sanmAnyaHkSmAbhujA bhRzam / sukezA ramaNI tasya, nissImapremabhAjanam // 9 // putrau suvAkyadurvAkyau, tanayA ca trivedakA / tasyA vivAhaH samabhUdagnimitradvijanmanA // 10 // sakhyena guNamaJjaryAH, mukezAntaHpuramiyA / sarvatra nAgarailokaiH, pUjyA vividhakarmaNi // 11 // rAjyamAnyatayA bhaTTaH, sakudumbaH purAntare / vibhUtyA pracaran naiva, sehe vimalamantriNA // 12 // ekadA bhUbhujA''kArya, jagade sa dvijAgraNIH / preSyate siMhaladvIpe, prAbhRtaM bhImabhUbhuje // 13 // tasmAdvicakSaNaH kazcidvIkSaNIyastvayA dvija ! / ityuktena svajAmAtA, tena ninye puraH prabhoH // 14 // sandizyamAne rAjJA'pi, tasmai prAbhRtavAcike / ucivAn sacivo vAcaM, sabhAyAM samayocitAm // 15 // kamapyanyaM prabho ! tatra, preSayasva mahAzayam / tAdRk kuto'smin kauzalyaM, yena rAjA prasIdati // 16 // zaurya dvijanmanAM naiva, tadvinA nottaraM vacaH / pararAjasabhAM dRSTvA, kampate'sau matibhramAt // 17 // zrutvA vAsavadattena, proce sacivadarpataH / viSopamA giraM vakSi, kiM kAryasya vinAzinIm // 18 // kruddhena mantriNA'bhANi, mayA ki re ! dvijAdhama ! | vRthA vivadase sayo, hantA'smyAjIvikAM tava // 19 // gate'ya sacive'Si, datvA pAbhRtamaJjasA / rAjJA'gnimitrastatpalyAH , pradAyA''jIvikAM bhRzam // 20 // calite nagarAt patyau, kAntA virahakAtarA / mAtaraM prAha bhartA me, preSitaH kvA'pi dUrataH // 21 // mAnase yamAnA sA, jagau mANamiyaM prati / jAmAtA mahitaH kiM bho, duhiturduHkhakAraNam // 22 // * * *
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptadazamo' bhaviSyavaca caritrama 129 putrAbhyAM jananI premNA''lApitA kiM nu khidhase / rAjakArya na cetkArya, tadA syAd vRttisNshyH||23|| nRpo'nyadA sabhAsInastaM papraccha dvijAnimam / nA'dhA'pyupeyivAnanimitrastad ahi kAraNam // 24 // kiM tena pAbhRtaM rAjJA, svIkRtaM naiva devtH| kimantare'sya caurAdi-sambhavo'bhUtparAbhavaH // 25 // durvAkyena svarajJAnAtsabhAyAM kathitaM tadA / dinatrayeNa so'bhyetA, pratimAbhRtasaMyutaH // 26 // avocatsacivastatra, nA'sya zIghraM samAgamaH / mAite kuzalaM nAsti, vinAzyaitadupeSyati // 27 // pratyuvAca dvijasutaH, sacivA bhavatAM matiH / rAjakArye dRDhatarA, na tu zAstravimarzane // 28 // tenoktaM kiM vRthA jalapai-yayayaM nA''gamiSyati / dinatrayeNa tvarayA, vRtti yA tadA tava // 29 // evaM roSAtayode, niSiddhe'pi mahIbhujA / praSTavyo'tra paraH kazcitsadyo nirNayasAdhanam // 30 // ityA''dezAdyakSacaitye, mantrI vimA'jazca sH| jammatustaM praNamyaivamUcaturacitAJjalI // 31 // yakSezA''khyAhi naH pAhi, rAjJaH praznasya nirgayam / tenA'pi yad yathAvRttaM, satyamUve sudhAzinA // 32 // agnimitreNa tatsarva,dhanaM nidhanamarpitam / avinItatayA dhuta-vezyAyA''saktacetasA // 33 // zidinairihA''gantA, sa durgataparigrahaH / iti yakSagirA mantrI jaharSA'nyastathA'zucat // 34 // rAjapArce samabhyetya, mantrI tUSNIM sa bhejivAn / AgamiSyati mAsenetyanuvAda dvijo jagau // 35 // matvA dvijAzayaM manda-kathanAdavanIpakaH / papaccha sacivaM tenA'bhihitaM tad yathoditam // 36 //
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritrama 130 saptadazamoDa dhikAra triMzattamadine prApto, nistejA nirddhanaH punaH / amimitro rAjapArthe, trapayA nA''yayau bhayAt // 37 // bhUpenA'pi tamA''karNya, prAptaM nirddhanarUpataH / mantriNA preryamANenA''hUtaH karabhaTaistataH // 38 // . kuTumbe nirvilambena, dvijasya vyAkule tadA / suvAkyo nRpateH pArtha, gatvA satvaramabhyadhAt // 39 // mArga sa luSTitazcauraistrapayA naiti saMsadi / asyA'parAdho yadi vA, kSantavyo'smatsamIkSaNAt // 40 // iti durvacanAttasya, kopvisphrivaadhrH| bhUpo'nimitraM kArAyAmakSipada dRDhabandhanam // 41 // 'pikcakre vAsavaM gehAdviniHsArya dvijabruvam / bhUpaH parijanaM tasya, pazyan bhItyA calAcalam // 42 // rAjA'pamAnataH pApa, durvAkyo yakSamandiram / tatrA''tmaghAtaM kurvANa, ko'pyAkhyanmunipuGgavaH // 43 // niyamANo'pi nirvedAta, duHkhapAraM na yAsyasi / Ihase cetsukhaM bhadra ! tadA dharmamihA'rjaya // 44 // yataH-bhoge rogabhayaM sukhe kSayabhayaM vitte'gnibhUbhRdbhayam / mAne mlAnibhayaM, jaye ripubhayaM vaMze kuyoSidbhayaM / / dAsye svAmibhayaM, guNe khalabhayaM dehe kRtAntAdbhayaM / sabai nAma bhayaM sakhe ! bhaja tato vairAgyamevA'bhayam // 45 // tadvAkyAttena vipreNa, dIkSA jainI samAdade / kramAdvizuddhacAritraH, sa saudharme suro'bhavat // 46 // mukezA'pi virajyA''zu, saMsArA'sAracintayA / pravajya saMyamAcArAn , niratIcAramAdadhe // 47 // AlocitapatikrAntA prAntA'nazanabhAvitA / saudharme'bhUtsuro mRtvA, zrIsuraprabhasaMjJayA // 48 // somaprabhAkhyo durvAkyaH, muraH prAgbhavasaMgataiH / maitrIpAtraM babhUvA'sya, sarvatra shcaartH||49|| 1 vAsavadatto rAjA bandIkRtaH iti bhAvArthaH ROORKEE
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritrama 131 saptadazamoDa * sAgaradvitayAyuSkaH, suraH somaprabhaH sphuran / tatazyatvA manovegaH khecarendro babhUvivAn // 50 // mukezayA mAgajananyA, sevito'yaM bhvaantre| 'muniH saMyamaratnAkhyastaM pRSTvA'trA''gato'styayam // 51 // so'pi suraprabho bhAvI, suprabhastava nandanaH / mAturdohadamApUri, tatsambandhAt khagAminA // 52 // vRttAntamevamA''karNya, bhaviSyo bhUpurandaraH / suvAkyasyA'pi mitrasya, punaH prapaccha taM bhavAn // 53 // suvAkyo duHkhasaMtapto, mRtvA''rtadhyAnatastadA / bhrAntvA bhavAn merupAce, jAto'styajagaro mahAn // 54 // tato vAsavadattena, katicidivasAtyaye / vijJaptazcarayogena, kAmpIlyanagarAdhipaH // 55 // svAmin kRtA'parAdhAnnaH, satvaraM muzca guptitaH / na cenmAraya dantIndradantAghAtena kopataH // 56 // tadvijJapti prapadyA'bhUta, prasannaH kSitivAsavaH / mocayAmAsa kArAyAH, prAgvat sanmAnato'ya tam [tau // 57 // animitreNa saMcintya, svAtmAnaM klezakAraNam / samarpaNA miyA''lApi miyAlApena tatkSaNam // 58 // kSamasva kAnte ! kAntena, mayA santApitA ciram / samaM parijanena tvaM, yAsyAmyahamatastataH // 59 // kSaradazrumukhI poce, sumukhI premanirbharAt / hA videzAciraM prApto, rAjJA guptau pravezitaH // 6 // daivAttato vimokSe'pi, punarvirahamIhase / nAtha ! kiM karuNA nAsti, varuNoM tyajatastava // 61 // kSaNamAtra na muJcAmi, svAmistvAM dUrato'dhunA / tato'gnimitrasvat prIti, nizcikAya svacetasA // 2 // dampatIbhyAM tadAhanAya vaDhnau pravizya satvaraM / svatanurbhasmasAccakre, puraH pazyati nAgare // 63 // 1 muniyugmamadhye dharmakathakAdanyo muniH saMyamaralArUyaH, svaprAgbhave'pi sa muniH munisvenaiva jAtaH tatra sukezayA pUjitaH ityathoM ghaTAmazcati. * *
