________________
૫૦૦
સિદ્ધહેમચંદ્ર શબ્દાનુશાસન
आधिक्य-आनुपू] ॥७।४।७५॥ આધિક્ય જણાવવાનું હોય એ પ્રસંગ તથા આનુપૂવી જણાવવાની હોય એટલે કેઈ પદાર્થને ક્રમથી જણાવવાનું હોય તે પ્રસંગે ત્યાં વપરાતો શબ્દ બે વાર બેલાય છે.
ગાપિકય એટલે બેલનારના ભાવને પ્રક. આધિ-નમો નમ:–નમસ્કાર, નમસ્કાર-અહીં વક્તા પોતાના ભાવિનો પ્રકર્ષ
આધિક્ય બતાવવા નમ: નમ: એમ બે વાર બોલે છે.-ઘણું નમસ્કાર થાય એમ જણાવે છે. માનુpવ-મૂ મૂકે ચૂા--મૂળ મૂળે-દરેક મૂળમાં-અહીં એમ બતાવવાનું છે કે વૃક્ષમાત્ર મૂળમાં ક્રમથી જાડાં હોય છે.
डतर-डतमौ समानां स्त्रीभावपक्षे ॥७।४७६॥ ગમે તે કઈ ગુણથી તુલ્ય એવાઓને અંગે જે સતર અને ગ્રતમ પ્રત્યયવાળા શબ્દ દ્વારા જે સ્ત્રીલિંગી ભાવવાચક શબ્દ વડે પ્રશ્ન પૂછવાને પ્રસંગ ઊભો થતાં તે ૩ર અને રતમ પ્રત્યયવાળા શબ્દો બેવાર બેલાય છે. ૩મી ફ્રેન માઢ, વાતરા સરા માતા-આ બને આઢય છે, તેમાં કેટલી કેટલી
અઢયતા છે ? giાં તમાં જામા માઢજતા-આ બને આઢય છે, એઓની કેટલી કેટલી વધારે આક્યતા છે ?
ઉપરનાં બને ઉદાહરણેમાં “આઢયતા’ શબ્દ દ્વારા મન પૂછાયેલ છે, “આવતા” શબ્દ સ્ત્રીલિંગી છે અને ભાવવાચક પણ છે. ૩મો મો અવતો સંતરા મન: ૦મી –આ બનને લક્ષ્મીવંત છે, એ બંનેની
કેટલી લક્ષ્મી છે?—આ પ્રયોગમાં ૦ શબ્દ દ્વારા પ્રશ્ન પુછાયેલ છે અને આ લક્ષ્મી શબ્દ સ્ત્રીલિંગી લે છે પણ ભાવવાચક શબ્દ નથી તેથી દિર્ભવ ન થ.
पूर्व-प्रथमौ अन्यतः अतिशये ॥४७७॥ જ્યાં બીજાથી-બીજાની અપેક્ષાએ-પોતાના અર્થને–પોતે કહેલ હકીક્તને અતિશય બતાવવો હોય ત્યાં પૂર્વ અને પ્રથમ શબ્દ બે વાર બેલાય છે.
1 પુષ્યન્તિ–આ લતા ઉપર તે બીજી લતાઓ કરતાં વહેલાં વહેલાં ફૂલ આવે છે. ત્રણ વ્રથમં વસે–અમારે ત્યાં તે બીજાઓ કરતાં વહેલું વહેલું રંધાય છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
