Book Title: Tandul Vaicharikam
Author(s): Vimal Gani
Publisher: Devchand Lalbhai Pustakoddhar Fund
Catalog link: https://jainqq.org/explore/600094/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ JUNMA INANANA SIANMARWANNATANAMANATAWANARTAMAWATANMARWAD zreSThi-devacandra lAlabhAI-jainapustakoddhAre-granthAGkaH-59. pranapUrvadharanirmitaM zrItandulavaicArika zrImadvijayavimalagaNidRbdhavRttiyutaM, sAvacUrikaM ca catuHzaraNaM prasiddhikArakaH-jIvanacandra sAkaracandraH asyAH kAryavAhakaH buhAri vAstavya zreSThi-suracandra khetAjIvihitadravyasahAyena nirNayasAgarayantraNAlaye kolabhATavIthyAM 23 tame rAmacaMdra yesU zeDagedvArA mudrayitvA prakAzitam. vIrasaMvat 2448. vikramasaMvat 1978, kAISTa 1922. prati 10.0] paNyaM saardhruupykH| [Rs. 1-8-0 PATAlAjAlAmAla buhArI vAstavya zAha chaganalAla apara nAma pItAmbaradAsa suracanda tathA suracanda khetAjIvihitadravyasAhAyyena . For Private & Personal use Only ONARNATANICANAND Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [All Rights Reserved by the trustees of the fund. ] Printed by Ramchandra Yesu Shedge, at the Nirnaya-sagar Press, No. 28, Kolbhat Lane, Bombay. Published by Shaha Jivanchand Sakerchand, for Sheth Devchand Lalbhai Jain Pustakoddhar fund, at the office of Sheth Devchand LAlbhai Jain P. Fund, No 426 Javeri Bazar, Bombay. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreSThI devacaMda lAlabhAI jahaverI. janma 1909 vaikramAbde niryANam 1962 vaikramAne kArtika zuklaikAdazyAM, sUthapUra nadIyAyAma , mumbayyAm. EDIAS KARRI lab l PEN beige LED Walha Kamanarararosperanarsopropriveri. prAMtIjana. majAtasAgarajA garNa, bhAlerA prasiddha vaktA saMnyAsajIvAma The Late Sheth Devchand Lalbhai Javeri. M orariaspaperspaperpents Died 13th January 1906 A. D. Bombay, Born 1853 A. D. Surat.. 10000-1-za. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreSThI-devacaMda-lAlabhAI-jainapustakoddhAra-granthAGkezrIAnandavimalasUriziSyapravarazrIvijayavimalavihitavivRtiyutaM zrutasthaviradRbdhaM tandulavaicArikaprakIrNam / RSabhaM vRSasaMyuktaM, vIraM vairanivArakam / gautama guNasaMyuktaM, siddhAntaM siddhidAyakam // 1 // praNamya svaguruM bhaktyA, vakSye vyAkhyAM guroH zubhAm / tandulAkhyaprakIrNasya, vairaagyrsvaaridheH||2|| nanu kiyanti prakIrNakAni kathyante, kathaM teSAM cotpattiH ?, ucyate 'naMdI 1 aNuogadArAI 2 devidatthao 3 taMdulaveyAliyaM 4 caMdAvijjhaya 5 mityAdIni zrInandIsUtroktAni kAlikotkAlikabhedabhinnAni caturazItisahasrasaMkhyAni prakIrNakAnyabhavan zrIRSabhasvAminaH, kathaM?, RSabhasya caturazItisahasrapramANAH zramaNA AsIran , tairekaikasya viracitatvAt 1, evaM saMkhyeyAni prakIrNakasahasrANi AsIranajitAdInAMmadhyamaijinAnAM, yasya yAvanti bhavanti tasya tAvanti gurukamAmitvapi 2 prakIrNatandulAlyasyetyapi 3 nAmapi jinAnAmityapi AAKASAKARAAAcnya Jain Education Intern Trainelibrary.org Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 maGgalAdi gA.1 - prathamAnuyogato veditavyAni 2, caturdazaprakIrNakasahasrANi AsIran varddhamAnasvAminaH 3 iti, teSAM madhye zrIvarddhamAnakhAmisvahastadIkSitenaikena sAdhunA viracitamidaM tandulavaicArikaM prakIrNakaM, tasya vyAkhyA kriyata iti nijariyajarAmaraNaM vaMdittA jiNavaraM mahAvIraM / vucchaM payaNNayamiNaM taMdulaveyAliyaM nAma // 1 // __ 'nijariya' nirjaritaM-sarvathA kSayaM nItaM jarA ca-vRddhatvaM maraNaM ca-paJcatvaM jarAmaraNaM yadvA jarayA-vRddhabhAvena jarAyAM-vRddhabhAve vA maraNaM jarAmaraNaM yena sa nirjaritajarAmaraNastaM, vanditvA-kAyavADamanobhiH natvA jinA:-rAgadveSAdijayanazIlA: sAmAnyakevalinasteSu tebhyo vA varaH-pradhAno'tizayApekSayA zreSTho jinavarastaM jinavaraM, atizayasvarUpaM samacAyAGgoktaM yathA-'cottIsa buddhAtisesA paM0 taM0-avaThie kesamaMsuromaNahe 1 nirAmayA NiruvalevAgAyalaTThI, ayaM janmapratyayaH 2 gokhIrapaMDure maMsasoNie, janmapratyayaH 3 paumuppalagaMdhie ussAsanissAse,janmapratyayaH4 pacchapaNe AhAraNIhAre adisse maMsacakhuNA, janmapratyayaH 5 AgAsagayaM cakaM 6 AgAsagayaM chattaM 7 AgAsiyAo seyavaracAmarAo 8 AgA saphAliyamayaM sapAyapIDhaM sIhAsaNaM-AkAzamiva-yadatyantamacchaM sphaTikaM tanmayaM 9 AgAsagao kuDabhIsahassaparimaMDiyAbhisArAmo iMdajjhao purao gacchati 10 jattha jatthaviya NaM arahaMtA bhagavaMto ciTThati vA nisIyaMti vA tattha tatthaviya NaM tak khaNAdeva saMchaNNapattapupphapallavasamAulo sacchatto sajjhao saghaMTo sapaDAo asogavarapAyavo abhisaMjAyati 11 IsiM 1 tAni ca tIrthasvAmisvahastadIkSirasAdhuviracitAni vA tIrthakaratIrthasAdhuviracitAni vA pratyekabuddhaviracitAniveti, atrAdau granthakAro maGgalAghabhidhAnAya gAthAmAhesyapi 2 stutiM vidhAyetyapi 53- // 1 // Jan Educational For Private Personel Use Only jainelibrary.org Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SARGARH piDhao mauDaThThANami teyamaMDalaM abhisaMjAyati, aMdhakAreviya NaM dasa diAso pabhAsei, ISad-alpaM 'piTTao' tti pRSThataH| pazcAdbhAge 'mauDaThANamitti mastakapradeze 12 bahusamaramaNije bhUmibhAge 13 ahosirA kaMTagA bhavanti 14 uU vivarIyA PisuhaphAsA bhavanti 15 sIyaleNaM suhaphAseNaM surabhiNAmArueNaM joyaNaparimaMDalaM sabao samaMtA saMpamajijai 16 juttaphusi eNa ya meheNa nihayarayareNuyaM kajai-'juttaphusieNaM ti ucitabindupAtena 'nihayarayareNuya'ti vAtoddhmAtamAkAzavarti rajaH bhUvartI tu reNuriti gaMdhodakavarSAbhidhAnaH 17 jalathalayabhAsurappabhUeNaM biMTaTThAiNA dasaddhavanneNaM kusumeNaM jANussehapamANamitte puSphovayAre kajjaI', etenaM sUtreNa yat kecidAhuH-vaikriyANyevaitAnyato'cittAnIti tadayuktaM, anye tvAhuH-yatra vratinastiSThanti na tatra devAH puSpavRSTiM kurvanti1,anye prAhuH-devAdisaMmardAdacittatA teSAM2,apare vAhuH-bhagavadatizayAdyatyAdisaMcaraNe'pi na puSpajIvavadhaH kintu puSTireveti 3, pravacanasAroddhAraTIkAyAM tu sarvagItArthasammataM tRtIyamatamaGgIkRtama|stIti 18, amaNuNNANaM sadapharisarasarUvagaMdhANaM avakariso bhavati apakarSaH-abhAvaH 19, maNuNNANaM sadapharisarasarUvagaMdhANaM pAunbhAvo bhavati prAdurbhAvaH20 paccAharao'viyaNaM hiyayagamaNIo joyaNaNIhArI saro pratyAharato-vyAkurvato bhagavata iti 21 bhagavaM ca NaM addhamAgadhAe bhAsAe dhammamAikkhai 22 sAviya NaM addhamAgadhabhAsA bhAsijamANI tesiM sabasi AyariyamaNAriyANaM dupayacauppayapasupakkhIsarIsivANaM appappaNo hiyasivasuhadAi bhAsattAe pariNamati23 puSabaddha 1 asya vRttiH-jalasthalajaM bhAsvaraM prabhUtaM ca kusumaM tena vRntasthAyinA-Urdhvamukhena dazArdhavarNena jAnunA ussedhasya-uccayasya yat pramANaM tadeva pramANa yasya sa jAnUtsedhapramANamAtraH puSpopacAraH-puSpaprakara ityaSTAdazaH. atra kecidAhuH-yatra vatina0 ityapi SALAAMASALAAMANA Jain Educa t ional For Private & Personel Use Only Di Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM. vai. pra. prAkArAmburuhAdyatizayA verAviyaNaM devAsuraNAgasuvannajakkharakkhasakinnarakiMpurisagarulagaMdhavamahoragA arahao pAyamUle pasaMtacittamANasA dhammaM nisA-5 34 atihai mati 24 aNNautthiyapAvayaNIviya NaM AgayA vaMdaMti 25 AgayA samANA arahao pAyamUle nippaDivayaNA bhavaMti 26 jao 2 zayA jaoviya NaM arahaMtA bhagavaMto viharaMti tao taoviya NaM joyaNapaNavIsAeNaM ItINa bhavati 27 mArI na bhavati 28 sacakkaM na bhavati 29 paracakkaM na bhavati 30 aivuTThI na bhavati 31 aNAvuTThI na bhavati 32 dubhikkhaM na bhavati 33 pubuppaNNAviyaNaM uppAtiyA vAhI khippAmeva uvasamaMti 34 / atra ca 'paJcAharau' ita Arabhya 14ye'bhihitAste prabhAmaNDalaM ca karmakSayakRtA atizeSAH, zeSA bhavapratyayebhyo'nye devakRtA iti / nanu prAkArAmburuhAdyatizayA devakRtA api catustriMzadbahiH katham?, ucyate, catustriMzat kila niyatA anye tvaniyatA iti, idaM ca kila na svabuddhyA procyate, yaduktaM zrIjinabhadrakSamAzramaNaiH vizeSaNavatyAM-"hoUNa va devakayA cautIsAisayabAhirA kIsa / pAgAraMburuhAI aNaNNasarisAvi logmmi||1|| cottIsaM kira NiyayA te gahiyA sesayA anniyytti| suttami Na saMgahiyA jaha laddhIo visesaao||2||" iti, tathA 3 nanu yatra tIrthakarA viharanti tatra deze paJcaviMzatiyojanAnAmAdezAntareNa dvAdazAnAM madhye tIrthakarAtizayAt na vairAdahai yo'noM bhavantItyatroktaM tatkathaM zrImanmahAvIre bhagavati purimatAle nagare vyavasthita evAbhagnasenasya vipAkazru tAGgavarNito vyatikaraH sampanna iti?, atrocyate, sarvamidamarthAnarthajAtaM prANinAM svakRtakarmaNaH sakAzAdupajAyate,31 karma tu dvedhA-sopakrama nirupakramaM ca, tatra yAni vairAdIni sopakramakarmasampAdyAni tAnyeva tIrthakarAtizayAdupazAmyanti, sadoSadhAt sAdhyavyAdhivat , yAni tu nirupakramakarmasampAdyAni tAni avazyaM vipAkato vedyAni nopakramakaraNaviSayAni, kSamAzramaNaiH sita kila niyatA anye tvani JainEducations For Private Personel Use Only Tww.jainelibrary.org Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educat asAdhyavyAdhivat ata eva sarvAtizayasampatsamanvitAnAM jinAnAmapyanupazAntavairabhAvA gozAlakAdaya upasargAna vihitavanta iti / mahAMzcAsau vIrazca karmavidAraNasahiSNurmahAvIrastam, 'vucchaM' ti vakSye - bhaNiSyAmi prakIrNakaM - zrIvIrahastadIkSitamuniviracitaM nandIsUtroktagranthavizeSamidaM- pratyakSaM tandulAnAM varSazatAyuSkapuruSapratidina bhogyAnAM saGkhyAvicAreNopalakSitaM tandulavaicArikaM nAmeti // 1 // maMGgalAcaraNamabhidheyaM ca pratipAdyAtra dvAragAthAdvayamAha - suNaha gaNie daha dasA vAsasyAussa jaha vibhavaMti / saMkalie vogasie jaM cAuM sesayaM hoi // 2 // jati mitte divase jattiyarAImuhuttamussAse / ganbhaMmi vasai jIvo AhAravihiM ca vRcchAmi // 3 // 'suNaha0 jantiya0 ' atra padAnAM sambandho'yaM varSazatAyuSo jantoryathA daza dazA - dazAvasthAH vibhajjantI'ti pRthagbhavanti tathA yUyaM zRNuta, kva sati? - gaNite - ekayAdIti kriyamANe sati tathA dazadazA saGkalite - ekatra mIlite tathA vyutkarSite - niSkAsite sati 'vAsasyaM paramAuM itto pannAsaM harai niddAe' ityAdinA yaccAyuH zeSakaM bhavati tadapi yUyaM zRNuta // 2 // yAvanmAtrAn divasAn yAvadrAtrIryAvanmuhUrtAn yAvaducchrAsAn jIvo garbhe vasati tAn vakSye, garbhAdike AhAravidhiM cazabdAccharIraromAdisvarUpaM ca vakSye- bhaNiSyAmIti // 3 // tatra garbhe ahorAtrANAM pramANamAhadunna ahorattasa saMpuNe sattasattariM caiva / garbhami vasai jIvo addhamahorattamaNNaM ca // 4 // ee tu ahoratA niyamA jIvassa ganbhavAsaMmi / hINAhiyA u itto uvaghAyavaseNa jAyaMti // 5 // 1 kamidaM anantarameva vakSyamANaM tandulAnAmityAdi ityapi 2 sAmAnyena maGgalamabhidheyaM cAbhidhAya vizeSato'bhidheyapratipAdanAyetyapi national. Cock Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM. vai. pra. // 3 // Jain Education aTTha sahassA tini usayA muhuttANa panavIsA ya / ganbhagao vasai jIo niyamA hINAhiyA into // 6 // tinneva ya koDIo caudasa ya havaMti sayasahassAiM / dasa ceva sahassAiM dunni sayA paNNavIsA ya // 7 // usAsA nissAsA ittiyamittA havaMti saMkaliyA / jIvassa ganbhavAse niyamA hINAhiyA itto // 8 // "dunna" dve ahorAtrazate ( 200 ) sampUrNe saptasaptatyadhike ( 77 ) anyadardhamahorAtraM ca jIvo garbhe vasati- tiSThati, etAvatA nava mAsAn sArdhasaptadinAMzca jIvo garbhe tiSThatItyarthaH // 4 // "ee tu" ete-uktarUpA ahorAtrA nizcayena jIvasya | garbhavAse bhavanti 'itto' tti asmAduktAdahorAtrapramANAt upaghAtavazena vAtapittAdidoSeNa hInAdhikA api 'jAyaMti'tti dhAtUnAmanekArthatvAt bhavantItyarthaH, tu zabdo'pyarthaH sa ca yojita iti // 5 // atha garbhe muhUrttAnAM pramANamAha - " aTTha sahassA" aSTau sahasrANi trINi zatAni paJcaviMzatyadhikAni muhUrttAni ( 8325 ) nizcayena jIvo garbhe vasati, tAni ca kathaM bhavanti, uktalakSaNAH saptasaptatyadhikadvizatAhorAtrAH (277) triMzatA guNitAH ( 8310 ) etAvanto bhavanti, arddhAhorAtrasya ca paJcadaza muhUrttAni kSipyante jAtAni ( 8325 ) iti itaH uktarUpAt (8325) vAtadoSAdi| kAraNena hInAdhikAnyapi muhUrttAni vasati garbhe jIva iti // 6 // atha gAthAdvayena garbhe niHzvAsocchvAsapramANamAha"tinneva0" "ussAsa" tisraH koTayaH caturdaza zatasahasrANi caturdaza lakSANItyarthaH daza sahasrANi dve zate paJcaviMzatyadhike iti ( 31410225 ) ' ittiyamittA' iti etAvanmAtrAH saGkalitAH - ekIkRtAH jIvasya garbhavAse nizcayena niHzvAsocchvAsA bhavanti, kathaM ?, ekasminnantarmu (nmu)hUrtte saptatriMzacchatAni trisaptatyadhikAni ( 1773 ) niHzvAsocchvAsA dvAra nirde zaH 2-3 ahorAtra muhUrkhoM cchAsamAnaM 4-8 // 3 // Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavanti, etaizca padaiH tAni (8325) uktarUpANi muhUrtAni guNyante tadA yathoktaM (31410225) etad bhavatIti, ita:| uktarUpAt vAtAdikAraNena hInAdhikA niHzvAsocchrAsA bhavantIti // 7-8 // athAhArAdhikAre kiJcidgarbhAdisvarUpamAha Auso!-itthIe nAbhihiTThA sirAdugaM puSphanAliyAgAraM tassa yahiTThAjoNI ahomuhA saMThiyA kosA // 9 // tassa ya hiTThA cUyassa maMjarI [jArisI] tArisA umaMsassa / te riukAle phuDiyA soNiyalavayA vimoyaMti 10 |kosAyAraM joNi saMpattA sukkamIsiyA jaiyA / taiyA jIvuvavAe juggA bhaNiA jiNiMdehiM // 11 // | "Auso! itthI." he AyuSman !-he gautama! striyAH-nAryAH nAbheradhaH-adhobhAge puSpanAlikAkAraM-sumanovRntasadRzaM zirAdvika-dhamaniyugmaM vartate, ca punastasya-zirAdvikasyAdho yoniH-smarakUpikA saMsthitA asti, kiMbhUtA -adhomukhA, punaH kiMbhUtA?-'kosa'tti kozA-khaDgapidhAnakAkAretyarthaH ||9||"tss ya." tasyAzca yoneradhaH-adhobhAge cUtasya'Amrasya yAdRzyo maJjaryo-vallarayo bhavanti tAdRzyo mAMsasya-palalasya maJjarayo bhavanti, tA maJjarayaH strINAM mAsAnte yadajanamidaM | dinatrayaM zravati tadRtukAlaH-strIdharmaprastAvastasmin sphuTitA:-praphullAH satyaH zoNitalavakAn-rudhirabindUn vimuJcantizravanti // 10 // "kosA."terudhirabindavaH kozAkArAM yoni samprAptAH santaHzukramizritAH-RtudinatrayAnte puruSasaMyogena apuruSasaMyogena vA puruSavIryeNa militAH 'jaiya'tti yadA bhavanti 'taiya'tti tadA jIvotpAde-garbhasambhUtilakSaNe yogyA bhaNitA-kathitA jinendraH-sarvajJairitiAnanu kathaM puruSAsaMyoge puruSavIryasambhava iti?,atrocyate,sthAnAGgAbhiprAyeNa yathA-"paMcahiM ThANehimitthI puriseNa saddhiM asaMvasamANIvi gabhaM dharejA,taM0-itthI dudhippayaDA dunnisannA sukkappoggale adhidvijAzsukka Jain Educational w ww.jainelibrary.org Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM. vai. pra. // 4 // Jain Educatio ppoggalarsasaTTe va se vatthe aMto joNIe aNupavesejjA 2 sayaM va se sukkapoggale aNupavesejjA 3paro va se sukkapoggale aNupavesejjA 4 sIodagaviyaDeNa vA se AyamamANIe sukkapoggale aNupavesejjA5 iccetehiM paMcajAvadharejjA' du0paridhAnavarjitetyarthaH, durbhiSaNNA puruSazukrapudgalAn kathaJcit puruSanisRSTAn AsanasthAnadhitiSThet -yonyAkarSaNena saGgRhNIyAt ( 1 ) tathA zukra pudgalasaMsRSTaM 'se' tasyAH striyA vastramantaH - madhye yonAvanupravized, iha ca vastramityupalakSaNaM tathAvidhamanyadapi anupravizediti 2 svayamiti putrArthinItvAcchIlarakSakatvAcca 'se'tti sA zukrapudgalAn yonAvanupravezayet 3 paro vatti zvazrUmabhRtikaH putrArthameva ' se' tasyA yonAviti 4 zItodakalakSaNaM yad vikaTaM palvalAdigatamityarthaH tena vA 'se' tasyAH AcamantyAH pUrvapatitA - udakamadhyavarttinaH zukrapudgalAH anupravizeyuriti 5 // 11 // athAdhvastadhvastayoni kAlamAnaM jIvasaGkhyAparimANaM cAha bArasa ce muhuttA uvariM viddhaMsa gacchaI sA u / jIvANaM parisaMkhA lakkhapihRttaM ca ukkosaM // 12 // paNa pannAya pareNa joNI pamilAyae mahiliyANaM / paNasattariha parao pAeNa pumaM bhave'bIo // 13 // "bArasa0" sA puruSavIryasaMyuktA yonirdvAdazaiva muhUrttAn yAvadadhvastA bhavati, tathA 'uvari'nti dvAdazamuhUrttA - nantaraM sA yonirvidhvaMsaM gacchati prApnotItyarthaH, ayamAzayaH Rtvante strINAM naropabhogena dvAdaza muhUrtta madhya eva garbhabhAvaH, tadanantaraM vIryavinAzAt garbhAbhAva iti, tathA manuSyagarbhe jIvAnAM - garbhajajantUnAM parisaGkhyA -mAnaM lakSapRthaktvamutkRSTato bhavati, siddhAntabhASayA pRthaktvaM dviprabhRtirA navabhyaH saGkhyA kathyate iti // 12 // atha garbhasvarUpaM 9-11 dhvastayo nyAdi 12-13 // 4 // w.jainelibrary.org Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hai kiyadbhyo varSebhyaH punarUca garbha striyo na dhArayanti pumAMzcAbIjo bhavati iti prasaGgato nirUpayitumAhaDI"paNapa0" mahilAnAM-strINAM prAyaH pravAheNa 'paNapannAya'tti paJcapaJcAzadvarSebhyaH pareNaM ti Urdhva yoniH pramlA yati-garbhadhAraNasamarthA na bhavatItyarthaH, bhAvArtho'yaM nizIthoktaH-yathA "itthIe jAva paNapannA vAsA na pUrati tAva amilAyA joNI-ArtavaM syAt garbha ca gRhNAtItyarthaH 'paNapannavAsAe puNa kassavi ArtavaM bhavati na puNa ganbhaM giNhai, paNapanAe parao no attavaM no ganbhaM giNhaI" iti, tathA coktaM sthAnAGgaTIkAyAm-"mAsi mAsi rajaH strINAmajanaM zravati vyaham / vatsarAt dvAdazAdUrva, yAti paJcAzataH kSayam // 1 // pUrNaSoDazavarSA strI, pUrNaviMzena saMgatA / zuddhe garbhAzaye1, mArge 2, rake 3 zukre 4 'nile 5 hRdi 6 // 2 // vIryavantaM sutaM sUte, tato nyUnAbdayoH punH| rogyalpAyuradhanyo vA, garbho bhavati naiva vA // 3 // " iti / zuddhe-nirdoSe garbhAzayAdiSaTThU ityrthH| tathA ca "Rtustu dvAdaza nizAH, pUrvAstiso'tra ninditaaH| ekAdazI ca yugmAsu, syAtputro'nyAsu kanyakA // 4 // padmaM saGkocamAyAti, dine'tote tathA yathA / RtAvatIte yoniH sA, zukraM naiva pratIcchati // 5 // mAsenopacitaM raktaM, dhamanIbhyAmRtau punaH / ISat kRSNaM vigandhaM ca, vAyuryonimukhAttudet // 6 // " tathA cAvidhvastA yoniravidhvastaM bIjaM 1 avidhvastA yonirvidhvastaM bIjaM 2 vidhvastA yoniravidhvastaM bIjaM 3 vidhvastA yonirvidhvastaM bIjaM 4catuSu bhaGgeSu Adhe bhaGga evotpatteravakAzaH, na zeSeSu triSviti, tatra paJcapaJcAzikA nArI vidhvastayoniH, saptasaptatikaH pumAniti, "dvAdaza muhUrtAna yAvad bIjaM na vidhvastaM syAttata Urdhva SOURCECAUSAMACACCOCALCk Jain Educat i onal For Private & Personel Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM. vai. pra. 114 11 Jain Educatio vidhvasta" miti dvitIyAGgavRttAviti / tathA pumAn - puruSaH prAyaH paJcasaptativarSebhyaH parata UrdhvamabIjo bhavet, garbhAdhAnayogyabIjavivarjita ityarthaH // 13 // kiyatpramANAyuSAmetanmAnaM draSTavyamityAha vAsasyAuyameyaM pareNa jA hoi puDhakoDIo / tassaddhe amilAyA savAuyavIsabhAgo ya // 14 // "vAsa "0 varSazatAyuSAmidaMyugInAnAmetad garbhadhAraNAdikAlamAnamuktaM, pareNa tarhi kA vArttetyAha- 'pare0' varSazatAt parato varSadvayaM trayaM catuSTayaM cetyAdi yAvanmahAvidehamanuSyANAM yA pUrvakoTiH sarvAyuSi syAt tasya - sarvAyuSo'rdhaM tadardha yAvadamlAnA - garbhadhAraNayogyA strINAM yoniH draSTavyA, tato'pi parataH sakRtprasavadharmANo'mlAnayo nayo'vasthitayauvanatvAt, puMsAM punaH sarvasyApi pUrvakoTiparyantasyAyuSo'ntyo viMzatimo bhAgo'bIja iti // 14 // "3 atha kiyantaH punarjIvAH ekasyAH striyAH garbhe ekahelayaivotpadyante, kiyatAM ca pitRRNAM ekaH putro bhavati ityAharantukkaDA u itthI lakkhapuhuttaM ca bArasamuhuttA / piasaMkha sayapuhuttaM bArasavAsA u ganbhassa // 15 // " rattu0 ' atrAnyatrApyArSatvAd vibhaktInAM vaicitryaM jJAtavyamiti, mAsAnte trINi dinAni yAvat strINAM yannirantaramajanaM zravati tadatra raktamucyeta, tena raktena - rudhireNa utkaTAyAH puruSavIryayuktayonyAzca ekasyAH striyAH garbhe jaghanyataH eko dvau vA trayo vA utkRSTatastu 'lakkhapuhuttaM'ti lakSapRthaktvaM navalakSagarbhajajIvA utpadyante ityarthaH, niSpattiM ca prAyaH eko dvau vAssgacchataH, zeSAstvalpajIvitatvAttatraiva mriyante, eko dvau vetyuktaM vyavahArApekSayA nizcayApekSayA tu tato'dhikaM nyUnaM vA bhavatIti draSTavyamiti, cazabdAt striyAH saMsaktAyAM yonau dvIndriyA jIvA jaghanyataH eko dvau vA trayo votkR tional pitRputrasaMkhyA 15 // 5 // ww.jainelibrary.org Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educatio STato navalakSapramANA utpadyante, taptAyaH zalAkAnyAyena puruSasaMyoge teSAM jIvAnAM vinAzo bhavati, strIpuruSamaithune mithyAdRSTayaH antarmuhUrttAyuSaH aparyAptAvasthAkAlakAriNaH navaprANadhArakAH nArakadevayugalavarjitazeSajIva sthAnagamanazIlAH | nArakadeva yugalA gnivAyuvarjitaze SajIvasthAnAgamanasvabhAvAH muhUrtta pRthaktvakAyasthitikAH asaGkhyeyAH saMmUcchimamanuSyA utpadyante ceti, tathA 'bArasamuhutta 'ti puruSavIryasya kAlamAnaM dvAdaza muhUrttAni, etAvatkAlameva zukrazoNite avidhvastayoni ke bhavata iti, 'pia'tti pitRRNAM pitRsaMkhyA tasyAH zatapRthaktvaM bhavati, ayamAzayaH - utkRSTato navAnAM pitRzatAnAmekaH putro jAyate, etaduktaM bhavati - kasyAzcid dRDhasaMhananAyAH kAmAturAyAzca yoSito yadA dvAdazamuhUrttamadhye utkRSTato navabhiH puruSazataiH saha saGgamo bhavati tadA tadbIje yaH putro bhavati sa navAnAM pitRzatAnAM putro bhavatIti, upalakSaNatvAtirazcAM ca bIjaM dvAdazamuhUrttAn yAvadyonibhUtaM bhavati, tatazca gavAdInAM zatapRthaktvasyApi bIjaM gavAdiyonipraviSTaM bIjameva, tatra ca bIjasamudAye eko jIva utpadyamAnasteSAM sarveSAM bIjasvAminAmutkarSataH putro bhavati, matsyAdInAmekasaMyoge'pi zatasahasrapRthaktvaM garbhe utpadyate niSpadyate cetyekasminnapi garbhe lakSapRthaktvaM putrANAM syAditi / nanu devAnAM zukrapudgalAH kiM santi uta na ?, ucyate, santyeva, paraM te vaikriyazarIrAntargatA iti na garbhAdhAnahetava iti, yaduktaM zrIprajJApanAyAM - "atthi NaM bhaMte ! tesiM devANaM sukapuggalA ?" haMtA asthi, te NaM bhaMte ! tesiM accharANaM kI sattAe bhujjo 2 pariNa maMti ?, go0 ! soiMdiyattAe cakkhidiyattAe ghANiMdiyattAe rasaniMdiyattAe phAsiMdiyattAe iTThattAe kaMtattAe maNunnattAe | maNAmantAe subhagatAe sohaggarUvajoSaNaguNalAvannattAe eyAsiM bhujjo 2 pariNamaMti jAva tattha NaM je te maNapariyAragA Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM. vai.pra. jaha icchAmo NaM mANIo aNutA ceva jAva SCIRCLEARCOACARAKASAR devA tesiM icchAmaNe samuppajjai icchAmo NaM accharAhiM saddhiM maNapariyAraNaM karettae, tao NaM tehiM devehiM maNasIkae samANe garbhapatrAkhippAmeva tAo accharAo tatthagayAo ceva samANIo aNuttarAI uccAvayAI maNAI pahAremANIoraciTuMti,tao NaM disthAnaM te devA tAhiM accharAhiM saddhiM maNapariyAraNaM kareMti sesaM niravasesaM taM ceva jAva bhujo 2 pariNamaMti'tti // atha kiyantaM kAlaM bhavasthityA jIvo garbhe vasatItyAha-"bArasa." garbhasya sthitiH dvAdazavarSapramANA bhavati, etaduktaM bhavati-ko'pi pApakArI vAtapittAdidUSite devAdistambhite vA garbhe dvAdaza saMvatsarANi niraMtaraM tiSThati utkRSTataH, jaghanyatastvantarmuhU-16 tameva tiSThati, bhavasthityA garbhA'dhikArAt 'udagaganbheNaM bhaMte! kAlao kevaciraM hoi ?, go0! jahaNNeNaM eka samayaM ukkoseNaM cha mAsA" udakagarbha:-kAlAntare vRSTihetupudgalapariNAmaH tasya samayAnantaraM SaNmAsAnantaraM ca varSaNAt, ayaM ca ||mArgazIrSAdiSu vaizAkhAnteSu sandhyArAgAdiliGgo bhavatIti, tuzabdAt manuSyatirazcAM kAyasthitiH caturviMzativarSapramANAta avagantavyA, yathA ko'pi svIkArya dvAdaza varSANi jIvittvA tadante ca mRtvA tathAvidhakarmavazAt tatraiva garbhasthite kalehAvare samutpadya punaH dvAdaza varSANi jIvatItyevaM caturvizativarSANyutkarSato garne janturavatiSThate, kecidAhuH-dvAdaza varSANi sthitvA punaH tatraivAnyajIvastaccharIre utpadyate tAvasthitiriti // 15 // atha kukSau puruSAdayaH kutra parivasantItyAha dAhiNakucchI purisassa hoi vAmA u itthIyAe ya / ubhayaMtaraM napuMse tirie aTTeva varisAI // 16 // __ 'dAhiNe'ti puruSasya dakSiNakukSiH syAt , dakSiNakukSau vasan jIvaH puruSaH syAditi bhAvaH 1, striyA vAmakukSiH syAt,131 | vAmakukSau vasan jIvaH strI bhavatIti bhAvaH 2, napuMsakaH ubhayAntaraM syAt, kukSimadhyabhAge vasan jIvo napuMsako jAyate // 6 // Jain EducatHISK For Private Personel Use Only Flaw.jainelibrary.org Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iti bhAvaH 3, strIpuruSanapuMsakalakSaNAni yathA - "yo nirmRdutvamasthairya, mugdhatA calatA stanau / puMskAmiteti liGgAni, sapta strItve pracakSate // 1 // mehanaM kharatA dArtha, zauNDIrya zmazru dhRSTatA / strIkAmiteti liGgAni sapta puMstve pracakSate // 2 // stanAdizmazru kezAdibhAvAbhAvasamanvitam / napuMsakaM budhAH prAhurmohAnalasudIpitam // 3 // " iti // atha tirazcAM garbhe bhavasthitimAha - ' tirie 'tti tirazcAM garbhasthitirutkRSTataH aSTau varSANi, tataH paraM vipattiH prasavo veti, jaghanyataH antamuhUrttamAnA bhavasthitiriti // 16 // atha jIvo garbhe utpadyamAnaH kimAhAramAhArayati tatazca kiMsvarUpo bhavatItyAha - imo khalu jIvo ammApi saMyoge mAuuyaM piusukkaM taM tadubhayasaMsahaM kalasaM kiJcisaM tappaDhamayAe AhAraM AhAritA ganmattAe vakkama (sUtraM 1 ) 'sattAhaM kalalaM hoI, sattAhaM hoi abbuyaM / abbudhA jAyae pesI, pesIo ya ghaNaM bhave // 1 // ( 17 ) to paDhame mAse kariNaM palaM jAyai 1 bIe mAse pesI saMjAyae ghaNA 2 taie mAse mAue dohalaM jaNai 3 cautthe mAse mAue aMgAI pINei 4 paMcame mAse paMca piMDiyAo pANi pAyaM siraM caiva nivvattei 5 chaDe mAse pittasoNiyaM uvaciNei 6 sattame mAse satta sirAsayAI 700 paMca pesIsayAI 500 navadhamaNIo navanauIM ca romakUvasaya sahassAiM nivattei 9900000 viNA kesamaMsuNA saha kesamaMsuNA aTThAo romakUvakoDIo nivatteha 35000000, aTThame mAse vittIkappo havai 8 ( sU 2 ) 'imo khalu'ti yAvat 'vakkamai'ti mutkalaM, ayaM jIvaH khalu iti nizcitaM mAtApitroH saMyoge 'mAuuyaM' ti mAturojo jananyA ArttavaM zoNitamityarthaH 'piusukaMti' pituH zukraM, iha yaditi zeSaH 'taM' ti tadAhAraM tasya- garbhavyutkra taM. vai. pra. 2 ainelibrary.org Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OMOMOMOMOMOM * maNasya prathamatA tatprathamatA tayA 'AhAritta'tti taijasakArmaNazarIrAbhyAM bhuktvA garbhatayA-garbhatvena 'vakkamaI'tti vyutkrA garbha mAsAmati utpadyata ityarthaH, kiMbhUtamAhAraM -'tadubhayasaMsirlDa'ti tayo-zukrazoNitayorubhayaM tacca tat saMsRSTaM ca-militaM STakAvasthA hAca tadubhayasaMsRSTaM, kaluSa-malinaM 'kibbisaM ti karburamiti, tataH kena krameNa zarIraM niSpAdyate ityAha-'sattAha' mityAdi0 yAvad bhavettipA, saptAhorAtrANi yAvat zukrazoNitasamudAyamAtraM kalalaM bhavati 1 tataH saptAhorAtrANi | arbudo bhavati, te eva zukrazoNite kiJcit styAnIbhUtatvaM pratipadyete iti 2 tato'pi cArbudAt pesI-mAMsakhaNDarUpA bhavati 3 tatazcAnantaraM sAdhanaM-samacaturasraM mAMsakhaNDaM bhavati // 17 // 'to paDhame' tataH-iha ca tacchukrazoNitamuttaro-4 ttarapariNAmamAsAdayat prathame mAse karjenaM palaM jAyate, paJcaguJjAbhirmASaH SoDazabhirmANaiH karSaH caturbhiH kaH pala miti | vacanAt trayaH karSAH syuriti bhAvaH 1 dvitIye tu mAse mAMsapesI ghanA-ghanasvarUpA bhavati, samacaturasraM mAMsakhaNDaM jAyata ityarthaH 2 tRtIye mAse tu mAturdohadaM janayatItyarthaH 3 caturthe mAse mAturaGgAni prINayati-puSTAni karotItyarthaH | 4 paJcame mAse pANidvayapAdadvayamastakarUpAH paJca piNDikAH-paJcAGkarAn nirvatayati niSpAdayatItyarthaH 5 SaSThe mAse pIyate| jalamaneneti pittaM pittaM ca zoNitaM ca pittazoNitaM tat upacinoti-puSTaM karotItyarthaH 6 saptame mAse sapta zirAza-| tAni 700 paJca pezIzatAni 500 nava dhamanyo-nava nADyaH 9 navanavati romakUpazatasahasrANi nivarttayati, romNAM-tanurahANAM kUpA iva kUpA romakUpA romarandhrANItyarthaH teSAM navanavatilakSA iti kezazmazrubhirvinA, tatra kezAH-zirojAH zmazrUNi-kUrcakezAH 9900000, kezazmazrubhiH saha 'achuTThA'tti sArdhAH tisro romakUpakoTIH nivartayatIti 35000000, IT Jain Education .jainelibrary.org For Private Personal Use Only a l Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naU%A5-A5-%A4%5E aSTame mAse tu zarIramAzritya 'vittIkappe' tti niSpannaprAyo jIvo bhavatIti 8 // atrAdhikAre indrabhUtiH janopakArAya traizaleyaM sarvajJaM sarvabhUtadayaikarasaM praznayati yathA jIvassa NaM bhaMte ! gabhagayassa samANassa asthi uccArei vA pAsavaNei vA khelei vA siMghANei vA vaMtei vA pittei vA sukkei vA soNiei vA?, no iNaDhe samaDhe, se keNatuNaM bhaMte! evaM vuccai jIvassa NaM gabhagayassa samANassa natthi uccArei vA jAva soNiei vA?, goyamA ! jIve NaM gambhagae samANe jaM AhAraM AhArei taM ciNAi soiMdiyattAe 1 cakkhuriMdiyattAe 2 ghANidiyattAe 3 jibhidiyattAe 4 phAsiMdiyattAe 5 ahiadvimiMjakesamaMsuromanahattAe, se eeNaM aTeNaM goyamA ! evaM vucai jIvassa NaM gabhagayassa |samANassa natthi uccArei vA jAva soNiei vA (sUtraM 3) | 'jIvassa NaM bhaMte !' ityAdi, he bhadanta ! jIvasya-jantoH 'Na' vAkyAlaGkAre garbhagatasya-garbhatvaM prAptasya 'samANassa'tti |sataH asti-vidyate vartata ityarthaH uccAro-viSThA 'I' iti upapradarzane alaGkAre pUraNe vA veti vikalpArthe 'prazravaNaM' mUtraM 'khelo' niSThIvanaM 'siMghANeti nAsikAzleSma 'vaMta' vamanaM 'pittaM' mAyuH zukra-vIrya zoNitaM-rudhiraM 'sukke i vA soNie ivA' iti padadvayaM bhagavatyAdisUtre na dRzyate AgamajJairvicAryamiti, 'no iNaDhe samaDhe' no-naiva 'iNaDhe'tti ayamanantaroktatvena pratyakSo'rtho-bhAvaH samarthoM-balavAn, vakSyamANadUSaNamudgaraprahArajarjaritatvAt, gautamasvAmI prAha| 'se keNaTeNaM'ti atha kena kAraNena ityarthaH he bhadanta ! evaM procyate-jIvasya garbhagatasya sato nAsti uccAro yAva Join Education For Private Personal Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM. vai. pra. // 8 // Jain Education cchoNitamiti ?, bhagavAn prAha- he gautama ! jIvaH NaM vAkyAlaGkAre garbhagataH san yadAhAramAhArayati tadAhAraM zrotrendri yatayA 1 cakSurindriyatayA 2 prANendriyatayA 3 jihvendriyatayA 4 sparzanendriyatayA 5 cinoti puSTibhAvaM nayatItyarthaH, indriyANi dvaidhAni - pudgalarUpANi dravyendriyANi 1 labdhyupayogarUpANi tu bhAvendriyANi 2, punarnirvRtyupakaraNalakSaNabhedAt dvaidhAni dravyendriyANi tatra nirvRttirdvidhA - anto 1 bahizca 2, tatra antaH - zrotrendriyasya antaH- madhye netragocarAtItA kevalidRSTA kadamba kusumAkArA dehAvayavarUpA kA cinnirvRttirasti yA zabdagrahaNopakAre vartate 1 cakSurindri yasyAntaH - madhye kevaligamyA dhAnyamasUrAkArAM dehAvayavarUpA kAcinnirvRttirasti yA rUpagrahaNopakAre varttate 2 ghrANendriyasya antaH - madhye kevalidRzyA atimuktakakusumAkArA dehAvayavarUpA kAcinnirvRttirasti yA gandhagrahaNopakAre varttate 3 rasanendri yasya antaH - madhye jinagamyA kSuraprAkArA dehAvayavarUpA kAcinnirvRttirasti yA rasagrahaNopakAre varttate 4 sparzanendriyasya antaH- madhye kevalidRSTA dehAkAra / kAcinnirvRttirasti yA sparzagrahaNopakAre varttate 5-1 bahirnirvRttistu yA sarveSAmapi zrotrAdInAM karNazaSkulikAdikA dRzyate saiva mantavyA 2, upakaraNendriyaM tu teSAmeva kadambagolakAkArAdInAM khaDgasya chedanazatiriva jvalanasya dahanazaktiriva vA yA svakIya2viSayagrahaNazaktistatsvarUpaM draSTavyam 2, tathA jJAnAvaraNakarmakSayopazamAjjIvasya zabdAdigrahaNazaktirUpaM labdhibhAvendriyaM 1 yattu zabdAdInAmeva grahaNapariNAmalakSaNaM tadupayogabhAvendriyamiti 2, tatra yAni dravyendriyANi tAni jIvAnAmindriyaparyAptau satyAM bhavanti, yAni ca bhAvendriyANi tAni saMsAriNAM sarvAvasthAbhAvInIti, tathA nayanasya viSayo'prakAzakavastu parvatAdyAzrityAtmAGgulena sAtirekaM yojana garbhe uccA rAdyabhAvaH sU. 3 // 8 // jainelibrary.org Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakSaM syAt , prakAzake tvAdityacandrAdAvadhikamapi viSayaparimANaM syAt, nAtra viSaye niyamaH ko'pi nirdiSTo'sti siddhAnte, yataH puSkaravaradvIpArddha mAnuSottaraparvatasamIpe karkasaGkrAntI manuSyAH pramANAGgalabhavaiH sAtirekairekaviMzatiyojanalakSaiH vyavasthitaM raviM pazyantaH procyante zAstrAntare iti, jaghanyatastvatyAsannarajomalAderagrahaNAdaGgalasaGkhyeyabhAgAt parataH sthitaM vastu cakSuSo viSayaH 1 zrotrasya dvAdaza yojanAnyutkRSTaviSayo meghagarjitAdau 2 ghANarasanasparzanAnAM tUtkRSTa nava yojanAni 3-4-5 jaghanyatastu caturNAmapyanulAsaGkhyeyabhAgAdAgataM gandhAdikaM viSayaH, manasastu kevalajJAnasyeva |samastamU mUrtavastuviSayatvena kSetrato nAsti viSayapramANaM manaso'prApyakAritvAditi, viSayapramANaM cAtra indriyavicAre |AtmAGgalenaiva jJeyamiti, tathA-'ahiadvimiMja0'asthyasthimiJjakezazmazruromanakhatayA cinotIti, tatrAsthi-haDDu asthimijA-asthimadhyAvayavaH kezAH-zirojAH imabhUNi-kUrcakezAH romANi-kakSAdikezA iti, se' atha anenA-15 thena-anena kAraNena he gautama! he indrabhUte! evaM-pUrvoktaM procyate-prakarSeNa pratipAdyate jIvasya garbhagatasya sato nAsti |uccAro yAvacchoNitamiti // punagautamo jJAtanandanaM praznayatinA jIve NaM bhaMte! gabhagae samANe pahU muheNaM kAvaliyaM AhAraM AhArittae?, goyamA! no iNaDhe samaDhe, se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vucai ?-goyamA! jIve NaM gabhagae samANe no paha muheNaM kAvaliyaM AhAraM AhArittae ?, goyamA! jIve NaM gabhagae samANe savao AhArei savao pariNAmei sabao Usasei sabao nIsasei abhikkhaNaM AhArei abhikkhaNaM pariNAmei abhikkhaNaM usasei abhi0 nIsasei OCTOCOCALCROCOCALCASSADOCTOR Jain Educational For Private Personel Use Only T w .jaineiorary.org Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM. vai. pra. // 9 // Jain Education Ahaca AhAreha Ahaca pariNAmeha Ahaca Usasei A0 nIsasaha, mAujIvarasaharaNI puttajIvarasaharaNI mAujIvapaDibaddhA puttajIvaM phuDA tamhA AhArei tamhA pariNAmei avarAvi NaM puttajIvapaDibaddhA mAu - jIvaphuDA tamhA ciNAi, se eeNaM adveNaM goyamA ! evaM buccai-jIve NaM ganbhagae samANe no pahU muhaNaM kAvaliyaM AhAraM Aharittae / (sUtraM 4 ) 'jIve 0' he bhadanta ! he bhavAnta ! he dayaikarasakRtavAgvRSTyAdrIMkRtabhavyahRdayavasuMdhara ! jIvo garbhagataH san prabhuH samarthaH mukhena vaktreNa kavalairbhavaM kAvalikaM AhAraM - azanAdikaM 'AhAritae'tti Aharttu adanaM kartumiti ?, Aha jagadIzvaraHhe gautama! nAyamarthaH samarthaH, zrIgautamaH prAha - 'se' atha kenArthena evaM procyate ?, vizvaikavatsalo vIraH prAha - he gautama! jIvo garbhagataH san 'saGghau 'tti sarvAtmanA - sarvaprakAreNa AhArayati, AhAratayA gRhNAtItyarthaH, sarvAtmanA pariNAmayati, | zarIrAditayA gRhNAtItyarthaH, sarvataH - sarvAtmanA 'ucchrasiti' sarvaprakAreNa UrdhvazvAsaM gRhNAtItyarthaH, sarvataH - sarvAtmanA niHzvasiti - zvAsamokSaNaM karotItyarthaH, abhIkSNaM - punaH punaH AhArayati abhIkSNaM pariNAmayati abhIkSNamucchrasiti abhIkSNaM niHzvasiti, 'Ahaca'tti kadAcidAhArayati kadAcinnAhArayati tathAsvabhAvatvAt kadAcit pari| NAmayati kadAcina pariNAmayati kadAciducchasiti kadAcinnocchrasiti kadAcinniHzvasiti kadAcinna niHzvasiti aparyAptAvasthAyAM / atha kathaM sarvataH AhArayatItyAha- 'mAujIvara'0 rasaH hiyate - AdIyate yayA sA rasaharaNI nAbhinAlamityarthaH mAtRjIvasya rasaharaNI mAtRjIvarasaharaNI, kimityAha - putrajIvarasaharaNI, putrasya rasopAdAne kAraNatvAt, garbhe A hArapari NAmAdi sU. 4 // 9 // w.jainelibrary.org Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NARAYA5ga lAkathamevamityAha-mAtRjIvapratibaddhA satI sA yataH putrajIvaM 'phuDA' iti putrajIvaM spRSTavatI, iha pratibaddhatA-gADhasa mbandhastadaMzatvAt spRSTatA ca-sambandhamAtraM atadaMzatvAt , athavA mAtRjIvarasaharaNI 1 putrajIvarasaharaNI 2 ceti dve nADyau staH, tayozcAdyA mAtRjIvapratibaddhA putrajIvaM spRSTeti, 'tamhA' iti yasmAdevaM tasmAnmAtRjIvapratibaddhayA rasaharaNyA putrajIvasparzanAt AhArayati tasmAt pariNamayati, 'avarAvi ya' tti putrajIvarasaharaNyapi ca putrajIvapratibaddhA satI mAtRjIvaM spRSTavatI, yasmAdevaM tasmAccinoti zarIraM, uktaJca tantrAntare-"putrasya nAbhau mAtuzca, hRdi nADI nibadhyate / | yayA'sau puSTimAmoti, kedAra iva kulyayA // 1 // " iti, 'se' atha anenArthena he gautama ! evaM procyate-jIvo garbhagataH san na prabhuH-na samarthaH mukhena kAvalikaM AhAramAhartumiti // punaH gautamo vIraM praznayati jIve NaM gabbhagae samANe kimAhAraM AhArei ?, goyamA jaM se mAyA nANAvihAo nava rasavigaio 4AtittakaDuyakasAyaMbilamaharAI davAI AhArei tao egadeseNaM oyamAhArei, tassa phalabiMTasarisA uppala-18 nAlovamA bhavai nAbhirasaharaNI jaNaNIe sayA iM nAbhIe paDibaddhA nAbhIe tIe gambho oyaM Aiyai kA aNhayaMtIe oyAe tIe gambho vivaDUi jAva jAutti (sU05) . __ jIvo garbhagataH san kimAhAramAhArayati ?, gautama! 