Book Title: Bhagwan Shankaracharya Charit
Author(s): Savailal Chhotamlal Vora
Publisher: Purushottamdas Gigabhai Shah
Catalog link: https://jainqq.org/explore/036418/1
JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ 169 || gu0 ga - 22 - 0 = = - : CT . Copy as . karI Aea(r)ccha wesome bhagavacchaMkarAcArya varita. 'jad othAlanA mArA zAyara MERK STARK ENNISSKOS MOKS* prakAzaka, ( purUSottamadAsa gIgAbhAI zAha. bhAvanagara. News jharAjA - - sarva 84 sthApI dhI vivijaya gITIMga presa-havana. che ke 15) P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ mukhyabaMdha. - bhAratIya sAhityamAM bhagavAna zaMkarAcAryanuM je akSaya ge rava pratiSThita raheluM che tethI zaMkarAcAryanA nAme je judA judA alokika vRttAMte racita thayA che temAM kAMI paNa vismaya thavAnuM kAraNa nathI, mahAtmAonAM carita anaisargika ane alaukika bInAthI pUrNa hoya che. bhagavAna zaMkarAcArya, pradIpta bhAskaranI jema bhArata gaganamAM udita thaI gayA che, ane temanA jJAnarazimanA prabhAve bhAratavarSamAM navIna jIvana saMcArita thayuM che, temanuM yathArtha jIvana carita, bhASyAdi graMthamAM ane bhAratavavarSanA ciMtAzIla mastiSkamAM anupraviSTa thaI rahela che. pUjya, mAnanIya ane priyajanane sAdhAraNa vRttAMta ane ca. rita jANavA ane tenI samAlocanA karavA saghaLA lokane anurAga pedA thAya che. je anurAga uparathI temanA caritanI lekika ke alokika ghaTanA vaLI jevA mANasanuM citta ekAMta Atura rahe che. - mahAtmAnI raheNI tathA karaNI joIne ja A vizva sanmA vaLage che. mahAtmAnAM jIvana carita tathA mahA vAja A jaganA rakSaNa karanAra che, mahAtmAonAja upadezathI A ja gatanuM maMgaLa tathA zubha che, mahAtmAone ArvibhAva A jagatamAM na hoya te jagat Alokita na thatAM aMdhakAramAM rahI pAzavI vRttinuM avalaMbana karata. mahAtmAonAMja vacanAmRta A jagatane sanmArge dore che, sAre inasApha, mahAtmAonA vAkathIja thAya che, saMkSepamAM mahAtmAonA bela, jagatane saddharmamAM, sadathamAM ane sArA kAmamAM pravartAve che. vaLI eTaluM nahi paNa teonA saMgathI mANasa bhavArNavatarI A saMsAramAM apunarAvRtti meLave che. AryAvarta karatAM dakSiNApathamAM bhagavAna zaMkarAcAryane pra P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAva, adhika parimANe lakSita thAya che. A nAnA pustakamAM advaitamatanA pratiSThAtA bhagavAna zaMkarAcAryanA janmathI te deha tyAga parvatanA saghaLA jIvananI pradhAna pradhAna ghaTanAvanI vistRta karI che. bhagavAna zaMkarAcArya AvibhUta thayA te samaye keIe temanuM jIvanavRta pustakAkAre lipibaddha karI rAkhyuM nathI. kevaLa bhagavAna zaMkarAcAryanA sthApelA maThanI ziSyamaMDalIe gurUdevanA jIvananAM pradhAna pradhAna kAye lakhI rAkhyAM che. te zivAya bhagavAna zaMkarAcAryanAM alokika kAryanI ghaTanAvanI dakSiNApathanA kerala pradezanA mukhethI sAMbhaLavAmAM Ave che. te sAMdhana paNa ghaNI kharI rIte bhagavAnanA jIvana carita lakhavAmAM madadagAra che. . . . . . . . . . . . . . . prAcIna samayamAM zaMkarAcArya carita je racela che te yathArtha jIvana caritamAM gaNAya tema nathI; evA graMthamAM chevaTane graMtha vidyAraNyasvAmIne racela zaMkaravinya graMtha che. vidyAraNyasvAmIe nava kALIdAza. nAmathI e graMtha mahAkAvya je racele che; e graMthanuM avalaMbana A lekhamAM madadagAra thai paDayuM che.. , saMskRta bhASAmAM bhagavAna zaMkarAcAryanA jIvana caritanuM varNana , ta karanAra hAla traNa graMthe jovAmAM Ave che. mAdhavAcArya carita zaMkaraviya. AnaMdagirikRta zaMkaravijya. ane ciMdvilAsa catipraNIta zaMkaravijaya. e traNa graMthomAM pahele graMtha bhagavAna zaMkarAcAryanA ziSya maMDaLamAM vizeSa pUjata che. e graMthanA praNetA mAdhavAcArya " sarvadazana saMgraha " nAmane prasiddha dazanika graMtha racI vikhyAta thayela che. keTalAeka kahe che ke e mAdhavAcArya vedanA bhASyakAra sAyanAcAryanA jeSTha bhrAtA thAya keTalAeka tene sAyanAcAryathI abhinna AsAmI gaNe che pratna tatvajJa lekee ga bhIra zodha dvArA sthira karela che ke . mAdhavAcA, IsavIsananA cAdamAM sikAmAM pedA thayela che. ema kahevAya che je mAdhavAcArya. vijya nagaranA buka rAjAno pradhAna maMtrIpada upara hatA. cheaTe saMnyAsa AzramanuM avalabana karI gagiri maThAyatananA adhikArI thayA. sanyAsa ane valaMbana karyA pachI mAdhavAcAryanuM nAma vidyAraNya paDayuM. mAdhavAcArya, bhagavAna zaMkarAcAryanAthI te maThAyatananI gAdIe P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ ziSya paraMparAmAM agIyAramA purUSa bhagavAna zaMkarAcAryanI AjJAthI vizvarUpAcArya prathama, iMgagirimaThanA AcAryapade pra. tiSThita thayA. rajA, nitya bodha ghanAcArya, 3ja jJAnaghanAcArya, kathA jJAnattamAcArya,5mAM jJAnagiriAcArya, 6ThA siMhagirIzvarAcArya, 7mA IzvaratIrthacArya,8mAnRsiMhatIthacAryamAM vidyAzaM karatIthacArya 10mA bhAratIkRSNatIthacArya 11mA vidyAraNyAcArya athavA mAdhavAcAryaupara kahelA traNa graMthamAM mAdhavAcArya racita zaMkara vijaya utkRSTa graMtha che, zAthI ke tenI racanA prAMjala ane pragADha pAMDityathI bharelI che. te graMthamAM ThekANe ThekANe eTaluM badhuM mAdhuya che ke tene pATha karatAM karatAM paNa kaMTALe Ave tema nathI, balake tenA pAThathI atyaMta mohita thavAya che. e zaMkaravijayanA lekhamAM dArzanika aMza bahuja jaTila che. e pustakanuM AdyapAMta lakhANa paka A graMthanuM meM saMkalana karyuM che. je sthaLe alAkika ghaTanA bIlakula asaMbhavita ane itihAsa virUddha che, te ghaTanAmAM kAMIka kAMIka pheraphAra karavAmAM AvyuM che, vaLI temAM eka jAtanA vicAra ghaNuM ThekANe saMniviSTa che te keTalAka cheDI devAmAM AvyA che. jethI sAdhAraNa lokone virakti kara na thAya ane AdarapUrvaka saghaLA. leke Adi bhagavAn zaMkarAcAryanuM puNyamaya carita AlocanA karI zake tenA sArU evI rItanuM parivartana karavAnI mane pharaja paDI che, e sivAya tema karavAmAM mAro bIjo uddeza nathI. huM AzA rAkhuM chuM ke bhagavAnanI sAkSara ziSya maMDalI kapA. pUrvaka mAre e aparAdha kSamA karaze. . . . . . .? : zaMkaravijayanAM ghaNAM saMskaraNa chapAI bahAra paDayA che, temAM dhanapati suri viracita vijaya Dima TIkA sAthe muMbaI nagarImAM orImeMTala mudrAyaMtrAlayamAM je graMtha chapAye che. te graMtha atyaMta zuddha ane prAmANika che meM e graMthanuM avalaMbana karI. A graMthanI pAMDulipi ( musadoDAphaTa) taiyAra karyo hato keTalAka sthAne AnaMdagirinA celA zaMkarane mata udhata karyo che. A naMdagirikata zaMkaravijaya baMgALAne ezIyATIka sosAITI tarasthI mUla bahAra paDe che. ema kahevAya che ke bhagavAna zaMkarAcAryanA ziSya AnaMdagirie e graMtha racela che keTalAka leka ema kahe che ke e graMtha koI paravartI AnaMdagirie racele che. P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa tyAre e graMthanuM avalaMbana karI A graMthanuM saMkalana thayuM nathI tyAre e AnaMdagiri zrI bhagavAna zaMkarAcAryanA ziSya che ke paravartI koI AnaMdagiri che e viSayamAM mAre kAMI jevAnuM rahetuM nathI. je mAnanIya manasvInA ciMtAmrAta, bhArata varSa vigere pradezamAM nava pravAhanI suSTi karI dIdhI che. te manasvInA samayanuM nirUpaNa itihAsamAM avazya nirNata thavuM joIe. prAcInakALamAM hAlanA dharaNuM ane enA upara lakhAtA ItihAsa pramANe ItihAsa lakhavAnI bhArata varSamAM prathA nahotI. mAtra IsavIsananA I. sa. 1649 mAM kahuNa paMDite kAzmIrano itihAsa saMskRta bhASAmAM lakhyA che. kAzmIranA jayasiMha rAjAnA samayamAM kahaNa paMDita tathA kahaNane bApa caMpaka paMDita,majakura rAjAnA rAja sabhAsada hatA.e gra tha uparathI rAjAonAM carita niHsaMzaya bhAve kAMka nIkaLI zake che. rAjataraMgiNamAM kAzamIranA rAjAnA lalitAdityanA samayamAM eka saMnyAsInuM ToLuM kAzmIramAM AvyuM hatuM evA lekha uparathI keTalAka paMDita zaMkarAcAryane teonA ziSya sAthe tyAM gayA hatA evuM anumAna karI bhagavAna zaMkarAcAryane samaya I. sa. 721 nA varSa pUrve hatA ema nirNaya upara Ave che. zAthI ke rAjataraMgiNInA matamAM lalitAditya 1186 varSanA pUrve kAzmIramAM rAjya karate hate. - telugu bhASAmAM kerala utpatti nAmanA graMthathI mAluma paDe che ke , ghaNuM karI eka hajAra varSa pUrve kRSNarAva jyAre zivarAva sAthe yuddha karatAM parAjIta thayA tyAre zaMkarAcArya ' malabAra pradezamAM vidyamAna hatA. ' te paMDita veMkaTarAma kahe che ke I. sa. 788 mAM bhagavAna zaMkarAcAryane janma thayo hato. adhyApaka eca, eca, valasana sAheba kahe che ke bhagavAna zaMkarAcAya isavIsana 800 ke 900 mAM vidyamAna hatA. prAcIna digvijaya nAmanA graMthanA 157mAM pRSTamAM lakhela che ke I. sa. 1143 mAM gujarAtanA rAjA kumArapALanA sabhAsada hemacaMdra sAthe zaMkarAcAryane vivAda thayo hato. dhI InIyana AMTIkavarI nAmanA graMthamAM lakhela che ke bhagavAna zaMkarAcArya i. sa. 800 vA 900 mAM vartamAna hatA. te TITI II P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ A NOTE ON SHANKERS' AGE BY H. H. WILSON "The birth of Shanker presents to the same discoidan ee 'of opinion as "every other reinarkable incident ainongst the Hindus. :: 3. The Kadali Brabmins, who form an establish mient: following and teaching his systeni, assert his appearance about 2000 years since; some accounts place him about the beginning of the Christian era, others in the third or fourth century. afier., A manuscript bistory of the kings of Kong, in colonel Makenzies, collections, makes him contemporury with Tiru Vikram Deva Chacruvorty sovereign of Shund pure in the Dek hen A.D. 178. At Shringagiri. on the edge of the Western ghnuts and now in the Mysore territory, at which place, he is said to have founded a college that stiil exists and assumes thc supreme. control of the Smarta Brahmins of the Peninsula, an anti: quity of 1600 years is attributed to him. and common tradition makes him, about the 1200 years old. The Bhoja Prabundh enumerates. Shunker amongst its worthies and contemporary with that prince. bis antiquity will then be : between eight and yine ce nturies The followers of : Madhvacharya in: Tulura seem to be attempted to reconcile Rese contradictory accounts by supposing hiin to have been born three times, first at Sivuli in Tuluva about fifteen years ago again in Malabar some centuries later and finally at Padukachaytra in Puluva no more than 600 years since. latter assertion being intended evidently to do honour to their own founder: whose cate that was, by cnabling him to triumph over Shanker in a suppossi P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ tions controversy: The Vashnava Brahinans of Madura say that Shanker: appeared in the month century of Shaliyahan or tenth of our era. Dr. Taylor thinks that, if we allow himabout 900: years we shall not be from the truth and Mr. Cole Brooke is inclined to give hini an antiquity of about 1000 years: this last is the age which my friend Rammohon Roy, a diligent student'of Slanker's work and philosophical teacher of his doctrine is disposed to concur it and he infers that " from a ca!culation of the spiritual generations of the followers of the Shanker Swami' from his time up to this date he seems to have lived between the seventh' and eight centuries of the Christian era'' a distance of time agreeing with the statement, made to Dr, Buchanan in his journey through Shanker's native country Malnbar, and in union with the assertion of the Kerala utpati. it work giving 'an historical and statistical account of the same province. and which accordiog to Mr. Duncan's citation of it mention the regulation of the castes of the Malabar: by this philosoplier to have been affected about 1000 years be: fore 1798, at the same time it must be observed that: & manuscript translation of this same work in Colo: nelMackenzies, 'possession states . Shankeracharya, to have been born about the middle of the fifth century or between thirteen and fourteen hundred years ago. differing in this respect from Mr. Dupcan statement, a difference of less importance as the ma. nuscript in question, either from defects in the orig inal'or- translation, presents many palpable errors and can not consequently be depended upon,. ? The weight of authority therefore is altogether in P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ favour of an antiquity of about ten :: centuries and I am disposed to adopt this estimate of Shanker's date and to place him in the end of the eigh and beginn ing of the ninth century of the Christion era. 1 :: 642:34H19 (defu spai 2424 2124 Mata HSC017 gavAna zaMkarAcAryane prAdurabhAva hAla IsvIsananA AThamAM saikA 11:34 24491.9Hi s11 21324AHI H12 9. . . - I. sa. 1910nA velyuma 11 mAnA 7 mA naMbaranA julAI Hizlari El Slud: lyhlhof 'ularini ye.8efalhi LEBRiuefai illamtia muual 998 Vacila 204. : THE DATE OF SHANKER'S BIRTH : ...:: ::: By. . .:Mr: C. V. PICHU IYER. . ( Cochin Goverment Astrologer.) Opinion vary as to the exact date of the birth of Shri Shankaracharya the founder of the advait school of Hindu Philosophy. While some hold that he was incarnated in the year 14 of the Vikrama era . others assign the year 3887 of kali era to the event. yet others date his birth in other years. Ibis difference of opinion is keenly felt in district outside Malbar There is howerer concensus of opinion on the following point. . .: : (a) That the holy personage was born, at a place called Kaladi near Alwaye in the Travancore territory. (b) that he was pre-emmantly spiritual as much so, that oven divinity is ascribed to him by all his followers among Hindus (c) that he performed miraculous deeds both in Malbar and other place of India (d) that he introduced the social and religions P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. . Jun Gun Aaradhak Trust
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ customs. pocaliar to a large section of the inhabitant of Keral and (e) that the same 'usages...and customs are now existed for ages together and are still observed by them. When therefore this exalted personage was born and how long he lived, are this questions of absorbing interest. " What material have we to determine the time of his incarnation ? Biographies of Shankeracharya are available both in Malabar and other places Mudbavacharya, who is admitted to be an authority ont. his subject, declares in that masterl, work of his . called Shri Shanker Vijaya. that at the time of Shanker acharya's birth, the planctary bodies had been arranged and grouped in a particular manner, in the Zodiac. A person, who had during his lifetime filled the responsible position of the minister to the first Hindu king of the celebrated Vijianagar, wbo has been close ly as sociated with the building of the city of Vijianagar, who after his * retrement from secular labours had spent his life in writing his well known commentaries on the Vedas and other important religeous works of the Hindus, who in consequence had realized the dangers of' exaggeration and equivocation and who had been once the chief Swami in Shringiri math under the name of Vidyaryanya such a person can not for a moment be supposed to have consciously designed to mislead his readers by stating facts with the accuracj of which he had not satisfied himself. We can therefore very well believe that he knew what he was writing about and what tbe character therefore was. The verse is quoted below.'' ::::. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ lagnezubhezubhayutasuSuvekumAraM / zrIpArvatIvasukhinIzubhavIkSitena // jAyAsatI zivaguronijatuMgasaMsthe / sUrye kujeravisute ca gurau ca keMdre // . A ? 99 : Assuming, then the accuracy of the astronomical date furnished in this verse, I trust that the birth :of Sbri Shankeracharya can be dated to the satisfa. ction of all. The verse says that the ascending sign : (hyleg or lagnam ) was aus;;icious for the reason. that there was a benefic planet in it and that it was also aspected by benefics. Further it says that the Sun, mars, Jupiter and Saturn were then not only in their exaltation but occupied cardinal point positions ( Kenia ) in relation to the uscendant ( lagnam ). Furnished With the above date, soine inay suppose that the Acharya's birth date can be easily determined, if the year in which this particular planetary combination occurred could be ascertained. But this is not easy as imagined, for the combination refered to in the shloxa is not confined to any particular year in the past. It may have occurred in several cycles. To which of these years then is this epoch ma-king event to be referred ? To answer this question, we have to look for other facts and circumstances wbich may : throw some light on this obscure question. Are there any and if : so how far are they to be believed ? Do the dovet . ail with the astronomical date.? In Malbar there are yarious traditions concerning tho doings of illustrious person, , hut the most important of them. in . : . P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ virtue of its far reaching effects, is the introduction of a new series of customs among the natives of Malbar. No one can seriously deny that the reforms were inaugurated' by the swami after he has finished his education and entered the order of Sanyasis. Come suppose that the propagancia was started on a * first of Chingom in a place called "Killan" ( qui. lon ) From this spot he moved to the northwards always erying to change ""change " On th 31 st of that Chingoin he reached the southeren bank of Bharata river which ring westwards through the iniddle of Keralsi. Frurr. the 1 st of kanni 'the changes ordered by him were effected in those parts of kerala lying to the north of the river. This is the tradition about the beginning of the Kollon era now prevailing in Malbar. To the malayalis living on the southern side of the Barata river the new year therefore begins on the 1 st Chingon, insiend of 1 st medom as it is does in other parts of India and as astronomy requires. and to those living on the opposite side of the river it begins from the 1 st of Kanni. Since the reformation began in Kil. lan ( quilon ] the era was called " Kollam Andu.'' The beginning of this era corresponds to the 1 st cbingom of the year 3927 of the Kaliera. . Though thise legends do not afford conclusive proofs, they furnish some pata from which we . sball be justified-in iferring that the customs l'ecul. iar to the south-west coast were re modelled in Kerala by Shankeracharya 1085 years ago. There are in some old cadjan mannscript8 certain miperconion of astropomical value relating to the pe P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ riods of some of the distinguished sons of Kerala. Some of them are. ( a ) Chrros madra snmprapa. (h) Yajnastanam samra kshyam. (c) Rakshath Govind markah. Oth. ers like the following refer to the days of consecrat. ion of the important temples of Malabar. (1) Palakhole vetikkaka (2) Dbamvapa ( 3 ) Pathnam. Among such astronomical minemonies is one (a* charya Vagabhedya ] evidently pointing to the day on which shri Shanker set about cbanging the customs. Further the sanscrit words forming the mine. monies intrinsically mean." The commands of the teacher are not to be violated." This indicates what it was that the teacher set about doing. The accuracy of thise minemonies has been taken for granted by successive generations in Kerale. they contain in form of letters the number of solar days that have elapsed from the commencement of the Kali era up to any particular memorable day. The particular minemonic ( acharya Vaga bhedya) tell us that on the 14, 34, 160 th solar day; shri Shanker effected social changes in Maloar. When these days reduced to years, we get-31st Chingon 3927 of the Kali era. The argument based upon the minemonic and that based on the accepted interpretation of the ' Kollam era' all point to the Kali year 3927. Shankeracharya mast therefore have flourished about 1045 years ago. . It is also stated in the Shinker: Vijayam of madhavacharya that the Acharys passed away from .this world after his 32nd years. Vide shloka quoted ---below... ... : P.P.AC..Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4. 92 O Fit: presti6492: l istartarteriuGE: 1 grin Yuna mifatrat: 1 791aqary: hipett II If, within a period of 32 years prio to. 4927, Kali era, the planetary combinations mentioned by Madhavacharya, occur in any year, we may safely accept that year as the year of Shanker's birth. The sun reaches his exaltation only in the month of medom and so we conclude that to be the month of acharya's liirth. since the year and the month can be secured in this manner, is there any means of finding out the date of birth and the ascending sign? Even now in shringari and other places. a festi' val is celibreted in the inonth of madom under the following astronomical conjunctions; The moon in the constellation Ardra Betel geuze ) on the fifth day <
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 Fortunately, one such year fufulls all the conditions. From the astronomical data thus supplied the subjoened horoscope of the holy Shaenkeracharya is prepared. Of the different modes of calculation advocated and resorted to by the different schools of astrono my in India I have followed the Parabita system it which has been in vogue in Malbar since its introduct ion in 3785 kali era. [ vide slok, quoted below) because this great man was born in Kaladi 195 years after the introduction into Malabar of this astronomical system. Drig vyashamyayasanmahasthalamutha Kallyabulka mischief thassamskars vividhyryath:ih' Para hitha thawam theshu veena shivayain. . Th: ascending sign being cancer, the presence of Jupiter in it makes it also auspiciune and it is also aspocted (vide shloka in " Brihat jalkam' beginning with Pridasha Trikone) by the two benefics mercury and Venus, from the 11th house (Tourus) The sun, mars Jupiter and saturn are in their exalatation. This all thee astronomical conditions described by madhvacharya in his verse are fulfilled in this horoscope and the local legends also corroborate to some extent. HOROSCOPE ** Shaka" year 728. Vikram year 863. A. D. 805 . Kali year 3907 month medom date 18th day mon day, time, Ghatikas 25 Vighatikas ( 12-58 P M ) 13 Ghatikas 5 Vighatikas to sun set first quarter of constellation Ardra. Vaishakh shuddh 5th day P.P.Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ after ner moon. ascending sign last Drekkana of 'cancer the moon bad entered Adra 19 Vighatikas (78) before birth. the fifth day after the new moon had begun 10 Ghatikas' and 40 * Vighatikas before ( 4 hrs 16 m) Number of solar days from Kali 1426715 . Ghatikas .177 Vighatikas . : 25 } Bhrs 58m PLANETARY POSITION. Minutes. " Degrees ... 16 6 . 36 50.. 58 Planets. Signs Sun. 0 Moon. . . 2 Marg. Mercury. Jupiter. Venus. Saturn. Ascending note 6 Ascending sign 3 41 PLENETS LOCATED IN THE ZODIAC: Sun descenl Venus |ding node.mercuryl" Position in signo moon asconde Int Jupil i ter fascending, do:e. siga Ir node rosition redu. In pod to tho ni. oth part ineicu: Navamas Sun.! * ry asconding| loode jupit I er moon' mars mars Rashi. Venus Saturn ascending nodo Jun Gun Aaradhak Trust P.P. Ac. Gunratnasuri M.S.
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ uparanA lekhathI mAluma paDe che ke bhagavAna zaMkarAcAryane janma zaka varSa 728 I. sa. 805 vikrama saMvata 863 ane kalyakha 307 nA vaizAka zuka 5 somavAranA divase thaye.. vaLI saMskRta graMtha Arya vidyAsudhAkaramAM tenA racanAra zAstrI mahAzaya cazvara cImaNA puSTha 226 mAM lakhe che ke - zaMkarAcArya prAdurbhAvastu vikramArka samayAdattI te 845 paMca catvAri zadadhikASTazatImita saMvatsare keraladeze kAlapI grAme ziva guruzarmaNo bhAryAyAM saMmabhavat tathAca saMpradAya vidaAhuHnidhi nAgebha vanyabda vibhave mAsimAdhave // zuklaM tithau dazamyAM tu zaMkarAyaryodayaH smRtaH" iti nidhinAgebhavanyande 3889 navAzI tyutarASTazatyadhika trimahastra , mite varSe datyarthaH kaliyugaspe tizeSaH // tathA zaMkara maMdAra saurabhe nIlakaMTha bhaTTA appevamAhuH . "prAsUta tiSya zaradApati yAtavatyAmekA dazAdhikazatonacatuH sicya tirtha sara jhaghu vaLAM virya . zaMkarAcAryane prAdubhAva vikramArkanA samayathI 845 nA saMvatsaramAM kerala dezamAM kAlapI grAmamAM zivagurUzamanI bhAya nA peTe thaye. saMpradAyavida loke kahe che ke - kaliyuganA 3889nA varSe zaMkarAcAryane prAdurbhAva thayo. vaLI nIlakaMThabhaTTa pitAnA zaMkara maMdAra saraMbha graMthamAM paNa che. evI rIte kahe che ke, cArahajAra varSamAMthI ekaso agIyAravarSa bAda karavAthI kaliyuganAM 3889 varSa thAyuM te varSamAM zaMkarAcA no janma thaye. kaliyuganA e varSamAM saMvat 845nuM varSa thAya ane isavI sananuM cha8nuM varSa thAya. saMkSepamAM uparanA ane padyAthI mAlama paDe che ke zaMkarAcAryano prAdubhava kaliyuga nA 3889nA varSe eTale vikama saMvata 845 nAM athavA savA sana 789 mAM thaye che. - paNa aMgALI vica majaba bI. e. e vAtane Jun Gun Aaraditak Trust
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ prativAda karI kahe che ke zaMkarAcAryane. janmakALa uparanI. e Arya vidyAsudhAkaranI sAlathI pUrve thayeluM che ema pramANa maLI Avela che ane e saMpradAyavida lekanuM ane zaMkara maMdAra sAstranuM vacana satyatAthI grahaNa thai zakatuM nathI. eTale ke te ane vacane upara AsthA besatI nathI. mAluma paDe che ke- surezvara nAmane zaMkarAcAryano eka ziSya hato. surezvara bhagavAna zaMkarAcAryano samasAmAyika AsAmI. e surezvarane eka ziSya cAlukaya rAjAnA samayamAM saMkSepa zArIrika nAmane eka vedAMta graMtha banAvI prasiddha karela che. tenuM nAma sarvajJAtmA. pitAnA paricayanA rathane teNe lakhela che ke- zrI devezvara pAdapaMkajarajasaparkapUtAzayaH / sarvajJAtmagirAMki, to munivaraH . saMkSepa shaariirNk| cakre sajjana buddhivarddhana midaM rAjanya vaMze nRpe / zrIsatya kSatazAsana manukulAdityebhuvezAsati // emAM kahevAyela che je jyAre e graMtha racite thayo te samaye akSata zAsana karanAra manukulane "Aditya" kSatriya rAjA rAjya karatA hatA. cAlukya rAjAo, potAne manuvaMdabhava kahe che evuM teonI saghaLI vidhithI nIkaLI Ave che, hAla cAlukaya .. rAjAnI vaMzAvaLI upara daSTipAta karavAthI mAluma paDI Ave che !' ke dvitIya pula kezInuM nAma vikramAditya, pitranuM nAma vinayAditya ane pratranuM vijyAditya. keTalAka vidvAno kahe che ke A ditya" nAma aMtamAM eka purUSanuM purAtana na hoya. kevaLa "A- , ditya " kahevAthI rAjAne paricaya daI zakAya nahIM. e gaNuM tarIe teo saMkSepa zArIrane aMtatAnA pakSathI vinayAdityanA rAjayamAM rANuM ema bele che. amAre e bAbatamAM vadhe che. paNa te e vAMdhAthI samayamAM vadhAre pheraphAra raheto nathI, vizvAdiyane , samaya svIkAravAmAM Ave te e graMthane samaya i. sa. 697 ne , madhyavartI thAya che. bhagavAna zaMkarAcAryanA samasAmayika surezva- . ' rAcAryane ziSya sarvajJAtmA muni jyAre e samayamAM hatA. tyAre, P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 bhagavAna zaMkarAcAryano abhyadaya te varSamAM joIe. uparanI gaNanAmAM bhagavAna zaMkarAcAryano AvirbhAva kALa i. sa. 789 mAM thayela gaNu che. tyAre I. sa. 680 nI gaNatarI : ane . sa. 789 nI gaNatarI vacce ochAmAM oche so varSane taphAvata rahe che. - sa kSe5 zArIraka, zArIraka bhASyane saMkSiptamakAza. ane. . e graMtha jyAre cAlukyarAja kItivamAM vIgerenI pUrva ane pula kezI vIgere rAjAnI pachI racAyela che ema grahaNa karavAmAM Ave tyAre graMthakata, zaMkarAcAryanA samasAmayika ziSya surezvarane ziSya hevAthI bhagavAna zaMkarAcAryane AvirbhAva kALa I. sa. 690 nA pUrve have joIe. have bhagavAna zaMkarAcAryanA keI racelA graMthamAMthI bhAga- vAnanA AvirbhAva kALane nirNaya thAya che ke nahi te viSayamAM jevuM agatyatA bhareluM che. , , 1 brahmasutranA umeya kAmodAtAraH uparanA bhAgyamAM degdha upanizadanA eka vacananA tAtparvanI vyAkhyA karI che. te ThekANe keTalAka rAjAonA nAma jovAmAM Ave che. je bhAvathI e vacanane ullekha thayo che te bhAva vizvatarupe kahevAya che upanISada nA je vacananI vyAkhyA thaI che te A pramANe che - te'vivamAla saMbhavatpA~capoDataH // ahu ApUrvamANapakSam / - Arva mANakSA sthAndhagadarUetapAtyAMstAn // . Ane sahaja artha e che je mRtyu pachI brahma lekamAM javAnA samaye, prathame marjiA mAM jAvuM thAya. tyArapachI arci thakI gaI arathakI "gApUjanaji pakSamAM ItyAdi acina-artha anizikha, arane artha divasa. ane A pUrvamANapakSano artha zukalapakSa, bhagavAna zaMkarAcArye kahela che ke e saghaLA zabdanA artha, teonA adhiSThAna deha samajAya che. e saghaLA de. mRta AsAmIne eka vibhAgathI bIjA vibhAgamAM nividarTe pahoMcADI . ..P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. un Gun Aaradhak Trust
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' de che. e vAtamAM lakika daSTAMta ApatAM bhagavAna zaMkarAcAryo "loka prasiddha dhApa avirAtri evaM jAtIyaka upazo dRSyane gacchatvaM ito balavANAM tatojayasiMhaM tataHkRSNaguptaM teno bhAvArtha e che ke A saMsAramAM evA dAkhalA mAluma paDe che je eka rAjyama thI nine bIjA rAjyamAM javAnuM haca te eka eka rAjya pAsethI pAsa laI bIjA rAjyamAM javAya che. pahelAM - balavamanA rAjyamAM, tyAMthI jayasiMhanA rAjyamAM ane tyAMthI kRSNagumanA rAjyamAM gayA. kanIMgahAma sAhebanA ArTIkala sarvenA 14 mA bhAgamAM paMjAba pradezamAMthI saMgRhIta merUmanI lipimAM eka balavamAMnuM nAma che. meruvamAnA pitAnuM nAma divAkaravamAM. ane e divAkaravama, balavama pitra lakhela che, e cAra purUSanuM aMtara 100 varasanuM gaNavAmAM Ave te merUmanA 100 varasa pUrve paMjAbanA harakeI pradezamAM balavano abhyadayakALa hate. lipi prakRti vagerethI e dita lipi AThamA ke navamA sikAnI madhya vartI heca ema mAluma paDe che e zI rAtathI I. sa. 750 ne samaya ravIkAravAthI I. sa. 650 no samaya balavamana hoya che. have e balavama, ane za karAcArye bhAgyamAM kahela balavama ekaja che ke bhinna che te jovAnuM have durasta che. - 2 bhagavAna zaMkarAcArya paMjAba pradezamAM aneka divasa rahelA hatA e bAbatanuM vivaraNa bhagavAnanA aneka graMthathI nIkaLI Ave che. 5 jAbanI sAthe gujarAta ane mAlava pradeza saMlagna je samaye balavamane rAjakALa anAmata tha che. e samaye cAlukayarAjAe dakSiNuM ane pazcima dizAmAM prabaLa thaI paDyA hatA. suprasiddha cAlukyarAja dvitIya pulakezI rAjyakALa I.sa. 640sudhInirdhArita thayo che, kemake. I.sa. 637mAM cIna paTaka hanamAM te rAjAne je game che. pulakezI pachI tene bIjo kramAdiya dakSiNA pathane rAjA thaye, ane eja vikramAditye P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19 pitAnA kaniSTha bhAI jayasiMhane gujarAtanuM ane mAlava dezanuM . rAjya seMpI dIdhuM hatuM, have spaSTa jaNAya che ke je samaye paMjAbamAM balavamanuM rAjya hatuM te samaye gujarAta pradezamAM ane mAlava pradezamAM jayasiMhanuM rAjya hatuM. 3 mAlava dezane atikrama karI pUrva pradezamAM jatAM te samaye tyAM koNa rAjA hato te bAbatanuM have jovAnuM rahe che. dvitIya pulakezI, dhAnezvara ane kanAjanA suprasiddha rAjA harSa vartanane samasAmayika harSavardhvana pachI keNa rAjA thaye te vAta kAMI ajavALAmAM AvI nathI harSa vananA banevInA kulamAMthI mokharIvarma vageremAMthI yazovarmA harSa varNana pachI gAdIe beTho e vAta paNa nizcita rUpe jaNAyelI nathI. e samaye magadhamAM guptavaMzane Adityasena. pracalanA pradezamAM khUba samatA zALI rAjA hatA. te sivAya paNa guptavaMzanI eka zAkhA ga ga pradezamAM ane bIjA pradezamAM rAjya karatI hatI. te samayanA pUrve pacAsa varSa upara judA judA pradezamAM judA judA rAjAo rAjya ka tA hatA. var magadhanA rAjAe saghaLA rAjAomAM sArvabhauma rAjA kahevAtA hatA, harSavartananA mRtyu pachI kaneranI AbAdI huta thaI gaI hatI. bhagavAna zaMkarAcArye potAnA daMta sUtranA bhAdhyamAM lakhela che ke tenA samaye bhAratavarSa koI sArvabhAma rAjA hate nahi ( ezIyATIka sosAITInA mudAkiMta saMrakaraNamAM 314 mAM pRTe jevuM ). e samaya mAM kRSNagupta nAmanA aneka rAjAo jovAmAM Ave che, ane teo bala rma ane jayasiM. hanA samasAmayika nahotA gaMga pradezamAM eka kRSNugupta nA ne rAjA hovuM joIe e vAta asaMbhavita nathI. 4 vaLI chAMdoda upanISadanA bhAgyamAM zuM ka daSTAMta che je yathAvuLa varSanA navA mAdhAna -jA, 17 vaparA sivA turA nitAra" jevAmAM Ave che ke je : karNa suvarNa mAM zazIka naredra rAjA hato te samaye re.vana ane tyArapachI harSa vardhana kanojanI gAdIe rAjA thayA. zazAM P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ kanaredra rAjAe buddha gayAmAM bodhimane nAsa karavA prayatna karyo hatuM ane rAjA pUrNavarmAe badhidumanuM sAruM rakSaNa karyuM hatuM e vAta cInapasyaTaka TvenasAM, pitAnI musApharInA vRtAMtamAM lakhI gayo che. mokharIvama rAjAo te samaye gayA pradezamAM rAjya karatA hatA, pUrNavama, cInapathyaTaka huyenasAyAne sama sAmayika hato. bhagavAna zaMkarAcArye vaLI " caDhe gaNagArI tenA bhAgyamAM pUvama saMbaMdhe je ullekha karyo che, tethI pUrNa vamAM pUrva samayane rAjA hoya ema mAluma paDe che. e daSTAMtathI paNa barAbara I. sa. 640 thI kAMka paravartI samaya sUcita thAya che. uparanAM pramANa samaveta bhAve grahaNa karavAthI ane teonA sAthe bhagavAna zaMkarAcAryanA ziSyoe racelA graMthane samaya meLavI levAthI zaMkarAcAryane jayasiMha ane balavamanA sama sAmayika kahI zakAya che. brahma sUtranA tayAgAdi vagere sUtranA bhASyamAM hiMda tathA vaTavA vigerenAM draSTAMta jatAM bala vamAM rAjA, brahmasUtranA bhAganA lakhavAnA samaye jIvita hato ema anumAna thAya che. purNavamathI pure ane jayasiMhanA samaye balavarmAne samaya nirUpita thAya che. ApaNe agAu batAvele balavarmaja bhagavAna zaMkarAcArye bhAgyamAM udAhata balavama abhinna rAjA che ema kahevuM saMgata che.' bhagavAna zaMkarAcArya jyAre saMkSipta zArIraka graMthane racanA kALathI pUrvavartI tyAre te jayasiMhanA samayathI paravartI samayanA gaNavAthI zaMkarAcAryane I. sa. 650 thI te I. sa. 60 nA samayanA paravartI kahI zakAtA nathI. gADava ( goDadha)nAmanA prAkRta mahAkAvyamAM gauDavo karanAra mahAkavi vAkapatinA samayanuM nirUpaNa karavAmAM gaDavAnI prastAvanAmAM mahAzaya zaMkara pADuMraMga nIce pramANe lakhe che je. * P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradha Trust
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ If the date of kumaril Bhutta may be taken to be fixed by the statements under consideration, be may be placed soing where about tho middle of the seventh, century. For we have already seen that.la. kpati knew and admired Bhavbhuti when he was young and regarded hiin as his teacher or lender If we place Yi1sovarma's reign between A. D. 675 and 710, Vuk pati would have lived we will say from d. D. 660 to 720. Bhavbhuti who was patronized by Yushovarina and was older than Vakpati would then be assigned to we will say from A. D. 620 to 685. In that case Kumaril Bhutta may be placed between, say A. D. 590 and 6,0. for to have been a teacher of Bhavbhuti Kurmaril must be placed enlier than his teacher orin about the middle of the seventh century assigning about forty years or some what more than one generation to cach before the tiine of Vaka pati. Thus. Kuremaril Bhutta A. D. 590 to 650, Sbankerachq. rya 1 610) to 660. Bhabhiti...............660 to 685................ . Vahpati .................. 660 to 720...... Yashavarma.reginen...675 710+ Lilitadytia. 695 to 730. I may observe that this dato agrecs with that assigned to Vrumil bhutt by Taranath in his histo" * ory of Indian. * f In putting down this date, it is not necessary to pay any regard to the Jain stato ments that Yashovarma was living in Sanvat 800 (A. D. 744 ( as I have already shown that those statements are not reliable 0 Sve further on ? P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 Buddhism and accepted by the late Dr. Burnell in his preface to his edition of the Samavidhan Brahmn: (pro efice Page VI See also Lo Bouddhisn.e per Vassilief French edition footnoto P. P. 45-46) Further, if we accept the above approximations they explain why Shankeracharya, who mentionse sabarswaini by the name and calls him Acharya the great teacher and who mentions Up avarsh and calls him. Bhagvan the venerable omits to lame limaril Bhattoom of the greatest authorites on the mamansa. If Shankerac!erya lived at the end of the eig. bth and the beginning of the inuoth century. Kur marii Batta, we must suppose was not thulight worthy of being mentioned by name or even referreil to. As to the statement made by the Huthor of Shanker digvyaya which bears fore its an hor the sendongan of Anandgiri that Shankeracharya me. t Bhattacharya, the name by which kumaril Bhatta is usually quoted at luddhpurer near Shriparv at in the south and that he was told by him to satisfy his desire for disputation with his brother in law Alandari Vishra, it would be reasnable to suppose that it was an anachronism, the stoisr leing Colebrioko ( essays vu 1) fotenuto tu P. 299 siates that the Shankeracharya though hedoes not name Kumaril refers to him in his work: Ransacking all the known works of Shankera. charya ( the sharirak Bhasbya, the lbasliya on the ten Upanisba:is and Gita bha-bya, I have failed to find any passage costaining any roferance to Kuinaril Bhatta personally or to his works t see the sharirk Bhashy111-3-53 || I bid i idited by Narayan 'larla panchanan under the sujerintendu.ce of the Bengal Branch of the asiatic Society. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ invented by his inodern biographers or praise singfrs for the purpose of completing the digvijayn ( conquest or defeat of all scholars in all direction by Sbankeracharya, For the latter's date as Ascepo ted by a certain tradition is Kali 3,89 or Samvat 845. A. D. 789. If there fure, Kumar il Bhatta lived in the middle of the seventh century he could not have interviewed by Shankeracharywho was born in A. D. 789 Even if the date assigned by the cost-ction of General Cunningham to the accussion of Lalita litya [ about 7:27, A. D. ) be assumed tobe curret Kumaril Blatta, if he was Bhavabhuri's teacher could not have met Shankerachary:, as the latter could only have challenged him after some ten or fifteen years at least of the Ninth century had passed, granting that he was & prodigy of learning at twenty five. The belief. however, that Kumaril Bhatta slig. htly prraceded to shankeracharya is very general # 1868 to suppose that this work could have been written by Anandagiri is an insult to the memory of Shankeracharya and of his disting wished pupil even if it be assamed that Anandgiri is synonymous with - nantandagiri which appears to be the name given to himself hy the author Seo Aryavidyasudbakur by the late yajnesbver Shastri P. P. 226 227 2 zaMkarAcArya prAdubhAvastu vikramArka samayAdI te paMcacatvAriMzadadhi kASTazanImine saMvatsare keraladeze kAlapa grAma....tathA ca saMpradAya vidaAhuH nidhinAgabhavanyabde vibhavemAsi mAdhave zuklaM tithau dazabhyAM tu zaMkarAryodayaH smRtaH iti 3889 tathA zaMkara maMdAra saurabhe pAsUna tiSya zaradA natipAna vayAM ekAdazAdhika zatona o tea1 GGS GRIE: P.P.AC..Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ and is propably fit to be accepted as well founded The very fact that the writers of the Digvijya should invent a story that Shankeracharya included him among his conquests may perhaps be taken to point to either the inmidiate priority or the contempor aneousness of the celebrated Jimansa writer. " If he was contemporaneous with Shankeracharga the date assigned to the latter by Xsr. Kashinath Trimbak Telang would be somewhat to early by more than fifty years. Off course as yet nothing has been liscovered to establish beyond dispute the necissity of placing the to scholars in the same generation or even in the same century, since the tradition about tiieir being contemporaneous is based upon grounds which need further confirmation At the presant all that we can . say is that it is highly probable, that the both lived in the middle of the seventh century Kumaril bhatt being the senior of the Two. as will be shown further on. upara pramANe batAvI tathA zaMkara zArIraka bhASyamAM lakhe- lA keTalAka rAjAonA rAjyakALanuM mukarara karI maha zaya zaMkara : pAMDuraMga, prAkRta mahAkAvya geDavAmAM bhagavAna zaMkarAcAryane IsavIsananA sAtamA saikAmAM muke che. muMbainA belagAmanA ke. bI.pAThaka mahAzaye IMDIyana AMTIkavarI nAmanA patramAM eka zuka "tripatra" prakAzita karyuM che dui ar -- Sey his paper attached to his edition of Mudrarakshasa. Bombay Sanscrit sories 1884 in wbich ho very ably discussos the questions, P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ " nidhinAgebhavandhande vibhave zaMkarodayaH . . . aSTavarSecaturvedAna dvAdaze sarvazAstraka poDaze kRtavAn bhASyaM dvAtriMze munirabhyagAt kalyandecaMdranetrAMkavandhabde prAvizadguhAM vaizAkhe pUrNimAyAM ca zaMkaraH zivatAmagAt " saMskRta jAtizAstranA saMketamAM nidhi 9 jAna 8 hama vadi 3 che uparanA zlokamAM eTalA saMketathI mAluma paDe che ke ka95bda 3839 mAM zaMkarAcAryane udaya thaye. hAla kalinA 500 varSa thaI gayAM che eTale ke hAlanA samayathI 1115 varSa upara bhagavAna zaMkarAcArya prAdurbhata thayA, ATha varSe cAra veda bhaNyA, bArame varSe sarva zAsa karanAra thayA. soLamAM varSe zArIraka bhASya racyuM. batrImAM varSa brahma nirvANane pAmyA, kalpabda 3921 nA vaizAka mAsanI pUrNimAe zaMkarAcArya ziva paNAne pAmyA. 1. mahAtmA dayAnaMda sarasvatinA kahelA hIMDI satyArtha prakAzanA gujarAtI tarajumAvALA satyArtha prakAzanA pAne 273 mAM lakhela che je . . . . . : " bAvIsaso varSa upara eka zakarAcArya nAmane purUSa draviDa dezatpanna brAhmaNa brahmacaryathI vyAkaraNadi sarva zAstra bhaNIne vicAravA lAgyA ke ahaha ! satya Astika vedamatanuM chUTavuM ane jena nAstika matanuM cAlavuM e meTI hAnI thaI che, ene kaI paNuM prakAre haThAvavI joIe. zaMkarAcArya zAstra te paDyA hatA, paraMtu jaina matanA pustaka paNa bhaNyA hatA. ane temanI yukti paNa prabaLa hatI, temaNe vicAryuM ke emane kayA prakAre haThAvavA, nizcaya karyo ke upadeza ane zAstrArtha karavAthI e leke haThaze, ema vicAra karIne ujajana nagarImAM AvyA, tyAM te samaye sudhanvA rAja hatuM, je jenIonA graMtha ane - eka saMskRta paNa bhaNa hatA. tyAM jaIvedane upadeza ka P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ ravA lAgyA, ane rAjAne maLIne kahyuM ke Apa saMsakRta ane jainIonA graMtha bhaNyA che ane jaina, mane mAne che, mATe Apane huM kahuM chuM ke jenIonA patroM sAthe mAro zAstrArtha karA, evI pratijJApara ke je hAre te jItanArane mata svIkAre ane Ape jItanArane mata svIkAra karavuM. yadi je ke sudhanvA rAjA jaina matamAM hatA tathApi saMrakRta graMya bhaNyAthI temanI buddhimAM kaMIka vidyAno prakAza hato tethI temanA manamAM atyaMta pazutA ApI nahotI kemake je vidvAna hoya che, te satyAsatyanI parikSA karI satya satyanuM grahaNa kare che, ane asatyane choDI de che, jyAM sudhI sudhanvA rAjAne mATe vidvAna upadezaka nahi maLyo hato, tyAM sudhI saMdehamAM hatA ke AmAM kayuM satya ane kahyuM asatya che ?? vagere vagere. - uparanA satyArtha prakAzanA lekhathI bhagavAna zaMkarAcAryane prAdubhava vikramAnA saMvata pahelA Azare traNaso varSa upara thayela hoya ema lAge che, vikamanI pachInA ujajayinInA je rAjAo thaI gayA che, te rAjAonA lIsTamAM jyAre sudhanyA rAjA nathI tyAre rasudhanvA vikamArkanI pahelAM ujajayinImAM have joIe athAt sudhAnI madada, bhagavAna zaMkarAcAryane vikamArkanA samaya pahelAM maLI hoya evuM uparanA lekhathI jaNAya che. . * . thoDAka varSo upara, zAradApIThAdhIza jagadagurU zaMkarAcArya pUjyapAda rAja rAjezvara, niyamita paryaTana upalakSe ahI bhAvanagaramAM. padhAyA hatA, te samaye teo prabhunI sAthe prArthanA pUrvaka Adi bhagavAn zaMkacAryanA AvibhAvi kAla sArU vAta cuta thAtAM. mane chevaTe teoe te bAbata kahyuM ke che bhagavAna zaMkarAcArya ujayinInA adhIzvara vikramAdityanA rAjyakA- che LathI bahu pUrve prAdabhUta thayela cheteo parama gurUnI sAthe keTalAMka jI patra hatAM temAM Adi bhagavAna zaMkarAcAryuM ? jIvananI ghaTanAvI ane maThAdhikArI konI eka kramavAra : P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ '. 2s . SAmAvalI hatI. svAmIjIe anugraha karI mane te dekhAze hatI, jagadagurU zaMkarAcArya rAja rAjere batAvelA jIrNapatra mAMhenI varNana racanAnA anusAre yudhiSTizabda 2631 nA vaizAka mAsanI ajavALI pAMcame Adi bhagavAna zaMkarAcAryane janma, yudhiSTizabda ra636 nA citra mAsanI ajavALI navamIe upanayana, 2639nA kAtika mAsanI ajavALI ekAdazIe saMnyAsa 2640 nA phAgaNa mAsanI ajavALI bIje paramahaMza parivAja kAcArya goviMdanAtha pAsethI upadeza grahaNa, 2646nA jeTha mAsanI amAvAsyA sudhI badarikAzrame zArIraka bhASya praNayana, ane jyotirmaka nirmANa, 2647 nA kAtika mAsanI zukala aSTamI e vArANasI kSetramAM brahma vidyA pracAra ane sanaMdanane ziSyatvamAM grahaNa, 2647 nA mArgazIrSa mAsanI kRSNa tRtIyAe maMDana mizra sAthe vAdAraMbha, 2648 nA caitra mAsanI zukala caturthIe maMDana mizrane vAdamAM parAjaya, 2647nA caitra mAsanI sukala saSTie uMbhayabhAratI sAthe kAma kalA saMbaMdhI vicAra, 2647 nA caitra mAsanI kRSNa aSTamIe amarUka rAjAnA dehamAM praveza, ra648 nA kArtika mAsanI zukala trayodazIe amarUkanA dehamAMthI nija dehamAM pratyAvartana. 2648 ne kArtika mAsanA kRSNa pratipada upara sarasvatInuM dvArakAmAM AkarSaNa, 2648 nA kArtika mAsanI kRSNa paMcamIe sarasvatInuM dvArakAmAM sthApana, te mAsanI kRSNa trayodazIthI te mAgha mAsanI zukala dvAdazI sudhI dvArakAmAM zAradApITha nimaNuM, boddha vigere saMpradAyane parAjaya, maMdira nirmANa ane devarathApana, 2648 nA phAgaNazuda navamIe iMgagirimAM maTha sthApana. ra648 nA caitra mAsanI zukala navamIe maMDana mizranI uttamAzrama dIkSA ane surezacArya nAma karaNuM. 2649 nA. mArgazIrSa mAsanI zukala dazamIe mahArAja sudhanvAne ziSyatvamAM Ave, 2649 nA mAgha mAsanI zukala saptamIe surezvarAcAryane dvArakAne zAradApIThane abhiSeka, 2650nA vaizAka P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ ; mAsanI zukala tRtIyAthI digvijayane AraMbha. 1953-54 ne zrAvaNa mAsanI saptamI ane Azvina mAsanI zukala ekAdazIe toTakAcArya ane hastAmalakanuM zikhyatvamAM grahaNa. 2654 nA poza mAsanI puname haratAmalakane gagiri maThamAM abhiSeka. ane te ja divase, toTakAcAryane tirmaThanA abhi pekane saMketa. 2655 nA vaizAka mAsanI zukala dazamIe purUSenama kSetramAM dArUAya jagadIzvara pratiSThA, gevardhana maTha sthApanA ane e maThamAM padmapAdAcAryane abhiSeka. 2655 nA bhAdrapada mAsanI punamathI te 2662 nA piSa mAsanI amAvAsyA sudhI avicchinna digvijaya mahAmahotsava, ane baddha vagere 1032 vibhinna dharma saMpradAyanuM upamadana. sudhanvA vagere rAjAone utama rIte prajApAlana vigerenuM AjJAdAna, varNAzrama vihita vaidika dharmanI maryAdAnuM sthApana nikhila ga mahAmya prakaTana azeSajanaraMjana bhulakane uddhAra, kAzmIra maMDalamAM zAradA pIThe vAsa, tyAra pachI ra963 nA kAtika mAsanI pUrNimA tithie kalAsa dhAmamAM praveza. anuvAdaka, - savAIlAla choTAlAla vorA. P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAvajIMjarAvArtha carita. prathama adhyAya. janmabhUmi ane pitRkula, dakSiNApathamAM kerala janapada ati purAtana ane prasiddha-e pradezamAM vRSa nAmano eka parvata che. tenA nitaMba pradezamAM pavitra jala vALI pUrNa nadI pravAhita che. te nadInA pavitra taTa upara eka maMdiramAM rAjazekhara nAmanA rAjAe pratiSThA karelI eka zivamuti virAjamAna hatI. te dezanA vAsIo atyaMta bhAkta sAthe e mahAdevanI arcanA karatA hatA. maMdirathI kAMIka cheTe "kAlaTI " nAmane eka agrahAra athavA brAhmaNa pradhAna gAmaDuM hatuM. te gAmaDAmAM "vivAdhirAja" nAmano eka paMDita vasato hato. tenA janmAMtarIya puNya prabhAve tenA peTa eka putra pedA thayo. te bAlakane jevAthI mAluma paDyuM che tenA aMdara niratara brahmateja dedIpyamAna che. bALakane yathAvidhi zAstrAnusAre saMskAra vidhi thayo. bAlakanA pitAe te bAlakanuM nAma " zivagurU" pADayuM. upanayana saMskAra thayA pachI vedAbhyAsanA AraMbha upara zivagurU brahmacarya pALavA sArU gurUgrahe vAsa karavA lAgyA, te gurUzuzruSAmAM anurakta rahI bhikSAlabdha annathI jIvana dhAraNa karavA lAgyA. pUrvANe ane aparANe yathAvidhi homa kriyA saMpanna karI, te vedAdhyanamAM abhiniviSTa cittavALA thAtA hatA. zivaguru, abhyAsa karelA vedano sUkSma rUpe vicAra karatA hato. zAthI ke vicAra vinA artha bodha thAya nahi. veda bIlakula durbodha che. saghaLA vedanuM sArI rIte adhyana thayuM, tenI sAthe tenA arthanuM ThIka rIte paryAlocana thayuM, jethI ziSyAnurAgI adhyApake zivagurUne kahyuM, 1 kAverI nadInA utare, pazcima ghATa parvatanI pazcime, sAgarapati je deza vistAra pAmyo che tenuM nAma kerala. tenuM hAlanuM nAma kAnADA che; 2 ema kahevAya che, je vivAdhirAja niburI brAhmaNanA kulamAM utpanna thayela che. P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavaccha karAcArya carita. "vatsa! te mArI pAse paMDaMga sAthe vedAdhyana karyuM ane tenA artha vicAramAM teM puSkaLa samaya kahA. tuM agara jo ke mArA upara kharekhare anurakta che to paNa huM AjJA ApuM chuM ke have tuM ghera jA ! vilaMba kara nahi! tArA svajAtIya loko tane jovAne utkaMThita che. tuM ghera jaI baMdha bAMdhavane AnaMda ApI vatsa ! yathAkALe bIja vAvavAthI jevAM phaLa maLe che. tevAM phaLa, viparIta kALe bIja vAvavAthI maLatAM nathI. tarUNa vayaja vivAhanA pakSamAM yogya kALa che. e samayamAM vivAha thAya to upayukta saMtAna vagere utpanna thAya che. ane tenAthI ja pitRka RNamAMthI mukti maLe che. * . . . . . . : : - sArA kuLamAM utpanna thayelA mANaso, jethI pitRlokanA piMDane viccheda na thAya tenA mATe putrane vivAhita karavAnI icchA rAkhe che. zAthI ke saMtAna utapanna thAya tethI pitRpurUSonA piMDa lepanI saMbhAvanA rahetI nathI. vaidika yajJa vidhinA vicAradhArAe paNa e artha mAluma paDe che je patnInI sAthe maLI javAthI dharmakAryanA anuSThAnamAM adhikAra pedA thAya che. vaidatta lokone eja abhiprAya che. zivagurUe adhyApakanAM vacane sAMbhaLI kahyuM, je "he gurU Ape je kahyuM teM yathArtha che. paNa gurUgrahevedAdhyayananI samAptiI karI gRhasthAzramI thAvuM ane bIjA keI AzramanuM avalaMbana na karavuM evI rItane koI niyama nathI. brahmacArI je saMsAra upara vairAgyayukta hoya to saMnyAsa AzramanuM khuzIthI avalaMbana karI zake ane je tenAmAM viSayavAsanA hoya to te khuzIthI gRhastha thaI zake che. e prathA kAyamanI hoI rAjamArganI peThe sarvadA aMkhaDita vartamAna che, he gurU ! mAre niSThika brahmacarya avalaMbana karavAnuM che. mRgacarmanuM paridhAna karI, daMDa dhAraNa karI, nitya yajJanuM anukAna karI mAre ApanIja pAse rahevAnuM che. ane ApanI pAse adhyayana karelA vedanuM vAraMvAra anuzIlana karavAnuM che. jyAM sudhI dAraparigrahanuM sukha hRdayamAM anubhavAya nahi tyAMsudhI dAraparigraha sukhaprada che. chevaTe te virasa thaI jAya che. he gurU ! anubhavagamya viSayano apalApa kema karo cho? je ApanuM kahevuM emahoya ke gRharathAzramamAM rahI yathAvidhi yajJa karavAthI svarga phala maLe che, to mArI prArthanA eTalI che je pRthvI upara vAsa karI 2 saho bhaucaratAM dharma miti zrutiH P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ janmabhUmi ane pitRkuLa..... mimi saghaLA vidhinuM pAlana karI yajJa karavA te eka rIte asaMbhavita che. je gRhastha paisA vinAno hoya te yathAvidhi dAna vagere karavAne te samartha thAtuM nathI. jethI tene narakanI yaMgaNe bhogavavI paDe che. je gaharatha, dhanazALI hoya to te mohavaze bhUma pAmI yajJa yAgAdi kriyA saMpurNa ane sAMga karI zakato nathI. eTale ke gRhasthAzramI mAre thAvuM nathI." zivagurU evI rIte gurU pAse bole che eTalAmAM tenA pitA, putrane potAnA ghera laI javA tyAM AvyA. teNe bahu anunaya pUrvaka putradhArA, putranA gurUne puSkaLa dakSiNa dravya ApyuM, ane gurUnI AjJAnA krame putrane ghera laI AvyA. kRtavidha zivagurUe potAnA gharamAM pesatAM potAnI mAnI caraNa vaMdanA karI. mAtAe paNa sneha sAthe putrane AliMgana karI putranA virahano kheda bIlakula cheDI dIdho. zivagurU ghaNAkALe ghera Avela che e vAta sAMbhaLI baMdhuo tenA darzana sArU tenA ghera AvyA. zivagurUe paNa pratyugama lIgere ziSTa ane vinIta vyavahAthI teone sArI rIte saMteSa pamADayA. vidyAdhirAje putrane zAstramAMkevIrItane saMrakAra thayo che e pArakhavAnI IcchAe veda ane tenA 15dakrama tathA jaTAdi viSayamAM, 3 bhaTTapAdanA siddhAMtamAM 4 prabhAkaranA matamAM, 5 kaNAdanA siddhAMtamAM, da gAmanA siddhAMtamAM, 9 kapilanA siddhAMtamAM, ane 8 jemininA. siddhAMtamAM yogya viSaya upara prazno karyA. zivagurUe moTA AnaMdathI vinaya namra vAkaye e saghaLA praznonA uttara ApyA. pitA, putranuM zAstramAM asAdhAraNa nipuNya joI pari tuSTa thayo. ; , , * 1 vedamaMtanA padavibhAgane niyama 2 vedanuM pArAyaNa be pakAranuM che prakRti rU5 ane vikRti rU5. prakRti rU5 be pakAranuM rUDha ane yoga vikRti rUpa ATha pakAranuM jaTA, bhAlA, zikhA, lekhA, dhvaja, daMDa, ratha, ane ghana, veda pATha kALe tenuM prakRta svarUpa jaNAya che. 3 kumArila bhaTanuM bIjuM nAma. teNe pUrvamImAMsA darzana upara vArtika karela che. 4 bhaTTaprabhAkara pUrva mImAMsA darzanane TIkAkAra. te ekamata pravartaka hate 5 maharSi kaNAde vaizeSika sUtre banAvela che. .. . . . . . . . . . :: 6 maharSi gautama nyAya darzanano sUtrakAra. . . .. * :: : : 7 maharSi kapila sAMkhya darzanano pravartaka.. * . . . . . 8 pUrva mimAMsA satrakAra. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavacchakarAcArya carita. zivagurUnA asAdhAraNu guNe AkRSTa thaI aneka brAhmaNo potAnI kanyA devA sArU vidyAdhirAjanA ghera AvavA lAgyA. pratidina vidyAdhirAjanuM ghara kanyA devAne icchanArA mANasothI paripUrNa rahetuM hatuM. kanyA ApavAne icchanArA brAhmaNo mAMthI kanyAnI vAMse bahu nANuM ApavA ziyAra hatA. paNa vidyAdhirAje teomAMthI vizeSa parIkSA karI maghapaMDita nAmanA keI pavitra kulamAM utpanna thayelA, brAhmaNanI kanyA mAgI lIdhI. tyAra pachI kanyAnA pitA ane varanA pitA vacce kayAM vivAha karavo e bAbata paraspara vitarka thavA lAgyo. varanA pitAe kanyAnA pitAne kahyuM, " Apa ApanI putrIne amAre ghera ANa kanyAdAna karo. 52 kanyAnA pitAe varanA pitAne kahyuM je " mahAzaya ! meM je nANuM kanyA vAse varane ApavAnuM kabUla karyuM che tenAthI bamaNuM nANuM huM Apane ApavA kabula thAuM chuM. Apa anugraha karI amAre ghera AvI putranA vivAhanuM kArya saMpanna karo ! varanA pitAe kahyuM je mahAzaya ! Apa ApanI kanyAne amAre ghera laI AvI kanyAdAna kare, huM ApanI pAsethI kAMI paNa nANuM laIza nahi." evI rIte parasparane matabheda joI eka vizeSa AzAmIe, kanyAnA pitAne nirjana sthaLe bolAvI kahyuM je " mahAzaya ! tame,varanA pitAnA ghera jaI kanyAdAna karavAmAM saMmata thAo, nahite vireAdha paDavAthI e kanyAne choDI vara bIjI kanyA paraNaze. tyAre tame zuM karazo. * kanyAne pitA varanA guNe ane rUpe mohita thaI e vAtamAM saMmata thayo. - tyArapachI vidyAdhirAje ane madhapaMDite kuladevatAnI pUjA karI,paraspara putra ane kanyAnA vivAha nimite pratijJA lIdhI daivajJa brAhmaNe jyotiH zAstranA vacananA anusAra vivAha lagna sthira karyuM. tyAra pachI zubha lagna vighAdhirAje ane maghapaMDite yathAvidhi vara kanyAnuM vivAha kArya saMpanna karyuM. baMdhu varga, judA judA vibhUSaNe bhUSita thayelA navA patinuM ane pUrva sAMdarya joI, atizaya AnaMdita thayo. vivAha vidhi thayA pachI ziva gurUe bhAvi yajJa samUha saMpAdana karavA sArU kRtI Rtvika lokanI sAthe bhaLI potAnA ghera gArDaMpatya, AhavanIya, ane dakSiNa evA nAmanA traNa agninuM sthApana karyuM je purUSa vivAhakAle anyAdhAna na kare.te purUSa uttara kAle yajJAdi kAryamAM adhikArI thato nathI. zivagurU judA judA yajJa karavAmAM zrAddha tarpaNa karavAmAM, atithi sevAmAM, satpAtra ne dAna karavAmAM, pitAne samaya kahADavA lAgyA. pratidina, vedapATha, vedAdhyApana paropakAra P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ janmabhUmi ane pitRkuLa. vagere kArya ja potAnA jIvananuM mukhya vrata hatuM, te kAryane karavA lAgyA te jema sAMdaryamAM aditIya hatA, tema vidvAna ane kSamAzIla hatA; garva kone kahe che, te vAta zivagaranA jANavAmAM nahotI, sarvadA vinaya nama vyavahA2dvArA, sAdhAraNa mANasane paritoSa utpAdana karatA hatA. evI rIte prati smRti vihita vaidhakarmanA anuSThAnamAM, tenA divasa , upara divase, bhAsa upara mAsa, varSa upara varSo ativAhita thavA lAgyA krame krame tenI vArdhakaya dazA AvI pahoMcI. paNa putra mukha jevAnuM tenA adaSTamAM ghaTayuM nahi. putra pedA na thavAthI zivagurU bIlakula dukhita thavA lAgyA. gAyo upara, sonA upara, zasyazAlinI bhUmi upara, manohara gharabAra upara tathA baMdhu jananA samadara vigere upara tenuM citta aprasanna thavA lAgyuM. janma. eka divase te vyAkuLa manathI potAnI patnIne kahyuM. " priye ! ApaNA zArIrika sAmarthyanI sAthe ApaNI umara ardha ativAhita thaI. je A lokamAM ekAMta sukhakara che te putra mukha ApaNeAja sudhI joI zakyAM nathI. hajI je ApaNe putramukha jovAnuM ghaTe te ApaNuM maraNa sukhakara thAya. paNa huM niraMtara ciMtAkuLa rahelo chatAM putramukha jevAne koI paNa upAya nirdhArita karI zakato nathI. hAya ! hAya ! ApaNo janma bIlakula viphaLa ane nirarthaka thayo. lokamAM putrahIna mANasano janma kalahIna vRkSa jevo gaNAya che. " patinAM vacana sAMbhaLI, zivagurUnI patnIe kahyuM? " nAtha ApaNe cAle ! mahAdevanA zaraNAgata thaIe. mahAdevanI sevA karavAthI nizcaya ApaNI ISTa siddhi thAze. mahAdeva bhaktanA abhISTapUraNamAM kalpatarU sarakhA che. mahAdevanI ArAdhanAthI saghaLa abhISTanI siddhi thAya che. mahAdevanA ArAdhanathI upamanyue saubhAgya meLavyuM " zivagurU pAnInAM vacana sAMbhaLI, putra lAbha sArU caMdrazekharanI ArAdhanAmAM abhilASI thayo. teNe pAsenI eka nAnI nadImAM unAna karI jalamAMja mahAdevanI upAsanA karI. keTalAka divasa kaMdamULano AhAra karI mahAdevanI pUjA ane dhyAnamAM Asakata rahyo. zivagurUnI patnInI prakRtti bIlakula nirmaLa hatI. teNe judA judA niyamavALA upavAsa vagerenAM kaSTa bhogavI, niraMtara : P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavacchakarAcArya carita. mahAdevanI arcanA karI. evI rIte mahAdevanI upAsanAmAM te brAhmaNa daMpatInA aneka dIvaso cAlyA gayA. eka divasa mahAdeve kRpA paravaza thaI brAhmaNanA vezamAM zivagurUne pratyakSa darzana ApyAM. mahAdeve zivagurU ne kahyuM, " he vipra ! tuM zuM Icche che ! zivagurUe kahyuM "bhagavad ! huM putrArthI chuM ane eka putra Ape " tyAra pachI viprarUpI mahAdeve kahyuM, " he vipra ! tuM zuM sarvajJa ane sakaLaguNa saMpanna thoDA AyuSavALA eka putra bhAge che ? ke mukha guNahIna bahu AyuSavALA ghaNu putra mAge che ?" te sAMbhaLI zivagurUe kahyuM he prabhu huM sarvaguNAlaMkRta,sarvajJa, ane prakhyAta pratibhAsaMpanna eka mAtra putra cAhuM chuM. huM nirguNa bahu putrane mAMgato nathI. " "tane sarvajJa putranA lAbha thAze. have tapasyA karavAnuM kAMI prayojana nathI. tuM tArI patnI sAthe tAre ghera jA." ema kahI dija veSadhArI mahAdeva aMtahita thaI gayA. zivagurUe pitAnI patnInI pAse saghaLI hakIkata kahI. patnI svapnane vRtAMta sAMbhaLI atizaya AnaMdita thaI. tyAra pachI e zivaparAyaNa daMpatIe, svama vRtAMta yAda rAkhI, ghera AvI brAhmaNone bhojana karAvI ane dakSiNa ApI atyaMta harSa ane AnaMda karyo. ' brAhmaNe AzIrvacana uccAraNa karatA karatA ghera gayA. zivagurU tathA pati parAyaNa tenI patnIe, prasanna aMtaHkaraNathI brAhmaNonuM bhukatA viziSTa anna bhojana karyuM thoDA samaya pachI zivagurU patnIne gaMbha saMcAra thaze. teNe ananya parAyaNuM tanayane garbhamAM dhAraNa karI apUrva deha kAMti meLavI. tenI gati, alasa thaI gaI.tene alaMkAra vagere dhAraNa karavAmAM bIlakula anicchA pedA thaI. tenA baMdhuo nitya nitya tenA sArU puSkaLa upAdeya upahAra mokalatA hatA paNa zivagurUpatnI te saghaLI varatano parityAga karI karI navInavI vastuo mAMgatI hatI dehadAvasthAmAM tenI kevaLa kRtikA upara rUci cAtI hatIeka divasa te sahasA ravapnamAM mahAdevanAM darzana karI jAgRita thaI. paNa jAgaraNanI sAthe te divyamUrti tenA darzana pathathI aMtahita thaI gaI. ane eka divase, teNe joyuM te sarasvatInA siMhAsane beThI che. e saghaLA svapna vRttAMta sAMbhaLI saghaLA * : 1 aMta vAvasthAmAM je abhilASa utpana thAya tenuM nAma dehada .. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ janmabhUmi ane pitRkuLa. anumAna karavA lAgyA je ; garbhastha bALaka eka AzcaryakAraka caritravALo pedA thaze. - tyAra pachI zubhagraha yukta ane zubhagraha kartaka ikSita tathA zubha lagna sUryAdigraha saghaLA pitapotAnA uccasthAna rita samayamAM zivagurU patnIe atyaMta sukhathI eka putrane prasava Apyo. zivagurU putramukha joIsukha sAgaramAM magna thayA. tyAra pachI bAlakanA jAtakarma vagere vaidha AcAra tathA saMskAra karI maMgalakAmanAthI puSkaLa dhana vagerenuM teNe dAna karyuM te bALakane janma dina saghaLAnA pakSamAM atizaya AnaMdadAyaka thayA. saghaLI dizAo prasanna thaI tarUlatA puSpanA DhagalA sAthe praphulla thaI gaI. medha suvRSTithI dharAtalane snigdha ane suzItala karavA lAgyA, suryodaye jema pRthvInI kAMti parivarhita thAya ane vinaya dvArA jema vighAnI zobhA vadhe, temane bALakanA janmathI pRthvInI kAMti vadhI ane zobhita thaI. jozIo putrano janma samaya joI zivagurUne bolyA ke " tamAro e putra sarvajJa thAze ane abhinava zAstranuM prasthAna karaze. jyAM sudhI pRthvI vidyamAna raheze tyAM sudhI tenI kIrti pRthvI upara dedIpyamAna raheze.zivagurUte samaye AnaMdathI adhIra thaI gayA. tene eTalo badho AnaMda thaye ke putranA alpAyuSyanI vAta bhulI gayA baMdhuo! suraMdo,ane AmIya loko judI judI jAtanA upahAra laI sUtikA gRhamAM rahelA bALakanA saMdazane AvavA lAgyA grISma 1 saMmeSa,maMgaLamakarasya, zani tulAyastha ane bRhaspati kaMThastha hovAthI * 2 AnaMdagirikRtazaMkaravijayamAM lakhela che je sarvajJa nAmanA keI eka brAhmaNanI kAmAkSI nAmanI patnI hatI te atyaMta sAdhvI ane sulakSaNa yukata hatI. eka samaye sarvajJa ane kAmAkSIe cidaMbara nAmanA mahAdevanI ArAdhanA karI eka kanyA meLavI e. kumArI sarvadA mahAdevanA dhyAnamAM Asakata rahetI hatI. tenuM nAma viziSTa hatu viziSTAnuM vaya jyAre ATha varasanuM hatuM, tyAre tenA pitA vizvajIte tene koI brAhmaNane ApI. paraNyA. pachI paNa viziSThA mahAdevanI ArAdhanAmAM Asakata rahetI hatI.svAmIe tene e avarathAmAM choDI saMnyAsAzrama pakaDayo.viziSThA epaNa te divasathI zivArAdhanA karI zivane prasanna karyA ekavAra mahAdeve prasanna thaI tenA mukha. 5 kajamAM praveza karyo te divasathI. viziSThAne garama saMcAra thayo. dazama ma.sa pUrNa thavAthI teNe vaidika dharma pratiSThAtA bhagavAna zaMkarane janma Ape. 3 bebe belagAma tripatramAM lakhela je nidhanAmaya viSe jarA arthata kalyabda 3889 eTale saMvata 845 mAM zaMkarAcArcane janma thayo vizeSa vivaraNa bhUmikAmAM jevuM P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavacchakarAcAya carita. kALanA sUrya tApathI bIlakula paritapta thayelA loko jevI rIte pUrNa caMdrane joI harSa pAme tevI rIte tene baMdhu varga e bAlakanuM mukha kamaLa joI atyaMta AnaMdita thaye. ghaNA kALanI zaMkaranI ArAdhanAthI e putrane janma thayo hato tethI zivagurUe e bAlakanuM nAma zaMkara rAkhyuM. 0000000 dvitaya adhyAya. maMDana mizra, zekara je samaye bAlyAvasthAmAM hatA te samaye SaTadazanavettA paMDItanA vaMzamAM padmapAda, hastAmalaka, toTakAcArya, udaMka maMDanamizra, AnaMdagiri, sanaMdana, cisukha vIgere buddhizALI vidvAne janamyA. e saghaLA jJAnIonI mAMhe maMDana mizranuM vivaraNa bahu ketukAvaha che. tethI ame prasaMga krame maMDanamistranuM jIvana vRttAMta saMkSepathI vivRta karIe chIe, maMDanami rAjagRha nagaramAM janma lIdho hato. tenA pitAnuM nAma himamitra hatuM. maMDanamizra asAdhAraNa pratibhA saMpanna vidvAna hatuM; teNe bAlyAvasthAmAMthI vidyAraMbha karI, atimane nivezathI zAstrAdhyayana karI judA judA zAstramAM asIma vyutpati meLavI. e samaye zoNa nadInA tIre eka gAmamAM viSNamitra nAmanA brAhmaNanA ghera ubhayabhAratI nAmanI eka kanyA janmI, ubhayabhAratI bAlyAvasthAmAM vyAkaraNa, kAvya, nATaka, alaMkAra, jyotiSa, sAMkhya, pAtaMjala, vaizeSika, nyAya, mImAMsA, vedAMta zAstra vageremAM sAruM adhyayana karI atizaya vidudhI nIvaDI maMDanamitra, loka paraMparAe e viduSI mahilAne prazaMsAvAda sAMbhalI tenA tarapha ekAMta anurAgI thayA. ubhayabhAratIe paNa leka mukhathI laMDanamizranI iii I IIIIIIIIII . 1 maMDana mizranuM bIjuM nAma vizvarUpa 2 rAjagRha magadhavA vihAra pradezanuM eka prAcIna nagara hajI sudhI tene bhagnAvazeSa [ khaMDera] levAmAM Ave che hAla sAdhA raNu leko tene rAjagIrI kahe che.paTaNA pAsenA bakhtIyAra pura raTezane utarI rAjagiri tarapha javAya che. 3 AnaMdagirithrutazaMkaravijaya graMthe maMDana mizranI patnInuM nAma ubhaya bhAratI vA sarasavANI kahela che. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun-Aaradhak Trust
