________________
इगवीसमं सरीरपयं ओरालियसरीरसंठाणदारं
श्री प्रज्ञापना सूत्र भाग २ पन्नत्ते? गोयमा! हुंडसंठाणसंठिए पन्नत्ते, एवं पज्जत्तापज्जत्ताण वि, एवं तेइंदिय-चउरिंदियाण वि। तिरिक्खजोणियपंचिंदियओरालिय-सरीरे णं भंते! किंसंठाणसंठिए पन्नत्ते? गोयमा! छव्विहसंठाणसंठिए पन्नत्ते, तं जहा-समचउरंससंठाणसंठिए, जाव हुंडसंठाणसंठिए वि, एवं पज्जत्तापज्जत्ताण वि। संमुच्छिमतिरिक्खजोणियपंचिंदियओरालियसरीरे णं भंते! किंसंठाणसंठिए पन्नत्ते? गोयमा! हुंडसंठाणसंठिए पन्नत्ते, एवं पज्जत्तापज्जत्ताण वि।गब्भवक्कंतिय-तिरिक्खजोणियपंचिंदियओरालियसरीरेणं भंते। किंसंठाणसंठिए पन्नत्ते? गोयमा! छव्विहसंठाणसंठिए पन्नत्ते,तंजहा-समचउरंसे० जाव हुंडसंठाणसंठिए। एवं पज्जत्तापज्जत्ताण वि। एवमेते तिरिक्खजोणियाणं' ओहियाणं णव आलावगा। जलयरतिरिक्ख-जोणियपंचिंदियओरालियसरीरे णं भंते! किंसंठाणसंठिए पन्नत्ते? गोयमा! छव्विहसंठाणसंठिए पन्नत्ते, तं जहा-समचउरंसे जाव हुंडे, एवं पज्जत्तापज्जत्ताण वि। समुच्छिमजलयरा हुंडसंठाणसंठिया, एतेसिं चेव पज्जत्ता अपज्जत्तगा वि एवं चेव। गब्भवक्कंतियजलयरा छव्विहसंठाणसंठिया, एवं पज्जत्तापज्जत्तगा वि। एवं थलयराण वि णव सुत्ताणि, एवं चउप्पयथलयराण वि उरपरिसप्पथलयराण वि भयपरिसप्पथलयराण वि। एवं खहयराण वि णव सत्ताणि, नवरं सव्वत्थ समुच्छिमा हुंडसंठाणसंठिया भाणियव्वा, इयरे छतु वि। मणूसपंचिंदियओरालियसरीरे णं भंते! किंसंठाणसंठिए पन्नत्ते? गोयमा! छव्विहसंठाणसंठिए पन्नत्ते, तं जहा-समचउरंसे जाव हुंडे, पज्जत्तापज्जत्ताण वि एवं चेव, गब्भवक्कंतियाण वि एवं चेव, पज्जत्तापज्जत्तगाण वि एवं चेव। संमुच्छिमाणं पुच्छा। गोयमा! हुंडसंठाणसंठिया पण्णत्ता। सू०-३।।५७१।। (મૂ૦) હે ભગવન્ ! દારિક શરીર કેવા સંસ્થાન આકારવાળું છે ? હે ગૌતમ ! અનેક પ્રકારનાં સંસ્થાનવાળું છે. એકેન્દ્રિય
ઔદારિક શરીર કેવા સંસ્થાનવાળું છે. હે ગૌતમ ! અનેક પ્રકારનાં સંસ્થાનવાળું છે. હે ભગવન્! પૃથિવીકાયિક એકેન્દ્રિય ઔદારિક શરીર કેવા સંસ્થાનવાળું છે? હે ગૌતમ!મસૂરના ચંદ્રાકાર અર્ધભાગના જેવા સંસ્થાનવાળું છે. એ પ્રમાણે સૂક્ષ્મ પૃથિવીકાયિક અને બાદર પૃથિવીકાયિકનું સંસ્થાન જાણવું. એમ પર્યાપ્તા અને અપર્યાપ્તાનું પણ સમજવું. હે ભગવન્! અષ્કાયિક એકેન્દ્રિય દારિક શરીર કેવા સંસ્થાનવાળું છે. હે ગૌતમ!સ્તિબુકબિન્દુ પરપોટાના જેવા સંસ્થાનવાળું છે. એમ સૂક્ષ્મ, બાદર, પર્યાપ્તા અને અપર્યાપ્તા સંબંધે જાણવું. હે ભગવન! તેજસ્કાયિક એકેન્દ્રિય ઔદારિક શરીર કેવા સંસ્થાનવાળું છે? હે ગૌતમ! સોયના સમુહના જેવા સંસ્થાનવાળું છે. એ પ્રમાણે સૂક્ષ્મ, બાદર, પર્યાપ્તા અને અપર્યાપ્તા સંબંધે જાણવું. વાયુકાયિકોનું શરીર પતાકાના જેવા સંસ્થાનવાળું છે. એમ સૂક્ષ્મ, બાદર, પર્યાપ્તા અને અપર્યાપ્તાનું શરીર જાણવું. વનસ્પતિકાયિકોના શરીર અનેક પ્રકારના સંસ્થાનવાળાં છે. એમ સુક્ષ્મ, બાદર, પર્યાપ્તા અને અપર્યાપ્તાનું શરીર જાણવું. હે ભગવન્! બેઇન્દ્રિય ઔદારિક શરીર કેવા સંસ્થાનવાળું છે ? હે ગૌતમ! તે હુંડ સંસ્થાનવાળું છે. એ પ્રમાણે પર્યાપ્તા અને અપર્યાપ્તાનું શરીર પણ સમજવું. એ પ્રમાણે તેઈન્દ્રિય અને ચઉરિન્દ્રિયના શરીર પણ જાણવાં. હે ભગવન! પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ દારિક શરીર કેવા સંસ્થાનવાળું છે? હે ગૌતમ! છ પ્રકારના સંસ્થાનવાળું છે. તે આ પ્રમાણેસમચતુરઅસંસ્થાનવાળું યાવતુ હુંડ સંસ્થાનવાળું. એ પ્રમાણે પર્યાપ્તા અને અપર્યાપ્તાનું શરીર જાણવું. હે ભગવન્! સંમૂર્શિમ તિર્યંચ પંચેન્દ્રિય ઔદારિક શરીર કેવા સંસ્થાનવાળું છે? હે ગૌતમ! હુંડ સંસ્થાનવાળું છે. એમ પર્યાપ્તા અને અપર્યાપ્તાનું શરીર પણ જાણવું. હે ભગવન્! ગર્ભજ તિર્યંચ પંચેન્દ્રિય ઔદારિક શરીર કેવા સંસ્થાનવાળું છે? હે ગૌતમ તે છ પ્રકારના સંસ્થાનવાળું છે. તે આ પ્રમાણે સમચતરસ સંસ્થાનવાળું યાવતુ હુંડસંસ્થાનવાળું એમ પર્યાપ્તા અને અપર્યાપ્તા
१. खजोणियओ इति पाठान्तर (म.वि.)
135