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadatta caritrama saptadazamo | cikATa jAtaM pakSiyugaM kvApi, bane pazuyugaM tataH / anyo'nyapraNayAdhAnAnna mAsa virahaM ttH|| 64 // bhrAMtvA bahubhavAn jajJe, mANibhadraH sa yakSarAT / agnimitrasya jIvo'yaM, vimAnenopakArakaH / / 65 // kAlAntare trivedA sA, jyotiSkatvamupeyuSI / rohiNI bhAvinI cyutvA, sutArA duhitA tava / / 66 // vRttAntametamAkarNya, bhUkAntasto munI punaH / vanditvA rAjasauvegAta, rAjasaucityatatparaH rAjakAryaSu tatparaH] // 67 // sthitvA tatraiva katicinmAsAn khecarasaMyutaH / dhanaM ratnasuvarNAdi, samAdAyA'calannRpaH // 68 // tathaivA''rukha jAyAbhyAM, vimanaM mAnavAdhipaH / sakhyA khe khecarendreNa, cininye hastinApure // 69 // tataH pramudito lokaH, pravezotsavamAtanot / rAjJA'bhyAgamanenA'yaM, nanditaH paurvnditH|| 70 // pravizya nagare paura-maNimuktAphalAdinA / vaddhitazcArusAmantairyuto'yaM rAjyamAzrayat // 71 // sanmAnya khecarendraM taM, manovega vibhuussnnaiH| saMpreSayata priyAlApaistaM svarAjyakRte kRtii|| 72 // sA bhaviSyAnurUpA'pi, prAsta caturaH sutAn / krameNa vikrameNAcAn, dikapAlAniva tejasA // 73 // suprabhaH kanakajyotistataH suranama.hayaH / somaprabho hyamI sarve, rejurbhuvi mahaujasaH // 74 // putryau tArA-mutArAkhye, rAzyAH tasyAH babhUvatuH / dharaNendraH sumitrAyAstanayo nayavAnabhUt / / 75 // RSivimalabuddhayAkhyastatrodhAne samAyayo / anyadA saMsadA yuktaH, kSmApo'gAdvandituM munim // 76 // gurubhaktyA svajAyAbhyAM, pitRbhyAM nandanaiH samam / bhaviSye calite nantuM, jJApitaM bhUpaterapi // 77 //
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritrama 133 saptadazamo' dhikAraH bhUpAlaH priyamundaryA, saha sautsavamabhyamAt / tataH zrRGgAraNAt purvAH, svarlokaH kimavAtarat // 78 // pazcA'bhigamarItyA'ya, vavande pRthivIbhunA / zramaNaH svarmaNiH sveSTaH, tapastejodivAmaNiH // 79 // candanA'guru-kastUrI, kapurakuGkumadravaiH / sauvarNamaNimuktAdhairajapUjA'sya nirmame // 8 // tayaiva sarvasAmantairvandito munipuGgavaH / mAreme dezanAM vAkyaiH, pezalaiH kuzalAgamaH / / 81 // yataH mAnuSaM bhavamavApya dakSiNAvarttazatabadamuM bhavAmbudhau / pUrayet sukRtagaMgavAriNA pAttisurapA na cottamaH // 82 // bhaviSyaH ziSyavat zrutvA, vinayI cinmayIbhavan / papraccha dezanApUrtI, mukhe vastrAzcalaM dadhat // 83 // svAmin mAgajanma vihita-karmaNA kena zaizave / pitrA dUrIkRto bhrAtrA-mukto'pi kAnane // 84 // tatrA'pi kAminIyogastilakadvIphnAthatA / punarviyogaH kAntAyAH, rAjyAptiH kurujAle // 85 // iti pRSTaH spaSTaM, munipatiravA''caSTa nRpate |n bhAnyaM vaiklavyaM vyasanazatayoge'pi mudhiyA / na cA''nandaH saMpatparijanamahArAjyavibhava-rbhaveyuH sarve'mI dustimukRtaunnatyavazataH // 86 // . iti zrIbhaviSyadattacaritre jJAnapaJcamImAhAtmyapavitre mahopAdhyAyazrImeghavijayagaNiviracite sptdshmaa'dhikaarH|
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadaracaritrama 134 aSTAdazamo vikAraH atha bhaviSyadatcaritre aSTAdazamo'dhikAraH zrAdapi jaDAdindorAyuHsthAnA''zrayAdinA, / mahatvaM sevayA yasya, deyAdeSa mahodayam // 1 // athA'sya saMzayadhvAntaM, parAkamaharmaNiH / vimalo vimalAbodhAda bhUpapAgbhavamabhyadhAt // 2 // airAvatakSetramadhye, nagare'ribhayaMkare / marudevo mahInetA, jetA digvalayasya sH||3|| svame'pi darzanAdasya, praNazyan girikandare / sambhrAntakAntAtanayo, durga vargo dviSAM jahau // 4 // patnI yatnavatI zIle, nissapalA svarUpataH / strIratnamiva saundaryAttasyA'bhUdralamaJjarI // 5 // bajrodaraH paraM buddhayA, sodarastatra goSpateH / mantrI mulakSaNA tasya, miyA'bhUta kamalekSaNA // 6 // tayormatimatI kIciriva sphUrti vitanvatI / duhitA kIrtisenA'sIdrAzIkRtaguNAnvitA // 7 // patistasyAH zaTho deva-datta unmattadhIbhRzam / dhutAdapunAtkRtArtacauryakArye dhiyaM dadhau // 8 // bhaman bhUtAttavata puryA, nAyA~ mene rati na sH| vezyAsu dravyavazyAma, riraMsuH pazusannibhaH // 9 // chalenA'laMkRti tasyAzcauryeNA''dAya sa javAt / dhutenA'gamayatsarva, vyasanI bhRzanIrasaH // 10 // tataH sacIvaputrI sA, bharnurUpyadRSitA / bhUSitA'pi varairvasvA'laGkArIghayata // 11 // aho mAgjanmasaMbaddha-duritasya vijRmbhaNam / rUpe dhane yauvane me,patyuzceSTitamIdRzam // 12 //
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritram 135 aSTAdazamo' dhikAraH arajyamAnA rAjye'pi, mAjye vibhavasAme / sA'nyadA duHkhadagdhA'gAdvidagdhA tApasAzramam // 13 // vairAgyaM bhAvayantI sA, kauzikaM tApasA'dhipam / upAsituM pratipAtaryayau tatra sasambhramA // 14 // itazca nagare tasmin , dhanadatto dhanI vaNig / dhanalakSmIH priyA tasya, dhanamitrastayoH sutaH // 15 // rUpavAn puNyalAvaNyastAruNyAjjanaraJjanaH / kauzikasthAnamA''yAti, sa maayaatishyaashyH|| 16 // taM dRSTvA locanAnaMdamA''lalApA'jalocanA / rocanAnmanasaH svIyaM, prANezamiva sundaram // 17 // dUrapohA'sya mohena, madanonmAdasAdarA / kaTAkSarvIkSyamANA'sau, saubhAgyaM podacIkaTat // 18 // gavAgatairvanasyAntazcakame suratotsavam / samaM tena bhuvorbhrAntyA, jJApayantI nijAzayam // 20 // paraM parijanazreNyA, veSTitA smaraceSTitA / na kvA'pyavasara prApa, vaktuM tena samaM hi sA // 21 // smarAvezAtkRtodezAttadA''lApAya mantrijA / dhanamitragRhe gatvA, tatpalyA sakhyamA'tanot // 22 // kurvatI kArayantI vA, rAgAcikurabandhanam / prItyAlApaimithastatrAgamayatsA'khilaM dinam // 23 // patyugamAgamamazcaistatsaMmukhanirIkSaNaiH / dhanamitravadhUstasyA, viveda madanavyathAm // 24 // papraccha ninimittaM kiM, khidyase sakhi ! vidyate / vilakSahetutA kena, jambhArambhAGgamoTanaiH // 25 // valayAni bhuje kAryAt, raNakurvanti sammati / kasyA'pi kaNThA''zleSeNa, kiM tadvAraNamIhase // 26 // nizvAsapavanAn zuSyanmukhAnaM sphuTitA'dharam / cumbanenAvilambhena, kasyA'pyAI cikIrSasi // 27 //