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMDanamijha. : sukhyAta sAMbhaLI, maMDanamizra upara anurAgavALI thaI. dareka kSaNe tenA . hadayamAM e paMDitavara maMDana mizrane jovAnI vAsanA jorAvara thaI gaI. , hiMmamitre putrane manabhAva jANI, viSNamitranA ghera be brAhmaNa mokalyA viSNumitre teonI a.rathI abhyarthanA karI; teonA AgamananuM kAraNa puchayuM, brAhmaNoe uttara Apyo ke, " dvijavara ! ApanI putrInuM zAstramAM naipuNya, caritranuM pavitrapaNuM ane dharmAnurAga vagere sAMbhaLI rAjagrahanivAsI himamitra nAmanA brAhmaNe tamArI putrInAM bhAgamAM karavA amane mokalyA che, tamArI putrI tenA putrane yogya jANI amane ApanI pAse mokalyA che. ame tamArI pAse kanyA mATe prArthanA karavA AvyA chIe. Apa anukaMpA lAvI himamitrane abhilASa pUrNa karo." . viSNamitra. agAuthI kanyAne manobhAva thoDe ghaNe jAryo hato tethI teNe kahyuM, " Ape je mArI pAse himamitrane abhilASa jAhera karyo. te mane atyaMta pasaMda paDayo che ane bahu prItikara thayA che, te paNa hu ekavAra e bAbata mArI patnIne puchI AvuM, zAthI ke kanyAM" pradAna kArya strI lokanA AdhInanI vAta che," ema kahI vikRmitra pitAnI patnIne saghaLI hakIkata kahI saMbhaLAvI. teNe kahyuM ke, " varanA je saghaLA jJAtavya viSaya che, te jANyA vinA zI rIte kanyA ApavAnI saMmati apAya" jenuM dhana, carita ane kula utkRSTa hoya che tene ' kanyA ApavI yogya che. zAstramAM lakhe che ke kula, zIla, vaya, (25, vidyA, dhana ane sahAya evA sAta guNamAM varanI parIkSA karI kanyA devI. bIjA bAkInA viSaya sArU ciMtA karavAnI AvazyakatA nathI. eTale pahelAM e saghaLA viSayamAM parikSA karavI ucita che. e sAMbhaLI viSagumitre kahyuM, " priye ! tuM je viSayanI bAbata kahe che, e saghaLA viSaya bAbatamAM parIkSA karavI evo niyama cAlatuM nathI. yaduvaMzotpanna dvArakAdhika kRSNa jyAre tIrtha darzanachaLe bhramaNa karyuM tyAre tenA kula zIla vigerenI parIkSA na karatAM kaMDinanagaranA adhipati bhISmaka rAjAe potAnI dIkarI rUkamaNIne kRSNanA hAthamAM arpaNa karI hatI. je kumArika bhaTe durjaya baddha paMDitono parAjya karI jagatamAM vaidika AcAra pharIthI sthApita karyo, te kumArilabhaTTane maMDanamitra pradhAna vikhyAta ziSya che. brAhmaNanuM parama dhana vighA hoya che. maMDana mizra atyaMta vidvAna brAhmaNa che. e bAbate ApaNI kanyA ApavAthI ApaNI kanyA atizaya . P.P.Ac Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 bhagavacchaMkarAcArya carita. saubhAgyavatI thAze temAM kAMI saMzaya nathI. have ApaNane kanyAne mane gata vicAra zuM che e jANavAnI jarUra che, ema vicArI viSNamitra ane tenI patnI kanyAnI pAse jaI tene puchavA lAgyA. kanyA pAsethI teo te bAbatamAM kAMIpaNa uttara pAmyA nahi. paraMtu kanyAnuM praphulla mukha joI teone saMzaya dUra thayo. chevaTe teoe jANyuM je e vara kanyAne ekAMta abhilapita che. tyAra pachI vivAha saMbaMdha nisvita thaI gayo. himamitre jyotirveida lokoThArA vivAhanuM muharta sthira karyuM. vivAha divase maMDanamizra mAMgalika dravya sAthe, judA judA vibhUSaNathI bhUSita thaI, baMdha bAMdhavonI saMge zaNa nadInA tIre AvI pahoMcyo. meTA samArohathI jAmAtA zaNa nadInA taTe AvI pahoMcela che, evuM sAMbhaLI viSNumitre praphula aMtaHkaraNathI judI judI jAtanAM vAdyo sAthe sAmaiyu karI jAmAtA vagerene ghera A. pyA. svAgata uccAraNa karI, madhuparka sAthe jAmAtAne adhyapradAna karI - viSNumitre kahyuM, "mArI kanyA umbhAratI, mArAM ghara, mArAM Dhora, DhAMkhara, maNiratna vigere je che te tamArUM che ema jANavuM. Aja amAruM kuLa pavitra thayuM ane ame saghaLAnI pAse AdaraNIya thayAM. mArA gharamAM je kAMI che te tamArUM ja che " tyAra pachI vivAhika himamitranA tarapha joI 'viSNumitre kahyuM, "mahArAja sArA bhAgye. amArI kanyAno ApanA putra sAthe vivAha saMbaMdha thayo. jethI tamArA jevA jJAnio mAMhenA agragaNyanuM darzana thayuM. tenA pratyuttaramAM himamitro vinayathI ziSTAcAra dekhADI kahyuM, "amArI pAse je kAMI priya vastu che te ApanIja che, ema samajavuM. tame sarvadA vRdha maMDaLInuM sevana kare che tethI ApanA mukhathI e saghaLAM rUDAM ane sArAM vacano nIkaLe che. evI rIte viSNamitra ane himamitra baMne paraspara,parasparanI stutivAda karatAM vizeSa saMtoSa pAmyA. te samaye te ThekANe ekaThA thayelA maMDalamAM paNa svecchAvihAra hAsya vinoda ane Amoda pramoda cAlavA lAgyo. kanyA pakSanA ane vara pakSanA mANaso varavadhUne joI atyaMta AnaMdane anubhava karavA lAgyA. viSNumime, zubha lagnamAM ubhayabhAratInuM karakamala maMDana mizranA hAthamAM arpaNa karyuM. maMDana , mizrapaNu zubha kSaNe anurAgiNI kanyAnuM pANigrahaNa karI AnaMdita thayo. tyAra pachI je jeoe prArthanA karI, te vadhuvaranA pitAe ApI parama saMtoSa meLavyo. maMDana mizre, pitAnI gRhyasUta paddhati pramANe P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMDanamazra. vahi sthApana karI, homa karyo; ane lA jA homa karyo, tyAra pachI ubhayabhAratIe pahelAM agninuM pradakSiNa karyuM, maMDanamie paNa agni pradakSiNA karanArI potAnI patnI sAthe agni pradakSiNA karI. homAsAne AvelA dvijone ane bIjA sahavargane parituSTa karI varavadhU pitAnA ghera gayAM maMDana mizra yathAvidhi agnirakSA karI suprasanna manathI cAra divasa aMgni grahe vAsa karyo, tyAra pachI pAMcamA divase. jyAre varane grahe javAne udyoga thayo tyAre ubhayabhAratInA pitA mAtAe viSNumitrane kahyuM je " tame anukaMpA karI amArI keTalIka vAta sAMbhaLI jevI rIte stanapAyinI kanyAne kAMIpaNa khabara na hoya tevI rIte A amArI kanyA kazuM . paNa jANatI nathI. teNe koI divasa gRhakarma karyA nathI, tethI tame tene nija kanyA pramANe rAkhazo evI AzA che. eka divasa eka brAhmaNe te kanyAnAM zubha lakSaNa joI kahyuM je "e sAkSAta sarasvatI mAnavIrUpe maryalokamAM pedA thaI che. tenAmAM sarvajJatAnA saghaLAM cinha che tame sahu ene kaI rItanAM rUkSa vacane kahezo nahi" te brAhmaNanA kahevAthI ame paNa vizeSa AdarathI tene ucherI che.maMDanamizra potAnI patnI uMbhayabhAratI: sAthe rAjagRha tarapha javA cAlyo. * zaMkaranuM zikSaNa. eka tarapha bAlaka zaMkara, prathama varSe potAnI mAtRbhASA ane dItiya viSe akSara zikSAmAM samartha thayA. anaMtara krame krame vyAkaraNa, kAvya, purANa vagere sAMbhaLavAne temaNe AraMbha karyo, te je ekavAra zravaNa karatA hatA te kadApi visarI jAtA nahi. lipi zikSA samApta thaI ke , tarata ja tenuM cUDAkaraNa thayuM, cUDA vidhAnadhArAe, zaMkaranA dehamAM eka apUrva kAMtine udaya thayo, vRddha zivagurUe yathA samaye, putrane upanayana saMskAra karavAnI AzA bAMdhI paNa duraMtakALe tenI AzA pUrNa thavA dIdhA nahi za karane vaya: krama jyAre traNa varSa pUrNa thayA tyAre zivagurU kALa grAsamAM AvI paDayo,zivagurUe mahA muzakelIthI putra mukha joyuM paNa te - * putranA vibhava jovAnuM tenA adaSTamAM ghaTayuM nahi. zaMkaranI jananInuM nAma bhadrA hatuM. teNe zokAkala cite jJAtInA mANaso pAse potAnA patinI aMtyeSTikriyA AnaMdagirie lakhela che je tRtIya varasezakaranuM cUDAkArya thayu, " P.P. Ac. Gunratnasuri MS. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ * 1ra bhagavacchakarAcArya carita.. karAvI. jJAnI janoe ane bIjAM sagAM vahAlAMoe pati hIna, 'zekavidhura bhadrAne sAMtvanA vAkayathI AsvAsana ApyuM. sAdhvI bhadrAe * mRtapatinuM je kartavyakama mAsika zrAddha saMpiMDIkaraNa vagere potAnI meLe * AraMbhI karI dIdhuM. tyArapachI te zaMkaranA upanayana karavA sArU abhilA* SiNI thaI. jyAre zaMkarane vaya:kama pAMca varSano hato te ja samaye bhadrAe jJAti varga sAthe ane baMdhu varga sAthe maLI zubha muharta zaMkarano upanayana saMskAra yathA vidhi karyo, upanayana saMskAra thaI rahyo che, tarata zaMkare, "gurU pAse zikSA, kalpa, vyAkaraNa, nirUkta, chaMda ane jyotiSa e che aMga sAthe caturvedanuM adhyana karyuM. brAhmaNa kumArazaMkara agara jo ke kRza dehavAlA hatA to paNa tenI asAdhAraNa pratibhA joI saghaLA vismaya pAmI gayA. pratidina adhyayana karavAmAM zaMkaranA sahAdhyAyIomAMthI koI paNa za karane samakakSa thAya tevo nahoto. zaMkara jyAre je zAstranuM adhyayana karatA hatA te samayeja tejazAstramAM asAdhAraNa vyutpati meLavatA hatA. temaNe vedamAM, vedAMgamAM, pUrva mImAsAmAM, vedAMta vagere zAstramAM ananya sAdhAraNa adhikAra meLavyA. temanI vAvinyAsamAM apurvakSamatA hatI. AnvIkSikIra vidhAmAM te samaye zaMkarane samakakSa koI nahoto. kapilanA sAMkhyazAstramAM ane pataMjalinA yuga darzanamAM temane apUrva paricaya thayo. temaNe bhaTTapAdanA vArtika sUtranA padArtha tatvamAM uttama rUpe mAhitI meLavI evI rIte zAstralocanamAM krame krame temanA hRdayamAM akta mata-daDha thayo. te. advaita vidyAnA sukhane pratyakSa anubhava karI A naMdarasathI abhiSikata thayA. pAThAvasthAmAM gurU pAse rahevAnA samaye zaMkara eka divasa bhikSA caraNa karavA sArU eka dhanahIna brAhmaNanA ghera gayA. brAhmaNa patnI, brahmacArI zaMkarane joI Adara pUrvaka bolavA lAgI che ApanA jevA mahAtmAnI jeo pUjA kare che teo AduniyAmAM dhanyavAdane pAtra thAya che.vidhAtAe amane dhana vinAnAM rAkhyAM che. dAridrayavaze ame jyAre brAhmaNane bhikSA ApavA asamartha thayAM tyAre amArA A nirarthaka janmane dhikkAra che. evI rItanAM karUNAjanaka vacano bolatAM bolatAM, 1 amara ke garbha thakI gaNatA aSama varaseja brAhmaNanuM upanayana thavuM joIe . paraMtu je bALaka brahmatejanI kAmanA kare tenuM paMcama varase upanayana karavuM ema bhagavAna manue manu saMhitAnA 2 jA adhyAyanA 36 mAM 37mA lekamAM kahela che 2 ANvIkSikAntarkavidhA '. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ . : maMDanamizra. 13 ~~ ' ke brAhmaNa patnIe, ghatI karane,bhaktipUrvaka keTalAMka AMbalInA phaLa ApyAM. nAnI zaMkara brAhmaNa patnInA vAkaye atyaMta dayA cittavALA thayA ane te brAhmaNanA dAridrayamocana sArU temaNe prArthanA karI. zaMkaranI te prArthanA saphala nIvaDI thoDA samayamAM teja daridra brAhmaNanuM ghara saMpadathI bharAI gayuM. evI rItanAM carita mahAsyanuM pradarzana karAvatAM. zaMkara, gurU gahe vAsa karavA lAgyA. sadA tatvajJAna pipAsuM vighArthIo zaMkarane vIMTaLAI besatA hatA zaMkara atyaMta uMcA vaktA hatA. temanA kaMThadezamAM yajJopavIta tathA lalATamAM tripuMDa zobhA pAmatAM hatAM. teo atizaya saMyamI hatA. zaMkaranA caritamAM eka vizeSatva e hatuM je zaMkaranA citamAM koI divasa vikAra pedA thato nahi zaMkara yathArthaja, AtmajayI hatA. zaMkaranA vAkacAturya, saitAMtrika, yogAcArya, mAdhyamika, jaina. cArvAkara sAMkhya, mImAMsaka, pAtaMjala. naiyAyika, vaizeSika vagere bhinna bhinna matavAdI dArzanikanI yukitao laya pAmI jatI hatI. zaMkara pratipakSI lekanI sAthe vicAra kALe paNa koI divasa kodhane vaza thAtA nahi, zaMkara atyaMta . kSamAzIla hatA. ane koI divasa koInA tarapha paNa kaThora vAyane * prayoga karatA nahotA. lobha, asUyA, viSa, abhimAna vagere durguNo zaMkaranA hRdayamAMthI saMpUrNa rIte vilopa pAmyA hatA. vikAranA ane pralobhananA samaye paNa zaMkaranuM hRdaya vikRta ane pralubdha thAtuM nahi, . jananInI paricaya. . . * veda vagerenuM adhyayana samApta thaI rahyA pachI brahmacArI zaMkara yathA samaye, gurU kuLa thakI samAvartana karI ghera AvyA. jananInI parica, veda pATha yajJa vagere pavitra karma, temanAM nitya anuddheyaM thayAM. zaMkarane joI yuvaka loko, vanasalabha, hepa hiMsA vagere durgaNo tyAga karI zaMkarane pUrNa sanmAna ApatA hatA.vRddha loko paNa zaMkarane joI Asana tyAga karI, zaMkarane Asana ApatA hatA. saghaLA loko zaMkarane bhALI kRtAMjalI thAtA hatA. jananI bhadrA. putranAM komaLa vAkaya, vimaLa caritra, * 1 bAdha saMpradAyanA dArzanika mata cAra che-sAtAMtrika, yogAcArya, mAdhyamika-bhAsika. 2 cArvAkamata brahaspatie pravartAvela che tenuM bIjuM nAmAkAyatika 3. gurUkulathI pAchA pharavuM tenuM nAma samAvartana. .. . - P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 bhagavacchakarAcA carita.. mAnasika bala, ane paropakAramAM anurati vagere saguNe joI atyaMta AnaMdita thavA lAgI. ema kahevAya che ke, eka divasa vRddhAvasthAmAM bhadrA, dhIre dhIre samudragAminI koI dUranI nadImAM snAna karavA gaI madhyAnDakALa upasthita hovAthI sUryamaMDaLa, prakhara kiraNe phelAvavA lAgyuM. te bahu kSaNa, sUryatApamAM devArcanAmAM nirata thaI tethI sUryanA prakhara kiraNe tene deha kSINa ane durbaLa thaI gayA. tyAMthI ekalI ghera AvavAne bIlakula azakata thaI gaI. putranI pratIkSAmAM te nadI tIre besI rahI. krame deha avasAna thaI javAthI tene mUcha AvI bhAtRbhakta zaMkara mAtAnA , AgamanamAM vilaMba bhALI atyaMta zaMkita thayA ane utAvaLathI cAlI jananInI pAse AvI pahoMcyA. AvIne zaMkare jananIne ajJAnAvasthAmAM dekhI e dulya bhALI zaMkaranuM karUNa hadaya, duHkhathI vicalita thaI gayuM. teNe jalasikata nadinI dalathI pavana nAMkhI jananInI mUcha dUra karI ane jananI sAthe zaMkara bahu kaSTa ghera AvyA.zaMkaranA yoga prabhAve rAtrImAM ja upara varNavelI nadI temanA gharanI pAsene viSNu maMdiranI pAsethI pravAhita thavA lAgI. prabhAtamAM tyAMnA leke, navI pravAhita apUrva taraMgiNuMne joI atyaMta vismaya pAmyA, saMkaranAM evI rItanAM lokAtIta caritranA viSaya sAMbhaLI te sama.", yanA, kerala dehanA adhipati rAjA rAjazekhare, eka hAthiNI upahAra sAthe pitAnA amAtyane zaMkara pAse mokalyo. teNe zaMkaranI pAse AvI atyaMta vinIta bhAve kahyuM je " mahAya! suprasiddha keralezvaranI AjJA nA anuMsAre huM ApanA caraNa prati upasthita thayo chuM. saMgrAmavijayI keralAdhipatI rAjA rAjazekhara, ApanI padadhulInA lAbha sArU ekAMta abhilASI che. eTale prabhu Apa kRpA karo ApanI padadhulInA sparza pavitra rAjabhavana adhika pavitra thAo" e vAta bolI amAtya virAma pAmatAM zaMkare kahyuM " amAtyavara! huM rAjAnI udAratAne viSaya jANI bIlakula parituSTa thayo paNa Apa keralAdhipatine kahejo je amArUM anna bhikSAlabdha hoya che amAruM paridheya, mRgacarma hoya che amArAM karma zrati smRti vihita hAI kaSTasAdhya hoya che dRSTAdaSTa phaladAtA vedAdi zAstraja eka amArUM zAsaka che hu brahmacArI chuM eTale ke saghaLAM avazya anuTheya karmane tyAga karI ane hAthaNI upara caDhavAnuM niSiddha karma karI rAjA pAse mAruM AvuM atyaMta ThIka nathI, Amane sAdhuvAda, dhanyavAda : P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ maDamizra * 15 ane prasaMzAvAda ApuM chuM. Apa ghera jaI keralAdhipatine kaheze ke rAjAe saghaLA varNa pitapotAnI dhArmika jIvikA avalaMbana karI, potapotAne nirvAha kare ema karavAnuM che. tame varSocita karma tyAga karo" ema rAjA koIne kahI zake nahi" amAtya keralarAjanI pAse jaI e saghaLI vAta kahI jethI rAjA khuda, zaMkaranI pAse Avyo. teNe AvIne joyuM, te zaMkara aMtevAsIothI parita thaI beThela che. jenA zarIra upara caMdra kiraNanA jevuM kAMtimaya gha yajJopavIta zobhe che. jene paridhAnamAM kRSNasAranuM carma che. jenA kaTideze muMja mekhalA che, zaMkara jANe ke dulakavAsI, mAnava deha dhAraNa karI pRthvI upara avatarela hoya tema rAjAne lAgyuM, rAjAe bhakita sahakAre, zaMkarane vAraMvAra praNipAta karI karanA caraNAraviMda pAse daza hajAra sonAmahora ane pote banAvelAM traNa nATaka mukyAM. zaMkara e gaNu nATaka vAMcI atyaMta AnaMdita thayA, ane anurUpa tamane putra maLaze evo rAjAne zaMkare AzIrvAda Apyo. rAjAne pAchuM zaMkare kahyuM je " he rAjana ! A saghaLI senA mahAro koI daridra grahasthane Ape, tethI tene bahu upakAra thAze. huM brahmacArI chuM. mAre sonA mahoranuM . zuM prayojana che? e pramANe zaMkare, judAM judAM vAkayathI potAnA aMtaHkaraNane nispRhabhAva, vizeSa bhAve vyakta karyo. pachI rAja rAjazekhara paNa zaMkaranI sAthe kathopakathanathI pitAne kRtArtha ane dhanya mAnI zaMkarane AzIrvAda grahaNa karI pitAnI nagarImAM pAcho Avyo. * vedArthavita vidyArthIe zaMkaranI pAse phaNibhASya ane darzana zAstranA adhyayanamAM pravRta thayA sudhI vara zaMkare je saghaLA zAstranuM adhyayana karyuM hatuM te saghaLA zAstranuM nirjanasthAne Alocana karavAthI te zAstrano saM 1 "bAlArAmAyaNa" "bAlabhArata" " vidvazAlabhaMjikA " e traNa sarakRta nATaka rAjazekharasurie racelA prasiddha che zaMkara vijaya nAmanA graMthamAM mAdhavAcArya rAkaracArya sahita rAjazekharanA meLApanuM je varNana karela che te vAMcavAthI nizcaya pratIti thAya che ke rAjA rAjazekhara ane rAjazekharasuri abhinna AsAmI che. pratnatatvajJa leke kahe che je vartamAna samayathI ghaNuM karI 11 varasa pUrve rAjazekharasurine prAdurbhAva hato, e dvArAe belagAmanA tripatramAM zaMkarane je AvirbhAva kALa lakhela che tenI sAthe rAjazekharanA AvirbhAva kALane meLa lAge che, eTale ke rAja zekharasuri ane rAjA rAjazekhara ekaja AzAmI che, rAjazekhare ramaMjarI nAmanI eka nATikA racelI jaNAya che. P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Adadhak Trust
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavacchakarAcArya carita. skAra zaMkaranA hadayamAM baddhabhUla thayo, aMtevAsIo, nityanitya. zaMkaranuM adhyApana kauzala ane UdabhAvinI zakita joI vismita thAtA hatA, ane zaMkara jevA adhyApaka pAse adhyayana karavAthI teo Atma sukhamAM nimagna rahetA hatA, jananI zaMkarane eka mAtra Azraya hatA, ane zaMkara paNa jananInuM advitIya avalaMbana hatA. baMnene eka ghaDikano , paNa viccheda baMnene bIlakula asahanIya hato. badhu bAMdhava leko, kRtavidha". zaMkara grahasthAzramamAM praveza kare e bAbatamAM ciMtA karavA lAgyA. teo... koI pavitra vaMzadabhava brAhmaNanI kanyA sAthe zaMkaranA pariNuya kAryo " karI devA udhogI thayA, tRtIya sthAya. " sanyAsa grahaNuM, . . . abhilASA. keTalAka kALa pachI eka divasa RSi tulya keTalAeka manISIo zaMkaranA darazana karavA sArU zaMkaranA ghera AvyA,vidhi zaMkara bhakita namra bhAvathI potAnI jananI sAthe teonI paricaryAmAM niyukata thayA. zaMkara prathama svAgata puchI. teone madhuparka ane pujepakaraNa ApI kRtAMjali - thaI savinayathI Apa kRpA karI Asakala Asana ane madhuparka grahaNa karI. ema bolI ubhA rahyA, manISI lake Asana grahaNa karI zaMkaranI sAthe mokSa viSayaka vAtacIta karavAmAM pravRrta thayA. tyArapachI zaMkara jananI bhadrAe te ThekANe AvI kahyuM " Aja ame dhanya ane kRtArtha thayAM. zAthI ke RSitulya prabhAvavALA manISIonuM amane Aja darzana thayuM, pahelAM ApanA jevA mahAtmAonuM Agamanaja dullabha. temAM vaLIamArA jevA dIna leMkane ApanA jevA mahAtmAnI sevA karavAno avasara, atyaMta dallabha vaLI vadhAre sAbhAgyane viSaya e che je Apa, amArA bALaka 1 mAdhavAcA potAnA racelA zaMkaravijayamAM e manISIo (vihAro] ne deva rUSi vigerenA avatAra gayA che, P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ sanyAsa grahaNa. 17. '' upara dayAnI najare juo cho. " bhadrA evI rIte judI judI jAtanA ' ziSTAcAra dekhADI chevaTe putranI bAbatamAM judA judA prazna karavAmAM pravRta - thaI. manIdhIo sarvAdaza hatA. teo, zivagurUe, A putra zaMkaranI ArAdhanAthI meLavyo che ema jANatA hatA. ane mahAdevanA varadAnathI - zaMkara parimita AyuvALA pedA thayela che e paNa teo jANatA hatA eTale ke teoe bhadrAne kahyuM, he! sAdhavI tamAro A sarvajJa putra pAramItAyuvALe che . te thoDo samaya A pRthvI upara raheze. putra vatsalA bhadra, e jJAna manISIonI vAta sAMbhaLI atyaMta bhIta ane zokAta banI kaMpatI kaMpatI vAyu uDADela kadalI thaMbhanI jema pRthvI upara paDI ane tatakSaNa bhadrAne mUrchA AvI. tyAra pachI zaMkarathI bhadrAnuM caitanya saMpAdita thayuM. bhadrA bahu zoka karavA lAgI, brahmacArI zaMkara jananIne e rItanI avasthAmAM AvI gayelI joI bolyA : janani ! saMsAranI sthiti AvI rItanI bIlakula kSaNabhaMgura jANatAM chatAM ' tamane zA sArU ATalo badho kheda thAya che, A kalevara bIlakula vinazvara che mUrkha AsAmIo A kSaNa sthAyI zarIrano rithara buddhithI bharoso * rAkhe che. tamo DAhyA thaI zA sArU evA kalevaranA vinAza sArU zaMkita thAo che ? A saMsAramAM ghaNIvAra janma thayA che, ane ghaNIvAra janma thAze pratyeka janmamAM bahu putra ane kanyA pedA thayAM haze, barobara vicAra . karIne juo ? A saMsAramAM tame ghaNAM putra putrInA mA thayA hazo, . * ane meM paNa ghaNuM strIonAM prANi grahaNa karyA haze.hAla te saghaLAputro, kanyA ane strIo kayAM che, ane ApaNe paNa kayAM chIe. A saMsAramAM : strI putra vagereno samAgama vaTemArganA samAgama jevo che, ajJAnavaze jeo, saMsAramAM niyata paribhramaNa kare che teo aNuM mAtra sukha pAmatA nathI, saMsAranI jyAre evI rItanI durdazA che tyAre huM saMsAramAM Azakata rahevA cAhato nathI, eTale ke bhava baMdhanamocana sArU mAre caturthAzramanu . avalaMbana karavAnuM che. * mAtAnI anumatinuM grahaNa. bhadrA, zaMkarano, saMnyAsa grahaNano abhilASa jANa vadhAre zokArti thaI. bASpa vege teno kaMTha rUMdha thaI javA lAgyo, te ati kacche che. dhAraNa karI bASpa gagada svare bolavA lAgI "bhAI tuM ! caturthAzcamana P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 bhagavacchakarAcArya carita. avalaMbana karavA daDha saMkalpavALo thaye che, e vAta jANe huM atyaMta zokAbhibhUta thaI chuM; tuM ekadama e buddhi choDI de! mAruM kahevuM mAna ! grahastha thA! putra putrIvALo bana ! pahelAM yAgAdidvArA devatAone saMprIta kara ! tyAra pachI saMnyAsa grahaNa kara ! huM bharta hIna strI chuM, tuM ja mAruM ekamAtra avalaMbana che. tuM mAro tyAga karIza tyAre huM zI rIte jIvana dhAraNa karIza? bhAI ! tuM zAstrajJa he putra prANAjananAno parityAga karavA cAhe che ! mAre tyAga karavAnI tane IcchA thAtAM tAruM hRdaya zuM dravIbhUta thAtuM nathI ! zaMkare zokArtajananIne evI rItano bahu vilApa sAMbhaLI. judAjudA upadezadvArAe tenI sAMtvanA karI, zaMkare manamAM ThIka rIte vicAryuM je "mAruM mana saMsAranI kAmanA rAkhatuM nathI, ane jananI mAre tyAga karavA sa mata nathI, have jananIne zI rIte samajAvuM?. jananInI anujJA vinA kevI rIte saMnyAsanuM grahaNa thAya tyAra pachI zaMkara, thoDA divasa, jananInI AjJAnI pratIkSA karI rahyAM. sanyAsa. che. eka divasa, zaMkara gharanI pAse rahela nadImAM avagAhana karatA hatA. * eTalAmAM eka kuMbhIre temanA upara AkramaNa karyuM, zaMkara uMcA ravare jananIne bolAvI kahevA lAgyA, " bhayaMkara kuMbhIra mukha phADI mArA be paga kheMce che, huM zuM karuM ! mArAmAM eTaluM sAmarthya nathI ke tenAthAM avyAhUti pAmI eka pagaluM paNa mukI zakuM, e mATe che janani mArI zIdhra rakSA karo, " bhadrA, zaMkarano rUdana dhvani sAMbhaLI vyAkuLa cite takSaNa nadInA tIre AvI pahoMcI. putrane kuMbhIre AkrAMta karelo joI tenuM hRdaya phATI javA lAgyuM, te azrapUrNa nayane bolavA lAgI "hAya ! mAro ekano eka putra ? mArA jIvananuM avalaMbana huM mahAdevanI puSkaLa ArAdhamAMkaravAthI e putra pAmI chuM, te Aja mArA duradRSTavaze mRtya grAsamAM paDe che. hAya ! hAya ! have huM zuM karuM ! zA upAye mArA tanayanA jIvananI rakSA thAya ? tyAre zaMkara uMcA ravare bolI uThayA, " janani ! mArI jIvana rakSAno eka upAya che, je huM samasta viSayamAM dAsInya rAkhI sanyAsAzrama grahaNa karuM to A kRra jalacara mArA be paga choDI deze, ethI tamArI anumati hoya to huM saMnyAsAzrama laI zakuM, ane mArA jIvananI rakSA thaI zake." zaMkaranI e vAta sAMbhaLI P.P.AC. Gunratnasufi M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMnyAsa grahaNa. bhadrAe atyaMta tvarAthI putrane saMnyAsa grahaNuM karavAnI anumati ApI. bhAtAnI anumati laI zaMkare takSaNa manamAM ne manamAM saMnyAsa lIdhA. kuMbhIra paNa tene choDI jalanI aMdara cAlyo gayo eTale ke tene mokSa lAbha thayo. bALaka zaMkara nadI taTe AvI vAraMvAra niHzvAsa mukavA lAgyA, . ane bAlaka sulabha bhayane abhinaya karavA lAgyA. bhadrA, zaMkaranI AvIrItanI avasthA joI bahu duHkhita thavA lAgI, * tyArapachI zaMkare kahyuM " janani ! saMnyAsa Azrama levAnI tamArI anumati mane maLI che, have vidhinA anusAre saMnyAsa avalaMbana karavAnI irachA rAkhuM chuM tame AjJA, Ape huM saMnyAsI thAuM ane mAre je kartAvyuM che te saMpanna karuM ? putranAM vacana sAMbhaLI, jananI bhadrAe zaka saMtapta hadayathI putrane kahyuM "bhAI ! tArI jIvana rakSA sAruM me saMnyAsa levAnI tane anumati ApI che, paNa have tuM kharekhara mane choDI devAnI IcchA kare che te mane atyaMta asahya lAge che, tuM mAro tyAga karI daIza tyAre mAre zI rIte jIvana nirvAha karavo te kahe ane huM tArA zake prANa tyAga karUM tyAre mArI atyaMSTi kriyA koNa karI deze; te paNa kahe, jananInI e vAta sAMbhaLI zaMkare kahyuM " jananI huM saMnyAsa laI tamAro tyAga karIza paNa mAruM pitRka dhana je loko leze te tamAre nirvAha calAvaze huM gRhatyAga karyuM ane tyArapachI tamAruM maraNa thAya athavA tame. harakoI pIDAthI grasta thAo te amArA baMdhu bAMdhavo tamArI zuzruSA ane. aMtyeSTikriyA karaze, " bhadrA, zaMkaranAM evAM vAkayo sAMbhaLI bIlakula zakAkula thaI ane bolavA lAgI, "bhAI ! tane meM saMnyAsa grahaNa karavAnI. anumatI ApI che kharI paraMtu mArA dehapAta upara tAre mArI pAse hAjara thaI rahevAnuM che ane tAreja mArI aMtyeSTikriyA karavAnI che, tuM jyAre mArI aMtyeSTikriyA nahi kare tyAre tane meM garbhamAM dhAraNa karyo te viphala che, agarajeke saMnyAsIne dehAda kAryamAM koI rItano adhikAra nathI tepaNa tuM asAdhAraNa saMnyAsI na hoI tane huM sAkSAta zaMkarane. avatAra jANuM, mArI dAhAdi kriyA saMpAdana karavAne tane kahuM chuM, dAhAdi kAryamAM janIno evI rItane Agraha jaI zaMkara, jananIno mAnasika kheda dUra karavA sArU bolyA "mA! tame je AjJA karo cho te AjJA huM sarvAnu 1 e viSayamAM manue kahela che ke jIvaM saMnyastha samA va varamo'spRhH sanyAsenopahatyenaH prApnoti paramAM gatiM. P.P.Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 . bhagavacchakarAcAcara carita. bhAve pratipAlana karIza, tame svastha dehe athavA rogAdidvArA AkaMda - yelA dehe jyAre mAruM smaraNa karazo tyAre huM potAno AcAra parityAga karI, tamArI pAse avazya AvIza. tame mArA vAkayano vizvAsa kare huM tamArA dehAvasAna kALe hAjara thaI tamArI aMtyeSTikriyA karIza." tyAra pachI zaMkare, jananInA hitanA khAtara, eka pradhAna pItarAI sagAne bolAvI kahyuM "Arya ! hAla mAruM mana saMnyAsa grahaNa karavAmAM bIlakula Atura thaI gayuM che. huM dUra jAuM chuM. mArI A anAtha gharaDI temanA nA rakSaNavekSaNane bhAra AjathI tamArA upara che mArA upara anuM paNa lAvI mArI jananInuM rakSaNAvelaNa tame karazo." e vAta bolI, rotI asita nayanavALI jananI pAsethI vidAya thaI zaMkare grahatyAga karyo. zaMkare, yogabaLe je nadIne gharanI pAsenA devamaMdira pAse mANI hatI te nadInA prabala taraMge gharanI pAse nuM maMdira bhAMgI gayeluM joyuM ke huM maMdiranA nArAyaNavigrahane bIjA sthaLe sthApI "tuM AMhI kAyama rahe che - mANenadIne kahI tyAMthI prasthAna karyuM .zaMkara A samaye saMpUrNa saMsAra vIrAgI thayA. tenA aMtaHkaraNamAM nirmaLa zAMti virAjavA lAgI, zaMkara, dezagune vApANi, pAda, vAyu, upastha, cakSu, botra, vaka, nAsikA, jIhA vigere iMdriyonA vyApArano rodha karI vizuddha cita thayA. rAga, deva, zIta. uSNu vigere padArtha upara sahiSNutA utpanna thavAthI zaMkaranuM aMta:karaNa samAzIla ane komaLa thayuM. zravaNu manana vagere dvArAe zaMkaranI citakAgratA thai. zaMkara gurU upara ane vedAMta vAkaya upara zraddhAzIla thavAthI eka apUrva prakRti saMpanna thaI paDayA. zaMkaranI gRha uparanI ane baMdhu varga uparanI mamatA kevaLa vilaya pAmI gaI. zaMkara nirjana sthaLe paramAtmAnA dhyAnamAM nirata rahevAthI paramAnaMdane bhegA karavA lAgyA. ' geviMdanAthanAAzramamAM gamana. . ekadA zaMkara,raMjIta vastra paherI daMDa hAthamAM laI bhramaNa karatA karatA narmadA nadInA tIre AvI pahoMcyA. te samaye pracaMDa kiraNavALA sUryadeva, pazcimAcalanA zikhara pradeza upara caDayA. dUranA jaMgalamAM judI judI jAtanA vRkSo, patra, puSpathI suzobhita thaI, nayanane tRpti ApatAM hatAM. pakSIone aspaSTa madhura dhvani. vana vAyunA avAja sAthe mizrIta thaI pitAnA karNamAM madhu dhArA varSa karatA hatA, pAse puramA narmAdAnadImAM P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke sanyAsa grahaNa. : " 21 tenA vimaLa jaLamAM sUrya kiraNa pratilita thavAthI eka apUrva zobhA dekhAtI hatI zaMkare jAtAM jatAM jaMgalanA aMdara praveza karyo. puSpa nA saurabhavAhI mRdumaMda pavane zaMkarano mArgazrama virita karyo, temaNe atirU zAkhA upara mRgacarma ane kapina vilaMbita joI, goviMdanAmano Azrama pAse che ema zaMkare anumAna karyuM, temana, manamAM keTalAka prazna udaya pAmyA, teno sadaI jANavA sArU zaMkara agresara thayA, rastAmAM keTalAka catIe eka rU zaMkarane batAvI. zaMkara, guphAnI pradakSiNA karI kRtAMjali pu2 geviMdana thano stava karavA lAgyA. zaMkaranAM ni vAkapa sAMbhaLI goviMdanAthe puchyuM " tuM koNa! " zaMkare, e praznanA utaramAM evA bhAve Atmaparicaya Apyo ke jemAM cArvAka, zUnyavAdI, dazeSika, tArkika, prabhAkara matAvalaMbI, sAMkhyamatavAdI vigerenA matanuM khaMDana thayuM. ane tethI zaMkaranuM hRdaya anajJAnathI paripUrNa hatuM te prakAzita thayuM. * dinAthe kahyuM. "zaMkara !"tuM yathArtha prajJAvAna huM samAdhi le jaNI zo chuM ke tuM bhUtala upara atimatano pragara karavA sAru janamela che" e vAta be nI goviMdanAthe zaMkarane pAse be lAyA -- - - zaMkara, goviMdanAthanI pAse gayA. ane temanA caraNa yugalanI temaNe pUjA karI. zaMkara daitavAdI hatA to paNa temane .lamAM e vAta avidheya nahotI. zAthI ke saM-AramAM gurupUjA eka aMdha ne mArA2 che. za kara e pavitra Acari asuccha rAkhavA sArU tenA anudAnamAM nazIla thayA. geviMdanA, bhaktimAna zaMkaranI sevAthI saMtuSTa thaI prajJAtrA vaheM brahmAM. tatvamaNi, ayAna mAM grehna. e cAra vAkya dvArA zaMkarane * brahma bhAvane upadeza karyo, ema kahevAya che ke purAkALe maharSi veda vyAse atharao traNa nijJAna ityAdi vAkaya dvArA ata brahmano upadeza karyo parama tatvajJAnI zukadeva tene ziSya, zukadevanI ziSya paraMparAthI mahA tmA geDapA e tamata meLavyo. goviMdanAtha te mahAjJAnI gADapAdano ziSya. veda, upaniSada ane darzana zAstra vagerenI AlocanAkArA, zaMkaranA hRdayamAM e atajJAna utpanna thayuM hatuM. te paNa AcArAnurodhanA sAkSAta saMbaMdhe goviMdanAtha thakI zaMkare e ' paramatatva meLavyuM. goviMdanAtha, 1 brahma viSayamAM svAbhAvika rIte brahmApalakhi thaI hoya to paNa tatvajJa gurUne u5 deza levA joie A bAbatamAM zruti che- saguNamAminajIta thAvAcavAnuM puruSo veda iti zrutiH P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 * bhagavachaMkarAcArya carita. zaMkarane brahmajJAna ApI samAdhimagna thaI gayA. zaMkaranA hRdayamAM brahmanuM svarUpa sArI rIte vikasita thayuM, tethI temanuM mukha praphula paMkajanI jema zobhA dhAraNa karavA lAgyuM. varSARtunA samAgama haMso jema vividha duHkhane anubhava karI, zarada RtunA samayamAM prasanna jalavALI koI pravAhinImAM vimalajalamAM krIDA kare tema paramahaMsa zaMkara paNa advaita vAdanA paraspara virodhI judA judA Avila matane vihAla karI kevaLa advaita brahmAnaMdano upabhoga karavA lAgyA. e tarapha prakRtinuM paNa eka apUrva parivartana jovAmAM AvyuM. zaMkare joyuM ke gurUdeva samAdhi magna kidhu vegavALI narmadAne pravAha, daitavAdI brAhmaNanA kalaravanI jema kalakala dhvani karatAM karatAM | sAgara tarapha doDe che, te joI gurUnI samAdhinA bhaMganI AzaMkAthI za kare eka kozala avalaMbana karyuM. ema kahevAya che ke za kare, narmadAnA jalamAM eka ne kuMbha sthApana karyo, ane yogabaLe narmadAnuM saghaLuM jala kheMcI kuMbhamAM bharyuM. te samaye e urmi, mAlinI, zrotasvatIne mukhahita jala pravAha koIka ThekANe aMtahiMta thaI gayo. prakRtie niratabdha, zAMta ane gaMbhIra bhAva dhAraNa karyo saNukALa pachI vaMdanAtha prabuddha thayA. ziyoe zaMkarana AzcaryakAraka yogabaLano viSaya gurU goviMdanAtha pAse jAhera karyo, goviMdanAtha te vAta sAMbhaLI atyaMta saMtuSTa thayA. thoDA divasa pachI zaradaRtu no Avibha va thavAthI dharA devIe eka abhinava rizAMdarya dhAraNa karyuM. AkAza maMDaLa meghamukata ane nirmaLa thaI gayuM. bAga bagIcA vageremAM ane ja galamAM judI judI jAtanAM puSpo vikasita thaI apUrva saurabha vistAra karavA lAgyAM, haMsa vigere bIjAM jalacare vimala jalavALI taraMgaNInA vAsthaLa upara krIDA karavA lAgyAM. e manojJa samaye, govidanAthe zaMkarane saMbodhana karI kahyuM je "priya : darzanazaMkara brahmavidhAdhArA adaita brahmatatva jevI rIte zobhA pAme che tema hAla zarada rUtunA AvavAthI nabha maMDaLa zebhA pAme che. mAyArUpa AvaraNa mukata . thavAthI jevI rIte tavida lokono vizudha bodha prakAzita thAya che, tevI rIte hAla saghaLA medha AkAza mArgathI vimukata thAtAM ane aMtahiMta thAtAM sudhAM zumaMDaLa prakAzita thAya che, ane jevI rIte rAgadveSa, matsarya, dehamAMthI aMtahita thAtAM maitrIkaNu muditA vagere zAstrokata AMtarika saghaLA guNa vizuddha thaI zabhA pAme che, tevI rIte, saghaLA megha AkAzamAMthI aMtaharti thAtAM AkAzamAM nakSatre zobhe che, tAruM aMta:karaNa paramahaMsa lokanA saMsarga jema ke P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ sanyAsa grahaNa, ' ' . pavitra ane nirmala thayuM che tema A sarovara haMsonA saMsarga vimala ane svaccha thayuM che mahA purUSa, dhyAnadhAraNA, samAdhi. zravaNa, manana, ane nidadhyAsana vagere dvArA kAladhApana karI, ane potAnI cAra dhalidvArA jagatane pavitra karI, jIva lokamAM sarvadA vicaraNa kare che. jyAre evI rItanA vicaraNa karavAno niyama che tyAre have tamAre AMhI rahI vilaMba karavo ucita nathI. janma maraNa vigerenA pherAthI bIlakula saMtApa naka A saMsArarUpa dAvAnaLa upara megha sarakhA paramArtha tatvane prakRta mArga jANavA sArU tame vArANasI kSetramAM jAo. " ema kahevAya che ke, purA kAle himAlayanA zikhara upara eka moTA yajJanuM anuSThAna thayuM hatuM, atri maharSio vigere temAMtvija hatA. e yajJamAM iMdra vagere devalenuM zubhAgamana thayuM hatuM parAzara putra maharSi veda vyAse, e yajJamAM vedanA ziro bhAga vedAMta zAstranI udAra vyAkhyA karI. te samaye eka RSie vedavyAsane puchyuM je " Arya ! Ape saghaLA vedanA vibhAga karyA che, mahAbhArata, aDhAra purANa ane aDhAra upapurANanuM praNayana karyuM che. yogamArganI vyAkhyAkarI che, ane brahmasUtra banAvela che. amArA jovAmAM sarvadA Ave che je jJAnIo potapotAnA matAnusAre e brahmasUtranA arthanI kalpanA kare chetethI Apa kRpA karI e brahma sUtranuM evuM che ke , bhAgya praNayana kare ke je dvArA saghaLA viparIta artho nigrahIta thaI prakRta artho mAnava samAjamAM pracalita thAya e sAMbhaLI veda vyAse e RSivarane kahyuM che deva sabhAmAM paNa e vAta thaI hatI tethI evuM nizcita thayuM che ke je AsAmI eka kuMbhamAM nadInuM saghaLuM jala rakSA karI zake teja AsAmI brahmasUtrane prakRti arthe nirNaya karavA samartha thAze. ame ATalA * 1 yatilakonI sarvadA paribhramaNa karI dharmapadeza ApavAnI prathA atiprAcIna kALathI cAlI Ave che, rUdhi, artha bhramaNuzIla zakare, gurU goviMdanAthanA upadezathI e niyamanuM anusaraNa karyuM ane bIjAo paNa e niyama akSuNa rAkhI te niyamanuM anusaraNa kare tenA mATe khuda zaMkaramaThAsnAya" nAmanI paddhatimAM lakhI gayA che yathA-sva svarASTra pratiSThityai saMcAraH suvidhIyatAm | maThetuniyata vAsa 2 e saghaLA upAkhyAnanA pAThathI mAluma paDe che ke zaMkaranAAvirbhAva kAla agAu bhinna bhinna matAvalaMbIo potapotAnA dharmamatanA samarthana sArU brahmasUtranI svakapola kalpita judI judI jAtanI rAkhyA karatA hatA; brahmasUtranI eka sArvajanIna udAra vyAkhyA joIe, tenA mATe goviMdanAthe zaMkarane anurodha karyo P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 24: bhagavachaMkarAcArya carita. divasathI paraMparA krame e saghaLI vAta sAMbhaLatAM AvyA chIe, zaMkara ! tamArI hAla adabhUta kAryarItinI vAta, ziSyonA mukhethI sAMbhaLI mArA jANavAmAM AvI gayuM che je " tuMja e sarvajJa purUSa, tuMja e duSTa saghaLA - matanuM nirasana karI brahmasutranuM prakRta bhASya banAvavAmAM samartha thaIza. e bhASya, tAro kIrti sthaMbha thAze, ziSya, prazipyo, tenI vyAkhyA karaze, jethI tAre yaza jagatamAM cirasthAyI thAze. vatsa ! jA! te surataraMgiNuM nA pavitra jala pravAhamAM niraMtara vidyAta thayela caMdra milinA paramaramaNIya kSetramAM gamana karI tuM hRdayane praphula kara !" ema bolI goviMdanAthe za karane vidAya karyo. goviMdanAtha jevA tatvajJa gurUno viche, bIlakula asahanIya hato topaNa zaMkara, goviMdanAthanA caraNa yugalanI vaMdanA karI kartavyAnuM relve aniye bahirgata thayA che vArtha mA. kAzIza ane sanaMdana vigerenI sAthe meLApa. rokara, keTaloka samaya bhramaNa karI, sura nadInA taTa pradeza upara caNIya staMbha samUhathI suzobhita pAtra vArANasI kSetramAM AvI pahoMcyA pAse saghaLA kaba kusuna prasphaTita thayAM hatAM bhAgIrathIno salila pravAha bhramara jhaMkAranI jema madhura dhvani karatA vaheto hato. zaMkara, asaMkhya bhADethI ane devAlayothI parivyApta e kAzI kSetranuM apurva sidarya joI mugdha thaI gayAM. ane svaccha sphaTika jevA gaMgAjalamAM avagAhana karavAthI zaMkaranA dehanI eka apUrva zobhA thaI. zaMkara vizvapati vizvezvaranA caraNe praNipAta karI : saMpata cittathI kAzI kSetramAM avasthAna karavA lAgyA. 1 AnaMdagiri kRta zakaravijaya nAmanA graMthanA matamAM zaMkare, aSTama varSanI ummare goviMda gIMdranA upadezanA anusAre paramahaMsAzramasvI ane cidaMbara. sthaLathI zaMkara, pahelAMja madhyAntana nAmanA sthaLe gayA. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ .' kAzIvAza ane sanaMdana vagerenI sAthe meLApa. 25 eka divasa, ati priya darzana eka brAhmaNa kumAra tatvajJAnanA lAbha sArU zaMkaranA caraNe AvI paDayo, zaMkara, e bAlakanI anirvacanIya deDakAMti ane apUrva vinaya joI atyata saMtuSTa thayA, ane satvara bhUtala uparathI uThADI zaMkare tene puchayuM je "he bAlaka ! tuM koNa che? tuM brAhmaNa che ke kSatriya ! tAruM vAsa sthAna kayAM che ? hAla tuM kayAMthI Ave che ? tArA zarIramAM leza mAtra ahaMkAra nathI, ane tAruM dhairya joI huM bIlakula parituka thayo chuM. " brAhmaNa kumAre javAba Apyo ke " he guro ! huM brAhmaNa chuM, puNya jelavALI kAverI nadInA taTe Avela cela pradeza mArI janmabhUmi che, huM mahA purUSanAM darzana karavA sAruM bhramaNa keratAM karatAM hAla AdezamAM Avyo chuM. Arya ! huM saMsAramehe vimugdha ane zaMkita chuM. bhagavAna ! mArA upara kRpA karI ! jethI huM A mahipAzathI chuTuM e. upAya batAve che gurUdeva ! saMsAra mArga bIlakula vina saMkula che, e mArgamAM patyeka mANasanuM Dagale pagale khalana thAya che, je saghaLA AsAmI ApanA upadeza upara zraddhAzIla che, teonA vairAgyane, idanI amarAvatI, sudhAMzuMnI sudhA, kuberanI - alakApurI,ane dharma rAjanI manohara sodhamAlA, viniTa karavA samarthanathI. ApanA jevA saMpUrNa iMdriyajayI mahAnubhAvanA citane suka caMdana vanitA vigere pArthiva bhogya vastu AkaNa karI zakatI nathI. ApanuM hRdaya eTaluM badhuM vAsanA hIna che ke te ikatvapadane gaNakAratuM nathI. mAre ehika kiMvA pAritrika bhagavAsanA nathI, sudhAMzumAMthA gaLatA amRtanA jevAM ApanA vAyAmRtanuM pAna karavA sAruM mAruM cita bIlakula samusuka che. prabhu ! AjJA Apo, A sevaka potAno jIvanakALa, ApanA caraNe prAMtamAM rahI upAsanA kare che. zaMkara, brAhmaNa kumAranuM evI rItanuM vairAgya joI atyaMta prasanna thayA. ane karUNA parvaka tene tatakSaNa sanyAsamAM dIkSita karyo. A brAhmaNa kumAra pachI " sanaMdana " nA nAme prasiddha thaye. sAdhu, ane samaju AsAmIo sanaMdanane zakarano Adi ziSya kahe che. tyAra pachI keTalAka divasa upara cisukha, AnaMdagiri vagere e alokIka virAma pAmI zaMkaranuM zikhyatve grahaNa karI sanyAsa AzramanuM avalaMbana karyuM. kAzIdhAmamAM avasthAnanA samaye, zaMkaranA epramANe ghaNA loke ziSya thayA. aneka vayovRddha jJAnIo ane yuvA purUSo, zaMkaranI 1 cala pradeza hAlanA mahIsarAjyanA dakSiNa bhAga; te kAverI nadInA vare Ave che P.P. Ac Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ - bhagavaracha karAcAya carita. 'pAsethI. upadeza laI AtmasaMzaya dUra karavA lAgyA. pArijAta vRkSa, jevI rIte kusumasamUhathI parivyApta thaI zobhA pAme, tevI rIte jJAnI rAMkara paNa ziSya paMktidhArA parivyApta thaI zobhA pAmavA lAgyA. eka divasa, nidAdhanA madhyAnha samaye, prakRtie eka abhinava mUrti dhAraNa karI cAre tarapha agnikaNAnI mAphaka sUryakiraNa vikIrNa thaI javAthI - haMsanAM ToLAM paMkajabhAlAnI aMdara vilIna thaI gayAM. saghaLA mansa,gaMbhIra jilamAM pesI gayAM. paMkhIo vATaramAM nidrita thayAM. saghaLA mayUre parvata * kaMdaramAM Azrita thayA, te samaye, zaMkara ziSyonI sAthe Alika kArya * saMpanna karavA sArU jAhavI taTe javA pravRtta thayA gaMgA taTe jAtAM zaMkare joyuM ke mArgamAM eka caMDAla cAra bhayaMkara kutarA sahita jAya che. zaMkara tene joI vyagra bhAve dUra ja ! dUra jA !" ema bolavA lAgyA. te sAMbhaLI caMDALe pratyuttaramAM kahyuM che : mahAzaya ! tame mane joI "dura jA dUra ?' ema kema bole che ? e to atyaMta asaMgatavAta ! vedamAM kahela che je AtmA eka advitIya, pApazunya, niraMjana, asaMga, satya, jJAna ane Ana dasvarUpa che. Apa eka prasiddha vidAtika hoi teja AtmAnI bheda kalpanA kare che, enA karatAM adhika AzcaryakAraka viSaya bIjo koI nathI. jenA hAthamAM daMDa ane kamaMDaluM che. je geruvAvastranuM paridhAna kare che. evA ti, grahasthane vaMcita kare che. mahAzaya! tame "rajA" ema kahe che tene artha zuM tuM zarIra parityAga kara ! athavA AtmAne parityAga kara ! ema thAya che. vicArI juo ! evI vAta bolavI te Apa jevA jJAnIne ucita che ! yativara ! Apa te jANo cho ke annamaya thakI anna maya nathI. ane sAkSI thakI sAkSI bhinna nathI. aMbaramaNi sUrya gaMgA jalamAM athavA madirAmAM je sthaLe pratibiMbita thAo paNa te eka sivAya bIjo nathI. eTale A brAhmaNa, A caMDAla evI rItane bheda vicAra kevI rIte yukti yukta thaI zake ! je acitanIya che, koi upAyathI je vyakta karI zakAya tema nathI, te anaMta Adya AtmasvarUpane vIsarIne ekAMta caMcala kSaNubhaMgura deha upara vivekIne kevI rIte ahaMbhAva utpanna thAya. - e kAMI mane mAluma paratuM nathI. muktinA pradhAna upAya tatvavidyAne meLa 1 ekamevAdvitIyaM brahma epa AtmA apahata pAppA niravayaM niraM janaM asaMgo hyayaM puruSaHsatyaM jJAnamanaM naM brahma vijJAnamAneyamiti zrutiH II III P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAzIvAsa ane sanaMdana vAgaranA sAtha maLApa. 27. :: :: : : : : : : ", vIne 5NuM ApanA jevA mahA purUSa laikika tuccha kusaMskAra parityAga karI zakatA nathI, tyAre bIjA ajJAnInI vAta zI kahevI. evI rIte bolI caMDAla bolavAmAM virAma pAme, pachI udAra , ' : hRdaya zaMkara vismita thaI bolavA lAgyA, " mahAzaya ! tame AtmajJAnI lokomAM zreSTa che, tamArA kahevAnA anuMsAre A brAhmaNa che, A caMDALa che evI rItanI bheda buddhi tame tyAga karI. vastutAe abheda buddhi atizaya dulabha che. koI paNa A saMsAramAM abheda buddhi pAmI zake nahi, aneka loko vedAMta zAstra sAMbhaLe che, aneka chadiya AsAmIo sarvadA - taHkaraNa ane manane niyukata rAkhI nididhyAsana kare che. tathApi judI judI jAtanA pratibaMdhavaze bheda buddhi cheDI zakatA nathI. jenuM citta ekAgra thayuM , che. je sarvadA A jagatane Atmavat jue che, te brAhmaNa hoya ke caMDAla : hoya paNuM te mArA vaMdanIya che, te mAre pUjya che. brahmA, viSNu, ane zaMkaramAM je caitanya vidyamAna che, te caitanya, kITapataMga vIgeremAM pazu vidyamAna che, huM traNe kALamAM vidyamAna chuM. AtmA sivAya bIjuM koi dRzya vidyamAna nathI, jenI evI rItanI buddhi che, te agara joke caMDALa hoya te pazu te mAro gurU che, vadhAre zuM karyuM, jene AtmajJAna che, te harakoI jAtane hoya te mAro gurU che. te caMDALanI sAthe mahAtmA zaMkaranI evI rItanI vAtacIta cAlatI hatI eTalAmAM te caMDAla sahasA aMtahiMta thaI gayo. tyAre mahAtmA zaMkara manamAM ciMtA karavA lAgyA ke, " jenI sAthe mAro sAkSAta thaze. te nizcaya eka kaI AtmajJAnI hevo joIe nahi te sAdhAraNa mANasanA mukhathI evI rItanAM vacane nikaLavAM saMbhavapara' hAya nahi. zaMkara evI rItanI ciMtA karatA hatAeTalAmAM sahasA eka mahApurUSa tenI pAse Avyo. e mahAtmAnA zubha dehathI, prasanna vadanathI ane jaTA vyApta mastakathI mAluma paDyuM je kharekhara e mahAtmA mahAdeva haze. zaMkare, tene sASTAMga praNipAta karI stavana karyuM. je uparathI e mahAtmA balavA lAgyA, "zaMkara ! tame amArA mArgamAM ubhA hevAthI jagatane azeSa upAkAra thayo che ane thAze. maharSi veda vyAse, vedanA vibhAga karyA che ane brahmasutranI racanA karI che. temAM kapilanA sAMkhya dAnane kaNAdanA vazeSika darzananuM, pataMjalinA yogadarzananuM, gautamanA nyAyadarzana ane bIjA keTalAka darzananuM samULa utpAdana karyuM che. hAla keTalAka maha AsAmIo e brahmasutranI vikRta vyAkhyA karI che, aneka vidvAne e P.P.AC. Gunratnasuri M'S.. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 bhagavacchakazacArya carita. vyAkhyAnA virodhI che. teo brahmasUtranI yatha mAkhyA sArU pratikSA kare . che. tame vedanA zirobhAga upaniSadane prakRta artha jANe che. have e mUDha vyAkhyAkAronA matanuM khaMDana karI, vyAsasUtra upara tame bhASya karo, tamAruM bhASya, jagatano azeSa UpakAra karaze ane saghaLA mAnava samAjamAM pUchata thAze. tame bhedavAdI ane abhedavAdI bAskarane zAkata abhinava guptane bhedavAdI ziva nIlakaMThane gurU prabhAkarane, bhaTTamatAvalaMbI maMDanamizra vigerene siddhAMtamAM parAjaya karI, advaita tatva prakAza,karo ! tamArA sibe, tamAre vizuddhamata deza deze pracAra kare che evI rIte tame jagatano mahopakAra karI dehAMte mokSe lAbha pAmaze.. e vAta kahetAM kahetAM, te mahA purUSa zaMkaranI pAsethI aMtahiMta thaI gayA. zaMkara 5Na vismayAkula cite ziSyonI sAthe surataraMgiNInA tIre AvI pahoMcyA. * tyAra pachI te ThekANe thoDeka vakhata dhyAna magna avasthAmAM rahI, zaMkara, vAsa sthAne AvI pahoMcyAM ane bahu vAra ciMtAmagna thaI lokahitArthe vyAsasUtra upara bhASya racavA abhilASI thatA.. badarikAzramayAtrA zaMkara, avilaMbe. vArANasI cheDI badarIkAnana narapha javA nikaLyA mUrkha mANasane citta jevo avyasthita bhAga zaMkaranA jovAmAM Avyo. e mArga atizaya dugema, jyAM koIka sthaLe uMcuM hatuM. pheIka sthaLa nIcuM hatuM, koIka sthAna sIdhuM hatuM, koIka sthAna vAMkuM hatuM, jyAM koIka koIka vakhate uce caDhavAnuM AvatuM ane keAIka koIka vakhata nIce utaravAnuM AvatuM hatuM, koIka koIka sthAna kaMTaka vRkSathI para vyAsa ane keAIka koIka sthAna ka Taka vRkSa rahita. evI rIte zaMkare. prakRtinI judI judI vicitratA jotAM jotAM tIrthayAtrI pathIka sAthe nidine cAlavA lAgyA. temanA priya saMgI pathike je sthaLe vizrAma vagere karatA, te sthaLe zaMkara vizrAma vagere karavA lAgyA. zaMkara jANatA hatA je AtmAno kSaya athavA kriyA nathI. topaNa lokika rItinA anusAre pathikonI jema phula mULa vigerenuM bhojana karI, jalapAna karI zayana vigere kriyA karI kAlane ane tivAhita karavA lAgyA. evI rIte lAMbA ane vikaTa mArga kApI zaMkara badarIvananI puNya bhUmimAM pahoMcI gayA. e sthAna ati manohara-tenI * * P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAzIvAsa ane sanaMdana vagere the meLApa. 29 cAre tarapha parvata guphAmAM sAdhu lokono sarvadA dhyAnAzakata citathI * nivAsa,zaMkare joyo.himAlayathI pavitra nirivAri nigati thaItyanAM adhIvAsI mAnavonI ane pazu pakSI vagerenI pipAsA dura kare che zaMkara e puNyatIthe rahI samAdhiniSTa brahmArSi loko sAthe vedata zAstranI AlocanA karavA lAgyA. ane tyAM zaMkare brahmasUtranuM manohara bhASya racyuM e bhASyaja zArIrika bhASya nAme kahevAyuM. tyAra pachI upaniSade upara zaMkaranuM mana, abhiniviSa thayuM zaMkare iza, kena. kaTha, prazna, muMDA, mAMDuM, taittiriya, aitareya, chAMdogya ane bahadAraNyaka, evAM daza upaniSadonAM bhASya kathA. upaniSadanAM bhAve nI racanA purI karatAM zaMkara bhagavadagItAnA anuzIlanamAM pravRtta thayA. gItAja mahAbhAratanI sArabhUta ane gItAja nikhila darzanArtha prakAzaka che. ema zaMkaranA jANavAmAM hatuM, eTale ke zaMkare gItA zAstranA anu. zIlanamAM savizeSazrama lIdho. je zramanuM parINAma gItAbhASya e utkRSTa gItAbhASya, saghaLA visamAjamAM atizaya AdarathI grahita thayuM. tyAra pachI zaMkare, sanasujAtIyanI ane nRsiMhatApanIyanI vyAkhyA karI. A bane graMtho paNa jJAnI lokomAM atyaMta AdaranI sAmagrI thaI paDayA. . e sivAya, zaMkare asaMkhya sadupadeza pUrNa utkRSTa graMtho racyA. jene pATha karavAthI ca'ta loko tathA saMsArI loko sarvadA avivekapAzathI mukata thAya che. sUryodayamAM jema tamorAzi, laya pAme che, tema zaMkaratA veda ta bhA vyanA udayamAM duSTavAdI lokonI vyAkhyAo laya pAmI vinIta ane zama. dama titikSA vagere guNasaMpanna zikhyo, ati yatna sAthe zaMkaranA caraNa prAMtamAM besI abhinavuM bhAthuM adhyayana karavA lAgyA. te ziSyo paikI sanaMdananuM aMtaHkarAga rAgaNa vIgerethI rahita hatuM. sanaMdana, zaMkarano ekAMta AjJAnuvatI ane bhakata hato. teNe samagra vedanuM adhyakta karyuM hatuM. zaMkare tene traNavAra potAnA bhASyanuM adhyayana karAvyuM. tenI sAthe zaMkare nikhila vedAMta rahasyano tene upadeza Apyo. sanaMdana tarapha zaMkaranuM snehAdhikya je bIjA ziSo kAMIka IrSyAnvita thayA to paNa tethI zaMkara nuM citta koIpaNa vicalita thayuM nahi. . ke . . . . ' pAzupata mata khaMDana * ema kahevAya che ke eka vAra zaMkare priya ziSya sanaMdanane jAhnavI nA parapArathI hAka mArI tyAre, " zI rIte nadI utarIza ? ema sana . P.P. Ac. Gunratnasuri M.S.. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavachaMkarAcArya carita. - dana vicAra karavA lAgyo. akasmAta tenA manamAM AvyuM, je gurUpade jenI acala bhakita che te saMsArarUpa mahA sAgarane tarI jAya che. huM sarvaNuM gurUpade acala bhakina rAkhuM chuM. tethI nAnakaDI nadInA parapAre * jaI zakIza nahi evI rItanI paryAlocanA karI sanaMdana nadInA jalamAM utaravAne agrasara thayo. eTalAmAM tenA gaMtavya mArgamAM zreNibaddhabhAve kamaLa vikasita thaI gayAM. sanaMdana, e saghaLAM kula kamala upara paga mAMDI atisukhe nadInA para pAre.gayo. e adbhuta vyApAra joi zaMka-ranuM hRdaya AnaMdathI ane vismayathI paripUrNa thayuM; teNe sanaMdanane AliM- gana karI sanaMdananuM "padmapAda " evuM nAma pADayuM. pApAda paNa sarvadA gurUzuzruSAmAM nirata rahI zaMkaranI pAsethI ekAgracite adhyAtma vidyAne upadeza levA lAgyo. eTalAmAM keTalAka pAzupata matAvalaMbI tAMtrikone tatvavita samAjamAM AvI pitAnA dharmamatane upadeza devA lAgyA. - teo zaMkarane udezI belyA pazupati eka mAtra izvara che, teNe mekSa sAdhananA nimite kAryakAraNuM. ga, vidhi ane duHkhAMta evA * pAMca padArthane upadeza Apyo che. kA-mahata ahaMkAra, mana, vigere jevIza padArtha kAraNa-pradhAne vA mUla prakRti, ga-cittanI ekAgratA te be prakArane kriyA ane upakrama-kriyA, japa dhyAna vigere. upakrama, vAsanA tyAga. vidhi- dharmArtha sAdhakakArya,te be prakArano. mukhya ane gaNu mukhya vidhi pazupatinI varicaryA vagere. gaNavidhi, trikAlika snAna, bhaSmapina, japa, pradakSiNa, namaskAra vagere duHkhAMta-mokSa arthAta IzvaranI sAthe samatA izvaranI sAtheabhijahovuM pAzupata matAvalaMbIo e pramANe potAnA matanI vyAkhyA karI pharI vedAMta pakSapAtI zaMkaranA matamAM doSano Aropa karI bolyA, " he vedAMtIo tame je brahmane jAtanuM upAdAna kAraNa kaho che. te bIlakula asaMgata che 1 pAzupata matAvalaMbInA darzananuM nAma athavA nakulIzapAzupata dazana che karazana saMgrahanAmanA graMthamAM mAdhavAcArye e darzananA matanuM varNana karyuM che. 2 mahata,ahaM kAra, manasa, cakSusa, karNa, nAsikA, hA, vaka, vApha. pANi, vAyu. pAda, upastha, zaba, rapa, rUpa, rasa, gaMdha, kSiti, apa, tejasa, kata anevyAna, ri, * * : P.P. Ac. Gunrainasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust.
