Book Title: Pratikraman Aalochana Samayik Path
Author(s): Jain Mumukshu Mahila Mandal
Publisher: Jain Mumukshu Mahila Mandal
Catalog link: https://jainqq.org/explore/009232/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-AlocanA-sAmayika pATha samayasAra NiccaM paccakakhANaM kuvvadi NiccaM paDikkamadi jo y| NiccaM Aloceyadi so hu caritaM havadi cedA // Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya zrI kAnajIsvAmI smAraka TrasTa, devalAlI aMtargata pUjya kahAna gurudeva smRti graMtha prakAzana puSpa-37 pratikramaNa sAmAsika AlocanA pATha OM prakAzaka (r) zrI jaina mumukSu mahilA maMDaLa kahAnanagara, lAma roDa, devalAlI * aMtargata hai pUjya zrI kAnajIsvAmI smAraka TrasTa kahAnanagara, lAma roDa, devalAlI Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama AvRtti : prata 1000 kahAna saMvata - 11 prAptisthAna : O vIra saMvata 2528 i.sa. 2002 zrI kAnajIsvAmI smAraka TrasTa pUjya kahAnanagara, lAma roDa, devalAlI-422401 zrI sImaMdhara bhagavAna jinAlaya 173/175, muMbAdevI roDa, muMbaI - 400002 mUlya : rU. 26=00 POT-158 vikrama saMvata 2058 mudraka : smRti ophaseTa sonagaDha -364250 :(02846) 44081 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parama pUjya adhyAtmamUrti sadgurudeva zrI kAnajIsvAmI Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA (Amukha) parama pUjya kahAna gurudevazrIkI smRti smArakarUpameM devalAlIke madhyameM ati manoramya, zAMta vAtAvaraNameM pUjya zrI kAnajIsvAmI smAraka TrasTa navanirmita huA hai| jo pUjya gurudevazrIkI ati prabhAvanAkA nimitta huA hai| isa saMkulanameM nyUnatama suMdara suMdara zibira, vidhAna tathA aneka rocaka pravRttiyA~ nitya-prati cala rahI haiN| jisameM bAlakase lekara aneka mumukSuoM lAbhAnvita hue haiN| ati suMdara AyatanoMyukta mahArASTra prA~ta devalAlI eka tIrthadhAma bana gayA hai| yahA~ pratidina yAtriyoMkA AvAgamana rahatA hai| zrI digaMbara mahAvIra maMdira, AdinAtha trimUrtise saMyukta zrI paramAgamamaMdirameM ati manojJa zAMtinAtha bhagavAnakI mUrti tathA aSTa balabhadra bhagavaMta khaDgAsana rUpameM birAjamAna haiN| ati suMdara kAMcakI citrakArIvAlI divAloMse samavasaraNamaMdirameM birAjamAna caumukha mudrAdhArI zrI sImaMdharasvAmI tathA caturviMzati bhagavaMta aura cogAnake madhyameM gaganacuMbI mAnastaMbha 53 phuTa unnata sthita hai, jisameM Upara-nIce caturmukha zrI sImaMdharasvAmI birAjamAna haiN| usakI nIce 3 vediyA~ adbhuta dRzyoMse aMkita suzobhita haiN| zrI vItarAgI bhagavaMtoMkA darzana karate hue mumukSuoMko Azcarya hotA hai| vairAgya preraka citrAlayameM citroM bhI adbhuta haiN| parvAdhirAja paryuSaNameM aneka mumukSugaNa apanI nija hitakI sAdhanA hetu devalAlImeM adhika saMkhyAmeM Ate haiN| hindI, marAThI mumukSu bhAI adhika saMkhyA meM lAbha lete haiN| paryuSaNa parvameM pratyeka pravRttioMse pUrA dina AnaMdamaya ArAdhanApUrvaka vyatIta ho jAtA hai| tathA zAmako pratidina pratikramaNa hotA hai| usameM hindI, marAThI mumukSuoMko gujarAtI pratikramaNa pustaka tathA AlocanA-pATha gujarAtI bhASAmeM honese samajhameM Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14] nahIM AtA, ataH bahutase mumukSuoMkI icchAnusAra hindI akSaroM meM chapAnekA yaha nirNaya kiyA gayA hai usake hetu Arthika sahayoga zIghra prApta huaa| ataH pustaka chapAnekA zIghra nirNaya liyA gayA / isa pustakameM pratikramaNa, AlocanA pATha, zrI AcArya padmanaMdiviracita tathA zrI amitagati AcAryadeva kRta sAmAyika pATha hindI akSaroMmeM liyA gayA hai| devalAlImeM zrI jaina mumukSu mahilA maMDalakI dinapratidina dhArmika pravRttioMmeM vRddhigata ho rahI hai aura mumukSu mahilAoMne utsAhapUrvaka jinavANIkI pravRttiko saceta kiyA hai| jinavANIkA prakAzana pratyeka paryuSaNameM hotA hai| isa varSa zrI pratikramaNa AlocanA-pAThakA hindI pustaka prakAzana karate hue AnaMdakA anubhava karate haiN| __ isa anAdi mithyAtva pariNAmakA prAyazcitta, pratyAkhyAna, pratikramaNa, AlocanA karake sva-svarUpameM sthira ho-yahI bhAvanA hai| zrI jaina mumukSu mahilA maMDala-devalAlI aMtargata - pUjya zrI kAnajIsvAmI smAraka TrasTa, devalAlI CRED Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka / / zrI jinAya namaH // zrI gautama svAmI viracita daivasika (rAtrika) pratikramaNa zloka- jIve pramAdajanitAH pracurA pradoSAH, yasmAt pratikramaNataH pralayaM prayAnti / tasmAttadarthamamalaM, munibodhanArthaM, vakSye vicitrabhavakarma vizodhanArtham // 1 // . artha :-pratikramaNa kI AvazyakatA ko batalAte hue, muniyoM ke lie bhI usake spaSTIkaraNa kI pratijJA karate hue, pUjya AcArya kahate hai ki jIva meM pramAda se janita aneka doSa pAye jAte hai| ve pratikramaNa karane se pralaya (nAza) ko prApta hote hai, isalie nAnA bhavoM meM saMcita hue karmarUpa doSoM kI vizuddhi ke nimitta muniyoM ke samajhane ke lie pratikramaNa kA nirmala artha karatA huuN||1|| AzA. hai munigaNa ise avazya dhyAna se par3heMge tathA isa Avazyaka kriyA kA niyamita rUpa se pAlana kreNge| zloka- pApiSThena durAtmanA jar3adhiyA, mAyAvinA lobhinA, rAgadveSa malImasena manasA duSkarma yanirmitam / trailokyAdhipate jinendra bhavataH, zrIpAdamUle'dhunA, nindApUrvamahaM jahAmi satataM, vartiSuH satpathe // 2 // artha : he tIna loka ke adhipati jinendradeva ! atyanta pApI, durAtmA, jar3abuddhi, mAyAvI, lobhI aura rAga dveSa se malIna mere mana ne jo duSkarma upArjana kiyA hai usakA nirantara sanmArga meM calane Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [pratikramaNa-Avazyaka kI icchA rakhatA huA Aja mai Apake caraNa kamaloM meM apanI nindA pUrvaka tyAga karatA hUM / / 2 / / gAthA- khammAmi sabvajIvANaM; sabbe jIvA khamaMtu me / mittI me savvabhUdesu, vairaM majjha Na keNavi / / 3 / / artha :-mai saba jIvo se kSamA yAcanA karatA hUM, saba mujhe kSamA pradAna kareM merA saba jIvoM meM maitrIbhAva hai, kisI ke bhI sAtha merA baira-bhAva nahIM hai|3|| gAthA- rAgabaMdha padosaMca, harisaM diinnbhaavyN| ussugattaM bhayaM sogaM, radimaradi-ca vorassare / / 4 / / artha :-1. rAga, 2. dveSa, 3. harSa, 4. dInabhAva, 5. utsukatA, 6. bhaya, 7. zoka, 8. rati (prIti) aura 6. arati (aprIti) ina saba AkulatA ko utpanna karane vAle bhAvoM kA, mai parityAga karatA hUM / / 4 / / gAthA-- hA duTu kayaM, hA ! duTu ciMtiyaM, bhAsiyaM ca hA TuTuM / aMto aMto Dajjhami, pacchuttAveNaM vedNto||5|| artha :-hA ! 1. yadi maine kArya se koI duSTa kArya kiyA ho| hA! 2. yadi mana se koI duSTa cintana kiyA ho, aura hA! 3. yadi maine mukha se koI duSTa vacana bolA ho, usako mai burA samajhatA huA, pazcAttApa pUrvaka mana hI mana meM jala rahA hUM arthAt una durbhAvanAoM kA tyAga karatA huuN|5|| gAthA- dubve khette kAle; bhAve ca kadAvarAha sohaNayaM jiMdaNa, garahaNa jutto, maNa, vaca kAyeNa paDikkamaNaM / / 6 / / Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka ] artha :-1. dravya--AhAra, zarIra Adi, 2. kSetra--vasatikA, zayana, mArgAdi, 3. kAla--pUrvANha (prAtaHkAla) madhyAnha (dopahara) aparANha (sAMyakAla) divasa, rAtri, pakSa (15 dina) mAsa (30 dina) cAturmAsa (4 mahine) saMvatsara (1 varSa) atIta (bhUtakAla) anAgata (bhaviSyat Ane vAlA kAla) vartamAna (maujUda rahane vAlA) 4. bhAva-saMkalpa aura vikalpa khoTe citta vyApAra se kiye gaye aparAdhoM kI nindA, tathA gardA se yukta hokara zuddha mana, vacana aura kAya se zodhana karanA pratikramaNa hai / / 6 / / vizeSa-niMdA aura garhA--yadyapi donoM zabda ekArtha sarIkhe dikhate hai phira bhI inameM nimnalikhita aMtara hai-- (ka) jo apane AtmA kI sAkSIpUrvaka kiye hue pApoM ko burA samajhanA use niMdA kahate hai, kintu jo (kha) gurU Adi kI sAkSI pUrvaka kiye hue pApoM kI niMdA karanA so gardA kahalAtI hai| gadya-eiMdiyA, beiMdiyA, teiMdiyA, caturidiyA, paMciMdiyA, puDhavikAiyA, AukAiyA, teukAiyA, vAukAiyA, vaNapphadikAiyA, tasakAiyA, edesiM uddAvaNaM, paridAvaNaM virAhaNaM, uvaghAdo kado vA, kArido vA, kIraMto vA samaNumaNNido, tassa micchA me dukkaDaM / / 7 / / ___artha :-1. ekendriya, 2. dvIndriya, 3. trIndriya, 4. caturindriya, 5. paMcendriya, 6. pRthvIkAyika, 7. apkAyika (jala kAyika) 8. tejaskAyika, (agnikAyika), 6. vAyukAyika, 10. vanaspatikAyika, aura trasakAyika, ina saba indriya aura kAyika jIvoM kA 1. uttApana, 2. paritApana, 3. virAdhana aura 4. upaghAta maine svayaM kiyA ho, auroM se karAyA ho, aura svayaM karate hue dUsaroM kI anumodanA kI ho, ve saba pApa mere mithyA hoN| Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ pratikramaNa-Avazyaka vizeSa :- yadyapi ye cAroM hI zabda prAyaH ekArtha vAcana hai phira bhI inakA bheda samajhane ke lie nIce vizeSArtha diyA hai| 1. pRthvIkAyikAdi jIvoM kA uttApana arthAt prANoM kA viyoga rUpa mAraNa / 2. paritApana pRthvIkAyikAdi jIvoM ko saMtApa pahuMcAnA, 3. virAdhana--pRthvIkAyikAdi jIvoM ko* pIr3A pahuMcAnA aura aneka prakAra se duHkhI karanA, 4 upaghAta --eka deza se athavA saMpUrNa rUpa se pRthvIkAyikAdi jIvoM ko prANoM se rahita karanA // 7 // eka AlocanA FPT parivihAvido, gadya - icchAmi bhaMte ! carittAyAro terasaviho, paMcabhahavvadANi, paMcasamidIo, tiguttIo cedi / paDhame mahavvade pANAdivAdAdo veramaNaM, se puDhavikAr3ayA jIvA asaMkhejjAsaMkhejjA, AukAiyA jIvA asaMkhejjAsaMkhejjA, teukAiyA jIvA asaMkhejjAsaMkhejjA vAukAiyA jIvA asaMkhejjAsaMkhejjA, vaNapphadikAiyA jIvA aNantANaMtA hariyA, vIA, aNkuraa| chiNNA bhiNNAM edesi uddAvaNaM paridAvaNaM, virAhaNaM, uvaghAdo kado vA, kArido vA, kIraMto vA samaNumaNido, tassa micchA me dukkaDaM || 1 || artha :- he bhagavan ! pAMca mahAvrata, pAMca samiti aura tIna gupta isa prakAra teraha prakAra kA cAritra hai usakA maiMne pramAda vaza parihApana (khaMDana) kiyA ho, usakI AlocanA-vizuddhi karanA cAhatA huuN| usa teraha prakAra ke cAritra me pahalA mahAvrata prANoM ke vyatipAta se rahita hai / usameM maine asaMkhyAtAsaMkhyAta pRthvIkAyika jIva, asaMkhyAtAsaMkhyAta apkAyika jIva, asaMkhyAtAsaMkhyAta tejaskAyika jIva, asaMkhyAtAsaMkhyAta vAyukAyika jIva, anaMtAnaMta vanaspatikAyika jIva tathA harita ( sacitta) bIja, aMkura, chede bhede, unakA uttApana, Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [2 pratikramaNa - Avazyaka ] paritApana virAdhana aura upaghAta kiyA hai, karAyA hai aura karane vAle kI anumodanA kI hai, vaha merA duSkRta mithyA hove ||1|| gadya -- beiMdiyA jIvA asaMkhejjAsaMkhejjA, kukkhi kimi saMkha khulluya, varA'ya, akkhariTThaya-gaNDavAla saMbukka - sippi, pulavikAiyA edesiM uddAvaNaM, paridAvaNaM, virAhaNaM, uvaghAdo kado vA, kArido vA, kIraMto vA, samaNumaNido, tassa micchA me dukkaDaM || 2 || artha : - sparzana aura rasanA ye jinake do indriyAM hotI hai aise do indriya jIva asaMkhyAtA - saMkhyAta pramANa hai unameM se kukSi, kRmi (laTa) ghAvoM meM pedA hone vAle jIvoM kA bhI grahaNa kiyA gayA hai tathA zaMkha kSullaka (bAlA) varATaka ( kaur3I) akSa, ariSTabAla (bAla jAtikA hI jantu vizeSa ) saMbUka (laghuzaMkha) sIpa, pulavIka (pAnI kI joMka) Adi anya bhI do indriya jIva bahuta se hai unakA uttApana, paritApana, virAdhanA aura upaghAta maine kiyA ho, karAyA ho aura karane vAle kI anumodanA kI ho, vaha merA duSkRta mithyA hove // 2 // gadya -- teiMdiyA jIvA - asaMkhejjAsaMkhejjA, kunthudehiya vicchiya gobhiMdagova- makkuNa, pipIliyAiyA, edesiM uddAvaNaM, paridAvaNaM, virAhaNaM uvaghAdo kado vA kArido vA, kIraMto vA samaNumaNido tassa micchA me dukkaDaM || 3 || artha :- sparzana, rasanA, aura prANa ye jinake tIna iMdriyA~ hotI hai aise tIna iMdriya jIva asaMkhyAtAsaMkhyAta saMkhyA pramANa hai unameM se kunthu (sUkSma jaMtu) dehika ( uddevala) gobhiMda, gojoM, matkuNa (khaTamala) pipIlikA (kIr3I) sAvaNa kI DokarI Adi anya bhI tIna iMdriya jIva bahuta se hai unakA uttApana, paritApana, virAdhanA aura upaghAta maine kiyA ho, karAyA ho aura karane vAle Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ pratikramaNa-Avazyaka 6] kI anumodanA kI ho, vaha merA duSkRta mithyA ho // 3 // gadya - cauriMdiyA jIvA asaMkhejjAsaMkhejjA, daMsamasaya, makkhi, payaMgakIDa- bhamara-mahuMyara- ra- gomicchi-yAiyA, edesiM uddAvaNaM paridAvaNaM, virAhaNaM, uvaghAdo kado vA, kArido vA kIraMto vA samaNumaNido, tassa micchA me dukkaDaM || 4 || artha H- sparzana, rasanA, ghrANa cakSu ye cAra iMdriyAM hotI hai aise cAra iMdriya jIva asaMkhyAtA - saMkhyAta saMkhyA pramANa hai unameM se daza (DAMsa) mazaka (macchara ) makkhi (makkhI) payaMga (pataMgA) kITa (gomaya kITa, raktakITa, arkakITAdi) bhramara ( bhaurA ) mahuyara (madhumakkhI) gomakSikA ityAdi asaMkhyAtA - saMkhyAta saMkhyA pramANa jo cau indrI jIva hai inakA uttApana, paritApana virAdhanA aura upaghAta maineM kiyA ho, karAyA ho aura karane vAle kI anumodanA kI ho, vaha merA duSkRta mithyA hove // 4 // laghu siddhabhakti tavasiddhe Nayasiddhe, saMjamasiddhe carita siddhe ya / NANammi daMsaNammiya, siddhe sirasA NamaMsAmi || 2 || HEILPR artha : : - tapa se siddha, naya se siddha, saMyama se siddha, caritra se siddha, jJAna se siddha aura darzana meM siddha hue aise saba siddhoM ko maiM sira jhukAkara namaskAra karatA hUM // 2 // gadya - (aMcalikA) - icchAmi bhaMte! siddhabhakti kAussaggo kao, tassAloceuM sammaNANa - sammadaMsaNa - sammacAritta juttANaM, aTThaviha-kamma-vippa mukkANaM, aTThaguNasaMpaNNANaM, uDaloyamatthayammi payaTThiyANaM, tavasiddhANaM NayasiddhANaM, saMjamasiddhANaM, carittasiddhANaM, atItANAgadavaTTamANakAlattaya Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka ] siddhANaM, sabasiddhANaM, NiccakAlaM aMcemi, pUjemi, vandAmi, NamaMsAmi, dukkhakkhao, kammakkhao, bohilAho sugaigamaNaM, samAhi maraNaM, jiNaguNasampatti hou majjhaM / / artha : he bhagavan ! maine siddha bhakti sambandhI kAyotsarga kiyA, usakI AlocanA karane kI icchA karatA huuN| jo samyagjJAna, samyagdarzana aura samyakcAritra se yukta hai, ATha prakAra ke karmoM se mukta hai, ATha guNoM se sampanna hai, Urdhvaloka ke mastaka para pratiSThita hai, tapa siddha hai, nayasiddha hai, saMyamasiddha hai, cAritra siddha hai, samyagjJAna samyagdarzana aura samyakacAritra se siddha hai, atIta, anAgata aura vartamAna ina tInoM kAloM meM siddha hai aise saba siddhoM kI nityakAla arcA karatA hUM pUjA karatA hUM, vaMdanA karatA hUM, namaskAra karatA huuN| mere duHkho kA kSaya ho, karmoM kA kSaya hoM, bodhi ratnatraya kA lAbha ho, sugati meM gamana ho, samAdhi maraNa ho aura jinendra ke guNoM kI samyak prApti ho|| kRti anuyoga dvArA (vAcanA zuddhi prarUpaNA) dhavalA pustaka-6 yamapaTaharavazravaNe rudhirasvA'gato'ticAre c| dAtRSvazuddhakAyeSu bhuktavati cApi nAdhyeyam // 62 // tilpll-pRthuk-laajaa-puupaadisnigdhsurbhigdhessu| bhakteSu bhojaneSu ca dAvAgnighUme ca nAdhyayam // 63 // yojanamaNDalamAtre sanyAsavidhau mahopavAse c| AvazyakakriyAyAM kezeSu ca lucyamAneSu / / 64 // Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [pratikramaNa-Avazyaka saptadinAnyavyayanaM pratiSiddhaM svargagate zramaNasUrau / yojanamAtre divasatritayaM tvatidUrato divasam // 65 // prANini ca tIvraduHkhAnpriyamANe sphurati caativednyaa| ekanivartanamAtre tiryakSu caratsu ca na pATyam // 66 // tAvanmAtre sthAvarakAyakSayakarmaNi pravRtte ca / kSetrAzuddho dUrAdU durgadhe vAtikuNape vA / / 67 // vigatArthAgamane vA svazarIre zuddhivRttivirahe vaa| nAdhyeyaH siddhAntaH zivasukhaphalamicchatA vtinaa||66|| pramitiraratnizataM syAducAravimokSaNakSiterArAt / tanusalilamokSaNe'pi ca pNcaashdrnirevaatH||66|| mAnuSazarIralezAvayasyApyatra dnnddpNcaasht|| saMzodhyA tirazcAM tadarddhamAtraiva bhUmiH syaat||100| vyantarabherItADana-tatpUjAsaMkaTe karSaNe vaa| saMmRkSaNa-samArjanasamIpacANDAlabAleSu / / 101 / / agnijalarudhiradIpe mAMsAsthiprajanane tu jIvAnAM / kSetravizuddhirna syAdyathoditaM sarvabhAvaH / / 102 // kSetraM saMzodhya punaH svahastapadI vizodhya shuddhmnaaH| prAzukadezAvastho gRNhIyAdU vAcanAM pazcAt // 103 // yuktyA samadhIyAno vakSaNakakSAdyamaspRzan svAGgam / yatnenAdhItya punaryathAzrutaM vAcanAM muMcet / / 104 // tapasi dvAdazasaMkhyaM svAdhyAyaH zreSTha ucyate sadbhiH / asvAdhyAyadinAni jJeyAni tato'tra vidvadbhiH // 10 // Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka] parvasu nandIzvaravaramahimA divaseSu copraagessu| sUryAcandramasorapi nAdhyeyaM jAnatA vatinA / / 106 / / aSTamyAmadhyayanaM guru-ziSyadvaya viyogamAvahati / kalahaM tu paurNamAsyAM karoti vighna caturdazyAm / / 107 / / kRSNacaturdazyAM yadyadhIyate sAdhavo hyamAvasyAyAm / vidyopavAsavidhayo vinAzavRttiM prayAntyazeSa sarve / / 108 // . madhyAnhe jinarUpaM nAzayati karoti saMdhyayorvyAdhim / tuSyanto'pyapriyatAM madhyamarAtrau samupayAnti / / 106 / / atitIvraduHkhitAnAM rudatAM saMdarzane samIpe ca / stanayitmavidyudabhreSvativRSTyA ulkanirdhAte // 110 // pratipadyekaH pAdo jyeSThAmUlasya paurNamAsyAM tuN| sA vAcanAvimokSe chAyA pUrvANhavelAyAm / / 111 / / saivAparANhakAle velA syAdvAcanAvidyau vihitaa| saptapadI puurvaannhaapraannhyorgrhnn-mokssessu||112|| jyeSThAmUlAtparato'pyApauSAddvayaMgulA hi vRddhiH syAt / mAse mAse vihitA krameNa sA vAcanAchAyA / / 113 // evaM kramapravRddhayA pAdadvayamatra hIyate pazcAt / pauSAdAjyeSThAntAd dvayaMgulameveti vijJeyam // 114 / / davvAdivadikkamaNaM karedi suttatthasikkhaloheNa / asamAhimasajjhAyaM kalahaM vAhiM viyogaM ca1 // 11 // viNaeNa sudamadhIdaM kiha vi pamAdeNa hoi vissaridaM / tamuvaTThAdi parabhave kevalaNANaM ca Avahadira / / 116 // Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10] [pratikramaNa-Avazyaka idi vayaNAdo titthayaravayaNaviNiggayabIjapadaM suttN| teNa sutteNa samaM vaTTadi uppajjadi tti gaNaharadevammi TThidasudaNANaM suttasamaM / aryate paricchidyate gamyate ityarthoM dvAdazAMgaviSayaH, teNa attheNa samaM saha vaTTadi tti atthsmN| davvasudAirie aNavekkhiya saMjamajaNidasudaNANAvaraNakkhaovasamasamuppaNNa-bArahaMsugadaM sayaMbuddhAdhAramatthasamamidi / yamapaTahakA zabda sunanepara, aMgase raktastrAvake honepara, aticArake honepara, tathA dAtAoMke azuddhakAya hote hue bhojana kara lenepara svAdhyAya nahIM karanA cAhiye / / 62 // tilamodaka, ciuDA, lAI aura puA Adi cikkaNa evaM sugandhita bhojanoMke khAnepara tathA dAvAnalakA dhuAM honepara adhyayana nahIM karanA cAhiye / / 63 / / eka yojanake gheremeM sanyAsavidhi, mahopavAsavidhi, AvazyakakriyA evaM kezoMkA loMca honepara tathA AcAryokA svargavAsa honepara sAta dina taka adhyayanakA pratiSedha hai| ukta ghaTanAoMke yojana mAtrameM honepara tIna dina taka tathA atyanta dUra honepara eka dina taka adhyayana niSiddha hai||64-65|| prANIke tIvra duHkhase maraNAsanna honepara yA atyanta vedanAse taDaphaDAnepara tathA eka nivartana (eka vIdhA yA guMThA) mAtrameM tiryaMcoMkA saMcAra honepara adhyayana nahIM karanA cAhiye / / 6 / / utane mAtrameM sthAvarakAya jIvoMke ghAta rUpa kAryameM pravRtta honepara, kSetrakI azuddhi honepara, dUrase durgandha Anepara athavA atyanta saDI gandhake Anepara, ThIka artha samajhameM na Ane para athavA apane zarIrake zuddhise rahita honepara mokSasukhake cAhanevAle vratI puruSako siddhAntakA adhyayana nahIM karanA cAhiye / / 67-68 / / Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa - Avazyaka ] [99 mala choDanekI bhUmise sau aratni pramANa dUra, tanusalila arthAt mUtrake chobanemeM bhI isa bhUmise pacAsa arani dUra, manuSyazarIrake lezamAtra avayavake sthAnase pacAsa dhanuSa, tathA tiryaMcoMke zarIrasambandhI avayavake sthAnase usase AdhI mAtra arthAt paccIsa dhanuSa pramANa bhUmiko zuddha karanA cAhiye / / 66-100 / / vyantaroMke dvArA bherItADana karanepara, unakI pUjAkA saMkaTa honepara, karSaNake honepara, cANDAlabAlakoMke samIpameM jhADA- buhArI karanepara; agni, jala va rudhirakI tIvratA honepara; tathA jIvoMke mAMsa va haDDiyoMke nikAle jAnepara kSetrakI vizuddhi nahIM hotIM jaisA ki sarvajJoMne kahA hai // 101-102 // kSetrakI zuddhi karaneke pazcAt apane hAtha aura pairoMko zuddha karane tadanantara vizuddha mana yukta hotA huA prAzuka dezameM sthita hokara vAcanAko grahaNa kare // 103 // bAjU aura kAMkha Adi apane aMgakA sparza na karatA huA ucita rItise adhyayana kare aura yatnapUrvaka adhyayana karake pazcAt zAstravidhise vAcanAko choDa de || 104 || sAdhu puruSoMne bAraha prakArake tapameM svAdhyAyako zreSTha kahA hai / isIliye vidvAnoMko svAdhyAya na karaneke dinoMko jAnanA cAhiye // 105 // parvadinoM (aSTamI va caturdazI Adi), nandIzvarake zreSTha mahimA - divasoM arthAt aSTAnhika dinoMmeM aura sUrya - candrakA grahaNa honepara vidvAna vratIko adhyayana nahIM karanA cAhiye ||106 || I aSTamImeM adhyayana guru aura ziSya donoMke viyogako karatA hai pUrNamAsIke dina kiyA gayA adhyayana kalaha aura kRSNa caturdazI aura Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12] [pratikramaNa-Avazyaka amAvasyAke dina kiyA gayA adhyayana vidhnako karatA hai / / 107 / / yadi sAdhu jana kRSNa caturdazI aura amAvasyAke dina adhyayana karate haiM to vidyA aura upavAsavidhi saba vinAzavRttiko prApta hote haiM / / 108 // madhyAnha kAlameM kiyA gayA adhyayana jinarUpako naSTa karatA hai, donoM saMdhyAkAlomeM kiyA gayA adhyayana byAdhiko karatA hai, tathA madhyama rAtrimeM kiye gaye adhyayanase anurakta jana bhI dveSako prApta hote haiM / / 106 // __atizaya tIvra dukhase yukta aura rote hue prANiyoMko dekhane yA samIpameM honepara medhoMkI garjanA va bijalIke camakanepara aura ativRSTike sAtha ulkApAta honepara (adhyayana nahIM karanA cAhiye) // 110 // jeTha mAsakI pratipadA evaM pUrNamAsIko pUrvANha kAlameM vAcanAkI samAptimeM eka pAda arthAt eka vitasti pramANa (jAMghoMkI) vaha chAyA kahI gaI haiN| arthAt isa samaya pUrvANha kAlameM bAraha aMgula pramANa chAyAke raha jAnepara adhyayana samApta kara denA cAhiye / / 111 / / vahI samaya (eka pAda) aparANhakAlameM vAcanAkI vidhimeM arthAt prArambha karane meM kahA gayA hai| pUrvANhakAlameM vAcanAkA prArambha karane aura aparAhakAlameM usake choDanemeM sAta pAda (vitasti) pramANa chAyA kahI gaI hai (arthAt prAtaH kAla jaba sAta pAda chAyA ho jAve taba adhyayana prArambha kare aura aparANhameM sAta pAda chAyA rahajAnepara samApta kre)||112|| jyeSTha mAsake Age pauSa mAsa taka pratyeka mAsameM do aMgula Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka ] 13 pramANa vRddhi hotI hai| yaha kramase vAcanA samApta karanekI chAyAkA pramANa kahA gayA hai||113|| ___ isa prakAra kramase vRddhi honepara pauSa mAsa taka do pAda ho jAte haiN| pazcAt pauSa mAsase jyeSTha mAsa taka do aMgula hI kramazaH kama hote jAte haiM, aisA jAnanA cAhiye / / 114 / / sUtra aura arthakI zikSAke lobhase kiyA gayA dravyAdikakA atikramaNa asamAdhi arthAt samyakatvAdikI virAdhanA, asvAdhyAya arthAt zAstrAdikoMkA alAbha, kalaha, vyAdhi aura viyogakau karatA hai||115|| vinayase paDhA gayA zruta yadi kisI prakAra bhI pramAdase vismRta ho jAtA hai to parabhavameM vaha upasthita ho jAtA hai aura kevalajJAnako bhI prApta karAtA hai / / 116 / / Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14] [pratikramaNa-Avazyaka ( "sAmAyika" kA svarUpa, lAbha evaM usake bheda / sam-rAga-dveSa rahita, Aya-upayoga kI prvRti| rAga-dveSa kI pariNati kA abhAva karake sAmyabhAvarUpa pariNati ko prApta karanA 'sAmAyika' hai| sam-rAga-dveSa kI nivRti, Aya-prazamAdirUpa jJAna kA laabh| rAga-dveSa meM mAdhyastha bhAva rakhanA 'sAmAyika' hai| moha-kSobha rahita AtmA kA pariNAma hI 'sAmAyika' hai| samyakatva, jJAna, saMyama aura tapa ina cAra prakAra kI avasthA ko 'sAmAyika' kahate haiN| apane svarUpa kI sAdhanA meM bhUla na ho jAya usake lie zarIra kI zuddhi ke sAtha zuddha kapar3e pahina kara ekAnta meM sthiratA pUrvaka apane zuddha svarUpa kA vicAra karanA hI 'sAmAyika' hai| 'sAmAyika' kyoM karanA cAhiye :. ArtadhyAna, raudradhyAna rUpa saMsAra pravRtti kI nivRtti aura dharmadhyAna rUpa pravRtti meM sarva jIvoM ke prati vaira virodha ko tyAgakara saMyama tapa aura tyAga bhAvanA ke bhAvarUpa udAsInatA ko prApta kara - samatAbhAva kI siddhi ke lie sAmAyika karane meM Ave to vaha vItarAgatA kI prApti kA kAraNa hai| . _ 'sAmAyika' Atma kalyANa ke hetu karane meM AtI hai| jitanejitane aMzo meM viSaya kaSAya ghaTa jAve aura pariNAmoM meM vItarAgatA va zAnti bar3hatI jAve, utane utane aMzo meM dharmasthAna kI prApti ke lie mumukSuoM kA samAyikAdi SaT Avazyaka karanA parama kartavya hai| 'sAmAyika' karane se lAbha: 'sAmAyika' karane vAle mumukSu ke saba prakAra ke pApAsrava Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka] [15 rukakara sAtizaya puNya kA bandha hotA hai| bhAvapUrvaka sAmAyika karane se sukha aura zAnti kI prApti hotI hai| Atmatatva kI prApti kA mUla kAraNa 'sAmAyika' hI hai| ekAgratArUpa sAmyatA se hI jIva ko niSkarmarUpa avasthA prApta hotI hai| __abhavya jIva ko bhI 'dravya-sAmAyika' ke prabhAva se nauve graiveyaka ke ahamiMdra pada kI prApti ho jAtI hai, to phira 'bhAvasAmAyika' se kevalajJAna kyoM nahI prApta hogA? avazya hogaa| _ 'sAmAyika' karane se paMcendriya-viSaya evaM aMtaraMga kaSAya kA nAza hotA hai aura padArtha ke prati mamatA chUTa jAtI hai| chaha kAya ke jIvoM ke prati samatA prakaTa hotI hai| _ 'sAmAyika' kA prArambhika abhyAsI zrAvaka zubhopayoga se sAtizaya puNya bA~dha kara abhyudaya yukta sarva sukha bhoga kara manuSya bhava kI prApti karatA hai; aura phira nirgrantha-muni hokara zuddhopayoga ko prApta karake saMvara pUrvaka samasta karmoM kI nirjarA karate hue mokSapada kI prApti kara letA hai| 'sAmAyika karane kA sthAna : . jisa sthAna meM, citta meM vikSepa karane ke kAraNa na hoM, jahA~ aneka logoM ke vAda-vivAdika kA kolAhala na ho, adhika asaMyamI jIvoM kA AvAgamana na ho, striyoM kA, napuMsakoM kA, vizeSa AnA jAnA na ho, gIta, nRtya vAdya yaMtroM Adi kA pracAra samIpa meM na ho, tiryancoM evaM pakSiyoM kA saMcAra na ho, jahA~ bahuta zIta tathA uSNatA kI, pracaNDa pavana kI, varSA kI bAdhA na ho, DA~sa, macchara, makkhI, sarpa, bicchu ityAdika jIvoM ke dvArA koI bAdhA na ho, aise vikSepa rahita ekAnta sthAna ho, vana ho yA jIrNa bAga kA makAna Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16] [ pratikramaNa - Avazyaka ho, gRha ho, caityAlaya ho yA dharmAtmA puruSoM kA prodyopavAsa karane kA sthAna ho, aise ekAnta vikSepa rahita sthAna meM prasannacita hokara, samasta mana ke vikalpoM ko chor3akara 'sAmAyika' karanI cAhiye / ( ratnakaraNDa zrAvakAcAra zloka 11 ke AdhAra se ) 'sAmAyika' prArambha karane kI vidhi : " sAmAyika" prArambha karane se pahile apanI indriyoM ke viSaya - vyApAra se virakta hokara apane keza - vastrAdi ko yathAvidhi bA~dha lenA cAhie, jisase ke sAmAyika karate samaya kSobha na ho / sAmAyika ke kAla meM khAna, pAna, vyApAra, rojagAra, lena-dena vikathA, Arambha, samAraMbha visaMvAdAdi samasta pApa kriyAoM ko mana-vacana-kAya-kRta-kArita anumodanA se tyAga kara evaM maryAdA ke bAhara kSetra meM niyata samaya taka hiMsAdi pAMca pApoM ko sarvathA tyAga kara rAga-dveSa rahita sakala jIvoM para samatA bhAva dhAraNa kara; Artta, raudra dhyAna chor3akara eka cidAnanda svarUpa zuddhAtmA kA dhyAna karane kI pratijJA karanI caahie| "ahaM samasta sAvadyayogAdviratosmi" "maiM samasta sAvadyayoga kA tyAga karatA hU~ / " aise kahakara pUrva yA uttara dizA meM muMha karake donoM hAthoM ko sIdhA laTakA kara donoM pAvoM ke bIca meM cAra aMgula kI jagaha rakhakara nAsAdRSTi lagAkara kAyotsarga pUrvaka Asana para khar3A hokara arahanta siddha bhagavAna kI sAkSI se do ghar3I 48 miniTa taka "sAmAyika" karane kI AjJA lekara pratijJA karanI cAhiye / merI sAmAyika kAla kI maryAdA pUrNa na ho jAya, taba taka maiM dUsare sthAna kA evaM parigraha kA tyAga karatA hU~, punazca apanI Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka ] [17 deha para rahe hue parigraha evaM zarIra ke prati mamatA kA tyAga karane ke abhyAsa pUrvaka nau bAra 'NamokAra mantra' kA jApya mana meM bolakara, 3 Avarta e eka zironati karanI caahiye| isI prakAra cAroM dizAoM meM se pratyeka meM nau bAra NamokAra maMtra kA jApya, 3 Avarta va eka zironati karanI caahiye| (donoM hAtha jor3akara bAI ora se dAhinI ora le jAte hue ghumAnA Avartta hai aura mastaka jhukAnA zironati hai) pratyeka dizA meM paMca parameSThI haiM, usa dizA meM vidyamAna tIna loka ke kRtrima-akRtrima jina caityAlayoM ko namaskAra kreN| bAda meM jisa dizA se AjJA lI hai, usa dizA meM aSTAMga namaskAra karake tIna bAra namo'stu, namo'stu, namo'stu, bolakara Asana lagAnA cAhie aura phira sAmAyika pUrNa hone taka usa Asana ko nahI badalanA caahie| kisI prakAra kI vighna-bAdhA Ane para bhI apane Asana ko nahIM chor3anA caahie| Asana lagAne kI vidhi :(1) khar3agAsana-apane donoM pairoM ko cAra aMgula ke phAsale se rakhakara donoM hAtha ko sIdhA laTakA kara sIdhA khar3A hone ko "khar3agAsana" kahate haiN| (2) padmAsana-dAhinI jAMgha para bAMye paira, bA~I jAMgha para dAhine paira ko rakhakara goda meM bAyeM hAtha kI hathelI ko nIce rakhakara dAhine hAtha kI hathelI ko Upara rakha kara sIdhA baiThane ko "padmAsana'' kahate haiN| (3) arddhapadmAsana-bAyeM paira kI jAMgha ke Upara dAhinA paira rakhakara padmAsana kI bhA~ti hAthoM kI hatheliyoM ko rakhakara sIdhA baiThane ko "arddhapadmAsana" kahate haiN| "sAmAyika" karate samaya pUrva dizA meM ina AsanoM meM se koI Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18] [ pratikramaNa - Avazyaka eka Asana lagAkara A~khoM ko AdhI khulI rakhakara saumya nAsAdRSTi se upayoga ko (tatvoM ke jJeyoM kI ) tatvadRSTi (SaT dravya va unakI guNaparyAyoM) para lagAnA cAhiye / ( sAmAyika kAla meM mauna pUrvaka zAnta citta se pramAda chor3akara utsAha pUrvaka "sAmAyika" karanA cAhiye / manovRtti kI zuddhi se citta zAnta hotA hai aura upayoga nizcala dazA ko prApta hotA hai| zuddhAtma svarUpa meM upayoga kI sthiratA karanA hI yathArtha 'sAmAyika' hai / ) yadi sAmAyika pATha yAda na ho to isa pustaka meM jisa krama se sAmAyika ke pATha chape haiM, usake anusAra zuddha uccAraNa kareM / sAtha meM apane dUsare sAthI hoM to unake svara meM svara milAkara pATha kareM, pATha kA