Book Title: Agam 01 Ang 01 Aacharang Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
सम्यक्त्व-अध्य० ४. उ. ४
यस्य कालत्रयेऽपि भोगेच्छा नास्ति, स किंभूतः स्यादित्याह-'से हु' इत्यादि।
मूलम् -से हु पन्नाणमंते बुद्धे आरंभोवरए। सम्ममेयंति पासह । जेण बंधं वहं घोरं परियावं च दारुणं ॥ सू० ७॥
छाया–स हु प्रज्ञानवान बुद्धः आरम्भोपरतः । सम्यगेतदिति पश्यत । येन बन्धं वधं घोरं परितापं च दारुणम् ।। सू० ७॥ ___ टीका-हु-यतः-भोगाभिलाषरहितः, तस्मात् स प्रज्ञानवान् जीवाजीवादिपदार्थानां सम्यग्ज्ञाता, अत एव बुद्ध तत्त्वज्ञः, आरम्भोपरतः आरम्भः सावद्यव्यापारस्तस्मादुपरतो-निवृत्तः । एतद् आरम्भोपरमणं, सम्यक् सम्यक्त्वमस्ति। सम्यक्त्वे सति हि आरम्भनिवृत्तिरुपजायते, तस्मात् सम्यक्त्वकार्यतयाऽऽरम्भाप
बात भी ठीक है; जिसके मोहनीय कर्म का उपशम हो चुका है उस व्यक्ति के लिये भोगेच्छा-विषयसुखों को भोगने की लालसा-हो ही कैसे सकती है ? भोगेच्छा यह मोहनीय कर्म का ही एक कार्य है, अतः जब मोहनीय कर्म ही उपशम अवस्थामें है तब भोगेच्छारूप कार्य का आविर्भाव हो भी कैसे सकता है । मू०६॥
जिसके त्रिकाल में भी भोगेच्छा नहीं है उसकी प्रशंसा करते हुए सूत्रकार कहते हैं-'से हु' इत्यादि।
भोगों को भोगने की अभिलाषा से रिक्त होने के कारण वह संयमी जीवाजीवादिक नव तत्त्वों के वास्तविक स्वरूप का ज्ञाता बन कर तत्त्वज्ञ होता हुआ आरम्भ-सावद्यव्यापाररूप प्रवृत्ति-से परे हो जाता है, यही सम्यक्त्व है। यद्यपि आरम्भनिवृत्ति, समकित का कार्य है; क्यों ' વાત પણ ઠીક છે, જેને મેહનીય કર્મને ઉપશમ થયેલ છે તે વ્યક્તિને માટે ભેગેચ્છા-વિષયસુખોને ભેગવવાની લાલસા જ કેવી રીતે થઈ શકે ?, ભેચ્છા તે મેહનીય કર્મનું જ એક કાર્ય છે, માટે જ્યારે મોહનીય કર્મ જ ઉપશમ અવસ્થામાં છે ત્યારે ભેગેચ્છારૂપ કાર્યનો આવિર્ભાવ કેવી રીતે થઈ શકે ? અર્થાતથઈ શકતો નથી. મેં સૂ૦ ૬ છે
જેને ત્રણ કાળમાં પણ ભેગેછા નથી તેની પ્રશંસા કરતાં સૂત્રકાર કહે -'से हु' त्यादि.
ભેગેને ભેગવવાની અભિલાષાથી રિકત હોવાના કારણે જીવાજીવાદિક નવ તના વાસ્તવિક સ્વરૂપના જ્ઞાતા તે સંયમી તત્ત્વજ્ઞ બનીને આરંભ-સાવદ્ય વ્યાપારરૂપ પ્રવૃત્તિથી દૂર થઈ જાય છે, એ જ સમ્યકત્વ છે, જે કે આરંભની
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર : ૨