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ maviSyadaracaritrama 136 aSTAdazamoDa vikAraH nitamba tADayanneSa veNidaNTaH yo'bhavata / etadAkakartaH kiM bhartaH kasyA'pyanaspateH // 28 // lakSaNaistvAmahaM vethi, kAmazAstravicakSaNe! / mRgekSaNe' nurAgeNa, kasyApi madanAturAm // 29 // vyasano tatpatidhUrtastamuddizyezI dazA / na sambhAvyA tataH zrAvyA, vayasse'haM manogatiH // 30 // ityAgRhya tayA pRSTA, mantrIputrI tadAbhyadhAva / amarSe sakhi ! mA kArSIH, prAduSkarve'hamAzayam // 31 // tava bhartA mayA'vaikSi, sAkSAdraNa manmathaH / tataH prabhRti me cittaM, tatraiva ramate'nizam // 32 // guNamAlA vihasyoce, jAtaM tatsundaraM sakhi ! / ekatastvaM mayi snigdhA, prANAda'pyatizAyinI // 33 // anyanmama priye jAtA, nivibhAgAnurAgabhRt / ramasva svecchayA tena, nA'ntarAyo manAgapi // 34 // kintu vacmi purAdhIzamantriNastanayA kA / sAmAnya vaNijaH putro, nA'haM tvattaH priyezituH // 35 // smaNena samaM sakhyA, ramaNe suratotsavaiH / kyAsyAmyahamityeSa, vitarkaH karkazAyate / / 36 // tadvAcAmucyadurbhAva, tAmUce mantriNaH sutA / kimIzaM vRthA dhatse, ducaritra vikalpanam // 37 // vizuddhakulajAtAyAH puraH prAdhAnyamIyuSaH / tanayAyA na me yuktaH, kalaGkaH zIlakhaNDanAt // 38 // yataH-varaM zotujhAdaguruzikhariNaH kvA'pi viSa / patitvA'yaM kAyaH ktthinhpdntrvidlitH|| varaM nyasto hastaH phaNipati mukhe tIkSNadazane / baraM vahanau pAtastadapi na kRtaH shiilvilyH|| 39 // paraM rUpaM tvadIzasya, mayA vIkSya prazasyate / sadguNe vastuni pArviyasye ! kasya nobhavet // 40 // XXXXCCCCAREECEBOOK
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritram 137 maSTAdazamoDa vikAra yo yaH samIkSyate loke, subhagaH sundaraH pumAn / kiM tena surataM kRtvA, zIlaM kvApi pramIlayet // 41 // yadyayaM tvatpatizcitte, sundaraH pratibhAti me / bhrAtA'stIti vinizcityA''gacchAmyatra didRkSayA // 42 // sakhi ! matkarmaNA kAntaH, prAptazceda vyasanIdRzaH / paryApta viSayairme'smin, bhave bhavanivandhanaiH // 43 // tayetyuktvA guNamAlA, prINitA'nyo'nyavArtayA / nissandehaM dadhau snehamanehasi mahatyapi // 44 // dadAti sudatI tasyai, dhanaM praNayasAdhanam / pratyAdadAnA taddattaM, cittamAvarjayattarAm // 45 // putryA tau dampatI mukhya-sakhyapAtraM mameti saH / jJApitaH sacivastAtastayossatkAramAtanot // 46 // dhanabhitraH purazreSThi-pade tena niveshitH| avarddhata ciraM snehastadevaM zreSThimantriNoH / / 47 // mameyaM dharmabhaginItyAmANi mANavatmiyA / mantriputrI dhanamitro, dharmabhrAteti vA'nayA // 48 // samRddhibhAjAvanyo'nya, tAvekaguruzikSitau / asthAtA kauzikasthAne, mithyAniyamazAlinau // 49 // anyepurnandimitreNa, nandivarddhanasUnunA / dhanamitrasya saMjajJe, maitrI vicitrabhASaNaiH // 50 // nandimitro jinamate, ramate dhIrasammate / vyavasAyArthamAyAti, zreSThinaH sadane sadA // 51 // vastunaH sAranissAra-bhAvaM samyak parIkSite / nyAyA'nyAyavidhijJAne, nandimitraH paTUbhavan / / 52 / / durNayAdvArayan zreSThi-puGgavaM kArayannayam / vinayAdallabho jajJe, durlabhastAdRzaH satAm // 53 // pUjyatvAt zreSThinaH kIrti-senAyAH kauzikaH pure / mahimAnaM bhRzaM lebhe, gatA'nugamanAjanAt // 54 //
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTAdazamoja bhaviSyadatta caritrama 138 mithyAbhAvaM pratipade, tadvAkyAnnAgaro'khilaH / tasyA'nuzAsanaM bhUpaH, prazazaMsa muhrmuhuH|| 55 // samAdhiguptastatrA''gAdanyadA muninAyakaH / jinoktatattvazraddhAnaM, dadhAnaH sa dhiyAM nidhiH // 56 // vajodarastaM ninasuryayau parijanaiH saha / gItArtha munisArthena, sametaM zuddhacetasA // 57 // taduktiyuktizravaNAta, azaMsayamahAzayaH / mantrI nRpatimAninye, jJAnoddIpanahetave // 58 // taddvAtvA parivAreNa, samaM paurajanaH puraH / dhRtAlaGkAravistAraH, samAgAda gurusaMnidhau // 59 // sAdhunA dezanA''rabdhA, jIvAH klIbAH kathaM jane / niraMjane dharmavidhau, vidhUtakaluSabaje // 6 // yato naiSadhIyakAvyebhaguraM na vitayaM na kathaM jIvalokamavalokayasImama / yena dharmayazasI parihA, dhIraho calati dhIra : tavA'pi // 61 // asAre saMsAre kathamapi samAsAdya nRbhavaM / na dharma yaH kuryaadvissymukhtRssnnaatrlitH| bruDan pArAvAre pravaramapahAya pravahaNaM / sa mukhyo mUrkhANAmupalamupalabdhaM prayatate // 62 // sarvajIvahitaM dharma, vivekI vidadhIta yH| apArabhavapAthodhi, sa bodhivahanAttaret // 63 // ekavA zrIjinendrANAmAjJayA dharmamAcaret / dvidhA sAgArasaMyogA'nagArA''caraNAdamum // 64 // tridhA jJAnadarzanAdvA, cAritrArAdhanAdayam / caturdhA dAnazIlApti-tapobhAvanakarmabhiH // 65 // paJcadhA dharmasaMsargaH, svargadAyI vratAdarAt / SoDhA SaTkAyarakSAbhiH, saptadhA'rthavicintanAt // 66 //
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavizyadattacaritram 139 dhikAra aSTAdhA'yaM pravacana-mAtRkApratipAlanAt / navadhA tattvavArtAbhirdazadhA yatidharmataH // 67 // aSTAdazamo' evaM savistaraM dharmamAkhyAya virate munau / lokaH sarvazcamatkRtya, cittavittaM [tasya jJAnaM ] hi tuSTuve // 68 // kvA'yaM jJAnArNavaH sAdhu-dhurIvismitAmaraH / kAmaraktaH kva kauzikastApaso'lpajJAnavit // 69 // yAvannatanmukhAdvAcaH kAcapicyavibhodinIH / na zrutA vizrutAstAvat, priyAH, syuH kaushikoktyH|| 70 // cAkacikyapratibhAsastAvatkauzikadarzane / jaganmitrasya no yAvadgavAmabhyudaye zriyaH // 71 // munervA kauzikasyA'tra, dharmayoH kiyadantaram / iti bhUmibhujA''diSTe, mantrI vajrodaro'bhyadhAt // 72 // prazasyaH zrIjinezasya, dharmaH karmanikRntanAt / dayA sahRdayA dheyA, ysminnudykaarinnii|| 73 // kauzikastApasaH pApa-santApAdamidehinAm [rajinAma] / rudrAnuzAsanAnnRNAm, vinetA narakAntare // 74 // ekaikadharmA'vayavAta, pare dharmAH vyavasthitAH / sarvairavayavaiH pUrNe, jinadharme kva vismayaH // 75 // . iti sacivavacobhiH kSobhitaH paastshngkH| kSitipatiratirAgAjjainadhama dRDho'bhUt // ... tamasi muditacitta, kauzikaM cA'vamatya / sakalanagaralokaH, prAvizaddhAmazuddham // 76 // iti zrIbhaviSyadattacaritre jJAnapaJcamImAhAtmyapavitre mahopAdhyAyazrImeghavijayagaNiviracite aSTAdazamo'dhikAraH /
