Book Title: Agam 01 Ang 01 Aacharang Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
३३०
आचाराङ्गसूत्रे
तत्र जन्तवः क्लिश्यन्त इत्याह- ' यस्मि - ' न्नित्यादि । यस्मिन्निजार्जितप्रमादजन्य कटुकर्मके, भवोपग्राहिचतुर्गतिके संसारेऽवस्थाविशेषे वा, इमे = प्रत्यक्ष निर्दिष्टाः प्राणाः =माणिनः प्रव्यथिताः = बहुविधव्यसनसम्पातेन पीडिता भवन्ति । ततः किं कुर्यादित्याह - ' प्रत्युपेक्ष्ये 'त्यादि । तदेतत्सर्वं स्वकृतकर्मविपाकेन विविधप्रमादेन वा प्राणिनां प्रव्यथनं प्रत्युपेक्ष्य समालोच्य निकरणाय - नितरां क्रियन्ते नानादुःखावस्थावन्तो जन्तवो येन तनिकरणं दुःखोत्पादनं, येन कर्मणा प्राणिनो दुःखनिवहमनुभवन्ति तत्कर्म निकरणं, तस्मै तदर्थ कर्म न कुर्यात्, प्राणिपीडाजनकं कर्म सर्वथा दारिद्र्य और दौर्भाग्यादिरूप अवस्थाएँ होती हैं । प्रमाद का कारण कर्म है और प्रमाद उसका कार्य है । इन दोनों में अभेद संबंध से यह अर्थ घटित हो जाता है । अर्थात् जीवों की एकेन्द्रियादिक तथा कलल अर्बुदादिरूप एवं दारिद्र्य - दौर्भाग्यादिरूप अवस्थाएँ कर्मकृत मानी जाती हैं । परन्तु जो यहां पर प्रमादकृत उन्हें बतलाया गया है उसका कारण प्रमाद में उसके कारणभूत कर्म का अभेद-संबंध मानकर ही प्रकट किया गया है । इस प्रकार प्रमादजन्य इन अवस्थाविशेषों में, अथवा चतुर्गतिरूप इस संसार में ये समस्त प्राणी अनेक प्रकार के कष्टों के पड़ने से रातदिन पीडित होते रहते हैं । इसलिये जीवों की स्वकृत कर्म के विपाक से अथवा अनेक प्रकार के प्रमाद से दुःखित अवस्थाओं का अच्छी प्रकार विचार कर संयमी मुनि को प्राणिपीडाजनक कार्य सर्वथा छोड़ देना चाहिये । अनेक प्रकार की अवस्थाओं से युक्त प्राणी जिसके द्वारा किये जाते हैं, ऐसे दुःखों को उत्पादन करनेवाले कार्यों से जीव सदा दुःखों की परंपरा का ही अनुभव करते रहते हैं । ऐसे कार्य संयमी मुनि को
દ્રચ અને દુર્ભાગ્યાદિરૂપ અવસ્થાએ થાય છે. પ્રમાદનુ કારણ કમ છે અને પ્રમાદ તેનું કાર્ય છે. આ બન્નેમાં અભેદ્ય સંબંધથી તેવા અર્થ ટિત થઇ જાય છે. અર્થાત્ જીવાની એકેન્દ્રિયાક્રિક તથા કલલ અર્ધું દાદિરૂપ અવસ્થાએ કકૃત માનવામાં આવે છે, પરંતુ જે તેને આ જગ્યાએ પ્રમાદકૃત બતાવેલ છે તેનુ કારણ પ્રમાદમાં તેના કારણભૂત કર્મના અભેદ–સંબંધ માનીને જ પ્રગટ કરવામાં આવેલ છે. આ પ્રકાર પ્રમાદ્યજન્ય આ અવસ્થા-વિશેષમાં અથવા ચતુતિરૂપ આ સંસારમાં એ સમસ્ત પ્રાણી અનેક પ્રકારના કષ્ટો પડવાથી રાતદિન પીડિત થયા કરે છે. માટે જીવેાના સ્વકૃત કર્મના વિપાકથી અથવા અનેક પ્રકારના પ્રમાદથી દુઃખિત અવસ્થાના સારી રીતે વિચાર કરી સંયમી મુનિએ પ્રાણિ પીડાજનક કાર્ય સર્વથા છેડી દેવું જોઇએ. અનેક પ્રકારની દુઃખિત અવસ્થાએથી
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર : ૨