'jaM se'tti yA se-tasya garbhasattvasya mAtA garbhadhAriNI 'nANA nAnAvidhAH-vividhaprakArAH rasarUpA rasapradhAnA vA vikRtayo-dugdhAdyA rasavikArAstAH AhArayati, tathA yAni tiktakaTukakaSAyAmlamadhurANi dravyANi cAhArayati, tatra tiktAni-nimbacirbhaTAdIni kaTukAni-ArdrakatImanAdIni | Jain Educator W w .jainelibrary.org Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM. vai. pra. // 10 // kaSAyANi - ballakAdIni AmlAni - takrAranAlAdIni madhurANi - kSIradadhyAdIni 5, 'tao egadeseNaM'ti tAsAM -rasavikRtyAdInAmekadezastena saha 'oyaM'ti ojasaM - zukrazoNitasamudAyarUpaM AhArayati, yadvA tvagekadezena mAturAhAramizraM ojaH zoNitaM AhArayati / kathamityAha 'tassa phala' ityAdi yAvat 'jAu'ti, tasya - garbhajIvasya 'jaNaNIe 'tti jananyA - mAtuH nAbhirasaharaNI - nAbhinAlamasti, kimbhUtA ? - phalavRntasadRzI - utpalanAlopamA ca punaH kiMbhUtA ? - 'paDibaDA' gADhalagnA, ka ? - nAbhau kathaM ? - sadA 'I' iti vAkyAlaGkAre 'tI 'ti tayA 'nAbhIe'ti jananInAbhipratibaddhayA rasaharaNyA 'ganbho oyaMti garbhaH - udarasthaH jantuH ojaH - mAturAhAramizraM zukrazoNitarUpaM 'Aiya'tti AdadAti gRhNAtIti, 'aNhayaMtIe opAe tIe'ti tasyAM 'azaz bhojane' aznatyAM yadvA 'bhuja pAlanAbhyavahArayoH ' bhuMjAnAyAMbhojanaM kurvatyAM vA ojasA - mAturAhAramizreNa zukrazoNitarUpeNa garbho vivardhate - vRddhiM yAti yAvajjAta iti / 'bhujo bhuMjajimajemakammANhaM samANacamaDhacaTTA' iti ( zrI siddha0 a0 8 pA0 4 sU0 110) prAkRtasUtreNa bhujadhAtoH aNha ityAdeza iti / punargautamo vIradevaM praznayati -- kai NaM bhaMte! mAuaMgA paNNattA ?, goyamA ! tao mA aMgA paNNattA, taMjahA- maMse 1 soNie 2 matthuluMge 3, kai NaM bhaMte ! piuaMgA paNNattA ?, goyamA ! tao piuaMgA pannattA, taMjahA - aTThi 1 aTTimiMjA 2 kesamaMsuromanahA 3 ( sUtraM 6 ) 'kai NaM bhaMte !' he bhadanta ! NaM iti vAkyAlaGkAre kati mAturaGgAni ArttavabahulAnItyarthaH prajJaptAni ?, jagadIzvaro garbhe A hArapoSa - NAdi sU. 5 mAtApitraM gAni sU. 6 // 10 // Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagatrAtA jagadbhAvavijJAtA vIra Aha-he gaNadhara ! gautama ! trINi mAturaGgAni prajJaptAni mayA anyaizca jagadIzvaraiH. tadyathA-mAMsaM-palalaM 1 zoNitaM-rudhiraM 2 matthuluMgeti-mastakabhejakaM, anye tvAhuH-medaHphipphisAdiH mastuluMgamiti 3 // 'kai NaM bhaMte !' kati he bhadanta ! paitRkAGgAni zukravikArabahulAnItyarthaH prajJaptAni ?, he gautama ! trINi paitRkAGgAni prajJaptAni, tadyathA-asthi-haDuM 1 asthimiJjA-asthimadhyAvayavaH 2 kezazmazruromanakhAH3, tatra kezAH-zirojAH imazrUNikUrcakezAH romANi-kakSAdikezAH nakhAH-karajA iti, kezAdikaM bahusamAnarUpatvAdekameva, ubhayavyatiriktAni tu zukrazoNitayoH samavikArarUpatvAt mAtApitroH sAdhAraNAnIti // garbhastho'pi kiM kazcid jIvo narakaM devalokaM vA gacchahaitIti gautamo vIraM praznayati jIve NaM bhaMte ! gabhagae samANe neraiesu uvavajijA?, goyamA! atthegaie uvavajijjA atthegaie No |uvavajijA, se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai-jIve NaM ganbhagae samANe neraiesu atthegahae uvavajijA atthegaie no uvavajijA?, goyamA! je NaM jIve gabhagae samANe sannI paMciMdie savAhiM pajattIhiM pajattae vIriyaladIe vibhaMganANaladdhIe viuviyaladdhIe viuviyaladdhIpatte parANIyaM AgayaM succA nisamma paese nicchuhai |nicchuhittA viuviyasamugghAeNaM samohaNai samohaNittA cAuraMgi]i sinnaM sannAhei sannAhittA parANIeNaM saddhiM saMgAmaM saMgAmei, se NaM jIve atthakAmae 1 rajjakAmae 2 bhogakAmae 3 kAmakAmae 4 atthakaMkhie 1 rajakaMkhie 2 bhogakaMkhie 3 kAmakaMkhie 4 atthapivAsie 1 bhoga0 2 rajja. 3 kAma0 4, taccitte 1] Jain Education a nal For Private & Personel Use Only R w.jainelibrary.org Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM. vai. pra. tammaNe 2 tallese 3 tadajjhavasie 4 tattivajjhavasANe 5 tayaTThovautte 6 tadappiyakaraNe 7 tabbhAvaNAbhA garbhasthasyaivie 8 eyaMsiM ca NaM (ce) aMtaraMsi kAlaM karijA neraiesu uvavajijjA, se eeNaM aTeNaM evaM buccai vanarakagajIve NaM gabhagae samANe neraiesu atthegaie uvavajejA atthegaie no uvavajejA goyamA! (sUtraM 7) tiH sU.7 | 'jIve NaM gabhaga' he bhadanta ! jIvo garbhagataH san mRtveti zeSaH narakeSu utpadyate?, he gautama ! asti-vidyate 'egaie'tti ekakaH kazcit sagarvarAjAdigarbharUpaH utpadyate astyayaM pakSaH yaduta ekakaH kazcinnotpadyate, 'se' atha kenArthena he bhadanta ! evaM procyate-jIvo garbhagataH san narakeSu astyekakaH utpadyate astyekako notpadyate ?, he gautama ! 'je NaM'ti yo jIvaH 'NaM' iti vAkyAlaGkAre garbhagataH san AhArAdikA saMjJA vidyate yasya sa saMjJI paJca indriyANi-zravaNa 1 ghANa2 rasana 3 cakSuH 4 sparzana 5 lakSaNAni vidyante yasya sa paJcendriyaH sarvAbhirAhArazarIrendriyocchAsabhASAmanolakSaNAbhiH SaDrabhiH paryAptibhiH paryAptaH,mAsadvayoparivatItyanuktamapi jJeyaM, yato mAsadvayamadhyavartI manuSyo garbhastho narake devaloke'pi na yAtItyuktaM bhagavatyAmiti, pUrvabhavikavIryalabdhyA pUrvabhavikavibhaMgajJAnalabdhyA vibhaMganANaladdhIetti padaM bhagavatyAM nAsti, pUrvabhavikavaikriyalabdhyA vaikriyalabdhi prAptaH san yadvA vIryalabdhikaH vibhaGgajJAnalabdhikaH vaikriyalabdhikaH vaikriyalabdhi prAptaH san parAnIkaM-zatrusainyaM AgataM-prAptaM 'soceti zrutvA 'nisamma'tti nizamya-manasA avadhArya 'paese nicchubhaI'tti svapradezAn anantAnantakarmaskandhAnuviddhAn garbhadezAd bahiH kSipati-niSkAzayati niSkAzya visskmbh-4|| 11 // bAhalyAbhyAM zarIrapramANaM AyAmataH saGkhyeyayojanapramANaM jIvapradezadaNDa nisRjati; vaikriyasamudghAtena 'samohaNaitti Jain Education Mal Jainelibrary.org Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samavahanti-samavahato bhavati tathAvidhapudgalagrahaNArtha, samavahatya catvAri gajAzvarathapadAtilakSaNAni aGgAni vidyante yasyAH yasyAM vA sA caturaGginI tAM caturaGginIM 'sinna'nti senAM kaTakamityarthaH 'sannAhei'tti sajAM karotItyarthaH sajA kRtvA parAnIkena sAdha saMgrAma saMgrAmayati-yuddhaM karotItyarthaH 'se NaM jIvetti NaM iti vAkyAlaGkAre saH-yuddhakartA jIvaH 'atthakAmae'tti arthe-dravye kAmo-vAJchAmAtraM yasyAsAvarthakAmaH evamanyAnyapi vizeSaNAni, navaraM-rAjyaM-nRpatvaM 2 bhogAH-gandharasasparzAH 3 kAmau-zabdarUpe 4 'atthakaMkhie'tti kAlA gRddhirAsaktirityarthaH arthe-dravye kAkA saJjAtA asyeti arthakAsitaH 1 evamanyAni rAjyakAzitaH 2 bhogakAzitaH 3 kAmakAzitaH 4 'asthapivAsie'tti pipAseva pipAsA-prApte'pyarthe'tRptiH arthe arthasya vA pipAsA saJjAtA asyeti arthapipAsitaH 1 evamanyAni rAjyapipAsitaH 2 bhogapipAsitaH 3 kAmapipAsitaH 4, 'tacittetti tatra-artharAjyabhogakAme cittaM-sAmAnyopayogarUpaM yasyAsau taccittaH 1'tammaNe'tti tatraiva-arthAdau manaH-vizeSopayogarUpaM yasya sa tanmanAH 2 'tallese'tti tatraiva-arthAdau lezyA-AtmapariNAmavizeSaH yasyAsau tallezyaH 3 'tadajjhavasie'tti iha adhyavasAyaH-adhyavasitaM tatra taccittAdibhAvayuktasya sataH tasmin arthAdAvevAdhyavasitaM-paribhogakriyAsampAdanaviSayamasyeti tadadhyavasitaH 4 'tattibajjhavasANe'tti tasminneva-arthAdau tIvra-ArambhakAlAdArabhya prakarSayAyi adhyavasAnaM-prayatnavizeSalakSaNaM yasya sa tattIvrAdhyavasAnaH 5 'tadaTThovautte'tti tadartha-arthAdinimittaM upayuktaH-avahitaH tadarthopayuktaH 6 'tadappiyakaraNe'tti tasminneva-arthAdau | arpitAni-AhitAni karaNAni-indriyANi kRtakAritAnumatirUpANivA yena sa tadarpitakaraNaH'tanbhAvaNAbhAvie'tti - Inin Educa t ion For Private Personal Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM. vai. pra. // 12 // asakRdanAdau saMsAre tadbhAvanayA-arthAdisaMskAreNa bhAvito yaH sa tadbhAvanAbhAvitaH8, 'eyaMsitti etasmin 'Na' iti garbhasthasyaivAkyAlaGkAre cet yadi 'antaraMsitti saGgrAmakaraNAvasare kAlaM-maraNaM kuryAt tadA narakeSu gADhaduHkhAkuleSu utpadyate, va deveSUnarabhavaM tyaktvA mahArambhI mithyAdRSTiH narake yAtItyarthaH, 'se' atha etenArthenaivaM procyate-he gautama ! jIvo garbhagataH san tpAdaH narakeSu asti ekakaH kazcidutpadyate asti ekakaH kazcinnotpadyate // punargautamo vIra praznayatItyAha| jIveNaM bhaMte! gabhagae samANe devalogesu uvavajijjA?, go atthegaie uva0 atthegano uva0, sekeNaTeNaM bhaMte! evaM vuccai-atthegaie u0atthegaie nou0?,goyamA! jeNaMjIve gabhagae samANe sannI paMciMdie sabAhiM pajjattIhiM pajattae veuviyaladdhIe ohinANaladdhIe tahAruvassa samaNassa vA mAhaNassa vA aMtie egamavilA | AyariyaM dhammiyaM sudhayaNaM succA nisamma tao se bhavai tivasaMvegasaMjAyasaddhe tivadhammANurAyaratte,se NaM jIve dhammakAmae 1 puSaNakAmae 2 saggakAmae 3 mukkhakAmae 4 dhammakaMkhie 1 puNNakaMkhie 2 saggakaMkhie |3 mukkhakaMkhie 4 dhammapivAsie 1 puNNapivAsie 2 saggapivAsie 3 mukkhapivAsie 4 taccitte 1 tammaNe 62 tallese 3 tadajjhavasie 4 tattivajjhavasANe 5 tadappiyakaraNe 6 tayaTThovautte 7 tambhAvaNAbhAvie 8 eyaMsi | NaM (ce) aMtaraMsikAlaM karijA devaloesu udhavajijA, se eeNaM aTeNaM goyamA! evaM cuccai atthegaie uvava| jijA atthegaie no uvavajijjA (sUtraM 8) // 12 // 'jIve NaM bhaMte !gabhagae devaH'jIvo he bhadanta ! garbhagataH san mRtveti zeSaH devalokeSu utpadyate ?, he gautama ! asti -CONCACACANCCCCCCLEASCAM Jain Education Di For Private Personel Use Only HDainelibrary.org Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM. pai. pra. 3 Jain Education In | ekakaH kazcit utpadyate astyekakaH kazcinnotpadyate, 'se' atha kenArthena he bhadanta ! evaM procyate kazcidutpadyate kazcinnotpadyate ?, he gautama! yo jIvo garbhagataH san saMjJI paJcendriyaH sarvAbhiH paryAptibhiH paryAptaH, mAsadvayoparivatrttItyavadhArya mAsadvayamadhyavartI tu svarge na yAtIti pUrvabhavikavaikriyalabdhikaH pUrvabhavikAvadhijJAnalabdhikaH tathArUpasya - tathAvidhasya ucitasyetyarthaH zramaNasya - sAdhoH vAzabdo devalokotpAdahetutvaM prati zramaNamAhanavacanayostulyatvapradarzanArthaH 'mAhaNassa'tti mA hana 2 ityevamAdizati svayaM sthUlaprANAtipAtAdinivRttatvAd yaH sa mAhanaH yadvA brahmaNo-brahmacaryasya dezataH sadbhAvAt brAhmaNo- dezaviratastasya vA yadvA zramaNaH - sAdhustasya mAhanaH - paramagItArthastasya vA 'aMtie 'ti samIpe ekamapyAstAmanekaM Arya-ArAd yAtaM pApakarmabhya ityArtha ata eva dhArmikamiti suvacanaM - zobhanavAkyaM zrutvA - AkarNya nizamya - manasA avadhArya 'ta'ti tadanantarameva saH - garbhasthajantuH bhavati jAyate 'tighvasaM0' tIvrasaMvegena- bhRzaM duHkhalakSAkulabhavabhayena saJjAtA - samyagutpannA zraddhA - zraddhAnaM dharmAdiSu yasya sa tItrasaMvegasaJjAtazraddhaH 'tivadha0' tIvro yo dharmAnurAgaH - dharma bahumAnastena rakta iva-raGgita iva yaH sa tIvradharmAnurAgaraktaH sa garbhasthaH vairAgyavAn jIvaH 'NaM' vAkyAlaGkAre 'dhammakAmae 'ti dharme - zrutacAritralakSaNe kAmo - vAJchAmAtraM yasya sa dharmakAmakaH 1 puNye - tatphalabhUte zubhakarmaNi kAmo yasya sa puNyakAmakaH sthAnAGge tu - anna 1 pAna 2 vastrA 3''laya 4 zayanAsana 6mano7vacana 8 kAya9lakSaNaM navavidhaM puNyaM pratipAditaM jagadIzvareNa bhagavateti 2, svarge-devaloke kAmo yasya sa svargakAmakaH 3 mokSe-zive anantAnantasukhamaye kAmo yasya sa mokSakAmakaH 4, evamagre'pi, navaraM kAGkSA-gRddhirAsaktirityarthaH, w.jainelibrary.org Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharme kAGkSA saJjAtA asyeti dharmakAvitaH 1 puNyakAzitaH 2 svargakAzitaH 3 mokSakAzitaH 4 pipAseva pipAsA-prA- garbhagasyote'pi dharme'tRptiH dharmapipAsA sA saJjAtA asyeti dharmapipAsitaH 1 puNyapipAsitaH 2 svargapipAsitaH3 mokSapipAsitaH4, ttAnAdi 'tacitte' ityAdiaSTavizeSaNAni dharmapuNyasvargamokSe zubhAni vAcyAni, taccittaH 1 tanmanAH 2 tallezyaH 3 tadadhyavasitaH sU. 9-21 4 tattIvrAdhyavasAyaH 5 tadarthopayuktaH 6 tadarpita karaNaH 7 tadbhAvanAbhAvitaH 8, 'eyaMsi NaMti etasminnantare-dharmadhyA-lAsyAditvaM nAvasare kAlaM-maraNaM 'karija'tti kuryAt tadA devalokeSu utpadyate, 'se' athaitenArthena he gautama ! evamasmAbhiH sU.10-23 procyate-asti ekakaH kazcit svarge utpadyate 'atthi'tti asti ekakaH kazcit notpadyate iti // garbhAdhikAre puna- prasavAdi gautamasvAmI zrImahAvIra praznayati sU. 11 jIve NaM bhaMte ! gabhagae samANe uttANae vA pAsillae vA aMbakhunjae vA acchinna vA ciTThija vA garbha || nisIijja vA tuyahija vA Asaijja vA sahaja vA mAue suyamANIe suyai jAgaramANIe jAgarai suhiyAe|4| gA. 30 suhio bhavai duhiyAe dukkhio bhavai ?, haMtA goyamA!jIve NaM ganbhagae samANe uttANae vA jAva dukkhio bhavai |-(suutrN 9) thirajAyaMpihu rakkhai samma sArakkhaI tao jaNaNI / saMvAhaI tuyaTTai rakkhai appaM ca gabhaM ca // 1 // (18)aNusuyai suyaMtIe jAgaramANIeN jAgarai gambho / suhiyAe hoi suhiyo duhiyAe 13 // dukkhio hoi // 2 // (19) uccAre pAsavaNe khelaM saMghANaovi se nasthi / aTThITThImiMjanahakesamaMsuromesu |prinnaamo||3|| (20) evaM budimaigao ganbhe saMvasai dukkhio jIvo / paramatamisaMdhakAre amijjhabharie Jain Education a l For Private & Personel Use Only A ww.jainelibrary.org Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paesaMmi // 4 // (21) Auso! tao navame mAse tIe vA paDappanne vA aNAgae vA cauNhaM mAyA aNNayaraM payAyai, taMjahA-itthiM vA itthirUveNaM 1 purisaMvA purisaruveNaM 2 napuMsagaM vA napuMsagarUveNaM 3 biMba vA biMbarUveNaM 4 (sU010) appaM sukaM bahuM uuyaM, itthI tattha jaayi1|appN uyaM bahuM sukkaM, puriso tattha jAyai 2 // 1 // (22) duNhaMpi rattasukANaM, tullabhAve napuMsao3 / itthiuyasamAoge, biMba tattha jAyai 4 // 2 // (23) aha laNaM pasavaNakAlasamayaMsisIseNa vA pAehiM vA Agacchai samAgacchai tiriyamAgacchai viNighAyamAvajai (sU011) koI puNa pAvakArI bArasa saMvaccharAiM ukkosaM / acchai u gambhavAse asuippabhave asuiyaMmi // 1 // (24) / jAyamANassa jaM dukkhaM, maramANassa vA punno| teNa dukkheNa saMmUDho, jAI saraha na'ppaNo // 2 // (25) vIsarasaraM rasaMto jo so joNImuhAo niSphiDai / mAUe appaNoviya veyaNamaulaM jaNemANo / / 3 // (26) gambhaghara-| sAyaMmi jIvo kuMbhIpAgaMmi narayasaMkAse / vuttho amijjhamajhe asuippabhave asuiyaMmi // 4 // (27) |pittassa ya siMbhassa ya sukkassa ya soNiyassa ciya majjhe / muttassa purIsassa ya jAyai jaha vaJcakimi-| ucca // 5 // (28) taM dANi soyakaraNaM kerisarya hoi tassa jIvassa ? / sukkarahirAgarAo jassuppattI sarIrassa // 6 // (29) eyArise sarIre kalamalabharie amijjhasaMbhUe / niyayaM vigaNitaM soyamayaM kerisaM tassa ? // 7 // (30) 'jIve NaM bhaMte! ga.' jIvo he bhadanta! garbhagataH san 'uttANae ve'ti uttAnako vA suptonmukho vetyarthaH 'pAsillie Jain Education For Private & Personel Use Only Diarjainelibrary.org Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM. vai. pra. // 14 // Jain Educatio va'tti pArzvazAyI vA 'aMbakhujjae vatti Amraphalavat kubja iti 'acchitti AsInaH sAmAnyataH, etadeva vizeSataH ucyate- 'ciTTeja va 'tti UrdhvasthAnena 'nisIjae ve 'ti niSadanasthAnena 'tuyaTTeja va 'tti zayIta nidrayA iti veti 'Asaija va'ti Azrayati garbhamadhyapradezaM 'sahajja va'tti zete nidrAM vineti, mAtrA mAtari vA 'suyamANIe'tti zayanaM kurvatyA kurvatyAM vA 'suyaha'tti svapiti nidrAM karotItyarthaH, 'jAgaramANIe' tti jAgratyA- jAgaraNaM kurvatyA kurvatyAM vA jAgartti, nidrAnAzaM kurute ityarthaH, sukhitAyAM sukhito bhavati, duHkhitAyAM duHkhito bhavati, 'hantA goyama ! tti' hanta iti komalAmantraNArtho dIrghatvaM ca mAgadhadezIprabhavaM, ubhayatrApi 'jItre NaM gabbhagae samANe' ityAdeH pratyuccAraNaM tu svAnumatatvapradarzanArthaM, vRddhAH punarAhuH - 'haMtA goyamA !' ityatra hanta iti evametaditi abhyupagamavacanaM, yadanumataM tatpradarzanArthaM 'jIve NaM gabhagae' ityAdi pratyuccAritamiti, he gautama! jIvo garbhagataH san uttAnako vA yAvadduHkhito bhavatIti / atha pUrvoktaM padyena gAthAcatuSTayena darzayannAha - 'thirajA0 ' sthirajAtaM sthirIbhUtaM 'rakkhai' ti rakSati - sAmAnyena pAlayati tataH sA jananI taM samyag yatnAdikaraNena rakSati 'saMvAhai' tti saMvahati gamanA''gamanAdiprakAreNa 'tuyaTTai' tti tvagvarttayati-svApayati rakSati- AhArAdinA pAlayati AtmAnaM ca garbhaM ceti // 1 // 'aNu 0 ' anusvapiti - anuzete 'suyaMtIe' tti svapatyAM satyAM jAgratyAM jAgarti garbhaH - udarasthajantuH jananyAM sukhitAyAM sukhito bhavati duHkhitAyAM duHkhito bhavati // 2 // ' uccAro0' uccAro - viSThA prazravaNaM-mUtraM khelo - niSThIvanaM 'siMghANaM' ti nAsikAzleSmApi 'se' tasya garbhasthasya nAstIti, jananIjaTharastho jIva AhAratvena tu yad gRhNAti tadasthyasthimiMjanakhakezazmazru romeSu (masu) pUrvavyAkhyAteSu 'pariNAmo' tti Sational garbhAvasthAdi // 14 // ww.jainelibrary.org Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SSAGAROGROGRAMSACCORDC pariNAmayatItyarthaH // 3 // evaM bu0' evamuktaprakAreNa 'budi'miti zarIraM atigataH-prAptaH san garbha-jananIkukSau saMvasatisaMtiSThate cArakagRhe cauravat, 'dukkhio jIvotti agnivarNAbhiH sUcIbhiH bhidyamAnasya jantoH yAdRzaM duHkhaM jAyate tato'pyaSTaguNaM yad duHkhaM bhavati tena sadRzena duHkhena duHkhito bhavati jIvaH garbhe, kiMbhUte garne?-tamasA andhakAraM yatra tamo'ndhakAraH paramazcAsau tamo'ndhakArazca paramatamo'ndhakAraH mahAndhakAravyApta ityarthaH tasmin, amedhyabhRte-viSThApUrNe pradeze-jIvavasanasthAnake // 4 // iti| 'Auso! tao' ityAdi, he AyuSman !-he indrabhUte ! tataH-aSTamAsAnantaraM navame mAse atIte vA-atikrAnte vA pratyutpanne vA-vartamAne vA anAgate vA-aprApte vA 'cauNhaM' caturNA syAdirU|pANAM vakSyamANAnAM mAtA-jananI anyatarat-caturNA madhye ekataraM 'payAyaitti prasUte 'taMjaha'tti tat pUrvoktaM yathAstriyaM vA strIrUpeNa-khyAkAreNa prasUte 1 puruSaM vA puruSarUpeNa-puruSAkAreNa 2 napuMsakaM vA napuMsakarUpeNa-napuMsakAkAreNa 3 bimbaM vA vimbarUpeNa-bimbAkAraNa, bimbamiti garbhapratibimba garbhAkRtirArttavapariNAmo natu garbha eva 4, ete kathaM jAyanta ? ityAha-'appaM alpaM zukraM 'bahuuuya'tti bahuka-prabhUtaM 'uyaMti ojaH-ArtavaM strI tatra garbhAzaye| jAyate-utpadyate 1, alpa-ojaH bahu zukraM puruSastatra jAyate 2, dvayorapi raktazukrayoH-rudhiravIryayoH tulyabhAve-samatve sati napuMsako jAyate 3, 'itthI'tti striyAH-nAryA 'oya'tti ojasaH 'samAoge'tti samAyogaH-vAtavazena tasthirIbhavanalakSaNaM ruyojaHsamAyogastasmin sati bimbaM tatra-garbhAzaye prajAyate 4 iti / 'aha Na' mityAdi, athAnantaraM 'Na' vAkyAlaGkAre prasavakAlasamaye-janmakAlAvasare zIrSaNa vA-mastakena vA pAdAbhyAM vA-caraNAbhyAMvA Agacchati 'samAgaccha NDROCALCOCCALCUCAUCRACT Jain Educati o nal For Private & Personel Use Only A w .jainelibrary.org Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM. vai. pra. // 15 // Jain Education i'tti samam - aviSamamAgacchati' sammaM Agacchati pAThe samyak - anupaghAtahetunA Agacchati-mAturudarAt yonyAniSkrAmati, 'tiriyamAgacchadda'tti tiracIno bhUtvA jaTharAnnirgantuM pravarttate yadi tadA vinirghAtaM - maraNamApadyate nirgamA| bhAvAditi / 'koi puNa0' ko'pi punaH pApakArI - grAmaghAtarAmAjaTharavidAraNa jinamunimahAzAtanAvidhAyI vAtapittAdidUSito devAdistambhito veti zeSaH, dvAdaza saMvatsarANi utkRSTataH 'acchai'tti tiSThati, tuzabdAt garbhoktaM prabalaM duHkhaM sahamAno'vatiSThate garbhavAse - garbhagRhe, kimbhUte ? - azuciprabhave azucike - azucyAtmake iti // 1 // nanu navamAsamAtrAntaritamapi prAktanaM bhavaM sAmAnyajIvaH kiM na smaratItyAha - 'jAyamA 0 ' gAthA, jAyamAnasya - garbhAnniHsarataH tatra utpadyamAnasya vA yadduHkhaM bhavati vA - athavA punamriyamANasya yadduHkhaM bhavati tena dAruNaduHkhena saMmUDho - mahAmohaM prAptaH jAtiM - prAktanabhavaM AtmIyaM - svakIyaM mUDhAtmA prANI na smarati - ko'haM pUrvabhave devAdiko'bhavamiti na jAnAtIti // 2 // 'vIsara' gAthA, 'vIsara'tti parama karuNotpAdakaM ' saraM'ti' svaraM dhvaniM 'rasaMto' tti bhRzaM kurvan sa garbhastha jIvaH yonimukhAt 'niSphiDai' tti niSkrAmati mAtuH Atmano'pica vedanAmatulAM janayan - utpAdayan // 3 // 'gagbhattha' gAthA, garbhagRhe jIvaH kuMbhIpAke - koSThikA kRtitapta loha bhAjanasadRze narakasadRze - nArakotpattisthAnatulye 'vuccho' tti uSitaH- sthitaH, amedhyaM - gUthaM madhye yasya garbhagRhasya saH amedhyamadhyastasmin azuciprabhave - jambAlAdyudbhave azucike - apavitrasvarUpe // 4 // 'pitta0' pittasya 'siMbhasya' zleSmaNaH zukrasya zoNitasya mUtrasya purISasya - viSThAyAH madhye - madhyabhAge jAyate - utpadyate, ka iva ? - ' vaccakimiuca' tti varcasvakRmivat- viSThAnIlaMguvat, yathA kRmi:- dvIndriyajantuvizeSaH udaramadhyasthaviSThAyAmutpadyate tathA jIvos garbhAva sthAdi. // 15 // jainelibrary.org Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 454 pIti ||5||'tN dANi' tat 'dANiti idAnIM-sAmprataM zaucakaraNaM-zarIrasaMskArakaraNaM kIdRzaM bhavati tasyagarbhanirgatasya jIvasya ?, yasya bhaGgarazarIrasyotpattiH-prAdurbhAvaH zukrarudhirAkarAt-vIryarudhirakhaneH vartata iti // 6 // 'eyA0' etAdRze zarIre kalamalabhRte-udarasthajalabaTakadamAdipUrNe amedhyasambhUte-viSThAkIrNodarasambhUte 'niyayaM viga|NijaMta' miti padadvaye 'saptamyA dvitIye' (zrIsi. a. pA. 3 sU. 137 ) ti saptamyarthe dvitIyA, nijake-AtmIye |'vigaNijaMta'miti AtmapareSAM jugupsAyogye zaucamataM-pavitratvAGgIkAralakSaNaM, yathA mayA'sya snAnacandanAdinA pavitratvaM vidheyamiti, yadvA zaucena-vastracandanAbharaNAdinA mado-goM yatra sanatkumAracakrivat tat zaucamadaM yathA kIdRzaM mama zarIraM zobhate'laGkArAdineti, yadivA evaMvidhe zarIre kutrApi rogAdinA vinaSTe zokamataM-zokAGgI-13 kArakaraNaM yathA-hA mama sundaraM zarIraM sphoTakAdinA vinaSTamiti, kIdRzaM tasya jIvasyeti // 7 // atha jIvAnAM granthamukhe dvitIyagAthayA sUcitA daza dazAH nirUpyante| Auso ! evaM jAyarasa jaMtussa kameNa dasa dasA evamAhiti taMjahA-bAlA 1kiDA 2 maMdA 3 balA ya 4 paNNA ya 5 hAyaNi 6 pavaMcA 7 / panbhArA 8 mummuhI 9 sAyaNI ya dasamA ya 10 kAla| dasA // 1 // (31) jAyamittassa jaMtussa, jA sA paDhamiyA dasA / na tattha suhaM dukkhaM vA, nahu jANaMti bAlayA // 1 // (32) bIIyaM ca dasaMpatto, nANAkIlAhiM kIDai / na ya se kAmabhogesu, ticA uppajaI raI // 2 // (33) taiyaM ca dasaM patto, paMcakAmaguNe naro / samattho bhuMjiuM bhoe, jai se atthi ghare JanEducati For Private Personal use only KUw.jainelibrary.org Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM. vai. pra. dazadazA: sU. 12 gA. 41 ARMACROGRAMGARCASALA dhuvA // 3 // (34) cautthI u balA nAma, jaM naro dasamassio / samattho balaM dariseuM, jaha bhave niruvaddavo // 4 // (35) paMcamI u dasaM patto, ANupuvIeN jo nro| samattho'tthaM viciMte, kuDaMbaM cAbhigacchai // 5 // (36) chaTThIo hAyaNI nAmA, jaM naro dsmssio| virajai u kAmesuM, iMdiesa ya| hAyai // 6 // (37) sattamI ya pavaMcA o, jaM naro dasamassio / nicchubhai cikkaNaM khelaM, khAsaI ya dAkhaNe khaNe // 7 // (38) saMkuiyavalIcammo, saMpatto aTThamIdasaM / nArINaM ca aNiTTho ya, jarAe pariNA mio||8||(39) navamI mummuhI nAma, jaM naro dsmssio| jarAghare viNassaMte, jIvo vasai akA-10 4/mo||9|| (40) hINabhinnasaro dINo, vivarIo vicittao / dubbalo dukkhio suyaI, saMpatto dasamI dasaM // 10 // (41) __'Auso e.' he AyuSman ! evam-uktaprakAreNa jAtasya-utpannasya jantoH-jIvasya krameNa-anukrameNa daza dazA-dazA4] vasthAH, dazavarSapramANA prathamA dazA-avasthA 1 dazavarSapramANA dvitIyA dazA'vasthA 2 ityevaM daza dazAH, evaM-vakSya-18 hai|mANaprakAreNa 'AhijaMtIti AkhyAyante-kathyante, tadyathA-'bAlA 1 kiDDA 2' ityAdigAthA, bAlasyeyamavasthA dharmadharmiNorabhedAt bAlA 1, krIDApradhAnA dazA krIDA 2, mando-viziSTabalabuddhikAryopadarzanAsamartho bhogAnubhUtAveva samartho yasyAM dazAyAM sA mandA 3, yasyAM puruSasya balaM syAt sA balayogAt balA 4, prajJA-vAJchitArthasampA-15 danakuTumbAbhivRddhiviSayA buddhiH tadyogAt dazA prajJA 5, hApayati puruSasyendriyANi manAk svArthagrahaNAprabhUNi karotIti Jain Education i n For Private Personel Use Only jainelibrary.org Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Educatio | hApanI 6, prapaJcayati - vistArayati khelakAsAdi iti prapaJcA 7, prAgbhAraM - ISadavanatamucyate tadiva gAtraM yasyAM sA - prAgbhArA 8, mocanaM muk jarArAkSasI samAkrAntazarIragRhasya mocanaM taM prati mukhaM - AbhimukhyaM yasyAM sA munmukhI 9, svApayati-nidrAyattaM karoti sA zAyinI dazamI 10, etAH kAlopalakSitAH dazAH kAladazAH ucyante iti // 1 // atha sUtreNaiva daza dazA darzanannAha' - 'jAyami0 ' zlokaH, jAtamAtrasya janto:- jIvasya yA sA prathamikA dazA-dazavarSapramANAvasthA 'tattha'tti tasyAM prathamadazAyAM prAyeNa sukhaM duHkhaM vA neti - nAsti, tathA''tmapareSAM sukhaduHkhaM naiva jAnaMti bAlakAH - jAtismaraNAdijJAnavikalA iti // 1 // 'bIIyaM ca dvitIyAM dazAM prApto jIvo nAnAkrIDAbhiH krIDati-krIDAM karotItyarthaH, 'se' tasya dvitIyA'vasthAvarttino jIvasya kAmau ca - zabdarUpe bhogAzca - gandharasasparzAH kAmabhogAsteSu tIvrA - prabalA ratiH - manmathavAJchA notpadyate na prakaTIbhavatItyarthaH // 2 // 'taiyaM ca' tRtIyAM dazAM prAptaH paJcakAmaguNe - zabdarUparasagandhasparzalakSaNe naro-manuSyaH Asakto bhavati, tathA tadA bhogAn bhoktuM samartho bhavati yadi 'se' tasya jIvasya astIti - sattArUpatayA varttate gRhe svAvAse 'dhuve'ti rAjAdyupadravAbhAvena nizcalA samRddhiriti | zeSaH // 3 // 'cau0' caturthI balAnAmnI dazA vartate yAM balAnAmnIM dazAmAzrito naraH samartho bhavati balaM svavIrya draSTuM ( darzayituM ) phalimallavat, yadi bhavet nirupadravo - rogAdikkezarahitaH, anyathA mAtsyikamallavat vinAzaM yAtIti // 4 // 'paMcamI u' paJcarmI dazAM prAptaH AnupUrvyA-paripAThyA yo naraH sa samartho bhavati arthaM vicintayituM - dravyacintAM kartuM ca punaH kuTumbaM prati abhigacchati - kuTuMba cintAyAM pravarttate ityarthaH // 5 // 'chuTTI u' SaSThI hApanInAmnI dazA varttate, tional ww.jainelibrary.org Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM. vai. pra. // 17 // Jain Educatio yAM hApana dazAM nara AzritaH 'virajjai'tti pravAheNa virakto bhavati, kebhyaH ? - kAmyaMta iti kAmAH - kandarpAbhilASAstebhyaH indriyeSu zravaNaghrANacakSurjihvAsparzanalakSaNeSu hIyate - hAniM gacchatItyarthaH // 6 // 'sattamI 0 ' saptamI prapaJcA dazA yAM dazAM AzritaH 'nicchu bhai 'tti bahirnikSipati yatra kutrApi bahirnissArayati cikkaNaM- picchilaM cepakatulyamityarthaH 'khela' zleSmANaM ca punaH kSaNaM 2 - vAraM 2 'khAsai'tti-khAsitaM karotItyarthaH // 7 // 'saMkui0' aSTamIM dazAM prApto jIvaH | saGkucitavalicarmA bhavati, ca punaH jarayA pariNamito - vyAptaH syAt, nArINAM svaparastrINAM aniSTo bhavati, zrAvastI - | rIvAstavyajinadattazrAddhavaditi // 8 // navamI munmukhI nAmnI varttate, yAM munmukhIM dazAM naraH AzritaH 'jarAghare' jarAgRhe zarIre vinazyati sati jIvo'kAmako viSayAdivAJchA rahito vasati // 9 // 'hINa0' hInasvaraH - laghudhvaniH | bhinnasvaraH - svabhAvasvarAdanyasvaraH dInaH - dInatvaM gataH viparItaH - pUrvAvasthAtaH vicittaH vicitro vA nAnAsvarUpaH | durbalaH - kRzAGgaH duHkhito- rogAdipIDAlakSavyAptaH evaMvidho jIvaH svapiti svazarIre svagRhe vA saMprAptaH, kAM ? -dazamIM dazAmiti 10 // yasyAM yad bhavati tadAha dasagassa uvakakhevo vIsaivariso u giNhaI vijaM / bhogA ya tIsagassa ya cattAlIsassa vinnANaM // 11 // (42) paNNAsagassa cakkhU hAyai sakkiyassa bAhubalaM / bhogA ya sattarissa ya asIigassA ya vinnANaM // 12 // (43) nauI namai sarIraM vAsasae jIviyaM cayai / kittio'ttha suho bhAgo duho bhAgo ya kittio // 13 // (44) (sUtraM 12) jo vAsasayaM jIvaha, suhI bhoge parbhujai / tassAvi sevi seo, dhammo ya jiNadesio / 14 / (45) kiM puNa tional : pratidazakaM hAniH gA. 44 puNyakartta vyatA gA. 49 // 17 // Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ FASHRASEASEASSASSES sapaJcavAe, jo naro niccdukkhio?| suTTayaraM teNa kAyadyo, dhammo ya jinndesio||15|| (46) naMdamANo care dhamma, varaM me laTThataraM bhave / anaMdamANo'vi care, mA me pAvataraM bhave ||16||(47)nvi jAI kulaM vAvi, vijA vA'vi susikkhiyaa| tAre naraM va nAriM vA, satvaM punnehi vaDDaI // 17 // (48) punnehiM hIyamANehiM, purisAgAro'vi hAyaI / punnehiM vahramANehiM, purisagAro'vi vddii|| 18 // (49) | "dasaga' dazakasya-dazavarSapramANasya jIvasya 'uvakkhevo' tti vAlotpATanaM muNDanamiti lokoktiH, upalakSaNatvAdanyadapi prathamAvasthAbhavo mahotsava vizeSo jJeya iti 1, viMzativarSako-dvitIyAvasthAvartI vidyAM gRhNAtIti 2, triMzatakasya bhogA bhavanti 3 catvAriMzatkasya vijJAnaM bhavati 4 // 11 // 'pannA' paJcAzatkasya jIvasya 'cakkhu'tti cakSurbalaM / hIyate 5, SaSTikasya bAhubalaM hIyate 6, saptatikasya bhogA hIyante 7, azItikasya vijJAnaM hIyate 8 // 12 // 'naui. navatikasya zarIraM namati-cakraM bhavatItyarthaH 9, varSazate sati jIvitaM tyajati jiivH10||'kittiu'tth' atra-zatavarSe jIvAnAM : sukhabhAgaH kIrtito-nirUpito'stIti, cazabdo'pyarthe duHkhabhAgo'pi kIrtito'stIti, yadvA atra 'kittiotti kiyAna sukhabhAgo vartate kiyAn duHkhabhAgo varttate // 13 // atha zatavarSAyuSkasya jIvasyAnyasyApi upadezaM dadAtIti 'jo vAsa' yo jIvo varSazataM jIvati prANAn dhArayatItyarthaH, ca punaH sukhI bhogAn bhuMkte tasyApi jIvasya sevituM-sadA kartu zreyo-maGgalaM dharmo-durgatipatajjIvAdhAraH jinadezitaH kevalinA bhaassitH|| 14 // 'kiM puNa' kiM punaH sapratyavA-IN ye-sakaSTe AyuSi kAle vA sati iti zeSaH, yo naro nityaduHkhitaH-sadA duHkhAkulo bhavet ?, tena duHkhitajIvena jinada Jan Education For Private Personale Only saneiorary.org, Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM. vai. pra. // 18 // Jain Education ziMto dharmaH suSThutaraM-vizeSataH karttavyo nandiSeNapUrva bhavabrAhmaNajIvavaditi // 15 // 'naMdamA 0' nandamAnaH - saukhyaM bhuJjAno dharma jinoktaM caret kuryAdityarthaH kiMbhUtaM dharma ? - varaM zreSThaM zivaprApakatvAt kayA bhAvanayA dharma kuryAdityAha- me mama atra bhave parabhave ca 'laSTataraM' atikalyANaM bhavediti bhAvanayeti, anandamANo'vi - anandannapi saukhyamabhuJjAno'pi dharma kuryAt, kayA bhAvanayetyAha - me - mama pApataraM mA bhavatu ekaM tAvadahaM pApaphalaM bhuMje punardharmA karaNe mA bhavatu me'tipApaphalamiti bhAvanayeti // 16 // kiMca - 'navi jA0' naraM puruSaM vAzabdAd bAlAdibhedabhinnaM nArIM striyaM vAzabdAt klIvaM jAtiH - mAtRpakSaH brAhmaNAdikA jAtirvA kulaM- pitRpakSaH ugrabhogAdikaM kulaM vA vidyA vA suzikSitA-sadabhyastA vA nApIti-naiva tArayati - bhavAbdhitIraM prApayati, sarva svargApavargAdisaukhyaM puNyai:- saMvignasAdhudAnAdibhirvardhate - prApyate ityarthaH, atrAnyatrApi vakAracakArApizabdAH yathAyogaM pUraNasamuccayAdike'rthe jJAtavyA iti // 17 // 'punnehiM' puNyaiH - annapAnavastrapIThaphalakauSadhAdibhiH sAdhudAnAdibhirupArjitazubhaphalaiH hIyamAnaiH kSayaM gacchadbhiH puruSakAraH - puruSAbhimAnaH apizabdAdanyadapi yazaHkIrttisphItilakSmyAdikaM hIyate - zanaiH zanaiH kSayaM yAtItyarthaH puNyaiH varddhamAnaiH puruSakAro'pi varddhate // 18 // punnAI khalu Auso ! kiccAI karaNijAI pIikarAI vannakarAI dhaNakarAI kittikarAI, no ya khalu Auso ! evaM ciMtiyAM- essaMti khalu bahave samayA 1 AvaliyA 2 khaNA 3 ANApANU 4 dhovA 5 lavA 6 muhuttA 7 divasA 8 ahorattA 9 pakkhA 10 mAsA 11 rika 12 ayaNA 13 saMvaccharA 14 jugA puNyakAryeSnAlasya sU. 13 11 26 11 w.jainelibrary.org Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 vAsasayA 16 vAsasahassA 17 vAsasayasahassA 18 vAsakoDIo 19 vAMsakoDAkoDIo 20 jattha NaM amhe bahUI sIlAI vayAI guNAI veramaNAI pacakkhANAI posahovavAsAI paDivajissAmo paTTavissAmo karissAmo, tA kimatthaM Auso! no evaM ciMteyatvaM bhavai, aMtarAyabahule khalu ayaM jIvie, ime bahave vAiyapittiyAsibhiyasaMnivAiyA vivihA rogAyaMkA phusaMti jIviyaM (sUtraM 13) | 'punnAI.' ityAdi gadyaM, khalu nizcaye he AyuSman ! puNyAni-zubhaprakRtirUpANi kRtyAni-kAryANi karaNIyAni-kartuM yogyAni prItikarANIti-mitrAdinA saha snehotpAdakAni varNakarANi-ekadigvyApisAdhuvAdakarANItyarthaH, dhanakarANi-sadratnasamRddhikarANi kIrtikarANi-sarvadigyApisAdhuvAdakarANItyarthaH, naiva ca khalu evArthatvAt he AyuSman ! evaM-vakSyamANaM cintitavyaM-manasA vikalpanIyaM 'essaMtI'ti eNyanti-AgamiSyanti khalu nizcaye bahvaH samayAH, 'bahava' ityagre'pi yojyaM, sarvanikRSTaH kAlaH samayaH 1, asavAtaiH samayairAvalikA, jaghanyayuktAsayayasamayarA. zimAnA ityarthaH 2, aSTAdazanimeSaiH kASThA, kASThAdvayaM lavaH, lavaiH paJcadazabhiH kalA, kalAiyaM lezaH, paJcadazabhirlezai: kSaNaH 3, saGkhyeyA AvalikA AnaH ekaH ucchAsa ityarthaH tA eva saGkhyeyA nizvAsaH dvayorapi kAlaH prANaH 4, saptabhiH prANaiH stokaH 5 saptabhiH stokailavaH 6 saptasaptatyA lavaiH muhUrtaH 7 paJcadazamuhUttairdivasaH 8 triMzanmuhUrterahorAtraH 9 taiH paJcadazabhiH pakSaH 10 tAbhyAM dvAbhyAM mAsaH 11 mAsadvayana RtuH 12 RtutrayamAnamayanaM 13 ayanadvayana saMvatsaraH hai 14 paJcabhistairyugaM 15 viMzatyA yugairvarSazataM 16 tairdazabhirvarSasahasra 17 teSAM zatena varSazatasahasra lakSamityarthaH 18 zatala taM.vai.pra.4 Jain Educat onal For Private Personal Use Only Www.jainelibrary.org Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM. vai. pra. // 19 // 7661 kSairvadhairvarSakoTi 19 varSakoTiH varSakoTibhiH guNyate varSakoTIkoTiH bhavati 100000000000000 iti 20 // yatra samayAvalikAdau 'NaM' vAkyAlaGkAre 'amhe'tti vayaM bahUni - prabhUtAni zIlAni - samAdhAnAni vratAni - mahAvratAni 'guNA' iti guNAn - vinayAdIn, atra 'guNAdyAH klIve ve' (zrIsi. a. 8 pA. 1 sU. 24 ) ti klIvatvaM, 'veramaNAI' ti asaMya| mAdibhyo nivarttanAni pratyAkhyAnAnIti - namaskArasahita pauruNyAdIni pauSadhaH - parvadinamaSTamyAdi tatropavAsA - abhaktArthakaraNAni pauSadhopavAsAstAn pratipadyAmahe - AcAryAdipArzve'GgIkariSyAmaH 'paTTavissAmo'tti prasthApayiSyAmaH aGgIkaraNAnantaraM prathamatayA karttumArapsyAmaH kariSyAma iti-sAkSAtkAreNa satataM niSpAdayiSyAmaH, 'ta'tti tAvadAdau kimarthaM naiva cintayitavyaM ?, he AyuSman ! tvaM zRNu yato bhavati antarAyabahulaM - vighnapracuramidaM khalu nizcaye jIvitaM - AyurjIvAnAM, | tathA ime - pratyakSA: bahavaH vAtikA - vAtarogodbhavAH paittikAH- pittarogajAH 'siMbhiya'tti zleSmabhavAH sAnnipAtikAH| sannipAtajanyAH vividhAH - anekaprakArA rogA- vyAdhayaste ca te AtaGkAzca- kRcchrajIvitakAriNaH iti rogAtaGkAH jIvitaM | spRzaMtIti / atha sarvAn api manujAn ete rogAH spRzanti na vA ? iti darzayannAha AsI ya khalu Auso ! putriM maNuyA vavagayarogAyaMkA bahuvAsasaya sahassajIviNo, taMjahA - juyaladhammiyA arihantA vA cakavaTTI vA baladevA vA vAsudevA vA cAraNA vijjAharA / te NaM maNuyA aNaivarasomacArurUvA bhoguttamA bhogalakkhaNadharA sujAyasavaMgasundaraMgA ratuppalapaumakaracaraNakomalaMgulitalA naganagara magarasAgaracakaMkagharaM kalakkhaNaMkiyatalA suppaiDiyakummacArucalaNA ANuputriM sujAyapIvaraMguliyA unnayataNutaMba - Jain Education onal | puNyakAryeSnAlasyaM sU. 13 // 19 // Ixr! w.jainelibrary.org Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niddhanahA saMThiyasusiliTThagUDhagupphA eNIkuruviMdAvatsavaTTANuputvajaMghA samugganimaggagUDhajANU gayasasaNasujAyasannibhorU varavAraNamattatullavikkamavilAsiyagaI sujAyavaraturayagujjhadesA AiNNahayava niruvalevA pamuiyavaraturayasIhaairegavadviyakaDI sAhayasoNaMdamusaladappaNanigariyavarakaNagaccharusarisavaravairavaliyamajjhA gaMgAvattapayAhiNAvattataraMgabhaMguraravikiraNataruNabohiyavikosAyaMtapaumagaMbhIraviyaDanAbhI ujuyasamasahiyasujAyajAyajaccataNukasiNaniddhaAinjalaDahasukumAlamauyaramaNijaromarAI jhasavihagasujAyapINakucchI jhasoyarA paumaviyaDanAbhA saMgayapAsA sannayapAsA suMdarapAsA sujAyapAsA miyamAiyapINaraIyapAsA akaraMDyakaNayaruyaganimmalasujAyaniruvahayadehadhArI pasatthavattIsalakkhaNadharA kaNagasilAyalujalapasatthasamatalauvaciyavicchinnapihulavacchA sirivacchaMkiyavacchA puravaraphalihavahiyabhuyA bhuyagIsaraviulabhogaAyANaphalihaucchUDhadIhabAhU jugasaMnibhapINaraiyapIvarapauTThA saMThiyauvaciyaghaNathirasubaddhasuvahasusiliTThalaTThapaJcasaMdhI rattatalovaciyamauyamaMsalasujAyalakkhaNapasatthaacchiddajAlapANI pIvaravaTTiyasujAyakomalavaraMguliyA taMbataliNasuiruiraniddhanakkhA caMdapANilehA sUrapANilehA saMkhapANilehA cakkapANilehA sutthiyapANilehA sasiravisaMkhacakkasutthiyasuvibhattasuviraiyapANilehA varamahisavarAhasIhasahUlausabhanAgavaraviulaunnayamauyakkhaMdhA cauraMgulasuppamANakaMbuvarasarisagIvA avaDiyasuvibhattacittamaMsU maMsalasaMThiyapasatthasahUlaviulahaNuyA oyaviyasilappavAlabiMbaphalasannibhAdharuTThA paMDarasasisagalavimalanimmalasaMkhago Jain Educator For Private Personel Use Only Dhaw.jainelibrary.org Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM. vai. pra. // 20 // 14 kkhIrakuMdadagarayamaNAliyAdhavaladaMtaseDhI akhaMDadaMtAM aphuDiyadaMtA aviraladaMtA suniddhadaMtA sujAyadaMtA yugalikadAekadaMtA seDhIviva aNegadaMtA huyavahaniddhatadhoyatattatavaNijjarattatalatAlujIhA sArasanavathaNiyamahuragabhI-II svarUpaM sa. rakuMcanigghosaduMduhisarA garulAyayaujjutuMganAsA avadAriyapuMDarIyavayaNA kokAsiyadhavalapuMDarIyapattalacchA 4 AnAmiyacAvaruilakiNhacihurarAIsusaMThiyasaMgayaAyayasujAyabhumayA allINapamANajuttasavaNA susavaNA pINamaMsalakavoladesabhAgA airuggayasamaggasuniddhacaMdaddhasaMThiyaniDAlA uDuvaipaDipunnasomavayaNA chattAgAruttamaMgadesA ghaNaniciyasubaddhalakkhaNunnayakUDAgAranibhaniruvamapiDiyaggasirA huyavahanitadhoyatattatavaNijjakesaMtakesabhUmI sAmalIboMDaghaNaniciyacchoDiyamiuvisayasuhamalakkhaNapasatthasugaMdhisundarabhuyamoyagabhiMganIlakajalapahaDhabhamaragaNaniddhaniuraMbaniciyakuMciyapayAhiNAvattamuddhasirayA lakkhaNavaMjaNaguNovaveyA mANummANapamANapaDipunnasujAyasavaMgasuMdaraMgA sasisomAgArakaMtapiyadasaNA sambhAvasiMgAracArurUvA pAsAIyA darisaNijjA abhirUvA paDirUvA, te NaM maNuyA ohassarA mehassarA haMsassarA koMcassarA naMdissarA naMdighosA sIhassarA sIhaghosA maMjussarA maMjughosA sussarA sussaraghosA aNulomavAuvegA kaMkaggahaNI kavoyapariNAmA sauNIpphosapiTuMtarorupariNayA paumuppalasugaMdhisarisanIsAsasurabhivayaNA chavI nirAyaMkA uttamapasatthA aisesaniruvamataNU jallamallakalaMkaseyarayadosavaljiyasarIniruvalevA chAyAujjoviaMgamaMgA Baa // 20 // vajarisahanArAyasaMghayaNA samacaturaMsasaMThANasaMThiyA chadhaNusahassAI. uI uccatteNaM paNNattA te NaM maNuyA do ". SAKARACHAROSAROKAR Jan Educatio n III al For Private Personale Only jainelibrary.org Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education chappaNNagapiTTikaraMDayasayA paNNattA samaNAuso ! te NaM maNuyA pagaibhadayA pagaiviNIyA pagaiuvasaMtA pagaipayazukoha mANamAyAlobhA miumaddavasaMpannA allINA bhaddayA viNIyA apicchA asaMnihisaMcayA acaMDA asimasikisivANijjavivajjiyA viDimaMtaranivAsiNo icchiya kAmakAmiNo gehAgArarukkhakayanilayA puDhavipuSpaphalAhArA te NaM maNuyagaNA paNNattA (sUtraM 14 ) 'AsIya khalu' Asan - cazabdAt saMti bhaviSyanti ca khalu nizcaye he AyuSman ! - he gaNiguNagaNadhara ! pUrva - pUrvasmin kAle prathamadvitIyatRtIyacaturthArakeSu yathAsambhavaM manujAH - narAH rogo - vyAdhiH sa cAsAvAtaGkazca rogAtaMkaH vyapagato rogAtaGke yeSAM te vyapagatarogAtaGkAH yadvA rogazca jvarAdiH AtaGkazca - sadyaH prANahArI zUlAdI rogAtaGkau tau vyapagatau yeSAM te tathA, bahuvarSazatasahasrajIvinaH, tadyathA - yugaladhArmikAH arhantaH - tIrthaGkarAzcakravarttinaH baladevA - vAsudevajyeSThabAndhavaH vAsudevAH- baladevaladhubAndhavA strikhaNDabhoktAraH cAraNAH - jaGghAcAraNavidyAcAraNalakSaNAH vidyAM dhArayantIti vidyAdharAH namivinamyAdyAH / 'te Na'miti NaM vAkyAlaGkAre te yugaladhArmikA arhadAdayo manujAH - manuSyAH 'aNaivare 'ti atIva - atizayena 'somaM' dRSTisubhagaM cAru rUpaM yeSAM te tathA yadvA 'aNavairasomacArurUva'tti atIti avyayamatikramArthe na ati anati saumyaM ca taccAru ca saumyacAru saumyacAru ca tadrUpaM ca saumyacArurUpaM varaM ca | tatsaumyacArurUpaM ca varasaumyacArurUpaM anatIti - anatikrAntaM varasaumyacArurUpaM yeSAM te ana tivara saumyacArurUpAH, | devairapi svalAvaNyaguNAdibhirajitarUpA ityarthaH, bhogairuttamAH bhogottamAH sarvottamabhogabhokAra ityarthaH, bhogasUca ional w.jainelibrary.org Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM. vai. pra. // 21 // kalakSaNAni - svastikAdIni dhArayantIti bhogalakSaNadharAH sujAtAni - suniSpannAni sarvANi aGgAni - avayavAH yatra tadevaMvidhaM sundaraM aGgaM zarIraM yeSAM te sujAtasarvAGgasundarAGgAH, 'rattuppala paumakara caraNa koma laMgulitala' tti raktotpalavat karacaraNAnAM komalA aGgulyo yeSAM te tathA, tathA padmavat karacaraNAnAM komalAni talAni - adhobhAgA yeSAM te tathA, nagaH- parvataH nagaraM pratItaM makaro - matsyaH sAgaraH- samudraH cakraM pratItaM aGkadharaH- candraH aGkaH- tasyaiva lAJchanaM mRgaH evaMrUpairlakSaNairaGkitAni talAni - pAdAghobhAgAH yeSAM te tathA, supratiSThitAH - satpratiSThAnavantaH kUrmavat- kacchapavat cAravaH caraNA yeSAM te tathA, AnupUrvyA paripATyA varddhamAnA hIyamAnA vA iti gamyate, sujAtAH - suniSpannAH pIvarAH aGgulikAH - pAdAgrAvayavAH yeSAM te tathA, unnatAH tuGgAH tanavaH - pratalAH tAmrA - aruNAH snigdhAH - kAnti manto nakhA yeSAM te tathA, saMsthitau - saMsthAnavizeSavantau suzliSTau - mAMsalau gUDhau - mAMsalatvAdanupalakSyau gulphau -ghuTakau yeSAM te tathA, AnupUrvyeNa paripAvyA vardhamAnA hIyamAnA vA iti gamyate, eNI-hariNI tasyAzceha jaGghA grAhyA, kuruvindaM-tRNavizeSaH vattA ca -sUtravalanakaM etAnIva vRtte vartule AnupUrvyeNa sthUlasthUlatveneti gamyaM, ja-prasRte yeSAM te tathA samudgasyeva-samudgakapakSiNa iva nimagne - antaH praviSTe gUDhe - mAMsalatvAdanupalakSye jAnunI - aSThIvantau yeSAM te tathA, gajo-hastI 'sasaNa'tti zvasiti - prANiti aneneti zvasanaH - zuNDAdaNDaH gajasya zvasanaH gajazvasanastasya sujAtasya- suniSpannasya sannibhe-sadRze UrU yeSAM te tathA, varavAraNasya-pradhAnagajendrasya tulyaH sadRzo vikramaH - parAkramo vilAsitA - saJjAtavilAsA ca gatiryeSAM te tathA, sujAtavaraturagasyeva suguptatvena guhyadezo liGgalakSaNo'vayavo yeSAM Jain Educational yugalikasvarUpaM sU. 14 // 21 // jainelibrary.org Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te tathA, AkIrNahaya iva-jAtyAzva iva nirupalepAH-tathAvidhamalavikalAH, pramudito-hRSTo yo varaturagaH siMhazca tAbhyAM sakAzAdatirekeNa-atizayena vartitA-vartulA kaTiryeSAM te tathA, 'sAhaya'tti saMhRtaM-saMkSiptaM yat soNaMda trikASThikAmadhya muzala-pratItaM darpaNo-darpaNagaNDo vivakSitaH 'nigariya'tti sarvathA zodhitaM sArIkRtamityarthaH yad varakanakaM tasya yat 'charutti khaDgAdimuSTiH sa ca (tataH) etadvandvastaiH sadRzo yaH, varavajravadvalitaHkSAmo-valitrayopeto madhyabhAgo yeSAM te tathA, gaGgAvartaka iva pradakSiNAvartI-dakSiNAvartI taraGgairiva taraGgaiH-tisRbhirvalibhirbharA taraGgabhaGgarA ravikiraNaistaruNaMabhinavaM tatprathamatayA tatkAlamityarthaH bodhitaM-vikAsitaM 'vikosAyaMta'tti vigatakozaM kRtaM yat paGkajaM tadvat gambhIrA vikaTA canAbhiryeSAM te tathA, 'ujuya' RjukAnAM-avakrANAM samAnAnAmAyAmAdipramANataH 'sahiya'tti saMhitAnAm-aviralAnAM sujAtAnAM jAtyAnAM-svAbhAvikAnAM tanUnA-sUkSmANAM kRSNAnAM-kAlavarNAnAM athavA kRtsnAnAM-abhinnAnAM snigdhAnAM-kAntAnAM AdeyAnAM-saubhAgyavatAM laDahAnAM-manojJAnAMsukumAramRdUnAM-atyaMtakomalAnAM ramaNIyAnAM ca romNAMtanuruhANAM rAjiH-AvaliryeSAM te tathA, jhaSavihagayoriva-matsyapakSiNoriva sujAtI-subhUtau pInau-upacitau kukSI-jaTharadezau yeSAM te tathA, 'jhapodarA' iti pratItaM padmavad vikaTA nAbhiryeSAM te tathA, idaM ca vizeSaNaM na punaruktaM pUrvoktasya nAbhivizeSaNasya bAhulyana pAThAditi, saGgatapA:-yuktapArdhAHsannatau-adho'dhonamantau pAzvauM yeSAM te sannatapArdhAH ata eva sundarapArthAH sujAtapAH pArzvaguNopetapAH ityarthaH mitau-parimitau mAtRkau-mAtropetau ekArthapadadvayayogAdatIva mAnAnvitau nocitapramANAdhInAdhiko pInau-upacitau ratidau-ramaNIyau pAzvauM yeSAM te mitamAtRkapInaratidapArthA ityarthaH Jain Educatio n al For Private & Personel Use Only Www.jainelibrary.org Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM. vai. pra. // 22 // CASNA 'akaraMDaya'tti mAMsopacitatvAdavidyamAnapRSThipArdhAsthikamiva kanakarucakaM-kAzcanakAnti nirmalaM-svAbhAvikamalarahita yugalikaAgantukamalarahitaM ca sujAtaM-suniSpannaM nirupahataM-rogAdibhiranupahataM deha-zarIraM dhArayanti yete tathA, 'pasa-dAsvarUpaM sU. sthavattIsa.' chatraM 1 dhvajaH 2 yUpaH 3 stUpaH 4 dAmiNI rUDhigamyaM 5 kamaNDalu 6 kalazaH 7 vApI8 svastikaH |9 patAkA 10 yavaH 11 matsyaH 12 kUrmaH 13 rathavaraH 14 makaradhvajaH15 aGko-mRgaH 16 sthAlaM 17 aGkazaH 18cUtaphalaka 19 sthApana 20 amaraH 21 lakSmyA abhiSekaH 22 toraNaM 23 medinI 24 samudraH 25 pradhAnamandiraM 26 girivaraH27 varadarpaNaH28 lIlAyamAnagajaH29 vRSabhaH 30 siMhaH31 cAmaraM 32, etAni prazastAni dvAtriMzalakSaNAni dhArayanti yete tathA, kanakazilAtalamiva ujjvalaM prazastaM samatalaM-aviSamarUpaM upacitaM-mAMsalaM vistIrNapRthula-ativistIrNa vakSohRdayaM yeSAM te tathA, zrIvatsena aGkitaM vakSo yeSAMte tathA, puravarasya parighA-abaddhA argalA tadvat vartitau-vRttau bhujau-bAhU yeSAM te tathA, bhujagezvaro-bhujagarAjaH tasya vipulo-mahAn yo bhogaH-zarIraM tadvat AdIyata ityAdAna:-Adeyo ramyo yaH parigha:-argalA ucchRDha'tti svasthAnAd avakSipto-niSkAzitaH tadvacca dIghau bAhU yeSAM te tathA,yugasannibhau-yUpasadRzau pInaumAMsalo ratidau-ramaNIyau pIvarau-mahAntau prakoSThau-kalAcikAdezI, tathA saMsthitAH-saMsthAna vizeSavantaH upacitAH-sunicitAH ghanAH-bahupradezAH sthirAH-subaddhA snAyubhiH suSTu baddhAH suvRtAH-atizayena vartulAH suzliSTAH-sughanAH laSTAH-manojJAH parvasandhayazca-parvAsthisaMdhAnAni yeSAM te tathA, raktatalo-lohitAdhobhAgI 'ubaciya'tti aupacayiko upacayanivRttau upacitau vA mRdukau-komalau mAMsavantau sujAtI-suniSpannau lakSaNaprazastau-prazastasvastikacakragadAzaMkhakalpavRkSa Jain Educate For Private Personel Use Only PMw.jainelibrary.org Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ candrAdityAdicihau acchidrajAlau-aviralAGgalisamudAyau pANI-karau yeSAM te tathA, pIvarAH-upacitAM vRttAH-vartulAH sujAtA:-suniSpannAH komalAH varAH aGgalyaH-karazAkhA yeSAM te tathA, tAmrA:-aruNAH talinA:-pratalA: zucayaH-pavitrA rucirA-dIptAH snigdhA-arUkSAH nakhA-nakharAH yeSAM te tathA, candra iva pANirekhA-hastarekhA yeSAM te candrapANirekhAH, evaM sUryapANirekhAH zaMkhapANirekhAH svastikapANirekhAH cakrapANirekhAH, etadevAnantaroktaM vizeSaNapaJcakaM tatprazastatA. prakarSapratipAdanAya saGgrahavacanenAha-zaziravizaGkhacakrasvastikarUpAH vibhakA-vibhAgavatyaH suviracitAH-sukRtAH pANiSu rekhAH yeSAM te tathA, varamahiSavarAhasiMhazArdUlavRSabhanAgavaravat vipulau-pratipUrNI unnatI-tugau mRduko-komalau dvau skandhau | yeSAM te tathA varamahiSaH-sairabheyAvarAhaH-zUkaraH zArdUlo-vyAghraH nAgavaro-gajavaraH, catvArya jhulAni svAGgulApekSayA suSTu pramANa yasyAH kambuvareNa ca-pradhAnazaGkhana sadRzI-unnatatvavalitrayayogAbhyAM samAnA grIvA-kaNTho yeSAM te tathA, avasthitAnina hIyamAnAni na varddhamAnAni suvibhakkAni citrANi ca-zobhayA adbhutabhUtAni zmazruNi-kUrcakezA yeSAM te tathA, mAMsalaM saMsthitaM prazastaM zArdUlasyeva vipulaM hanu-cibukaM yeSAM te tathA, 'oyaviya'tti parikarmitaM yacchilApravAla-vidumaM bimbaphalaM-golhAphalaM tatsannibhaH sadRzoraktatvena adharoSThaH-adhastanadantacchado yeSAM te tathA, pANDuraM yacchazizakalaM-candrakhaNDaM tadvat vimala:-AgantukamalarahitaH nirmalaH-svAbhAvikamalarahito yaH zaGkhaH tadvat gokSIraphenavat 'kuMda'tti kundapuSpavat dakarajovad mRNAlikAvat-padminImUlavat dhavalA dantazreNiH-dazanapatiryeSAM te tathA, akhaNDadantAH-paripUrNadazanAH asphuTitadantAH-rAjirahitadantAH aviraladantAH suligdhadantAH-arUkSadantAH sujAtadantAH-suniSpannad NAGARIKAAKAKA4% Jan Education For Private Personel Use Only jainelibrary.org Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM. vai. pra. // 23 // zAntAH, eko danto yasyA zreNyA sA ekadantA sA zreNiH yeSAM te tathA tA iva dantAnAmatighanatvAdekadantazreNisteSAmitiyugalika bhAvaH, anekadantAH dvAtriMzaddantA iti bhAvaH, yadvA ekA-ekAkArA dantazreNiyeSAM te ekadantazreNayaH te iva parasparaM anupa- svarUpaM sU. lakSyamANadantavibhAgatvAt aneke dantAH yeSAM te anekadantA,evaM nAmAviraladantA yathA anekadantA api santaH ekAkAradantapaklaya iva lakSyate iti bhAvaH, hutavahena-agninA nirmAtaM-nirdagdhaM dhauta-prakSAlitamalaM taptaM ca-uSNaM yat tapanIyaM-suva-31 vizeSaH tadvat raktatalaM-lohitarUpaM tAlu ca-kAkudaM jihvA ca-rasanA yeSAM te tathA, 'sara'tti atra yojyaM sArasavat-pakSivizeSavat madhuraH svaraH-zabdo yeSAM te tathA, navameghavat gambhIraH svaro yeSAM te tathA, krauMcasya-pakSivizeSasyeva nirghoSo / yeSAM te tathA, dundubhivat-bherIvat svaro yeSAM te tathA, tatra svara:-zabdaH SaDjaH 1 RSabhaH2 gAndhAra 3 madhyama4 paJcama 5 dhaivata 6 niSAda 7 rUpo vA eSAM vistarasvarUpaM sthAnAGgAnuyogadvArato'vagantavyamiti, ghaNTAnupravRttaraNitamiva | yaH zabdaH sa ghoSa ucyate, nitarAM ghoSaH nirghoSa iti, garuDasyeva-suparNasyeva AyatA-dIrghA RjvI-saralA tuGgA-unnatA nAsA-ghoNA yeSAM te tathA, avadAlitaM-ravikiraNaiH vikAzitaM yat puNDarIka-sitapadmaM tadvad vadanaM-mukhaM yeSAM te tthaa| 'kokAsiya'tti vikasite prAyaH pramuditatvAtteSAM dhavale-site puNDarIke 'patrale' pakSmavatI akSiNI-locane yeSAM te| tathA, AnAmitaM-ISannAmitaM yaccApaM-dhanuH tadvad rucire-zobhane kRSNacikurarAjisusaMsthite kutrApi kRSNA dhUrAjiH susaMsthite saMgate Ayate-dIce sujAte-suniSpanne bhruvo yeSAM te tathA, AlInau natuTapparau pramANayuktau-upapannapramANau zravaNau-18 kau~ yeSAM te tathA ata eva suzravaNAH suSTu zravaNaM-zabdopalaMbho yeSAM te tathA, pInau-mAMsalI kapolalakSaNo dezabhAgI pAra, nitarAM ghoSaH nikiraNaH vikAzitaM yADarIke 'patrale jisusaMsthite kutrApi For Private Personal use only How.jainelibrary.org Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education vadanasyAvayavI yeSAM te tathA, acirodgataH samagraH- sampUrNaH susnigdhaH candraH - zazI tasyArddhavat saMsthitaM - saMsthAnaM yasya lalATasya tattathA tadevaMvidhaM 'niDAla' tti lalATaM - bhAlaM yeSAM te acirodgatasamagrasusnigdhacandrArdhasaMsthitalalATAH, uDDupatiriva - candra iva pratipUrNa saumyaM vadanaM yeSAM te uDupatipratipUrNasaumyavadanAH, chatrAkArottamAGgadezA iti kaNThyaM, ghano-lohamudgarastadvannicitaM nibiDaM yadvA ghanaM atizayena nicitaM subaddhaM snAyubhiH lakSaNonnataM mahAlakSaNaM kUTAgAranibhaM - sazikharabhavanatulyaM nirupamapiNDikeva vartulatvena piNDikAyamAnaM agraziraH- ziro'yaM yeSAM te ghananicitasubaddhalakSaNonnatakUTAgAranibhanirupamapiNDikA grazirasaH, hutavahena agninA nirdhyAtaM dhautaM taptaM ca yattapanIyaM - raktavarNasuvarNa tadvat ' ke saMta 'tti madhyakezAH kezabhUmiH - mastakatvag yeSAM te hutavahanirmAtadhautataptatapanIya kezAnta kezabhUmayaH, zAlmalI - vRkSavizeSaH sa ca pratIta eva tasya borDa-phalaM tadvat choTitA api ghanA nicitA - atizayena nizcitAH zAlma lIboNDaghananicitacchoTitAH, te hi yugaladhArmikAH kezapAzaM na kurvanti parijJAnAbhAvAt kevalaM choTitA api tathA svabhAvatayA zAlmalIboNDAkAravat ghananicitA avatiSThante tata etadvizeSaNopAdAnaM, tathA mRdavaH - akarkazAH vizadAnirmalAH sUkSmAH zlakSNAH lakSaNA-lakSaNavantaH prazastAH - prazaMsA''spadIbhUtAH sugandhayaH- paramagandhakalitAH ata eva sundarAH tathA bhujamocako ratnavizeSaH bhRGgaH- caturindriyapakSivizeSaH nIlo marakatamaNiH kajjalaM pratItaM prahRSTaH- pramudito | yo bhramaragaNaH prahRSTa bhramaragaNaH prahRSTo hi bhramaragaNa tAruNyAvasthAyAM bhavati tadAnIM cAtikRSNa iti prahRSTagrahaNaM tadvat snigdhAH - kAlakAntayaH bhujamocaka bhRGganIlakajjalaprahRSTabhramaragaNasnigdhAH tathA nikurambA:- nikurambIbhUtAH santaH nicitAH Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 24 // avikIrNAH kuJcitAH-IyatkuTilAH pradakSiNAvartAzca mUrdhani zirojAH-kezA yeSAM te zAlmalIboNDaghananicitaccho-18| yugalikaTitamRduvizadaprastasUkSbhalakSaNasugandhisundarabhujamo cakabhRGganIlakajalaprahRSTabhramaragaNasnigdhanikurambanicitapradakSiNAvartta- svarUpaM sU. muzarojasA, lakSaNani-svastikAdIni vyaJjanAni-mapatila kAdIni guNA:-kSAntyAdaya tairupapetA-zukAH lakSaNavyaJja. 4|naguNopapetAH, tathA mAnonmAnapramANaH pratipUrNAni sujAtAni-janmadoSarahitAni sarvANyaGgAni-avayavAH yatra tadevaM-15 hAvidhaM sundaraM aGkha-zarIraM yeSAM te tathA, tatra mAna-jaladroNapramANatA, sA caivaM-jalabhRtakumne pramAtavye puruSe upavezite || yajalaM-toyaM nirgacchati tad yadi droNamAnaM bhavati tadA sa puruSo mAnopapanna ityucyate, tatra 256 palapramANaM droNamA-12 namiti, unmAnaM-tulA''ropitasyArddhabhArapramANatA, bhAramAnaM yathA-paTsappairyavastveko, gujaikA ca yavaitribhiH / guJjAtra-181 yeNa vallaHsyAt , gadyANe te ca SoDaza // 1 // palaJca daza gadyANa teSAM sAddhezatarmagaM / maNairdazabhirekA ca, dhaTikA kathitA budhaiH||2|| dhaTibhirdazabhistAbhireko bhAraH prakIrtitaH" iti, pramANaM punaH AtmAGgalena aSTottarazatAGgalo|cchrayatA, zazivat saumya AkAraH kAntaM-kamanIyaM priyaM-premAvahaM darzanaM ca yeSAM te tathA, svabhAvata eva zRGgAra-zRGgA-3 dararUpaM cAru-pradhAnaM rUpaM-beSo yeSAM te tathA, 'prAsAdIyA' prasAdAya-manaHprasattaye hitA tatkAritvAt prAsAdIyAH-manaH prahRttikAriNa iti bhAvaH 1 darzanIyAH-darzanayogyAH yAn pazyatazcakSuSI na zramaM gacchata ityarthaH 2 abhi-sarveSAM draSTraNAM / / manaHprasAdAnukUlatayA abhimukhaM rUpaM yeSAM te abhirUpAH atyantakamanIyA iti bhAvaH 3 ata eva pratirUpAH prati viziSTaM // 24 // asAdhAraNaM rUpaM yeSAM te prAtarUpAH, yadvA pratikSaNaM navaM navamiva rUpaM yeSAM te pratirUyAH, te manuSyAH 'NaM' vAkyAlaGkAre RANASAMROSA Jain Education For Private & Personel Use Only jainelibrary.org Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ oghaH-pravAhaH tadvat svaro yeSAM te oghasvarAH, meghasyevAtidIrghaH svaro yeSAM te meghasvarAH, haMsasyeva madhuraH svaro yeSAM |te haMsasvarAH, krauMcasyevAprayAsavinirgato'pi dIrghadezavyApI svaro yeSAM te krauMcasvarAH, nandiH-dvAdazatUryasaGghAtastadvat svaro yeSAM te nandisvarAH, nandyA iva ghoSo-nAdo yeSAM te nandighoSAH, siMhasyeva prabhUtadezavyApI svaro yeSAM te siMhasvarAH siMhaghoSAH maJjaH-priyaH svaro yeSAM te maJjusvarAH maJjaH ghoSo yeSAM te maJjaghoSAH, etadeva padadvayena vyAcaSTesusvarAH susvaraghoSAH, anulomaH-anukUlo vAyuvegaH-zarIrAntarvartivAtajavo yeSAM te anulomavAyuvegAH, vAyugulmara-3 hitodaramadhyapradezA iti bhAvaH, kaGkaH-pakSivizeSaH tasyeva grahaNiH-gudAzayo nIrogavarcaskatayA yeSAM te kaGkagrahaNayaH, kapotasyeva-pakSivizeSasya pariNAmaH-AhArapAko yeSAM te kapotapariNAmAH, kapotasya hi jaTharAgniH pASANalavAnapi jara-12 yatIti zrutiH, evaM teSAmapi atyargalAhAragrahaNe'pi na jAtucidapyajIrNadoSo bhavatIti, zakuneriva-pakSiNa iva purIpo-| tatsarge nirlepatayA 'phosaM'ti phosaH-apAnadezaH 'phusa utsarge' phusanti-purISamutsRjanti aneneti vyutpatteH, tathA pRSThaM pratItaM antare ca-pRSThodarayorantarAle pAvityarthaH arU-jar3e ceti dvandvaste pariNatA-viziSTapariNAmavanto yeSAM te zakunipphosapRSThAntarorupariNatAH, paga-kamalaM utpalaM-nIlotpalaM yadvA paga-padmakAbhidhAnaM gandhadravyaM utpalaM ca-utpala-18 kuSThaM tayoH gandhena-saurabheNa sadRzaH-samo yo niHzvAsastena surabhi-sugandhi vadanaM-mukhaM yeSAM te padmotpalagandhasadRzaniHzvAsasurabhivadanAH 'chavI'ti chavimantaH uddIptavarNayA sukumAlayA ca tvacA yuktA iti bhAvaH, nirAtaGkA-nIrogA ityarthaH uttamA-uttamalakSaNopetAH prazastAH atizeSA-karmabhUmikamanuSyApekSayA atizAyinI ata eva nirupamAtaM.vai.pra.5 in Education Ilo nal For Private Personal use only R w.jainelibrary.org Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM. vai. pra. // 25 // upamArahitA tanuH-zarIraM yeSAM te uttamaprazastAtizeSanirupamatanavaH, etadeva savizeSamAha-'jallamala'0 yAti ca yugalikalagati ceti jallaH pRSodarAditvAnniSpattiH svalpaprayatnApaneyaH sa cAsau malazca jallamalaH sa ca kalaGka ca-duSTatilakAdikaM svarUpaM mU. svedazca-prasvedaH rajazca-reNuH doSaH-mAlinyakAriNI ceSTA tena varjitaM nirupalepa ca-mUtraviSThAdhupaleparahitaM zarIraM yeSAM te hai jallamalakalaGkasvedarajodoSavarjitanirupalepazarIrAH, sUtre ca nirupalepazabdasya paranipAtaH prAkRtatvAt, chAyayA zarIraprabhayA udyotitamaGgaM-zarIraM aMgaM ca-pratyaGgaM yeSAM te tathA / vajraRSabhanArAcaM saMhananaM yeSAM te vajraRSabhanArAca|saMhananAH, samacaturasraM ca tat saMsthAnaM ca samacaturasrasaMsthAnaM tena saMsthitAH samacaturasrasaMsthAnasaMsthitAH, anayoragre vyAkhyA kariSyAmIti, SaT dhanuHsahasrANi avasarpiNIprathamArakApekSayA Urdhvamuccatvena prajJaptA iti, dhanuHsvarUpaM jambUdvIpa-lI prajJaptau yathA-aNaMtANaM suhumaparamANupoggalasamudayasamAgameNaM vAvahArie paramANU Nipphajjati, tattha No satthaM saMkA mai, aNaMtANaM vAvahAriyaparamANUNaM samudayasamiisamAgameNaM sA egA usaNhasaNhiyAti vA aThTha usaNhasaNhiyAu sA bhAegA sahasaNhiyA aTTha sahasaNhiyA sA egA uddhareNU aTTa uddhareNU sA egA tasareNU aThTha tasareNU sA egA rahareNU 4 aTTharahareNUhiM ege devakuruuttarakurANaM maNuyANaM vAlagge aTTha devakuruuttarakuruvAlaggA se ege harivAsarammagavAsANaM maNu yANaM vAlagge, evaM rammayaheraNNahemavaeraNNavayANaM maNussANaM punavidehaavaravidehANaM maNussANaM, aTha pubavidehANaM maNussANaM vAlaggA sA egA likkhA aDha likkhAo sA egA jUyA aTTha jUAo se ege javamajjhe aha javamajhe se ege aMgule // 25 // 4AeteNaM aMgulapamANeNaM cha aMgulAI pAo bArasa aMgulAI vitatthI cauvIsa aMgulAI rayaNI aDayAlIsaaMgulAI kucchI hAriyaparamANUNa sAlasamRdayasamAgameNaM vAvahAracatvena prajJaptA iti, dhanaspa rine vyAkhya Jain Education l o cal For Private & Personel Use Only M w .jainelibrary.org Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education chaSNauaMgulAI se ege akkheti vA daMDeti vA dhaNuti vA jueti vA musaleti vA nAliyAti vA, eteNaM dhaNuppamANeNaM do dhaNussahassAI gAuyamiti / tathA te prathamArakamanuSyAH SaTpaJcAzadadhikadvipRSThakaraNDakazatAH prajJaptAH tIrthaGkarairiti, tathA tuvarIpramANAhArAH SaNmAsAvazeSe AyuSi strIpuruSayugalaprasavAH ekonapaJcAzaddinApatyapAlakA dinatraye | AhArecchA : 1, dvitIyArake tu dvikrozoccAH 128 pRSThakaraNDakAH catuHSaSTidinApatyapAlakAH badarapramANAhArakAH dinadvaye AhArecchavaH 2, tRtIye arake krozoccAH 64 pRSThakaraNDakAH 79 dinApatyapAlakA : AmalakapramANAhArakAH ekAntarAhArecchakAH 3, SaTpaJcAzadantadvIpe tu manuSyAH aSTadhanuHzatapramANazarIrocchrayAH caturthAzinaH | catuHSaSTipRSTha karaNDakAH ekonAzItidinAni kRtApatyarakSA H palyopamAsaMkhyeyabhAgAyuSaH, tathA sarve'pi yugalajIvAH nijAyuH same deve hInAyuSi deve vA utpadyante, sarvayugalajIvAH hastyazvakarabhagomahiSyAdInAM sadbhAve'pi tatparibhogaparAGmukhAH satyapi maNikanakamauktikAdike mamatvAbhinivezarahitAH yugalakSetre visrasAta eva zAlyAdIni dhAnyAdInyupajAyante paraM na te manuSyAdInAM paribhogAya, daMzamazakayUkAdayaH candrasUryoparAgAdayazca na bhavantIti / tathA te manuSyAH 'NaM' vAkyAlaGkAre prakRtyA - svabhAvena bhadrakAH parAnupatApahetu kAyavAGmanazceSTAH prakRtyA - svabhA | vena na tu paropadezataH vinItAH - vinayayuktAH prakRtivinItAH prakRtyA upazAntAH prakRtyupazAntAH prakRtyaiva pratanava:atimandIbhUtAH krodhamAnamAyAlobhA yeSAM te tathA, ata eva mRdu- manojJaM pariNAmasukhAvahaM yanmArdavaM tena| sampannAH mRdumArdavasampannAH na kapaTamArdavopetA ityarthaH, A-samantAt sarvAsu kriyAsu lInA-guptA AlInAH - nolba tional Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A taM. vai. pra. yugalika svarUpaM sU 14 AMCNMSACROSAROKSACC- HG 8 NaceSTAkAriNa ityarthaH bhadrakAH-sakala tatkSetrocitakalyANabhAvinaH vinItAH-bRhatpuruSavinayakaraNazIlAH alpecchAH maNikanakAdiviSayapratibandharahitAH ata eva 'asaMni0' na vidyate sannidhirUpaH saJcayo yeSAM te tathA acaNDA-na tIvakopAH asimaSikRSivANijyavivarjitAH, tatra asyupalakSitAH sevakAH puruSAH asayaH maSyupalakSitA lekhanajIvinaH maSayaH kRSiriti kRSikarmopajIvinaH, vANijyamiti-vaNigjanocitavANijyakalopajIvinaH ete na bhavanti, teSAM sarveSAM ahamindratvAt iti, 'viDimAntareSu' kalpadrumazAkhAntareSu prAsAdAdyAkRtiSu nivasanaM-AkAlamAvAso yeSAM te viDimAntaranivAsinaH, IpsitAna-manovAJchitAn kAmAn-zabdAdIn kAmayante ityevaMzIlAH IpsitakAmakAminaH gehAkAreSu-gRhasadRzeSu vRkSeSu-kalpadrumeSu kRto-niSpAditaH nilayaH-AvAsaH yaiste gehAkAravRkSakRtanilayAH, gRhAkArakalpavRkSasUcanenAnye'pi sUcitA draSTavyAH, yaduktaM pravacanasAroddhAravRttau yathA-mattAGgadAH 1 bhRtAGgAH 2 truTitAGgAH 3 dIpAGgAH 4 jyotiraGgAH 5 citrAGgAH 6 citrarasAH 7 maNyaGgAH 8 gehAkArAH 9 anagnAH 10, tatra mattAGgadAnAM phalAni viziSTAni viziSTabalavIryakAntihetuvisrasApariNatasarasasugandhivividhaparipAkAgatahRdyamadyaparipUrNAni sphu|TitvA 2 madyaM muzcantIti 1, bhRtAGgAH yatheha maNikanakarajatAdimayavicitrabhAjanAni dRzyante tathaiva vinasApariNataH | sthAlakaccolakaMsakarakAdibhirbhAjanairiva phalairupazobhamAnAH prekSyante 2, truTitAGgeSu saGgatAni samyag yathoktarItyA | sambaddhAni truTitAni-AtodyAni bahuprakArANi tatavitataghanazuSirakAhalakAdIni 3, dIpAGgAH yatheha snigdhaM prajva| lantyaH kAJcanamayyo dIpikA udyotaM kurvANA dRzyante tadvat dIpAGgAH visrasApariNatAH prakRSTodyotena sarvamudyo COCALCHALCASEASES Jain Educate national For Private & Personel Use Only C ww.jainelibrary.org Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CASSASSAMACROSCALCOCOGE tayanto vartante 4, jyotiSikAH sUryamaNDalamiva svatejasA sarvamapi bhAsayantaH santIti 5, citrAGgeSu mAlyamanekaprakArasarasasurabhinAnAvarNakusumadAmarUpaM bhavati 6, citrarasAH bhojanArthAya bhavanti, ko'rthaH ?-viziSTadalikakalamazAlizAlanakAH pakvAnnaprabhRtibhyo'tIvAparimitasvAdutAdiguNopetendriyavalapuSTihetusvAdubhojyapadArthaparipUrNaiH phalamadhyaivirAjamAnAzcitrarasAH saMtiSThante iti 7 maNyaGgeSu varANi bhUSaNAni visrasApariNatAni kaTakakeyUrakuNDalAdInyAbharaNAni bhavanti 8, gehAkAranAmakeSu kalpadrumeSu visrasApariNAmata eva prAMzuprAkAropagUDhasukhArohasopAnapaGkivicitracitrazAlocitakAntAni anekasamaprakaTApavarakakuTTimatalAdhalaGkRtAni nAnAvidhAni niketanAni bhavanti 9, anagneSu kalpapAdapeSu atyartha bahuprakArANi vastrANi visrasAta evAtisUkSmasukumAradevadUSyAnukArANi manohArINi nirmalAni upajAyanta / iti 10 / 'puDhavipupphe ti pRthivIpuSpaphalAhArAH pRthivI puSpaphalAni ca kalpadrumANAmAhAro yeSAM te tathA, 'te maNuyagaNA' te manujagaNAH-yugaladhArmikavRndAH 'Na' vAkyAlaGkAre prajJaptA jagadIzvaraiH, yaduktaM jIvAbhigamavRttI he bhagavan ! pRthivyAH kIdRzaH AsvAdaH?, bhagavAnAha-he gautama ! yathA gokSIraM cAturakyaM-catuHsthAnapariNAmaparyantaM, taccaivaM-gavAM puNDUdezodbhavekSucAriNInAM anAtaGkAnAM kRSNAnAM yatkSIraM 1 tadanyAbhyaH kRSNagobhya eva yathoktaguNAbhyaH pAnaM dIyate 2 tatkSIramapyevaMbhUtAbhyo'nyAbhyaH 3 tatkSIramapyanyAbhyaH 4 iti catuHsthAnapariNAmaparyantaM, anye tvevamAhuH-puNDrekSucAriNInAM gavAM lakSasya kSIramaddhArddhakrameNa dIyate yAvadekasyAH kSIraM taccAturakyamiti, evaMbhUtaM yaccAturakyaM gokSIraM khaNDaguDamatsyaNDikopanItaM mandAgnikathitaM, ito'pi pRthivyAH AsvAdaH iSTatara iti, kalpapAdapasatkAnAM puSpaphalAnAM tu kIdRza AsvAdaH, ACCAUCAUNCACLOSUGARCASTOCOM JainEducational For Private Personel Use Only ww.jainelibrary.org Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ makhAvaha bhojanaM lakSaniSpanna evAsvAda iti| barisahanArAyasaMghayaNe 1 maNayANaM chevaDhe / saMhananasaMsthAne upadezazca sU. 15gA.54 yathA cakrartinaH ekAntasukhAvahaM bhojanaM lakSaniSpannaM zubhavarNarasagandhasparzayuktaM AsvAdanIyaM agnivRddhikaraM utsAhavR|ddhikaraM manmathajanakaM, ito'pi cakravartibhojanAdiSTatara evAsvAda iti / hai| AsI ya samaNAuso! puzviM maNuyANa chavihe saMghayaNe, taMjahA-vajarisahanArAyasaMghayaNe 1 risahanArAyasaM0 2 nArAya03 addhanArAyasaM04 kIliyasaM05 chevaTThasaMghayaNe 6, saMpai khalu Auso! maNuyANaM chevaDhe saMghayaNe vai AsI ya Auso ! puSviM maNuyANaM chabihe saMThANe, taMjahA-samacaturaMse 1 naggohaparimaDale 2 sAdi 3 khuje 4 vAmaNe 5 huMDe 6, saMpai khalu Auso! maNuyANaM huMDe saMThANaM vai / (sU0 15) saMghayaNaM saMThANaM uccattaM AuyaM ca maNuyANaM / aNusamayaM parihAyai osappiNikAladoseNaM // 1 // (50) kohamayamAyalobhA ussannaM vaDae ya maNuyANaM / kUDatulakUDamANA teNa'NumANeNa sarvati // 2 // (51) visamA aja tulAo visamANi ya jaNavaesu mANANi / visamA rAyakulAiM teNa u visamAI vAsAiM // 3 // (52) visamesu ya vAsesuM huMti asArAI osahibalAI / osahidubballeNa ya AuM parihAyai narANaM 4 // 4 // (53) evaM parihAyamANe loe caMduva kAlapakkhammi / je dhammiyA maNussA sujIviyaM jIviyaM tasiM // 5 // (54) tathA 'AsI ya samaNA' Asana he zramaNa! he gautama ! he AyuSman ! pUrva manujAnAM SavidhAni 'saMghayaNe'tti saMhananAni dRDhadRDhatarAdayaH zarIrabandhA ityarthaH, tadyathA-vajrarSabhanArAcaM 1 RSabhanArAcaM 2 nArAcaM 3 arddhanArAcaM 4 // 27 // Jain Educatio n al For Private & Personel Use Only dow.jainelibrary.org Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kIlikA 5 sevAH 6, vajrAdInAM ko'rthaH?