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ navadazamoDa vikAra bhaviSyadattacaritram 140 atha bhaviSyadattacaritre navadazamo'dhikAraH vilokya naraboSeNa, [narabAhyaNa] musthitAn zazino'parAn / yatpAdAnje'vasaJcandraH, sa devaH spaSTasaMpade // 1 // zreSThI sa kIrtisenA ca, dayAdharma vitenatuH / tathApi mA paricayAjjagmatuH kozikAlayam // 2 // kauzikasyApi tasyA'sIttayorupari mAnasaH / snehastatrA''zrame nitya, krIDatoH sprshdrshnaiH||3|| anyadA krIDanA''saktyA, vikAle kIrtisenayA / nandimitraM jagau zreSThI, sAmpataM yAhi madgRhe // 4 // gaveSayantI manmArga, guNamAlAM nitambinIm / nivedaya kiyatkAlaM, zreSTayAste kauzikAzrame // 5 // nandiputraH pratyuvAca, pItyA vihasitAnanaH / bhrAtaH ! mAtaH sameSyAmi, svayameva gRhe tava // 6 // na sAmprataM bhavadgehe, gamanAdaucitI mama / astaMgate jagatkarma-sAkSiNyeSA sthitiH satAm // 7 // nizAcarANAM saJcAraimitranAze chupasthite / nA'nyatra svagRhAdagamyaM, ramyametajjagAda tam // 8 // [dhanabhitrastataH kSipraM, snehameduracetasA / nandibhitraM sato'vAdIta mANenA'pyadhika hi sH||9|| nayanAnanda! he mitra! miyAlApaiHmayA saha / gamayan divasaM gehe, mitra rAtrau na yAsi kim // 10 // kimantaraM suhaddhetsi, tava vA mama sabani / paraM manye praNayinIsnehAdagantAsi satvaram // 11 // tvayA''jA lAmIyA na, tadguNairvadacetasA / mAdRzAH suhRdastyAjyA, smararAjyAnna tAH [smarADhyA na tu saa]punH||12|| XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadana caritrama navadazamo' dhikAra bhrAtaH! kiM kupyase mAM, tvadgRhe rAtribhojanam / sanAtanaM tataH sthAtuM, nA'hatAnAM tadocitam // 13 // nivedite'munA caivaM, kAraNe mitravatsalaH / zreSThI mAha sma ko doSo, vidyate rAtribhojane // 14 // rAtribhuktikRtAM, ghUkamArjAraphaNinAM bhavAH / bhaveyurnarakAdhvAnaH, prdhaanjnyaanvrjitaaH||15|| abhakSyametatsarvajJaiH kathitaM paramAgame / abhakSyabhakSaNAda doSAH, prAduHSanti nRNAM kSaNAt // 16 // paMcuvari cauvigaI himavisakarageya savyamaTTIya / rAIbhoyaNagaM ciya, bahubIyANaMtasaMdhANam // 17 // gholavaDA vAyagaNa, amuNiya nAmANi phullaphalayANi / tucchaphalaM caliyarasa, vajaha vajjANi bAvIsam // 18 // makSikAH caTakAH kAkAH, kapotAdhAH pare'pi hi / tiryaMco nizi nAdaMti, manuSyANAM tu kA kathA // 19 // zevazAstre'pi-saptagrAmeSu yatpApamagninA bhasmasAtkRte / tadeva jAyate pApaM, madhubindumabhakSaNAt // 20 // sadyo mAMse madhuni ca, mrakSaNe takravajite / utpadyante vilIyante, sumUkSmA janturAzayaH // 21 // yastu vRntAkakAliGga-mUlakAnAM ca bhakSakaH / antakAle sa mUDhAtmA, na smariSyati mAM priye ! // 22 // nodakamapi pAtavyaM, rAtrAvatra yudhiSThira! / tapasvinA vizeSaNa, gRhiNA ca vivekinA // 23 // mRte svajanamAtre'pi, sUtakaM jAyate kila / astaMgate divAnAthe, bhojanaM kriyate katham // 24 // raktIbhavanti toyAni, annAni pizitAni vai / rAtrau bhojanasaktasya, grAse tanmAMsabhakSaNam // 15 // medhAM pipIlikA hanti, yukA kuryAjalodaram / makSikA vamanaM kuryAcAluvedhaM ca vRzcikaH // 26 // 141
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadacacaritrama 142 navadazamo' dhikAra galanti niyamAH sarve, rAtribhojanakAriNAma / dIpodyote pataGgAdeH, pratyakSaM ghAtapAtakAt // 27 // dhRtvA dhAnyabhRtaM sthAlaM, vAsasANa tatkSaNam / AcchAdyate tadA jIva-hiMsA jJeyA nizAsane // 28 // zapathAnaparAn kurvana, grAmaghAtAdikAn bahUn / zrUyate lakSmaNo naiva, svIkRto vanamAlayA // 29 // rAtribhojanapApena, limpeyamiti jlptH| pratyayo lakSmaNasyA'sIttasyA vazyAtmanaH punaH // 30 // tadevaM kathanAnnandimitrasya zreSThipuGgavaH / pratyAcaSTe sma bhUpAdyA, bhuJjate nizi tatkatham // 31 // pApAsaktAH svato jIvA, dharmastu vacanAdguroH / nApekSA tamasaH kvA'pi, dIpaH snehAdiyatnataH // 32 // sudhiyA nandimitreNa, dRSTAntaM vadatetyamum / zreSThI prabodhitazcakre, viratiM rAtribhojanAt // 33 krameNa suhRdA tena, vadatA dharmalakSaNam / dhanamitro dRDhIcakre, jainadharme vizuddhadhIH // 34 // snehAttaddharmakAryANi, kIrtisenA'pyavarNayat / kArayantI parairarhatpUjAM datvA nijaM dhanam // 35 // zreSThino vratadAnAdau, zraddhA sA dadhatI hRdi / akurvatI svayaM mantri-putrI lokAnnunoda sA // 36 // mArgAnusAriNI bhadrA-prakRtirmantriNaH sutA / zreSThinA saha yAtyeva, tathApi kauzikAzramam // 37 // krameNa kauziko lokai-niMdyamAnaH pade pade / parIkSAM dhArmikI matvA, tena rAjJA'pi dhikkRtH|| 38 // mantriNA'nena me'vajJA, kAritA nikhile pure / iti krodhAnurodhena, nidAnaM tapaso vyadhAt // 39 // yadyetattapasaH kizcitphalaM parabhave bhavet / etannAzAya bhUyAsaM, zaktaH suvyaktamatsaraH // 40 // 142
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritrama 143 navadazamo' dhikAra dhyAyannevaM hRdi kruddho, mRtvA kauzikatApasaH / asuro'bhUdvinodAya, tilakadvIpamAzritam // 41 // vajrodaro mahAmantrI, balairbhUmi calAcalam / kurvan balAdiSu hantuM, dadhAve durgabhUmiSu // 42 // kutrA'pi viSame sthAne, yuddhArambheSu durddhare / ninan ripun hato'mAtyaH, pAzcAtyaripusainikaiH // 43 // tat zrutvA vajrasampAta-kalpAM vajrodaracyutim / rAjA nirvyAjataH sarva, tatyAja rAjaceSTitam // 44 // zokAkulatayA kizcidajalpan sa vyakalpayat / hA ! deva kupitaH kiM me, yanmantrI sa mmaa''huutH|| 45 // smAra smAraM guNAMstasya, vilalApa prajApatiH / hA ! mantrin ! kva nu sampApto, gurudharmopadezanAt // 46 // mantrigehe'pi tatpatnI, cakranda krunnsvraiH| kIrtisenA'tucchamUrchA--balAdbhUmau luloTha hA ! // 47 // paurAH sasaMbhramAH zokAdUrAlokA'zrupAtataH / antardAhAnnirutsAhA, hAhArAvaM vitenire // 48 // dhanamitrastataH zreSThI, vihastastrastamAnasaH / sarva parilanaM vAcA, bodhayAmAsa tadgRhe // 49 // kiM vRthA zocanairebhirvazyo devasya nAsti kaH / udaye'nudaye vaikaH, sa eva zaraNaM nRNAm // 50 // candanai talatiH , kIrtisenAmupAcarat / zreSThI mRcchA'pasAre sA, vilalApa muhurmuhuH // 51 // . he bhrAtastAtamaraNe, zaraNena vivarjitA / kimahaM bhAvinI daivAnnaivA''lambanamasti me // 52 // hasitaM lalitaM gItaM, jalpitaM svajanaiH samam / tAte jIvati yajjAtaM, tadabhUtsvamasannibham // 53 // pramRjya locane zreSThI, svasAraM pAha sAradhIH / santaH sarvopakArAya, jAyante tAdRzAH svsH||54|| 143
