Agam 01 Ang 01 Acharanga Sutra Part 01 Sthanakvasi

Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: Jain Shastroddhar Samiti Ahmedabad

Page 480

आचारागसूत्रे
टीका
लोकः पृथिव्यादिषड्जीवनिकायः खलु ज्ञानावरणीयाद्यष्टविधकर्मवन्धहेतुभूतसावधक्रियाविशेषस्वरूपानववोधेन आतः विषयसुखतृष्णाव्याकुलो भवति । अत एव परिघुनः शारीरमानसादिदुःखानलसंतप्तः । यद्वा-परिजीर्णः क्षायोपशमिकभावाभावेन मोक्षमार्गप्रवृत्तावक्षमः, अत एव-दुःसंवोधा ब्रह्मदत्तवचरणकरणशिक्षा ग्रहीतुमसमर्थः, अत एव अविज्ञानका सम्यग्ज्ञानरहितो भवति, अत एव पूर्वभवस्मृतिरूपमपि विशिष्टं ज्ञानं न भवतीति भावः । 'पश्य' इति पदेन शिष्येति संवोधनपदस्याध्याहारः-हे शिष्य ! प्रव्यथिते-पूर्वोपार्जितकर्मोदयेन क्षुधा
टीकार्थ-लोक अर्थात् पृथिवीकाय आदि छह प्रकार के जीव, ज्ञानावरण आदि आठ प्रकार के कर्मों के बन्धके कारणभूत सावद्य व्यापारो का स्वरूप न समझकर आर्त होते हैं-विषयसुख की तृष्णा से व्याकुल होते है । अतएव वे शारीरिक और मानसिक दुःखों की आग से संतप्त है। अथवा क्षायोपशमिक भावों के अभाव के कारण मोक्षमार्ग में प्रवृत्ति नहीं कर सकते । इसी कारण वे ब्रह्मदत्त की तरह चरण और कारण की शिक्षा लेने में भी असमर्थ है। ऐसे जीव अविज्ञानक अर्थात् सम्यग्ज्ञान से रहित होते है, इसी कारण उन्हें पूर्व भव की स्मृतिरूप विशिष्ट (जातिस्मरण ) ज्ञान भी नहीं होता।
'पश्य ' (देखो) इस पद के द्वारा शिष्य के संबोधन का अध्याहार किया गया है । हे शिष्य ! पूर्वोपार्जित कर्मों के उदय से भूख, प्यास, त्रास, इष्टवियोग,
ટીકાWલોક અર્થાત્ પૃથ્વીકાય આદિ છ પ્રકારના જીવસમૂહ જ્ઞાનાવરણ આદિ આઠ પ્રકારના કર્મોના બંધના કારણે સાવદ્ય વ્યાપારના સ્વરૂપને નહિ સમજીને આત થાય છે. વિષય સુખની તૃણાથી વ્યાકુલ થાય છે. તે કારણથી તે શારીરિક અને માનસિક દુઓની આગથી સંતસ-ખૂબતપેલા છે. અથવા ક્ષાપશમિક ભાવના અભાવના કારણે મેક્ષમાર્ગમાં પ્રવૃતિ કરી શકતા નથી. એ કારણથી તે બ્રહ્રદત્તની પેઠે ચરણ અને કરણની શિક્ષા લેવામાં પણ અસમર્થ છે, એવા જીવ વિજ્ઞાન અર્થાત્ સમ્યજ્ઞાનથી રહિત હોય છે. આ કારણથી તેને પૂર્વભવની સ્મૃતિરૂપ વિશિષ્ટ (तिस्भस्य) शान. ५ यतु नथी.
'पश्य' (हमा-gat) मा ५४थी शिष्या समाधानतुं मध्याहा२ ४२वाभी આવ્યું છે, હે શિષ્ય પૂર્વોપાર્જિત કર્મોના ઉદયથી ભૂખ, તરસ, ત્રાસ, ઈષ્ટવિગ,