-RSabhaH-asthidvayasyAveSTakaH paTTaH 1 vajramiva vajra-kIlikA 2 nArAcaMubhayato markaTabandhaH 3 tato dvayorasnorubhayato markaTabandhena baddhayoH paTTAkRtinA tRtIyenAsnA veSTitayorupari tadasthi trayabhedi kIlikAkAraM vajrAkhyamasthiyantraM tadvajrarSabhanArAcaM 1 kIlikArahitaM RSabhanArAcaM 2 paTTarahitaM kevalamarkaTabandhaM & nArAcaM 3 yatraikapAdhai markaTabandho'parapArthe ca kIlikA tadardhanArAcaM 4 yatrAsthIni ca kIlikAmAtrabaddhAni tatkIli kAkhyaM 5 yatra cAsthIni parasparaparyantasaMsparzarUpasevAmAtreNa vyAptAni nityaM snehAbhyaGgAdiparizIlanamapekSante tat sevayA RtaM-vyAptaM sevAtaM 6, samprati-idAnIM paJcamArake khalu-nizcaye he AyuSman ! manujAnA sevA saMhananaM vartate, tatra zrIvIrAtsaptatyadhikazata 170 varSe zrIsthUlabhadre svarga gate caramANi catvAri pUrvANi AdyasaMsthAnamAdyasaMhananaM mahAprANadhyAnaM ca gataM, tathA zrIvIrAt 584 varSe zrIvale dazamaM pUrva saMhananacatuSkaM ca gatamiti / tathA Asana he AyuSman ! pUrva manujAnAM SavidhAni 'saMThANe'tti santiSThanti prANina ebhirAkAravizeSairiti saMsthAnAni, tadyathA-'samacaturaMse'tti samaM-nAbheruparyadhazca sakalapuruSalakSaNopetAvayavatayA tulyaM tacca taccaturasraM ca-anyUnAdhikAzcatasro'pyasrayo yasya tatsamacaturasra, asrayazca paryaGkAsanopaviSTasya jAnunorantaramAsanasya lalAToparibhAgasya cAntaraM dakSiNaskandhavAmajAnunorantaraM vAmaska-12 ndhadakSiNajAnunozcAntaramiti saMsthAnaM-AkAraH samacaturasrasaMsthAnaM 1 nyagrodhavat parimaNDalaM yasya yathA nyagrodha upari | sampUrNapramANo'dhastu hInastathA yat saMsthAnaM nAbherupari sampUrNamadhastu na tathA tat nyagrodhaparimaNDalamuparivistArabahulamiti bhAvaH 2 AdirihotsedhAkhyo nAbheradhastano dehabhAgo gRhyate tataH saha AdinA-nAbheradhastanabhAgena yathoktapramA Jain Education in For Private & Personel Use Only Mainelibrary.org Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 484-800 taM. vai. pra. // 28 // saMhananasasthAne upadezazca sU. 15gA.54 AGROCCASSROOMCOMMOREASONG NalakSaNena vartate iti sAdi utsedhabahula miti bhAvaH, idamuktaM bhavati-yat saMsthAnaM nAbheradhaH pramANopapannamupari hInaM tat sAdIti 3 yatra zirogrIvAhastapAdAdikaM yathoktapramANalakSaNopetaM na pRSThayudarAdi tat kubjaM 4 yatra punaru| raudarapRSTyAdipramANalakSaNopetaM zirogrIvAhastapAdAdikaM ca hInaM tad vAmanaM 5 yatra tu sarve'pyavayavAH pramANalakSahANaparibhraSTAstat huMDaM 6, samprati khalu-nizcaye he AyuSman ! manujAnAM huNDaM saMsthAnaM vartate, athopadezaM dadAtItyAha 'saMghayaNa' saMhananaM saMsthAnaM zarIrAderuccatvam-ucchyamAnaM Ayuzca manujAnAM cakArAdanyeSAM api anusamaya-samayaM samaya prati parihIyate avasarpiNIkAladoSeNeti ||1||'kohmaa0' krodhamAnamAyAlobhAzca ussannaM-pravAheNa vardhante-pUrvamanuSyA|pekSayA vizeSato vardhante, manuSyANAM kUTatulAni-kUTatolanAdyupakaraNAni kUTamAnAni-kUTakuDavaprasthAdimAnAni ca varddhante tena kUTatulAdinA'numAnena-anusAreNa 'savaM'ti krayANakavANijyAdikaM kUTaM varddhate iti // 2 // 'visa' viSamAH arpaNAyAnyAH grahaNAyAnyAzca adya duSpamAkAle tulA tathA janapadeSu-magadhAdidezeSu mAnAni-kuDavasetikAdipramANAni viSamANi-asamAni jAtAni, cazabdAdanekaprakAravaJcanAni, tathA viSamANi-anekAnyAyakArakANi rAjakulAni vartante, atha tena kAraNena tuzabdo'pyarthaH varSANyapi-saMvatsarANyapi viSamANi-duHkharUpANi jAtAnIti // 3 // 'visame' viSameSu varSeSu satsu bhavanti asArANi-sAravarjitAni auSadhivalAni-godhUmAdivIryANi, auSadhidurbalatvena hai|narANAmanyeSAmapi AyuH-jIvitaM parihIyate-zIghra kSIyate iti ||4||'evN' evamuktaprakAreNa parihIyamAne loke kRSNa JainEducation For Private & Personal use only w.jainelibrary.org Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * ARRANG pakSe candravat ye dhArmikAH-dharmayuktAH manuSyAsteSAM jIvitaM-jIvitakAlaH sujIvitaM-suSTu jIvitaM jJAtavyamiti // 5 // atha zatavarSAyuHpuruSatya kiyaMto yugAyanAdayo bhavantIti darzayannAha___ Auso ! se jahA nAma e kei purise pahAe kayavalikamme kayakoUyamaMgalapAyacchitte sirasi pahAe kaMThemAlAkaDe AviddhamaNimuvanne ayasumahagyavatthaparihie caMdaNokkinnagAyasarIre sarasasurahigaMdhagosIsacaMdaNANulittagatte suimAlAvannagavilevaNe kappiyahAraddhahAratisarayapAlaMbapalaMbamANe kaDisuttayasukayasohe piNaddhagevijaaMgulijjagalaliyaMgayalaliyakayAbharaNe nANAmaNikaNagarayaNakaDagatuDiyathaMbhiyabhue ahiyaruvasassirIe kuMDalujobiyANaNe mauDadinnasirae hArutthayasukayaraiyavacche pAlaMbapalaMbamANasukayapaDauttarije muddiyApiMgalaMgulie nANAmaNikaNagarayaNavimalamaharihaniuNoviyamisimisaMtaviraiyasusiladvavisihalahaAviddhavIravalae, kiM bahuNA ? kapparukkhoviva alaMkiyavibhUsie suipayae bhavittA ammApiyaro abhivAda vijA // tae NaM taM purisaM ammApiyaro evaM vaijjA-jIva puttA ! vAsasayaMti, taMpiyAI tassa no bahuyaM bhavai, kamhA ?, vAsasayaM jIvaMto vIsaM jugAiM jIvai, vIsaI jugAI jIvaMto do ayaNasayAI jIvai, do ayaNasayAI jIvaMto cha uusayAI jIvai, cha uUsayAI jIvaMto bArasa mAsasayAI jIvai, bArasa mAsasayAI jIvaMto cauvIsaM pakkhasayAI jIvai, cauvIsaM pakkhasayAI jIvanto chattIsaM rAiMdiyasahassAI jIvai, chattIsaM rAIdiyasahassAI jIvaMto dasa asIyAI muhuttasayasahassAI jIvai, dasa asIyAiM muhutta *********** Jain Education For Private Personal Use Only jainelibrary.org Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM. vai. pra. tandulAdigaNanA sU. // 29 // sayasahassAI jIvaMto cattAri ussAsakoDIsae satta ya koDIo aDayAlIsaM ca sayasahassAI cattAlIsaM ca sahassAI jIvai, cattAri UsAsakoDIsae jAva cattAlIsaM ca UsAsasahassAI jIvaMto addhatevIsaM taMDulabAhe bhuMjai // kahamAuso! addhatevIsaM taMdulavAhe bhuMjai / , goyamA! dubbalAe khaMDiyANaM baliyAe chaDiyANaM khayaramusalapaJcAyANaM vavagayatusakaNiyANaM akhaMDANaM aphuDiyANaM phalagasariyANaM ekkakabIyANaM addhaterasapaliyANaM patthaeNaM, seviyaNaM patthae mAgahae kallaM pattho sAyaM pattho causaTThI taMdulasAhassIo mAgahao patthao bisAhassieNaM kavaleNaM battIsaM kavalA purisassa AhAro aTThAvIsaM itthIyAe cauvIsaM paMDagassa, evAmeva Auso! eyAe gaNaNAe do asaio pasaI do pasaIo sehaA hoi cattAri seiA kulao cattAri kulayA pattho cattAri patthA ADhagaM saTTIe ADhayANa jahaNNae kuMbhe asIie ADhayANaM majjhime kuMbhe ADhayasayaM ukkosae kuMbhe aTTheva ADhagasayANi bAho, eeNaM bAhappamANeNaM addhatevIsaM taMdulabAhe bhuNji|| 'Auso! se jahAM' he AyuSman ! sa yathAnAmako-yatprakAranAmA devadattAdinAmetyarthaH, athavA 'se' iti saH yatheti dRSTAntArthaH nAmeti sambhAvanAyAM e iti vAkyAlaGkAre kazcit puruSaH snAtaH-kRtasnAnaH snAnAnantaraM kRtaM-niSpA4ditaM balikarma-svagRhadevatAnAM pUjA yena saH kRtabalikA, tathA kRtAni kautukamaGgalAnyeva prAyazcittArtha-duHsvamAdi vighAtArthamavazyakaraNIyatvAdyena sa tathA, tatra kautukAni-maSItilakAdIni maGgalAni tu-siddhArthakadadhyakSatadUrvAkarA Jan Educatie Dtional For Private Personel Use Only How.jainelibrary.org Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIni, zirasi-uttamAGge snAtaH-kRtasnAnaH, pUrva dezasnAnamuktamiha tu sarvasnAnamiti na paunaruktyaM, kaNThe-grIvAyAM 'mAlakaDe'tti kRtA mAlA-puSpamAlA yena sa kRtamAlaH prAkRtatvAt 'mAlakaDe'tti, AviddhAni-parihitAni maNisuvarNAni / yena sa tathA, tatra 'maNi'tti maNimayAni bhUSaNAni evaM suvarNamayAnIti, aharta-malamUSakAdibhiranupahataM pratyagrami-|| tyarthaH sumahAyaM-bahumUlyaM vastraM parihitaM yena sa tathA, candanena-zrIkhaNDenotkIrNa-carcitaM gAtraM-zarIraM yena sa tathA, sarasena-rasayuktena surabhigandhena-suSTha gandhayuktena gozIrSacandanena-haricandanena 'anviti' atizayena liptaM-vilepanarUpaM kRtaM gAtraM-zarIraM yasya sa tathA, zucinI-pavitre mAlA-puSpamAlA varNakaM vilepanaM ca-maNDanakAri kuGkumAdi | vilepanaM yasya sa tathA, kalpito-vinyasto hAraH-aSTAdazasariko'rdhahAro-navasarikaH trisaraka-pratItameva yasya sa tathA, prAlaMbo-jhumbanakaM pralambamAno yasya sa tathA, kaTisUtreNa-kaTyAbharaNavizeSeNa suSTu kRtA zobhA yasya sa tathA, tataH padatrayasya karmadhArayaH, athavA kalpitahArAdibhiH suSTu kRtA zobhA yasya sa tathA, pinaddhAni-parihitAni graiveyakAGgalIyakAni kaNThakAkhyormikAkhyAni yena sa tathA, tathA 'laliyaMgaya'tti lalitAGgake-zobhamAnazarIre anyAnyapi lalitAni-zobhanAni kRtAni-nyastAni AbharaNAni-sArabhUSaNAni yasya sa tathA, tataH padadvayasya karmadhArayaH, nAnAmaNikanakaratnAnAM kaTakatruTikaiH-hastabAhvAbharaNavizeSaiH bahutvAt stambhitAviva stambhitau bhujau yasya sa tathA, adhikarUpeNa sazrIkaH-sazobho| yaH sa tathA, kuNDalAbhyAM-karNAbharaNAbhyAmudyotitaM-udyotaM prApitamAnanaM-mukhaM yasya sa tathA, mukuTadIptaziraskaH, hAreNAvastRta-AcchAditaM tenaiva suSTu kRtaM ratidaM ca vakSaH-uro yasyAsau hArAvastRtasukRtaratidavakSAH (kSasaH), pralambena-dIrpaNa Jain Education sa For Private & Personel Use Only Galiww.jainelibrary.org Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM. vai.pra. // 30 // -CONGRECAR 16 pralambamAnena ca suSTha kRtaM paTena tu uttarIyaM-uttarAsaGgo yena sa tathA, mudrikAH-aGgalyAbharaNAni tAbhiH piGgalAH-kapilA tandulAdiaGgalayo yasya sa tathA, nAnAmaNikanakaralairvimalAni-vigatamalAni mahAhANi-mahArNaNi nipuNena zilpinA 'uviya'ttiAda gaNanA sU. parikamitAni 'misimisiMta'tti dIpyamAnAni yAni viracitAni-nivRttAni suzliSTAni-susandhIni viziSTAni-IN anyebhyo vizeSavanti laSTAni-manoharANi AviddhAni-parihitAni vIravalayAni yena sa tathA, subhaTo hi yadi kazcida-15 nyo'pyasti vIravratadhArI tadA asau mAM vijitya mocayatvetAni valayAnIti spardhayana yAni kaTakAni paridadhAti tAni vIravalayAnItyucyante, kiMbahunA varNiteneti zeSaH, kalpavRkSa ivAlaGkRto dalAdibhirvibhUSitazca phalAdibhiH evamasAvapi / mukuTAdibhiralaGkato vibhUSitazca bhavati vastrAdibhiriti, zuvipadaM-pavitrasthAnamityarthaH, bhUtvA bhUyaH ambApitarau-mAtApi-13 tarAvabhivAdayate-pAdayoH praNipAtaM krotiityrthH| tataH-abhivAdanAnantaraM 'Na'miti vAkyAlaGkAre taM puruSaM-svaputralakSaNaM mAtApitarau evaM vadetAM-kathayatAM ityarthaH-he putra! tvaM jIva varSazatamiti, atha yadi tasya putrasya varSazatapramANamAyuH syAt tadAsa jIvati nAnyatheti, tadapica AyuH 'AIti alaGkAre tasya-varSazatAyuHpuruSasya na bahukaM-varSazatAdhikaM bhavati, kasmAt ?, yasmAd varSazataM jIvan viMzatiyugAnyeva jIvati nirupakramAyuSkatvAt , tatra yugaM-candrAdivarSapazcAtmakamiti 1viMzatiyugAni jIvan puruSaH dve ayanazate jIvati, tatrAyanaM SaNmAsAtmakamiti 2 dve ayanazate jIvaJjIvaH paDU RtuzatAni jIvati, tatratuH mAsadvayAtmakaH 3 paDU RtuzatAni jIvan jantuAdaza mAsazatAni jIvati dvAdaza 3 // 30 mAsazatAni jIvan prANI caturviMzatipakSazatAni jIvati 2400 caturviMzatipakSazatAni jIvan SaTtriMzadaho / NAGARIMARCH R OCALGCRECORICADER JainEducation For Private Personel Use Only M ainelibrary.org Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | CASCARSCOCCARKESTROGRECENERA rAtrasahasrANi jIvati sattvaH 36000,6 SaTtriMzadahorAtrasahasrANi jIvan asumAna daza muhUrtalakSANyazItimuhartasahasrANi 1080000 (ca) jIvati 7 dazalakSamuhUrtANyazItimuhUrta sahasrANi (ca) jIvan dehadhArI catvAryucchvAsakoTizatAni saptakoTIH aSTacatvAriMzacchatasahasrANi catvAriMzatsahasrANi ca jIvati dehabhRt 4074840000, 8 catvAryucchAsakoTizatAni yAvaccatvAriMzaducchvAsasahasrANi jIvan sArdhadvAviMzatiM tandulavAhAn vakSyamANasvarUpAn bhunkti| katham ?-he AyuSman !-he siddhArthanandana ! sArdhadvAviMzatitandulavAhAna bhunakti saMsArIti ?, he gautama ! durbalikayA striyA khaNDitAnAM balavatyA rAmayA chaTitAnAM sUryAdinA khadiramuzalapratyAhatAnAmapagatatuSakaNikAnAmakhaNDAnA-sampU vayavAnAmasphuTitAnAM-rAjirahitAnAM 'phalagasariyANaM ti phalakavinItAnAM karkarAdikarSaNenaikaikabIjAnAM vInanArtha pRthak pRthakRtAnAmityarthaH, evaMvidhAnAM sArdhadvAdazapalAnAM tandulAnAM prastha ko bhavati, 'Na' vAkyAlaGkAre, palamAnaM yathApaJcabhirguJjAbhirmASaH SoDazamASaiH karSaH azItiguJjApramANa ityarthaH sa yadi kanakasya tadA suvarNasaMjJaH nAnyasya rajatAderiti, caturbhiH kaH palamiti viMzatyadhikazatatrayaguJjApramANamityarthaH 320, so'pi ca prasthakaH magadhe bhavo mAgadha ityucyate, 'kalaMti zvaH prAtaHkAla ityarthaH, prastho bhavati bhojanAyeti 1 'sAya'miti sandhyAyAM prastho bhojanAyeti 2 / ekasmin mAgadhake prasthake kati tandulA bhavantItyAha-'causaTTi' catuHSaSTitandulasAhaniko mAgadhaH prastho bhavatyekA, ekaH kavalaH katibhiH tandulaiH syAdityAha-'bisAhassieNaM kavaleNaM ti dvisAhasrikeNa tandulena kavalo bhavati, tatra guJjAH kati bhavanti ?, yathA-ekaviMzatyadhikazatapramANAH kiJcinyUnA ekA guJjA ceti, anena kavalamAnena puruSasya dvAtriMzatka Jnin Educatio n al For Private & Personal use only Tww.jainelibrary.org Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM. vai. pra. // 31 // Jain Education | valarUpa AhAro bhavati 1 striyA aSTAviMzatikavalarUpa AhAraH 2 paNDakasya napuMsakasya caturviMzatikavalarUpa AhAraH 3 'evAmeva'tti uktaprakAreNa vakSyamANaprakAreNa ca he AyuSman ! etayA gaNanayA etatpUrvoktaM mAnaM bhavati // athAsatyAdimAnapUrvakamaSTAviMzatisahasrAdhikalakSatandulamAnaM catuHSaSTikavalapramANaM evaMvidhaM prasthadvayaM pratidinaM bhuJjan zatavarSeNa kati tandulavAhAn kati tandulAMzca bhunaktItyAha- 'do asaIu pasaI' ityAdi, dhAnyabhRto'vAkhIkRto hasto'satItyucyate dvAbhyAmasatIbhyAM prasRtiH 1 dvAbhyAM prasRtibhyAM setikA bhavati 2 catasRbhiH setikAbhiH kuDavaH 3 caturbhiH kuDavaiH prasthaH 4 caturbhiH prasthairADhakaH 5 paSTyAssDhakairjaghanyakumbhaH 6 azItyA''Dhakairmadhyama kumbhaH 7 ADhakazatenotkRSTaH kumbhaH 8, aSTabhirADhakazatairvAho bhavati 9, anena vAhapramANena sArdhadvAviMzatiM tandulavAhAn bhunakti varSazateneti / tandulAdigaNanA sU. 16 gaNiyaniTThiA - 'cattAri ya koDisayA saTThi caiva ya havaMti koDIo / asII ca taMdula saya sahassA havaMtittimakkhAyaM 4608000000||1||55 // taM evaM addhatevIsaM taMdulabAhe bhuMjato achaTTe muggakuMbhe bhuMjai, addhachaTTe muggakuMbhe bhuMjato cauvIsaM nehADhagasayAI bhuMjai, cauvIsaM nehADhagasayAI bhuMjato chattIsaM lavaNapalasahassAiM bhuMjai, chattIsaM lavaNapalasahassAI bhuMjato chappaDagasAGagasayAiM niyaMsei domAsieNa pariyahaNaM mAsieNa vA pariyaheNaM bArasa paDasADagasayAI niyaMsei, evAmeva Auso ! vAsasayAuyassa sarvvaM gaNiyaM / tuliyaM maviyaM nehalavaNa bhoyaNacchAyapi // evaM gaNiyappamANaM duvihaM bhaNiyaM maharisIhiM, jassatthi / // 31 // tassa guNijjai jassa natthi tassa kiM gaNijjai ? // jainelibrary.org Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education tAMzca vApramANatandulAn gaNayitvA - saGkhyAM kRtvA nirdiSTAH - kathitAH, yathA - catvAri koTizatAni SaSTizcaitra koTayaH azItistandulazatasahasrANi bhavantItyAkhyAtaM kathitaM 1, kathaM, ekena prasthena catuHSaSTitandulasahasrANi bhavanti, prasthadvayenASTAviM | zatisahasrAdhikaM lakSaM bhavati, pratidinaM dvibhajanena uktapramANAn tandulAn bhuMkte iti, kathaM aSTAviMzatisahasrAdhikalakSaM ? varSazatasya patriMzaddinasahasramAnatvAt patriMzatsahasrairguNyante 4608 zUnyAni paJca bhavanti, catvAri koTizatAni | SaSTiH koTayaH azItirlakSANi tandulAnAmiti / 'taM evaM ti tadevaM sArdhadvAviMzatiM tandulavAhAn bhuJjAnaH sArdhapaJcamudgakumbhAn bhuMkte sArdhapaJcaM mudrakuMbhAn bhuJjan caturviMzatiM snehADhakazatAni bhuMkte caturviMzatisnehADhakazatAni bhuJjan patriMzalavaNapalasahasrANi bhunakti, patriMzalavaNaparasahasrANi bhuJjan SaT paTTakazATakazatAni 'niyaMsei'tti paridadhAti, dvAbhyAM mAsAbhyAM 'pariyahaNaM' ti parAvarttamAnatveneti vA athavA mAsikena parAvarttanena dvAdaza paTTazATakazatAni 'niyaMsei 'tti | paridadhAti, 'evAmeve 'ti uktaprakAreNa he AyuSman ! varSazatAyuSaH puruSasya sarvaM gaNitaM tandulapramANAdinA tulitaM palapramANAdinA mavitamasatiprasRtyAdinA pramANena, tat kimityAha ? - snehalavaNabhojanAcchAdanamiti / etat pUrvoktaM gaNitapramANaM | dvidhA bhaNitaM maharSibhiH, yasya jantorasti tandulAdikaM tasya guNyate, yasya tu nAsti tasya kiM guNyate ?, na kimapIti / vavahAragaNiyadi sumaM nicchayagayaM muNeyavaM / jai eyaM navi evaM visamA gaNaNA muNeyA // 1 // | (56) kAlo paramaniruDo avibhajjo taM tu jANa samayaM tu / samayA ya asaMkhijjA havaMti ussAsanissAse // 2 // ( 57 ) haTThassa aNavagallassa, niruvaTThissa jaMtuNo / ege UsAsanIsAse, esa pANunti jainelibrary.org Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM. vai. pra. // 32 // vuccai // 3 // (58) satta pANUNi se thove, satta thovANi se lave / lavANaM sattahattarIe, esa muhatte ucchAsAviyAhie // 4 // (59) egamegassa NaM bhaMte! muhuttassa kevaiyA UsAsA viyAhiyA ?, goyamA !-tinni | digaNanA sahassA satta ya sayANa tevattariM ca UsAsA / esa muhutto bhaNio savehiM aNaMtanANIhiM // 5 // (60) / gA.82 do nAliyA muhutto sahi puNa nAliyA ahoratto / pannarasa ahorattA pakkho pakkhA duve mAso // 6 // (61) dADimapupphAgArA lohamaI nAliyA u kaayvaa| tIse talaMmi chidaM chiddapamANaM puNo vucchaM // 7 // (62) channauipucchavAlA tivAsajAyAeN gotihANIe / asaMvaliyA ujjA ya nAyavaM nAliyAchidaM // 8 // (63) ahavA u pucchavAlA duvAsajAyA gayakareNUe / do vAlA agbhaggA nAyacaM nAliyAchidaM // 9 // (64) ahavA suvannamAsA cattAri suvaTiyA ghaNA sUI / cauraMgulappamANA nAyacaM nAliyAcchidaM // 10 // (65) udagassa nAliyAe havaMti do ADhayAo parimANaM / udaga ca bhANiyavaM jArisayaM taM puNo vuccha // 11 // (66) udagaM khalu nAyacaM kAya, dUsapaparipUyaM / mehodagaM pasannaM sAraiyaM vA girinaIe // 12 // (17) bArasamAsA saMvaccharo ya pakkhAu te u cauvIsaM / tinneva ya saDhisayA havaMti rAiMdiyANaM ca // 13 // (68) egaM ca sayasahassaM terasa ceva ya bhave sahassAI / egaM ca sayaM nauyaM huMti ahoratta UsAsA // 14 // (69) tittIsa sayasahassA paMcANauI bhave sahassAiM / satta ya sayA aNUNA havaMti mAseNa UsAsA // 15 // (70) kaa||32|| cattAri ya koDIo satteva ya hu~ti sayasahassAiM / aDayAlIsasahassA cattAri sayA ya variseNa // 16 // in Education Kotional For Private & Personel Use Only jainelibrary.org Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (71) cattAri ya koDisayA satta ya koDio hu~ti avarAo / aDayAla sayasahassA cattAlIsaM sahassAI // 17 // (72) vAsasayAussee ussAsA ittiyA muNeyavA / picchaha Aussa khayaM ahonisaM jhijjhamA-181 Nassa // 18 // (73) rAiMdieNa tIsaM tu muhuttA nava sayAI mAseNaM / hAyaMti pamattANaM na ya NaM abuhA viyANaMti // 19 // (74) tinni sahasse sagale chacca sae uDuvaro harai AuM / hemante gimhAsu ya vAsAsu ya hoi nAyavaM // 20 // (75) vAsasayaM paramAU itto pannAsa harai nidAe / itto vIsai hAvai bAlatte vuDabhAve ya // 21 // (76) sIuNhapaMthagamaNe khuhApivAsA bhayaM ca soge ya / nANAvihA ya rogA havaMti tIsAi pacchaddhe // 22 // (77) evaM paMcAsII naTThA paNNarasameva jIvaMti / je huMti vAsasaiyA na ya sulahA |vAsasayajIvA // 23 // (78) evaM nissAre mANusattaNe jIvie ahivaDate / na kareha caraNadhammaM pacchA pacchANutAhehA // 24 // (79) ghuTuMmi sayaM mohe jiNehiM varadhammatitthamaggassa / attANaM ca na yANaha iha jAyA kammabhUmIe // 25 // (80) naivegasamaM caMcalaM jIviyaM juvaNaM ca kusumasamaM / sukkhaM ca jamaniyattaM tinivi turamANabhujAI // 26 // (81) eyaM khu jarAmaraNaM parikkhivaha vaggurA va mayajUhaM / na ya NaM picchaha | 8 tApattaM saMmUDhA mohajAleNaM // 27 // (82) 'vavahAra'gAthA, vyavahAragaNitaM etad dRSTaM-sthUlanyAyamaGgIkRtya kathitaM munibhiH sUkSma-sUkSmagaNitaM nizcayagataM jJAtavyaM, yadyetannizcayagataM bhavati tadaitad vyavahAragaNitaM nAstyeva, ato viSamA gaNanA jJAtavyeti // 1 // atha pUrvoktaM samayAdi-18 MAXISHAXSOSAAMISHARA KACAX Jan Education For Private Personel Use Only jainelibrary.org Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM. vai. pra. va. cazabdAdasaGgyasamayAtmikAShitasya niruvakiTThasse tilaza manaH stokaiH sa layaH ka ucchAsAdigaNanA gA.82 // 33 // svarUpamAha-'kAlo' yaH kAlaH paramaniruddhaH-atyantasUkSmaH avibhAjyo-vibhAgIkartumazakyastameva kAlaM-samayaM jAnIhi tvaM, cazabdAdasaGkhyasamayAtmikA''valikA'pi jJeyA, ekasminniHzvAsocchAse'saGkhyeyAH samayA bhavanti // 2 // 'haTTa' hRSTasya-samarthasya 'aNavagallasse'ti rogarahitasya 'niruvakiTThasse ti klezarahitasya jantoH-jIvasyaiko niHzvAsocchAsaH eSaH prANa ityucyate iti // 3 // 'satta0' saptabhiH prANaiH sa stokaH kathyate, saptabhiH stokaiH sa lavaH kathyate, lavAnAM saptasaptatyA eSa muhUrtoM vyaakhyaatH||4|| 'egame0' ekaikasya he bhadanta ! muhUrtasya kiyanta ucchAsA vyAkhyAtAH?, he gautama! |'tinnigAhA. tribhiH sahasraH saptabhiH zataiH trisaptatyocchAsaiH 3773 eSa muharto bhaNitaH sarvairanantajJAnibhiH // 5 // 'do nAli.' dvAbhyAM nAlikAbhyAM-ghaTikAbhyAM muhUrtaH syAt, SaSTyA nAlikAbhirahorAtraH, paJcadazabhirahorAtraiH pakSaH, dvAbhyAM pakSAbhyAM mAsa iti bhAvArthaH // 6 // atha uktanAlikAyAH-svarUpamAha-dADimeti dADimapuSpAkArA lohmyii| nAlikA-ghaTikA karttavyA bhavati, tasyA nAli kAyAtale-adhobhAge chidra-randhaM kRtaM bhavati, chidrapramANaM punaH vakSye ziSyajJAnAyeti ||7||'chnn'tti SaNNavatipuccha vAlA-lAmulakezAH, kasyAH-gotihANIe'tti govacchikAyAH, kiMbhU-I tAyAH ?-'tivAsajAyAe'tti trivarSajAtAyAH, janmato varSatrayANi jAtAnItyarthaH, kiMbhUtAH kezAH?-asaMvalitAH na * khitAnakhiTikAkArA jAtAH, ata eva RjukAH-saralAH eSAM vAlAnAM ghanamekIbhUtAnAM yAdRzaM pramANaM bhavati tAdRzaM nAlikAcchidraM jJAtavyamiti // 8 ||'ahvaa' athavA pucchavAlau dvau, kasyAH ?-'gayakareNUe'tti gajakalabhikAyAH, kiMbhUtAyA?-dvivarSajAtAyAH, kiMbhUtau vAlau ?-abhagnau, anena vAladvayamAnena nAlikAcchidraM jJAtavyamiti ||9||'ah yA chidraM-randhaM kRtaM pAe ti govacchikAvAlatA na to varSatrayANi jAtAnAtyagotihANIe'tti govANa punaH vakSye / // 23 // // 33 // Jain Education Monal For Private & Personel Use Only Mw.jainelibrary.org Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vA su0' athavA caturNA svarNamASANAM sUcirbhavati, kiMbhUtA sUciH ?-su-atizayena vartitA-varnulIkRtA suvartitA ghanAnibiDA caturaGgalapramANA, tatra mASamAnaM paJcaguJjApramANamityuktapramANena nAlikAcchidraM jJAtavyamiti // 10 // ityuktaM |ghaTikAcchidrapramANam / atha ghaTyAM jalapramANamAha-udagassanAlikAyAM-ghaTikAyAmudakasya-jalasya pramANaM dvAvADhako bhavataH, udakaM yAdRzaM bhaNitavyaM bhavati tattAdRzaM punarvakSye iti ||1||'jaarisyN taM udaka-jalaM khalu-nizcaye jJAtavyaM karttavyaM ceti, kIdRzaM karttavyamityAha-'dUsapaTTa0' dRSyaparipUrta,vastragalitamityarthaH, meghodakaM prasannamiti nirmalaM,vA-athavA 'sAraya'ti zaratkAlodbhavaM AzvinakArtikodbhavaM yad girinadyA udakaM jJAtavyaM,tacca svabhAvena nirmalaM bhavatIti // 12 // 'bArasa'dvAdazabhirmAsaiH saMvatsarastasminsaMvatsare caturviMzatiH pakSA bhavanti,teSu SaSTyA'dhikAni trINi zatAni ahorAtrANi bhavanti // 13 // 'egaM ca' ekaM zatasahasra-lakSa trayodaza sahasrANi navatyadhikaM zataM cAhorAtreNaitAvanta ucchAsA bhavanti 113190 iti // 14 // 'tittisa0'trayastriMzacchatasahasrANi lakSANi pazcanavatiH sahasrANi saptazatAnyanyUnAnyetAvanto |mAsenocchavAsA bhavanti 3395700, iti // 15 // 'cattAri0' catasraH kovyaH sapta lakSANi aSTacatvAriMzat sahasrANi catvAri zatAni ca 40748400, iyantaH varSeNocchAsA bhavanti // 16 ||'cttaa' / 'vAsasa / catvAri koTizatAni saptakoTyaH aparANyaSTacatvAriMzacchatasahasrANi catvAriMzatsahasrANi ca 407 4840000 // 17 // varSazatAyuSaH ete pUrvoktA ucchAsAH 'ittiya'tti iyanto jJAtavyA iti, bho bhavyAH! yUyaM pazyata-jJAnacakSuSA vilokayata AyuSaH kSayamahorAtraM kSIyamANasya-samaye 2 AvIcImaraNena truvymaansyeti||18||raai0' ahorAtreNa triMzanmuhUrtA bhavanti,mAsena nava zatAni Jain Education Glona For Private & Personel Use Only Rajainelibrary.org Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM. vai. pra. // 34 // Jain Education muhUrttAni tAni pramattAnAM - madyAdipramAdayuktAnAM subhUmabrahmadattAdInAmiva hIyante, na cAbudhA mUrkhA vijAnantIti // 19 // 'tinni0 ' trINi sahasrANi SaTzatAdhikAni sakalAni - sampUrNAni mUhUrtAni hemante - zItakAle bhavanti, etatpramANamA yujavAnAM hemante uDuvara :- sUryo harati, evaM grISme varSAsu ca jJAtavyaM bhavati, atra Arpatvena grISmazabdaH strIliGgo bahuvacanAntazca varSazabdastu Avantatvena strIliGgo bahuvacanAntazca // 20 // 'vAsasa0' sAmprataM jIvAnAM paramAyuH - utkRSTajIvitaM varSazataM pravAheNa jJAtavyam, ito varSezatAt paJcAzad varSANi nidrayA harati-gamayati jIvaH, itaHzeSapaJcAzadvarSataH viMzatirvarSANi hIyante yAnti pramAdAdinA, kathaM ?, vAlatve dazakaM vRddhatve ca dazakaM ceti // 21 // 'sIu0 ' zItoSNapathagamanAni tathA kSutpipAsA bhayaM ca zokazca nAnAvidhA rogAzca bhavanti, triMzataH pazcArdha triMzatpazcArdha paJcadazavarSarUpaM tasmin ko bhAvaH ? - zepatriMzato madhyAt paJcadaza varSANi jIvAnAM zItoSNapathagamanAdibhi | mudhA yAntIti // 22 // evaM0' pUrvoktaprakAreNa paJcAzItivarSANi naSTAni, dharma vinA vikathAnidrAlasyavatAM mudhA gatAni, kathaM ? - nidrayA paJcAzad varSANi 50 bAlave daza 10 vRddhabhAve daza 10 zItAdibhiH paJcadaza 15, evaM sarvANi 85 iti, ye jIvAH varSazatikAH- varSazatapramANA bhavanti te jIvAH paJcadaza varSANi jIvanti, anyeSAM varSANAM dharmatvenAmRtaprAyatvAt na ca varSazatajIvino jIvAH prAyaH sulabhAH, duSprApA ityarthaH, uktaM ca- 'AyurvarSazataM nRNAM parimitaM | rAtrau tadardhaM gataM, tasyArdhasya parasya cArdhamaparaM bAlye ca vRddhe gatam / zeSaM vyAdhiviyoga duHkhasahitaM sevAdibhinayate, jIve vAritaraGgacaJcalatare saukhyaM kutaH prANinAm ! // 1 // 23 // evaM0' evamuktaprakAreNa niHsAre - asAre mAnuSatve ucchrAsAdigaNanA gA. 82 // 34 // ainelibrary.org Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manujatve tathA jIvite-AyuSi ratnakoTikoTibhirapyaprApye'dhipatati-samaye 2 kSayaM gacchati satItyarthaH na kuruta yUyaM caraNadharma-jJAnadarzanapUrvakaM dezasarvacAritraM, hA iti mahAkhede, pazcAd-AyuHkSayAnantaramAyuHkSayacaramakSaNe vA pazcAttApaM-kAyavAmanobhirmahAkhedaM kariSyatha narakasthazazirAjavaditi // 24 // bhavyAH praznayanti-kathaM vayaM nAtmasvarUpaM jAnIma ityukte gururAha'-'ghuTuMmiH' dharmasya jinoktarUpasya tIrtha-pavitrakaraNasthAnaka tasya mArgoM jJAnadarzanacAritrarUpaH varazcAsau dharmatIrthamArgazca sa tathA tasmin , prAkRtatvAt vibhaktipariNAmaH, jinaiH-rAgAdijetRbhiH svayaM-AtmanA 'ghuTuMmI'ti kathite-10 nirUpite sati, AtmAnaM na yUyaM jAnIta, va sati ?-mohe sati-tIvramithyAtvamizramohanIyakarmodaye satItyarthaH, iha karmabhUmau jAtA api, apergamyamAnatvAditi, asyA artho anyo'pi sadguruprasAdAtkAryaH iti // 25 // 'nai0 nadIvegasamaM capalaM jIvitaM-AyuH 1 yauvanaM kusumasamaM-puSpasadRzaM kSaNena mlAnatvApatteH2 ca punaH yatsaukhyaM tat 'aniyattaMti anityaM 3, etAni trIgyapi 'turamANabhujjAIti zIghraM bhogyAni 'bhajA'iti pAThe tu zIghraM bhagnayogyAni zIghraM bhavA yAntItyarthaH // 26 // 'eyaM.' etajjarAmaraNaM 'khu' nizcaye jIvalokaM parikSipati-pariveSTayati, (va)ivArthe, yathA vAgurA mRgayUthaM parikSipati, na ca pazyata yUyaM prApta jarAmaraNaM mohajAlena sammUDhAH-mohaM gatAH, zrIgautamapratibodhitadevazamedvijavaditi // 27 // uktamAyuSkApekSayA'nityatvaM, atha zarIrApekSayA darzayannAha__ Auso! jaMpiya imaM sarIraM idaM kaMtaM piyaM maNunnaM maNAmaM maNabhirAmaM thijaM vesAsiyaM saMmayaM bahumayaM aNumayaM bhaMDakaraMDagasamANaM rayaNakaraMDaoviva susaMgoviyaM celapeDAviva susaMparivuDaM tillapeDAviva susaMgo Jain Education For Private & Personel Use Only A jainelibrary.org Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- - te.vai. pra. pRSThakaraNDa itthiyA kucchI pAvaNaM aTThArassa ya pika pacchA va purA va attikaDu evaMpiyAI viyaM mA NaM uNhaM mA NaM sIyaM mA NaM vAlA mA NaM khuhA mA NaM pivAsA mA NaM corA mA NaM daMsA mA NaM masagA mA NaM vAi yapittiyasaMbhiyasaMnivAiyavivihA rogAyaMkA phusaMtuttikaTTa evaMpiyAI adhuvaM kAdigaNaaniyayaM asAsayaM cayAvacaiyaM vippaNAsadhamma pacchA va purA va avassavippaccaiyatvaM // eassavi nAsU.16 yAI Auso ! aNupuveNaM aTThArassa ya piTTakaraMDagasaMdhio bArasa paMsaliyA karaMDA chappaMsulie kaDAhe bihatthiyA kucchI cauraMguliyA gIvA caupaliyA jimbhA dupaliyANi acchINi caukavAlaM siraM battIsaM daMtA sattaMguliyA jIhA achuTTapaliyaM hiyayaM paNavIsaM palAI kAlijjaM do aMtA paMcavAmA |paNNattA, taMjahA-thUlaMte ya 1 taNuyaMte ya 2, tattha NaM je se thUlate teNa uccAre pariNamai, tattha NaM je se taNuyaMte teNaM pAsavaNe pariNamai, do pAsA paNNattA, taMjahA-vAme pAse dAhiNapAse ya, tattha NaM je se vAme pAse se suhapariNAme, tattha NaM je se dAhiNe pAse se duhapariNAme // Auso ! imaMmi sarIrae / sahi saMdhisayaM sattuttaraM mammasayaM tini ahidAmasayAI nava pahArusayAiM satta sirAsayAiM paMca pesIsayAiM nava dhamaNIo navanauI ca romakUvasayasahassAI viNA kesamaMsuNA saha kesamaMsuNA adbhuTThAo romkuuvkoddiio| Auso! imaMmi sarIrae saTThI sirAsayaM nAbhippabhavANaM uDDhagAmiNINaM siramuvagayANaM // 35 // jAo ? rasaharaNIotti vucanti jANaMsi niruvaghAeNaM cakkhusoyaghANajIhAbalaM ca bhavai, jANaM si uvaghAeNaM cakkhusoyaghANajIhAvalaM uvahammada // Auso ! imami sarIrae sahisirAsayaM nAbhippa tya ahidAmasayAI nava kesamaMsuNA saha maNINaM siramuvaghyANa in duelan For Private Personal Use Only jainelibrary.org Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavANaM ahogAmiNINaM pAyatalamuvagayANaM jANaM si niruvaghAeNaM jaMghAbalaM bhavai, tANaM ceva se uvadhAeNaM sIsaveyaNA addhasIsaveyaNA matthayasUle acchINi aMdhijaMti / ( sUtraM 24 ) Auso ! imaMmi sarIrae saTThisirAsayaM nAbhippabhavANaM tiriyagAmiNINaM hatthatalamuvagayANaM jANaM si niruvaghAeNaM bAhubalaM, havai, tANaM ceva se uvagghAeNaM pAsaveyaNA puTTiveyaNA kucchiveyaNA kucchisUle havai // Auso ! imassa jaMtussa sahisirAsayaM nAbhippabhavANAM ahogAmiNINaM gudappaviTThANaM jANaM si niruvaghAeNaM| muttapurIsavAukammaM pavattai, tANaM ceva uvaghAeNaM muttapurIsavAuniroheNaM arisA khumbhaMtipaMDu rogo bhavai Auso ! imassa jaMtussa paNavIsaM sirAo pittadhAriNIo paNavIsaM sirAo siMbhadhAriNIo| dasa sirAo sukkadhAriNIo satta sirAsayAI purisassa tIsUNAI itthiyAe vIsUNAI paMDagassa Auso! imassa jatussa ruhirassa ADhayaM vasAe addhADhayaM matthuluMgassa pattho muttassa ADhayaM purisassa pattho hai pittassa kuDavo siMbhassa kuDavo sukkassa addhakuDavo, jaM jAhe duTuM bhavai taM tAhe aippa mANaM bhavai, paJcakoDhe purise chakohA itthiyA navasoe purise ikkArasasoyA itthiyA, paJca pesIsayAI purisassa tIsUNAI itthiyAe vIsUNAI paMDagassa (sUtraM 16) 'Auso jaM.' ityAdyAlApakarUpaM sUtraM, he AyuSman ! yadapica idaM zarIraM-vapuH iSTaM icchAviSayatvAt kAntaM kamanIyatvAt priyaM premanibandhanatvAt manasA jJAyate-upAdIyata iti manojJaM manasA amyate-gamyate iti mano'maM| Jain Education anal For Private Personal Use Only J w .jainelibrary.org Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM. pai. pra. // 36 // Jain Education | manaso'bhirAmaM mano'bhirAmaM sanatkumAracatrivat sthairya - sthairyaguNayogAt vaizvAsikaM - vizvAsasthAnaM saMmataM tatkRtakAryANAM | saMmatatvAt bahumataM bahuSvapi kAryeSu bahurvA'nalpatayA - astokatayA mataM bahumataM anu - vipriyakaraNAt pazcAnmatamanumataM | bhANDakaraNDakasamAnaM - AbharaNabhAjanatulyamAdeyamityarthaH ratnakaraNDaka iva susaMgopitaM vastrAdibhiH 'celapeTeva-vastramaJjUSeva suSThu saMparivRtaM nirupadrave sthAne nivezitaM, gRhasthAvasthAsthazAlibhadravapurvat, tailapeTeva-tailagolikeva susaMgopitaM bhaGgabhayAt, 'telakelA iva susaMgoviya'tti pAThAntaraM tailakelA tailAzrayo bhAjanavizeSaH saurASTraprasiddhaH sA ca suSThu sopyAsaGgopanIyA bhavati anyathA luThati tatazca tailahAniH syAditi, ' mA NaM0' mAzabdo niSedhArthaH 'NaM' vAkyAlaGkAre athavA 'mA NaM'ti mA idaM zarIramiti vyAkhyeyaM tataH sarve'pyuSNAdayo mA spRzantu 'chyaMtu' bhavantvityarthaH, 'tikaDu' itikRtvA, athavetyabhisandhAya pAlitamiti zeSaH, tatroSmatvaM- grISmAdAvuSNatvaM zItaM - zItakAle zItatvaM vyAlAH- zvApadAH sarpA vA kSud- bubhukSA pipAsA - tRSA caurAH - nizAcarAH daMzAH mazakAH ete vikalendriyajantuvizeSAH vAtikapaittikazleSmikasAnnipAtikA vividharogAtaGkAH rogAH - kAlasahA vyAdhayaH AtaGkAH -ta eva sadyoghAtinaH 'evaMpi yAi 'nti eva - | muktaprakAreNa apicetyabhyuccaye 'AI' iti vAkyAlaGkAre, idaM zarIraM na dhruvamadhruvaM sUryodayavat na pratiniyatakAle'vazyaMbhAvi aniyataM - surUpAderapi kurUpAdidarzanAt haritilakarAjasutavikramakumArazarIravat azAzvataM - kSaNaM kSaNaM prati vinazva| ratvAt sanatkumArazarIravat 'cayAvacaiyaM'ti iSTAhAropabhogatayA dhRtyupaSTambhAdaudA rikavargaNa paramANUpacayAccathastada| bhAve tadvicaTanAdapacayaH cayApacayau vidyete yasya taccayApacayikaM puSTigalanasvabhAvamityarthaH, karakaMDupratyeka buddhavairAgya hetu pRSThakaraNDa kAdigaNa - nA sU. 16 // 36 // jainelibrary.org Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRSabhazarIravat , vipraNAzo-vinazvaro dharmaH-svabhAvo yasya tad vipraNAzadharma, 'pacchA vatti pazcAd vivakSitakAlAt parataH 'purA vatti vivakSitakAlAt pUrva ca, yadvA 'pacchA purA yatti pAThe tu vivakSitakAlasya pazcAtpUrva ca sarvadevetyarthaH, avazyaM vippacaiyatvaM'ti vipratyaktavyaM tyAjyamityarthaH / 'eyassavi yAIti etasya etasminnapi ca vA vapuSaH vapuSi vA 'AI'ti vAkyAlaGkAre 'Auso'tti he AyuSman ! AnupUrvyA-anukrameNASTAdaza pRSThikaraNDakasya-pRSThivaMzasya sandhayogranthirUpA bhavanti, yathA vaMzasya parvANi, teSu cASTAdazasu sandhiSu madhye dvAdazabhyaH sandhibhyo dvAdaza pAMzulikAH nirgatyobhayapAGavAvRtya vakSaHsthalamadhyordhvavartyasthini lagitvA pallakAkAratayA pariNamanti, ata Aha-'bArasa' zarIre dvAdaza pAMzulikArUpAH karaNDakA:-vaMzakA bhavanti, tathA 'chappaMsu0' tasminneva pRSThivaMze zeSaSaTsandhibhyaH SaT jApAMzulikA nirgatya pArzvadvayamAvRtya hRdayasyobhayato vakSaHpaJjarAdadhastAt zithilakukSestUpariSTAtparasparAsaMmilitAsti-15 SThanti, ayaM ca kaTAha ityucyate, dve vitastI kukSirbhavati, caturaGgulapramANA grIvA bhavati, taulyena magadhadezaprasiddhapalena catvAri palAni jihvA bhavati, akSimAMsagolakodve pale bhavataH, caturbhiH kapAlaiH-asthikhaNDarUpaiH ziro bhavati, mukhe'zucipUrNe prAyo dvAtriMzaddantA asthikhaNDAni bhavanti, 'sattaMgurU' jihA-mukhAbhyantaravartimAMsakhaNDarUpA daiyeNAtmAGgalataH saptAGgalA bhavati 'achuTTa' hRdayAntaravarti mAMsakhaNDaM sArdhapalatrayaM bhavati, 'paNavI0 kAlija' vakSo'ntapeDhamAMsavizeparUpaM paJcaviMzatiH palAni syuH, dve atre pratyekaM paJcapaJcavAmapramANe prajJapte jinaiH, tadyathA-sthUlAnnaM 1 tanvantraM 2, tatra yat tat sthUlAtraM tenoccAraH pariNamati, tatra ca yatta vatraM tena prasravaNaM-mUtraM pariNamati, 'do pA' dve pArzve prajJapte, tadyathA taM.vai.pra.7 Jain Education INTEonal, / T w w.jainelibrary.org Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ %- taM vai.pra. // 37 // vAmapA 1 dakSiNapArca 2 ca, tatra-tayormadhye yattat vAmapArzva tat zubhapariNAmaM bhavati, tatra ca yattadakSiNapArzva | pRSThakaraNa Da tahaHkhapariNAmaM bhavati / tathA 'Auso!' he AyuSman ! asmin zarIre SaSTiH sandhizataM jJAtavyaM, tatra sandhayaH-aGga- kAdigaNasyAdyasthikhaNDamelApakasthAnAni, 'sattuttare' saptottaraM marmazataM bhavati, tatra marmANi-zaGkhANikAviyarakAdIni 'tinninA sU.16 trINyasthidAmazatAni-haDamAlAzatAni bhavanti, 'nava pahArusayAIti snAyUnAM-asthibandhanazirANAM nava zatAni, 'satta0' sapta zirAzatAni-nasAzatAni, paJca pesIzatAni, 'nava dha0' nava dhamanyo-rasavahanADyaH 'nava0' navanavatiH romakUpazatasahasrANi romNAM-tanuruhANAM kUpA iva kUpA romakUpAH romarandhrANItyarthaH teSAM navanavatirlakSA iti, vinA | kezazmazrubhiH, kezazmazrubhiH saha punaH sArdhAstisro romakUpakoTyo bhavanti manuSyazarIre iti // atha pUrvoktAni zirA| saptazatAni kathaM bhavantIti sUtrakAra evAha-'Auso' he AyuSman ! asmin zarIre 'sahi' iha puruSazarIrenAbhiprabhavANi zirANAM-snasAnAM sapta zatAni bhavanti, tatra SaTyadhikaM zataM zirANAM nAbhiprabhavANAmUrdhvagAminInAM zirasyupA-|| gatAnAM bhavanti, yAstu rasaharaNya ityucyante, 'jANaM sitti yAsAmUrdhvagAminInAM zirANAM 'se' tasya jIvasya nirupaghAtena-anugraheNa cakSuHzrotraraghANa3jihvAbalaM bhavati, yAsAM 'se' tasyopaghAtena-vighAtena cakSuHzrotraghrANajihvA-|| balamupahanyate, tathA 'Auso' he AyuSman ! asmin zarIre SaSTyadhikaM zataM 160 zirANAM nAbhiprabhavANAM nAbherutpannAnAmityarthaH adhogAminInAM pAdatale upagatAnAM-prAptAnAM bhavati, yAsAM nirupaghAtena javAbalaM bhavati,FT: 37 // tAsAM caiva 'se' tasya jIvasyopaghAtena-vikAraprAplena zIrSavedanA-sarvamastakapIDA ardhazIrSavedanA mastakazUlaM ca bhavati, 1-3 Jan Education For Private Personel Use Only --inw.jainelibrary.org Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hai 'acchiNitti akSiNI-locane 'aMdhijjati'tti andhIbhavata ityarthaH // 2 // tathA 'Auso' he AyuSman ! asmin pratyakSe zarIre SaTyadhikaM zataM zirANAM nAbhiprabhavANAM tiryaggAminInAM hastatale upAgatAnAM bhavati, yAsAM nirupaghAtena-nirupadraveNa bAhubalaM bhavati, tAsAM caiva 'se' tasyopaghAtena-upadraveNa pArzvavedanA pRSThivedanA kukSivedanA kukSizUlaM ca bhavati, tathA 'Au0' he AyuSman ! asya jantoH SaSTyadhikaM zataM zirANAM nAbhiprabhavANAmadhogAminInAM gudapraviSTAnAM bhavati, yAsAM nirupaghAtena-upadravAbhAvena mUtrapurISavAtakarma-prasravaNakarma viSThAkarma vAyukarma pravarttate, mUtrAdikaM sukhena katuM zakyata ityarthaH, tAsAM caiva gudapraviSTazirANAmupaghAtena mUtrapurISavAtanirodho bhavati, nirodhenAIsigudAkurAH 'harasa' iti lokoktiH kSubhyanti-kSobhaM yAnti, paramapIDAkaraM rudhiraM muJcantItyarthaH, bhavabhAvanoktakAlarSivat pANDurogazca bhavati, tathA 'Auso' he AyuSman ! asya jantoH paJcaviMzatiH zirAH 'siMbhadhAriNI'tti zleSmadhAriNyo bhavanti, 'paMca' paJcaviMzatiHzirAH pittadhAriNyaH, daza zirAHzukradhAriNyaH, 'sattasi.' puruSasyoktaprakAreNa sapta zirAzatAni bhavanti, katham ?,zarIreUrdhvagAminyaH 160 adhogAminyaH 160 tiryaggAminyaH 160 adhogAminyo gudapraviSTAH 160 zleSmadhAriNyaH 25 pittadhAriNyaH 25 zukradhAriNyaH 10 evaM sarvAH 700zirAH bhavanti puruSANAM zarIra iti / 'tIsU0 puruSoktAH yAstAstriMzadUnAH striyAH bhavanti, saptatyadhikAni SaT zatAni bhavantItyarthaH 670, 'vIsU0' puruSoktA | yAstAH viMzatyUnAH pANDakasyAzItyadhikAni SaT zatAni bhavantItyarthaH 680 // atha zarIre rudhirAdimAnamAha-'Auso' he AyuSman ! asya jantoH rudhirasyADhakaM bhavati, vasAyA ardhADhakaM, 'matthuliMgasseti mastakabhejakasya phipphisAdevA Q w w.jainelibrary.org Jain Education Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1567 taM. vai. pra. // 38 // zarIrAsunda ratA gA. 83-84 sU. 17 prasthaH mUtrasyADhakaM purISasya prasthaH pittasya kuDavaH zleSmaNaH kuDavaH zukrasyArdhakuDavo bhavati, etaccADhakaprasthAdimAnaM bAla- kumArataruNAdInAM 'do asaIo pasaI do pasaIyo ya seiA hoi cattAri seIyA kulao cattAri kula o pattho cattAri patthA ADhaga'mityAtmIyarahastenAnetavyamiti, 'jaM jAhe' yad rudhirAdikaM yadA duSTaM bhavati tattadA'tipramANaM bhavati, ayamAzayaH-uktamAnasya zukrazoNitAdehIMnA''dhikyaM syAttattatra vaataadiduussittvenaavseymiti| 'paMca' paJcakoSThaH puruSaH, puruSasya paJca koSThakAH bhavanti, SaTkoSThA strI, koSThakasvarUpaM sampradAyAdavagantavyamiti, navazrotraH puruSaH, tatra karNadvaya 2 cakSurdvaya 2 ghrANadvaya 2 mukha 7 pAyU 8 pastha 9 lakSaNAni iti, ekAdazazrotrAstrI bhavati, pUrvoktAni nava stanadvayayuktAnye8 kAdaza zrotrANi strINAM bhavantItyetanmAnuSINAmuktaM, gavAdInAM tu catuHstanInAM trayodaza 13 zUkaryAdInAmaSTastanInAM | saptadaza 17 nirvyAghAte evaM, vyAghAte punarekastanyA ajAyA daza 10, tristanyAzca goAdazeti / 'paMca' puruSasya paJca pesIzatAni bhavanti 500 triMzadUnAni striyAH 470 viMzatyUnAni paJca pesIzatAni napuMsakasya 480 // uktaM zarIrasvarUpaM, athAsyaivAsundaratvaM darzayannAha___ abhitaraMsi kuNimaM jo pariatteu bAhiraM kujjA / taM asuI daTTaNaM sayAvi jaNaNI duguMchijjA // 1 // (83) mANussayaM sarIraM pUiyamaM maMsasukkaTeNaM / parisaMThaviyaM sohai acchAyaNagaMdhamalleNaM // 2 // (84) imaM ceva ya sarIraM sIsaghaDImeyamajamaMsaDhiyamatthuluMgasoNiyavAluMDayacammakosanAsiyasiMghANayadhImalAlayaM amaNunagaM sIsaghaDIbhaMjiyaM galaMtanayaNaM kannuDhagaMDatAluyaM avAluyAkhillacikkaNaM ciliciliyaM daMtamalamailaM bIbha 5944CROSORDEO Jain Education R eal For Private & Personel Use Only DMw.jainelibrary.org Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CCCESSAGAMACAASCALCREAS cchadarisaNijjaM aMsalagabAhulagaaMgulIaMguDhaganahasaMdhisaMghAyasaMdhiyamiNaM bahurasiyAgAraM nAlakhaMdhacchirAaNegaNhArubahudhamaNisaMdhinaddhaM pAgaDaudarakavAlaM kakkhanikkhuDaM kakakhagakaliyaM duraMtaM advidhamaNisaMtANasaMtayaM savao samaMtA parisavaMtaM ca romakUvehiM sayaM asuiM sabhAvao paramaduggaMdhi kAlijjayaaMtapittajarahiyayaphophasaphephasapilihodaragujjhakuNimanavachiDudhividhivaMtahiyayaM durahipittasiMbhamuttosahAyayaNaM savao duraMta gujjhorujANujaMghApAyasaMghAyasaMdhiyaM asui kuNimagaMdhi, evaM ciMtijamANaM bIbhacchadarisaNijjaM adhuvaM aniyayaM asAsayaM saDaNapaDaNavirddhasaNadhamma pacchA va purA va avassa caiyavaM nicchayao suha jANa evaM AinihaNaM erisaM sabamaNuyANaM dehaM esa paramasthao sabhAvo (sUtraM 17) 'abhitara0' gAthA, "abhitaraMsI'ti zarIramadhyapradeze 'jotti yat 'kuNimaM' apavitraM mAMsaM vartate tanmAMsaM 'pariyatta'tti parAvartya-parAvarta kRtvA yadi bahiH-bahirbhAge kuryAt tadA tanmAMsaM 'asuI' azuci-apavitraM dRSTvA svakA api AtmIyA api anyA AstAM svajananI-svAmbA 'duguMchija'tti jugupsAM kuryAt-hA! kiM mayA'pavitraM dRSTamiti // 1 // 'mANussayaM' gAthA, mAnuSya-manuSyasambandhi zarIraM-vapuH 'pUiyamati pUtimat apavitramityarthaH, kena ?