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadatta caritrama navadazamo' dhikAraH 144 parajanmani teSAM syustAdRzA eva vaibhavAH / svArthabudayA bhRzaM lokaH, sazokaiH kiM vidhIyate // 55 // yataH-anityAni zarIrANi, vibhavo naiva shaashvtH| nityaM saMnihito mRtyuH, kartavyo dharmasaGgrahaH // 56 // AzvAsya vacanairevaM, zreSThinAmAtyanandinI / paTTakatA jananyA'pi, sthApitA nijasaMnidhau // 57 // dinaiH katipayaiH rAjJA, datvA tasmai jalAMjalim / mantrivanmantriputrasya, cakre satkAraNA bhRzam // 58 // vItazoke nRpe lokaH, pArebhe samahotsavam / vyavasAyamatizuddhA'dhyavasAyAdyathocitam // 59 // vajrodaraH sa mRtvA'bhUttilakadvIpabhUpatiH / nAmnA yazodhano nyAya-zodhano bahuzo dhanaiH // 60 // sa zreSThI kIrtisenA ca, praNayena parasparam / nandimitragirA dharma-niratau tau babhUvatuH // 61 // nandimitraH kramAdgeha, satyajya zramaNA'ntike / kRtA'nazanakarmA'gAtsudharmA svargamacyutam // 62 // nAmnA vidyutmabhaH zakra-sAmAnikasurezvaraH / samabhUd bhUritejobhiH, saMzobhitadigambaraH // 63 // antarmuhUrtena yuvA, suraH svatanubhAsuraH / samuttasthau sa zayyAyAH, SoDazAbharaNAnvitaH // 64 // jJAtvA'vadhiprayogeNa, nandimitrabhavaM nijam / svAbhiyogikadevena, vapuH svaM samapUpujat // 65 // itazca dhanamitro'pi, vibhUteH phalalipsayA / zrIsAdharmikavAtsalya, saGghabhaktyA vyarIracat // 66 // dharma prabhAvayannevaM, putrapitroH prasannayoH / prabodhanena jainoktyA, puNyarAgamajIjanat // 67 // zreSThimAtA vitanvantI, pAtradAna dine dine / kiJcijjugupsAmakarot, tinAM maladhAraNAt // 68 // 144
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadatta caritrama 10) navadazamo' dhikAraH katicidivasAn yAvata, sarpatkandarpatejasA / tAruNye zramaNaM dRSTvA, jahAsA''kuMcitA''nanA // 69 // samAdhiguptamuninA, jainadharme sthirIkRtA / dhanalakSmIrArarAdha, zrutapaJcamikAvratam // 70 // tadudyApanakaM kRtvA, caityabhaktividhAnataH / nijAvatAraM sA mene, saphalaM vibhavaiH saha // 71 // tatsarvamanumodyaiSA, kIrtisenA praseduSI / viduSI caturAlApaiH, raraja zreSThino mnH|| 72 // dhanadattaH kramAdama, samyagArAdhya cetasA / mRtvA'bhUddhastinApuryA, zreSThI dhanapatiausau / / 73 // dhanalakSmIH punarmRtvA, kamalazrIrajAyata / sAdhorjugupsAvazataH, patyA nissAritA gRhAt / / 74 // dhanamitraH paraM dharma, bhAvayan bhadramAnasaH / kvA'pyudyAnagato vighutpAtAyAtamavApa saH // 75 // pAnte'hadbhyo namaskAra, smaran mANAn jahA~ drutam / tvamabhUrdhanamitraH svasukRtaistaiH purAkRtaH // 76 // patyuma'tyumathA''karNya, guNamAlA zucA''kulA / rodayantI parijanaM, vitene sambhramAturam // 77 // kIrtisenA'pi tadvArtA-zravaNodbhrAntamAnasA / vidyutpAtaM tu saMjAtaM, mene svasyaiva zIrSake // 78 // kSaNena prAptacaitanyA, vilalApa mahAsvaraiH / hA! bhrAtastava saddharmaraktasya kimabhUdidam / / 79 // mRte pitari me svAntaM, vizrAntaM tvayi sAtvike / tavA'pi daivaroSeNa, paJcatve kA gatirmama // 8 // sarvapaurajanaistatrA'bhyupetya kRtatakriyaH / sarasthAnIyate nAryoM, kArite'sya jalAMjalim // 81 // vizva svajanamA'pRcchaya, guNamAlA'ahIdvatam / kIrtisenA'pi tadduHkhAdvijahI mANavRttikAm / / 82 // 185
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdhikAra bhavadattamutAtvena, tilakadvIpamIyuSI / sA bhaviSyAnurUpA'bhUbhUpatervallabhA tava // 83 // bhaviSyadatta CO/navadAmoDa caritrama kRtA'bhilASA tvayi sA, nirmalaM zIlasAhasam / apAlayata tataH prAptA, snigdhA vibhavamIdazam // 84 // 146 pAgjanmabharcA yastasyA vyasanI zaThatAmaThaH / sa bandhudattaH khaladhIH, kssudrchidrgvesskH||85|| / guNamAlA tapaH kRtvA, mRtvA tvyynuraaginnii| bhUpAla putrI nAmnA''sItsumitra,'nyA tava piyA // 86 // tApasena samaM prItirbabhUva mAgbhave tava / tenA'sureNa te dattaM, vittaM bahutaraM nRpa ! // 87 // tatpUrvavairakruddhanA'sureNa sakalo janaH / vyApAditaH sa bhUpAlo, bhuGkte karma na kaH kRtam // 88 // nandimitrasuraH pUrva-maitrIpAtraM sukhAyate / likhitvA varNapaktiM sa, cakre lAmImahodayam / / 89 // sAticAratayA mithyA--dharmasaMskArataH purA / dharma'pyeSAM naragatirvaimAnikabhavo'nyathA // 9 // dravyakSetrakAlabhAvairyena yatkarma yA zam / vihitaM tAdRzaM tasya, tathA datte mahAphalam // 91 // iti zrutvA tatvAdhyayanacaturAcAraviduSo / gurorvaktrAbhUpaH parijanayutaH mAga nijabhavam / bhaviSyazcA'nviSya prakRticapalAM vaibhavakalA-masArAsaMsArAtsapadi virarAmA'malamatiH // 92 // / itizrIbhaviSyadattacaritrezrutapaJcamImAhAtmyapavitremahopAdhyAyazrImeghavijayagaNiviraciteekonaviMzatimo'dhikAraH
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritrama 147 viMzatitamo sdhikAraH atha bhaviSyadattacaritre viMzatitamo'dhikAraH yasya vAkyamudhApAne, pAtrIbhUya kramAmbuje / sudhAruciryathArtho'bhUtsa vibhUtyai jino'STamaH // 1 // nizamya samyag bhUmIzaH, bhAgbhavaM vismito hRdi / cintayAmAsa dhigmoha, yenA'ndhIkriyate jnH||2|| ArAddhA paJcamI mAtrA, putreNA'pyanumoditA / tatpabhAvAdiyaM rAjyalakSmI, samupasthitA // 3 // bhave'smin vibhave'nitye, rajyate sudhiyA kathaM / tyajyate suvimRzyaiSa, kaSTaM bambhajyate tadA // 4 // vimRzyaivaM bhaviSyeNa, bhUpenA'bhANi sadguruH / nimajjan mohapAthodhau, tvayA'dhA'haM samudhRtaH // 5 // dhanyaH sa nandimitro me, suhRtyAptasurAlayaH / akariSyaM vrataM tadvannA'mariSyaM hi vidyutA // 6 // mukhaivaiSayikaistanme, paryAptaM zramaNA'dhunA / dehi dIkSAM prasadyA'dya, saMsArA'rNavatAraNIm // 7 // rAjyabhAraM nidhAya sve, tanaye nayazAlini / parigrahaM parityajya, yAvadAyAmi satvaram // 8 // tAvanneto viharttavyaM, kRpAM kRtvA kRpAlunA / ityuktvA sahasottasthau, bhaviSyabhUpatistataH // 9 // dIkSAM jighRkSu bhUpAlaM, matvA sAmantapuGgavaiH / anyo'nyamantrakarmANi, sasaMtAnavitenire // 10 // vRddhakramA'nusAreNa, jyeSThatvAdrAjyadhUrvahaH / suprabho bhavitA bhUpaH, svruupennaa'riduHshH||11|| kenA'pyuktaM raNotsAhI, dharaNendro mhaabhujH| mahIbhujaH prasaGgena, bhaviSyati nRpo'nujaH // 12 //