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ - kAzIvAza ane sanaMdana vagerenI sAthe meLApa. * 31 zAthI ke atimAM kahela che je " saphesavonAmakRti " " teNe pacIlecanA karI ane prANanuM sRjana karyuM " e dhArAe pratipanna thAya che ke Izvare AlocanA pUrvaka sRSTi karI che, ethI tejagatanuM nimita kAraNa athavA kartA che. tame vicAre ke, kuMbhakAra jema prathama ghaTanI kalpanA kare che, ane tyAra pachI ghaTa nirmANa kare che. Izvare te pramANe paryAlocanA karI ane tyAra pachI jagatanI sRSTi karI, ghaTanA pakSamAM jema, kuMbhakAra nimita kAraNa ane kartA che tema jagatanA pakSamAM pazupati vA izvara nimita kAraNa vA katAM che. pradhAne vA prakRti upAdAna kAraNa che. vaLI brahmane A duHkha mohaparipUrNa kArya samaSTinuM athavA jagatanuM upAdAna kAraNa kahe te pralayakALe jyAre jagata athavA saghaLA padArtha vibhAgane prApta thAze. tyAre Izvara, pitAnA kAryagata doSa dvArA dUSita thAze, arthAta sadhaLA padArtho sAthe khuda izvara paNa vibhAgane prApta thAze. eTale ja brahmane jagatanuM u. pAdana karUNa kalpanAthI samaMjasyanI rakSA rahetI nathI. ' tenA uttaramAM zaMkare javAba Apyo ke " he pAzupata matAvalaMbIo . tamAruM mata sAra garbha nathI. tame je saghaLI yukitaonI avatAraNA kare cho tene aMgIkAra karavAthI pratijJA ane daSTAMtane virodha AvI paDe che. prathama huM pratijJAne virodha dekhADuM chuM, zrutimAM kahela che je "vatatanAdeshmmaakssoyenaa zrutaMzrutaMbhavati amatamataMmavijJAtaM vijJAtAmAta " tame amane e Adeza kare che je AdezadvArA amRtakRta thAya. amata mata thAya ane ajJAna jJAna hoya je brahma upAdAna kAraNa na hoya to evI rItane pratijJAne virodha thaI paDe. jethI kArya sivAya bIjA ke nimita kAraNanA jJAnadhArA, teja kAryanuM jJAna thAya nahi.' bIjuM daSTAMtano virodha thaI Ave che. zrutimAM kahela che je "saune kenamRtpiDena sarvamRnmayaM vijJAtasyAt vA cAraMbhaNavikAronAmadheyaM tijovasatyama" he ! mano! eka gRtiMDanuM jJAna thavAthI, sughaLA mahUiMDanuM jJAna thaI zake, tyAre vAkyadhArA, amuka hari, amuka yAdava, kiMvA jema ghaTanuM nimita kAraNa kubakAra ane upAdAna kAraNa kRtikA tathA kArya dhaTa, ahI kA ghaTa joI upadAna kAraNa kRtikAnuM jJAna thaI zake, paNa nimita kAraNa kubhakAranuM jJAna nahi thaI zake. tevI rIte jagatarUpa kAryane joI tenA upAdAna : kAraNa pradhAna vA prakRtinuM jJAna saMbhave paNa nimita kAraNa pazupati vA IzvaranuM jJAna saMbhave nahi. : P.P.AC: Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 * * bhagavachaMkarAcArya carita. . amuka, parvata, amuka vRkSa vIgere nAma kevaLa vikAra . mAtra che. vAstavika mRttikAjasatya che. evI koI vastu nathI je mRttikAmAM pariNata nahi thAya. e. saMghaLAM veda vAkayadvArA brahma jagatanuM upAdAna kAraNa che teja jaNAI Ave che " vAdritIya' e zrutihA e paNa pratipanna thAya che ke sRSTinI pUrve eka advitIya brahma mAtra hatuM. "sADA taduhyAM prAya" talailatAM gAya " teNe kAmanA karI huM bahu thaI janma grahaNa karyuM. tene paryAlacanA karI.huM bahu thaI janma grahaNa karUM, e saghaLI zuM .tadhArA paNa paramAtmA je jagatkartA ane paramAtmA je jagata : prakRti eja nizcita thAya che eTa6 ke brahmaja jagata nuM upAdAna kAraNa vA brahma ane jagata abhinna che. vaLI tame je bolo cho ke brahma je jagatanuM utpAdana kAraNa thAya ? te pralaya kAlamAM te potAnA kAryagatoSakArA dUSita haze arthAta jagatanA bIjA padArtho sAthe vibhAga prApta thAze. e vAta paNa asaMgata che. kArya ghaTe samayAMtare kAraNa kRttikAnI sAthe aikaya pAme to paNa tene dUka hoya nahi, zAthI ke pralayaka che paNa kArya kAraNathI abhinna dekhAvamAM Ave che. mRtimAM kahe che ke "mAmaidevavraupaca" Aje kAMI jo vAmAM Ave che te sadhaLuM Atma raghaLuM ja brahma che, e saghaLA ghedavAkayArA paNa kArya ane kAraNe banne eka vastu che ema pratipanna thAya che, mATe he pAzupatamatAvalaMbIo tame vedAMta upara je doSAropa karo cho. te bIlakula asaMgata che. pAzupatamatAnuMsArIoe vedAMtaM upara je doSa Aropa karyo hato te doSanuM nirAkaraNa karI cativara zaMkare pharI pAzupatamatanuM khaMDana karavA pravRtti karI. yatirAja zaMkare kahyuM ke " he pAzupata loko ! tamArAmanamAM pAzupati vA izvara prakRti purUSanA adhiSThAtA che; ethI te kevI rIte jagatanuM nimitta kAraNa thaI zake ! ane 5zupati je jagatanuM nimitta kAraNuM vA sRSTA kahI aMgIkAra karavAmAM Ave to nIca, madhya ane uttama evA traNa prakAranA jIvanI sRSTi karavAthI te rAga ane hiMsAnA Azraya thAya che. vastutAe tenAmAM e saghaLA guNa na hovAthI jIvanuM eTaluM badhuM vaiSamya hoya zI rIte ? P.P. Ac. Gunratnasari M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ vArANasImAM pratyAgamana. vaLI pAzupata matamAM pazupati ve izvara sAthe samatA-e mukti tamArA matamAM bheda vastu je satya che tyAre evI rItanI mukita kevI rIte saMbhavata hoI zake ! vastutAe bheda vastu jyAre satya karI aMgIkAra karo che. tyAre koI rIte paNa bhedanI nivRti thaI IzvaranI sAthe samatA thai zake nahi. vaLI mokSAvasthAmAM chavamAM, pazupati vA IzvaranA saghaLA gaNe saMkramita thAya che e vAta tame kahI te paNa kAMI yukita saMgata thaI zakatI nathI. zathiI ke AkAra viziSTa padArthaneja padArthotaramAM saMkrama thAto jovAmAM Ave che. gaMdhavaha vAyumAM jevI rIte padmagaMdha niravayava che topaNa saMkrAMta thAya che tema pazupati vA IzvaranA saghaLA guNa jIvamAM saMkrAMta thAya evI vAta je tame kahetA hoto te paNa ghaTI zakatI nathI.' zAthI ke gaMdha samaveta kamala. sukSma avayavadvArA vAyumAM saMyukata thaI vAyu ne gaMdha buddhi pradAna kare, A sthaLe tevuM nathI, ane je bIjuM pazupati vA IzvaranA guNa jIvamAM saMkramita thAya che evuM svIkAra karavAmAM Ave to temAM paNa deza ghaTe che, je vaLI tamArA taraphathI ema kahevAya ke pazupatinA guNano keTaloka bhAga chavamAM saMkramita thAya che. to temAM paNa deSa AvI ubho rahe che. guNa padArtha niravayava che. tene keTaleka aMza zI rIte saMkramita thAya te jovA jevuM che. vaLI pazupatinA saghaLA guNe jIvamAM saMkramita thAya che evuM bolavuM tamAruM hoya to te paNa yukita siddha nathI. zAthI ke saghaLA pazupatinA guNo jIvamAM saMkramita thAya to pazupati guNahIna thaI paDe che. paMcama adhyAya. vArANasImAM patyAgamana. - evI rIte pativara zaMkare pAzupata matanuM khaMDana karyAthI garvita pAzupata matAvalaMbI vidvAna. abhimAna tyAga karI cAlyA gayA. tyArapachI yatirAjazaMkara ziSyonI sAthe, thoDAka samaya badarikAzramamAM rahI pAchA vArAsusI dhAmamAM aAvI pahoMcyA. ekavAra canirAjazaMkara vArANasIpuratI sura taTinInA tIre besI ziSyavargane vyAsasUtranuM zarIraka bhASya bhaNAvatA hatA. a te vAsIonA manamAM jyAre jevI rItanA je AzaMkAno AvirbhAva P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavacchakarAcArya carita.. thAto hato tyAre zaMkara, atyaMta yatnathI te AzaMkAnuM apanoda karatA hatA. krame prakhara kiraNavALo prabhAkara gaganamaMDaLamAM madhyavartI thayo. ziSyo pATha bhaNI zAMta thaI gayA. te samaye AcArya te rathAnathI uThavAnI ceSTA karatA hatA eTalAmAM eka vRddha brAhmaNa akasmAta tyAM AvyA, teNe zaMkara taraze daSTipAta karI puchayuM " tame koNa che ? kayuM zastra bhaNAvo che ?" zaMkaranA mukhamAMthI te praznonA uttara nIkaLe tenA pahelAM ziSyoe javAba Apyo, mahAzaya! saghaLAM upaniSada jene Apatta che. jeNe saghaLA bhedavAdanuM khaDana karo be sa ratra upara zArIrika bhASya banAvyuM che. e A bhASyakAra, amane hAla bhAga bhaNAve che. vRddha bAda zaMkara tara6 jeTha bolyo A saghaLa zo, tamane bhAkhyakAra bAlI nirdeza kare che. hAla e vAta kore raho. " he thatI ! tame je mahA vedavyAsa, praNIta brahmasUtrano artha jANatA hatA mane temAMya eka sUtranI vyAkhyA saMbhaLAvo ! " Aga tuka brAhmaNanuM kahevuM purU thAnAM zaMkare kahyuM. mahAzaya ! je saghaLA gurU brahmasUtrano artha jANe che, huM teone namaskAra karuM chuM. agara jo ke ramUtravita banI ane kedI rItano ahaMkAra nathI to paNa anukaMpA karI Apa je sUva bAbatano prazna karazo tene uttara huM artha kahI ApIza. tyAre pRddha brAhmaNe brahmasUtranA tRtIya adhyAyanA prathamapAdanA prathama satranI vyAkhyA karavAne anurodha karyo. e sUtra nIce pramANe... ... . tatara pratipatto raMhatipArivaktaH praznanirUpaNAbhyAm // 10 // kare e sUtranI evI rItanI vyAkhyA karI ke jIva, iMdriya samUhanA avasAde (maraNa samaye) dehAMtara pAme che te samaye dehanA suma sUkSma bIja paMcane veSTita thaI jAya che tAMDavarAtimAM maharSi gautamanA prazna ane jaimini muninA pratyuttaradhArAe nirNata thAya che. zaMkaranI vyAkhyA sAMbhaLI Agantuka brAhmaNe temAM doSAropa karyo. krame banne jaNa vacce AMTha divasa sudhI vAdavitaMDA cAlI. banemAMthI koIe parAjyano svIkAra karyo nahi. bannenI pratibhA bhALI tatvavid ? jIvaH karaNAnAmidriyANAmavasAde maraNa samaye dehAMtara prati pattau deha bIjaiH bhUta saMznaH saMpariSkaktaH saMveSTito rahatI gacchatI tyavagaMtavyam . kutaH prazna nirUpaNAbhyAm tAMDavazrutau gautama jaminIya praznapativacanAbhyAm P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAra zImAM pratyAgamana. 35 samAja mugdha thayo. tyAra pachI padmapAde zaMkarane hAsya karI kahyuM, " he gurU ! Apa anaMtajJAnanA AdhAra svarUpa che, ane A je mahAnubhAva AvyA che tenI alaukika zakti joI mAluma paDe che ke jANe khudaveda vyAsa - ApanI parIkSA karavA AnyA hoya ema lAge che. gurU ! jIvaloka,pitAnA saubhAgya krame ApanA alabhya saMgane pAme che tenA pakSamAM saMsAra sAgara stara thAya nahi. e vAta kahI padmapAda nirava thaI gayA. zaMkare AgaMtuka brAhmaNane kahyuM "mahAzaya! ApanA zubhAgamanathI ame pavitra thayA. Apa mane kRtArtha karavA AMhI AvyA che. bolo! mAruM advaita bhASya ApanuM abhimata che ke nahi? brahmasUtranuM bhASya racatAM atyaMta sAhasa prakAza karyuM che. te mATe mane kSamA karaze. tenA uttaramAM AgaMtuka brAhmaNe kahyuM "thativara ! tamAruM bhAgya amane atyaMta prItidAyaka lAgyuM che. tame atabhASyanuM praNayana karI jJAnI lokone azeSa upakAra karyo che. tame bhASya nirmANa karI sAhasa prakAza karyuM nathI. agara jo ke brahmasUtra bIlakula dara che. tathApi tame teno sadartha karI sukhabodha karyuM che.tame utkRSTa gurUnI pAse zIkhyA che. govidanAthanA ziSyanA mukhathI asadavyAkhyA thaI zake ? huM tamAruM bhASya vaMcI ane tamAro zAstramAM gaMbhIra adhikAra joI babara samajyo chuM, je tame saghaLA mImAMsakomAM zreSTha mImAMsaka che. tame sAdhAraNa manuSya nathI. tame sadiza eka asAdhAraNa purUSa che. divAkara jema aMdhakAra rAzI virita karI AkAza maMDaLamAM paribhramaNa kare che tema tame paNa jagatano mohAMdhakAra dUra karavA ahI tahIM vicaraNa kare che. ativara ! tame vedAMta vyAkhyAmAM nirata thAo huM yathAbhiSita sthAne jAuM chuM. prayAga tIrtha gamana. . AgaMtukanAM vAkaya sAMbhaLI zaMkare kahyuM "mahArAja ! judA judA lokoe judI judI kharAba vyAkhyA karI vedAMta zAstrane kaluSita karyuM che. meM yathAzakti tenuM saMskAra sAdhana karI aMta matanI sthApanA karI che. mArU kartavya have zeSa thaI rahela che. have kAMI karavAnuM bAkI nathI, Apa thoDA samaya maNikarNikAnI pAse ubhA rahe ! huM ApanA rUbarU A 1 bAhalaya bhayathI A sthaLe vAda prativAda vivRtta karAyo nathI. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 bhagavachaMkarAcArya carita. kSaNabhaMgura dehane parityAga karUM." te sAMbhaLI e AgaMtuka jJAnI brAhmaNe kahyuM "are yatI! tame evuM kAma kare nahIM ! hajI jagatanA aneka kRtavidya paMDito upara tame jaya karyo nathI agara je te saghaLA kRtavidha paMDito upara jaya meLavavAnA upayukata graMtha tame banAvyA che. paNa tamAre khuda teone parAsta karavA sArU DokakALa pRthvI upara rahe vAnuM che. tame hAla pRthvI uparathI aMtarSita thAze to jagatanA lokanI mokSanI icchA saMpUrNa rIte tirahita thAze. yativara! tamArA AyuSyane samaya vidhAtAe atyaMta TuMka nirmANa karI tamane sarajyA. che. judA judA puNya karmaThArA tamArA AyuSanI vRddhi thaI che. jyAM sudhI - caMdra sUrya, nakSatra vagere AkAzamaMDalamAM raheze tyAM sudhI tamAruM bhASya pRthvI upara raheze. jAo ! vidhI vAdIlanA matanuM khaMDana karo teone garva teDI nAkho. tejasvI vAkayArA ati matanA paMpiyi ene bhedavAdathI haThAve ! evI vAta kahI AgaMtuka brAhmaNa cAlyoga zaMkara te brAhmaNanI vAta sAMbhaLI kAMika vyathita thayA. zAthI viveka lokonuM aMtaHkaraNa avAra navAra karUNa rase addha thaI jAya che. tyArapachI zaMkare, digvijaye karavA upara mane niveza karyo, bhaTTapAdadArA pitAnA bhASyanuM vArtika karAvavA sArU zaMkara dakSiNa dizA tarapha cAlyA. je sthaLe kaliMde putrI yamunA, potAnA hRdayano pavitra bhAva kahI devA sArU jANe priya sakhI jAnhavInI sAthe maLI hoya nahi ze! je sthaLe snAna karavAthI mAnava divya deha dhAraNa karI suralokamAM joya che. je sthAne haMso taraMgamAlAnI upare kAyama vicaraNazIla che, je sthaLe tapasvI le ke niraMtara brahmaciMtAmAM nimagna che. je sthaLe asaMye nare nArIo snAna dAna vagere karI puNya karmamAM sarvadA Asakata che.evA te prayAga tIrthanA sthaLe zaMkara bhramaNa karatA karatA AvyA. jyAM yamunA ane sarasvatIne pavitra saMgama che. agara jo ke te samaye zaMkaranI bheda buddhi saMpUrNa tirahita thaI hatI ane zaMkara atajJAnanA lAbhe kRtArtha thayA hatA. tathApi lokazikSArthe triveNuM tIrthanuM yathAvidhi stavamAM ' prayAga tIrthanI kathA zrutimAM paNa che sitAhiti saritevatra saMte tatrA - sutA so vikRtAma je kaNe kRSNa ane zakala be nadI ekaThI maLe che. tyAM nAna karavAthI vargamAM javAya che. P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ vANImAM pratyAgamana, 7. karI zaMkara ziSyo sAthe jalamAM avagAhana karyuM. avagAhana karI, keTaleka samaya hadayamAM ravargIya jananInuM zaMkare dhyAna karyuM, je jananI temane dA. mAsa garbhamAM dhAraNa karI dusaha kaleza bhagavyo hato, jenA asIma he zaMkara lAlita pAlita ane parivardita thayA hatA, te jananI karaNa.. macI mUrti te samaye vAraMvAra zaMkaranA hRdayamAM pratibibita thavA lAgI che zakara, jaladIthI avagAhana kArya samApta karI jeladIthI bahAra nIkaLyAM. puSpa sarabhavAhaka suzAla vAyu maMdamaMda pravAhita thaI zaMkaranI sevA karavA lAgyo. zakara, ziSyonI sAthe vizrAmamAM nimite tamAla tarUthI zobhA pAmelA jAhavInA taTe beThA. bhaTTapAda sAthe sAkSAtkAra. zaMkara, pitAnA zive sAthe kopakathana karatA hatA. eTalAmAM pAse kolAhala dhvani uThayo-loka bole che- jeNe vedavAkayanuM prAmANya riyara karyuM che, jenA prasAde, svargavAsI devaloka prAkatane yaMsa bhoge meLavI zake che, jeNe saghaLA maMtranuM adhyayanuM karyuM che nadInA jalamAM avagAhane nI jema jeNe sarva zAstramAM avagAhana karyuM che, jeNe saghaLA duSTataMtra dUra karI dIdhA che, je mahA purUSanI kIrti AkhA jagatamAM vyApta che, te 2 kumArila bhada gurUnA parAjayathI pedA thayelA doSanA nirAkaraNa sArU. Aritakaya buddhidhArA praNodita thaI tuvAnalamAM praveza kare che '" e vAta sAMbhaLI zaMkare, savara kumAlinI pAse jaI joyuM ke baMdapAda tuSAnalamAM avasthata che. prakhyAta nAma vALA bhaTTa prabhAkara vigere priya zi, azru pUrNa nayane tenI cAre tarapha vIMTAi ubhA che, prati tuvAnalamAM baMdanA . aMga pratyaMga thoDA ghaNuM baLyAM hatAM, kevaLa tenuM vadana maMDala uttama kamalanI jema zobhA pAmatuM hatuM. 1 kumAlibhadanuM bIjuM nAma bhaTTapAda tenI ananya sAdhAraNuM kIje mATe loko tene svanAme nahi bolAvatAM bhaTTapAMda nAmanI goravayukta udhidvArA:bakhA 7 2 zaMkarAcArye zArIraka bhASyanA.1-1-3 sUtranA chevaTe kumArilAdane mata hatA. karyo che, e joi keTalAka leka anumAna kare che ke, kumAlibhadra zaMkarAcArcanA Apa.. ziva pahelA bahupUrve hatA paNa kumArikanA jIvita kAlamAM kare tenA mata mRta , , . karyuM che. khibaMdha juo.] P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38: bhagavacchaMkarAcArya carita. -~-~ * bhadapAde, sukhyAtithI zaMkaranuM nAma agAuthI sAbhaMLyuM hatuM, ane " saMrkaranAM sArAM kAmothI bhaTTapAdanI pahelAMthI vAkIgArI hatI. teNe zaMkarane joIabhivAdana karI kahyuM "tamArA jevA mANasanAM darzana ati durlabha che, me pUrva janme atyaMta tapano saMcaya karyo haze jethI Apa Aja mArA dRSTipathe AvyA. A asAra rAMsAranA tApathI jeo ekAMta saMta che, teone zItalatA devA sArU ApanA jevA mahAtmAnI AvasyakatA che, ApanA jevA mahAtmA A saMsAramAM nahAya te mumukSane A saM sAra sAgara utaravAno bIjo koI upAya nathI. meM A janmamAM aneka nibaMdha ramyAM che. karma mArgane nirNaya karyo che. niyAyika lokanI yuktinI jALa teDI che, vaiSayika sukha ane duHkhano anubhava karyo che, paNa kaI kamekALanuM atikramaNuM karI zakI nathI. meM svataH siddha vedanuM prAmANya rathApana karavA jatAM vedavAkaya ane lekika vAkyadhArA aMgIkRta izvaranuM nirAkaraNuM karyuM che he cativara ! Izvara vinA jagata sukha svacchede rahI zake nahi tethIja e Izvarane apalApa karavo e mAro upadeza nathI. meM kevaLa tarkane IzvaranuM nAritava pratipAdana karyuM che varatAe IzvaranuM nAritava pratipAdana karavAne bhAre upadeza nathI, veda virodhI bAddha lokonA AkramaNe vedokata mA ekadama. virala pracAravALo thayo. baddha lokono ekAMta parAjaya karavA sArU ane vaidika AcAranI rakSA karavA sArU ha karmamAgamAM 2 pravRta thayA. te samaye baiTha mArga atyaMta prabala thaI paDayo, bAddhamatAnu sArIo, rAjA rAjakIya amAtya varga ane janapadavAsIone ravavaze rAkha 1 kayAM ke vihita che ane kayAMka niSiddha che e sthira karyuM che. ... 'eka samaye badhdha mArga saghaLA bhArata varSamAM atyaMta prakhala thaI paDyo hato bhArata varasamAM evuM kaI gAma ke nagara nahatuM ke jemAM bomba ghamaMnuM prAbalya na hoya, kamariyaMTuM prathama e prabala dharma saMpradAyanA virUdhe abhyatyAna karyuM tyAra pachI zaMkarAcArayathI ane bIjA dharma pravartakanI ceSTAthI bAdhdha dharama bhArata varSamAMthI. tirahita thayAM. kumArilaMbheTe kaMyA ane kenA vaMzamAM janma lIdhe, te nizivata thaI cAmuM nathI, paMkati nAmanAM eka graMthithI jaNAya che ke kumArilabhaTTa nAmane uttara dezavAsI brAhmaNa hatA teNe malabAramAM AvI badhdha lekene taIthI parArata kare, teNe svaracita mAnava tasutra bhASyamAM ane taMtravAratikamAM puravAcArya, vadhAcArya bhASA, brAhmaNa bAMdhyAkara, gRhamAkhyakAra, hArita bhASakRta sUtrakAra, yansa . lAgyakAra, vi bhAkhyakAra vagere nAmane ulekha karyo che. kumArilabhaTe tenA mImAMsA taMtravArati graMthamAM ane bIjA nibaMdhamAM veda virodhI badhdhanA vAMdhAnuM khaMDana karatAM P.P.Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ vArANasImAM pratyAgamana. vAsArU niyata boddha ziSyo sAthe bauddha mArgane pracAra karavA sArU niyata prayatnazIla thaI kahetA hatA je. " he gRhastho ! juo rAja loko amAre vaza che. amAtya ke amArA AjJAvaha che. A deza amArAje che. tame koI divasa vaidakamArga upara Adara ke zraddhA kare nahi. vedokata kriyA kalApa chaDI ghe, tame amArA zAstrane Azraya kare, veda. mArgane Azraya karo naDi, vedika vAkayanuM koI jAtanuM pratyakSa pramANa nathI, eTale ke vaidika vidhi koI paNa rIte zraddheya nathI." . . . . . - uparanAM baddha vAkayo saMbhaLI huM bIlakula vyathita thayo, tyArapachI koI paNa rItanA pratikAranAM upAya na bhALatAM vicakSaNa baiTha lokonI sAthe huM vivAdamAM pravRtta thaye, baiddha lenA siddhAMta rahasyanI manamAhItagArI na hovAthI huM teono zAstravAdamAM parAbhava karI zake nahi. chevaTe lAI lAja thaI bAne zaraNapanna thazo. bAddhano ziSya thaI teo upadeza levAnI mane pharaja paDI. e pramANe keTaloka samaya vyatita thayo. ekavAra kuzAgra jevI tIkSaNa buddhivALA be vidvAne potAnI yukitadhArA eka dika vAkayane duSita karyuM. te sAMbhaLI mArI AMkhamAMthI azrubiMdu paDamAM. pAse rahelA mAdhdha mane joI vidika brAhmaNanI zaMkA karavA lAgyA. te divasathA teoe mArA taraphano saMpUrNa vizvAsa bhAva choDI dIdhA bAddha loko paraspara evI rItanuM kapakathana karavA lAgyA je "agara je te ApaNe ApaNA viSayane ApaNA zAstranuM adhyayana karAvIe chIe te paNa have pachI ApaNe evuM adhyApana mANasane pArakhI karAvavuM. A balavAna brAhmaNe ApaNA zAstranuM adhyayana karyuM. ApaNI saghaLI kita o te jANI lIdhI. tene have ahIthI kADhI mukavo joIe, have tene zAsanI je mane Dara vyAkhyA karI che tethI te asAdhAraNa vidvatAne paricaya Ape che kumArila bhaTa mImAMsaka hatA, vaidika yAga yajJane upadeza deto hato; veda virUdha kaya zAstra ane jana zAstrane te zAstra kaMDI svIkArato nahi, tenA samayamAM aneka eNbdha e badhdha mAraga cheDI vaidika mArga pakaDyo hato, mImAMsA darzanamatamAM IzvaranI asidhdha che, "phaLa ja nA zubha zubha phalanuM nidAna, aga yajJakaravA e yukta che anuSita yAga yajJa dvArA suphatanI sAre thAya che sukRtanAM phaLa svargAdi prApti che, kumArila bhaTaTe zabaramALanA. e avAyunA prathama padanA vAMrartika karyA che tenuM nAma ka vartaka ane prathaNadhyAyanA hiMnI pAMdathI cethA adhyAya sudhI je vAMtika karyA che. tenuM nAma taMtravAtika ane paMcama adhyAyathI. dvAdaza adhyAya sudhI je. vAta racyAM che tenuM nAma madhuvAra... : : : :: P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavacchakarAcAra carita. ahI rahe. de e ucita nathI, e AsAmIthI ApaNA vilakSaNa aMmiSTanI saMbhAvanA che, evI rItanI masalaData karI eka divasa, bauddha leke, ahiMsA parAyaNa vaidika lokonI sAthe eka sthAne ekaThA thayA. teoe vedanA prAmANyanI parIkSA nimite eka uMcA mahelanA uparanA bhAga uparathI mane bhUtala upara pheMka, huM paDavAnA samaye bolyo " veda je satya hoya to huM mahenanA uparanA bhAga uparathI paDI jIvato rahuM " tyArapachI huM bhUtala upara paDe, ane jIvato rahyo.paNa vedanA prAmANya saMbaMdhe"" evuM sadehasUyaka pada prayoga karavAthI ane kapaTatAnuM avalaMbana karI be gurU pAsethI zAstra zIkhI levAthI mArI eka AMkha vinAza pAmI. je eka paNa akSaranuM pradAna kare te gurU maM bauddha adhyApako pAsethI vidhipUrvaka zApadeza lIdhe tethI teo mArA gurU. meM e gurUpada vacce bauddha pulanuM dhvasasAdhana karyuM che, tethI mAruM asAdhAraNa pApa thayuM. vaLI maharSi jaiminine mImAMsaka darzanane sa pUrNa abhyAsa karI izvaranuM nirAkaraNa karyuM che. IzvaranuM nAstitva pramANa karavAthI vaLI mane asAmAnya moTuM pApa lAgyuM che. tethI he yativara ! huM e be prakAranA pApa thakI nikRti pAmavA sArU hAla tuSAnalamAM praveza karUM chuM." zaMkara, atyaMta Agraha sAthe bhAdanI vAta sAMbhaLatA hatA. bhaTTapadanuM kahevuM samApta thayuM tyAre zaMkare kahyuM, " Arya huM saghaLA vRttAMtathI vAkeda thaze. moTA AkSepane viSaya che. ke huM agAuthI tamAre sAkSAtkAra karI zako nahi, tame jANatA haze ke meM ata mata draDha karavAnA matathI brahmasUtranuM eka bhASya praNayanuM karyuM che. mArI atyaMta ekata vAsanA che ke tame e bhASyanuM vArtika karo" zaMkaranI e vAta saMbhaLI bhallAde kahyuM "yativara Ape brahmasUranuM bha Sa prayana karyuM che. e vAta mArA jANavAmAM AvI che ApanA bhAgya upara AvRttinI racanA karI huM cazasvI thAuM. ane e pramANe vRtti karevAnI mArI balavatI IcchA hatAM. tame A lekonA kalyANa sITa upara atayAM che, ati mata sthApava ane tene daDha pracAra karavA sAre pRthvI upara saMcare che je tuSAnalanAM praveza pUrve Ape. AvI mane darzana ApyAM. hata te pApakSayanA mATe huM evI rItanA tuSAnalamAM pesavAnuM kArya na , - 1 ' P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ vArANuzImAM pratyAgamana. karata. yativara, huM gurUhiMsA ane Izvara nirAkaraNa e banne pApanA dIkSA grahaNa pUrvaka have tuvAnalamAM praveza karuM chuM jethI ApanA racelA bhASya upara mArAthI vRtti racAya tema nathI. moTA paritApano viSaya che ke bAra bhASyanI vRtti mArAthI racANI ane ApanA bhASyanI vRti mArAthI racANI nahi. e vAta bolI bhaTTapAda cUpa thaI rahyA. zaMkare pharIthI - pAkane kahyuM "huM saMpUrNa rIte jANuM chuM ke tame bauddha saMpradAyanA vinAza sArU bhUtala upara avataryA che. je baiddha saMpradAya vaidika saMpradAyane toDavA tayAra thayo, te bauddha saMpradAyane teDavA sArU tame tenAM zAstranAM rahasya jANavA zrAddha dharmamAM dAkhala thayA temAM pApa kevuM. tame sajajana lokone vedokata mArgamAM pravRtta rAkhavA sArU e vratanuM avalaMbana karyuM che. huM tamane mArA kamaMDaLanA jalathI ujalita karuM chuM tame jIvana dhAraNa karI vastha thaI mArA bhASya upara vArtika karo, bharupAde tenA uttaramAM anivinIta bhAve zaMkarane kahyuM, "yativara! - Apa yoga balanA prabhAve zuM na karI zake ! Apane yoga prabhAva dedI mAna. ApanI kRpA ane anugraha hoya to mRta AsAmI jIvana meLave kiMtu meM dIkSA grahaNa pUrvaka je vedokata vratanuM avalaMbana karyuM che teno pariyAma karavAthI huM pratyavAya bhAgI thAuM tema chuM ema karavAthI paDi. temAM mArI niMdA thAya tema che. ethI ApanA anurodha pramANe na karI savAthI atyaMta duHkhita ane zokAtura chuM. Apa mane kSamA karo hAla mAre koI paNa viSayamAM vAsanA nathI. Ape vArANasI dhAmamAM je brahmavidyAno upadeza dIdho che e brahmavidyAe tAraka brahma nAma mArA kamAM saMbhaLAvI mane kRtArtha kare, tame saghaLA dharmamata khaMDana karanArA hAI vaidika ane advaitavAdanA pracAramAM vatI che. Apa have jAo, jeno kItikalApa, digiMte jaI vizrAma karI rahyo che tevA maMDana mizra upara sAsvavAdathI jaya meLavo. vadhAre zuM karyuM tenA upara jaya meLavavAthI tame saghaLuM jagata chayuM ema banaze. maMDana mizra hAla, vaidika karma mArgamAM pracAra kare che, tene nivRti zAstra upara vA mikSa viSaya upara kAMi paNa AsthA nathI Apa tenA upara ja meLavI tene vazIbhUta kare. maMDana mizra.. bhakita mAganuM avalaMbana kare tema jaI tame karo. zAstramAM, mArA karatAM .. maMDanabijhane jabaro ane vadhAre adhikAra che. mArA ziSyamAM maMDana mizra - rekhA mArI upara viryasa vIti che, jene lokamAM jItavAthI, P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ - bhagavachaMkarAcArya carita: ApanI abhISTa siddhi thAze maMDananI patnInuM nAma ubhayabhAratI che bhUtaLe sAkSAta sarasvatI avatarI che. Apa vAdamAM tene sApha kAyama nImaze tame maMDana mizra upara jaya meLavI maMDana mizrArA ApanA bhAinuM vaka karAvaze. he yogIMdra have Apa vilaMba kare nahi. jaladI a 5 tAka brabranuM nAma mane saMbhaLAvI kRtArtha kare to paNa kSaNakALa hI ho. huM Apane darzana karatAM karatAM prANatyAga karuM. * . - bhadra pAde e vAta karI tyAra pachI zaMkare pradIpta sukha ane prakAza svarUpa tAraka brahmanAma bhaTTapAdanA karNamAM saMbhaLAvyuM. bhaTTapade, za karanI divya mUrti nirIkSaNa karatAM karatAM tANe pArthiva dehano tyAga karyo. : * ghara adhyAya. mahiSmatI nagarImAM gamana. - tyAra pachI zaMkara. ziSyonI sAthe laMDanazvina zAstravAdathI parAjaya karavA sArU mAhiSmatI nagarI tarapha cAlyA. keTalAka divasa paryaTana karI. judA judA prakAranI havelIothI parizabhita maMDana mizranI vAsa bhUmi mAhiSmatI nagarImAM zaMkara AvI pahoMcyA. nagarInI apUrva zobhA joI AnaMdathI ane vismayathI zaMkaranuM hadayamugdha thaI gayuM. zaMkare vizrAmanA arthe revA nadInA tIre AvelA eka manohara udhanamAM praveza karyo kamala vana vihArI suzItala pavana, mRdumaMda vAI temanA zarIra upara sudhA varSanuM karavA lAgyo. keTaloka samaya vizrAma karyA pachI narmadAnA pavitra jalamAM avagAhana kArya saMpanna karI, ziSyonI sAthe maMDanamitranA ghara tarapha javA " - zaMkara nIkaLyA. maMDana mizanuM ghara kayAM che? e zaMkaranA jANavAmAM nahe : vAthI, zaMkare te bAbata rAja bhAI gAminI keTalIka para kiAone * 1 ma DanapetAnI janmabhumI rAjagRhano tyAga karI mAhitInabaMrImAM AvI potAnA jIvanane khe kALa kahADe hato, mAhiSmatI nagarI madhya bhArata varSanI aMdara viMdhya parvata ane narmadAnI vacce jabalapuranI pAse revA nadInuM bIju nAma narmadA. - ' . . . . . . . . : : - P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAhiSmatI nagarImAM gamana. 43 pUchayuM. teo maMDanayitranI dAsIo hatI, jala levA sArU jatI hatI. zaMkaranA pUchavAnA uttaramAM teo bolI "je gharanA dvAre pAMjarAmAM rahelI. popaTanI mAdAo, vedavAkya svataH pramANa che. ke parataH pramANe che" ema bolI tarkavitarka kare che. te ghara maMDana mizranuM jANavuM, ". je gharanA dvAre pAMjarAmAM rahelI piopaTanI mAdAo, "karmaja jIvanA zubhAzubha phaLanuM pradAna kare che ke Izvara zubhAzubha phalanuM pradAna kare che. " ema belI tarka vitarka kare che, te ja ghara maMDanamizranuM jANavuM. vaLI je gharanA dvAre pAMjarAmAM rahelI popanI mAdAo, " jagata nitya che ke anitya che ". ema be paLa takavitake kare che te ghara maMDanamizranuM jANavuM. : dAsIonI e vAta sAMbhaLI zaMkaranA manamAM atyaMta ketuhala pedA thayuM. teNe viyAguM, kevuM ajaba ! kevuM Azcarya ! maMDana mizra evo asAdhAraNa paMDita che ke tenA gharanI pALelI popaTanI mAdAo ane bIjI dIsIo paNa darzanaka prakA uThAvI tarkavitarka kare che? tyAra pachI za kara maMDana mitranA gharamAM upasthita thayA. te divase maMDana mizra pitR zrAddha karato hato. RSitulya be brAhmaNane yathAvidhi nimaMtraNa pUrvaka ghera lAvI, teonA caraNa dhoto hato. maMDana mizrapati zAstramAM AsthAvAna hato. vaidika karma kAMDa upara atyaMta Azakata hato. zikhA ane apavIta vihIna muMDIta mastaka zaMkarane joI te kupita thayo. zrAddhakALe muMDita mastaka sanyAsInuM darzana zAstramAM niSiddha che. ema jANI zaMkaranA darzanathI maMDana mizra ane tyaMta kopAviSTa che. tyArapachI baMne vacce paraspara vAdavitaMDA cAlI. maMDane kahyuM. are AgaMtuka ! je ! gadheDo paNa je vahana karavAne kAtara, che tuM te kathA, anAyAse vahana kare che ane zikhA tathA yajJopavIta dhAraNa karavAmAM tane ze eTalo badho bhAra mAluma paDyo. " pratyuttaramAM zaMkare kahyuM--" strI jene tiraskAra kare ane pAcho te strI upara anurakata thAya tenuM nAma gadheDo. strIthI tiraskRta thayelo ane pAcho strI upara Asakata thayela gagheDe, je vahana karavuM kaMde za kara jANe che, huM te kaMthAno bhAra vahana karuM chuM, ane teno bhAra halako karuM temAM mAro zo doSa, juo kRtimAM kahela che ke ' pazcaraghAghoniyaMkamAthAta " brAhmaNe mane 1 keTalAka manamAM veH nitya tethI svata: siddha pramANa keTalAkamAM * brahmanA tithasitanI jema brahmathI pedA thayela. ethI je brahmathI utpanna te avazya P.P.Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavakarAcArya carita. saMcita svarga vigere lokanI parIkSA karI vairAgya avalaMbana karavuM "ravivAravAvata" je divase saMsAra verAgya upasthita thAya te ja divase ja pravajyA [ saMnyAsa Azraya karavI zraddhA hAvA navA saMnyAya brahmacarya thakI kivA gRhasthA zramathaka athavA vAnaprasthAzramathakI saghaLuM tyAga karI Atmatatva zravaNa karavuM" " na karmaNA na prajayAdhanena, tyAganaikena amRtatvamAnaNuH" karmadhArA, saMtAnadhArA ke dhanadhArA mokSa lAbha thAto nathI. eka mAtra tyAga svIkArathIja mokSa lAbha thAya che. stra 1 triA vipakSa muMDAri " parivrAjaka varNa bheda nya, vastravihIna, muMDita mastaka thavo joIe. dAra parigraha teNe na karavo " ethI ja zikhA ane yopavIta rAkhavAthI upara kahela kRti vAkaya upara bhAra arpaNa karAya che te mATeja meM zikhA ane yajJopavItano tyAga karyo che, vaLI jo saMnyAsa sivAya kadAca brahmaniSTA thAtI nathI ethI ja meM Azcamo cita ciha zikhA ane upavIta tana brahmatva lAbhanA udadeze saMnyAsa dharma svIkAryo che, temAM tuM zA sArU krodha pAme che e kAMI mAluma paDatuM nathI. uttaramAM maMDanamizra kahyuM, are AgaMtuka samajANuM! patnInI rakSA karavAmAM asamartha heI te gRhatyAga karyo che, je hoya te kharuM. hAla ziSyone bhAra ane pustakone bhAra vahana karavAthI tArI vilakSaNa brahmaniSThA jAhera thAya che. " zaMkare kahyuM, " ahe gRhastha pravara ! brahmacaryanI avasthAmAM gurU zuzruSA karavAmAM ALasa jANI gurUkuLayakI ghera Avyo che ane kAyama pratikSaNa patnI sevAmAM anurakata rahevAthI tArI je karmaniSThA jAhera thAya che te huM sArI rIte jANI zako. " zaMkaranI e vAta sAMbhaLI maMDanamitre kahyuM " are AgaMtukA strI lakanAja garbhamAM prathama vAsa karyo, strI lokeja tane lAlana pAlana karI ucheevo mUkha ane kRtaghna thayo ke e strI lakano upakAra bhulI jaI zrI lokanIja niMdA kare che." 1 brahmaniSA baha parAyaNatA 2 karmaniSThA-nRhasthanA kartavya veta paMcayaNanA kama. brAyA, devaya, piyA, bhatayajJa, ane nayajJa vedAdhyayana brahmayA, zrApa pitA malaya tabaliyara ane atithi paga nA sara , e HTTT TT IIITiaaN P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnA nAnA nana tenA uttaramAM zaMkare kahyuM "hA huM mUkha kharo, paNa tAro vyavahAra paNu alpa ajJatAno paricAyaka nathI, te zaizava avasthAmAM je strI jatinuM dugdhapAna kayuM jenA dehathI tuM utpanna thayo te strI jAtinI sAthe pazune je kevo vyavahAra kare che te vicArI je tyArapachI maMDanamie kahyuM, hA ame pazu kharA paNa teM je gApatya AhavanIya ane dakSiNa nAmanA trapha prakAranA agnine tyAga karI saMnyAsa grahaNa karyo, tethI idra hatyAnA pApe lipta thayo. atimAM che ke je e traNa agnine parityAga kare te vIrahA' arthAta idra hatyAkArI thAya che. kare uttara Apyo ke "suje teTalA pApa he paNa AtmahatyArUpa pApa karatAM bIjAM pApa vadhAre caDhatAM nathI." Atmatatva na jANI tuM te AtmahatyArUpa pAtakathI lipta thayo che, kRtimAM kahela che jeo "brahmavita nathI teo AtmaghAtIra che " AtmaghAtIo maraNAMte asurya nAmanA timirAnna lokamAM jAya che. maMDane kahyuM, "tuM dvArapALane chetarI zA sArU coranI jema Ave?" zaMkare javAba Apyo ke "hA huM coranI jema avyo chuM khare kiMtu bhikSukane AhAra bhAga na ApI zA sArU coranI jema viSaya upabhoga kare che." maMDanamitre kahyuM "kayAM brahma! ane kayAM tArA jevo buddhihina mANasA kayAM sanyAsI ane kyAM kalikALI tuM kevaLa susvAdu annanA lebhe bAvI rItane yatine veza dhAraNa karI pRthvI upara bhaTake che" zaMkare javAba Apyo ke "jyAM svarga ane kayAM tArA jevo saMsArAskata mANasA kyAM agnikSetra yAga ane kayAM ghera kalikALamane mAluma paDayuM che je kevaLa Idriya sukhanA upabhoga sArU chaLanA karI tuM DhoMgI gRhastha thaI banyo che. 1 bIrahAvArA vadevAnAM yo'gnI buddhA syaat| iti shrutiH|| 2asannavasabhavatyasad brahmeticeda veda iti zrutiH 3 asa-nAma te lokA aMdhenatamasAvRtAH nAste pretyAbhi gacchaMti yekecAtma nabhoR" li zuti. P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavarakarAcArya carita. na zaMkaranI vAtathI krodha pAmI maMDanamiNe kahyuM "jA huM karmakALe mUkhanI sAthe vAta cIta karavA cAhata nathI." ema bolI maMDana mizra cUpa thaI rahyo. te samaye nimaMtrita Rpi jevA be paMDitae kahyuM " bhAi maMDana! jenI strI putra vIgerenI kAmanA naSTa pAmI che. jene AtmatatvanI saMpUrNa mAhetI che tenA tarapha durvAno prayoga karavo e sArA mANasane kAma kahevAya nahi. e vyakita yati che. eTale te nArAyaNa svarUpa che. te kapA karI tamAre ghera AvyA che eTale tenI sAthe AdarathI bhASaNa karI tenuM nimaMtraNa karo" : maMDanane uttama zikSA maLI. teNe e be brAhmaNanA upadezathI zAMta ' - mUrti dhAraNa karI AcamanAte zAstravita paMDitanI jema zaMkaranI arcanA karI, bhikSA grahaNa sArU zaMkarane nimaMtraNa karyuM. zaMkare kahyuM " vidaThara huM tabhikSAnI kAmanA karI tArI pAse Avyo chuM. mAre annabhikSAnuM kAMI prayojana nathI. mAre A samaye prastAva evo che je zAstravivAdamAM che, jenAthI parAsta thAya te tenuM ziSya va svIkAre. AvI zaratathI huM tarkabhikSA karuM chuM te tuM Apa! tane khabara devA joIe ke vedAMta zAstranA mArgano vistAra karavA sivAya mAruM bIjuM kAMI vAMchanIya nathI. tuM sarvadA yajJa kAryamAM vratI thaI saMsAra saMtApa hArI teja vedAMto padiSTa mukti mArga upara avajJA jAhera kare che huM saghaLA vipakSane parAjIta karI vedata mArga vistRta karavA atyaMta prayatnazILa chuM. tuM mAre e vadAMtano siddhAMta sAMbhaLI, te siddhAMtane uttama matapakaDa. nahi to mArI sAthe vivAda kara. je vivAda na thAya to bolI jA ke, maMDana mizra zaMkara pAse parAjaya pAmyo." zaMkaranAM evI rItanAM garvita vAkya sAMbhaLI maMDana mizra vismayA panna thayo. ane pitAnuM gaiArava rAkhavAnA irAde bolyo, "mahAzaya ! khuda sahastravadana phaNapati anaMtanAga Ave toya zuM? paNa A maMDana "huM parA jaya pAmyo" ema bole tema nathI. aneka divasathI mArA hRdayamAM e vAMcho udaya pAmI hatI je koI vidvAna AsAmI mAre ghera Ave ane tenI sAthe mAre zAstravAda thAya. Aja khuda e vAMchA purI karI devAne u. sava samaya Avyo che. ethI hAla ApaNuM bene paraspara zAstravivAda thAo, ane zAstrIya tarka dvArA ApaNA zAstrAbhyAsane parizrama saphaLa : : P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAhiSmatI nagarImAM gamana. 47 . thAo. bhUtalavAsI paMDito zuM ApaNe e tarka sudhA grahaNa karaze nahi? tivara ! jyAre huM zAstrano vAdavivAda karavA kabula thAuM chuM tyAre tamAre bhIkSA grahaNa karavI. e vAta bolavI atyaMta saMgata che. Ape nizcaya jANI levuM je maMDanamizra khuda kRtAMtanA niyaMtA Izvarane nAza karanAro che zAthI ke mImAMsako bole che ke je nArita meM takArae e mata draDha karyo che. mArA tanA prabhAve IzvaranuM nAvi sapramANa thaI gayuM che. pUrve huM bolI gayo chuM je huM harakoI eka sArA vAdakartAnI pratIkSA karI beTho hato. saubhAgyakrame ATalA divase, mArI e vAsanA pUrNa thaI. hAla sudhImAM tamArA sivAya bIjo koI vAdakartA mArA ghera Avyo nathI. huM jANuM chuM ke tame utama vAdakartAomAM zreSTha ane samarthana vAdakartA cho. tame bhikSu cho jethI ApaNuM bannenA vAdanuM nirAkaraNa karI de evo madhyastha joIe. ApaNA jaya parAjayanuM koNa nirdhAraNa karI zakaze? e vAta bolI maMDana mizra pAse rahelA e nimaMtrita be paMDitone vivAdanA sAkSmakAryamAM sAkSI rahevA anurodha karyo. teoe kahyuM "sudhI varI tamArI patnI ubhayabhAratI e vivAdanA sAkyakAryamAM niyukata thAya to yukata che. ame sArI rIte jANIe chIe ke te sAkSAta sarasvatI che te zAradArUpe bhUtale nArIvaze avatarelI che. tene e kAryamAM varaNa karo, tema thavAthI nirapekSa ane vAjabI vicAra thAze, paMDitonI e vAta purI thAtAM maMDanamie kRtAMjali thaI zaMkarane kahyuM "mahAzaya ! Ape kRpA karI mAre ghera Agamana karyuM che. tethI huM mArA AtmAne dhanya ane kRtArtha mAnuM chuM. ApaNI vAdakathA AvatIkAle cAlaze. hAla huM mAdhyAhikakama saMpanna karavAnI vAsanA rAkhuM chuM. ni'maMtrita e be paMDitonA prastAvathI ane anumodanathI ubhayabhAratIe madhyasthatA svIkArI. tyArapachI maMDana mizra, vedokta traNa agninA jevA e traNa atithinI arcanA karI. teo AhAra karI beThA, te samaye maMDana mizranA ziSyo teone cAmara vajana karavA lAgyA. teoe De. samaye paraspara kathopakathana karI atula anirvacanIya AnaMdane bhoga karyo, tyArapachI niyaMtrita brAhmaNa vidAya thaI pitAnA abhaNyAne * gayA. zaMkara ane tenA ziSyo kadaMba ane zAla vRkSa zejita revA taTanA eka parama ramaNa daivAlayamAM kAma karavA lAgyA . . . " P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavacchakarAcArya carita. cArata. . bIjA divasanuM prabhAta thayuM, padminI bAMdhava dIvAkaranAM lAla kIraNothI pUrva dizA alaMkRta thaI. suzItaLa pavana, vikasita puSponI khuzakho vahana karI cAre tarapha vAvA lAgyo. prabuddha pakSIonA madhura svarathI jaMgalanA. bhAga mukhahita thaI gayo. zaMkara yathAvidhi snAna vagere karI pradhAna pradhAna ziSya sAthe paMDita vibhUSita maMDanamizranA ghera gayA. zaMkaranA A.. gamananA agAu judA judA zAstravida vihada varga maMDanamizranA ghera AvI paheco. maMDanamizra, potAnI dharma patnI ubhayabhAratIne sAkSInA kapa abhiSikata karI vAdana sArU utsuka thaye, tyAra pachI atavAdI zaMkara, maMDana mizranuM vAdamAM aikya joI paramAtmA ane jIvAtmAnA aikaya viSayamAM pratijJA karI teNe kahyuM, yukti (chIpa) jevI rIte rajata (rUpA) nI svabhAvAkAMta thaI rajatarUpe rajatAkAre prakAzita thAya che, tevI rIte nitya jJAna sukha svarUpa eka paramArtha ane nirmaLa brahma dhADa ane anAdi ajJAne Avata thaI A akhila brahmAMDa DAkAre prakAza pAme che. paramAtmA ane jIvAtmAnuM aikaya jJAna thavAthI sadhaLA jagatanA eka mAtra kAraNa e ajJAnane nAza thAya che. je sthAne javAthI e ajJAna bhaya pAmI jAya che te ja paramAtmA. te paramAtmAno bodhaja nirvANa ane tenuM nAma ja jIvanmukita evI rItanI pratijJAnA viSyamAM saghaLuM vedAMta zAstra amAre pramANa che jemake "javAdrita sara jJAnAnaMta vijJAna mAnavaMahya" brahma eka advitIya satya jJAna sva rUpa ane anaMta che vijJAnamaya ane AnaMdamaya che "rve vAvapatraNa" A paridrazyamAna sadhaLuM brahmAMDa kharekhara brahma "rAta ronA mAli " AtmajJAnI zekane tare che "tatrordavAronA jIvananuM parUvAra je eka mAtra brahma darzana kare tenI te avasthAmAM zoka zo ane moha ze "traH mavati 'je brahmane jANe che te brahmaja thAya che 'napunarAva punarAvartane te pharI saMsAramAM Avato nathI te karI . saMsAramAM AvatuM nathI. zaMkare brahmaviSayaka e saghaLAM vedAMta vAkayane ullekha karI kahyuM "he vidaddhara mArAM pramANa vivata thayAM. je huM A vAdamAM parAjaya bhAgI thAuM te A kavAya vastra patyiAga karI tamArA jevAM kaLAM para ane e e ja rAjaya ane ra o * P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAhiSmatI nagarImAM gamana. 46 kaSAya vastra paherI mArA ziSya tame thAo. vAdakALe A ubhayabhAratI jaya parAjayano vicAra karaze. bhikSukavara zaMkaranI evI rItanI pratijJA sAMbhaLI gRhastha zreSTha maMDanamitre kahyuM, Ape je pratijJA karI je paramAtmA cisvarUpa-e viSayamAM vedAMta vAkaya koI divasa pramANa hoI zake nahi. zabdanI zakita eka mAtra kAryamAM saMkviSTa hoya che paNa kAryanA atita cistu paramAtmAmAM saMsviSTa thai zake nahi. tethI cisvarUpa vAparamAtmA che e zI rIte jaNAze? vedAMtano pRbhAga "mImAMsA vAya" avasya pramANa zAthI ke te karma viSayaka che prasiddha zabda samUhanI kevaLa kAryanA tarapha zakita svIkRta che, karma thakI 1 mukita hoya che. ' te mATe karmaja zarIrI jIvanA jIvananA Akhara sudhI prArthanIya che. ' "yavaMIvamanoraMTuthAta " jyAM sudhI jIvana rahe tyAM sudhI agnihotrane homa karavo ItyAdi zruti vAkya ja tenuM pramANu, e viSayamAM - tamArI sAthe vAda karI parAjaya pAmuM to dhoLAM vastra parityAga karI gRha sthAzrama tyAga karI kaSAya vastra paheruM. ApaNI bannenI vacce yogyayogya jovA mArI patnI ubhayabhAratI rahe. ' ' je A vAdamAM parAjIta thAya, teNe jya pAmanArano Azrama pakaDavo - evI vAta pracArita thaI tethI asaMkhya paMDito sabhAmAM AvI tarkavitarka sAMbhaLavA lAgyA. zaMkara ane maMDanamitra banne atyaMta daDha adhyavasAyathI eka bIjAne parAjaya karavA vivAdamAM pravRtta thayA. ubhayabhAratIe manohara puSpa mAlA, bannenA kaMThamAM arpaNa karI, ane pote nijapatinA mAdhyAhika bhajana sArU ane bhikSunA bhikSA khAdya sArU tyAMthI gaI. javAnA samaye te bolI gaI hatI je jenA kaMThadezanI puSpa mALA malina thaI jaze teno ja nizcaya parAjaya thAze ema jANavuM. tyAra pachI judI judI dizAomAMthI jema jema vidvAna maMDaLa te vivAdamAM jovA AvatuM gayuM tema tema te banneno jayAbhilApa vadhato gayo Azcaryane viSaya e che je vicAra kAle e banne buddhimAnamAMthI koIno deha kaMpita vA dharmAta thayo nahi, ane koinA mukha upara ke dhAvezanAM cinha paNa lAgyAM nahi. banne vidvAno. dhIrabhAve pitAnA matanA virUddha je yukita hoya tenuM khaMDana karavA lAgyA. P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa0 bhagavachaMkarAcArya carita. ' " . maMDana mizra sAthe vicAra. maMDanamitre kahyuM. "yativara ! Ape je jIvAtmAne vAstavika abheda vizuddha kahyo che, te viSayamAM kAMI pramANa nathI." * zaMkare kahyuM " udAlaka yAjJavalkaya vagere mahAtmAe taketu ane janaka vagerene upadeza detAM paramAtmAne AtmA rUpe kahelo che, eja eka pramANa. maharSi yAjJa , janakane saMbodhana karI kahyuM che je, "amathuM jhinamADApa janaka ! tuM abhaya pAmyo che. " tawAra" tema AtmAne jANa ! " mahaMtrahmA " huM te brahma chuM. " tasmAta sarvamamavat " te brA thakI saghaLuM thayuM. to moDa zo vanu parata je paramAtmA sAthe saghaLI vastu abhinna jue tene te avarathAmAM moha zo che ? ane zoka ze che ? A saghaLAM vAkaya tame pramANa jANe ravIkAratA nathI? zaMkaranAM vAkya sAMbhaLI maMDanamitre kahyuM " mahAzaya vedAMtamAM vagere vAkaya jema jya kAryamAM vyavahata thAya che ane te pApanAza kare che. tema tapAsa vagere vAkya japanAM upayogI ane pApa nivAraka che. ethI ja he gIvara ! vedAMta vAkayano evo kaI artha thAto nathI ke jethI jIvAtmA ane paramAtmAne abheda prakAzita thAya. maMDanamizranuM kahevuM puruM na thayuM eTalA mAM zaMkara belI uThayA. " mahAzaya ! tame je vAta kahI te vAta saMpUrNa asaMgata che. zAthI ke vigere zabdano artha bodha na thatAM te zabdo japanA upayogI che. 'kiMtu taravAra ityAdi vAkayono spaSTa rIte artha jaNAI Ave che. eTale e vAkaye zI rIte japanA samAna thAya ? tame samaju thaI e daSTAMtanuM e tAratamya rAmakyA nahi e AzcaryakAraka vAta. : zaMkara niharata thayA tyAre maMDanamie bIjA pakSanuM avalaMbana karyuM. teNe kahyuM "he yatIzvara! agara jo ke A pAtataH taravAra vagere vAkaya dvArA jIvAtmA ane paramAtmAno abhera pratIyamAna thAya che to paNa " je yajJAdikano kartA te IzvarathI abhinna che " ItyAdi stava vAkayamAM je ivAtmA paramAtmAne abheda dekhAya che te to vidhino vAkayane zepamAtra P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAhiSmatI nagarImAM gamana. 51 - : e sAMbhaLI zaMkare kahyuM "Aditya cUpa yajamAna prastara " IsAdi veda vAkya dvArA yajJanA aMgayUpa prastara vagerenI. Aditya yajamAna. rUpe prazaMsA karI che vizeSe karI e saghaLI vastu karma kAMDanA aMtargata jANI vidhivAkayanA zeSarUpaho,paNa jJAna kAMDamAM "tavamAM A vrahmaifSma, vagere vAkaya saghaLAM zI rIte vidhi vAkayanA zeSa rUpa thAze." tenA uttaramAM maMDanamie kahyuM, mahAzaya ! je karma saghaLAnA utkarSa nimite, taravAli vagere vedAMta vAkaya jIvAtmA sAthe paramAtmA - abheda bodhaka hoya to huM e viSayamAM draSTAMta e che kemanotrahmavupArvata . manajI brahma tenI upAsanA karavI che ane marI annanI upAsanA kara. gADhiyodmayoddhAH sUrya brahma e pramANe Adeza. " vALuvAvasa va." vAyuja A saghaLuM prANAvAvasaMva prANaja A saghaLuM. evI ? rIte mana anna, sUrya, vAyu vIgere saghaLuM brahmabhinna padArtha che, Aja thakI e saghaLAM vedAMtavAkaya karmanAM sArI rIte ukaI bodhaka hoI,brahma .. buddhi karI deze. vastutAe jIvAtmAnA upara paramAtmAnA brahmabhAva hoI * zake ane sadhaLuM vedAMtaja : javAbhAnI upAsanA sAruM che ethI jIvA- * bhA, paramAtmAthI abhinna che e viSaye koI pramANu nathI. zaMkara e matamAM doSane Aropa karI belyA. manotrahmayupAsIta ItyAdi .. vAkaye je rU5 brahmabhAvanA karavA nimita upa pUvegAsa dhAtu nuM vidhi liMganuM zravaNa thAya che. te pramANe " tavA?i': ItyAdi : vAkyamAM liMgAdirUpa hoI vidhinuM zravaNa thAtuM nathI. eTale e vAkayamAM liMgAdi rUpa vidhAna koI prakAre ghaTI zakatuM nathI. jyAre vidhi vAkyane abhAva thayo tyAre jIvAtmAnA brahma bhAva prakAzaka vedAMta vAkaya koI rIte jIvAtmAnAM upAsaka thaI zake nahi, balake jIvAtmA je paramAtmA sAthe eka che e viSayamAM vedAMta viSayanAM vAkayanuM pramANa thAya che. tenA utaramAM maMDanamie kahyuM " he yativara. vedAMta vAkayo brahmAtma 1 mini e kahela jagannAthajIyAvAlAthathamatathA nAma sadhaLA avAda koI kAryanA sArU nathI eTale ja vedavacana saghaLAM anarthaka. vidhi vAkayanI sAthe eka vAkaya karI stutine a thavAthI vedavAkaya vidhine adhIna thaI jAya, saghaLA avAda vidhivAkyanI sAthe eka vAkya rahevAthI tenuM pramANa hoya che P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavacchakarAcArya carita. viSayamAM pramANa hoya to ho, kiMtu jJAna kAryanI vidhIdhArA " tatvache. ' vAkyamAM zA sArU vidhi kalpanA na thavI joIe. manamAM vicAre zrutimAM che je " prati titi vA thatA rAtrI pati jeo saghaLA rAtri kALe yajJa karavA sArU upasthita thAya teo pratiSTA lAbha kare che A sthaLe jema * pratitikRti e pada vyAkaraNa zAstrokata sanaMta rU5 artha arthane A targata karI "jeo prati lAna karavAnI icchA kare teoe saghaLI rAtrI (semiyAgAdi ) prApta thaI zake evI rIte vAkyane viparIta artha karI arthAta somayAgAdi karavAthI pratiSTA lAbha thAya evo jema vidhi . vAkaya kalpita thAya che tema A rathaLe paNa traNa ve dmavamavami. ' je brahma jANI zake te brahmaja ya ityAdi mukitaphaLanuM zravaNa hovAthI pUrvarUpa sanata padanI jema artha karI, je brahma jANavAnI IcchA kare che ? brahmajJAnano lAbha kare ityAdi vidhinI karavI, tamane paNa AvazyakatA bharelI che. "gArAvadravyaH garama thayAnA sovepAra vinijJAtivya " he kavetaketu je AmAM niSpApa tenAjI darzana anveSaNa ane jJAna karavA icchA karavI " gAme yevo pArIta:AtmAnI upAsanA karavI ghAvarabrahma mevata brahmane jANanArA. . brahmaja thAya che ityAdi vidhi vAkaya hovAthI kANu AtmA. koNa brahma evI rItanI AkAMkSA upasthita thAya che. tyArapachI " nityaH sarve sAta nitya nitya zuddha yudra muvamAvate nitya. sarvajJa, sarvavyApI, niyatRpta, nitya zuddha, buddha mukata." vijJAna mAnataMtraNa >> , brahmajJAna ravarUpa AnaMda svarU5 ityAdi saghaLAM vedAMta vAkaya. avazya * vidhinAM upayukata che. ane brahmanI upAsanAdhArAe je mukita hoya che te adaSTa ane zAstra daSTAMte mokSa hoya e te Apanoja mata. kartavyavidhinI . " sAthe brahmavidhi salaMgna na hoI kevaLa mAtra koI eka adabhuta vastunI kalpanA karavAthI brahmagrAhya che ke. agrAhya. te jANI zakAtuM nathI . 44 dipa vasumatI nA chati " pRthvI upara sAta hoya che. e rAjA jAya che. ityAdi vAkayanI jema vedAMta vAkyo anarthakra thaI paDe." che. e sivAya saghaLuM vedAMta zAsa yAgAdi kAryanuM pravartaka che. je zAstra. P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAhiSmatI nagarImAM gamana.' pravRti kiMvA nivRti bodhaka hoya che tene zAstrakAra lo ke zAstra kahe che " nAyaM " A doraDI che sarpa nathI ItyAdi vAkaya sAMbhaLavAthI jema bhaya kaMpa vagere nAza thAya che. tema brahmanuM svarUpa sAMbhaLavAthI. saMsAra, vibhrama nAza pAme che, zAthI ke je AsAmI brahmanuM ' svarUpa sAMbhaLe che tene paNa saMsAra dharma ane sukhaduHkhano anubhava thato , jovAmAM Ave che. maMtavye nizciAlitadA: e veda vAkyanA zravaNanA ' parakSaNe nidadhyAsanano ulekha kraryo che eTale ke vedAMta vAkaya, vidhi sivAya. bIju kAMI nathI. e. vAta sAMbhaLI zaMkare e matamAM doSane Aropa karI pharIvAra kahyuM;. jevI rIte yAgakriyAthI pedA thavA yogya svarga anitya, tevI ja rIte jJAnakriyAthI pedA thavA lAyaka mokSa, anitya thaI zake, paNa amArA matamAM evI rItane doSa ghaTate nathI, zAthI ke jJAnakriyA, upAsanA vagere kriyA jevI nathI kaDaka sthaLe vedamAM je liMga vibhakitane upayogI che te bIlakula anupayukata ane tene kuMThita vidhi vAkayanI mAtra chAyA che, je svAbhAvika pravRti viSayamAM kevaLa lokone vimukha karI de che. tethI anyathA hovAthI pakSIya vAstha mo vana che rAvate parAtpara brahmanuM jJAna tenAM saghaLAM karma kSaya pAme che "gAna grahmano vidvAna " na vimena kutarAna " je AsAmI brahmane AnaMda jANe che te kadAca ta bhaya pAmato nathI "mAM vainanI prApi tavAramAnaMve." he janaka ! tuM abhaya pAmyo che tene AtmA jANu, "mahuM brahmAsmi' huM brahma chuM, ityAdi. saghaLI zrutio brahma vidyApara thaI mokSa pradAna kare che, ( tyAre mokSajJAna janya je apUrva pedA thAya, tenuM nivAraNa karI zakAya ) e paNa bolI zakAya che, brahmajJAna thAya ke tarata saghaLAM kartavya kArya laya pAmI jAya che. ane kRtArthatA meLavAya che, ane teja amAre alaMkAra ane geravano viSaya che, manana ane nidadhyAsananI sAthe zravaNa thavAthI jyAre brahmasAkSAtkAra thAya che tyAre saMsAra ane saMsA: :: 'vRti vivR nin! kato vA puNyenoya dizyata Rchatra mAmi dhavata... . . . .. . . . . . . . P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 : bhagavacchakarAcArya carita.. rInA gALA bhAvanI nivRti thAya che, tyAre e brahmasAkSAtakAra anubhava che siddha thAya che. tethI hita sAdhanArA brahmapratipAdaka zAstra je pradhAnazAstra, che temAM koI rItane saMdeha ke saMzaya nathI. maMDanamitre kahyuM tAri ityAdi veda vAkaya koI divasa upAsano kAye mizrita hoya nahi tene meM. yatheSTa aMgIkAra karyo te paNa e veda viyaM abheda bodhaka thaI zake nahi, he paMDitavara ! e saghaLAM veda : vAkayemAM jIvAtmAnI sAthe paramAtmAnuM zuM sadazya che te batAvI Ape. . . tainA utaramAM zaMkare kahyuM " taravamA" e vAkya cetanarUpe sAdrazya jaNAve che athavA IzvaranA je sarvajJatA sarvAtmakatA ane sarvazakita " matA vigere guNo che, te dvArA sAdrazya jaNAve che, ema tame samajatA hatA te bIlakula bhula che, je cetana bhAve sAdasyane svIkAra thAya te ja te svIkAra thA che zAthI ke paramAtmA cirakALa cetana rUpeja prasiddha che, . . tenA mATe upadeza Apavo e anarthaka che, tyAre have guNa samaSTi dvArA sAdasyane svIkAra thAya che te paNa vRthA che. zAthI ke jIva paramAtmAnI .. sAthe ekI bhAvApanna mAtra hoI . parasparane aMdara kaI rItano bheda nathI. eTale ke tamArA pitAnA manamAM vireAdha AvI jAya che. tethI karI "tatvamA" veda vAkaya je che te jIvAtmA ane paramAtmAnuM bedhaka che ema tamAre avazya svIkAra karavo paDaze. maMDanamiNe kahyuM "he viThaThara ! avighArUpa AvaraNa hevAthI ja banne nI pratIti thAya nahi. nityarUpe paramAtmAnA je saghaLA guNo che e saghaLA sukha, bodha, AnaMda, anaMtA vagere guNedvArA " tatvamasi vedavAkaya je paramAtmAnI sAthe jIvAtmAnuM sAdrazya vAcaka thAya che temAM zo doSa che ? zaMkare kahyuM "vijJavara ! tamArI e vAtano svIkAra karAya, te ' jIvAtmA te paramAtmA che ema "tatvamA" vAyaThArA zA mATe bane ne abheda samajAya nahi? vastutAe bannenA abheda viSaye koI duSTa abhisaMdhi rahI zake tema nathI ane jIvAtmA kaI divasa, paramAtma bhAve prakAzita thAya nahi. tame AgaLa kahI gayA che je paramAtmA sukhasvarUpa ane anaMta kevaLa avidyArUpa AvaraNa hevAthI jIvAtmAne paramA P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAhiSmatI nagarImAM gamana. 55 mAtmabhAve koI divasa prakAza thaI zakto nathI. . * maMDanamitre kahyuM-"tirAja ! A jagatanuM kAraNa cetana padArtha heya to avazya ApanA jIvAtmA sAthe paramAtmAnuM sAdraSya svIkArAya ane vaLI jagata cetana varatuthI aSTa che ema kahevAthI sAMkhyane prakRttivAda ane vaizeSika vagerene paramANuvAda khaMDana thayo gaNAya. zaMkare kahyuM. hAla sAMkhyane prakRtivAda ane vaizeSika vagere paramA bhuvAda eka tara4 rAkho, paNa jyAre evuM hoya tyAre tamArA manamAM " tata" zabdavaDe jagatanuM kAraNa ane "ka" arthAta pitAnA sadaza ema hoya te e ya bhAvamAM prayoga karavAthI " tatvamasi "pada ke Idavasa siddha thAya nahi kivA jaDa kahI zaMkA karI zakAya nahi "takSata vastu at nAra" paramAtmAe paryAcanA karI huM bahu thaI pedA thAuM ityAdi vedavAkya dvArA phesa dhAtune prayoga karyo che. jagata kAraNa je cetanathI abhinna che. e vAta kevaLa "tavamA" vAkaya pratipAdana kare che. . . e pramANe saghaLI bAjuthI vidrata thaI maMDanamioM e vAtanI u. kSiA karI pharIvAra "taravAsa'ItyAdi vAkayajapanAM upayogI che. e pakSanuM avalaMbana karyuM ane kahyuM, ThIka! yatirvara: " tamAM " e veda vAkya sAdrazyabAdhaka na hoya temAM amane kAMI kSati nathI.kiMtu thIja he Izvara nathI evI rItanA pratyakSa ane balavAna jJAnane virodha hovAthI e vedavAkya, bannenA aikayodhaka gaNI kabula karI zakAtuM nathI. zaMkara. e pakSanA upara doSAropa karI bolyA, jo diyadvArA bheda jJAna hoya to abheda vAcaka zruti vAkayane bodha hoya athavA indriyane bheda jJAna svIkArI je asani kaI (anakaTaya saMbaMdha) ghaTe te bhedajJAna I zake nahi ethI ja e vAkayane ane pratyakSane koIpaNa virodha thavAthI saMbhAvanA nathI. ' ' ' ... madanamie kahyuM, he manISAsaMpanna zaMkara ! bheda ane indriyAdino sagAdi saMbaMdha hoya to paNa kevaLa vizeSaNano e sthAne nakaTaya saMbaMdha ho! * zaMkare e matanuM khaMDana karyuM ane kahyuM, " kevaLa vizeSaNane e sthAne nakaTaya saMbaMdha kaI divasa svIkAra karI zakAya tema nathI svIkAra P.P.AC. Gunratnasuri MS. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ * * bhagavachaMkarAcArya carita. karavAthI ati prasaMga deva AvI paDe che. abhApadArthano AdhAra che. priya nikaTavartI hovAthI kevaLa mAtra vizeSaNanuM e sthAne astitva prayukta ghaTanuM pratyakSa thaI zake eTale ke e thAne vizeSa ne naikaTaya saMbaMdha avazya svIkAra karavo joIe. paNa AtmAno e Idriya sAthe koIrItano nikaTaya saMbaMdha nathI. eTale ke tamAre e mata atyaMta duSaNIya che e vAta sA na karI zakatAM maMDanadhie kahyuM, "Apa je bolo cho te yukita saMgata nathI. kAraNake cita ane AtmA banne dravya padArtha * je saMyoga nAmanA guNa padArthano AdhAra thAya e vAta kAMI viksitra nathI. * zaMkare kahyuM "AtmAvibhu arthAta sarva vyApI athavA paramANu hoya to paNa tene saMga saMbaMdha ghaTe nahi. he maMDana mizra saMyoga na hovAnuM che. kAraNa e che ke A jagatamAM avayavaviziSTa padArthanI sAthe avayavaviziSTa padArthane saMga hoya che. te vAta pratyakSa siddha che ane vaLI manane Idraya kahI aMgIkAra karavAthI bheda hovAthI manane koI divasa saMyoga thaI zake nahi. e tame paNa ullekha karyo che. vAstavika rIte mana indriya na heI kevaLa mAtra chanI saMkhyA pUraNuM karavA sArU e rUpa kaheluM che. maraNa ke kriyALAM anAmi e vacanamAM mana iMdriya nathI paNa iMdi mAM mana che kemake nakSatrAmAM mAM sArA nakSatromAM huM zazI e vacana pramANe e vacana, mananuM ikriyapaNuM pramANa karatuM nathI, , maMDanamiko kahyuM, bheda buddhi idhyi thakI na hoya paNa iMdriyane sAkSi ' svarUpa thavAmAM vAMdho zuM che? he givara Idriyane sAkSI svarUpa bhedabuddhi hovAthI virodha hoya eTale ke tatvamavi vedavAkya jIvAtmA ane paramA tmAne abheda kema na nirUpaNa karI de! ' na zaMkara, maMDana mizranI vAta sAMbhaLI svIkArI lai viSayabheda hovAthI virodhanuM khaMDana karavA pravRtta thayA. pratyakSa pramANu sAkSi ravarUpa, e pratyakSa pramANa avidhA ane mAyAyukata javAmAM ane paramAtmAne bheda prakAza kare che paNa vedavacanaThArA avidhA ane mAyAyukata kevaLa jIvAtmA ane paramAtmAne ja abheda prakAza pAmI zake. evI rIte prati ane pratyakSa - pramANathI paraspara bhinna bhinna padArtha Azraya karavAthI koI virejanI "da saMbhAvanA nathI. . . ' ' P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAhiSmatI nagarImAM gamana. pa7 zaMkara virodha aMgIkAra karI laI pharIvAra khaMDana karavA sArU kahevA lAgyA. e viSayamAM je virodha hoya to bhale he, paNa mImAMsA darzanamAM apada ( vicchedanAya ] kahela che. ane te dvArA jevI rIte dubaLano bodha thAya che. tevI rIte bheda bodhaka zruti vAnamAM zeSa pravRtta dvArA prathama pravRtta durbala bheda padArthanuM je pratyakSa jJAna bAdhita thAze te akitaka nathI " blova zaipUrvaloveracaMtita " bahirdezamAM je sthAne saghaLI pavitra vastu vidyamAna na leya teja ghatanA AdhAra yadi thakI nirgata, Rtvika ane yajamAnonI aMdara prathame je kArya prastuta kahe teja RtvinI pachI kAryano AraMbha kare. tyAra pachI samasta vastuno AharaNa kartA, prastAva kartA ane vedagAna kartAnI pachI potAnAM saghaLAM kArya AraMbha kare. e rIte para para parasparano kAryAraMbha kahelo che. jo A niyamanuM kAMI viparitapaNuM ghaTe te nimite prAzcitta karavuM paDe: je vedagAna kartA e kAryanA - niyamano bhaMga kare; te dakSiNA zUnya : yAganuM anuSTAna karI parIvAra yAga kare ane vaLI je prathamamAM dAna karavuM ucita che e e yajJamAM teja dAna kare, je AharaNa kartA krama bhaMga kare to tene samagra vedanuM dAna karavuM paDe. kArya agrapazcAt thavAthI bane nimitanA maNe prathama nimittika kArya durbaLa ane pUrva kAryanI apekSA na karatAM naimi ttika kAryane bAddha thAya. prathama kArya prathama heDa para kArya tethI saMlagna na hoya ethI pUrva kAryadhArA para kAryane bAdha thaI zake nahi e viSayamAM daSTAMta e ke "kAvata arthAta jema yajJIya prakRti viSayamAM je saghiLA kuza upakAra kare che e prathama teonuM baMdhana karavAthI e saghaLA kaza caNIya kAryanI vikRti karavA sArU tyAM upasthita hoya. tyAra pachI jesaghaLA kuza upakAra karaze, evI kalpanA karI jAya, ane je saghaLA kuza zeze utpanna hoya te saghaLA nirapekSa kuzadvArA jevI rIte pUrvokata kuzane bAdha thAya che tevI rIte aMhI barAbara samajavuM e pramANe jema prathamamAM pravRta durbala ane Adima naimittika kArya chevaTe pravRtta prabala ane paravatI kAryadhArA bAdhita thAya che. te pramANe yathA vidhi veda vacanArA pratyakSa pramA ne bAdha thAze. ane vaLI prathama jata rajata jJAnane para kSaNe pedA thayela . zakita ( chI5 ) jJAnadhArA bAdha thAya che. zaMkaranI vAta sAMbhaLI maMDana mizra anumAnadhArA kRtino bAdha dekhADavA sArU manamAM zaMkA karavA lAgyo. agara jo ke pratyakSa pramANadvArA abheda yutina bheda hovAthI saMbhAvanA P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ * bhagavaccha karAcAya carita. ~ nathI,tApaNuanumAnadArAje abhedakRtino bAdha thaze tene tame zIrIne khaMDana karI zakazo ! he yogarAja ! ajJAna hoI ghaTapaTAdi padArtha jema brahmapadA thI bhinna, brahma tevI rIte asarvajJavahetu bhedaviziSTa jIvAtmA paNa brahma padArthanI sAthe bhedaviziSTaeTale ke evI rItanA anumAnadhArA abheda zrutine bheda ke bAdha thavo yukata nathI. zaMkara, maMDanamezanA vAkyanA be rItanA artha karI doSAropa karavA lAgyA. A zuM brahma nirUpita bheda yathArtha che ? ke kAlpanika che ? je paramArga bheda che ema svIkAra karo, to je ghaTAdi dAMta tame Ape che temAM vyAghAta lAge che, ane je kAlpanika bhaMda svIkAra karavAmAM Ave te te ame paNa svIkAra karIe chIe, arthAta saMsAra dazAmAM amArA paNa matamAM kAlpanika ane vyavahArika bheda svIkRta che. eTale ke je svIkArAya che tenA sArU have kathakalpanA zA sArU karavAnI che. e vAtathI Izvara sAthe pratyeka vastuno je niyamya niyAmaka saMbaMdha che te paNa parAsta thayo. maMDanamie kahyuM-brahmajJAnArA bhedano bAdha thAya nahi, ane e bhedane Azraya anumAna pramaNakAro sAdhya che ane e sAtha, ( anumeya ) ghaTAdamAM avazya vidhamAna che ane AtmajJAna dvArA je padArthano badha thAya nahi te tame paNa svIkAra karatA nathI. tame je e vAMka dRSTAMta, 'hAnI vIgera depA5 karo cho tenI A kSaNe have saMbhAvanA nathI.' e vAkayano be prakArane doSa samajI zaMkaradoSa devA pravRtta thayA. temaNe kahyuM tame je pUrva zlokamAM vizadano ullekha karyo che, tesvazadvArA sukhAdi viziSTa jIva pada vAcya saghaLI varatunA kartArUpa AtmA karavA icchA kare che! paNa e rUpano bheda koi divasa sAdhya ( anumeya ) nathI. * - ATaluM bole che teTalAmAM maMDanamie kahyuM " yogivara ! huM evI rItanA anumAna dvArA vizeSaNa zanya bheda vastu bolavA icchuM chuM jIvAtmA ane paramAtmAne bheda vizeSaNa zanya hoya to ghaTAdinI jema mithyA bheda jaNAI zake eTale ke ahI paNa pUryanI jema siddha sAdhananA doSa thaI zake. evI rItanI AzaMkA karI pharIvAra maMDanamitre kahyuM " agara je ke jIvAtmA ane paramAtmAno bheda satyaja vizeSaNa zinya hoya ane tadrupa tatvajJAna thAya ane aMvidhA nivRti thAya paNa avidhAnA kArya ghaTa paTAdi na bheda hAI ekadama bheda niti thAya nahi. ane bheda padArtha satya thaI paDe, e bhayathI tame paNa jIvAtmA ane paramAtmAno bheda koIeka vize P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAhiSmatI nagarImAM gamana. 59 - paNa visiSTa karI svIkAra karo cho, kiMtu tathApi amArA matamAM upAdhi nya bhedanuM ja anumAna karAI zakAya che. siddha sAdhanA doSa ane daSTAMta hAnI doSa AvI zakaze nahi. - zaMkare. e matanuM khaMDana karatAM kahyuM, ghaTabhede kiMvA paramAtmAnA bhede avidyAja upAdhi jANavI. avidhA je Izvare ane ghaTabhede vizeSa hoya te vizeSaNa zUnya bheda AMhI svIkAra karI zakAya nahi. paramAtmA svaprakAza che e zruttithI ane nyAyathI siddha che. A sthaLe hetu asata jema ke AtmApara thakI abhinna "vitavAta " je hetu AtmajJAna rUpI e viSayamAM daSTAMta jemake paravata pratyekapara vyakita pratyekaparathI abhinna hovAthI saghaLA samAna e rU5. anumAne hetu asatA hoya che. zaMkara pAse cAre tarapha vikRta thaI maMDanami anumAna dvArA potAne mata sthApana karavAnuM azakya jANI zrutithI zaMkaranA manamAM deva dekhAyo re dvAsuparNA sayujA sakhAyA samAnaM vRkSaM paripasvajAte tayo nyA vidhvaravAdrA gAnan go mamatI " he gati vara ! be paMkhI eka vRkSe rahe che, te bemAMthI eka paMkhI susvAda pepaDI khAya che, ane eka paMkhI kAMI paNa na khAtAM suMdararUpe zobhA pAme che. ItyAdi zrati vacana je karma phala bhokatA ane karma phaLanA abhokatA Izvara e baMnene bheda prakAza kare che. tyAre e zrutija jIva ane Izvarano abheda zI rIte jaNAvI zakaze ? zaMkare tenA uttaramAM khaMDana karI kahyuM je " kRtyoH te mRtyu mA moti thanAne gha Ati" je AzAbhI A jagatamAM judI judI vastu jue che, te AzAnIthI mRtyu thakI mRtyu pAme che. ItyAdi veda vacane pratyakSa siddha svarga ane apavaga nAmanA phala zanya anarthadAyaka jIvAtmAnA ane paramAtmAnA bheda viSaye zruti pramANarUpe thaI zakatI nathI, e bheda viSayamAM zrutinuM pramANa,niravANanA nimite pratyakSa pramANa aMgIkAra karavuM joIe. e saghaLA arthavAda svArtha para nathI. e paNa pramANa thaI zake che. maMDanamitre kahyuM- he givara ! hataM vitA sutarorti , maviSTauparameparApye chAyAtayau brahmavidovadaMti paMcAgna yo yeca P.P. Ac. Gunrainasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavachaMkarAcArya carita. rUSitAH " kaThavavInI A kRtimAM abheda yutine bAdha kare che.' veda maMtramAM jana" zabe karma phala kama phalano pAna kartA ekajaNa pAnakriyAno prayajayakartA ane jaNa pAna kriyAno prayojaka kartA kaThopaniSamAM ' evI rItanI yutidhArA chAyA ane A tapane atyaMta bheda kahI abheda zrutine bAdha karyo che. * - zaMkare kahyuM-e zruti bAdhaka zruti nathI. paNa bAdhyakRti che. vyavahAra siddha bhedavacAka yuti koI divasa abheda bodhaka zrutine bAdha karI zake nahi paNa apUrva artha teno hovAthI te baliSTa hoya che ane pachI e abheda yuti, bhedathatine bAdha karI zake che. maMDanamiza kahyuM-he givara ! bheda bedhaka je yuti che te avazya abheda kRti karatAM baliSTa ane e abheda baddhaka zrati (pratyakSa pramANudhArA jenA arthane bodha thAya te abheda bodhaka gRtinI ) bAdhAdevAne bIlakula akSama che. zaMkare e matanuM khaMDana karatAM kahyuM che budhAgrasara ! jagatamAM koI bIjuM pramANa prati rAmUhanI prabaLatA saMpAdana karI zakatuM nathI. paNa je. Talo artha thaI zake te artha dekhADI devAthI e saghaLA zrutithI ulaTI durbaLatAja pratipAdana thaI zake che - tyAra pachI ubhayabhAratIe zaMkaranI saghaLI yukitaonuM anumodana - karyuM, tethI maMDana mizra atyaMta viSAda pAme. tenA kaMThamAM rahelI puSpa mALA plAna thaI gaI. tyAre ubhayabhAratIe potAnA patine ane zaMkarane kahyuM " Aja to ekavAra bhikSAnA mATe uThe ?' saptama adhyAya. jemininA prakRta matanI vyAkhyA. ema kahevAya che ke zaMkara ane maMDanamitranuM bhojana samApta thayuM. tyAre ubhayabhAratIe kahyuM, " huM maharSi durvAsAnA abhipAte bharyokamAM janma laI AvI chuM. zaMkaranA vijya lAbha paryata mAro pRthvI upara P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' jemininA prakata matanI vyAkhyA. rahevAne samaya niNIta thayo che. hAla e samaya pUrNa thayo che. ethI* have huM svasthAne jaIza " ubhayabhAratInA belavA uparathI zaMkare vicAryuM je ubhayabhAratI sAkSAta devI sarasvatI che. tenA upara jaya meLavI zake. ' vAthI mArA potAnA matanI rakSA thAze. nahi to huM sanamAna vRddhi karavA, sArU evI rItanuM kArya karavA vatI nathI. zaMkare ubhayabhAratIne kahyuM " mA ! huM tamAro sevaka chuM tame A bhakatane choDI sarasA cAlyA jaze nahi. jyAre huM tamane javAnI anujJA karuM tyAre tame jazo. ubhayabhAratIne zaMkaranA kahevA pramANe karavAnI jarUra paDI. - tyAra pachI za kara maMDana mizrane abhiprAya jANavA sArU utsuka thayA maMDanamizra saMzayApanna thaI karI vAra kahyuM " he cativara ! hAla huM A abhinava parAjyathI vivAda pAmyo nathI, * kiMtu A moTA zoka ane paritApano viSaya che je tame maharSi jamininAM saghaLA vAkayanuM khaMDana karyuM, te mATe huM atizaya durbaLa thaI paDe chuM. tyAre zaMkare kahyuM "maharSi jaiminine kAMI paNa doSa nathI. ApaNe ja anabhijJatAnAM lIdhe munino abhiprAya yathArtha rIte pramANa karI zakatA nathI." te samaye, maMDanamie, jaimininA prakRti abhiprAya jIjJAsu thaI zaMkarane kahyuM, maMDana mizra kahe che eTalAmAM zaMkara bolavA lAgyA. " maharSi jamini khuda parabrahma viSaye atyaMta anusaMdhitsu hatA. paNa jeonI buddhi ekAMta viSayAsakata, ne saghaLA saMsArI lokonA upa2 anugraha karavAnA uddeze, sAdhAraNanI zI rIte brahma prApti thAze, teno upAya zo! ane tenuM sAdhana zuM ! tenA nirNayanA sArU kevaLa niratizaya puNyakarmanuM temaNe nirUpaNa karyuM che kiMtu brahmanuM nirUpaNa temaNe karyuM nathI " tamete verAnuM vajana trAhmaNa viviA rAta " brAhmaNa veda vAkya dvArA tene jANavA icche che ityAdi vedavacana dvArA kevI rIte brahmanuM jJAna pedA thAya tenA sArU kevaLa brahmacaryAdi sadhaLA dharmanuM vidhAna thayeluM che, ane e veda vacananA matAvalaMbI thaI mukti prArtha jaminie sadhaLo dhama nirdhArita karyo che te vilakSaNa rIte mAluma paDe che. . maMDanamijho pharIvAra A zaMkA karI pUchayuM " saghaLo veda saMpUrNa rIte koI koI kriyAne artha prakAza karI saphaLa thAya che ane keTalAMka veda vacana vaLI koI paNa kriyAno artha prakAza karatA nathI. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavacchakarAcArya carita. *; mAnA ziyAparavAvAnA panarathanA eTale ke veda vAkaya kriyAne artha prakAza karatAM nathI te vAta nirarthaka che. evI rI: tenuM sUtra bAMdhI maharSi mini, saghaLAM vedavAkaya nitya ane eka vastunA" prakAzaka che ema zI rIte svIkAra karI zake. . . . ' tenA uttaramAM za kare kahyuM "maharSi jaiminie, e sUtra, kevaLa karmakAMDanA samarthana sArU racela che, saghaLA vedamAM paraM parAkrame parabrahmanA viSayamAM tAtparya che. ane Atmabodha je kAryanuM phaLa che te saghaLA karmamAM saghaLA vedanI draSTi pravAhita thaI rahI che ethI ja vedamAM karma prakaraNamAM je saghaLAM vAyo che teo saghaLAMne artha ke eka kArya viSayamAM saMlagna che, evI rItanA abhiprAyanuM avalaMbana karI maharSi jaiminie sutra racela che. maMDana mizna pharIvAra A zaMkA karI pUchayuM. " je saghaLA vedane Azaya, sata cita ane AnaMdanA viSayamAM pariNuta hoya ane je teja munine abhiprAya hoya. tyAre parama purUSa paramAtmAthI saghaLAM karmane, bhilA zA sArU svIkAryA ! ane e rUpakarma, je phalaprada evuM jANIne paNa maharSie zAkAraNe paramezvaranuM nirAkaraNa karyuM. * zakere uttara Apyo. maharSi jaminie anumAnagaNya paramezvaranuM nirAkaraNa karyuM che. paNa veda samUha gamya paramezvaranuM nirAkaraNa karyuM nathI. e vAta belI zaMkare, nIce lakhyA pramANe sUtranuM sAmaMjasya kyuM". "natapUrva #Aryanvata ghaTAvita "A jagata avasya. eka kartA che zAthI ke A jagata eka kArya che. tenuM daSTAMta jemake. ghaTapaTAdi vedavAkaya na hoya to e pramANe anumAnadArA siddhi thaI zake. vazeSika matanA bhraSTAkaNAda muninA anugAmIo "saghaLI kRtio. kevaLa, anuMmAna siddha arthane anuvAda che" ema nirdeza kare che, vedamAM anabhijJa AsAmI eka mAtra upaniSadgamya bRhata purUSa paramAtmAne koI rIte jANI zake nahi. e vedavAkaya, paramAtmA je kevaLa vedagocara nathI e paNa kamANa karI de che jemake zruti- " tanipasaMgvRchAmi - nAvevitamAre 5 vRtam je eka mAtra upaniSadvArA bodhagamya. huM te purUSanA sArU puchuM chuM vedamAM anabhijJa AsAmI te mahApurUSane ke: 1 anumAnanI madadathI je jANI zakAya te che. - 5 P.P.Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ jemininA prakRta matanI vyAkhyA. divasa jANI zake nahi. eTaleja kaNAdamatAvalaMbI lokonuM evI rItanuM anumAnakoI divasa vedagamya, purUSane, samajAvI zake nahi. jaimini munIe e rItane abhiprAya potAnA hRdayamAM rAkhI seMkaDo tANu yukitadhArA Izvara viSayaka anumAnanuM nirAkaraNa karyuM che. ane evI rItanA paramezvara- thI jagatanI utpati. vaya abe saghaLA phalanuM nirAkaraNa karyuM che. tethI ja maharSi jaimininA evAM vAkayo upara amArA gUDha siddhAMtadhArA aNumAtra paNa virodhanI saMbhAvanA nathI. eja kAraNathI paMDita loko teno gUDha bhAva na samajatAM "maharSi jemini izvarane mAnatA nathI." ema kahe che. paramezvara viSayaka anumAnanuM khaMDana karavAmAM muni jaimini nirIzvaravAdI hoya te vAta saMbhavapara nathI paramAtma vettAomAM agragaNya teja jemini muni e kAraNe nirIzvaravAdI thAze e vAta kevI rIte vizvAsa yogya thAya. - zaMkare evI rIte jaiminine abhiprAya vyakata karyo. jethI maMDana, ubhayabhAratI ane bIjI sabhAsado atyaMta saMtuSTa thayA. teoe zaMkarane puSkaLa sAdhuvAda dhanyavAda ane prazaMsAvAda Apyo. kiMtu maMDamizranuM hudaya saMpUrNa rIte saMzaya virahita thayuM nahotuM te judI judI jAtanA vicAra karavA lAgyo. eTalAmAM te samaye jaimini muninA jevo eka mImAMsAvita paMDita sahasA te sthaLe Avyo ane maMDana mizrane bolyo."bhAI maMDanamitra ! A mahAnubhava zaMkare jaimini sUtrano jevI rItano abhiprAya vyakata karyo che, te sAce che. ethI vadhAre sAro bIjo koI nIkaLaze nahi. have manamAMthI saghaLA saMdeha choDI daI tuM zaMkarano zaraNAgata thA. tuM zaMkarane sAmAnya AsAmI gaNu nahi. zaMkara trikAlavettA che. jeNe satyayugamAM kapilarUpe sAMkhyamatano prakAza karyo. jeNe tretAyugamAM dattAtreyarUpe yoga mArga batAvyo, ane jeNe dvApara yugamAM veda. vyAsarUpe vedAMta darzana vigerenI sRSTi karI. teja A kaliyugamAM advaita mata pracAra karavA sArU avatarela che. tuM zraddhA pUrvaka teno mata avalaMbana kara ! jethI anAyAse tArAthI saMsAra sAgara tarAI jAze. e vAta karI brAhmaNa aMtahiMta thaI gayo. tyAra pachI maMDami : judI judI jAtanI stutidhArAe zaMkarane prasanna karI, zaMkaranI pAse kSamA mAgI ane kahyuM. " he prabhu ! huM saMsAra tApe bIlakula satata : 1 hapaniSaddA anuzIlana dvArA je jANI zakAya te ra vaidavAkayanA anAmadadathI je jANI zakAya te. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ . bhagavachakarAcArya carita. - thayo hate. Ape kRpA karI mAro uddhAra karyo. saMsAranA loko ekAMta hAsakta che teo caMcala nayanA pramadA lokonI lIlAlaharImAM nimagna * che jethI te loke saMpUrNa AtmavismRta che ethI kevI rIte teo A panA kRpA kaTAkSane lAbha kare ! ane kevI rIte teo mokSamArganA pathika *thAya, huM Aja ApanA kRpAmRtapAnathI dhanya thayo chuM. have strI, putra, : vAsabhavana, gRhasthocita karma saghaLAM parityAga karI ApanA caraNAviMdamAM - zaraNapanna thayo chuM. prabho ! A kiMkarane AjJA Ape, have mAre zuM karavAnuM che ! ema. ubhayabhAratI sAthe zAstrIya vitarka. , zaMkare, maMDanamizranAM vacana sAMbhaLI tenA upara anugraha karavAnA - Azaye, tenI patnI tarapha ekavAra daSTipAta karyo. tyAre maMDana mizranI patnI ubhayabhAratI zaMkarano abhiprAya jANa bolI " yatiyara ! huM Apane manogata bhAva jANI gaI chuM. hAla huM je avasthAmAM AvI paDI chuM ane tethI je pariNAma Avaze te aneka kALa pUrvathI jANItI chuM : huM. jyAre bALikA hatI tyAre eka divasa koI eka tapasvI amAre ghera Avyo hato. mArI jananIe, yathAvidhi yAdha arba vigere dvArA tenI pUjA karI hatI jethI yatie prasannacitta thaI tenI pujA grahaNa karI. tyAra pachI mArI jAnIe kRtAM jaLa thaI te yatine mArA bhaviSna zubhA zubha sArU puchayuM hatuM. te yatie, Aja sudhI mArI bAbatamAM je ghaTayuM te saghaLuM mArI jananIne kahyuM hatuM tenI aMdara yatie eka ati vismaya janaka ghaTanA mArI jananIne kahI saMbhaLAvI hatI. yatie te ghaTanA bAbata evuM kahyuM hatuM ke " vedavidhI bAddha vigere duSTa vAdIo prabaLa thaI pRthvImAM saghaLo vaidika mArga utsanna kare che. e saghaLI bAbato uddhAra karavA sArU vedasRSTA brahmanA maMDanamiza nAme eka paMDIta pRthvI upara avatarelo che tArI A putrI, maMDanamizane patirUpe varI judI judI jAtanA yajJayAga karaze. aneka putra saMtAnane prasava Apaze ane bhAre . sukhathI kALAtipAta karaze tyAra pachI mumatAvalaMbI bAddha loke. yukti .. baLe upaniSadanA pratipAdya parabrahmanuM ekadama nirAkara karaze. e saghaLA siMddhAMtanuM khaMDana karI advaitavAdanuM sthApana karavA sArU mahAdevane aro P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ jemininA prakRta matanI vyAkhyA. bhagavAna zaMkarAcArya janma grahaNa karaze. yativeza dhArI zaMkaranI sAthe tamArA jamAtA maMDanamizrane bahukALa zAstrIya vivAda thAze. tyAra pachI aMDamizra zAstra vAdamAM zaMkarathI parAjaya pAmaze, ane tamAre te jAmAtA sanyAsa dharmamAM dIkSita thAze." te tapasvIe je je kahela che che te ghaTayuM che. je bAkI rahela che te thoDA vakhatamAM saMpUrNa rIte ghaTaze. A pratinizcaya ApanuM ziSyatva grahaNa karaze. paNa pratye mArUM jarA kAM Ika vaktavya che. vedamAM lakhela che ke amanoDaddha AtmAnI aradhI panI che. huM mArA svAmInA AtmAne ardha bhAga chuM. jyAM sudhI huM parAjIta nahi thAuM tyAM sudhI mArA pati parAjIta thayA gaNAya nahi; eTale he paMDitavara ! mane vAdamAM parAjIta karI mArA svAmIne ziSya karo! huM jANuM chuM ke tame sarvajJa purUSa che. te paNa tamArI sAthe vAda karavA sArU mAruM mana atyaMta utkaMThita che. zaMkara te yogazIla brAhmaNa patnInAM vacana sAMbhaLI thoDuMka hAsya karI bolyA. " bhadra ! tame bolo cho je tamArI sAthe vAda karavA sArU mAruM mana atyaMta utkaMThita che." ema e vAta atyaMta anucita che. zAthI ke yazasvI paMDita loko kayAre paNa kAminInI sAthe vAda karavA IcchA kare nahi. ethI huM tamArI sAthe zAstrIya vivAdamAM pravRta thavA cAhato nathI ubhayabhAratIe kahyuM- tivAra ! tame atyaMta anucita vAta karo cho. je jagatamAM naja mata sthApavA utsuka che, je paramatanuM khaMDana karI po. tAnA matanI rakSA karavA atyaMta Atura che, evA jIgISAsaMpanna AsAmInA pakSamAM kAminI ke purUSa saghaLuM sarakhuM che. vaLI juo ! prAcana kALamAM maharSi yAjJavaye gArgI nAmanI prasiddha strI sAthe zAstra kalaha karyo hato. e vAta bRhadAraNyaka upaniSadamAM lakhelI che, rAjarSi janaka, sulabhA nAmanI eka kAminInI sAthe zAstrIya vivAdamAM pravRtta thayA hatA. e vAta mekSa dharmamAM kahelI che. Apa e purAtana bInAno vicAra karo. ane mArI sAthe zAstrIya tarkamAM utare. tyAra pachI ubhayabhAratInAM yuktiyukata vacano sAMbhaLI ubhayabhAratI sAthe zAstrIya vivAda karavA zaMkara saMmata thayA. tyAra pachI eka moTI 5 Dita sabhA ubhayabhAratI ane zaMkarane zAstrIya vivAda sAMbhaLavA ekaThI thai. bannenI - . buddhi cAturI ane vAkaya vinyAsanI nipuNatA bhALI sabhAmAM beThelA paMDito.." vismita thaI gayA.saMdhyAvaMdanAne samaya tathA snAnAdikakriyAne samaya vahI : P.P.AC. Gunrainasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavarakarAcArya carita. gayo topaNa teeAnI vAda kathA jArI rahI. e rIte bannenA vivAdamAM sattara divasa cAlyA gayA. tyAra pachI ubhayabhAratI vedavedAMga darzana vigere zAstranA vicAramAM zaMkarane parAsta na karI zakavAthI manamAM ciMtA karavA lAgI. A tivare bAlya kALamAM saMnyAsa dharmanuM avalaMbana karyuM che, ane atyaMta kaThora niyama pALI kAlAtipAta te kare che. koI divasa brahmacarya thakI vismRta ane bhraSTa thayela nathI tethI kharekhara tene kAmazAstranI vAkephagArI nahi hoya. kAmazAstranA tarka dvArA teno parAjaya karo have yukata che. tyAra pachI ubhaya bhAratIe zaMkara upara lakSya karI kAmadAratra saMkrAMta keTalAka prazno karyA. teNe zaMkarane kahyuM "he sarvajJa ! tame kaho ! kAma kalA kone kahe che? kAmakalA keTalA prakAranI che? purUSa ane strInAM kayA kayA aMgane Azraya karI kAmakalA rahe che ? zukala pakSamAM ane kRSNapakSamAM tenI avasthitine ke bheda che ? yuvatI kAminI upara ane yuvA purapa upara kevI rIte e kAma ? kaLAnuM adhipatya hoya che ? - ubhayabhAratImA e prazna sAMbhaLI zaMkara teonA uttaradeI zakyA nahi.' zaMkare manamAM vicAryuM je huM e kAmakalA saMkrAMta praznano uttara na daI : zakuM to mArI ajJatA jAhera thAya ane tenA utara daI zakuM te mArA pati dharmanI bhraSTatA jAhera thAya. have mAre zuM karavuM ? ema vicAra karatAM . thoDIka kSaNa zaMkara muMgA rahyA. chevaTe ubhayabhAratIne lakSya karI zaMkare kahyuM, devi ! kAmakalA saMkrAMta praznonA uttara devA sArU mane eka mAsanI mudata Apo. eka mAsa pachI tame e viSayanI takarAramAM mArI sAthe pravRtta thAze, eka mAsanI mudatanI aMdara e saghaLA praznono mAre vicAra karavAno che. ubhayabhAratIe, zaMkarano prastAva anumodana karyo, zaMkare ziSyonI sAthe te sthAnathI prasthAna karyuM. thoDeka dUra jatA zaMkaranA jovAmAM AvyuM : je koI eka ja mRgayA karI AvatAM vanamedhya eka vRkSanI nIce mRta avasthAmAM paDyo che. asaMkhya suMdara strIo te rAjAnA dehane vITI rUdana kare che. saMmukhe amArA vigere nekara ane raiyatanAM mANI zakAyuM ci tathI beThAM che. tyAre zaMkare, priya ziSya sanaMdanane lakSya karI kahyuM " vatsa sanaMdana ! huM mArI sarvajJatA zakti paripUrNa karavA yoga prabhAve bIjA " dehamAM pesI apUrva lAvaNyavatI pramadAne harSa, zoka, krodha, bhayaM; hAva, vagere anubhavI kAmakaLAnI nipuNatA meLavavA have ceSTA karI, temAze* P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAmAnanA prakRtamatanA vyAkhyA. che tyAre mArI iSTa siddhi thAze. nizcaya ema thavAthI ubhayabhAratI kAmazAstranA ke vicAramAM parAjIta thAze. .: zaMkaranI vAta sAMbhaLI sanaMdana dhIra bhAve bolyo "prabhe che. tame pasmitRpurUSa.. tamArAthI kAMI avidita nathI, topaNa mArI mAnasika bhakti * ApanA caraNe kAMIka nivedana karavA sArU mane prere che. he gurU ! A vAcAla | ziSyane kRpA karI kSamA Apazo, huM e viSayamAM eka purAtana itihAsa kahuM chuM te sAMbhaLe " pUrvakALe matsyadra nAmanA eka mahAtmAe, pitAnA . zarIranI rakSA, sArU piotAnA priya ziSya : gorakSane AjJA karI keAI mRta - rAjAnA zarIramAM praveza karyo. e givara rAjyasiMhAsane besI, rAjyane upabhoga karavA lAgyo, jethI rAjyanA abhUta purva udaya thayo. saghaLA me : yogya samaye varSaNa karavA lAgyA. maMtrIo te joI vicAravA lAgyA. teoe vicAryuM. je nizcita kaI svargIya mANase rAjAnA dehamAM praveza karyo che. have te deha bhraSTa na thAya tevo upAya karavo joIe. tyArapachI teoe rAjAnA janAnakhAnAnI suMdarIone upadeza dIdho ke teoe saMpUrNa rIte . hAvabhAva karI rAjAnA dehamAM peThelA mahAtmAne vazIbhUta karavA, suMdarIoe te pramANe karyuM. e kamala nayanA suMdarIone hAva bhAva vilAsa vigere. je rAjAnA dehamAM rahelo mahAtmA, pitAnA asala svarUpane vikRta thaI gayo, tene yoga kAMI paDI rahyo. tenI samAdhi paNa kAMI paDI rahI, te sAmAnya mANasanI jema viSaya bhoga bhogavavA lAgyo. gorakSanAtha gurUnI pravRti jANI atyaMta duHkhita thayo, ane atyaMta sAvadhAnathI gurUnA dehanI rakSA karI aMtaHpuramAM rAjamahilAone nRtya zikhavavA sArU rAja bhavanamAM peThe ane chAnAthI gurUnI pAse jaI tatvajJAnanuM anuzIlana karavA lAgyo. tenI pravRtithI maheMdranAthane cetanyodaya thayo. tyArapachI viSayAnuM. ..rAga nivRta thaI gayA, pachI te mahAtmA maceMdranAtha rAjAnuM khoLIyuM cheDI. pitAnA asala kholIyAmAM Avyo." tethI he gurU ! viSayAnurAga atyaMta bhayaMkara che te dvArA aneka samaye tApasa lokanI tapasyAno bhaMga thAya che. tame sarva vAtamAM kRtI ane - dakSa che, saghaLAnI bAbatamAM cAre tarapha joI je karavAnuM hoya te kare ! vicArI juo ! ApaNuM pALeluM brahmacarya vRta kayAM? ane egahiMta kAmazAstra kayAM ? Apa e niMdita kAma zAstramAM pravRta thAzo to A jagata .. anavasthA doSe kaluSita thAze. ' 1 arikSaratA ati Amaya thanyatA, P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavacchakarAcAcara carita. zAstramAM kahela che ke mahAna loko jevI rItanuM AcaraNa kare tevI rItanuM AcaraNa bIjA loko kare. zreSTa loke je je pramANu kahI bese tenA bIjA loko 'anugAmI thAya. huM kevaLa prakSayavaze Apane A kahuM chuM Apane kaI vAta avidita nathI, ane lupta prAya yatidharmano pracAra karavA Apa draDha pratijJAvALA che. mATe e na thAya to ThIka ! A sanaMdananA belavAnI samAptie zaMkare kahyuM-"vatsa sanaMdana! tuM je kahe che te saghaLuM satya che. topaNa tuM sAvadhAna thaI keTalIka bArI vAta sAMbhaLa ! saghaLI gopa strIo, kRSNanI saMginI thaI topaNa jema kRSNanuM maneharaNa teo karI zakI nahi. tema je AsAmI vaiSayika padArtha upara vItarAga thayo che tenuM manoharaNa, viSayavAsanA karI zakatuM nathI. vatsa ! manano saMkalpa ja saghaLA abhilASanA mULa che. zrIkRSNane jema saMka9pa na- hato tethI kAmano AvirbhAva thaye nahi. tema huMpaNu kAma padArtha. upara kaI prakAre anurakta thavAno nathI. vAstavika rIte ApaNe kalpanA karI je vastunuM darzana karIe. te IzvaranI sattA sivAya bIjuM kAMI nathI. A jagata mithyA che" ema jANI hRdayamAM anusaMdhAna karI javAthI pachI karmamAM lipta thavAnuM nathI. jema svapnamAM saghaLAM sukRta duSkRta thAya paNa jAgrata avasthAmAM te mizyA. tema jJAna thavAthI A jagata mithyA. paramArthavita AsAmI seMkaDo azvamedha yajJa kare athavA hajhAro brahmahatyA kare paNa te puNya pApathI lipta thAto nathI. tatvajJAnIne saghaLA kartava bodha ekadama astramita thAya che. varlsaagara jo ke A zarIre kAmazAstranuM anuzIlana karavAthI mane koI rItano doSa nathI. tepaNu ziSTAcAra ane sAdhu sevita paddhatinI rakSA sArU huM bIjA dehamAM pesI kAmazAstranuM anuzIlana karIza,zaMkara e pramANe sanaMdanane bolI zinI sAthe eka parvata guphAnI pAse AvyA. tenA saMmukha pradeze eka moTo cokhaMDa zilAkhaMDa hato. tenI pAse pANIthI bhareluM eka jaLAzaya hatuM, te sthAne ubhA rahI ziSyone vinItabhAve bolyA- "he vinIta ziSyo ! juo. A jalAzayanuM nIra kevuM ramaNIya che? huM bIjAnA zarIramAM pesI kAmakalAne anubhava 1 yadyadAcarati zreSThastabhadevetarojanaH rAyat pramANaM kurute loka dgvatati ! mAvAtA . . . P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaimininA prakata matanI vyAkhyA. da9 : karI jyAM sudhI pharI na AvuM tyAM sudhI tamAre A sthAne rahI sAvadhAnatAthI mArA parityakata dehanI rakSA karavI. gabale rAjadehamAM praveza.. ziSyo, gurUnI AjJA pALavA saMmata thayA. zaMkare, teo pAsethI vidAya thaI asIma yogabele AtivAhika dehanuM dhAraNa karI te pahelAM joyelA rAjAnA dehamAM praveza karyo prathama potAnA zarIranA aMguSTathI A raMbha karI dazama dvArA paryata prANavAyunuM saMcAlana karI mastakanA raMdhra rAthI bahiMgata thayA hatA, ane takSaNaM mRtarAjAnA dehanA mastakanA raMdhra bhAgamAM thaI caraNanA agra bhAga paryata krame krame teNe praveza karyo. jyAre zaMkara evI rItanAM gaMbhIra kAryamAM vatI hatA tyAre te saMpUrNa ekAgra cita hatA, eka tarapha mRtarAjAne hadaya deza dhIre dhIre kaMpita thayo. krame rAjAe potAnAM nayana ughADayAM tenI mukhazrI zobhI tyArapachI nAsikAraMdhramAMthI ane mukhamAMthI prANavAyu dhIre dhIre nIkaLavA lAgyA. tyAra pachI tenA be caraNa hAlavA lAgyA, ane bane cakSuno saMkucita bhAva dUra thaye, dhIre dhIre zarIramAM bala AvavA lAgyuM, rAjA bhUmi zayyA chaDI beTho thayo. rAjAne punarjIvita joI rAja mahilAo AnaMdathI unmatta thaI. amAtya lokonA AnaMdanI hada rahI nahiM. cAre tarapha judIjudI jAtanAM . gIta, vAdha ane nRtya thavA lAgyA. . tyArapachI purahita loko e zAMti karma samApta karI, rAjAnA kalyANa sArU judI judI jAtanA yAga yajJa karyA. tyArapachI eka susachata hAthI upara besArI rAjane rAjadhAnImAM lAvyA. yativara zaMkara rAjadhAnImAM AvI judI judI jAtanA sAMtvanA vAkaye kuTuMba vagerene patuiSTa karavA lAgyA, te rAjyapada upara caDhI amAtya lokonI sAthe ati suMdara rUpe rAjya pAlana karavA lAgyA. yativara zaMkara siMhAsane besavAthI rAjyamAM eka abhinava bhAvadita thayo. kAyama suvRSTi thavA lAgI. pRthvI zasya zAlinI thaI. gAya bheMsa vigere puSkaLa dudha devA lAgyAM. saghaLI prajA, pitAnA dharma kAryamAM pravRta thaI AnaMda bhogavavA lAgI. Avo asAdhAraNa pheraphAra jJAnekiya, karmadriya, prANa, mana ane budhirUpa liMma zarIrane AtivAhika zarIra kahe che. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust .
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ * 70 jAgavakasacAya carita. che. maMtrIo kAMIka saMdehavALA thayA, ane paraspara kahevA lAgyA. nizcaya ke mahA purUSa zAjAnA dehamAM praveza karyo che. have te ajadehamAMthI nIkaLI potAnA asala dehamAM na jaI zake tevo upAya yojavo : joie. e pramANenI salAha sthira karI teoe chAnAIthI rAja sevakone AjJA ApI je " mane je kaI sthAne mRtadeha mAluma paDe to takSA, - tamAre te bALI de. kSaNa mAtra vilaMba karo mahi." eka tarapha zaMkare keTalAka divasa rAjyazAsana potAnI pAse. sayuM. tyArapachI vizvasta amAnya loka upara rAjyabhAra nAMkhI pite vilAsinI kAminIo sAthe durlabha sukhane upabhoga karavA lAgyA, ane kAmazAstrokta zraddhA, prIti, ti, dhRti, kIrti. manabhavA, vimalA, medinI, dharA, mada tyAdinI, madA. mohinI, dIpanI, vazakarI. raMjanI ane sadanA vigere saghaLI kAmakaLAnA aMga pratyaMgamAM rahevAne temaNe anubhava lIdhe, zukalapakSamAM ane kRpakSamAM kAmakaLAnI avarithatine niyama kevo ityAdi bAbatanuM anuzIlana karI thoDA divasamAM ' kAmazAstramAM supaMDita thaI. gayA. ane maharSi vAjayepana praNIta kAmasUtra ane tenA bhASyanI pocanA ka karI abhinava arthayukata eka suMdara 2 nibaMdha teoe ra. zaMkara. vilAsinI, sajamahilAo sAthe kAmazAstranuM anuzIlana karatA rahyA. eka tarapha zaMkaranA ziSyo, zaMkaranA AgamananA vilaMbathI atyaMta udegavALA thayA, teo bolavA lAgyA che -- gurUdeve mAtra eka mAsanI mudata nirdhArita karelI che te have javA beThI. hajI sudhI gurUdeva potAnA asalanA dehamAM AvyA nahi. have ApaNe kayAM javuM? zuM karavuM ? konI pAse gurUdevane zodha karo ? sasAgarA pRthvIne tapAsI joIe paNu gurUdevane patte maLe tema nathI. zAthI ke gurUdeva hAla bIjA dehamAM che gurUdeva, ApaNo parityAga karI gayA che te paNa mAluma paDe che ke teo che. ApanI pAse ja vase che. hAya ! hAya ! kayAM javAthI have. gurUdeva . 1 kAmarAnuM nAma sAMbhaLI keTalAka dezI aMgrejI bhaNelAo nAsikA cita te kare che paraMtu jayAM sudhI e graMthane pATha na thAya tyAM sudhI e sarakAra e saMya A mATe te e vAta svAbhAvika che. saMkSepamAM pavitra hite kAmazAstranI AlayanA thAya ane dareka viSayamAM vAkIphagArI maLe che. e nibaMdha prakRta nAma che I te nasavAmAM AvyuM nathI. keTalAka loko kahe che ke amAsata senibaMdha che paNa * e saMya teTale prAcIna nathI. P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaimininAbakatamatI vyAkhyA. 71 sAkSAtakAra thAya che ke ziSya, saMkarenA virahe ekAMta vikalacita vALA thaI gurUno uddeza karI bolavA lAgyA "guro ame ApanA vicchede bIlakulA durbaLa paDI gayA chIe. kRpA karI jaladI A garIba ziSyonI najare paDe ! Apa amArI mAtra eka gati che; ethI he karUNAmaya !'karUzuM karI A AphatamAM paDelA ziSyonI rakSA karopotAnA sahAdhyAyaenA e rItanAM zokajanaka vAkayo sAMbhaLI sanaMdane kahyuM. "baMdhuo ApaNI bahu mUkhatA thaI che. have kheda karavAthI zuM thAya ? cAlo ApaNe. saghaLA atyaMta utsAhathI gurUdevanI zodha karIe. bhUmaMDaLa upara aneka rAjA che ApaNA gurUdeva koika rAjanA dehamAM peThA haze, te je dezanA rAjAmAM 4rIramAM peThA haze, te deza svarga karatAM vadhAre AbAda thayo haze. sanaMdananI vAta sAMbhaLI saghaLAe kheda karavo cheDI dIdhe, ane tenA upadezanA anusAre. keTalAka ziDyo gurUdevanA dehanuM rakSaNa karavA rahyA. ane keTalAka ziSya gurUdevanI zodhanA mATe bahAra paDyA; teo judA judA deze judA judA zahere ane judA judA gAme bhaTakayA. chevaTa amarUka rAjAnA rAjyamAM AvI pahoMcyA. ane te sthAnanA lokonA mukhathI sAMbhaLyuM ke rAja ekavAra maraNa pAmI jIvato thayo che. te vAta sAMbhaLI , teonA hRdayane zoka dUra thayo. zaMkara, amarUka rAjAnA khoLIyAmAM che. ema teonA bhaNavAmAM AvI gayuM. tyArapachI teo ciMtA karavA lAgyA. ke sA upAye gurUdevanI pAse javuM? ema teoe jANyuM je rAjA, saMgIta zAstramAM je nipuNa hoya che tenA upara atyaMta prIti rAkhe che. tyArapachI teoe moTI caturAithI saMgItazAstranuM anuzIlana karyuM, ane sArA saMgItazAstra jANanArA zreSTha rAjasabhAmAM AvI pahoMcyA. tyAM teoe joyuM che jema caMdra tArAothI pariveSTita thaI zobhe che tema gurUdeva atyaMta khubasurata strIothI pariveSTita thaI zobhe che. rAjAe navA AvelA gAyakone saMgIta karavAnI AjJA ApI. ziSyoe sumadhura svare saMsAra mohanAzaka paramArtha viSacaka saMgIta gAvAnuM zarU karyuM. teonuM saMgIta sAMbhaLI rAjAne kAMike. caitanyodaya thayo. rAjAe AvelA gAyakone AzvAsana ApI * vidAya karyA. zaMkare je niyame rAjAnA dehamAM praveza karyo hato. te niyama che " rAjAnA marImAMthI nIkaLI. potAnA asala dehamAM praveza karyo. zaMkara jAgelA mANasanI jema ubhA thaI beThA. ghaNA divase gurUdevanAM darzane thavAthI oine AnaMdanI sImA rahI nahi. tyArapachI zaMkara, sadana vagere ziSyanI sAthe maMDanamitranA ghera AvyA P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ - bhagavachaMkarAcAcara carita. zaMkare, rIvAra mAhiSamatI nagarImAM AvIne joyuM te maMDanamizrane : agAunA jevuM abhimAna nathI tenI yAga yajJa uparanI AsthA dUra thaI gaI che. tenI saMsArAzakti kevaLa zithiLa thaI gaI che, maMDanami, zaMkaranuM sahacA Agamana jaI jIta mastake zaMkarane abhivAdana karyuM ane * zaMkaranI yathocita arcanA karI kRtAMjali pu. zaMkarane udezI kahyuM. yativara ! A ghara, A zarIra ane kAMI bIjuM mAruM che, te saghaLuM ApanaM ja che " ema bolatAM bolatAM maMDana mizra zaMkaranA caraNa kamalamAM paDyo tyAra pachI te paMDita maMDalInA aMdara judA Asana upara beThelI ubhayamAratIe zaMkarane praNipAta karI kahyuM, "yogivara ? Ape amane, bane jaNane parAjIta karyo te bAbata amArA pakSamAM aNuM mAtra lajajA janaka nathI, divAkaranA teje caMdra vigere tirmaya padArthono abhinava thAya temAM caMdra vagerenI zuM akIrti hoya ? tame sarvajJa cho! pRInI saghaLI paMDita maMDaLI ekaThI thaI Apane sAthe vivAda kare te paNa phAve ! tema nathI eTale ke ame parAbhUta thayA; te kaMI vismayakara bAbata nathI. tyAra pachI umayabhAratIe vicAryuM je" mAro svAmI hAlaja saMnyasta grahaNa karaze. " svAmI saMnyAsa grahaNa kare tyAre strInuM vaidhavya thAya che, mArA svAmI potAnI najhare mArI vaidhavya dazA jue e bahu zokaprada che, eTale mAre tenI agAu prasthAna karavuM yukata che, tyAra pachI ubhayabhAratIe zaMkarane kahyuM. yativara ! Apa saghaLuM ja chehave mane anumati Apo huM mArA AvAsa sthAne jAuM" tyAre zaMkare kRtAMjali pUTe vAgdavI ubhayabhAratIne kahyuM " devI ! tame vAkayanI adhiSThAtrI devI ane cisvarUpA che te meM jANyuM hAla mArI eka prArthanA che je " ame te. brahmarSi RSyazRMga vIgerenA kSetramAM je abhinava maThanuM nirmANa karyuM che. - bhagavAna zaMkarAcAryo, boddha dharmano parAjaya karI atavAdanA pracAra mA udeze bhArata varSanI cAre dizAmAM cAra maThanI pratiSThA karI, ane cAra pradhAna ziSyomathI darekane eka eka maThane bhAra eNo. prathama dakSiNa dizAmAM rAmezvara kSetramAMja maThanI pratiSThA karI. te maThanuM nAma zRMgerI maTha purAkALe e sthAna brahmarSi RSyazRMgano Azrama hato. te upara kartavapade potAnA ziSya pRthvIdharAcAryane namyA. uttara dizAmAM suprasiddha badArIkAzramamAM maTha pratiSTita karyo tenuM nAma tirma. teno bhAra bIjA . ziSya toTakAcArya upara nAMkho. tRtIya-purva dizAmAM purUSotama kSetramAM je maTha sthApana karyo tenuM nAma govaddhana maTha tenuM adhipatya padmapAdane sepyuM.' - caturtha pazcima dizAmAM dvArakA kSetramAM je maTha sthApita thayo tenuM nAma zAradA maTha jenuM Adhipatya vizva rUpAcAryane sepyuM. P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ . jemininA prakata matanI vyAkhyA. 73 tyAM tame kRpA karI, A paMDita maMDaLIthI pUchata thaI " zAradA " nAme te saghaLA maThamAM avasthAna karaze. tema thavAthI mArA jevA mANasanI ebhiSTasiddhi thAze. ubhayabhAratI rUpiNI sarasvatIe zaMkaranI vAsanA pramANe kayuM; te e saghaLA maThamAM avasthAna karavAnuM prati yuti thaIaMhita thaI gaI. sabhAmAM rahelA saghaLA loke sarasvatInuM aMtardhAna jeI bahu vi. mita thayA maMDanamie zruti ane smRtimAM kahelA vidhAna vaDe saghaLA yA saMpanna karI, saghaLuM dhana dAnamAM ApyuM. tyAra pachI gRhazAstrokta niyamAnusAre "prAjApatya yAga samApta karI AtmAnA upara traNa prakAranA agninuM AropaNukarI gRhasthAzrama choDI daI teNe saMnyAsa AzramanuM avalaMbanakayuM. maMDanamize sanyAsa AzramanuM avalaMbana karatAM, zaMkare, adhyAtmika, Adhibhautika ane Adhidaivika evA trividha saMsArika duHkhatApanAM upAya svarUpa tarava " e veda vAkaya, maMDanamitranA karNamAM Apyo, ane maMDanamitrane e maMtranuM yathAvidhi pravRta rahasya samajAvIdIdhuM, vaLI maMDana mizrane zaMkara kahevA lAgyA " vijJavara ! saMsAranI saghaLI mamatA tyAre karo. prANio bAdhika priya vastu upara jeTalo saMbaMdha sthApana kare che. teTalo zoka sahu teonA hRdayamAM sthApita kare che. loko rAta divasa sukhanI AzAmAM judAM judAM kAryo kare che, paNa te kAryothI teone kAMI paNa sukha maLatuM nathI. ulaTuM te kAryothI teone duHkha AvI paDe che. zAthI ke puNya kArya sivAya sukha ane jIvananI zAMti nathI. vedAMta zAstranA anuzIlane jenI buddhi paripakava thaI che tene mAtra vedAMta zravaNathI. ja Ama zAkSAtkAra thAya che. je saghaLA loko atizaya mUDha che teo je gurUpAdapadma sevA kare ane gurU vAkaye vizvAsa rAkhe to te lake ati vilaMbe krame krame Atma sAkSAtkArano lAbha kare che. maMDanamizra, zaMkaranI pAsethI A rItano paramAtma tatvane upadeza pAmI zaMkaranA caraNayugalamAM paDayo, ane bolyo " gurU ! ApanA karUNAM kaTAkSa yAne mAruM ajJAnAMdhakAra nAza pAmyuM. huM have dhanya banyAM, zaMkara, evI rItanAM maDanamizranA zraddhApUrNa vacana sAMbhaLI parituSTa thaI, maMDana1 prAjapatyAM nirUppeSTiM saarvvedsdkssinnaaN|| AtmatyagnisamAropya brAhmaNaH pravrajedagRhAt (smRtiH) P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 bhagavacchakarAcArya carita. mizranuM surezvarAcArya nAma pADayuM, ane tene brahmavighAnA pracAra sArU zaMkara AjJA ApI. maMDanamie paNa zaMkaranI AjJA zirodhArya gaNI narmadA nadInA apara pAka magadhabhUmimAM potAnuM pracAra kSetra nirdhArita karI, te sthAne vAsa karavo ema sthira karyuM. - zrI parvate gamana ane kApAlaka vadha. * zaMkara, maMDanamitrane vazIbhUta karI krame dakSiNabi mukhe cAlyA. tyAra pachI mahArASTra vagere pradezamAM potAno mata ane pitAnA saghaLA graMthano pracAra karyo. e dezanA lokone bIjA mate upara AsthA ane vizvAsa hato te saMpUrNa rIte zaMkare virita karyo. tyAra pachI za kara zi sAthe bhramaNa karatAM karatAM zrI parvatamAM AvI pahecyA. e parvatanAM saghaLAM zikharo uMcAM che. parvatanA uparanA bhAgamAM pavitra jalavALI nadI taraMgamAlA dvArA tene nitaMba deza vidhAta karI pravAhita thAya che. praphulla puSpoe pAsenA ne zobhita-vize karI mallikA puSponI khu bo cAre tara bhabhakI behakI prANIonA hRdaya saMtuSTa karatI hatI. judI judI jAtanA vRkSothI ane latAothI bharela jaMgalonI aMdara, zikArI pazuo bhamatAM hatAM. nadInA tIre upavananA aMdara eka purAtana * 1 zrI parvata vartamAna mahIsura rAjyane aMtargata. te tAMtrika sAdhaka lokeno eka praghAna pradeza. atyaMta purAtana saMskRta graMthomAM zrIparvatane ullekha jovAmAM Ave che. mahA kavi bhavabhUtinA samaye e sthAna bhayaMkara tAMtrika kriyAnA sArU prasiddha bhavabhutie tenA mAlatI mAdhava nAmanA nATakanAM lakhela che ke bAdaparivrAjakA kAmaMdakInAM aMtevAsinI sadAminI chevaTe zrIparvata upara rahelA tAMtrika sAdhaka agharaghaMTanI ziSya thaI. alAkika zamatAM pAmI te tAMtrika gurU araghaMTe cAmuMDAnA sa mukha mAlatIne balidAna devA sArU ANuM ane chevaTe mAlatIne praNayi mAdhavathI te Ahata thayo. hAla paNa e rAjamAM abuMda pavata upara,vaDodarAmAM, kAThIyAvADamAM, ane bIjA keTalAka sthaLe aghorI tAMtrika jovAmAM Ave che. P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI parvate gamana ane kApAlika vadha. 75 : ziva maMdira-e ziva maMdiranA mahAdevanuM nAma mallikArjuna tenA DAbA bhAgamAM bhramarAdevI. bhramarAdevI, laMgamUrti mahAdevanI panIrUpe virAjamAna, aneka sArdha saMsAra vAsanA dUra karI mokSa lAbhanA sArU e. sthAne Ave che. ema kahevAya che ke tRtIya pAMDava arjune digvijaya kALe e malikA kAnananAM mahAdevanA darzana karyA hatAM. tethIja e mahAdevanuM nAma malilakArjuna paDayuM che, AMbA, phaNasa,dADama vIgere judI judI jAtanAM surasALa jhADavAothI nadItIra samAcchanna hovAthI madhyAhukALe paNa AMhIM. surya kiraNa praveza karatAM nahotAM. eTale ke e sthAna sarvadA suzItaLa. zaMkara e suramya nadI taTe keTaloka samaya rahI ziSya lokone zArIrika sUtrano upadeza karavA lAgyA. e samaye viSNae. vIrAcArIoe, ane zaioe AvI zaMkaranA dharma mata upara doSAropa karyo, ane teo zaMkaranI niMdA karavA lAgyA. zaMkare, e loko upara kAMI paNa draSTipAta karyo nahi. teoe, zaMkaranA ziSyo sAthe zAsavAdamAM parAsta thaI, pitAnA mata cheDI zaMkaranuM ziSyatva svikAryuM. evI rIte uttarottara zaMkaranA ziSyonI saMkhyA vadhavA lAgI. e pradezamAM ugrabhairava nAmane eka kApAlika raheto hato,te bhamate bhamate tyAM AvI pahoMcyA ane teNe tyAM joyuM ke zaMkara eka sthAne besI ziSyone zArIraka bhASyano upadeza de che. kApAlika dhIre dhIre zaMkaranI pAse AvI belyo " munivara ! ApanI sarvajJatA, dayALutA vagere guNonI vAta sAMbhaLI ApanA darzana sArU mAruM citta ekAMta utkaMThita thayuM hatuM. te sArU Apane nayanagocara karavA mATe Aje huM ahI Avyo chuM. A jagatamAM mAtra ekaja Apa mehazanya AsAmI cho. zAthI ke Ape dekA vAdAne siddhAMta teDayo che. ApanA zarIramAM ahaMkAra nathI. . Ape saMpUrNa rIte mAnAbhimAnano parityAga karyo che. eTale Apa avikala nirmala eka aditIya paramAtmAnI jema virAje che. Ape kevaLa paropakAranAM ja karma karavA zarIrane dhAraNa karyuM che. ApanI kRpAnA eka kaNathI sAdhu lokanI hadayanI vyathA dUra thAya che. Apa sakhAvatI lokomAM agragaNya cho, zAthI ke koI paNa mANasa ati durlabha padArtha ApanI pAse mAMgI te kadI meLavyAvina vimukha thAto nathI. hAla bhAre bhairavanI pUjA karavAnI che, te mATe yAcaka rUpe ApanI pAse Avyo chuM meM kailAsa pati mahAdevanI sAthe ekatravAsanuM sukha anubhavavA ghaNA kALa duSkara tapa karyuM che.. , P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76 - bhagavachaMkarAcArya carita. bhAsa tapathI mahAdeva prasanna thaI bolyA " tuM je koI rAjAnA athavA kodha sarvajJa purUSanA mastakadhArA mArI prIti kAmanAmAM agnimAM hema + karI zake te tAro abhilASa pUrNa thAya. " mArA jevA mANasane rAjAnuM bhastaka maLavuM muzakela che. paNa sarvajJa mANasanuM mAthuM maLavuM mArA jevA . nA pakSamAM kAMI duSkara nahotuM. topaNa bahu tapAsa karatAM koI sarvajJa mAyusa jovAmAM Avyo nahi. hAla bIlakula mArA sibhAgyavaze Apa mArA daSTinA mArgamAM AvyA che. munivara! tame anukaMpA karI mArI prArthanA pUrNa karo ? maharSi dadhIcie, jema jagatanA upakAra sArU kSaNika dehano tyAga karI kIrti deha meLavyo che. tema tame paNa pitAnuM mastaka ApI mAre parama upakAra karI puNya pravAhe pRthvI pAreyata kare. yativara ! asara je ke huM dehInI adeya vastu mAgu chuM paNa ApanI IchA haze to te tame ApI zakaze. zAthI ke Apa saghaLI vastu upara vItarAga che e vAta bolI te kapAlika zaMkaranA caraNamAM paDayAM. . zakara, tenI vAta sAMbhaLI bolavA lAgyA, " he sAdhaka ! tuM je bole che tethI huM kAMI paNa asUyA paravaza thAto nathI. agara je ke jANuM chuM je mArA mastakadhArA, tArI kAMI paNa upakAra saMsAdhita thAze nahi, tapa, tArI kevaLa prArthanA pUrNa karavA sArU huM prIti pUrvaka mAruM mastaka tane ApavA taiyAra chuM. zAthI ke A deha nazvara che. tuM te pAmI . saMtuSTa thAto hoya to te kAma huM zA sArU na karuM ! A dehane sArI, saMbhALathI rAkhIe tApaNa kaIka dahADe te kALanA kALagrAsamAM paDavAne cheja. evA kSaNabhaMgura dehadArAe koInuM abhisiddha thAtuM hoya te te ApavAmAM maraNadharmI manuSyanA pakSamAM parama purUSArtha huM mAnuM chuM. eTale ke hai sAdhakavara ! huM koI nirjana sthaLe samAdhimagna avasthAmAM avasthAna karyuM tyAre tuM A mAruM mastaka chedana karI laI leje ! huM AvI avasthAmAM tane mAruM mastaka ApI zakato nathI. zAthI ke mArA zaraNApannA ziSyo e vAta jANI jAya te tArA kAryamAM vyAghAta lAve ane teo tane mAruM mastaka ApavA de nahi. kApAlika zaMkaranI vAta sAMbhaLI chAnAIthI zaMkaranuM mastaka levA svIkRta thaye, ane je sthaLe besI mastaka ApavuM ema zaMkare dhAryuM hatuM te sthAna kare kApAlikane batAvyuM. kApA sika saMtuSTa thaI cAlyo gayo.. eka tarapha zaMkara paNa koI nirjana sthAnamAM samAdhistha thayA.tyAra pachI kSaNapare te duSTa kApAlika mastake trika ati karI, kaMkAlamAM P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI parva gamana ane kApAlika vadha.. 7. lAthI gAtra zebita karI, zula dhAraNa karI, madhathI lAla AMkhavALe thaI zaMkaranI pAse Avyo. te samaye ziSya varga snAnAdi kArya sArU atyaMta dUra nIkaLI gayo.zaMkara, kApAlikane Ave che jei nirvikalpa samAdhine pAmyA. zaMkarane nAsAgraSTivALA ane mIMcelI AMkhavALA jaI kApalikanI zaMkA dura thaI, te kharA ugAmI zaMkaranI pAse Avyo. zaMkarane atyaMta anurakata ziSya sanaMdana keI divasa zaMkarane cheDI dura rahetA nahi. daivakrame bhamatAM bhamatAM akasmAta eka dama te sthaLe AvI Ata'tAthI kApAlikane dekhI vimathe ane krodhe abhibhUta thaI gayo,ane atikSi prapaNAnI sAthe te duSTa kApAlikanA hAthamAMthI jera karI khaga laI teNe kApAlikanuM mastaka chedana karI nAMkhyuM. zaMkarano samAdhi bhaMga thayo; teNe AMkha ughADI jyAre joyuM tyAre je prahalAdanA rakSaNa sArU nRsiMha mUrti bhagavAna pedA thayA hatA tema paDakhe sanaMdanane ubhela joyo. tyAra pachI sanadana zAMti thakI guru caraNe paDyA. zaMkara sana dananA evI rItanA kAryathI kaI rIte saMtuSTa thayA nahi, jIvahiMsA bIlakula avidheya che. ema kahI. sanaMdanane AvuM kAma have nakaravuM tema zaMkare pharamAvyuM. gokarNa titha mAM avasthAna, : zaMkara, ziSyonI sAthe zrIparvatane parityAga karI karatAM pharatAM gekaNara tIrthe AvI pahoMcyA. e kSetra atyaMta pavitra-tenA thoDeka dUra mahA sagara caMcala taraMgamAlA dvArA tenA paDakhAno pradeza vita karI tyAM kAyama vahe che. zaMkare, pahelAM samudrajaLamAM avagAhana karI gekanAthanA maMdiramAM Agamana karyuM. ane tyAMnA gokarNezvara mahAdevanA darzana karI traNa rAtrI te puNyakSetramAM zaMkara rahyA. tyAra pachI zaMkara, tenI pAsenA harizaMkara kSetramAM gayA.e sthaLe manahara harihara mUrti virAjamAna-zaMkare, . "samAdhi be prakAranI nirvikalpa ane sAvaka95, je avasthAmAM jJAta, jJAna ane 3yanuM kAMI paNa prAkaya mAluma paDatuM nathI. ane advitIya bhrahA padArthamAM cittavRtti ekIbhUta thAya tenuM nAma niravaka9pa samAdhi. * je tI sahAMtinI pAse samudra tIre avasiyatanAkSiNApathamAM e tirthakSetra atyaMta prasiddha che hAla paNu asakhya tIrthayAtrI e kaNesaranA darzanakaravA Ave che, P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 bhagavacchakarAcArya carita.. e yugala mUrtinuM dazane karI te sthAna thakI mauna aMbikAnA maMdiramAM gamana karyuM. e sthAne aMtyaMta nirjana ane adhika ramaNIya tenI cAre tarapha tAla, sALa.Amra vagerenAM jhADavAM zebhI rahela hatAM. tyAM jaI joyuM to putragata prANuM eka daMpatI mRta putrane pAse rAkhI rUdana kare che. e joI zaMkaranAM aMtaHkaraNamAM atyaMta karUNAno ubharo Avyo. zaMkara, zokA cite akrupAta karavA lAgyA. e samaye devavANI thaI ke "je AsAmI , rakSA karI zake nahI tene zoka prakAza karavo kevaLa duHkha mATe:" zaMkara e sAMbhaLI bolyA: 'e vAtta sAcI che mArA jevA kSudra AsAmIne zeka prakAza kare zobhe nahi" ethI ke jenI kRpAthI A trijagata niyamita tene ja zarApanna thavuM ucita che. e belI zaMkare, atyaMta - ktithI parabrahmanuM stavana karyuM tenI prArthanA pUrNa thaI. zaMkaranuM evuM - matkArika carita joI tyAMnA saghaLA ke camakita thayA. * tyAra pachI zuM kare manadhAriNI aMbikAnI pradakSiNA karI tAMjalI, puTe bolavA lAgyA. " devi ! bIjA loko tamArI bAMhya pUjA kare che. bhagama AsAmIo tamane hRdayamAM dharI dhyAna kare che. paNa tatvajJAnI AsAmI te kadI tamArI ArAdhanA kare nahi. je gurUpadezanI madadathI saMpUrNa jJAnI thayA che teonA, pakSamAM cisvarUpA brahmamayI ane saccidAnaMdabrahma samAna che. eTale ke saghaLuM brahmamaya bhALatAM te ciRktimaya jue che. tyAra pachI zaMkare, ghaNuM sAdhakonI pUjA grahaNa karI ane zAMta cite keTaloka samaya tyAM rahyA. .. | hastAmalakanuM ziSyatva grahaNu. * keTaloka samaya pachI pharatAM pharatAM zive sAthe zaMkara, zrAvalI nAmanA eka brAhmaNanA gAmaDAmAM AvI pahoMcyA. e sthAne ekaMdara be hajAra brAhmaNone nivAsa hato. tyAMnA saghaLA adhivAsIo, yAga yajJa karavAmAM anurakta hatA. e saghaLa agnihotra parAyaNa brAhmaNo pratidina hemAgnimAM vRtAhuti thaI pitAnA jIvanane sArthaka karatA hatA. teo chateMdriya ane kSamA zIla hatA. : e brAhmaNa, vaidhakArya sivAya, bramathI paNa koI divasa niSiddha kami karatA nahi, apamRtyate saghaLA sadAcArI brAhmaNanA gharanA dvAre dvAre P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI parvate gamana ane kApAlika vadha. . 79 bhaTakIne paNa koInA gharamAM pesI zakatuM nahi. te gAmaDAmAM eka zivAlaya che. temAM pinAkSANi bhagavAna mahAdeva, nitya virAjamAna zaMkara, te zivamaMdiramAM Azraya laI tyAM rahevA lAgyA. e gAmaDAmAM prabhAkara nAma no eka paMDita vasato hato. prabhAkara..pravRtti mArgane anurAgI hate. yAgAdi kAryanAM pipaka je je zAstra che te te zAstronuM prabhAkare uttama rIte adhyayana karyuM hatuM, ane teja zAstranuM sarvadA prabhAkara anuzIlana karatAM hatA. e pradezamAM prabhAkara jevo koI vidvAna nahotuM. e brAhmasune aneka dudhALa gAyo ane bhUmikhaDA hatA. e brAhmaNane baMdhu bAMdhono abhAva nahoto. te paNa te sarva dA asukhI raheto ha. zAthI ke tene eka mAtra putra hatA, te putra sarvadA jaDavata niceSTa raheto hate. te kAMI bolato nahi, ne kAMI sAMbhaLatuM nahi-te niratara dhyAnamagna avasthAmAM raheto hato. priyadarzana putranI evI dazA joI prabhAkara niraMtara ciMtAkuLa raheto hato. te sarvadA 5DitAne puchato hate, bhAIo !. A putrane koI grahane Aveza che?" paNa paMDito kAMi nirNaya karI zakatA nahi. tyAra pachI tenA sAMbhaLavAmAM AvyuM ke gAmanA maMdiramAM koI pUjyapAda svAmI AvyA che. tenI sAthe aneka ziSyo che, ane puSkaLa pustako che. prabhAkare putrane sAthe laI te mahAtmAnI pAse javanI vAsanA karI. rAjA, gurU, devatA vIgerenI pAse riktaste jAvuM nahi ? ema jANI kAMIka upahAra sAthe putrane sAthe laI te zaMkaranI pAse Avyo, ane te jaDebhAnA paMja putrane zaMkaranA caraNakamaLe namAvyA. putra zaMkaranA caraNa kamaLamAM paDI uThavA cAhyuM nahi. te potAne adhika jaDabhAva dekhADavA lAgyo. 'zaMkara, hastadhArA sparza karI te putrane pitAnA caraNamAMthI uDADo. putra uThayo ke pitAe pUchayuM " prabhe! kahI Apo! ke mArA putrane jaDabhAvanuM kAraNa zuM che ? tenI ummara tera varSanI thaI che tema chatAM tene kaI rItane bodhAbodha nathI. vedanuM adhyayana teNe karyuM nathI. koI paNa akSara kahADavA ne zikhyo nathI. meM moTI muzakelAIthI teno upanayana saMskAra karyo che bALako tene ramavA sArU lAve che te paNa te ramavA jAtA nathI. durta bALake tene jaDa ane mUrNa jANe bahu prahAra kare che, '! bha prakAra ane pramAkare eka vyakita nahi re vitaMtunopethaa . rAgA hai.5 . . . . . . . - - - - P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaLavaccha karAcArya carita. topaNa te kaidha pAmatuM nathI. koIvAre bhejana kare che ane koI vAMra bhajana karato nathI. koinI sAthe vArtAlApa karato nathI. e saghaLI vAta karI prabhAkara bolate baMdha thaya zaMkare te bALaka meM puchayuM. are ! bALaka tuM koNa che ! zA sArU AvI avasthAmAM che ? bola ! tyAre te bALake bAralekamAM potAnuM AtmasvarUpa prakAzita karyuM. bALake kahyuM je jJAnendriya, mana ane kameMdriya cakarNAdi nI pravRttinuM kAraNuM, je AkAzanI jema saMpUrNa nirlipta je vastu divAkara nI jema saghaLA padArthanI prakAzaka, huM te jJAna svarUpa mA chuM. prabhAkaranA putra e sAravALA bAra zlokone pATha karyo. je bAra zlokanA zAnathI hastAmalakanI jema paramAtma svarUpa jaNAya che. te divasathI e lekane banAvaMmAranuM nAma hastAmalaka paDayuM. upadeza vinA e brAhmaNa kumArane svataH siddha AtmajJAna pedA thayuM, ema jANI zaMkara bIlakula vismita thayAM. tyAra pachI zaMkare, e vipakumAranA mAthe hAtha mukI AzIvaMde ApyuM, ane tenA pitAne zaMkare kahyuM " paMDitavara ! A chokaro tamArI sAthe ekatra vAsa karavA lAyaka thiI. A jaDa putra dvArA tamAruM zuM che jema siddha thAze ! pUrva janmanA abhyAvaze tamArA putrane saMdhaLA viSayanI uttama rItanI mAhitI che. je mukhe eka paNuM akSara uracA rita nathI, te mukhe zI rIte AvA uttama sAmiA sAra garbhanA kanuM uccAraNuM thAya? tamArA putrane ghara upara, gRhacita padArtha upara zakita nathI. tamArA putrane potAnA dehanuM paNuM abhimAne nathI.eTaleke je AsAmI saMpUrNa saMsAravAsanAM virahita che, tene balipUrvaka gharamAM rAkhavAthI phale zuM ? tamArA putraA mArA hAthamAM Apo. ema kahI zaMkara brAhmaNanAM e putrane lai prasthAna karI gayA. prabhAkara, atyaMta tavajJAnI ane bahu zAstromAM pAradarzI hato. teNe putranI avasthA joI kAMi paNa , vAdyo uThAvyo nahi. kevaLa snehavize keTaleka dura tenI vAMse jaI pAcho , karI te ghera AvyA. have zaMkaramAM mAhAmyane jANa jaI saMghaLA loke tene stava karavA lAgyA. tyAra pachI zaMkara, sanaMdana vagere ziSyanI sAthe zuM gagirimAM AvyA. "taMmalaka "hastAmalake banAvelA zloko atyaMta upAdeyaM che paNa graMthane vistare thAya tenA bhAge e saghaLA no gujarAtI anuvAda ApyuM nathI '. P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust -
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ iMgagirimAM maTha sthApanA. ~ ~~ ~ zRMgagirimAM maTha sthApanA. je sthAna, maharSi RSyazRMganI tapasyA dvArA paricUta thayuM hatuM, te zaMgagiristhAne zaMkara ziSyo sahita AvI pahoMcyA. e sthAna tuMgabhadrA nakkInA tIre AveluM che. iMgagiri sthAna parama ramaNIya che. zaMkare AsthAne rahI mokSArthI ziSyone vedAMta bhASya zIkhavavA lAgyA, eka A sAmIe AvI tenI pAse dIkSA grahaNa karI. A sthAne rahevAnA samaye zaMkare zine jIva ane IzvaranA aMkya viSaye upadeza dIdho.tyAra pachI eka devAlaya nirmANa karavAnI tenI IcchA thaI. teNe e suramya kSetramAM amarAvatI sarakhuM eka manohara devaniketana banAvarAvyuM. teja hAla zaMgagiri maThanA nAme prasiddha che. e maThamAM teNe je sthAne vAdevInI mUrti pratiSThita karI te "bhAratIpITha" nAme prasiddha che. te devInuM nAma zAradA. hAlapaNu judA judA dezanA tIrthayAtrIo A sthaLe AvI abhISTa jJAna- nA lAbha sArU zAradAnI arcanA kare che. keTalAka divasa gayA pachI eka tatva jIjJAsue AvI zaMkaranuM zibatra grahaNa karyuM. tenuM gRhasthAzramamAM zuM nAma hatuM te jaNAI AvyuM nathI. paNa sanyAsAzramamAM tenuM nAma toTakAcArya paDayuM. toTakAcArya zAMta svabhAvavALo ane miSTa bhASI hato. chavo upara tenI karUNAnI hada nahotI. saghalA ziSyomAM te zaMkaranI adhika sevA karato hato toTakAcArya, pareDhIyAmAM uThI gurUnA mATe zAstrokata daMtakASTa, hastamukha prakSAlana sArU jala taiyAra karI rAkhato hato. gurUnA snAna pahelAM pote snAna karI pavitra vastra dvArA uMcuM komala Asana gurU mATe karI dete hate. pratidivasa nAnanA samaye gurUnA aMga luMchavA sArU rUmAla laI ubho raheto, ane gurUnAM paridheya vastra pAse rAkhatA hatA. snAna samApta thatAM snAnamAM parityakata kapaDAM te joI lAvato hato. savaMda gurUnI pAse jIta mastake besato hato. gurU jyAre je AjJA karatA hatA, te AjJA kAMI paNa bolyA vinA te amalamAM lAvatA hatA. gurUnI pAse koI divasa pada prasArita karI besato nahi. koI divasa gurUne pIDa dekhADI cAlate 1 gari maThane hAla zRMgerI maTha kahe che e prAcIna kuMtala rAjanI aMdara hoi tuMgabhadrA nadIne kAMThe che tuMgabhadrA nadI sahAMtimAMthI nIkaLI kRSNA nadInI sAthe maLI jaya che, vijayanagarathI e sthAna adhika dura nathI. 11 P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ . bhagavAi karAcArya carita. -~-~~-~~~-~~ nahi. gurU bese te besato hatA ane guruM ubhA thAya to te ubhe thAto hato. chAyAnI jema. te kAyama gurUnI pAse rahete : hato. gurUnI rahAjarImAM paru gurUnA hitakara kAryamAM te niyukata rahe che to kyAre zaMkara zuM girimAM rahetA hatA, tyAre tenI pAse asaMkhya zive vedAMta bhASa zIkhatA. hatA. : : : . . . . . . . . . . ekavAra toTakAcArya gumAM paridhaya vadhu dhAvA sAruM nadIe gayo hato. evA samayamAM zikhya lAke zAMtipATha karavA udhata thaya . tyAre zaMkare kahyuM "tameM sahu jarAM sthira thoo hamaNa ja gari ura Avaze, tyA? pachI adhyayanano AraMbha kare" devenAM e vAkaya sabhaLI zAamAM *adhikArI keTalAka zi caMcala thaI paDyuM . ne joI sanaMdane garva sAthe TakAcArya upara kAMika upakalA batAvI kahyuM "tame zasArU tenA mATe pratIkSA kare che. A rabha karo!" zaMkara ziSya lokeAnA vyavahArathI vyathita thayA, ane zaMkare jANyuM je A saghaLA pitAnA pAMDityanA garvathI te TakacAryane tuccha gaNe che. have teone ahaMkAra che ane teo potAnI avasthA samaje ema karavAnuM che. ' : - tyAra pachI anurakata ziva teTakAcArya upara niratizaya karUNa karI caturdaza vidyA zikhI levAnIzaMkare AjJA ApI. toTakAcAryacaturdaza vidyAmAM paradaza thayA tyAra pachI toTakAcArya. saghaLA vedAMta darzananA sAranA dharmano prakAzaka eka graMtha teTaka chaMdamAM racyo. jeno zaMkaranAM caraNamAM utsarga karyo. e sthaLI kavitA amRtarasa karatAM paNa madhura che, ane temAM nIti - bAga bahu rIte samAyela che. e saghaLA lokonI manohara padAvalI uccA vaNu karatAM hadaya moTA AnaMda ubharAya che. sanaMdana vigere saghaLA ziSya e. lokone pATha karI nirmita thaI gayA. ane pota potAno ahaMkAra chADI ata' vinayathI vartavA lAgyA. za kara paNa atizaya tuSTa thaI e Taka chaMdavALA graMthanA bhaNAvanArane toTakAcArya nAme kahevA lAgyA. '' ne gurUdeva pAsethI paTakAyAthI nA meLo mArga zo, ane tenuM mAma DiviMgite pracArita dhayuM , " ' hatAlaka padmapAda, surezvara ane TakAcArya e cAra sanyAsIche. zaMkaranA pradhAna ziSya hatA. te saghaLA sarva zAyaMmAM pANI pI * 1 zakara TakAcAryane giri kahI bolAvatA hatA..... P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ ziSya lekae karelo graMthapracAra. 83 hatA. teonA AtmasaMyamAM brahmaniSThA ane asAdhAraNa vivattA joI. vajagatanA leko vimohita thayAM. ghaNA loko e cAra ziSyane. brahmAnA: cAra mukha kahevA hatA. keTalAeka kahetA hatA ke teo tra. yajura sAma, ane atharva vedanI mUrti che. keTalAeka teone dharma athI kAma ane mArA virapa kahe - hatA. bIjA keTalAeka te. e cAra vyaktine salAka, sAme, garaNa ane sApujya evI. cAra mukino . avatAra kahetA hatA. TUMkAvanAra be saMsAra tyAgI hoI mahA . vivekasaMpanna banI e jJAnIo, zaMkaranA siddhAMtane pracAranA mArgamAM A. lokasvarUpa thaI paDayA hatA. zaMkarane ja saghaLA pratibhAsa panna ziSyonI madada na maLI hata, to boddha dharmanA uccheda sAdhanAmAM advaitavAdanI sthApanAnuM, ja zaMkara bhArata varSamAM ropI zakatA nahi. . : ziSya lokee karelo graMtha pracAra.. "tyAra pachI koI eka samaye surezvarAcArye zArIrake bhAgyanI vRttinI racanA karavAnA IrAde gurUdevane bhakitabhAve praNipAta karI kahyuM-"prabho ! mAre je karavAnuM che te karavA Apa niHsaMdeha citto AjJA Apo !" zAthI ke je mANasa, bhakitapUrNa hRdaye gurUnA AdezanuM pAlana kare che tenuM jIvana dhanya che " zaMkara, pradhAna ziSyanI evI rItanI vinIta prArthanA sAMbhaLI harSavALA cittathI bolyA "jJAnivara! surezvara ! tame mArA bhAganuM. eka vArtika kare. tame evI rItano graMtha racazo tethI huM bahu prasanna thaIza. - surezvare kahyuM- he gurU ! ApanA tarka pUrNa ane gaMbhIrArtha yukta bhAbanI samAlocanA karavAmAM agara jo ke mArAmAM sAmarthya nathI to paNa jo ApanuM kRpAkaTAkSa hoya te huM eka nibaMdha taiyAra karavA yatnazIla thAuM. " zaMkare kahyuM. barobara ! tema tame karo. tyAra pachI gurudevanI evI AjJA mAthe caDAvI surezvarAcArya cAlI nIsayAM. bAda padmapAdanA pakSapAtI tenA sahAdhyAyI cisukha vagere ziSya loko zaMkarane kahevA lAgyA. " he gurU ! Apa jagatanI hita kAmanAmAM je kAma karo cho te yathArtha hitakara nathI. Ape surezvarane nibaMdha racavA AjJA ApI karI paNa e dvArA e ApanuM amaMgaLa ghaTaze; juo !' maMDana mizra khuda vidvAna Aja sudhI te vAgayajJamAM Asakata hatA, ane teNe P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavacchakarAcAya carita. judI judI jAtanI yukitaothI IzvaranuM nirAkaraNa karyuM che. tenA manamAM karma ja svarga naraka vagerenuM phaLa ApanAra che. kama zivAya Izvara nathI evo tene prakRtti mata che. janmathI karmanirata maMDana mizra, ApanI AjJA laI ApanA bhASyanAM vArtika karaze te te karmakAMDathI bharelAM thAze. vaLI juo ! maMDanami., buddhi pUrvaka sanyAsanuM avalaMbana karyuM nathI. eNetA vAdamAM parAsta thaI ApanuM ziSyatve svIkAryuM che. ethI maMDanamizra a mArA vizvAsapAtra nathI. ghaNuM karIne je bhadapAMdanAM matanA anugAmI che te karmakAMDanA pakSapAtI hoya che. bhaTTapAdano manavALA kahe che ke " karma zivAya bIjo koI Izvara nathI " AvI rItanI hakIkata che to Apane temAM jevuM rUce tevuM kharuM, amAre e viSayamAM kaI rItene Agraha nathI. ame jANIe chIe ke sanaMdana ApanAM upara behada bhaktibhAva che. Ape jyAre badarikAzramamAM rahevAnA samaye zura nadInA parapArathI sanaMdanane bolAvyA tyAre khuda bhAgIrathIe prasanna thaI sanaMdananA pratyeka pAdakSepa nIce suvarNa padmo vikasita karI dIdhAM ane mahAtmA sanaMdana te saghaLAM vikasita kamala upara caraNu mukI ApanI pAse hAjara thayA hatA. tethI Apa tenA upara parituSTa thaI tene padmapAdanA nAmathI bolAvyA. sanaMdana svabhAvika siddha purUSa che. ethI kevaLa sanaMdanaje ApanA sUtra bhASyanAM vArtika karavA samartha che. athavA A AnaMdagikI apano sUpa bhASyanAM vArtika kare. zAthI ke e mahAtmAe bahukALa tapasyA karI A tma sAkSAtkArane lAbha karyo che. enA jevA tatvajJAnInA hAthamAM ja evA griMthanI racanAnuM kAma eNpavuM joIe. sanaMdane citasukhanAM vacano sAMbhaLI kahyuM. "he prabhu hastAmalaka ApanA bhASyanI vRtti kare, zAthI ke yogabaLe te ApanA saghaLA siddhAMtanA vAkephagAra che. " sanaMdananI e vAta - bhaLI zaMkare kAMIka hAsya karI bolyA " tame je bole che te yathArtha satya che hastAmalakane saMpUrNa Atmabodha thayo che e sAcuM, paNa haratAmalaka sarvadA samAhita cittavALo hovAdhI tenI bAhya viSaye koI jAtanI pravRtti nathI, eTale ke je bAlyakALathI Atma padArthamAM lIna che te zI rIte mahA prabaMdhanI racanA karaze ? praphulla kamala vihArI haMsa, zuM koI divasa tilaka vRkSa upara rata thAya kharo ? zaMkaranI vAta sAMbhaLI vinIta ziba loko atyaMta kautuhala prakAza karI bolyA, " he gurU ! e vyakitae zravaNa, manana, nididhyAsana vagere P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ ziSya lokoe karelo graMthapracAra. 85 upAya vinA zI rIte AtmajJAna meLavyuM? e vAta Apa amane samajAvI Apo. te sAMbhaLI zaMkara, hastAmalakanAM pUrvajanmanA vRttAMtanI hakIkata kahevA lAgyA. " pUrvakALe yamunA taTe sArA caritavALo eka siddha purUSa vaso hate. tene kaI rItanI saMsAra vAsanA nahotI. eka divasa, koi brAhmaNa kanyA be varSanA eka bALakane te siddha purUSa pAse rAkhI bolI, cativara ! kSaNakALa A bALakanI rakSA karo ! huM snAna karI AvuM chuM. tyAra pachI te vipra kanyA, sakhIo sAthe pANImAM nAhavA utarI. siddha purUSa te samaye anya manaska hato, tethI caMcaLa bALaka pANImAM paDI DubI muo. brAhmaNa kanyA te hakIkata sAMbhaLI mRta bALakane pANImAMthI kADhI siddha purUSa pAse tene mukI uMcA avAje revA lAgI. e joI siddha purUSanA hRdayamAM atyaMta kheda utpanna thayo. e siddha purUSe, dayALa banI behada yoganA bale mRta bALakanA dehamAM praveza karyo. teja mRta bAlakaja A haratAmalaka tapasvIrUpe janmela che, hastAmalake, upadeza vinA zruti smRti vagere saghaLA zAstramAM jJAna meLavyuM che. paNa tenI pArthiva vastu upara koI jAtanI pravRtti nathI. ema jANI vArtika racavA tene huM AjJA ApI zakatA nathI. maMDanamizra saghaLA padArthane tatvajJa ane sarva zAstranA pAragAmI che. mArA zikhyAnI aMdara tenA jevI zAstra vagere mAM koInI huzIyArI huM jote nathI. meM aneka nathI dhArmika pravara maMDana mizrane meLavyo che.maMDanamizra tamAro prAtijanaka na hoya temAM huM zuM karuM? paNa huM te tene jevo tatvajJa purUSa bIje kaI joto nathI. jyAre tame sahu pratikuLa thayA che tyAre huM tamArA manavirUddha kAMI paNa kArya karavAnI icchA rAkhatA nathI tyAra pachI ziSyo pharIvAra bolavA lAgyA, "prabhu ! Apa AjJA Apo ! sanaMdana ApanA bhASyanuM vArtika race. zAthI ke brahmacarya pALI tarataja sanaMdane saMnyAsa lIdho che ane tenI pratibhA cAre tarapha vikhyAta che. ethI sanaMdanaja ApanA bhASyanuM vArtika karavA yathArthapAtra che. ziSyonI vAta sAMbhaLI zaMkare kahyuM "he ziSyo ! huM tamArA abhiprAyathI vAkIpha thayo, paNa surezvara vArtika racanA karaze ema dhArI meM aMgIkAra karyo che. tyAre huM have vArtikanuM praNayena karavA koIne anu mati ApI zakatA nathI. have, sanaMdanane IcchA hoya te mArA bhASyanuM P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavachaMkarAcArya carita.' avalaMbana karI harakoI nibaMdha khuzIthI ce." ziSyo, guranA vAMkA upara saMmata thayA. tyAra pachI nirjana thaze surezvarane bolAvI kazuM "nAnivara ! tame mArA gAmanA vArtikanI racanA karazo nahi. tame vArtikanI racanA karavA beso temAM A durmati ziyAthI sahana thatuM nathI. mArA ziSya beMke che je sura, bhAga upara vAtika racanA , keraze to te vArtika karmakAMDanA rahasthI pariNuM thAze vaLI ke tamArI sAthenA vivAdamAM tamArA sAra garbhita vAkyathI samajaNuM hatuM je anuyazrama (sanyAsa) vedasiddha nathI ema e zikhe vaLI bIjuM bole che. ke jayAre maMDanamitrano mata karmakAMDa upara saMpUrNa bharosA sAthe hato. tyAre tenA matamAM karmakAMDano saMskAra hoI te bhASya upara vArtika racavAne pAtra nathI. jema hoya tema kharuM. paNa jJAnivara tamArA virUdhdha ATalI badhI kivadaMtI pracalita che. tyAre tame mahAna purUSa cho paNa tamArA upara e vArtika racavAno bhAra mukI zakato nathI. hAla huM tamane AjJA ApuM chuM ke svAdhIna bhAve eka graMthanI racanA karI mane dekhADo! tame svataMtra bhAve harakeI graMtha banAvI mane batAvazo tyAre ja tamArA jJAnanI ziSyone khAtarI thAze. tyArapachI ziDye tarI virUdhe kAMIpaNa bolI zakaze nahi. surezvara, gurUnI AjJA pratipAlana karavAno aMgIkAra karI cAlI nIkaLyA. ane zaMkara thoDAka kheda pAmI bolavA lAgyA, hAya! hAya ! mArA bhASya upara vArtikanI racanA thaI nahi ? eka tarapha surezvare thoDo samaya ravAdhIna bhAve vicAra karI naiSpharme siddhi nAmano graMtha racyo. e graMtha atyaMta manohara temAM ati sUkSma - bhAve ane gaMbhIrabhAve Atma tatvanAM vicAra dAkhala karelo che. zaMkare surezvare racelA "Skarme siddhi" ne AdithI te aMta sudhI pATha karyo. jethI pite atyaMta pramudita ane prasanna thayA ane e ' graMthane pADa karavA saghaLA ziSyone AjJA ApI. e grathanA pAThathI saghaLAone evI pratIti thaI ke surezvara jevo bIjo koI tatvajJAnI AsAmI cheja nahi. surezvara te samaye IchA karata, te vAtika banAvavA sArU gurUnI AjJA meLavata. paNe tenA bIjA sahAdhyAyIo te kAmamAM pagale pagale vina lAvatA joI, surezvare mananA duHkhathI AvuM bolI abhisaMpAta Apyo ke "jo ke mahA purUSa sutra bhASyanI vRtti (vAta) kare paNa e bhUmaMDaLamAM pracalita thAze nahi." . . . . ' P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ ziSya lokoe karele graMthapracAra. 87 ke tyAra pachI surezvare, zaMkarane laya karI kahyuM "prabhu mArI sukhyAti thAze, mane artha lAbha maLaze, loka mArI arcanA karaze, evA lebathI meM prabaMdhanI racanA karI nathI. kevaLa gurUnI AjJAnuM ulaMghana na thAya e hetue graMtha praNayanamAM huM prayatnazIla thayo chuM; zAthI ke gurUnI AjJA na mAnavAmAM Ave to gurU ziSya bha va rahe nahi. huM pahelAM gRhasthAzrama pALato hato tene mATe huM aparAdhI nathI. pahelAM . saghaLAM bALaka hoya che. pachI teo yuvAvasthAmAM pagaluM muke che. " tyArapachI bAlyakALa tene AkamaNuM karato nathI, ane vaLI jyAre mANa vRddhi thAya che. tyAre vAvene tene sparza ka tuM nathI. je mANasa gamata kare che te mANasa, pUrvathAna parityAgaja kare che. huM gRhasthAzrama pALato hato tethI avizvAsane pAtra nathI. huM A jagatamAM evo koI AsAmI jete nathI ke te koI samaye paNa gRhastha na hoya. ema vAratavika rIte joIe te manaja bagha ane mokSanuM kAraNa che. vizuddha gRhI hoya athavA vizuddha sanyAsI hoya e banemAM huM to kAMI nyUnapaNuM ane adhikapaNuM jete nathI. ane ApanA bIjA ziSyo bole che ke "caturtha Azrama veda siddha nathI' evoja maMDana mizrano siddhAMta che e vAta ThIka ane vAjabI nathI. sanyAsa veda siddha na hoya te bApanI sAthe vivAdamAM pravRtta thaI, vivAdamAM hAruM te sanyAsa Azrama avalaMbana karuM. evI pratijJA huM zA nimite karuM ? ane laMDanamitranA gharamAM bhikSukanA praveza niSedha hatA, evo janarava Ape sAMbhaLyo che tenA uttaramAM kahuM chuM ke gurUdevaja eka vAra A dIna sevakanA ghera bhIkSA karavA AvyA hatA. temAM AvavAmAM koIe Apane niSedha karyo hato? loka kahe temAM mAre zuM karavuM? lokanA mukhe AcchAdana baMdhAI zakAya? vaLI ApanA ziSyo bole che ke maMDanamitre buddhipUrvaka sanyAsa lIdho nathI tenA uttaramAM mAruM eja kartavya che. ke "huM pUrvathI taiyAra hatA. pachI tavaca nAmAM Atmatatva meLavI saMsAra upara virAga thaI javAthI sanyAsane Azcama meM pakaDa che. Ama nizcaya jANI lejo ke vAdamAM huM parAsta thayo nathI. e sanyAsa grahaNa karyuM nathI. kAraNake tatvano nirNaya karavA sArU vAda karyo hato e zivAya vAda karavAnuM bIjuM kAMI prayojana nahatuM. meM pa niyayikonA graMthanuM avalaMbana karI keTalAka prabaMdha racyA che. have P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavachaMkarAcArya carita. te gurUdevanA caraNAraviMdanI sevA zivAya mArA hRdayamAM bIjI koI vAsanA nathI. e saghaLI vAta bolI surezvara bolatA baMdha thayA zaMkare, judA judA madhura vAkya kahI tene zoka dUra karyo, ane kahyuM, jJAnivara ! huM . tamArA graMthane pATha karI atyaMta AnaMdita thayo chuM, evo alokika vicArathI pUrNa ane te vijJAnathI bharela graMtha mArA vAMcavAmAM Avyo nathI. hAla huM eka bIjI AjJA ApuM chuM je " tame yajurvedanI naitikIya zAkhAnuM ane kAzva zAkhAnu mane pasaMda paDe tevuM bhASya race. tema thavAthI huM atyaMta AnaMdita thaIza. surezvare gurUnI AjJA zirodhArya karI yajurvedanI be zAkhAnAM be bhASya racyAM. padmapAde paNa gurUdevanI AjJAthI zArIrika bhASyanI eka TIkA karI. te TIkA paMcapAdathI nibaMdha karI, tenuM nAma " vijaya DiDima ?" pADayuM. pApADe, " vijaya DiDima nAmanI je TIkA karI che te TIkA gurU dakSiNA svarUpe zaMkaranA caraNeusa karI, te atyaMta AnaMdita thayo.zaMkare AnaMdagiri vigere keTalAka ziSyone advaitavAda pUrNa prabaMdha racavAnI AjJA karI. gurUnI AjJAnA anusAra teoe atatatva pUrNa je saghaLA graMtha banAvyA te graMthonI jagatamAM atyaMta prasiddhi thaI. navama adhyAya, padmapAda tarapha Upadeza, * keTaloka samaya gayA pachI eka divasa, padmapAde kRtajali thaI zaMkarane kahyuM " he gurU ! have mAre judI judI jAtanA tIrthavALA pradeza jovAnI vAsanA atyaMta baLavALI thaI che. ethI mane tIrtha paryaTane javA 1 maMDana mizranI asAdhAraNa vidvattAno paricaya tenA racelA cothI jaNAI Ave che teNe bRhadAraNyaka vagere daza pradhAna upaniSadonAM bhASya racyAM che. e bhASyamAM baMdha taiyAyika dharma kIrtinA matanuM khaMDana levAmAM Ave che, vaLI teNe mImAMsA darazana upara bhANa karela che, te sivAya teNe racelA bIjA keTalAka graMtho dekhavAmAM Ave che, tenA upaniSada bhASyanuM nAma surezvara bhASya che. P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ - padhapAda tarapha upadeza, anumati Apa ! " zaMkara padmapAdanAM vacano sAMbhaLI atyaMta nehasAthe bolavA lAgyA. " vatsarApAda ! gurUnI pAse rahevAthIja tIrtha darzana lAbha maLe che, tIrtha paryaTanano uddeza citta zuddhi che. gurUnA upadezathI zuM tIrtha zuddhi thAtI nathI ? vaLI je ! sanyAsa be prakArano che. pahelA visaMnyAsa ane bIje vivikipA saMnyAsa. tatvajJAnInI mAyA nivRtta thavAthI jIvanmukitanA sukha sArU je saMnyAsa grahaNa thAya tenuM nAma viThasaMnyAsa. ane jeo tatva jANavA IcachanAra che, teonuM tAmAra " vAkayanI artha ciMtA ane taMtra ane vama padanuM eka paNuM Azraya karI je samajaI rahevAya tenuM nAma :viviSiA saMnyAsa. tame sahu vividiSA saMnyAsI che. tuM tIrtha maNa kasvA jaIza tyAre vividiSA sanyAsamAM vyAghAta thAze. zAthI ke deza bhramaNamAM aneka kaSTa hoya che. koika ThekANe jala bhaLe, koIka ThekANe jala na maLe. jala na maLavAthI prabhAta kALe ramAna thAya nahi jethI zAstramAM zAcAcArane jevI rItano vidhi che tevI rItano vidhi na paLAtAM vidhino vyatikrama thAya, ane tethI mano mAlinya pedA thAya, ane samAdhimAM bhaMga AvI paDe. dhAtura thavAthI keka sthAnethI uttama ane vizuddha AhAra maLe, ane koIka sthAnethI na maLe. evI rIte na maLavAthI javara atisAra vIgere roge deha upara humalo kare ane teonA humalAmAMthI mukata thavAnI saMbhAvanA na rahe jethI zravaNa manana vigeremAM vyAghAta AvI paDe. vaLI evA keTalAka sthAna hoya che ke jyAM rahI zakAyaja nahi. zarIramAM asAmarthya thAya, tyAre ahIM tahIM mAtra bhIkSA mATe jaI zakAya nahi. tIrtha bhramaNamAM ATalA badhA kaleza paDe che. tyAre khasusa karI tIrtha bhramaNa karavAnuM prayojana zuM che ? gurUdevanI vAta sAMbhaLI paDApade vinItabhAve kahyuM " agara jo ke gurUnA vAkya upara sAmo uttara na devo joIe, paNa mAre mAro mAnasika bhAva gurUdevanA zaraNe nivedana karavo ja joIe. gurUdeve je je hakIkata kahI te te sAcI che. gusevA karavAthI tIrtha darzanano lAbha thaI zake. paNa sarvadA saghaLA ThekANe jovAmAM Ave che ke jeo saMnyAsa grahaNa. kare teo sadhaLA tIrtha paryaTana karI zake che, tIrtha paryaTanamAM agara jo ke aneka sthaLe jaLa maLI zakatuM nathI. vizuddha AhAra maLI zakato nathI, vAMkAM cukAM mArgamAM cAlavuM paDe che. te ziya judI judI jAtanAM kaSTa AvI paDe che, te paNa huM e saghaLuM. hya karavA ri chuM. zAthI ke tIrtha P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavacchakazacAya carita. bhramaNathI jevI anAyAse cita zuddhi thAya che tevI bIjA koIthI thAtI nathI. janmAMtaramAM je pAparAzi saMcita karela hoya te ja parajanme rega rUpe pariNata thAya che. " evI rItanuM je zAstra vAkaya che te viSayamAM mAruM kAMI paNa matadaidha nathI. eTale ke janmAMtaranAM saMcita pApa haze to te svadezamAM ke padezamAM lIbhUta thAze. kAraNa ke abhukta karmanAM phUla, sarvadA prANInuM anugamana kare che. mANasa svadezamAM rahe ke paradezamAM jAo paNa te. kALaasamaMthI bacato nathI. tyAre je " devadata videzamAM jaI muo che" evuM lekamAM je bolAya che te mAtra aviveka hazeja. mahepa nu parAzara vIgere dharmazAstrakAroe, deza, kAla, Ama, dravya, divyanuM prayojana yukita ane avasthA e saghaLuM joI ane jANI zocano AraMbha karavo ema kahela che, tethI huM e sadhALA za strakAranA vana upara zraddhA rAkhI kaI rItanAM zAcanuM baMdhana karuM tethI mane kaI prakAranI hAnI thAze nahi, kAraNa ke dezamAM je saghaLA ApAra vihata hoya te saghaLA AcArano videzamAM atikrama thAya to temAM doSa hAya nahi, evuM zAstrakAranuM abhiyata che. vaLI juo ! deva anukuLa hoya to lokamAM ane araNyamAM annapAna maLe che. ane pratikuLa hoya to pAse AveluM annapAna nAza pAmI jAya che. aneka loko tIrtha darzana karavAnI IcchAe ghara choDe che. ane khuzIthI tIrtha darzana karI ghera pAchA Ave che, vaLI koIka AsAmI tIrtha dazA karavA jAya che. je AsAmI tIrtha bhramaNa karavA gayo hoya te AsAmI ghera AvI jue che to ghera rahelo mANasa mRtyumukhe paDayo hoya che. brahmAnaMda sarvatra sarvakALe ane sarva pAtramAM rahela che, cittanI ekAgratA hoya to harakeAI sthAne javAthI brahmAnaMdanI prApti thAya che. uttama tIrthanI sevA karavAthI mana vizuddha thAya che aSTa pUrva pradeza jevAthI hRdayamAM ketuhala vadhe che. sajananA samAgamathI puNya kAryamAM pravRti thAya che. ethI konA pakSamAM tIrtha bhramaNa karavuM rUcijanaka na hoya ? avazya hAla huM ahIMthI cAlyo jAuM tethI gurU sAthe viccheda thAya. paNa, prabhu e viSayamAM mAro matabheda che, je AsAmI videzamAM gayelo chatAM gurUne hRdayamAM dhAraNuM kare che. te kharekhara gurUnI 5 seja rahelo che. ane je AsAmI bhakitahina bhAve gurUnI pAse rahe che te gurUnI pAse na samajavo. paraMtu dura samajavo. judAM judAM tIrthanA darzanamAM judI judI jAtanA sAdhunI mitratA thAya ane teonI sAthe paramArtha viSayaka va tacita thAtAM buddhi paripakava thAya che P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ padmapAi taraphe upadeza. buddhi paripakava thavAthI hadayamAM viveka pidA thAya che. viveka paTTA thavAthI krame krame hRdayamAMthI rajoguNa laya pAmato jAya che. he gurU ! huM to tIrthATanamAM aneka upakAritA jevuM che, ethI tame prasanna thaI mane anujJA Ape ?" - tyAra pachI tIrthadarzane javAmAM padmapAdane atyaMta Agraha joI zaMkare kahyuM " vasa padmapAda ! jyAre tArI tIrthadarzane javAnI ekAMta vAsanA thai che tyAre avazya tAre tarthadarzana karavAMja. huM tArA tIrthadarzana nano niSedha karatuM nathI. kevaLa cittanI sthiratA jANavA sArUM tane meM A saghaLI vAta karI. tAre khuzIthI atyaMta sAvadhAna thaI tIrtha grAma, karavuM. jethI atyaMta duHkhanI utpati thAya evAM kAryane parityAga karaje ! bhramaNakALe judA judA mArga tArA draSTigocara thAze temAM corIyA mArga je hoya te choDI daI, je bhAge sAdhu loka jatA hoya te bhAga tuM cAlaje, je saghaLA rathAnamAM brahmaNonI bahoLI vasatI hoya te sadhaLA sthAne tu raheje. paNuM evA sthAne adhaka kALa rahe za nahi ! eka sthAne adhika kALa rahevAthI yati upara saMsAra vAsanA humale kare che. tu sarvadA sAMte mUrtivALA, pavitra hRdayavALA, sanyAsIonI sAthe vAtacIta karaje ! evA mahApurUSo adhyAtmika zAtranI evI vyAkhyA kare che ke je vyAkhyA sAMbhaLavAthI saghaLA prakAranA tApa dura thAya che. mArgamAM koIne atyaMta bhoso kare.za nahi. aneka khala ane ThagArA AbharavarUpa chupAvI daI vaTemArganI sAthe ekatra vAsa kare che, ane alaye, tenI devapratimA varatra, purataka, vigere corI laI nAzI jAya che. tu pujya lakanI pujA karaje ! koi divasa tenA kahevAnuM ullaMghana karIza nahi. sarvadA avagAhana vagere karI aMga pratyaMga sApha rAkhaje. zAthI ke zarIra pavitra hAya te hadayamAM brahAnaMdane anubhava thAya che. * padmapAda, gurUno amRttapUrNa upadeza sAMbhaLI atyaMta AnaMdita thayo. ane gurU pAsethI anumati laI tartha paryaTana sArU bahAra nIkaLyo, saMkara ane surezvara vagere, ziSyo sAthe zRMgagirImAM rahevA lAgyA . te jananInI aMtyeSTikiyA. - - - thoDAka samaya pachI sahasA jananIne viSaya za karane yAda Avya te samAdhistha thai jANa thayA "je temanI mAtA tene yAda kare che P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavachaMkarAcArya carita. zaMkare vizeSa vilaMba karyo nahi. AjJAvaha zikhya lokone e hakIkata ja muvI zaMkara ekalA, potAnI janmabhUmi kerala pradeza tarapha cAlyA. tyAra pachI mAtAnI pAse AvI temaNe joyuM je "mAtA rogathI kaleza pAmI dArU dukha bhogave che. nirAdhAra AzAnI jema meghane joI hadayane tApa parihAra kare tema jananI zaMkarane joI saghaLA raMganA duHkha cheDavA lAgI. zaMkara, agara jo ke saMsAranA saghaLA padArtha upara vIta spRha hatA. topaNu jananInI avasthA joI atyaMta zokAtura thayA, ane zaMkare karUNA hRdaye jananIne kahyuM mA ! A tamAro putra tamArI pAse hAjara thaye, have AjJA Apo tamArA putre zuM karavAnuM che ? jananI e kahyuM " bhAI bahu kALe tane svastha ane nIroga je. e mAruM parama saubhAgya " have mAre bIjuM kAMI cAhavA lAyaka nathI. ghaDapaNe AvI mArA upara humalo karyo che, have huM dehabhAra vahana karavA samartha nathI. dehAMte huM pavitra dhAmamAM jAuM ane paralokamAM mAruM maMgaLa thAya ema tuM ye ja karI de. tu zAstrokata rIte mane upadeza ApazaMkare jananInAM vacana sAMbhaLI vicAra karyo je jananI have aMtasamaya pAse Avyo che. have mAruM kartavya che te huM karuM. tyAra pachI zaMkare jananIne parama brahma vidheyane upadeza Apyo. zaMkare kahyuM jananI brahma sukha svarUpa che ane a'dvitIya che. A mAyAmaya saMsAramAM je kAMI che e saghaLI vastumAM brahma vimukha nathI. brahma viprakAza che te sthUla nathI sUkSma nathI tenuM 5rimANa nathI tenA hastapade vigerenI kalpanA thaI zakatI nathI. AkAza jema niyaMta saghaLAM ThekANe virAjamAna che tema brahma paNa sarvadA aMtaresA ane bahAra virAjamAna che. tene roga nathI zoka nathI te nitya che ane utpati tathA vinAza vihIna che." * zaMkaranI e vAta sAMbhaLI jananIe kahyuM "bhAI zaMkara : tuM kahe che je "brahmathala nathI suma nathI tenA haste pada vagerenI kalpanA thaI zakatI naithI. te AkAzanI jema sarvadA virAjamAna che ' evI rIenuM parama tatva' huM samajavAne azakata chuM. eTale mAruM hRdaya nirguNa brahma upara anuMrata thAtuM nathI. bhAI tethI tuM mArI pAse ramaNue saguNa devanA viSayanuM varNana kara. tyAre zaMkare vicAryuM je jananIne avasAna samaya pAse Avyo che, tene nirguNa brahma viSaya samajAvavAnI kAMI saMbhAvanA nathI. ethI jananInI icchA pramANe , koI saguNa devanuM varNana karI saMbhaLAvavuM ucita che. ema jANI zaMkare bhujagaprayAta chaMda P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ jananInI aMtyeSTikiyA. mAM mahAdevanI aSTamUrtinuM varNana karyuM. kiMtu jananI tethI paNa saMtuSTa thayAM nahi. pharIvAra teNe bIjA koi devanuM vana karavA isAre karyo. je upa thI zaMkare jananInI pAse viSNunA viSayamAM varNana karyuM. viSNune mahimA sAMbhaLI jananuM mukha prasanna thayuM. teNe hRdayamAM mAdhavanI mUrtinuM ciMtana karatAM deha tyAga karyo. zaMkara bhamatA vihIna hoI kaI paNa duHkha ke zoka karavA lAgyA nahi tyAre mAtAnI samayocita, aMtyeSTi kriyA karavA sArU jJAtinAM ane baMdhunA mANase, zaMkare be lAgyuM. teo zaMkaranA bolAvavAthI AvyA, nahi. teo zaMkarano tiraskAra karI bolavA lAgyA. "are zakyata ! tAre zuM e kAryamAM adhikAra che, je tuM tArI mAnI adi kriyA karavA tatpara che ! zaMkarAcArya, teonA tiraskArathI kAMI paNa duHkha na pAmyA. zaMkarAcArye pharIvAra kahyuM " mAro e kAryamAM adhikAra nathI te sAcuM. paNa huM tamArI sAthe AvuM nahi. tame jananInI mukhAgni kriyA karo | zaMkare vAraMvAra prArthanA karI kahyuM, paNa teo tema karavA samaMta thayA nahi. tyAra pachI zaMkarane jovAmAM AvyuM ke gharanI pachavADe ghaNuM kharAM kASTa zuSka thaI paDayAM che teNe e saghaLA kA ekaThAM karyA. temAMthI agina maMthana karI te vaDe jananInI dAha kriyA karI, ane je jJAti vage ane baMdhu vagara tenI avamAnanA karI hatI teone lakSya karI zaMkare abhisaMpAta Apyo je " A saghaLA brAhaNe veda bahiSkRta thAze. ane thatio teonA ghera bhikSA leze nahi. " ane vaLI AthI teonA ghara AgaLa smazAnabhUmi rAjaze, " zaka ne abhisaMpAta vyartha ane khoTo nIvaDyo nahi. hAla paNa e dezavAsI brAhmaNo vedanuM adhyane karatA nathI. teonA ghera yatio bhikSA letA nathI. ane teonA gharanA AMgaNAmAM eka paDakhe zabadAha thAya che agara jo ke evI rItane ane " 1 prathama pRSTamAM TipaNumAM lakhela che ke bhagavAna zaMkarAcAryanA pitAmaha vidyAdhirAja nibuurI brAhmaNanA kuLamAM pedA thayA hatA. daMkSiNApaMthanAM nibuurI brAhmaNo ati draDhatAthI kahe che ke zaMkarAcArya teonA kuLamAM jagyA che, paNa zaMkaranA abhisaMpAta vAkyamAM ane nibulerI brAhmaNanA vartamAna vyavahAramAM sAmaMjaya nathI. zAthI ke nibuurI brAMhmaNo veda bahiSkata nathI. teonA ghera yatio bhikSA kare che ke nahi te kAMI kahI zakAtuM nathI. paNa teonA AMgaNAnI eka paDakhe smazAne P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagava2karAcArya carita. bhisaMpAta kare, te zaMkaranA pakSamAM harita nahe to. paNa tenA thI lokone kAMI paNa doDAvaha hotuM nathI. ema na hoya te gunaMdana parazurAma bhAva hatyA karIne paNa ni dA 5tra thayA nahi. tema ! zaMkaranAM saghaLAM kArya samApta thayAM. have kaI rItanI za karane aDacaNa rahI nahi. hAla, te, pRthvInA bIjA dharma matanuM khaMDana karI eka mAtra adaitavAdanI pratiSTA sArU abhilAvI thaI padmapadanI pratIkSA karavA lAgyA. padmapAdanI tIrtha yAtrA. " zaMkara pAsethI vidAya thaI bahAra nIkaLI uttara dezamAM jeTalAM tIrtha che teTalAM jevA paryaTana karatAM padmapAda dakSiNa dizAmAM AvyA. te paryaTana karatAM karatAM kAla haratIzvara' the AvyA kAla haratIzvara eka mahA bhUmi te jovAmAM Ave che. malabAra upakuLa arthAta ke la dezamAM e ka brAhmaNone vAsa che. ni buurImAM vaLI puSkaLa zreNI vibhAga che 1 harI na vA vedAcAya te vedapATha kare che. ane bALakone veda bhaNAve che. 2 vaidikana teo vaidika kAryamAM anAmata Ape che. 3 smArtana e smRti zAstranI vyavasthA karI de che, 4 zAMtikana teo zaspiyana vagerenuM kAma kare che. e sivAya bIjI keTala ka zreNI che. 1 amadavA aSTa ghara gha. teo parazurAmanI AjJAe Ayu vedanuM adhyayana karatA hatA. e saghaLA brAhnaNa veda pATha ke saMnyArA grahaNa karI zakatA nathI.2 aSTa ghara mAMtrika teo maMtra zAstranA pAradarzI che. 3 Ayudha paNa eo cokIdAra che. e saghaLA saMnika senApatinuM kAma kare che. 4. grAmI, gAmanA dhaNI jene parazurAme gAma Apela che. e sivAya bIjI keTalIka aNu che - 1 kAla hastI nAmanuM tIrtha madrAsa IlAkAnI aMtargata che. ahI aneka deva maMdira che. temAM zivamaMdira pradhAna che dakSiNI smAta brAhmaNo tene ditIya vArANasI kahe che. ema kahevAya che ke eka saMpa ane hastI bane mahAdevanI pUjA karatA hatA. sarpa pitAnA mastakane maNi mahAdevanA mastake rAkhI jalAbhiSekaThArI mahAdevanI ArAdhanA karato hato. sarpa hAthInA page chaMcheDAyAthI hAthInI zuM hasyo. hAthIe sarSa upara jabaro AdhAta karyo. chevaTe banene maraNa thayuM. mahAdeve pitAnA bane bhakatonI A dazA joI teone jIvanadAna karyuM. e bannene cirasmaraNIya karavA e tIrthanI utpati che. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ padmapAdanA nAtha yAtrA. tIrtha che. tenI pAse pavitra jaLavALI suvarNa mukharI nadInA pravAhita 5-. bipAde e nadInA jalamAM avagAhana karI,bhavanI sAthe virAjatA te hAla haratIzvara mahAdevane joI bhakita sAthe tenuM stavana karyuM. ane tyAMthI 5dhipAda prasiddha kAMcI kSetramAM AvyA. zAstrakAra, A kAMcI kSetrane, saMsAra sAgara thakI bacavAne icchatA AzArmIone sevavA yogya kSetra kahe che. padmapAda te kSetranA adhIzvara vizvane bhakti bhAve praNapAta kI pAsenA kAvesa nAmanA prasiddha viSNu maMdiramAM gayA. tyAra pachI kalA vezanuM darzana karI tyAMthI eka bIjA tIrthanA darzane te gayA, tyAM teNe eka zivaparAyaNa AsAmIne pUchayuM je " A tIrthanuM nAma zuM? " teNe kahyuM "mahAdevanA nartana kALe tenA jaTA maMDaLa thakI je rAghaLAM jala bi duo paDyAM temAthI A prasiddha zilaga gA tirthanI upati che." padma pAde te sAMbhaLI zivagaMgAmAM nAhI tyAMnA bhuvana palaka zaMkaranA de praNipAta karyo. AvI rIte tIrthATana karatAM karatAM padmapAde setubaMdharAmezvare javAno saMkalpa karyo. jatI vakhate mArgama kAverI nadI tenI najhare paDI 'padmapAdAparvatamAM thInIkaLelIkAverIne joIatyata prasanna thayA ane ziSyonI sAthe tenA pula upara thaI cAlavA lAgyo. eka divasa pharatAM pharatAM padmapAda pitAnA mAmAnA ghera jaI pahoMcyo zAstrajJa mAmo, ghaNA kALe AvelA bhANejane joI atyaMta harSa pAmyo. tenI be AMkhamAMthI AnaMdAzru paDavA lAgyAM, baMdhu bAMdhevo AvI atyaMta harSa karavA lAgyA. ane tene kahevA lAgyA. " bahu diva 1 kAMcI kSetra mahA tIrtha zAstramAM je ATha mokSa prada ThekANAM kahela che te mAMheluM kAcI kSetra eka che. kAMcI kSetra madrAsa presI DensInA aMdara eka prAcIna nagara che. kaMcI kSetramAM ghaNA hiMdurAjAoe deva maMdira baMdhAvyAM che kAMcIpura nagara be bhAge vibhakata che. ziva kAMcI ane viSNu kAMcI ziva kaMcImAM asaMkhya ziva maMdira ane viSNu. phAMcImAM asaMkhya viSNu maMdira che. e sivAya kAMcIpuranI pAse kedarezvara ane bAhukAraNya nAmanA be puNya sthAna che. ahI bAddha kIrti tathA jainakIrti paNa jovAmAM Ave che. ziva kaMcImAM e kAma tha ane kamANI devInAM maMdira vikhyAta che ane vizukaMcama vadarAja svAmInuM ma dIra vikhyAta che. 2 kAverI eka pavitra nadI che. kAverI nadInAM tIranA caDela pradezamAM padmapAdano janma thayo che. - - - P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ * bhagavaracha karAcArya carita. se, teM amane darzana ApyuM, tane jevA sArU ame atyaMta utkaMThita hanA. aho jeo kRtArthatAnA chelA pada sanyAsanAM Azraya kare che tene saMsAramAM vipad rahetI nathI. ApaNe strI putranA bharaNa poSaNa sAruM sarvadA tatpara chIe, eTale ApaNAthI IzvarapArasanA, tIrtha paryaTana kiMvA sAdhu sevA zI rIte banI zake? eka divasa amArA ghera eka brAhmaNa Avyo hato. ame tenI pAsethI sAbhaLyuM ke te turthAzramanuM avalaMbana karyuM che. aho ! sanyAsI lokone kaMI paNa prArthanIya hotuM nathI. AtmajJAna teonI bhAryA, jagateonuM ghara, vairAgya ja 5 masukha, ziSya loke tenA putra. saMsArI lokanI kaithI a zA nivRtta thatI nathI thAvananA prAraMbhe teo manoramAM strIne sArU vyagra hoya che. je patnI ezAnurUpa guNAtI hoya te tenAthI susaMtAna meLavavAnI teo AzA rAkhe. saubhAgya krame putra pedA thAya to pachI tenA maraNathI kalezanI sImA rahe nahi, eTale ke huM jouM chuM je jeo kAmana vaza che, teone duHkhane aMta nathI. ethI karIne ja jJAnI loka vairAgyanuM avalaMbana kare che paMDitA citta zuddhine vairAgyanuM mULa kAraNa kahe che. AtmajJAnI sAdhu purUSanA sahavAsa vinA citta zuddhi thAtI nathI. te sArU saMsAratapta upara anukaMpA batAvI jJAnI lo ke sarvadA pRthvI upara kare che. e mATe te jJAnavara ! tame ahIM keTalAka samaya rahe, tamArI sAthe vAsa karavAthI amArI cittavRtti malina bhAva choDI daI vimaLa bhAva dhAraNa karaze. tamArA AvavAthI Aja amAruM ghara pavitra thayuM. amAruM ghara malinapaNanuM ThekANuM che. utkaTa sAhasanuM AdhAra che. paraniMdAnuM sthAna che,ane mithA bhAvanuM sthaLa che. AMhI pratidina hiMsAo thAya che. A gharamAM rahI keTalAka khaLa lokono amAre sahavAsa thayo che. ame gADha niMdAne tAbe thaI evA gharano parityAga karI zakatA nathI. " padmapAda, pitAnA jJAti baMdhuonI e vAta sAMbhaLI uttaramAM bolavA lAgyA, "tame je belo che te saghaLuM satya che. paNa saghaLuM bhAvyAdhIna che, jenA bhAgyamAM hoya te ja brahmajJAna meLavI zake che. tema thavAthI gRhasthAzrama kAMI niMdanIya nathI, amane kaNa anna na Apaze ? koI atithi gRhasthanA ghera Ave te atithi gRhasthanA gherathI kSudhAnI zAMti kare che evA gRhastha zivAya puSyavALo A jagatamAM koNa chebahmacArI, vAnaprastha, ane bhikSukane niha, gRhastha upara hoya che, III P.P.Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ padmapAdana tAtha yAtrA. - ~- ~ ~-~ ~ brahmacArI savAramAM ane sAyaMkALe snAna karI agnimAM Ahuti ApavA samartha thAya che, te gRhanA lIdhe vAnaprakhya dharmAvalaMbI ugra tapasyA karI je sukRta saMcaya kare che te paNa grahasthanA bharosA upara che. yatiloko, potAnA sadAcaraNanuM AcaraNa karI brahmalAbha levA tatpara thAya che te paNa gRhasthanI sevAthI ja bane che. grahasthanA annathI e traNa Azramane Azraya maLe che vedajJa brAhmaNa, dharmaparAyaNa AzAmI , paropakAra vratane vatI AzAmI, tathA bIje saghaLo vidvarga vIgere pitAnA nirvAha sArU gRhasthanA ghera Ave che. keTalAka corInI vRtidvArA, keTalAka dAnagrahaNakArA, keTalAka praNaya prakAzakArA, gRhastha pAsethI dhana laI potAne AhAra nirvAha calAve che. juo uMdara vIgera keTalAka suda jaMtu be gRhasthanA gharamAM chAnI rIte rahI jIvana dhAraNa che. gharanI bahAra rahela gAya bheMza vagere pratipAlita janAvare grahasthanI dayAthI ja jIve che. saghaLA purUSArthanuM sAdhana mULa zarIra che. ane vaLI A zarIranuM mULa che. yuti mAM kahe che ke prasavavaviyAnipUtAnanA arthAta anna thakI A saghaLAM bhUta pedA thAya che. pratyakSa rIte jovAmAM Ave che ke, annararsa zarIra puSTa na hoya to ApaNe koIpaNa kArya karI zakatA nathI. ethI ja amArA annadAtA gRhasthajI, saghaLAthI zreSTa, ethI saghaLA gRhasthoe dAtA thavuM. tamAre gRhAgata Atura ane atithinI yathAzakita pujA karavI. jenA gharamAM Atura ane atithinI pUjA thAya tenA kuLano uddhAra thAya che. atithine annathI saMtuSTa karyAvinA kahADI mukavAmAM Ave che temAM kevI rItanuM pApa lAge che te huM bolI kahevA cAhato nathI. phalAzakita rAkhyA vinA vedokata nitya nimittika kriyA karavI ucita che, A kAryathI izvara saMtuSTa thAze athavA A dvArA bhAre svargalAbha thAze ke mukilAbha thAze evI rItanI kalAkAMkSAthI koI paNa kArya karavuM nahi. niSkAma hadaye kArya karavAthI vyathArtha yitazuddhi thAya che. . evI rIte baMdhu bAMdhavo vigerene upadeza ApI bhikSu pApAde pitAnA mAmAnA ghera bhikSA lIdhI. AhAra karyA pachI tenA mAmAe padmapAdanA koI eka ziSyanA hAthamAM piothI je puchayuM, " vatsa 'padmapAH tamArA ziSyanA hAthamAM zuM pustaka che ? padmapAde uttara Apyo, " e zArIraka bhASyanI TIkA che padmapAdanI vAta sAMbhaLI mAmAe kahyuM " bhAI ! e 13 P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 bhagavachaMkarAcArya carita. pustaka mane ekavAra jevA Apo? padmapAde TIkA tha mAmAnA hAthamAM Apo. mAmAe atyaMta dhyAna lagaDI TIkA graMtha AdithI te aMta sudhI je. te graMthano pATha karavAthI tenA hRdayamAM ekI sAthe harSa ane vizAda utpanna thayAM. te pitAnA bhANejanuM prabaMdhanirmANamAM naipuNya ane buddhi kezala joi parituSTa thayo. paNa e prabaMdhamAM je yukitao dAkhala karI che te yukitaothI pitAne mata hata thAya che ema jANI te atyaMta du:khita thayo zA thI ke te bhadra prasAkarano ziSya hatobhaTTa prabhAkaranuM je mata te tenuM mata hatuM. padmapAde e graMthamAM suyukitadvArA gurU bhaTTaprabhAkarano mata khaMDana karyo hato. pitAnA matanuM e graMthamAM khaMDana joIne atyaMta kheda pAmyo ane belyo. "bhAI prabaMdha ati uttama thayo che huM tAruM buddhi nipuNya joI atyaMta parituTa thayo chuM. ' ' tyArapachI pApAde potAnA mAmAne kahyuM " Arya ! hAla huM e pustaka, tamane se.pI setubaMdharAmezvaranI yAtrAe jAuM chuM. tame gogRhanI jema atyaMta sAvadhAnatAthI e pustakanI rakSA karajo, je je. e koI rIte nAza na pAme padmapAdanI darakhAstamAM mAtula saMmata thayo. ' tyArapachI padmapAda zikhyo sAthe setubaMdharAmezvaranI yAtrAmAM agresara thayAM. javAnA samaye bhAvi duHkhanA kAraNuM svarUpa judI judI jAtanAM adabhUta lakSaNa prakAzamAM AvyAM. tenI dAbI AMkha pharakavA lAgI, ane dAbo hAtha tathA dAbI sAthaLa thaDakavA lAgI. eka AsAmIe bhArI chIMka khAdhI. jJAnI padmapAde e saghaLAM apazukana gaNyAM nahi, ane niHsaMdeha rIte tyAMthI cAlyo. padmapAdana javA pachI tenA mAmAe vicAra karyo. je A pustaka rAkhyuM jAya to mArA gurUpamAM atyaMta hAni thAya, e pustakamAM gurudevanI saghaLI yukitao khaMDita thaI che. je A pustakano nAza thAya te gurunA matano sAra pracAra thAya. mArAmAM eTalI badhI buddhi nathI ke huM tenA matanuM khaMDana karuM. have e graMthane gharanI sAthe bALI deve yukata che, e vI rIte mukarara karI teNe dharamAM agni muko. jyAre prabala aMge zikhAthI ghara baLavA lAgyuM. tyAre pioka mukIne kahevA lAgyo, " bhAI pADozI bA juo ! juo ? mAruM ghara baLI jAya che. , padmapAda, ziSyo sAthe setubaMdharAmezvare pahoMcI pahelAM ja kulamuninA baMne je vaTavRkSanA mUle rAma zarAsana choDI beThA hatA. te darzana karI atyaMta prasanna thayA. tyArapachI sAgaratIre je sthaLe rAma vAnaro sAthe P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ padmapAdanI tIthI yAtrA. ~~ ~~ ~~~~ ~ lakSmaNa saMge besI sItA uddhArano upAya vicAratA hatA te sthAne joI agatyanA AzramamAM AvyA. e sthAne maharSi agatsya, rAma ane lakSmaNane pitAnI mAphaka sadupadeza dIdho hato. tyArapachI svAbhAvika rIte nirmaLa thayeluM te yatinuM citta. tIrtha snAne atyaMta nirmaLa thayuM. ane keTalAka divasa, e tIrtha sthAne rahI ziSyanI pAse setudazananuM mAhAtma kahI pharIvAra mAmAnA ghera pApAda AvyA. mATe, tene joI atyaMta kheda yukata citathI kahevA lAgyo. " tame vizvAsa rAkhI je pustaka mane ? seMpI gayA hatA, te pustaka, mAruM ghara banyuM temAM baLI gayuM. mane mArA ghara baLavAno paritApa nathI paNa tamAruM je pustaka baLI gayuM teno atyaMta paritApa che. padmapAde e khabara sAMbhaLI puSkaLa karUNAno prakAza karI kahyuM Arya ! tame ciMtA kare nahi ? pustaka baLI gayuM che te kharuM paNa mane tethI kAMI vadhAre hAni nathI. hajI paNa mArI tevI rItanI buddhi che zAthI - ke e budithI thoDAkALamAM huM evuM pustaka racI zakIza. " ema karI padmapAda pharIvAra zArIraka bhASyanI TIkA racavA lAgyA. mAmAe bhANejanI pratibhA joI bhaya pAmI bhajana kALe tenA khAdhamAM evI rItanuM eka jAtanuM viSa mizrita karyuM ke te khAvAthI tenI buddhi zakita vinAza pAmI gaI. padmapAda pachI agAunA jevI TIkA racavA samartha thayA nahi. " tyArapachI padmapAdanI jema zaMkaranA bIjA ziSyo tIrtha bhramaNa karatAM karatAM te pradezamAM AvI pahoMcyA, ane padmapAda sAthe teonI mulAkAta thavAthI teonA harSanI hada rahI nahi, teo paraspara kuzala jIjJAsa karI AdarathI vArtAlApa karatA hatA evAmAM eka pArthika brAhmaNanA mukhathI teoe sAMbhaLyuM ke " gurUdeva zaMkara hAla temanI janmabhUmi kerala dezamAM AvyA che " ziSya, gurUdevanAM darzana karavA atyaMta utkaMThita hatA. sahasA e sukhamayasamAcAra sAMbhaLI teo kerala deza tarapha cAlyA. teone gurUdevanI janmabhUmipAse AvatAM samAcAra maLyA ke gurUdeva, hajI paNa pitAnI janmabhUmimAM che. jyAre ziSyo gurUdeva nI pAse gayA tyAre gurUdeva eka viSNu maMdiramAM dhyAnastha hatA. gurUdeva tatvamara vAkyanI ciMtAmAM nimagna hatA, ziSyone joI te samaye gurU deva kAMI paNa bolyA nahi. gurUdevano dhyAna bhaMga thayo tyAre ziSya zaMkaranA caraNe namyA. zaMkare ziSyone kuzaLatA pUchI. ziSyomAM dareka potapotAnuM kuzaLa vijJApana karI prasanna thayA. paNa padmapAda viSAdavALA P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 bhagavaccharA cAya carita. mane gadagad svare kahevA lAgyA. "gurUdeva ! huM uttaradezIya saghaLAM tIrthonuM paryaTana karI jyAre setubaMdharAmezvara tarapha jato hato tyAre anAyAse pUrvAzramanA mArA mAmAnA ghera huM paheoo. mArA mAmo daitavAdIomAM agragaNya ane pradhani che ane te bhadra prabhAkarane ziSya che. meM ApanA bhASyanI je TIkA karI hatI te TIkA mArA eka ziSyanA hAthamAM joI mAmAe vAMcI. temAM daitavAdIonuM ane vizeSe karI prabhAkaranA matanuM khaMDana joI te manamAM atyaMta duHkhI thayA, teNe pitAnA vivAdane bhAva prakAza na karatAM atyaMta harSano bhAva prakAza karyo. tyAra pachI huM te TIkAne graMtha tene seMpI setubaMdharAmezvaranI yAtrAe gayo. tenA gharanI sAthe mAro e TIkA graMtha baLI gayo huM pAcho pharI Ajo e TIkA - graMtha naSTa thaI gayo che ema bolI teNe mArI pAse zoka jaNAvyA paNa loka mukhethI meM sAMbhaLyuM je mAmAe e graMtha irAdApUrvaka naSTa kayI. tyAra pachI je vastu khAvAthI buddhi braza thAya evI rItanI vastu khAdhamAM meLavI mane khavarAvI. te khAvAthI mArI buddhinI smRti nAza pAmI. have mAruM mana saMzaya rahita thAtuM nathI, huM bahu zrama karIne paNa e yukitapUrNa graMtha banAvI zakuM tema nathI. gurUdeva ! meM zo aparAdha karyo che. mArI evI rItanI durdazAnuM kAraNa zuM ? te kahe ! . zaMkara pApAdanI vAta sAMbhaLI atyaMta vyathita thayA ane kahyuM prakAzapUrvaka bolavA lAgyA. " vatsa padmapAda ! hRdayamAMthI duHkha dUra kara! vinaSTa vastu sArUM zoka karavo e jJAnanuM ucita kArya nathI. tArI TIkA naSTa thaI nathI, teM zuMgarimAM nivAsanA vakhate, mArI pAse bhASyanI paMcapadI TIkA je vAMcI che te mArI yAdagIrInA mArgamAMthI aMtahiMta thaI nathI. le A e huM boluM chuM te tuM lakhI le. tyAra pachI zaMkara, e TIkAnI AvRti karavA lAgyA, padmapAde te TIkA lakhI lIdhI jyAre tenuM lakhavuM pari samApta thayuM tyAre padmapAda harSathI Azcarya pAmyA ane AnaMthI natya karavA lAgyA. - tyAra pachI kerala adhipati kavivara rAjazekhara, zaMkaranI sAthe sAkSAtkAra karavA AvyA. jyAre teNe zaMkaranA caraNe praNipAta karyo, tyAre zaMkare atyaMta harSapUrvaka tene kuzaLatA puchI. rAjA zaMkaranI vAta upara ' vividha ziSTAcAra karI zaMkarane namyuM. zaMkare, rAjAne kahyuM, " Ape je traNa nATaka banAvyAM hatAM te che ke hi?" rAjA, viSAda pAmI bolyA P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ digvijaya yAtrA 11 prabhu ! te hAla vimAna nathI. pramAdavaze apahata thayAM che." zaMkare kahyuM " Apa e sArU du:khIta thAo nahi. Apa e traNa nATako lakho huM boluM chuM." tyAra pachI zaMkara avikala e traNa nATako belI gayA ane rAjazekhara te lakhI laI vismita thayo, ane tenI sAthe atyaMta harSa pAmyo. tyAra pachI jatI vakhate kRttAMjalita thaI bolyo. " prabhu ! harakoI kAma karI devA Apa mane AjJA Apo! zaMkare kahyuM "nRpavara ! mAre ApanI pAse kAMI prArthanIya nathI. rAjA, rAjazekhara zaMkaranA caraNe praNipAta karI potAnI rAjadhAnImAM Avyo. dazama adhyAya. digvijaya yAtrA tyAra pachI zaMkara, padmapAda, hastAmalaka, samitpANi, cidilAsa, jJAnakaMda, viSNugupta, zuddhakArti, bhAnumarici, kRSNadarzana, buddhiviraMci, pAdazuddhAMta, AnaMdagiri, vIgere bahu vikhyAta jJAnI ziSyone sAthe laI digvijayanA sArU bahAra paDayA. jyAre zaMkare, digvijaya sArU yAtrA karI tyAre temanuM nAma sarvatra pracAritta thayuM hatuM. bhAratavarSanA daitavAdI loko pratyeka saMpradAya temano pratiSI hato. tAMtrika loko zaMkarane zatru gaNI. atyaMta vivaparAyaNa hatA. evI avasthAmAM e saghaLA saMpradAyanI sAthe matanA saMgharSa vaDe zAririka saMgharSa thAya e vAta asaMbhavita nathI. te mATe zaMkarano parama bhakata rAjA sudhanvA pitAnA anucaro sAthe sahAyanA mATe zaMkara devane anugAmI thaye. zaMkara, pharatAM pharatAM, prathamaja madhyAjuna nAmanA sthAne AvyA, e thAne zakti upAsanAnuM chala karI aneka loka madyapAna karatA hatA. zaMkaranI sAthe tyAM zAkata lokone vivAda thayo. e zAstravAda jevA aneka loko ekaThA thayA. ema kahevAya che. ke zaMkare madhyAna nAmanA zivamaMdiramAM jaI keTalAka deva devIonI mUrti joI. kALI, tArA, SoDazI, bhuvanezvarI, bharavI, chinnamastA, dhumAvatI bagalA, mAtaMgI ane kamalA evI daza mahA vidyA, e zivamUrtinI upAsanA kare che ema tyAM joyuM. zaMkare kRttAMjalita thaI bhaktipUrNa hadaye 1 bhagavAna zaMkarAcArya e sudhanyAnuM nAma pitAnA bhAgyamAM lakhyuM che. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 bhagavacchaMkarAcArya carita. kahyuM "prabhu! Apa sarva vyApI cho bole. ta mata satya ke adaita mata satya? eTalAmAM takSaNa deva vANI thaI je " ata mata satya. adaMta A mata satya" e AkAzavANI sAMbhaLI saghaLA vismita thayA. ane kAMI paNuM bolyA zivAya zaMkAnA ziSya thayA. tyAra pachI, mahAlakSmInA upA saka sAthe, sarasvatInA upAsaka sAthe ane vAlAcArI loka sAthe zaMkarane zAratravAda cAlyo. teoe aneka yuktinI avatAraNa karI paNa zaMkaranA 5.Ditya pAse teo hArI gayA, temAMthI saghaLAe parAjaya svIkAryo. pachI zaMkare surAsakta vAmAcArI saMpradAyanA loka tarapha joI kahyuM zAstramAM lakhela che ke vizvalita bANuThArA haNela haraNanuM mAMsa kalaMja" jeo kalaMja bhakSaNa kare ane madyapAna kare tenuM brAhmaNapaNuM rahetuM nathI. ethI tame brAhmaNa jAtithI bhraSTa che. have mUrkhatA cheDI daI prAyazcittanuM anuSThAna kare, vilaMba karo nahiM. teo saghaLA zaMkaranI vAta sAMbhaLI zaMkarane praNipAta karI zaMkaranA ziSya banI gayA. tyAra pachI zaMkara deva, tulA bhavAnInA maMdiranA saghaLA zAkata lokone zAtravAdamAM harAvI pAchA setubaMdharAmezvaramAM AvI pahoMcyA. zaMkara, setubaMdharAmezvaramAM be mAsa rahyA. teNe samudramAM avagAhana karI tarata ja rAmezvara zivanAM darzana karyA. ema kahevAya che ke khuda ayodhyA pati zrI rAmacaMdra eka zivaliMganI pratiSThA karI che. e sthAne 1 pAMDeya * cela ane 5 draviDa dezIya daitavAdIo bahu rahetA hatA. e daitavAdI paMDita sAthe zaMkarane zAstravivAda thayo, pahelAM to eka zreNInA zaiva temanI pAse AvyA teonA vAma bahu upara zivaliMga pratiSThita sarvAga . 1 yasyakAyaganaMbrahma manAplAvya temakRt tasyavya paiti brAhmaNyaM zaSyara sAthe pazu ?? athAga ) 3 setubaMdha rAmezvara rava nAma prasiddha mahA tIrtha che te madrAsa presIDensI aMdaranuM samudra tIre che ema kahevAya che ke rAmacaMke, rAvaNane mAravA lAkamAM javA sArU tyAMthI te la kA sudhI samudra upara setu bAMdhela che. . 3 pAMDya nAma deza kumArikA aMtarIyanI pAse che. tAmrapaNI nadI e dezanA madhyabhAgamAM ghaI vahe che. 4 cela deza, drAviDa ane tailaga dezanI madhye Avela che tenI aMdara thai kAverI nadI vahe che tAMjora tenI rAjadhAnInuM zahera hatuM. ' 5 kAvaDa madrAsa presIDensInA aMdara te nAmane eka prasiddha deza che.. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ - digvijaya yAtrA. 13 bhasmathI maMDita, ane phUla cinhadArA cihita ane vaLI eka saMpradAya vALA zaiva tenI pAse AvyA. teonA pradha na AsAmInuM nAma viSa nItRtIya zaiva saMpradAyavALA sarvAga vibhUtivALA, gaLAmAM bAhumAM ane hastamAM rUdrAkSamALAvALA zaMkaradevanI pAse AvyA. za kare pahelAM te e saghaLA ziva saMpradAyavALA lokone cinhAdi dhAraNa karavAnI apejanIyatA samajAvI ane teonA matanuM tyArapachI khaMDana karyuM. teo saghaLA atamatanI zreSTha jANI pitapotAne mata choDI daI za karanA matamAM dikSita thayA. rasetubaMdharAmezvaramAM aMta matanI pratiSThA karI zaMkara 1 anaMtazayana nAmanA sthAne AvyA, zaMkare e sthAne eka mAsa rahI judA judA saMpradAyono mata khaMDita karyo. e sthAne bhakata, bhAgavata, vaiSNava, pAMca rAtrika, khAna ane karmahIna e cha prakAranA vaiSNavo rahetA hatA. zaMkare teonA mata bAbate puchyuM, temAMthI bhakata vaiSNave javAba Apyo, mahAzaya ! amArA matanI hakIkata saMbhaLo | vAsudeva paramezvara sarvajJa te mAsa kurmAdi avatAra le che, tenI upAsanA dvArA ame mukata thaIe chIe ane tenA padane pAmIe chIe, ame vAsudeva anaMtanI sevAmAM rata chIe amAro mata be bhAgamAM vibhakata che jevo ke jJAna ane kArya keTalAeka karmazIla che ane keTalAeka jJAnanuM anuzIlana kare che. banne matamAM mukita ati sulabha che. tyArapachI bhAgavata matano eka brAhmaNa zaMkara pAse AvI bolyo, mahAzaya ! Apa amArA matanI hakIkata sAMbhaLo ! saghaLA vedamAM jeTaluM puNya che. saghaLA tIrthamAM jeTalAM phaLa che, teTalAne manuSya, eka mAtra viSNunuM stavana karyAthI pAme che. " e saghaLAM zAstra vAka upara vizvAsa rAkhI amo kAyama viSNunuM guNa kIrtana karIe chIe. ame zaMkha cakAdi cinhadvArA saghaLA deha cihita karIe chIe. lalATamAM urdhvapuMDa dhAraNa karIe chIe. gaLAmAM tuLasI mALA rAkhIe chIe. mukita amArA karatA rahe che, tyAra pachI zAharUpANi nAmane eka vaiSNava, jo rAcaT " evI rItanuM uccAraNa karato ke zaMkaranI pAse AvI bolyo ke zAstramAM lakhela che ke je ghaNA mANaso, zaMkhacakranuM cinha ane kaThade. * atazayana e sthAna trivAMkara rAjyanuM aMga che ane samudratIre AveluM che, P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 bhagavacchakarAcArya carita, zamAM tulasI, padma ane akSamALA dhAraNa kare che. jenA lalATe urdhvapuM Da che te saghaLA vaiSNavo bhuvanane jaladI pavitra kare che. ethI ame e saghaLAM cinha dhAraNa karIe chIe. ane pachI khAtarI che ke, ame nizcaya bhava baMdhanathI mukata thaI vaikuMTha dhAmamAM jazuM. zAthI ke ame ema sAMbhaLyuM che ke amArA jevA aneka vaiSNavo tyAM gayA che. . tyAra pachI paMcarAtra zAstramAM dIkSA pAmelo eka AsAmI AvI be, amArUM zAstra. bhagavAnanI pratiSThA vigerenuM phaLIbhUta che ethI he cativara ! saghaLA brAhmaNonuM kartavya che ke amArA zAstramAM kahela AcA2 pALI mukti la bha kare che tyAra pachI vyAsadAsa nAmano eka AsAmI khAnasa zAstranA anusAre dIkSita thayela AvI bolyo "yativara! tadRno " ItyAdi veda maMtradAra nArAyaNanI zreSThatA karelI che. nArAyaNa thakI brahmA , ane rUdra janma lIgho che, ethI nArAyaNaja saghaLI vastunuM kAraNa che. vikhAnasa matamAM vaiSNava, zaMkha cakrAdi cihadArA pavitra thAya ane uchyuMpaMDa dhAraNa kare lAMbo samaya evI rItanA AcaraNanA anuSThAnathI dehAMte mukti thAya che. tyAra pachI vA matIrtha nAmano eka kahIne vaiSNava AvI belyo mahAzaya ! mArI vAta sAMbhaLe ! amArA matamAM bA saghaLuM jagataviSagumaya che. kevaLa gurUja me kSadAna ApI zake che, bIjuM koI mokSadAna ApI zakatuM nathI. gurU bhagavAnanI pAse A bolI prArthanA kare che ke prabho ! Apa amArA ziSyane pAdapadma Apo, bhagavAna viSNu gurUnI prArthanA sAMbhaLI ziSyone pAdapadma Ape che. . na zaMkara e saghaLA vaiSNavonA judA judA mata sAMbhaLI bolyA "are uSNa, kevaLa cakrAdi cinha dhAraNa karavAthI mukti thAtI nathI. tame jevo mokSa sahelo gaNo cho tevo sahelo mokSa nathI. mukita bahuja durla bha che. ethI pAkhaMDa buddhi cheDI daI niSkAma cite karma karo, karmakArI zuddha satvavALA thaI advaita matAvalaMbI gurUne zaraNe thAo. tenA upadezamAM " huM brahma" evA prakAranuM jJAna utpanna thAze. te jJAna utpanna thavAthI muktinA mArgamAM javAze za kare evI rItano puSkaLa upadeza e vaiSNavone Apyo. e saghaLA upadezadhI e vaiSNavonI atavAda upara AsthA beThI. teo zaMkaranA pade paDI zaMkaranA ziSya thayA. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ : digvijaya yAtrA - tyAra pachI A kara a rathAna choDI pAMca divasa pagapALe cAlI subrahmaNya zamAM AvI pahoMcyA. tyAMnI kumArA dhArA nadImAM snAna karI anata rUpI kArtinA darzana karI thoDoka samaya te rathAne rahyA. zaMkara, ziSya e the bA thAne rahe che ema sa bhaLI te dezanA hiraNya garbhanA upAsaka brAhmaNo, vahi matAvalaMbI brAhmaNo ane sahotra nAmanA sUryabhakta brA- AvI zakanI sAthe dharma vivAda karavA lAgyA zaMkare teonA tane asAratA dekhADI adaita matanuM thApana karyuM. * . . 1 aMkanA mukhathI atavAdanI apUrva yukti sAMbhaLI e saghaLA brAhnaNAmAMthI ghaNA kharA brAhmaNonI advaitavAda upara AsthA beThI. suhetra nAmanA sUryopAsaka brAhmaNo to zaMkaranA ziSya banI gayA, ane bIja devanA upAsako temanA matamAM dIkSita thaI dhanya thayA. tyAra pachI zaMkara, e sthAna choDI va yukoNanA pradezamAM gayA. temanI sAthe sevA sArU traNa hajAra zo hatA. keTalAka ghaMTA vagADIne, keTalAka nagArAM vagADIne ane keTalAka zaMkha vagADIne temanI yAtrA vidyAvita karavA lAgyA za kara, je je dezamAM jaI pahoMcatA hatA te te dezanA brAhmaNo AvI temanA matamAM dIkSita thAtA hatA. zaMkara vizrAmArthe jyAM jyAM rahetA hatA tyAM tyAM temanA ziSyo sevA karavAmAM pratibaMdhanA karanA hatA. e rIte zakara gaNavara puramAM AvyA te ThekANe kAmudI nadImAM sna na karI vineza ga. zupatinAM temaNe darzana kyAM. tyAra pachI ziSya laoNkA pAkAdi kAryamAM pravRta yA. AhArce taiyAra thayuM ke padmapAda gurUdevanI pAse bhikSA grahaNa karavAnI prArthanA karavA lAgyo. gurUdeve AhAra karyA pachI bIja zi che judI judI jAtane rasayukta AhAranuM bhojana karI tRma thayo sAyakALa thaI gayo tyAre zive garUdevane dvAdazavAra praNAme karI vividha vAladhArA parabrAnuM ratavana karavA lAgyA. tyAra pachI te nagaranA brAhmaNa zakaranA matathI vAkIpha thaI vismita thayA. ane teo AvI bolavA lAgyA " A zuM! tamAre mata ThIka nathI, advitIya brahma AkAzanI jema nizvalaMba ane te mana ane vAkayathI agocara e kevI vAta ! sAdhAraNa loka teno artha zo samaje ! eTale ke tame te mane tyAga-karo amArA mata pakaDe. amAro saMpradAya gANapatya che. amArA .. tamAM garupatija eka izvara ane jagatane niyaMtA che. te eka datadAra, , cikti ane mahAzakti samanvita che. je AsthamA tenuM dhyAna kare che . P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavaca'kasacAya carita. te anAyAse mokSa meLave che. A zaMkare, gaNapatya mata sAMbhaLI thoDuMka hasIM te matanuM khaMDana karyuM. tyAra pachI krame krame haridrA gaNapati, navanIta gaNapati, svarNa gaNapati, saMtAna gaNapati ane ucchiSTa gaNapatinA upA sako zaMkaranI pAse AvI potapotAnA dharma matanI vyAkhyA karavA lAgyA teomAMthI ucchiSTa gaNapatinA matAvalaMbIo ziSTAcArathI bolyA. "amArA devatAnI mUrti ati adabhUta, teMtranayana, - turabhuja che. jenA hAthamAM peza, aMkuza, gadA ane abhaya che. amArA upAsya deva, devIne vAma aMge rAkhI tenI nAbhinA nIcenA koI eka gupta aMge suMTha rAkhI virAje che ame lalATamAM kuMkumanuM ciha dhAraNa karIe chIe ane jema java abe paramAtmAnA akayanuM ciMtana thAya che tema ame gaNapati ane devInuM eka ciMtana karIe chIe. amArA matamAM jAti bheda nathI ane pRthvInA saghaLA mANasone eka jAtinA gaNie chIe. ane purUSa jAti nA ane strI jAtinA paraspara saMyogathI vA viyogathI koi doSa. ame mAnatA nathI. zAthI, ke amArAmAM A pati ane A patnI e kaI niyama nathI. amAro vizvAsa evo che ke strI purUSanA paraspara saMyogathI jeAnaMda thAya te mukti. . zakara, gANupatya matAvala bIne dhama mata sAMbhaLI atyaMta vismaya pAmI belyA, are gANapatya upAsako tame atyaMta agche. dhamadharmanuM kAMI rahasya jANatA nathI, vedamAM surApAna karavAnI ane pa2ghara bhegAvavAnI manAI che. jeo e saghaLAM pApa karma kare te zI rIte mukita pAme ? ethI he upAsako tame karelAM pAtathI niSpati pAmavA je cAhatA hato jaladI e kharAba mata choDI daI vizuddha ati matane anusaro nahi te kAyama apavitra narakamAM dukhyA raheze. tyArapachI e gaNapatinA upAsakee potapotAnA matanI asAratA jANI, zaMkare teone ata matano sAra utama rIte samajAvyuM. teo ane mattanI udAratA ane pavitratA samajI zaMkaranA ziSya thayA. tyArapachI. zakare gaNavarapurane tyAga karI prasiddha kAMcI ja kSetre AvI pahoMcyA, e pavitra tIrthamAM zIkhyo sAthe mahAnubhAva zaMkare eka * mAse lhA ane tyAMnA tAMtrikone zAtra vadanAM parAta karI tyAM padmapadanI rthayAtrAnA prasage AgaLa TIpaNamAM kAMcInagaranuM saMkSipta varNana P.P.AC. Guntatnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ digvijaya yAtra.. 