________________
૪૨૮
સિદ્ધહેમચંદ્ર શબ્દાનુશાસન
प्रकृष्टे तमप् || ७|३|५||
નામને ‘પ્રકૃષ્ટ' અર્થાંમાં સ્વાર્થીસૂચક તમર્ પ્રત્યય થાય છે. અતિશયન જીરુ: જીવતમઃ-ખૂબ ધાળેા. અતિશયેનાર:=ાર+ગમ=ારતમ:-ધણુ કરનારા.
દો: વિમળ્યે તપ્ ાણી
જ્યાં એ પ્રકૃષ્ટમાં–ઉત્તમ-થી એકને જુદા બતાવવે। હોય ત્યાં નામને સરપ્ પ્રત્યય લાગે છે, તથા એની સરખામણીમાં એક પ્રકૃષ્ટ-ઉત્તમ ને જુદા તારવવા હાય ત્યાં પણ નામથી સરપ્ પ્રત્યય લાગે છે. પ્રકૃષ્ટ—દ્રે મે વર્તે, શ્યમ્ બનયો: પ્રશૃષ્ટાવદુ:=પટુતર=પત્રુતર—પટુતા-આ એ સ્ત્રીએ ચતુર છે તેમાં આ સ્ત્રી વધારે ચતુર છે.
વિભજ્ય-સાંાથમ્યઃ પાટપુિત્રૉ: માથતા:-ગાઢ.તર-માતા:-સાંકાશ્યનાશિયાલકોટના—વતની લેાકેાથી પાલિપુત્રના લેાકા વધારે સપન્ન છે.
વચિત્ સ્વાર્થે શાળફાળા
પ્રયાગ અનુસાર ‘સ્વા” અર્થાંના સૂચક તરફ્ પ્રત્યય થાય છે.
અમિનણ્વામિનતર=અમિન્નત૬મ-અભિન—એક હૃદય. મî: વજીq+7=૩ વેહ્રામ-ધારેલ ઊંચું
किं-त्यादि - ए - अव्ययाद् असत्त्वे तयोरन्तस्य आम् ||७|३|८||
અસત્ત્વવાચક-અદ્રવ્યવાચક-એવા વિમ્ શબ્દ, સ્થા−િતિ રમૂ તિ વગેરેપ્રત્યયવાળાં ક્રિયાપદે, કારાંત નામ અને અવ્યયને લાગેલા તાજૂ અને તમર્ પ્રત્યયને છેડે મામૂ ઉમેરાય છે.
વિક્—ક્િત+ગા=ન્તિરામ્-વધારે શુ
નિમ+તમ-ગામૂ વિન્તમામ-વિશેષ વધારે શુ
ચાર્િ—પતિ+તર+બામ્=પત્તિત્તરામ–આ બે જણુમાં તે અતિશય પકવે છે રાંધે છે. વતિ+તમ+ગાય્-પતિતમાર્—આ એ જણામાં તે વધારે આતશય પકવે છે. વાાંત—પૂર્વા+ત+ઞામૂ=પૂર્વાળેતરામ્-પૂર્વામાં–દિવસના પૂર્વ ભાગમાં
પૂર્વાળું+તમનામ્=પૂર્ણાનેતમામ
Jain Education International
97
For Private & Personal Use Only
.
www.jainelibrary.org
