Book Title: Agam 01 Ang 01 Aacharang Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti


Previous | Next

Page 605
________________

आचाराङ्गसूत्रे
1
यथाप्रवृत्तिकरणम्, अपूर्वकरणम्, अनिवृत्तिकरणं चेति । यथा = अनादिसंसिद्धप्रकारेण प्रवृत्तिः प्रवर्तमानं यथाप्रवृत्ति, क्रियते कर्मक्षपणमनेनेति करणं - जीवपरिणामरूपम् । यथाप्रवृत्ति च तत् करणं चेति यथामवृत्तिकरणम् ।
एवमुत्तत्रापि करणशब्देन कर्मधारयो बोध्यः । एवं चानादिकालात् कर्मक्षपणप्रवृत्तोऽध्यवसायविशेषो यथामवृत्तिकरण मिति फलितम् । एतानि त्रीण्यपि करणानि भव्यानां भवन्ति । अभव्यानां तु प्रथममेव यथाप्रवृत्तिकरणं भवति नेतरद्वयम् ।
५६०
अनादि परंपरा से जो प्रवर्त्तमान है वह यथाप्रवृत्ति है, तथा कर्म क्षय जिसके द्वारा किया जाता है वह करण है, यह करण जीवका परिणामस्वरूप ही है । यथाप्रवृत्तिरूप जो करण है उसका नाम यथाप्रवृत्तिकरण है । यह इसका निरुक्त- अर्थ है । इसी प्रकार आगे भी करण शब्द के साथ कर्मधारय समास का संबंध कर लेना चाहिये । इस प्रकार अनादि कालसे कर्मक्षय करनेमें प्रवृत्त जीवका परिणामविशेष ही यथाप्रवृत्तिकरण है, यही इसका फलितार्थ है । ये तीन करण भव्यों के होते हैं। अभव्यों के सिर्फ प्रथम ही करण होता है, अन्तके दो नहीं होते।
यथाप्रवृत्तिकरणरूप परिणाम जीवके होता ही रहता है। इसके द्वारा जीव उदयमें आये हुए ज्ञानावरणीयादिक आठ कर्मोंकी प्रकृतियों का क्षय करता रहता है । इस लिये इस परिणाम के कर्मक्षय का कारण होने से जीव इसके बल पर यथासंभव कर्मस्थितिका क्षय करता हुआ घन - कठिनतर रागद्वेषरूपी ग्रन्थिके समीप तक पहुँच जाता है। यह ग्रन्थि
અનાદિ પર પરાથી જે પ્રવર્ત્ત માન છે તે યથાપ્રવૃત્તિ છે, અન કક્ષય જેના દ્વારા કરવામાં આવે છે તે કરણ છે. આ કરણ જીવના પરિણામસ્વરૂપ છે. યથાપ્રવૃત્તિરૂપ જે કરણ છે તેનુ નામ યથાપ્રવૃત્તિકરણ છે. તે એને નિરૂક્ત-અર્થ છે, પ્રકારે આગળ પણ કરણ શબ્દની સાથે કર્મધારયસમાસના સંબંધ કરી લેવા જોઈ એ, આ પ્રકારે અનાદિકાળથી ક ક્ષય કરવામાં પ્રવૃત્ત જીવનું પરિણામ વિશેષ જ યથાપ્રવૃત્તિકરણ છે, તે તેનું ફલિતાર્થ છે. એ ત્રણ કરણ ભવ્યોને થાય છે. અભોને ફક્ત પ્રથમ જ કરણ થાય છે, બાકીનાં એ નથી થતાં.
થાપ્રવૃત્તિકરણરૂપ પરિણામ જીવને થતાં જ રહે છે. એના દ્વારા જીવ ઉદયમાં આવેલા જ્ઞાનાવરણીયાદિક આઠ કર્મોની પ્રકૃતિયાનો ક્ષય કરતા રહે છે. તેથી આ પરિણામ કક્ષયનું કારણ હોવાથી આ જીવ તેના ખલ ઉપર યથાસંભવ કર્મસ્થિતિનો ક્ષય કરતાં ધન-કઠિનતર રાગદ્વેષરૂપી ગ્રન્થિની સમીપ સુધી પહેાંચી જાય છે, આ ગ્રન્થિ એટલી ગાઢ-પ્રમલતમ છે કે જેનું આ
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર : ૨

Loading...

Page Navigation
1 ... 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775