________________
वीसइमं अंतकिरियापयं वीसइमंपयस्स अत्थाहिगारा पढमं अंतकिरिया बीयं अनंतर किरियादारं श्री प्रज्ञापना सूत्र भाग २ || વીસમં અંતવિરિયાવયં || || વીસમંવયર અત્યાદિનારા ||
नेरइय अंतकिरिया अणन्तरं एगसमय उव्वट्टा । तित्थगरचक्किबलवासुदेवमंडलियरयणा य । । दारगाहा । વીશમું અન્તક્રિયા પદ.
(મૂ૦) ૧ નૈરિયક–નૈયિકાદિ સંબંધે અન્તક્રિયા, ૨ અનન્તર–અનન્તર અને પરંપર આવેલાની અન્તક્રિયા, ૩ એક સમયની અન્તક્રિયા, ૪ ઉદ્ધૃત્ત–ચ્યવીને ક્યાં જાય? અને ૬ ક્યાંથી નીકળી તીર્થક્રુર, ચક્રવર્તી, બલદેવ, વાસુદેવ માંડલિક અને રત્ન–સેનાપતિ વગેરે થાય? એ સંબંધે આ દ્વાર ગાથા કહેવામાં આવી છે.
(ટી0) ઓગણીશમા પદની વ્યાખ્યા કરી, હવે વીશમા પદનો આરંભ કરાય છે. એનો આ સંબંધ છે—પૂર્વના પદમાં સમ્યક્ત્વનો પરિણામ કહ્યો, અહીં પરિણામના સમાનપણાથી ગતિનો પરિણામ વિશેષ અન્તક્રિયા કહેવાય છે. તેમાં પ્રારંભમાં અધિકા૨પ્રતિપાદક આ દ્વારગાથા કહે છે—‘નેરલ્ડ્સ અંતિિરયા’-ઇત્યાદિ. પ્રથમ અધિકારમાં નૈરયિક વડે ઉપલક્ષિત-સૂચિત ચોવીશ દંડકોમાં અન્તક્રિયાનો વિચાર કરવાનો છે, ત્યાર પછી અનન્તર-પોતપોતાના નૈયિકાદિ ભવથી પછીના મનુષ્યભવમાં આવેલા અન્તક્રિયા કરે કે પરંપરા આવેલા અન્તક્રિયા કરે? એ પ્રમાણે અત્તરનો વિચાર કરવાનો છે. ત્યાર પછી નૈયિકાદિ ભવોથી તુરત આવેલા એક સમયમાં કેટલા અન્તક્રિયા કરે? એ વિચા૨ ક૨વાનો છે, ૪ ઉત્ત-નૈરયિકાદિ ભવોથી નીકળેલા કઇ યોનિમાં ઉત્પન્ન થાય–એ કહેવાનું છે. તથા જ્યાંથી નીકળી તીર્થંકરો, ચક્રવર્તી, બલદેવ, વાસુદેવ, માંડલિક રાજાઓ અને ચક્રવર્તીના સેનાપતિ વગે૨ે રત્નો થાય તે અનુક્રમે કહેવાનાં છે. એ પ્રમાણે દ્વા૨ગાથાનો સંક્ષેપાર્થ કહ્યો. અને સવિસ્તર અર્થ સૂત્રકાર જ કહેશે.
|| પઢમં અંતવિરિયાવારં ||
जीवे णं भंते! अंतकिरियं करेज्जा ? गोयमा ! अत्थेगइए करेज्जा, अत्थेगतिए णो करेज्जा । एवं नेरइए जाव वेमाणिए । नेरइए णं भंते! नेरइएसु अंतकिरियं करेज्जा ? गोयमा ! नो इणट्टे समट्ठे । नेरइया णं भंते! असुरकुमारेसु अंतकिरियं करेज्जा ? गोयमा ! नो इट्टे समट्ठे । एवं जाव वेमाणिएसु । नवरं मणूसेसु अंतकिरियं करेज्जं त्ति पुच्छा । गोयमा ! अत्थेगतिर करेज्जा, अत्थेगतिए णो करेज्जा । एवं असुरकुमारे जाव वेमाणिए । एवमेते चडवीसं चउवीस दण्डगा મત્તિ મૂ॰-16/
(મૂ0) હે ભગવન્! જીવ અન્તક્રિયા કરે? હે ગૌતમ! કોઇ કરે અને કોઇ ન કરે. એ પ્રમાણે નૈરયિકથી આરંભી વૈમાનિક સુધી જાણવું. હે ભગવન્! નૈયિક નૈરિયકોમાં અન્તક્રિયા કરે? હે ગૌતમ! એ અર્થ સમર્થ-યથાર્થ નથી. હે ભગવન્! નૈયિકો અસુરકુમારોમાં આવી અન્તક્રિયા કરે? હે ગૌતમ! એ અર્થ સમર્થ નથી. એ પ્રમાણે યાવત્ વૈમાનિકોમાં જાણવું. પરંતુ મનુષ્યોમાં આવી અન્તક્રિયા કરે? એ પ્રશ્ન કરવો. હે ગૌતમ! કોઇ અન્તક્રિયા કરે અને કોઇ ન કરે. એ પ્રમાણે અસુરકુમારોને યાવત્ વૈમાનિકમાં કહેવું. એમ ચોવીશ ચોવીશ વાર દંડકો થાય છે. II૧/૫૫૬॥ || વીયં અનંતરવિરિયાવારં ||
नेरइया णं भंते! किं अणंतरागया अंतकिरियं करेंति, परंपरागया अंतकिरियं करेंति ? गोयमा ! अनंतरागया वि अंतकिरियं करेंति, परंपरागया वि अंतकिरियं करेंति । एवं रयणप्पभापुढविनेरइया वि जाव पंकप्पभापुढवीनेरइया । धूमप्पभापुढवीनेरइया णं पुच्छा । गोयमा ! णो अणंतरागया अंतकिरियं पकरेंति, परंपरागया अंतकिरियं पकरेंति, एवं जाव अहेसत्तमापुढवीनेरइया । असुरकुमारा जाव थणियकुमारा पुढवी- आउ - वणस्सइकाइया य अणन्तरागया
113
