Book Title: Agam 01 Ang 01 Acharanga Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: Jain Shastroddhar Samiti Ahmedabad
View full book text
________________
आचारचिन्तामणि -टीका अध्य० १ उ. ७ सु. १ उपक्रमः
६७७
जाड़, से वहिया जाण, जे वहिया जाणड़, से अज्झत्थं जाणइ । पयं तुल्लमन्नेसिं । इह संतिया दविया णावकखंति जीविउं ॥ सू० १ ॥
छाया
प्रभुः एजस्य जुगुप्सायाम् आतङ्कदर्शी अहित - मिति ज्ञात्वा । यः अध्यात्मं जानाति स वहिर्जानाति । यः बहिर्जानाति स अध्यात्मं जानाति । एतद् तुल्यमन्येषाम् । इद् शान्तिगताः द्रविकाः नावकाङ्क्षन्ति जीवितुम् ॥ ० १ ॥
,
टीका
यः आतङ्कः कृच्छ्रजीवनं दुःखं तच्च शारीरमानसभेदाद् द्विविधम्, तत्र कण्टकशस्त्रादिजनितं शारीरम् प्रियवियोगाप्रियसंयोगाभिलपितालाभदारिद्रयादिकृतं मानसम् । एतद् द्विविधदुःखरूपमातङ्कं पश्यति तच्छीलश्चेत्यातङ्कदर्शी, यद्वाषड्जोत्रकायसमारम्भेग वायुकायसमारम्भेग वा यद्दुख स आतङ्कः, तं
बाह्य को जानता है, जो बाह्य को जानता है वह अध्यात्म को जानता है । यह (सुख-दुःख) दूसरों का भी अपने समान है । उपशम को प्राप्त और राग-द्वेष से रहित संयमी पुरुष, पर की हिंसा करके अपने जीवन की इच्छा नहीं करते ॥ सू० १ ॥
टीकार्थ — कष्टमय जीवन या दुःख को आतंक कहते है । शारीरिक और मानसिक भेद से दुःख दो प्रकार का है । कंटक एवं शस्त्र आदि से होने वाला दुःख शारीरिक कहलाता है । प्रियवियोग और अप्रियसंयोग, इस की अप्राप्ति और दरिद्रता आदि से होने वाला दुःख मानसिक कहलाता है, इन दोनों प्रकार के दुःखरूप आतंक को देखने वाला आतंकदर्शी कहलाता है । अथवा षड्जीवनिकाय या वायुकाय के समारम्भ से होने वाला दुःख आतंक कहलाका है, और उसे देखने वाला अतंकदर्शी है । वह જે બહારને જાણે છે તે અધ્યાત્મને જાણે છે. આ ( સુખ-દુઃખ ) બીજાઓને પણ
આપણા સમાન છે,
ઉપશમને પ્રાપ્ત અને રાગ-દ્વેષથી રહિત સંયમી પુરૂષ પરની-ખીજાની હિંસા કરીને પેાતાના જીવનની ઈચ્છા કરતા નથી. ।। સૂ૦ ૧ ।
ટીકા કષ્ટમય જીવન અથવા દુ:ખને આતંક કહે છે. શારીરિક અને માનસિક ભેદથી દુઃખ એ પ્રકારનાં છે. કંટક અર્થાત્ શસ્ત્ર આદિથી થવાવાળાં દુ.ખ શારીરિક કહેવાય છે. પ્રિયવિયેગ અને અપ્રિયસંચાગ, ઈષ્ટની અપ્રાપ્તિ અને દરિદ્રતા આદિથી થનારા દુ:ખા તે માનસિક કહેવાય છે. આ બન્ને પ્રકારનાં દુઃખરૂપ આતંકને જેવાવાળા આત`કદર્શી કહેવાય છે. અથવા ષડ્થનિકાય અથવા વાયુકાયના સમાર’ભથી