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritram 148 vizatitamo vikAraH sattvAgraNyo'tha catvAraH, sahajAH suprajApriyAH / vijayante tato rAjya, suprabhasyaiva yujyate // 13 // ityAlApapare loke, nRpaH sadanamAptavAn / munivimalanAmA'pi, vihartu drAk tamanvagAt // 14 // pratilAbhyA'zanaiH pAnaH, khAdyaiH svAthai rasAnvitaiH / kRtyakRtyamivA''tmAnaM, manyamAnastamAnamat // 15 // prapedire'ya sAmantAH, suprabha jyeSThanandanam / dharaNendra punaH kecitsomaprabhamapItare // 16 // kumArAnsarvasAmAntAn, AhUya bhojanakSaNe / bhojayAmAsa sAnandaM, bhuJjAno nRpatiH svayam // 17 // bhuktvA sthAne sthitaH pAha, mAtaraM kamalazriyam / anUdya [nivedya] pAgbhavaM sarve, svasvakarmaphalA'nvitam // 18 // kIrtisenA'nurAgeNa, punarbhavanibandhanam / jAto'haM bhavadattasya, sutAyAM praNayotsukaH // 19 // guNamAlA'pi madrAgAtsumitrA'jani madvadhaH / dveSeNa kauzikazcakre, nRpapauravinigraham // 20 // bandhudattena madbhAtrA, vaJcito'haM vimohataH / mAga janmakAntAsnehena, druhyatAmahyamanvaham // 21 // mAtastvayA'pi yatInAM, jugupsAjAtapAtakAt / vairasyaM yauvane'pyAptaM, karmaNAM hIdRzI gtiH|| 22 // ArAdhanena paJcamyA, dhanena bahunA zritA / tasyA'numodanAnmodaH, puMstriyoH rAjyasambhavaH // 23 // durApohastato mohaH, kRtadrohaH sadehinAM / rAgadveSabhujadvandva-badhnAti sakalaM jagat // 24 // taM vijetuM samIhe'haM, vijite bAhyazAtrave / tasmin jite jitaM vizvaM, jainatIvratA'sinA // 25 // vidyutpAtAdinA noced bAlamRtyAvupasthite / trAtA na mAtA bhrAtA vA, mama mAgjanmavRttivat // 26 // EXEXEEEEEEEEEEEEEXXXX
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadacacaritrama viMzatita dhikA rAjavAkyena nirvyAjaM, vyAjahAreti rAjasUH / kamalazrIrmamA'pyetadvatagrahaNamIritam // 27 // rAjye'bhiSicya tanayaM, jyeSThamasminmahIpate ! / tvamAdatse vrataM vatsavatsalA tadgrahe'pyaham // 28 // yA bhaviSyA'nurUpA'sya, savitrI navabhUpateH / bhuktAM rAjyasukhAnyeSA, vizeSAtputrasaMyutA // 29 // sA'pyavAdIdidaM vAdI-tirmA'taH paraM vcH| dIkSitAyAM tvayi sthAsyAmahama naikAkinI gRhe // 30 // AsamudraM mahIpIThe, manmudrA yatprasAdataH / unmudritatayA'cAlIdanullaGkhyA nRpairapi // 31 // tasya bharturmukhendromeM, vIkSaNAdutpale iva / labhetamutsavaM netre, paativrtykRtsttH|| 32 // na mAtaraM vinA rAjya, bAlasyA''lasyazAyinaH / manAk calati tadrAjA, sumitrA mUtarastu vai // 33 // iti tadvAcamAkarNya, sakarNA sA'pyavocyata / pAgbhave guNamAlA'haM, priyA mANAdapi miyA // 34 // sAhacarya yathArtha me, bhave'sminnapyabhUciram / tadvipralambhasaMrambhe, dambhaH kiM kriyate prabho ! // 35 // mumitrA'bhUNi muJcantI, vaktuM zaktA'pi nA'bhavat / tataH kumArAH bhUpenA''hRtAH paJca mahaujasaH // 36 // tisro duhitarastAsAM, patayazca nimantritAH / pravRtte zravaNAdasyAH, svajanaH sakalo'milat / / 37 // zreSThI dhanapatirmAtuH, pitA haribalaH punaH / lakSmyA samaM samAje'sminnA''yayau nyAyazAlini // 38 // rAjJA ca priyasundaryA, bhUpAlasvarayA'gamat / pare'pi paurAH sammApustadutsavadikSayA // 39 // sAmanteSu sameteSu, milite svajane'khile / suprabha jyeSThatanayaM, bhaviSyaH svakare'grahIt // 40 // 149
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ viMzatitama bhaviSyavacacaritrama 150 sdhikAra paralokahitaM kartu, jighRkSati mayi vratam / rAjyAbhAradharaM dhatsva, vizvalokahitAvaham // 41 // bAlavatpAlayasva tvaM, lokeSu hitacintayan / nyAyakAryeNa rAjyasya, smRddhiM varddhayAGgaja ! // 42 // dure tyAjyaM tu tadrAjya, yatrA'nyAyaH pravartate / mahalyA sarvavA su, sumitrA jananI tvayA // 43 // sAntvayannevamavanI-nAthaH suprabhamaJjasA / tadbAhuM dharaNendrasya, kareNA'grAhayattadA // 44 // dharaNendra suputra ! tvaM, matsamAnaM tavA'grajam / cintayethA vRthA naiva, kurvIthA virasaM manaH // 45 // ityukte bhUbhujA mAha, suprabhaH sAhasoddharaH / rAjyalakSmIvazIkAra-kAraNaM dAruNo dyasiH // 46 // dhairyameva nRNAM bhrAtA, trAtA naivA'styataH paraH / yatmabhAvena sevante, nRpaM yakSAdayo'pi hi // 47 // nyAyaikaniSTho'niSTAni, pinaSTi vissyaantre| vizinaSTi kRpAdRSTayA, sAdhun sanmAnato nRpH||48|| parAbhavanti no caurA, nArayaH zerate sukham / parasparaM janasnehastadrAjye nRpaterjayaH // 49 // nirAgasAM na jIvAnAM, yo hantA nA'pyalIkavAk / na kiJcidvyasanaM dhatte, sa kSitIzazciraM jayet // 50 // vandatamevaM bhUpo'pi, suprabhaM sa mudA'bhyadhAt / vatsa ! jAnAmi vAsurya [zaurya ca] dhairya vA tava sAmpratam // 51 // parasparaM bhrAtRtoSAdrAmarAjyaM samedhatAm / tadvirodhAd dazAsyasya, pazyA'bhUt kIdRzI dazA // 52 // rAjye'bhiSicyase'smA'bhiH, sahajAH praNayAttava / jAyatAM vijayAyaiva, sarvatra shcaarinnH|| 53 // suprabheNa tato'bhANi, dharaNendro nijA'nujaH / bhrAtastAtaparityakta--snehaH kena prabodhyate // 54 // RESSEXXSEX
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritram viMzatitA adhikAra 151 so'pyUce vinayAnnamraH, suprabha jyeSThabAndhavaM / abhiSekastavaivAhaH, pitRvatpAlaya prjaaH|| 55 // tenA'pyuktaM kaniSTho'pi, guNairyeSTho'si bAndhava ! / rAjyaM kulakramAtpitrA''dIyate mama sAmpratam // 56 // mayA tvayi nidheyaM tadvidheyaM me samAdiza / dRDhAnurAgAtbhrAtRNAmahamAdezakArakaH // 57 // sumitrAtanayo'pyAkhyattvatmasAdAdvayaM punaH / na rAjyAnnyUnatAM vidhastvamasmAkaM pituH smH|| 58 // yaH ko'pi kopanastubhyaM, daNDaM naiva pradAsyati / taddordaNDamadaM sadyaH, khaNDayiSye tvadAjJayA // 59 // evaM tAbhyAM mithaH samyak, prapanne vinaye nayAt / sumitrA'zrUNi muJcantI, mAha kiM vArttayA'nayA // 6 // uttiSTha vatsa bAhAbhyAM, dhRtvA supabhabhUpatiM / nivezaya nRpAdezAdrAjyapaTTe mahAzayam // 61 // sarvatra vijayodaghoSAtoSitaH sakalo janaH / tUryasvaraiH smaangglyairaannditdigmbrH|| 12 // rAjye'bhiSeci kalazaiH, pUrNaistIrthADhtAmbhasA / suprabhastejasAkIrNaH, prabhAkara ivodayI // 63 // tataH sarvAnapi janAn, samApRcchaya nRpAjJayA / kSAmayan svajanaM jajJe, bhaviSyo vrtttprH|| 64 // datvA yathocitaM dAnaM, mArgaNebhyo mahIpatiH / sarvacaityeSu tIrtheza-pratimAH samapUpujat / / 65 // samuhUrta samAruhya, yAnaM maNivibhUSitam / zrIpathe niragAtUryadhvAnainanditanAgaraH // 66 // purazrRMgAraNApUrva, sarvatastoraNochye / nRtyati prItipAtre'tha, pAtre sA'bhinayaM puraH // 67 // dAnaM dadAnaH svarNAderjayavAdena vanditaH / anvIyamAno bhUpena, samaM sAmantasenayA // 68 // 151
