Book Title: Agam 01 Ang 01 Aacharang Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti


Previous | Next

Page 486
________________

शीतोष्णीय-अध्य० ३. उ. ३
मूलम् - अणण्णपरमं नाणी, नो पमायए कयाइ वि । आयगुत्ते सया वीरे, जायामायाइ जावए ॥ सू० ४ ॥ छाया -- अनन्यपरमं ज्ञानी नो प्रमादयेत् कदाचिदपि । आत्मगुप्तः सदा वीरः यात्रामात्रया यापयेत् ॥ सू० ४ ॥ टीका - ज्ञानी - सम्यग्दृष्टिः, अनन्यपरमं = नान्यत् परमम् उत्कृष्टं यस्मात्अनन्यपरमं = चारित्रं, तत् कदाचिदपि नो प्रमादयेत् कस्मिन्नपि काले चारित्रे प्रमादं न कुर्यादित्यर्थः । केनोपायेन प्रमादो वारणीयः ? इत्यत आह- 'आत्मगुप्त' इत्यादि । आत्मगुप्तः = आत्मना = इन्द्रियनोइन्द्रियेण गुप्तः, इन्द्रियनोइन्द्रियनिग्रही
ज्ञानी - सम्यग्दृष्टि मनुष्य चारित्रमें किसी भी समय प्रमाद न करे । ' अनन्यपरम ' शब्दका अर्थ चारित्र है, क्यों कि "अन्यत् परमं यस्मात् न" जिससे दूसरी कोई वस्तु उत्कृष्ट नहीं है वह अनन्यपरम है । शास्त्रमें साक्षात् मोक्षकी प्राप्ति करानेवाला चारित्र ही बतलाया गया है अतः वही सर्वोत्कृष्ट है । प्रमाद चारित्रका विघातक होता है इसी लिये वह सम्यग्दृष्टिके लिये वर्जनीय कहा है । प्रमादको दूर करनेका उपाय बतलाने के लिये सूत्रकार कहते हैं-'आयगुप्ते' इत्यादि, अर्थात् मुनि को सदा आत्मगुप्त - इन्द्रिय और नोइन्द्रिय-मनका विजयी बनना चाहिये । इन पर जब तक विजयरूपी अङ्कुश वह प्राप्त नहीं कर लेता है तब तक इनके आधीन बना हुआ साधु प्रमादसे रहित नहीं हो सकता। जिह्वाsarat लोलुपतासे वह मात्रा से भी अधिक आहार ले लेता है। इस से प्रमादकी वृद्धि होती हैं। तथा अधिक सरस-रसीला आहार लेनेसे
४४१
જ્ઞાની—સમ્યગ્દષ્ટિ મનુષ્ય ચારિત્રમાં કાઇ પણ સમય પ્રમાદ ન કરે. 'अनन्यपरम' शब्हनो अर्थ यरित्र छे अरे “ अन्यत् परमं यस्मात् न " જેનાથી ખીજી કઇ વસ્તુ ઉત્કૃષ્ટ નથી તે અનન્યપરમ છે. શાસ્ત્રમાં સાક્ષાત્ મોક્ષની પ્રાપ્તિ કરાવનાર ચારિત્ર જ બતાવવામાં આવેલ છે માટે તે જ સર્વોત્કૃષ્ટ છે. પ્રમાદ ચારિત્રના વિદ્યાતક અને છે, માટે તે સમ્યગ્દષ્ટિ માટે વજ્રનીય કહેલ छे. प्रभाहने इ२ उरखानो उपाय अताववा भाटे सूत्र हे छे- 'आयगुत्ते ' ઈત્યાદિ. અર્થાત્ મુનિએ સદા આત્મગુપ્ત-ઈન્દ્રિય અને ઇન્દ્રિય–મનના વિજયી અનવું જોઇએ. તેના ઉપર જ્યાંસુધી વિજયરૂપી અકુશ તે પ્રાપ્ત નથી કરી લેતા ત્યાં સુધી તેના આધીન બનેલા સાધુ પ્રમાદથી રહિત બની શકતા નથી. જીભ ઇન્દ્રિયની લોલુપતાથી તે માત્રાથી પણ અધિક આહાર લઈ લે છે. તેનાથી પ્રમાદની વૃદ્ધિ થાય છે. તથા અધિક સરસ–રસીલા આહાર લેવાથી ઇન્દ્રિયાને પણ
५६
6
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર : ૨

Loading...

Page Navigation
1 ... 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775