107 - ~ - 5 zaMkare vaidika AcAranI pratiSThA karI, ya ta lekonA AzrayasArU tyAM zaMkare eka suramya devAlaya banAvarAvyuM ane tyAMnA brAhmaNane nirmaLa advaitamatAM dIkSita karI e sthAne teone rahevAnI AjJA ApI. tAmraparNI nadInA taTathI keTalAka brAhmaNo dharma ja sA mATe zaMkaranI pAse AvI adaMta matanA virUdhe aneka saMdehanI avatAraNa karavA lAgyA, paNa za kare tIrNa yukita ane zuddha vyAkhyA dvArA teonA hRdayanA saghaLA saMzaya toDI nAMkhyA. teo ati bhakitathI ataMvidyAne Azraya karI kRtArtha thayA. tyAra pachI zaMkare dharma jIjJAsA mATe AvelA AMdha 1 dezIya paMDitane atamane bodha ApI haeNphaTAcaLezara mahAdevanA darzanArthe cAlyA, e mahAdevanAM darzana karI zaMkara padavaje vidarbha rAjadhAnImAM AvyA, vidarbharAja zaMkaranA darzana karI pitAne kRtAtha manI atyaMta prasanna thayAM, ane teNe khAsa bhakitathI zaMkaranI arcanA karI. zaMkare thoDo vakhata e sthAne rahI e dezamAM rahelAM jeo bhairava taMtrane mAnatA hatA teone vazIbhUta karI advaitapathamAM AdhyA. e kAryamAM ziSya lokoe zaMkarane sArI madada ApI. tyArapachI zaMkara karNATaka deza tarapha javA ichA karavA lAgyA, te samaye vidarbharAja hAtha joDI bolyo " Ape hAla karNATaka dezamAM javAno , saMkalpa karyo che, pratye e dezamAM aneka kApAlika loko vase che, teo ApanI gatino rodha karaze evI saMbhAvanA che, e sadhaLA kApAlika ApanI khyAti sahya karI zakaze nahi, zAthI ke veda tarapha teonI jabarI i che. jagatanA amaMgaLa sArU teo utsAhavALA ane yatnazIla che. e kApAliko vAtacItamAM mahAna lAke sAthe vivAda karI bese che. ApanI vAkephagArI mATe meM A saghaLo viSaya bhaNAvyo che, have je Apane karavAnuM hoya te kare! - e vAta sAMbhaLI mahArAja sudhanvAe, atirAja zaMkarane kahyuM "prabhu! Apano A sevaka jyAM sudhI ApanI pAse vidhamAna che, tyAM sudhI Ape 1. triliMdeza talaMga ne pUrava pradeza kahetA hatA te vartamAna madrAsa presIDensInA adara che. e dezanI bhASA telugu che. kaTAcaleza mahAdeva.je.rathAne che te rathAna hAla veMkaTa nAme prasiddha e seliMga dezanI aMdara che, 7 hAlo revAne pradeza parvedira, nAme kahekAte hatA te madhya bhAratanI aMdara che, P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavachaMkarAcArya carita. kaMI paNuM bhayanI azaMkA rAkhavI nahi jyAM sudhI A sevakanA dehamA " jIvana raheze tyaM sudhI ApanA rUvAMDAne koI sparza karI zakaze nahi. ta. niHsaMdehathI ya trA karo. tyArapachI vidarbharAja abhivAdana karI za karapAsethI vidAya thayA. zaMkare ziSyo sAthe javAmAM nizcaya karyo. keTalAka divasa, pagapALe cAlI karNATaka dezanA eka prAcIna nagaramAM AvI pahoMcyA e sthAna kaverI nadInA tIre AveluM che. e sthAne judI judI jAtanA saMpradAyavALAno vAsa che. te samaye e nagaramAM kayA nAmane eka kApAlika matano gurUM vasate hato. te zaMkaranA AvavAnI vAta sAMbhaLI te sthAna Avyo. tenuM aMga bharamadhArA lIpta hatuM. tenA eka hAthamAM narakapALa saMte vinA mukita lAbha thAta nathI, ethI tame nara muMdarU5 kamala ane mArapa jaladhArA tenI upAsanA karI! tathI lAbha thAze. nahi te tamAre mukitanI saMbhAvanA nathI. e vAta sAMbhaLI rAjA sudhanvAe tene te tatvavitsamAjamAMthI kahADI mukavA anuyaM ne AjJA ApI kApAlika e joI bahu kopAviSTa thayo, kopathI tenA be hoTha kAMpavA lAgyA, te eka tINa kuvADI uMcI karI le " huM tAruM muMDachedana na karuM to mAruM nAma kacaja nahi" eka tarapha krakacane evo ke paviSTa joi saghaLI kApAliko ke pAviSTa thayA. ane astrazastra laI ToLA baMdha AvI teoe yatio upara humalo karyo. kApAlikAne agresara thayelA joI brAhmaNe bhayathI kaMpita kalevaravALa thaI mahArAja sudhanvAnA anucarone agre khI sAme thayA. bane pakSa vacce ghora saMgrAma thayo, tyArapachI mahArAja sudhA nA parAkrame kapAliko parAjaya pAmyA ane brAhaNanI rakSA thai. e kahevAya che ke kece nirUpAya thaI dhakAra eka nara kapAla bharyuM. mArI aradha bhAga ne pI gayo ane bAkIne adha bhAga rAkhI muko. tyAra pachI teNe eka mahAbheravanuM smaraNa karyuM, tethI eka tejavI bhava AvI paDe che, tenA kaMThe nara muMDanI mAlA hatI tenI mAthA uparanI jaTA dIpela A re. sikhA jevI hatI, kakace tene joI zako batAvI kahyuM "bho A AsAmI a.pa bhakatane mArI nAkhe che te tene vadha karo ! " za karanuM prasanna mukha ane karuNAmaya mUrta joi mahA veranA manamAM koI paNa krodhane. saMcAra thaye nahi, teNe kahyuM " e rAkSAta brahmAnI jema dIpti pAme che, tenA upara tAre sA sArU. daSane saMcAra thayo te huM kaMI samajI zato nathI. e P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ * * digvijaya yAtrA..... kahI krakacane saMpUrNa tiraskAryomahA bhairava te sthAnathI aMtahiMta thayo. kaca paNa nIcuM mukha rAkhI cAlyo gayo. tyArapachI eka cAvaka matAvalaMbI mANasa bolato Avyo je keTalAka rakha loka deDakI AtmA pRthaka mAne che ane keTalAka izvara ane jIvane mAne che. jovuM joie A saMnyAsI kayA saMpradAya no che ? ethI enI pAse jAuM te zuM bole che ? tyArapachI e AsAmI zaMkaranI sabhAmAM Avyo, ane bolyo tamAre je tatvajJAna hoya to amAre mata sAMbhaLe zarIraja jIvana AtmA, zarIraja jIvanuM rU5 zarIra zivAya jIvane bIjokeI AbhA nathI. jIvanuM mRtyu teja mukti. mRtyumAM ane mokSamAM kAMi tAvata nathI. jema nadI eka vAra samudramAM laya. 5. ane pachI teno pato na maLe tema jIvano ekavAra deha nAza thAya tyAre te pachI teno punarjanma nathI. jeo zrAddha vagere kare che, teo vicAratA nathI je, jenuM ekavAra mRtyu thayuM te zI rIte zrAddhanA dravyano upabhoga karaze ! koI kahe che je "paraloka che. svaga che atyaMta ghora naraka che, purNa kArya karavAthI vargamAM javAya che, pApa kArya karavAthI narakamAM javAya che. pApa puNyane kSaya thavA pachI pRthvI upara janma levo paDe che ?" jeo evI vAta bole che. tene onI te vAtamAM koI pramANu jaNAtuM nathI. zAthI ke A lokamAMja varga ane naraka dhaTe che. je sukhanA bhokatA che te ja svargano Ana da anubhave che, ane je du:kha bhogave che te narakano anubhava kare che. je sthaLe BtyakSa pramANa dvArA anubhava thAya te sthaLe pakSanI kalpanA karavI UMcata nathI. deha ane saghaLI iMdriyo 5 cabhUtanI mAtra samAdhi che eTale paMcabhUtamAM paMcabhUta vilIna thAya, temAM paralokanI vAta zA sArU kahevI, rAkano mata sAMbhaLI zaMkare , tame je matanI vAta bolo che te vika hinjana che. deha Idriyo vagerethI AtmA bhinna che, paramAtmAnuM jJAna na thavAthI mukita thAtI nathI je paramAtmAnuM jJAna meLave te dehAMte mukita meLave che. jJAna utpanna thAya tyAre mukita thAya e vedano mata che. jJAna niddhArAe jenA ghaLAM kama dadha thayAM che teoja sanAtana brahmane pAmI zake che, vedaja e viSayamAM sAkSAta pramANa che " e rIte cArvAka tAvalaMbI sAthe aneka tarka vitarka thayA. chevaTe e nArita saMkarane siddhAMta svIkArI tenuM ziSyatva kabula karyuM. "yAra pachI sAgata haiddha, na ane kSapaNuka batAvalaMbIonI sAthe zaMkarano sADhamAM vAdavivAda P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 bhagavachaMkarAcArya carita. cAlyo. eka pUlakAya rasAgata belyo "saMsAranA saghaLA loka kevaLa mUDhatAvaze karmanuM anuzIlana kare che. zAthI ke bhAtika zarIranI snAnAdidAra kai rIte zuddhi thaI zakatI thI. huM sugata muninA vAyanA anusare cAluM chuM te saghaLI pRthvInA dharma joI potAnA eka matane pricAra karI gayA che tenA jevo dayALu bhANasa A jagatamAM koI pedA yela jethI suMgata munie kahela che ke "ahiMsAja parama dharma che" ane jIva upara dayA rAkhavI e zivAya bIje utkRSTa dharma nathI. ethI chedinuM saMcamana karI niSkAma hadaye pANIne upakAra kare tethI mukita lAbha thAya che. tyAra pachI baiddha matAvalaMbI eka AsAmI AvI bojo "are yativara! tamAruM saghaLuM jJAna vRthA che, zAthI ke mANasane jema zIMgaDuM hovAne "asaMbhava che tema jIvAtmA ane paramAtmAne abheda "asaMbhavita che tema kaSTa phaLane dura kI adraSTa phaLanI kAmanA kare che, sethI tame 8 phaLanA vireAdhI che "zaMkara teonAM vAkya sAMbhaLI boyA-" are ! tame vRthA tAgADaMbara karo cho. dehapAta thavAthI bukita thayae vAta tadata mithyA che. huM IzvarathI bhinna chuM evI buddhinuM nAma aMvidhA che. jIva e vadyAdhArA sarvadA baddha che ethI jIvana pakSamAM mekSa dubha padArtha che. jethI avigha nA hAthathI parimANa cAya -ane IzvaranI sAthe abhedajJAna utpanna thAya tenA mATe ceA karavAnuM hAthanuM kartavya che. ethI tame satyaniSTha ane zAca parAyaNuM bane!kitakriyA dvArA cittanI zuddhi kare ! tema karavAthI vAsanA zUnya thavAya che. e sivAya tamAre mokSa lAbhane bIjo upAya nathI. zaMkaranA evI A rItanA vAkya vinyAsathI sAgata ane bAddhanI manovRti badalAI gaI teo bhaktithI za karanA caraNe paDayA ane teoe zaMkaranuM ziSyatva svIkAryuM te joI jaina ane lapaNuka kaMI paNa bolyA sivAya zaMkaranA zaNagata thayA. ane ata matamAM dIkSita thaI paramAnaMdane anubhava karavA lAgyA. tyArapachI zaMkara e nagarano tyAga karI ziSyo sAthe pharatAM pharatAM mallapumAM AvyA. tyAMnA brAhmaNo malhAranA upAsaka hatA. zaMkare teone yamaMmata pucho. zakaranA savAlanA utaramAM teo bolyA "paramezvare mallAsurano vadha karyo tethI tenuM nAma malAri paDayuM ame pratidina bha"dita pUrvaka tenI mUrtinI pUjA karIe chIe. katare tenuM vAhana che. ethI P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ davijaya yAtrA. 11 kutarAnI paNa ame accanA karIe chIe. vedamAM lakhela che. ke "ra nA sava inamaH" kutarAne namaskAra kutarAnA patie ne, namaskAra " kutarAnA pati malAri ane kutarAnI amArI upAsanA che.. ame kutarAnA jevo veza ane bhASA dhAraNa karI kaThe kapardaka dharI, savArasAMja ane madhyAhe gIta nRtya ane vAghathI prabhu mArine prasanna karIe chIe. jagatamAM je vastuo dekhavAmAM Ave che te vastuo tenA kaTAkSa pAte utpanna thaI che. tenI kRpAthI amAre koI paNa vastuno abhAva nathI tenuM ciMtana karI, ame sukhathI rahIe chIe tame amArA matane grahaNa karo ? tema thavAthI ame tamane puSkaLa dhana a.pazuM. zAthI ke amAre dhanano abhAva nathI zaMkare te sAMbhaLI kahyuM * he malAra upAsake! tame je belo che te yukita, yukata nathI,kAraNake brahma eka advitIya ane sarvasAkSI che. tenuM koI jAtanuM rUpa nathI.. eTale tene AkAra ka5 bhrAMtimAtra che. te. manuSyanI jema kAma krodha vigerene tAbe nathI ethI te apura vadha kema kare ! jene A za ka vAthI brAhmaNe gAtre, mATI lagADI snAna karavuM joIe. tene deza ane ciha dhAraNa karavAthI mahAdoSa lAge che. kutarAne veza ane cinha dhAraNa karI bhakita karavI e vedakata karma kahevAya nahi. ethI tame jaladI tene parityAga kare " vRkSane mULaccheda karavAthI jema vRkSa mULamAMthI bhoMya upara paDe che tema zaMkaranA upadezathI dharmane kharo marma jANu mallari upAsake pitAno dharma choDI zaMkaranA caraNe paDyA ane teo aneka prakAranAM stavana karavA lAgyA evI rItane teono bhAva joi zaMkaranA hadayamAM karUNu utpanna thaI. zaMkare padmapAda vIgere ziSyone AjJA ApI je "A mallArI upAsakene hajhAravAra snAna karAvo zuddha kare! je AjJA ziSyoe pALI. pharIvAra te zaMkara devanA kahevA pramANe teonuM muMDana karAvI sevAra teoe tene navarAvyA. malAri upAsako zaMkaranA manamAM dI. kSita thaI zakaranA ziSya thayA. * tyAra pachI zaMkara, mAlapurane choDI ziSyo sAthe pazcima dizA tara4 javA lAgyA portAno anucara sahita rAjA sudhanvA paNa nagArAM vAva sAthe zaMkarane yaza ghoSita karato saMkaranI sAthe cAlyo. thoDAka divasa, pachI teo maraMma tAramAM AvI pahoMcI P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ vara I bhagavacchakarAcArya carita. . e sthaLe vaTemArga lokone rahevAnuM Azraya sthAna nahotuM. zakare, 'karUNAparavaza kaMI vaTemArgu lokone rahevA sArU tyAM eka pAMthazALA banAvarAvI marUkha nagaramAM vizvananuM eka moTuM maMdira che. temAMkisenanI mUrti virAje che, tyAMnA loko vizvakasenanA upAsaka hatA zaMkaranI A vavAnI vAta sAMbhaLI vizvakasenanA upAsako tyAM AvyA tenA bAhu upara zaMkha rAka vIgeranA cinha hatA. teo AvI bolyA. vizva sena amArA deva che te vaikuMThamAM nArAyaNanA senApati rUpe che, te pUchata heI amane sArA puNyane lAbha Ape che. tenI maherabAnIthI ame amane paNa bhaya rAkhatA nathI. bhakatomAMthI koI deha tyAga kare te amArA prabhu vizvakasenanA dUta AvI tene vaikuMThamAM laI jAya che. " e sthaLe vaLI bIjAeka . dharmapradAyano vAsa hato. teo kAmadevanAM upAsaka hatA. teomAMthI keTalAke bhakato AvI zaMkarane kahyuM " yativara ! amAro mata sAMbhaLI je kAmadeva saghaLAnA hRdayamAM bIrAje che. te svargAdino karanAra che. - mArA upAdeva kAmadeve, kAminInA nayanamAM caMcaLa kaTAkSa sahaja jagatavazIbhUta karyuM che, te IcchAmaya ane sukha svarUpa che. jeo svargA. . dinI kAmanA rAkhatA hoya teoe kAmadevanI upAsanA karavI tema thavAthI * teonA manoratha pUrNa thAya che. " zaMkara e baMne saMpradAyane mata sAMbhaLI vismita thayAM. zaMkare utama upadeza ApI teonuM ajJAne dUra karI teone - advaita matamAM dIkSita karyA. A ' tyAra pachI zaMkara e sthAna cheDI ziSyo. sAthe parama ramaNIya bhagadha deza tarapha javA nIkaLyA. keTalAka divasa pagapALe cAlI magadhanI rAjadhAnI pATalI putramAM AvyA, te samaye e pradezamAM judI judI jAtane saMpradAyo hato. zaMkara e pradezanA judA judA sthAne pharyA. pATalI putra nagaramAM rahetI vakhate eka divasa kuberano upAsaka zaMkara pAse AvI ubho. tenA gaLAmAM rananuM jaDela senAnuM padaka hatuM. teNe AvI kahyuM yativara ! ame kuberanA upAsaka chIe, amArA upAsya deva sadhaLA ja gatanA bhaMDAranA izvara che. ane te saghaLA karatAM vadhAre ezvarya saMpanna che. tenI prasannatAthI ame kadI paNa daridrapaNuM bhogavatA nathI. ame. kAyama brahmAnaMdamAM magna rahIe chIe. saMsAramAM saghaLAM karma artha mUlaka che ethI aMdhUpatI kuberanI upAsanA karavI yogya che, amAra, paNa sALAnA pradhAna che. kadi deve meM paNa te nANuM ApI P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ * digvijaya yAtrA. ' 113 pratipAlana kare che. ethI je svarga ane mokSanI kAmanA karatuM hoya teNe kuberanI upAsanA karavI. amArA upAsyadeva kuberano parityAga karI jeo bIjA devanI upAsanA kare che teo bIlakula mUDha ane saibhAgya vinAnA che. zaMkare e kubera bhakatanAM vacano sAMbhaLI kahyuM ! he kubera bhakatatamArA vAkayanuM kAMI pramANa nathI. dhana lobhIo kuberanI upAsanA kare kharA! paNa vivecanA karI juo je dhanadhArA koInI kayAre paNa kRmi thaI che kharI ! dhanalobhInI A lokamAM zAMti nathI. sarvadA dhananAzanI AzaMkA tenA manamAM rahe che. dhana lobhIne A saMsAramAM koInA upara vizvAsa heta nathI. potAnA putrathI paNa dhanavALAne bhIti rahe che. artha dvArA sukhane upabhoga thAtuM nathI. sthAyi sukhanI tethI kazI eTale arthane bIlakula anarthakara mAnI tenA taraphanI Azakti chaDI gheTA je nitya vastu jANavAthI saghaLA prakAranA du;khanI atyaMta nivRti thAya tene jANavA sArU advaita vidhAnuM anuzIlana karo ! zaMkaranA. upadeza vAkayathI kubera bhaktano meha dUra thaI gayo. te bhakita sAthe zaMkaranA pagamAM paDyA ane zaMkaranuM ziSyatva teoe svIkAryuM. tyAra pachI keTalAka IMdranA upAsake zaMkaranI pAse AvI bolyA, " he cativara ! amAro mata tame sAMbhaLo ! iMdraja saghaLAne prabhu che te ja sRSTi sthita ane layane karanAra che deva gaMdhava yakSa vigere tenI upAsanA kare che. vedamAM kahela che ke iMdra saghaLAne izvara ane phaLadAtA che, saghaLA mokSArthIe IdanI upAsanA karavI joIe, zaMkara, iMdra bhakatanA vAkaya sAMbhaLI bolyA " are, iMdra bhakto ! tame vedano artha samajI zakyA nathI vedokata iMdra te paripUrNa ezvaryavALA saccidAnaMda brahma che. te vAyukata iMdra nathI. ane vaLI tame je bole che ke IMdra sRSTi sthitA ane laya karanAra che e bolavAnuM pramANu kAMI mAluma paDatuM nathI. vedamAM kahela che je eka mAtra parabahma sarvanuM kAraNa che. ethI e parabrahma sAthe jIvanA abheda jJAna vinA mukita lAbhanI saMbhAvanA nathI.. je mokSa lAbhanI IcchA hoya te. advaita matano Azraya kare. ata vidhAnA anuzIlanathI te brahmAnaMdano upabhoga thaI zake che. zaMkaranA upadeze,idra bhakatonI AMkha ughaDI tethI teo pitAne mata choDI daI zaMkaranA ziSyomAM dAkhala thayA. ane adaitavighaNuM parizIlana karavA lAgyA.. * 1 : P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 bhagavachaMkarAcArya carita. - tyAra pachI zaMkara magadha dezano parityAga karI yamaprasthapuramAM AvyA. e sthAne yamanA upAsakone vAsa hato. zaMkaranA AgamananI vAta sAMbhaLI keTalAka cama bhakata tenI pAse AvyA. teonA bAhu upara pADAnuM ane tapAvela loDhAnuM cinha hatuM. teoe AvI kahyuM ! " ame camanA upAsaka chIe. yamaja layanuM kAraNa ane sRSTi tathA sthitinA kartA che. yamanA udeze somarasa ane havya ApavuM joie. yamanI mUrti be prakAranI che. zukala ane kRSNa. zukalavarNa mUrti parabrahma ane kRSNavarNa mUd : * saiguNa. te loka zikSA sArU sarvadA hAthamAM daMDa rAkhI pADA upara caDhI dazikSaNuM dizAnuM pAlana kare che. emanI upAsanA karavAthI ajJAnano nAza thAya che; ame mokSa lAbhanA nimite kRSNavarNa yamanI upAsanA karIe chIe. 'tame paNa mukita sArU yamanI upAsanA karo." zaMkara, mo5 sakanAM vacana sAMbhaLI bolyA. are ! yamopAsako ! tame je cholo cho te bIlakula geravAjabI che, kahepaniSadano pATha karavAthI jANavAmAM Ave che ke naciketA nAmano eka brAhmaNa putra pitA thakI abhizata thaI yamapure gaye, te ThekANe traNa rAta teNe vAsa karyo. yame AvI tene darzana ApI bAlyo. are brAhmaNa putra ! tuM mAro atithi traNa rAtrI bhAre ghera anAhAre rahyo. tethI mAro aparAdha thayo che, e mATe tuM varadAna mArI pAse mAMga ! naciketAe pahelA varadAnamAM pitAnuM. krodhepazamana mAMgyuM, bIjA varadAnamAM yajJavidhinA jJAnanI prApti mAMgI. yame te banne varadAna ApyAM. naciketAe trIjA varadAnanI prArthanA karI ke " he yama ! keTalAka bole che ke mANasano deha nAza thAya tyAre zarIra, indriya mana ane buddhi vyatirikata eka prakAra AtmA rahe che. keTalAka bele che ke AtmA e rU5 nahi. anya prakAra, ame pratyakSa athavA anumAna dvArA koI nirNaya karI zakatA nathI. parama purUSArtha, kevaLa mAtra vijJAnane AdhIna che. eTale tame mane evI rItanuM zikSaNa Apa ke jethI huM e brahmavidyA jANI zake. yame e vacana sAMbhaLI naciketAnI mAMgelI vastunA badale puSkaLa dhana, aneka khubasurata yuvatI hilA ApavAne cAhyuM, paNa naciketA te levA saMmata thayo nahi, tyAre me jaDyuM je brAhmaNakumAra niSpA5 che, tene keI. jAtane lobha nathI. - je AsAmI tatvajJAna meLavavA kharA dIla mAMge che tene brahmavidyAne . e rathAna kayAM hatuM te jANavAmAM AvatuM nathI. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ divijaya cAtra.. 115 . upadeza karavo ucita che, tyAra pachI ema bolyo.' "saghaLA veda je vastune pratipanna karI zake che, je varatu pAmavA sArU tapasyAnuM anuSThAna thAya che, je vastuno lAbha karavA sArU gurUkuLa pAse vAsa kare paDe che ane brahmacarya pALavuM paDe che te vastu huM tane kahuM chuM. e varatukAra svarUpa jANavI. je eNkAra teja paramAtmA athavA brahma, tene zarIra nathI, te ' AkAzanA jevI che. paramAtmA nitya mahAna ane sarva vyApI che. - kAma" e AtmA huM evI rIte jANI buddhivALo mANasa zokayukta hoya che. ethI he brAhmaNa kumAra ! je muktino abhilAvI to te mukta Atma vastunuM ciMtavana kara !" camathI jene upadeza thayo che e kRtArtha naciketA pitAnA ghera AvyA. e dvArA spaSTa pratIta thAya che ke yama saghaLAne adhIzvara nahi. te paramAtmA ane brahmane mAtra sevaka. he mepAsako ! tame zA sArU vRthA yamanI upAcana karo cho, te upAsanA choDI. daI brahmavidyAnuM anuzIlana kare ! tyArapachI yamanA upAsako zaMkara, nA ziSya thayA. zaMkara teone dIkSita karI potAnA ziSyo sAthe camaka- ' sthipurane tyAga karI gaMgA yamunA ane sarasvatInA saMgama sthaLa prayAga kSetra tarapha javA taiyAra thayA. zaMkara prayAga tIrthe AvI pahoMcyA, zaMkaranA AvavAnI vAta sAMbhaLI saghaLA loko temanI pAse javA utsuka thayAM bahu dharma saMpradAyanA loko tenI pAse AvI dharmavivAda karavA lAgyA.prathama varUNenAM upAsakavAyunIupAsaka, . vArAha maMtranA upAsaka, manulokanA upAsaka, guNAvalaMbI, sAMkhya-maMtAvalaMbI, pamANavAdI karmavAdI, gRhonA upAsaka, pitalokanA upAsaka, anaMta devanA upAsaka, krasiddha maMtranA upAsaka, gadharvanA upAsaka vetAlanA upAsaka vigerenI sAthe tene bahu zAstrIya taka thayo. chevaTe e saghaLA dharmamatanA pakSapAtI brAhmaNe parAbhava pAmI zaMkaranA ziSya thayA. - 2 kaThavalInI 1ma rathavALane pATha kare , 2 guNAvalaMbI-jeo kevaLa guNa samaSTithI pujA kare che. ' 3 grahanA upAsaka jeo maMgaLAdi grahanI upAsanA dvArA svarga ane me mAge te 4 sidhdha maMtranA upAsakra-jeo maMtranA jore siddhane vaza karI potAnuM sidhakare che te. 5- gaMdharvanac.upAsaka jeo vizvAvasu nAma gaMdharvanI upAsanA karI abhISyanI sidhi kare che te... . P.P. Ac. Gunratrasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavachaMkarAcAya carita. tyAra pachI eka gAvita paMDita AvI bolyA " cativara ! tame mAruM prAmANika vAkaya sAMbhaLe! yoga thakI mukita thAya che te amArA mata che. .: mokSArthI sanyAsIe, pavitra citta thaI sukhAsane besavuM ane grIvA tathA mastaka sama bhAve rAkhI saghaLI iMdriyono virodha karavo. tyArapachI je hadayane puMDarIka che, viraja che, vizuddha che, je azaka che, je aciMtanIya che, je avyakata che, je anaMtarUpa che, zAMta che, ziva che, Adi, madhya ane aMtavihina che, vibhu che, cidAnaMda che, tenuM dhyAna karI mene pAmavAnuM che. vaLI AgamamAM je vidyA ane paTa cakranA bhedanI kathA kahelI che tenuM paNa anuSThAna karavAnuM che, eTale ke jeo mekSArthI che te oe amAro pavitra mata grahaNa kare che zaMkara, yogavidanAM vacane sAMbhaLI bolyA " are bhegavid ! tamArI vAtanuM koI ThekANethI pramANu maLI AvatuM nathI. jIva ane IzvaramAM bhedajJAna na hoya to yoga thaI zake nahi, je AsAmI, AtmAne sarvabhUtamAM vartamAna ane saghaLI vastu AtmAmAM avasthita jue che te AsAmI parabrahmane pAme che. bIjI koI bAbatathI parabrahmane pamAI zakAtuM nathI. vedamAM lakhela che ke zama, : dama, titikSA vigere guNa saMpanna thaI AtmAmAM Atma darzana karavuM. tyAra pachI zravaNu manana, nididhyAsana, evI traNa prakAranI sAdhanAdhArA, cittabhAvinya kSaya pAmavAthI vedAMta zAstranA zravaNano adhikArI thavuM. vedAMta zAstranuM jJAna thavAthI sadhaLI vastune artha nizvaya karI zakAya ane brahmajJAna thavAthI mukata thavAya. - yogavide, zaMkaranA vacane sAMbhaLI pharI kahyuM "yativara ! tame ajJAnavaze e saghaLI vAta bolo cho, je brAhmaNa khecarI mudrA na jaNI "huM brahmajJAni chuM " ema bole che tenI jIhAne cheda karavAne kAyado che. je brAhmaNa gAraka na jANuM " thaiMdrazna che e vAta bele che tenI paNa jIhAne cheda karavAnI vyavasthA che. je brAhmaNa aM guSTha mAtra purUSanuM vAsa sthAna jANe nahi, ane "cAMdrahmAsmi ' e vAta bole tane paNa jIhAne cheda karavAno vidhi che. kevaLa haThayoga jANanAra yogIo e parama sanAtana brahmane pAme che. eTale saghaLAoe yoganuM avalaMbana karavuM " zaMkara, yogInAM vacana sAMbhaLI bolavA lAgyA, "tame je bolo che te kevaLa geravyAjabI che. kevaLa P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ digvijaya yAtrA. 117 aSTAMga yogathI mukita thAtI nathI paNa aSTAMga yoga sAdhavAthI vizuddhi ane cittanI ekAgratA thAya che. ane tuM je bole che ke khecarI vagere mudrA na jANI hoya te brahmajJAna thatuM nathI ane mukita hotI nathI ane bIjA koIthI mukita banatI nathI. e tamAruM bolavuM sAhasa bhareluM che: vedamAM kahela che ke brahmajJAna thAya te mukita hoya ane bIjAthI mukita hotI nathI. te mATe vivekI purUSo viveka kAryamAM eka niSThAvALA thaI virAgya yukata thAya che ane tethI zama damAdi titikSAvALA thAya che tejala vAyanA ane vicAra karI AtmA athavA siccidAnaMda brahmane jANI mukita pada meLavavuM " yogavid zaMkAnA upadezathI Atma jJAnane lAbha meLavI dhanya thayo ane zaMkarano ziSya thayo. - tyArapachI eka zUnyavAdI zaMkaranI pAse AvI belyo !"yativara! meM raratAmAM AvatAM ajaba joyuM, eka vadhyAne putra jhAMjhavAnA jaLamAM nAna karI AkAzanA puruSanI mALA paherI sasalAnA zIMgaDAnuM dhanuSa hAthamAM laI jAya che." zaMkara, zunyavAdInuM upahAsa vAkaya sAMbhaLI bolyA "tamAro mata bole ? " zunyavAdIe kahyuM vedamAM che ke taMtraNa. arthAta AkAzaja brahma ethI AkAzaja saghaLA mUtamAM pradhAna, AkAzaja saghaLAno Azraya. AkAzaja saghaLA padArthomAM zreSTa. te dvArA AkAzamAM brahmabhAva pratiSThita thayo che. tethI mokSArthI lokee mahAkAzanuM dhyAna karavuM e sAMbhaLI zaMkare kahyuM : are ! zunyatatvajJa ! tame zunya padArthanuM dhyAna kare che tethI tamAro mata ayogya ane tajavA yogya che, zAthI ke kRtimAM kahela che ke "nama ma manamAta sarve " tenA prakAzathI saghaLA prakAzane kAza thAya che ethI tame bhramavALo mata choDI daI atamatanuM grahaNa karo ' teja parabrahmanA paramAtmA sAthe akayanuM ciMtana karyA sivAya jIvane mokSa meLavavAno bIjo koI upAya nathI. tyArapachI zunyavAdI sAthe zaMkaranA aneka tarka vitaka cA, bane jaNA, parasparanI yukitao khaMDana karavA nazIla hatA chevaTe zaMkarano jaya thayo, zunyavAdI namI zaMkarano ziSya thayo. zaMkare prayAga tIrthamAM rahI sadhaLA virUddha matAvalaMbIone potAnA matamAM ANyA ane tyAMthI ziSyo sAthe ane anusaravarga sAthe bIjA sthaLe javA zaMkara bahAra nIkaLyA. tyAMthI aDakhepaDakhenA pradezamAM je leka, .P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 bhagavacchakarAcArya carita. boddha dharmamAM anurAga prayukata. pAkhaMDI AcAravyavahAra pakaDI rahyA hatA. teone advaitamatamAM dIkSita karI. zaMkara ziSyo sAthe pazcima sAgaranA upakuLa upara rahelI. saurASTa. nagarImAM AvyA. te nagarIne sAgaranuM atyaMta nikaTapaNuM hatuM. tethI mudranI taraMga mALA tenA prAMta bhAgane dhotI hatI. e nagaramAM pAsenA mahA.. samudranA mojAne moTo avAja sAMbhaLavAmAM Avato hato, zaMkare. sAgaranA jalamAM snAna karyuM, ane pAsenA zivAlayamAM pesatAM zivamUrtinuM darzana karI, zaMkara ziSyo sAthe te sthAne rahevA lAgyA. ane tyAM ziSya lokone brahmavidyAno upadeza karavA lAgyA. e nagaramAM ziva nIlakaMTha nAmano eka brAhmaNa paMDita raheto hato. te samaye te rathaLe ziva nIlakaMTha jevo bIjo koI pradhAna dArzanika nahoto, teNe aneka graMthe ramyA hatA. ane teNe brahmasUtra upara " ziva tatpara nAmanuM eka bhASya racyuM hatuM. zaMkaranA AgamananI vAta tyAM pracArita thaI. eka zaiva nIlaMkaMThane ziSya nIlakaMTha pAse AvI bolyo. he gurU ! zaMkara ! nAmano eka cati. ApanA upara zAstramAM jarya karavA ahI Avela che. te AM- hInA zivAlayamAM rahela che, Apa tenI upekSA karazo nahi! zAthI ke e yatie bhaTTapAdana mata parivartita karyo che ane maMDana mizra jevA pradhAna paMDitane teNe vAdamAM parAsta karyo che. maMDanamizra tenA matanA dIkSita thaI. . saMnyAsI thayo che" ziSyanA vacana sAMbhaLI nIlakaThe kahyuM, "vatsa ... te nizcita rahe che. e cati, je sAgarane zuSka kare, athavA AkAzamAMthI , ke suryadevane pRthvI upara lAve to paNa mArA matanuM te parivartana karI zake tema ? nathI. ethI cAla.! ApaNe tenI mulAkAta laie " tyArapachI nIlakaMTha ziSyo sAthe zaMkaranI pAse Avyo. nIlakaMTha havetavarNavALI bhamaThArA , zarIre parivyApta hatA. tenA kaMThamAM rUdrAkSanI mAlA hatI. te jevo dArzanika. hatA tevoja zaivamatano pAragAmI hato. tenA ziSyo paNa paMDita ane sArI vidhAvALA hatA. nIlakaMTha, zakaranI pAse Avyo ane teNe prathama potAnA pakSanuM saMsthApana karyuM, teNe kahyuM, " zivaja eka mAtra upAsya deva che ane te ja mokSanuM kAraNa che teNe potAnA pakSamAM vistAravALAM vedadakita pramANa ApI, potAnA matanI vistRta vyAkhyA karI. e sAMbhaLI zaMkarano pradhAna ziSya surezvara nIlakaMThanI sAthe zAstravAdamAM pravRtta thayo. tyAre nIlakaMTha niSedha karI bolyA "jJAnivara ! huM tamArI buddhi kazaLathI vAkepha gAra chuM ethI huM tamArI sAthe vivAda karavA icchato nathI. yativara zaMkara khuda mArA pUrva pakSanuM khaMDana karavA agrasara thAo " e sAM P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ divijaya yAtrA. 119 bhaLI khuda zaMkara, nIlakaMTha sAthe zAstra vicAramAM pravRtta thayA. aneka tarkavitarka thayA pachI zaMkare nIlakaMThano mata khaMDIta karyo. nIlakaMThe, potAnA pakSanuM samarthana karavAmAM karavAmAM muzakelAI bhALI yAda karavAmAM kAMka virata thaI pAcho adaitamatanuM nirAkaraNa karavA pravRtta thayo. aneka tarka * teNe krame kame atamatanA virUdhdha aneka yukitanI avatAraNA karI. zaMkare anamata upara nIlakaMThe ApelA aneka doSa joI, nIlakaMThanA matane atyaMta buddhi kauzale khaMDita karyo, ane lAMbA kALa sudhI vAda : vivAda cAlyo zaMkare atyaMtayukita jALane phelAvo karI nIlakaMThano mata khaMDita karyo. zaiva nIlakaMThe zaMkaranI pAse parAsta thaI potAne garva choDI dIdhuM ane pote racela bhASyanuM visarjana karI potAnA ziSyo sAthe AvI za karano zaraNApanna thayo. paMDitavara zeva nIlakaMTha zaMkarathI zAvAdamAM parAjIta thayo che e vAta sadhaLe pracArita thaI. jethI a ta matanA bIjA virodhI paMDite bhayathI kaMpita zyA. evI rIte sArASTa janapadamAM zaMkarano mata ane bhAkhyuM pracArita thayuM ane tyAMnA paMDitoe zaMkaranI AdarathI accanA karo. zaMkara sArASTra bhUmine tyAga karI, ziSyo ane anucare sAthe pharatA pharatA samudra veSTita dvArakA kSetramAM AvyA. te samaye e kSetramAM aneka saMpradAyavALAone vAsa hato temAMthI pAMcarAtra nAmanA vaiSNava saMpradAyanA keTalAeka AsAmIo zaMkaranI pAse AvyA. teonA bAhu upara utama lehanAM zaMkha caMdranA aMka hatA. lalATamAM tilaka hatuM. karNamAM tulasI patra hatAM. teoe kahyuM "jIva ane IzvaramAM bheda che cikita zunya padArthano bheda che cetana padArthane paraspara bheda che pragyeka jIvamAM paraspara bheda che. citanya zunya pratyeka jIvano bheda che. jeo evI rItanA pAMca prakAranA bheda svIkAre che. teonI mukita hoya che. pAMca rAtra vaiSNava saMpradAyanA lokoe e pramANe potAnA matanI vyAkhyA karI. eTalAmAM zaMkaranA ziSyoe vAyukitathI teonuM prabalabhAve AkramaNa 1 e takarAra atyaMta vistAra vALo che, tethI ahi dAkhala karyo nathI, - 2 dvArakA kSetra eka mahA tIrtha ane prAcIna dezanI rAjadhAnA prathama parazurAme AMhI keTalAka brAhmaNone pratiSTita karyA tyAra pachI zrI kRSNa ahI rAjadhAnI karI tenI zobhA vadhArI. ahI aneka devAlaya che. hAla e thAna vaDodarAnA mahArAjAnA tAbAmAM che ahIM dvArakAnAthanA maMriramAM prati varSa haja yAtrALuo Ave che e sthAna vaDedarAthI pazcimo ra70 mAila dura che. P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 bhagavaccharAcArya carita. -----------------------------------~-~ ~~ - ~ ~-~karI teone parAsta karyA. zaMkara tyAMnA vaiSNava, sAra ziva ane zakitane vaza karI te sthAnathI cAlI nisaryA. tyAra pachI zaMkara pharatAM pharatAM ziSyo sAthe ujajayinI nagarImAM 1 sukhathI AvI pahoMcyA. e sthAne mahArAja vikramAdityanuM rAjya siMha sana hatuM tyAM mahAkALanuM maMdira atyaMta prAcIna ane prasiddha che, pratidina asaMkhya loko mahAkALanI arcanA karavA hAla te sthaLe Ave che. pratidivasa pUjA kALe tyAM je mRdaMgadhvani thAya che. tenA . gaMbhIra zabda cAre dizA pratidhvanita thAya che. maMdiranA aMdarano bhAga praphula puSponI khuzabothI ane agurU caMdananA sUpanI sugaMdhathI kAyama khuzabothI bharelo rahe che, zaMkare kSiprA nadImAM snAna karI maMdiranA aMdara pezI mahAkAlanA darzana ryA. ane vizrAma sArU keTalAka ziSyo sAthe e moTA maMdiranA eka paDakhAmAM te beThA. tyAM hAjara rahelA mANasoe zaMkarano vizvakhyAta mahimA pahelAMthI sAMbhaLyo hato. tethI teo judI judI jAtanA madhura vacanAthI zaMkaranI stuti karavA lAgyA. zaMkare thoDAka kALa vizrAma karI, padmapAdane bolAvI kahyuM " vatsa padmapAda ! A nagarImAM bhAskara paMDita rahe che te paMDita kulanuM bhUSaNa che. ane atyaMta medhAvI teNe vedanI vividha vyAkhyA karI che, teNe vivAdAtha paMDito ne zAzvavAdamAM parAsta karyA che. paMDitAithI tene yaza digaMta vyApI che. tuM tenI pAse jaI mArA AgamananA khabara ApI Ava ! sanaMdana zaMkaranI AjJA pramANe bhaTTa bhAskara pAse jaI bolyo. " paMDitavara ! tamane khabara che haze je zaMkara nAme tirAja ahI Avela che, tenI kIrti kalApa cAre dizAmAM vyApta che teNe adaitamatanA virodhI paMDitane ahaMkAra, teDI nAMkhyo che ane vedAMtavihelI paMDitoe bala pUrvaka vedAMtamata virUdhdha je saghaLI sUtra vyAkhyA karI che, tenuM teNe sahelAIthI nirAkaraNa karyuM che, teNe vedanA mastaka ravarUpa upaniSadenI vyAkhyA karI, eka mAtra parabrahma viSaye teonuM tAtparya che ema batAvI ApyuM che, amArA evA e gurUdeve mane tamArI pAse mokalyA che tame mahA paMDita che tame ata matanI AlonA karI, potAne mata cheDI amAro mata grahaNa kare! 1 ujajayinIne hAlaujajana kahe che. pUrva kALe ahI mahArAja vikramAdityanI rAjadhAnI hatI ane navarananI sabhA hatI e kSiprA nadInA tIre che. ahI mahAkAlanuM devAlaya prasidhdha che eIra zaherathI bahu dura nathI hAla helakaranA tAbAmAM te che. IIIIIIIII ] P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'phivijaya yAtrA nahi to amArA takarUpa vajanA bhayaMkara AghAtathI tamArA pakSanI rakSA karo ! bhaTa bhAskara! padmapAdanA avajJA pUrNa vAkayo sAMbhaLI thoDeka kopIviSTa thaI bolyo, " are yativara ! tAro gurU mArA sAmarthyanevAkIgAra nahi hoya, je te vAkephagAra hata te mArI sAthe tarka yuddhamAM pravRtta thavAnuM te kahevarAvata nahi. mArA vAkaya kauzalathI kaNAda ane kapilanAM saghaLAM vAkaya tejahIna thAya che, te tArA gurUnI paMDitAI mArI cA hI-' ' sAbamAM ? bhaTTa bhAskaranAM garvita vAkaye sAMbhaLI pharIthI padmapAde kahyuM mahAzaya ! tame je bolo cho te sAcuM tyAre e paNa tamAre nizcaya jANI levuM ke je astra parvatanuM vidAraNa kare te astra koI divasa vamaNine bhedI zake nahi. hAla huM tamArI sAthe thayA vAkyo bolI mAro amulya samaya kahADavA mAgato nathI. saMkSepamAM kahuM chuM ke mArA guru pAse A vivAthI ja tamane saghaLI khabara paDaze ! ema bolI padmapAda tyAMthI cAlyo : ga. bhaTTa bhAskara paNa utAvaLathI zaMkaranI pAse AvI pahoMcyA. tyAra pachI zaMkara ane bhaTTa bhAskara vacce zAstravAdanA tarkavitarka cAlyA. baM nenA vAkaya vinyAsamAM nipuNatA joI tyAM hAjara rahelA. paMDita vismaya pAmyA. e banemAM vadhAre paMDita koNa che. evo nizcaya pahelAM keI. karI zakayuM nahi. chevaTe zaMkare karela abhinava ane sutikSaNa yutithI bhaTTa bhAskara sahasA khaMbhita thayo. tyAra pachI akhaMDanIya yuktidvArA te adaita matanuM khaMDana karavA pravRtta thayo, lAMbA samaya sudhI banene vAda vivAda cAlyo. chevaTe bhASyakAra zaMkare. adhIvara bhaTTa bhAskarane zAstra carcAmAM harAvI dIdho. tyArapachI zaMkare. avaMtI pradezanA saghaLA paMDitone zAstravAdamAM parAsta karIne te pradezamAM adaita matanI sthApanA karI. e. pradezanA saghaLA paMDito vinayathI namra mastake zaMkaranA zaraNArpanna thayA. - . tyAra pachI zaMkara, zikhyo ane anucara sAthe ujayinI nagarI choDI pagapALA jatAM jatAM keTalAka samaya pachI bAhalIka'dezamAM Avyo te ThekANe keeka nagaramAM rahI ziSya lokone sUvabhAgano upadeza ApatA hatA. te vakhate "zaMkara e pradezamAM advaita matane pracAra karavA Avela che* bAhalIka anya ta purAtana pradeza che tene balakha kahe che vedamAM paNa bATalIka dezano ullekha jovAmAM Ave che te gAMdhAra [vartamAna kaMdahAra) dezanA uttaruM pazci ma aphaghAnIstAnane aMtargata che zaMkaranA jIvitakALamAM te sthaLe mahAmardaya dharma nahe te samaye e saghaLA dezomAM hIMdunIja vasatI hatI. . .P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 bhagavarachaMkarAcArya carita. -evA samAcAra cAre tarapha phelAyAthI eNhata matAvalaMbIo atyaMta a. " sahiSya thaI paDayA. teo aneka ekaThA thaI zaMkaranI pAse AvI tenI sAthe vAda vivAda karavA lAgyA. teo prathama janamatanI savistAra vyA khyA karI chellA * tame mokSa sAdhananA upAya svarUpa, jIva, ajIva, apa, Azraya, saMvara, nirjarA ane baMdha evA rAta padArthano vIkAra karatA kema nathI, e padArthanA rahasyane mAhatagAra nathI tenA pakSamAM koI divasa mukitanI saMbhAvanA nathI zaMkare te bhaLI thoDuM hAsya karI teonA dhamamata upara doSAropa karyo. baMne pakSamAM bhAre tarka vitarka cAlyA. ghaNo vakhata vAda vivAda cAlatAM AhaMtano saptama gI nyAya athavA syAdavAda khaMDita thayo; ane tema thavAthI teo parAjIta thayA. zaMkare, teonI sAthe vivAdakALe atyaMta ziSTa bhASAnuM ane atyaMta ziSTa natinuM avalaMbana karyu hatuM. tenA manamAM virakti. pedA thAya evAM cha vAgye zaMkare vAparyA nahatAM tyAra pachI mAdhyamika saMpradAyanA baddha 'paMDita AvI tenI sAthe vivAdamAM pravRtta thayAM, paNa zaMkare. pradIpta pratibhAnA baLe teone parAjaya karyo, evI rIte AhaMta ane bAine garva. cUrNa karI zaMkara bAhalIka dezane parityAga pharatAM pharatAM pavitra nemipAraNyamAM AvyA. e kSetra atyaMta prasiddha ane pravitra che. e sthaLe te samaye aneka vidvAno ane sAdhuo vasatA hatAM. zaMkara prathama gAmatImAM snAna karI zikhya loko sAthe eka ThekANe rahevA lAgyA. zaMkaranA AgamananI vArtA pracArita thaI, aneka dArzanika paMDito zaMkaranI pAse AvyA. krame krame zaMkaranI sAthe teono vivAda thayo. chevaTe tyAMnA saghaLA Dita zaMkaranI pAse zAstravAdamAM parAjaya pAmI zaMkaranA matamAM AvyA. zaMkara, naimiSAraNyamAM ati matane pracAra karI ziSyo sAthe prA gujaryotiSa dezamAM AvyA, teo bhamatA bhamatA thoDA samayamAM kAmarUpa dezamAM AvI pahocyA. te ThekANe abhinavagupta nAmano eka paMDita vasa hato teNe brahmasUtra upara " zAktabhAva " banAvyuM hatuM. tenI sAthe prathama zaMkarano vivAda cAlyAM. keTalAka divasa pachI zaMkare abhi nimiSAraNya ati prAcina puyasthAna che ahI kALano praveza karavAno adhikAra nathI rUpionAM bAlavAthI AvI siAnI munie e sthAne mahAbhAratano pATha karyo hatA te aAvyA pradezanI A dara gomatI tIre Avela che. 2AgatiSanuM nAma AsAma 3 kAmarUpanuM nAma kAmadeza te mahAtIrtha vra ' hAputra nadInA nIra Avela che . P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ digvijaya yAtrA.. navaguptane harAvyo. e dArUNa parAjayathI abhinavaguptanA manamAM atizaya kheda utpanna thayo. teNe manamAM vicAryuM ke " jo ke zAtra vivAddhamAM huM A yatithI parAjaya pAmyo chuM to paNa devakArya dvArA tenuM maraNuM karI mAnasika kaleza dUra karUM." teNe saghaLAnA rUbarU zAkta bhAvya cheDI daI zaMkaranI pAse ziSyanI jema AcaraNuM karavA lAgyo. . * * * ema kahevAya che ke eka divasa, abhinavagute zaMkarane lakSya karI maMtra prayoga karyo, tenI abhicAra kriyA saMpUrNa thaI tyAre za karane dUrazuM bhagaMdara roga pedA thayo. e bhagaMdaramAMthI anavata prabaLa vege lohI nIrasavAthI lohInA pravAhe zaMkaranA vastra bhIMjAI jatAM hatAM. bura anurakta ziSya toTakAcArya: kAMI paNa kaMTALo na lAvatAM te leAhIvALa parityakta gurUnAM vastra pratyaha prakSAlana karI moTAnathI gurUnI pAragaryo karato hato. pratidina e utkaTavyAdhi vadhato joI ziSe bhaya pAmI gurU zaMkarane kahevA lAgyA "prabho ! Apa A dArUNa vyAdhinI upekSA kaM. je zatarUnuM damana na karAya to te krame krame vadhate jaI harakata karo. A roganA saMbaMdhe Ape evuM ja jANavuM, Apa je A roganI ja8. dIthI ArAmanI vyavasthA nahi karo to jaladIja e bhayaMkara roga ApanA zarIrane kSaya karI deze. Apane ApanA zarIranI kAMIja bhamatA nathI. Apa e vyAdhine kAMI gaNakAratA nathI. to paNa ApanuM AvuM dArUnu dukha joI amane asahya kaleza pedA thAya che. ethI cikitsA zAstramAM nipuNa ane auSadha prayogamAM kAbIla vaidhanI davA karavI joie. >> zaMkara ziSyonI e vAta sAMbhaLI bolyA priya ziSyo ! tame hAla mArI keTalIka vAta sAMbhaLo ! janmAMtarIna pApanA paripAkanuM nAma vyAdhI-bhogabArA e vyAdhino kSaya thAya che. tene bhoga na thAya te pAcho janmAMtare e vyAdha utpanna thAya che. jagatamAM vyAdha be prakAranA che. eka vyAdhi karmakRtta ane bIjI vyAdhi dhAtukRtta, karma kSaya thAya tyAreja karmajanya vyAdhino kSaya thAya che, ane bAkInA bIje dhAkRtavyAdha cikitsAkArA nAza pAme che. je roga mane pedA thayo che te roga kAmanA kSaya upara khuda teija kSaya pAmaze. ethI have tenI cikitsA karavI durasta nathI. gurUnI vAta sAMbhaLI ziSyoe kahyuM " gurU ! Apa * 1 a bhinavagupta nAmanA aneka vidvAno thayA che te vidvAnomAM e abhinavagupta AbhicArika zAkata hato, te jAtine brAhmaNa hato sAra, mehana, ucATana, vazIkara, vagere tAMtrika karmanuM nAmAbhicAra che. : * ::: P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 bhagavachaMkarAcArya carita. bolo cho te yathArtha satya che to paNa ApanI roga mukti sArU yatna kara AvazyakatA bharelo che. jethI ApanuM zarIra nirApada rahe eja amAruM vAMchanIya che. ' * jala jaMtu jema jala vinA potAnuM jIvana dhAraNa karI zakatuM nathI tema ame ApanA vinA amAruM jIvana dhAraNa karI zakIzuM nahi. sAdhu lako pare5kAranA nimite zarIra dhAraNa karI lokono azeSa upakAra kare che. mATe ApanA dehanI rakSA thAze to jagatano azeSa upakAra thAze. mATe kRpA karI Apa ApanA dehanI rakSA sArU yatnazILa bane ke ema kahI gurUnI anumati laI ziSyo vaidyane zodhavA bahAra nIkaLyA. teo vicAravA lAgyA ke dhanArthI kavio ane vigho ghaNuM karI rAjanA AzrayamAM hoya che, eTale koI rAjabhavanamAM jaI sArA vaidhane zodha karavo ucita che. ema vicArI teoe eka rAjadhAnImAM jaMI keTalAka udyonI mulAkAta laI teone abhiprAya jaNAvyo. vaidya teonI sAthe AvI zaMkaranI rogamukita sArU judA judA auSadhopacAra thI IlAja karavA lAgyA. paNa auSadhopacArano eka paNa IlAja phaladAyaka che nahi ghone saghaLe prayAsa vyartha gayo, ane krame krame roga vadhavA lAgyo. vagho, zaMkaranA zarIranI avasthA joI atyaMta zokAtura thayAM. tyAre zaMkare vaidya lokone kahyuM " he cikitsa ! tame sahu pAta potAnA ghera jAo. mArA roganuM upazamana karavA tame AvyA, temAM ghaNA divase nIkaLI gayA. tamArA sagA kuTuMbIo tamArI rAha nei beThA haze. vaLI. have tamAre javAmAM adhika vilaMba thAze te tame je rAjAnA Azrita cho te rAjA tamArA upara kUddha thAze ane tamArI vRtti te baMdha karI deze zAthI ke rAjAonuM zAsana : bIlakula alaMdha- nIya che tamArI jagoe bIjAne nImI te rAjA potAnuM kAma leze ema bhAlama paDe che. je dezamAM vaidya na hoya te dezamAM roganI pIDAnuM prAbakaya hoya che ane te dezamAM rogAkrAMta lokonI saMkhyA paNa adhika hoya che. je sadhaLA rogIo tamArI cikitsAnA AdhIna haze te saghaLA rogIo ApanA vinA atyaMta du:kha bhogavatA haze ane jema bapaiyA me. -dhanI vATa joI rahe che tema te daradIo ApanI vATa joI beThA haze. manuSyone prathama pitA thakI janma thAya che. paNa janamelA mANasanI 'devarakSAno bhAra vaidyanA hAthamAM hoya che vidya loko sAmAnya mANasa nathI . P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ : digvijaya yAtrA. 125 ; paNa manuSya dehadhArI sAkSAta viSNu che. ethI have tame javAmAM vilaMba kare nahi jaladI jAo. vaidya loko zaMkaranA sulalita vacano sAMbhaLI bolavA lAgyA. "prabhu ! Apa je bole che te saMpUrNa satya che paNa A sthaLethI khasI javAnuM amAruM mana thAtuM nathI. zAthI ke subodha A sAmI, svane choDI pRthvI upara javAnuM mana kare ja nahi. " tyAra pachI. zaMkaranA atyaMta AgrahathI vaidha lokone te sthaLethI potAnA nivAsamAM javAnI pharaja paDI. vidha loko zaMkaranI pAsethI gayA. zaMkaranA roganI pIDA vadhatI gaI, zaMkarane zarIra mamatAne prathamathI tyAga hato tethI zaMkara sAthe pIDA sahana karavA lAgyA. eka divasa. be devo zaMkaranI pAse AvI belyA-"tivara ! koI duSTa lo ke tamArA zarIramAM A roganuM utpAdana karyuM che eTale cikitsAdArA IlAja vaDe tenA ArAmanI A bhAvanA nathI e vAta bolI te vaidyo tyAMthI cAlyA gayA.vaidyonI e vAta sAMbhaLI padmapAda agninI jema krodhathI prajvalita thayo.teNe kahyuM amArA gurU duzmana upara dayAvAna che te paNa nIca duzamananI ATalI badhI spardhA che ke teo gurUnA anISTa sArU kAyama prayatna karyA kare che jethI A gurUnA dehamAM roga pedA thayo che. have mAre e nIcAzaya duzamanane yamAlaye mokalavo che. e vAta karI padmapAde zatrunI nipAta sArU maMtrano japa karavAno AraMbha karyo. zaMkare tema karavAmAM vAra vAra niSedha karyo, paNa pApAde tenA upara kAMI thAna ApyuM nahi. te samaye zaMkara, roga yaMtraNAthI adhIra hatA, lAlAja thaI kAMI karI zake tema nahotA. ziSyanA vyavahArathI manamAM vyathA pAmI samaya kahADavA lAgyA. keTalAka divasa maMtra japa kyathI e dArUNa roge abhinava guptanA zarIramAM praveza karyo ane e khala,evA bhayaMkara roganI pIDA sahana na karatAM jaladIthI mRtyu mukhe paDayo. eka divasa, sAyaMkAle zaMkare, brahma putranadanI retALa bhUmi upara besI brahmopAsanA karI. te samayathI tenI te rogamaMtraNA tenA dehathI dUra thaI gaI. tyAra pachI e dezanA aneka lokee zaMkaranuM ziSyatva grahaNa karyuM. keTalAka divasa pachI kAmarUpa dezane parityAga karI zaMkare ' ziSyo sAthe pagapALA mithilAmAM ! AvyA. maithila nAyaka jokoe vividha vihata rAjya purva kAle mithilA nAma kahevAtuM hatuMvartamAna darabhaMgA sItA maDhI, "madhuvanI, mujapharapura, capArana, retIyA vagere cherAjyanI aMdara che, . P.P.AC. Gurtratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ * bhagavachaMkarAcArya cariMta. vidhAne zaMkaranI pUjA karI ane zaMkara tyAMthI aMgadezamAM gayA. e dezamAM zaMkare pitAne ahamata pracArita karyo. tyAMthI te aMgadeza tarapha jAvA lAgyA. te samaye baMgadezamAM baiddha dharmanuM atyaMta prAbalya hatuM dareka gAme ane dareka nagare biddha vihAra ane ddha maTha sthApita hatA. zaMkara, e dezamAM keTalAka divasa rahI atamatanI dhvajA patAkA uDADI bhAgIrathI pravAha pUrita geDa dezamAM AvI pahoMcyA. e pradezamAM dharmagupta nAmane ekabaddha dArzanika raheto hato. tenI pratibhA ane paMDitatA saghaLe prasiddha hatI. e biddha paMDitanI sAthe zaMkarane zAstrIya vivAda thayo. keTalAka divasa tarka vitarka cAlyA pachI dharma gupta parAjaya pAmyo. evI - rIte zaMkara judA judA pradezamAM jaI te saghaLA dezamAM advaitavidyAnuM samu jaqla ajavALuM phelAvI eka divasa ziSyo sAthe bhAgIrathInA taTe beThA hatA, suzItala samIraNa mRdu mRdu pravAhita thaI zaMkaranI sevA karato hate, ziSya leke gurUne prazna karatA hatA zaMkara yukita pUrNa sumadhura vAye e sadhaLA praranI mImAMsA karI teono saMzaya dUra karatA hatA. eTalAmAM eka vRddhayati teonI pAse Avyo tenuM gAtracarma lAla hatuM, tenA keza palita ane zubhravarNana hatA. tene DAbA hAthamAM kamaMDaLahatuM. tenA jamaNe hAthamAM rUdrAkSa bhAlA hatI, tenI mukhazrI ane prasanna dRSTi joI mAluma paDayuM ke te vizva preme jagatane pavitra karato karato Avela che. zaMkare e yatine Avelo joI mAthAnAddhiArA tenA upara atyaMta zraddhA dekhADI. ane vinayathI namra vacane, tenI pAse berI tenuM svAgata puchayuM. te yati jolavA lAge " zaMkara ! tame tatvajJAnI AzAmIonI priyavidhA jANo cho ? jeo, bhakita yukta che, jeo vaiSayika padArtha upara saMpUrNa vIta pRha che. jeoe aMtaridriya vazIbhUta karI che, bAheMdriya upara saMpUrNa jaya karyo che. jeo ekAMta zraddhAzIla ane tatvajJAna sArU sArA abhilASI che evA saghaLA ziSyo tamArI sevAmAM sarvadA niyukata che ? tame kAma, krodha, lobha, moha, matsarya vigere kAyamanA duzmanane nipAta karyo che. zAMti. uparati, titikSA vagere saghaLA ' hAlane bhAjalapura mugera vagere pradeza ra dharma guma eka pradhAna zrAdhdha graMthomAM tene nAmano ullekha jovAmAM Ave che, darazana zAstra saMbaMdhe teNe eka ravataMtra mana pracAra karyo che, TIbeTanI bhASAmAM anuvAda thayelA bodha graMthomAM teno sAmane lekha che, P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ davijaya yAtrA. - 17 sadaguNa tamArAmAM zAbita thaI tamane tamArA AzrayamAM sudaDhamA rAkhe che ? kharA tame yamaniyama, Asana, prANAyAma, pratyAhAra, dhyAna,dhAraNA samAdhi evA aSTAMga yoganI sAdhanA karI zako cho ? tamAruM cita, eka mAtra caitanya ravarUpa parabrahmamAM lIna thayuM che? zaMkare kahyuM " mahArAja ApanI kRpAthI e saghaLAthI huM saMpanna chuM, pachI pAchuM e vRddha gatie zaMkarane kahyuM " vatsa zaMkara ! tamArA vedAMta bhASyano mahimA "sarvatra pracArita hevAthI tamArI sAthe mulAkAta levAnI vAsanAe mAruM hRdaya bharAI gayuM hatuM. te mATe ja Aja tamArI pAse huM Avyo chuM have tame tamArA racelA graMthano keTaloka bhAga mane saMbhaLAvo tema thavAthI huM atyaMta prasanna thaIza. zaMkare yatinA vacana sAMbhaLI mAMDaka upaniSadanA bhASyano keTaloka bhAga catine saMbhaLAvyo. e bhASyamAM sthAne sthAne temanA paramagurU gADapAdanI kArikAo keTalIka dUSita thaI hatI. vRddha yati,zakaranI asAdhAraNa pratibhA, cAritranuM mAdhurya ane brahmaniSTa joI atyaMta harSa pAmyo. ane vidAya thatI vakhate te bolyo ! " vatsa ! vadhAre huM zuM boluM ? tamArI cittavRti sarvadA saccidAnaMda svarUpa parabrahmamAM lIna he ! eTaluM ja. ekAdaza adhyAya. kAzamIra janapadamAM gamana eka divasa zaMkara prAtaHkALe ziSyonI sAthe bhagIrathInA pavitra, jalamAM snAna karI brahmaciMtAmAM nimagna thayA. eTalA samayamAM te sthAne keTalAka tIrtha yAtrIo ekaThA thaI bolavA lAgyA "pRthvInA aMdara ja budIpa - pradhAna che. te jaMbudIpamAM bhArata varSa 2STa che. bhArata varSamAM vaLI kAzmIra pradeza ramya ane utkRSTa che. e pavitra pradezamAM vAkayanI adhiSThAtrI devI zAradA . kAzmIra pradeza vedika kAlathI bhASA zikSAnuM sthAna hAI prasiddha che eciSayamAM rAkhyAyana brAhmaNamAM keTalIka zrutio levAmAM Ave che jema ke sthAti hatI. cI dizAM prAjAnAta vAMgvai pathyA svastiH tasmAducI dizaM prajJAtana. rAyAgudyate udaMce zavayAMti vAcaM zikSituM yevA tata AgalaM titasyavA zuzrute iti smrAha yeSAhi vAcAdiprajJAtA" P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 bhagavaracha karAcArya zrerita - vAsa kare che." e sadhaLAM vacana sAMbhaLI, kAzmIrane jevA sArUM za karanA hadayamAM vAMsanA utpanna thaI. teNe ziSya loko sAthe pagapALA kAzmIra tara4 kuca karI. jatI vakhate mArgamAM judA judA pradeza, asaMkhya parvata mAla, apUvaranA naMdIe temanA jevAmAM AvI. te saghaLAnuM atikramaNuM karI dhaNA divase zaMkara kAzmIra janapadamAM AvI pahoMcyAM. kAzmIramAM, zAradA devInA gRhamAM sarvattapITha virAjamAna che. sarvajJa zivAya koIpaNa bIje e gRhamAM pesI zake tema nahotuM. devInA gRhanI cAre tarapha cAra maMDapa che,prAmya paMDita : pUrvAra ughADI purva dizAnA maMDapamAM avasthAna kare che. pratIo paMDito" pazcimadAra udhADI pazcimanA maThamAM virAje che. 'udIcya paMDito uttara dvAra ughADI uttara dizAnA maMDapamAM vidhamAna che. paNa dAkSiNAtya paMDitomAM evo koI paMDita utpanna thayo nathI je devInuM dakSiNa dhAra ughADI dakSiNa maMDapa upara bese tethI devInuM dakSiNa dizAnuM dvAra rUddha che. zaMkara, e vAta sAMbhaLI atyaMta kutuhalavALA thayA, ane e janarava viphaLa karI devA sArU ziSyo sAthe dakSiNa dvAra pAse AvI ubhA. tyAra pachI ThAra ughADIM. jyAre gharanI aMdara pesavA tiyAra, thayA, tyAre vAdI lokoe saMbhrama sAthe nivAraNa karyuM. teo elavA lAgyA "he yativara ! tame parIkSA ApI devInA gRhamAM peso, jyAM sudhI vicAramAM tamArI sarvajJatA pramANita ane sAbIta nahi thaze tyAM sudhI tame, devInA gRhamAM pesI zakazo nahi." e sAMbhaLI zaMkara, parIkSA ApI pavA taiyAra thayA. te samaye kaNAda matAvalaMbI eka paMDita bolavA lAgyo. amArA matamAM dravya, guNa, karma, sAmAnya vizeSa ane samavAya evA cho padArtha che, e paramANuM kyAre paraspara saMyukta thAya, tyAre temAMthI sUkSma yaNuka pedA thAya che, yaNuka padArthamAM je aNutva che tenI konAthI utpati thAya che te bole ?" , * * zaMkara e praznanA uttaramAM bolyA. " be pamANumAM je divasa saMkhyA che. eja thayuMkAzrita paramANunuM kAraNa e zaMkarane saMkSipta uta-.. 2 sAMbhaLI kaNAda matAvalaMbI bolavAmA virAma pAmyo. tyAra pachI eka taiyAyika garvita bhAve AvI bolavA lAgyo ativara ! kaNAda mata karatAM, gAtamanA. matamAM muktinuM zuM vizeSatva che? jo tame amArA e prazna no uttara ApI zakaze to tamArI sarva zAstramAM abhijJatA pramANita - thAze; " nahimAtra tame tamArA ziSya pAseja sarvajJa kahevAo che - ema huM manamAM laIza." zaMkara aiyAyikanI vAta upara jarI paNa virata P.P. Ac. Gunratrasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAzmIra janapadamA gamana. 129 thayA nahi ane bolavA lAgyA. dravyanI sAthe guNane je saMbaMdha che te saMbaMdhano atyaMta nAza thavAthI AkAzanA jevuM je thaI rahevuM teja ka. riNAdanA matamAM mukti che ane dravyanI sAthe guNa saMbaMdhano atyaMta nAsa hevAthI AkAzanA jevuM je thaI rahevuM, teja thaI rahevuM jJAna ane Ane danI sAthe maLI jAya tyAre gAtamanI karelI yukita hoya che. kaNAdanA. matamAM sAta padArtha ane gAmanA matamAM soLa padArtha kaNAdanA visiSika sUtramAM dravya, guNa, karma, sAmAnya vizeSa ane samavAya evA bhAva padArtha kahelA che. to paNa abhAva nAmane padArtha paNa e darzanakAranA matathI virUddha nathI. ane gAmanA nyAya sUtramAM pramANa, prameya, aMrAya, prajana, draSTAMta, siddhAMta, avayava, tarka, nirNaya. vAda, jalpa, vitaMDA, hetvAbhAsa, chaLa. jAti ane nigrahasthAna evA soLa padArtho kahelA che. e soLa padArthanuM tatva jANuvAthI mokSa prApti thAya che ema gAmanuM mata che. vaizeSika matamAM jema Izvara nimita kAraNa che. tema nyAMya matamAM Izvara jagatanuM nimita kAraNa che"nayAyika, zaMkarano uttara sAMbhaLI abhivAdana karI cAlyo gayo. tyArapachI eka sAMkhya matAvalaMbI vidvAna zaMkaranI pAse AvI belyo " tame sarvajJatAno bahu ahaMkAra rAkhyo che. have huM tamane eka prazna karuM chuM tenA upara dhyAna ApI uttara Apo. mULaprakRti jyAre svAdhIna bhAve vidhamAna rahe tyAre te jagatanuM kAraNa che, athavA koI cetanya padArthathI adhiSTita thaI jagatanuM kAraNa thAya che? mArI A jIjJAsAne uttara na ApI zako tyAMsudhI devInA maMdiramAM tame pesI zakaze nahi, zaMkare kahyuM, " mULaprakRti, satva, raja ane tama evA triguNavALI che. agara jo ke te svataMtra che kharI,tathApi bahu rUpa bhajanA kare che. bahurUpa triguNAtmikA prakRti jagatanuM mULa kAraNa che. e ja kapi. lane mULa siddhAMta che. paNa vedAMtanA matamAM prakRti svAdhIna nathI te to caitanyane adhIna che." zaMkarano javAba sAMbhaLI sAMkhya batAvalaMbI vidvAna , muMgo thaI gayo. tyAra pachI bAddha vidvAno zaMkaranI pAse AvI bolyA, "cativara ! tame amArA praznano uttara ApI devInA maMdiramAM khuzIthI, - jAo. amAro prazna e che ke " be prakAranA je bAhya padArtha che, te-- , onI vacce parasparano taphAvata zuM che ? tame vedAMtika che tamArA matanI sAthe vijJAnavAdInA matanuM pArthakaya zuM che ? " zaMkare kahyuM " badhdho- - nA aMdara jeo satrAMtika matAvalaMbI che, teo kahe che ke " saghaLa, P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 . bhagavarakarAcArya carita. padArtha anumAnadhArA badhagamya hoya che. ane jeo bhAvika che teo kahe che ke "saghaLA padArtha pratyakSa pramANuThArA bodhagamya hoya che. ane sAtAMtrika vibhASika e ubhaya saMpradAyavALA bole che ke "saghaLA padArtha kSaNabhaMgura " kayAreka jJAnane viSayabheda hoya che ane kayAreka paNa ya padArthane viSayabheda hoya che. anumAnagamya ane pratyakSa pramANugamya banemAM vizeSa zuM che te anAyAse jANI zakAya che. vijJAnavAdIo vijJAnanuM . . kSaNikatva ane bahu sarakAra kare che, ane vedata vAdIo eka nityajJAna no svIkAra kare che. baddhamatanI sAthe vedAMta matane eTalo prabheda che. " 0 bAddha lokonA praznano uttara samApta thaI gayo ke turata digaMbara batAva laMbI eka jana AvI bolyo " yati ! tamane loke sarvajJa kahe che eTale be lo, jainamatamAM AstikAya, vagere je saghaLA padArtho che tene artha zo che? zaMkare kahyuM " are digaMbara ! saMbhaLe | jainamatAvalaMbI paMDita nA matamAM javAstika che. pudagalAstikAya, gharmAstikAya, adharmAstikAya . ane AkAzAstikAya evA pAMca zabdadvArA iva vIgere pAMca padArthanuM jJAna che. janamata saMbadhe tamAre have kaMI jajJAsya nathI ! tyAre digaM. bara matAvalaMbI mUMgo thaI rahyo. tyAra pachI jaimini matAvalaMbI eka adhvara mImAMsaka' e sthAne AvI pahoMcyo, ane bolyo, he cativara ! . sAMbhaLavAmAM AvyuM che ke tame devInA maMdiramAM praveza karavA utsuka che ! amArA praznano uttara na dezo tyAM sudhI tame devIne gRhamAM praveza karI zakazo nahi. tame kahe jeminI matamAM zabda zuM che? te dravya che ke guNane aMtargata che? za kare mImAMsakano prazna sAMbhaLI kahyuM "jaimininA saghaLA zabda nitya vyApaka che. kevaLa zravaNedriyadvArA teono anubhava thAya che saghaLA zabdanuM rUpa je prakAranuM che te paNa nitya che ane zabda dravya padArthano aMtargata ane vyApaka che, zAradApIThe vAsa.' . evI rIte zaMkare, saghaLA. vAdIonA praznanA uttara ApyA. jethI = " za . saghaLAe zaMkaranuM sarvApaNuM kabula karyuM, ane teoe judI judI jAtanAM * je vedanA pramANadvArA yajJayAganuM avazya kartavya nirNaya kare che te cA prAMsaka, P.P. Ac. Gunrainasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAzmIra janapadamAM gamana madhura vacanothI zaMkaranuM guNa kIrtana karI zaMkaranI vizeSabhAve pUjA karI. - zaMkare teonI evI rItanI arcanAthI niratizaya AnaMda meLavyo. tyAMnA paMDitoe devInA gRhanuM dvAra ughADuM karI zaMkarane praveza karavAno mArga Apyo. zaMkara, padmapAdano hasta pakaDI devInA bhadrAsana upara caDhavA sArU agrasara thayA. eTalAmAM sahasA devavANI thaI je * zaMkara yathArtha sarva jJa che, nahi to vidhAtAnA avatAra svarUpa maMDana mizra tenI pAse parAjIta kema thAya ? zaMkara., niSpApa che. teNe potAnA jIvanamAM kaI rItanuM pApa- - kArya karyuM nathI. teNe kAmazAstranA anuzIlana kALe, je dehAMtarane Azra ) ya laI kArya karyuM te ja tenI cittazuddhinuM eka jabaruM pramANa che. eTale ja zaMkaranI devI pITha upara caDhavAnI yogyatA che" evI AkAzavANI thaI. " ke turata zaMkara moTA AnaMdathI devInA pITha upara caDhayA. cAre taraphathI AnaMdadhvanI pedA thayo, kAzamIra vAsIoe kharA aMtaHkaraNathI zaMkaranI, arcanA karI. zaMkara anaMta zobhAnA AdhAra bhUsvarga kAzmIra dezamAM , rahI, ziSyaloko sAthe keTaloka kALa ata. matano pracAra karavA vatI thayA. zaMkara zAradA pITha upara caDavAthI kaNAdanAM vAkaya nisteja thaI gayAM. kapilanA vacananA upara koI paNuM karNapAta karavA lAgyuM nahi. gautamanI muti lupta prAya thaI gaI,ane yogazAstranA anugAmI pAtaMjala matavALI AMdhaLA jevA thaI gayA.gurU prabhAkaranA ziSyo krame krame kSINa thavA lAgyA. bhaTTa matanI paddhatI upara koInA AsthA rahI nahi.cAre tarapha zaMkaranA vijaya gAna gavAtA jovAmAM AvyA. e rIte jJAna vijJAna vibhUSita kAzmIra, pradezamAM zaMkarane mata Utama rIte pracArita thaze. zaMkare surezvara vagere keTalAka ziSyone gagiri vIgere AzramanI rakSAno bhAra zeMpI te kSetramAM teone mokalyA. mahArAja sudhanvAne utama rIte prajApAlana karavAnI AjJA ApI vidAya karyA. mahArAja sudhanvA anucara varga sAthe saMkaranA caraNa kamaLe praNipAta karI e sthAnathI potAnI rAjadhAnI avaMtI nagaramAM pAchA AvyA : 1. 