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyavacana paka vizA tamo dhika trima vapinAni nArINAM, pratIcchan mauktikAdibhiH / mAgadheSu yazaHpATha, paThatsu sa yayau bane // 69 // tyaktvA'laGkAramAlyAdi, ntvaa'htptimaasttH| bhaviSyaH suguroH pArce, dIkSAM jagrAha sAhasAt // 70 // kamalazrIbhaviSyAnu-rUpayA sahasotsavaM / tathaiva suvratAryAyAH, pArce dIkSAmupAdade // 71 // pitRvirahavidnaH, suprabhaH praajytejaaH| narapatirapi natvA, pratyayAsIt sbndhuH|| kathamapi kururAjA''zvAsyamAnaH samAnaM / parijananayanAjAnandanaH svairguNaughaiH // 72 // iti zrIbhaviSyadattacaritre jJAnapaJcamImAhAtmyapavitre mahopAdhyAyazrImeghavijayagaNiviracite viNshtitmo'dhikaarH|| SCENERGREEXXXXXXXXXXXX atha bhaviSyadattacaritre ekaviMzatitamo'dhikAraH yasya paJcAmRtasnAnaiH, svakalaGkajihAsayA / reme candraH kramAje'sau, svataH zAzvatasaMpade // 1 // atha rAjyaparityAgaM, bhaviSyasya vicintayan / kururAjaH samAjasthaH, suSThu taM tuSTuve gunnaiH||2|| caturacamUlakSmyA, turagasthaH purAntare / cAmaraivIMjyamAno yaH, surendra iva niryayau // 3 // hayAnA heSitAre, gajAnAM ghanagarjitaiH / vikasvarasvarairnAndyA, yaH zayyAyA vyabudhyata // 4 //
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritrama viMzatitamo KOSdhikAraH doyate sma vismera-puSpazayyAsthito'pi yaH / vRntataizyainaM viddhAGgaH, sAgasAmrAjyabhogavAn // 5 // idAnIM kIdRzastasya, vairAgyAtlyAgamIyuSaH / zayAnasya bhuvaH pIThe, bhAvo dhIrasya bhAvyate // 6 // jagAmA'stagiri zUrastadA sindUrapezalaH / tdNshukvimokssaa'nushikssyevaaN'shukojjhitH|| 7 // rAjarSiH kuGkumonmizra-candanAdivilepanAt / aruNAMgatayA reje, zUro'stagirigairikAt // 8 // bhaviSyamuktamuktAbhistadA bhUH paribhUSitA / namastArAsamAttArA'vatArAttAdRzaM babhau // 9 // sa munirvijane kyApi, tasthau muktvA''zu vAhanam / zUrastacchauryamA''mRzya, tathaivA'stagirevane // 10 // pakSAnuyAyibhistasya, kRte kolAhale kSaNam / svajanairiva saMlInaM, vasatyAM hi nijAlaye // 11 // zuddhadhyAnA'nusaMdhAnAd vyatIyAya nizAM muniH / prAtaH prAdurbabhUvA'kastaM ninaMsurivA''darAt // 12 // naSTa kvA'pi tadAlokAttamo kajalakazmalam / zUrasya pAdasaMcArAnmunerapi bhuvastale // 13 // parivAre'khile rAjJo'parAzAM samupeyuSi / dhiSNyAnusArAdvAjarSiH mArga, pazyan cacAla sH|| 14 // utkaNTakAmiva bhuvaM, mAM muktvA kyA''gamaH priyaH / dhyAyaMstvaM vilasadbhogAn, vilasadbhogasannibhAn // 15 // pUrva dharmasvasA sA'bhUta, yathArthA sahacAriNI / roge tyAge'visaMbhoge, bhave'smin vibhavasthite // 16 // yA mAkra sahacarI jajJe, sampatyapi tathAtmikA / sAhacarya vilupyA'sthAM, tadAsthA mayi kIdRzI // 17 // sumitrAM zocayantIM tAM, suprabhaH sAzrulocanaH / AzvAsayAmAsa bhUpaH, svarUpaM piturAmRzan // 18 // 113
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritrama 154 viMzatitamo (RASdhikAra rAjA zreSThI haribalaH, suraprabhAdayo'GgajAH / tArAdhAstanayAH sarvastathA paurajano'pi ca 19 // zauryaudAryAdivinaya-nayaprabhRtibhirguNaiH / smAraM smAraM sopakAraM, te cakruH paridevanam // 20 // anyo'nyAzvAsanAvAkyairdAnasanmAnanAdibhiH / nRpeNA''nanditaH sarvaH, svavyApAraparo'bhavat // 21 // bhaviSyamunirAjo'pi, vaiyAvRtyaM guroH sRjan / ArarAdha vrataM tIvra, tapastapyanna kopanaH // 22 // ekAdazAGgoM vinayAdadhItya gurusannidhau / pAraMparyeNa jagrAha, guNavadvizrutazrutam // 23 // vicitraa'bhigrhrmaaso-pvaasaadyaistpodhnH| samRddho bhAvayAmAsa, svAtmAnaM niymairymaiH|| 24 // jainendra zAsanaM jJAna--kriyAbhyAM sa prabhAvayan / bahUnAmapi jantUnAM, dharmasAnnidhyamAtanot // 25 // cAritraM niratIcAraM, prapAlyA'nazanena saH / mRtvA jagAma dazama--svarge zuddhasamAdhinA // 26 // kamalazrIstathaivA''ryA--vinayAdArjavAnvitA / tepe tapAMsi bhUyAMsi, tayaiva snuSayA saha // 27 // kaSAyAn viSayAn sarvAn , jitvA jJAnAcchanaiH zanaiH / samitIH paJca tisrazca, guptIH pAlayati sma sA // 28 // vihRtya saMyamAcAra-vicAracaturAzayA / prAnte'nazanamAdhAya, tatraiva tridazo'bhavat // 29 // bhavadattamutA sA'pi, prapadyA'vadyavarjitam / cAritraM tapasA'dhatta, dharmakarmaNi dhIradhIH // 30 // tayA'pyanazanenA'ptaH, svargo dazama eva saH / trayo'pi tridazAstatra, miyo maitrImatho ddhuH||31|| hemAMgadaH prabhAcUlo, ratnacUlojnukUladhIH / nAmnA trayo'pi devAste'nubabhUvuH sukhaM divi // 32 // nazanena saH / mRtvA nAmapi jantUnAM, dharmasAra malazrIstathaivA''ryA-
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritrama 155 BHARABARILLER viMzatitamo RSdhikAra hemAMgadaH prabhAcalaM, smArayan pAmbhavaM jagau / ahaM suto bhaviSyaste, tvaM mAtA kamalAkhyayA // 33 // ratnacUlo'pyayaM prANa prayA'bhUta prAgbhave mama / tenA'trA'pi miyo maitrI, trayANAM sudRDhAtmanAm // 34 // tAruNyalIlayA lIDhAH, SoDazAbharaNAnvitAH / trayo'pi mAgbhavasmRtyA, remire sahacAriNaH // 35 // anyadA saMpadAbhogA, vimAnaiH svarvikurvitaiH / trayo'pi hastinApuryA, yayurvandhudidRkSayA // 36 // avatIrya vimAnebhyastridazA nRpasaMsadi / vibhUti darzayAmAsuH, svajanasya prapazyataH // 37 // puNyAnuguNyA divyarismAbhiriyamIyuSI / tena pramAdamutsRjya, bhavadbhistadvidhIyatAm // 38 // AbhASya svajanAneva, datvA divyAmbarAdikam / mandarAdiSu caityAni, nantuM jagmustathaiva te // 39 // digambaraM prabhAbhAra-rbhAvayanto yadRcchayA / modayanto janAnRddhayA, vilesurbhuvane trayaH // 40 // bhAgbhave vihRtaM yatra, krIDitaM zayitaM punaH / acitaM jinabimbAdi punaste cakrire tathA // 41 // zAzvatAhatavimbAni, pUjayAmAmurAzu te / divyagandhA'kSatedhapairdI painaivedysNyutaiH||42|| tataH sADambaraM nRtyairvAdhairghaNTA davAdanaiH / aSTAhikAmahaM kRtvA, devalokaM yayuH kramAt // 43 / / jinAnAM paJcakalyANyAM, nRloke punaretya te| nAnAmahotsavAMzcakruH, svAtmanAmuhidhIrSayA // 44 // manovegAdisuhRdAM, drshnaadbhaassnnaanmiyH| vitenurdRDhatAM dharme, surAH mAgbhavavArtayA // 45 // yaH ko'pi kopitAM prApya, manujo danujo'pi vA / karoti dharmavairUpyaM, tacchikSAM te tathA vydhuH||46|| .