-mAMsazukrahaDDena, haDDe dezyamasthivAcIti, 'parisaMThaviyaM'ti vibhUSitaM sat 'sohai'tti zobhate, kena ?-AcchAdanagandhamAlyena, tatrAcchAdanaM-vastrAdi gandhaH-karpUrAdiH mAlyaM-puSpamAlAdi, 'imaM ceva ya'ityAdi gadyaM, idameva ca manujazarIraM-vapuH zIrSaghaTIva mastakaha9 medazca-asthikRt caturthoM dhAturityarthaH majA ca-zukrakaraH SaSTho dhAturityarthaH mAMsaM ca-palalaM kRt caturtho dhApamAlAdi, soi'tti zAma apavitramityayaH Jain Educati o nal For Private Personel Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM. vai. pra. // 39 // tRtIyo dhAturityarthaH, asthi ca-kulyaM paJcamo dhAturityarthaH mastuluGgazca-mastakasnehaH zoNitaM ca-rudhiraM dvitIyo dhAtu zarIrAsunda rityarthaH vAluNDakazca-antarazarIrAvayavavizeSaH carmakozazca-chavikopaH nAsikAsiGghAnazca-yANamalavizeSaH dhiGmalaM ca ratA gA. anyadapi zarIrodbhavaM nindyamalaM tAni teSAmAlayaM-gRhamityarthaH amanojJakaM-manojJabhAvavarjitaM zIrSaghaTI-karoTikA hai 83-84 tayA bhaJjitaM-AkrAntamityarthaH, galanayanaM karNoSThagaNDatAlukaM avAluyA iti lokotyA avAlukhillazca khIla iti | |janoktiH tAbhyAM cikkaNaM-picchalamityarthaH 'ciliciliya'miti cigacigAyamAnaM dharmAvasthAdau dantAnAM malaM dantamalaM | tena 'mahala'tti malinaM-malImasamityarthaH, bIbhatsaM-bhayaGkaraM darzana-AkRtiravalokanaM vA rogAdinA kRzAvasthAyAM yasya | | vapuSastad vIbhatsadarzanaM, 'aMsalaga'tti aMsayoH-skandhayoH 'bAhulaga'tti bAhvoH-bhujayoH aGgulInAM-karazAkhAnAM 'aMguDhaga'tti aGgaSThayoraGgalayoH nakhAnA-mahArAjAnAM (karajAnAM) ye sandhayasteSAM saGghAtena-samUhena sandhitamidaM vapuH4 'bahu' bahurasikAgAraM 'nAlakhaM0' nAlena skandhazirAbhiH-aMsadhamanIbhiH 'aNegaNhArutti anekasnAyubhiH-asthibandhanazirAbhiH bahudhamanibhiH-anekazirAbhiH sandhibhiH-asthimelApakasthAnaizca 'naI'ti niyantritaM prakaTa-sarvajanadRzyamAnamudarakapAlaM-jaTharakaDahalakaM yatra tatprakaTodarakapAlaM, kakSaiva-dormUlameva niSkuTa-koTaraM jIrNazuSkavRkSavad yatra tat maa||39|| kakSaniSkuTa kakSAyAM gacchantIti kakSAgAH adhikArAttadgatakutsitavAlAstaiH kalitaM-sadA sahitaM kakSAgakalitaM yadvA kakSAyAM bhavAH kAkSikAH-tadgatakezalatAstAbhiH kalitaM, 'duraMtaMti duSTaH anto-vinAzaH prAnto vA yasya tadurantaM|duSpUraM, asthidhamanyoH santAnena-paramparayA 'saMtayaM ti vyAptaM yattadasthidhamanisantAnasantataM, sarvataH-sarvaprakAraiH gacchantIti kakSAgAH AbhakalitaM, 'duraMta ti duSTaH zannamanisantAnasantataM, sabai For Private Personal Use Only D Jain Education rainelibrary.org Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 -4 -54-4344454 34, No 3 samantataH-sarvatra romakUpai-romarandhaiH parisravat-galagalat sarvatra sacchidraghaTavat cazabdAdanyairapi nAsikAdirandhaiH parisravat 'sarya'ti svayamevAzuci-apavitraM 'sabhAvautti svabhAvena paramaduSTagandhIti 'kAlijayaaMtapittajarahiyayaphopphasaphephasapiliha'tti plIhA-gulma 'udara'tti jalodaraM guhyakuNima-mAMsaM nava chidrANi yatra tat tathA 'thivithivaMta'tti dridrigAyamAnaM 'hiyayatti hRdayaM yatra tat paramayAvat hRdayaM nava chidrANi tu nayanadvayakarNadvayanAsikAdvayajihvAziznApAnalakSaNAni 'durahitti durgandhAnAM pittasiMbhamUtralakSaNAnAmauSadhAnAmAyatanaM-gRhaM savauMSadhAyatanaM, rogAdAvasmin savauSadhaprakSepAt, sarvatra-sarvabhAge duSTo'nto-vinAzaHprAnto vA yasya tat sarvatodurantaM, 'guhyo' guhyorujAnujaGghApAdasaGghAtasandhitaM-upasthasakthinalakIlanalakinIkramaNaparasparamIlanasamUhasIvitaM, azucikuNimasya-apavitramAMsasya gandho yatra tadazucikuNimagandhi 'evaM ci0' evaM-pUrvoktaprakAreNa cintyamAnaM bIbhatsadarzanIyaM bhayaGkararUpaM 'adhuvaM aniyayaM asAsayaM'ceti padatrayasya vyAkhyA pUrvavat, 'saDaNa' zaTanapatanavidhvaMsanadharma, tatra zaTanaMkuSThAdinA'GgulyAdeH patanaM bAhAdeH khaGgacchedAdinA vidhvaMsanaM-sarvathA kSayaH ete dharmAH-svabhAvA yasya tattathA, 'pacchA va purA va avassa caiyatvaM'tti pUrvavat 'niccha0' nizcayataH suSTu bhRzaM tvaM 'jANa'tti jAnIhi etanmanuSyazarIraM 'AinihaNaM ti AdinidhanaM sAdisAntamityarthaH, IdRzaM pUrvavarNitaM vakSyamANaM vA sarvamanujAnA-samastamanuSyANAM dehaH-zarIraM eSaH pUrvoktaH zarIrasya paramArthataH-tattvataH svbhaavH|| atha vizeSataH zarIrAderazubhatvaM darzayati| sukaMmi soNiyami ya saMbhUo jaNaNikucchimajhami / taM ceva amijjharasaM navamAse ghuTiyaM saMto // 1 // rAdinidhanaM sAMti pUrvavat 'nicchAdinA vidhvaMsanaM-sarvathA saDaNa bhaTanapatanAva Jain Education Hall For Private Personel Use Only aw.jainelibrary.org Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM. vai. pra. 1180 11 Jain Education (85) joNImuhaniSphiDio thaNagacchIreNa vadio jAo / pagaIamijjhamaio kaha deho dhoiuM sakko ? // 2 // ( 86 ) hA amuisamuppannA ya niggayA ya jeNa caiva dAreNaM / sattA mohapasattA ramaMti tattheva asuidAraMmi // 3 // (87) 'sukami' ityAdi yAvadasthimalo tAvat padyaM, 'sukkaM0' jananI kukSimadhye - mAtRjaTharAntare zukre - vIrye zoNite - lohite cazabdAdekatra milite sati prathamaM sambhUtaH - utpannastadevAmedhyarasaM - viSThArasaM 'dhuMDiyaM'ti pivan san nava mAsAn yAvat sthita iti // 1 // ' joNi0' yonimukhanisphiTitaH smaramandirakuNDanirgataH 'thaNagaM'ti stanakakSIreNa vardhitaH - payodharadugdhena vRddhiM gataH prakRtyA amedhyamayo jAtaH, evaMvidho dehaH kahaM 'dhoi'ti dhautuM - kSAlayituM zakyaH ? // 2 // 'hA a0' hA iti khede azucisamutpannA - apavitrotpannAH yenaiva dvAreNa nirgatAH cazabdAt yauvanamApannAH sattvA jIvAH mohaprasaktAH - viSayaraktAH - ramanti-krIDanti tatraiva azucidvAre chedoktasamudra prasUtakumAravaditi // 3 // evaM zarIrAzucitve sati ziSyaH praznayati kitAva gharakuDI kaIsahassehiM aparitaMtehiM / vannijjai asuibilaM jaghaNaMti sakajjamUDhehiM ? // 4 // rAgeNa na jANaMti varAyA kalamalassa niddhamaNaM / tANaM pariNaMdaMtA phullaM nIluppalavaNaM va // 5 // kittiyamittaM vanne amijjhamaiyaMmi vaccasaMghAe / rAgo hu na kAyatro virAgamUle sarIraMmi // 6 // kimikulasayasaMkiNNe asuimacukkhe asAsayamasAre / seyamalapuvaDaMmI nidheyaM vacaha sarIre // 7 // ( 88 ) ( 89 ) ( 90 // ( 91 ) zarIravize SAsundaratA gA. 85112 // 40 // w.jainelibrary.org Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Inte daMta mala kannagRhagasiMghANamale ya lAlamalabahule / eyArise bIbhacche durguchaNijjaMmi ko rAgo ? // 8 // (92) ko saDaNapaDaNa vikiriNaviddhaMsaNacayaNamaraNadhammaMmi / dehaMmi ahIlAso kuhiyakaDiNakaTTabhUmi // 9 // (93) kAgasuNagANa bhakkhe kimikulabhatte ya vAhibhatte ya / dehaMmi macchabhatte susANabhattaMmi ko rAgo 1 // 10 // (94) asuI amijjhapunnaM kuNimakalevarakuDiM parisavaMti / AgaMtuyasaMThaviyaM navacchiDDamasAsayaM jANe // 11 // ( 95 ) picchasi muhaM satilayaM savisesaM rAyaeNa ahareNaM / sakaDakkhaM saviAraM taralacchi juvaNitthIe / 12 / / (96) picchasi bAhira mahaM na picchasI ujjaraM kalimalassa / moheNa naJcayaMto sIsaghaDIkaMjiyaM piyasi // 13 // (97) sIsaghaDIniggAlaM jaM niduhasI duguMchasI jaM ca taM caiva rAgaratto mUDho amucchio piyasi // 14 // (98) pUiyasIsakavAlaM pUiyanAsaM ca pUidehaM ca / pUiyachiDDavidhi pUcammeNa ya pinaddhaM // 15 // (99) aMjaNaguNasuvisuddhaM pahANuvaddaNaguNehiM sukumAlaM / pupphummIsiyakesaM jaNei bAlassa taM rAgaM // 16 // (100) jaM sIsapUrautti ya puSphAI bhAMti maMdavinnANA / pupphAI ciya tAiM sIsassa ya pUrayaM suNaha // 17 // (101) meo vasA ya rasiyA khele siMghANae ya chubha eyaM / aha sIsapUrao bhe niya gasarIrammi sAhINo // 18 // (102) sA kira duppaDipUrA vaccakuDI duppayA navacchiddA / ukkaDagaMdhavilittA bAlajaNo aimucchiyaM giddho // 19 // (103 ) jaM pemarAgaratto avayAseUNa gUDhamuttoliM / daMtamalacikkaNaMgaM sIsaghaDIkaMjiyaM piyasi // 20 // (104) daMtamusalesu gahaNaM gayANa maMse ya sasayamIyANaM / vAlesuM cama + ainelibrary.org Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM. vai. pra. // 41 // Jain Education In rINaM cammanahe dIviyANaM ca // 21 // (105 ) pUiyakAe ya ihaM cavaNamuhe niccakAlavIsattho / Aikkhasu | sanbhAvaM kimmi'si giddho tumaM mUDha ! / / 22 / / ( 106) daMtAvi akajjakarA vAlAviva vahumANa bIbhacchA / cammaMpi ya bIbhacchaM bhaNa kiM tasi taM gao rAgaM ? // 23 // (107) siMbhe pitte mutte gRhaMmi ya vasAi daMtakuMDIsu / bhaNasu kimatthaM tujjhaM asuiMmi vivaDio rAgo ? // 24 // (108) jaMghaDiyAsu Uru paiTThiyA taTTiyA kaDIpiTThI / kaDiyadviveDhiyAI aTThArasa piTThiaTThINi // 25 // ( 109) do acchiaTTiyAI solasa gIvaTTiyA muNeyavA / piTTIpaTTiyAo bArasa kila paMsulI huMti // 26 // ( 110 ) aTTikaDhiNe sirahArubaMdhaNe maMsacammale mi / vidvAkodvAgAre ko vaccadharovame rAgo ? // 27 // ( 111 ) jaha nAma vacakUvo nizca |bhiNibhiNabhaNatakAyakalI / kimiehiM sulusulAyai soehi ya pUiyaM vahai // 28 // (112) 1 "kiha tA0' he pUjyAH ! kathaM tAvat gRhakuDyAH strIdehasyetyarthaH 'aparitaMte 0' aparitAntaiH - azrAntaiH - parizramamagaNa| yadbhiH svakAryamUDhaiH - svasvArthamauDhyagataiH kavi sahasraiH 'jaghaNaM' ti strIkaTeragrabhAgaM bhagarUpamityarthaH varNyate - vacana vistareNa vistAyete, kiMbhUtaM jaghanaM ? - 'azucivilaM' paramApavitraM vivaram, uktaM ca- "carmakhaNDaM sadAbhinnaM, apaanodgaarvaasitm| tatra mUDhAH kSayaM yAnti, prANairapi dhanairapi // 1 // " tatra prANaiH satyakyAdayaH kSayaM gatAH dhanairdhammillAdayaH iti ||4|| 'rAge0 ' he ziSya ! rAgeNa - tIvrakAmarAgeNa na jAnanti hRdaye cazabdAdanyeSAM na kathayanti varAkAH - tapasvinaH kalamalasya - apavitramalasya nirdhamanaM khAlU iti 'tA NaM' ti 'NaM' vAkyAlaGkAre tat - jaghanaM 'pariNadati'tti paramaviSayAsaktA varNayanti, zarIravizeSAsundaratA gA. 85 112 // 41 // jainelibrary.org Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education katham ? - vakAra ivArthe, ivotprekSate, phulaM-praphullaM vikasitamityarthaH nIlotpalavanaM - indIvara kAnanam // 5 // 'kittiya0' kiyanmAtraM - kiyatpramANaM 'vanne'tti varNayAmi zarIre - vapuSi kiMbhUte ? - amedhyaM pracuramasminnityamedhyamaye - gUthAtmake | ityarthaH, varcaskasaGghAte - paramApavitraviSThA samUhe 'virAgamUle' tti viruddho rAgaH virAgaH manojarAga ityarthaH tasya mUlaM - kAraNaM | kAmAsaktAnAmaGgAravatIrUpadarzane candrapradyotanasyeva, yadvA vigato-gato rAgo - manmathabhAvo yasmAtsa virAgaH vairAgyamityarthaH tasya mUlaM kAraNaM, kASThazreSTheriva ( zreSThina iva) tasmin virAgamUle hu yasmAdevaM tasmAdrAgo na karttavyaH, sthUlabhadravajrakhAmijambUsvAmyAdivat // 6 // 'kimi0 ' kRmikulazatasaGkIrNe 'asuimacukkhe' tti azucike - apavitramalavyApte acukSe-azuddhe sarvathA pavitrIkartumazakyatvAt, azAzvate kSaNaM kSaNaM prati vinazvaratvAt, asAre- sArava - jite 'seyamalapuvaDaMmi' tti durgandhasveda malacigacigAyamAne, evaMvidhe zarIre he jIvAH ! yUyaM nirvedaM vairAgyaM brajatagacchata, vikramayazonnRpasyeveti // 7 // 'daMtama 0' dantamalakarNamalagUthakasiMghAnamale cazabdaH zarIragatAnekaprakAramalagrahaNasUcanArthaH lAlAmalabahule etAdRze bIbhatse-jugupsanIye sarvathA nindye vapuSi ko rAgaH ? // 8 // ' ko saDa0' | dehe - zarIre kaH abhilASaH - vAJchA ?, kiMbhUte ? - zaTanapatana vikiraNavidhvaMsanacyavanamaraNadharme, tatra zaTanaM kuSThAdinA'GgulyAdeH patanaM bAhrAdeH khaDgacchedAdinA vikiraNaM-vinazvaratvaM vidhvaMsanaM- rogajvarAdinA jarjarIkaraNaM cyavanaM - hastapAdA||derdezakSayaH maraNaM sarvathA kSayaH, punaH kiMbhUte ? - kuthita kaThina kASThabhUte - vinaSTakarkazadArutulye // 9 // 'kAgasu0' dehe ko rAgaH ?, kiMbhUte ? - kAkazvAnayoH - ghUkAribhaSaNayoH bhakSye - khAdye kRmikulabhate ca vyAdhibhakte ca matsyabhakke va vacinmanchu 4514 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM. vai.pra. // 42 // 112 ACCORRECORREGARCANCE bhattetti mRtyubhaktamiti zmazAnabhakte ||10||'asuii' azuci-sadA'vizuddhamamedhyapUrNa-viSThAbhUtaM kuNimakalevarakuDiM- zarIravizemAMsazarIrahaDayohaM 'parisavaMti'tti parisravat-sarvato galat , AgantukasaMsthApita-mAtApitroH zoNitapudgalairniSpAditaM pAsundaratA navacchidraM-navarandhropetamazAzvataM-asthiraM evaMvidhaM vapustvaM jAnohIti // 11 // 'picchasi juvaNitthIe'tti yauvana- |gA. 85striyAH-taruNyAH mukha-tuNDaM tvaM pazyasi nandiSeNaziSya 1 arhannaka 2 sthUlabhadrasatIrthyakazvat, kiMbhUtaM ?-satilakasapuNDraM savizeSa-kuGkamakajjalAdivizeSasahitaM, kena saha ?-rAgeNa-tAmbUlAdirAgavatA'dhareNa-oSThena saha sakaTAkSa-ardhavIkSaNasahitaM savikAraM-dhUceSTAsahitaM, yathA tapasvinAmapi manmathavikArajanakaM, tarale-capale kAkalocanavat akSiNI yatra tattaralAkSi iti // 12 // 'piccha0' evaM tvaM bahirmuSTaM-bahirbhAgamaThAritaM pazyasi-sarAgadRSTyA'valokayasi, na pazyasiandhavanna vilokayasi 'ujjati madhyagataM kalimalaM-apavitraM yadvA na pazyasi kalimalasya-apavitrasya 'ujaraM'ti nirjaraNaM mohena-ratimohodayena nRtyan-bhUtAveSTita iva ceSTAM kurvan 'sIsaghaDIkaMjiyaM piyasitti mastakaghaTIrasamapavitraM pibasi-pAnaM karoSi cumbanAdiprakAreNeti ||13||'siis' mastakodbhavApavitrarasaM yanniSThIvayasi-thUtkaroSi jugupsase-kutsAM 5 karoSItyarthaH yacca tvaM tadeva 'rAgaratto' viSayAsaktaH mUDho-mahAmohaM gataH atimUJchitaH tIvragRddhiM gataH pibasi // 14 // 'pUiya0' pUtikazIrSakapAlaM-durgandhimastakakaparaM pUtikanAsaM-apavitranAsikaM pUtidehaM-durgandhigAtraM pUtikacchidravivRddhaM // 42 // apavitralaghuvivaravRddhavivaraM pUtikacarmaNA-azubhAjinena pinaddhaM-niyantritam // 15 // "aMjaNa' aJjanaguNasuvizuddhaMtatrAJjanaM-locane kajalaM guNA-nADakagophaNakarAkhaDikAdayaH taiH suSTu vizuddhaM-atyartha zobhAyamAnaM snaanodvrtngunnaiH| Jain Education For Private Personel Use Only DIw.jainelibrary.org Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CAICOSASSROOSTEGHOSSEISHESS sukumAlaM tatra snAnamanekadhA kSAlanamudvarttanaM-piSTikAdinA malottAraNaM guNAH-dhUpanAdiprakArAH yadvA snAnodvartanAbhyAM guNAstairmRdutvaM gataM, puSponmizritakezaM-anekakusumavAsitakuntalaM-evaMvidhaM tanmukhaM mastakaM zarIraM vA bAlasya-manmathakakezavANaviddhatvena gatasadasadviveka(sya)vikalasya janayati-utpAdayati rAga-manmathapAravazyaM yena gurvAdikamapi na gaNayati, nandiSeNA''SADhabhUtimunyAdivat // 16 // 'jaM sI.' mandavijJAnA-manmathagrahagrathilIkRtAH 'jaMti yAni puSpANikusumAni zIrSapUraka-mastakAbharaNamiti bhaNaMti' kathayanti puSpANyeva tAni zIrSasya pUrakaM zRNuta yUyamiti // 17 // 'meuva' medaH-asthikRt vasA-visnasA cazabdo'nekazarIrAntargatAvayavagrahaNArthaH rasikA-vraNAdyutpannA khele'tti kaNThamukhazleSmA 'siMghANae yatti nAsikAzleSmA 'eyaMti etanmedAdikaM 'chubha'tti kSupadhvaM-mastake prakSepayata atha zIrSapUrako 'bhe' bhavatAM nijakazarIre svAdhInaH-svAyatto vartate // 18 // "sA kira0' sA varcaskakuTI-viSThAkuTIrikA 'kira'tti nizcayena duSpratipUrA pUrayitumazakyetyarthaH, kiMbhUtA ?-dvipadA navacchidrA, utkaTagandhaviliptA-tIvradurgandhavyAptA, evaMvidhA zarIrakuTI vartate, tAM ca bAlajano-mUrkhalokaH atimUchitaM yathA syAt tathA gRddho-lampaTatvaM gataH // 19 // kathaM gRddha ityAha-jaM pema0' yasmAt premarAgaraktA-kAmarAgagrathilIkRto lokaH 'avayAseUNa'tti avakAzyaprakAzya-prakaTIkRtyarthaH 'gUDhamuttoliM'ti apavitraM rAmAbhagaM puMzcihna vA jugupsanIyaM, dantAnAM mala:-pippikA dantamalastena saha 'cikkaNaMga' cikkaNAjhaM-cigacigAyamAnamaGgaM-zarIramAliGgaya ca zIrSaghaTIkAJjikaM-kapAlakaparakhaTTarasaM cumbanAdiprakAreNa 'piyasitti pibasi, atRptavat dhuMTayasi // 20 // 'daMtamu0' gajAnAM dantamuzaleSu 'gahaNaM ti grahaNaM taM.pai.pra.8 in Education For Private Personel Use Only Law.jainelibrary.org Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM vai. pra. // 43 // AdAnaM lokAnAM varttate mAMse cazabdAt snasAzRGgAdau zazakamRgANAM grahaNaM varttate, camarINAM vAleSu grahaNaM, dvIpikAnAM - citrakavyAghrAdInAM carmanakheSu grahaNaM, cazabdAdanekatirazcAmavayavagrahaNaM varttate / ko bhAvaH ? - yathA gajAdInAM tirazcAM dantAdikaM | sarveSAM bhogAya bhavati tathA manuSyAvayavo na bhogAya bhavati pazcAdataH kathyate'nenAdau jinadharmoM vidheya iti // 21 // 'pUi0 ' iha pUtikakAye - apavitravapuSi cyavanamukhe - maraNasammukhe nityakAlavizvastaH- sadA vizvAsaM gataH 'Aikkhasu 0 ' AkhyAhikathaya sadbhAvaM -hArda 'kimhi'si 'tti kasmAdasi gRddhastvaM mUDho-mUrkhaH, yadvA he mUDha ! - mUrkha brahmadattadazamukhAdivat // 22 // 'daMtA0 'dantA apyakAryakarAH vAlA api vivardhamAnAH sarpavad bIbhatsA bhayaGkarAH carmApi bIbhatsaM bhaNa-kathaya kiM 'tasi0 'ti tasmin zarIre 'ta' miti tvaM rAgaM gataH // 23 // 'siMbhe' ti0 kaphe pitte - mAyuSi mUtre - prasravaNe gUthe- viSThAyAM 'vasAi'tti vasAyAM svasAyAM 'daMtakuMDIsu'tti haDDubhAjane, yadvA'nusvAro'lAkSaNikaH dantakuDyAM, yadvA 'daMtakuMDIsu' tti daMSTrAsu bhaNa-kathaya kimarthaM tavAzucAvapi vardhito rAgaH 1 // 24 // ' jaMgha0 ' 'jaMghaTTiyAsu UrU'tti jaGghAsthikayorUrU pratiSThitau 'paiTTiyA taTTiyA kaDIpiTThI tti atrAyaM padasambandhaH - tayorUrvoH sthitA tatsthitA kaTiH-zro Nirbhavati, kavyAM pratiSThitA sthitA 'piTThI'ti pRSThirbhavati kayyasthiveSTitAnyaSTAdaza 18 pRSThyasthIni bhavanti zarIre iti // 25 // 'do a0' dveakSyasthinI bhavataH, SoDaza grIvAsthiIni jJAtavyAni pRSThipratiSThitAH dvAdaza kileti prasiddhe paMzulyo bhavanti // 26 // 'aTTiya0' asthibhiH 'kaDhiNe' kaThine'sthikaThine yadvA - kaThinAnyasthikAni yatra tattathA tasmin zirAstrasAnAM ladhvitarANAM bandhanaM yatra tattathA tasmin, mAMsacarmalepe viSThAkoSThAgAre - varcaskagRhopame zarIravizepAsundaratA gA. 85 112 // 43 // Www.jainelibrary.org Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education kalevare he jIva ! tava ko rAgaH 1 // 27 // 'jaha' yatheti dRSTAntopadarzane nAmeti komalAmantraNe sambhAvane vA 'vaccakU - vo'tti varcaskakUpo viSThAbhRtakUpo bhavati, kiMbhUtaH ? - 'bhiNibhiNI' tti zabda 'bhaNaMta' tti bhaNatAM bhRzaM kathayatAM kAkAnAM kaliH - vAyasAnAM saGgrAmo yatra sa bhiNabhaNabhaNatkAkakaliH, kRmikaiH- viSThAnIlaMgubhiH sulasuletyevaMzabdaM karotItisulumulAyate, srotobhizca - relakaiH pUtikaM - paramadurgandhaM vahati - sravatItyarthaH viSThAkUpaH, tathedamapi zarIraM jJAtavyaM mRtAvasthAyAM rogAdyavasthAyAM veti ||28|| atha zarIrasya zavAvasthAM darzayati gAthAtrayeNa naNaM khagamuha vikaTTiyaM vippainnabAhulayaM / aMtavikadviyamAlaM sIsaghaDIpAgaDIghoraM // 29 // (113) |bhiNibhiNibhaNatasaddaM visappiyaM sulusuliMtamaMsoDaM / misimisimisaMta kimiyaM dhividhividhiviaMtabI| bhacchaM // 30 // ( 114) pAgaDiyapaMsulIyaM vigarAlaM sukkasaMdhisaMghAyaM / paDiyaM nicceyaNayaM sarIrameyArisaM jANa // 31 // (115) baccAu asuhataraM navahiM soehiM parigalaMtehiM / Amagamallagaruve niveyaM vacaha sarIre / / 32 / / ( 116 ) do hatthA do pAyA sIsaM ucca'piyaM kabaMdhaMmi / kalamalakoTThAgAraM parivahasi duyAduyaM vaccaM // 33 // ( 117 ) taM ca kira rUvavataM vacaMtaM rAyamaggamoiNNaM / paragaMdhehiM sugaMdhaya mannato appaNI gaMdhaM // 34 // | (118) pADalacaMpayamalliyaagaruyacandaNaturukkavAmIsaM / gaMdhaM samoyaraMtaM mannato appaNI gaMdhaM // 35 // (119 ) suha| vAsasurahigaMdhaM vAyasuhaM agarugaMdhiyaM aMgaM / kesA pahANasugaMdhA kayaro te appaNI gaMdho ? // 36 // (120) acchi - | malo kannamalo khelo siMghANao ya pUo a / asuImuttapurIso eso te appaNo gaMdho // 37 // ( 121) (sUtraM 18) *%%%%%% Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM. vai. pra. 11 88 11 Jain Education 'uddhi0 bhiNi0 pAga0' uddhRte niSkAsite kAkAdibhirnayane - locane yasya yasmin yasmAdvA taduddhRtanayanaM, khagamukhaiH- vihagatuNDaiH 'vikaTTiyaM'ti vikarttitaM vizeSeNa sthAne sthAne pATitaM khagamukhavikarttitaM viprakIrNI - avakIrNau viralAvityarthaH 'bAhulayaM' ti bAhU -praveSTau yasya zavasya tad viprakIrNabAhu 'aMtavikaTTiyamAlaM ti vikarSitAntramAla zRgAlAdibhiriti 'sIsaghaDIpAgaDI' tti prakaTayA zIrSaghaTikayA-tumbalikayA ghoraM raudraM // 29 // 'bhiNi0' 'bhiNibhiNibhaNata 'tti dhAtUnAmanekArthatvAdutpadyamAnaH zabdo yatra tat bhiNibhiNabhaNacchandaM makSikAdibhirgaNagaNAyamAnamityarthaH, visarpad-aGgAdizithilatvena vistAraM vrajat 'sulusu liMta maMsoDa' ti sulusulAyamAnamAMsapuDhaM 'misimisimisaMtakimiyaM ti misimisitti - misantaH zabdaM kurvantaH kRmayo yatra tat misimisimisatkRmikaM 'thividhividhiviaMtabIbhacchaM 'ti chabachavAyamAnairantraivabhatsaM - raudramityarthaH // 30 // 'paga0' prakaTitAH - prakaTatvaM prAptAH pAMzulikA yatra tatprakaTitapAMzulikaM, vikarAlaM-bhayotpAdakaM, zuSkAzca tAH sandhayazca zuSkasandhayastAsAM saGghAtaH - samudAyo yatra tacchukasandhisaGghAtaM patitaM garttAdau nizcetanakaM caitanyavivarjitaM zarIraM vapuH etAdRzaM - pUrvoktadharmayuktaM tvaM 'jANa'tti jAnIhi 'jANe' iti pAThe tu nizcetanakaM zarIramahamIdRzaM jAnAmIti // 31 // 'baccAu0 ' navabhiH srotobhiH pariga ladbhiH varcaskAt- gUthAt azucitaraM- apavitratamaM 'Amagamalla garUve 'tti apakvazarAvatulye zarIre nirvedaM - vairAgyaM vrajata, viSNuzrIzarIre vikramayazorAjasyeva // 32 // 'do hatthA0' dve haste dve pAde 'sIsaM uccaMpiyaM' ti zIrSamut-prA| balyena campitaM yatra tacchISaccampitaM tasmin, yadvA-zIrSeNot prAbalyena campitaM - AkramitaM yattat tathA tasmin, prAkRtatvAda zabazarI | rayoH sva rUpaM gA. 113-121 sU. 18 // 44 // Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tipariNAmo jJeya iti // 3 // tadabhiH sugandhakaM jAtaM, tatra ca tvamAnavA athavA mitraM-saMyogota SAROSAROSSACROSSASSACROSS nusvAraH, kalamalakoSThAgAre evaMvidhe kabandhe 'duyAduyaMti zIghraM zIghraM kiM varcaskaM parivahasi tvamiti, atra yathAyogaM vibhatipariNAmo jJeya iti // 33 // 'taM ca ki0' ca punastaccharIraM 'kira'tti sambhAvanAyAM rUpavat brajat rAjamArga 'oinnati prAptaM, tatra paragandhaiH-pATalacampakAdibhiH sugandhakaM jAtaM, tatra ca tvamAtmano gandhaM 'mannatotti jAnan harSayasIti // 34 // paragandhaM darzayati-'pADa' pATalacampakamallikA'gurukacandanaturuSkamitraM vA-athavA mizra-saMyogotpannaM yakSakardamAdikaM gaM, kastUryAdikaM kiM bhUtaM?-'samoyaraMtaMti sarvato vistarat, evaMvidhaM paragandhamAtmano gandhamiti 'mannatotti jAnan harSayasIti // 35 // 'suhavA.' zubhavAsaiH-sundaracUrNaiH surabhigandho-suSTugandho yatra tat zubhavAsasurabhigandhaM vAtaiH zItalAdibhiH sukhaM zubhaM vA yatra tat vAtasukhaM, agurugandho dhUpanAdiprakAreNa jAto'syeti agurugandhi, tat evaMvidhaM aGgaM-gAtraM vartate 'kesA pahANasugaMdha'tti ye ca kezAH-kacAste snAnena-savanena sugandhA varttante, atha kathaya tvaM kataraH-katamaste-tava Atmano gandha iti ? // 36 // AtmagandhaM darzayati yathA-'acchi0' akSimalo-dUSikAdiH karNamalaH zleSmA-kaNThamukhazleSmA 'siMghANau'tti nAsikAzleSmA cazabdAdanyo'pi jihvAmalaguhyamalakakSAmalAdiH, kiMbhUtaH ?-'pUIo ya'tti pUtiko-durgandhastathA'zuci-sarvaprakArairazubhaM mUtrapurISa-prasrAvagUthaM eSaH-anantaroktaste-tavA|tmano gndhH|| 37 // atha vairAgyotpAdanArtha strIcaritraM darzayati, yathA jAo ciya imAo itthiyAo aNegehiM kaivarasahassehiM vivihapAsapaDibaddhehiM kAmarAgamohohiM vanniyAo tAo'vi erisAo, taMjahA-pagaivisamAo 1 piyavayaNavallarIo 2 kaiyavapemagiritaDIo 3 SUASSACHUSESUARGAS Jain Educat onal Jww.jainelibrary.org Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM. vai. pra. // 45 // Jain Education avarAha sahassagharaNIo 4 prabhavo sogassa 5 viNAso valassa 6 sUNA purisANaM 7 nAso lajjAe 8 saMkaro aviNayassa 9 nilayo niyaDINaM 10 khaNI vairassa 11 sarIraM sogassa 12 bheo majjAyANaM 13 AsAo rAgassa 14 nilao duccariyANaM 15 mAIe saMmoho 16 khalaNA nANassa 17 calaNaM sIlassa 18 vigdho dhammassa 19 arI sAhUNaM 20 dUsaNaM AyArapattANaM 21 ArAmo kammarayassa 22 phaliho mukhamaggassa 23 bhavaNaM dariddassa 24 aviyAo imAo AsIvisoviva kuviyAo 25 matta gao viva mayaNaparavasAo 26 vagghIviva duhiyayAo 27 tacchannakUvoviva appagAsahiyayAo 28 mAyAkA| rao viva uvayArasayabaMdhaNapauttIo 29 Ayariyasavidhapiva bahugijjhasambhAvAo 30 phuMphuyAviva aMtodahaNasIlAo 31 naggayamaggo viva aNavaTTiyacintAo 32 aMto duTThavaNo viva kuhiyahiyayAo 33 kiNhasappoviva avissasaNijjAo 34 saMghAroviva channamAyAo 35 saMjjhabharAgoviva muhuttarAgAo 36 samuddavIciviva calassabhAvAo 37 macchoviva duSpariyattaNasIlAo 38 vAnaroviva calacittAo 39 | maccUviva nivisesAo 40 kAloviva niraNukaMpAo 49 varuNo viva pAsahatthAo 42 salilamiva ninnagAmiNIo 43 kivaNoviva uttANahatthAo 44 naraoviva uttAsaNijAo 45 kharoviva dussIlAo 46 duTTassoviva duddamAo 47 bAlo iva muhuttahiyayAo 48 aMdhayAramiva duppavesAo 49 visavallIviva aNaliyaNijAo 50 duTTaggAhA iva vApI aNavagAhAo 51 ThANabhaTToviva issaro appasaMsaNijAo 52 strIsvarUpaM sU. 19 // 45 // ww.jainelibrary.org Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiMpAgaphalamiva muhamahurAo 53 rittamuTThIviva bAlalobhaNijjAo 54 maMsapesIgahaNamiva sovaddavAo 55 jaliyacuDilIviva amuccamANadahaNasIlAo 56 arihamiva dullaMghaNijAo57 kUDakarisAvaNo viva kAlavisaMvAyaNasIlAo 58 caMDasIloviva dukkharakkhiyAo 59 aivisAo 6. duguMchiyAo 61 duruvacA-14 rAo 62 agaMbhIrAo 63 avissasaNijAo 64 aNavatthiyAo 65 dukkharakkhiyAo 66 dukkhapAliyAo 67 araikarAo 68 kakkasAo 69 daDhaverAo 70 rUvasohaggamaomattAo 71 bhuyagagaikuDilahiyayAo 72 kaMtAragaiTThANabhUyAo 73 kulasayaNamittabheyaNakArikAo 74 paradosaparagAsiyAo 75 kayagghAo 76 balasohiyAo 77 egaMtaharaNakolAo 79 caMcalAo 79 joibhaMDovarAgo viva muharAgavirAgAo 80 aviyAI tAo aMtaraMgabhaMgasaya 81 arajjuo pAso 82 adAruyA aDavI 83 aNalassa nilao 84 aikkhA veyaraNI 85 aNAmiyA vAhI 86 aviogo vippalAo 87 aru uvasago 88 raivaMto cittavinbhamo 89 savaMgao dAho 90 aNabbhayA vajAsaNI 91 asalilappavAho 92 samuddarao 93 'jAo ciya imAo' ita Arabhya 'asiba chijiuM je'iti paryantaM gadya, yA eva imAH-vakSyamANAH striyaH | anekaiH kavivarasahasraH vividhapAzapratibaddhaiH kAmarAgamohaiH-manmatharAgamUDhaH 'vanniyAu'tti varNitAH zRGgArAdivarNanapra kAreNeti 'tAovi'tti tA api IdRzyaH-vakSyamANasvarUpA jJAtavyAH, tadyathA-'pagaivisamAo'tti prakRtyA-svabhA4 vena viSamA-vakrabhAvayuktAH, AvazyakoktapatimArikAdivat 1 "piya0' priyavacanavalayaH-miSTavANImaJjayaH jJAto. Jain Education For Private Personal Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM. vai.pra. // 46 // sU. 19 tajinapAlitajinarakSitopasargakAriNIratnadIpadevIvat 2 'kai.' kaitavapremagirinadyaH, kuziSyaphUlavAlukapAtikA- strIsvarUpaM mAgadhikAgaNikAvat 3 'avarA' aparAdhasahasragRharUpAH, brahmadattamAtRculanIvat 4 'pabhavo' ayaM strIrUpo vastusvabhAvaH prabhavaH-utpattisthAnaM, kasya ?-zokasya, sItAgamane rAmasyeva 5 'viNA' vinAzo balasya-puruSabalasya, kSayahetutvAd, uktaJca-"darzane harate cittaM, sparzane harate balam / saGgame harate vIrya, nArI pratyakSarAkSasI // 1 // " yadvAvinAza:-kSayaH, kasya ?-balasya-sainyasya kUNikastrIpadmAvatIvat 6 'sUNA' puruSANAM zunA-vadhasthAnaM sUrIkAntArAjJIvat 7 nAzo lajjAyAH, lajjArahitatvAt , lakSmaNaprArthanakArikAsUrpaNakhAvat, yadvA lajjAnAzaH asyAH saGge puruSasya lajjAnAzo bhavati, govindadvijaputravat, yadvA nAza:-kSayaH 'lajjAe'tti lajjAyAH-saMyamasyASADhabhUtiyati-13 cAritraratnaluNTikAnaTaputrikAvat 8'saMka0' zaMkara:-avakaraH ukaraDo iti janoktiH, kasya ?-avinayasya, zvetAGgalyAdipuruSANAM bhAryAvat 6 'nila.' nilayo-gRhaM, kAsAM ?-nikRtInAM-AntaradambhAnAmityarthaH,caNDapradyotapreSitAbhayakumAravaJcikAvezyAvat 10 'khaNI'ti khaniH-AkaraH, kasya ?-vairasya, jamadagnitApasastrIreNukAvat 11 zarIraM zokasya vIrakakAndavikastrIvanamAlAvat 12 bhedo-nAzaH maryAdAyAH-kularUpAyAH zrIpatizreSTiputrIvat yadvA maryAdAyAH saMyamalakSaNAyAH vinAzaH, ArdrakumArasaMyamasya ArdrakumArapUrvabhavastrIvat 13 'AsAu'tti AzA-vAJchA rAgasya-kAmarA // 46 // gasya taddhetukatvAt , yadvA AzrayaH-sthAnaM rAgasya, upalakSaNatvAt dveSasyApi, ArSatvAdAkAraH, yadvA A-ISadapi a iti 31 | nisvAdaH A asvAdaH, kasya ?-rAgasyeti-dharmarAgasya 14 'nila' nilayo-mehaM, keSAM ?-duzcaritrANAM bhUyaGgamacaurabha Jain Education H o na a w.jainelibrary.org Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ginIvIramatIvat 15 'mAI.' mAtRkAyAH samUhaH kamalazreSThisutApadaminIvat 16 'kha' skhalanA-khaNDanA jJAnasyaP. zrutajJAnAdeH, upalakSaNAccAritrAdeH, raNDAkuraNDAmuNDikAdibahuprasaGge tadabhAvatvAdahannakakSullakavat 17 'cala' calanaM zIlasya-brahmavratasya, brahmacAriNAM tasyAH saGge tanna tiSThatItibhAvaH 18 'vigyo 'tti vighnaH-antarAyaH dharmasyazrutacAritrAdeH 19 'ari0' ariH-nirdayo ripuH, keSAM -sAdhUnAM-mokSapathasAdhakAnAM, cAritraprANavinAzahetutvAt mahAnarakakArAgRhaprakSepakatvAcca kUlavAlukasya mAgadhikAvezyAvat 20 'dUSa' dUSaNaM-kalaGkaH, keSAM?-'AyA.' brahmavratAdyAcAropapannAnAM 21 ArAmaH-kRtrimavanaM, kasya ?