Agam 01 Ang 01 Aacharang Sutra Part 02 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 550

__
५०५
सम्यक्त्व-अध्य० ४. उ. १
अत्र मिथ्यात्वशब्देन मिथ्यात्वसप्तकं गृह्यते, तच्चानन्तानुबन्धिकषायचतुष्टयं मिथ्यात्वमिश्रसम्यक्त्वमोहनीयत्रयं चेति । इह दर्शनमोहनीयभेदसप्तकं मिथ्यात्वमुच्यते । यद्यपि-अनन्तानुबन्धिकषायचतुष्टयं चारित्रमोहनीयस्य भेदस्तथापि मिथ्यात्वक्षयोपशमाद्यवसरे तत्पूर्व तस्य क्षय उपशमो वाऽवश्यं भवतीति कृत्वा तदपि मिथ्यात्वशब्देन व्यपदिश्यते । एतच्चाग्रे सम्यक्त्वफलपकरणे स्फुटीभविष्यति। ___यहां मिथ्यात्व-शब्द से मिथ्यात्वसप्तक का ग्रहण किया गया है। वे ये हैं-अनन्तानुबन्धी कषाय ४ और मिथ्यात्वमोहनीय, मिश्रमोहनीय, एवं सम्यक्त्वमोहनीय ये तीन ३। ये सात दर्शनमोहनीय के भेद मिथ्यात्व कहे जाते हैं । यद्यपि अनन्तानुबन्धी ४ कषाय चारित्रमोहनीय के भेद हैं, तो भी मिथ्यात्वके क्षायोपशमादिक के अवसर में उसके पहिले उनका क्षय अथवा उपशम अवश्य ही हो जाता है, इसलिये मिथ्यात्व-शब्दसे उन चारों का भी व्यपदेश होता है ।
विशेषार्थ:-मिथ्यात्व यह उपलक्षण शब्द है। उपलक्षण का लक्षण है-"स्वबोधकत्वे सति स्वेतरबोधकत्वम्" अर्थात्-जो स्वबोधक होते हुए अपने से इतर का भी बोधक होता है वह उपलक्षण है। इससे सात प्रकृतियों का ग्रहण होता है। वे ७ प्रकृतियां ये हैं:-अनन्तानुबन्धी क्रोध, अनन्तानुबन्धीमान, अनन्तानुबन्धी माया और अनंतानुबंधी लोभ, तथा मिथ्यात्वमोहनीय, मिश्रमोहनीय एवं सम्यक्त्वमोहनीय । मोहनीय कर्म के मूल भेद दो हैं—एक दर्शनमोहनीय, दूसरा चारित्रमोहनीय। इनमें दर्शन
આ ઠેકાણે મિથ્યાત્વ શબ્દથી મિથ્યાત્વકનું ગ્રહણ કરેલ છે. તે એ છેઅનંતાનુબંધી કષાય ચાર ૪, અને મિથ્યાત્વ–મેહનીય, મિશ્ર–મોહનીય, અને સમ્યકત્વ–મોહનીય, એ ત્રણ ૩, એ સાત દર્શન–મોહનીયના ભેદ મિથ્યાત્વ કહેવાય છે. કદાચ અનંતાનુબંધી ચાર ૪ કષાય, ચારિત્ર-મેહનીયના ભેદ છે તે પણ મિથ્યાત્વના ક્ષપશમાદિકના અવસરમાં એના પહેલાં એને ક્ષય અથવા ઉપશમ અવશ્ય થઈ જાય છે, તેથી મિથ્યાત્વ–શબ્દથી આ ચારનું વ્યપદેશ થાય છે.
विशेषार्थ:-मिथ्यात्व 3५क्ष श६ छ. Sसक्षनु सक्ष छ-स्वबोधकत्वे सति स्वेतरबोधकत्वम् ,मात्-~-२१माघ डोप छत पताथी oilonal ] બોધક થાય છે તેઉપલક્ષણ છે. એથી સાત પ્રકૃતિનું ગ્રહણ થાય છે. એ સાત પ્રકૃતિ આ છે-અનંતાનુબંધી કોધ, અનંતાનુબંધી માન, અનંતાનુબંધી માયા અને અને તાનુબંધી લોભ, તથા મિથ્યાત્વ-મોહનીય, મિશ્ર–મોહનીય અને સમ્યક્ત્વ–મોહનીય. મોહનીય કર્મના મૂળ ભેઢ બે છે. એક દર્શન–મોહનીય, બીજે ચારિત્ર-મોહનીય.
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર : ૨