Agam 01 Ang 01 Aacharang Sutra Part 02 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 623

५७८
आचाराङ्गसूत्रे मिथ्यात्वे च । तत्र प्रवर्धमानपरिणामः सम्यग्दृष्टिमिश्रपुद्गलान् सम्यक्त्वे संक्रमयति, मिथ्यादृष्टिस्तु तान् मिथ्यात्वे । स च सम्यक्त्वदलिकात् पुदलान् आकृष्य मिथ्यात्व एव संक्रमयति, न तु मिश्रे । तस्य सम्यक्त्वांशाभावात् ।
सम्यग्दर्शनप्राप्तौ सत्यां हीयमानपरिणामस्तु मिश्रपुद्गलान् मिथ्यात्वपुद्गलांश्च न सम्यक्त्वपुद्लान् करोति, न च तस्य केचिदन्ये शोधितपुद्गलाः सन्ति, यान् संप्रति प्रस्तुतसम्यक्वपुञ्जनिष्ठाकाले वेदयेत् । ततः सम्यक्त्वपुद्गलानामन्तिमग्रासं वेदयित्वा पूर्व लब्धसम्यक्त्वोऽपि पश्चान्मिथ्यात्वमेव संक्रामति ।। मिश्रप्रकृति से मिश्रपुद्गलपुञ्ज को खींच कर सम्यक्त्वप्रकृतिके रूप में,
और मिथ्यादृष्टि जीव उन्हीं पुद्गलों को मिथ्यात्व प्रकृति के रूप में परिणमाता है । तथा सम्यक्त्वप्रकृति के दलिये से पुद्गलों को लेले कर वही मिथ्यादृष्टि जीव मिथ्यात्व में ही उनका संक्रमण किया करता है, मिश्रमें नहीं; कारण कि उसके सम्यक्त्वका अंश भी नहीं है।
सम्यग्दर्शन की प्राप्ति होने पर भी जिसका परिणाम हीयमान है ऐसा सम्यग्दृष्टि जीव मिश्रप्रकृति के पुद्गलपुंजों का, एवं मिथ्यात्वप्रकृति के पुद्गलपुंजोंका सम्यक्त्वप्रकृति के पुद्गलपुंजों में संक्रमण नहीं करता; कारण कि उसके निकट दूसरे कोई शोधित पुद्गल नहीं हैं कि जिन्हें वह वर्तमान में प्राप्त सम्यक्त्वप्रकृति के पुगलोंके समाप्ति काल में वेदन कर सके । इसलिये वह जीव यद्यपि लब्धसम्यक्त्व है तो भी हीयमानपरिणामवाला होने से सम्यक्त्वप्रकृति के अन्तिम ग्रास का वेदन कर पीछे से मिथ्यात्व में ही संक्रमण करता है। પરિણામવાળા સમ્યગ્દષ્ટિ જીવ મિશ્રપ્રકૃતિથી મિશ્ર પુદ્ગલપુંજને ખેંચીને સમ્યક્ત્વ પ્રકૃતિના રૂપમાં, અને મિથ્યાદષ્ટિ જીવ તે જ પુગલેને મિથ્યાત્વપ્રકૃતિના રૂપમાં પરિણાવે છે. તથા સમ્યક્ત્વપ્રકૃતિના દલિયાથી પુદ્ગલેને લઈ-લઈને તે મિથ્યાદષ્ટિ જીવ મિથ્યાત્વમાં જ તેનું સંક્રમણ કર્યા કરે છે, મિશ્રમાં નહિ; કારણ કે તેને સમ્યકત્વને અંશ પણ નથી.
સમ્યગ્દર્શનની પ્રાપ્તિ થતાં પણ જેના પરિણામ હયમાન છે એવે સમ્યદૃષ્ટિ જીવ મિશ્રપ્રકૃતિના પુદ્ગલપુનું અને મિથ્યાત્વપ્રકૃતિના પુદગલjજેનું સમ્યક્ત્વપ્રકૃતિના પુદ્ગલપુંજોમાં સંક્રમણ નથી કરતે. કારણ કે એની નજીક બીજા કોઈ ધિત પુદગલ નથી કે જેને તે વર્તમાનમાં પ્રાપ્ત સમ્યક્ત્વપ્રકૃતિના પુદ્ગલેની સમાપ્તિ કાળમાં વેદન કરી શકે. તેથી તે જીવ જે કે લબ્ધરામ્યકુત્વ છે તે પણ હીયમાન પરિણામવાળા હોવાથી સમ્યક્ત્વપ્રકૃતિના અંતિમ સનો વેદન કરી પછીથી મિથ્યાત્વમાં જ સંક્રમણ કરે છે.
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર : ૨