-karmarajasaH-karmaparAgasya, yadvAkarma ca-nibiDamohanIyAdi|81 razca-kAmaH cazca-cauraH karmaracaM tasyArAmo-vATikA 22 'phaliho'tti argalA yadvA jhaMpakaH mokSamArgasya-zivapathasya 23 bhavanaM-gRhaM dAridyasya kRtapuNyakAzritavezyAvat 24 'avi yAo imAo'tti api ca imA-vakSyamANAH striyaH evaMvidhAH | bhavanti, 'AsIviso viva ku0' viyazabdo ivArthe, AzIviSavat-daMSTrAviSabhujaGgamavat kupitAH-kopaM gatAH bhavanti 25 mattagaja-unmattamataMgaja iva madanaparavazA manmathavihvalA bhavanti, abhayArAjJAvat 26 vagdhI0' vyAghIvat duSTaha dayA:-duSTacittAH, pAlagopAlAparamAtAmahAlakSmIvat 27 'taNa' tRNachannakUpa iva-tRNasamUhAcchAditAndhuvat aprakAzahRdayAH, zatakazrAvakabhAryArevatIvat 28 'mAyA' mAyAkAraka iva-paravaJcakamRgAdibandhaka ivopacArazatena bandhanazatapra. yotrayaH, tatropacArazatAni-aupacArikavacanaceSTAdizatAni bandhanAni rajjusnehAdibandhanazatAnIva teSAM 'pauttIuttikarvyaH 28 "Ayari0' atrApi vivazabda ivArthe, AcAryasavidhamiva-anuyogakRtsamIpamiva bahubhiH-anekaprakArairane SAASAASAASAASAASAASAASAASASAK For Private & Personel Use Only mlainelibrary.org Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CKS taM. vai. pra.4 kapuruSairvA grAhyaH-grahItuM zakyaH yadvA''rSatvAt 'agijjhu'tti agrAhyaH sarvathA grahItumazakyaH sadbhAvaH-AntaracittAbhi- strIsvarUpaM prAyo yAsAM tAH bahugrAhyasadbhAvAH bahuagrAhyasadbhAvA vA 29 'phuphu'phuphukaH-karISAgniH kou itijanoktistadvat sU. 19 // 47 // anto dahanazIlAH puruSANAmanto duHkhAgnijvAlanAt , uktaJca-"putrazca mUl vidhavA ca kanyA, zaThaM ca mitraM capalaM kalatram / vilAsakAle'pi daridratA ca, vinA'gninA paJca dahanti deham // 1 // " 30 'nagga' viSamaparvatamArgavat ana-2 vasthitacittAH naikatrasthApitAntaHkaraNA ityarthaH, anaGgasenasuvarNakArajIvastrIvat, yadvA nagnakamArgavat-jinakalpipanthavat naikatracittAH yadvA nagnakamArgavat-bhUtAveSTitAcAravat naikatracittAH 31 'aMtodu0' antarduSTavraNavat kuthitahRdayAH, |tilabhaTonmattarAmAvat 32 'kiNha0' kRSNasarpavat 'avi0' vizvAsaM kartumayogyA ityarthaH 33 'saMghA.' saMhAravatbahujantukSayavat 'channamAyA' pracchannamAtRkAH 34 'saMjhA' sandhyAbhrarAgavat muhUrtarAgAH tathAvidhaduSTavezyAvat 35 'samudda0' samudravIcivat-sAgarataraGgavat calasvabhAvAH-caJcalasvAbhiprAyAH 36 'maccho' matsyavat duSparivartanazIlAH mahatA kaSTena parivartanaM-pazcAd vAlayituM zIlaM-svabhAvo yAsAM tAstathA 37 'vAna' vAnaravat calacittAH-caJcalAbhiprAyAH 38 'maccuvi0' mRtyuvat-maraNavat nirvizeSAH-vizeSavArjitAH 39 'kAlotti durbhikSakAlaH ekAntaduSSamAkAlo vA yadvA lokoktau duSTasarpaH tadvanniranukampAH-dayAMzavarjitAH, kIrtidhararAjabhAryAsukosalajananIvat 40 // 47 // 'varu0' varuNavat pAzahastAH puruSANAmAliGganAdibhiH kAmapAzabandhanahetuhastatvAt 41 'salila' salilamiva& jalamiva prAyo nIcagAminyaH svakAntanRpanadIprakSepikAdhamapaGgukAmukIrAjJIvat 42 'kiva0' kRpaNavat uttA :38 'maJcuvi0 mRtyuH 38 maJcavita pazcAd vAlayituM zIlavA caJcalasvAbhiprAyAH 36 mahattaragAH tathAvidhadu tadvanniranukampA kAmapAzabandhana in Educh an in jainelibrary.org Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Inte nahastAH sarvebhyo mAtApitRbandhukuTumbAdibhyo vivAhAdAvAdAna hetutvAt 43 'narau0' narakavat utrAsanIyAH, duSTakarmakAritvAt mahAbhayaGkarAH lakSaNAsAdhvIjIvavezyAdA sIghAtikA kulaputrabhAryAvat 44 'kharo0' kharavat- viSThAbhakSakagardabhavat duHzIlAH- duSTAcArAH, nirlajjatvena yatra tatra grAmanagarAraNyamArgakSetra gRhopAzrayacaityagRhagarttAvATikAdau puruSANAM vAJchAkAritvAt, tathAvidhavezyAduSTadAsIraNDikAmuNDikAdInAmiva 45 ' duhasso0' duSTAzvavat - kulakSaNaghoTakavat durdamAH sarvaprakArairnirlajjIkRtAH, api- punaH puruSasaMyoge svakAmAbhiprAyakarSaNa hetutvAt 46 'bAlo' vAlavat - zizuvat muhUrtta - hRdayAH, muhUrttAnantaraM prAyo'nyatra rAgadhArakatvAt, kapila brAhmaNAsaktadAsIvat 47 'aMdhakA0' kRSNabhUteSTAdibhavamandha| kAraM aruNavarasamudrodbhavatamaskAyaM vA tadvad duSpravezA mAyAmahAndhakAragahanatvena devAnAmapi duSpravezatvAt 48 'visa0" " viSavallIvat- hAlAhala vipalatAvat 'aNa0' anAzrayaNIyAH - sarvathA saGgAdikarttumayogyAH, tatkAlaprANaprayANahetutvAt, parvatakarAjJo naMdaputrIviSakanyAvat 49 'duTTha0' duSTagrAhA - nirdayamahAmakarAdijalajantusevitavApIvat anavagA - hyA :- mahatA kaSTenApi apravezayogyAH sudarzana zreSThivat 50 'ThANa0' sthAnabhraSTaH Izvaro - grAmanagarAdinAyaka| stadvat yadvA sthAnaM - cAritragurukulavAsAdikaM tasmAt bhraSTaH IzvaraH - cAritranAyakaH sAdhurityarthaH tadvat, yadvA sthAnaM| siddhAnta vyAkhyAnarUpaM tasmAt bhraSTaH, utsUtraprarUpaNena, Izvaro-gaNanAyaka AcArya ityarthaH tadvat, yadvA sthAnabhraSTo - duSTAcAre rakta ityarthaH, IzvaraH - satyakIvidyAdharastadvat, aprazaMsanIyAH - sAdhujanaiH prazaMsAM karttuM yogyA netyarthaH 51 'kiMpAga 0' | kiMpAkaphalamiva- viSavRkSa phalamiva mukhe-Adau madhurAH mahAkAmarasotpAdakAH paraM pazcAdvipAkadAruNAH brahmadattacakri w.jainelibrary.org Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM. vai. pra. // 48 // Jain Educatio vat 52 'rittamuTThI0' riktamuSTivat - pollakamuSTivat bAlalobhanIyAH - avyaktajanabholanayogyAH valkalacIritApasavat 53 'maMsa0' mAMsapesIgrahaNamiva sopadravAH, yathA kenApi sAmAnyapakSiNA kutazcitsthAnAt mAMsapesI prAptA tasyAnyaduSTapakSikRtAH aneke zarIrapIDAkAriNa upadravA bhavanti tathA rAmAgrahaNe'neke ihabhave parabhave ca dAruNA upadravA | jAyante yadvA yathA matsyAnAM mAMsapesIgrahaNaM sopadravaM tathA narANAmapi strIgrahaNamityarthaH 54 'jali0 ' amuJcantIatyajyamAnA 'jaliyacuDilIviva' pradIptatRNapUlikeva 'dahanasIlA' jvAlanasvabhAvA 55 'ari0' ariSThamiva nibiDapApamiva durlaGghanIyAH 56 'kUDa0' kUTakArSApaNa iva asatyanANaka vizeSa iva kAlavisaMvAdanazIlAH- kAlavighaTanasvabhAvAH akAlacAriNya ityarthaH 57 'caMDa0' 'caNDazIla iva - tIvrakopIva duHkharakSitAH 58 'ativisAu'tti ativiSAdAH dAruNaviSAdahetutvAt, yadvA 'atI'ti atikrAnto gato'kAryakaraNe viSAdaH - khedo yAsAM tAstathA, yadvA atIti-bhRzaM viSaM ativiSaM ativiSaM A - samantAt dadati puruSANAM sUrIkAntAvat yAstAH ativiSAdAH, yadvA atIti bhRzaM 'vI'ti nAnAvidhaH svAdo - viSayalAmpayyaM yAsAM tA ativisvAdAH, athavA ativiSayAt - prabalapaJcendriyalAmpaTyAt SaSThIM narakabhUmiM yAvat susaDhamAtRvat gacchanti yAstA ativiSayagAH, prAkRtatvAdyakAralope sandhiH, yadvA svendriyaviSayAprAptau ativiSAdaH - tIvrakhedo yAsAM tAH ativiSAdAH, yadvA atikopAt ativiSaMtItraviSamadanti-bhakSayantIti ativiSAdA iti, yadvA ativRSaM tIvraM puNyaM yeSAM te ativRSA- munayasteSAmA-samantAt vasatyanto bahizca 'kAryate' yamAyaMte yama ivAcaraMti cAritraprANakarSaNatvena yAstA ativRSAkAH, yadvA- 'kAryati' agna ational strIsvarUpaM sU. 19 // 48 // Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yanti samitigRhajvAlanena yAstA ativRSAkAH, yadvA-lokAnAmativRSe-tIvrapuNyadhane A-bhRzaM cAyaMti-caura ivAcaranti yAstA ativRSAcAH 59 'duguM0' jugupsanIyA jugupsAM kartuM yogyAH munInAM 60 'duru0' durupacArAH-duSTopacArA:-duSTopacArAnvitavacanAdivistAro yAsAMtAstathA 61 agaMbhIrAH-gAMbhIryAdiguNarahitAH 62 'avi0' avizvasanIyA-18 vizrambhaM kartuM yogyA na 63 'aNa' anavasthitA, naikasmin puruSe tiSThantItyarthaH 64 duHkharakSitAH-kaSTena rakSaNayogyA | yauvanAvasthAyAm 65 duHkhapAlitA-duHkhena pAlayituM zakyAH bAlAvasthAyAm 66 aratikarAH-udvegajanakAH 67 | karkazA:-iha paratra ca karkazaduHkhotpAdakatvAt 68 dRDhavairAH-iha paratra ca dAruNavairakAraNatvAt 69 rUpasaubhAgyamadonmattAH, tatra rUpaM-cArvAkRtiH saubhAgyaM-svakIrtizravaNAdirUpaM mado-manmathajagavaH 70 'bhu0' bhujagagativat kuTilahRdayAH 71 'katA0' kAntAragatisthAnabhUtAH-kAntAre-duSTazvApadAkule mahAraNye gatizca-ekAkitvena gamanaM sthAnaM ca-ekAkitvena vasanaM tayorbhUtAH-tulyAH, dAruNamahAbhayotpAdakatvAt 72 'kula' kulasvajanamitrabhedanakArikAH-vaMzajJAtisuhRdvinAza-| janikAH 73 'para0' paradoSaprakAzikAH-anyadoSaprakaTakArikAH 74 'kaya0' kRtaM-vastrAbharaNapAtrAdi pradattaM nantisarvathA nAzayantItyevaMzIlAH kRtaghnAH 75 'balasoM' balaM-puruSavIrya prati saGge'saGge vA zodhayanti-gAlayantItyevaMzIlAH balazodhikAH, yadvA balena-svasvAmarthyalakSaNena nizAdau jArapuruSAdInAM zodhikA:-tacchuddhikArikAH balazodhikAH | yadvA bavayo ralayorakyAt varazodhikAH svecchayA pANigrahaNakAritvAt dhammillastrIvRndavat 76 'ekaM0' ekAnte-vijane haraNaM netavyapuruSANAM viSayArthamekAntaharaNaM yadvA ekAnte-daragrAmanagaradezAdau svakuTumbAdijanarahite haraNa-tatra ACARRA -% Jain Educationimar For Private Personal use only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM. vai. pra. strIsvarUpaM sU. 19 // 49 // puruSANAM viSayArthalAtvAgamanamityarthaH, tatra kolA:-vanazUkaratulyAH, yathA zUkaraH kamapi sAraM kandAdika bhakSyaM prApya vijane gatvA bhakSayati tathemAH 77 caJcalAH-capalAH 78 'joibhaMDovarAgo viva muharAgavirAgAoM'tti jyotirbhANDo- parAgavat-agnibhAjanasamIparAgavat mukharAgavirAgAH yathA'gnibhAjanasamIpaM mukhaM rAgavat bhavati ante virAgaM tathemAH yadvA 'joibhaMDo viva rAgAotti0' pAThe tu jyotirbhANDasyevoparAgAH, yathA jyotirbhANDaM-agnibhAjanaM upa-samIpe rAgavat bhavati tathemA vastrAdibhirupa-samIpe rAgavatyo bhavantItyarthaH 79 'avi yAiMti0' apicetyabhyuccaye 'AI'ti vAkyAlaGkAre 'tAo' tAH striyaH 'aMtaraM' antaraGgabhaGgazataM-abhyantaravighaTanazatamasyAH pakSapAte puruSasya parasparaM maitryAdivinAzahetutvAt , yadvA antaH-madhye 'raMga'ti puruSANAM brahmavratacAritrAdirAgastasya bhaGgazataM tasya vighnahetutvAt 80 arajjukaH pAzaH rajjukaM vinA bandhanamityarthaH 81 'adAruya'tti adArukA-kASThAdirahitA aTavI-kAntAraM, | yathA adArukA'TavI mRgatRSNAheturbhavati tathemAH yadvA kASThAdirahitA'TavI kadApi na jvalati tathemAH pApaM kRtvA na |jvalanti, na pazcAttApaM kurvantItyarthaH, vRSabhakalaGkadAtrIzrAvakabhAryAvat 82 'aNAla' na Alasya-anutsAho'nAlasyaM | tasya nilayaH, akAryAdI sAdaraM pravRttihetutvAt 83 'aikkha0' IkSa darzanAGkanayo ritivacanAt anIzyavaitaraNI-adRzyavaitaraNI paramAdhArmikavikurvitanarakanadI tatsaGge tadavAptihetutvAt ,atIkSNavaitaraNI vA 84 'aNA0' anAmiko-nAmarahito - mA 1 'jAiabhaMDovagAroviva muharAgavirAgAo' ityapi pAThaH byAkhyA ca tatra-jAtyabhANDopakAravat mukha rAgavirAgAH yathA jAtibhANDasya upakArAhai basare stutikaraNarUpo mukharAgo bhavati antazca virAgo-rAgAbhAvaH evaM strIjanasyApItibhAvaH, yuktazcAyaM pAThaH OM // 49 // in Education For Private Personel Use Only w.jainelibrary.org Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education 25 vyAdhiH - asAdhya rogaH iha paratra ca tatkAraNatvAt 85 'avio0' na vidyate viyogaH - putramitrAdiviraho yatra saH aviyogaH evaMvidho vipralApaH - paridevanaM 86 'aru0 ' arukU - rogarahitaH upasargaH, yadvA'rpatvAd vakAralope arUporUparahitaH upasargaH - upapAtaH 87 'radda' ratiH - kAmapriyA vidyate asyeti ratimAn kandarpo'yamiti cittabhramaH cittabhramakAraNatvAt yadvA ratimAn - sukhadAyI manobhramo - manovikAraH 88 'sabaMga' sarvAGgaH - sarvazarIravyApI dAhaH 89 'aNanbhayA vajAsaNI'ti anavakA - abhrakarahitA vajrAzaniH - vidyut, yadvA iyaM - strI 'asaNI' tti azaniH - vidyut, kiMbhUtA ? - anavakA - AkAzarahitA megharahitA vA punaH kiMbhUtA ? -vajrA vajratulyetyarthaH, dAruNavipAka hetutvAt, 'apasUyA vajjAsaNI'ti pAThe aprasUtA - apatyajanmarahitA vajjeti varyA-sundarAkArA evaMvidhA rAmA asaNIti - azaniH - vidyut, bAlAnAM narakAdau dAruNadahanahetutvAt 'appasUyA vajjAsuNI'ti pAThe tu aprasUtA - navayauvanA pariNItA apariNItA vA sAlaGkArA analaGkArA vA muNDA amuNDA vA evaMvidhA rAmA 'suNI'ti haDukkilAzunIvat - maNDalIvat 'vajje' ti varjyA sarvathA sAdhubhirmokSakAGkSibhiH brahmacAribhizca caturthavratarakSAkAGkSibhiH varjanIyetyarthaH kAyavAGmanobhiriti 90 'asali0' ajalapravAhaH 'asalilappalAvo'tti pAThAntaraM ajalaplAvaH - jalaM vinA relirityarthaH 91 'samuddarau 'tti samu dravegaH kenApi dharttumazakyatvAt 'samaddharau'ti pAThe tu samyak ardha yasmAt sa samardhaH, evaMvidhaH 'rau'tti vegaH paramasnehavatAM bAndhavAnAM parasparaM strIkalahe sati gRhAdyardhakaraNahetutvAt bhadrAtibhadrAkhyau zreSThiputrAviva 92 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM. vai. pra. / / 50 / / Jain Education avi yA tAsi itthiyANaM aNegANi nAmaniruttANi purise kAmarAgapaDibaddhe nANAvihehiM uvAyasayasahassehiM vahabaMdhaNamANayaMti purisANaM no anno eriso arI atthitti nArIo taMjahA - nArIsamA na narANaM arIo nArIo, nANAvihehiM kammehiM sippiyAIhiM purise mohaMtitti mahilAo, purise matte karatitti pamayAo, mahaMtaM kaliM jaNayaMtitti mahiliyAo, purise hAvabhAvamAIhiM ramaMtiti rAmAo, purise aMgANurAe karaMtitti aMgaNAo, nANAvihesu juddhabhaMDaNa saMgAmADavIsa muhANagiNhaNasI unhadukkhakilesamAIsa purise lAlatitti lalaNAo, purise joganioehiM vase ThAvaMtitti josiyAo, purise nANAvihehiM bhAvehiM vaNNaMtitti vaNiyAo, kAI pamattabhAvaM kAI paNayaM savibhamaM kAI sasadaM sAsi vavaharaMti kAI sattu roro iva kAI payaesa paNamaMti kAI uvaNaesa uvaNamaMti kAI kouyanamaMti kAI sukaDakkhanirikkhiehiM savilAsamahurehiM uvahasiehiM uvaggahiehiM uvasadehiM gurugadarisaNehiM bhUmilihaNavilihaNehiM ca AruhaNanattaNehiM ca bAlayauvagRhaNehiM ca aMguliphoDaNathaNapIlaNakaDitaDajAyaNAhiM tajjaNAhiM ca avi yAI tAo pAso va vavasiuM je paMkudha khuppiDaM je maccuva mariDaM je agaNiva | DahiuM je asiva chijiuM je (sUtraM 19) 'avi yAI' ti pUrvavat 'tAsi i0 ' tAsAmuktavakSyamANAnAM strINAmadhamAdhamAnAM dAsIkuraNDAdInAmanekAni - vividhaprakArANi nAmaniruktAni - nAmapadabhaJjanAni bhavaMti, 'purise' ityAdi yAvat 'nArIu'tti 'nArIo'tti khaNDayati, vizeSato nArIsva rUpaM sU. 19 // 50 // w.jainelibrary.org Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hilAH, yadvA nAnAvidha jAnaH puruSAnmohayantAsiyAdibhiH zilpakA katham ? nA A arI iti, nA iti nAnAvidhairupAyazatasahasraH kAmarAgapratibaddhAn puruSAn vadhabandhanaM prati A itiANayaMti-prApayanti arIti puruSANAM ca nAnya IdRzaH ariH-zatruH astIti nAryaH, 'taMjaha'tti tatpUrvoktaM yathetidarzayati-'nArI' nArINAM samA na narANAmarayaH santIti nAryaH 1 nAnAvidhaiH karmabhiH-kRSivANijyAdibhiH zilpakAdibhizca-kumbhakAra 1 lohakAra 2 tantuvAya 3 citrakAra 4 nApita 5 vijJAnaiH puruSAnmohayantIti-mohaM prApayantIti | dhAtUnAmanekArthatvAt viDambayaMtItyarthaH iti mahilAH, yadvA nAnAvidhaiH karmabhiH-maithunasevAdibhiH zalyAdibhizca mastakAdau kabaryAdivijJAnaiH puruSAn-bAlanarAn mohayantIti-AtmasAtkurvantIti svasvArthapUraNAyeti mahilAH 2 'puri puruSAn mattAn-unmattAn muktagurujanakajananIbAndhavabhaginImitrAdilajjAdIn kurvantIti pramadAH 3 mahAntaM kaliMrATiM janayanti-utpAdayantIti mahilikAH 4 'puri0' puruSAn hAvabhAvAdibhiH makAro'lAkSaNikaH ramayanti-krIDayantIti rAmAH, zrIariSTaneminA saha goviMdanitambinIvat, tatra hAvA:-kAmavikArAH bhAvAH-bhAvasUcakA abhiprAyAH AdizabdAt vilAsA netravikArAdayaH 5 'puri0' puruSAn , kiMbhUtAn ?-aGge-svazarIre payodharanitambajaghanasmarakUpikAdirUpe anurAgo yeSAM te anurAgAstAnaGgAnurAgAn kurvantItyaGganAH 6 'nANA0' nAnAvidheSu yuddhabhaNDanasaGgrAmATavISu mudhArNagrahaNazItoSNaduHkhaklezAdiSu puruSAn lAlayanti-vividhaM kadarthayantIti lalanAH, tatra yuddhaM-muSTyAdinA parasparatADanaM, bhaNDanaM-vAkalahaH, saGgrAmaH-kuntAdinA mahAjanasamakSakalahaH, aTavI-araNyaM tatra bhrAmaNAdikArApaNena mudhA-niSphalaM RNaM-uddhArastatkArApaNena yadvA mudhA-niSphalaM 'aNa'miti zabdakaraNagAlyAdipradAnaM AnnotaRORE Jain Education na Plaw.jainelibrary.org Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmAhinyAta vizeSato nArIsvarUpaM sU. 19 4 tena 'giNhaNanti' kAmAturAdiprakAreNa puruSagrahaNaM tena zItena kopATopAt mAghamAsAdau vastroddAlanagRhabahiHkarSa NAdinA uSNena-svakAryakArApaNenAtapAdau bhrAmayanti duHkhenApatyAdibharaNAdipIDAdarzanena klezena-rAmAdvitryAdiyoge sati parasparakalahotpAdanena, AdizabdAdanyairapyanAcArasevAdyanarthotpAdanaiH puruSAn pIDayantIti lalanAH 7 'puri0' puruSAn yogA:-bAhyAH svavAkkAyodbhavavyApArAH hAsyakaraNAGgavikSepAdayaH niyogAH-AntarAH svamanasi bhavAH kAmavikArAdayastaioganiyogaiH vaze-svavaze sthApayanti-rakSayantIti yoSitaH, yadvA puruSAn yoganiyogaiH-kArmaNavazIkaraNAdiprakAraiH svavaze sthApayantIti yoSitaH 'puri0' puruSAn nAnAvidhaiH bhAvaiH-abhiprAyavilAsAdibhirvarNayanti kAmoddIpanaguNAn vistArayantIti vanitAH 9 'kAI pamattabhAvaM.'ti kAzcit kAminyaH prakarSeNa mattabhAvaM-unmattabhAvaM vyavaharanti-pravarttayanti puruSANAM pAtanArtha 'kAI' kauzcit prakarSeNa janaM namratvaM-praNataM kurvanti, kiMbhUtaM ?-sahavibhrameNa-savilAsena vartate yattatsavibhramaM puruSANAM pAzabandhanArtha 'kAI.' 'sasaI sAsiva vavaharaMti'tti kAzcit sazabdaM yathA syAttathA vyavaha-| ranti-svaceSTAM darzayantItyarthaH, ka iva ?-'sAsiva' zvAsocchAsarogivat , puruSANAM snehabhAvotpAdanArtha, 'kAI' kAzcit zatruvat pravarttayanti mAraNArtha marmasthAnagrahaNena, yadvA svabhAdInAM bhayotpAdanArtha ripuvat pravarttayanti, 'roro iva kA.' kAzcitkAmatRSNAtRSitA rora iva-raGka iva raMkapuruSANAmapi pAdayoH pAdAn vA praNamanti-lagantItyarthaH, 'kAI kAzcidupanataiH nRtyaprakArairupanamanti sakalAGgAdidarzanArtha, 'kAI kou0' kAzcit kautukaM-vacananayanAdibhAvaM kRtvA| 1 kAzcit sevitA lAsaM praNayaM snehaM vyavaharanti puruSANAM pAzabandhanAthaM ityapi / RAGNARARASI 4 // 51 // Jain Education For Private & Personel Use Only N w .jainelibrary.org Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CAREOCOCCRORESCRECRECRUCAROL vidhAya namanti narANAM hAsyAdhutpAdanArtha, 'kAI'iti padamagre'pi yojyam 'sukaDanirikkhiehiM ti kAzcit sukaTAkSanirIkSitaiH-suSThunetravikAranirIkSaNaiH bAlAn pAtayantIti zeSaH, 'savilAsamahurehiti savilAsAni ca-vilAsasahitAni madhurANi ca savilAsamadhurANi evaMvidhAni gItAni vacanAni ceti zeSastaiH kAzcit puruSAn mohayantIti, |'upahasiehi'nti upahasitaiH kAzcita hAsyaceSTAkaraNaiH kAminAM hAsyamutpAdayantIti, "uvaggahie hiMti upagRhitAnipuruSasyAliGganaliGgagrahaNakaragrahaNAdIni taiH kAzcit narANAM svapremabhAvaM darzayantIti, 'uvasaddehiMti upazabdAni-suratAvasthAyAM valavalAyamAnAdIni pracchannasamIpazabdakaraNAni vA taiH kAzcit kAminAM kAmarAgaM prakaTayantIti, 'gurugadarisaNehiM'tti gurukANi ca prauDhAni-payodharanitambAdIni sthUloccatvAt sundarANi vA yAni darzanAni ca-AkRta| yastAni gurukadarzanAni tairdUrasthA eva kAzcit kAminaH svavaze kurvantIti 1 yadvA 'gu'iti guhyaprakAzanena puruSaM pAtayanti, yadvA gu-iti guruM svajanakabhAdikamapi vipratAryAkArye pravarttayanti, 'ru'iti rudanakaraNena puruSaM sasnehaM kurvanti 2 'ga'iti svapiturgrahagamanAdiprastAve puruSamatyantaM rAgavantaM kurvantIti 3 'da'iti darzanena raktakRSNAdidantadarzanena kAmino mohayantIti 4 'ri'iti sambhASaNe re mAM muJca re ! mAM mA kadarthayetyAdikathanena kurAmAH puruSaM sakAmaM kurvantIti ArSatvAt 'ri'iti yadvA ari iti ratikalahe-are mayA saha mA kurUpahAsamityAdiratikalahakaraNena puruSaM 4 krIDayantIti ArSatvAt ari iti 5 'sa'iti anyoktazRGgAragItAdizabdakaraNena sAdhUnapi sakAmAn kurvantIti 6| 'Na'iti sakajjalasavikArasajalAbhyAM netrAbhyAM puruSa sakAmaM svavazaM sagadgadaM svakAryakarttAramaparAdhamoktAraM kurvantIti | ARRRRRRRRIER Jain Education For Private & Personel Use Only dr.jainelibrary.org Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM. vai. pra. // 52 // Jain Education gurugadarisaNehiM / 'bhUmilihaNavilihaNehiM ceti bhUmilikhanAni-bhUmau pAdAdinA'kSaralekhanAni vilikhanAni-vizeSato | rekhA svastikAdikaraNAni taiH svaguhyaM puruSANAM jJApayanti iti bhUmi (lekhana vi) lekhanairiti cakArau atra samuccayArthI 'AruhaNa| naTTaNehiM ca'tti AruhaNAni - vaMzAgrAdicaTanAni nartanAni bhUmau nRtyakaraNAni taiH AruhaNanarttanaiH puruSAdikamAzcaryavantaM kurvantIti, 'vAlayajvagRhaNehiMce 'ti bAlakAH - mUrkhAH kAmina ityarthaH teSAmupagUhanAni - pracchannarakSaNAdIni tairbAlakopagUhanaiH kuraNDAH svakAmecchAM pUrayantIti, yadvA vAlakAH - kezakalApAsteSAmupagUhanAni - racanA svaccha vastrAcchAditAdIni tairma|nmathagrastAnadhamAdhamAn svavaze kRtvA balivaddavat vAhayantIti cazabdAt kapivat bhrAmayanti, azvavArayantizreNika bhAryAghanazrIrAjJIvat, svArthAprAptau prANatyAgamapi kurvantIti, 'aMguli0' aGgulisphoTanAni - kaDikkAkaraNAni yadvA aGgulInAM parasparaM 'tADanAni' stanapIDanAni - karAbhyAM payodhara campanAni hastAbhyAM kucamardanAni vA kaTitaTayAtanAni zroNibhAgapIDanAni karAbhyAM vakragatyA vA taiH kAminAM cittAnyAndolayantIti, 'tajjaNAhiM ce 'ti tarjanAni - aGgulimasta katRNAdicAlanAni tairmanmathapIDAmutpAdayanti kAminAM cazabdAdudbhaTanepathyakaraNairAbharaNazabdotpAdanaiH savilAsagatyA catuSpathAdau pravarttanairityAdyanekaprakArairnarAn bailatulyAn kurvantyataH saMyamArthibhiH sAdhubhi | rAsAM saGgastyAjyaH sarvathA sarvadaiva iti / tathA 'avi yAI'ti pUrvavat 'tAo pAso va vavasiDaM je' iti 'je' iti prAkRtatvAt liGgavyatyayaH yAH kuraNDAdayaH striyaH santi jagati 'tAu'tti tAH puruSAn pAzavat - nAgapAzavAgurAdibandhanavat 'vavasituM0' dhAtUnAmanekArthatvAt bandhituM varttante, iha parabhave narANAM bandhanakAraNatvAt, 'paMkudha khuppi - vizeSatau nArIrU rUpaM sU. 19 / / 52 / / w.jainelibrary.org Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education DaM je'tti 'tAu'tti agre'pyanuvarttate, yAH kulaTAdayaH santi vizve tAH narAn paGkavat - agAdhArdrabahulasamudrAdikardamavat 'khuppiuM0' kSeptuM khUcayituM varttante, 'maccuva mariDaM je' tti yAH svairiNyAdayaH santi tAH narAn mRtyuvat - kRtAntavat 'ma' mAraNArthamityarthaH mArayituM pravarttante, 'agaNiva DahiuM je'tti yA jagati gaNikAdayaH santi tAH kAminaH agnivat dagdhuM - jvAlayituM paribhramanti, 'asiva chijiuM je'tti yAH taruNIparivrAjikAdayaH santi tAH kauTilyakaraNDAH sAdhUnapyasivat-khaDgavat chetuM dvidhAkarttumutsahante / atha strIvarNanaM padyena varNayati yathA ( 122 ) ( 123 ) asimasisAracchINaM kaMtArakavADacArayasamANaM / ghoraniuraMbakaMdaracalaMtabIbhacchabhAvANaM // 1 // dosasayagAgarINaM ajasasayavisappamANahiyayANaM / kaiyavapannattIrNa tANaM annAyasIlANaM // 2 // annaM rayaMti annaM ramaMti annassa diti ullAvaM / anno kaDaaMtario anno paDayaMtare Thavio // 3 // ( 124 ) gaMgAeN vAluyAe sAyare jalaM himavao ya parimANaM / uggassa tavassa gaIM gambhuppattiM ca vilayAe // 4 // | ( 125 ) sIhe kuDabuyArassa puDhalaM kukkuhAIyaM asse / jANaMti vuddhimaMtA mahilAhiyayaM na jANaMti // 5 // (126) eri saguNajuttANaM tANaM kaiyavasaMTiyamaNANaM / na hu bhe vIsasiyavaM mahilANaM jIvalo gaMmi // 6 // (127) niddhannayaM ca khalayaM pupphehiM vivajjiyaM va ArAmaM / nihuddhiyaM ca gheNuM loevi atiliyaM piMDaM // 7 // (128) jeNaMtareNaM nimisaMti loyaNA takkhaNaM ca vigasaMti / teNaMtarevi hiyayaM citta| sahassA ulaM hoI // 8 // (129) jainelibrary.org Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM. vai. pra. // 53 // Jain Education " 'asimasi0 ' nArINAM sarvathA vizvAso na vidheyaH, kiMbhUtAnAm ? - asimaSIsaddakSINAM karavAlakajjalatulyAnAM, aya| mAzayaH - yathA khaGgaH paNDitetarAn narAn nirdayatayA chedayati tathA'nAryA nAryo'pi narAniha paratra dAruNaduHkhotpAdanena chedayanti, yathA ca kajjalaM svabhAvena kRSNaM asya zvetapatrAdisaGgame sati tasya kRSNatvaM janayati tathonmattanArI svabhA vena kRSNA duSTAntaHkaraNatvAt tatsaGgame uttamakulotpannAnAmuttamAnAmapi kRSNatvamutpAdayati yazodhanakSaya rAjaviTambanAdihetutvAt punaH kiMbhUtAnAM ? - kAntArakapATacArakasamAnAM - araNyakapATakArAgRhatulyAnAm, ayamAzayaH yathA gahanavanaM vyAghrAdyAkulaM jIvAnAM bhayotpAdakaM bhavati tathA narANAM nAryo'pi bhayaM janayanti, dhanajIvitAdivinAzahetutveneti, yathA pratolyAM kapATe datte kenApi gantuM na zakyate tathA hRdayapratolyAM nArIrUpe kapATe datte sati kenApi kutrApi dharmavanAdau gantuM na zakyate, yathA ca jIvAnAM kArAgRhaM duHkhotpAdakaM bhavati tathA narANAM nAryo'pIti, puna kiMbhUtAnAM ?'ghorani0' ghoro- raudraH prANanAzahetutvAt nikurambaM - ghanamagAdhamityarthaH yatkamiti-jalaM tasmAdiva daro-bhayaM yasmAt bhAvAt sAGketapurAdhipadevaratirAjasyeva sa nikurambakandaraH kamityavyayazabdaH udakavAcakaH, calan - puruSaM puruSaM prati bhraman bIbhatso - bhayaGkaraH, iha paratra mahAbhayotpAdakatvAt evaMvidho bhAvaH - AntaramAyAvakasvabhAvo yAsAM tAH ghoranikurambakandaracaladvIbhatsabhAvAstAsAM ghorabhAvAnAm 1 'dosasaya0' doSazatagargarikANAM doSAH - paraspara kalaha| matsara gAlipradAnamarmodghATanakalaGka pradAna jalpya jalpanazApapradAnasvapara prANaghAtacintanAdayasteSAM zatAni teSAM gargarikAHbhAjanavizeSAstAsAM doSazatagargarikANAM 'ajasa0' yazasaH zatAni yazaH zatAni na yazaHzatAnyayazaH zatAni strIsvarUpapadyAni 122-9 // 53 // w.jainelibrary.org Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education In teSu visarpat-vistAraM gacchat hRdayaM - mAnasaM yAsAM tA ayazaH zatavisarpadrahRdayAstAsAM tathA 'kaiyava'tti kaitavAni kapaTAni nepathyabhASAmArgagRhaparAvarttAdIni 'pannattI 'ti prajJApyante - prarUpyante yAbhistAH kaitavaprajJaptayaH, yadvA kaitavAnAMdambhAnAM prakRSTAH jJaptayo - jJAnAni kamalazreSTisutApadminIvat yAsu tAH kaitavaprajJatayaH, yadvA kaitaveSu prajJAyA - buddherAptiH - AdAnaM yAsAM tAH kaitavaprajJAptayastAsAM kaitavaprajJaptInAM 2 kaitavaprajJAptInAM vA, tathA 'tANaM'ti tAsAM nArINAmajJAtazIlAnAM paNDitairapyajJAtasvabhAvAnAM yaduktaM- 'devANa dANavANaM mataM maMtaMti maMtaniraNA je / itthIcariyaMmi puNo tANavi maMtA kahaM nahA ? // 1 // jAlaMdharehiM bhUmIharehiM vivihAhiM aMgarakkhehiM / nivarakkhiyAvi loe ramaNI dosai | pabhaThThamajjAyA || 2 || macchapayaM jalamajjhe AgAse paMkhiyANa payapaMtI / mahilANa hiyayamaggo tinnivi loe na dIsaMti // 3 // " iti yadvA na jJAtaM nAGgIkRtaM zIlaM - brahmasvarUpaM yAbhistAH ajJAtazIlAstAsAM yadvA naJaH kutsArthatvAt kutsitaM | jJAtaM zIlaM sAdhvInAM yAbhiH parivrAjikAbhiH yoginyAdibhistA ajJAtazIlAstAsAM munivaraiH prasaGgaikAntajalpanaikatra| vAsavizvAsasahacalanAdivyApAro varjanIya iti 2 'annaM syaMti0' dvitryAdipuruSasambhave'nyaM - svabhAvasamIpasthaM naraM rajaMti - arthavIkSaNAdinA kAmarAgavantaM kurvantItyarthaH, pallIpatilaghubhrAtaraM prati agaDadattastrImadanamaJjarIvat, yadvA svakuzIlatve kenApi jJAte sati 'annaM rayaMti'tti anyad - viSabhakSaNakASThabhakSaNAdikaM racayanti - kapaTena niSpAdayanti yadvA jArasya svAntaHkaraNajJApanAya 'annaM rayanti'tti anyadAtmavyatiriktaM- tRNatantudaMDAdi radanti - utpATanaM kurvantI - tyarthaH, 'rada vilekhane' iti vilekhanamutpATanamiti, 'annaM ramaMti'tti anyaM - svakAntavyatiriktaM naraM ramanti-maithunatatparAH jainelibrary.org Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM. vai. pra. krIDantItyarthaH, pAtAlasundarIvat, yadvA 'annaM rayaMti'tti anyaM - svakAntavyatiriktaM putrabhAtRkAntamitrAdikaM prati | rAmA - adhamakAmAH rayi gatau rabu gatau ca rayate ramvanti vA gacchanti tathA dyUtAdiprakAreNa krIDayanti vA // 54 // 4 'annassa diti ullAvaMti anyasya - uktavyatiriktasya dadati - prayacchanti 'ullAvaM' ti vacanaM - volarUpaM yadvA aneka Jain Education naraparivRtA adhyanyasya narasya mArgAdi gacchataH sthitasya vot - prAbalyenollApaM - manmathoddIpanazabdaM dadatIti, 'ullAyaM'ti | pAThe tu kAminara dvitryAdisambhave sati unmattAH kurAmAH anyasya dadati uhAtaM - prabalapAdaprahAramityarthaH, tathA anyaH kazcid balivaddarUpaH kaTAntaritaH - kaTAntarvattIM pracchannarakSito bhavatIti, tathA anyastatkaTAkSavANasamUhena glAnIkRtaH / | paTakAntare - vastravizeSAntare sthApito bhavet glAnavaditi // 3 // 'gaMgAe0 sIhe ku0' anayorvyAkhyA - gaGgAyAM | vAlukA- velukaNAn sAgare- samudre jalaM - jalaparimANamityarthaH himavato - mahAhimavannagasya parimANam - UrdhvAdhastiryakparidhiprataraghanamAnaM, ugrasya - tIvrasya tapaso gatiM - phalaprAptirUpAM garbhotpattiM ca 'vilayAe'ti vanitAyA- nAryAH siMhe kuNDa| bukAramiti rUDhigamyaM puTTalaM - nijajaTharodbhavaM 'kukuhAiyaMti gatikAle zabdavizeSaM azve-ghoTake jAnanti - avagacchanti buddhimantaH - prajJAvantaH mahilAyAH kUTakapaTadrohaparavaJcanaparAyAH prabalamanmathAgnidhagadhagAyamAnAyAH atarkitAtucchocchalita kalakaNThodgIyamAnamadhurageyadhvanimRgI kRtamunivarAyA lalATapaTTataTaghaTitaghanazrIkhaNDa tilaka candra cakorIkRtaca| turAyAH pInapayodharapIThaluThannirmalAmalakasthUla muktAphalahAra zvetadRviSabhujaGgamagataviveka caitanya kRtAnekapaNDitAyAH hRdayaMgUDhAntaHkaraNaM na jAnanti na samyagavagacchantIti, uktaJca - "strI jAtau dAmbhikatA bhIrUkatA bhUyasI vaNi- | strIsvarUpa padyAni 122-9 11 48 11 w.jainelibrary.org Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gajAtau / roSaH kSatriyajAtau dvijAtijAtau punrlobhH||1|| na snehena na vidyayA na ca dhiyA rUpeNa zauryeNa vA, neA cATubhayArthadAnavinayakrodhakSamAmAIvaiH / lajAyauvanabhogasatyakaruNAsattvAdibhirvA guNairgRhyante na vibhUtibhizca lalanA 6 duHzIlacittA ytH||1||" ||4||5||'erisgunn' IdRzaguNayuktAnAM-uktavakSyamANalakSaNAnvitAnAM tAsAM nArINAM 8 kapikavat-vAnaravat (a)saMsthitamanasAM naiva 'bhe' bhavadbhiH vizvasitavyaM mahilAnAM jIvaloke iti // 6||'niddnnyN' yAdRzamiti gamyate, nirdhAnyaka-dhAnyakaNavivarjitaM 'khalayaMti dhAnyapavitrIkaraNasthAnaM tAdRzaM mahilAmaNDalamaramaNI| yatvAt sukhadhAnyakaNAbhAvAcca, yAdRzaM puSpaiH-sugandhikusumairvivarjitaM cArAmaM tAdRzaM taruNImaNDalaM zubhabhAvanAkusumarahitatvAt , yAdRzA nirdugdhikA-dugdharahitA dhenuH-gaustAdRzA bhraSTavratinI dharmadhyAnadugdhAbhAvAt , tathA loke apizabdaH | pUraNArthe yAdRzaM 'atilliya'ti sarvathA tailAMzarahitaM piNDaM-khalakhaNDaM tAdRzaM mahilAvyAghrImaNDalaM paramArthena snehatailavivarjitatvAt // 7 // 'jeNaMta.' strINAM yena paramavallabhena sarvArthasamprAptikArakeNAntareNa-vinA locanAni-praphullanetrANi tatkSaNe 'nimisaMti0' saGkacitabhAvaM gacchantItyarthaH, ca punastenaiva paramavallabhena svArthaprAptyakArakeNAntareNa-vinA | vikasanti-praphullanetrANi bhavantItyarthaH, 'teNaMtare 'iti prAkRtatvAt tRtIyArthe saptamI, apizabda evArthe, tathA kustrINAM hRdayaM kadAcit svavallabhe (na pravarttate svavallabhe) satyapi kadAcit tAsAM cittaM-svamAnasaM sahasrAkulaM-svakAntavyatiriktapuruSAntarasahasreSu AkulaM manmathabhAvena paribhramad bhavatItyarthaH, zAkinIvat , ato munivaraiH-ratnatrayarakSaNa taM.vai.pra.10 Jain Education a l For Private Personel Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM. vai. pra. upadezaH gA.130 EASERASNA parairmuktagRhArambhabharairAsAM kuraNDAmuNDIdAsIyoginyAdInAM yathA kathaJcit paricayo na kArya iti / asyA anyadapi vyAkhyAntaraM sadguruprasAdAt kAryamiti // 8 // athopadezAntaraM dadadAha___ jaDDANaM vaDDANaM nicinnANaM ca nivisesANaM / saMsArasUyarANaM kahiyaMpi niratyayaM hoi // 9 // (130) kiM puttehiM piyAhiM vA attheNavi piMDieNa bahueNaM / jo maraNadesakAle na hoi AlaMbaNaM kiMci // 10 // (131) puttA cayaMti mittA cayaMti bhajAvi NaM mayaM cayai / taM maraNadesakAle na cayai suviajiodhmmo||11|| (132) | 'jaDANaM va.' jaDDAnAM-dravyabhAvamUrkhANAM vaDDAnAM-keSAMcit maThapArApatasadRzAnAM vRddhAnAM nirvijJAnAnAM-viziSTajJAnarahitAnAM nirvizeSANAM-apavAdotsargajyeSThetarAdivizeSarahitAnAM saMsArazUkarANAM evaMvidhAnAM gRhasthAnAM sAdhvAbhAsAnAmapi kathitamapi-uktaM vakSyamANaM nirarthakaM bhavati, brahmadattodAInRpamArakAdivat // 9 // 'kiM putte' putraiH-aGgajaiH kiM ?, na kiJcit , pitRbhirvA kiM ?, arthenApi piNDitena mIlitena bahakena-prabhUtena kiM ?, nandamammaNAdInAmiva yo'nggjaadiklaapH| maraNadezakAle-maraNaprastAve na bhavatyAlambanaM-AdhArarUpaM kiJciditi // 10 // 'puttA ca0' mAtApitarau putrAstyajanti 'mittaM' mitrANi tyajanti, sahajamitraparvamitravat , bhAryA'pIma-pratyakSa jIvantamityarthaH mRtaM vA svakAntaM tyajati, yadvA bhAryA'pi Namiti vAkyAlaGkAre ArSatvAdakAravizleSe'mayamiti amRtaM-jIvantaM tyajati jIvantameva svakAntaM muktvA'lanyat-puruSAntaraM bhartRtvena pratipadyate vanamAlAvat , yasmin prastAve te putrAdayastyajanti 'ta'miti tasmin prastAve maraNa // 55 // in Education n asal For Private & Personel Use Only iww.jainelibrary.org Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezakAle ca na tyajati 'su'iti jinAjJApUrvakadRDhabhAvena 'vI'ti vizeSeNa nirantarakaraNenArjito dharmaH-zrutacAritrarUpa| iti // 12 // atha gAthAcatuSTayena dharmamAhAtmyaM varNayannAha dhammo tANaM dhammo saraNaM dhammo gaI paiTTA y| dhammeNa sucarieNa ya gammada ajarAmaraM ThANaM // 12 // (133) pIikaro vannakaro bhAsakaro jasakaro ya abhykro| nivvuikaro ya sayayaM pArittabiijao dhammo // 13 // (134) amaravaresu aNovamarUvaM bhogovabhogariddhI ya / vinnANanANameva ya labbhai sukaraNa dhammeNa | x // 14 // (135) deviMdacakkavahittaNAi rajAI icchiyA bhogA / eyAI dhammalAbhA phalAiM jaM cAvi nivANaM // 15 // (136) | 'dhammo ttA' dharmaH-samyagjJAnadarzanacaraNAtmakaH trANaM-anarthapratihantA arthasampAdakazca taddhetutvAt dharmaH zaraNaMrAgAdyaribhayabhIrukajanaparirakSaNaM, dharmo gamyate-duHsthitaiH susthitArthamAzrIyate iti gatiH, dharmaH pratiSThA-saMsAragartApatatpANivargasyAdhAraH, dharmeNa sucaritena-suSThu sevitena cazabdAdanumodanena sAhAyyadAnAdinA gamyate-avazyaM prApyate ajarAmaraM sthAnaM-mokSalakSaNamityarthaH devakumAravat // 11 // 'pIikaro0' prItikaraH-paramaprItyutpAdakaH varNakaraH-eka-| digavyApikIrtikaraH yadvA vapuSi gauratvAdivarNakaraH yadvA zuddhAkSarAtmakajJAnakaraH bhAkaraH-kAntikaraH yadvA bhASAkaraHvacanapaTutvamAdhuryAdiguNakara ityarthaH, yazaHkaraH-sarvadigvyApikIrtikaraH, cazabdAczlAghAzabdakaraH, tatra zlAghAtatsthAna eva sAdhuvAdaH zabdaH-ardhadigvyApIti, abhayakaro-nirbhayakaraH nivRttikaraH-sarvakarmakSayakaraH 'pAritavi Jain Education For Private Personel Use Only Rhw.jainelibrary.org Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM. vai. pra. // 56 // Jain Education I ijja0 'tti paratra dvitIyaH, jIvAnAM paraloke dvitIya ityarthaH // 13 // 'amaravara0' amaravareSu - mahAmahardhika deveSu -anupamarUpaM bhogopabhogaRddhayazca vijJAnaM jJAnameva ca labhyate sukRtena dharmeNa pradezirAja meghakumAra dhanyAnagArAnandAdInAmiva, tatra bhogAH - gandharasasparzAH, yadvA sakRd bhojyA annAdayaH upabhogAH - zabdarUpaviSayAH yadvA sakRd bhogAH punaH punaH upabhogAH te ca vastrapAtrAdayaH Rddhayo- devadevyAdiparivArabhUtAH, vijJAnaM - anekaprakArarUpAdikaraNaM, jJAnaM matizrutAvadhirUpaM, yadvA deveSu rUpAdayaH prApyante, iha ca 'vinnANa'tti kevalajJAnaM 'nANaM'ti jJAnacatuSkaM trikaM dvikaM ceti // 15 // 'deviMda0' devendracakravarttitvAni rAjyAni gajAzvarathapadAtibhANDAgArakoSThAgAravapralakSaNAni, yadvA svAmya 1 mAtya 2 janapada 3 durga 4 bala 5 zastra 6 mitrANIti 7, ipsitA bhogAH, etAni dharmalAbhAt phalAni bhavanti, yaccApi nirvANamiti // 15 // athAtrokaM nirUpayati AhAro 1 ucchAso 2 saMdhi 3 sirAo ya 4 romakUbAI 5 / pittaM 6 ruhiraM 7 sukkaM 8 gaNiyaM gaNiyappahANehiM // 16 // (137 ) eyaM souM sarIrassa vAsANaM gaNiyappAgaDamahatthaM / mukkhaparamassa Ihaha sammatta - sahaspattassa // 17 // ( 138 ) eyaM sagaDasarIraM jAijarAmaraNaveyaNAbahulaM / taha ghattaha kAuM je jaha muccaha sacadukkhANaM // 18 // (139) iti 'tandulaveyAliyaM' samAptam / dharmamahimA 133-6 upasaMhAraH 137-9 // 56 // w.jainelibrary.org Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education 'AhAro0' atra-prakIrNa ke jIvAnAM garbhe AhArasvarUpaM 1 garbhe ucchrAsaparimANaM 2 zarIre sandhisvarUpaM 3 zarIre zirApramANaM 4 vapuSi romakUpAni 5 pittaM 6 rudhiraM 7 zukraM 8 cazabdAnmuhUrttAdikametatpUrvoktaM gaNitaM - saGkhyA pramANato nirUpitaM, kaiH ? - gaNitapradhAnaiH - tIrthakaragaNadharAdibhiH // 16 // 'eyaM souM0' etatpUrvoktaM zrutvA - AkarNya zarIrasya tathA varSANAM gaNitaM prakaTaM zrutvA kiMbhUtaM ? - mahAn artho-jJAnavairAgyAdiko yasmAt sa mahArthastat yUyaM mokSapadmamIhata - vAJchata kiMbhUtaM ? - 'sammatta 'tti anantajJAnaparyAyAnantadarzanaparyAyAnantAgurulaghuparyAyAdisahasrapatrANi yatra tatsa - myaktvasahasrapatraM, atra karmaNi SaSThI // 17 // 'eyaM sa0 ' etaccharIrazakaTaM jAtijarAmaraNavedanAbahulaM 'taha ghattaha'tti tathA yatadhvaM tathA yatnaM kurutetyarthaH yadvA tathA kheTayata 'kArDa' kRtvA - vidhAya tapaHsaMyamAdikamiti zeSaH, 'je' iti pAdapUraNe, yathA muJcata, kebhyaH ? - sarvaduHkhebhyaH, balasArarAjarSivaditi // 18 // iti zrIhIravijayasUrisevitacaraNendIvare zrIvijayadAnasUrIzvare vijayamAne vairAgyaziromaNInAM muktazithilAcArANAM ghanabhAvaghanabhavya zilImukha sevitakramaNavisaprasUnAnAM zrIAnandavimalasUrIzvarANAM ziSyANuziSyeNa vijayavimalAkhyena paNDitazrIguNa saubhAgyagaNiprAptatandulavaicArikajJAnAMzena zrItandulavaicArika syeyamavacUriH samarthitA / atra mayA mUrkhaziromaNinA jinAjJAviruddhaM yad vyAkhyAtaM likhitaM ca tanmayi raGke paramadayAM kRtvA''gamajJaiH saMzodhyamiti bhadram / iti tandulaveyAliyaM vivRttitaH samAptam / w.jainelibrary.org Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuHzaraNe // 57 // Jain Educatio // ahaM namaH // atha sAvacUrNikaM zrImahAvIrahastadIkSitavIrabhadramunivaryapraNItaM catuHzaraNaprakIrNakam / idamadhyayanaM paramapadaprAptibIjabhUtatvAt zreyobhUtaM atastadArambhe granthakRt maGgalarUpasAmAyikAdyAvazyakArthakathanabhAva| maGgalakAraNadravyamaGgalabhUtagajAdi 14 svamoccArayAjasarvatIrtha kRdguNasmaraNavartamAnatIrthAdhipatizrIvIranamaskaraNarUpaM maGgalatrayamAha - 'sAvajje'ti, athavA paDAvazyakayutasyaiva prAyazcatuH zaraNapratipattyAdiyogyatA syAdataH prathamaM paDAvazyakamAhasAvajjajogaviraI 1 ukkittaNa 2 guNavao a paDivattI 3 / khaliassa niMdaNA 4 vaNatigiccha 5 guNadhAraNA 6 caiva // 1 // 'sAvaje 'tyAdi, sahAvadyena pApena vartante iti sAvadyAH sAvadyayogaviratiH sA sAmAyikena kriyate ityadhyAhAraH 1, kriyate 2 guNA - jJAnadarzanacAritrAdyAH te vidyante yeSAM te Sional yogA- manovAkkAyarUpA vyApArAsteSAM viratiH - nivRttiH utkIrttanaM - jinaguNAnAmutkIrttanA, sA caturviMzatistavena guNavanto- guravasteSAM pratipattiH- bhaktirguNavatpratipattiH sA Avazya kArthAdhikArAHgA. 