________________
૪૫૮
સિદ્ધહેમચંદ્ર શબ્દાનુશાસન
તપુરુષ સમાસને પામેલા પૂર્વાધિ, વત્તરાધિ અને કૃપા શબ્દોને તથા તપુરુષ સમાસવાળા ઉપમાનસૂચક નામ પછી આવેલા વિવિધ શબ્દને મદ્ સમાસાંત થાય છે. સ: પૂર્વન
=ાથ+મ=પૂર્વાથ-સાથળનો પૂર્વ ભાગ. સાઇન કર=૩ત્તરક્રિય+==રસથ–સાથળને ઉત્તરભાગ. પૃnહ્ય સથિ=મૃથિ =ઋાથ-મૃગનો સાથળ, फलकमिव फलकम्, फलक चे तत् सक्थि च-फलकसक्थि+=फलकसक्थम्-सनी
જે સાથળ. उरसः अप्रे ॥७३।११४॥ મત્ર એટલે આગળનો ભાગ અથવા પ્રધાન–મુખ્ય.
આગળનો ભાગ અર્થવાળા અથવા પ્રધાન અર્થવાળા અને પુરુષ સમાસની અંતે આવેલા હરસૂ શબ્દને અરુ સમાસાંત થાય છે. અશ્વાત્ર તે વરશ્ર=ગોર=ોરણસેનામાં અશ્વો પ્રધાન સ્થાને છે વા આગળના ભાગમાં હોય છે. માનામ્ વેર ઝોરમ્, મોર+=+થોર વિન્ડાના શરીર ઉપર આગલા ભાગરૂપ અથવા પ્રધાન ભાગરૂ૫ ચેકડું. સર-
ગ રમ–ચણ નાત્તિનાનીઃ 'રા તપુરુષ સમાસને છેડે આવેલા સર", નર્, ગમન તથા ચિત્ શબ્દને–જો તેઓ જાતિસુચક અને સંજ્ઞાચક હોય તો- સમાસાંત થાય છે. ગાત: કરણા==ાતમરહૂ+==ાતરમ્-એ નામનું સરોવર. અનઃ સમીપ==17+===ામ-બળદે જોડેલા ગાડાની પાસે
ઘૂજારમ+ગ શૂળ –પત્થરની જાતિ છે. વાત્રા+=ાયસન્કલોખંડની જાતિ.
પરમાર --ઉત્તમ સરોવર. આ શબ્દ જાતિનો કે નામનો સૂચક નથી.
loફાદ્દા તપુરુષ સમાસને છેડે આવેલા મદ શબ્દને અટુ સમાસાંત થાય છે. વરમદ્ મ =રામ પરમા-ઉત્તમ દિવસ.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