1 gurU prabhAkaranA matanI bAbatamAM ApaNe agAuM anekavAra kahI gayA chIe tene mata gurU mata kema kahevANo te saMbaMdhe eka kiMvadatA cAle che. prabhAkara dakSiNu pradezano eka vikhyAta mImAMsaka te bAlyakALamAM zabda zAstranuM adhyayana karo, vyutpana thayuM hatuM. tyArapachI eka-dhAna mImAMsAMka P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 bhagavacchakarAcArya carita. kailAsa parvate mekSa lAbha. * tyArapachI zaMkara, bIjA keTalAka zive sAthe kAzamIra choDI pharatAM pharatAM pAchA badarikAzramamAM AvI poMcyA. purve e kSetramAM je paMDitone temaNe parAjya karyo hato teone temaNe brahmajJAnano upadeza dIdho, badarIvananA puNyatIrthamAM, te samaye pAtaMjala matanA pakSapAtI keTalAeka yogIo rahetA hatA, saMkare, krame krame teone pitAnA matanA anurAgI karyA. ane teonI pAse, pote racelA vedAMta bhASyanI vyAkhyA karI. evI rIte keTalAka samaya e tIrthamAM ativAhita karI, ziSyo sAthe paryaTana karatA suprasiddha pAse teNe mImAMsAka darzana jANavAno AraMbha karyo, eka divasa tene gura ziSyane tatkALa pracalita eka mImAMsaka graMtha bhaNAvato hato. e graMthamAM ga(norAka tatrane mata na evI rItane eka pATha bahera Avyo, adhyApake tene saMgata artha karavA aneka ceSTA karI paNa nirarthaka thayuM, tene artha karavAthI AvuM thAya che je AMhI paNa kahyuM nahi tyAM paNa kahyuM nahi. eTale nirUkatya thayuM. ' evI rItane artha bIlakula asaMgataziSyoe ane adhyApake tenA artha mATe ekaThA maLI aneka vicAra karyA, paNa saMgata artha meLavI zakyA nahi, tyArapachI adhyApaka duHkhata citathI zALAnI bahAra Avyo ane eka nirjana sthAne berI vicAravA lAgyuM, prabhAkara pitAnI prattibhAnA baLe eka saMmata artha karI jANato hato paNa te karavA sAhasI thayo nahi zAthI ke tema karavAthI adhyApaka duHkhita thAro emane jANatA hatA. tyAra pachI teNe e pustakamAM "tunA," "gAnA" , evI rItane padaccheda karI rAkhyo, ethI eka sthAne evI rItane artha che ke, e sthAne tuM zabdadvArA ukata thaye te sthAne apizabdadhArA ukata thAya che. eTale pitarUkatya thAya che. eka tarapha adhyApaka bahu tapAsadhArA * koI paNa mukarara nahi karI zakatAM zALAmAM pAchA AvyA. pustaka bahAra kADhI teNe joyuM to temAM evI rItane padacacheda che. te atyaMta saMtuSTa thayo, ane ' pabRpAcha karavAthI tene mAluma paDayuM. prabhAkareja e moTuM kArya karyuM che.avApake prabhAkarane gurU kahyo. chevaTe adhyayananI samAptie teNe mImAMsA darzana eka svataMtra bhakta bahAra pADaze. te uparathI tene mata gurUmata kahevAya. P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ * kedAratIrthamAM AvyA. e tIrtha himAlayanA nitaMba pradezamAM AveluM che. eTale kAyama tuSArapAtathI e ThekANe duHsaha zItane anubhava thAya che. zaMkaranA ziSya. e ThekANe AvI dArUNa zItathI atyaMta pIDita thayA. ziSya lokonI evI rItanI asahya pIDA joI zaMkaranA hadayamAM karUNAne ukeka thayo. zaMkare uSNa jala mAgI yoganuM avalaMbana karyuM. zaMkaranI mAgaNuM pramANe thayuM. samAdhi bhaMga thayo tyAre jovAmAM AvyuM ke e sthaLe eka uSNa jalavALI nadI vahe che. zaMkare e nadInuM nAma " takhatoyA " rAkhyuM, zive moTA AnaMdathI e parvatanI nadImAM snAna vagerekarI atyaMta - saMtuSTa thayA. pratidina ziSya loko, zaMkaranA mukhapadyamAMthI nIkaLelA navA navA upadeza sAMbhaLI paritRpta thavA lAgyA. zilyo kelAsa parvata upara javA agAuthI utsuka hatA. tyArapachI keTalAka divase, deva pratima keTalA eka siddha purUSo kedAra tIrthe AvyA. teone pahelAthI ja zaMkaranA mAhAbhya ane kIrti kalApanI mAhetI hatI. e siddha purU zaMkarane kailAsa parvate laI javA atyaMta usuka thayA. zaMkara, e sAdhu purUSanAM stutI vAkaya rasAMbhaLI prasanna thaI kailAsa parvatanA unnatazRMga upara teo sAthe gayA. ahIM AvyA pachI zaMkara sabA kAmathI virata thayA. kevaLa pratidina teja pavitra kailAsazRMganA himathI dheLA thaI gayelA. pASANa khaMDa upara besI samAdhi bhagnacite 1 himAlayanA pradezamAM kedAra eka mahA puNya bhUmi che, kAzIkhaMDamAMlakhela che ke je mANasa tyAMnA harapAda hadamAM snAna karI kedArezvaranI pUjA kare che tenA keTi janmAjita pApa nAza pAme che. mahA bhArata matsya purANa, naMdikezvara purANa vageremAM kedAra tIrthanuM mahAtmaya savistara lakheluM che. tIrtha yAtrALuo kedArezavara, tuMganAtha, rUkAlaya, madhyamezvara, ane kalpezvaranAM tyAM darzana kare che. e paMcakedAranA maMdira zivAya ahI bIjAM keTalAMka maMdira che, jemake svargArohiNI, bhUtana, retakuMDa, haMsakuMDa, sidhusAgara, triveNI tIrtha, mahA patha ane zivakuMDa, e zivakuMDa maMdAkinI nAmanI nadI tIre Avela che. pUrve mumukSuloko mahApatha nAmanA sthAne rahelA bhairavajaya nAmanA uMcAgirinI Toca uparathI paDatuM mukI deha tyAga karatA hatA. naMdikezvara purANamAM lakhe che. ke je mANasa e Toca uparathI paDatuM mukI dehatyAga kare, tene mahAdeva takSaNa mokSa Ape che. hAla briTIza zAsanamAM evI rIte dehatyAga karavAnI rIta baMdha thaI gaI che. P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134. bhagavacchaMkarAcArya carita. brahmAnaMdane Upabhega karatA hatA. evI rIte paramajJAnI tivara zaMkaranA jIvananA batrIsa varSa cAlyA gayA. eka divasa zaMkare nirvikalpa samAdhine Azraya karI AmalyadhAmane parityAga karyo. parabrahma thakI vikIraNa thayela te ja parama jyoti jagatane Alokita karI pAchuM parabrahmamAM lIna thaI gayuM, bhagavAna zaMkarAcArya veda vyAsanA varadAnathI batrIsa varSanuM paramAyuSa jogavI kedAranAtha parvatanI pAse aprakaTa thaI gayA. e thoDA kALamAM bhagavAna zaMkarAcArya sarvazAstramAM supaMDita thaI baddhamata vigerenuM khaMDana karI Arya dharmane uddhAra karI advaitavAdanI rathApanA karI, batrIsa varSanI TuMka mudatanI ummaramAM bhagavAna zaMkarAcArya, brahmasUtra bhASya, dazepaniSada bhASya, tAsvataropanISadabhAgya, bhArataika paMcaratnabhASya, AnaMda laharI mohamugara; sAdhanapaMcaka, yatipaMcaka. Atmabodha, aparAdha bhaMjana, vedasAra zivastava, geviMdAkaka camakaSaya padI, viveka cUDAmaNi, aparokSAnubhUti svAtma nirUpaNa, vAkyavRtti vagere keTalAka graMtho racI jagatamAM akSaya kIti rAkhI Arya gharmano pracAra karyo che, bhagavAna zaMkarAcAryanuM dIrdha ivena thayuM hatuM te . te pote kevAM asAdhAraNaane alaikika kArya karatA te kAMI kahI zakAtuM nathI.. 1 e pravAda pracalita che ke zaMkarAcArya digavijayanA samaye eka moTuM loha kahAha sAthe rAkhyuM hatuM, bAdhdha lokonI sAthe zAstra vicAramAM jyAre bhagavAna pravRtta thayA tyAre e kaDhAha telathI bharI tene agnithI khuba tapta karI vivAdamAM je hAre te e tRpta telamAM paDe ema pratijJA karI vivAda karatA hatA. eka divasa zaMkara mahAcIna (TIbeTa ) pradezamAM jaI tyAMnA, tAMtrika saMpradAya virUdhdha zAcarcAmAM utaryA. tyAre temanA priyaziSya AnaMdagiri vageree kahyuM " prabhu vivAda karavAnuM prayojana nathI, AthI have dUra dezamAM ApaNe javuM nahi, jagatanI hada nathI, koI koI ThekANe pratibhAzALI paMDita maLI jAyajethI vAdamAM parAjayapaNa thAya. AnaMdagiAranI. prArthanA uparathI zaMkare e kaDhAha jamaNunA sImArUpa karI TIbeTamAM rAkhyuM.. TIbeTamAM hAlamAM paNa e sthAnanuM nAma zaMkara kaDhAha che. 2 gItA sahastranA maiva stotragajamanu smRmiH gajeMdra mokSaNaM caiva paMcaratnA timArate. P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAzmIra janapadamAM gamana. 135 upara lakhelA bhagavAne racelA graMthomAM Atmabodha nAmanA nAne graMtha bhArata varSa mAMhelA amUlya graMthomAM alokika graMtha che mahAtmAonA jIvana carita sAthe mahAtmAonAM vacanAmRtano gADha saMbaMdha che, tethI bhagavAna zaMkarAcAryanAM Alaukika vacanA mRtanuM pAna pAThaka vargane avazya thAvuM joIe jenA mATe e apUrva nAnA graMthanuM aMgrejI ane gujarAtI bhASAMtara bhagavAnanA jIvana caritanA lekha sAthe saMniveNita karela che. jene pATha ane manana karavAthI aMgrejI bhASAnA pAThakane tathA gujarAtI bhASAnA paThakane bhagavAna zaMkarAcAryanAM mahA vAkayanI vAkedgArI kaLaze. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ mkkkkkkkpeengktikpeekkk keekkkkkk m bhagavacchaMkarAcArya carit . Sarok SEX samApta. hmYY :-zgF#####$#{?s yyyygWzgfyz P.P.AC. GunratnasuriM.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmabodhaH tapobhaH kSINapApAnAM zAMtAnAM vitarAgiNAm / mumukSuNAmapekSA'ya mAtmavogho vidhIyate / / ..this Atma Bodha is composed for those who have already effaced their sins by penitence, have attained tranquility, have conquered passion and who are aspiring to final emancipation. nitya naimittika 3 prAyazcita , upAsanA vigere karmarUpa tapasyAvaDe jemanAM rAgadveSAdi, aMtaHkaraNanA malarUpa pApa nAza pAmyAM che. eja sababathI jeo zAMta ane rAga rahita che evA mumukSu ( mekSane IcchanAra ) janonA sArU A Atma baMdha prakaraNa racAya che. - zaMkA-yajJa, dAna, tapa vigere aneka mokSanAM sAdhana che tethI mumukSujano teono tyAga karI mokSanA athe. Atmabodha ( AtmajJAna ) nI zA sArU IrachA rAkhe ! . bodho'nyasAdhanabhyo hi sAkSAnmokSakasAdhanam / pAkasyavanhivajjJAnaM vinA mokSo na siddhyati // Of all ineaps knowledge alone is able to effect emancipation as without fire there can be no cooking so without knowledge there can be no final deliverance 1 je karmo na karavAthI pratyavAya lAge tevA karmo jevAMke saMdhyAvaMdanAdi 2 putrajanma vigerene laI tenA nimitte AcaravA lAyaka jAte yAdi karma 3 mAtra pApa nivRtinAM sAdhanabhUtacAMdrAyaNAdi karmo 4 - guNa brahmanuM dhyAna . P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 bhagavacchakarAcArya carita. uttara-karma vigere bIjA sAdhane aMtaHkaraNanA mala vikSepa Adi doSonI nivRttidvArA mekSanAM sAdhana che. sAkSAt mokSanuM sAdhano aparokSajJAna che. karma nathI, rasa, iMdhana vigere sAmAna chatAM eka agnivinA jema rasoI taiyAra thatI nathI. tema jJAna vinA mikSa maLato nathI. zaMkA-janaka vigere mahApurUSe kavaDeja mokSa rUpa phalane pAmyA che mATe mukitanuM sAdhana kama che, jJAnane mukitanuM sAdhana kema kahe che! . avirodhitayA karma nAvidyA vinivartayet / vidyA'vidyAM nihatyeva tejastimirasaMghavat // Action bas no power of repelling ignorance but as darkness disperses before light so ignorance before knowledge. utara-je padArtha jene virodhI hoya che te padArtha tene nAza kare che jema teja aMdhArAnuM virodhI hoI aMdhArAne nAza kare che. te ja pramANe kamane ane vidyAne paraspara virodha nathI. kAraNake te bane jaDa mATe karma avidyAnI nivRtti karavA samartha nathI. paNa teja ane gADha aMdhArAnI peThe vidyAno ane avidyAne paraspara virodha che mATe vidyA eTale jJAna, avidyA eTale ajJAnane nAza kare che. ' - zaMkA--pratyeka dehamAM rahele AtmA paricchinna hovAthI te dehanI sage janma maraNa pAme che, devadatta maraNa pAmya, devadatta pedA thaye evuM lokamAM paNa kahevuM thAya che mATe vinAzavALA AtmAnI avinAzavALA brahmanI sAthe ekatAne saMbhava kema hoya? ane te na saMbhave tyAre jIva ane brahmanI ekatArUpa jJAnavaDe mokSaphala kema maLe ? IIII P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmabedhaDa 139 paricchinna ivAjJAnAttannAze satikevalaH / .. svayaM prakAzate hyAtmA meghApAyeM'zumAniva // The Soul spirit is smothered as it were by ignorance but as soon as ignorance disappears the spirit shines forth like the sun when released from clouds. uttara-AtmA te saghaLA ThekANe paripUrNa tathA advitIya che. paraMtu ajJAnavaDe kapAyelA deva manuSyo vigerenA judAjudA adhyAyathI te parichinna jevo lAge che mATe jema vAdaLAM vi kharAI javAthI sUrya spaSTa prakAze che tema ajJAnane nAza thavAthI tenuM kArya dehAdhyAsa paNa nivRtta thavAthI sajAtIya vigere traNa prakAranA bheda vinAne AtmA zuddha svarUpamAM prakAze che. zakA-ajJAnane nAza thavAthI kevaLa svayaMprakAza AtmA ja prakAzita thAya che ema tamAruM kahevuM saMbhavatuM nathI, zAthI ke eka ajJAnane nAza karanArUM vRttijJAna tathA eka AtmA ema be vastu hovAthI daitanI AvRtti thAya che... . ajJAnakalupaM jIvaM jJAnAbhyAsAdvinirmalam / kRtvA jJAnaM svayaM nazyejjalaM katakareNuvat / / .. utara--jema DoLA pANImAM nAMkhela nimaLI phalane bArIka bhuko, pANIne mela kApI pite paNa nIce besI jAya che tema mahAvAkayathI pedA thayela vRttirUpa jJAna tenA abhyAsanI paripAkAvasthAe huM katA chuM huM bhekatA chuM evI rItanAM jIvanA melane nAza karI pite (vRtti jJAna) paNa nAza pAme che. mATe vRttijJAna vaDe daitanA vAMdhArUpa doSa prApta thatuM nathI. * brAMtasAna x sajAtIyabheda jemake eka vRkSano bIjA vRkSathI bheda vijAtIyabheda jemake vRkSano pAvANu vagerethI bheda svagata bhedajemake vRkSane tenA patra puSpa phala vagerethI bheda ra ra ra. * P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 bhagavachaMkarAcArya carita. After the soul afflicted by ignorance, has been purified by knowledge which then disappears as the seed of berry of the Kataka after it has purified water. zaMkA--A pratyakSa dekhAtA saMsArane tame asatya kahe che te pratyakSa pramANathI virUddha che. . saMsAraH svamatulayohi rAgadvaSAdisaMkulaH . * svakAle satyavadbhAti prabodhe'satyavadbhavat : . Like an image in a dream the world is troubled by love, hatred and other passions, so long as the dream lasts the image appears to be real, but an awaking it vanishes uttara--jema svapna mithyA chatAM paNa nidrAnA samayamAM satya jevuM bhAse che. paraMtu jAgRta dazAmAM te tenI meLeja khoTuM thaI jAya che tema A rAga dveSAdi doSe vaDe bharele saMsAra mithyA che tathApi ajJAna avasthAmAM te sAcA sarakhe bhAse che . ( jagatanuM mithyApaNuM bIjA dAMtavaDe daDha kare che. ) ___ tAvatsasaM jagadbhAti zuktikArajataM yathA yAvana jAyate brahma sodhiSThAnamadvayam ... The world appears to the real as an ayster shell appears to be silver, only so long as Brabma ( Pure) remains unknown the Brahma that is above all and indivisible. - tyAM sudhI chIpanuM yathArtha bhAna thayuM nathI. tyAM sudhI te rUpuMja bhAse che tema nAma rUpAtmaka saghaLA prapaMcanA adhiSThAnabhUta advitIya zuddha brahmane jyAM sudhI sAkSAtkAra thaye nathI. tyAM sudhI A pat satya hoya tevuM bhAse che. P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmA . 141 mATe A saghaLuM jagat mAyAvaDe brahmamAM ka9pAela che e bAbatane daSTAMta ApI daDha kare che. saccidAtmanyanusyUte nitye viSNau prakalpitAH vyaktayo vividhAH sarvA hATake kaTakAdivat That being, true, and intelligent, comprehends within itself every varicty of beings, penetrating and perpie. ating all as a thread which strings to gether the various beads. : jema suvarNanI aMdara kaMTaka kuMDaLa vigere judI judI jAtanA ghATa kapAyela che. kaTaka kuMDaLa vigere kahevA mAtra che. vastutAe suvarNa che. tema satya jJAna, AnaMda svarUpa, mALAnA maNakAmAM sUtranI peThe sarvatra anusUta bhUta bhaviSyat ane vartamAnakALamAM bAdharahita (nAza rahita) tathA vyApaka chAnA aMdara deva, manuSya, pazu, kITa vigere judI judI vyakitao mAyA vaDe kapAcelI che tAtparya eTaluM che ke kalpita sadhaLI vastu pitAnA adhiSThAnathI bhinna nathI kevaLa zuddha brahma svarUpaja che - ( kahelA ane majabuta kare che. ) yathAkAzo hRSIkezo nAnopAdhi gato vibhuH / tadbhadAdbhinavabhAti tannAze sati kevalaH // The Verse is to the effect, that, in consequence of possessing diverse attributes, the supreme existence appears inanifold but that when the attributes are annihilated unity is restored. jema AkAza eka che te paNa ghaTa maTha vigere upAdhinA e te ghaTAkAza maThAkAza vigere bhinnabhinna svarUpe bhAse che tathA ghaTa maTha vigere upAdhinA nAze kevaLa zuddha mahAkAzaja bhAse che eja pramANe mana sahita agIyAra ikriyenuM pravartaka P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 bhagavacchakarAcArya carita. vyApaka zuddha brahma aMtaHkaraNamAM pratibiMba bhAvane pAmI judA judA jIvarUpe pratIta thAya che. AtmAnA sAkSAtkAravaDe upAdhino nAza thavAthI asaMga zuddha brahmacatanyaja bhAse che. zaMkA-huM brAhmaNa chuM, huM brahmacArI chuM, huM sanyAsI chuM evA prakAre varNa AzramAdi yukata aneka dharmavALA AtmAnI pratIti thAya che mATe tame AtmAne saMgarahita kema kahe che? nAnopAdhivazAdeva jAtinAmAzramAdayaH / AtmanyAropitAstAye rasavarNAdibhedavat // In consequence of those diverse attributes a variety of names and conditions are supposed proper to the spirit, just as a variety of tastes and colours are attribute to the water. uttara-jema pANI, svabhAve zukala tathA madhuraja che. paraMtu temAM mIThuM, lIMbaDAne rasa tathA rAto, pILo, kALo vigere raMga paDavAthI te khArUM kaDavuM rAtuM pILuM kALuM vigere vividharUpe bhAse che vastutAe te zukala ane madhura che temaja AtmA paNa arasaMgaja che. paraMtu pUrvokata aneka upAdhinA yoge tenAmAM brAhmaNa vigere jAti, devadatta vigere nAma, brahmacarya vigere Azrama kevaLa bhrAMti jJAnavaDe AropAyela che. vAstavika rIte tenI mATe te mAMheluM kAMIpaNa nathI. - have avidyAe kapelI skUla sUkSma ane kAraNa evI traNa upAdhi pikI dhUla upAdhinuM vivecana kare che. paMcIkRtamahAbhUtamaMbhavaM karmasaMcitam / zarIraM sukhaduHkhAnAM bhogAyatanamucyate // : The borly, formed by the union of five elements produced as an effect of karina is considered to be the seat of perceptio ns of pleasure and pain. P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ Atmabodha. - - 143 paMcakRta, pRthvI vigere paMca mahAbhUtavaDe utpanna thayela, prArabdha karmathI raceluM tathA AtmAne sukhaduHkha bhegavavAnuM sthAna A pUla zarIra AtmAnI prathama upAdhi che. | ( sUkSma zarIranI upAdhi kahe che. ) paMcaprANamanobuddhidarzadriyasamanvitam / apaMcIkRtabhUtotthaM sUkSmAMga bhogasAdhanam // The subtle body which is not formed by the five ( gross ) elements, but by the union of the five breaths ( Pranas ) with manas inteligence and the ten organs is the instrument of sense preception. - prANa, apAna, samAna, udAna, ane vyAna e pAMca mANa, mana eTale aMtaHkaraNanI ekatA vikala5vAnI vRtti, buddhi eTale nizcayavALI vRtti, zretra, vacA, netra, jIdyA, ane nAsikA e pAMca jJAneMdriya, tathA vANI, hAtha, paga, gudA, ane upastha e kame driye maLI daza Idriye, evI rItanA sattara tattvayukata apaMcIkRta mahAbhUtathI racAyela sukha duHkha bheganA sAdhanabhUta sUkSma zarIra (liMga zarIra) AtmAnI bIjI upAdhi che. ( trIjuM kAraNa zarIrarUpa upAdhi kahe che. ) anAdyavidyAnirvAcyA kAraNopAghi rucyate / upAdhitritayAdanyamAtmAnamavadhArayet // Ignorance (anadyavidya) which has no beginn.ing and which cannot be defined, is the causal 1 paMcIkaraNano prakAra dareka bhUtanA sarakhA. sarakhA be be bhAga karavA. pachI temAMnA dareka bhUtana ardho bhAga laI tenA sarakhA cAra cAra bhAga karI pitAnAvinA bIjA cAra bhUtone ekaeka sAthe vaheMcI ApavAthI dareka bhUtomAM potAno ardho bhAga tathA bIjA cAra bhUtonA cAra caturthAzo maLI bIjo ardho bhAga prApta thavAthI taiyAra thayeluM eka bhUta paMcIkRta mahAbhUta kahevAya che e pAMca mahAbhate A pUla zarIranuM upAdAna kAraNa che. P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 bhagavacchakarAcArya carita. attribute, but this differs essentially from that triplicity of attributes which is recognised as the spirit. anAdi anirvacanIya, eTale satya athavA asatya nahi kahI zakAtI,samaSTi vyaSTi razUla sUkSma zarIranA kAraNarUpa avidyA te AtmAnI trIjI upAdhi che. e traNe upAdhithI judo. temane sAkSI huM asaMga phUTaratha, sat cit AnaMda brahma svarUpa chuM e pramANe AtmAne nizcaya kare eja A rathAne traNa upAdhinA nirUpaNa karavAnuM prajana che; anya prajana nathI. zaMkA-upara kahela traNa upAdhithI bhinna AtmA, sat cit AnaMdarUpa che evuM tamAruM kahevuM saMbhava5ra nathI. zAthI ke A tmA annamayAdi koSarUpa che evuM ati uparathI samajAya che. zruti savA purapIDanaramathaka te A purUSa annarasamaya che. mATe annamayAdithI judo AtmA nathI. keSaja AtmA che. paMcakozAdiyogena tattapaya iva sthitaH / zuddhAtmA nIlavastrAdiyogena sphaTiko yathA // : With the five Kosbas or sheaks, the pure spirit [ shudhatina ] appears to possess, the nature of one kosha or the other just as a crystal which is colourless by nature reflects the colours of objects that are brought before it . uttara-jema sphaTika maNi zuddha svaccha varNane chatAM paNa kALA vA pILA vastranI pAse mukavAthI kALe ke pILo lAge che tema annamayAdi kaSanA gavaDe athAt te te koSanI sAthe AtmAnI ekarUpatAnI brAMtivaDe pratIta thavAthI tene keSarUpe sthi ta thavA sarakho jaNya che. P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ - -: Atmabodha. 145" (ajJAna dazAmAM cheSarUpe pratIta thAtA AtmAne, gurUnI prasannatAthI sUkSamabhAvane pAmelI buddhivaDe viveka karavAthI te - keSarUpe na pratIta thAtAM zaddha svarUpa rUpe pratyakSa : thAya che e bAbata daSTAMta sAthe kahe che) .. * vapustupAdibhiH kozairyuktaM yuktyAvaghAtataH / / AtmAnaMmataraM zuddhaM vivicyAttaMDulaM yathA // By the flagellation of speculation must pure spi. rit be disengaged from the sheaths within which it is enveloped, as a grain of rice is relieved of its husks cekhA svarUpe dheALA tathA zuddha che topaNuM UMtarAMvaDe DhaMkAyelA hevAthI photarAM rUpeja bhAse che paraMtu temane jemAM khAMDane photarAMthI judA pADe che temaja paMca koSanI mAMhe rahela zuddha AtmAne yukitarUpa vicAravaDe te te koSathI viveka kara. e vicAranuM svarUpa svapna avasthAmAM skUla dehanuM. bhAna nathI. - ane AtmAnubhAna che. suSuptimAM dhUla tathA sUkSama bane zarI2nuM bhAna nathI ane sukha ravarUpa AtmAnuM bhAna che. je suSuptimAM sukhanuM bhAna na hoya to huM sukhe suta" evI jAgatAM smRti na thavI joIe. mATe suSuptimAM sukhanuM bhAna che.e kALe viSayajanya sukha nathI paNa kevaLa AtmasvarUpaja sukharUpe pratIta thAya che tathA nirvikalpa samAdhimAM ajJAnanA AvaNurahita AtmA bhAse che ane ajJAna eTale kAraNa zarIra bhAsatuM nathI. evI rIte . - traNa zarIra eka avasthAne che bIjI avasthAmAM bhAsatAM nathI . ane AtmA to sarva avasthAmAM bhAse che mATe AtmAne traNa : zarIrathI ane traNa avasthAthI bhinna jANa. sthUla zarIra anna- - - maya keSa che. kAraNa zarIra AnaMdamaya koSa che tathA sUkSma zarIramAM prANamaya, manomaya tathA vijJAnamaya koSane samAveza thAya che. mATe traNa zarIrathI AtmAne viveka karavAthI pAMce keSane viveka sahelAIthI thaI jAya che 14 P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavacchakarAcArya carita. zaMkA-AtmA, brahmarUpa hovAthI sarvatra vyApaka che mATe tenI sarva sthaLe pratIti kema thAtI nathI. sadA sarvagatopyAtmA na srvtraavbhaaste| .. yuddhAvevAvabhAsata svaccheSu pratibiMvavat // The spirit ( atma) although it penetrates all the ings is not everywhere manifest. It manifests itself in Buddbi (intelligence) like an image reflected by a polished surface. uttara-jema ghaDe, bhIMta, kAca e badhAM mATInAM ja kArya che tathApi ghaDAmAM athavA bhIMtamAM pratibiMbarUpe sUrya prakAza nathI. zAthI ke teo malina hevAthI pratibiMba grahaNa karavA samartha nathI. mAtra kAca vigere padArtha svaccha hevAthI, temAM tenuM pratibiMba paDe che, temaja AtmA jeke sarva vyApaka che tepaNa rAgAdi elarahita zuddha buddhimAMja prakAze che, malina upAdhimAM tene prakAza thAtuM nathI. ( AtmA. deha ikiyAdi saMdhAtamAM rahyA chatAM paNa tethI juda che e vAta daSTAMta ApI daDha kare che.) 'deheMdriyamanobuddhiprakRtibhyo vilakSaNam / tattisAkSiNaM vidyAdAtmAnaM rAjavatsadA // The spirit must be distinguished from budy, from organs of sense, from manas, from intelligence (Buddhi.). It must bo recognized as incessantly superintending their operation as a King (wutching the actions of lis ministers.) jema rAjA pitAnI sabhAmAM beThelA purUSane sAkSI tathA preraka hoI tenAthI judo che tema AtmA paNa zarIra, iMdriya, mana, buddhi ane prakRtithI vilakSaNa che. eTale zarIra vigere jaDa dazya tathA pariNAma che, ane AtmA cetana, dANA, tathA P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ - Atmabodha. 147 apariNAmI che ane dehanI bAlyAdi avasthAne ane mana vigere vRttione sAkSI che ema nizcaya kare. ' ' zaMkA-AtmAnuM kevaLa sAkSIpaNuM tame kahe che, te saMbhavatuM nathI, kAraNa ke dehAdi saMghAtamAM rahI jevuM sAMbhaLavuM ityAdi saghaLe vyavahAra karatAM pratIta thAya che. vyApRtavidriyeSvAtmA vyApArIvAvivekinAm / dRzyate'bhrebu dhAvatsu dhAvanniva yathA zazI // Whilst the organg of sense are in action it appears to the ignorant that it is the spirit which acts as when clouds pass across the moon, the moon it. self appears to move. vAyunA vegavaDe AkAzamAM vAdaLAMne doDatAM joI cUkha mANasa mAne che ke caMdramA doDe che tevI ja rIte gurUzAstranA upadeza vinAnA avivekI purUSa netra Adi idri para potAnA vyavahArane AtmAnA aMdara mAne che athAta jevuM sAMbhaLavuM Adi saghaLA vyavahAra AtmA ja karato hoya ema teo mAne che. . zaMkA-dehaIdriya vigerene tame vyApAravALAM kahe che tyAre teo paNa citanya hovAM joIe. ane je tene caitanya mAne te teone paNa avazya AtmA mAnavA ghaTe che kAraNa ke citanya eja AtmA che. AtmacaitanyamAzritya deheMdriyamanodhiyaH / . svazIyAnu vate sUrNa thayA bAda The body, the organs of sense, manas and buddhi acoomplish their respective funotiou under the or. ders of the Atma ag men perform their actions in the light of the sun uttara-jema saghaLA mANase sUryanA prakAzanA Azraye pita. potAnA vyavahAra kare che temaja cetanya svarUpa AtmAnA P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 bhagavarachakarAcArya carita. Azrayeja deha, iMdriya, mana ane buddhi, potapotAnAM kArya kare che pite svataMtrapaNue karI zakatAM nathI, mATe teo AtmA nathI.. zaMkA-AtmA tanyarUpa bhale ho.paraMtu huM janma chuM huM maruM. chuM, huM bALaka chuMhuM juvAna chuM, huM vRddha chuM,huM koNa chuM, huM bahere chuM evA vyavahAre AtmAnA aMdara pratIta thavAthI te janma vigere vikAravALe have ghaTe che. te avikArI saMbhava nathI. deheMdriyaguNAnkarmANyamale saccidAtmani / ..... .. adhyasyaMtyavivekena gagane nIlimAdivat // !! It is from want of discernment that various attributes of acts of the body and the orgaus af sense ate assigned to the pure living intelligent spirit as blue colour and other properties are attributed to the firmament. uttara-jema mUDha mANasa, AkAzanA aMdara kALA pILA raMgane Aropa kare che tema avivekI mA Nasa, bALa yuvA AdI dehanA dharmane, aMdha badhira AdI indriyanA dharmane tathA balavuM cAlavuM vigere iMdrinA karmane, ajJAnarUpa selarahita sat cita AnaMda rU5 AtmAnI aMdara kevaLa pitAnA ajJAnavaDe miththA Ape che vAstavika rIte AtmAmAM dehaIdriya vigerenA e ke dharma nathI. zaMkA-AtmAnI aMdara deha iMdriyAdinA dhame kadI nahi paNa huM kata chuM, bheMkatA chuM, sukhI chuM duHkhI chuM evuM te AtmAnA aMdara jaNAya che mATe AtmA kata joktA have joIe ane vaizeSika matanA anuyAyIo AtmAne kartA bhoktA mAne che. / ajJAnAnmAnamopAdheH kartRtvAdIni caatmaan| .. .. ... kalpyate'trugate caMdre calanAdiyathAMbhasA // : Action and other qualities which belong to inanas are -attributed to the spirit through ignorance as one P.P. Ac Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ -AtmakhAya. 149 attributes the agitation of waves in water to the moon whose moying reflection they give. uttara-jema mUTha purUSa pANInA hAlavArUpa dharmane pANImAM paDelA caMdranA paDachAyAne viSe kaphape che temaja ajJAnI purUSa pitAnA ajJAnanA lIdhe katapaNuM, katApaNuM, sukha duHkha vigere manarUpa upAdhinA dhamene AtmAnI aMdara Ape che. " ' ( have rAga IcchA vigere aMtaHkaraNanA dhame kevaLa ajJAna kapitaja che e vAta anvaya vyatireka yukitathI rahe che.) rAMgecchAsukhaduHkhAdi buddhau satyAM pravartate / . suSuptau nAsti tannAze tasmAd buddhestu nAtmanaH // Passion, desire,pleasure& pain dwell in buddbi, wherever Buddhi exists; when in a state of deep slumber Buddhi ceases to exist, they like wise are no more. jAgrata avasthAmAM tathA svama avasthAmAM buddhi che te rAga ( viSamAM atyaMta prIti ) IcchA [ teomAM sAmAnya prIti) sukha, duHkha vigere dhame vate che ane suSupti avasthAmAM buddhine ajJAnamAM laya thaI javAthI rAga vigere dharma pratIta thAtA nathI, mATe rAga vigere dhame buddhinA che AtmAnA nathI je AtmAnA hoya te traNa avasthAmAM mAluma paDavA joIe zAthI ke e traNe avavathAmAM AtmA to che ja. zaMkA- jyAre rAgAdi AtmAno svabhAva nathI tyAre tene ravabhAva athAt svarUpa kevuM che prakAzo'rkasyatoyasya zaityamagneryathoSNatA / svabhAvaH saccidAnaMdanityaMnirmalatAtmanaH // * jenA hovAthI jevuM hovuM te avaya. jevA nahovAthI jenuM navuM te vyatireka. A ThekANe buddhinA hovAthI rAgAdinuM hovuM ane buddhine na hevAthI rAgAdinuM na levuM. P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 bhagavachaMkarAcArya carita. As light is the peculiar property of the sun, coolness of water, heat of fire, so according to its nature the spirit is essentially life, intelligerce, beatitude eternity and purity. uttara-jema prakAza e sUryane svabhAva che, zItaLapaNuM e pANane svabhAva che uparAtAe agnine svabhAva che, tema sata cit AnaMda nitya zuddhapaNuM e AtmAne svabhAva che. zaMkA--huM jANuM chuM, huM sukhI chuM e pramANe anubhava thAya che. mATe AtmajJAna tathA sukhane Azraya hoya ema jaNAya che. tyAre te nirvikAra kema kahevAya. AtmanaH saccidaMzasya buddheniriti dvayam / saMyojya cAvivekena jAnAmIti pravartate // The living and intelligent character of spirit (atma ) and the activity of intelligence (Buddhi ] are distinct, when they are identified by ignoranco one says " I know". uttara-jema agnimAM tapAvele leDhAne goLa ane agni bane eka rUpa heI rahela che temaja AtmAne sat aMza ane cit aMza ane buddhivRti e saghaLAM paraspara ekarUpa thaI rahela hoya che tethI temane yathArtha viveka na thavAthI "huM jANuM chuM vigere aMhakAravALI buddhi pedA thAya che. ( upara kahelo artha spaSTa karI kahe che ) Atmano vikriyA nAsti buddhodho na jaatviti| jIvaH sarvamalaM jJAtvA kartA draSTeti muhyati // The spirit cannot change, buddhi ( intelligence ) has no bodh ( Knowledge the soul (Jiva ) knowing things in excess is subjeot to illusion and says " I act Y " I see" P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ - Atmabodha. 151 AtmAnI mAMhe kaI paNa vikAra nathI sAthI ke ati smRti vigere tene nirguNa gaNe che niSkiya, zAMta, nirvikAra,nilepa gaNe che ane buddhinA mATe jJAna keI paNa kALe nathI zAthI ke te mAyAnuM kArya hAI jaDa che te paNa aMtaHkaraNa upAdhivALA cha ajJAna vaDe upAdhinA dhame pitAmAM AropI aMgIkAra karI bhrAMtivaDe huM karuM chuM huM jouchuM ema jANuM meha pAme che.' tAtparya-je katapaNuM vigere buddhinA dhame bhrAMtivaDe AtmAmAM pratIta thAya che te AtmAnA dhame nathI zAthI ke AtmA nirvikAra che, dehAdinA dhame pitAnA aMdara mAnI, AtmA janama maraNa vigere bhayane pAme che. paraMtu te dehAdikanA dhame pitAnA svarUpanA viSe kevaLa svarUpanA ajJAnavaDeja AropelA che, e vAta spaSTa kahe che. rajjurmapavadAtmAnaM jIvaM jJAtvA bhayaM vahat / nAhaM jIvaH parAtmati jJAnaMcennirbhayo bhavet // If the spirit falls into the crror of supposing the Individual soul, Jiva, to be identified with self as one might suppose a l'ope to be a snake it becoines frightened but as soon as it perceives 6 I am not Ji- : va but the Supreme spirit ( Parmatma ) " it is released from all fears. jema aMdhArAmAM paDelI doraDI traNa kALamAM paNa sarpa nathI. te paNa tene brAMtithI sarpa jANI jIva bhaya pAme che. temaja vayaMprakAza a mA brAMtivaDe pitAmAM jIvapaNuM ApI huM jIva chuM, huM kata chuM. huM bhakatA chuM huM sukhI chuM, huM duHkhI chuM, evA abhimAnavaDe janma maraNAdika bhaya pAme che paraMtu jyAre mAhAvAkayanA vicAravaDe hu jIva nathI. huM te advitIya sat cit AnaMda brahma chuM ema jANe che, tyAre janmamaraNAdi saghaLA bhaya vinAne thAya che.. : P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15ra. bhagavacchakarAcArya carita. AtmAvabhAsayatyeko buddhyAdInIMdriyANi ca / dIpo ghaTAdivatsvAtmA jaDaistai vabhAsyate // Spirits mako Buddhi and the organs of sense manifest, as a lamp illuminates a vase and other obj. ects, but the spirit which is svatma is not enlightened by inert matter.. jema dave ghaDA vigere padArthone prakAza kare che, paNa ghaDA vigere malina padAthe dIvAne prakAza karI zaktA nathI. tema AtmA eka che ane te mana buddhi vigerene prakAzita kare che. paraMtu mana buddhi vigere jaDa che tethI teo AtmAne prakAza karI zakatAM nathI. zaMkA-jyAre AtmA buddhi vigerethI jANI zakAtuM nathI. tyAre tene jANavA sArU anya jJAnInI jarUra che kharI! svabodhe nAnyabodhecchA bodhruuptyaatmnH| nadIpasyAnyadIpecchA yathA svAtmA prakAzate // . . Tbe spirit whose special property is knowledge does not require knowledge about itself from any other Surce as a lamp shining with its own light does not require another lamp to make it visible. - uttara-jema dI svayaMprakAza hovAthI tene prakAza karavAnI bIjA dIvAnI jarUra nathI. temaja AtmA jJAna svarUpa che mATe tenA jJAnanA mATe bIjA jJAnanI jarUra nathI. te te piotAnI meLeja prakAze che. zaMkA-jyAre AtmA buddhi vigerethI jaNAto nathI. tyAre te zI rIte jaNAvyache te kahe. nidhya nivAdhAraneti nertita vAvataH | vidyAdainyaM mahAvAkyajIvAtmaparamAtmanoH // If once the upadhi or attributes are put aside by saying " This is not " " this is not let the ident P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ Atmabodha. - 153 ity of the supreme spirit with the soul be recognised by means of the sacred sentences. neti neti (Anahi Anahi) e zrutinA vacanavaDe sarva skUla sUkSma ane kAraNa e saghaLI upAdhio tyAga karI ane thatuM sthUla zarIra sUkSma zarIra ane kAraNa zarIra AmAM nathI. ema nizcaya karI " taravamasi " e mahAvAkayamAM AvelA tat padanI upAdhi alpajJatva sarvatva vigere bhAga tyAga lakSaNAvarDa tajI, bane padane eka lakSya atha zuddha brahna huM chuM e rItane apakSa nizcaya kare enuM nAma ja tattvajJAna ane teja mukitanuM sAdhana che. 1 " tarApa " mahAvAkya vaDe zuddha caitanya rU5 lakSya arthane bodha bhAga tyAga lakSaNa aMgIkAra karavAthI thAya che e bhAga tyAga lakSaNanuM svarUpa A pramANe che. "DarSe vAra" "te A devadattara" A vAkyamAM 8 : ' padane artha te deza tathA te kALa sahita devadatta che tathA " padano artha A deza tathA A kALa sahita devadatta evo artha che.e banne pada bolavAthI bannene artha ekaja che ema samajAyache paraMtu tema saMbhavatuM nathI. kAraNake ane gAm padanA vAca arthamAM vizepaNa rUpe rahelA te dezakALa ane A deza kALa e bannene paraspara virodha che mATe te banne virUddha aMzano tyAga karI avirUddha devadatta piMDamAM banne padanI lakSaNA karavI e lakSaNa bhAga tyAga lakSaNA kahevAya che. temaja tatva m mAsa e mahAvAkayamAM tat padane vAcya artha sarvezakitamAna sarvajJa vigerenA dharmavALe Izvara che tathA vam padane alpa zakita alpajJatA vigere dharmasahita jIva che e bane arthamAM eka rUpatA na saMbhavavAthI bane padonA vAcya arthamAM viveSaNarUpe rahelA sarva zakita, alpazakita sarvajJatA alpajJatA vigere virUddha aMzane tyAga karI, kevaLa citanya aMzamAMja tat pada ane vam padanI lakSaNA kare che. evI rIte bhAga tyAga lakSaNA mahAvAkyamAM mAnavAthI izvaranA tathA jIvanA svarUpamAM virUddhAMzane tyAga karI zeSa rahelo avirUddha lakSyArtha je - tanya aMza che tenI ekatA mahAvAkaya jaNAve che. 20 P.P.Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 bhagavacchaMkarAcArya carita. - zaMkA-sthala vigere upAdhi tyAga na karIe to paNa hAni nathI zAthI ke citanya te asaMgaja che. ". . AvidyakaM zarIrAdi dRzyaM bubudavatkSaram / : utaruM vicAruM vrati nimen ! . . :: All that belongs to the body must be considered as the product of ignorance. It is visible, it is perishable like the bubliles of air :( on the surface of water.) but, that which does not possess three signs must be recognised is pure spirit which asserts itself I am Bhrahama. ?! uttara-deha idriya vigere dazya padAthe avidyAnAM kArya che tathA pANInA parapoTAnI peThe nAzavaMta che ane tethI bhinna sat cit AnaMda svarUpa avidyArUpa mala rahita je brahma che teja huM chuM ema nizcaya kare. AvA apakSa daDha nizcayathI ja jIva kRtakRtya thAya che. : ( jIva brahmAnI ekatArUpa jJAna daDha thavA sArU tatva jJAnanA mananavaDe prakAra kahe che ) dehAnyatvAnname janmajarAkArya layAdayaH / ... ' rAdavivasa nidritA na ra | Because I am distinct from body, I experience neither birth, old age, decrepitude nor extinction; and detached from the organs of sense, I have no longer any connection with their object such as sound. janma, jarA, dubalapaNuM maraNa vigere dhame sthUla zarIranA che. huM skUla zarIrathI bhinna chuM mATe janma vigere dhame mArA nathI tathA zabda sparza rUpa rasa ane gaMdha e pAMca viSanA bhAgarUpa saMga mArAmAM nathI. kAraNake huM idri rahita chuM. iMdrine viSayonI sAthe soga athavA viga thavAthI mane asaMgane lAbha ke hAni nathI. . . . . . . . . . . . . P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ *, ' Atmabodha - 155" nanana , , ( have AtmAnI aMdara mananA dhamane paNa niSedha kahe che) anastvAnname duHkharAgadveSabhayAdayaH / .. aprANAhyamanAH zuddha ityAdizrutizAsanAt !! , Being deprived of manas, I no longer feel grief: passion, hatred fear, or other affections. I am-and this is established by revelation (shruti) I'am without Prana. without manas & absolutely pure. duHkha, rAga, dveSa, saMkalpa, zoka, moha bhaya e badhA mananA dharma che, mArA nathI kAraNa ke huM to mana rahita chuM zruti paNa kahe che " AtmA, mana ane prANa rahita che tathA nimala che mATe upara kahelA duHkha vigere mananA dharma kSudhA tRSA prANanA dhame mUDhatA vigere mArAmAM nathI. huM te asaMga dUrastha saccidAnaMda brahma chuM. ( je je kArya che te anitya che mATe prANa vigerenI anityatA. teonI utpatti karI batAve che.), : rahmAnAtha nA manadiyA 1 | . . . . khaM vAyuryotirApazca pRthvI vizvasya dhAriNI / / ..... From Brahma proceed ( are born ) the breath of life, [ Pran'a ] manas, the organs of serise; the air, the wind, light, water, and the earth which' nourish all existence... A asat jaDa tathA duHkharUpa saMsArathI viparIta svabhAvavALI, eTale sat cit AnaMda brahmathI kriyA zaktivALA prANa, jJAnazaktivALuM mana, daza Idriye, AkAza, vAyu, teja, jaLa tathA sthAvara jaMgama vigerene dhAraNa karatI pRthvI anAdi, avivAvaDe AthI utpanna thAya che. . . . . . . . . . . P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 bhagavacchakarAcArya carita. "ni nioi nitya nirva niraMganA ' nirvANa nirIkSako nityapurato irnimasTara . I am without quality, without activity, eternal, without volition, without soil unqualified, without change, without form, emancipated for ever & perfectly pure. sava, raja ane tame e prakRtinA guNe che ane rAga IcchA vigere buddhinA guNa che e saghaLA guNathI huM rahita chuM, zAthIke prakRti tathA buddhi e banene mArAmAM abhAva che, kiyA, e deha idriyane dharma che huM deha iMdriya rahita hevAthI kriyA vinAne chuM, huM nitya eTale sarvakALamAM citanyarUpa chuM, huM " nivikalpa chuM, huM niraMjana athAt mAyA tathA tenA kAryanA mela vinAne chuM. * saghaLA vikAro liMga zarIranA Azraye rahelA che ane huM liMgazarIra rahita hovAthI keIpaNa vikAra mArAmAM nathI. avayavI , padArtha AkAravAnuM hoya che. huM AkAzanI peThe niravayava chuM. tethI AkAra rahita chuM, huM baMdhana rahita hevAthI nitya mukata chuM, avivArUpa mela mArAmAM nathI. tathA huM sarvatra pUrNa havAthI ' acaLa chuM. ( gurU ziSyanI parIkSA karavA mATe puche che ke he ziSya! tuM kahe che te tuM che paNa te paricchinna che zAthI ke tuM dehavALe dekhAya che e sAMbhaLI ziSya potAno anubhava kahe che) ahamAkAzavatsarvavahiraMtargato'cyutaH / sadA sarvasamaH zuddho niHsaMgo nirmalo'calaH // .. I am like other, penetrating all things within and without. I am without defect, the same throughout pure without attachment immaculate, immovable. 1 A smaka keTalIka pothImAM jovAmAM Avato nathI. P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ Atmabodha. 157 huM AkAzanI mAphaka saghaLA padArthomAM bahAra tathA aMdara paDela chuM; nyUnatA vinAne chuM sarvatra sama chuM, zuddha chuM, saMga rahita chuM. nirmaLa chuM ane acaLa chuM. (vaM padArthanA artha, jIvAtmAnA lakSya svarUpanuM jevuM varNana karyuM che tevuMja tatpadArtha brahmanA lakSya svarUpanuM varNana karyuM che have te bannenA abhedanuM varNana kare che ) nityazuddhavimuktaikamakhaMDAnaMdamadvayam / / satyaM jJAnamanaMtaM yat paraM brahmAhameva tat // ... I am that which is eternal, pure, free, happy, without duality and truly existing-that which is knowledge, infinite, and the supreme Bhrama, . nitya eTale bhUta bhaviSya ane vartamAna evA traNe kALamAM jene niSedha thatuM nathI. je avidyA vigerenA melathI rahitache, je nitya mukata che. je eka eTale jenA jevI bIjI cIja nathI, je akhaMDa eTale sarva deza, sarva kALa, ane sarva vastumAM che, je sukha svarUpa che je arUpa eTalevi jAnIyabheda tathA svAgata bheda ane sajAtIya bheda rahita che te satyajJAna ane anaMta brahmarUpa ja huM chuM, brahma bhinna mArUM svarUpa nathI. evaM niraMtarAbhyastA brahmavAsmIti vAsanA / . haratya vidyAvikSepAn rogAniva rasAyanam // * This conception," I am Bhrama myself ! incessently entertained disperses the hallucinations born of ignorance as medicine removes sickness. upara pramANe dekhADelI rIti pramANe kAyama abhyAsa karavAthI utpanna thayelI " huM brahmaja chuM " evI daDha vAsanA, jema rasAyana rogone nAza kare che tema avidyAthI thayelA cittanA vikSepane nAza kare che. have brahmanI ane AtmAnI ekatAnA ciMtana karavAmAM sAdhana kahe che. P.P. Ac. Gunrainasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 bhagavacchaMkarAcArya carita. viviktadeza AsIno virAgA vijiteNdriyH| , mahAmAtmAnaM tamanatanavadhA che : ' Seated in a desert-place, exempt from passions master of his senses, let man represent to himself. this :spirit one and infinite without allowing his thoughts to stray else where. - - nirjana sthAnamAM svastikAsana, padmAsana vigere sukha pUrvaka thaI zake tevuM Asana karI, viSayamAM IcchA rahita hoI indriyone jaya kaye che evA purUSe, sajAtIya Adi bheda rahita tathA deza kALa tathA vastu pariccheda vinAnA brahmanuM pitAthI bhinna na jANe ciMtana karavuM. arthAt e brahya huM chuM evI bhAvanA karavI.' - za kA-A dazya prapaMca pratyakSa vartamAna chatAM ekatAnuM ciMtana kema gaNI zake. AtmanyevAkhilaM dRzyaM pravilApya dhiyA sudhiiH| bhAvayedakamAtmAnaM nirmalAkAzavatsadA // Considering the risible universe as annihilated in spirit, let a man pure through intelligence constantly contemplate the one spirit as he might contemplate the luminous ether uttara-zuddha aMta:karaNavALe adhikArI purUSa, saghaLA dazya , prapaMcane, gijanemAM prasiddha 'laya ciMtanane prakAre vivekavALI buddhivaDe AtmAmAM laya karI AkAzanI peThe. nimala sadA eka rasa AtmAnuM ciMtana kare. ': 1 laya ciMtanano sAmAnya prakAra-pRthvIe jalanuM kArya che kArya ane kA2NamAM bheda nathI mATe pRthvI jalarUpaja che e pramANe ciMtanavaDe pRthvIne jalamAM laya karyA pachI jalano tejamAM tejane vAyumAM ane vAyune AkAzamAM tathA AkAzano prakRtimAM ane prakRtine brahmamAM laya karavo. * - P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ Atmadha, 139 zaMkA-sarva dazya prapaMcane tyAga karI vivekI mANasa kevI rIte samAdhimAM sthiti pAme che ? nAmavarNAdikaM sarva vihAya paramArthavit / paripUrNacidAnandasvarUpeNAvatiSThate // i knowing the highest, he rejects all else and remains firmly united with the self-existent being who is all intelligence, all happiness. .. AtmAnA vAratavika svarUpane jANanAra mANasa nAma rUpAtmaka dakSya prapaMca mizyA jANI tajI daI paripUrNa sat cita AnaMda svarUpe samAdhimAM rahe che. zaMkA-samAdhimAM paNa jJAtA, jJAna ane reya evI traNa prakAranI tripuTI pratIta thAya che. tethI AtmA eka che, evI bhAvanA kema saMbhave ! : jJAdjJAna mera: varAtmana na vidyA :cidAnaMdaikarUpatvAdIpyate svayameva hi // In the supreme spirit there is no distinction between the perceiver, perception and the object perceiv!d by this quality of the being, which is one intelligent and happy ho shine by itself ( hiraself..).. uttara-jo ke savikalpa samAdhimAM jJAtA, jJAna, ane reya e bheda pratIta thAya che. paraMtu nivikalpa samAdhimAM te bheda raheto nathI. te kALe te sat cit AnaMda akhaMDa AtmAja pite prakAze che. - ( e rIte AtmAnI ekatAnA jJAnane sArU AtmAnuM dhyA: : nAdi karanArane zuM phaLa thAya che, te batAvI Ape che.) gvamAtmAro dAnamathane vatata kRti , " dritAvatA sarvajJAnedha hetu . .... " P.P.Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ * bhagavaccharAcArya carita. When meditation is rubbed diligently against spirit, the flame which such friction produces, burns up all the combustible materials of ignorance. agAu batAvyA pramANe aMtaHkaraNa rUpa nIcI araNI sAthe dhyAnarUpa uparanI araNIvaDe gharSaNa niraMtara karavAthI utpanna thaela akhaMDa brahmAkAra vRttirUpa vALA, saghaLA ajJAnarUpa kAkane bALI nAMkhe che. (jIva ane brahmanI ekatAnuM yathArtha apakSa jJAna thavAthI AtmA pote prakAze che e vAta daSTAMta sAthe kahe che.) aruNeneva bodhena pUrvasaMtamame hune / tata AvirbhavedAtmA svayamevAMzumAniva // .: When knowledge disperses darkness, the light of the spirit shines fourth, like the dazzling sun jema prAtaHkALamAM arUNodaya thavAthI prathama aMdhakAra nAza thayA pachI sUrya nArAyaNano udaya thAya che temaja huM brahma chuM.' evA apakSa nizcaya vaDe ajJAnarUpa aMdhakAra dUra thayA pachI sUrya nArAyaNanI mAphaka AtmA ApoApa prakAze che. zaMkA-AtmA te potAnuM svarUpa hovAthI nitya prApta che. tenI jJAnavaDe prApti kema saMbhave ! .. AtmA tu satataM prApto'pyaprApyavadavidyayA / tannAze'prAptavadbhAti svakaMThAbharaNaM yathA // The spirit, always accessible, is rendered appa. rently, in accesssible by ignorance, but ignorance being dissipated, the spirit shines forth and is again accessible like ornament round the neck ( of a ferron who had forgotten it ). uttara-jema kaI mANasa potAnA kaMThamAM paherela AbhAraNa visarI jaI tene ce tarapha zodhato pharato hate. tene kaI bhalA P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ Atmabodha. 161 mANase kahyuM je AbharaNune tuM bhulathI khovAyela samajI zedhata phare che te te tArA kaMThamAMja che ema kahI tene tenA kakamAM dhAraNa karela AbharaNa dekhADI ApyuM. tyAre tene brAMtithI aprApta mAnela AbharaNanI prApti thaI. temaja AtmA sarvatra pUrNa hovAtI jJAnI ane ajJAni banene prApta che paraMtu ane jJAnIne ajJAnanA lIdhe, prAta chatAM paNa aprAta sarakho thaI gayelo hoya che. tyAre tenuM sadgurUnA upadezavaDe ajJAna nAza pAme che tyAre tene AtmA je prathamathI ja prApta che tenI prApti thAya che, kAMI aprAptanI prApti tene thAtI nathI. zaMkA-jIvAtmA tathA paramAtmA ane virUddha ravabhAvavALA hovAthI te bannenI ekatA je tame kahe che te kema saMbhave ? sthANau puruSavadbhAMtyA kRtA brahmANi jIvatA / jIvasya tAttvika rUpe tasmindRSTa nivartate / / It is an error to attribale the spirit of life or man's individual spirit (Jivatina) to the supreme spirit just as it is an error to take a post for a man When once the true nature of jwala has been reco ognized, jwala itself disappears. uttara-jema aMdhArAmAM rahelA vRkSanA DuMThAmAM ajJAnavaDe khoTI purUSa buddhi thAya che tema anAdi ajJAnathI thayela bhramavaDe katapaNuM bhakatApaNuM vigere jIvanAM lakSaNe brahmanA aMdara bhAse che paraMtu tAmaNi ItyAdi mahA vAkayanA bicAravaDe * tyAre jIvanAM vAstava svarUpa brahmanuM yathArtha svarUva jaNAya che. tyAre te jIvapaNuM jatuM rahe che. zaMkA--jyAMsudhI huM chuM ane A strIputrAdi mArAM che evI vRtti che tyAM sudhI huM nathI tathA mArUM kAMi paNa nathI, evI vRttine udaya kema thAze ! . 21 P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ - ' 162 62 bhagavakarAcArya carita. tattvasvarUpAnubhavAdutpannaM jJAnamaMjasA / / ahaMmameti cAjJAnaM vAdhate digbhramAdivat // The knowledge wbich comes from comprehending that being, which has self existence, completely destroys the ignorance which says "I am" or - That belongs io ne, 9 in lie same manner as the light of the sun removes the uncertainty concerning the regions of the sky. uttara-jema rAtrImAM thayelo dizvama sUryanA udaya thavAthI maTe che temaja jIvanI tathA brahmanI ekarUpatAnuM daDha jJAna ane nAyAse ahaMtA mamatArUpa saMsArane maTADe che. ( jevuM ajJAna nivRtta thayuM che evA vivekI purUSanI daSTinA ravarUpanuM varNana kare che. ) .. samyagvijJAnavAn yogI svAtmanyevAkhilaM sthitam / ekaM ca sarvamAtmAnamIkSate jJAnacakSupA // The yoyin, possessing perfect dicernment, con templates all things as subsisting in him-self and thus by the eye of knowledge, discovers that all is the one spirit. jene niHsaMzaya AtmAnA svarUpane sAkSAtkAra thayo che e gI, potAnI jJAnacakSuvaDe A ajJAnavaDe kapAyela sarva jagatuM . adhikAna phUTastha sarvatra pUrNa pitAnA svarUpamAMhe jue che.tathA sarva prapaMca advitIya vastunI adhiSThAnathI bhinna sattA hotI nathI mATe AtmAnA aMdara ajJAnavaDe Apela vizva AtmA rUpaja che. zaMkA-AtmAthI bhinna kaLAtA jagane jJAnI Atma svarUpa kema jue che? * P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ Atmabodha. AtmaivedaM jagatsarvamAtmano'nyanna vidyate / mRdo yadvadghaTAdIni svAtmAnaM sarvamIkSate // He knows that all this world is spirit or that boyond spirit, there is nothing; as all varieties of vase are clay, as all things he sees are that spirit uttara-kAryanI sattA pitAnA upAdAna kAraNathI bhinna nathI. tethI ghaDA vigere kAryo jema mATIthI bhinna nathI paNa mATI rUpaja che. temaja saMpUrNa jagat potAnA upAdAne kAraNathI bhinna nathI paNa AtmA rUpaja che. ( jJAnInI jIvanmukata avasthAnuM nirUpaNa) jIvanmuktistu tadvidvAnpUrvopAdhiguNAMstyajet / saccidAnaMdarUpatvAdbhavebhramarakITavat // He, who emancipated from his own individual attribute [ Jivaninukta ):knows this, rejects the qualities of the attributes, he previously believed himself to possess and becomes ( Brahma ) in virtue of the essential nature of that being intelligent and happy just as the chrysalis loses its former nature to become a bee. saccidAnaMda AtmAnA ravarUpano sAkSAtkaranAra jIvanmukata purUSe, pUrve kahela deha, iMdriya, mana vigere upAdhione triguNI mAyAmAM kAryarUpa jANa tyAga karavo tathA bhramarakITanI peThe saccidAnaMda rUpamAM rahevuM. ( jIvanmukatanuM varNana zrIrAmacaMdra kahe che) tIvA mohArNavaMhatvArAgadveSAdirAkSasAn / yogI zAMtisamAyukto hyAtmArAmo virAjate // 1 jema bhamarI kai kIDAne daramAM laI jaI DaMkha mAre che tyAre te kIDAnI vRtti bhayanA lIdhe bhamarIrUpa thAya che. kIDo potAnuM rUpa tajI bhamarIrUpa thAya che temaja adhikArI purUSa paNa vicAravaDe aMte brahmarUpa thaI jAya che. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 bhagavacchakarAcArya carita. After having traversed the ocean of illusion and after having destroyed the bad genii with whichi it is infested. the yogin with a spirit full of joy sinks into tranquility, pitAnA ravarUpa mAMhe ramaNa karanAra jIvanmukta yogI, ajJAnarUpa sAgarane tarIne tathA rAga dveSAdika rAkSasone haNIne, zAMtiyukta potAnA svarUpamAM virAje che. bAhyAnityasukhAsakti hitvA''tmasukhanivRtaH ghaTasthadIpavatsvacchaH svAMtareva prakAzate // . Renouncing attachment for external and changeable happiness, and satisfied with happiness derived from spirit (atma ) he shines, with an inward light as a lamp sheltered beneath a jar. cakSu vigere bAhya Idriyane anukuLa viSayenI sAthe saMbaMdha : thavAthI prApta thAtA viSayAnaMdamAM Asakita tajI je svarUpAnaMdavaDeja tRpta che te ghaDAnAM rahelA dIvAnI peThe aMtakaraNamAMja svarUpe prakAze che. " ( jJAnInI videha muktine kahe che ) upAdhistho'pi taddhamaiMne lipto vyomavanmuniH sarvavinmUDhavattiSThedasakto vAyuvaJcaret // The muni, although subject to the conditions of the body resembles the ether in not being soiled by their properties knowing every thing he conducts hiin--self as though be knows nothing and passes on like the wind independent of all things. muni dehAdi upAdhimAM rahyA chatAM paNa AkAzanI peThe nile 5 rahe che. sarvajJa chatAM mUDhanI peThe rahe che. arthAt pitAnuM sarvasapaNe bIjAnI pAse mAna pratiSThA vigerenA lobhathI dekhADato nathI. ane vAyunI peThe prArabdha vaDe prApta thayelA viSayamAM A sakti pAmyA vinA vicare che. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ Atmabodha. 165 upAdhivilayAdviSNau nivizepaM vizenmuniH / jale jalaM viyadyomni tejastejasi vA yathA // l'rom the moment when the attributes ( upadhi ) are destroyed, the muni enters into that which penetrates every where ( Vishnue ) as water in water, air in air, fire in fire. upAdhinA nAza pachI muni, jema jalamAM jala, AkAzamAM AkAza, ane avinamAM agni pesI jAya che tema brahmamAM pisI jAya che, ' ' videha mukti avasthAmAM vivekI purUSa je parabrahmane pAme che tenA svarUpanuM nirUpaNa ATha kalekathI kahe che) yallAbhAnAparoM lAbho yatsukhAnAparaM sukham / yajjJAnAnnAparaM jJAnaM tabrahmetyavadhAraya // The possession, possessing which there is no other to desire the happiness, above which there is no higer happiness, the knowledge above which there is no higher knowledge-mayone know that this is Brahma ? . jenA lAbha karatAM bIje lAbha adhika nathI, je sukha karatAM bIjuM sukha adhika nathI ane jenA jJAna karatAM bIjuM jJAna adhika nathI. te ja brahma che evo nizcaya kara ! yadRSTvA na paraM dRzyaM yadbhUtvA na punrbhvH|| yajjJAtvA na paraM jJAnaM tadRbrahmetyavadhAraya / / Tire object of vision, beyond which no further vision can be desired, the existence in union with which no further birth is possible, the knowledge beyond which one needs no further knowledge may one know " it is Bralima", P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavachaMkarAcArya carita. . jene sAkSAtkAra karatAM pachI bIjI vastu jovA lAyaka rahe tInathI je rUpa: thavAthI arthAt jenI sAthe ekarUpathaI javAthI saMsAramAM pharI janma thAtuM nathI, tathA jene jANavAthI bIjuM jANavAnuM kAMI rahetuM nathI, teja brahma che ema nizcaya kara. tirya gUmadhaH pUrva saccidAnaMdamadvayam / anaMtaM nityamekaM yattadrahmatyavadhArayet // The being which fills all intermediate regions superior & inferior living, intelligent, happy,without duality,infinite eternal, one,may one know it' it is Brahma." - je pUrva, pazci, uttara, dakSiNa, upara nIce che, pUrNa che, sat cit tathA AnaMda rUpa che jene kALa deza ane vastuvaDe aMta nathI. je traNe kALamAM bAdha rahita che. ane je eka che. teja varatu brahma che evo nizcaya kara ? - atadvyAttirUpaNa vedAMtairlakSyate'vyayam / . akhaMDAnaMdamekaM yattadrahmetyavadhArayet // That which is designated in the books of the Vedant as the existence which rejects all which is not him, the imperishable, the incessantly happy, the one, may ona know it, it is Brahma. jene vedAMta zAstro AtmAthI bhinna sarva jaDa vastune tyAga karavAthI paramArtha rUpe lakSaNa vRttivaDe jaNAve che je vikAra rahita eka akhaMDa AnaMda svarUpa che. teja, brahma che, ema nizcaya kara, ? zaMkA-niratizaya AnaMda yukata to brahmA vigere deve paNa che, ema zAstro kahe che, tame kevaLa brahmane ja niratizaya A- . naMda svarUpa kahe che kema ! akhaMDAnaMdarUpasya tasyAnaMdalavAzritAH / brahmAdyAstAratamyena bhavaMtyAnaMdino'khilAH // P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ . . Atmabodha. 167 Admitted to a portion of the happiness of that being, which is incessantly happy, Brahma and other gods attain a partial happiness akhaMDa AnaMda svarUpa brahmane leza mAtra AnaMda pAmI brahmA vigere saghaLA deva vattA ochA AnaMda yukta thayA che, athAt brahmAmAM brahmAnaMdano leza che te karatAM bRhaspatimAM sogaNo Anada ocho che, tethI iMdrane oche che, e pramANe brahmAthI manuSya paryata sarvamAM uttarottara nyuna nyUna AnaMda hoya che. saghaLA AnaMdane aMtabhAva brahmAnaMdamAM che, mATe jJAnI purUSa videha mukti avasthAmAM pUrNa brahmAnaMdamAMja sthiti pAme che. zaMkA-jene AnaMdanA lezane saghaLA brahmAdi deva - gave che, te brahma kayAM che ? zuM lekAMtaramAM che? tadyuktamakhilaM vastu vyavahArastadanvitaH tasmAtsarvagataM brahma kSIre sarpirivAkhile // all things rest upon him, all activity depends upon * Him; therefore Brahma is universally diffused like butter in the mass of milk. - uttara-e sat cit tathA AnaMda svarUpa brahmavaDe yukta saghaLI ghaTa paTTa vigere vastu asti, bhAti priyarUpe prakAze che tathA saghaLA vyavahAra paNa te brahmavaDeja siddha thAya che mATe jema dudhamAM sarvatra ghI rahela che. tema brahma paNa sarvatra rahela che. ( e pramANe saghaLA jagamAM brahma vyApta chatAM paNa te asaMga hovAthI jaganA dharmano sparza paNa tene thAto nathI, te bAbatanuM nirUpaNa kare che.) anaNvasthUlamahasvamadIrghamajamavyayam / arUpaguNavarNAkhyaM tadbrahmetyavadhArayet // P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 bhagavacchaMkarAcArya carita. That which is neither small, nor large, neither short nor long neithar subject to birth nor to destruction, that which is without forin, without qualities without colour, without name, may one know it. it is Brahina. je varatu sUkSama nathI, sthUla nathI, TuMkI nathI, lAMbI nathI tathA je janma rahita avinAzI che, rUpa rahita che, guNa rahita che, vaNa rahita che, teja brahma che, ema nizcaya jANavuM. yadbhAsA bhAsate'rkAdirbhAsyairyattu na bhAsyate / yena sarvamidaM bhAti tadbrahmatyavadhArayet // That by the splendour of which the sun and the stars shine, whilst it itself derives no light from their light; that by which all things are illuminated may one know it.it is Brahma. jenA prakAza vaDe sUrya vigere prakAze che, paraMtu jenA prakAzavaDe prakAza pAmanArA sUrya vigere vaDe je prakAza pAmatuM nathI. ane je vaDe A saMpUrNa jagat prakAze che te brahma che. . ema jANavuM. svayamatarvahiApya bhAsayannakhilaM jagat / / brahma prakAzate vanhitaMptAyasIMpaDavat // Penetrating everywhere, within,and without, illum. inating the whole universe, Brahma shines afar like a globe of iron rendered meandescent by flame jema agnivaDe tapAvelA loDhAnA gaLAmAM agni, bahAra tathA aMdara vyApIne prakAze che temaja brahma, saMpUrNa jagatnI mAMhe tathA bahAra vyApta thaI pite prakAze che tathA jagane paNa prakAzita kare che. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja Amodha. 169 .. . jagadvilakSaNaM brahma brahmaNo'nyanna kiMcana // trahmAnyAta vidhyA thathAM mamaravA ja Brahma has no reseinblence to the world, nothing ii2 reality exists but Brahma; if any thing is produced which is exterior to Him, it is but a vain show like the mirage in a desert.. . : A jagat je asat jaDa tathA duHkha rUpa che, tethI brahma vilakSaNa che eTale sat cit tathA AnaMdarUpa che, mATe brahmathI bhinna kAMIpaNuM nathI je brahmathI bhinna kaI vastu pratIta thAtI hoya to te jhAMjhavAnA pANInI jema mithyA pratIta thAya che. - dRzyate zrUyate yadyadbahmaNo'nyanna tadbhavet / . .. tatvajJAnAcca tadbrahma saccidAnaMdamadvayam // ., All that is seen, all that is heard, is Brahma and by knowing this, Brahma is contemplated as the existing intelligent undivided being je je vastu dekhAya che, je je vastu saMbhaLAya che, te vastu brahmathI bhinna nathI paraMtu brahmaja che te brahma sat cit ane AnaMda svarUpa che tathA bheda rahita che. e vAta tatvajJAna vaDe jaNAya che. zaMkA-tame jagane saccidAnaMda brahma svarUpa kahe che tyAre tevuM kema jaNAtuM nathI. * . sarvagaM saccidAtmAnaM jJAnacakSurnirIkSate / * vajJAnacakSurnikSetra mAate mAnudhavat che .. The eye of science contemplates the being which is living intelligent, 'happy & which penetrates through out, but the cye of ignorance can not contemplate this as a person who is blind can not perceive the shining sun, , 22 P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavaBkarAcArya caritra, - uttara- jene jJAna rUpI netra che te saccidAnaMda svarUpa AtmAne sarvatra vyApta jue che, paraMtu jema AkAzamAM prakAzI rahela sUryane AMdhaLe jotuM nathI. temaja anAdi avidyAvaDe chaMdAyelI najaravALe mANasa potAnA zarIramAM sAkSIrUpe rahelA prakAzamAna AtmAne joI zakato nathI. zaMkA-jJAnarUpI netravALo purUSa pitAnA vivekanA jeravaDe deha IkiyAdikanA adhyAsa rUpa maLane dura kare che chatAM anAdi vAsanAnA lIdhe pharI tene dehAdikamAM ahabuddhi thaI jAya che. mATe tene sadA svarUpanA aMdara sthitirUpa mukti kema maLI zake ? zravaNAdibhiruddIpto jnyaanaagnipritaapitH| jIvaH sarvamalAnmuktaH svarNavaiyotate svayam // The Jiva or soul enlightened by sacred tradition and other means of knowledge, warmed by the fire of knowledge and freed from all soil, becomes brilliant as gold purified by fire. uttara-jema senuM agnimAM tapAvyAthI anya dhAtunA bhegarUpI melane tajI daI zuddha kuMdanarUpe prakAze che, temaja zravaNa, manana, tathA nidazvAsanavaDe pradIpta thayelA jJAnAgnimAM tapele ( zuddha thaelo ) jIva avidyA vigere saghaLA melane dAha karI pite zuddha cidAnaMdarUpe prakAze che. * * zaMkA--e pramANe zuddha thayele AtmA ke hoya che? kyAM prakaTa thAya che ? tathA kone prakAzita kare che ? hRdokAzodito hyAtmA bodhabhAnustamo'pahRt / sarvavyApI sarvadhArI bhAti sarva prakAzate // When atmari [ spirit ] which is the sun of knowledge rises in the ether of the heart it disper. P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ Atmabedha. 17 ses darkness, permentes all and sustains all; it shines and all is lighted by Atman. uttara-je AtmAne jJAnarUpI sUrya adhikArInA hadayAkAzamAM udaya pAmI ajJAnarUpI aMdhakArane nAza kare che. te savatravyApaka che. savane dhAraNa karI rahela che. ane sarvane prakAzita kare che. zaMkA-jJAna prAptimAM pratibaMdha karanAra done nivRtta karavA sArU mumukSu purUSe paNa prayAgAdi tIrtho sevavAM ke nahi ? digdezakAlAdhanapekSya sarvagaM zItAdihannityamukhaM niraMjanam / yaH svAtmatIrtha bhajate viniSkriyaH sa srvvitsrvgto'mRtobhvet| He who undertakes the pilgrimage of his own Atma, which is peculiar to himself, going everywhere without regard to the state of the sky, the country or the weather, neutralising or dispersing heat and cold and acquiring perpetual happiness free from soil, such a one becomes omniscient, all pery.. ading and immortal. uttara-je sarva kriyA rahita tattvavettA purUSa potAnA: AtmArUpa tIrthane seve che athAt pitAnA AtmAnuM ja manana, kare che. te ja sarvajJa che. te ja sarvavyApaka che, tathA teja mukta che, tene bIjA tIrtha sevavAnI koI jarUra nathI. zAthIke AtmA tIrtha saghaLAM tIrtha karatAM adhika che, te A pramANe, priyAga vigere tII eka dizAmAM tathA eka dezamAM rahela che. tathA AtmA tIrtha sarvatra vyApaka che, bIjA tIrthone grahaNa vigere kAlanI jarUra che, ane AtmA tIthalate sarvadA pavitra che. bIjA tI zItAdi ApanAra che, ane Atma tIrtha te zIta uSNAdi ThaMdva dharmane nAza karanAra che. bIjA tIrthamAM gAre hoya che, ane AtmatIrtha avidyArUpa gArAthI rahita P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Sun Aaradhak Trust