1 // 57 // Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vandanena kriyate 3, skhalanaM skhalitaM-Atmano'ticArApAdanaM tasya nindanaM-nindanA na punaH kariSye ityabhyupagamanaM sA pratikramaNena kriyate 4, vraNasya-aticArarUpabhAvavraNasya cikitsA-pratIkArarUpA sA kAyotsargeNa kriyate 5, guNAviratyAdayo mUlaguNottaraguNarUpAsteSAM dhAraNaM dhAraNA sA pratyAkhyAnena kriyate 6, 'caiveti SaNNAmapi samuccaye // 1 // atha kiJcidvizeSata eteSAM sAmAyikAdInAM SaNNAmapi svarUpaM cAritravizuddhyAdirUpaM phalaM cAha __ cArittassa visohI kIrai sAmAieNa kila ihayaM / sAvajearajogANa bajaNA''sevaNattaNao // 2 // 'cAritte'tyAdi, cAritrasya-cAritrAcArasya paJcasamititriguptirUpasya vizodhanaM vizodhiH-nirmalatA kriyate, kena ?sAmAyikena-samabhAvalakSaNena 'kile'ti satye' 'ihayaMti ihaiva jinazAsane nAnyatra zAkyAdidarzane, teSu sAmAyikaparibhASAyA apyabhAvAt, kathaM sAmAyikena vizodhiH kriyate ? ityAha-'sAvajetti sAvadyAH-sapApA itare caniravadyA ye yogAH-kAyAdivyApArAsteSAM yathAsaGkhaye ye varjanAsevane tAbhyAM varjanAsevanAtaH sAvadyAnAM varjanataH itarANAM tvAsevanatazca tena vizodhiH kriyate iti taatpryaarthH||2|| uktA cAritrAcAravizuddhiH, atha darzanAcAravizuddhimAha dasaNayAravisohI cavIsAyathaeNa kijai a| acambhuaguNakittaNarUveNa jiNavariMdANaM // 3 // 'dasaNe'tyAdi, darzanaM-samyaktvaM tasyAcAro-nizzaGkitetyAdyaSTavidhaH tasya vizodhiH-nirmalatA caturvizaterAtmanAM For Private Personal Use Only Jain Education srww.jainelibrary.org Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuHzaraNe 11 46 11 Jain Education jIvAnAM tIrthaGkarasambandhinAM stavaH kriyate yatra sa caturviMzatyAtmastavo - logassetyAdirUpastena kriyate, 'caDavIsAitthapaNe ti pAThe jinAnAM caturviMzatyAH stavenetyarthaH, cakAro dvitIyAvazyakasamuccayArthaH, caturviMzatistavena kriyate, kiMbhUtenetyAha'accanbhua' ityAdi, atyadbhutAH sarvAtizAyino lokodyotakarAdayo ye guNAsteSAM yadutkIrttanaM-varNanaM tadrUpeNa, keSAM | tadityAha - 'jivaNariMdAnaM'ti jinA - rAgAdijayAdupazAntamohAdayasteSAM madhye varAH - kevalinasteSAM indrA iva indrAstIrthaGkarA jinavarendrAsteSAmityarthaH // 3 // uktA darzanAcAravizuddhiH, idAnIM jJAnAcArasya cAritrAcAradarzanAcAra yozca vizeSeNa vizuddhimAha - nANAI guNA tassaMpannapaDivattikaraNAo / vandaNaNaM vihiNA kIrai sohI u tesiM tu // 4 // 'nANAIA' iti 'nANa'tti jJAnAcAraH - kAlavinayAdyaSTavidhaH AdizabdAdarzanacAritrAcAragraho, jJAnadarzanacAritrayukta eva vandanakArho nAnyo jJAnavAnapi pArzvasthAdirvyavahArataH cAritravAnapi nihnavAdiriti jJApanArthaH, jJAnamAdau yeSAM te jJAnAdikAH, 'tuH' avadhAraNe, etena jJAnAdikA eva guNA ityarthaH, tairjJAnAdiguNaissampannA - yuktAstatsampannA guravasteSAM pratipattiH- bhaktistasyAH karaNaM tasmAt tatsampannapratipattikaraNAdvinayakaraNAdityarthaH, kena ? - vandanakena, kathaM ? - vidhinA - dvAtriMzaddoSarahitatayA paJcaviMzatyAvazyakavizuddhatayA ca 'tesiM tu'tti teSAM - jJAnA cArAdInAM AcArapaMcakazuddhiH 2-4 11 46 11 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S HAIRCRA tuH punararthe cAritrAcAradarzanAcArayoHprAkzodhitayorapi punarvizeSeNa zodhiH kriyate ityrthH||4|| uktA vandanakena jJAnAdyAcAratrayazuddhiH, samprati pratikramaNakAyotsargAbhyAM gAthAdvayena tAmAha khaliyassa ya tesiM puNo vihiNA jaM niMdaNAi paDikamaNaM / teNaM paDikamaNeNaM tesiMpi ya kIrae sohii||5|| caraNAiyAiyANaM jahakkama vaNatigiccharUveNaM / paDikamaNAsuddhANaM sohI taha kAusaggeNaM // 6 // skhalitasya-vrataviSayasyAtikramavyatikramAdiprakArasaMjAtAparAdhasya tathA 'tesinti teSAM-jJAnAcArAdInAM punaH pratiSiddhakaraNakRtyAkaraNAzraddhAnaviparItaprarUpaNAdiprakArasaMjAtAticArasya ca vidhinA-sUtroktaprakAreNa 'jaM niMdaNAI'iti yannindanaM nindanA-duSTaM mayaitat kRtamiti, AdizabdAgarhAdigrahaH, gurusAkSikamAtmadoSAviSkaraNaM garhA, evaMprakAra| skhalitasya yannindanAdikaraNaM-tasmAddoSajAtAnnivarttanaM tatpratikramaNamucyate iti zeSaH, pratIpaM kramaNaM pratikramaNaM iti vyutpattiH, ataH kAraNAttena pratikramaNena 'tesiM piyatti na kevalaM sAmAnyato vratAdiviSayAparAdhAnAM, kintu teSAmapi jJAnAcArAdInAM kriyate vizodhiH-nirmalateti, 'caraNAiya'tti caraNaM-cAritraM atigacchanti-atikrAmantIti caraNAtigAH, aticArA iti dRzyaM, te Adau yeSAM te caraNAtigAdikAH-sarve'pyaticArAsteSAM caraNAtigAdikAnAM, kathaMbhUtAnAM ?-pratikramaNena-prAguktenAzuddhAnAmarddhazuddhAnAM vA zuddhistathaiva-prAguktaprakAreNa kriyate, kena ?-kAyotsargeNa, kiM ARKARANCHAL Jain Education For Private & Personel Use Only new.jainelibrary.org Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuHzaraNe // 59 // Jain Education bhUtena ? - ' jahakamaM vaNatigicchatti yathAkramaM kramaprAptena 'AloaNapaDikamaNe' itigAthoktadazavidhaprAyazcittamadhye paJcamaprAyazcittena 'vaNa'tti dravyabhAvabhedena dvidhA vraNaM, tatra dravyatraNaH - kaNTakabhaGgAdijanito bhAvatraNastu aticAra - zalyarUpastasya bhAvavraNasya cikitsA - pratIkAraH saiva rUpaM yasya kAyotsargasya sa vraNacikitsArUpastena, kAyotsargeNAticArAH zodhyante iti bhAvo, mahannirjarAkAraNatvAt tasya, prAkU 'nANAiA' ityatra jJAnanayaprAdhAnyAzrayaNAt jJAnAdaya ityuktaM, 'caraNAiA' ityatra tu kriyAnayaprAdhAnyAzrayANAcca vivakSayA caraNAdaya iti // 5 // 6 // evaM gAthApazcake - | nA[ti ] cAratrayasya zuddhiruktA, atha tapovIryAcArayostAmAha guNadhAraNarUveNaM paJcakakhANeNa tava iyArassa / viriyAyArassa puNo sahivi kIrae sohI // 7 // 'guNadhAraNe' tyAdi, guNA-viratyAdaya uttarottarA yathA viraterAzravadvArasthaganaM tatsthaganAt tRSNAvyavacchedastasmAdatulopazamastasmAtpratyAkhyAna zuddhistacchuddhezcAritranairmalyaM tasmAtkarmavivekastasmAdapUrvakaraNamapUrvakaraNAtkevalajJAnaM tatazca mokSo bhavatIti teSAM guNAnAM dhAraNaM tadeva rUpaM yasya tena pratyAkhyAnena - 'aNAgayamaikaMtaM' ityAdidazavidhena athavA paJca mahAvrata dvAdazazrAddhavratanamaskArasahitAdidazapratyAkhyAnarUpasaptaviMzatividhena vA tapaAcArAticArasya - - ' bArasavihaMmivi tave' iti gAthoktasya zuddhiH kriyate iti saMTakaH, 'viriyAyArassa'tti vizeSeNa Irayati - prerayati AtmAnaM tAsu tAsu kriyAsviti vIrya - tapovIrya - guNavIrya - cAritravIrya-samAdhivIrya - AtmavIryabhedabhinnaM paJcavidhaM tasyAcAro vIryAcAraH 'aNigUhiabalavirie' ityAdikastasya sarvairapi pUrvoktaiH SaDtirapyAvazyakaiH zuddhiH kriyate, anyUnAdhikA AcArapaMcakazuddhiH 5-7 // 59 // Rww.jainelibrary.org Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vazyakakaraNaprayatnena vIryAcArazuddhirbhavatyeva, mahAkarmanirjarAhetutvAt // 7 // uktA AcArapaJcakazuddhiH, atha sarvajinaguNokIrtanagarbha maGgalabhUtaM gajAdisvapnasaMdarbhamAha gaya 1 vasaha 2 sIha 3 abhiseya 4 dAma 5 sasi 6diNayaraM 7 jhayaM 8 kumbhaM / paumasara 10 sAgara 11 vimANa-bhavaNa 12 rayaNuccaya 13 sihiM 14 ca // 8 // gAthA sugamA, navaraM 'abhisetti caturthasvapne pArzvadvayavartikarikalabhazuNDAdaNDavidhRtakalazayugalAbhiSicyamAnAM lakSmI jinamAtA pazyati, 'vimANabhavaNa'tti dvAdazasvapne devalokAgatatIrthakRjjananI vimAnaM pazyati narakAgatajina-1 jananI tu bhavanaM, vimAnabhavanayorAkAramAtrakRta eva vizeSaH, gajadarzanAtsvAmyapi tadvadatulaparAkramanidhirbhAvI, vRSabhada-1 sArzanAt mahAmohapaGkamanadharmarathadhuroddharaNakSamo bharate dharmabIjavApanimittaM ca bhAvIti svanairapi jinaguNAH sUcyante, catu-12 dezasvapnasaMkhyayA tu caturdazarajjvAtmakasyApi lokasyoparivartI putro bhaviSyatIti nivedyate iti sarvatIrthakRdguNavarNanarUpaM svapnamaGgalamuktam / atha zrIvIranamaskArarUpaM tRtIyaM maGgalaM prastutAdhyayanaprastAvanAM cAha amariMdanariMdamuNiMdavaMdiaM vaMdiu mahAvIraM / _kusalANubaMdhivandhuramajjhayaNaM kittaissAmi // 9 // 'amariMdanariMda'tti upakramakRtenApamRtyunA na niyante ityamarAsteSAM indrA amarendrAH narANAmindrA narendrA munInAmindrA munIndrAH dvandvaH tairvanditaM 'vandi'ti vanditvA, ke ?-'mahAvIraM' mahadvIrya yasyAnantabalatvAddevakRtaparIkSA Jain Education I mational For Private & Personel Use Only I Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuHzaraNe // 6 // svapnAH8 prastAvanA arthAdhikArAH10 arhaccharaNaM SURESSESAKASEAUGUST yAmapi manAgapyakSubhitatvAcca mahAvIrastaM 'kusalANubaMdhi'tti kuzalo-mokSastaM anubandhIti-paramparayA dadAtItyevaMzIlaM kuzalAnubandhi, tathA bandhuraM-manojJaM, jIvAnAM aihikAmuSmikasamAdhihetutvAt , kiM ?-adhIyate-jJAyate paricchidyate'rthasamudAyo'smAdityadhyayana-zAstraM, kIrtayiSyAmi-kathayiSyAmIti smbndhH||4|| atha prastutAdhyayanArthAdhikArAnAha- causaraNagamaNa 1 dukkaDagarihA 2 sukaDANumoaNA 3 ceva / esa gaNo aNavarayaM kAyavo kusalaheutti // 10 // _ 'causaraNa'tti caturNAmarhatsiddhasAdhudharmANAM zaraNagamanaM prathamo'dhikAraH, duSTaM kRtaM duSkRtaM tasya gardA-gurusAkSikamA|tmadoSakathanaM dvitIyo'dhikAraH, zobhanaM kRtaM sukRtaM tasyAnumodanA-bhavyaM mayaitatkRtamiti tRtIyo'dhikAraH, 'caiveti samuccaye, eSaH-ayaM gaNaH-trayANAM samudAyo'navarataM-satataM karttavyaH-anusaraNIyaH kuzalo-mokSastasya kAraNamayamitikRtvA // 10 // atha catuHzaraNarUpaM prathamAdhikAramAha arihaMta 1 siddha 2 sAhU 3 kevalikahio suhAvaho dhammo 4 / / ee cauro caugaiharaNA saraNaM lahai dhanno // 11 // 'arahate'tyAdi, devendrakRtAM pUjAmahantItyarhantaH 1 tathA sidhyanti-niSThitArthA bhavantIti siddhAH 2 tathA nirvANasAdhakAn yogAn dharmavyApArAn sAdhayanti-kurvantIti sAdhavaH 3 tathA durgatau patantaM prANinaM dharatIti dharmaH, kiMbhUtaH?-kevalibhiH-jJAnibhiH kathitaH-pratipAditaH kevalikathita iti, anena svamatikalpitAnyatIrthikadharmanirAsa paM prathamAdhikAramAha-tata katrtavyaH anusaraNIyaH kuzalAtIyo'dhikAraH, 'caiveti Jain Education For Private & Personel Use Only w.jainelibrary.org Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAha, punaH kathambhUto dharmaH?-sukhamAvahati-paramparayA caTatprakarSa prApayatIti sukhAvahaH, anena ihaloke'pi mithyAdRSTi-12 dharmasya bhairavapatanaziraHkrakacadApanAdiduHkhAkIrNatvAt paraloke bhavabhramaNakAraNatvAttanniSedhamAha, ete'rhatsiddhasAdhudharmA|zcatvArazcatasRNAM gatInAM samAhArazcaturgati-narakatiryagnarAmaralakSaNaM haranti siddhilakSaNapaJcamagatiprApaNeneti caturgatiharaNAH, yasmAditi gamyaM, ata eva bhavATavyAmaTan zaraNarahitaH kazciddhanyaH-sukRtakarmA eva zaraNaM labhate, zaraNatvena pratipadyate ityrthH|| 11 // atha yathA vidhinA etAn zaraNaM prapadyate tathA''ha aha so jinnbhttibhrutthrNtromNckNcuakraalo| paharisapaNaummIsaM sIsaMmi kayaMjalI bhaNai // 12 // 'aha so'tti, atha saH-zaraNapratipattA caturvidhasaGghasyAnyatamo jIvaH, kathaMbhUto ?-jineSu bhaktistasyA bharaH-prAbalyaM tasmAjjinabhaktibharAt 'uttharaMta'tti avastRNan-udayaM gacchan yo'sau romAJcaH sa eva zarIrAvArakatvAtkanuko romAJcakaMcukastena karAlaH-antaraGgazatrUNAM bhISaNaH, tathA prakRSTo harSaH praharSaH tasmAdyatpraNataM-praNAmastena unmitraM-vyAkulaM yathA bhavati evaM, yadvA praharSavazAdyo'sau praNayaH-AnandAzrugadgadasvarastenonminaM, kriyAvizeSaNametat , tA zirasi-mastake kRtAJjaliH-kRtakarakumalaH san bhaNati // 12 // arhaccharaNamaGgIkurvan yadasau bhaNati tadgAthAdazakenAha rAgaddosArINaM haMtA kammaTThagAi arihNtaa| visayakasAyArINaM arihaMtA huMtu me saraNaM // 13 // taM.vai.pra.118 Jain Educationa l Tww.jainelibrary.org Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catu:zaraNe arhaccharaNaM gA.12. 22 // 61 // rAyasirimavakasittA tavacaraNaM duccaraM annucrNtaa| kevalasirimarihaMtA arahaMtA huMtu me saraNaM // 14 // thuivaMdaNamarihaMtA amriNdnriNdpuuamrhtaa| sAsayasuhamarahaMtA arahaMtA huMtu me saraNaM // 15 // paramaNagayaM muNaMtA joiMdamahiMdajhANamarihaMtA / dhammakahaM arahaMtA arahaMtA hUMtu me saraNaM // 16 // savajiANamahisaM arahaMtA saccavayaNamarahaMtA / baMbhavayamarahaMtA arahaMtA hutu me saraNaM // 17 // osaraNamavasaraMtA cautIsaM aisae nisevittaa| dhammakahaM ca kahatA arahaMtA huMtu me saraNaM // 18 // egAi girA'Nege saMdehe dehiNaM samaM chittaa| tihuaNamaNusAsaMtA arihaMtA huMtu me saraNaM // 19 // vayaNAmaeNa bhavaNaM nivvAvaMtA guNesu tthaavNtaa| jialoamuddharaMtA arihaMtA huMtu me saraNaM // 20 // SHAHAHA Jain Education For Private & Personel Use Only w w w.jainelibrary.org Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education acca aguNavaMte niajasasasaharapasAhiyadiaMte / niyamaNAmaNante paDivanno saraNamarihaMte // 21 // ujjhaajaramaraNANaM samattadukkhattasattasaraNANaM / tihuaNajaNasuhayANaM arihaMtANaM namo tANaM // 22 // 'rAgaddosA 0' iti, rAgastridhA dRSTirAgakAmarAgasneha rAgabhedAt, dveSaH - paradrohAdhyavasAyaH, athavA'bhiSvaGgamAtraM rAgaH aprItimAtraM dveSaH, etayorupalakSaNatvAt madamatsarA haMkArANAM grahaH ta evArayo rAgadveSArayasteSAM haMtAro rAgadveSA|rihaMtAraH, tathA karmaNAM - jJAnAvaraNAdInAM aSTakaM karmASTakaM tadAdau yeSAM te karmASTakAdayaste ca te arayazca karmASTakAdyarayaH, AdizabdAtparISahavedanopasargAdigrahaH, teSAM hantAraH, paSThIlopo'tra draSTavyaH, tathA viSayAH - zabdarUpagandharasasparzAH kaSAyAH - krodhamAnamAyAlobhAH anantAnubandhyAdibhedAsta eva jIvAnAmanarthakAritvAt arayasteSAM hantAraH, pAzcAtyaM hantA iti padamatrApi sambadhyate, athavA viSayakapAyANAM vinAzakatvenArayastIrthaGkarA viSayakapAyArayaH, Namiti vAkyAlaGkAre, evaMvidhA arhanto - jinA me mama zaraNaM- paritrANaM bhavantvityarthaH // 13 // 'rAyasiri0 'tti, rAjyazriyaM - rAjyalakSmIM apakRSya-avadhUya tyaktvetyarthaH, tathA tapyate karmamalApanayanenAtmA suvarNamivAgninA'neneti tapastasya caraNaM- AsevanaM kathaMbhUtaM ? - duzvaraM - sAmAnya sAdhubhiH kartumazakyaM vArSikapaNmAsAdirUpaM apramattatAmaunakAyotsargAdikriyAvizeSita| majalaM ca tattapo'nucarya - Asevya ye kevala zriyaM kevalajJAnavibhUtimarhantaH tasyA yogyA bhavantItyarthaH te'rhantaH - tIrthakRto Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuHzaraNe // 62 // Jain Education me zaraNaM bhavatviti sarvatra yojyaM, athavA prathamAMtAnyeva padAni yojyAni, rAjyazriyamapakarSayantaH - tyajantastathA tapazcaraNaM duzcaramanucarantaH kevalazriyaM cArhantaH prApnuvanto ye te zaraNaM, etena pUrvoktena rAjyazrItyAgatapazcaraNakaraNa kevalazrIprApaNarUpAvasthAtraya zaraNagamanapratipAdanena yadyapi zakrAdInAM sarvAsvapyavasthAsu jinA namaskArArhAstathApi te gRhavAsasthAH sAdhUnAM na namaskArAhIH aviratatvAditi darzitaM yaccAnAgatajinAH sAdhubhirnamastriyante te'pi bhAvibhAvacAritrAvasthA eveti bhAvaH // 14 // ' dhuivaMda 0 'tti, stavaH 'thui' pAThe stutirvA - sadbhUtaguNotkIrttanaM vandanaM - kAyikaH praNAmaH tau arhantaH - tayoryogyA jagato'pIti zeSaH, amarendranarendrANAM pUjAM samavasaraNAdikAM samRddhiM arhantaH tasyA api yogyA bhavantaH, tathA zazvat bhavaM zAzvataM tacca tatsukhaM ca zAzvatasukhaM- nirvANAdanantaraM tadapyarhanti tasyA api yogyA bhavantItyarhantaH, zeSaM pUrvavat // 15 // 'paramaNa0 ' tti, pareSAM - AtmavyatiriktAnAM manAMsi paramanAMsi teSu gataM sthitaM cintitaM ityarthaH tat muNanto- jAnantaH 'muNat pratijJAne' iti dhAtuH 'jJo jANamuNA (zrI0 si0a08pA03sU.7') ' vityAdezo vA, etena anuttarasurANAM manaHsaMzayaparijJAnataducchedasamarthA jinA ityuktaM, tathA yogino- munayasteSAmindrAH - gautamAdayaH mahAntazca te indrAzca mahendrAH zakrAdayasteSAM dhyAnaM sthirAdhyavasAyarUpaM tadarhantIti yogIndramahendradhyAnArhAH, tathA dharmakathAMdAnazIlatapobhAvanAdikAM kathayitumarhantaH tasyAH kathanayogyAH sarvajJatvena sarvabhASAnuyAyiyojanagAmivAgatizayatvena, chadmasthAvasthAyAM tu maunAvalambitvena dharmakathAnarhatvAjjinAnAM, zeSaM prAgvat // 16 // 'saGgha0 ' tti sarve sUkSmavAdaratrasasthAvarA ye jIvAsteSAM na hiMsA ahiMsA-rakSA tAmarhantaH tathA satAM hitaM satyaM tathyaM tacca tadvadanaM ca tadevArhanto'satya arhaccharaNaM gA. 12 22 // 62 // Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RECRUGADKARANSAR bhASaNaheturAgadveSamoharahitatvAtteSAM, tathA brahmavrataM aSTAdazabhedaM 'divyaudArikakAmAnAM' (kRtAnumatikAritaiH / manovA. kAyatastyAgo, brahmASTadazadhA matam // 1 // ) iti zlokoktamAsevituM prarUpayitumanumodayituM cAhantaH, zeSaM tathaiva // 17 // tathA 'osa'tti avasriyate-gamyate saMsArabhayodvignaH jIvairityavasaraNaM samavasaraNamityarthaH tadavasRtya-alaMkRtya, tathA catustriMzato-janmajakarmakSayajasurakRtAn yathAkramaM caturekAdazaikonaviMzatisaGkhyAprasiddhAnatizayAnniSevya, upalakSaNatvAtpaJcatriMzadvacanAtizayAMzca, tathA dharmakathAM kathayitvA ye muktiM yAnti yAsyanti yAtA ityadhyAhArya 'kahaMtA' iti pAThe dharmakathAM kathayanto ye vartante te zaraNaM, pUrva dharmakathAkathanayogyA ityuktaM atra tu dharmakathAM kathayanta eveti na paunaruktyaM, atra cAdhyayane'nyatrApi yatra kutracit paunaruktyasambhavaH tatra stutyupadezarUpatvena na doSa iti jJeyaM, yaduktaM-'sajjhAyajjhANatavosahesu uvaesathuipayANesu / saMtaguNakittaNesu a na hu~ti puNaruttadosA u // 1 // svAdhyAyadhyAnatapaauSadheSu upadezastutipradAneSu / satAM guNakIrtaneSu ca na bhavanti punaruktadoSAstu // 1 // ] zeSaM tathaiva // 18 // 'egAi gira' tti ekayA'pi girA-ekenApi vacanena anekaprakArAn saMdehAn-saMzayAn, keSAM ?-dehinAM surAsuranaratiryagrUpANAM sama-samakAlameva chittvA saMzayatruTiM kRtvetyarthaH 'samucchitteti pAThe samucchidyeti jJeyaM, tribhuvanamanuzAsya-zikSayitvA anuzAsayanto vA samyaktvadezaviratisarvaviratilakSaNazikSApradAnena, mokSaM yAntIti yogaH, zeSaM tathaiva // 19 // 'vayaNA' iti vacanamevAmRtaM vacanAmRtaM kSutpipAsAdidoSApahArakatvAt tena vacanAmRtena bhuvanaM-lokaM nirvApya-tasya tRptimutpAdya nirvApayanto vA prINayantaH ApyAyayanta ityarthaH, tathA guNeSu-uttarottaraguNasthAnakeSu samyaktvadezaviratipramattApramattA madatAna yathAvAdaH jIvasavituM rUpa yitvA ye mukkiAdarzakonavizAraNaM samavasaraNAmodayituMcA Jain Education IRonal For Private & Personel Use Only A w w.jainelibrary.org NP Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catu:zaraNe arhaccharaNaM gA. 12.. dikeSu prAguktaM bhuvanameva sthApayitvA sthApayanto vA sadupadezavazAttAni prApayanta ityarthaH, tathA jIvalokaM bhavyajIvalokaM, abhavyAstu tIrthakaropadezenApi nAvabudhyante, tamuddhRtya udhdharanto vA bhavAndhakUpAt svavacanarajjunA''karSayanta ityarthaH, zeSa pUrvavat // 20 // 'accanbhutti atyadbhutA-anyeSvasaMbhavino ye guNAH-prAtIhAryAdilakSaNAH anye vA rUpAdayaste vidyante yeSAM te atyadbhutaguNavantastAn , tathA nijayaza eva zazadharaH-candrastena prasAdhitA-vibhUSitA digantA-dikparyantA |yaiH 'payAsia'tti pAThe prakAzitA vA yaistAn niyataM zAzvataM yathA bhavatyevaM sadaivetyarthaH, na Adi na cAnto yeSAM te anAdyanantAstAn zaraNaM prapannaH tAnAzrita ityarthaH, etena kAlatrayabhAvino'naMtA api jinA gRhItAH // 21 // atha kRtArhaccharaNo vizeSeNa teSAM namaskAramAha-ujjhi'tti, ujjhitAni-tyaktAni jarAmaraNAni yaistatkAraNakarmarahitatvAtte ujjhitajarAmaraNAstebhyaH, samastAni-sampUrNAni yAni duHkhAni tairArtA RtA vA-pIDitA ye sattvAH-prANinasteSAM zaraNyAH-zaraNe sAdhavastebhyaH, yadvA samApta-niSThAM gataM duHkhaM yeSAM te samAptaduHkhAH, tathA ArtA-janmajarAmaraNAdiduHkhaiH pIDitA ye sattvAsteSAM zaraNyAH, samAptaduHkhAzca te ArtasattvazaraNyAzceti vizeSaNakarmadhArayaH tebhyaH, tathA tribhuvanajanAnAM sukhaM dadati nijAvatAreNeti tribhuvanajanasukhadAstebhyaH, sarvatra caturthyarthe SaSThI 'chaTThIvibhattIi bhaNNai cautthI' iti prAkRtasUtrabalAt , tebhyaH-pUrvoktaguNebhyo'hayo namo-namaskAro'stu // 22 // atha dvitIyaM zaraNaM yathA pratipadyate tathA''ha arihaMtasaraNamalasuddhilaDasuvisuddhasiddhabahumANo / paNayasiraraiakarakamalaseharo saharisaM bhaNai // 23 // Jain Education For Private & Personel Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education kammaTThakyasiddhA sAhAvianANadaMsaNasamiddhA / saddhi siddhA te siddhA huMtu me saraNaM // 24 // tiloya matthayatthA paramapayatthA aciMtasAmatthA / maMgalasiddhapayatthA siddhA saraNaM suhapasatthA // 25 // mUlukkhayapaDivakkhA amUDhalakkhA sajogipaccakkhA | sAhAviattasukkhA siddhA saraNaM paramamukkhA // 26 // paDipillipaDiNI samaggajhANaggidabhavabIA / joIsarasaraNIyA siddhA saraNaM samaraNIA // 27 // pAviaparamAnaMdA guNanissaMdA vidinnabhavakaMdA | lahuIka ravicaMdA siddhA saraNaM khaviadaMdA / / 28 / / uvaladvaparabhabaMbhA dulahalaMbhA vimukkasaMraMbhA / bhuvaNagharadharaNakhaMbhA siddhA saraNaM nirAraMbhA / / 29 / / 'arihaMta'tti arhantAM zaraNamarhaccharaNaM tena pUrvoktena yA malasya - karmarajasaH zuddhistayA labdhaH zuddho-nirmalaH siddhAn prati bahumAno-bhaktiryena sa tathA, 'suvisuddha 'ti pAThe tu suSThu - atizayena vizuddho-nirmala ityarthaH punaH kiM ww.jainelibrary.org Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuHzaraNe : // 64 // 29 RANG bhUtaH ?-praNataM-bhaktivazena namrIbhUtaM yacchirastatra racitaH karakamalAbhyAM zekharo yena sa tathA, evaMbhUtaH san saharSa siddhazaraNaM bhaNati // 23 // yaccAyaM bhaNati tagAthASadenAha-kammaTTha'tti, karmASTakakSayeNa siddhAH-prasiddhAH te tIrthasiddhAdibhedena gA.23paJcadazadhA, tAnAha-tIrthasiddhAH prasannacandrasanatkumArAdayaH1 atIrthasiddhA marudevyAdikAH 2 gRhaliGgasiddhAH puNyADhyAdikAH 3 anyaliGgasiddhA valkalacIryAdikAH 4 svaliGgasiddhA jambUsvAmyAdikAH 5 strIliGgasiddhA rAjImatyAhai dikAH 6 narasiddhA bharatAdikAH 7 kRtrimanapuMsakasiddhAH guNasenAdikAH 8 pratyekabuddhasiddhA namirAjAdikAH 9 svayaMbuddha-16 siddhAH samudrapAlAdikAH 10 buddhabodhitasiddhAH trikAdhikapaJcadazazatatApasAdikAH 11 ekasiddhAH gajasukumAlAdikAH | 12 anekasiddhA bharataputrAdikAH 13 ajinasiddhAH puNDarIkagautamAdikAH 14 jinasiddhA AdinAthAdikAH 15 punaH kathaMbhUtAH-svAbhAvike-nirAvaraNe ye anavacchinne jJAnadarzane tAbhyAM samRddhAH-sphItAH sphAtimantaH, tathA'rthyante-abhilaSyante ityarthAH sarve ca te'rthAzca teSAM labdhayaH-prAptayaH sarvArthalabdhayaH siddhA-niSpannAH sarvArthalabdhayo yeSAM te tathA, siddhasarvakAryAH-prAptasarvasukhajJAnAdibhAvAH kRtakRtyA ityarthaH, ArSatvAt siddhazabdasyAgre nipAtaH, sarvArthalabdhibhiH siddhA| niSThitA ityevaM vA samAsaH, te siddhA mama zaraNaM bhavantu // 24 // 'tialoya'tti, trailokyasya-caturdazarajjvAtmakasya yanmastaka-sarvoparivartisthAnaM paJcacatvAriMzallakSayojanavistIrNeSatprAgbhArAkhyasiddhizilAyA uparitanayojanasatkoparitanacaturvizatitamabhAgarUpa AkAzadezastatra tiSThantIti trailokyamastakasthAH, tathA paramapadaM-mokSapadaM sarvakarmarahitatvarUpaM taddhetutvAccAritrAdikriyAkalApasya tatra tiSThantIti te tathA, acintyamanantatvAt sAmarthya-jIvazaktivizeSo balaM CASSESARSHANKS HainEducation For Private sPersonal use Only H uaw.jainelibrary.org Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yeSAM te tathA, maGgalarUpAH siddhAH-sampannAH padArthA yeSAM te tathA, yadvA sAMsArikaduHkharahitaM maGgalabhUtaM yat siddhipadaM tatra tiSThanti iti te tathA, te siddhAH zaraNaM bhavantu, punaH kathaMbhUtAH ?-sukhena janmajarAmaraNakSuttRSAdyAbAdhArahitena muktiprabhavena prazastAH avyAkulA anantasukhA ityarthaH // 25 // 'mUlukkhaya'tti, mUlAdutkhAtAH| unmUlitAH pratipakSAH-karmarUpA yaiste tathA, samUlanirmUlitakarmANa ityarthaH, 'mUlakkhae'tti pAThe'yamoM-mUlasyasaMsArahetukarmabandhamUlasya mithyAtvAviratikaSAyayogarUpasya zatrusaGghAtasya kSaye kartavye pratipakSA iva-vairiNa iva tajayaM | kRtavanta ityarthaH, tathA lakSye-draSTavyapadArthe na mUDhA amUDhalakSAH sadopayuktatvAtteSAM, tathA sayoginAM-sayogikevalinAmeva pratyakSA-dRzyAH, zeSajJAninAM aviSayatvAt siddhAnAM, tathA svAbhAvikaM-akRtrimamAttaM-gRhItamA-prAptaM vA| | sukhaM yaiste tathA, punaH kiMviziSTAH ?-paramaH-prakRSTo'tyantaM vigamAtkarmabhiH saha mokSo-viyogaH pRthagbhAvo yeSAM te tathA, te siddhAH zaraNaM bhavantu // 26 // 'paDipillitti , pratipreritAH-kSiptA anAdRtA ityarthaH pratyanIkAHzatravo yaiH samazatrumitratvAt , yadvA pratipreritA-nirAkRtAH pratyanIkA-rAgAdyAntarazatravo yaiste tathA, samagraM-sampUrNa yaddhyAnaM paramalayaH zukladhyAnamityarthaH tadevAgniH-vahnistena dagdhaM-bhasmasAtkRtaM bhavasya-saMsArasya bIjaM-jJAnAvaraNIyAdi karma yaiste tathA, yogIzvarA-gaNadharAzchadmasthatIrthakarA vA tai zaraNIyAH-AzrayaNIyA namaskaraNadhyAnAdinA, tathA smara-18 NIyA-dhyeyA mokSasukhAbhilASukANAM bhavyAnAmiti zeSaH, evaMvidhAH siddhAH zaraNaM bhavantu // 27 // 'pAvitti, prApitaH-AtmajIvaM prati DhaukitaHprAkRtatvAdvA prAptaH paramAnando yaiH sadAmuditatvAtte tathA, tathA guNAnAM-jJAnadarzanA AGRACTICAAAAAAG Jain Education For Private & Personel Use Only w.jainelibrary.org Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catu:zaraNe sAdhuzaraNaM gA. 30. 40 SAHARSHRESEARCH RES dInAM paripAkaprAptatvAnnissyandaH-sAro yeSu te tathA, sarvasArajJAnAdiguNA ityarthaH, vidIrNo-vidAritaH sphATito bhavasya|saMsArasya mohanIyAdikarmarUpaH kando yaiste tathA, lokAlokaprakAzakakevalodyotena laghukIkRtau-alpaprabhAvIkRtau ravicandrau yaiH tadudyotasya parimitayojanaprakAzakatvAtte tathA, tathA kSapitaM-kSayaM nItaM dvandvaM-saMgrAmAdirUpaM yaiste tathA, sarvathA niSkAyatvAt , te evaMvidhAH siddhAH zaraNaM bhavantu // 28 // 'uvaladdhatti, upalabdhaM-prAptaM paramabrahma-prakRSTaM jJAnaM yaiste upalabdhaparamabrahmANaH, samavAptakevalajJAnA ityarthaH, tathA durlabho lambhaH-lAbho muktipadaprAptilakSaNo yeSAM, sarvalAbhAgresaratvAttallAbhasya | sarvacAritrAdikriyANAM tallAbhe eva sAphalyAcca, tathA vimuktaH-parityaktaH karaNIyapadArtheSu saMraMbhaH-ATopo yaiste tathA, niSpannasarvaprayojanatvAtteSAM, tathA bhuvanaM-jIvalokastadeva yadgRhamiva gRhaM tasya saMsAragartAyAM patato dharaNe-rakSaNe stambhA | iva stambhAH, tathA 'nirArambhA nirgatA-bahirbhUtA ArambhebhyaH, sarvathA kRtyakRtatvAtteSAM, te evaMbhUtAH siddhA mama zaraNaMAlambanaM bhavantu // etena siddhAkhyaM dvitIyaM zaraNamabhihitaM // 29 // atha sAdhuzaraNaM pratipitsuryadabhidhatte tadAha siddhasaraNeNa nayabaMbhaheU saahugunnjnniaannuraao| meiNimilantamupasatyamatthao tatthimaM bhaNai // 30 // jialoabaMdhuNo kugaisiMdhuNo pAragA mhaabhaagaa| / bhuvanaM-tribhuvanaM tadeva gRhaM tasya dharaNa-avaSTambhanaM tatra stambhA iva stambhAH, bhuvanalokasya durgatau patataH svazaraNapratipattuH sthirAdhArabhUtatvAtteSAM &A(iti pratyantare) Jain Education S ena For Private Personal Use Only 81 ww.jainelibrary.org Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nANAiehiM sivasukkhasAhagA sAhuNo saraNaM // 31 // kevaliNo paramohi viulamaisuaharA jiNamayaMmi / AyariyauvajjhAyA te satve sAhuNo saraNaM / / 32 // caudasa dasanavapuvI duvAlasikkArasaMgiNo je a| jiNakappaahAlaMdia parihAravisuddhisAhU a|| 33 // khIrAsavamahuAsava saMbhinnassoakuTTabuddhI a| cAraNaveuvipayANusAriNo sAhuNo saraNaM // 34 // ujjhiavayaravirohA niccamadohA pasaMtamuhasohA / abhimayaguNasaMdohA hayamohA sAhuNo saraNaM // 35 // khaMDiasiNehadAmA akAmadhAmA nikaamsuhkaamaa| supurisamaNAbhirAmA AyArAmA muNI saraNaM // 36 // milhiavisayakasAyA ujjhiaghrghrnnisNgsuhsaayaa| akaliaharisavisAyA sAhU saraNaM gayapamAyA // 37 // hiMsAidosasunnA kayakArUNNA syNbhuruppnnnnaa| 23%25A5% 25ARISHA Jain Education in For Private Personel Use Only KIw.jainelibrary.org Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 catuHzaraNe ajarAmarapahakhuNNA sAhU saraNaM sukayapuNNA // 38 // sAdhuzaraNaM kAmaviDaMbaNacukkA kalimalamukkA vimukkacorikkA / gA. 30pAvarayasurayarikA sAha guNarayaNacaccikkA // 39 // sAhutti suddiA jaM AyariAI tao a te saah| sAhugahaNeNa gahiA tamhA te sAhuNo saraNaM // 4 // 'siddhatti, nayA-naigamAdayastairupalakSitaM yadbrahma-zrutajJAnaM dvAdazAGgarUpaM 'nayabhaGgapramANagamagahana miti vacanAttasya nayabrahmaNo ye hetavaH-kAraNabhUtAH sAdhuguNA-vinayAdayo, vinayAdiguNasampannasyaiva zrutAvApteH, teSu nayabrahmahetuSu sAdhuguNeSu janitaH-utpAdito'nurAgo-bahumAno yasya sa nayabrahmahetusAdhuguNajanitAnurAgaH zaraNapratipattA sAdhvAdiH kenAsyAnurAgaH kRta ityAha-siddhazaraNena-pUrvoktena, punaH kathaMbhUtaH saH?-medinyAH-pRthvyA milat-luThat suprazastaM bhaktibharanamra|tvAnmastakaM-uttamAGgaM yasya sa medinImilatsuprazastamastakaH, evaMvidhaH sa sAdhuguNarAgI bhUtalanyastamauliH san tatretizaraNaprastAve idaM-vakSyamANaM bhaNati-vakti // 30 // yadayaM bhaNati tannavabhirgAthAbhirAha-'jialotti , jIvalokasya-prANivargasya SaDjIvanikAyAtmakasya trividhaM trividhena rakSAkAritvAt bandhava iva bandhavaH, kutsitA gatiH kugatiH, narakatiryagAdirUpA saiva sindhuH-mahAnadI samudro vA tasyAstasya vA pAraM-tIraM gacchantIti pAragAH-tIravartinaH sugtigaa-18|||66|| dAmitvAdeva sAdhUnAM, tathA mahAn bhAgaH-atizayavizeSo yeSAM te tathA'nekalabdhisampannatvAtteSAM, tathA jJAnAdikaiH-jJAnadarza Jain Education immilanal For Private Personal use only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nacAritraireva zivasaukhyaM-mokSazarma sAdhayanti ye te zivasaukhyasAdhakAH, etena tIrthAntarIyairyatsnAnAdikriyAbhirmokSasAdhanamuktaM tannirAsaH kRto draSTavyaH, ta evaMvidhAH sAdhavo mama zaraNaM bhavantu // 31 // sAdhubhedAnAha-'kevalaM asahAya-matyAdi-18 jJAnAnapekSaM sarvadravyaparyAyAdiviSayaM jJAnaM vidyate yeSAM te kevalinaH, 'paramohi'tti avadhiH-maryAdA rUpidravyeSu pravRttirUpA tadupalakSitaM jJAnamapyavadhiH paramazcAsAvavadhizca paramAvadhiH yadutpatteranantaramavazyamantarmuhUrtena kevalI bhavati utkRSTamavadhijJAnamityarthastadyogAtsAdhavo'pi paramAvadhayaH, utkRSTAvadhisAdhubhaNanena jaghanyamadhyamAvadhayo'pi sAdhavo'nta vi. tA jJeyAH, 'viulamai'tti manaHparyAyajJAnaM dvidhA-RjumativipulamatibhedAt , tatra vipulA matirkajumatyapekSayA viziSTajJAnavattvena yeSAM te vipulamatayaH, iha vipulamatigrahaNena Rjumatayo'pi gRhItA jJAtavyAH, dvayeSAmapyeSAM manuSyakSetrAntavartisaMjJipaJcendriyamanodravyaparicchedakatvAt , bahvalpaparyAyagrahaNAdinaiva vizeSAcca, tathA zrutaM-kAlikotkAlikAGgapraviSTAnaGgapraviSTAdilakSaNaM sUtrArthobhayarUpaM dharanti-yogyaziSyapraziSyAdipradAnenAvyavacchinnaM kurvantIti zrutadharAH sAmAnyataH sarve'pi vizeSeNa tu Acaryante-Asevyante mokSArthibhirityAcAryAH-paJcavidhAcAradhAriNaHsUtrArthobhayavedino gacchAvalambanamUtAH patriMzadguNavanto'rthavyAkhyAnakAriNaH, upetya-Agatya adhIyate yebhya ityupAdhyAyAH-sUtrArthobhayavedino dvAdazAGgasUtrAdhyApakA upAdhyAyAH, ete ca AcAryopAdhyAyAH sAmAnyato laukikAH kalAcAryAdayo'pi labhyante iti tayavacchedAyAha-jiNamayaMmi'tti jinamate-jinazAsane ye AcAryopAdhyAyAH, etabrahaNaM copalakSaNam , tena pravartakasthaviragaNAvacchedakA apyatra gRhItA jJAtavyAH, sarvaziSyAn tapAsaMyamavyApAreSu pravartayanto gaNataptikarAH pravartakA vartisaMjJipacAlaNaM sUtrArthobhayarUpaM mokSArthibhirityAcAyo: yebhya ityupAdhyAyApAlabhyante iti || taM.vai.pra.12|| Jnin Educati on Daw.jainelibrary.org Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 6 // catuHzaraNe ucyante, pravartakavyApAritArtheSu sIdamAnAn sAdhUna sthirIkurvantaH sthavirAH, gacchayogyakSetropadhyAdisaMpAdanArtha navanava- sAdhuzaraNaM kSetravihArakAriNo gaNAvacchedakAzca, te ca sarve kevaliprabhRtisAdhavaH zaraNaM bhavantu // 32 // tathA caturdaza pUrvANi vidyante |gA. 30. yeSAM te caturdazapUrviNaH zrIprabhavAdayaH dazAdyAnyeva pUrvANi yeSAM te dazapUrviNaH zrIAryamahAgiryAdayaH, antyAni 40 catvAri pUrvANi prAyaH samuditAnyeva vyucchidyante iti caturdazapUya'nantaraM dazapUrviNo'bhihitAH, tathA navapUrviNa zrIAyarakSitAdayaH, pUrvIzabdaH sthAnatraye'pi saMbadhyate, tathA 'duvAlasatti agretanAGgIzabdasaMbandhAt dvAdazAGginaH, nanu caturdazapUrviNAM dvAdazAGginAM ca ko bheda iti ced, ucyate, dvAdazamaGgaM dRSTivAdaH, sa ca parikarma 1 sUtra 2 pUrvAnuyoga3 pUrvagata 4 cUlikA 5 bhedAtpaJcavidhaH, pUrvANi ca caturdazApi pUrvagatamadhye santi dvAdazAGgasyaikadezabhUtAnyeveti pUrvadharadvAdazAGgadharabhedasiddhiH, tathA ekAdazAGginazca ye ca, cakAro bhinnakramasUcakaH, saMprati vizeSAnuSThAnina Aha-'jiNakappa'tti ekAkitvena niSpratikarmazarIratayA ca jinasyeva kalpaH-AcAro yeSAM te jinakalpikA-duSkarakriyAkAriNaH |'ahAlaMdi'tti udakAH karo yAvatA kAlena zuSyati tat jaghanyaM landaM tata ArabhyotkRSTaM paJcarAtrindivalakSaNaM tadatra gRhyate, utkRSTalandasyAnatikrameNa carantIti yathAlandikAH, paJcako gaNo'muM kalpaM pratipadyate, mAsakalpakSetraM ca gRhapatirUpAbhiH SadbhiH vIthibhijinakalpikavat parikalpayanti, ekaikasyAM ca vIthyAM paJca paJca dinAni paryaTanti, jinakalpikAstvekameva dinaM saptama eva dine punastasyAM vIthyAM samAgacchanti ityeteSAM bhedaH, tathA parihAravizuddhikAzca sAdhavaH, bhaa||67|| lAte caivaM-nava sAdhavo'muM kalpaM pratipadyante, teSAM madhye SaNmAsAn yAvat catvArastapaH kurvanti, catvAro'nupArihArikatva-| in Education in e a For Private & Personel Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 5 mekazca kalpasthitatvaM-gurutvamityarthaH, ete paJcApi nirlepAcAmlabhojinaH, pArihArikANAM grISme caturthaSaSThASTamarUpaM zizire SaSThASTamadazamarUpaM varSAsvaSTamadazamadvAdazamarUpaM jaghanyamadhyamotkRSTabhedaM tapaH, pAraNake ca teSAM nityamAcAmlaM, dvitIyaSaNmAsAnanupArihArikAH pArihArikatvaM pArihArikAzcAnupArihArikatvaM pratipadyante, tRtIyaSaNmAsAn kalpasthitaH pUrvoktaM pArihArikatapaH apare'STApi nirlepAcAmlatapaH