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadattacaritrama 156 Padhdzatitamo SdhikAra BARSEXXXXXXXXXXXXXXXXXENOK munInAmupasarge'pi, mithyAgdevanirmite / sAnidhyena nirAbAdhaM, tairvyadhAyi sudhAzanaiH // 47 // sevayA zrIjinendrANAM, pUjayA jayakAriNAm / samyaktvapApaNairnRNAM, munInAM snnidhaantH||48|| kRtvA samyatvanairmalyaM, zrutadharmaH samAdadhe / taivaiyAvRttyakaraNAcAritre'pi smudytaiH||49|| bhujAnA divyasaMpati, miyaH praNayatatparAH / cakrurbahuvidhAM krIDAM, nayantaH samayaM sukhaiH||50|| viMzatya'dhyAyuSaH pAnte, bhrAnte manasi cA'nyadA / prabhAcUlasuro'drAkSInmAlA mukulitAM nijAm // 51 // tAmanviSya [tAM dRSTvA sa] suro dadhyo, seyaM lakSmImamAGgabhAk / mAlinyamIyuSI tanme, cyavanaM samupasthitam // 52 // cakampire puraH kalpa--vRkSAH svAsthitisAkSiNaH / vimAnAdhipatezcyutvA, dudhuvuH kiM zirAMsi te // 53 // vAsasAmuparAgo'bhUdreNusparzanatastataH / manye kiM tanmiSAdeSA, mimIla naralokabhUH // 54 // lakSaNairemirAmRzya, svargAccyavanamAtmanaH / manaHkhedaM viveda drAk, sa surazcintayAturaH // 55 // hA punarnaraloke me, gantavyaM garbhabhISaNe / yatra vIryAnoryogaH, paraM bIbhatsakAraNam // 56 // iyatkAlaM divyalakSmI-bubhuje kssnnvnmyaa| sa mayA maraNaM prApta, kiM karttavyaM tato'dhunA // 57 // iti cintayatastasya, zarIraM vizarArutAm / prapede pazyatAM tatra, devAnAM vismayo'jani // 58 // tatazyutvA prabhAcUla:, suro gndhrvbhuupteH| kukSau priyAyAH dhAriNyAstatkSaNAtsamavAtarat // 59 // rAnI caturdazasvamAn, pazyantI tatmabhAvataH / mudohadaiH kramAtputraM, suSuve'bhinavotsavaiH / / 60 //
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ pakaviMzatitamo KAISdhikAraH bhaviSyadattacaritram XI rAjA vasuMdhara iti, nAmnA dhAmnA'tizAyinA / sa bAlaH pAlayAMcakre, mahezcaryeNa lAlanAt // 59 // krameNa yauvanaM prAptazcakravartI babhUva sH| SaTkhaNDAM vasudhAM sadhaH, sAdhayitvA parAkramI // 6 // ratnacUlasura cyutvA, devlokaadbhuutsutH| tasyaiva cakrigo naMdi--barddhanA'bhidhayA nayI // 61 // mAgajanmasnehasambandhAddhamAnadasuro'jani / tasyA'nujazva krimanu-nAmnA zrIvarddhanaH punaH // 62 // tAruNyametayodRSTvA rAjyanirvAhaNakSamam / cakriNA svapade jyeSTho, nyavezi samahotsavam // 63 // yauvarAjye kaniSThaM taM, nidhAya vratamAhIt / zrIdharasya muneH pArthe, cakrabhRdvikramAdhikaH // 64 // mudustapaM tapastattvA, zukladhyAnena kevalam / nirmalaM jJAnamA''sAtha, siddhisaudhamavApa saH // 64 // tau bhrAtarau cakrisutI, bhuJjAnau rAjyavaibhavaM / raJjayAmAsatuH sarvAM, prajAM vinayazAsanAt // 66 // anyadA rAjyapATayAM to, nirgatau saha senayA / mRgamekaM puro'drASTAM, taruNaM mRtamaasA // 67 // tadarzanAdbhavabhaya-bhrAntau tau bhrAtarau mithaH / cintayAM cakraturbhrAtaH ! pazyaitasya viceSTitam // 68 // bane bhramannayaM svairaM, vairaM kurvan prairmgaiH| mRgAGganAbhirvilasan, hA ! vyaadhairvinipaatitH|| 69 // sarveSAM gatirevaiSA, vizeSAya nahi kvacit / tadIzadazAyoge, nA'vayoH ko'pi rakSitA // 70 // bhAvayitvA tadaivaM tau, vairAgyaM dadhato di / putra rAjyadhuraM nyasyA''dadAte AhetaM vratam // 71 // tapobhiH kSobhitA'zeSa-lobhitA duSkarmA] caraNairam / nihatya ghAtikarmANi, kevljnyaanmiiytuH|| 72 // 157
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyadacacaritram 158 ciraM vihRtya bhUpIThe, pratibodhya janAn ghanAn / pAnte zailezikaraNAtsidisaukhyamavApatuH // 73 // sahRdayajanazcice, dhattAbhiti zrutapaJcamIcaritamacirAdrAjyazrINAM, rucI rucirA'sti cet // eka viMzatitamo dhanapatimute prAjyaM rAjyaM dadhAviha paJcamI / manasi nihitA siddhAbhAva paratra mahodayam / / 75 // |adhikAraH yA zrUyate kAmagavI nRloke, yA kalpaballI phaladA dhuloke| tasyA vayasyA zrutapazcamIyamA''rAdhanoyA hitavastusiddhaye // 75 // tapAgaNAmbhojasahasrabhAnuH mUrirjayo zrIvijayaprabhAhaH / tatpaTTadIpaH zramaNAvanIpaH prabhAsate zrIvijayAdiratnaH // 36 // rAjye tadIye vijayinyajasraM pAjJAH kRpAdevijayA bbhuuvuH| ziSyo hi meghaadvijystdiiyo'nvbhuudupaadhyaaypdprtisstthaam||77|| vyarIracaddhIgabhIravAcA, sukhA'vabodhAya kathAprabandham / sa vAcakaH paJcamikAtapasyAphalena bhoktuM zivarUpalakSmIm // 78 // granthazciraM nandatu vAcyamAnaH, sadbhihasadbhiH kavitAvitAne / __ yAvad dhruvaM merumahonnatazri-jainaM yatrazcandraruci trilokyAm // 79 // iti zrIbhaviSyadattacaritre zrutapaJcamImAhAtmyapavitre mahopAdhyAyazrImeghavijayagaNiviraciteekaviMzatimo'dhikAraH / 158 iti bhaviSyadattacaritraM samAptam