________________
સિદ્ધહેમચંદ્ર શબ્દાનુશાસન
ધનાઢે વસ્તુઃ ॥ ક્। ? | o૪ ||
અનાતિ-ધન વગેરે-શબ્દ પછી તે શબ્દ આવ્યે હાય અર્થાત ધનપતિ, અશ્વપત્તિ વગેરે શબ્દોથી પ્રાજિતીય અર્થાંમાં અણ્ થાય છે.
૧૫૪
અ
ધનપતેઃ અપત્યમ્ ધનતિ+મૂળુ ધાનવતા-ધનપતિને છેકરી. ધનવન્તોમવ=પાનવતઃ-ધનપતિમાં થયેલે.
ધનપતેઃ
1: અત:=ધાનતઃ-ધનપતિથી આવેલા. અવપતેઃ વસ્ત્યમ્=સ વપતિ+મળ=મ વપત: અશ્વતિના પુત્ર. અરવવતો મવગા વવતઃ-અશ્વપતિમાં થયેલા. વપતેઃ નિ:-ગા વપત્તઃ-અશ્વપતિથી આવેલા.
| ૬ | ૧ | ૧૪ ૧
अनिदमि अणपवादे च दिति-अदिति आदित्य-यम- पतिઉત્તરપરાનું યુવી ૬ | ૧ | * ||
પ્રાકૃતિીય અર્થાંમાં ડુમ્ અર્થ સિવાય અપત્યાદિ અર્થમાં જે અને અપવાદ બતાવેલા છે તે વિષયમાં રિત્તિ, અિિત્ત, બત્યિ તથા યમ શબ્દને અને પતિ છેડાવાળા શબ્દોને ક્ય પ્રત્યય લાગે છે.
બ્યુ
મિતિઃ સેવતા અણ્ય, વિતે: અત્યમ્ કૃિતિ+ક્ક્સ દ્વૈત્યઃ—જેને દિતિ દેવતા છે અથવા દિતિને પુત્ર તે દૈત્ય.
અદ્રિતિ: ધૈવતા અન્ય, અત્તિ: અપત્યમ=કૃિતિ+ચ્=મહિત્ય:-જેને અદિતિ દેવતા છે કે અદિતિના પુત્ર–આદિત્ય
ગાત્યિક ટેવતા અણ્ય, અત્યિસ્ય અવત્યમ્=આત્યિ+ચ-બાહિત્મ્યઃ-જેના આદિત્ય દેવતા છે અથવા આદિત્યના પુત્ર તે આત્મિ यमो देवता अस्य, यमस्य અપત્યન=ચમ+ચચામ્યઃ—જેને યમ દેવતા અથવા યમના પુત્ર તે યામ્ય.
પતિછેડાવાળુ નામ-વૃદૃત્તિ: કૈવતા મશ્ય, હૃદસ્પતેઃ કવચમ્ નૃદતિ+q= વાર્હસ્પત્યઃ—જેને બૃહસ્પતિ દેવતા છે અથવા બૃહસ્પતિના પુત્ર તે ખાપત્ય. આદિત્યહ્ય રૂપનું આીિચર્મમ્-આદિત્યનું આ મંડળ–અહીં વન અ છે. મૂળ સૂત્ર રૂમ્ અં લેવાની ના કહે છે તેથી આ નિયમ ન લાગે. દિતિ એટલે ખડિતતા. અદિતિ—અખડતા. આદિત્ય સૂત્ર. યમ-જમ. બૃહસ્પતિ એટલે ગુરુ. પ્રસ્તુત બૃહસ્પતિ વિશેષ નામ છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