kurvanti, evamaSTAdazabhirmAsairayaM kalpaH paripUrNo bhavati, tatsamAptau ca tameva kalpaM jinakalpaM vA pratipadyante gacchaM vA samAyAnti, caH sarveSAM samuccaye, vizeSalabdhisaMpannAn sAdhUnAha'khIrAsava'tti cakravartisambandhino golakSasya bhakSitekSukSetrAdivizeSAhArasyArddhArdhakrameNa pItagokSIrasya paryante yAvadekasyA goH sabandhi yatkSIraM tadiva yeSAM vacanaM mAdhuryarasamAzravati-muJcatIti kSIrAzravAH, madhu-zarkarAdi madhuradravyaM tadrasatulyaM vacanaM yeSAM te madhdhAzravAH, upalakSaNatvAtsarpirAzravA api gRhyante, te ca sugandhaghRtarasatulyavacanAH, tathA 'saMbhinasoatti ye sarvaiH zarIrAvayavaiH zRNvanti jAnanti ca cakravartiskandhAvArasatkamanuSyatirazcAM kolAhalazabdasaMdohAn ayametasyAyametasyetyAdivyaktyA pRthak pRthak bhinnAn vyavasthApayanti iti vA saMbhinnazrotasaH, 'kuhabuddhiya'tti nIrandhrakoThakakSiptadhAnyavad ye sunizcitasthirasaMskArasUtrArthAste koSThabuddhayaH, 'cAraNa'tti atizayacaraNAccAraNAH, te dvidhAjaGghAcAraNA vidyAcAraNAzca, tatrAdyA ekotpAtena rucakavaradvIpaM yAnti tataH pratinivRttA dvitIyotpAtena nandIzvare tRtIyotpAtena yato gatAstatrAyAnti, UrdhvadizaM tvAzritya te prathamopAtena pANDukavanaM dvitIyotpAtena nandanavanaM tRtIyotpAtena yato gatAstatrAyAnti, tapolabdheH prayujyamAnAyA hAsabhavanAt , vidyAcAraNAstu prathamotpAtena mAnuSottaranagaM| 151-52-5*5*-*- JainEducation For Private Personal use only *-% Hw.jainelibrary.org Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ANiagnizikhAnIhArAvayAgesthazarIrA vA pAdotkSepAnye'pi bahuprakArAzcAraNA catuHzaraNe dvitIyotpAtena nandIzvaraM tRtIyotpAtena yato gatAstatrAyAnti, Urddha tu prathamotpAtena nandanavanaM dvitIyotpAtena pANDu sAdhuzaraNaM kavanaM tRtIyotpAtena yato gatAstatrAyAnti, vidyAyAH prayujyamAnAyA vRddhibhavanAt, tathA'nye'pi bahuprakArAzcAraNA // 6 // gA. 30bhavantisAdhavaH, tadyathA-AkAzagAminaH paryaGkAvasthAniSaNNAH kAyotsargasthazarIrA vA pAdotkSepakrama vinApi vyomacAriNaH, kecittu phalapuSpapatrahimavadAdigirizreNiagnizikhAnIhArAvazyAyameghavAridhArAmarkaTatantujyotIrazmipavanAdyAlambanagatipariNAmakuzalAH tathA vApInadyAdijale tajjIvAnavirAdhayanto bhUmAviva pAdotkSepanikSepakuzalA jalacAraNAH, tathA bhuva upari caturaGgalapramite vyomni pAdotkSepanikSepakuzalA jaMghAcAraNA iti, 'viuvitti vaikriyalabdhimantaH sAdhavaH, te ca vaikriyazaktyA nAnArUpairasaGkhyeyAnapi dvIpAn samudrAMzca pUrayanti, jambUdvIpaM tu manuSyAdyanyatararUpairbibhrati, 'payANusAritti ye pUrvAparapadAnusArataH svayaM truTitaM padamanusaranti-pUrayanti te padAnusAriNaH, iha copalakSaNatvAdAmoSadhyAdilabdhisaMpannAH sAdhavo'tra jJeyAH, ete evaMvidhabhedabhinnAH sAdhavo me zaraNaM bhavantu // 34 // atha sarvasAdhusAdhAraNaguNA ye sAdhavastAn gAthApaJcakenAha-vairaM-prabhUtakAlajaM zrIvIrajinaM prati tripRSThabhavanihatasiMhajIvahAlikabrAhmaNasya kapilaTrasyeva virodhaH-kutazcitkAraNAttatkAlasambhavo'prItivizeSaH, pratimArthe udAyanacaNDapradyotayoriva, athavA vairahetavo |virodhAH vairavirodhA ujjhitAH-tyaktA vairANi virodhAzca yaiste tathA, yata evojjhitavairavirodhA ata eva nityaM-sata-17 tamadrohAH-paradrohavarjitAH,vairavata eva paradrohAbhiprAyasadbhAvAt, yata evAdrohA ata eva prazAntA-prasannA mukhazobhA-vadanacchA-18 yA yeSAM te tathA, paradrohiNAM hi mukhaM vikarAlaM syAditi, yata evaMrUpA ata evAbhimataH-prazasyaH, pAThAntare'bhigatassaha jhatAH-tyaktA vairANAtavazeSaH, pratimArthe udAyatasiMhajIvahAlikabrAhmaNasya Jain Education For Private Personal Use Only R ainelibrary.org Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cArI vA guNasaMdoho-guNanikaro yeSAM te tathA, evaMvidhAnAMca jJAnAtizayaHsyAditi hatomohA-ajJAnaM yaiste tathA jJAnina ityarthaH, te sAdhavaH zaraNaM bhavantu // 35 // khaNDitAni-troTitAni sneharUpANi dAmAni-rajavaH ArdrakumAraNeva Atmano hastino vA yaiste khaNDitasnehadAmAnaH chinnasnehanigaDA ityarthaH, yata evaMrUpA ata eva na vidyate kAmo-viSayAbhilASo dhAmAni ca-gRhANi yeSAM, chinnasnehatve eva viSayagRhANAM tyAgaH syAditi, athavA na vidyante kAmadhAmAniviSayagRhANi yeSAM te tathA, viSayAsaktiheturamyamandirarahitA ityarthaH, athavA na kAmasya dhAma-sthAnaM akAmadhAmAH,5 prAkRtatvAtpuMstvaM, yata evaMvidhA ata eva niSkAma-nirviSayaM yatsukhaM-mokSasaMbandhi tadviSayo'bhilASo yeSAM te tathA, nirviSayasyaiva zivazarmAbhilASukatvAt mokSasukhAbhilASiNa ityarthaH, tathA satpuruSANAM-AcAryAdInAM iGgitAkArasampannatvAdinA svavinayena vandArUNAM svazAntatvAdinA damadanteneva yudhiSThirAdInAM manaH-cittamabhiramayanti-AnandayantIti satpuruSamano'bhirAmAH, tathA tyaktAnyakRtyatvAdAtmAnaM tAsu tAsu pravacanokkakriyAsu ramayanti-krIDayantItyAtmArAmAH, yadvA ArAmamiva-bhavyajIvAnAM krIDAsthAnamiva AtmA yeSAM harSahetutvAtte tathA, athavA AcAraM-paJcaprakAramamanti-gacchantItyAcArAmAH manyante-budhyante jagataH kAlatrayAvasthAmiti munayaH-sAdhavaste | zaraNaM bhavantu // 36 // 'milhi'tti milhitAH-apAstA viSayAH-zabdAdyAH kaSAyAzca-krodhAdyA yaiste tathA, hai| viSayakaSAyarahitA ityarthaH, tathA gRhaM-agAraM gRhiNI-kalatraM tayoH saGgaH-saMbandhastasmAdyaH sukhAsvAdaH-sukhAnubhavaH sa ujjhitaH-parihRto yaiste tathA niSparigrahA nissaGgAzcetyarthaH, tathA na kalitau-nAzritau harSaviSAdau-pramodavaimanasye yaiste nibandArUNAM svazA tyaktAnyakRtyatvapraDAsthAnamiva AtaH kAlatrayAvasthA-krodhAdyA yaiste nu SARAGRAM in Eduentan c on For Private & Personal use only G aw.jainelibrary.org Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuHzaraNe tathA, samabhAvavyavasthitA ityarthaH, tathA gataH pramAdo yebhyaste tathA'pramattA ityarthaH, 'vihuasoA'iti tu pAThe vidhU- sAdhuzaraNaM tAni zrotAMsi-AzravadvAralakSaNAni yaiH yadvA vidhutaH-kSiptaH zokaH-cittakhedo yaiste tathA, vidhUtAsaMyamasthAnA gatazokA | gA.30vetyarthaH, te sAdhavaH zaraNaM bhavantu // 37 // hiMsA AdiryeSAM te hiMsAdayaH te ca te doSAzca, AdizabdAdalIkabhASaNaparasvApahArastrIsevAparigrahAdInAM grahaH, hiMsAdidoSaiH zUnyAH-taivirahitA ityarthaH, tathA kRtaM-viracitaM kAruNya-jIvalokopari duHkhaprahANecchA yaiste tathA sarvajIveSu kRpAIcetasa ityarthaH, tathA jIvAjIvAdipadArthAnAM jinoktAnAM yathAsthitatvena, rocanaM-mananaM zraddhAnaM ruk samyaktvamityarthaH prajJAnaM prajJA-buddhiH samyagjJAnamityarthaH, svayaM bhavati iti svayambhUH svayambhuvau rukprajJe-samyaktvajJAne yeSAM te svayambhUrukprajJA yadvA svayaMbhuvA-svayambhUtena samyaktvena kSAyikAdinA pUrNAH, dUrIkRtamithyAtvA ityarthaH, 'punna'iti pAThe iyaM vyAkhyA, yadvA svayaMbhUzabdena svayambhUramaNaH samudra ucyate 'bhImo bhImasena' iti vat , tatastattulye vistIrNe RkprajJe teSAM te tathA, athavA 'svayambharuppannA' iti pAThe svayaMbharAH-AtmanirvAhakAH kasyApyanAzritatvenotpannA-vyavasthitAH svayaMbharotpannAH, tathA na vidyate jarAmarau yatra tadajarAmaraM-nirvANaM &|tasya patho-mArgastadupadarzakatvAtpravacanazAstrANItyarthaH teSu kSuNNAH-nipuNAH, samyaktattvasya vedina ityarthaH, kSuNNaH-punaH| punaH parizIlanenAsevito'jarAmarapatho-mokSamArgo jJAnadarzanacAritralakSaNo yaiste tathA, prAkRtatvAt kSuNNazabdasya parani4 pAtaH, 'ajarAmarabahukhunnA'iti pAThetu ajarAmare-nirvANe varNayitavye bahu prabhUtaM yathA bhavatyevaM kSuNNAH-samyagmokSasvarUpa prakAzakA ityarthaH, te sAdhavaH zaraNaM bhavantu, punaH kiMbhUtaH-suSTu-atizayena kRtaM puNya-cAritraprAptilakSaNaM eSyadbhavayogya 9 // Jain Education HER For Private Personal Use Only Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *%% A 24 4 * svargAdilAbhalakSaNaM vA yaiste sukRtapuNyAH, yadvA sukRtaiH-tapaHprabhRtibhiH pUrNA-bhRtAH saMcitaprabhUtatapasa ityrthH|| 38 // kAmyate-abhilaSyate viSayArthibhiriti kAmastasya kAmasya-smarajanitavikArasya yA viDambanA-nAnA vikriyAstAbhiH pariveSTanaM tasyAH 'cuka'tti prAkRtatvAcyutAstayA rahitA jJAtaparamArthatvAt tAM tyaktavanta ityarthaH, tathA kalimalaM-pApaM tena muktAH pavitracAritranIreNa taM prakSAlitavanta ityarthaH, tathA vivikka'tti viviktaM-adattAdAnaniyamena AtmanaH pRthakkRtaM | caurikyaM-caurya yaiste tathA svAmijIvatIrthakRdrvanujJAtavastrabhaktapAnAdigrahaNenasarvathApi taMparihRtavanta ityarthaH, tathA pAtayati durgatau jIvAniti pApaM tadeva rajaH pAparajaH tatkAraNatvAt pAparajazca tatsurataM-maithunaM ca pAparajaHsurataM tena rikthAH -tattyAgino, navaguptisanAthabrahmavratadharaNAd, evaMvidhAH sAdhavaH zaraNaM, kiMbhUtAH sAdhavaH ?-guNA-vrataSaTkAdayaH ta eva ratnAni taiH caccikatti-dIptimantastairmaNDitA ityarthaH, yadvA sAdhUnAM guNAH sAdhuguNA ityevaM kArya, prAkRtatvAddIrghatvaM, sAdhava iti vizeSyaM tu prastAvAdeva labhyate // 37 // nanvatra sAdhuzaraNAdhikAre jyeSThapadavartitvenAcAryAdayaH kathaM gRhyante iti | saMzayApanodAyAha-sAdhutve-sAdhusvarUpe samabhAvaparasAhAyyadAnamuktisAdhakayogasAdhanAdilakSaNe suSTu-atizayena sthitAstatsevina ityarthaH yadvA sAdhutvena susthitAH-samAhitAH sAdhutvasusthitAH yad-yasmAtkAraNAdAcAryAdayaH paJcApi tatazca te paJcApi sAdhava ucyante, tatkAryakaraNAt , tasmAtsAdhubhaNitena-sAdhusatkoccAreNa gRhItAste sarve'pyatItAnAgatavartamAnakAlabhAvino'trAdhikAre mama zaraNaM bhaveyuriti // 40 // uktaM tRtIyaM zaraNaM, atha caturtha zaraNamAha paDivannasAhusaraNo saraNaM kAuM puNo'vi jiNadhamma / karaNAt , tasmAtsA sAdhutvasusthitAH yad-yasmAtmAdalakSaNe suSTu-atizayena sthiti *% %A5EX Jan Education For Private Personal Use Only Grjainelibrary.org Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuH zaraNe // 70 // Jain Education paharisaromaMcaparvacakaMcuaMciyataNU bhaNati // 41 // pavarasukaehi pattaM pattehivi navari kehivi na pattaM / taM kevalipannattaM dhammaM saraNaM pavanno'haM // 42 // patteNa apattreNa ya pattANi a jeNa narasurasuhANi / mukakhasuhaM puNa patteNa navari dhammo sa me saraNaM // 43 // niliakalusakammo kayasuhajammo khalIkayaahammo / pamuhapariNAmarammo saraNaM me hou jiNadhammo // 44 // kAlattaevi na mayaM jammaNajaramaraNavAhisayasamayaM / amayaM va bahumayaM jiNamayaM ca dhammaM pavanno'haM // 45 // pasamiakAmapamohaM diTThAdiTThesu na kaliavirohaM / sivasukhaphalayamamohaM dhammaM saraNaM pavanno'haM // 46 // narayagaigamaNarohaM guNasaMdohaM pavAinikakho'haM / nihaNiyavammahajohaM dhammaM saraNaM pavanno'haM // 47 // bhAsurasuvannasuMdararayaNAlaMkAragAravamahagdhaM / jinadharma sya zaraNaM gA. 4148 11:00 11 jainelibrary.org Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * nihimiva dogaccaharaM dhammaM jiNadesiaM vaMde // 48 // sAdhuzrAvakAdyanyatamo jIvaH pratipannasAdhuzaraNaH san punarapi jinadharma zaraNaM kartu-pratipattumicchannityadhyAhArya, ird-| vakSyamANaM bhaNati, kiMviziSTo'sau ?-prakRSTo harSaH praharSaH-vadanavikAsAdicihnagamyo mAnasaH prItivizeSastadvazena yo romAJcaprapaJcaH sa eva kanukastenAJcitA-vibhUSitA tanu:-zarIraM yasya sa praharSaromAJcaprapaJcakacakitatanuH, pramodapUritAGgaH / sannityarthaH, yadbhaNati tadAha-pravarasukRtaiH-viziSTapuNyaiH prAptaM-labdhaM samyaktvadezaviratirUpaM, dharmamiti saMbandhaH, ardhapudgalaparAvarttAbhyantarIbhUtabhavaireva bhavyajIvairAsannasiddhikaiH prApyamAnatvAt , tathA pAtrairapi-bhAgyavadbhirapi brahmadattacakryAdibhiriva kaizcit navarIti-punararthe na prAptaM-nAsAditaM, pAtratvaM ca brahmadattasya cakritvalAbhAt, devendracakravartyAdipadAni hi bhavyAnAmeva bhavantIti, tamevaMbhUtaM kevalibhiH-kevalajJAnopalabdhasamastatattvaiH prakAzitaM dharma-zrutadharmacAritradharmarUpaM zaraNaM prapanno'hamiti // 42 // atha dharmasyaiva mAhAtmyamupadarzayannAha-prAptenAprAptenApi-labdhenAlabdhenApi, kenetyAhayena jainadharmeNa narasurasukhAni prAptAni,tatra prAptena yathA labdhasamyaktvena dhanasArthavAhena narasukhaM-yugalikasukhaprApta, aprAptenA|pi ca yathA tenaiva tasminneva bhave samyaktvalAbhAt pUrva, prAptena dharmeNa surasukhaM bahubhirapi zrIvIrajIvanayasArAdibhiH aprA4 tena dharmeNa surasukhaM 'tAvasa jA joisiA caragaparivAya baMbhalogo jA' ityAdyairbahubhiH kapilAdibhiriva labdhaM, yadvA hU anekaiH bhavyaiH prAptena dharmeNa narasurasukhAni labdhAni, abhavyaizca aprAptenApi tena, teSAmapyAgame kevalakriyAdivalena navamauveyakaM yAvadgamanazravaNAt , mokSasukhaM punaryena dharmeNa prAptenaiva prApyate, nAnyathA, marudevAprabhRtayo'pi bhAvatazcAritrapa **** Jain Education a l For Private Personal Use Only w.jainelibrary.org Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuHzaraNe // 71 // Jain Education In riNAmaM prApyaiva mokSaM jagmuriti, navari punaH sa dharmo mama zaraNaM bhavatu, atha vyAkhyAntaraM pAtreNa - jJAtikula saubhA gyAdiguNayuktena tathA apAtreNApi guNaviyuktena drAridrayAdyupahatenApi prAptAni - labdhAni yena kAraNena narasurasukhAni| manujadevasamRddhayaH, tatra pAtreNa RjutvAdiguNavatA varuNasArathimitreNaiva narasukhaM videheSu sukulotpattyAdikaM yathA prAptaM, apAtreNa - dauHsthyAkrAMtena kauzAmbyAmArya suhastipravajitasampratirAjajIvadramakeNeva pAtreNa surasukhaM vasudevapUrvabhavanaM| diSeNeneva prAptaM, ca evakArArtho bhinnakramazca pAtreNetyatra yojyate, tatazcAyamarthaH navaraM - kevalaM mokSasukhaM - zivazarmA punaH pAtreNaiva cAritradharmAdhArabhUtatathAbhavyatvaguNalakSaNenaiva prApyate, yasya dharmasya prAptenaiveti zeSaH, nAnyatheti, sa dharmo mama zaraNaM bhavatu // 43 // nirdalitAni - vidAritAni tatkartRjanebhyaH kulupANi- malinAni karmANi yena dharmeNa sa tathA, nirdhUtasarvapApa ityarthaH, yata evaMvidho'ta eva kRtaM zubhaM janma karma vA sevakajanebhyo gaNadharatIrthakaratvAdiprAptilakSaNaM yena sa kRtazubhajanmA kRtazubhakarmA vA yata evaMvidho'ta eva khalIkRto - vairivannirddhATito niHsArito vA adharmaH kudhamrmo vA samyaktvavAsitAntaHkaraNebhyo yena sa tathA, tathA'yaM jinadharmaH pramukhe-Adau ihaloke'pi ramyo dhammi | lAdInAmiva pariNAme - paripAkaprAptau bhavAntare'pi dAmannakAdInAmiva ramyo- manojJaH, mithyAdRSTidharmastu naivaMvidhaH, ta| syArambhe'pi paJcAgnitapaHprabhRtyAdermahAkaSTahetutvena pariNAme paraloke ca mithyAtvarUpatvAddurgatimUlattvena cAsundaratvAt, viSayasukhasya tu Adau sundaratve'pi pariNAme zanai zanaiH ihaloke paraloke ca kaTuvipAkatvAcca, jinadharmastvAdau pariNAme'pi ca ramya eva sa evaMvidho dharmo me zaraNaM bhavatu // 44 // kAlatraye'pi - atItAnAgatavartamAnarUpe na mRto-na vinaSTastaM jinadharmasya zaraNaM gA. 4148 // 71 // jainelibrary.org Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namRtaM bharatairavateSu vyavacchedasadbhAve'pi mahAvideheSu kAlatraye'pi dharmasya nairantaryeNa sadbhAvAt , tathA janma ca jarA ca maraNaM ca vyAdhayazca janmajarAmaraNavyAdhayasteSAM zatAni tAni zamayatIti janmajarAmaraNabyAdhizatazamakaH, siddhipadapradAnena tannivAraka ityarthaH, taM, 'sumaya'miti pAThe tu janmajarAmaraNavyAdhizatAni suSTu-atizayena mRtAni-vinaSTAni yasmAtsa tathA, sadvarNagandharasopetaM balavarNasaubhAgyapuSTijananaM sarvaroganAzanaM vastu amRtamucyate tadiva sakalalokasyAnandatuSTipuSTijanakatvAd bahumataH sarvasyApyatizayenAbhISTa ityarthaH, taM prakramAyAtaM jinadharma, na kevalaM jinadharma, kintu jinapravacanamapi-dvAdazAGgarUpaM pUrvoktaguNasundaraM zaraNatvenAhaM prapannaH-Azrita ityrthH||45|| prakarSeNa kaTuvipAkatAdarzanenopazamaM nItaH kAmasya prakRSTo mohaH-unmAdo mIho vA yena sa tathA, nivAritakAmodreka ityarthaH, jinadharmabhAvitamateH kAmanivRttisadbhAvAt , tathA dRSTAdRSTe-dRSTA-dRSTaviSayA ye bAdaraikendriyAdayo jIvAH pudUgalaskandhAdayo'jIvAzca, tathA'dRSTAH sarvalokavRttisUkSmaikendriyAdijIvA dharmAdharmAstikAyAdayo'jIvAzca, svarganarakAdayo vA ye'tizayajJAnajJAnigocarAsteSu dRSTAdRSTeSu padArtheSu na kalito-na prApto virodho-viparItaprarUpaNArUpo yena sa tathA taM, kevaliprajJaptatvAt yathAvasthitasvarUpAvedakamityarthaH, tathA zivasukhameva phalaM taddadAtIti zivasukhaphaladastaM, ata eva na mogho'moghaH-avandhyaH saphala ityarthaH tamevaMprakAraM dharmaM zaraNaM prapanno'hamiti // 46 // pApakAriNo narAn kAyanti-AhvayantIti narakA-ratnaprabhAdiSu sImantakAdyAsta eva gamyante iti gatistatra yadgamanaM tad ruNaddhi-nivArayatIti narakagatigamanarodhastaM, tathA guNAnAMsAkSAntyAdInAM saMdohaH-samudAyo yatra sa tathA taM, tathA prakRSTA vAdinaH pravAdinaH, nizabdo niSedhArthaH, taiH pravAdibhiH Jain Education inHOLI For Private Personal Use Only R w.jainelibrary.org Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuHzaraNe O // 72 // X X ****** na kSobhyate iti pravAdinikSobhyastaM, athavA pravAdibhyo nirgataH kSobhaH-kalpanaM yasya sa tathA, yadvA pravAdinAM ni:-ni-18 jinadharmatarAM kSobho yasmAtsa tathA taM, suyuktiyuktatvena zrIsarvajJoktatvena ca vAdibhiH kSobhayitumazakya ityarthaH, 'nihaNiyatti svaya, nahANayattisya zaraNaM zAnihato-nAzaM nIto manmathayodhaH-kAmasubhaTo yena sa tathA, navaguptiracanArucirabrAhmakavacAzcitatvAt dharmasya taM dharma IP gA.41zaraNaM prapanno'hamiti // 47 // atha nidhAnopamayA dharmasya namaskAramAha-devAdibhAsuragatihetutvAcAsura:-zobhano4i varNaH-zlAghAguNotkIrtanarUpo yasmAtsa suvarNaH, cAritravatAmindrAdibhirapizlAghanIyatvAt , tathA sundarA-manojJA yA kriyAkalApaviSayA icchAmicchetyAdidazavidhasAmAcAryAdirUpA yA racanA-vividhakalpanA saiva tayA vA'laGkAraH-zobhAvizeSo yasya sa sundararacanAlaGkAraH, tathA gauravaM-mahattvaM taddhetutvAddharmo'pi gauravaM tathA mahAnoM-mAhAtmyavizeSo yasya sa mahArthaH, cAritravatAmAmoSadhyAdimAhAtmyavizeSasaMbhavAt , tataH pazcAnAmapi vizeSaNAnAM karmadhArayaH, athavA zobhano varNaH-zlAghA tena sundarA yA sAmAcAryAdiracanA saivAlaGkAro yasyeti ekameva kArya, cAritrapakSe'yaM pUrvokto'rthaH, zrutadharmapakSe tu racanA padapaGktyA bhAsvaro jJAnAdibhiH kevalibhiruktatvAt bhAsvaraH zobhanA varNAH-akSarANi teSAM tathA sundarA yA |viracanA tasyA yo'laGkAro-dvAtriMzatsUtradoSaparihAreNASTaguNadhAraNena ca zobhAvizeSaH tasmAd yadgaurava-gurutvaM anantArthavAdirUpaM tena mahAnarthaH-AdhikyaM pUjAtizayo vA yasya sa tathA, tato vizeSaNadvayakarmadhArayaH, athavA bhAsureti varNavizeSaNaM kArya, yadvA bhAsurasuvarNasundararacanAlaMkAreNa gauravaM-gurutvaM yasya sa tathA, mahArthamiti pRthakRtvA samasyate, nidhi // 72 // hA pakSe punarbhAsura-dIptimat suvarNa-kanakaM sundarANi yAni ratnAni alaGkArA-hArAdyAbharaNavizeSAstai gaurava-sampUrNatA Jan Education For Private 3 Personal Use Only A w .jainelibrary.org Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tena mahA?-bahumUlyaH, 'dogaciti cAritradharmapakSe duSTA gatirdurgatiH-kudevatvakumAnuSatvatiryagnarakalakSaNA tasyA durgate| vo daurgatyaM, zrutadharmapakSe tu gatyarthA jJAnArthA dhAtavaH ato gatiH-jJAnaM duSTA gatiH durgatiH ajJAnamityarthaH taddharatIti daurgatyaharaM, nidhAnapakSe tu durgatasya-daridrasya bhAvo daurgatyaM taddharatIti daurgatyaharaM dAridyApahArakRdityarthaH, evaMvidhanidhAnopamitaM dharma zrIjinaiH-zrIsarvajJaiH dezitaM-upadiSTaM vnde-nmskurve'hmityrthH||48|| uktazcatuHzaraNarUpaH prathamo'dhikAraH, atha duSkRtagarhArUpaM dvitIyamadhikAramAha cusrnngmnnsNciasucriaromNcaNciasriiro| kayadukkaDagarihAasuhakammakkhayakaMkhiro bhaNai // 49 // ihabhaviamannabhavi micchattapavattaNaM jamahigaraNaM / jiNapavayaNapaDikuTuM duTuM garihAmi taM pAvaM // 50 // micchattatamaMdheNaM arihaMtAisu avannavayaNaM jN| annANeNa viraiaM ihi garihAmi taM pAvaM // 51 // suadhammasaMghasAhusu pAvaM paDiNIayAi jaM rh| annesu a pAvesu imhi garihAmi taM pAvaM // 52 // annesu a jIvesu a mittIkaraNAigoaresu kayaM / taM.vai.pra.13tA BARABANARASTRACTER Jan Educatan Oilw.jainelibrary.org Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___ catu zaraNe // 73 // pariAvaNAi dukkhaM ihi garihAmi taM pAvaM // 53 // duSkRtagahIM jaM maNavayakAehiM kayakAriaaNumaIhiM aayriaN| gA.49dhammaviruddhamasuddhaM savaM garihAmi taM pAvaM // 54 // 54 catuHzaraNagamanena-catuHzaraNAGgIkAreNa saMcitaM-rAzIkRtaM yatsucaritaM-puNyaM tena yo'sau romAJco-romollAsastenAJcitaM-bhUSitaM zarIraM yasya sa tathA, catuHzaraNagamanArjitasukRtavazAt kaMTakitagAtra ityarthaH, tathA kRtAni-ihabhave-mA | 'nyabhave ca vihitAni yAni duSkRtAni-pApakRtyAni teSAM gA~-gurusamakSaM 'hA dui kaya'mityAdinindA tayA yo'sau|8| azubhakarmakSayaH-pApakarmApagamaH tatra kAMkSiraH-AkAMkSAvAn bhaNati, duSkRtagarhAto yaH pApApagamo bhavati tamAtmanaH samabhilaSan evaM vakSyamANaM vdtiityrthH||49|| yacca bhaNati tadAha-iha-asmin bhave yatkRtaM tadihabhavika, anyasmin bhave bhavamanyabhavikaM atItabhaviSyadbhavasaMbhavamityartho, mithyAtvapravarttanaM-kutIrthikadAnasanmAnataddevArcanataccaityakArApaNAdyadhikaraNaM, anyadapi cAdhikaraNaM bhavanArAmataTAkAdikAraNasadhanuHkhadgAdizastrayantragantrIhalodUkhalazRGkhalAdividhApanadAnAdirUpaM yatkRtamiti zeSaH, tathA'nyacca jinapravacane yatpratikuSTa-pratiSiddhaM duSTaM tatpApaM garhAmi-jugupsAmItyarthaH // 50 // uktA sAmAnyena duSkRtagarhA, samprati vizeSeNa tAmAha-mithyAtvameva tamaH-andhakAraH tenAndhastena mithyAtvatamo'ndhena, mithyAtvazAstropahatabhAvacakSuSA jIveneti zeSaH, 'ahaMdAdiSu' arhatsiddhAcAryopAdhyAyAdiSu pUjAbahumAnAheSu 'avaNNavayaNaM jati avarNavAdavacanaM-asaddoSakathanaM avajJAvacanaM vA hIlArUpaM yadajJAnena-vivekazUnyena uktamiti Jain Education a l For Private Personal Use Only .jainelibrary.org Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zeSaH, tathA viracitaM-kRtaM kAritamanumataM cAtItAnAgatavartamAnakAle, yaccAnyadapi jinadharmapratyanIkatvavitathaprarUpaNAparadevadharmasthAnAdirUpaM, idAnImavagataparamArthastatpApaM garhAmi-nindAmi gurusamakSamAlocayAmItyarthaH // 51 // zrutaM ca dharmazca saMghazca sAdhavazca zrutadharmasaMghasAdhavaH teSu pApaM-AzAtanArUpaM pratyanIkatayA-vidviSTabhAvena yadracitaM, tatra zrutasya-dvAdazAMgarUpasya tadadhyetradhyApakAnAmupari yadarucyabahumAnAdi cintanaM 'ajJAnameva zobhana miti bhaNatA pUrvabhave mASatuSasyeva dharmapratyanIkatA 'kavilA itthaMpi ihayaMpI'ti bhaNato marIceriva saMghapratyanIkatAM saMmetazailayAtrAgacchatzrIsaMghaviluNTakAnAM sagarasutajIvapUrvabhavacaurANAmiva sAdhupratyanIkatA gajasukumAlaM prati somiladvijasyeva, tathA sarveSAMzrutadharmAdAcAryopAdhyAyasAdhUnAmupari pratyanIkatA namucidattagozAlakAdInAmiva jJeyA, tathA'nyeSvapi pApeSuaSTAdazasu prANAtipAtAdiSu yat kimapi pApaM-jIvavyaparopaNAdikaM kRtaM tadapyadhunA gaharhAmItyarthaH // 52 // yaccoktaM'annesu a pAvesu'tti tadeva vyaktIkartumAha-anyeSvapi jIveSu-tIrthakarAdivyatirikteSu ekendriyAdisarvabhedabhinneSu maitrIkAruNyamAdhyasthyAni vidheyatayA gocaro-viSayo yeSAM te tathA teSu kRta-niSpAditaM 'pariAvaNAi'tti pari-| tApanArUpamadhyapadagrahaNAttulAdaNDanyAyenAbhihatAdibhirdazabhiH padaisteSu jIveSu yatkimapi duHkha-kaSTaM kRtamidAnIM| tadapi pApaM garhAmi-jugupsAmyAlocayAmItiyAvat // 53 // athopasaMhAramAha-yatkiJcit pApaM kRtyaM manovAkAyai rAga-1 dveSamohAjJAnavazAt kRtakAritAnumatibhirAcaritaM-vihitaM dharmasya-jinadharmasya viruddhaM-pratikUlaM ataevAzuddhaM-sadoSaM sarva Jain Education p na For Private & Personel Use Only jainelibrary.org Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cataHzaraNe // 74 // 58 CACAACADCADCALCONGRECES samastamapi tatpApaM garhAmi-apunaHkaraNenAGgIkaromi-gurusannidhAvAlocayAmi // 54 // ukto duSkRtagArUpo dvitIyo' sukRtAnu[dhikAraH, adhunA sukRtAnumodanArUpaM tRtIyAdhikAramAha modanA aha so dukkaDagarihAdaliukkaDadukkaDo phuDaM bhaNaI / gA. 55sukddaannuraaysmuinnnnpunnnnpulyNkurkraalo||55|| arihaMtaM arihaMtesu jaM ca siddhattaNaM ca siddhesu / AyAraM Ayarie uvajjhAyattaM uvajjhAe // 56 // sAhUNa sAhucariaM desavirahaM ca sAvayajaNANaM / aNumanne sabvesiM sammattaM sammadiTThINaM // 57 // ahavA savvaM ciya vIarAyavayaNANusAri jaM sukaDaM / kAlattaevi tivihaM aNumoemo tayaM savvaM // 58 // 'atheti duSkRtagarhAnantaraM saH-sAdhvAdiko jIvaH, kathambhUtaH?-duSkRtagarhayA-duzcaritranindanena dalitAni-cUrNIkRtAni utkaTAni-prabalAni duSkRtAni-pApAni yena sa tathA, duSkRtagarhayA pratihatamahApAtakanikara ityarthaH, evaM-13/ vidhaH san sphuTaM yathA syAdevaM bhaNati, punaH sa kiMbhUtaH?-sukRtAnurAgeNa-sucaritabahumAnena samudIrNAH-saMjAtAH puNya // 74 // bandhahetutvAt puNyAH-pavitrA ye pulakAGkurA-romodgamavizeSAH taiH karAlo-vyAptaH karmavairiNaM prati bhISaNo vA // 55 // 4-NCCCCCCCCCASSAGAR Jain Education in neby Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education yadbhASate tadbhAthAdvayenAha - arhattvaM tIrthaMkaratvaM pratidinaM dvirdharmadezanAkaraNabhavyanikara pratibodhana tIrthapravarttanAdikaM arhatsu tadanumanye'hamiti sambandhaH, yacca siddhatvaM-sadA kevalajJAnopayuktatva sarva karmavimuktatvanirupamasukhabhoktRtvAdirUpaM siddheSu anumanye, tathA''cAraM - jJAnAcArAdirUpaM paJcavidhamAcAryeSu anumanye, tathA upAdhyAyatvaM - siddhAntAdhyA|pakatvarUpamupAdhyAye'numanye iti // 56 // tathA sAdhUnAM - sAmAyikAdicAritravatAM pulAkabakuzAdibhedabhinnAnAM jinakalpikapratimAdhara yathAlandikaparihAravizuddhikakalpAtItapratyekabuddha bodhitAdibhedairaneka vidhAnAM sarva kAlakSetra vizeSitAnAM sAdhucaritaM - caraNAdikriyAkalApaM jJAnadarzanacAritradhAritvasamabhAvatvAsahAyasahAyatvAdirUpaM vA'numanye, 'sAhukiriya' - miti pAThAntare tu sAdhukriyAM - sarvasAdhusAmAcArIrUpAM ityarthaH tathA dezaviratiM samyaktvANutrataguNatra tazikSAtrataikAdazapratimAdirUpAM keSAM ? - 'zrAMpA ke 'zrAnti - pacanti tattvArthazraddhAnaM niSThAM nayantIti zrAH 'duvapI bIjasaMtAne' vapantijinabhavanAdisaptakSetreSu nijadhanabIjAni iti vAH 'kRt vikSepe' kiranti - vikSipanti kliSTakarmaraja iti kAH, zrAzca vAzca kAzca zrAvakAste ca te janAzca zrAvakajanAsteSAM zrAvakatvamanumanye, tathA sarveSAM samyaktvaM samyaktvaM - jino tattvazraddhAnarUpaM 'tameva saccaM nissaMkaM jaM jiNehiM paveia'miti nizcayalakSaNaM anumanye, keSAM ? - samyag - avipa yastA dRSTiH- darzanaM yeSAM te samyagdRSTayaH teSAM samyagdRSTInAM, aviratAnAmapi surairapyacAlyasamyaktvAnAM zreNikAdInAmivetyarthaH // 57 // atha sarvAnumodanArhasaMgrahamAha - ' athave 'ti sAmAnyarUpaprakAradarzane 'citra' evakArArthe, tataH sarvameva vItarAgavacanAnusAri - jinamatAnuyAyi yat sukRtaM - jinabhavanabiMbakaraNa tatpratiSThAsiddhAnta pustaka lekhana tIrtha w.jainelibrary.org Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CROR catuHzaraNe sukRtAnumodanA gA. 55. 58 yAtrAzrIsaMghavAtsalyajinazAsanaprabhAvanAjJAnAdyupaSTaMbhadharmasAnnidhyakSamAmArdavasaMvegAdirUpaM mithyAksaMvandhyapi mArgAnuyAyi | kRtyaM kAlatraye'pi trividhaM manovAkAyaiH kRtaM kAritamanumataM ca yadabhUt bhavati bhaviSyati ceti 'takat' iti tatzabdAt 'tyAdisarvAdeH svareSvaMtyA' (zrI si. a. 7 pA. 3 sU. 29) diti sUtreNa svArthe'kpratyaye rUpaM, tadityarthaH, tat sarva-niravazeSamanumodayAmaH-anumanyAmahe, harSagocaratAM prApayAma ityarthaH, bahuvacanaM cAtra pUrvoktacatuHzaraNAdipratipattyA upArjitapuNyasaMbhAratvena svAtmani bahumAnasUcanArtha // 58 // tadevamuktaH sukRtAnumodanArUpastRtIyo'dhikAraH, atha catuHzaraNAdikRtye yatphalaM syAttadgAthAdvayenAha suhapariNAmo nicaM causaraNagamAi AyaraM jiivo| kusalapayaDIu bandhai baddhAu suhaannubndhaao||59|| mandaNubhAvA baddhA tivaNubhAvAu kuNai tA ceva / asuhAu niraNubaMdhAu kuNai tivAu mndaao||60|| zubhapariNAmaH-prazastamano'dhyavasAyaH san nityaM-sadaiva catuHzaraNagamanAdi-catuHzaraNagamanaduSkRtagarhAsukRtAnumodanAnyAcaran kurvan sAdhuprabhRtiko jIvaH kuzalaM-puNyaM tatprakRtIH 'sAucagoamaNudurga'tyAdigAthoktAH dvicatvAriMzatsaMkhyAH banAti, zubhAdhyavasAyabadhyamAnatvAttAsAM, tathA tAzca prakRtIbaddhAH satIH zubhAdhyavasAyavazAcchubhoDanubandhaH-uttarakAlaphalavipAkarUpo yAsAM tAH zubhAnubandhAH evaMvidhAH karotItyarthaH, tathA tA evaM zubhaprakRtI +50 JainEducatioti o nal For Private Personel Use Only rww.jainelibrary.org Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAgmandAnubhAvAdU baddhAH-svalpazubhapariNAmavazAnmandarasA baddhA viziSTatarazubhAdhyavasAyavazAttItro'nubhAvo-raso yAsAM tAstItrAnubhAvAH-atyutkaTarasAH karoti, upalakSaNAdalpakAlasthitIH dIrghakAlasthitIH karoti alpapradezakA bahupradezakAzca kotItyapi jJeyaM, tathA 'asuhAu'tti yAzcAzubhA 'nANaMtarAyadasaga'mityAdigAthoktA ghyazItisaMkhyAH pUrva baddhAH syustA nirgato'nubandhaH-uttarakAlaphalavipAkarUpo yAbhyastAH niranubandhAH evaMvidhAH karoti, tadvipAkajanitaM duHkhamuttarakAle tasya na bhavatItyarthaH, tathA tA eva yAstItrAH-tIvrarasAH prAk tIvrAzubhapariNAmena baddhAstA mandAH-mandarasAH karoti catuHzaraNagamanAdirUpazubhAdhyavasAyabalAd , atrApi upalakSaNAdIrghakAlasthitIralpakAlasthitIrbahupradezakA alpapradezakAzca karotItyapi jJeyaM, zubhapariNAmavazAdazubhaprakRtInAM sthitirasapradezAnAM hAsasambhavAt , vandanakadAnAta zrIviSNorivetyarthaH // 60 // uktaM catuHzaraNapratipattyAdermahatphalaM, ata eva tadavazyaM karttavyamiti darzayati tA eyaM kAyacvaM buhehi NicaMpi sNkilesmmi| hoi tikAlaM sammaM asaMkilesaMmi sukayaphalaM // 61 // 'tA'iti tasmAtkAraNAt 'eyaMti etadanantaroktaM catuHzaraNAdi kartavyamiti-vidheyaM vibudhaiH-avagatatattvairnityamapisatatamapi, kasmin ?-saMkleze-rogAdyApadrUpe, etena yathA karSakaiH zAlyAdibIjaM zasyaniSpattaye uttamapi palAlAdyAnuSaGgikaM janayati evaM catuHzaraNAdyapi satataM karmanirjarAyai kriyamANamihaloke'pi rogAdyupasargopazAnti tanotIti darzitaM, tathA asaMklezo-rogAdyabhAvastasmin catuHzaraNAdi bhavati trikAlaM-sandhyAtrayarUpe kAle vidhIyamAna Jain Education Ellional Alww.jainelibrary.org Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catuHzaraNe miti zeSaH, samyagmanovAkkAyopayuktatayA, kathaM bhavatItyAha-sugaIphalaM ti zobhanA gatiH sugatiH-svargApavargarUpA sukRtAnusaiva phalaM yasya tatsugatiphalaM, svargamokSaprAptiphalamityarthaH, samyakcatuHzaraNAdikRtAM sAdhUnAmutkarSato mokSaM yAvat // 76 // modanA zrAddhAnAmacyutaM yAvacca gateH zrIsiddhAnte proktatvAt , 'sukayaphala miti pAThe tu sukRtaM-puNyaM zubhAnubandhi tatprAptiH13 gA. 55saphala bhavatItyarthaH // 61 // atha yo'tIva durlabhAM manuSyatvAdisAmagrI prApyApi catuHzaraNAdi pramAdAdinA na kRtavAn taM zocayati cauraMgo jiNadhammo na kao cauraMgasaraNamavi na kayaM / cauraMgabhavaccheo na kao hA hArio jammo // 62 // catvAri-dAnazIlatapobhAvanArUpANi aGgAni yasya sa caturaGgo-dAnAdicatuSprakAra ityarthaH jinadharma:-arhadharmo na kRto-na vihitaH AlasyamohAdibhiH kAraNairvigatavivekatvAt , tathA na kevalaM caturaGgadharmo na kRtaH, kintu caturaGgaM zaraNamapi-arhasiddhasAdhudharmarUpamapi na kRtaM, tathA caturaGgabhavasya-narakatiryagnarAmaralakSaNasya chedo-vinAzo viziSTacAritratapazcaraNAdinA na kRto yenetyadhyAhArya tena 'hA' iti khede hAritaM-vRthA nItaM janma-manuSyabhavaH, prAkRtatvAtpuMstvaM, tasya hAraNaM ca akRtadharmasya jIvasya punaratizayena mAnuSasya duSNApatvAd athavA sa eva pramAdAdinA pUrvamanArAdhitajinadharmA antyasamaye saMjAtavivekaH svayamAtmAnaM zocayati-caturaGgo jinadharmo mayA na kRta ityAdi // 76 // JainEducation For Private Personal use only A M .jainelibrary.org Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hA mayA hArita-niSphalIkRtaM manuSyajanma, devA api viSayapramAdAdakRtajinajanmotsavAdipuNyAzcyavanasamaye anenaiva prakAreNa khedaM kurvanti // 12 // atha prastutAdhyayanopasaMhAramAha ii jIva pamAyamahArivIrabhaddantamevamajjhayaNaM / jhAesu tisaMjhamavaMjhakAraNaM nivvuisuhANaM // 13 // 'iti'uktaprakAreNa he jIva! he Atman ! etadadhyayanaM dhyAya-smara trisandhyaM-saMdhyAtraye iti saMbandhaH, kathaMbhUtaM ?'pamAyamahArivIraM ti pramAdA eva mahAnto'rayaH-zatravaH, caturdazapUrvadharAdInAmapi nigodAdidurgatipAtahetutvAtpramAdasya, | teSAM pramAdamahArINAM vinAzAya vIravadvIraM subhaTakalpamityarthaH, prAkRtatvAdanusvAralopaH, punaH kathaMbhUtaM ?-bhadramante 8 hai yasmAttadbhadrAntaM-mokSaprApakamityarthaH, athavA he vIra he bhadreti saMbodhanapadadvayaM jIvasyotsAhavRddhihetuH, 'aMta'miti jIvitAntaM yAvadevaitadadhyayanaM dhyAyetyarthaH, punaH kiMbhUtaM?-avandhyakAraNaM-saphalakAraNaM, keSAM ?-nivRttiH-mokSastatsukhAnA| miti, 'ji'iti pAThe tu jitapramAdamahAripuryo'sau vIrabhadraH sAdhuH zrIvIrasatkacaturdazasahasrasAdhumadhyavartI tasyedaM jitaM tadetadadhyayanaM dhyAyetyAdi, evaM zAstrakartuH samAsagarbhamabhidhAnamuktaM, asya cAdhyayanasya vIrabhadrasAdhukRtatvajJApanena yasya jinasya yAvanto munayo vainayikyautpattikyAdibuddhimantaH pratyekabuddhA api tAvanta eva prakIrNakAni api tAvanti bhavantIti jJApitaM bhavatIti gaathaarthH|| 63 // itizrIcatuHzaraNaprakIrNakAvacUrNiriyaM sampUrNA // GRAISSAIRASLIRSISSA Jain Education a l For Private & Personel Use Only (aujainelibrary.org Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya viSayAnukramaNikA. anukramaNikA. // 77 // patrAGkaH viSayaH sUtrAGkaH gAthAGka: / patrAGka: viSayaH sUtrAGka: gAthAGkaH / patrAGkaH viSayaH sUtrAGkaH gAthAGka: 1 maGgalAdi 1 10 garbhe AhArapoSaNAdi 5 28saMhananasaMsthAne upadezazca15 2 34 atizayAH | 10 mAtApitraMgAni 6 31 taMdulAdigaNanA 16 3 dvAranirdeza: | 11 garbhasthasyaiva narakagatiH 7 34 ucchAsAdigaNanA 3 ahorAtramuhUrtAcchAsamAnaM 12 garbhasthasyaiva deveSUtpAdaH 8 37 pRSThakaraNDakAdigaNanA 16 4 garbhasvarUpaM 13 garbhagasyottAnAdi 9 40 zarIrasundaratA 17 4 dhvastayonyAdi 13 syAditvaM 43 zarIravizeSAsundaratA 5 pitRputrasaMkhyA 15 prasavAdi 11 44 zabazarIrayoH svarUpaM 18 6 garbha putrAdisthAnaM 16 daza dazAH 12 41 49 strIsvarUpaM 19 7 garbhe mAsASTakAvasthA 2 17 puNyakarttavyatA 52 vizeSato nArIsvarUpaM 19 8 garbha uccArAdyabhAvaH 3 19 puNyakArya'nAlasyaM 13 53 strIsvarUpapadyAni 9 garbhe AhArapariNAmAdi 4 | 26 yugalikakharUpaM 14 | 55 upadezaH 49 Jain Education For Private Personel Use Only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Inte patrAGkaH viSayaH 56 dharmamahimA 56 upasaMhAraH sUtrAGkaH gAthAGkaH 136 139 iti tandulavaicArikaviSayAH 57 avazyakArthAdhikArAH 59 AcArapaMcakazuddhiH 1 7 patrAGkaH viSayaH 60 svapnAH 60 prastAvanA 60 arthAdhikArAH 60 arhaccharaNaM 63 siddhazaraNaM 65 sAdhuzaraNaM sUtrAGkaH gAthAGkaH 8 9 10 22 29 40 patrAGkaH viSayaH 70 dharmazaraNaM 73 duSkRta nindA 74 sukRtAnumodanA 75 phalAdirupasaMhArazca sUtrAGkaH gAthAGkaH 48 54 58 63 iticatuH zaraNAprakIrNAkaviSayAH ainelibrary.org Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HRAORARAGRASS GRACE GAGAGROGROGRASS zrItaMdulavaicArika-catuHzaraNaM ca samAptam / iti zreSThi-devacandra-lAlabhAI-jainapustakoddhAre-granthAGkaH 59. For Private & Personel Use Only