bhAva barAbara samajhate rahanA cAhiye / sAmAyika meM NamokAra maMtra, a arhatsiddhAcAryopAdhyAya sarvasAdhubhyo namaH " Au sA namaH arihaMta siddha, OM hrIM arhaM a si A u sA namaH, OM namaH siddhebhyaH, maMtra kA 108 bAra jApa kreN| jApa pUre hone para pUrvokta likhe anusAra punaH cAroM dizAoM meM NamokAra maMtra pUrvaka namaskAra kareM / ( sUta kI jApamAlA meM 108 dAne hote haiN| unakA rahasya yaha hai ki gRhastha samarambha, samArambha, AraMbha ye tIna mana-vacana aura kAya se svayaM karate haiM, karAte haiM jo krodha, mAna, mAyA, lobha ke vaza meM hokara karate haiM, isalie inake paraspara guNane se 108 karmAsrava ke bhaMga hote haiN| koI bhI pApakArya ukta prakAra se hotA rahatA hai jisase azubha - karma baMdhatA haiM isake rokane kA upAya 'sAmAyika' hai / ) 'sAmAyika' pUrNa karane kI vidhi : -- sAmAyika kAla meM mana, vacana, kAya kI pravRtti meM 32 doSoM Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa - Avazyaka ] [95 meM se koI bhI doSa jAne anajAne pramAdavaza ho gayA ho to arahanta bhagavAna se kSamA mA~ganI cAhie / sAmAyika pATha bolane meM mAtrA, bindI, pada, akSara, gAthA sUtra Adi kA hInAdhika, viparIta, azuddha uccAraNa kiyA ho yA aura koI doSa laga gayA ho to unakI bhagavAna se kSamA mA~ganI cAhiye / 7 sAmAyika kAla meM mana, vacana, kAya se AtmabhAvanA meM na Thahara kara upayoga ko azubha bhAvoM meM (mithyAtva avirati, pramAda, kaSAya aura yoga) asAvadhAnI se lagAyA ho yA aura kisI prakAra kA pApa doSa lagA ho to bhagavAna se kSamA mA~ganI caahie| sAmAyika meM atikrama, vyatikrama, aticAra, anAcAra, jAna se, anajAna se kisI prakAra kA pApa doSa pramAdajanya ho gayA ho to bhagavAna se kSamA mA~ganI cAhie / isa taraha kriyA karane ke bAda 6 bAra ' NamokAra mantra' kA jApya karake "sAmAyika" pUrNa karanI cAhie / 'sAmAyika' ke chaH bheda : 1. nAma - sAmAyika- zubha-azubha nAma ko sunakara rAga-dveSa nahIM karanA, so 'nAma - sAmAyika' hai| 2. sthApanA - sAmAyika - koI sthApanA pramANAdika se sundara hai| aura pramANAdi se hInAdhika hone se asundara hai / unake prati rAgadveSa kA abhAva, so ' sthApanA - sAmAyika' hai / 3. dravya - sAmAyika - suvarNa, cA~dI, ratna, motI ityAdi evaM miTTI, kASTha, pASANa, kaNTaka, rAkha, bhasma, dhUli ityAdika meM rAga-dveSa rahita sama dekhanA, so 'dravya - sAmAyika' hai / Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20] [pratikramaNa-Avazyaka 4. kSetra-sAmAyika-mahala, upavanAdika ramaNIka, zamazAnAdika araNyaka kSetra meM rAga-dveSa chor3anA so kSetra-sAmAyika' hai| 5. kAla-sAmAyika-hima, zizira, vasanta, grISma, varSA, zarada Rtu meM aura rAtri, divasa va zukla pakSa aura kRSNa pakSa ityAdika kAla meM rAga-dveSa kA varjana, so kAla-sAmAyika hai| 6. bhAva-sAmAyika-samasta jIvoM ke duHkha na ho aise maitrIbhAva se tathA zubha-azubha pariNAmoM ke abhAva ko 'bhAva-sAmAyika' kahate haiN| vaira-tyAga cintana: "sAmAyika" karane vAlA samasta jIvoM meM maitrI dhAraNa karatA huA parama kSamA ko dhAraNa karatA hai| koI jIva merA vairI nahIM hai, ajJAnavaza upArjana kiyA merA karma hI vairI hai| maiMne svayaM ajJAna bhAva se krodhI, mAnI, lobhI hokara viparIta pariNAma kiye| jisa vastu-vyakti se merA abhimAna puSTa nahIM huA usako vairI mAnA, kisI ne merI prazaMsA-stuti nahIM kI, usI ko vairI smjhaa| merA Adara-satkAra nahIM kiyA va ucca-sthAna nahIM diyA usako vairI smjhaa| kisI ne mere doSoM ko pragaTa kiyA usako vairI jAnA-so yaha saba merI kaSAya se, durbuddhi se anya jIvoM meM vaira-buddhi upajI hai, isako chor3akara kSamA aMgIkAra karatA hU~ aura anya samasta jIva merA ajJAna bhAva jAnakara mujhe kSamA kreN| Atma cintana samasta dina meM pramAda ke vaza hokara tathA kaSAyoM ke vazIbhUta hokara athavA viSayoM meM rAgI-dveSI. hokara kinhIM Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka ] [21 ekendriyAdika jIvoM kA ghAta kiyA tathA anarthaka pravartana kiyA va sadoSa bhojana kiyA athavA kisI jIva ke prANoM ko pIr3A pahu~cAI tathA karkaza-kaThora mithyA vacana kahe athavA kisI kI vikathA kI athavA apanI prazaMsA karI athavA adatta dhana grahaNa kiyA athavA para ke dhana meM lAlasA karI tathA para kI strI meM rAga kiyA tathA dhana parigraha Adi meM lAlasA karI, ye samasta pApa khoTe kie - aba aise pAparUpa pariNAma se bhagavAna paMca paramaguru, hamArI rakSA kreN| ye saba pariNAma mithyA hoN| paMca parameSThI ke prasAda se hamAre pAparUpa pariNAma na hoN| aise bhAvoM kI zuddhatA ke lie kAyotsarga karake paMca namaskAra pUrvaka nau bAra jApa kreN| 'sAmAyika' karane kI vidhi ___zarIra se zuddha hokara zuddha vastra pahanakara kisI mandira Adi ekAnta sthAna meM 'sAmAyika' karanA caahiye| pratyeka dizA meM tIna Avarta va eka zironati karake namaskAra pUrvaka apane Asana para baiThanA cAhiye va sAmAyika kI pratyeka kriyA ko manana pUrvaka karanA caahiye| mana ko pavitra rakhanA cAhiye, jaba taka sAmAyika pUrNa na ho apane Asana ko nahIM chor3anA caahiye| choTe bAlakoM ko apane pAsa nahIM baiThAnA caahiye| 'sAmAyika' ke bAda eka vahat kAyotsarga karanA cAhiye jisameM kama se kama 27 bAra yA 108 bAra NamokAra mantra kA jApa karanA caahiye| sAmAyika ke samaya dRSTi va mana para kar3A niyantraNa rakhanA caahiye| anta meM pUrvavat hI dizA vaMdana karanA caahiye| Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22] [pratikramaNa-Avazyaka 'sAmAyika' pATha prAraMbha Namo arihaMtANa, Namo siddhANaM, Namo AiriyANaM, _ Namo uvajjhAyANaM Namo loe savvasAhUNaM / cattAri maMgalaM, arahaMtA maMgalaM, siddhA maMgalaM, sAhU maMgalaM, kevalipaNNatto dhammo maMgalaM / cattAri loguttamA, arahaMtA loguttamA, siddhA loguttamA, sAhU loguttamA, kevali paNNatto dhammo loguttmaa| cattAri saraNaM pavvajjAmi, arahate saraNaM pavvajjAmi, siddhe saraNaM pavvajjAmi, sAhUM.saraNaM pavvajjAmi, kevalipaNNattaM dhamma saraNaM pavvajjAmi / OM hI sarva zAnti kurU kurU svAhA / / bhAvArtha-arahaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya, sarva sAdhuoM ko namaskAra ho| saMsAra meM arahaMta, siddha sAdhu, kevalipraNIta, dharma ye hI cAra maMgala rUpa haiN| ye hI cAra uttama haiM, ye hI cAra parama zaraNa haiN| ye sarva prakAra zAMti kreN| (IryApatha zuddhi pATha) zloka - iryA pathe pracalitAdya mayA pramAdA, dekendriya pramukha jIvanikAya bAdhA / nivartitA yadi bhaveda yugAntarevA, mithyAtadastu duritaM guru bhakti to me / / bhAvArtha-he bhagavan ! mArga meM calate hue mujhase pramAda vaza binA dekhe ekeMdriyAdika jIva kI hiMsA huI ho to, vaha ApakI bhakti se mithyA hove| . mithyAta Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka ] (IryApatha pratikramaNa) paDikkAmAmi bhaMte IriyAvahiyAye virANAye aNugutte aiggamaNe NiggaNe ThANegamaNe cakkamaNe pANugamaNe bIjugamaNe hariduggamaNe uccAra passabaNa khela siMdhANaya viyaDI payiTThavaNAye je jIvA eindiyA vA beindiyA vA teiMdiyA vA cauridiyA vA paMceMdiyA vA NollidA vA pillidA vA saMghAdidA vA odAvidA vA paridAvidA vA kirichidA vA lossidA vA chididA vA bhindidA vA ThANado vA ThANacakkamaNado vA tassa uttara guNaM tassa pAyachittikaraNaM tassa visohI karaNaM jAvarahaMtANa - bhayatANaM NamokAra kromi| bhAvArtha-he bhagavan ! mere calana meM jIvoM kI hiMsA huI ho to usake liye maiM pratikramaNa karatA huuN| yathA mana-vaca-kAya ko vaza meM na rakhane, bahuta calane, idhara udhara phirane tathA dviiMdriyAdi prANiyoM para paira rakhakara calane meM mala, mUtra, thUka, nAka--mala miTTI vagairaha DAlane se ekeMdriyAdi paMcendriya prANI apane sthAna para jAne se roke gaye hoM, dUsarI jagaha DAle gaye hoM, saMgharSita kiye, karAye hoM, dUsare para DAle gaye hoM, tapAye gaye hoM, kATe gaye hoM, mUrchita kiye gaye hoM, chede gaye hoM, aura apane sthAna se jAte huye pRthaka-pRthaka kiye gaye hoM, to maiM usakA prAyazcita karatA hU~, doSoM kI zuddhi ke liye bhagavAna arahaMta ko namaskAra karatA huuN| Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [pratikramaNa-Avazyaka tAvakAyaM pAvakamma ducariyaM bossarAmi / kAyotsarga karomyahaM / / - (nau bAra NamokAra maMtra kA jApa karanA cAhiye) (IryApatha AlocanA) icchAmi bhaMte IriyA vaha mAloceu puvuttara dakSiNa pacchima cau disAsu vidisAsu viharamANeNa juguttara diTiThaNA daTThabbA Dava Dava cariyAye pamAdadoseNa pANabhUda jIva sattANaM edesiM ubaghAdo kado vA kArido vA kirito vA samaNumaNido vA tassa micchAmi dukkaDaM / / bhAvArtha-he bhagavan ! maiM iryApatha kI AlocanA karatA huuN| pUrvottara dakSiNa pazcima cAroM dizA aura IzAnAdi vidizAoM meM idhara udhara phirane aura Upara kI ora dRSTi kara calane meM maiMne pramAdavaza dvindriyAdika prANiyoM kA ghAta kiyA ho karAyA ho vA anumati dI ho ve pApa mithyA hoveN| (digvaMdanA) (tIna Avarta va ekazironati prati dizA meM karanA cAhiye / ) (pUrva kI ora mukha karake par3he) prAgdigviMgantarataH kevali jina siddha sAdhu gaNadevAHye sarvarddhisamRddhAHyogIzAstAnahaM vaMde / bhAvArtha-pUrva dizA vidizA meM arahaMta, siddha, sAdhu, kevali, Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka ] [25 kRtrimAkRtrima, jina caitya, caityAlaya jahAM--jahAM hoM unako merA mana se, vacana se, kAya se bArambAra namaskAra hove| (dakSiNa kI ora mukha karake par3he) dakSiNa digvidigantarataH kevali jina siddha sAdhu gaNadevAHye sarvarddhi samRddhA yogIzAstAnahaM vNde| bhAvArtha-dakSiNa dizA vidizA meM arahaMta, siddha, sAdhu, kevali, kRtrimAkRtrima, jina caitya, caityAlaya jahAM jahAM hoM unako merA mana se, vacana, kAya se bArambAra namaskAra hove| _ (pazcima kI ora mukha karake par3he) pazcima digvidigantarataH kevali jina siddha sAdhu gaNadevAHye sarvarddhi samRddhA yogIzAstAnahaM vaMde / bhAvArtha--pazcima dizA vidizA meM arahaMta, siddha, sAdhu, kevali, kRtrimAkRtrima, jina caitya, caityAlaya jahAM jahAM ho unako merA mana se, vacana se, kAya se bArambAra namaskAra hove| (uttara kI ora mukha karake par3he) uttara digvidigantarataH kevali jina siddha sAghugaNa... devAHye sarvarddhi samRddhA yogIzAstAnahaM vNde| - bhAvArtha-uttara dizA vidizA meM arahaMta, siddha, sAdhu, kevali, kRtrimAkRtrima, jina caitya, caityAlaya jahAM jahAM hoM unako merA mana se, vacana se, kAya se bArambAra namaskAra hove / ___ (pazcAt daNDavat praNAma karake apane Asana para sthira citta se baiTha jAnA caahiye|) Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26] [ pratikramaNa - Avazyaka ( sAmAyika karane kI pratijJA ) bhagavan namo'stute eSo'hamatha aparAnhika deva baMdanA kariSyAmi ( sAmAyika svIkAra :) bhAvArtha - he bhagavan! maiM Apako namaskAra karatA huA saMdhyA kAla kI deva vaMdanA meM sAmAyika svIkAra karatA hU~ / arthAt sAmAyika kAla paryanta kisI prakAra kA AraMbha nahIM karUMgA aura na isa sthAna ko chor3akara sthAnAntara gamana karUMgA tathA jo mere zarIra para parigraha hai usase nirmamatva hotA huA anya saba parigrahoM ko chor3atA hU~ / (yahAM samaya kI maryAdA kara lenA cAhiye) ( sAmAyika meM cintavana) P (zloka) siddhaM saMpUrNa bhavyArtha siddheH kAraNa muttamam / prazasta darzana jJAna cAritraM pratipAdanam / / surendra mukuTAzliSTapAda padmAMzu praNamAmi mahAvIraM loka tritaya bhAvArtha- sampUrNa bhavyoM ke liye iSTa siddhi ke sarvottama kAraNa tathA samyagdarzana--jJAna -- cAritra ke pratipAdana karane vAle anaMtAnaMta siddhoM ko merA namaskAra ho / (zloka) kezaram / maMgalam / / bhAvArtha - pramANa karate huye indroM ke mukuToM para jina prabhu ke caraNoM kI prabhA prakAzamAna ho rahI hai aise tInoM lokoM ke maMgala svarUpa zrI vardhamAna svAmI ko namaskAra ho / Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka] (zloka) siddha vastu vaco bhaktyA siddhAn praNamatA-sadA / siddha kAryAH zivaM prAptAH siddhiMdadatuno'vyayAm / / bhAvArtha-siddha ho cuke haiM samasta kArya jinake tathA parama sukha ko prApta hue sampUrNa siddhoM ko bhaktivaza hama praNAma karate haiN| ve siddha prabhu hameM avinAzI mokSa siddhi pradAna kreN| (zloka) namo'stu dhUta pApebhyaH siddhebhyaH RSi prissde| sAmAyika prapadye'haM bhava-bhramaNa sUdanam / / bhAvArtha--maiM nirdoSa siddhoM ko tathA muni samudAya ko namaskAra . karatA hU~ tathA saMsAra ke paribhramaNa ko nAza karane vAlI sAmAyika ko dhAraNa karatA huuN| (zloka) davve khette kAle bhAvaya kadA varAhaso hayaNam / NindaNa garahaNa jutto maNa, baca, kAyeNa pADikamaNam / / bhAvArtha-dravya, kSetra, kAla bhAva, se maiMne kabhI kisI kI nindA, gardA kI ho to maiM mana, vacana, kAya se usakA pratikramaNa (pazcAtApa) karatA huuN| (zloka) khammAmi savvajIvANaM, sabbe jIvA khamaMtu me| mittime saba bhUdesu, vairaMmajjha Na keNavi / / artha--maiM saba jIvoM ko kSamA karatA hU~ saba jIva mujha para Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28] [pratikramaNa-Avazyaka kSamA kareM merA saba prANiyoM se maitrI bhAva hai kisI se baira bhAva nahIM hai| . (zloka) samatA sarva bhUteSu saMyamaH zubha bhaavnaa| Arta raudra parityAga staddhi sAmAyikaM vratam / / artha-sarva prANiyoM meM sama bhAva rakhanA saMyama pAlana karanA, pavitra bhAva rakhanA tathA Arta-raudra pariNAmoM ko chor3anA hI saccA sAmAyika vrata hai| (zloka) sAmya me sarva bhUteSu, vaira mama na kenacit / AzA sarvAH parityajya samAdhi mahamAzraye / / artha-maiM sampUrNa prANiyoM meM samatA rakhatA hU~ kisI se baira bhAva nahIM hai| maiM sarva AzAoM ko chor3akara samAdhi kA Azraya letA (zloka) rAgAt dveSAt mamatvAtA hA mayA ye viraadhitaaH| kSamyantu jantavaste me, tebhyo kSAmyAmyahaM punH|| artha-rAga, dveSa athavA moha se maiMne kisI jIva kA virAdhana kiyA ho to ve mujha para kSamA kareM, maiM bhI unase bAra---bAra kSamA cAhatA huuN| (zloka) manasA, vapuSA vAcA, kRta kArita smmtaiH| ratnatraye bhavAH doSAn gaheM nindAmi varjaye / / Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [26 pratikramaNa-Avazyaka ] artha-mana, vacana, kAyA se athavA kRta kArita, anumodanA, se maiMne apane ratnatraya meM jo doSa lagAye hoM unakI maiM nindA gardA karatA hU~ aura unakA parityAga karatA huuN| (zloka) . tairazva, mAnavaM, daivamupasarga sahe'dhunA / kAyA-hAra kaSAyAdIn, pratyAkhyAmi trizuddhitaH / artha-tiryaMJca, manuSya yA deva kRta upasarga ko maiM isa samaya dhairya pUrvaka sahana karU~gA tathA zarIra AhAra va kaSAyoM ko mana, vacana, kAya se chor3atA huuN| (zloka) rAgaM dveSaM bhayaM zokaM prhssautsukydiintaaH| vyutsRjAmi tridhA, sarvA maratiM ratimeva c|| artha--maiM rAga, dveSa, bhaya, zoka harSa, viSAda dInatA tathA saba prakAra kI prIti aura aprIti ko mana vacana kAya se chor3atA huuN| (zloka jIvite maraNe lAbhe'lAbhe yoge viparyaye / bandhavArau sukhe duHkhe sarvadA samatA mama / / artha-jIvana, maraNa, lAbha--hAni, yoga--viyoga, bandhu-zatru, tathA sukha--duHkha meM mere sadA samatA bhAva rheN|| . (zloka) Atmaiva me sadA jJAne darzane caraNe tthaa| pratyAkhyAne mamAtmaiva, tathA sNvryogyoH|| Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30] [pratikramaNa-Avazyaka artha--samyagdarzana, jJAna, cAritra tathA pratyAkhyAna saMvara aura yoga mama Atma svarUpa haiM arthAt AtmA se ye koi bhinna padArtha nahIM hai| (zloka) eko me zAzvatazcAtmA, jJAna, darzana lakSaNaH / zeSA vahirbhavAH bhAvAH sarve saMyoga lkssnnH|| artha--maiM eka zAzvat trikAla sthAyI caitanya AtmA hU~, jJAna darzana hI merA satya lakSaNa hai, zeSa rAgAdi bhAva bAhya padArthoM ke saMyoga se paidA hote hai isaliye mujhase sarvathA bhinna haiN| (zloka) saMyogamUlaM jIvena, prAptA duHkha paramparA / tasmAt saMyogasambandhaM tridhA sarvaM tyajAbhyahaM / / artha-saMyoga janya rAgAdika bhAvoM se hI maiMne anAdi paramparA se ananta duHkha bhoge haiM isaliye aba maiM ina saMyogika bhAvoM ko mana, vacana, kAya, se chor3atA huuN| __(zloka) evaM sAmAyikAt samyak sAmAyikamakhaMDitam / vartatA mukti mAninyA, vazI cUrNayitaM mmH|| artha-isa prakAra samatA pUrvaka kI gaI akhaMDa 'sAmAyika' mukti (ramA) ko vaza meM karane ke liye mohanI cUrNa hai| - (zloka) bhagavan namo'stu prasIdatu prabhu pAdAn / vaMdiSye'hamiti eSo'haM sarva sAvadya yoga virato'smi / / Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . pratikramaNa-Avazyaka] artha-he bhagavan ! maiM Apake caraNoM kI vaMdanA karatA huA namaskAra karatA hU~ aura saba pApa karmoM se virakta hotA huuN| Namo arihaMtANa, Namo siddhANaM, Namo AiriyANaM, Namo uvajjhAyANaM, Namo loe sabba sAhUNaM / cattAri maMgalaM, arahaMtA maMgalaM, siddhA maMgalaM, sAhU maMgalaM, kevali paNNatto dhammo maMgalaM / cattAri loguttamA, arahaMtA loguttamA, siddhA loguttamA, sAhU loguttamA, kevali paNNatto dhammo loguttmaa| . cattAri saraNaM pavvajAmi, arahaMte saraNaM pavvajAmi, siddhe saraNaM pavvajAmi, sAhU saraNaM pavvajAmi, kevalipaNNattaM dhammaM saraNaM pavvajAmi / OM namo'rhate jhauM jhauM svAhA(arahaMta bhakti pUrvaka sAmAyika kI dRDha pratijJA) aDDhaicesudIvesudo samudesupaMNArasakammabhUmisu arahaMtANa bhayavaMtANa adIdarAyANaM titthayarANaM dhammAiriyANaM dhammadesayANaM dhammaNAyagANaM dhammavaracAuraMga cakkavaTTIMNaM devAhidevANaM NANANaM sadA karemi kiriyammi karemi bhaMte sAmAyiyaM savva sAvajogaM pacakkhAmi jAvaniyamaM tiviheNa maNasA vaciyAkAyeNa Nakaremi NakArayemi aMNaMkaraM tamapi Na smnnumnnnnmi| tassa bhtti| aiccAraM pddikkmaami| jiMdAmi aNNANaM garhAmi appANaM Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32] [pratikramaNa-Avazyaka jAvadarahaMtANaM bhayavantANaM paJjuvAsaM karemi tAvakAyaM pAvakamma ducariyaM vossarAmi bhAvArtha-DhAI dvIpa, do samudra, pandraha karma bhUmiyoM meM jo arhata Adi tIrthaMkara dharmAcArya dharmopadezaka dharmanAyaka dharma cakravartI devAdhideva aura jJAnI haiM, unakI maiM vaMdanAdika kriyA karatA hU~, aura he bhagavan ! sAmAyika svIkAra karatA hU~ tathA sarva pApoM kA tyAga kara ina pApoM ko sAmAyika samaya paryaMta mana-vacana-kAya se na karU~gA, na karAu~gA aura na karate huye kI anumodanA kruNgaa| maiM aticAroM kA tyAga, ajJAna kI niMdA va apanI dUSita AtmA kA tiraskAra karatA huuN| maiM arahaMta bhagavAna kI upAsanA karUMgA, taba taka pApa karma aura duSTa AcaraNoM kA tyAga karatA huuN| atha- aparAnhika devavandanAyAM pUrvAcAryAnukrameNa sakala karma kSayArthaM sAmAyika sametaM kAyotsarga karomyaham (nau bAra NamokAra mantra kA jApa kareM) Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka ] || zrI vItarAgAya namaH || sarvasAmAnya pratikramaNa - Avazyaka pratikramaNanA be prakAra che : (1) nizcaya ane ( 2 ) vyavahAra. nizcaya pratikramaNanI vyAkhyA' : pUrve kareluM je aneka prakAranA vistAravALu zubhAzubha karma tenAthI je AtmA potAne nivartAve che ( pAcho vALe che), te AtmA pratikramaNa che. vyavahAra - pratikramaNanI vyAkhyA : potAnAM zubhAzubha karmano AtmaniMdApUrvaka tyAga karavAnI bhAva - AtmAnA sevA vizuddha pariNAma ke jemAM azubha pariNAmonI nivRtti thAya. pratikramaNanA nIce pramANe cha vibhAga che : 9 2 [ 33 (1) sAmAyika, (4) pratikramaNa, (2) tIrthaMkara bhagavAnanI stuti, (5) kAyotsarga, (3) vaMdana, (6) pratyAkhyAna. (videhakSetramAM vicaraMtA bhagavAna zrI sImaMdharaprabhunI AjJA laIne pratikramaNa zarU karavuM.) samayasAra gAthA 383 zrAvakapratikramaNa (paMDita naMdalAlajIkRta prastAvanAmAMthI) Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34] [pratikramaNa-Avazyaka pATha 1 lo maMgalAcaraNa : namaskAra-maMtra Namo arihaMtANaM Namo siddhANaM Namo AiriyANaM / Namo uvajjhAyANaM Namo loe sabasAhUNaM // artha :-zrI arihaMtone namaskAra ho, siddhone namaskAra ho, AcAryone namaskAra ho, upAdhyAyone namaskAra ho ane lokamAM rahelA sarva sAdhuone namaskAra ho.' arihaMta siddha AcArya ne, upAdhyAya munirAja, ..paMca pada vyavahArathI, nizcaye AtmAmAM ja. 1042 pATha 2 jogikI vaMdanA (tikkhutto) tikkhutto, AyAhiNaM, payAhiNaM, vaMdAmi, NamaMsAmi, sakkAremi, sammANemi, kallANaM, maMgalaM, devayaM, ceIyaM, pajjuvAsAmi. artha :-paMca parameSThIne be hAtha joDI AvartanathI traNa vakhata pradakSiNA karI huM stuti karuM chu, namaskAra karuM chu; vinayathI satkAra kara chu, vivekapUrvaka sanmAna kareM chu. he pUjya ! Apa kalyANarUpa, maMgalarUpa, devarUpa, jJAnarUpa cho tethI ApanI paryupAsanA-sevA kareM chu. 1. A paMca parameSThInuM svarUpa mokSamArgaprakAzaka (gujarAtI) pAnA 2 thI 6 sudhImAM che, jijJAsuo tyAMthI joi levU. 2. yogIndradevakRta yogasAramAthI Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [35 pratikramaNa-Avazyaka ] pATha 3 jo AtmAnA kevA bhAvane zrI bhagavAna sAmAyika kahe che te have kahevAya che : je samatAmAM lIna thaI, kare adhika abhyAsa; akhila karma te kSaya karI, pAme zivapura vAsa. 62. sarva jIva che jJAnamaya, jANe samatA dhAra; te sAmAyika jina kahe, pragaTa kare bhavapAra. 68. rAga-dveSa be tyAgIne, dhAre samatA bhAva; sAmAyika cAritra te, kahe jinavara munirAva. 66. virado sambasAvaje tigutto pihididio| tassa sAmAigaM ThAI idi kevalisAsaNe // 125 // (harigIta) sAvadyavirata, trigupta che, indriyasamUha niruddha che, sthAyI samAyika tehane bhAkhyuM zrI kevaLIzAsane. 125.' artha :-je sarva sAvadhakriyAthI virakta thaI, traNa guptione dhArIne potAnI indriyone gopave che, tene sthAyI (kharI) sAmAyika hoya che oma zrI kevaLI bhagavAne AgamamA kayuM che. jo samo sababhUdesu thAvaresu tasesu vA / tassa sAmAigaM ThAI idi kevalisAsaNe // 126 // sthAvara ane trasa sarva bhUtasamUhamAM samabhAva cha, sthAyI samAyika tehane bhAkhyaM zrI kevaLIzAsane. 126. yogIndradevakRta yogasAramAthI. 1. A naM. 125 thI 133 sudhInI gAthAo zrI niyamasAranI che. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36]. . [pratikramaNa-Avazyaka artha :-je sarva trasa ane sthAvara prANIomAM samatAbhAva rAkhe che, tene sthAyI (kharI) sAmAyika hoya che oma zrI kevaLI bhagavAne AgamamAM kayuM che. jassa saNNihido appA saMjame Niyame tave / tassa sAmAigaM ThAI idi kevalisAsaNe // 127 // saMyama, niyama ne tapa viSe AtmA samIpa che jehane, sthAyI samAyika tehane bhAkhyaM zrI kevaLIzAsane. 127. artha :-saMyama pALatAM, niyama karatAM tathA tapa dharatAM oka AtmA ja jene samIpa varte che, tene sthAyI (kharI) sAmAyika hoya che ama zrI kevaLI bhagavAne AgamamAM kayuM che. jassa rAgo du doso du vigaDiM Na jaNeti du / tassa sAmAigaM ThAi idi kevalisAsaNe // 128 // nahi rAga athavA dveSarUpa vikAra janme jehane, sthAyI samAyika tehane bhAkhyuM zrI kevaLIzAsane. 128. artha :-jene rAga-dveSa vikAra pedA thato nathI, tene sthAyI (kharI) sAmAyika hoya che ama zrI kevaLI bhagavAne AgamamA kayuM che. jo du aTTaM ca rudaM ca jhANaM vajedi Nicaso / tassa sAmAigaM ThAi idi kevalisAsaNe // 126 // je nitya varje Arta tema ja raudra bane dhyAnane, sthAyI samAyika tehane bhADyuM zrI kevaLIzAsane. 126. artha :-je nitya Arta ane raudra dhyAnone TALe che, tene sthAyI (kharI) sAmAyika hoya che oma zrI kevaLI bhagavAne AgamamAM kAM che. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka ] . [37 jo du puNNaM ca pAvaM ca bhAvaM vajedi nnicso| tassa sAmAigaM ThAi idi kevalisAsaNe // 130 // je nitya varne puNya tema ja pApa banne bhAvane, sthAyI samAyika tehane bhAkhyaM zrI kevaLIzAsane. 130. artha :-je koI nitya puNya ane pApabhAvone tyAge che, tene sthAyI (kharI) sAmAyika hoya che oma zrI kevaLI bhagavAne AgamamAM . kahyu che. jo du hassaM raI sogaM aratiM vajedi nniccso| tassa sAmAigaM ThAi idi kevalisAsaNe // 131 // jo dugaMchA bhayaM vedaM savvaM vajedi Nicaso / tassa sAmAigaM ThAi idi kevalisAsaNe // 132 // je nitya varje hAsyane, rati arati tema ja zokane, sthAyI samAyika tehane bhAkhyaM zrI kevaLIzAsane. 131.. je nitya varne bhaya jugupsA, varjato sau vedane, sthAyI samAyika tehane bhAkhyuM zrI kevaLIzAsane. 132. - artha :-je hAsya, zoka, rati, arati, jugupsA, bhaya, traNa prakAranA veda oma sarve nokaSAyane nitya dUra rAkhe che, tene sthAyI (kharI) sAmAyika hoya che oma zrI kevaLI bhagavAne AgamamAM kayuM che.. jo du dhammaM ca sukaM ca jhANaM jhAedi Nicaso / tassa sAmAigaM ThAi idi kevalisAsaNe // 133 // je nitya dhyAve dharma tema ja zukla uttama dhyAnane, sthAyI samAyika tehane bhAkhyaM zrI kevaLIzAsane. 133 . Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38] [pratikramaNa-Avazyaka ___artha:-je koI nitye dharmadhyAna ane zukladhyAnane dhyAve che, tene sthAyI (kharI) sAmAyika hoya che oma zrI kevaLI bhagavAne AgamamAM kahyu che. pATa 4 tho have tIrthaMkara bhagavAnanI sAcI stutinuM svarUpa kahevAmAM Ave che :jo iMdiye jiNittA NANasahAvAdhiyaM muNadi AdaM / taM khalu jididiyaM te bhaNaMti je NicchidA sAhU // 31 // jItI indriyo jJAnasvabhAve adhika jANe Atmane, nizcaya viSe sthita sAdhuo bhAkhe jiteMdriya tehane. 31. artha :- indriyone jItIne jJAnasvabhAva vaDe anyadravyathI adhika AtmAne jANe che tene, je nizcayanayamAM sthita sAdhuo che teo, kharekhara jitendriya kahe che. jo mohaM tu jiNittA NANasahAvAdhiyaM muNadi AdaM / taM jidamohaM sAhuM paramaTThaviyANayA beMti // 32 // jItI moha jJAnasvabhAvathI je adhika jANe Atmane, paramArthanA vijJAyako te sAdhu jitamohI kahe. 32. artha :-je muni mohane jItIne potAnA AtmAne jJAnasvabhAva vaDe anyadravyabhAvothI adhika jANe che te munine paramArthanA jANanArAo jitamoha kahe che. jidamohassa du jaiyA khINo moho haveja sAhussa / taiyA hu khINamoho bhaNNadi so NicchayavidUhiM // 33 // * pATha 4thA tathA 7mAmAM je gAthAo che te zrI samayasAranI che. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka ] jitamoha sAdhu taNo vaLI kSaya moha jyAre thAya che, nizcayavido thakI tehane kSINamoha nAma kathAya che. 33.. artha :-jeNe mohane jItyo che ovA sAdhune jyAre moha kSINa thaI sattAmAMthI nAza thAya tyAre nizcayanA jANanArA nizcayathI te sAdhune 'kSINamoha' ovA nAgathI kahe che. *pATa 5 mo AtmAnuM svarUpa jANavA AtmAnA cha padano pATha kAyotsarga (kAusagga) rUpe kahevAmAM Ave che : (namaskAra maMtra bolavo) ananya zaraNanA ApanAra ovA zrI sadgurudevane atyaMta bhaktithI namaskAra. zuddha AtmasvarUpane pAmyA che ovA jJAnIpuruSoo nIce kayAM che te cha padane samyagdarzananA nivAsanAM sarvotkRSTa sthAnaka kahyAM che. prathama pada :-'AtmA che.' jema ghaTa paTa Adi padArtho che tema AtmA paNa che. amuka guNa hovAne lIdhe jema ghaTa paTa Adi hovArnu pramANa che, tema svaparaprakAzaka ovI caitanyasattAno pratyakSa guNa jene viSe che avo AtmA hovAnuM pramANa che. bIjuM pada :-'AtmA nitya che.' ghaTa paTa Adi padArtho amuka kALavartI che, AtmA trikALavartI che. ghaTapaTAdi saMyoge karI padArtha che, AtmA svabhAve karIne padArtha che; kema ke tenI utpatti mATe koI paNa saMyogo anubhavayogya thatA nathI. koI paNa saMyogI dravyathI cetanasattA pragaTa thavAyogya nathI, mATe anutpanna che. asaMyogI hovAthI zrImad rAjacaMdramAMthI Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40] . [pratikramaNa-Avazyaka avinAzI che, kema ke jenI koI saMyogathI utpatti na hoya, teno koIne viSe laya paNa hoya nahIM. trI pada :-'AtmA kartA che.' sarva padArtha arthakriyAsaMpanna che. kaMI ne kaMI pariNAmakriyA sahita ja sarva padArtha jovAmAM Ave che. AtmA paNa kriyAsaMpanna che. kriyAsaMpanna che, mATe kartA che. te kartApaNuM trividha zrI jine vivecyuM che. paramArthathI svabhAvapariNatio nijasvarUpano kartA che. anupacarita (anubhavamAM AvavAyogya vizeSa saMbaMdhasahita) vyavahArathI te AtmA dravyakarmano kartA che. upacArathI dhara, nagara Adino kartA che. cothu pada :-'AtmA bhoktA che.' je je kaMI kriyA che te te sarva saphaLa che, nirarthaka nathI. je kaI paNa karavAmAM Ave tenuM phaLa bhogavavAmAM Ave ovo pratyakSa anubhava che. viSa khAdhAthI viSayU~ phaLa; sAkara khAvAthI sAkarana phaLa; agnisparzathI te agnisparzana phaLa; himane sparza karavAthI himasparzanaM phaLa jema thayA vinA rahetuM nathI, tema kaSAyAdi ke akaSAyAdi je kaMI paNa pariNAme AtmA pravarte tenuM phaLa paNa thavAyogya ja che, ane te thAya che. te kriyAno AtmA kartA hovAthI bhoktA che. pAMcamuM pada :-'mokSapada che.' je anupacarita vyavahArathI jIvane karmanuM kartApaNuM nirUpaNa karyu, kApaNuM hovAthI bhoktApaNuM nirUpaNa karyu, te karmanuM TaLavApaNuM paNa che; kema ke pratyakSa kaSAyAdinuM tIvrapaNuM hoya paNa tenA anabhyAsathI, tenA aparicayathI, tene upazama karavAthI, tenuM maMdapaNuM dekhAya che, te kSINa thavAyogya dekhAya che, kSINa thaI zake che. te te baMdhabhAva kSINa thaI zakavAyogya hovAthI tethI rahita avo je zuddha AtmasvabhAva te rUpa mokSapada che. - chaTuM pada :-te 'mokSano upAya che.' jo kadI karmabaMdha mAtra thayA kare oma ja hoya, to tenI nivRtti koI kALe saMbhave nahIM; paNa Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka ] [41. karmabaMdhathI viparIta svabhAvavALAM avAM jJAna, darzana, samAdhi, vairAgya, bhakti Adi sAdhana pratyakSa che; je sAdhananA baLe karmabaMdha zithila thAya che, upazama pAme che, kSINa thAya che. mATe te jJAna, darzana, saMyamAdi mokSapadanA upAya che. . (namaskAra maMtra bolI kAyotsarga pUro karavo.) zrI jJAnIpuruSoo samyagdarzananA mukhya nivAsabhUta kahyAM avAM A cha pada atre saMkSepamA jaNAvyAM che. samIpamuktigAmI jIvane sahaja vicAramA te sapramANa thavA yogya che, parama nizcayarUpa jaNAvA yogya che, teno sarva vibhAge vistAra thaI tenA AtmAmAM viveka thavA yogya che. A cha pada atyaMta saMdeharahita che ama paramapuruSe nirUpaNa karyu che. je cha padano viveka jIvane svasvarUpa samajavAne arthe kahyo che. anAdi svapnadazAne lIdhe utpanna thayelo avo jIvano ahaMbhAva, mamatvabhAva te nivRtta thavAne arthe A cha padanI jJAnIpuruSoo dezanA prakAzI che. te svapnadazAthI rahita mAtra potAnuM svarUpa che oma jo jIva pariNAma kare, to sahajamAtramA te jAgRta thaI samyagdarzanane prApta thAya; samyagdarzanane prApta thaI svasvabhAvarUpa mokSane pAme. koI vinAzI, azuddha ane anya ovA bhAvane viSe tene harSa, zoka, saMyoga, utpanna na thAya. te vicAre svasvarUpane viSe ja zuddhapaNuM, saMpUrNapaNaM, avinAzIpaNaM, atyaMta AnaMdapaNaM, aMtararahita tenA anubhavamAM Ave che. sarva vibhAvaparyAyamA mAtra potAne adhyAsathI aukayatA thaI che, tethI kevaLa potAnuM bhinnapaNuM ja che oma spaSTapratyakSa-atyaMta pratyakSa-aparokSa tene anubhava thAya che. vinAzI athavA anya padArthanA saMyogane viSe tene iSTa-aniSTapaNuM prApta. thatuM nathI. janma, jarA, maraNa, rogAdi bAdhArahita saMpUrNa mAhAtmyanuM ThekANuM ovU nijasvarUpa jANI, vedI te kRtArtha thAya che. je je puruSone je cha pada sapramANa avAM parama puruSanAM vacane AtmAno nizcaya thayo che, Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42] [pratikramaNa-Avazyaka te te puruSo sarva svarUpane pAmyA che; Adhi, vyAdhi, upAdhi sarva saMgathI rahita thayA che, thAya che ane bhAvikALamAM paNa tema ja thaze. . je satpuruSoo janma, jarA, maraNano nAza karavAvALo, svasvarUpamA sahaja avasthAna thavAno upadeza. kahyo che, te satpuruSone atyaMta bhaktithI namaskAra che. tenI niSkAraNa karuNAne nitya pratye niraMtara stavavAmAM paNa AtmasvabhAva pragaTe che, ovA sarva satpuruSo, tenA caraNAraviMda sadAya hRdayane viSe sthApana raho ! __ je cha padathI siddha che arbu AtmasvarUpa te jenAM vacanane aMgIkAra karye sahajamAM pragaTe che, je AtmasvarUpa pragaTavAthI sarvakALa jIva saMpUrNa AnaMdane prApta thaI nirbhaya thAya che, te vacananA kahenAra ovA satpuruSanA guNanI vyAkhyA karavAne azakti che, kema ke jeno pratyupakAra na thaI zake avo paramAtmabhAva te jeNe kaMI paNa icchyA vinA mAtra niSkAraNa karuNAzIlatAthI Apyo, oma chatAM paNa jeNe anya jIvane viSe A mAro ziSya che, athavA bhaktino kartA cha, mATe mAro che, oma kadI joyuM nathI, ovA je satpuruSa, tene atyaMta bhaktio pharI pharI namaskAra ho! je satpuruSoo sadgurunI bhakti nirUpaNa karI che, te bhakti mAtra ziSyanA kalyANane arthe kahI che. je bhaktine prApta thavAthI sadgurunA AtmAnI ceSTAne viSe vRtti rahe, apUrva guNa dRSTigocara thaI anya svacchaMda maTe, ane saheje Atmabodha thAya oma jANIne je bhaktina nirUpaNa karyu che, te bhaktine ane te satpuruSone pharI pharI trikALa namaskAra ho! jo kadI pragaTapaNe vartamAnamA kevaLajJAnanI utpatti thaI nathI, paNa jenA vacananA vicArayoge zaktipaNe kevaLajJAna che ama spaSTa jANyuM che, zraddhApaNe kevaLajJAna thayuM che, vicAradazAo kevaLajJAna thayu Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka [43 che, icchAdazAo kevaLajJAna thayuM che, mukhya nayanA hetuthI kevaLajJAna varte che, te kevaLajJAna sarva avyAbAdha sukhanuM pragaTa karanAra jenA yoge sahajamAtramA jIva pAmavA yogya thayo, te satpuruSanA upakArane sarvotkRSTa bhaktio namaskAra ho! namaskAra ho ! 1. 2. 3. pATha 6TTho zrI sadguru-vaMdana aho! aho! zrI sadguru, karuNAsiMdhu apAra; A pAmara para prabhu koM, aho ! aho ! upakAra. zuM prabhucaraNa kane, dharUM, AtmAthI so hIna; te to prabhule Apiyo, vartuM caraNAdhIna. A dehAdi AjathI, varto prabhu AdhIna; dAsa, dAsa, huM dAsa chu, teha prabhuno dIna. SaT sthAnaka samajAvIne, bhinna batAvyo Apa; myAna thakI taravAravat, je upakAra amApa. je svarUpa samajyA vinA, pAmyo duHkha anaMta; samajAvyuM te pada namuM, zrI sadguru bhagavaMta. paramapuruSa prabhu sadguru, parama jJAna sukhadhAma; jeNe ApyuM bhAna nija, tene sadA praNAma. deha chatAM jenI dazA, varte dehAtIta; te jJAnInA caraNamAM, ho vaMdana agaNita. 4. 5. 6. 7. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [pratikramaNa-Avazyaka pATha 7 mo (1) samakitanuM sAcuM svarUpa bhagavAne kevU kaDuM che te have kahevAmAM Ave che. te samajIne sAcI zraddhA karavI. prathama mukhya be tattvo je jIva ane ajIva temanuM svarUpa. jIvo carittadaMsaNaNANaThido taM hi sasamayaM jANa / poggalakammapadesaTThidaM ca taM jANa parasamayaM // 2 // jIva carita-darzana-jJAnasthita svasamaya nizcaya jANavo; _ sthita karmapudgalanA pradeze parasamaya jIva jANavo. 2.. - artha :-he bhavya ! je jIva darzana-jJAna-cAritramA sthita thaI rahyo che tene nizcayathI svasamaya jANa; ane je jIva pudgalakarmanA pradezomAM sthita thayela che tene parasamaya jANa. vavahAro'bhUdattho bhUdattho desido du suddhnno| bhUdatthamassido khalu sammAdiTThI havadi jIvo // 11 // vyavahAranaya abhUtArtha darzita, zuddhanaya bhUtArtha cha; bhUtArthane Azrita jIva sudRSTi nizcaya hoya che. 11. artha :-vyavahAranaya abhUtArtha che ane zuddhanaya bhUtArtha che oma RSIzvarole darzAvyuM che; je jIva bhUtArthano Azraya kare che te jIva nizcayathI samyagdRSTi che. bhUdattheNAbhigadA jIvAjIvA ya puNNapAvaM ca / AsavasaMvaraNijjarabaMdho mokkho ya sammattaM // 13 // bhUtArthathI jANela jIva, ajIva, vaLI puNya, pApa ne Asarava, saMvara, nirjarA, baMdha, mokSa te samyaktva che. 13. artha :-bhUtArtha nayathI jANela jIva, ajIva baLI puNya, pApa Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka ] [45 tathA Asrava, saMvara, nirjarA, baMdha ane mokSa-o nava tattva samyaktva che. jo passadi appANaM abaddhapuTuM aNaNNayaM NiyadaM / avisesamasaMjuttaM taM suddhaNayaM viyANIhi // 14 // abaddhaspRSTa, ananya ne je niyata dekhe Atmane, avizeSa, aNasaMyukta, tene zuddhanaya tuM jANaje. 14. artha:-je naya AtmAne baMdha rahita ne paranA sparza rahita, anyapaNA rahita, caLAcaLatA rahita, vizeSa rahita, anyanA saMyoga rahita ovA pAMca bhAvarUpa dekhe che tene, he ziSya ! tuM zuddhanaya jANa. jo passadi appANaM abaddhapuTuM aNaNNamavisesaM / apadesasantamajha passadi jiNasAsaNaM savvaM // 15 // abaddhaspRSTa, ananya, je avizeSa dekhe Atmane, te dravya tema ja bhAva jinazAsana sakala dekhe khare. 15. artha:-je puruSa AtmAne abaddhaspRSTa, ananya, avizeSa (tathA upalakSaNathI niyata ane asaMyukta) dekhe che te sarva jinazAsanane dekhe che, ke je jinazAsana bAhya dravyazruta tema ja abhyaMtara jJAnarUpa bhAvazrutavALu che. sambe bhAve jamhA paJcakhAI pare tti NAdUNaM / tamhA paccakkhANaM NANaM NiyamA muNedavvaM // 34 // sau bhAvane para jANIne pacakhANa bhAvonuM kare, tethI niyamathI jANavU ke jJAna pratyAkhyAna che. 34. artha:-jethI 'potAnA sivAya sarva padArtho para che' oma jANIne pratyAkhyAna kare che-tyAge che, tethI, pratyAkhyAna jJAna ja che oma Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [pratikramaNa-Avazyaka niyamathI jANavU, potAnA jJAnamA tyAgarUpa avasthA te ja pratyAkhyAna che, bIjaM kAMI nathI. ahamekko khalu suddho daMsaNaNANamaio sadArUvI / Na vi asthi majjha kiMci vi aNNaM paramANumettaM pi // 38 // hu~ oka, zuddha, sadA arUpI, jJAnadarzanamaya khare; kaMI anya te mArUM jarI paramANumAtra nathI are! 38. artha :-darzanajJAnacAritrarUpa pariNamelo AtmA ama jANe che ke : nizcayathI huM oka chu, zuddha chu, darzanajJAnamaya chu, sadA arUpI chu; kAMI paNa anya paradravya paramANumAtra paNa mAru nathI o nizcaya che. vavahAreNa du ede jIvassa havaMti vaNNamAdIyA / guNaThANatA bhAvA Na du keI NicchayaNayassa // 56 // varNAdi guNasthAnAMta bhAvo jIvanA vyavahArathI, paNa koI je bhAvo nathI AtmA taNA nizcaya thakI. 56. artha :-A varNathI mAMDIne guNasthAna paryaMta bhAvo kahevAmAM AvyA te vyavahAranayathI to jIvanA che (mATe sUtramA kahyA che), paraMtu nizcayanayanA matamAM temanAmAMnA koI paNa jIvanA nathI. (2) jIva parano kartA nathI paNa potAnA bhAvano kartA che ae batAvanAeM svarUpa : Na vi kubadi kammaguNe jIvo kammaM taheva jIvaguNe / aNNoNNaNimitteNa du pariNAma jANa doNhaM pi // 81 // edeNa kAraNeNa du kattA AdA saeNa bhAveNa / poggalakammakadANaM Na du kattA savvabhAvANaM // 2 // Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka ] [47 jIva karmaguNa karato nathI, nahi jIvaguNa karmo kare; anyonyanA nimittathI pariNAma beu taNA bane. 81. o kAraNe AtmA Thare kartA khare nija bhAvathI; pudgalakaramakRta sarva bhAvono kadI kartA nathI. 82. artha :-jIva karmanA guNone karato nathI tema ja karma jIvanA guNone karatuM nathI; paraMtu paraspara nimittathI banenA pariNAma jANo. A kAraNe AtmA potAnA ja bhAvathI kartA (kahevAmAM Ave) che paraMtu pudgalakarmathI karavAmAM AvelA sarva bhAvono kartA nathI. NicchayaNayassa evaM AdA appANameva hi karedi / vedayadi puNo taM ceva jANa attA du attANaM // 3 // AtmA kare nijane ja o maMtavya nizcayanaya taNuM, vaLI bhogave nijane ja AtmA ama nizcaya jANavU. 83. artha :-nizcayanayano ama mata che ke AtmA potAne ja kare che ane vaLI AtmA potAne ja bhogave che ama he ziSya ! tuM jANa. uvaogassa aNAI pariNAmA tiNNi mohajuttassa / micchattaM aNNANaM aviradibhAvo ya NAdavbo // 86 // che mohayuta upayoganA pariNAma traNa anAdinA, -mithyAtva ne ajJAna, aviratabhAva o traNa jANavA. 86. artha :-anAdithI mohayukta hovAthI upayoganA anAdithI mAMDIne traNa pariNAma che; te mithyAtva, ajJAna ane aviratibhAva (traNa) jANavA. edesu ya uvaogo tiviho suddho NiraMjaNo bhAvo / jaM so karedi bhAvaM uvaogo tassa so kattA // 60 // Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 ] [ pratikramaNa - Avazyaka anAthI che upayoga traNavidha, zuddha nirmaLa bhAva je; je bhAva kaI paNa te kare, te bhAvano kartA bane. 60. artha :- anAdithI A traNa prakAra pariNAmavikAro hovAthI, AtmAno upayoga -- joke (zuddhanayathI) te zuddha, niraMjana (oka) bhAva che topaNa --traNa prakArano thayo thako te upayoga je (vikArI) bhAvane pote kare che te bhAvano te kartA thAya che. jaM kuNadi bhAvamAdA kattA so hodi tassa bhAvassa / kammattaM pariNamade tamhi sayaM poggalaM davvaM // 61 // je bhAva jIva kare are ! jIva tehano kartA bane; kartA thatAM, pudgala svayaM tyAM karmarUpe pariName. 61. artha :- AtmA je bhAvane kare che te bhAvano te kartA thAya che; kartA thatAM pudgaladravya potAnI meLe karmapaNe pariName che. di so paradavvANi ya kareja NiyameNa tammao hoja / jamhA Na tammao teNa so Na tesiM havadi kattA // 66 // paradravyane jIva jo kare to jarUra tanmaya te bane, paNa te nathI tanmaya are! tethI nahIM kartA Tare. 66. artha :- jo AtmA paradravyone kare to te niyamathI tanmaya arthAt paradravyamaya thaI jAya; paraMtu tanmaya nathI tethI te temano kartA nathI. jaM bhAvaM suhamasuhaM karedi AdA sa tassa khalu kattA | taM tassa hodi kammaM so tassa du vedago appA // 102 // je bhAva jIva kare zubhAzubha tehano kartA khare, tenuM bane te karma, AtmA tehano vedaka bane. 102. artha :- AtmA je zubha ke azubha (potAnA ) bhAvane kare che te. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa - Avazyaka ] [ 46 bhAvano te kharekhara kartA thAya che, te (bhAva) tenuM karma thAya che ane te AtmA teno (te bhAvarUpa karmano ) bhoktA thAya che. guNe davve so aNNamhi duNa saMkamadi davve | so aNNamasaMkaMto kaha taM pariNAmae davvaM // 103 // je dravya je guNa-dravyamAM, nahi anya dravye saMkrame; aNasaMkramyuM te kema anya pariNamAve dravyane ? 103. artha :- je. vastu (arthAt dravya) je dravyamAM ane guNamAM varte che te anya dravyamAM tathA guNamAM saMkramaNa pAmatI nathI (arthAt badalAIne anyamAM bhalI jatI nathI); anyarUpe saMkramaNa nahi pAmI thakI te ( vastu), anya vastune kema pariNamAvI zake ? jaM kudi bhAvamAdA kattA so hodi tassa kammassa NANissa sa NANamao aNNANamao aNANissa // 126 // je bhAvane AtmA kare, kartA bane te karmano; te jJAnamaya che jJAnIno, ajJAnamaya ajJAnIno. 126. artha :- AtmA je bhAvaneM kare che te bhAvarUpa karmano te kartA thAya che; jJAnIne to te bhAva jJAnamaya che ane ajJAnIne ajJAnamaya che. NANamayA bhAvAo NANamao ceva jAyade bhAvo / jamhA tamhA NANissa savve bhAvA hu NANamayA // 128 // aNNANamayA bhAvA aNNANo ceva jAyade bhAvo / jamhA tamhA bhAvA aNNANamayA aNANissa // 126 // veLI jJAnamaya ko bhAvamAMthI jJAnabhAva ja Upaje, te kAraNe jJAnI taNA sau bhAva jJAnamayI khare; 128. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50] [pratikramaNa-Avazyaka ajJAnamaya ko bhAvathI ajJAnabhAva ja Upaje, te kAraNe ajJAnInA ajJAnamaya bhAvo bane. 126. artha :-kAraNa ke jJAnamaya bhAvamAMthI jJAnamaya ja bhAva utpanna thAya che tethI jJAnInA sarva bhAvo kharekhara jJAnamaya ja hoya che. ane, kAraNa ke ajJAnamaya bhAvamAthI ajJAnamaya ja bhAva utpanna thAya che tethI ajJAnInA bhAvo ajJAnamaya ja hoya che.. kaNayamayA bhAvAdo jAyaMte kuMDalAdao bhAvA / ayamayayA bhAvAdo jaha jAyaMte du kaDayAdI // 130 // aNNANamayA bhAvA aNANiNo bahuvihA vi jAyaMte / NANissa du NANamayA sabbe bhAvA tahA hoti // 131 // jyama kanakamaya ko bhAvamAMthI kuMDalAdika Upaje, paNa lohamaya ko bhAvathI kaTakAdi bhAvo nIpaje; 130. tyama bhAva bahuvidha Upaje ajJAnamaya ajJAnIne, paNa jJAnIne to sarva bhAvo jJAnamaya ama ja bane. 131. artha :-jema suvarNamaya bhAvamAMthI suvarNamaya kuMDaLa vagere bhAvo thAya che ane lohamaya bhAvamAMthI lohamaya kaDAM vagere bhAvo thAya che, tema ajJAnIne (ajJAnamaya bhAvamAMthI) aneka prakAranA ajJAnamaya bhAvo thAya che ane jJAnIne (jJAnamaya bhAvamAMthI) sarva jJAnamaya bhAvo thAya che. (3) puNya ane pAparnu svarUpa kammamasuhaM kusIlaM suhakammaM cAvi jANaha susIlaM / kaha taM hodi susIlaM jaM saMsAraM pavesedi // 145 // Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [51 pratikramaNa-Avazyaka] che karma azubha kuzIla ne jANo suzIla zubhakarmane! te kema hoya suzIla je saMsAramA dAkhala kare ? 145. artha :-azubha karma kuzIla che (-kharAba che) ane zubha karma suzIla che (-sAruM che) oma tame jANo cho! te suzIla kema hoya ke je (jIvane) saMsAramA praveza karAve che ? sovaNNiya pi NiyalaM baMdhadi kAlAyasaM pi jaha purisaM / baMdhadi evaM jIvaM suhamasuhaM vA kadaM kammaM // 146 // jyama lohanuM tyama kanakanuM jaMjIra jakaDe puruSane, ovI rIte zubha ke azubha kRta karma bAMdhe jIvane. 146. artha :-jema suvarNanI beDI paNa puruSane bAMdhe che ane lokhaMDanI paNa bAMdhe che, tevI rIte zubha tema ja azubha kareluM karma jIvane (avizeSapaNe) bAMdhe che. paramamhi da aThido jo kaNadi tavaM vadaM ca dhAredi / taM savvaM bAlatavaM bAlavadaM beMti savaNhU // 152 // paramArthamA aNasthita je tapane kare, vratane dhare, saghaLuya te tapa bALa ne vrata bALa sarvajJo kahe. 152. artha :-paramArthamA asthita ovo je jIva tapa kare che tathA vrata dhAraNa kare che, tenAM te sarva tapa ane vratane sarvajJo bALatapa ane bALavrata kahe che.. vadaNiyamANi dharaMtA sIlANi tahA tavaM ca kuvNtaa| . paramaTThabAhirA je NivvANaM te Na vidaMti // 153 // vrataniyamane dhAre bhale, tapazIlane paNa Acare, paramArthathI je bAhya te nirvANaprApti nahIM kare. 153. artha :-vrata ane niyamo dhAraNa karatA hovA chatAM tema ja zIla Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52] [pratikramaNa-Avazyaka ane tapa karatA hovA chatAM jeo paramArthathI bAhya che (arthAt parama padArtharUpa jJAna- aTale ke jJAnasvarUpa AtmAnuM jemane zraddhAna nathI) teo nirvANane pAmatA nathI. paramaTThabAhirA je te aNNANeNa puNNamicchaMti / saMsAragamaNahe, pi mokkhahe, ajANatA // 154 // paramArthabAhya jIvo are! jANe na hetu mokSano, ajJAnathI te puNya icche hetu je saMsArano. 154. artha :-jeo paramArthathI bAhya che teo mokSanA hetune nahi jANatA thakA--joke puNya saMsAragamanano hetu che topaNa--ajJAnathI puNyane (mokSano hetu jANIne) icche che. so savvaNANadarisI kammaraeNa NiyeNAvacchaNNo / saMsArasamAvaNNo Na vijANadi sabbado savvaM // 160 // te sarvajJAnI-darzI paNa nija karmaraja-AcchAdane, saMsAraprApta na jANato te sarva rIte sarvane. 160. artha :-te AtmA (svabhAvathI) sarvane jANanAro tathA dekhanAro che topaNa potAnA karmamaLathI kharaDAyo-vyApta thayo-thako saMsArane prApta thayelo te sarva prakAre sarvane jANato nathI. (4) AsravanuM svarUpa jIvamAM thatA vikArI bhAvo (Asrava) choDavA lAyaka che oma batAvanAruM svarUpa micchattaM aviramaNaM kasAyajogA ya saNNasaNNA du| bahuvihabheyA jIve tasseva aNaNNapariNAmA // 164 // NANAvaraNAdIyassa te du kammassa kAraNaM hoti / tesi pi hodi jIvo ya rAgadosAdibhAvakaro // 16 // Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka ] [53 mithyAtva ne avirata, kaSAyo, yoga saMjJa asaMjJa che, o vividha bhede jIvamAM, jIvanA ananya pariNAma che; 164. vaLI teha jJAnAvaraNaAdika karmanAM kAraNa bane, ne temanuM paNa jIva bane je rAgadveSAdika kare. 165. artha :-mithyAtva, aviramaNa, kaSAya ane yoga-o Asravo saMjJa (arthAt cetananA vikAra) paNa che ane asaMjJa (arthAt pudgalanA vikAra) paNa che. vividha bhedavALA saMjJa Asravo-ke jeo jIvamAM utpanna thAya che teo-jIvanA ja ananya pariNAma che. vaLI asaMjJa Asravo jJAnAvaraNa Adi karmanu kAraNa (nimitta) thAya che ane temane paNa (arthAt asaMjJa Asravone paNa karmabaMdhana nimitta thavAmAM) rAgadveSAdi bhAva karanAro jIva kAraNa (nimitta) thAya che. jAva Na vedi visesaMtaraM tu AdAsavANa doNhaM pi| aNNANI tAva du so kohAdisu vaTTade jIvo // 66 // kohAdisu vaTuMtassa tassa kammassa saMcao hodi / jIvassevaM baMdho bhaNido khalu sabadarisIhiM // 70 // AtmA ane Asrava taNo jyAM bheda jIva jANe nahIM, krodhAdimAM sthiti tyAM lagI, ajJAnI avA jIvanI. 66. jIva vartatAM krodhAdimAM saMcaya karamano thAya che, sahu sarvadarzI o rIte baMdhana kahe che jIvane. 70. artha :-jIva jyAM sudhI AtmA ane Asrava-o bannenA taphAvata ane bhedane jANato nathI tyAM sudhI te ajJAnI rahyo thako krodhAdika AsravomA pravarte che; krodhAdikamAM vartatA tene karmano saMcaya thAya che. kharekhara A rIte jIvane karmono baMdha sarvajJadevoo kahyo che. jaiyA imeNa jIveNa appaNo AsavANa ya taheva / NAdaM hodi visesaMtaraM tu taiyA Na baMdho se // 71 // Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54] [pratikramaNa-Avazyaka A jIva jyAre AsravonuM tema nija AtmA taNuM jANe vizeSAMtara, tadA baMdhana nahIM tene thatuM. 71. artha:-jyAre A jIva AtmAnA ane AsravonA taphAvata ane bhedane jANe tyAre tene baMdha thato nathI. NAdUNa AsavANaM asucittaM ca vivarIyabhAvaM ca / dukkhassa kAraNaM ti ya tado NiyattiM kuNadi jIvA // 72 // azucipaNuM, viparItatA AsravonAM jANIne, vaLI jANIne duHkhakAraNo, athI nivartana jIva kare. 72. artha :-Asravornu azucipaNuM ane viparItapaNuM tathA teo duHkhanA kAraNa che ama jANIne jIva temanAthI nivRtti kare che. jIvaNibaddhA ede adhuva aNicA tahA asaraNA ya / dukkhA dukkhaphala tti ya NAdUNa Nivattade tehiM // 74 // A sarva jIvanibaddha, adhruva, zaraNahIna, anitya che, o duHkha, duHkhaphaLa jANIne anAthI jIva pAcho vaLe. 74. artha:-A Asravo jIvanI sAthe nibaddha che, adhruva che, anitya che tema ja azaraNa che, vaLI teo duHkharUpa che, duHkha ja jemaceM phaLa che avA che, abu jANIne jJAnI temanAthI nivRtti kare che. (5) saMvaranuM svarUpa jIvanA zubhAzubha bhAvo kema aTakAvavA te batAvanAruM svarUpa uvaoge uvaogo kohAdisu Natthi ko vi uvaogo / koho kohe ceva hi uvaoge Natthi khalu koho / / 181 // . upayogamAM upayoga, ko upayoga nahi krodhAdimAM, che krodha krodha mahIM ja, nizcaya krodha nahi upayogamAM. 181. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka] . [55 . artha :-upayoga upayogamAM che, krodhAdikamAM koI upayoga nathI; vaLI krodha krodhamAM ja che, upayogamAM nizcayathI. krodha nathI. jaha kaNayamaggitaviyaM pi kaNayabhAvaM Na taM paricayadi / taha kammodayatavido Na jahadi NANI du NANittaM // 184 // jyama agnitapta suvarNa paNa nija svarNabhAva nahIM taje, tyama karmaudaye tapta paNa jJAnI na jJAnIpaNuM taje. 184. artha :-jema suvarNa agnithI tapta thayuM thakuM paNa tenA suvarNapaNAne choDatuM nathI tema jJAnI karmanA udayathI tapta thayo thako paNa jJAnIpaNAne choDato nathI. suddhaM tu viyANaMto suddhaM cevappayaM lahadi jIvo / jANato du asuddhaM asuddhamevappayaM lahadi // 186 // je zuddha jANe Atmane te zuddha Atma ja meLave; aNazuddha jANe Atmane aNazuddha Atma ja te lahe. 186.. artha:-zuddha AtmAne jANato-anubhavato jIva zuddha AtmAne ja pAme che ane azuddha AtmAne jANato-anubhavato jIva azuddha AtmAne ja pAme che. .. appANamappaNA rudhiUNa dopuNNapAvajogesu / dasaNaNANamhi Thido icchAvirado ya aNNamhi // 187 / / jo savvasaMgamukko jhAyadi appANamappaNo appA / Na vi kammaM NokammaM cedA ciMtedi eyattaM // 188 // appANaM jhAyaMto daMsaNaNANamao annnnnnmo| lahadi acireNa appANameva so kammapavimukkaM // 186 // puNyapApayogathI rokIne nija Atmane AtmA thakI, darzana ane jJAne TharI, paradravyaicchA pariharI. 187. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . [pratikramaNa-Avazyaka je sarvasaMgavimukta, dhyAve Atmane AtmA vaDe,-nahi karma ke nokarma; cetaka cetato akatvane, 188. te Atma dhyAto, jJAnadarzanamaya, ananyamayI khare, basa alpa kALe karmathI pravimukta AtmAne vare. 186. artha :-AtmAne AtmA vaDe be puNya-pAparUpa zubhAzubha-yogothI rokIne darzanajJAnamAM sthita thayo thako ane anya (vastu)nI icchAthI viramyo thako, je AtmA, (icchArahita thavAthI) sarva saMgathI rahita thayo thako, (potAnA) AtmAne AtmA vaDe dhyAve che-karma ane nokarmane dhyAto nathI, (pote) 'cetayitA (hovAthI) okatvane ja ciMtave che-cete che-anubhave che, te (AtmA) AtmAne dhyAto, darzanajJAnamaya ane ananyamaya thayo thako alpa kALamAM ja karmathI rahita AtmAne pAme che. (6) nirjarAnuM svarUpa saMvarapUrvaka je pUrvanA vikArI bhAvone tathA pUrve bAMdhelA karmone TALe che tene nirjarA kahe che, te batAvanAeM svarUpa. udayavivAgo viviho kammANaM vaNNido jiNavarehiM / Na du te majjha sahAvA jANagabhAvo du ahamekko // 168 // karmo taNo je vividha udayavipAka jinavara varNavyo, te muja svabhAvo che nahIM, huM oka jJAyakabhAva chu. 168. artha :-karmonA udayano vipAka (phaLa) jinavarole aneka prakArano varNavyo che te mArA svabhAvo nathI; huM to oka jJAyakabhAva 1. cetayitA - cetanAra; dekhanAra-jANanAra. 2. ananyamaya = anyamaya nahi avo. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 57 pratikramaNa-Avazyaka ] poggalakammaM rAgo tassa vivAgodao havadi eso / Na du esa majjha bhAvo jANagabhAvo hu ahamekko // 16 // pudgalakaramarUpa rAgano ja vipAkarUpa che udaya A, A che nahIM muja bhAva, nizcaya aka jJAyakabhAva chu. 166. artha :-rAga pudgalakarma che, teno vipAkarUpa udaya A che, A mAro bhAva nathI; hu~ to nizcayathI aka jJAyakabhAva chu. evaM sammaddiTThI appANaM muNadi jANagasahAvaM / udayaM kammavivAgaM ca muyadi tacaM viyANaMto // 200 // sudRSTi o rIta Atmane jJAyakasvabhAva ja jANato, ne udaya karmavipAkarUpa te tattvajJAyaka choDato. 200. artha :-A rIte samyagdRSTi AtmAne (potAne) jJAyakasvabhAva jANe che ane tattvane arthAt yathArtha svarUpane jANato thako karmanA vipAkarUpa udayane choDe che. paramANumittayaM pi hu rAgAdINaM tu vijade jassa / Na vi so jANadi appANayaM tu sabbAgamadharo vi // 201 // aNumAtra paNa rAgAdino sadbhAva varte jehane, te sarvaAgamadhara bhale paNa jANato nahi Atmane. 201. artha :-kharekhara je jIvane paramANumAtra--lezamAtra--paNa rAgAdika varte che te jIva bhale sarva Agama bhaNelo hoya topaNa AtmAne nathI jANato. majjhaM pariggaho jadi tado ahamajIvadaM tu gacchenja / NAdeva ahaM jamhA tamhA Na pariggaho majha // 208 // parigraha kadI mAro bane to hu~ ajIva barnu khare, huM to khare jJAtA ja, tethI nahi parigraha muja bane. 208. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58] - [pratikramaNa-Avazyaka artha:-jo paradravya-parigraha mAro hoya to hu~ ajIvapaNAne pAmuM, kAraNa ke huM to jJAtA ja chu tethI (paradravyarUpa) parigraha mAro nathI. chijadu vA bhijadu vA Nijadu vA ahava jAdu vippalayaM / jamhA tamhA gacchadu taha vi hu Na pariggaho majjha // 206 // chedAva, vA bhedAva, ko laI jAva, naSTa bano bhale, vA anya ko rIta jAva, paNa parigraha nathI mAro khare. 206." artha :-chedAI jAo, athavA bhedAI jAo, athavA koI laI jAo, athavA naSTa thaI jAo, athavA to game te rIte jAo, topaNa kharekhara parigraha mAro nathI. apariggaho aNiccho bhaNido NANI ya Necchade dhammaM / apariggaho du dhammassa jANago teNa so hodi // 210 // anicchaka kahyo aparigrahI, jJAnI na icche puNyane, tethI na parigrahI puNyano te, puNyano jJAyaka rahe. 210. artha :-anicchakane aparigrahI kahyo che ane jJAnI dharmane (puNyane) icchato nathI, tethI te dharmano parigrahI nathI, (dharmano) jJAyaka ja che. apariggaho aNiccho bhaNidoNANI yaNecchadi adhammaM / apariggaho adhammassa jANago teNa so hodi // 211 // anicchaka kahyo aparigrahI, jJAnI na icche pApane, tethI na parigrahI pApano te, pApano jJAyaka rahe. 211. artha :-anicchakane aparigrahI kahyo che ane jJAnI adharmane (pApane) icchato nathI, tethI te adharmano parigrahI nathI, (adharmano) jJAyaka ja che. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa - Avazyaka ] sammAddiTTI jIvA NissaMkA hoMti NibbhayA teNa / sattabhayavipyamukkA jamhA tamhA du NissaMkA // 228 // samyaktvavaMta jIvo niHzaMkita, tethI che nirbhaya ane che saptabhayapravimukta jethI, tethI te niHzaMka che. 228. artha :- samyagdRSTi jIvo niHzaMka hoya che tethI nirbhaya hoya che; ane kAraNa ke sapta bhayathI rahita hoya che tethI niHzaMka hoya che ( - aDola hoya che ). jo cattAri vi pAe chiMdadi te kammabaMdhamohakare / so NissaMko cedA sammAdiTThI muNedavvo // 226 // karmabaMdhanamohakartA pAda cAre chedato, je cinmUrti te zaMkArahita samakitadRSTi jANavo. 226. artha :- je * cetayitA, karmabaMdha saMbaMdhI moha karanArA ( arthAt jIva nizcayathI karma vaDe baMdhAyo che ovo bhrama karanArA ) mithyAtvAdi bhAvorUpa cAre pAyAne chede che, te niHzaMka samyagdRSTi jANavo. jo duNa karedi kakhaM kammaphalesu taha savvadhammesu / so NikkaMkho cedA sammAdiTThI muNedavvo // 230 // je karmaphaLa ne sarva dharma taNI na kAMkSA rAkhato, cinmUrti te kAMkSArahita samakitadRSTi jANavo. 230. artha :- je cetayitA karmonAM phaLo pratye tathA sarva dharmo pratye kAMkSA karato nathI te niSkAMkSa samyagdRSTi jANavo. jo Na karedi durguchaM cedA savvesimeva dhammANaM / so khalu Nivvidigiccho sammAdiTThI muNedavvo // 231 // cetayitA cetanAra; jANanAra - dekhanAra; AtmA. - [46 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60] [pratikramaNa-Avazyaka sau koI dharma viSe jugupsAbhAva je nahi dhArato, cinmUrti nirvicikitsa samakitadRSTi nizcaya jANavo. 231. artha:-je cetayitA badhAya dharmo (vastunA svabhAvo) pratye jugupsA (glAni) karato nathI te nizcayathI nirvicikitsa (-vicikitsAdoSa rahita) samyagdRSTi jANavo. jo havadi asammUDho cedA saddiTThi sababhAvesu / so khalu amUDhadiTThI sammAdiTThI muNedavyo // 232 // saMmUDha nahi je sarva bhAve,-satyadRSTi dhArato, te mUDhadRSTirahita samakitadRSTi nizcaya jANavo. 232. artha :-je cetayitA sarva bhAvomAM amUDha che-yathArtha dRSTivALo che, te kharekhara amUDhadRSTi samyagdRSTi jANavo. jo siddhabhattijutto uvagRhaNago du savvadhammANaM / so uvagRhaNakArI sammAdiTThI muNedabbo // 233 // je siddhabhaktisahita che, upagRhaka che sau dharmano, cinmUrti te upagUhanakara samakitadRSTi jANavo. 233. artha :-je (cetayitA) siddhanI (zuddhAtmAnI) bhakti sahita che ane para vastunA sarva dharmone gopavanAra che (arthAt rAgAdi parabhAvomAM joDAto nathI) te upagUhanakArI samyagdRSTi jANavo. ummaggaM gacchaMtaM sagaM pi magge Thavedi jo cedA / so TidikaraNAjutto sammAdiTThI muNedavbo // 234 // unmArgagamane svAtmane paNa mArgamAM je sthApato, cinmUrti te sthitikaraNayuta samakitadRSTi jANavo. 234. artha :-je cetayitA unmArge jatA potAnA AtmAne paNa mArgamAM sthApe che, te sthitikaraNayukta (sthitikaraNaguNa sahita) samyagdRSTi jANavo. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka] - [61 jo kuNadi vacchalattaM tiNhaM sAhUNa mokkhamaggamhi / so vacchalabhAvajudo sammAdiTThI muNedavvo // 235 // je mokSamArge 'sAdhu'trayanuM vatsalatva kare aho ! cinmUrti te vAtsalyayuta samakitadRSTi jANavo. 235. artha:-je (cetayitA) mokSamArgamA rahelA samyagdarzana-jJAnacAritrarUpI traNa sAdhako-sAdhano pratye (athavA vyavahAre AcArya, upAdhyAya ane muni-je traNa sAdhuo pratye) vAtsalya kare che, te vatsalabhAvayukta (vatsalabhAva sahita) samyagdRSTi jANavo. vijArahamArUDho maNorahapahesu bhamai jo cedA / so jiNaNANapahAvI sammAdiTThI muNedavyo // 236 // cinmUrti mana-rathapaMthamA vidyArathArUDha ghUmato, te jinajJAnaprabhAvakara samakitadRSTi . jANavo. 236. artha :-je cetayitA vidyArUpI rathamAM ArUDha thayo thako (-caDyo thako) manarUpI ratha-paMthamAM (arthAt jJAnarUpI je rathane cAlavAno mArga temAM) bhramaNa kare che, te jinezvaranA jJAnanI prabhAvanA karanAro samagdRSTi jANavo. (7) baMdhanuM svarUpa jIvane rAgadveSathI baMdha thAya che; mATe baMdha choDavA lAyaka cha, te batAvanAruM svarUpa jo maNNadi hiMsAmi ya hiMsiz2Ami ya parehiM sattehiM / so mUDho aNNANI NANI etto du vivarIdo // 247 // je mAnato-huM mAjhaM ne para jIva mAre mujane, te mUDha che, ajJAnI che, viparIta athI jJAnI che. 247. artha :-je ama mAne che ke huM para jIvone mAruM chu (-haNuM chu) Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62] [pratikramaNa-Avazyaka ane para jIvo mane mAre che', te mUDha (-mohI) che, ajJAnI che, ane AnAthI viparIta (arthAt AIM nathI mAnato) te jJAnI che. jo Na maradi Na ya duhido so vi ya kammodaeNa ceva khalu / tamhA Na mArido No duhAvido cedi Na du micchA // 258 // vaLI nava mare, nava dukhI bane, te karmanA udaye khare, 'meM nava haNyo, nava duHkhI karyo'-tuja mata zuM nahi mithyA khare ? artha :-vaLI je nathI marato ane nathI duHkhI thato te paNa kharekhara karmanA udayathI ja thAya che; tethI 'meM na mAryo, meM na duHkhI karyo' ovo tAro abhiprAya | kharekhara mithyA nathI ? esA du jA madI de dukkhidasuhide karemi satte tti / esA de mUDhamadI suhAsuhaM baMdhade kammaM // 256 // A buddhi je tuja-'duHkhita tema sukhI karUM chu jIvane', te mUDha mati tArI are! zubha-azubha bAMdhe karmane. 256. artha :-tArI je A buddhi che ke huM jIvone duHkhI-sukhI karuM chu, te A tArI mUDha buddhi ja (mohasvarUpa buddhi ja) zubhAzubha karmane bAMdhe che. ajjhavasideNa baMdho satte mAreu mA va mAreu / eso baMdhasamAso jIvANaM NicchayaNayassa // 262 // mAro-na mAro jIvane, che baMdha adhyavasAnathI, -A jIva kerA baMdhano saMkSepa nizcayanaya thakI. 262. artha :-jIvone mAro athavA na mAro-- karmabaMdha adhyavasAnathI ja thAya che. A, nizcayanaye, jIvonA baMdhano saMkSepa che. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka ] [63 ajjhavasANaNimittaM jIvA bajhaMti kammaNA jadi hi / muccaMti mokkhamagge ThidA ya tA kiM karesi tumaM // 267 // sau jIva adhyavasAnakAraNa karmathI baMdhAya jyAM ne mokSamArga sthita jIvo mukAya, tuM zuM kare bhalA ? 