________________
લઘુવૃત્તિ-સપ્તમ-અધ્યાય-દ્વિતીય પાદ
૩૯૫
वात-अतीसार-पिशाचात् कः च अन्तः ॥७।२।६१॥
વાત, અતીસાર અને પિશાવ શબ્દોને મત્વર્થમાં ૨ પ્રત્યય થાય છે અને એ ત્રણે શબ્દોને અને “' ઉમેરાય છે અર્થાત મત્વર્થમાં જિન પ્રત્યય થાય છે. વાત+f=વાત-વાયુ પ્રકૃતિવાળો. અલારવિ=તસાર-અતીસાર રોગવાળો. પિરાવ+વિ=પિશાચ-પિશાચના વળગાડવાળો.
પૂછાત્ વયસ કારાદ્દા જે “ઉંમર’ જણાતી હોય તે પૂરણ પ્રત્યયત નામને મત્વમાં ફન પ્રત્યય જ થાય છે, ન થતો નથી. વરામમૂ મતિ =ામ+7=1શ્વમી વાઢ:-પાંચમા દિવસનું કે પાંચમા માસનું કે પાંચમા વરસનું બાલક,
- પુણા છરાદ્દરૂપ સુરવ વગેરે શબ્દોને મત્વમાં રૂનું પ્રત્યય જ થાય છે, મતું થતું નથી. સુa+૩ મુવી-સુખી સુવ-+7 સુવી-દુઃખી.
માત્રાધા ને કારાદ્દા મારા શબ્દને લેપ-નિંદા – અર્થમાં મત્વાર્થસૂચક – પ્રત્યય જ થાય, તુ ન થાય. માત્રા+સન્માષ્ઠી-માળી–જાતે મળી હોવા છતાં માળીનું કામ ન આવડતું હોય તે માળી–આ રીતે “માળ” શબ્દ ક્ષેપસૂચક સમજો. મારાવાર-માળાવાળો –અહીં રૂનું ન થાય પણ મતું થાય.
થર્મ-સીવન્તરિ IIબરાદ્દા જે શબ્દને છેડે ધર્મ શબ્દ આવેલ છે, જે શબ્દને છેડે શી શબ્દ આવેલ હોય અને જે શબ્દને છેડે ત્રળ શબ્દ આવેલે હેય તે શબ્દને મવર્થમાં નું પ્રત્યય જ થાય છે, મત થતો નથી. મુનિર્મરૂન=નધર્મી-મુનિના ધર્મ વાળો-મુનિના આચારવાળો. તિશ =તિરસ્ત્રી-યતિના શીલવાળો. ગ્રાહ્યાવરૂ ત્રાહ્મળવળ-બ્રાહ્મણવર્ણવાળો.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
