Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 02
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अनुयोगद्वारसूत्रे विशेषः समुद् इन्युच्यते । मुद्रया अङ्गुलीयकेन रहितोऽपि पयोनिधिः समुद्र इत्युच्यते । 'अलालं पलालं अकुलिया सकुलिया' इति । लालारहितमपि पलालं' प्रचुरलालायुक्तमुच्यते । पलालं-धान्यरहितस्तृणविशेषः । कुलिका भित्तिः, तद्रहिताऽपि पक्षिणी सकुलिकेत्युच्यते । एतद्वयमुदाहरणम्-पाकृतशैल्या बोध्यम् । तथा-यः पलं-मांसं नो अश्नाति सोऽपि पलाश इत्युच्यते । पलाशो वृक्षविशेषः । अमातृवाहकोऽपि-मातरमवहन्नपि मातृवाहक इत्युच्यते। अबीजवापका-वीजा. समुद्ग नाम कटोरदान पेटिका विशेष का है। वैसे तो जो मुद्ग-मूंग नामक धान्य से युक्त हो, उसे समुद् कहना चाहिये-परन्तु मुद्गनामक धान्य से रहित होने पर भी जो समुद् ऐसा नाम है , यह नोगौण नाम है। समुद्र यह नाम मुद्राअंगूठी-से जो युक्त हो, वह समुद्र है, परन्तु-सागर का यह नाम मुद्रा से युक्त न होने पर भी जो निष्पन्न हुआ है। वह नोगोण नाम है। प्रचुर लार युक्त जो हो उसका नाम पलाल है। परन्तु पलाल-पिंयार धान्य रहित घास विशेष-प्रचुर लार युक्त होने के अभाव में भी जो इस नाम से कहा जाता है वह उसका नाम नोगौण नाम है । कुलिक-भित्ति-से जो युक्त हो उसका नाम सकुलिक है । परन्तु सकुलिक का ऐसा नाम जो-पक्षिणी का है, वह नोगौण नाम है। पलाश एक वृक्ष होता है । यह उसका नाम नोगौण नाम है । क्योंकि पल-मांस को जो खाता है' वह पलाश है। ऐसा शान्दिक अर्थ इसमें घटित नहीं होता है। मातृवाहक ऐसा नाम माता
નામ કરદાન-પત્રિકા વિશેષનું છે. આમ તે જે મુદ્દગ-મગ નામે ધાન્યથી યુક્ત હોય છે તે જ સમુદ્ગ કહેવાય છે પણ મુદ્ગ નામક ધાન્યથી રહિત હોવા છતાં જે આ સમુદ્ગ એવું નામ છે, એ નેગૌણ નામ છે સમુદ્ર આ નામ મુદ્રા-વટીથી જે યુકત હોય તે સમુદ્ર છે–પરંતુ મુદ્રા-વીંટી-થી યુકત ન હોવા છતાં એ સાગરનું આ નામ નિપન્ન થયેલ છે તે નાગૌણ નામ છે પ્રચુર લાળથી જે યુકત હોય તેનું નામ પલટલ છે. પણ પલાલપિયાર ધાન્ય રહિત ઘાસ વિશેષ-પચુર લાળથી રહિત હોવા છતાં એને આ નામથી સંબંધિત કરવામાં આવે છે, તેથી તેનું પલાલ નામ નેગૌણ નામ છે. કુલિક-ભિત્તિ-થી જે યુકત હોય તેનું નામ સકલિક છે. પણ સકુલિકા એવું નામ જે પક્ષિણીનું છે તે ગૌણ નામ છે. પલાશ એક વૃક્ષ હોય છે તેનું પલાશ નામ ગૌણ નામ છે. કેમકે પલ-માંસને જે ખાય છે તે પલાશ છે એવા પલાશ શબ્દને અર્થ આમાંથી ઘટિત થતું નથી માતવાહક
For Private And Personal Use Only