267. artha:-he bhAI ! jo kharekhara adhyavasAnanA nimitte jIvo karmathI baMdhAya che ane mokSamArgamAM sthita mukAya che, to tuM zuM kare che ? (tAro to bAMdhavA-choDavAno abhiprAya viphaLa gayo.) savve karedi jIvo ajjhavasANeNa tiriynnerie| devamaNue ya sabve puNNaM pAvaM ca NeyavihaM // 268 // dhammAdhammaM ca tahA jIvAjIve alogalogaM ca / savve karedi jIvo ajjhavasANeNa appANaM // 26 // tiryaMca, nAraka, deva, mAnava, puNya-pApa vividha je, te sarvarUpa nijane kare che jIva adhyavasAnathI. 268. vaLI ama dharma-adharma, jIva-ajIva, loka-aloka je, te sarvarUpa nijane kare che jIva adhyavasAnathI. 266. . artha :-jIva adhyavasAnathI tiryaMca, nAraka, deva ane manuSya o sarva paryAyo, tathA aneka prakAranAM puNya ane pApa-o badhArUpa potAne kare che. vaLI tevI rIte jIva adhyavasAnathI dharma-adharma, jIva-ajIva, ane loka-aloka-o badhArUpa potAne kare che. edANi Natthi jesiM ajjhavasANANi evamAdINi / te asuheNa suheNa va kammeNa muNI Na lippaMti // 270 // o Adi adhyavasAna vividha vartatAM nahi jemane, te munivaro lepAya nahi zubha ke azubha karmo vaDe. 270. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64] [ pratikramaNa - Avazyaka artha :- A (pUrve kalAM) tathA AvA bIjA paNa adhyavasAna jemane nathI, te munio azubha ke zubha karmathI lepAtA nathI. evaM vavahAraNao paDisiddho jANa NicchayaNaeNa / NicchayaNayAsidA puNa muNiNo pAvaMti NivvANaM // 272 // vyavahAranaya se rIta jANa niSiddha nizcayanaya thakI; nizcayanayAzrita munivaro prApti kare nirvANanI. 272. artha :- a rIte (pUrvokta rIte ) ( parAzrita avo) vyavahAranaya nizcayanaya vaDe niSiddha jANa; nizcayanayane Azrita munio nirvANane pAme che. vadasamidIguttIo sIlatavaM jiNavarehi paNNattaM / kuvvato vi abhavvo aNNANI micchadiTThI du // 273 // jinavarakahelAM vrata, samiti, gupti, vaLI tapa-zIlane karatAM chatAMya abhavya jIva ajJAnI mithyAdRSTi che. 273. artha :- jinavaroo kahelAM vrata, samiti, gupti, zIla, tapa karatAM chatAM paNa abhavya jIva ajJAnI ane mithyAdRSTi che. AdA khu majjhaNANaM AdA me daMsaNaM caritaM ca / AdA paccakkhANaM AdA me saMvaro jogo // 277 // muja Atma nizcaya jJAna che, muja Atma darzana-carita che, muja Atma pratyAkhyAna ne muja Atma saMvara- yoga che. 277. artha :- nizcayathI mAro AtmA ja jJAna che, mAro AtmA ja darzana ane cAritra che, mAro AtmA ja pratyAkhyAna che, mAro AtmA ja saMvara ane yoga (-samAdhi, dhyAna) che. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa - Avazyaka ] [ 65 (8) mokSanuM svarUpa jIvanI saMpUrNa pavitratA batAvanAeM svarUpa baMdhANaM ca sahAvaM viyANi appaNI sahAvaM ca / baMdhe jo virajadi so kammavimokkhaNaM kuNadi // 263 // baMdhI to jANI svabhAva, svabhAva jANI Atmano, je baMdha mAMhI virakta thAye, karmamokSa kare aho ! 263. artha :- baMdhonA svabhAvane ane AtmAnA svabhAvane jANIne baMdho pratye je virakta thAya che, te karmothI mukAya che. jIvo baMdho ya tahA chivaMti salakkhaNehiM NiyaehiM / paNNAchedaNaeNa du chiNNA NANattamAvaNNA // 264 // jIva baMdha banne, niyata nija nija lakSaNe chedAya che; prajJAchINI thakI chedatAM banne judA paDI jAya che. 264. artha :- jIva tathA baMdha niyata svalakSaNothI ( potapotAnAM nizcita lakSaNothI) chedAya che; prajJArUpI chINI vaDe chedavAmAM AvatAM teo nAnApaNAne pAme che arthAt judA paDI jAya che. jIvo baMdho ya tahA chijjaMti salakkhaNehiM NiyaehiM / baMdho chededavvo suddho appA yattavva // 265 // jIva baMdha jyAM chedAya se rIta niyata nija nija lakSaNe, tyAM choDavo se baMdhane, jIva grahaNa karavo zuddhane. 265. artha :- rIte jIva ane baMdha temanAM nizcita svalakSaNothI chedAya che. tyAM, baMdhane chedavo arthAt choDavo ane zuddha AtmAne grahaNa karavo. kudi avarA so NissaMko du jaNavadi bhamadi / vi tassa bajjhituM je ciMtA uppajjadi kayAi // 302 // Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [pratikramaNa-Avazyaka evamhi sAvarAho bajjhAmi ahaM tu saMkido cedA / jai puNa NirAvarAho NissaMkohaM Na bajjhAmi // 303 // aparAdha je karato nathI, niHzaMka loka viSe phare, 'baMdhAuM hu~' ovI kadI ciMtA na thAye tehane. 302. tyama AtamA aparAdhI huM baMdhAuM' oma sazaMka che, ne niraparAdhI jIva 'nahi baMdhAuM' oma niHzaMka che. 303. artha :-je puruSa aparAdha karato nathI te lokamAM niHzaMka phare che, kAraNa ke tene baMdhAvAnI ciMtA kadApi UpajatI nathI. ovI rIte aparAdhI AtmA 'huM aparAdhI chu tethI hu~ baMdhAIza' oma zaMkita hoya che, ane jo niraparAdhI (AtmA) hoya to 'haM nahi baMdhAuM' ama niHzaMka hoya che. (6) sarvavizuddhajJAna- svarUpa diTThI jaheva NANaM akArayaM taha avedayaM ceva / jANai ya baMdhamokkhaM kammudayaM NijaraM ceva // 320 // jyama netra, tema ja jJAna nathI kAraka, nathI vedaka are ! jANe ja karmodaya, nirajarA, baMdha tema ja mokSane. 320. artha:-jema netra (dRzya padArthone karatuM-bhogavatuM nathI, dekhe ja che), tema jJAna akAraka tathA avedaka che, ane baMdha, mokSa, karmodaya tathA nirjarAne jANe ja che. vavahArabhAsideNa du paradavvaM mama bhaNaMti avididatthA / jANaMti NicchaeNa du Na ya maha paramANumittamavi kiMci // 324 // vyavahAramUDha atattvavid paradravyane 'mArUM' kahe, - 'paramANumAtra na mArUM', jJAnI jANatA nizcaya vaDe. 324. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [67 pratikramaNa-Avazyaka] artha:-jemaNe padArthanuM svarUpa jANyuM nathI avA puruSo vyavahAranAM vacanone grahIne 'paradravya mAruM che' oma kahe che, paraMtu jJAnIo nizcaya vaDe jANe che ke 'koI paramANumAtra paNa mAruM nathI'. kammaM jaM puvakayaM suhAsuhamaNeyavittharavisesaM / tatto Niyattade appayaM tu jo so paDikkamaNaM // 383 // kammaM jaM suhamasuhaM jamhi ya bhAvamhi bajjhadi bhavissaM / tatto Niyattade jo so paJcakkhANaM havadi cedA // 384 // jaM suhamasuhamudiNNaM saMpaDi ya aNeyavittharavisesaM / taM dosaM jo cedadi so khalu AloyaNaM cedA // 385 // NicaM pacakkhANaM kubadi NicaM paDikkamadi jo y| NicaM Aloceyadi so hu carittaM havadi cedA // 386 // zubha ne azubha anekavidha pUrve kareluM karma je, tethI nivarte Atmane, te AtamA pratikramaNa che; 383. zubha ne azubha bhAvi karama je bhAvamAM baMdhAya che, tethI nivartana je kare, te AtamA pacakhANa che; 384. zubha ne azubha anekavidha che vartamAne udita je, te doSane je cetato, te. jIva AlocanA khare. 385. pacakhANa nitya kare ane pratikramaNa je nitye kare, nitye kare AlocanA, te AtamA cAritra che. 386. artha :-pUrve karelu je aneka prakAranA vistAravALu (jJAnAvaraNIyAdi) zubhAzubha karma tenAthI je AtmA potAne *nivartAve che, te AtmA pratikramaNa che. nivartAvaq - pAchA vALavU; aTakAvayu; dUra rAkhag. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68] [pratikramaNa-Avazyaka bhaviSya kALay je zubha-azubha karma te je bhAvamAM baMdhAya che te bhAvathI je AtmA nivarte che, te AtmA pratyAkhyAna che. vartamAna kALe udayamAM AveluM je aneka prakAranA vistAravAlu zubha-azubha karma te doSane je AtmA cete che-anubhave che-jJAtAbhAve jANI le che (arthAt tenuM svAmitva-kartApaNuM choDe che), te AtmA kharekhara AlocanA che. __ je sadA pratyAkhyAna kare che, sadA pratikramaNa kare che ane sadA AlocanA kare che, te AtmA kharekhara cAritra che.. Na vi sakkadi dhettuM jaMNa vimottuM jaM ca jaM paradravvaM / so ko vi ya tassa guNo pAugio vissaso vA vi // 406 // je dravya che para tehane na grahI, na choDI zakAya che, avo ja teno guNa ko prAyogI ne vaisrasika che. 406. artha:-je paradravya che te grahI zakAtuM nathI tathA choDI zakAtuM nathI, ovo ja koI teno (-AtmAno) 'prAyogika tema ja vaisasika guNa che. mokkhapahe appANaM Thavehi taM ceva jhAhi taM ceya / tattheva vihara NicaM mA viharasu aNNadabbesu // 412 // tuM sthApa nijane mokSapaMthe, dhyA, anubhava tehane; temAM ja nitya vihAra kara, nahi vihara paradravyo viSe. 412. * artha :-(he bhavya !) tuM mokSamArgamA potAnA AtmAne sthApa, tenuM ja dhyAna kara, tene ja ceta-anubhava ane temAM ja niraMtara vihAra kara; anya dravyomA vihAra na kara. 1 prAyogika = vikArI 2 vaisasika * zuddha Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka ] pATha 8 mo mokSamArganuM bIjuM ratna samyagjJAna che, tethI have temAM lAgelA doSamuM __ pratikramaNa kahevAmAM Ave che.. maisuiohimaNapajayaM tahA kevalaM ca paMcabheyaM / je je virAhiyA khalu micchA mi dukkaDaM huja // 27 // * . artha:-he bhagavAna ! meM matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, manaHparyayajJAna ane kevaLajJAna pAMca prakAranAM jJAnomAMthI je koI jJAnanI virAdhanA karI hoya-AzAtanA karI hoya te saMbaMdhI mArAM sarve pApa mithyA thAo. pATha 6 mo bAra prakAranAM vratanuM svarUpa (1) hisAnu svarUpa 'AtmapariNAmahiMsanahetutvAtsarvameva hiMsaitat / ___ anRtavacanAdikevalamudAhRtaM ziSyabodhAya // 42 // artha :-AtmAnA zuddhopayogarUpa pariNAmono ghAtavAvALo bhAva te saMpUrNa hiMsA che, asatya vacanAdika bhedo mAtra ziSyone samajAvavA mATe udAharaNarUpa kahela che. yatkhalu kaSAyayogAtprANAnAM dravyabhAvarUpANAm / vyaparopaNasya karaNaM sunizcitA bhavati sA hiMsA // 43 // artha :-kharI rIte kaSAya sahita yogothI je dravya ane bhAvarUpa paM. naMdalAlajIkRta zrAvaka pratikramaNa, pA. 66 / / 1. samyagdRSTi zrAvakane AvAM zubhabhAvarUpa vrata hoya che, mithyAdRSTine hotAM nathI, kema ke tenAM vratane bALavrata kahyAM che, tethI tene sAcAM vrata hotAM nathI. 2. puruSArthasiddhi-upAyamAMthI. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70] [pratikramaNa-Avazyaka be prakAranA prANono ghAta karavo te prasiddha rIte nakkI thayelI hiMsA che. aprAdurbhAvaH khalu rAgAdInAM bhavatyahiMseti / teSAmevotpattirhiseti jinAgamasya saMkSepaH // 44 // artha :-kharekhara rAgAdi bhAvonuM pragaTa na thaq te ahiMsA che ane te rAgAdi bhAvonI utpatti thavI te hiMsA che ag jainazAstranuM DhUMku rahasya che. (2) asatyanuM svarUpa yadidaM pramAdayogAdasadabhidhAnaM vidhIyate kimapi / __ tadanRtamapi vijJeyaM tadbhedAH santi catvAraH // 61 // artha :-pramAda-kaSAyamAM joDAvAthI je kaMI paNa asat kathana karavAmAM Ave te kharI rIte jULU jANavU joio. kI (3) corInuM svarUpa avitIrNasya grahaNaM parigrahasya pramattayogAdyat / tatpratyeyaM steyaM saiva ca hiMsA vadhasya hetutvAt // 102 // artha:-je pramAda-kaSAyamA joDAvAthI dIdhA vinA sonu, vastra vagere parigrahane grahavo tene corI jANavI, ane te vadhanuM kAraNa hovAthI hiMsA che. (4) abrahmacaryanuM svarUpa yadvedarAgayogAnmaithunamabhidhIyate tadabrahma / avatarati tatra hiMsA vadhasya sarvatra sadbhAvAt // 107 / / artha :-puruSaveda, strIveda ke napuMsakavedarUpa rAgamAM joDAvAthI jene maithuna kahevAmAM Ave che te abrahmacarya che, ane temAM sarvatra prANIno vadha hovAthI hiMsA thAya che. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka] [71 (5) parigrahanuM svarUpa yA mUrchA nAmeyaM vijJAtavyaH parigraho hyeSaH / mohodayAdudIrNo mUrchA tu mamatvapariNAmaH // 111 // artha:-je mUrchA che tene ja parigraha jANavo; ane mohanIya karmanA udayamA joDAvAthI utpanna thatA mamatvarUpa pariNAma te mUrchA che. uparanAM je pAMca avrata cha temano tyAga te vrata che. zrAvakone aekadeza tyAga hoya che ane te aNuvrata che. tenI pratijJA zrAvake karavI. (6) digvatanuM svarUpa pravidhAya suprasiddhairmaryAdAM srvtopybhijnyaanaiH| prAcyAdibhyoH digbhyaH kartavyA viratiravicalitA // 137 // artha :-samasta dizAomAM suprasiddha gAma, nadI, parvatAdi judAM judAM sthAno sudhInI maryAdA karIne pUrva vagere dizAomAM maryAdA bahAra gamana nahi karavAnI pratijJA karavI. (7) dezAvagAzika (deza) vratanuM svarUpa tatrApi ca parimANaM grAmApaNabhavanapATakAdInAm / pravidhAya niyatakAlaM karaNIyaM viramaNaM dezAt // 136 // artha :-digvatamAM bAMdhelI maryAdAmAMthI paNa gAma, bajAra, jANItuM makAna, zerI vagerenuM parimANa karIne maryAdAvALA kSetranI bahAra javAno mukarara karela samaya sudhI tyAga karavo joIo. (8) anarthadaMDa (tyAga) vratanuM svarUpa pAparddhijayaparAjayasaGgaraparadAragamanacauryAdyAH / na kadAcanApi cintyAH pApaphalaM kevalaM yasmAt // 141 // artha :-zikAra, jaya, parAjaya, yuddha, parastrIgamana, corI Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72] [pratikramaNa-Avazyaka Adika- koI paNa vakhate citavana nahi karavU, kema ke te mAThAM dhyAnonuM phaLa kevaLa pApa ja che... (6) sAmAyikabatanuM svarUpa rAgadveSatyAgAnnikhiladravyeSu sAmyamavalambya / tattvopalabdhimUlaM bahuzaH sAmAyikaM kAryam // 148 // artha :-samasta padArtho pratye rAga--dveSano tyAga karIne samabhAvane aMgIkAra karI AtmatattvanI sthiratAceM mULa kAraNa aq sAmAyika vAraMvAra karavU. (10) pauSadhavratarnu svarUpa muktasamastArambhaH proSadhadinapUrvavAsarasyAGke / upavAsaM gRhNIyAnmamatvamapahAya dehAdau // 152 // zritvA viviktavasatiM samastasAvadhayogamapanIya / sarvendriyArthavirataH kAyamanovacanaguptibhistiSThet // 153 // artha :-samasta AraMbhathI mukta thaI zarIrAdikamAM Atmabuddhine tyAgIne pauSadhanA divasanA AgalA divasanA baporathI upavAsa karavo ane pauSadhano divasa akAnta sthAnamA rahI saMpUrNa sAvadyayogane choDI, sarve indriyonA viSayothI virakta thaI, traNa guptimAM sthira thaI dharmadhyAnamAM vyatIta karavo. (11) bhoga-upabhogaparimANavatana svarUpa bhogopabhogamUlA viratAviratasya nAnyato hiMsA / adhigamya vastutattvaM svazaktimapi tAvapi tyAjyau // 161 // artha :-zrAvakane bhoga--upabhoganA nimittathI hiMsA thAya che, mATe vastunA svarUpane jANIne potAnI zakti anusAra bhoga-upabhogane choDavA joio. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka ] [73 (12) atithisaMvibhAgavatanuM svarUpa vidhinA dAtRguNavatA dravyavizeSasya jAtarUpAya / khaparAnugrahahetoH kartavyo'vazyamatithaye bhAgaH // 167 // artha :-dAtAnA guNa dharAvanAra gRhasthe nigraMtha atithine (nigraMtha munine) potAnA ane paranA upakAranA hetuthI devA lAyaka vastu vidhipUrvaka devI o avazya kartavya che. ___ pATha 10mo saMlekhanAnuM svarUpa 'maraNAnte'vazyamahaM vidhinA sallekhanAM kariSyAmi / iti bhAvanApariNato'nAgatamapi pAlayedidaM zIlam // 176 // maraNe'vazyaM bhAvini kaSAyasaMllekhanAtanUkaraNamAtre / rAgAdimantareNa vyApriyamANasya nAtmaghAto'sti // 177 // artha :-maraNakALe huM avazya vidhipUrvaka samAdhimaraNa karIza ovA prakAranI bhAvanArUpa pariNati karIne maraNakALa prApta thayA pahelAM ja saMlekhanA vrata prApta karavU joIo. maraNa to avazya thavAnuM ja hovAthI kaSAyane samyak prakAre pAtaLA pADavAnA vyApAramA pravartamAna puruSane rAgAdi bhAvonA asadbhAvane lIdhe AtmaghAta nathI. pATha 11mo mithyAtvanuM svarUpa . prazna :--mithyAtva kone kahe che ? 1. puruSArthasiddhi-upAyamAMthI 2. zrI jainasiddhAMtapravezikAnA AdhAre Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74] [pratikramaNa-Avazyaka uttara :-mithyAtvaprakRtinA udayamAM joDAvAthI kudevamAM devabuddhi, kugurumAM gurubuddhi, kuzAstramA zAstrabuddhi, atattvamA tattvabuddhi, adharma (kudharma.)mAM dharmabuddhi ityAdi viparItAbhiniveza(-abhiprAya)rUpa jIvanA pariNAmane mithyAtva kahe che. mithyAtvanA pAMca bheda che--(1) akAMtika mithyAtva, (2) viparIta mithyAtva, (3) sAMzayika mithyAtva, (4) ajJAnika mithyAtva ane (5) vainayika mithyAtva. se pAMca bhedonuM svarUpa-- (1) padArthanuM svarUpa aneka dharmovALu hovA chatAM tene sarvathA oka ja dharmavALo mAnavo te akAntika mithyAtva che, jema ke-- AtmAne sarvathA kSaNika athavA sarvathA nitya mAnavo te. ___ (2) dravyanuM svarUpa je prakAre che tethI UMdhI mAnyatArUpa UMdhI rucine viparIta mithyAtva kahe che, jema ke--zarIrane AtmA mAne, sagraMthane nigraMtha mAne, kevaLInA svarUpane viparItapaNe mAne. (3) AtmA potAnA kAryano kartA thato haze ke paravastunA kAryano kartA thato haze ? o vagere prakAre saMzaya rahevo tene sAMzayika mithyAtva kahe che. (4) jyAM hitAhita vivekano kAI paNa sadbhAva na hoya tene ajJAnika mithyAtva kahe che, jema ke--pazuvadhane athavA pApane dharma samajavo. (5) samasta deva ane samasta matomA samadarzIpaNuM (sarakhApaNu) mAnavU tene vainayika mithyAtva kahe che. upara pramANe mithyAtvanuM svarUpa jANIne sarva jIvoo mithyAtva choDavU joI. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka [75 pATa 12 mo cAra maMgala cattAri maMgalaM--arihaMtA maMgalaM, siddhA maMgalaM, sAhU maMgalaM, kevalipaNNatto dhammo maMgalaM. cattAri loguttamA--arihaMtA loguttamA, siddhA loguttamA, sAhU loguttamA, kevalipaNNatto dhammo loguttamo. cattAri saraNaM pavvajjAmi--arihaMte saraNaM pavvajjAmi, siddhe saraNaM pavvajjAmi, sAhU saraNaM pavvajAmi, kevalipaNNattaM dhammaM saraNaM pavvajjAmi. artha :-maMgalabhUta padArtho cAra ja che-arihaMto, siddha bhagavaMto, sAdhuo ane kevalikathita dharma. lokamAM uttama paNa cAra ja che--arihaMta devo, siddha bhagavAno, sAdhuo ane kevaliprarUpita dharma; tethI ja huM o. cAra--arihaMta prabhuo, siddha paramAtmAo, sAdhuo ane kevaliprarUpita dharmanuM zaraNa aMgIkAra karuM chu. pATha 13 mo kSamApanA *(khAmaNA) he bhagavAna! huM bahu bhUlI gayo, meM tamArAM amUlya vacanane lakSamAM lIdhAM nahIM. tamArAM kahelAM anupama tattvano meM vicAra ko nahIM. tamArAM praNIta karelA uttama zIlane sevyu nahIM. * zrImad rAjacaMdrakRta mokSamALAmAMthI Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76] [pratikramaNa-Avazyaka tamArAM kahelAM dayA, zAMti, kSamA ane pavitratA meM oLakhyAM nahIM. he bhagavan ! huM bhUlyo, AthaDyo, rajhaLyo ane anaMta saMsAranI viTambanAmAM paDyo chu huM pApI chu. huM bahu madonmatta ane karmarajathI karIne malina chu. he paramAtmA! tamArAM kahelA tattva vinA mAro mokSa nathI. huM niraMtara prapaMcamAM paDyo chu. ajJAnathI aMdha thayo chu, mArAmAM vivekazakti nathI ane huM mUDha chu, nirAzrita chu, anAtha chu. nirAgI paramAtmA ! have hu~ tamAru, tamArA dharmarnu ane tamArA muninuM zaraNa grahuM chu. mArA aparAdha kSaya thaI / huM te sarva pApathI mukta thauM, o mArI abhilASA che. AgaLa karelAM pApono huM have pazcAttApa karUM chu. jema jema huM sUkSma vicArathI UMDo UtarUM chu tema tema tamArA tattvanA camatkAro mArA svarUpano prakAza kare che. tame nirAgI, nirvikArI, saccidAnaMdasvarUpa, sahajAnaMdI, anaMtajJAnI, Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka ] [77 anaMtadarzI ane trailokyaprakAzaka cho. huM mAtra mArA hitane arthe tamArI sAkSIle kSamA cAhuM chu, oka paLa paNaM tamArAM kahelAM tattvanI zaMkA na thAya, tamArA kahelA rastAmA ahorAtra hu~ rahu~, o ja mArI AkAMkSA ane vRtti thAo! he sarvajJa bhagavAna! tamane huM vizeSa kahuM ? tamArAthI kaMI ajANyuM nathI. mAtra pazcAttApathI huM karmajanya pApanI kSamA icchu chu. OM zAntiH zAntiH zAntiH . pATha 14 mo sapA kSamApanA *cAlu zrI sImaMdharasvAmI, zrI yUgamaMdharasvAmI, zrI bAhasvAmI, zrI subAhasvAmI, zrI saMjAtakasvAmI, zrI svayaMprabhasvAmI, zrI vRSabhAnanasvAmI, zrI anaMtavIryasvAmI, zrI sUraprabhasvAmI, zrI vizAlakIrtisvAmI, zrI vajradharasvAmI, zrI caMdrAnanasvAmI, zrI caMdrabAhusvAmI, zrI bhujaMgamasvAmI, zrI izvarasvAmI, zrI nemaprabhasvAmI, zrI vIrasenasvAmI, zrI mahAbhadrasvAmI, zrI devayazasvAmI ane zrI ajitavIryasvAmI--a nAmanA dhAraka, pAMca meru saMbaMdhI videhakSetramA vIsa tIrthaMkara hAla birAjamAna che temane mArA namaskAra ho.. temanA pratye tathA zrI arihaMta, zrI siddhabhagavAna, zrI AcArya mahArAja, zrI upAdhyAyamahArAja tathA zrI nigraMtha munirAja ne arjikA pratye tathA zrAvaka-zrAvikA pratye, koI paNa jAtanA avinaya, * zrI mokSamArgaprakAzaka vagerenA AdhAre Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7.] [pratikramaNa-Avazyaka azAtanA, abhakti, aparAdha karyAM hoya to te khamArbu chu.. corAsI lAkha jIvayonimAhe mArA jIve je koI jIva haNyo hoya, haNAvyo hoya, haNatAM pratye anumodyo hoya to te sarve mAru duSkRtya mithyA thAo. pATha 15 mo logassasUtra covIza tIrthaMkaranI stuti kAyotsargarUpe kahevAmAM Ave che. (namaskAra maMtra bolavo) ___ (anuSTupa chaMda) logassa ujjoagare, . dhammatitthayare jiNe; arihaMte kittaissaM, cauvIsaM pi kevalI.... 1. (AryA chaMda) . . ... usabhamajiaM ca vaMde, saMbhavamabhiNaMdaNaM ca sumaiM ca; paumappahaM supAsaM, jiNaM ca caMdappahaM vaMde. 2. suvihiM ca puSpadaMtaM, sIalasijaMsavAsuputraM ca; vimalamaNaMtaM ca jiNaM, dhammaM saMti ca vaMdAmi. kuMthu araM ca malli, vaMde muNisuvvayaM namijiNaM ca; vaMdAmi riThThanemi, pAsaM taha vaddhamANaM ca. 4. avaM mao abhithuA, vihuyarayamalA pahINajaramaraNA; cauvIsaMpi jiNavarA, titthayarA me pasIyaMtu. 5.. kittiyavaMdiyamahiyA, je je logassa uttamA siddhA; AruggabohilAbhaM, samAhivaramuttamaM ditu. 6. . caMdesu nimmalayarA, Aicesu ahiyaM payAsayarA; sAgaravaragaMbhIrA, siddhA siddhiM mama disaMtu. 7. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka ] [76 artha :-(tIrthaMkaronA stavananI pratijJA :-) svarga, mRtyu ane pAtAla-traNe jagatamA dharmanA prakAzako, dharmatIrthanA sthApako ane rAga-dveSa Adi aMtaraMga zatruo para vijetAo ovA covIza kevalajJAnI tIrthaMkaro ane anya tIrthaMkarotuM huM stavana karIza stuti karIza. (stavana :-) zrI vRSabhanAtha, zrI ajitanAtha, zrI saMbhavanAtha, zrI abhinaMdana, zrI sumatinAtha, zrI padmaprabha, zrI supArzvanAtha, zrI caMdraprabha, zrI puSpadaMta athavA zrI suvidhinAtha, zrI zItalanAtha, zrI zreyAMsanAtha, zrI vAsupUjya, zrI vimalanAtha, zrI anaMtanAtha, zrI dharmanAtha, zrI zAntinAtha, zrI kuMthunAtha, zrI aranAtha, zrI mallinAtha, zrI munisuvrata, zrI naminAtha, zrI ariSTanemi, zrI pArzvanAtha, zrI varddhamAnasvAmI-A covIsa jinezvaronI huM stuti karuM chu. (bhagavAnane prArthanA :-) jeonI huM stuti karUM chu, jeo 'rajamala rahita che, jeo jarA-maraNa bannethI mukta che ane jeo tIrthanA pravartaka che te covIza jinezvaro ane sAmAnya kevalajJAnIo paNa mArA upara prasanna thAo. 'jeo, kIrtana, vaMdana ane pUjana narendro ane devendroo paNa karyu che, jeo saMpUrNa lokamAM uttama che ane jeoo siddhi prApta karI che te bhagavAno mane bhAvaArogya (rAga-dveSa rahita dazA) mATe bodhi ane samAdhinA uttama vara Apo. . jeo sarva caMdrothI vizeSa nirmaLa che, sarva sUryothI adhika prakAzamAna che ane svayaMbhUramaNa nAmaka mahAsamudrathI vadhAre gaMbhIra che te siddhabhagavaMto mane siddhi Apo. (namaskAra maMtra bolI kAyotsarga pALavo) .. 1.. raja = dravyakarma, mala = bhAvakarma. 2. bodhi = nahi prApta thayela avAM samyagdarzana-jJAna-cAritranI prAptine lAbha. 3. samAdhi = prApta thayela samyagdarzanAdina, nirvighnatApUrvaka vahana. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [o] pATha 16 mo pratyAkhyAna divasacarimaM paccakkhAmi' (sUre uggao namokkArasahiaM paccakkhAmi - jo nokArasI karavI hoya to . ) 7 [ pratikramaNa- Avazyaka cauvvihaM pi AhAraM asaNaM, pANaM, khAImaM, sAImaM, annatthaNAbhogeNaM, sahassAgAreNaM mahattarAgAreNaM, savvasamAhi-vittiyAgAreNaM vosirAmi. * artha :- dhAryA pramANe namaskAra maMtra bhaNuM tyAM sudhI huM cAra prakAranA AhAra - bhojana, pAna, ' khAdima ane svAdimano tyAga karUM chu; A AhArono tyAga cAra AgAro rAkhI karavAmAM Ave che. te A pramANe : "anAbhoga, sahasAkAra, mahattarAkAra, "sarvasamAdhipratyAkAra. pATha 17 mo namotthuNaM stutimaMgala athavA namaskArakIrtana namotthuNaM arihaMtANaM, bhagavaMtANaM, AIgarANaM, titthayarANaM, sayaMsaMbuddhANaM, purisuttamANaM, purisasIhANaM, purisavarapuMDariyANaM, purisavara-gaMdha-hatthINaM; loguttamANaM, loganAhANaM, loga-hiANaM, loga 1 bIjAne pacakhANa karAvatI vakhate 'vosirAI' zabda bolavo. 2 bIjAne pacakhANa karAvatI vakhate 'paccakkhAI' zabda kahevo. 3. mevo, phaLa. 2. mukhavAsa. 3. chUTa 4. bilakula yAda na rahevuM te. 5. akasmAta. 6 vizeSa nirjarAdi khAsa kAraNamAM gurunI AjJA meLavI nizcita samaya pahelA pacakhANa pAravuM te 7. sarva prakAranI samAdhi na rahevI te. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka ] [81 paivANaM, loga-pajjoagarANaM, abhaya-dayANaM, cakkhu-dayANaM, maggadayANaM, saraNa-dayANaM, jIva-dayANaM, bohidayANaM, dhamma-dayANaM, dhamma-desiyANaM, dhamma-nAyagANaM, dhamma-sArahINaM, dhamma-varacAuraMtacakkavaTINaM, dIvotANaM, saraNagaIpaichA, apaDihayavara-nANadaMsaNadharANaM, viaTTa chaumANaM, jiNANaM, jAvayANaM, tinnANaM, tArayANaM, buddhANaM, bohayANaM, muttANaM, moagANaM, rAvvannUNaM, savvadarisINaM, sivamalayamaruyamaNaMtamakkhayamavvAbAhamapuNarAvitti siddhigaI nAmadheyaM, ThANaM saMpattANaM, namo jiNANaM, jiabhayANaM. artha :-arihaMta bhagavaMtone mArA namaskAra ho, je arihaMta bhagavAna arthAt jJAnavAna che, dvAdazAMgI dharmanI Adi karanArA che, tIrthanI sthApanA karanArA che, anyanA upadeza vinA svayameva bodhaprApta thayelA che; sarva puruSomAM uttama che, puruSomAM siMhasamAna nIDara cha, puruSomAM puMDarIka kamaLa samAna alipta che, puruSomAM pradhAna gaMdhahasti samAna zaktizALI che. lokamAM uttama che, lokanA nAtha che, lokanA hitakAraka che, lokamAM dIvA samAna prakAza karanArA che, lokamAM ajJAna aMdhakArano nAza karanArA che; duHkhIone abhayadAna denArA che, ajJAnathI aMdha lokone jJAnarUpa netra denArA che, mArgabhraSTane (mArga bhUlelAne) mArga dekhADanArA che, zaraNAgatane zaraNa denArA che, saMyamarUpa jIvitanA dAtA che, samyaktvanuM pradAna karanArA che, dharmahInane dharmadAna karanArA che, jijJAsuone dharmano upadeza karanArA che, dharmanA nAyaka che, dharmanA sArathi--saMcAlaka che, dharmamAM zreSTha che tathA cakravartI samAna caturanta che arthAt jema cAra dizAonA vijaya karavAnA kAraNe cakravartI caturanta kahevAya che, tema arihaMta paNa cAra gationo aMta karavAne kAraNe caturanta kahevAya che. bhavasamudramAM DUbatA jIvone beTasamAna AdhArarUpa che, karmazatruthI bacAvanAra che, sanmArga batAvanAra hovAthI zaraNarUpa che, duHkhI saMsArI jIvone AzrayadAtA hovAthI Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82] [pratikramaNa-Avazyaka AdhArarUpa che, saMsArarUpa khADAmAM paDatA jIvone TekArUpa che, sarva padArthonA svarUpane prakAzita karanArA zreSTha jJAna-darzana arthAt kevalajJAna--kevaladarzanane dhAraNa karanArA che, cAra ghAtI karmarUpa AvaraNathI mukta cha, svayaM rAga-dveSane jItanArA che ane anyone paNa rAga-dveSa jitADanArA che, svayaM bhavasamudranA pArane pahoMcelA che ane anyone paNa pAra pahoMcADanArA che; svayaM jJAna prApta thayela che ane anyone paNa jJAna prApta karAvanArA che; svayaM mukta che ane anyone paNa mukti prApta karAvanArA che; sarvajJa che, sarvadarzI che, tethI upadravarahita, acala, rogarahita, anaMta, akSaya, AkuLatA-vyAkuLatA rahita ane punarAgamana rahita avA mokSasthAnane pAmelA che. - sarva prakAranA bhayone jItanArA jinezvarone namaskAra ho. iti prathama pratikramaNa - svAdhyAya parama tapa che bArasavihammi ya tve abbhaMtrabAhire ku saladine / Na vi asthi Na vi ya hohidi sajajhAyasamaM tvo kammaM // 6 // (bhagavatI ArAdhanA-zikSAdhikAra) artha :-pravINa puruSa je zrI gaNadharadeva temanAthI avalokana karavAmAM AvelAM je bAhya-abhyaMtara bAra prakAranAM tapa che temAM svAdhyAya samAna bIjuM tapa kadI thayuM nathI, thaze nahi ane thatuM nathI. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka ] bIjaM pratikramaNa saMvatsarInA divase karavAnuM pratikramaNa __ athavA laghu pratikramaNa - [zrI sadgurudevanI vinayapUrvaka AjJA laIne athavA teozrI birAjamAna na hoya to zrI sImaMdhara prabhunI AjJA laIne pratikramaNa zarU karavU.] pATha 1 lo deva-guru-dharma maMgala maMgalaM bhagavAn vIro maMgalaM gautamo gnnii| maMgalaM kundakundAryo jainadharmo'stu maMgalam // pATha 2 jo divyadhvani namaskAra oMkAraM bindusaMyuktaM nityaM dhyAyanti yoginaH / kAmadaM mokSadaM caiva OMkArAya namonamaH // -: pATha 3 jo brahmacarya-mahimA pAtra vinA vastu na rahe, pAtre Atmika jJAna; . pAtra thavA sevo sadA, brahmacarya matimAna. (zrImad rAjacaMdramAMthI) Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84] [pratikramaNa-Avazyaka pATha 4 tho sarvajJanuM svarUpa trikALagocara samasta guNa-paryAyo sahita saMpUrNa loka ane alokane (chale dravyone) je pratyakSa jANe che te sarvajJadeva che. 302. he sarvajJanA abhAvavAdI! jo sarvajJa na hoya to atIndriya padArthone (-indriyagocara nathI avA padArthone) koNa jANe? ___ indriyajJAna to sthUla padArtho ke je indriyonA saMbaMdharUpa vartamAna hoya tene jANe che, ane temanA paNa samasta paryAyone te jANatuM nathI. 303. (svAmI kArtikeyAnuprekSAmAMthI) je jANato arhatane guNa, dravya ne paryayapaNe, - te jIva jANe Atmane, tasu moha pAme laya khare. 80. je arhatane dravyapaNe, guNapaNe ane paryAyapaNe jANe che te (potAnA) AtmAne jANe che ane teno moha avazya laya pAme (zrI pravacanasAra) pATha 5 mo samayasArajI-stuti . (harigIta) saMsArI jIvanAM bhAvamaraNo TALavA karuNA karI, saritA vahAvI sudhA taNI prabhu vIra! teM saMjIvanI; zoSAtI dekhI saritane karuNAbhInA hRdaye karI, munikuMda saMjIvanI samayaprAbhRta taNe bhAjana bharI. (anuSTupa) kuMdakuMda racyu zAstra, sAthiyA amRte pUryA, graMthAdhirAja! tArAmAM bhAvo brahmAMDanA bharyA. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka [85 (zikhariNI) aho! vANI tArI prazamarasa-bhAve nItaratI, mumukSune pAtI amRtarasa aMjalI bharI bharI; anAdinI mUrchA viSa taNI tvarAthI UtaratI, vibhAvethI thaMbhI svarUpa bhaNI doDe pariNati. (zArdUlavikrIDita) tuM che nizcayagraMtha bhaMga saghaLA vyavahAranA bhedavA, tuM prajJAchINI jJAna ne udayanI saMdhi sahu chedavA; sAthI sAdhakano, tuM bhAnu jagano, saMdeza mahAvIrano, visAmo bhavaklAMtanA hRdayano, tuM paMtha mukti taNo. (vasaMtatilakA) suNye tane rasanibaMdha zithila thAya, jANye tane hRdaya jJAnI taNAM jaNAya; tuM rucatAM, jagatanI ruci ALase sau, tuM rIjhatAM sakalajJAyakadeva rIjhe. (anuSTupa) banAvaM patra kuMdananAM, ratnonA akSaro lakhI; tathApi kuMdasUtronAM aMkAye mUlya nA kadI. pATa 6Tro zrI AtmasiddhizAstranAM keTalAMka pado je svarUpa samajyA vinA, pAmyo duHkha anaMta; samajAvyuM te pada namuM, zrI sadguru bhagavaMta. vairAgyAdi saphaLa to, jo saha AtamajJAna; tema ja AtamajJAnanI, prApti taNAM nidAna. 1. 6. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [pratikramaNa-Avazyaka tyAga, virAga na cittamAM, thAya na tene jJAna; aTake tyAga virAgamAM, to bhUle nija bhAna. 7. seve sadguru caraNane, tyAgI daI nija pakSa; pAme te paramArthane, nijapadano le lakSa. 6. sadgurunA upadeza vaNa, samajAya na jinarUpa; samajyA vaNa upakAra zo, samajye jinasvarUpa. 12. svachaMda, mata Agraha tajI, varte sadgurulakSa; samakita tene bhAkhiyuM, kAraNa gaNI. pratyakSa. 17. mAnAdika zatru mahA, nija chaMde na marAya; jAtAM sadguru zaraNamAM, alpa prayAse jAya. 18. laDaM svarUpa na vRttinu, grahyaM vrata abhimAna; grahe nahIM paramArthane, levA laukika mAna. 28. athavA nizcaya naya grahe, mAtra zabdanI mAMya; lope sadvyavahArane, sAdhanarahita thAya. 26. jJAnadazA pAme nahIM, sAdhanadazA na kAMI; pAme teno saMga je, te bUr3e bhavamAMhi. 30. nahi kaSAya upazAMtatA, nahi aMtara vairAgya; saraLapaNuM na madhyasthatA, o matArthI durbhAgya. 32. oka hoya traNa kALamAM, paramArathano paMtha; prere te paramArthane, te vyavahAra samaMta. 36. kaSAyanI upazAMtatA, mAtra mokSa-abhilASa; bhave kheda, prANIdayA, tyAM . AtmArthanivAsa. 38. bhAsyo dehAdhyAsathI, AtmA dehasamAna; paNa te bane bhinna cha, pragaTa lakSaNe bhAna. 46. sarva avasthAne viSe, nyAro sadA jaNAya; pragaTarUpa caitanyamaya, je aMdhANa sadAya. 54. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [87 57. pratikramaNa-Avazyaka] jaDa cetanano bhinna che, kevaLa pragaTa svabhAva; okapaNuM pAme nahi, traNe kALa dvaya bhAva. je saMyogo dekhiye, te te anubhava dRzya; Upaje nahi saMyogathI, AtmA nitya pratyakSa. 64. jaDathI cetana Upaje, cetanathI jaDa thAya; avo anubhava koIne kyAre kadI na thAya. 65. koI saMyogothI nahIM, jenI utpatti thAya; nAza na teno koImAM, tethI nitya sadAya. 66. cetana jo nijabhAnamAM, kartA Apa svabhAva; varte nahi nijabhAnamAM, kartA karma-prabhAva. 78. karmabhAva ajJAna che, mokSabhAva nijavAsa; aMdhakAra ajJAna sama, nAze jJAnaprakAza. 68. je je kAraNa baMdhanA, teha baMdhano paMtha; te kAraNa chedaka dazA, mokSapaMtha bhavaaMta. rAga, dveSa, ajJAna me, mukhya karmanI graMtha; thAya nivRtti jehathI, te ja mokSano paMtha. 100. AtmA sat caitanyamaya, sarvAbhAsa rahita; jethI kevaLa pAmiye, mokSapaMtha te rIta. 101. mata darzana Agraha tajI, varte sadgurulakSa; lahe zuddha samakita te, jemAM bheda na pakSa. 110. varte nijasvabhAvano, anubhava lakSa pratIta; vRtti vahe nijabhAvamAM, paramArtha samakita. 111. vardhamAna samakita thaI, TALe mithyAbhAsa; udaya thAya cAritrano, vItarAgapada vAsa. 112. kevaLa nijasvabhAva-, akhaMDa varte jJAna; kahiye kevaLajJAna te, deha chatAM nirvANa. 113. HEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55] [ pratikramaNa- Avazyaka koTi varSanuM svapna paNa, jAgrata thatAM zamAya; tema vibhAva anAdino, jJAna thatAM dUra thAya. 114. chUTe dehAdhyAsa to, nahi kartA tuM karma; nahi bhoktA tuM tehano, a ja dharmano marma 115. a ja dharmathI mokSa che, tuM cho mokSasvarUpa; anaMta darzana jJAna tuM, avyAbAdha svarUpa. zuddha buddha caitanyaghana, svayaMjyoti sukhadhAma; bIjuM kahiye keTalUM? kara vicAra to pAma. mokSa kahyo nijazuddhatA, te pAme te paMtha; samajAvyo saMkSepamAM, sakaLa mArga nirgratha. AtmabhrAMti sama roga nahi, sadguru vaidya sujANa; guruAjJA sama pathya nahi, auSadha vicAra dhyAna. jo iccho paramArtha to, karo satya puruSArtha; bhavasthiti Adi nAma laI, chedo nahi AtmArtha. sarva jIva che siddhasama, je samaje te thAya; sadguruAjJA jinadazA, nimitta kAraNamAMya. deha chatAM jenI varte dehAtIta; te jJAnInA caraNamAM, ho vaMdana agaNita. dazA, 116. 117. 123. 126. 130. 135. 142. pATha 7 mo zrI amitagati - AcArya viracita sAmAyika pAThanAM keTalAMka avataraNo ( harigIta chaMda ) sau prANI A saMsAranA, sanmitra muja vhAlAM thajo, sadguNamAM AnaMda mAnuM, mitra ke verI hajo; + sattveSu maitrI guNiSu pramodaM, kliSTesu jIvesu kRpAparatvam / mAdhyasthabhAvaM viparItavRttI, sadA mamAtmA vidadhAtu deva // 1 // Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka ] [86 dukhiyA prati karuNA ane duzmana prati madhyasthatA, zubha bhAvanA prabhu cAra A, pAmo hRdayamAM sthiratA. 1. ati jJAnavaMta anaMta zakti, doSahIna A Atma che, a myAnathI taravAra peThe, zarIrathI vibhinna che; huM zarIrathI judo gaNuM, a jJAnabaLa mujane maLo, ne bhISaNa je ajJAna mAruM nAtha! te satvara TaLo. 2. sukha-duHkhamAM, ari-mitramAM, saMyoga ke viyogamAM, rakhaDaM vane vA rAjabhuvane, rAcato sukhabhogamAM; mama sarvakALe sarva jIvamAM, Atmavat buddhi badhI, tuM Apaje muja moha kApI, A dazA karuNAnidhi. pramAdathI prayANa karIne, vicaratAM prabha ahIM tahIM. akendriyAdi jIvane, haNatAM kadI Darato nahIM; chedI vibhedI duHkha daI, meM trAsa Apyo temane, karajo kSamA muja karma hiMsaka, nAtha vinavU Apane. *mana mAjhaM doSita thAya to hu~ doSa atikrama jANato, doSita thatuM AcAramAM to doSa vyatikrama mAnato; viSayo taNI pravRttimAM huM aticArI dhArato, viSayo taNI AsaktimAM huM anAcArI samajato. muja vacana vANI uccAramAM, talabhAra vinimaya thAya to, jo artha mAtrA pada mahIM, lavaleza vadhaghaTa hoya to; yathArtha vANI bhaMgano, doSita prabhu huM Apano, ApI kSamA mujane banAvo, pAtra kevaLa bodhano. 10. artha :-mananI zuddhimA kSati thavI, manamAM vikArabhAva utpanna thavo te atikrama che; zIlavratarnu arthAt vratamaya pratijJAnuM ullaMghana karavAno bhAva thavo te vyatikrama che; viSayomA vartavU te aticAra cha; ane te viSayomA atizaya Asakta thaI jarbu te anAcAra che. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60) [pratikramaNa-Avazyaka 'pATha 8 mo zrAvaka-kartavya SaT Avazyaka karma devapUjA gurUpAstiH svAdhyAyaH sNymstpH| dAnaM ceti gRhasthAnAM SaTkarmANi dine dine // 7 // (padmanaMdipaMcaviMzatikA-upAsakasaMskAra) artha :-jinendradevanI pUjA, nigraMtha guruonI sevA, svAdhyAya, saMyama, (yogyatAnusAra) tapa ane dAna--cha karma zrAvakoo pratidina karavA yogya che. __zrAvakanA ATha muLaguNa ... madyamAMsamadhutyAgI tyaktodumbarapaMcakaH / nAmataH zrAvakaH khyAto nAnyathA'pi tathA gRhI // 726 / / (paMcAdhyAyI) artha :-madya, mAMsa tathA madhano tyAga karavAvAko ane pAMca *udumbara phaLone choDavAvALo gRhastha nAmathI zrAvaka kahevAya che paNa madyAdikanuM sevana karavAvALo gRhastha nAmathI paNa zrAvaka kahI zakAto nathI. pATha 6mo micchA mi dukkaDaM A bhava ne bhavobhava mahIM thayo veravirodha, aMdha banI ajJAnathI, karyo atizaya krodha; te savi micchA mi dukkaDaM. * je vRkSone toDavAthI dUdha nIkaLe che ovA vaDa, pIpara, uMbara, kaMThubara, pAkara vRkSone kSIravRkSa athavA udumbara kahe che. temAM sUkSma tathA sthUla trasa jIvonI ghaNI utpatti thAya che. 1, 2 AlocanAdi--padasaMgraha, pArnu 101, 57. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paza. pratikramaNa-Avazyaka] jIva khamA chu savi, kSamA karajo sadAya, veravirodha TaLI jajo, akSayapada-sukha soya; . . samabhAvI Atama thaze. bhAre karmI jIvaDA, pIle veranuM jhera, bhavATavImAM te bhame, pAme nahi ziva lahera; dharmano marma vicArajo. pATha 10 mo [paramapada prAptinI bhAvanA kAyotsargarUpe kahevAmAM Ave che] (namaskAra maMtra bolavo) apUrva avasara avo kyAre Avaze? kyAre thaIzuM bAhyAMtara nigraMtha jo? sarva saMbaMdhanuM baMdhana tIkSNa chedIne, vicarazuM kava mahatpuruSane paMtha jo? apUrva0 1. sarva bhAvathI audAsInyavRtti karI, mAtra deha te saMyamahetu .. hoya jo; anya kAraNe anya kazuM kalpe nahIM, dehe paNa kiMcit mUrchA nava joya jo. apUrva0 2. darzanamoha vyatIta thaI Upajyo bodha je, deha bhinna kevala caitanyanuM jJAna jo tethI prakSINa cAritramoha vilokiye, varte arbu zuddhasvarUpa, dhyAna jo. apUrva0 3. AtmasthiratA traNa saMkSipta yoganI, mukhyapaNe to varte dehaparyaMta jo; ghora pariSaha ke upasargabhaye karI, AvI zake nahIM te sthiratAno aMta jo. apUrva0 4. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62] [pratikramaNa-Avazyaka saMyamanA hetuthI yogapravartanA, svarUpalakSe jina AjJA AdhIna jo; te paNa kSaNa kSaNa ghaTatI jAtI sthitimAM, aMte thAye nijasvarUpamAM lIna jo. apUrva0 5. paMca viSayamA rAgadveSa virahitatA, paMca pramAde na maLe manano kSobha jo; dravya, kSetra ne kALa, bhAva pratibaMdhavaNa, vica udayAdhIna paNa vItalobha jo. * apUrva0 6. krodha pratye to varte krodhasvabhAvatA, mAna pratye to dInapaNAnuM mAna jo; mAyA pratye mAyA sAkSI bhAvanI, lobha pratye nahIM lobha samAna jo. apUrva0 7. bahu upasargakartA pratye paNa krodha nahIM, vaMde cakrI tathApi na maLe mAna jo; deha jAya paNa mAyA thAya na romamAM, lobha nahIM cho prabaLa siddhi nidAna jo. apUrva0 8. nagnabhAva, muMDabhAva saha asnAnatA, adaMtadhovana Adi parama prasiddha jo; keza, roma, nakha ke aMge zRMgAra nahIM, dravyabhAva saMyamamaya nigraMtha siddha jo. apUrva0 6. zatru mitra pratye varte samadarzitA, mAna amAne varte te ja svabhAva jo; jIvita ke maraNe nahIM nyUnAdhikatA, bhava mokSe paNa zuddha varte samabhAva jo. apUrva0 10. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka ] okAkI vicarato vaLI smazAnamAM, vaLI parvatamAM vAgha siMha saMyoga jo; aDola Asana, ne manamAM nahIM kSobhatA, parama mitrano jANe pAmyA yoga - jo. apUrva0 11. ghora tapazcaryAmAM paNa manane tApa nahIM, sarasa anne nahIM manane prasannabhAva jo; rajakaNa ke riddhi vaimAnika devanI, sarve mAnyAM pudgala aka svabhAva jo. apUrva0 12. a (namaskAra bolI kAyotsarga pAravo) / pATha 11 mo pratyAkhyAna [okI sAthe be pratikramaNa kare ke kevaLa A pratikramaNa kare tyAre pahelAM pratikramaNa pATha 16mAM batAvyA pramANe ahIM pratyAkhyAna karavU.] pATha 12 mo jinajInI vANI sImaMdhara mukhathI phUlaDAM khare, anI kuMdakuMda gUMthe mALa re, _ jinajInI vANI bhalI re...sImaMdhara0 vANI bhalI mana lAge raLI, . . jemAM sAra-samaya ziratAja re, jinajInI vANI bhalI. re...sImaMdhara0 gUMthyAM pAhuDa ne gUMthu paMcAsti, pravacanasAra re, ja jinajInI vANI bhalI re.: gUMthu niyamasAra, gUMthyaM rayaNasAra, gUMthyo samayano sAra re, jinajInI vANI . bhalI re...sImaMdhara0 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64] [pratikramaNa-Avazyaka syAdvAda kerI suvAse bharelo, jinajIno OMkAranAda re, jinajInI vANI bhalI re. viziSTa vaM, jinezvara, vaMduM huM kuMdakuMda, vaM, .. ani OMkAranAda re, - jinajInI vANI bhalI re...sImaMdhara0 haiDe hajo, mArA bhAve hajo, mArA dhyAne hajo jinavANa re, malA kA jinajInI vANI bhalI re. jinezvaradevanI vANInA vAyarA, vAjo mane dinarAta re, __ jinajInI vANI bhalI re...sImaMdhara0 mA * FRP Ara pATha 13 mo aMtima maMgala tatprati prIticittena yena vArtApi hi zrutA / / nizcitaM sa bhavedbhavyo bhAvinirvANabhAjanam / / 23 / / [padmanaMdipaMcaviMzatikA-okatvasaptati] artha:-je jIve prasannacittathI A caitanyasvarUpa AtmAnI vAta paNa sAMbhaLI che te bhavya puruSa bhaviSyamA thanArI muktinuM avazya bhAjana thAya che. sarvamaMgalamAMgalyaM Ni sarvakalyANakArakaM / pradhAnaM sarvadharmANAM jainaM jayatu zAsanam // - iti bIjuM pratikramaNa pUrNa thayu. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa - Avazyaka ] samayasArAya svAnubhUtyA cakAsate / namaH citsvabhAvAya bhAvAya sarvabhAvAntaracchide || vi hodi appamatto Na pamatto jANago du jo bhAvo / evaM bhaNati suddhaM NAdo jo so du so ceva // bhAvayedbhedavijJAnamidamacchinnadhArayA / prazna : tAvadyAvatparAcyutvA jJAnaM jJAne bhedavijJAnataH siddhAH siddhA ye kila asyaivAbhAvato baddhA baddhA ye kila pratiSThate // ( svAdhyAya mATe ) upAdAna -- nimittanA dohA kecana / kecana // AtmA jJAnaM svayaM jJAnaM jJAnAdanyatkaroti kim / vyavahAriNAm // parabhAvasya kartAtmA moho'yaM [ 65 balahIna; guru-upadeza nimitta bina, upAdAna jyoM nara dUje pAMva bina calaveko AdhIna. hauM jAnai thA oka hI, upAdAnasoM kAja; thakai sahAI pauna bina, pAnI mAMhi jahAja. 2. 1. artha :- gurunA upadezanA nimitta vagara upAdAna ( AtmA pote ) baLa vagaranuM che, jema mANasane cAlavA mATe bIjA paga vagara cAle nahIM tema. je oma ja jANe che ke oka upAdAnathI ja kAma thAya (te barAbara nathI.) jema pANImAM vahANa pavananI madada vagara thAke che tema Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66]. [pratikramaNa-Avazyaka uttara :--- jJAna naina kiriyA caraNa, doU zivamaga dhAra; - upAdAna nihacai jahA~, tahA~ nimitta vyavahAra. 3.. artha :-samyagdarzana pUrvakanuM jJAna ane te jJAnamAM caraNarUpa (sthiratArUpa) kriyA te baMne zivamArga (mokSamArga)ne dhAraNa kare che. . jyAM upAdAna kharekhara (nizcaya) hoya tyAM nimitta hoya ja che o vyavahAra che. (paravastunimitta hAjararUpa hoya che oma paranuM jJAna karavU tene vyavahAra kahevAmAM Ave che.) - upAdAna nija guNa jahAM, tahaM nimitta para hoya; bhedajJAna paramANa vidhi, viralA bUjhai koya. 4. artha :-jyAM potAno guNa upAdAnarUpe taiyAra hoya tyAM tene anukULa para nimitta hoya avI rIte bhedajJAnanA pravINa puruSa jANe che. ane tevA koI viralA ja bUjhe che. (mukta thAya che.) upAdAna bala jaha~ tahA~, nahiM nimittako dAva; oka cakrasoM ratha calai, raviko yahai svabhAva. 5. artha :-jyAM juo tyAM upAdAnanuM baLa che; nimittano dAva nathI, arthAt nimitta kAMI paNa karI zakatuM nathI; jema sUryano ovo svabhAva che ke aka cakrathI ratha cAle che tema. . sadhai vastu asahAya jaha~, taha~ nimitta hai kauna jyoM jahAja paravAhameM, tirai sahaja bina pauna. 6. noTa :-(1) upAdAna = vastunI sahaja zakti. (2) nimitta = saMyogI kAraNa. (3) dRSTAMtamA oka paiDuM sUryanA rathanuM kartuM tema ja hAla yuropa vagere dezomAM parvatomA cAlatI relagADIo oka ja paiDAthI cAle che. (4) upAdAna pote potAthI potAmAM kArya kare che. nimitta hAjararUpa hoya che, paNa te upAdAnane kAMi madada ke asara karI zakatuM nathI ama batAvyuM che. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [67 pratikramaNa-Avazyaka ] : __ artha :-vastu (AtmA) parasahAya vinA ja sAdhI zakAya che, temAM nimitta kevU? (nimitta paramAM kAMI karatuM nathI.) jema pANInA pravAhamAM vahANa pavana vinA sahaja tare che tema. . upAdAna vidhi niravacana, hai nimitta upadeza; . . basai ju jaise dezameM, dharai su taise bheSa. 7. artha :-upAdAnanI rIta nirvacanIya che, nimittathI upadeza devAnI rIta che. jema jIva je dezamAM vase te te dezano veza pahere che tema. bhaiyA bhagavatIdAsajI kRta upAdAna--nimittano saMvAda (doharA) pAda praNami jinadevake, oka ukti upajAya; upAdAna aru nimittako, kahuM saMvAda banAya. 1. artha :-jinadevanAM caraNe praNAma karI, oka apUrva kathana taiyAra karuM chu. upAdAna ane nimittano saMvAda banAvIne te kahuM chu. 1. pUchata hai koU tahAM, upAdAna kiha nAma; kaho nimitta kahiye kahA, kabake haiM iha ThAma. 2. artha :-tyAM koI pUche che ke-upAdAna konuM nAma ? nimitta kone kahIo? ane kyArathI temano saMbaMdha che te kaho. 2. uttara : upAdAna nijazakti hai, jiyako mUla svabhAva; hai nimitta parayogate, banyo anAdi banAva. 3. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68] [pratikramaNa-Avazyaka artha :-upAdAna potAnI zakti che, te jIvano mULa svabhAva che; ane parasaMyoga nimitta che. temano saMbaMdha anAdithI banI rahyo che. 3. nimitta : nimitta kahai mokoM sabai, jAnata haiM jagaloka; tero nA~va na jAnahIM, upAdAna ko hoya. 4. artha :-nimitta kahe che jagatanA sarva loko mane jANe che; upAdAna zuM che tenuM nAma paNa jANatA nathI. 4. upAdAna : upAdAna kahai re nimitta, tU kahA kare gumAna; mokoM jAne jIva ve, jo haiM samyakvAna. 5. artha :-upAdAna kahe che:-are nimitta ! tuM abhimAna zA mATe kare che? je jIva samyagjJAnI (AtmAnA sAcA jJAnI) che te mane jANe che. 5. nimitta : kahaiM jIva saba jagatake, jo nimitta soI hoya; upAdAnakI bAtako, pUche nAMhi koya. 6. artha :-nimitta kahe che:-jagatanA sarva jIvo kahe cha ke jo nimitta hoya to (kArya) thAya, upAdAnanI vAtanuM koI kAMI pUchatuM nathI. 6. upAdAna : upAdAna bina nimitta tU, kara na sakai ika kAja; kahA bhayo jaga nA lakhai, jAnata haiM jinarAja. 7.. artha :-upAdAna kahe che:---are nimitta ! oka paNa kArya upAdAna vinA thaI zakatuM nathI. jagata na jANe tethI zuM thayu? jinarAja te jANe che. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka ] [66 nimitta : deva jinezvara, guru yatI, aru jina-Agama sAra; ihi nimittateM jIva saba, pAvata haiM bhavapAra. 8.. artha :-nimitta kahe che:-jinezvara deva, nigraMtha guru ane vItarAganAM Agama utkRSTa che; o nimitto vaDe badhA jIvo bhavano pAra pAme che. 8. upAdAna : yaha nimitta isa jIvako, milyo anaMtI bAra; upAdAna palaTyo nahIM, to bhaTakyau saMsAra. 6.. artha :-upAdAna kahe chaH-o nimitto A jIvane anaMtI vAra maLyA, paNa upAdAna (jIva pote) palaTyu nahi tethI te saMsAramA bhaTakayo. 6. nimitta : ke kevali ke sAdhuke, nikaTa bhavya jo hoya; so kSAyaka samyak lahai, yaha nimittabala joya. 10. artha :-nimitta kahe che:-jo kevalI bhagavAna athavA zrutakevalI muni pAse bhavya jIva hoya to kSAyika samyaktva pragaTe che o nimittanuM baLa juo! 10. upAdAna: kevali aru munirAjake, pAsa haiM bahu. loya; pai jAko sulaTyo dhanI, kSAyaka tAko hoya. 11. artha :-upAdAna kahe che:- kevaLI ane zrutakevaLI munirAja pAse ghaNA loko rahe che, paNa jeno dhaNI (AtmA) savaLo thAya tene ja kSAyika (samyaktva) thAya che. 11. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100] . . [pratikramaNa-Avazyaka nimitta :- . . hiMsAdika pApana kiye, jIva narkameM jAhi; jo nimitta nahiM kAmako, to ima kAhe kahAkiM. 12. artha :-nimitta kahe che :-je hiMsAdika pApo kare che te narkamA jAya che. jo nimitta kAmanuM na hoya to oma zA mATe kaDaM? 12. upAdAna: hiMsAmeM upayoga jihaM, rahai brahmake rAca; . - teI narkameM jAta haiM, muni nahiM jAhiM kadAca. 13. artha :-hiMsAmeM jeno upayoga (caitanyanA pariNAma) hoya ane je AtmA temAM rAcI rahe te ja narkamAM jAya che, (bhAva) muni kadApi . narkamAM jatA nathI. 13. nimitta : dayA dAna pUjA kiye, jIva sukhI jaga hoya; jo nimitta jhUTho kaho, yaha kayoM mAnai loya. 14. artha :-nimitta kahe chaH--dayA, dAna, pUjA kare to jIva jagatamA sukhI thAya che. jo nimitta, tame kaho cho tema, jUThaM hoya to loko oma kema mAne? 14. upAdAna : dayA dAna pUjA bhalI, jagata mAMhiM sukhakAra; tahaM anubhavako Acarana, tahaM yaha baMdha vicAra. 15. artha :-upAdAna kahe che:--dayA, dAna, pUjA, vagere zubhabhAva bhale jagatamAM bAhya sagavaDa Ape, paNa anubhavanA AcaraNano vicAra karatAM, o badhA baMdha che (dharma nathI). 15. nimitta : yaha to bAta prasiddha hai, soca dekha ura mAhi; naradehI ke nimitta bina, jiya kayoM mukti na jAhi. 16. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa - Avazyaka ] [101 artha :-- nimitta kahe che :- -a vAta to prasiddha che ke naradehanA nimitta vinA jIva mukti pAmato nathI. tethI he upAdAna! tuM A bAbatano aMtaramAM vicAra karI jo. 16. upAdAna : rokai zivapura jAta; deha pIMjarA jIvako, upAdAnakI zaktisoM, mukti hota re bhrAta ! 17. artha :--upAdAna nimittane kahe che : are bhAI ! dehanuM pIMjaruM to ..jIvane mokSa jatAM roke che, paNa upAdAnanI zaktithI mokSa thAya che. nodha :- ahIM dehanuM pIMjaruM jIvane mokSa jatAM roke che oma kahyuM che te vyavahArakathana che. jIva zarIra upara lakSa karI, temAM mArApaNAnI pakkaDa karI, pote vikAramA rokAya che, tyAre zarIranuM pIMjaruM jIvane roke che oma upacArathI kahevAya che. 17. . nimitta : jIvapai, saba upAdAna rokanahAro kauna; jAte kyoM nahiM muktimeM, bina nimittake hauna. 18. artha :- nimitta kahe che : -upAdAna to badhA jIvone che, to pachI temane rokanAra koNa che? teo muktimA kema jatA nathI ? nimitta nathI maLatuM tethI tema thAya che. 18. upAdAna : upAdAna su anAdiko, ulaTa rahyau jaga mAMhiM; artha sulaTata hI sUdhe cale, siddhalokako jAhiM. 16. :- upAdAna kahe che: - jagatamAM upAdAna anAdithI UlaTuM thaI rahyuM che sulaTuM thatAM sIdhuM cAle che arthAt sAcuM jJAna ane cAritra thAya che ane tethI siddhalokamAM te jAya che (mokSa pAne che.) 16. nimitta: : kahuM anAdi bina nimitta hI, ulaTa rahyo upayoga; asI bAta na saMbhavai, upAdAna tuma joga. 20. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102] [pratikramaNa-Avazyaka artha :-nimitta kahe che :-anAdithI nimitta vagara ja upayoga (jJAnano vyApAra) zuM UlaTo thaI rahyo che? he upAdAna ! ovI tArI vAta vyAjabI saMbhavatI nathI. 20. . upAdAna : upAdAna kahai re nimitta, hamapai kahI na jAya; jaise hI jina kevalI, dekhe tribhuvanarAya. 21. artha :-upAdAna kahe cha :-are nimitta! mArAthI kahI zakAya nahi; jina kevaLI tribhuvanarAya oma ja dekhe che. ___ noMdha :-ahIM kahe che ke :-upAdAnamAM kArya thAya tyAre nimitta svayaM hAjara hoya, paNa upAdAnane te kAMI karI zakatuM nathI ama anaMta jJAnIo temanA jJAnamAM dekhe che. 21. nimitta : jo dekhyo bhagavAnane, so hI sAMco Ahi; __ hama tuma saMga anAdike, balI kahoge. kAhi. 22. ___ artha :-nimitta kahe cha :-bhagavAne je dekhyuM te ja sAcuM che o khalaM, paNa mAro ane tAro saMbaMdha anAdino che, mATe ApaNAmAMthI baLavAna kone kahevo? (banne sarakhA chIo oma to kaho). 22. upAdAna:-- upAdAna kahe vaha balI, jAko nAza na hoya; jo upajata vinazata rahai, balI kahAMteM soya. 23. artha :-upAdAna kahe che jeno nAza na thAya te baLavAna; je Upaje ane vaNase te baLavAna kevI rIte hoI zake ? (na.ja hoya). noMdha :-upAdAna trikALI akhaMDa okarUpa vastu pote che, tethI teno nAza nathI. nimitta to saMyogarUpa che, Ave ne jAya tethI nAzarUpa che, tethI upAdAna ja baLavAna che. 23. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka ] [103 nimitta : upAdAna tuma jora ho, to kayoM leta ahAra; paranimittake yogasoM, jIvata saba saMsAra. 24. artha :-nimitta kahe che :-he upAdAna ! tAruM jo jora che to tuM AhAra zA mATe le che ? saMsAranA badhA jIvo para nimittanA yogathI jIve che. 24.. . upAdAna:'jo ahArake jogasoM, jIvata hai jaga mAMhiM; to vAsI saMsArake, marate koU nAMhiM. 25. . * artha :-upAdAna kahe che:-jo AhAranA jogathI jagatanA jIvo jIvatA hoya to saMsAravAsI koI jIva marata ja nahi. 25. nimitta :ra sUra soma maNi agnike, nimita lakheM ye naina; aMdhakArameM kita gayo, upAdAna dRga daina. 26. artha :-nimitta kahe che :--sUrya, caMdra, maNi ke agninuM nimitta hoya to AMkha dekhI zake che; upAdAna jo dekhavAnu (kAma) ApatuM hoya to aMdhakAramA te kayAM gayu? (aMdhakAramA kema AMkhethI dekhAtuM nathI?) 26. upAdAna : sUra soma maNi agni jo, kareM aneka prakAza; nainazakti bina nA lakhai, aMdhakAra sama bhAsa. 27. artha :-upAdAna kahe che :--joke sUrya, caMdra, maNi ane agni aneka prakArano prakAza kare che topaNa dekhavAnI zakti vinA dekhAya nahIM; badhuM aMdhakAra jevU bhAse che. 27.. nimitta :-- kahai nimitta ve jIva ko mo bina jagake mAMhi? .. sabai hamAre vaza pare, hama bina mukti na jAhiM. 28. Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104] [pratikramaNa-Avazyaka artha -nimitta kahe cha: mArA vinA jagatamAM jIva koNa mAtra? badhA mAre vaza paDyA che; mArA vinA mukti thatI nathI? 28. upAdAna : upAdAna kahai re nimitta ! jaise bola na bola; . . toko taja nija bhajata haiM, tehI kareM kilola. 26... artha :-upAdAna kahe che:-are nimitta! avAM vacano na bola. tArA uparanI dRSTine tajI je jIva potArnu bhajana kare che te ja kallola (AnaMda) kare che. 26. nimitta : kahai nimitta hamako tajai, te kaise ziva jAta ? paMcamahAvrata pragaTa haiM, aura huM kriyA vikhyAta. 30.. artha :-nimitta kahe che :-amane tajavAthI mokSa kevI rIte . javAya? pAMca mahAvrata pragaTa cha; vaLI bIjI kriyA paNa vikhyAta che. (tene loko mokSanuM kAraNa mAne che). 30. upAdAna: paMcamahAvrata jogatraya, aura sakala vyavahAra; . parako nimitta khapAyake, taba pahuMce bhavapAra. 31. artha :-upAdAna kahe che :--pAMca mahAvrata, mana, vacana ane kAya o traNa taraphanuM joDANa, vaLI badho vyavahAra ane para nimittanuM lakSa jyAre jIva choDe tyAre bhavapArane pahoMcI zake che. 31. nimitta : kahai nimitta jaga maiM baDo, mote baDo na koya; tIna lokake nAtha saba, mo prasAda" hoya. 32. artha :-nimitta kahe che:-jag2amAM huM moTo chu, mArAthI moTo / Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka ] [105 koI nathI; badhA traNa lokanA nAtha (tIrthaMkaro) paNa mArI kRpAthI thAya che. .. noMdha :-samyagdarzananI bhUmikAmAM jJAnI jIvane zubha vikalpa AvatAM tIrthaMkara-nAmakarma baMdhAya che, te dRSTAMta rajU karI, potAnuM baLavAnapaNuM 'nimitta' AgaLa dhare che. 32. upAdAna: upAdAna kahai tU kahA, cahuM gatimeM le jAya; . to prasAdateM jIva saba, duHkhI hohiM re. bhAya. 33. ... artha:-upAdAna kahe che :-tuM koNa ? tuM to jIvane cAre gatimA laI jAya che. bhAI! tArI kRpAthI sarve jIvo duHkhI ja thAya che. . noMdha :-nimittAdhIna dRSTinuM phaLa cAre gati aTale saMsAra che. nimitta parANe jIvane cAra gatimA laI jAya che oma samajavU nahi. 33. nimitta: kahai nimitta jo duHkha sahai, so tuma hamahi lagAya; . - sukhI kaunateM hota hai, tAko dehu batAya. 34... artha :-nimitta kahe che :--jIva duHkha sahana kare che teno doSa tuM amArA upara lagAve che, to jIva sukhI zAthI thAya che te batAvI de? 34. upAdAna: jo sukhako tU sukha kahai, so sukha to sukha nAhiM; ye sukha, dukhake mUla haiM, sukha avinAzI mAhi. 35. artha :-upAdAna kahe cha :-je sukhane tuM sukha kahe che te sukha ja nathI; je sukha to duHkhaD mULa che, AtmAnA aMtaramA avinAzI ...sukha che. 35. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 ] nimitta: : [ pratikramaNa - Avazyaka 36. avinAzI ghaTa ghaTa basai, sukha kyoM vilasata nAMhi ? zubha nimittake yoga bina, pare pare vilalAhiM. artha :- nimitta kahe che : - avinAzI (sukha) to ghaTa ghaTa ( dareka se che, to jIvone sukhano vilAsa (bhogavaTo) kema nathI ? zubha nimittanA yoga vagara jIva kSaNekSaNe duHkhI thaI rahyo che. 36. (a) mAM upAdAna : zubha nimitta iha jIvako, milyo kaI bhavasAra; pai ika samyak darza bina, bhaTakata phiryo gaMvAra. 37. artha :- upAdAna kahe che :- zubha nimitta A jIvane ghaNA bhavomAM maLyuM; paNa aka samyagdarzana vinA A jIva gamArapaNe ( ajJAnabhAve) bhaTakyA kare che. 37. nimitta: : samyak darza bhaye kahA tvarita muktimeM jAhiM; Age dhyAna nimitta hai, te zivako pahuMcAhiM. 38. artha :- nimitta kahe che :- - samyagdarzana thaye zuM thayuM ? zuM tethI turata ja muktimAM javAya che ? AgaLa paNa dhyAna nimitta che; te ziva (mokSa) padamAM pahoMcADeM che. 38 . upAdAna : chora dhyAnakI dhAranA, mora yogakI rIti; tora karmake jAlako, jora laI zivaprIti. 36. artha :- upAdAna kahe che--dhyAnanI dhAraNA choDIne, yoganI rItane sameTI laIne, karmanI jALane toDI, puruSArtha vaDe zivapadanI prApti jIva kare che. 36. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [107 pratikramaNa-Avazyaka ] nimittano parAjaya : taba nimitta hAryo tahAM, aba nahiM jora basAya; - upAdAna zivalokameM, pahuMcyo karma khapAya. 40. . artha :-tyAre nimitta tyAM hANu; have te kAMI jora karatuM nathI. upAdAna karmano kSaya karI zivalokamAM (siddhapadamAM) pahoMcyu. 40. upAdAnanI jIta : upAdAna jItyo tahAM, nijabala kara parakAsa; sukha anaMta dhruva bhogave, aMta na baranyo tAsa. 41. artha :-A rIte potAnA baLano prakAza karIne upAdAna jItyuM. (te upAdAna have) anaMta dhruva sukhane bhogave che ke jeno aMta Avato nathI. 41. tattvasvarUpaH upAdAna aru nimitta ye, saba jIvanapai vIraH jo nijazakti saMbhArahIM, so .pahuMce bhavatIra. 42. artha :- upAdAna ane nimitta o badhA jIvone hoya che, paNa je vIra che te nijazaktine saMbhALI le che ane bhavano pAra pAme che. 42. AtmAno mahimA : bhaiyA mahimA brahmakI, kaise varanI jAya; vacana-agocara vastu hai, kahivo vacana banAya. 43. artha :- bhaiyA (bhagavatIdAsa) kahe cha :-brahmano (AtmAno) mahimA kema varNavyo jAya? te vastu vacanathI agocara che--kyAM vacano vaDe batAvAya? 43. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . . 9. 45. 108]. [pratikramaNa-Avazyaka sarasa saMvAda : upAdAna aru nimittako, sarasa banyo saMvAda; ... samadRSTiko sugama hai, mUrakhako bakavAda.. 44.. artha :-upAdAna ane nimittano A suMdara saMvAda banyo che; samyagdRSTine te sahelo che, mUrkhane bakavAdarUpa lAgaze. 44. AtmAnA guNone oLakhe te A svarUpa jANe. jo jAnai guNa brahmake, so jAnai yaha bheda; . sAkha jinAgamasoM mile, to mata kIjyo kheda. 45. artha :-AtmAnA gaNone je jANe te Ano marma jANe; sAkSI jinAgamathI maLe che. mATe kheda (saMdeha) karavo nahi. 45. AgrAmAM saMvAda racyo: nagara Agaro agra hai, jainI janako vAsa; tihaM thAnaka racanA karI, 'bhaiyA' svamatiprakAsa. 46. artha :-AgarA zahera jainI janonA vAsa mATe agra che. te kSetre A racanA (bhagavatIdAsa) bhaiyAje potAnA jJAna anusAra karI che athavA potAnA jJAnanA prakAza mATe karI che. 46. racanAkAla : saMvata vikrama bhapako, satrahasai - paMcAsa; phAlguna pahile pakSameM, dazoM dizA parakAza. 47. artha :-vikrama rAjAnA saMvata 1750nA phAgaNanA prathama pakSamA daze dizAmAM Ano prakAza thayo. 47. iti upAdAna--nimitta saMvAda 9. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka ] [106 tAttvika suvAkya daMsaNamUlo dhmmo| dharmanuM mULa darzana che. samayasAra jinarAja hai, syAdvAda jina-vaina. huM saccidAnaMda paramAtmA chu. svarUpasthita sadgurudevano prabhAvanA udaya jagatanuM kalyANa karo, jayavaMta varto. AtmA potApaNe che ane parapaNe nathI ovI je dRSTi te ja kharI anekAMtadRSTi che. vaha sAdhana bAra anaMta kiyo, tadapi kachu hAtha haju na paryo; aba kayoM na bicArata hai manaseM, kachu aura rahA una sAdhanaseM. durlabha manuSyapaNuM pAmIne je viSayomA rame che te rAkhane mATe ratnane bALe che. mahApuruSanAM AcaraNa jovA karatAM tenuM aMtaHkaraNa jovU a vadhAre parIkSA che. game tevA tuccha viSayamA praveza chatAM ujjvala AtmAono svataH vega vairAgyamAM jhaMpalAva, o che. jJAnathI ja rAga-dveSa nirmULa thAya. jJAna- mukhya sAdhana vicAra che. vicAradazAnuM mukhya sAdhana satpuruSanAM vacananu yathArtha grahaNa che. gama paDyA vinA Agama anarthakAraka thaI paDe che. saMta vinA aMtanI vAtamAM aMta pamAto nathI. aMtara- sukha aMtaranI sthitimA che, sthiti thavA mATe bAhya padArthonaM Azcarya bhUla. samazreNI rahevI durlabha che, nimittAdhIna vRtti pharI pharI thaI jAya che. na thavA acaLa gaMbhIra upayoga rAkha. zuddha upayoga o dharma; bhAve bhavano abhAva. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110] [pratikramaNa-Avazyaka kriyA o karma, upayoga o dharma, pariNAma o baMdha; bhUla mithyAtva, zokane saMbhAravo nahIM--A uttama vastu jJAnIoo mane ApI. tuja pAdathI sparzAI ovI dhUline paNa dhanya che. . jene puNyanI ruci che tene jaDanI ruci cha, tene AtmAnA dharmanI ruci nathI. aho! zrI satpuruSa! aho ! temanAM vacanAmRta, mudrA ane satsamAgama ! vAraMvAra aho ! aho !! jainaM jayati zAsanaM anAdinidhanam. caitanyapadArthanI kriyA caitanyamAM hoya, jaDamAM na hoya. niraMjana jJAnamayI paramAtmadravya upAdeya che. zivamaya, anupama-jJAnamaya zuddhAtmasvarUpa upAdeya che. zuddhAtmadravyanI prAptinA upAdAnarUpa nirvikalpa samAdhi upAdeya che. kevaLajJAnAdi guNarUpa je zuddhAtmasvarUpa che te ArAdhavA yogya che. cidAnaMda cidrUpa aka akhaMDasvabhAva zuddhAtmatattva ja satya che. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka] [111 zrI padmanandi AcArya viracitA padmanandipaMcaviMzatikAmAMthI AlocanA adhikAra zrI padmanandi AcAryadeva AdemaMgaLathI AlocanA adhikAranI zarUAta kare che : 1. artha:-he jineza ! he prabho! jo sajjanonuM mana, AMtara tathA bAhya maLarahita thaine tattvasvarUpa tathA vAstavika AnaMdanA nidhAna ovA Apano Azraya kare, jo temanA cittamAM ApanA nAmanA smaraNarUpa anaMta prabhAvazAlI mahAmaMtra mojUda hoya ane Apa dvArA pragaTa thayela samyagdarzana, samyagjJAna ane samyakcAritrarUpa mokSamArgamAM jo temanuM AcaraNa hoya to te sajjnone icchita viSayanI prAptimAM vipna zernu hoya? arthAt na hoya. ___ bhAvArtha :-jo sajjanonA manamAM ApanuM dhyAna hoya tathA ApanA nAma-smaraNarUpa mahAmaMtra mojUda hoya ane teo mokSamArgamAM gamana karavAvALA hoya to temane abhISTanI prAptimAM koI prakAracaM vighna AvI zakatuM nathI. have AcAryadeva stutidvArA 'deva koNa hoI zake tathA kevaLajJAna prAptino krama kevo hoya' te varNava cha : 2. artha:-he jinendradeva ! saMsAranA tyAga arthe parigraharahitapaNuM, rAgarahitapaNuM, *samatA, sarvathA karmono nAza ane anaMta darzana, anaMta sukha, anaMta vIrya sahita samasta lokAlokane prakAzanAeM vItarAga bhAva Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112] [pratikramaNa-Avazyaka kevaLajJAna ovo krama Apane ja prApta thayo hato, paraMtu ApathI anya koi devane me krama prApta thayo nathI. tethI Apa ja zuddha cho ane ApanA caraNonI sevA sajjana puruSoo karavI yogya che. bhAvArtha:-he bhagavan ! Ape ja saMsArathI mukta thavA arthe samasta parigrahano tyAga karyo che tathA rAgabhAvane choDayo che ane samatAne dhAraNa karI che tathA anaMta vijJAna, anaMta darzana, anaMta sukha ane anaMta vIrya Apane ja pragaTa thayAM che tethI Apa ja zuddha ane sajjanonI sevAne pAtra cho. . sevAno dRDha nizcaya ane prabhu-sevArnu mAhAtmya :____3. artha:-he trailokyapate ! ApanI sevAmAM jo mAro dRDha nizcaya che to mane atyaMta baLavAna saMsArarUpa vairIne jItavo kAMi muzkela nathI. kemake je manuSyane jaLavRSTithI harSajanaka uttama phuvArAsahita ghara prApta thAya to te puruSane jeTha mAsano prakhara madhyAhna -tApa zuM karI zake tema che ? arthAt kAMi karI zake nahi. bhAvArtha:-he traNa lokanA iza! jema zItaLa jaLa vaDe UDatA phuvArAthI suzobhita uttama gharamAM beThelA puruSane jeTha mAsanI baporanI atyaMta garamI paNa kAi karI zake nahi tema huM nizcayapUrvaka ApanI sevAmAM dRDhapaNe sthita chu to mane baLavAna saMsArarUpa vairI paNa jarAya trAsa ApI zake nahi. . bhedajJAna dvArA sAdhakadazA : 4. artha:-A padArtha sArarUpa che ane A padArtha asArarUpa che o prakAre sArAsAranI parIkSAmA akacitta thaI, je koi buddhimAna manuSya traNe lokanA samasta padArthono, abAdhita gaMbhIra dRSTithI vicAra kare che to te puruSanI dRSTimAM he bhagavAna! Apa ja oka sArabhUta Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [113 pratikramaNa-Avazyaka ] padArtha cho ane ApathI bhinna samasta padArtho asArabhUta ja che. ataH ApanA AzrayathI ja mane parama saMtoSa thayo che. have AcAryadeva 'pUrNa sAdhya' varNava cha : 5. artha:-he, jinezvara ! samasta lokAlokane oka sAthe jANanAruM ApanuM jJAna che, samasta lokAlokane oka sAthe dekhanAraM ApanuM darzana che, Apane anaMta sukha ane anaMta baLa che tathA ApanI prabhutA paNa nirmalatara che, vaLI ApanuM zarIra 'dedIpyamAna che; tethI jo yogIzvaroo samyag yogarUpa netradvArA Apane prApta karI lIdhA to teoo zuM na jANI lIdhuM ? zuM na dekhI lIdhuM ? tathA teoo zuM na prApta karI lIdhuM ? arthAt sarva karI lIdhuM. ___ bhAvArtha :--jo yogIzvaroje potAnI utkRSTa yogadRSTithI anaMta guNasaMpanna Apane joI lIdhA to teoo sarva dekhI lIdhuM, sarva jANI lIdhuM, ane sarva prApta karI lIdhuM. pUrNanI prAptinuM prayojana: 6. artha:-he jinendra ! Apane ja huM traNa lokanA svAmI mArnu chu, Apane ja jina arthAt aSTa karmonA vijetA tathA mArA svAmI mA chu, mAtra Apane ja bhaktipUrvaka namaskAra karuM chu. sadA ApanuM ja dhyAna karuM chu, ApanI ja sevA ane stuti karuM chu ane kevaLa Apane ja mAruM zaraNa mAnuM chu. adhika zuM kahevU ? jo kaMi saMsAramAM prApta thAo to o thAo ke ApanA sivAya anya koi paNa sAthe mAre prayojana na rahe. bhAvArtha:-he bhagavan ! Apa sAthe ja mAre prayojana rahe. ane 1 zrI tIrthaMkara prabhunuM zarIra parama audArika ane sphaTika ratna jevU nirmaLa hoine dedIpyamAna hoya che. 2 zraddhA-jJAna. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114] [pratikramaNa-Avazyaka ApathI bhinna anyathI mAre koI prakAracaM prayojana na rahe jeTalI vinayapUrvaka prArthanA che. have AcAryadeva 'AlocanA' no AraMbha kare cha : 7. artha :-he jinezvara ! meM bhrAMtithI mana, vacana ane kAyAdvArA bhUtakAlamAM anya pAse pApa karAvyAM che, svayaM karyAM che ane pApa karanArA anyone anumodyAM che tathA temAM mArI sammati ApI che. vaLI vartamAnamA huM mana, vacana ane kAyAdvArA anya pAse pApa karA, chu, svayaM pApa karuM chu ane pApa karanArA anyone anumodUM chu, tema ja bhaviSyakAlamAM huM mana, vacana ane kAyAdvArA anya pAse pApa karAvIza, svayaM pApa karIza ane pApa karanArA anyone anumodIzate samasta pApanI ApanI pAse besI jAte nindA-gardA karanAra avo huM tenA sarva pApa sarvathA mithyA thAo.. bhAvArtha :--he jinezvara ! bhUta, vartamAna, bhaviSyat-traNe kAlamAM je pApo meM mana-vacana-kAyAdvArA kArita, kRta ane anumodanathI UpArjana karyAM che, huM karuM chu ane karIza-je samasta pApono anubhava karI huM ApanI samakSa svanindA karaM chu; mATe mArA te samasta pApo sarvathA mithyA thAo. ___ AcAryadeva 'prabhunI anaMta jJAna-darzanazakti varNavatA Atma-zuddhi arthe AtmaniMdA kare che: 8. artha :-he jinendra ! jo Apa bhUta, bhaviSya, vartamAna trikALagocara anaMta paryAyoyukta lokAlokane sarvatra aka sAthe jANo cho tathA dekho cho, to he svAmin ! mArA oka janmanA pApone zuM Apa nathI jANatA ? arthAt avazyameva Apa jANo cho; tethI hu~ AtmaniMdA karato karato ApanI pAse svadoSonuM kathana (Alocana) karuM chu; ane te kevaLa zuddhi arthe ja karuM chu. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa - Avazyaka ] [115 bhAvArtha :- he bhagavan ! jo Apa anaMta bhedasahita loka tathA alokane okasAthe jANo cho ane dekho cho to Apa mArA samasta doSone paNa sArI rIte jANatA ja ho. vaLI huM ApanI sAme nija doSonuM kathana ( Alocana) karuM huM te kevaLa Apane saMbhaLAvavA mATe nahi, kintu zuddhi arthe ja karaM chaM. have AcAryadeva bhavya jIvone temanA AtmAne RNa zalya rahita rAkhavAno bodha Ape che : 6. artha :- he prabho ! vyavahAra nayano Azraya karanAra athavA mUlaguNa tathA uttaraguNone dhAraNa karanAra mArA jevA munine je duSaNonuM saMpUrNa rIte smaraNa che te dUSaNanI zuddhiarthe AlocanA karavAne ApanI sAme sAvadhAnIpUrvaka beTho chu. kemake jJAnavAna bhavya jIvoo sadA potAnA hRdaya mAyAzalya nidAnazalya ane mithyAtvazalya -- atraNa zalya rahita ja rAkhavA joio . svabhAvanI sAvadhAnI : 10. artha :- he bhagavan ! A saMsAramAM sarva jIva vAraMvAra asaMkhyAta lokapramANa pragaTa tathA apragaTa nAnA prakAranA * vikalpo sahita hoya che. vaLI o jIva jeTalA prakAranA vikalpo sahita hoya che. teTalA ja vividha prakAranA duHkho sahita paNa che. paraMtu jeTalA vikalpo che teTalA prAyazcitto zAstramAM nathI; tethI te samasta asaMkhyAta lokapramANa vikalponI zuddhi ApanI samIpe ja thAya che. bhAvArtha H- yadyapi dUSaNonI zuddhi prAyazcitta karavAthI thAya che, kintu he jinapate ! jeTalAM dUSaNo che teTalAM prAyazcitto zAstramAM kahyAM nathI; tethI samasta dUSaNonI zuddhi ApanI samIpe ja thAya che. * . vikalpo = zubha, azubha bhAvo. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116] [pratikramaNa-Avazyaka parathI parAGmukha thai svanI prApti : 11. artha :-he deva! sarva prakAranA parigraharahita, samasta zAstrono jJAtA, krodhAdi kaSAyarahita, zAnta, okAMtavAsI bhavya jIva, badhA bAhya padArthothI mana tathA IMdriyone pAchA haThAvI ane akhaMDa nirmaLa samyagjJAnanI mUrtirUpa ApamAM sthira thai, Apane ja dekhe che te manuSya ApanA sAnnidhya (samIpatA) ne prApta kare che. bhAvArtha:-jyAM sudhI mana tathA IMdriyonA vyApAra bAhya padArthomAM joDAyelA rahe che tyAM sudhI koi paNa manuSya ApanA svarUpane prApta karI zakato nathI; paraMtu je manuSya mana tathA IMdriyone bAhya padArthothI pAchA haThAvI le che te vAstavikapaNe ApanA svarUpane dekhI ane jANI zake che. mATe je manuSye samasta prakAranA parigrahothI rahita thai, zAstronA sArI rIte jJAtA thai, zAnta ane akAMtavAsI thai, mana tathA IMdriyone bAhya padArthothI pAchA haThAvI lai ane temane ApanA svarUpamA joDI dai Apane joi lIdhA che, te manuSye ApanA samIpapaNAne prApta karyu che ama sArI rIte nizcita che. svabhAvanI akAgratAthI uttamapada--mokSanI prApti: 12. artha:-he arhat prabhu ! pUrva bhavamAM kaSTathI saMcaya karela mahA puNyathI je manuSya, traNa lokanA pUjArha (pUjAne yogya) Apane pAmyo che te manuSyane, brahmA, viSNu Adine paNa nizcayapUrvaka alabhya arbu uttama pada prApta thAya che. he nAtha ! huM zuM kareM? ApanAmAM aeka citta karyA chatAM mAruM mana prabaLapaNe bAhya padArtho pratye doDe che o moTo kheda che. - bhAvArtha:-he bhagavan ! je manuSye Apane prApta karyA che te manuSyane uttama padanI prApti thAya che. svayaM brahmA, viSNu paNa te prApta karI zakatA nathI. paraMtu he jinendra ! A sarva vAta jANatAM chatAM ane Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa - Avazyaka ] [117 mAruM citta ApanAmAM lagADatAM chatAM paNa bAhya padArthomAM doDI - doDI jAya che a ja moTo kheda che. mokSArthe vIryano vega : -- 13. artha :- he jineza ! A saMsAra nAnA prakAranA duHkho denAra che. jyAre vAstavika sukhano ApanAra to * mokSa che, tethI te mokSanI prApti arthe ame samasta dhana, dhAnya Adi parigrahono tyAga karyo, tapovana (tapathI pavitra thayelI bhUmi) mAM vAsa karyo, sarva prakAranA saMzaya paNa choDyA ane atyaMta kaThina vrata paNa dhAraNa karyA, hajI sudhI tevAM duSkara vrato dhAraNa karyA chatAM paNa siddhi (mokSa) nI prApti na thai. kema ke prabaLa pavanathI kaMpAyelA pAMdaDAnI mAphaka amAuM mana rAtri - divasa bAhya padArthomAM bhramaNa karatuM rahe che. manane saMsAranuM kAraNa jANI pazcAttApa : 14. artha :- he bhagavan ! je mana, bAhya padArthone manohara mAnI temanI prApti mATe jyAM tyAM bhaTakyA kare che, je jJAnasvarUpI AtmAne vinA prayojane sadA atyaMta vyAkula karyA kare che, je indriyarUpa gAmane vasAve che (arthAt A mananI kRpAthI ja iMdriyonI viSayomAM sthiti thAya che), ane je saMsAra utpAdaka karmoMno parama mitra che, (arthAt mana AtmArUpa gRhamAM karmone sadA lAve che), te mana, jyAM sudhI jIvita rahe che tyAM sudhI munione kyAMthI kalyANanI prApti hoi zake! arthAt kalyANanI prApti hoi zake nahi. bhAvArtha H--jyAM sudhI AtmAmAM karmonuM AvAgamana rahyAM ja kare che tyAM sudhI AtmA sadA vyAkuLa ja thato rahe che. te karma AtmAmAM manadvArA Ave che; kema ke mananA AzrayathI indriyo, rUpa Adi dekhavAmAM pravRtta thAya che ane rUpa Adine dekhI jIva rAga-dveSa Adi mokSa = AtmAnI saMpUrNa nirmaLa dazA. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118] [pratikramaNa-Avazyaka utpanna kare che, tyAre tene jJAnAvaraNa Adi dravyakarmonI utpatti thAya che; tethI te karmonA saMbaMdhathI AtmA sadA vyAkuLa ja rahe che ane jyAre AtmA ja vyAkuLa rahe tyAre munione kalyANanI prApti paNa kayAMthI hoi zake ? mATe mana ja kalyANane rokanAeM che. mohanA nAza mATe prArthanA :-- 15. artha:-mAraM mana, nirmaLa tathA zuddha akhaMDa jJAnasvarUpa ApamAM lagAvyAM chatAM paNa, mRtyu to AvavAnuM ja che ovA vikalpa vaDe, ApathI anya bAhya samasta padArtho tarapha niraMtara ghUmyA kare che. he svAmin ! to zuM karavU ? kema ke A jagatamAM, mohavazAt kone mRtyuno bhaya nathI? sarvane che. mATe savinaya prArthanA che ke samasta prakAranA anartho karanAra tathA ahita karanAra mArA mohane naSTa karo. __ bhAvArtha:-jyAM sudhI mohano saMbaMdha AtmAnI sAthe raheze tyAM sudhI mAruM citta, bAhya padArthomAM ghUmyA karaze ane jyAM sudhI citta ghUmatuM rahaze tyAM sudhI AtmAmAM sadA karmonu AvAgamana paNa rahyA karaze. A prakAre to AtmA sadA vyAkuLa ja rahyA karaze. mATe he bhagavAna! A nAnA prakAranA anartho karanAra mArA mohane sarvathA naSTa karo ke jethI mArA AtmAne zAnti thAya. sarva karmomAM moha ja baLavAna che ama AcArya dazavi cha : 16. artha:-jJAnAvaraNa Adi samasta karmomAM moha-karma ja atyaMta baLavAna karma che. o mohanA prabhAvathI A mana jyAM tyAM caMcaLa banI bhramaNa kare che ane maraNathI Dare che. jo A moha na hoya to nizcayanaya pramANe na to koi jIve yA na to koi mare. kema ke Ape A jagatane je aneka prakAre dekhyuM che te paryAyArthika nayanI moha = moha pratyenuM valaNa. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka] [116 apekSAo ja dekhyuM che. dravyArthika nayanI apekSAo nahi. tethI he jineMdra ! A mArA mohane ja sarvathA naSTa karo. para saMyoga adhruva jANI tenAthI khasI, oka dhruva AtmasvabhAvamAM sthita thavAnI bhAvanA : 17. artha:-vAyuthI vyApta samudranI kSaNika jaLalaharIonA samUha samAna, sarva kAle tathA sarva kSetre A jagata kSaNa mAtramA vinAzI che. ovo samyak prakAre vicAra karI, A mAruM mana samasta saMsArane utpanna karanAra vyApAra (pravRtti)thI rahita thai, he jinendra ! AphnA nirvikAra paramAnaMdamaya paramabrahmasvarUpamAM sthita thavAne icchA kare che. ___ zubha, azubha upayogathI khasI zuddha upayogamA nivAsanI bhAvanA: 18. artha:-je samaye azubha upayoga varte che te samaye to pApanI utpatti thAya che ane te pApathI jIva nAnA prakAranA duHkhone anubhave che, je samaye zubha upayoga varte che te samaye puNyanI utpatti thAya cha; ane te puNyathI jIvane *sukha prApta thAya che. o baMne pApa-puNyarUpa dvandva saMsAra, ja kAraNa che. arthAt o bannethI sadA saMsAra ja utpanna thAya che, kintu zuddhopayogathI avinAzI ane / AnaMdasvarUpa padanI prApti thAya che. he arhata prabho! Apa to te padamAM nivAsa karI rahyA cho, paNa huM zuddhopayogarUpa padamA nivAsa karavAne icchu chu. ___bhAvArtha :-upayoganA traNa bheda che, pahelo azubhopayoga, bIjo zubhopayoga ane trIjo zuddhopayoga. temAM pahelAM be upayogathI to anukULa saMyoga Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120] [pratikramaNa-Avazyaka saMsAramA ja bhaTakavU paDe che; kemake je samaye jIvano upayoga azubha haze te samaye tene pApano baMdha thaze ane pApano baMdha thavAthI tene nAnA prakAranI mAThI gatiomAM bhramaNa karavU paDaze ane je samaye upayoga zubha haze te samaye te zubha yoganI kRpAthI tene rAjA, mahArAjA Adi padonI prApti thaze; tethI te paNa saMsArane vadhAranAra che. kintu, je samaye tene zuddhopayoganI prApti thaze te samaye saMsAranI prApti ja thaze nahi, paNa nirvANanI prApti ja thaze; mATe he bhagavAna! huM zuddhopayogamAM ja sthita rahevAne icchu chu. AtmasvarUpanuM nAstithI ane astithI varNana : 16. artha:-je AtmasvarUpa-jyoti, nathI to sthita aMdara ke nathI sthita bAhya, tathA nathI to sthita dizAmAM ke nathI sthita vidizAmAM; tema ja nathI sthUla ke nathI sUkSma; te Atmajyoti nathI to pulliMga, nathI strIliMga ke nathI napuMsakaliMga paNa; vaLI te nathI bhArI ke nathI halakI; te jyoti karma, sparza, zarIra, gaMdha, saMkhyA, vacana, varNathI rahita cha, nirmaLa che ane samyagjJAnadarzanasvarUpa mUrti che; te utkRSTa jyotisvarUpa huM chu, kintu te utkRSTa AtmasvarUpajyotithI hu~ bhinna nathI. trikALI AtmAnI zakti : 20. artha:-he bhagavan ! caitanyanI unnatino nAza karanAra ane vinA kAraNe sadA vairI ovA duSTa karme ApamAM ane mArAmAM bheda pADyo che. paraMtu karmazUnya avasthAmAM jevo Apano AtmA che tevo ja mAro AtmA che. A samaye te karma ane huM ApanI sAme khaDA chIo. tethI te duSTa karmane haThAvI dUra karo; kema ke nItimAna prabhuono to o dharma che ke te sajjanonI rakSA kare ane duSTono nAza kare. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka ] [929 bhAvArtha :- he bhagavan ! jevo anaMtajJAna-darzana- sukha-vIrya Adi guNasvarUpa Apano AtmA che tevo ja- te ja guNo sahita - mAro AtmA paNa che. paraMtu bheda aTalo ja che ke Apane te guNo-nirmaLa aMzo pragaTa thai gayA che, jyAre mane te guNo prakaTyA nathI. A bheda pADanAra teja karma che. kema ke te karmanI kRpAthI mArA A svabhAva para AvaraNa paDyuM che. have A samaye ame banne ApanI samakSa hAjara chIo to te duSTa karmane dUra karo. kema ke Apa Na lokanA svAmI cho; ane nItijJano dharma che ke te sajjanonI rakSA kare tathA duSTono nAza kare. AtmAnuM avikArI svarUpa : 21. artha :- he bhagavan ! vividha prakAranA AkAra ane vikAra karanAra vAdaLAM AkAzamAM hovA chatAM paNa, jema AkAzanAM svarUpano kAMipaNa pheraphAra karI zakatAM nathI, tema Adhi, vyAdhi, jarA, maraNa Adi paNa mArA svarUpano kAMi paNa pheraphAra karI zake tema nathI. kema ke a sarva zarIranA vikAra che, jaDa che; jyAre mAro AtmA jJAnavAna ane zarIrathI bhinna che. bhAvArtha : - jema AkAza amUrta che tethI raMga- beraMgI vAdaLAM tenA para potAno kAMipaNa prabhAva pADI zakatAM nathI tathA tenA svarUpanuM parivartana paNa karI zakatAM nathI, tema AtmA jJAna-darzanamaya amUrta padArtha che tethI tenA para Adhi, vyAdhi jarA, maraNa Adi potAnAM kAMipaNa prabhAva pADI zakatA nathI (tathA tenA svarUpanuM parivartana paNa karI zakatAM nathI). kema ke te mUrta zarIrano dharma che, jyAre AtmA zarIrathI sarvathA bhinna che. 22. artha : - jema mAchalI pANI vinAnI bhUmipara paDatAM taraphaDI duHkhI thAya che, tema huM paNa ( ApanI zItala chAyA vinA), nAnA Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122) [pratikramaNa-Avazyaka prakAranA duHkhothI bharapUra saMsAramA sadA baLIjhaLI rahuM chu. jema te mAchalI jyAre jaLamAM rahe che tyAre sukhI rahe che tema jyAM sudhI mAruM mana ApanA karuNArasapUrNa atyaMta zItala caraNomAM praviSTa (pravezelu) rahe che tyAM sudhI hu~ paNa sukhI rahuM chu. tethI he nAtha! mAruM mana ApanA caraNa kamaLo choDI anya sthaLe ke jyAM haM duHkhI thAuM tyAM praveza na kare prArthanA che. 23. artha : he bhagavan ! mAruM mana, indriyonA samUhadvArA bAhya padArtho sAthe saMbaMdha kare che tethI nAnA prakAranA karmo AvI mArA AtmA sAthe baMdhAya che; paraMtu vAstavikapaNe huM te karmothI sadAkAla sarva kSetre judo ja chu tathA te karmo ApanA caitanyathI judA ja che athavA to caitanyathI A karmone bhinna pADavAmAM Apa ja kAraNa cho; tethI he zuddhAtman ! he jinedra! mArI sthiti nizcayapUrvaka ApamAM ja che. bhAvArtha:-yadi nizcayathI jovAmAM Ave to he jinendra ! Apa tathA huM samAna ja chIo. kema ke nizcayanayathI Apano AtmA karmabaMdha rahita che tema mArA AtmA sAthe paNa koi prakAranA karmonuM baMdhana rahetuM nathI; tethI he bhagavan ! mArI sthiti nizcayapUrvaka ApanA svarUpamAM ja che. dharmInI aMtarbhAvanA: 24. artha:-he Atman ! tAre nathI to lokathI kAma, nathI to anyanA AzrayathI kAma; tAre nathI to dravyathI (lakSmIthI) prayojana, nathI to zarIrathI prayojana, tAre vacana tathA IMdriyothI paNa kAMi kAma nathI, tema ja *(daza) prANothI paNa prayojana nathI; ane nAnA prakAranA vikalpothI paNa kAMi kAma nathI, kema ke te sarva pudgala dravyanA daza prANa :-pAMca indriya, traNa bala (manabala, vacanabala, kAyabala) Ayu zvAsocchvAsa. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka ] [123 ja paryAyo che. vaLI tArAthI bhinna che topaNa, bahu khedanI vAta o che ke tuM temane potAnA mAnI temano Azraya kare che tethI zuM tuM dRDha baMdhanathI baMdhAiza nahi? avazya baMdhAiza. bhAvArtha:-he Atman ! tuM to nirvikAra caitanyasvarUpI cho, samasta loka tathA zarIra, IMdriya dravya, vacana Adi sarva padArtho pudgala dravyanA paryAya che ane tArAthI bhinna che, oma hovA chatAM paNa, jo tuM temane potAnA samajI temano Azraya karIza to tuM avazyameva baMdhAiza; tethI te sarva parapadArthoparanI mamatA choDI zuddhAnaMda caitanyasvarUpa AtmAnuM dhyAna kara ke jethI tuM karmothI na baMdhAya. bhedavijJAna dvArA AtmAmAMthI vikArano nAza : 25. artha :--dharmadravya, adharmadravya, AkAzadravya, kAladravya-o cAre dravyo koi paNa prakAre mAre ahita karatAM nathI; kintu me cAre dravyo, gati, sthiti Adi kAryomAM mane sahakArI che, tethI mArA sahAyaka thaine ja rahe che; parantu nokarma (traNa zarIra, cha paryApti) ane karma jenuM svarUpa che arbu tathA samIpe rahenAra ane baMdhane karanAra oka pudgala dravya ja mAruM vairI che, tethI A samaye meM tenA bhedavijJAna talavArathI khaMDakhaMDa UDAvI dIdhA che. (kharo vairI to potAno azuddhabhAva che.) bhAvArtha:-dharma, adharma, AkAza, kAla ane pudgala-me pAMca dravya mArAthI bhinna che, temAMthI dharma, adharma, AkAza ane kAla -a cAra dravya to mAruM koi prakAre ahita karatAM nathI, paraMtu mane sahAya kare che. arthAt dharma dravya to mArA gamanamA sahakArI che, adharma dravya sthiti karavAmAM sahakArI che, AkAzadravya avakAzadAna devAmAM paNa mane sahakArI che, ane kAladravyathI parivartana thAya che Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124] [pratikramaNa-Avazyaka tethI te parivartana karavAmAM paNa sahakArI che. paraMtu oka pudgaladravya ja mAruM bahu ahita karanAra che. kemake pudgaladravya nokarma tathA karmasvarUpamA pariNata thai mArA AtmA sAthe saMbaMdha kare che. ane tenI kRpAthI mAre nAnA prakAranI gatiomAM bhramaNa karavU paDe che tema ja mane satyamArga paNa sUjhato nathI. tethI bhedavijJAnarUpa talavArathI meM tenA khaMDa-khaMDa UDAvI dIdhA che. 26. artha :-jIvonA nAnA prakAranA rAgadveSa karanArA pariNAmothI je pramANe pudagala dravya pariName che te pramANe dharma, adharma, AkAza ane kAla-a cAra amUrta dravyo rAgadveSa karanArA pariNAmothI pariNamatA nathI, te rAgadveSa-dvArA prabaLa karmonI utpatti thAya che ane te karmothI saMsAra Ubho thAya che. tethI saMsAramA aneka prakAranA duHkho bhogavavA par3e che. mATe kalyANanI icchA rAkhanAra sajjanoje te rAga ane dveSa sarvathA choDavA joio." artha :-pudgalanA aneka pariNAma thAya che temAM je rAgadveSa, pudgalanA pariNAma che tenAthI AtmAmAM karma sadA AvI baMdhAyA kare ane te karmone lIdhe AtmAne saMsAramA paribhramaNa karavU paDe che tathA tyAM tene vividha prakAranA du;kho sahana karavAM paDe che. mATe bhavya jIvoo ovA parama ahita karanAra rAgadveSano tyAga avazyameva karI devo joio. AnaMdasvarUpa zuddhAtmAnuM dhyAna ane manana : 27. artha:-he mana ! bAhya tathA tArAthI bhinna je strI, putra Adi padArtho che temanAmAM rAgadveSasvarUpa aneka prakAranA vikalpo karI tuM zA mATe duHkhada azubha karmo phokaTa bAMdhe che ? jo tuM AnaMdarUpa jaLanA samudramAM zuddhAtmAne pAmI temAM nivAsa karIza to tuM nirvANarUpa vistIrNa sukhane avazya prApta karIza. aTalA mATe, tAre AnaMdasvarUpa Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka ] [125 zuddha AtmAmAM ja nivAsa karavo joio ane tenuM ja dhyAna tathA manana karavU joio. 28. artha :-he jinendra ! ApanA caraNakamaLanI kRpAthI pUrvokta vAtone samyakaprakAre manamAM vicArI je. samaye A jIva zuddhi mATe adhyAtmarUpa trAjavAmAM paga mUke che te ja samaye, tene doSita banAvavAne bhayaMkara vairI sAmA pallAmA hAjara che. he bhagavana! tevA prasaMge Apa ja madhyastha sAkSI cho. bhAvArtha :-kAMTAne be chAbaDA hoya che. temAM aka adhyAtmarUpa chAbaDAmAM jIva zuddhaarthe caDe che, te samaye bIjA chAbaDAmAM karmarUpa vairI te prANIne doSI banAvavA sAme hAjara ja che, AvA prasaMge he bhagavan ! Apa A banne vacce sAkSI cho; tethI Ape nItipUrvaka nyAya karavo paDaze. have 'vikalpasvarUpa dhyAna to saMsArasvarUpa che ane nirvikalpa dhyAna mokSasvarUpa che ama AcArya davi cha : 26. artha:-dvaita (savikalpaka dhyAna) to vAstavika rIte saMsArasvarUpa che ane advaita (nirvikalpaka dhyAna) mokSasvarUpa che. saMsAra tathA mokSamA prApta thatI aMta (utkRSTa) dazAnuM A saMkSepathI kathana che. je manuSya pUrvokta bemAMthI prathama dvaitapadathI dhIre dhIre pAcho haThI advaitapadanuM AlaMbana svIkAre che te puruSa nizcayanayathI nAmarahita thai jAya che ane te puruSa vyavahAranayathI brahmA, vidhAtA Adi nAmothI saMbodhAya che. bhAvArtha:-je puruSa savikalpaka dhyAna kare che te to saMsAramA ja bhaTakayA kare che, kintu je puruSa nirvikalpa dhyAna Acare che te 1 vikalparUpa = rAgadveSa yukta, vikAra yukta, 2 nirvikArI AtmAnu Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126] [pratikramaNa-Avazyaka mokSamA jai siddhipadane prApta kare che; siddhonuM nizcayanayathI koi nAma nahi hoine te nAma rahita thai jAya che ane vyavahAranayathI tene brahmA Adi nAmathI saMbodhavAmAM Ave che. 30. artha:-he kevaLajJAnarUpa netronA dhAraka jinezvara ! mokSa prApta karavA. arthe Ape je cAritranuM varNana karyu che te cAritra to A viSama kalikAmAM (duSama paMcamakAlamAM) mArA jevA manuSya ghaNI kaThinatAthI dhAraNa karI zake tema che. paraMtu pUrvopArjita puNyothI ApamAM mArI je dRDha bhakti che te bhakti ja, he jina! mane saMsArarUpa samudrathI pAra utAravAmAM naukA samAna thAo. athAt mane saMsArasamudrathI A bhakti ja pAra utArI zakaze. bhAvArtha :-karmono nAza karyA vinA mokSa-prApti thai zakatI nathI ane karmono nAza to Apa dvArA varNita cAritra (tapa) thI thAya che. he bhagavana! zaktinA abhAvathI A paMcamakAlamAM mArA jevo manuSya te tapa karI zakato nathI; tethI he paramAtmA ! mArI o prArthanA che ke sadbhAgye ApamAM mArI je dRDha bhakti che tenAthI mArA karma naSTa thai jAo ane mane mokSanI prApti thAo. mokSapadanI prApti arthe prArthanA : 31. artha:-A saMsAramA bhramaNa karI meM IMdrapaNuM, nigodapaNuM ane banne vaccenI anya samasta prakAranI yonio paNa anaMtavAra prApta karI che. tethI o padavIomAthI koi paNa padavI mArA mATe apUrva nathI; kintu mokSapadane ApanAra samyagdarzana, samyagjJAna, samyakacAritranA kyanI padavI je apUrva che te hajI sudhI maLI nathI. tethI he deva ! mArI savinaya prArthanA che ke samyagdarzana, samyagjJAna, samyakcAritranI padavI ja pUrNa karo.. bhAvArtha :-yadyapi, saMsAramA indra Adi padavIo che te samasta Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka ] 127 padavIo paNa meM prApta karI lIdhI che; kintu he bhagavan ! je samyagdarzana-jJAna-cAritrarUpa padavI sarvotkRSTa mokSarUpa sukha ApanAra che te meM hajI sudhI prApta karI nathI; tethI vinayapUrvaka prArthanA che ke kRpA karI mane samyakdarzana, samyagjJAna ane samyakcAritrarUpe padavI, pUrNatayA pradAna karo. mumukSunI mokSaprApti mATe dRDhatA : 32. artha :-bAhya (atizaya Adi) tathA abhyaMtara (kevalajJAna, kevaladarzana Adi) lakSmIthI zobhita vIranAtha bhagavAne potAnA prasannacittathI sarvocca padavInI prApti arthe mArA cittamAM upadezanI je jamAvaTa karI che arthAta upadeza dIdho che te upadeza pAse kSaNamAtramAM vinAzI ovU pRthvInuM rAjya mane priya nathI te vAta to dUra rahI, paraMtu he prabho! he jineza! te upadeza pAse traNa lokanuM rAjya paNa mane priya nathI. bhAvArtha :-~-yadyapi saMsAramA pRthvInuM rAjya ane traNe lokanA rAjyanI prApti oka uttama vAta gaNAya che. paraMtu he prabho! zrI vIranAtha bhagavAne prasannacitte mane je upadeza Apyo che te upadeza pratyenA prema pAse A baMne vAto mane iSTa lAgatI nathI, tethI huM AvA upadezano ja premI chu. ___33. artha:-zraddhAthI jenuM zarIra namrIbhUta (namelu) che avo je manuSya, zrI padmanandi AcAryaracita AlocanA nAmanI kRtine traNe (prAtaH madhyAhna sAyaM) kAla, zrI arhat prabhu sAme bhaNe te buddhimAna manuSya sevA ucca padane prApta thAya che ke je pada moTA moTA munio cirakAlaparyaMta tapadvArA ghora prayale pAmI zake che. bhAvArtha:-je manuSya (svabhAvanA bhAna sahita) prAtaHkAla, madhyAhnakAla ane sAyaMkAla-traNe kAla zrI arahaMtadeva sAme Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128] [pratikramaNa-Avazyaka AlocanAno pATha kare che te zIghra mokSa prApta kare che. tethI mokSAbhilASIoo zrI arahaMtadeva sAme zrI padmanandi AcArya dvArA racAyelI AlocanA nAmanI kRtino pATha traNe kAla avazyameva karavo joio. iti AlocanA adhikAra samApta AlocanA saMbhaLAvanAra paramakRpALu zrI sadgurudeva upakAradarzana aho! aho ! zrI sadguru, karuNAsiMdhu apAra; A pAmara para prabhu karyo, aho ! aho! upakAra. zuM prabhu caraNa kane dharUM, AtmAthI sau hIna; te to prabhule Apiyo, vartu caraNAdhIna. A dehAdi AjathI, varto prabhu AdhIna; dAsa dAsa huM dAsa chu, Apa prabhuno dIna. SaT sthAnaka samajAvIne, bhinna batAvyo Apa; myAnathakI taravAravat, je upakAra amApa. je svarUpa samajyA vinA, pAmyo duHkha anaMta; samajAvyuM te . pada namuM, zrI sadguru bhagavaMta. parama puruSa, prabhu sadguru, parama jJAna sukhadhAma; jeNe ApyuM bhAna nija tene sadA praNAma. deha chatAM jenI dazA, varte dehAtIta; te jJAnInA caraNamAM ho! vaMdana agaNita. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa - Avazyaka ] [126 praNipAta stuti he paramakRpALu deva ! janma, jarA, maraNAdi sarva duHkhono atyaMta kSaya karanAro ovo vItarAga puruSano mULadharma anaMtakRpA karI Apa zrImade mane Apyo, te anaMta upakArano pratyupakAra vALavA huM sarvathA asamartha chu, vaLI Apa zrImad kaMi paNa levAne sarvathA niHspRha cho; jethI huM mana, vacana, kAyAnI akAgratAthI ApanA caraNAraviMdamAM namaskAra karuM chaM. ApanI paramabhakti ane vItarAga puruSanA mULa dharmanI upAsanA mArA hradayane viSe bhavaparyaMta akhaMDa jAgrata raho oTaluM mAgaM chaM te saphaLa thAo. OM zAnti zAnti zAnti : gurudeva pratye kSamApanA - stuti gurudeva ! tArA caraNamAM pharI pharI karuM huM vaMdanA, sthApI anaMtAnaMta tuja upakAra mArA hRdayamAM. 1 karIne kRpAdRSTi prabhu ! nita rAkhajo tuma caraNamAM, re ! dhanya che se jIvana je vIte zItaLa tuja chAyamAM. 2 gurudeva ! avinaya kaI thayo, aparAdha kaI paNa je thayA, karajo kSamA ama bALane, o dInabhAve yAcanA. 3 mana-vacana-kAya thakI thayA jANye - ajANye doSa je, karajo kSamA sau doSanI, he nAtha! vinavuM Apane. 4 tArI caraNa sevA thakI sau doSa saheje jAya che, krodhAdi bhAva dUre thaI bhAvo kSamAdika thAya che. 5 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130] [pratikramaNa-Avazyaka guruvara! namuM huM Apane, ama jIvananA AdhArane, vairAgyapUrita jJAna-amRta sIMcanAro meghane. 6 mithyAtvabhAve mUDha thaI nijatattva nahi jANyuM are! ApI kSamA je doSanI A paribhramaNa TALo have. 7 samyaktva-Adika dharma pAmuM, tuja caraNa-Azraya vaDe, jaya jaya thajo prabhu Apano, sau bhakta zAsananA cahe. 8 OMOMOM Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka [939 sAmAyika pATha maMgalAcaraNa namokkAra maMtra Namo arihaMtANa, Namo siddhANaM, Namo AyariyANaM, Namo uvajjhAyANaM, Namo loe sbaasaahuunnN|| artha :-arihaMtone namaskAra ho, siddhone namaskAra ho, AcAryone namaskAra ho, upAdhyAyone namaskAra ho, (ane) lokamAM sarva sAdhuone namaskAra ho| satveSu maitrI guNiSu pramodaM, kliSTeSu jIveSu kRpAparatvam / mAdhyasthabhAvaM viparItavRttau, sadA mamAtmA vidadhAtu deva ! / / 1 / / anvayArtha :-[deva ! ] he jinendra deva! [mama] mAro [AtmA] AtmA [satveSu] prANIo pratye [ maitrIM] nirvairabuddhi [guNiSu] guNI jIvo pratye [pramodaM] pramoda bhAva [kliSTeSu jIveSu] duHkhI jIvo pratye [kRpAparatvam ] karuNAbhAva (ane) [viparItavRttau] viparIta vRttivALA jIvo pratye [mAdhyasthabhAvaM] mAdhyasthabhAva [sadA] niraMtara [vidadhAtu] dhAraNa kro| vizeSArtha 1. sAmAyika vrata pAMcamAM guNasthAnavALA samyagdRSTi jIvonuM ekavrata ch| te zubha bhAva ch| jeone potAnA AtmasvarUpa, bhAna na hoya teone sAcuM sAmAyikavrata hotuM ja nthii| . 2. jyAre samyagdRSTi jIva potAnA AtmasvarUpamAM sthiratA A paMca parameSThI, vizeSa svarUpa 'mokSamArgaprakAzaka' graMthanA pAna 2 thI pAna 6 sudhImAM che, tyAMthI jijJAsuoo vAMcI manana karavU / Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132] [pratikramaNa-Avazyaka dhAraNa karI zakatA nathI tyAre teo A zlokamAM kahela cAra prakAranI zubha bhAvanA bhAve che| te samajhe che ke A bhAvanAmAM je zubha rAga che te dharma nathI paNa doSa che ne te baMdhanuM kAraNa che; paNa te ja samaye samyagdarzana-jJAnanI je dRDhatA thAya che, azubha rAga thato nathI ane zubha rAganA svAmItvano nakAra varte che te dharma che| 3. maitrIno artha nirvairabuddhi che| A bhAvanA potAnA hita mATe che kemake te vaDe potAno tIvra kaSAya TaLe che| koi paNa pratye vairabhAva rAkhavo te potAnuM ja ahita ch| eka jIva, para jIvanuM hita ke ahita karI zakato ja nathI e lakSamA rAkha, ane tethI eka jIva, bIjA jIvano mitra thai zakato nathI, paNa nirvairabuddhi rAkhI zake che; mATe maitrIno artha nirvairabuddhi smjhvo| 4. guNI jIvo pratye pramodabhAva-samyagadarzana-jJAna-cAritra dhAraNa karanArA sAcA guNIjana che| samyagdarzana jene na hoya te sAcA guNI nathI; AtmajJAnI puruSo ja kharA guNI che| bAhya tyAga hoya paNa AtmajJAnarUpa aMtarbheda na hoya to tevA jIvo guNI nthii| dharmamAM vyakti-pUjAne sthAna nathI paNa guNa-pUjAne ja sthAna che ema A bhAvanA sUcave che| guNIjano pratyeno pramoda bhAva te kharekhara potAnA guNo vadhAravA mATeno bhAva ch| je AtmAone samyagdarzananI ruci hoya temane guNIjano pratye kharI pramoda bhAvanA hoya ch| 'pramoda' samyag guNonuM bahumAna sUcave che| 5. duHkhI jIvo pratye karuNA--duHkhanuM mULa kAraNa mithyAtva; eTale ke potAnA svarUpanI bhramaNA che; jyAMsudhI te mithyAtvane jIva TALe nahi tyAMsudhI jIvanuM duHkha kadI TaLe nhi| sukhanuM mULa samyagdarzana ch| je jIvone samyagdarzana hoya che teone duHkhI (mithyAdRSTi) jIvo pratye yathArtha karuNA hoya ch| A karuNAbhAva Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka ] jIva potAnA hita mATe kare che| eka jIva koi paNa parajIvanI karuNA karI zakato nathI paNa potAnA bhAva sudhArI zake che; vaLI ATalA mATe ja arihaMta prabhu ane siddha bhagavAnane 'karuNAsAgara' kahevAya ch| potAnI karuNA karatAM bIjA jIvone duHkha devAno bhAva thato nathI te duHkhI jIvo saMbaMdhI karuNA ch| 6. viparIta vRttivALA jIvo pratye madhyasthatA--je jIvone samyagdarzana pratye taddana aruci che, mithyAdarzana dRDhapaNe seve che tathA samyagdarzanarUpa AtmakalyANano bodha sAMbhaLI cIDAya che te jIvo vIparIta vRttivAlA che; evA jIvo tIvra rAga-dveSavALA hoya che| te jIvone joi dveSabhAva na Ave paNa potAne mAdhyasthabhAva rahe ema ahIM samyagdRSTi bhAvanA kare che| . 7. sadA--A zabda oma sUcave che ke gAthAmAM kahelA bhAvothI viruddha bhAvo (azubha bhAvo) mane kadI na ho| A bhAvo zubha rAga che ane zubha rAga te vikArI bhAva hovAthI hamezA evA ne evA TakI zake nahi; mATe te TaLIne mane zuddha bhAva pragaTo evI ahIM jJAnInI bhAvanA ch| mithyAdRSTi jIvane zubhabhAva TaLIne azubha bhAva niyamathI thAya che; kemake zubhabhAva te vikArI che ne te badalyA vinA rahe nahi tethI mithyAdRSTine thayela zubhabhAva alpakALamAM TaLIne azubha bhAva thayA vinA rahetA nthii| 8. A jIva paraceM kAMi karI zakato nathI; jIve pote potAnA bhAva kevA karavA te AmAM kayuM che| zrI mokSazAstra (tattvArthasUtra) nA sAtamAM adhyAyamAM zubhAsravanuM varNana karatAM agyAramAM sUtramA 'maitrIpramodakAruNyamAdhyasthAni ca satvaguNAdhikaklizyamAnAvinayeSu-satva, guNAdhika, kilazyamAna-duHkhI ane avinayI [ uddhata, prakRtidhArakamithyAdRSTi]-e jIvo pratye anukrame maitrI, pramoda, kAruNya ane Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134] [pratikramaNa-Avazyaka mAdhyastha bhAvanA bhAvavI' kahela che te niraMtara ciMtavavA yogya che ema paNa kahela ch| 6. samyagdRSTi jIvo jyAre potAnA svarUpamAM sthira TakI zake nahi tyAre temanuM lakSa para tarapha jAya che ane tema thatAM potAmAM azubha bhAvo na thavA devA mATe kevA bhAvonI bhAvanA kare che te zlokamAM kahuM che| te bhAvomAM para jIvo to nimitta mAtra che; para jIvonuM kAMi karavAyU~ kahela che evo A zlokano artha karavo te nyAyaviruddha che; kemake eka dravya bIjA dravyanuM kAMI karI zakatuM nthii| jJAnI jIva sarAgadazAmAM potAnuM lakSa para tarapha jatAM kevI bhAvanA kare che te ja A zlokamAM jaNAvyuM che / 1 / samyagdRSTi jIva sva tarapha vaLe tyAre temanuM citavana ke, hoya ? zarIrataH kartRmanantazaktiM, vibhinnamAtmAnamapAstadoSam / jinendra ! koSAdiva khaDagayaSTiM, tava prasAdena mamAstu shktiH||2|| anvayArtha :- [jinendra ! ] he jinendradeva ! [anantazaktiH] anaMta zaktiyukta [apAsta doSam ] doSa rahita-paripUrNa [AtmAnam ] AtmAne [koSAdiva khaDagayaSTiM] myAnathI judI taravAranI jema [zarIrataH] zarIrathI [vibhinnam] taddana judo [kartRm ] karavAnI --anubhavavAnI [zaktiM] zakti-tAkAta [tava] ApanI [prasAdena ] kRpAvaDe [mama] mane [astu] ho-prApta thaao| vizeSArtha 1. AtmA caitanya svarUpa che ane zarIra jaDa che; jo ke teo eka kSetre kahyAM che to paNa judAM che; jo teo kharekhara judAM na hoya to kadI paNa judAM thai zake nhi| jema taravAra myAnathI judI Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa - Avazyaka ] [135 ja che tethI tene myAnamAMthI judI pADI zakAya che, tema AtmA zarIrathI judo hovAthI AtmAnA jJAnabaLa vaDe bannenuM svarUpa jANIne jIvane zarIrathI judo karI zakAya che; ahIM te jJAnabala pragaTa karavAnI bhAvanA che / 2. zarIra anaMta pudgala paramANuono piMDa che, te acetana che; AtmA tenuM kAMI karI zake nahi; jIva ane zarIra taddana judAM padArtho che ema je na samajhe tene dharmanI zaruAta thai zake nahi dravye, kSetre, kALe ane bhAve judAM padArtho, eka-bIjAnuM kAMi karI zake nahi, zarIranuM huM kAI karI zakuM ke zarIranI kriyA karavAthI sAmAyika vagere thAya ema je mAne che teNe jIvane ane zarIrane judAM ja mAnyA nathI; tethI te jIvane dharma ke sAmAyika hoI zake nahi ane tene jIva ane zarIranI vibhinnatA kadI thAya nahi / zarIrano dareka rajakaNa svataMtra dravya che ane jIva paNa svataMtra dravya che tethI jIva zarIranuM kAMI karI zake nahi, rajakaNo jIvanuM kAMI karI zake nahi ane eka rajakaNa bIjA rajakaNanuM kAMi karI zake nahi; koi paNa dravya anya dravyane lAbhanukasAna karI zakatuM nathI / 3. vATe jatA jIvo sivAyanA dareka saMsArI jIvane mukhyapaNe traNa zarIra hoya che; manuSyone kArmaNa, taijasa ane audArikae RNa zarIra hoya che, koi labdhidhArI munine cothuM AhAraka zarIra hoya che / A zarIromAMthI koi paNa zarIra jIvane kAMi lAbha ke nukasAna karatuM ja nathI; kemake te jIvathI juduM ja dravya che; AvuM sAcuM jJAna prathama karavAnI jarUra che / AvuM jJAna karyA vagara jIvano puruSArtha kadI potAnA tarapha vaLe ja nahi ane para saMyoga tarapha ja valaNa rahyA kare; tethI tene AtmabhAvanA jAge nahi / Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136] [pratikramaNa-Avazyaka mATe zarIra vagere para padArtho taraphathI lakSa kheMcI laI, zuddha jJAnAnaMda svarUpa potAnA AtmA tarapha valaNa karavAnA abhyAsarUpa A bhAvanA ch| 4. ApanA prasAdathI-A zabdo ema sUcave che ke jIva samyagdarzana pAme che temAM vItarAgI upadeza nimitta hoya che; ajJAnIno upadeza temAM nimitta kadI hoya ja nhi| vItarAgI puruSa ke vItarAgI upadeza AtmAnuM svarUpa samajhavAmAM kAMi madada ke kRpA kare che ema mAnavU te ayathArtha che| vItarAgI puruSa ane teno upadeza banne para dravya che tethI te AtmAne lAbha karI zake nahi; paNa samyagdarzana pAmavAmAM vItarAgI upadeza ja nimitta hoI zake evaM jJAna karAvavA ane samyagdRSTine rAga hoya tyAM sudhI vItarAga prabhunuM bahumAna varte che eTaluM batAvavA mATe A zlokamAM 'tava-prasAdena' ApanA prasAdathI kRpAthI' evU pada vaparAyeluM che-2| samyagdRSTi jIvanI bahAranA saMyoga--viyoga pratyenI bhAvanA : duHkhe sukhe vairiNi bandhuvarge, yoge viyoge bhuvane vane vaa| nirAkRtAzeSamamatvabuddheH samaM mano me'stu sadApi nAtha / / 3 / / anvayArtha :-[nAtha !] he nAtha! [duHkhe-sukhe] duHkhamAMagavaDamAM, (ke) sukhamAM [vairiNi-bandhuvarge] vairI pratye ke baMdhu varga tarapha, [yoge-viyoge] saMyogamAM ke viyogamAM (ane) [ bhavane vA vane] gharamAM ke jaMgalamAM [nirAkRta azeSa mamatvabuddheH] saMpUrNa mamatvabuddhi choDIne [me] mAruM [mana] mana [sadA] sadAya [samaM] samabhAvI [astu] ho-rhe| vizeSArtha 1. loko bAhya sagavaDane sukha ane bAhya agavaDane duHkha mAne Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa - Avazyaka ] [ 137 che| AtmajJAnI ema mAne che ke zarIra vagere bIjA koI parapadArtho jIvane sagavaDa - agavaDa ke sukha-duHkha ApatA nathI; mAtra kalpanA karIne temAM sagavaDa - agavaDano Aropa ajJAnI jIva kare che / jJAnI to potAnA zuddhabhAvane sukha - sagavaDarUpa mAne che ane zubha-azubha bhAvone duHkha agavaDarUpa mAne che / koI paNa para jIva A AtmAno zatru ke mitra che ja nahi; mAtra potAno zuddha bhAva te mitra ane azuddha-zubhAzubha bhAva te vairI che / jar3a-cetanano saMyoga ke viyoga te to jJeya mAtra che| kharI rIte to koi jaDa-cetanano saMyoga-viyoga thato nathI; kemake dareka dravya potapotAnA (sva) kSetramAM ja rahe che / te dravyo svayaM potAnA kAraNe AkAza kSetra badalAve che ane e rIte para dravyanuM kSetra badalAvAthI A jIvane kAMi lAbhanukasAna tuM nathI potapotAnA svabhAvamAM joDAi rahe eTale ke zuddha bhAva ( ekAkAra rUpa ) pragaTa kare ane potAnAmAMthI azuddha bhAvono viyoga kare e ja jIvane lAbhanuM kAraNa che; ahIM e ja bhAvanA che / ghara ho ke jaMgala ho te banne para vastu che; te koi jIvane lAbha - nukasAna karatA nathI ema jJAnI jANe che / 2. vastu-svarUpanI sAcI mAnyatA thayA pachI samyagdRSTi jIva Upara mujabanI bhAvanA kare che / sAdhaka dazAmAM teno rAga kramekrame TaLe che; jyAM sudhI rAga rahe che tyAM sudhI para tarapha lakSa jAya che, tethI te rAga toDIne, lakSane sva tarapha vALIne, nirvikalpa rAgarahita dazA pragaTa karavAnI A bhAvanA che; AmAM sadAya mATe vItarAgatAnI bhAvanA karI che / '3. A zlokamAM 'azeSa' zabda vAparyo che te ema sUcave che ke abhiprAyamAMthI to para dravya saMbaMdhI mamatvabuddhi TaLI gai che paNa cAritramAM kAMika aMze mamatva rahyuM che te TalI jAo evI bhAvanA ahIM karI che / Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138] [pratikramaNa-Avazyaka 4. A zlokamAM 'sadApi-sadAya' zabda vAparyo che teno artha pahelA zlokanI TIkAmAM jaNAvyo che te mujaba ahIM samajhavo / 3 / mAjhaM lakSa sadAya jJAna tarapha ja raho evI bhAvanA :munIza ! lInAviva kIlitAviva, sthirau niSAtaviva bimbitAviva / pAdautvadIyo mama tiSThatAM sadA, tamodhunAnau hRdi dIpakAviva // 4 // __ anvayArtha :-[munIza] he munionA svAmI--jineza! [tvadIyau pAdau] ApanA banne caraNa kamaLa [mama] mArA [hRdi] hRdayamAM [sadA] hamezA (evI rIte) [tiSThatAm] raho ke [lInau iva] jANe lIna thayAM hoya, [kIlitau iva] (khIlA mAphaka) jANe jaDAI gayAM hoya [sthirau iva] jANe sthira thaI gayAM hoya [niSAtau iva] jANe besADI dIdhAM hoya [bimbitau iva] jANe biMbasamAna banI gayA hoya [tamodhunAnau] jANe moha-aMdhakArane dUra karavA lAyaka [ dIpakau iva] dIpaka samAna banI gayAM hoya! vizeSArtha 1. A zlokamAM potAnA zuddha svarUpamA ekAkArapaNe lIna thavAnI bhAvanA ch| ahIM jinendra devane uddezIne nimittathI kathana karyu che; kemake samyagdRSTine jyAre svarUpamAM sthiratA na hoya tyAre rAga hoya che ane te rAgane lIdhe tenuM lakSa bhagavAna Adi Upara jAya che ane te vakhate vinayapUrvaka potAnA svarUpa tarapha vaLavAnI bhAvanA kare che| bhagavAna to para dravya che tethI temanA caraNakamaLa koi bIjA jIvamA praveza kare, sthira thAya ke ekarUpa thAya ke dIpaka samAna banI jAya ema bane nhi| paNa samyagdRSTi jIvo nija svarUpamAM lIna thavA, sthira thavA, samAi javA ke biMbarUpa thavA Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka] [136 icche che tethI bhagavAna pratyenA bahumAnanA kAraNe upacArathI kathana karyu ch| 2. sadA lIna thavAnI bhAvanA ahIM karI che te ema batAve che ke jJAnIne zubha bhAva rAkhavAnI bhAvanA nathI paNa te chedIne zuddha bhAvamAM lIna thavAnI bhAvanA cha / 3. A zlokamAM 'tamaH moha-aMdhakAra' zabda vAparyo che te ema sUcave che ke mithyAdarzana ane mithyAcAritrarUpa moha TALavAmAM bhagavAnanuM vItarAgI vijJAna ja nimitta hoI zake; ajJAnIonuM jJAna mithyA hovAthI dharmamAM te kadI paNa nimitta thai zake nahi / ____4. sarvajJa vItarAga devanA dravya-guNa-paryAya, svarUpa yathArthapaNe je na jANe teno mithyAtvadarzana ane mithyAtvacAritra rUpa moha kadI TaLe nahi ane je yathArthapaNe jANe teno moha TaLyA vagara rahe nahi ema A zloka sUcave cha / 5. lIna, kIlita, sthira, niSAta ane bimbita-zabdo samyak cAritranI dRDhatA karavAnI bhAvanA sUcave cha / 4 / pUrva karela pramAda- prAyazcita :ekendriyAdyA yadi deva dehinaH pramAdataH saMcaratA itsttH| kSatA vibhinnA militA nipIDitA tadastu mithyA duranuSThitaM tadA // 5 // - anvayArtha :- [ deva ! ] he jinendra prabhu! [pramAdataH] pramAdapUrvaka [itaH] ahIM [tataH] tahIM [saMcaratA] pharatA-haratA thakA [ ekendriyAdyAH] ekendriya Adi [ dehinaH] prANIo [yadi] jo [kSatAH] haNAyA hoya, [vibhinnAH] zarIrathI bhinna karAyA hoya, [militA] eka bIjAmAM bhegAM karAyA hoya (ke) [nipIDitAH] Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140] [pratikramaNa-Avazyaka pIDAyA hoya [tadA] to [tat ] te [duHanuSThitaM] duSkRtya [mithyA] mithyA [ astu] ho-thaao| vizeSArtha 1. A zlokamAM 'pramAdata :-pramAdathI zabda ghaNo upayogI che; kema ke pramAda ja bhAvahiMsA che ane bhAvahiMsA e ja doSa ch| parajIvanuM zarIra chUTe ke na chUTe, temanA kaTakA thAya ke na thAya te A jIvane AdhIna nthii| A jIvane AdhIna potAnA bhAvoM ch| potAnA bhAvamAM pramAda thAya te ja potAnuM bhAvamaraNa hovAthI hiMsA che ane te duSkRtya hovAthI te mithyA thAo evI bhAvanA karI ch| 2. para jIvanuM jIvana ke maraNa tenA AyuSyane AdhIna che ane tenA AyuSya pramANe ja jIva- jIvana-maraNa thAya che; mATe para jIvanA jIvana ke maraNa, sukha ke duHkha vagere A jIvane baMdhanA kAraNa nathI, paraMtu potAnA vikArI bhAva ja baMdhanuM kAraNa che| 3. zrI jinendradeve prarUpela bhAvahiMsAna svarUpa ja kharI hiMsA che loko jene hiMsA kahe che te hiMsAnu kharuM svarUpa nthii| jIva potAnA bhAvamA pramAda seve che te ja hiMsA ch| jIvanI pramAda dazAnuM nimitta pAmIne bIjA jIvone duHkha thAya che ane temanA zarIrano viyoga thAya che te dravyahiMsA che; baMdhanuM kAraNa bhAva hiMsA ja che, dravyahiMsA nthii| bhAva hiMsA vakhate dravyahiMsA thAya to tene nimitta kAraNa khevaay| 4. je jIva AtmAnuM zuddha svarUpa samajhe te ja duSkRtya zuM che te samajhI zake / 5 / Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka] [141 samyagdarzana jJAna cAritra saMbaMdhI doSonuM prAyazcita:vimuktimArgapratikUlavartinA, mayA kaSAyAkSavazena durdhiyaa| cAritrazuddheryadakAhari lopanaM, tadastu mithyA mama duSkRtaM prabho // 6 // anvayArtha :- [prabho !] he prabhu! [vimuktimArgapratikUlavartinA] mokSamArgathI pratikUla vartana karanAra [mayA] mArA vaDe [durdhiyA ] durbuddhidvArA [kaSAya-akSavazena] kaSAya ane indriya vaza [cAritrazuddhe ] cAritra-zuddhinuM [yad] je . [ akArilopanaM] lopana karyu hoya [tad ] te [mama] mAru [duSkRtaM] duSkRtya [mithyA] mithyA [astu] ho-thaao| vizeSArtha 1. je jIva yathArtha mokSamArga samajhe te ja mokSamArgathI pratikULa zuM che te samajhI zake; mATe AtmArthIoe zubha rAgane mokSamArga nahi mAnatAM nizcaya samyagdarzana-jJAna-cAritrarUpe mokSamArga samajhavo joie| 2. kaSAyano artha mithyAdarzana, ajJAna ane rAga-dveSa thAya cha: mATe ajJAna dazAmAM je rAga-dveSa sevyAM hoya te tathA samyagdarzana pragaTa thayA pachI je rAga-dveSa karyAM hoya te duSkRtya mithyA thAo evI ahIM bhAvanA cha / 3. pote AtmalakSa cUkIne indriyone vaza thayo hato ane tethI rAga dveSAdi duSkRtya karyAM hatAM tenuM ahIM prAyazcita ch| jaDa indriyo jIvane kAMI guNa-doSa ke lAbha-nukasAna karatI nathI paNa jIva pote te tarapha valaNa kare che te ja duSkRtya ch| AtmAnuM svarUpa samajyA vinA koI AtmA sAco jitendriya thaI zake nahi; kemake ajJAnI jIva indriyothI potAne duHkha thAya che ema mAne 10 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142] [pratikramaNa-Avazyaka che tethI te tyAga dveSapUrvaka ja hoya che ane tene duSkRtyano sAco tyAga hoto nthii| 4. zuddhabhAva te sukRtya che; puNya ane pApa e banne bhAvo duSkRtya che|6| sarva pAponI AlocanA-niMdA-gardA:vinindanAlocanagarhaNairahaM, manovacaHkAyakaSAyanirmitam / nihanmi pApaM bhavaduHkhakAraNaM, bhiSagviSaM mantraguNairivAkhilam / / 7 / / anvayArtha :-[bhiSag] vaidya [maMtraguNaiH] maMtra guNo vaDe [ viSaM] viSe (dUra kare che te) [iva] mAphaka [aham ] huM [ bhavaduHkhakAraNam ] bhava duHkhanA kAraNarUpa [manaHvacaHkAyakaSAyanirmita] mana, vacana ane kAyanA nimitte kaSAya dvArA utpanna karelA [akhila ] samasta [pApa] pApa [vinindana Alocana garhaNeH] vizeSa, nindA, AlocanA ane garhaNAvaDe [nihanmi] nAza karuM chu / vizeSArtha 1. mana, vacana ane kAyA pudgalapiMDa che; teo jIvane kAMi lAbha ke nukasAna karatAM nathI; paNa jyAre jIva pote potAnA doSanA kAraNe te tarapha lakSa kare che tyAre potAnAmAM vikAra thAya ch| para-lakSa vinA vikAra thAya nahi; jyAre vikAra kare tyAre kyAMka-para upara lakSa hoya ja ch| vikAra vakhate jIve kai para vastu Upara lakSa kayuM tenuM jJAna karAvavA mATe mana, vacana ke kAyA vaDe vikAra ko ema kahevAya che; A kathana vyavahAracha / vyavahAra-kathana, nimittanuM jJAna karAvavA mATe kahevAmAM Ave che| mana, vacana, kAya to nimitta mAtra cha; temanA kAraNe vikAra thato nthii| Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa - Avazyaka ] [ 143 2. kaSAyano artha chaThThA zlokamAM kahevAmAM Avyo che; mithyAtva te utkRSTa pApa che, kemake te aparimita moha che / cAritrano doSa ( rAga-dveSa ) to parimita moha che / ajJAnInA kaSAyamAM mithyAtvano samAveza thaI jAya che, 3. A zlokamAM Apela vaidyanuM dRSTAnta khAsa lakSamA rAkhavA yogya che / samyagdarzana ja vikAra - rogane TALavA mATe prathama maMtra ( guNa) che| ane samyagdarzanajJAnapUrvakanuM cAritra te vikArano sarvathA nAza karavAno bIjo maMtra che / A sivAya bIjo koI upAya jIvanA vikAra TALavA samartha nathI / 4. niMdA - AtmasAkSIe potAnA doSone prakaTa karavA / AlocanA - potAmAM lAgelA doSone joI javA / garhaNA --paMca parameSThI ke gurusAkSIe potAnA doSo prakaTa karavA / 5. bhavaduHkhanA kAraNarUpa mahApApa te mithyAdarzana che; te TALIne, cAritramAM sthiratA karI, rAgarUpa moha TALavAnI ahIM bhAvanA che / kemake rAganA kSaya vinA sarvajJatA ane vItarAgatA prakaTe nahi ane te prakaTyA vinA bhavano AtyaMtika nAza thAya nahi // 7 atikrama vagere doSonuM pratikramaNa : -- atikramaM yadvimatervyatikramaM jinAticAraM sucaritrakarmmaNaH / vyadhAdanAcAramapi pramAdataH pratikramaM tasya karomi zuddhaye // 8 // , anvayArtha : - [ jina ] he jinezvara deva ! [vimateH pramAdataH ] vimatinA pramAda dvArA [ sucaritrakarmmaNaH ] samyakcAritrakriyAnA [ vyaghAta ] bhaMgathI [ yat ] je [ atikramaM ] atikrama, [ vyatikramaM ] Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144] [pratikramaNa-Avazyaka vyatikrama, [aticAraM] aticAra [anAcAram ] anAcAra [api] paNa (karyAM hoya) [tasya] tenI [zuddhaye] zuddhi arthe [pratikramaM] pratikramaNa [karomi] karuM chu| vizeSArtha 1. samyagdRSTi jIvane ja sAcuM sAmAyika hoya che; A zlokamAM jaNAvela pratikramaNanI bhAvanA samyagdRSTinI che| mumukSu jIvoe prathama AtmabhAnavaDe mithyAtvanuM pratikramaNa karavU joie, eTale ke samyagdarzana pragaTa karavU joie| samyagdarzana e ja mithyAdarzanarUpa mahApApa, pratikramaNa che| tyArapachI samyakcAritranA doSo TALIne svarUpamA sthira rahevU te cAritranA doSonuM pratikramaNa cha / . 2. pratikramaNano artha mithyAtva Adi doSa (thI pAchApharI-)no tyAga karI nija svarUpa pragaTa karavU te che|| atikrama Adi zabdonA artha have pachInA zlokamAM kahyA cha : kSatiM manaHzuddhividheratikrama, vyatikramaM zIlavRtervilaMghanam / prabho'ticAraM viSayeSu vartanaM, vadantyanAcAramihAtisaktAm // 6 // anvayArtha :-[prabho ! ] he prabhu ! [manaHzuddhividheH] manaH zuddhinA vidhinI [kSati] kSati-vikAra bhAva te [atikramaM] atikrama, [zIlavRteH vilaMghanam] zIla vratonA unlaMghanano bhAva te [vyatikrama] vyatikrama, [viSayeSu vartanaM ] viSayomA pravRtti te [aticAraM] aticAra (ane) [iha] A viSayomAM [atisaktAm] ati Asakti te [anAcAraM] anAcAra che-ema [vadanti] AcArya devo kahe cha / vizeSArtha A zlokamAM kahela cAre prakAro azubha bhAva ch| prathama traNa . Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa- Avazyaka ] [145 prakAranA doSo thavA chatAM jIvano eTalo puruSArtha TakI rahe che ke samyagadarzana ane vratano bhaMga thai jato nathI / paNa cotho doSa moTo che; te doSa lAgatAM jIvanA vratamAM bhaMga thAya che ane jo satya zraddhAmAMthI jIva khasI jAya to te mithyAdRSTi thai jAya che ane tethI tenAM samyagdarzana ane vrata banne naSTa thAya che|6| vacananAnimitte jIve karelA doSonI kSamA : - yadarthamAtrApadavAkyahInaM mayA pramAdAdyadi kiMJcanoktam / tanme kSamitvA vidadhAtu devI, sarasvatI kevalabodhalabdhim / / 10 / / anvayArtha : - [ devI sarasvatI ] he sarasvatI jinavANI devI ! [ yadi ] jo [ pramAdAt ] pramAdathI [ yad ] je [ arthamAtrApadavAkyahInaM ] (jina vacanonA artha, mAtrA, pada, vAkyathI hIna ( ochu ) [ kiJcana ] kAMipaNa [bhayA] mArAthI [ uktaM ] bolAyuM hoya [ tat ] te [kSamitvA ] mApha karIne [me] mane [ kevalabodhalabdhim ] kevalajJAnanI prApti [ vidadhAtu ] dhAraNa karAvo / vizeSArtha 1. samyagjJAnanuM nimitta jinavANI ja hoya; samyagjJAnanuM prathama nimitta ajJAnInI vANI kadI hoi zake nahi, samyagjJAnI potAnA zuddhopayogamAM sthira rahI zakatA nathI tyAre teo jJAnanI vizeSa nirmaLatA mATe jinavANInuM zravaNa, vAMcana ane manana kare che / kevalajJAnane ane samyak zrutajJAnane paNa sarasvatI devI kahevAmAM Ave che| zrutajJAnapUrvaka kevaLajJAna thAya che, tethI jJAnI sarAga avasthA TALIne potAnA zuddhopayogamAM sthira thai kevalajJAna prakaTa karavAnI bhAvanA kare che ema A zlokamAM darzAvyuM che / Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146] [pratikramaNa-Avazyaka 2. jinavANI para vastu ch| te AtmAne kAMI lAbha-nukasAna karI zake nahi; paNa jIvane jyAre samyagjJAna prathama thAya tyAre jinavANI nimittarUpa hoya che evaM jJAna karAvavA mATe A zlokamAM vyavahArathI kathana karAvyuM che| 3. je samyagjJAna che te ja sarasvatInI satya mUrti che; temAM paNa saMpUrNa jJAna kevaLajJAna che-ke jemAM sarva padArtho pratyakSa bhAse chete, anaMta dharmayukta Atmatattvane pratyakSa dekhe che; tethI te sarasvatInI mUrti ch| tadnusAra je zrutajJAna che te Atmatattvane parokSa dekhe che tethI te paNa sarasvatInI mUrti ch| vaLI vacanarUpa dravyazruta paNa tenI mUrti ch| kAraNa ke vacano dvArA aneka dharmayukta AtmAne te batAve ch| ' A rIte sarva padArthonA tattvane jaNAvanAra jJAnarUpa tathA vacanarUpa anekAMtamayI sarasvatInI mUrti ch| sarasvatInA nAma vANI, bhAratI, zAradA, vAgdevI, vAgezvarI, vAgdevatA, zaMkarI ityAdi ghaNAM che| 4. laukikamAM je sarasvatInI mUrti prasiddha che te yathArtha nthii|10| jinavANIrUpa sarasvatInA nimitta bodhi AdinI prApti :bodhiH samAdhi pariNAmazuddhiH svAtmopalabdhiH shivsaukhysiddhiH| cintAmaNiM cintitavastudAne, tvAM vaMdyamAnasya mamAstu devi / / 16 // anvayArtha :- [ devi] he sarasvatI-jinavANI devI! (tuM) [cintitavastudAne] ciMtavelI vastunuM dAna karavAmAM. [cintAmaNi] cintAmaNi cho| (tethI) [tvAM vaMdyamAnasya] tane vaMdana karatA evA [mama] mane [bodhiH] ratnatrayanI prAptirUpa dharma, [samAdhiH ] Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka ] [147 AtmalInatArUpa samAdhi [ pariNAmazuddhiH ] pariNAmonI zuddhatA [ svAtma - upalabdhiH ] nija AtmasvarUpanI prApti (ane) [ zivasaukhyasiddhiH ] mokSa sukhanI siddhi [ astu ] thAo / vizeSArtha 1. A zlokamAM jinavANInuM mAhAtmya varNavyuM che ane nija svabhAvanI bhAvanA karI che; jinavANInuM mAhAtmya vyavahAranaye che / nizcayanaye (kharI rIte ) AtmAnA samyagjJAnanuM mAhAtmya che / jIva jyAre samyagdarzanAdi prakaTa kare che tyAre jinavANI Upara nimitta tarIkeno Aropa Ave che, tethI jinavANI nimitta kahevAya che| mumukSuone rAga hoya tyAre jinavANI tarapha lakSa jatAM tenuM mAhAtmya AvyA vagara rahetuM nathI; paNa potAnA trikALI zuddha svarUpa tarapha lakSa karatAM samyagdarzana pragaTe che ane tyArapachI kramekrame rAga TALIne jIva vizeSa svarUpalInatA kare che / 2. ciMtavavA lAyaka vastu eka zuddhAtma ja che / tenuM svarUpa jinavANI dvArA ja jANI zakAya che ema ahIM batAvyuM che / 3. samyagdarzana - jJAna - cAritra je aprApya hatAM tenI prApti bodhi che| ane temanuM nirvighnapaNe bhavAMtaramAM sAthe lai januM te samAdhi che| have cha gAthAmAM devAdhidevanI stuti karavAmAM Ave che : yaH smaryate sarvamunIndravRndai - ryaH stUyate sarvanarAmarendraiH / yo gIyate vedapurANazAstraiH sa devadevo hRdaye mamAstAm // 12 // anvayArtha : - [yaH ] je [sarvamunIndravRndaiH ] sarva munIzvaronA samUho [smaryate ] yAda karAya che - smarAya che, [yaH ] je [ sarva nara- amara Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148] [pratikramaNa-Avazyaka indraiH] sarva manuSya, cakravartI, deva ane indrovaDe [stUyate] stavAya che, [yaH] je [vedapurANazAstraiH] dvAdazAMgarUpa veda-purANa Adi zAstro vaDe [gIyate] gavAya che [saH] te [ devadevaH] devAdhideva [mama] mArA [ hRdaye] hRdayamAM [AstAm] birAjamAna thaao| vizeSArtha 1. je AtmA nijasvarUpa samajhe te ja paramAtmAnuM satyasvarUpa samajhI zake ane te ja temanI stuti karI shke| A zlokamAM kahela stuti vyavahAranaye che, eTale ke te zubha rAgarUpe cha / 2. paramAtmAnI nizcaya stutinuM svarUpa zrI samayasAranI gAthA '31' thI '33' mAM ane tenI TIkAmAM kaDuM che tyAMthI samajhI leiiN| 3. AtmAnA svarUpanuM jene bhAna hotuM nathI tene vyavahArastuti paNa hotI nathI; tevAonA zubhabhAva te vyavahArAbhAsI stuti cha / 4. vedano artha zAstrajJAna che; cAra anuyogane veda kahevAmAM Ave che| prathamAnuyogane purANa kahevAmAM Ave che| bAkInA traNa (karaNAnuyoga, caraNAnuyoga, dravyAnuyoga)nA kathanane zAstro kahevAmAM Ave che / 12 / devAdhideva-paramAtmAnI stuti cAlu :yo. darzanajJAnasukhasvabhAvaH, samastasaMsAravikArabAhyaH / samAdhigamyaH paramAtmasaMjJaH, sa devadevo hRdaye mAstAm / / 13 / / anvayArtha :-[yaH] je [darzanajJAnasukhasvabhAvaH] anaMta darzana, anaMta jJAna ane. anaMta sukha-svabhAvanA dhAraka che, [samastasaMsAra Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa - Avazyaka ] [ 146 [ samAdhigamyaH ] vikArabAhyaH] samasta saMsArI vikArI bhAvothI para che, abheda ratnatrayarUpa nirvikalpa samAdhidvArA gamya che, [ paramAtmasaMjJaH ] paramAtmA saMjJAthI prasiddha che [saH ] te [ devadevaH ] devAdhideva [ mama ] mArA [hRdaye ] hRdayamAM [AstAm ] birAjamAna thAo / vizeSArtha A zlokamA 'potAnA zuddha pUrNa svabhAvarUpa paramAtmAnI prAptinI bhAvanA che / jyAM bhagavAna birAjamAna hoya tyAM pAkhaMDa hoya nhi| mithyAtva moTAmAM moTuM pAkhaMDa che; tene je jIva TALe te ja potAnA zuddha paryAyo pragaTa karI zake / bhagavAna to vItarAga che / puNyabhAva paNa temane nathI; tethI bhagavAnano bhakta prazasta rAga arthAt puNya bhAvane dharma ke dharmano sahAyaka mAne nahi; tenI dRSTimAM rAgano Adara hoya ja nahi / sAdhaka avasthAmAM jIvane rAga dhAya kharo paNa bhagavAnano bhakta tene dharma mAnato nathI, tethI te, rAgano alpakALamAM nAza karaze, rAgathI arthAt puNyathI dharma thAya ke puNyadharmamAM sahAyaka thAya evI jene mAnyatA hoya te bhagavAnanI kharI stuti ke bhakti karatA nathI paNa mithyAtvanI stuti ke bhakti kare che; ajJAnanA kAraNe te pote bhagavAnanI stuti ke bhakti kare che ema mAne che / 13 / devAdhidevanI stuti cAlu : niSUdate yo bhavaduHkhajAlaM, nirIkSate yo jagadantarAlaM / yo'ntargato yoginirIkSaNIyaH, sa devadevo hRdaye mamAstAm // 14 // anvayArtha H---[yaH] je [ bhavaduHkhajAlaM ] bhavarUpa duHkhanI jALano [ niSUdate ] vidhvaMsa kare che [ yaH ] je [ jagat antarAlaM ] jagatanI bhItaramA rahelI vastune [ nirIkSate ] nirIkSaNa kare che- sUkSmapaNe jue che, Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150] [pratikramaNa-Avazyaka [yaH] je [antargataH] aMtaraMgamAM prApta che, [yogibhiH] yogiyovaDe [nirIkSaNIyaH] sUkSmapaNe dekhAvA yogya che [saH] te [ devadevaH] devAdhideva [mama] mArA [ hRdaye] hRdayamAM [AstAm ] biraajo| vizeSArtha 1. potAnA zuddha svarUpanI prAptine upacArathI devAdhidevanI prApti kahevAmAM Ave che| tIrthaMkara deva para che; teo kAMi bIjA jIvomAM praveza karI zake nahi, paNa temano bhAva ane potAno bhAva eka ja prakArano thAya te tIrthaMkara devanI aMtaraMga prApti ch| 2. jeo potAnA svarUpane oLakhI potAmAM lIna rahe che te 'yogI' kahevAya ch| 3. bhava te ja duHkhanI jALa che; AtmAnA svarUpamAM bhava nathI; tethI samyagdRSTine bhavanI zaMkA thAya nhi| samyagdarzana thatAM saMsAracakra TaLI jAya ch| bhaya te jIvano vikArabhAva che; samyagdRSTi jIvone te vikAranA svAmitvano nakAra che tethI alpakALamAM ja tenI mukti thAya che| jyAM mithyAtva hoya tyAM bhava hoya j| samyagdarzana hoya tyAM bhavabhramaNa kadI hoya ja nhi|14| devAdhidevanI stuti cAlu :vimuktitamArgapratipAdako yo, yo jnmmRtyuvysnaadytiitH| trilokalokI vikalo'kalaGkaH, sa devadevo hRdaye mamAstAm // 15 // anvayArtha :- [yaH] je [vimuktimArgapratipAdakaH] mokSanA pratipAdaka che, [yaH] je . [janmamRtyuvyasanAt ] janma-maraNarUpa vipattiothI [atItaH] rahita che, [trilokalokI] traNa lokane jonArA che [vikalaH] zarIra rahita che (ane) [akalaGkaH ] kalaMka rahita che [saH] Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [151 pratikramaNa-Avazyaka ] te [ devadevaH] devAdhideva [mama] mArA [hRdaye] hRdayamAM [AstAm ] birAjamAna thaao| vizeSArtha .. A zlokamAM 'vikala' vizeSaNa vaparAyela che, tethI A stuti zarIra-rahita siddha bhagavaMtane karAyelI che ema samajhag; kharI rIte to pote siddhAvasthA prApta kare tevI ahIM bhAvanA ch|15| __paramAtmAnI stuti cAlu :kroDIkRtAzeSazarIrivargA, rAgAdayo yasya na santi dossaaH| nirindriyo jJAnamayo'napAyaH sa devadevo hRdaye mamAstAm // 16 // anvayArtha :- [azeSazarIrivargAH] samasta saMsArI jIvoe [kroDIkRtAH] jemane potAnA mAnyA che arthAt apanAvyA che te [rAgAdayaH] rAga Adi [doSAH] doSo [yasya] jemane [na santi] nathI, [nirindriyaH] (je) pAMca indriyo ane manathI rahita che [jJAnamayaH] jJAnamaya [anapAyaH] avinAzI che [ saH] te [ devadevaH] devAdhideva [mama] mArA [hRdaye] hRdayamAM [AstAm] birAjamAna thaao| vizeSArtha je, moha, rAga-dveSane potAnA mAne te mithyAdRSTi saMsArI jIva che ema A zlokamAM kahuM che; samyagdRSTi rAgAdine potAnA mAnato nathI, tethI te saMsArano aMta kare ch| mithyAdRSTipaNuM te ja saMsAranuM mULa ch| bhagavAne te mULano nAza karI bhagavat dazA pragaTAvI cha / sarva jIvo zaktirUpe bhagavAna ch| je potAnA tevA svarUpane oLakhI, saMsAranA mULarUpa mithyAtvane TALe te kramazaH AgaLa vadhI Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152] [pratikramaNa-Avazyaka potAnuM paramAtmasvarUpa pragaTa karI bhagavAna thaay| A zlokamAM potAnuM paramAtmasvarUpa pragaTa karavAnI bhAvanA cha / 16 / zrI jineMdradevanI stuti cAlu :yo vyAphko vizvajanInavRtteH, siddho vibuddho dhutkrmbndhH| dhyAto dhunIte sakalaM vikAraM, sa devadevo hRdaye mamAstAm / / 17 / / anvayArtha :-[yaH] je [vizvajanInavRtteH] AkhA jagatanA padArthomAM [vyApaka] vyApaka che, [siddhaH] siddha che, [vibuddhaH] vibuddha che, [dhutakarma baMdhaH] jemaNe karmabaMdhano nAza karyo che, [dhyAtaH dhunIte sakalaM vikAraM] jemanuM dhyAna karatAM samasta vikAra dhaNIdhaNI UThe che [saH] te [ devadevaH] devAdhideva [mama] mArA [hRdaye] hRdayamAM [AstAm ] birAjamAna thaao| vizeSArtha 1. pradezonI saMkhyA apekSAe dareka jIva asaMkhyAta pradezI che ane kSetra apekSAe zarIranA AkAre teno vartamAna AkAra hoya che, tethI kSetra apekSAe jagatanA badhA padArthomAM kevaLI bhagavAnano ke koino jIva vyApaka nathI, paraMtu kevalajJAnamAM kSetra ke kALanA bheda vagara jagatanA sarva padArtho eka samaye bhagavAnane jaNAya che tethI jJAna apekSAe jIvane sarvagata athavA sarvavyApaka kahevAno vyavahAra che| 2. karmanA traNa prakAra cha :-1. bhAvakarma, 2. dravyakarma, 3. nokarma (zarIra Adi); e traNe prakAranA karmothI rahita evI je siddhadazA te pragaTa karavAnI bhAvanA A zlokadvArA karI cha / bhAvakarma eTale potAnA vikAra bhAvo; tenAthI ja jIvane kharekhara Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka ] [153 baMdha thAya che; kemake bhAvakarma vaDe jIvanuM jJAna vikAramAM aTakI jAya che; dravyakarma to nimitta mAtra ch| 17 / have cAra gAthAmAM paramAtmAnA zaraNanI bhAvanA karavAmAM Ave che : na spRzyate karmakalaGkadoSai,-ryo dhvAntasaMdhairiva tigmrshmiH| niraJjanaM nityamanekamekaM, taM devamAptaM zaraNaM prapadye // 18 // anvayArtha :- [tigmarazmiH] sUrya- kiraNa [vAntasaMdhaiH] aMdhakAranA samUhavaDe [na spRzyate] sparzAtuM nathI [iva] (tenI) jema [yaH] je [karmakalaGkadoSaiH] karmakalaMkarUpa doSovaDe [na spRzyate] sparzAto nathI, (ane) [niraJjanaM] je karmarUpa aMjanathI rahita che, [nityaM] nitya che [anekaM] guNa, paryAya apekSAe aneka, [ekaM] dravya apekSAe eka che [taM AptadevaM zaraNaM] tevA AptadevanA zaraNane [prapadye] huM prApta thAuM chu| vizeSArtha ... AtmAne potAnA svabhAva sivAya bIjaM koI, jagatamAM zaraNarUpa nathI; paraMtu jyAre rAga hoya tyAre supAtra jIvonuM lakSa vItarAga bhagavAna pratye jAya che tethI nimittarUpe bhagavAnanuM zaraNa ch| A pramANe nizcaya-vyavahAra zaraNarnu svarUpa samajhaduM / 18 / / aDhArathI ekavIza sudhInA cAra zlokamAM vyavahAra zaraNa, svarUpa kahyu cha; ane bAvIzathI chavIza sudhInA pAMca zlokamAM nizcaya zaraNarnu svarUpa kaDuM che| paramAtmAnA zaraNanI bhAvanA cAlu :vibhAsate yatra marIcimAli, na vidyamAne bhuvnaavbhaasi| svAtmasthitaM bodhamayaprakAzaM, taM devamAptaM zaraNaM prapadye // 16 // Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154] [pratikramaNa-Avazyaka anvayArtha:-[yatra] jyAM [marIcimAli] sUryano prakAza [na vidyamAna] vidyamAna na hovA chatAM [bhuvana avamAsi bodhamayaprakAzaM] (tyAM) traNa lokane prakaTa jANanAra jJAnarUpa prakAza [vimAsate] prakAze che, (ane) [svAtmasthitaM] je potAnA AtmAmAM susthita che [taM AptadevaM] evA Apta devanA zaraNane [prapadye] huM prApta thAuM chu| vizeSArtha nizcayathI potAno AtmA ja Aptadeva che ane tIrthaMkara deva ke siddha bhagavaMta to nimitta mAtra cha ne tethI te vyavahAre Aptadeva ch| jevI rIte tIrthaMkaradeva tathA siddha bhagavAna nizcayathI pote potAnA ja Aptadeva che tevI rIte dareka jIva paNa nizcayathI potapotAnA Aptadeva che ema A zlokamAM darzAvyuM che / 16 / / . . paramAtmAnA zaraNanI bhAvanA cAlu :- ..... vilokyamAne sati yatra vizvaM, vilokyate spaSTamidaM viviktim / zuddhaM zivaM zAntamanAdyannataM, taM devamAptaM zaraNaM prapadye // 20 // ... anvayArtha :-[yatra] jyAM [vilokyamAne sati] (jJAnamAM) dekhavAvaDe [idaM] A [vizvaM] vizva-jagata [viviktaM] bhinnabhinnapaNe [spaSTam ] atyaMta spaSTapaNe [vilokyate] dekhAya che, (tathA je) [ zuddhaM] zuddha cha; [zivaM] kalyANarUpa svarUpa che, [zAntam ] zAMta che (ane) [anAdi-ananta] anAdi anaMta che [taM AptadevaM zaraNaM] tevA AptadevanA zaraNane [prapadye ] huM prApta thAuM chu / vizeSArtha : 1. vizva-cha dravyo (jIva, pudgala, dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAza ane kALa) tathA te sarvanA guNa ane pryaayo| Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka ] [155 2. ziva-upadravyarahita, kalyANasvarUpa paramAtmadazA; rAga Adi te upadrava ch| 3. zAnta=nirAkulatArUpa AhlAda-AnaMda; loko jene AnaMda ke zAMti mAne che te to AkulatArUpa rati che arthAt duHkha ch| 20 / paramAtmAnA zaraNanI prArthanA cAlu :yena kSatA manmathamAnamUrchA, vissaadnidraabhyshokcintaa| kSayo'naleneva taruprapaJca-staM devamAptaM zaraNaM prapadye // 21 // anvayArtha :-[taruprapaJcakSayaH] vRkSa-samUhano kSaya [analena] agnivaDe [iva] jema (thAya che tema) [manmathamAnamUrchAviSAdanidrAbhayazokacintA] kAma, mAna, mUrchA, kheda, nidrA, bhaya, zoka, cintA [yena kSatAH] jemaNe kSaya karyA che [taM AptadevaM zaraNaM] tevA AptadevanA zaraNane [prapadye ] huM prApta thAuM chu| vizeSArtha ___ A zlokamAM Apta puruSa, vizeSa svarUpa kaDuM che ane temanuM zaraNa prApta karavAnI bhAvanA karI che| kharI rIte to potAnA zuddhAtmasvarUpanA dhyAnarUpa agnivaDe potAmAM kAmAdi vikAro TaLI jAo evI bhAvanA ch| sAmAyika mATe Asana:na saMstaro'zmA na tRNaM na medinI, vidhAnato no phalako vinirmitH| yato nirastAkSakaSAyavidviSaH, sudhIbhirAtmaiva sunirmalo mtH||22|| anvayArtha :-[vidhAnataH] vidhitarIke [na azmAH] na to zIlA . [na tRNaM] na to ghAsa, [na medinI] na to pRthvI [no phalako] na. to lAkaDAnI pATa, [saMstaro] Asana (tarIke) [vinirmitaH] niyata Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156] [pratikramaNa-Avazyaka thayela cha-nirmANa thayela che [yataH] kemake [nirasta akSakaSAyavidviSaH] bhAvaindriya, kaSAya, dveSa vagere nAza karyAM che (jeNe evo) [sunirmalaH] sunirmaLa [AtmA] AtmA [eva] ja (Asana) che (ema) [ sudhIbhiH] samyagjJAnIodvArA [mataH] mAnya thayela cha / vizeSArtha 1. A zlokamAM sAmAyikanuM svarUpa darzAvyuM che| sama+aya+ ika-sAmAyika eTale ke jenA vaDe AtmAmA rAgadveSarahita samabhAvano lAbha thAya evo zuddha bhaav| je jIve samyagdarzana na prApta karyu hoya te jIvane AtmAnA zuddha svarUpanI khabara nahi hovAthI te zuddha bhAvanI prApti karI zake nahi eTale ke tene sAmAyika hoya nhi| 2. saMstara=Asana, kaTAsana, paathrpuN| bAhya vastuo AtmAnuM Asana hoI zake nahi, paNa AtmAmAM sthiratA prApta karavI e ja AtmAnuM sAcuM Asana-kaTAsana-pAtharapuM che ema ahIM kahyu ch| 3. 'kaSAya' no sAmAnya artha mithyAtva ane rAgadveSa thAya cha / ghaNA jIvo mAtra rAga-dveSane ja kaSAya samajhe che paNa te barAbara nthii| jIva jyAre samyaktva prakaTa karI mithyAtva TALe che tyAre anaMta saMsAranA kAraNarUpa anaMtAnubaMdhI kaSAya arthAt paravastuthI lAbha-nukasAna thAya evI mAnyatApUrvaka thatAM krodha, mAna, mAyA, lobha TaLe che| tethI jyAre sarAgasamyagdRSTi jIvo saMbaMdhI 'kaSAya' vAparavAmAM Ave tyAre te jIvane cAritranA doSathI thatA rAga-dveSa che ema samajhaj / ____4. akSa indriya; indriyanA be prakAra ch| eka dravyendriya ane bIjI bhaavendriy| temAM dravyendriyanA be prakAra ch| 1. pudgala (jaDa) indriya, 2. cetana drvyendriy| pudgala (jaDa) indriya che te to. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa - Avazyaka ] [ 157 (paradravyarUpa) pudgala dravyono skaMdha che ane te AtmAne lAbha - nukasAna karI zake nahi, tema ja AtmA teno nAza karI zake nahi / je sthaLe pudgala indriya che te ja sthaLe te pudgala indriyanA AkAre AtmapradezonI racanA hoya che te cetana dravyendriya kahevAya che| te paNa AtmAne lAbha-nukasAna karatI nthii| cetana dravyendriya dvArA para dravyone jANavAnI kSayopazamarUpa zakti bhAvendriya che; A bhAvendriya jo ke AtmAnA jJAnano ughADa che to paNa te AtmAno svabhAva-bhAva nathI / samyagdRSTi, AtmAnI apUrNa avasthAne, paramArthe potAnI avasthA tarIke svIkAratA nathI; tethI puruSArthavaDe kramekrame bhAvendriyane TALIne arthAt tenA taraphanA upayogane TALI nijasvarUpamAM sthita thaI saMpUrNa kevalajJAna prApta kare che / A rIte, bhAvendriya, jIvano svabhAva - bhAva nahi hovAthI ane te dvArA thato vepAra rAgadveSamaya hovAthI te paryAyane AtmAno zatru gaNIne tene TALavAno ahIM upadeza Apyo che / 5. prathama samyagdarzana thatAM mAnyatAmAM bhAvendriya jItAI jAya che ane tyAra pachI te samyagdRSTi jIva puruSArtha vadhArI jeTale aMze rAgadveSa TALe che teTale aMze bhAvendriya ane kaSAya, cAritra apekSAe hAya che| kaSAya sarvathA TALatAM AtmAnI kSINakaSAyI avasthA pragaTe che, ane tyAra bAda alpakALamAM kevalajJAna prakaTa thAya che tyAre bhAvendriyo sarvathA haNAi jAya che / 22 / bAhya vAsanA choDI AtmAmAM lInatA e sAmAyika : na saMstaro bhadra! samAdhisAdhanaM, na lokapUjA na ca saMghamelanam / yatastato'dhyAtmarato bhavAnizaM, vimucya sarvvAmapi bAhyavAsanAm / / 23 / / 1 1 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158] [pratikramaNa-Avazyaka ____ anvayArtha :- [bhadra ! ] he bhadra ! [yataH] jyAM [samAdhisAdhanaM] samAdhi ke sAmAyikanuM sAdhana [na saMstaro] nathI Asana (pAtharapuM) (ke) [na lokapUjA] nathI lokanI pUjA [na saMghamelanam ] ke nathI saMghanI saMgati, [tataH] tyAM [sAm api bAhyavAsanAm] sarve bAhyavAsanAo [vimucya] tajI [adhyAtmarataH] adhyAtmalIna [anizaM] . niraMtara [bhava] thaao| vizeSArtha 1. AtmAno zuddha paryAya te sAmAyika cha / tenuM sAdhana aMtaramA che; koI bAhya padArtha nhi| pAtharapuM (kaTAsana) lokapUjA ke saMgha vagere bAhya vastuo sAmAyikanuM sAdhana nthii| mATe te sarva taraphathI dRSTi-lakSa khecI AtmA tarapha vALavU ane temAM sthira tharbu te kharaMnizcaya-sAmAyika che; evI sAmAyika karavAnI ahIM bhAvanA karI ch| nija svarUpa saMbaMdhI vikalpa bAhya padArthanA lakSe thAya che tethI te bAhya che; mATe te vikalpa choDI nirvikalpa svarUpamAM rata-lIna thavAnuM ahIM kahyu ch| 2. je samyagdarzana-jJAna-cAritrasvabhAvarUpa paramArthabhUta jJAnapariNamana mAtra ekAgratA lakSaNavALu ane zuddhAtmasvarUpa che te ja sAcI (nizcaya) sAmAyika che; te mokSanuM kAraNabhUta ch|--juo gujarAtI samayasAra gAthA 154nI TIkA pR. 200 / 23 / mukti mATe AtmasvabhAvamAM svastha thavAno upadeza :na santi bAhyA mama kecanArthA, bhavAmi teSAM na kdaacnaahm| itthaM vinizcitya vimucya bAhyaM, svasthaH sadA tvaM bhava bhadra ! muktyai // 24 // anvayArtha :-[bAhyAH kecana arthAH] bAhya koi paNa padArtho Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka ] [156 [mama] mArA [na santi ] nathI; [ahaM] huM [kadAcana ] kadApi [teSAm ] temano [na bhavAmi ] thai zakato nathI; [itthaM] e pramANe [vinizcitya] barAbara nizcaya karIne [bhadra ! ] he bhadra ! [tvaM] tuM [bAhyaM] bAhyabhAva [vimucya] saMpUrNa paNe choDI [muktayai] mukti arthe [sadA] sadAya ' [svasthaH] svastha [ bhava] thaa| vizeSArtha 1. vikalpa, rAga-dveSa, zubha-azubhabhAva, zarIra vagere padArtho ane anya jIvo-e sarva tArA AtmAthI bAhya che; mATe te taraphanuM mamatva tajI tArA AtmA pratye lakSa karIne sthira thaa| AthI tArA AtmAmAM zuddha dazA prgttshe| 2. 'vinizcitya' zabda ema sUcave che ke sva-paranA bhedajJAnano nizcaya karavAnI jIvane khAsa jarUra che; sva-paranuM svarUpa samajyA vinA kadApi bhedajJAna thAya nahi, ane bhedajJAna vinA kadApi dharma thai zake nahi; mATe teno nizcaya karI, te nizcayane dRDha karavAnuM ahIM kayuM che / 24 / AtmadhyAnanI sthiratAthI samAdhinI prApti :AtmAnamAtmanyavalokyamAna, stvaM darzanajJAnamayo vishuddhH| ekAgracittaH khalu yatra tatra, sthito'pi sAdhurlabhate samAdhim // 25 // anvayArtha :-[Atmani ] potAnAmAM [AtmAnam ] potAnA AtmAne [avalokyamAnaH] avalokanAra [tvaM] tuM [ darzanajJAnamayaH] darzanajJAnamaya [vizuddhaH] vizuddha cha; [ekAgracittaH] ekAgracittavALo [sAdhuH] sAdhu [ yatra tatra ] gametyAM [sthito'pi] sthita hovA chatAM paNa [khalu] nizcaye [samAdhim ] samatAbhAvane [labhate] prApta kare ch| Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160] [pratikramaNa-Avazyaka vizeSArtha potAnA zuddha jJAtA-dRSTA (jJAyaka) svabhAvane oLakhI temAM je ekAgra thAya che tene zuddhatA pragaTe che / 25 / __ AtmAnu ane bAhya padArthonuM svarUpa :ekaH sadA zAzvatiko mamAtmA, vinirmalaH saadhigmsvbhaavH| bahirbhavAH santyapare samastA, na zAzvatAH karmabhavAH svkiiyaaH||26|| anvayArtha :- [mama] mAro [ AtmA] AtmA [sadA] hamezAM [ ekaH] eka, [zAzvatikaH] zAzvata, [vinirmalaH] vizeSa nirmaLa (ane) [sAdhigamasvabhAvaH] jJAnasvabhAvamaya che, [anya ] anya [samastAH] sarva [bahirbhavAH] bahAra rahelA padArtho [na zAzvatAH] zAzvata nathI, [karmabhavAH] karma nimitta mAtra che tathA [svakIyAH] svayaM potapotAthI che| vizeSArtha AtmA zuddhajJAna svabhAvI che, AtmAthI bhinna je para padArtho che te sarve potapotAnA kAraNe potAnI avasthA dhAraNa kare che| te para padArtho jIvane kAMi lAbha-nukasAna karI zakatA nathI; ane AtmA temane kAMI karI zakato nthii| mATe parathI lAbha-nukasAna thAya che evI mAnyatA prathama choDI daI je jIva potAnA AtmAnA zuddhajJAna mAtra svabhAvano nirNaya kare che te ja potAnA AtmAmAM sthiratArUpa sAmAyika pragaTa karI zake che ema A zlokamAM darzAvyuM che / 26 / AtmAnuM parathI bhinnapaNuM vicAre che:yasyAsti naikyaM vapuSApi sArddha tasyAsti kiM putrkltrmitraiH| pRthak kRte carmaNi romakUpAH kuMto tiSThanti shriirmdhye||27|| Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa - Avazyaka ] [ 161 anvayArtha :- [ yasya ] jene [ vapuSA sArddhaM api ] zarIra sAtha paNa [ aikyaM ] aikya - ekapaNuM [na asti ] nathI [ tasya ] tene [ putrakalatramitraiH ] putra, patnI ke mitra sAMthe [ kiM asti ] ( aikya) kema hoI zake ? [carmaNi ] cAmaDI [pRthak kRte ] pRthak judI karye [ zarIramadhye ] zarIramAM rahelA [ romakUpAH ] vALanA chidro [ kRtaH ] kevI rIte [hi ] paNa [ tiSThanti ] rahI zake ? vizeSArtha 1. jyAM zarIra ja AtmAnuM nathI to pachI zarIranA Azraye gaNAtAM sagAsaMbaMdhI AtmAnA kyAMthI gaNAya ? zarIrathI AtmAnuM bhinnapaNuM dRDha karavA mATe zarIranI cAmaDI ane vALanA chidronuM dRSTAMta ApyuM che / zarIra ane tenA Azraye gaNAtAM sagAMsaMbaMdhI vagere tArAthI judAM che; tethI tuM temanuM kAMi karI zake nahi ane teo tAruM kAMi karI zake nahi; AvI mAnyatA dRDha karIne AtmAmAM sthira thavAnuM A zlokamAM darzAvyuM che| 2. atyAre ja zarIra mArAthI juduM che; huM tenuM kAMi karI zakato nathI, tene halAvI - calAvI zakato nathI ema jeo mAnatA nathI teo AtmAne ane zarIrane eka mAne che tethI teone kadI sAmAyika thAya nahi |27| AtmAne bAhya saMyoganA lakSe duHkha thAya che ema have kahe che :saMyogato duHkhamanekabhedaM, yato'znute janmavane zarIrI / tatastridhAsau parivarjanIyo, pipAsunA nirvRtimAtmanInAm // 28 // anvayArtha : - [ yataH ] jo [ zarIrI ] zarIradhArI jIvo [ janmavane ] janmarUpa vanamAM [ saMyogataH ] saMyoganA lakSe [ aneka bhedaM] aneka prakAranA [duHkhaM ] duHkha [ aznute] bhogave che, [tataH ] to Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162] [pratikramaNa-Avazyaka [AtmanInAm] AtmAnI [nivRtti] nirvRti (zAMti-AnaMda) [pipAsunA] icchanArAoe [vidhA] mana-vacana-kAyAnA joDANathI haThI [asau] A saMyoganA lakSane [parivarjanIyaH] choDavU joie| vizeSArtha 1. jIva anAdithI sukhano upAya cUkI gayela hovAthI ajJAnabhAve janma dhAraNa karIne rakhaDe ch| ahIM janmane vananI upamAM ApI che| jIva ajJAnadazAmAM potAno svabhAva cUkI para Upara lakSa kare che ane temanAthI potAne lAbha-nukasAna thAya ema te mAne ch| je para padArtho Upara pote lakSa kare che te para padArtho 'saMyoga' kahevAya ch| saMyogathI lAbha-nukasAna thAya evI UMdhI mAnyatAnI pakaDane lIdhe para padArtho ne iSTa-aniSTa mAnIne tenA grahaNa-tyAga karavAnI AkuLatA jIva seve che; para vastuo saMbaMdhI icchAno satat pravAha jozabhara calAve che te ja duHkha che, ane te vikAra hovAthI, aneka prakAracaM hoya che / ochI AkuLatA (puNya-bhAva) paNa kharekhara duHkha ja che, chatAM ajJAnabhAve tene sukha mAnI jIva bhramaNA seve che ane tenA phaLarUpe janmarUpa vanamAM cakkara mAryA kare ch| 2. te duHkha TALavA mATe svavastu ane para vastunA svarUpane jANI, yathArtha bhedajJAna karI, parataraphanuM lakSa choDI, svatarapha vaLavU joie| ema kare to ja jIvanuM duHkha maTe che; te sivAya koipaNa anya upAye duHkha maTe nhi| prazna-puNyathI duHkha maTe ke nahi ? uttara-nA; kAraNa ke para pratyenA lakSa vinA puNya thAya ja nahi; jo paranA lakSathI duHkha maTatuM hota to A janma vanamAM mithyAdRSTine lAyaka badhAM puNya, jIve karyAM chatAM duHkha ane janma Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [163 pratikramaNa-Avazyaka] ema ne ema UbhA rahyAM che| AthI siddha thAya che ke puNya, duHkha maTADavAno upAya nathI eTale ke puNyathI dharma thAya ke te dharmane sahAyaka thAya ema nthii| A rIte puNya-pApa rahita nija svabhAvano nirNaya karI, trikAlazuddha caitanyasvarUpa tarapha vaLyA vinA kadI dharmanI zaruAta thAya nahi ne duHkha maTe nhi| ajJAnI puNyane dharmarnu paraMparA kAraNa mAne che te mithyA mAnyatA che; ajJAnIne puNya sarva anarthay paraMparA kAraNa thAya che ema zrI paMcAstikAyanI 167 mI gAthA ane tenI TIkAomAM kahyu ch| - 3. AtmAmAMthI khasI, mana-vacana-kAyA taraphanuM joDANa thayA vinA paralakSa thAya nahi; samyagdRSTine, abhiprAyamAthI prathama manavacana-kAyA taraphanuM joDANa sarvathA TaLI jAya che ane pachI svarUpa sthiratAvaDe jema jema cAritra doSa TaLato jAya che tema tema manavacana-kAyA taraphanuM joDANa chUTatuM jAya che| A ja sukha prApta karavAno sAco upAya che ema A zlokamAM darzAvyuM che / 28 / vikalpa jALa toDIne AtmAmAM lIna thavAno upadezaHsarvaM nirAkRtya vikalpajAlaM, saMsArakAntAranipAtahetum / viviktamAtmAnamavekSyamANo, nilIyase tvaM paramAtmatattve // 26 // anvayArtha :- [saMsArakAntAranipAtahetum ] saMsArarUpa durgama jaMgalamAM bhaTakAvavAnI heturUpa. [sarvaM vikalpajAlaM] . sarva vikalpa jALa [nirAkRtya] haThAvI-toDI [viviktam] sarvathI bhinna [AtmAnam] AtmAne [avekSyamANaH] avalokI [tvaM] tuM [paramAtvatattve] paramAtmatattvamAM [nilIyase] lIna thaa| vizeSArtha huM paranuM karI zakuM ane para mAruM karI zake athavA eka Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164] [ pratikramaNa - Avazyaka bIjAnA nimitta thaI zakIe ema je mAne tene mithyA vikalpanI jALa kadI tUTe nahi ane AtmAnuM lakSa thAya nahi / te vikalpajALa toDavAno upAya A zlokamAM darzAvyo che / pote svaAtmAne badhAthI bhinna avalokavo; ema AtmAvalokana karatAM para ane puNya pratyeno vikalpa tUTI jAya che| potAnI avasthAmA thatAM puNyapAparUpa vikAra AtmAnuM svarUpa nathI to zarIra vagere je pratyakSa judAM che te AtmAnA kai rIte thai zake ? na ja thai zake / mATe parathI ane vikArathI bhinna ( evA) potAnA siddha samAna paramAtmatattvamAM lIna thavAno abhyAsa karavo / e abhyAsavaDe saMsArarUpa vanamAM rakhaDAvanAra vikalpa jALano nAza thAya che / 26 / puNya-pApa anusAra saMyogano saMbaMdha thAya che ema kahe che : svayaM kRtaM karma yadAtmanA purA, phalaM tadIyaM labhate zubhAzubham / pareNa dattaM yadi labhate sphuTaM, svayaM kRtaM karma nirarthakaM tadA / / 30 / / anvayArtha : [purA ] pUrve [ yat ] je [ karma ] karma [ AtmanA svayaM ] svayaM AtmA vaDe [kRtaM ] karAyela hoya [ tadIyaM ] tenuM ja [ zubhaazubham ] zubha-azubha [ phalaM ] phala [ labhate ] te ( AtmA ) pAme che / [ yadi ] jo [ pareNa dattaM ] pArakAe ApeluM ( zubhAzubha phaLa ) [ labhate ] AtmA pAme [ tadA] to [ svayaM kRta ] pote ja kareluM [karma] karma [ nirarthakam ] vyartha jAya (e) [ sphuTam ] pragaTa che / 30 / vizeSArtha 1. A zlokamAM kahyuM che ke : - cetana ke acetana koI paNa para padArtho AtmAne sukha - duHkha ApI zakatA nathI / mATe parathI mane lAbha - nukasAna thAya e mAnyatA ekadama choDI devii| AtmAne je kAMI zubhAzubha saMyoga-viyogano saMbaMdha thAya che te, pote karelA Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka ] [ 165 puNya-pApa anusAra thAya che| paNa te saMyoga-viyoga sukha duHkha ApI zakatA nathI / saMyoga-viyogamAM iSTa-aniSTanI kalpanA te duHkhanuM kAraNa che / 2. zrI pravacanasAranA bIjA adhyAyanI 24 mI gAthAmAM kahyuM che ke eso tti Natthi koI Na Natthi kiriyA sahAvaNivvattA / kiriyA hi Natthi aphalA dhammo jadi NiSphalo paramo ||24|| artha :- rAgAdi azuddha pariNatirUpa vibhAvathI utpanna thatI jIvanI kriyA-mohakriyA - aphaLa nathI paNa saMsArarUpa phaLane ApanAra hovAthI saphala che; paraMtu samyagdarzanapUrvaka sthiratArUpa parama dharma niSphaLa che, arthAt te naranArakAdi saMsAraparyAyarUpa phaLathI rahita che / mATe mithyAtvarUpa azuddha pariNati prathama choDavI / 3. zaruAtamAM 'purA yat karma AtmanA svayaM kRtam' - pUrve je karma AtmAe pote karyAM che' ema kahyuM che tyAM pUrve karma bAMdhavAmAM jIvanA vikAranuM nimittapaNuM hatuM eTaluM batAvavA mATe che / jIve pUrve vikArabhAva karatAM je karma baMdhAyA te AtmAe pote karyAM che ema vyavahAre kahevAmAM Ave che| kharI rIte AtmA jaDa karma karI zakato nathI / kemake AtmA cetana dravya che ane jaDa karma anaMta pudgala acetana dravyo che / 4. 'svayaM kRta karma nirarthakam'' - A padano artha samajhavAnI jarUra che / jIva pote je bhAva kare te nizcaye svayaMkRta karma che; ane te bhAvakarmano kartA, bhoktA jIva eka ja samaye ( te bhAva karatI vakhate ja) thAya che| zuddha bhAva kare to zuddha bhAvano ane azuddha bhAva kare to azuddha bhAvano kartA tathA bhoktA te ja samaye jIva Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 / [pratikramaNa-Avazyaka thAya che, arthAt. te bhAvakarma nirarthaka nthii| jIva jyAre azuddha bhAva kare tyAre nimittanaimittika saMbaMdhanA kAraNe je navAM karmo jIva sAthe ekakSetravagAhapaNe baMdhAya che te paNa upacArathI 'svayaMkRtakarma' kahevAya ch| 5. jaDakarma be prakAranA ch| 1. ghAti, 2. aghAti; temAM ghAti karma nirarthaka jatA nathI teno artha e che ke tenA udaya samaye jeTale darajje jIva temAM joDAya teTale daraje AtmAmAM vikArI bhAva thAya; te ghAti karmano bhogavaTo upacArathI thayo kahevAya che ane teTale darajje te karma nirarthaka na thAya ema kahevU e paNa upacAra ch| jo jIva svapuruSArthathI te karmanA udayamAM jeTale aMze na joDAya teTale aMze te karma nirjarI jaay| jyAre jIve vikAra na karavArUpa je puruSArtha karyo tyAre te karmano udaya nirjarArUpa thayo, te rIte e karmano bhogavaTo jIve karyo ema upacArathI kahevAya cha / aghAti karmanA udaya samaye bAhya saMyoga-viyogano saMbaMdha thAya cha / jIva teno jJAtA-dRSTA rahe to sukhI thAya ane saMyoga-viyogamAM iSTa-aniSTanI kalpanA kare to duHkhI thaay| A rIte svayaMkRta karma nirarthaka nathI evo A padano artha samajhavo / 30 / - AtmasvarUpamA ananyapaNAno upadeza :nijArjitaM karma vihAya dehino na ko'pi kasyApi dadAti kiNcn| vicArayannevamananyamAnasaH paro dadAtIti vimucya zemuSIm // 31 // anvayArtha :- [ dehinaH] jIvanA [nijArjitaM] potAnA upArjana karelAM [karma vihAya] karma sivAya [kaH api] koipaNa [kasya api] koine paNa [kiMcana] kAMipaNa [na dadAti] Apatu nathI Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa-Avazyaka] [167 [evama] ema [vicArayat ] vicArI [paraH] para-anya [dadAti ] Ape che [iti] evI [zemuSIm ] buddhi [vimucya] choDI [ananyamAnasaH] AtmAvaDe potAnuM ananyapaNuM vicAravU / vizeSArtha 1. ekadravya anya dravyarnu kAMIpaNa karI zakatuM nathI e siddhAnta ahIM pratipAdana karyo che| mATe koi para mane sukha-duHkha, sagavaDa-agavaDa ke dhana-makAna vagere kAMipaNa ApI zake e mithyAbuddhi choddvii| 2. pUrve karelAM vikArI bhAvonuM nimitta pAmIne svayaM AvelAM jaDakarmo paNa tane kAMI karI zakatA nathI; jyAre para vastuno saMyoga-viyoga thavAno hoya tyAre karmanI udayarUpa hAjarI. hoya eTalo saMbaMdha jANI levo| paraMtu jIvanA bhAvamAM karmano udaya kAMipaNa karI zakato nthii| jo A pramANe yathArtha jANe to ja jIva potAnAmAM ekAgra thaI shke| jaDa karma udayamAM AvI jIvane phaLa Ape ema kahevU te vyavahArakathana ch| ahIM eTalo ja artha samajhavo ke paravastuno saMyoga-viyoga svayaM potapotAthI thAya che, mAtra tene anukULa aghAti karmano udaya te samaye svayaM udayarUpe hoya che; jIva te samaye svalakSa cUkI saMyogarnu lakSa kare to vikAra thAya ane te vakhate ghAtikarmano udaya thayo khevaay| jo jIva svalakSamA rahIne vikAra na kare to te ja ghAtikarmonI nirjarA thaI ema khevaay| A rIte jIvanA bhAvano Aropa karmamAM Ave cha / AtmAnA bhAva AtmAmA che ane karmanI te vakhatanI avasthA to karmamAM ja che te Atma pradezathI chUTA paDavArUpe ja che; te karmo AtmAne kAMi karatAM nthii| ema jANI karmonI ane saMyoganI dRSTi choDI potAnuM potAthI ananyapaNuM vicArI, potAnA AtmasvarUpamAM Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168] . [pratikramaNa-Avazyaka dRSTi karI ekAgra thaq ema A zlokamAM kaDuM che / 31 / ____ AtmadhyAnathI muktinI prApti :yaiH paramAtmA'mitagativandyaH sarvavivikto bhRshmnvdyH| zAzvadadhIto manasi labhante, muktiniketaM vibhavavaraM te||32|| anvayArtha :-[amitagativandhaH] (A pustikAnA kartA amitagati AcAryadvArA athavA to apAra jJAnasaMpanna gaNadharAdidvArA vaMdita [ sarva viviktaH] sarvathI bhinna [bhRzam anavadyaH] atyaMta nirdoSa [paramAtmA] paramAtmA [yaiH] je (bhavya jIvo) dvArA [zAzvat ] niraMtara [manasi] ekAgracitte [adhItaH] dhyAvAya che [te] te jIvo [vibhavavaraM] utkRSTa vaibhavI [muktiniketaM] muktinivAsane [labhante] pAme cha / . vizeSArtha trikALazuddha nijAtmA ja dhyAna karavA yogya cha / ane tenuM phaLa mukti che, ema ahIM kahyu ch| paNa e khAsa dhyAna rAkhaq ke prathama zuddhAtmAnuM svarUpa jANyA vinA tenuM dhyAna thaI zake nhi| mATe mokSArthIoe prathama zuddhAtmasvarUpa jANavU ne pachI zuddhAtmAnuM dhyAna karavU / AtmAnI oLakhANa vinAnuM dhyAna to sasalAnAM ziMganA dhyAna karavA samAna mithyA ch| keTalAka jIvo AtmasvarUpa samajyA vinA je dhyAna kare che te, dharmadhyAna nathI paraMtu te to mUDhatAnI vRddhi karanAra dhyAnAbhyAsa che| mATe nija zuddhAtmasvarUpa yathArtha samajhavA jIve kaTibaddha tharbu yogya cha / 32 / aMtima maMgaLadvArA sAmAyikanuM phala :iti dvAtriMzatairvRttaiH prmaatmaanmiiksste| yo'nanyagatacetasko yAtyasau padamavyayam / / 33 // Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikramaNa - Avazyaka ] [ 166 anvayArtha :- [ iti ] A pramANe [ dvAtriMzatairvRttaiH ] batrIza zloko dvArA [ yaH ] je [ ananyagatacetarakaH ] ekAgracittaH caitanya (AtmA) [ paramAtmAnam ] paramAtmAne [ IkSatte ] jue che - anubhave che (te ) [ asau ] A [ avyayam padam ] avinAzIpada - mokSa pratye [ yAti ] jAya che| vizeSArtha A zloko mAtra mukhathI bolI javAnA nathI, parantu tenA artha samajhI tenA bhAvanuM bhAsana thavAnI jarUra che / mATe tenA bhAva samajhI potAnA trikAlazuddha akhaMDa cidAnaMda paramAtmasvarUpanA zraddhA-jJAna karI, temAM ja lakSa karI, sthira thayuM te sAmAyikanuM prayojana che ane tenuM phaLa siddhipadanI prApti che / 33 / Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 551 naoi