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17ra. . bhagavachaMkarAcArya carita. che. ane sadA sukharUpa che. mATe 'Atma tIrtha sevanAra purUSane bIjA tIrtha sevavAnI bIlakula jarUra nathI. .. -::- . . . . * zAMkara dazana. . vedAMta darzana zAstrane asAdhAraNa bhAgyeya che ke Aja kAla duniyAnI vidvana maMDaLInI tenA upara sudRSTi paDI che, vizeSe karI zAMkaradazananA abhyAsIo sArI niSThAthI zAMkaradarzanane abhyAsa kare che. ane chAtra vagara pAse abhyAsa karAveche, hAlanI vizva vidyAlaye ( yunIvarasITI ) mAM skolarazI5 ApI zAMkaradazanane chAtraMvaga pAse abhyAsa karAvAya che, paNa paritApane viSaya eTale che ke koIpaNa chAtre zAMkara darzananI samAlocanA karI hajI sudhI aMgrejI bhASAmAM ekapaNa saMdarbha ke prakaraNa prasiddha karI bahAra pADayuM hoya ema jovAmAM AvyuM nathI. . . . ' 'jJAna' zivAya bIjuM kAMI nathI. jagatamAM je kAMI che te saghaLuM jJAnamAM che e siddhAMta vedAMta zAstrano merU daMDa che, e siddhAMtamAM je dazana AvI pahoMcyuM nathI te siddhAMta te darzana padavArA kahevAtuMnathI bhArata varSamAM e siddhAMtanuM rahasya hajAre varSathI paricita che, ghaNuM karIne dunIyAnI sabhya jAtIomAM purAtana kALathI Arya loko e siddhAMtane pahelAMthI ja jANatA AvyA che, sarvedanA nAsadIya sUktamAM che je " moDhA - nA vinA " " tenAthI bhinna kazuM nathI. " mekSa . mUlare e maMtramAM advaitavAdanuM Adi bIja gayuM che. advaita vAdanA sUtramAtranI vAta agAuthI ja bhArata varSanA AryalekenAM samajavAmAM che. * maMtra brAhmaNamAM jene mAtra AbhAsa che tene upaniSadamAM vAraMvAra vivecanathI pariSkAra che, bRhadAraNyaka upaniSa- , dumAM eka kRti che ke- P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAMkaradazana. 173 . "brahmataMparAdAyo'nyatrAtmanobrahmaveda / kSatraMtaMparAdAd yo'nygAmanA kSatraH ........ saMvataparAtAr thoDAgAmanA sUtranA zArIrika bhAgamAM bhagavAna zaMkarAcArye uparanI yutinI samajaNa pADI che ke___"yohibrhmksstraadikN jagadAtmano'nyatrasvAtaMtryeNa labdhasadbhAvaMpazyatitamithyAdarzinaM tadevamithyAdRSTaM brahmakSatrAdikaM jagatparAkaroti bhedadRSTimapoyedaMsarvayadayamAtmotasarvasyavastujAtasyAhamAtmavyatirekamavatArayati " je AzAmi brAhmaNa kSatriyAdi rUpI jagane AtmAnI sAthe saMparka zUnya svataMtra bhAve rahela jue che. teja mithyA darzI AzAmIne evI rItanuM mithyAdiSTa jagat purUSArtha thakI bhraSTa kare che " . evI rIte bheda daSTinI niMdA karI "A saghaLuM AtmA ja che" ema kahI AtmAthI saghaLuM abhinna jaNAvyuM che. brahmasUtranA prathamAdhyAyamAM tRtIyapAdamAM saptamAdhikaraNamAM eja siddhAMta pratipAdana karyo che. te sthAne bhAgyamAM bhagavAna zaMkarAcArya spaSTa lakhe che ke ___"sarvasyaivAsya nAmarUpakriyAkArakaphalajAtasyayA'bhivyaktiH sAbrahmajyotiH sannAtiminnA yathAmUryajyotiHsannAtibhinnAsarvasya rUpajAtasyAbhivyaktistaddhat / yadupalabhyatetatsarvabrahmaNaivajyoti. pApalabhyatebrahmatunAnyenajyotiSopalabhyastavayaMjyotiH svarUpatvAtyenasUryAdayastasminbhAyuHbrahma hyanyavyanaktinatubrahmAnyenavyajyate" - sUyanI jati satAthI jema saghaLI jAtanA rUpanI abhivyakti sAbita thAya che tema. brahmanI jAtiH sattAvaDe nAma rU5 vigere saghaLuM jagat abhivyakta thAya che. je kAMI upa- (1) 2-8-8 (2) 1-4-10(3) 1-3-22 P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 bhagavacchakarAcArya carita. labdha thAya che te saghaLuM ja brahmarUpa tidvArA upalabdha thAya che paNa brahma kaI bIjA tidvArA upalabdha thAtuM nathI. athAt sUryAdi vigere brahmane prakAzita karatA nathI. brahma svayaMti svarUpa che. brahnA brahmane vyakta kare che paNa brahma,bIjAthI vyakta thAtuM nathI. vaLI dakSiNA mUti tetramAM vadhAre khulAsA bharela cheke. cava sArAtmaka asavArapAye mArA skuraNu aTale prakAza jenA sasvarUpa prakAzamAMja asatkalpa jagat prakAzita thAya che. asatka95 jagat eTale jJAna sattA vinA jagatu nI sattA asiddha-bhagavAna zaMkarAcAryanA pradhAna ziSya surezvarA. cArya e stotranA vArtikakAra che. e vArtikanuM nAma mAnasa lAsa che. mAnasollAsa surezvarAcAye karela pAMcavAtimAMthI eka vAtika che. mAna solAsamAM surezvarAcAye phuTatAthI kahela che ke - : gAmauvAM mAvAnAMsdhaari tathaivasphuraNaMcaiSAM nAtmasphuraNatodhikaM // na tatafdhAM athAt AtmasattA vinA jaganI satA rava- taMtra nathI. bhASya vAtikanuM tAtparya eja brahma vA AtmajJAna ravarUpa jagatanI abhivyakti athavA prakAza e jJAnAdhIna jJAna vinA prakAza nahi. jJAne je prakAzita teja "sa" lubriAuMnA bALa narasatothAkyAvane jJAna ja asti ane nAstinI kaseTI che "jagata" zathiI ke te jagat jJAne prakAzita che. jagata jJAnAdhIna che, jJAnasattA vyatireke svataMtra bIjuM kAMI nathI. jenI sattAnA vyatireke bIjI je svataMtra sattA nathI teja prathamane dvitIya vastunuM kAraNa ane teja dvitIya vastune prathama vastunuM kArya karI zakAya che. kRtikAdi vinA mRmaya ghara hoI zake nahi. tethIja mRttikAdi mRmaya ghaTanuM kAraNa che. jJAna (1) 3-3 (2) kai bhASya. -12 P.P.Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ - zAMkaradazana. 175 vinA jagatuM nathI tethI ja jJAna svarUpa brahmaja jagatnuM kAraNuM. kAraNanI sattAnA vyatireka kAryanI svataMtra sattA hotI nathI. ane vaLI kAryasattA vyatireke paNa kAraNatva asaMbhavita. ghaTAdi rUpa vA jagarUpa kArya na hoya te mRtakAdinuM vA brahmanuM kAraNatva hoya nahi kArya karaNa, paraspara sApekSa che-eTale ke jyAre kaIne koI kAraNarUpa jANavuM tyAre avazya kaI kAMI kArya paNa tenuM dhAravuM. kArya, kAraNa vinA hoI zake nahi, kuMbhAra kRtikA dvArA ghaTa vigere karI zake, ahI kRtikAne upA. dAna kAraNa ane kuMbhArane nimita kAraNa kahe che, nimitaM kAraNa saMbadhe AryanA Astika darzanamAM kAMI mata bheda nathI, keIka darzana zAstramAM nimita kAraNa AtmArUpe yA purUSa rUpe kahela che, keIka dazanamAM Izvara rUpe kahe che. ane keIka dazanamAM brahma rUpe kahe che, zAMkara dazanamAM brahma abhinna nimitapAdAna kAraNa che upAdAna kAraNa traNa prakAranuM che, AraMbhaka kAraNa pariNAmI kAraNa ane vivarta kAraNa e hatuM nahi ane thayuM tenuM nAma AraMbhaka. jemake mRtikAmAMthI ghaTanI utpatti. je pUve eka avasthAmAM hatuM, ane pachI bIjI avasthAne pAmyuM. tene pariNAma kahe che jema dudha dahIM rUpe pariNAma pAme che, ane je vastu je prakAranI ne hoya te vastu te prakAranI pratibhAta thAya athAt svarUpataH avasthAMtara na hoya te paNa tenI avasthAtaranuM jJAna thAya tene viva kahe che, jema chIpamAM rUpAne bhrama, deraDImAM ane maricimAM jhAMjhavAnA pANIne bhrama. - kRtikAmAMthI jema ghaTanI utpatti hoya che, sUtramAMthI jema paTane AraMbha thAya che, tema taiyAyika lekanA matamAM paramANusamU hithI pRthvI vigere jagano AraMbha hoI sRSTi hoya che mRtti : kAmAM jema ghaTa vidyamAna hAya nahi tema paramANumAM vyakta jagat vidyamAna hoya nahi, e ThekANe naiyAyika loko mRttikA thakI ghaTane pRthaka vastu aMgIkAra kare che, utpattino pUrva utpatti " P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 . bhagavacchakarAcArya carita - dhamakapadArtha vA kArya vidyamAna hoya nahi ema kahenArA darzana zAstrane AraMbhavAdI athavA asatkAryavAdI kahe che. sAMkhya ane * pAtaMjalane siddhAMta bIjI rItano che, dudha jemadahIMrUpepari: haMta hoya che, mRttikA jema ghaTarUpe pariNata DerA che. : suvarNa jema kuMDalamAM pariNata thAya che, tema satva, raja ane tame evA traNa guNavALI prakRti, mahattatva, ahaMkAratatva vigeremAM pariNata thaI vicitra vizvarUpa dhAraNa kare che. sAMkhya ane pAtaMjalanI yukita evI che ke avidyamAnane janma hoya nahi. ane vidyamAna devaMsa asaMbhavita. eTale asat thakI sanI utpatti heca nahi, teo kAryane sat kahe che. e nimitte teo satkAryavAdI kahevAya che, vyavahArika rIte satkAryavAdIe ane asatkAryavAdIe jaganI AlocanA karI che. . teonA manamAM jaganI vyavahArika sattA che, paNa advaita vedAMtanAM siddhAMtanuM rahasya anyarUpa che. tenA matamAM jagatnI vyavahArika sattAnuM astitva nathI, niravaca brAmAM upara kahela vividha kAraNa hoI zakatAM nathI, akhakaika rasa paramAtmA potAnI mAyAdvArAe AkAzAdi jagadAkAre vivatita thayela che, advaita vedAMtanA matamAM kAraNa sat kAraNa nitya, kiMtu kArya mithyA, kArya asat , vedAMta darzana vigatavAdI vA satkAraNavAdI kahevAya che. paMcadazI praNetA vidyAraNya munie kahela che ke- . 3pAlAnaM tridhAmirja vivarta vagAmi - ___ AraMbhakaM tatrAMtau naniraMze'vakAzinau : athar upAdAna kAraNa traNa prakAranuM vivarta upAdAna, 5riNamI upAdAna ane AraMbhaka upAdAna, e traNa upAdAna . kAraNamAM AraMbhaka upAdAnanuM ane pariNAmI upAdAnanuM ' upAdAnapaNuM niravayava para brahmamAM asaMbhavita che, advaita brahma siddhimAM Astika . ane nAstikanA bhedavaDe bAra 1 prakAranA matanuM nirdhArita thayuM che, temAM e saghaLAdArzanika P.P.Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1, zAMkaradazana. * 177 matane asatkAyavAda satkAryavAda va satkAraNavAda evA traNa bhedathI traNa bhAge vibhakata kyA che, atharvaveda bhASyamAM heda cha hai pUrvarUpAparityAgena asatyanAnAkArapratibhAsovivarta: pUrvarUpaparityAge sati nAnAkArapratibhAsaH pariNAmaH mayAt pUrNa rUpa parityAga na karI je asatya judA judA AkAre pratibhAsa thAya che tenuM nAma vivata ane pUrvarUpa parityAga pUrvaka je judAjudA AkAre pratibhAsa thAya che. te pariNAma. nIce e traNa vAdanI saMkSipta samAcanA che. (ka) asatkAryavAda-maharSi kaNade kahela che ke- priyAgu kacAzAmAvAmAsara (vepI sUtra 6-2-2) athAt u- pattinI pUrve kAryanI kriyA ane guNane vyapadeza koI divasa .. hoya nahi. e mATe kAryane asat kahe che jethI kada ane gAtamanA matane asatkAryavAda kahe che. kaNAda matAvalaMbI kahe che ke ghaTanI utpatti pUve jema ghaTa hate nahi tema jagatanI utpatti pUve jagatuM hatuM nahi. teo sRSTiono AraMbha Beginning svIkAre che, tethI teo AraMbhavAdI kahevAya che, gotame kaheluM che je vRddhiAddhatuta dratta (cAra sUtra 4-2-10) athAt A jagat je asat che zAthI ke te utpattinA pUrve hatuM nahi. e vAta sAmAnya buddhi siddha che, ethI ApaNe samajIe chIe ke nyAya vaizeSikane suSTivAda niNAdhikArI mANasonA sArU racAyela che, jenA jANavAmAM Atmatattva nathI. evA sAmAnya buddhivALA zAmIne samajaNa pADavAsArU e bane darzana zAstra che, e bane dazana zAstra kahe che ke sarvazakitamAna Izvare A parizyamAna TUla jagatuM paramANu sama chidvArA racyuM che, sAmAnya buddhivALA AzAmIne samajAvavA nyAya ane vaizeSika darzana vyavahArika bhIti upara ubhA rahIne sRSTitattavanI AlocanA kahe che. te banne jaDa ane cetananI vibhinnatA svIkAre che, upara pramANe AraMbhavAdanuM tatva che. 23 2. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 * bhagavacchakarAcArya carita. : (kha) satkAryavAda-mRti kahe che je A vizva anAdikALathI vidyamAna che. . AraMbhavAdI kahe che je A pUla jagat utpattinA pa phyUlAkAre hatuM nahi. ane A jagatnI vici tratA, paramANunA saMga viyegathI thAya che, e vAdanA radIyAmAM sAMkhyakAra bole che je kriyAguNAtmika prakRti nibhinnaAne kAre AkArita thAya che. A bannenA mULamAM eka ja vAta che. vijJAnabhikSu yogasUtranA vAtikamAM kahe che ke vaizeSike kahelA paramANune ame "guNa" zabdathI mAnIe chIe e banne darzana zAstranI AlocanA karavAthI mAluma paDe che ke nayAyika je sthaLe anumAnika nitya paramANune svIkAra kare che te sthaLe sAMkhyavAdI prakRtine adhiSita kare che, niyAyikanA paramANu ane sAMkhyavAdInI prakRti anAdikALathI vartamAna. nyAya ane vaizeSika darzana zAstra karatAM sAMkhya darzana achatava saMbaMdhe adhika dUra agrasara thayela che, zI rIte jagatanI sRSTi thaI che, e hakI kata sAMkhya zAstramAM sArI rIte vicita che, sUmanuM kevI rIte cUlamAM pariNAma thayuM. arthAt sUkSama zI rIte sthUlI bhUta thayuM tenuM tattva sAMkhya zAstramAM ThIka rIte vivRta che A jagatuM prakRtinuM pariNAma che, ema sAMkhyavAdI mAne che. tethI sAMkhya zAstrane mata pariNAma bAda kahevAya che. avidyamAna athavA asanI sAthe koI divasa vidyamAnane saMbaMdha hoya nahi ethI kArya vidyamAna athavA sat svIkAra karavuM joIe. sAMkhyamAM pradhAna vA prakRtine vizva kAryanuM upAdAna kAraNa TharAvela che. sAMkhyanA matane te sArU satkAryavAda kahe che. asa-je vAstavika rIte vidyamAna nathI tenI abhivyakti hoya nahi. amane koI sat kahI zake nahi. e. mATe sAMkhyakAra kahe che ke rUpanAma viziSTa sthUla jagat utpanna thayA pahelAM sUma bhAve athAt avyakta avasthAmAM hatuM. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ - zAMkaradAna. ( 179 sAMkhyamatamAM A vyakta pUla jagat me kame sUkSma thakI sUkSmatara, sUkSmatarathI sUkSma tatvamAM ArohaNa kare che. athAt ekaja sat padArtha, koIkavAra sUmabhAve ane koIkavAra sthabhAve vidyamAna. saMkSepamAM sAMkhya zAstranA matamAM jema kAraNa sat che tema kArya paNa sat che je dhUlamAM sUkSmane anubhava karI zake ane sUrUmamAM sUkamatamane anubhava karI zake teja- sUkSamadarza sAMkhyatatva jANavAne adhikArI che. ahiM mukha pUladarza - AsAmInA sArU nyAyadarzana che ane aMtarmukha sUkSmadarzI dvaitavAdInA sArU sAMkhyadarzana che. sarvajJa munie kahela che ke- ' ' vivartavAdasyahipUrvabhumivedAMtavAde pariNAma vAdaH!vyavasthite'smi s pariNAmavAre svayaM samAvavartavA athAt pariNAmavAda vyavasthita established thAya te vivartavAda khuda AvI jAya. vivartavAdanI pUrva bhUmi vedAMtavAdamAM pariNAmavAda.. . (ga) satkAravAda-satkAraNavAdI eka brahmane ja saghaLA kAcanuM parama kAraNa sat vA satya kahe che. brahma piotAnI mAyA dvArA judA judA rUpe vivartita athAt asatyarUpe judA judA AkAre pratibhAsita vizvaprapaMcane Adi ane aMtasamAna. kAraNa, brahmaja vizvanuM Adi ane brahmaja aMta vizva jagat brahmathI utpanna thayuM brahmamAM sthita ane brahmamAM vilIna tyAre eka brahma zivAya bIjuM kAMI nathI tyAre A suSTi kayAMthI AvI tenA uttaramAM satkAraNavAdI kahe che ke, vAstavika suSTi vA jagata vigere keinuM astitva nathI. e te mAtra mAyAnuM vibhuMbhaNu che atha mANasanI mithyA daSTithI te bhAse che taravajJAnano udaya thAya tyAre tene ucheda thaI zake che, tyAre kAca athAt jagatanuM mithyApaNuM mAluma paDe che ane pAramAthika sAra upara AvI javAya che. paNa jyAM sudhI tatvajJAnane udaya na thAya tyAM sudhI kAryanuM mikhA5NuM mAluma paDatuM nathI. P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavacchakarAcArya carita. } . '-'ng- ''''''''''- ke ame agAu kahI gayA chIe ke kAryanuM upAdAna ane nimitta evAM be kAraNa hoya che. e kAraNanA bhedabheda laI upara kahelA traNa vAdanI utpatti asatkAryavAdI nyAya vaizeSika no upadeza e che je paramANuM vizva jagatanuM upAdAna kAraNa che ane Izvara, kALa, pUrva karma vA adRSTa nimitta kAraNa che, satkAryavAdI sAMkhya darzanane upadeza e che je prakRti, vizva jaMganuM upAdAna kAraNa che ane karma athata dhama dharma nimitta kAraNa che, karmanA dhamadhama prakRtinuM ja kAryavA vikAra - sAMkhya matamAM prakRti vikArathI vizva jagatanI sRSTi che satyAraNavAdI vedAMta darzanano upadeza e che ke brahmaja vizva prapaM canuM upAdAna kAraNa ane bahmaja nimitta kAraNa, brahmane cinmaya karI varNana karela che eTale saghaLI vastu ci-ema hoya te saMzaya uThe che ke nyAya vaizeSika ane sAMkhya acit u padeza kema Aye. sRSTinuM prakaraNa samajAvavA sArU teoe acine upadeza Ape che. arthAt vyavahArika bhIMta upara teo ubhA rahelA che. eTale sRSTi viSayanA samAcanAmAM teonuM mata che. e mATe vedAMta sUtramAM kahela che ke--ArA vena vAvAjhu yathA caNA ( sUtra -4-4 ) sRSTi viSaye vibhinna upadeza che paNa sRSTI vize vibhinna mata nathI. AraMbhavAdI kahe che ke avayava dravyathI avayavI dravyanI utpatti jema sUtrathI vastranI utpatti teonA matamAM avayava ane avayavI eka vastu nathI te bane bhinna vastu che, sUtra eka varatu ane vastra bIjI vastu sUtra vastranuM upAdAna kAraNa che. AraMbhavAdI kahe che ke brahma jagatnuM upAdAna kAraNa hoI zake nahi brahyA aparicchinna vastu kadI avayava thaI zake nahi, ane avayava na hoI ava - yavI dravyanuM upAdAna kAraNa thaI zake nahi. A pariNamavAdI kahe che ke dudha jema avasthAMtara pAmI. dahIM rUpe thAya che. tema je vastu avasthAMtara pAmI A jagata P.P.Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ . . : : zAMkaradarzana che? rUpe pariNata thayela che, teja vastu jaMganuM upAdAna kAraNe pariNAmavAdI, upAdAne kAraNanI sAthe, kAryano saMpUrNa bheda svIkAra karatA nathI ane pAche teno abhede paNa svIkAranA nathI, 'teonA matamAM brahma jagatanuM upAdAna kAraNa che nahi zAthI ke brahma parichinna ane nirvikAra. - vivata vAdI upara kahelA bane kAraNamAM doSa Ape che. AraMbhavAdanA khaMDananA samaye teo kahe che ke vastra avayavI, sUtra avayava e udAharaNamAM vastra, avayavathI atirikta che paNa varatranA aMdara sUtra che, eTale avayavano dharma, rUpa, sparza parimANa ane avarcavInuM rUpa, dhama rUpa, sparza parimANa vigere vatranI aMdara che, tema thavAthI saghaLA dharma dviguNa thayA. vaLI kRtimAM paNa kahela che ke upAdAna kAraNanuM jJAna thavAthI kAryanuM paNa jJAna thAya che, paNa kArya ane kAraNa bhanna hovAthI kAraNa jJAnavaDe kArya jJAna thaI zake nahi eTale karI AraMbhavAda zruti virUddha che. ' pariNAma vAdInA matanA khaMDana kALe vivatavAdI dezeSa dekhADI kahe che je kRtikA thakI ghaTa thAya che. e udAharaNamAM mRttikA, ghaTanuM. upAdAna kAraNa. paNa e sthale mRttikAnuM avasthAMtara thayuM nahi. eTale avasthAMtara na pAmavAthI upAdAne kAraNe thAya nahi e vAta bolI zakAya nahi. e mATe vivartavAdI kahe che ke vAstavika rIte avasthAMtara na thayuM hoya to paNa avasthAMtara kalpanA karavI. teja vivatI. je varatumAM eja kalpanA teja upAdAna kAraNa. jemake rajaju sa. rajajunuM avasthatara na thayuM hatuM. paNa te sarpa jANo sApa bhrama thAya che. e jama kAMpatA ra5nuM upAdAna kA jI. evI rIte bhrama kalpita jatR upAdAna koNa kahyuM e kAraNanuM jJAna thavAthI kAryanuM maLyA paNuM nini thAya tyAre jJAna thAya che. - * . . . . . . . P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavacakarAcArya carita. . . suSTitavanI AcanA karavA jatAM sAMkhyadazana kahe che ke guNa sAmya thakI guNa vyaMjana utpanna thaI suSTine AraMbha thAya che paNu e guNa sAgyano bhaMga kezu kare che, te vAta sAMkhya daza namAM kahelI nathI, vedAMtamAM e vAtanI mImAMsA che. sAMkhyazAstra prakRti ane purUSathI jagatanuM pariNAma dekhADe che vedAMta brahmanuM vivata dekhADe che. advaita vedAMta, saghaLA viSaye, eka brahmanA paramArtha paNa thakI jue che, paramArthika bhittithI suSTi tatvanI AlecanA kare che. advaita vedAMta bIjuM vaLI kahe che ke lekika jJAnamAM jaDa ane cetanane vibheda apariDAnya che, paNa pArabhAthika jJAnamAM vedAMta zAstra bahAne jagatanuM kAraNa kahI tenI mAyAne jagat vyakata kare che ati vedAMta kahe che ke mAyA,parAdhIna arthAt brahmane AdhIna che, ane sAMkhyazAstra prakRti (mAyA) ne svAdhIna bele che. sAMkhyazAstra kahe che je prakRti, purUSamAM potAnA guNane Aropa karI javA raphaTikavat eka saMge aMdha paMguvat aMgAgibhAve vidyamAna rahela che, paNa sAMkhyazAstranAM siddhAMtane puchavuM joIe ke prakRti ane purUSane saga keNa, kare che ? tenA uttaramAM vedAMta kahe che ke mahezvaradvArAe e saMga thAya che. e sAganA jore vizvasaMsAra vyakta che, ethIja mAyAne svataMtra kahevI egya nathI. * gAdamAM nIce lakhele gADabhaMtra mAluma paDe che. nAsadAsInnomadAsIttadAnIM nAsIdrajonovyomAparoyat / / kimAvarivaH kuhakAsyazarmannabhaH kimAsI dgaganaMgabhIram // (ka veditA 8-11-) ' arthAt saSTinI pUrve jagata asat hatuM nahi. zAthIke asat kAraNathI jagat nI utpatti thaI zake nahi, pralaya avarathAmAM paNa gat sata vA vidyamAna hatuM nahi, sRSTinI pUrve athAt pralaya avasthAmAM jagata parama gemamAM eTale parama brahmamAM nAma rU5 vinimukta heI avyakta avarathAmAM vidyamAna hatuM, P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ - zAMkaradarzana. * pralaya kALe, pRthigyAdi leka, Avarakatatva athAta AkAzAdi bhUtajAta, vigere saghaLuM kAMI nahotu. . . . . . ; uparanA jaDamathI mAluma paDe che ke asatkAryavAda sA. WvAda ane sakAranuvAda, vedamAMthI nIkaLe che paNa temAM be vAda vyavahArika heI ivaTane vAda pAramAthika che. kemake vedamAM sRSTi. zrutio paramArtha viSayavALI brahma bhAva pratipAdana karavA sArU. kRtimAM vRddhine ullekha che. : : : : : : jJAnane charI daIe te jagata nathI, jJAna svarUpa brahmaja jagatanuM kAraNa, kAraNa sattAnA vyatireke kAryanI svataMtra sattA hotI nathI ane kArya sattA vyatireke paNa kAraNanuM asaMbhavitapaNuM,ghaTAdirUpa vA jagakUpa kArya na hoya te mRttikAdinuM vA brahmanuM kAraNatva rahe nahi,kAya kAraNa paraspara sApekSa che utpattinA pUrve paNa kArya sat arthAt che te vyaktarUpe nahi paNa avyakta zakti rUpe che, te zakti kAryathI bhinna nathI, bhinna hoya te kAraNa asiddhaja rahI jAya. zAthI ke kAraNava, kAryasattA sApekSa kArya vyakta, zakti avyakta zakti prAcIna, yakta kArya tenuM parabhAvI. . . . . . . kArya kALe paNa jema kAraNa sattA vyatireke kAryanI svataMtra sattA nathI, tema kAryAbhivyaktinI pUrve zaktinI ravartatra sattA nathI. kAraNa hoya to zakti paNa hoya ane kAraNava nahoya te zakti na hoya, kAraNavanI upalabdhi heya te sAthe zaktinI upalabdhi thAya che, kAraNa thakI zakti bhinna nathI. keTa lIka bAbatamAM bhinna kharI, tethI ema kahyuM ke varAyAbha mUtArA catrabhUtA zakti,kAraNanI AtmabhUta, kArya zaktinuM Atma bhUta. eTale kArya paNa kAraNanuM AtmabhUta. ' bhagavAn bhASyakare spaSTa kahe che ke - , __ nahi kAryakAraNayobhaida AzritAzrayabhAvo vA vedAMtA dibhirabhyupagamyate kAraNasya saMsthAnamAtra kAryamityupagamAt // P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ - bhagavacchakarAcArya carita. sUramASya 22-28, , . . . vedAMta vigere kArya kAraNano bheda vA AzritAzayabhAva kabula karatA nathI. kAraNanuM je mAtra saMsthAnA kArya che e azlagama che. ApaNe upara kahI gayA chIe ke nyAyadarzananA matamAM paramANu, AparizyamAna jagatanuM upAdAnakAraNe Material cause che ane sAMkhyadarzananA matamAM prakRti, upAdAna kAraNa che ane e bane darzananA matamAM brA nimitta kAraNa In strumental cause che, e banne bAbatanI ApaNe upara samAlocanA karI gayA, paNa vedAMta darzanamAM eka vibhinnabhAve sRSTi tatvanI samAlocanA karI che. te bAbatanI vedAMta zAstranI praNAlikA svataMtra che vedAMta darzana, eka mAtra brahmane prakRti prastAvamAM ni khila jagatanuM nimitta ane upAdAne kAraNa kahe che. vedAMta pari bhASAmAM lakhela che je. - nikhilajagadupAdAnatvaM brahmaNopalakSaNaM upAdAna tvaM ca jagada dhyAmadhiSTAnatvaM / / jagadAkAraNapariNamamANamAyAdhiSTAnatvaMvA // vedAMta darzanane jagat sRSTi saMbaMdhe ke mata che te uparanI kArikAthI mAluma paDaze, teno artha e che ke brahma e saghaLA jagatanuM upAdAna, upAdAna kone kahe che ? A jagat rUpa A repa vA adhyAsa jemAM Arepita heya teja jagatanuM upAdAna AdhAra na hoya te Apa saMbhave nahi eTale, ke je AdhAramAM A jagat adhyakta kahevAI pratIyamAna thAya che, te ja tenuM upAdAna vedAMtakAra kahe che je mAyAja A jagatane AdhAra mAyAmAM ja A jagat adhyasta che, athata mAyAja pariNAma pAmI,nAma . ane rUpamAM vyAkRta vA prakAzita thaI A jagadAkAre dekhADe che, tethI anirvacanIya mAyAja A jagatanuM upAdAna che. : vedAMtanA matamAM ajJAnane ja mAyAvA avidyA nAme kahela che vedAMtanI mAyA ane sAMkhyanI prakRti vA pradhAna ekaja che. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ . - zAMkaradarzana. e ajJAna sadasadAtmaka ane anivacanIya che. tenuM prakRta svarUpa jANavAno koI upAya nathI. e mAyAja jJAnane AvaraNa kare che. sAMkhyazAstramAM prakRtinuM pRthaka aritatva svIkAryuM che. ane vedAM. tamAM mAyAnuM pRthapha aritatva spaSTabhAve svIkArela nathI, mAyA ane brahma je eka te vedAMta spaSTa rIte bolAyela nathI. brahmacaiitanyamAM mAyA che tethI ane mAyA brahmano svabhAva vA aMza che tethI A jagat brahma cetanyamAM pratibhA che. tyAre samajAya che ke mAyA je jagatnuM upAdAna kAraNa hoya tyAre brahmane kema upAdAna kAraNa kahI zakAya? paNa A ThekANe eka vAta vivekathI jovAnI che. mAyAja vAstavika pakSe jagatanuM upAdAna. paNabrahmatatvane sAkSAtkAra thavAthI mAyA nivRta thAya che eTale mAyA mithyA padArtha. mAyA, brahmarUpa adhikAne adhiSThita e avazya ravIkAravuM paDaze. tethI mAyA, jagatnuM upAdAna kAraNa chatAM, parNa brahmaja vAstavika pakSe jagatanuM prakRta upAdAna kAraNa thaI. paDe che. | kiMtu A sthaLe eka viSaya vizeSa dhyAna ApavAthI sama'jAze. ApaNe upara kahI AvyA chIe ke brahma ane tenI zakita mAyA ane jaganA upAdAna kAraNa. paNa upAdAnaja jagarUpe prakAzita thAya vA dekhAde athavA upAdAna pariNuta thaI kArya rUpe janme, tyAre vicArI jovAnuM che je apariNAma svabhAva, brahma paNa pariNAmI thaI paDe che,zAthI ke brahmane jagatanuM upAdAna kAraNa kahela che tethI kiMtu apariNAmI avikArI pUrNa brahmanuM pariNAma zI rIte saMbhava para hoya ! e mATe ja vedAMtadarzana mAM pariNAma ane vivarta evA be bhAge kAlpati, svIkRta karelI che. upAdAna pariNaMta thaI kAlpati hoya che ane upAdAna vivatita heI kAlpati hoya che ApaNe upara kahI gayA ke mAyA ane brahma ane jagannAM upAdAna kAraNa, eTale ke mAyA pariNata thaI jagadAkAre Avirbhata thaI che ane tenI saMge brahma vivatita thaI paDe che. arthAt jagatpattimAM mAyAnuM P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 bhagavachaMkarAcArya carita. pariNAma hoya che ane brahmanuM pariNAma hotuM nathI paNa vivarta hoya che, mAyArUpa upAdAna saMbaMdhe jaganI pariNati ane brahmarUpa upAdAna saMbadhe jagatnuM vivartana svIkRta thAya che. vedAMta sAramAM lakhela che je "pariNAmo nAma vastutaH varSa rityjy svarUpAMtarApatiH mane vivartInAma svasvarupA parityAge na pAMtarapatiH vastu svarUpa parityAga karI anyarUpa dhAraNa karavAthI pariNAma kahevAya che jema dudha potAnA svarUpano pari tyAga karI dahIMrUpe pariNata thAya che. pariNA kAryamAM kAraNanA svarUpanuM parivartana thaI jAya che, paNa vivarta tenAthI bhinna che, varUpa save paNa je vastu bIjuM eka mithyArUpa dhAraNa kare tenuM nAma vivarta che jema rajajumAM ekadama sarSa bhrama. jaganI suSTimAM mAyA ja pariNata thaI jagata rUpe avyakata thayela che ane brahma paNa vivartana thayela che saMkSepamAM brahmarUpa adhikAne adhiSThAtA mAyAja jagadAkAre pariNata thaI tethI citanyamAM A jagatane mAtra adhyAsa che, ethI karI brahma pariNama doSa dUSita thaI zakatuM nathI. e uparathI spaSTa jaNAze ke brahmaja jagatnuM upAdAna kAraNuM, ane e brahmaja avidyA vA mAyAne jagadAkAre pariNata karAvavAnuM kartA che, tethI brahmaja jagatanuM nimita ane upAdAna kAraNa che. ApaNe upara samAlocanA karI che ke nyAya praNetA ane sAMkhyakAra ane brahmane jaganA adhiSThAtA vA nimitta kAraNa kahI chevaTanA nirNaya upara Ave che. vedAMtanA siddhAMtamAM evI rItane nirNaya asaMgata ane agya che. advaitavAdI bhagavAna zaMkarAcArya " purAkaMgahyA " (vedAMta darzana 2-2-37) nA sUtra bhAgamAM evI rItanA siddhAMtanA virUpe keTalAka denI avatAraNA karI che. A sthale teno ullekha prayojana vinAne che. saMkSepamAM bhagavAna zaMkarAcArya brahmane upAdAna kAraNa e sUtrathI pratipAdita karela che. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAMkaradazana, 187 ApaNe uparanA lekhathI samajI zakayAke mRttikA suvarNa vigere jevI rIte ghaTakuMDala vagerenI upatinuM kAraNa che tevI rIte brahma paNa A jagatanI uptatinuM kAraNa che. paNa evI rIta nI mImAMsAnA virUdhe aneka vAMdhA uThe che. paNa te vAMdhAnA samAdhAna thaI zake tevuM che. jene atyaMta viratAra hovAthI A sthaLe nAMkhavAnuM durasta dhAryuM nathI. zAMkara darzana, saghaLA darzana karatAM utkRSTa ane sarvatra samAdaraNIya che. pUrva kALe bhAratavarSamAM jeTalA pradhAna buddhizALi paMDita thaI gayA che temAMthI aneka paMDate zAMkara dazananA pradarzita mAganA pathika thaI sAdhAraNa lokanI sugamatAnA mATe e mArganA aneka graMtha racI gayA che. e kAraNathI zAMkaradazanA nuyAyI graMthe keTalA che tenI saMkhyA thaI zakatI nathI adhika zuM kahuM ? mAdhavAcAye te darzananA keTalA graMtho kayA che tenI zaMkhyA thaI zakatI nathI. e dazana praNAlI pUjyapAda bhagavAna zaMkarAcAye AdhikRta karI che tethI tenuM nAma zAMkaradazana kahevAya che; ane bhagavAna zaMkarAcAye maharSi vedavyAsa kRta vedAMta sUtranuM avalaMbana karI e advaita matanI sthApanA karI che. e nimite e darzanane vedAMta dazana athavA ati darzana kahe che. maharSi veda vyAse evAM akuTa vedAMta sUtra raLyA che ke tenuM tAtparya koI rIte anA vAse bodhagamya thAya tevuM nathI. je je paMDItone je je abhiprAya te paMDite potAnA abhiprAyAnusAre sutrane artha karyo che. e kAraNathI vedAMta sutranAM judAM judAM prasthAna thayAM che. zAMkara dazanamAM eka mAtra brahmaja satya che ane saghaLuM jagat mithyA che, brahmajJAna thavAthI mukti thAya che vagere saghaLA viSaya prAdhAnyarUpe kRti smRti ane yuktinuM avalaMbana karI prati pAdita karyo che. zAMkara dazanamAM pradazita thayeluM jJAna mAga pakaDavAthI mukti thavAnI saMpUrNa saMbhAvanA che. paNa jema jenAmAM P.P. Ac. Gunrainasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavacchaMkarAcArya carita. jale sApa pakaDavAnIja samatA nathI te AsAmI kAla sarpa pakaDavA jAya te tene mRtyu mukhe paDavuM paDe che, tema je mANasa adhikArI na hoI saghaLuM karmakAMDa parityAga karI ekadama zaMkara dazananA pradhAna uddezya sevepAsya nirguNa brahmanI upAsanAmAM udyata thAya che tene te jJAna narava arthAt kevaLa jJAna kAMDa : nI AlocanA karavAthI naraka prApti thAya che. saMkSepamAM adhikArI : thayA vinA jJAnakAMDanI upAsanA karavAthI jJAnanA phaLane kAMI paNa lAbha tene maLato nathI.e brahmajJAnanA adhikArI thavuM e kAMI sahelI vAta nathI;je AsAma, adhyayanavidhinA anusAra veda ane vedAMtanuM adhyayana karI dArtha saghaLe hadayaMgama karyo che, A janma athavA janmAMtare kAMkhya kama athata svagAdi janakayAgAdi ane niSiddha kama athAt nakAraka brahma ItyAdithI nivRtta thaI, kevaLa saMdhyAM vaMdanAdi svarUpa nitya karma, nimittika karma, arthAt putra janmakALAdi kapa jAteSTi vigere, prAyazcitta ane upAsanA arthAt chAMdogya upaniSadukata zAMDilaya vidyAnuMsAre saguNa brahma viSayaka mAnasa upAsanA vagere upAsanA kAMDanA anuSThAna dvArA cittane bIlakula nirmala karI, chevaTe sAdhana catuSTaya saMpanna thaI abrAMta thaI jAya che. teja AsAmI brahmajJAnane prakRta adhikArI che. teNeja brahmajJAnamAM IcchA karavI. jethI tenI icchA thoDA samayamAM yogya phaLavALI thAya che.ApaNe jevAe brahmajJAnamAM IcchA karavI te daridranI rAjyAbhiSekanI IcchAnI jema hAsyAspada che. ' - upara lakhelA sAdhana catuSTayamAM pradhAna sAdhana nityA nitya vastu viveka che,dvitIya sAdhana IhA mutraphalabhegamAM virAga, tRtIya sAdhana amadamAdiSaka saMpati,ane cothuM sAdhana mumukSutva-nityAnitya vastu viveka evA zabdathI kaI vastu nitya ane kaI vastu anitya tenuM vivecana karavuM e vAta samajAya che.nityaniya vastunI vivecanA karavAthI eka mAtra brahma nitya ane saghaLuM anitya " e mAtranI samajaNa levI. "IhA sutraphala bhoga virAgae zabdathI P.P.AC. Gunratna'suri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAMkaradazana. 189 sUkacaMdana vanitA saMbhAgAdirUpa A jagatanasukha bhoga ane svarga bhegAdi svarUpa pAralaukika sukha bhogamAM je ekadama vitRSNA , evI mAtra sAjaNa levI. "zamAdisaMpata " zama, dama, uparati, titikSA samAdhAna ane zraddhAbhede cha prakAranI che. brahma zivAya bIjA viSayenA zravaNAdithI manane nigraha kare tenuM nAma zama. , bAdriyane zravaNAdi bhinna viSayathI nivRtta karavI tenuM nAma dama. vihita saghaLA karmane vidhi pUrvaka tyAga karavo tenuM nAma upa- - rati. zIta vA uSNatA vagere dvaMdvanI sahiSNutA karavI tenuM nAma titikSA. upara lakhelA prakAre iMdriya nigraha karI brahmavA tadupagI viSayamAM mane niveza kare, tenuM nAma samAdhAna. ane gurU upara tathA vedAMtavAkaya upara vizvAsa rAkhave tenuM nAma zraddhA. ane mokSecchAne mumukSutva kahe che. . upara lakhelA prakAre brahmajJAnamAM adhikArI thaI jJAnakAMDanI AlocanA karavAthI tarataja brahma bhAva prApti svarUpa mukti pAmavAnuM pAtra thavAya che. brahma sat arthAt satya svarUpa, cita athAta cetanyapada vAcya jJAnanuM svarUpa, parama AnaMda svarUpa. akhaMDa athata ane parichinna, advitIya, ane nirdhaka athata brahmamAM jJAna vA sukhAdi koI dharma nathI. brahma khuda jJAnasvarUpa ane sukhasvarUpa .. che. agara jo ke ghaTa jJAnathI paTajJAna bhinna che jethI jJAnanuM judA judA paNa pratipanna thAya che, jJAnanI brahma svarUpatA vA saghaLA jJAnanI aikaya sAdhaka kaI yukti ApAtathI daSTi gocara thAtI nathI to paNa vizeSa vivecanA karI jevAthI mAluma paDaze ke viSaya svarUpa upAdhinuM judA judApaNuM hovAthI jJAnanA judA judApaNAne mAtra bhrama hoya che. vAratavika rIte jJAnanuM judA ? judApaNuM che nahi. saghaLAnI saMvida ekaja che, sarva. viSayaka saghaLA AsAmInuM jJAna eka che vibhinna nathI e jJAnanuM bIjuM nAma citanya, cetanya jJAnathI. pRtharA bhUta nathI ane e jJAna P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavachaMkarAcArya carita. svarUpa citanyaja AtmA. AmAja citanyathI bhinna nathI. jJAna, saMvidanuM aikaya che tyAre saghaLA AtmAnuM paraspara ekaya che. ane pUrNa cetanya svarUpa brahmanI sAthe jIvAtmAnuM paNa je aikaya siddha che te bolavAnI have apekSA zI che, e jIva tathA brahmanuM aikaya "tatvamasi" ItyAdi mutidvArA pratipAdita thayela che. AtmAnA janma, sthiti, pariNAma, vRddhi. apacaya, ane vinAza evA prakAranA vikAramAMthI eka paNa vikAra nathI AtmA sarvatra sarvadA dedIpyamAna che, AtmAja parama AnaMda svarUpa zAthI ke AmAja saghaLAne niratizaya snehanuM advitIya pAtra che. juo AtmAno prIti nimite putra kalara vigere upara sneha pedA thAya che. bIjAnI nIti nimite kaI kaI kALe AtmAmAM sneha rAkhe nahi. vAstavika rIte AtmAnI AnaMdarUpanA ajJAna svarUpa avidyAnI pratibaMdhakatAthI pratIta thAtI nathI arthAta sAmAnya rIte pratIta thAya che paNa vizeSarUpe pratIta thAtI nathI. parabrahma nA pratibiMba yukta satya raja ane tame guNAtmaka sat vA asat ? rUpe anirNaya padArtha je jovAmAM Ave che tenuM nAma ajJAna, e ajJAna jagatanuM kAraNa hoI prakRti paNa kahevAya che. ajJAnanI . AvaraNa ane vikSepa nAmanI be zakti che. jevI rIte megha, parimANamAM alpa chatAM darzaka lokanAM nayana Arachanna karI bahu yojana vistRta sUrya maMDalane AcchAdita kare che evuM jJAna thAya che. tema ajJAna, parichinna chatAM paNa je zakitadvArA darzaka jananI buddhi vRttine AcchAdita karI jANe aparichinna A mAne tirahita karI rAkhe che evI zaktine AvaraNa zakti kahe che. ane je zakita sahakAre ajJAna upAdAna kAraNurUpe jagata suSTi kare che e zaktine vikSepa zakti kahe che. e ajJAna vAstavika rIte eka chatAM avasthA bhede be prakAranuM che. mAyA ane avidyA vizuddha arthAt rajoguNa ane tamoguNadvArA anabhi bhUta satvaguNa pradhAna - ajJAnane mAyA kahe che. ane malina arthata rajoguNa vA tame guNa dvArA abhibhUta satvaguNa pradhAna ajJAnane avidyA kahe che. upara P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAMkaradarzana. lakhelI mAyAmAM parabrahmanuM je pratibiMba hoya che e pratibaMdha neja e mAyA ravApAna karI jagat ruSTi kahe che e kAraNe e pratibiMbaja sarvajJa sarva zaktimAna sarvaniyaMtA ane aMta- - caMmI svarUpa Izvarapada vAcya che. ane avidyAmAM je parabrahmanuM , pratibaMba paDe che e pratibiMba ja e avighAne vIbhUta thayela manuSyAdi jIvapada vAcya che. avidyA judI judI che tethI tenuM paDela pratibiMba paNa judA judA cha pratibhAsita thAya che.mAyAne ane avidyAne yathAkrame IzvaranI ane jIvanI suSupti AnaMdamaya keSa ane kAraNa zarIra kahe che. e kAraNe zarIramAM abhimAnI Izvara ane jIva yathAkrame Izvarapada vAcya ane jIva5tra vAcya che. jIvanA upabhoganA sArU paramezvare, jIvanAM pUrvakRta ane sukRta ane duSkRtanA anusAre aparimita zakti viziSTa mAyAnI sAthe nAma rUpAtmaka nikhila prapaMcane prathamathI buddhimAM kalpanA karI " e rUpa karavuMja kartavya " evI rItane saMkalpa karyo. tyAra, pachI e mAyA viziSTa AtmAthI AkAza, AkAzathI vAyu, vAyuthI teja, tejathI jala, ane jalathI pRthvI utpanna thaI e AkAzathI mAMDa pRthvI sudhI pAMca padArthane paMca sUkSama bhUta, apaMcIkRta bhUta. athavA paMcatatmAtra kahe che"kAraH sarve TLamAta" arthAt kAraNamAM je je guNo hoya che, tadanu rUpa guNa kAryamAM pedA thAya che, e nyAyanA anusAre ajJAna rUpa kAraNanA satva, raja ane tama vagere guNa AkAza vagere . paMcabhUtamAM saMkrAMta thAya che paNa e saghaLA padArtha jaDavAnA atizayapaNAnA lIdhe e e padArthamAM tamoguNanuM prAdhAnya 2vIkAravuM paDe che. upara lakhelA eka eka paMca bhUtanA eka eka satyAMzathI kame jJAnendriya paMcaka pedA thAya che athAt AkAzanA savAMza: thakI zAtra, vAyunA savAsathI 6 tejanA sarvAMzathI cakSu jalanA satyAMzathI rUnA athAt jIbha ane pRthvInA satyAMzathI . P.P. Ac. Guhratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19ra bhagavacchaMkarAcArya carita. dhrANedriya, pedA thAya che ane e paMca bhUtana paMca savAMza milita thaI aMtaHkaraNa pedA thayela che. aMtaHkaraNa vRtti athavA avasthA bhede be prakAranuM che. buddhi ane mana, vedAMta paribhASA kAranA matamAM aMtaHkaraNa cAra prakAranuM che. mana, buddhi ahaMkAra ane citta, je kALe aMtaHkaraNanI nizcayAtmaka vRtti hoya te kALe buddhi kahevAya che, ane jyAre aMtaHkaraNanI saMka95 vikakSAtmaka vRtti thAya che tyAre te manaH padavANya hoya che. upara kahela jJAnendriya paMcaka, buddhi ane mananA yathA krame, dika, caMdra vAyu, sUrya, varUNa, agni, caturmukha adhiSThAtA deva che, jJAneMdriya, e saghaLA devatAthI adhiSThita thaI yathA krame zabda, sparza rUpa, rasa, gaMdha, vigere viSayanI upalaMbhaka athAta prakAzaka hoya che, pratyeka paMcabhUtanA pratyeka rajezapaMcakathI yathA kamekavApha pANa, pAda. vAyu ane upastha rUpa paMca karmendriya pedA thAya che. agni, iMdra, upeka, mRtyu ane prajApati yathA me e kameMdriya paMcakanA adhiSThAtA deva hoya che, e e devatAne Adhina thaI e e karmendriya yathA krame vacana, AdAna, gamana, visarga athAta purUSa tyAga ane AnaMda athAt strI saMbhegAdi sukhanA kama saMpanna kare che, paMcabhUtanA samudita rajozapaMcaka thakI prANa vAyu pedA thAya che, prANa potAnI vRttinA bhede prANa, apAna, samAna, udAna ane vyAna nAmanA pAMca prakArane thAya che, matAMtare nAga, phUma, Dukara, devata ane dhanaMjaya nAmanA vaLI bIjA paMca prANa che, e prANa vAyunA sAgrasthAyI, prAgagamana ane zvAsapradhAsAtmaka gamanazALI che, apAna vAyu, pAyu vagere deza sthita ane avAgamanavALe che, pAyu vigere deza thakI je vAyu nIkaLe che, tene apAta vAyu kahe che. samAna . vAyu zarIranA madhyamAM rahela che. ane bhukta pIta vIgere saghaLAne pAka janaka che, udAna vAyu kaMThadezavartI ane urdhvagamana zIla che ane vyAna vAyu saghaLA zarIrane saMcArI che, upara kahela buddhi, jJAnendriya paMcaka sAthe vijJAnamaya koSa ane mana P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAMkaradAna. 193 kameMdriya sAthe manamaya koSa ane karmadriya sahita prANa prANa maya koSa hoya che. e traNa keSanI mAMhe vijJAnamaya koSa, jJAna zaktivALe . ane katRtva zakita saMpanna che. manomaya koSa IcchA zaktizIla ane karaNa svarUpa che. ane prANamaya koSa kiyAzakitazALI ane kArya svarUpa che. pAMca jJAneMdri, pAMca karmendriya, pAMcaprANa buddhi ane mana e sattara padAthe maLI sUkSma zarIra thAya che, e sUkSma zarIrane liMga zarIra paNa kahe che, liMga zarIra A lekamAM ane paralokamAM gamanazIla che, ane te mukti thatAM sudhI sthAyI rahe che, e eka eka liMga zarIranA abhimAnI jIvane tejasa kahe che ane saghaLA liMga zarIranA abhimAnI jIvane hiraNya gabha kahe che, Izvare jIvanA upaga saMpAdaka skUla viSayanA saMpAdana athe paMca sUma bhUtanuM paMcIkaraNa karyuM. vAstavika rIte parabrahma zivAya saghaLI vastu mithyA A jagatamAM je kAMI vastu mAluma paDe che, te saghaLI rajaju sa. panI jema ajJAna kalipata jIvAtmA sAthe paramAtmAno bheda thaI jIvAtmAja paramAtmA ane paramAtmAja jIvAtmA. ethI A jagatano sRSTi krama ane paramAtmAno vibhAga karavo e vadhyA putranA nAma karaNanI jema upahAsAspada che. paNa jevI rIte bAlakane tikta auSadha sevana karAvavAmAM prathama miSTa padArtha phesalAvavAmAM apAya che, ane tema karI bAlakanI tikta auSadha sevana karAvavAmAM pravRtti pedA karAvAya che ane bAlakanA pakSamAM tikta dravya upakAraka ane miSTa dravya apakAraka che, paNa tikta dravya sevana karAvavAmAM miSTa dravyanuM pralobhana apAya che. tema sAkSAta pratIyamAna ane uparathI madhura tathA sukhakara jaga tanuM mithyAtva vigere svIkAra paNa nizcayarUpe ajJAnathI dUSita lokanA hRdayamAM kaI rIte beze nahi. ane tenA hRdayamAM jaga tnI satyatA ane yokitaktA ulaTI pedA thAya che, vaLI evA anna lekanA hRdayamAM nirguNa, nirAkAra, nirvikAra parabrahmanuM SUP.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 bhagavachaMkarAcArya carita. jJAna ekadama besavuM asaMbhavita jANa pahelAM jagatnuM satya vigere dekhADI sRSTikrama pradazita thAya che paNa jema marU marIcikAmAM jalabhrama thavAthI tyAM sudhI e bhrAMti kapita jalanA svarUpanuM ane kAraNa vagerenA anusaMdhAna rUpa tatvanusaMdhAna na thAya tyAM sudhI e jala kaI rIte mithyA pratIta thAtuM nathI ane sAcuM ja pratIta thAya che, paNa tatvanusaMdhAna dvArA e kalpita jalanuM svarUpa ane kAraNa vagere mAluma paDe tyAre e jala satya manAI zakatuM nathI, tevI rIte jyAM sudhI para brahmamAM pari kalpita A jagatanuM svarUpa ane kAraNa vagerenuM anusaMdhAna na thAya tyAM sudhI A jagata asata chatAM paNa sata rUpe pratIta thAya che, kiMtu jayAre jagatanA svarUpa kAraNa vIgerenI zodhadvArA ajJAna nivRtta thAya tyAre pachI jagata satya mAluma paDatuM nathI, ane te kALe satya svarUpa parabrahmaja prakAzamAna thAya che, ethIja jagata vAstavika mithyA chatAM ja gane satya kahI sRSTi kriyA vigerene dekhADa karavo te kevaLa jagatanA mithyApaNanA nirUpaNa nimitte che,eTaleke ata matanA pradarzananA prastAvamAM suSTi kramAdi dekhADI ApavuM e prakRtapagI che, temAM kAMI saMdeha nathI, upara pramANe ajJAna ni. vRtta thAya tyAM sudhI saMsAra dazAmAM jagatanuM satyatva pratIta thAya che, paNa jJAna thavAthI saMsAra nivRtta thatAM jagatanuM midhyApaNuM thAya che. A bAbatamAM keTalAeka Apati batAvI vadhe uThAve che paNa tenuM sArU samAdhAna che. e samAdhAnanA lekhathI graMthano viratAra thAya tevuM che tethI AhIM vAMdhAnuM khaMDana lakhavuM durasta che nahi. jevI rIte mAyAvI aMdrajAlika pitAnI vidyAdvArA - jAlika vastu prakAza karI mANasonuM dazarneskaya nivAraNa karI e saghaLI vastune saMhAra kare che tevI rIte paramezvara aciMtya zakti zAlinI mAyAMthI jagatanI sRSTi karI mANasonA sukRta P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAMkaradazana. 195 --------'''''''-'g b ane dukRtanAM phaLa ApatAM chevaTe jagatane pralaya kare che. pralaya cAra prakArano che, nitya, prAkRta, naimitika ane AtyaMtika, je avasthAmAM atyaMta nidrAbhibhUte AsAmI ghaTa paTTa vigerenA jJAnathI rahita thAya che te avasthA suSuptine nitya malaya kare che e ni ya pralaya thAtAM dhama vA adharma, saMsAra ane liMga zarIra vagere mAtra keTalAka padArtha, kAraNarUpe rahe che. ane saghaLI vastuno pralaya thaI jAya che. kiMtu e nitya pralayarUpa suSuptine bha ga thavAthI punavara agAunA jevo saMsAra pedA thAya che. ethI karI e pralayano anubhava thAtuM nathI. jIvanI jAgRta, svama ane suSuptinA bhede traNa avasthA che. teomAM nitya pralaya svarUpa suSupti ja saghaLA karatAM utkRSTa che, e avarathAmAM jIvana parabrahmabhAva upasthita thaI kevaLa paramAnaMdaneja anuvabha hoya che, te kALe bIjA koI vastu anubhUta thAtI nathI, kArya brahmAnA laya nibaMdhana saghaLA kAryanA vilayane prAkRta laya kare che, evI rItathI mAtrAtmaka prakRtimAM je laya hoya che tethI te prAkRta laya kahevAya che, upara kahelA kArya brahmAnA divAva jJAnanimi. taka railokayanA layane naiimittika pralaya kahe che, naimitika pralayanuM parimANa cAra hajAra yuga varSanuM che. brahma jJAna nimitaka parama muktinI prAptine AtyaMtika pralaya kahe che. brahmajJAnadvArA saMsAranuM mula kAraNa mULA jJAna nivRta thavAthI saMsArA vA sthitinI athavA punarUpatinI saMbhAvanA rahetI nathI. pahelAM pRthvIne laya jalamAM thAya che jalano laya tejamAM thAya che tejano laya vAyumAM thAya che. vAyune laya AkAzamAM thAya che AkAzane laya jIvanA ahaMkAramAM thAya che. aMhakArane laya hiraNya garbhanA ahaMkAramAM thAya che ane teno laya ajJAnamAM thAya che, evI rItane kArya laya thAtAM keme kAraNane laya thAya che evI rItano layakrama viSNu purANa vigeremAM kahela che. A matamAM pramANa, pratyakSa, anumAna, upamAna, Agama - P.P.AC. Gunratnasuri M.S.' Jun Gun Aaradhak Trust
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavachaMkarAcArya carita. apati ane anuladdhi bhede cha prakAranuM che. e ja pramANathI padAthenI siddhi hoya che. e che pramANu zivAya bIjuM pramANa nathI. paurANika ke saMbhava ane itirA nAmanAM bIjA be pramANa mAne che. e cha pramANadvArA buddhimAna leka aihika ane pAratrika sukha saMbhegAdikamAM asthirapaNAnA doSane joI parama sukha svarUpa parAtpara parabrahmaprApti sArU tatsAdhanI bhUta tatvajJAnanA IcchanAra thaI tenA upAya svarUpa zravaNu manana, nididhyAsana ane samAdhinuM anuSThAna karavA prata thAya che. SaDavidha liMgadvArA saghaLA vedAMtanA parabrahmamAM tAtparyA vadhAraNane zravaNa kare che e SaDavidha liMganuM prathama liMga upakama vA upasaMhAra. dvitIyaliMga abhyAsa, tRtIyaliMga apUrvatA, . caturtha liMgaphala. paMcamaliMga athavAda ane SaSTaliMga upapatti. je prakaraNamAM je viSaya pratipAdita karavAnuM hoya te prakaraNamAM AdimAM ane aMtamAM te viSayanA upakIrtanane yathAkrame upakrama ane upasaMhAra kahe che. prakaraNanA pratipAdya viSayanuM vAraMvAra kIrtana karavuM tenuM nAma abhyAsa che. prakaraNa pratipAdya arthanI pramANapataradvAra aprAtine apUra vatA kahe che. prakaraNa pratipAdya arthanA anuSThAnanI phalazrutine phala kahe che. prakaraNa pratipAdya arthanI te prakaraNamAM thAtI prazaMsA ne arthavAda kahe che, te prakaraNamAM pratipAdya arthanI saMbhAvyatAnA pratipAdananA arthe thAtI yuktinA upanyAsane upapatti kahe che. upara kahelI rIte zruta advitIya parabrahmanuM vedAMtanu guNa yuktidvArA anavasta ciMtana karavuM tenuM nAma manana che. dehAdika vividha viSayaka paraMparAne parityAga karI eka mAtra atiya brahma viSayaka buddhi dhArAne nididhyAsana kahe che - samAdhi, savikalapaka ane nirvikalpaka bhede be prakAranI che. jJAna 3ya ane jJAna ItyAdi vikalpanA vilaya nirapekSa athavA tatsApekSa parabrahma vastumAM niviSTa citanI sthiratA te yathAkrame P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAMkaradazana. - 197 savikalapaka ane nivikala5ka samAdhi kahe che. nirvikalpa samAdhinI avasthAmAM cita vRtta nivayu dezastha dIpa zikhA nIsvAphaka nizcala hoya che. e nirvikalapaka samAdhinAM aMga yama niyama vigere aSTAMga yaMga sAdhananI bAbata pAtaMjala dazanamAM khAsa rIte varNavela che. nirvikalpaka samAdhi siddha thavAthI tatvajJAnI thaI mANasa jIvanmukta athavA parama mukta thAya che, jIvanmukta AsAmInA vaidhavA niSiddha karmanuSThAna dvArA zubhA dRSTa athavA azubhA daSTa kAMI paNa pedA thAya nahi. paNa teNe niSiddha karmamAM vitRNa thavuM cagya che. jIvanmukta AsAmI gadvArA prArabdhakarma kSaya thavAthI, pitAnuM vartamAna zarIra paDavAthI pabrahma prApta svarUpa parama mukti meLave che. je karma dvArA zarIra hoya che tenuM nAma prArabdhakarma, bhega vinA koI divasa prArabdha karmane kSaya thAtuM nathI e kAraNe jIva nyukta AsAmIne pArabdhakarmanA bhoga karavA sArU zarIra dhAraNa karavuM paDe che. taMtu vinA jema vastranI svataMtra sattA nathI, mRttikA vinA ghaTanuM ravataMtra astitva nathI ane sAgaranA jalathI tenA para TAnI svataMtra sattA nathI tema brahma vinA jagatanuM svataMtra astitva nathI. brahma eka mAtra satya padArtha che A nAmarUpAtmaka jagat mithyA padArtha che jemake zruti kahe che ke - somyaikena mRtpiDena vijJAna sarva mRNmayaM vijJAnaM syAda vAcAra ma vinA nAmadhe kRti kalya" eka mukhiMDanuM svarUpa jANavAthI mRmayaghaTaka vagere musvarUpe jaNAI Ave che. ghaTa vigere vikAra nAmadheya che. mRttikAja satya che mRttikA jema ghaTa zarAva vigerenuM upAdAna tema brahma jagatanuM upAdAna mRttikA jema ghaTa vageremAM anusmRta che tema brahma jagatanA dareka paramANumAM anusmRta che. mRttikA jANavAthI jema ghaTa vIgere ajJAna rahe nahi tema brahma jANavAthI jagat ajJAna rahe nahi. tethIja ti kahe che P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 bhagavacchakarAcArya carita. ~ ~ ke brahmaja satya ane nAma rUpAtmaka jagat mithyA che. - sata, cita ane AnaMda e brahmanuM svarUpa. e traNaja aMza jaganA pratyeka padArthamAM anusmRta. jagane koIpaNa padArtha, sat cit ane AnaMda vartana nathI. mRttikA jema ghaTa zarAva vigeremAM anusmRta, taMtu jema vastramAM abhinnabhAve virAjIta che tema sat cit AnaMda svarUpa brahma jaganA pratyeka aMzamAM aNu paramANumAM abhinnabhAve rahe che, mArI samIpe je suMdara citra raheluM che. e padArtha, sata cita AnaMdanAma ane rUpa e pAMca aMzanI samaSTi che. te sivAya bIjuM temAM kAMI nathI, huM e je citra dekhuM chuMe darzanAtmaka jJAna tene "cidaMza" che e citra, mArI saMmukhe rahela che evI je tenI vidyamAnatA e tene "sadaMza che" e citra dekhavAmAM suMdara che eTale mane priya lAge che e priyatA tene " AnaMdAMza" che. citramAM e traNa aMza satya che ane nAma rUpa mithyA che. e pAMca aMza zivAya citra bIju kAMI nathI. jaganA pratyeka padArtha ja e pAMca aMzanI samaSTi zivAya bIjuM kAMI nathI. epAMcamAM sat cita ane AnaMda sArAMza che ane nAma tathA rUpa asAra che, zAthI ke padArthanuM nAma tathA rU5 cAlyuM jAya che. parivartita thAya che. paNa sat cita ane AnaMda e traNa aMza padArthamAMthI cAlyA jAtA nathI. parivartita thAtA nathI. vizeSa vivaraNu bhagavAna zaMkarAcArya kRta vyAsasUtranA zArIraka bhAgamAM jevuM. bhagavachaMkarAcArya carita samApta. samApta. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust