Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'upAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAjA viracita wtamAzatada 'zabdazaH vivecana (bhAga-4) : vivecaka : paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-4 * mULa graMthakAra tathA TIkAkAra laghuharibhadrasUri mahAmahopAdhyAya zrImad yazovijayajI mahArAjA OM AzIrvAdadAtA vyAkhyAnavAcaspati, zAsanaprabhAvaka sva. pa. pU. AcAryadeveza zrImadvijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA tathA SagdarzanavettA, prAvacanikapratibhAdhAraka sva. pa. pU. munipravara zrI mohajitavijayajI mahArAjA tathA vartamAna zrutamarmajJAtA vidvAna 5. pU. AcArya bhagavaMta zrImadvijaya yugabhUSaNasUrIzvarajI mahArAjA * vivecanakAra - paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA * saMkalana-saMzodhanakArikA * sva. paramapUjya AcAryadeveza zrImadvijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA sAmrAjyavartI tathA paramapUjya pravartinI sAdhvIjI rohitAzrIjI mahArAjanA ziSyaratnA sAdhvIjI caMdanabAlAzrI * prakAzaka * gItArtha gaMgA 5, jaina marcanTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-7.
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-4 vivecanakAra paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA vIra saM. 2535 AvRtti : prathama vi. saM. 2065 nakala : 500 mUlya : rU. 210-00 Arthika sahayoga paramapUjya paramopakArI pUjyapAda zrImadvijaya zrI rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna adhyAtmayogI paramapUjya paMnyAsapravara zrI bhadraMkaravijayajI mahArAjAnA ziSyaratna paramapUjya hAlAraratna zrI kuMdakuMdasUrIzvarajI mahArAjanA ziSyaratna paramapUjya paMnyAsa zrI vajasenavijayajI mahArAjanA sadupadezathI ozavALa cerITIjha - jAmanagara taraphathI ozavALa yAtrika gRha - pAlItANAmAM pUjya sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtonI nizrAmAM thaI rahela anuSThAnaArAdhanAdimAM thayela jJAnakhAtAnI upajamAMthI nAdurasta tabiyatamAM karI rahela - viduSI sAdhvI zrI caMdanabAlAzrIjI mahArAjanI zrutabhaktinI anumodanArthe A graMtha prakAzana kAryamAM udAratApUrvaka saMpUrNa lAbha lIdhela che. | mukhya prAptisthAna : jAtivADA, 5, jaina marcanTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-7. mudraka che navaraMga prinTarsa AsToDIyA, amadAvAda-1. phona : (mo.) 9428500401 (ghara) 27614603
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 prAptisthAna che. * amadAvAda : gItArtha gaMgA zrInaTavarabhAI ema.zAha(AphrikAvALA) 5, jaina marcanTa sosAyaTI, phleTa naM. 501, bloka-e, riddhivinAyaka TAvara, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-380007. vijayanagara relve krosiMganI pAse, nAraNapurA, (079) 26404911, 32911471 amadAvAda-13. 8 (079) 27478512 muMbaI : zrI nikuMjabhAI Ara. bhaMDArI zrI himAMzubhAI ena. zeTha viSNu mahala, trIje mALe, e-41, azoka samrATa, trIje mALe, garavAre pevelIyananI sAme, daphatarI roDa, gauzALA lena, bInA velarsanI DI-roDa, carcageTa, muMbaI-400010. upara, malADa (I.) muMbaI-400097. 8 (022) 22814048 (022) 32438434 (mo.) 9322264851 zrI lalitabhAI dharamazI 302, caMdanabALA epArTamenTa, javAharalAla naherU roDa, sarvodaya pArzvanAthanagara, jaina derAsaranI pAchaLa, muluMDa (vesTa), muMbaI-400080. 8 (022) 25380014, 25689030 - jAmanagara : zrI udayabhAI zAha C/o. mahAvIra agarabattI varksa, C-9, supara mArkeTa, jayazrI TokIjhanI sAme. jAmanagara-361001. : (0288) ra678513 surata: DaoN. praphulabhAI je. zeTha DI-1, arpaNa epArTamenTa, bAbunivAsanI galI, TImalIyAvADa, surata-395001. (0261) 3228623 rAjakoTa : zrI kamalezabhAI dAmANI jinAjJA", 27, karaNaparA, rAjakoTa-360001. 8 (0281) 2233120 * Bangalore : Shri Vimalchandji Clo. J. Nemkumar & Co. Kundan Market, D. S. Lane, Chickpet Cross, Bangalore-560053. = (080) (O) 22875262, (R) 22259925
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ chu chu prakAzakIya $ $ "gItArtha gaMgA"nuM mukhya lakSya to ApaNA upakArI pUrvAcAryo jevA ke pa. pU. A. zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAja sAheba, pa. pU. upAdhyAyajI zrI yazovijayajI mahArAja sAheba Adi racita jainazAstromAM patharAyelAM vividha paramArthabhUta tattvonAM rahasyonuM naya, vikSepa, vyavahAra, nizcaya sApekSa arthagAMbhIryapUrNa vizleSaNa karavAnuM che, jethI zrI jainasaMghane te te padArthonA sarvAgI bodhamAM sahAya maLe. A kArya atyaMta vistAravALuM ane gahana che, ghaNAM sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto AmAM sahAya karI rahyAM che, aneka zrAvako ane zrAvikAo paNa sI saune yogya kAryo saMbhALI rahyAM che, te anusAra kAma bahAra AvI rahyuM che ane kramasara AvatuM raheze. daramyAna zrI saMghamAMthI jijJAsu mumukSao tathA zrAvako-zrAvikAo taraphathI evI mAMga vAraMvAra Ave che ke pa. pU. munipravara zrI mohajitavijayajI mahArAja sAhebanAM tathA 5. pU. A. bha. zrImad vijaya yugabhUSaNasUrIzvarajI mahArAja sAhebanAM judA judA viSayo paranAM apAyelAM vyAkhyAno tathA paMDitavarya zrI pravINabhAI motAe vividha zAstrIya viSayo para karelAM vivecato chapAvIne taiyAra karavAmAM Ave to sakaLa zrI saMghane cokkasa lAbhadAyI nIvaDe. AvI vinaMtIone lakSyamAM rAkhIne TrasTe nakkI karyuM che ke AvAM vyAkhyAno tathA vivecanonAM pustako prakAzita karavA ane tene mAtra eka saMlagna pravRtti tarIke svIkAravI. A kAma gItArtha gaMgAnA mukhya lakSathI saheja phaMTAya che, bodhanI vividhatA ane saraLatAnI daSTie paNa bhinna prakAre che, chatAM tatvajijJAsu mATe hitakArI hovAthI tema ja ati mAMgane kAraNe uparyukta vinaMtI lakSamAM rAkhIne A pravRtti cAlu rAkhela che. tattvajijJAsu jIvo mATe AvAM pustako samyam jJAna-darzana-cAritranI ArAdhanAmAM upayogI thaze, tevI AzA sahita - 5, jaina marcanTa sosAyaTI, phatehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-7. TrasTIgaNa gItArtha gaMgA | sarva hakka gItArtha gaMgA TrasTane AdhIna che.]
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ gItArtha gaMgAnA prakAzano pa. pU. munipravara zrI mohajitavijayajI mahArAjA (moTA paMDita ma. sA.)nA pravacananA pustako 1. Azrava ane anubaMdha 2. pudgala vosirAvavAnI kriyA 3. cAritrAcAra pa. pU. A. bha. zrImad vijaya yugabhUSaNasUrIzvarajI mahArAjA (paMDita ma. sA.) kRta, saMpAdita ane pravacananA pustako 1. zrAvakanAM bAra vratonA vikalpo 2. yogadaSTisamuccaya 3. karmavAda kaNikA 4. sadgati tamArA hAthamAM ! 5. darzanAcAra 6. zAsana sthApanA 7. anekAMtavAda 8. praznottarI 9. cittavRtti 10. cAlo, mokSanuM sAcuM svarUpa samajIe 11. manovijaya ane Atmazuddhi 12. bhAgavatI pravajyA paricaya 13. bhAvadharma bhAga-1 (praNidhAna) 14. bhAvadharma bhAga-2 (pravRtti, vidhvajaya, siddhi, viniyoga) 15. rainazAsana sthApanA 16. vittavRtti 17. zrAva vIra vrata pUrva vizvanA 18. lokottara dAnadharma "anukaMpA" 19. praznottarI
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20. kudaratI AphatamAM jainanuM kartavya 21. dharmarakSA pravacana zreNI bhAga-1 22. jainazAsana svataMtra dharma ke saMpradAya ? 23. jinazAsana svataMtra gharma yA saMpradAya? 28. Is Jaina Order Independent Religion or Denomination ? 24. Status of religion in modern Nation State theory 26. gRhajinAlaya mahAmaMgalakArI 27. zrI upadhAna mArgopadezikA je saMpAta :- pa. pU. virya zrI garihaMtasaranI madana sAdava 1. pAkSika aticAra gItArtha gaMgA dvArA prakAzita anya pustakonI yAdI thas w 1. zrI sametazikharajInI saMvedanA 2. zrI navapada ArAdhanA vidhi 3. svataMtra bhAratamAM dharma parataMtra !!!!! (gujarAtI) 4. svataMtra bhArata meM gharma parataMtra !!!! (hindI) 5. Right to Freedom of Religion in (aMgrejI) 6. "rakSAdharma' abhiyAna (gujarAtI) 7. "Rakshadharma' Abhiyaan (aMgrejI) saMkalanakartA H jyotiSabhAI zAha saMkalanakartA: jyotiSabhAI zAha saMkalanakartA : dharmatIrtha rakSA samiti saMkalanakartA : dharmatIrtha rakSA samiti saMkalanakartAH dharmatIrtha rakSA samiti saMkalanakartAH dharmatIrtha rakSA samiti saMkalanakartA : dharmatIrtha rakSA samiti a gItArtha gaMgA aMtargata gaMgotrI graMthamALA dvArA prakAzita graMtho 1. dharmatIrtha bhAga-1 2. dharmatIrtha bhAga-2
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ gItArtha gaMgA dvArA prakAzita vivecananA graMtho wantum minn vivecanakAra :- paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA e 1. yogaviMzikA zabdazaH vivecana 2. adhyAtmaupaniSata prakaraNa zabdazaH vivecana 3. adhyAtmamataparIkSA zabdazaH vivecana bhAga-1 4. adhyAtmamataparIkSA zabdazaH vivecana bhAga-2 5. adhyAtmamataparIkSA zabdazaH vivecana bhAga-3 6. viMzativiMzikA zabdazaH vivecana pUrvArdha 7. viMzativiMzikA zabdazaH vivecana uttarArdha 8. ArAdhaka-virAdhaka caturbhagI zabdazaH vivecana 9. samyakatva SasthAna caupaI zabdazaH vivecanA 10. adhyAtmasAra zabdazaH vivecana bhAga-1 11. pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-1 12. pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-2 13. phUpadaSTAMta vizadIkaraNa zabdazaH vivecana 14. paMcasUtra zabdazaH vivecana bhAga-1 (sUtra 1-2) 15. sUtranA pariNAmadarzaka yatnaleza bhAga-1 16. paMcasUtra zabdazaH vivecana bhAga-2 (sUtra 3-4-5) 17. sAmAcArI prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-1 18. sAmAcArI prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-2 19. pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-3 20. dAnadvAtrizikA-1 zabdazaH vivecana 21. mitrAdvAciMzikA-21 zabdazaH vivecana 22. yogazataka zabdazaH vivecana 23. paMcavastaka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-1 24. yogabhedadvAciMzikA-18 zabdazaH vivecana 25. yogavivekadvAciMzikA-19 zabdazaH vivecana 26. sAdhusAmayyadvAciMzikA-6 zabdazaH vivecana 27. bhikSudrAviMzikA-27 zabdazaH vivecana 28. dIkSAdvAbiMzikA-28 zabdazaH vivecana 29. yogadaSTinI sajhAya zabdazaH vivecana 30. kevalibhaktivyavasthApanadvAciMzikA-30 zabdazaH vivecana
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ 31. pAtaMjala yogalakSaNavicAradvAbiMzikA-11 zabdazaH vivecana 32. jJAnasAra zabdazaH vivecana 33. saMthArA porisI sUtrano bhAvAnuvAda ane hiMsASTaka zabdazaH vivecanA 34. jinamahattvadvAciMzikA-4 zabdazaH vivecana 35. samyagdaSTidvAciMzikA-15 zabdazaH vivecana 36. yogalakSaNAviMzikA-10 zabdazaH vivecana 37. muktiadveSaprAdhAnyadvAciMzikA-13 zabdazaH vivecana 38. apunabaMdhakadvAciMzikA-14 zabdazaH vivecana 39. yogadaSTisamuccaya zabdazaH vivecana bhAga-1 40. yogadaSTisamuccaya zabdazaH vivecana bhAga-2 41. yogadaSTisamuccaya zabdazaH vivecana bhAga-3 42. adhyAtmasAra zabdazaH vivecana bhAga-2 43. adhyAtmasAra zabdazaH vivecana bhAga-3 44. yatilakSaNasamuccaya prakaraNa zabdazaH vivecanA 45. devapuraSakAradvAciMzikA-17 zabdazaH vivecana 46. tArAditrayAviMzikA-22 zabdazaH vivecana 47. kutarkagrahanivRttidvAtrizikA-23 zabdazaH vivecanA 48. saddaSTidvAciMzikA-24 zabdazaH vivecana 49. paMcavastaka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-2 50. mArgadvAciMzikA-3 zabdazaH vivecana 51. dezanAAtrizikA-2 zabdazaH vivecana pa2. jinabhaktidvAciMzikA-5 zabdazaH vivecana 53. yogAvatAradvAciMzikA-20 zabdazaH vivecana 54. yogamAhAbhyadvAciMzikA-26 zabdazaH vivecana 55. sajjanastutidvAciMzikA-32 zabdazaH vivecana 56. pUrvasevAdvAciMzikA-12 zabdazaH vivecanA 57. IzAnugrahavicAradvAciMzikA-16 zabdazaH vivecana 58. klezatAnopAyadvAciMzikA-25 zabdazaH vivecana 59. vinayadvAciMzikA-29 zabdazaH vivecana 60. zrI sImaMdharasvAmIne vinaMtIrUpa 125 gAthAnuM stavana zabdazaH vivecana
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ . pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-4nA , eka saMkalana-saMpAdananI veLAe prAkrakathana mhmmmmmmmmmmmmmmmm nyAyAcArya, nyAyavizArada, sArasvataputra mahopAdhyAyajI zrIyazovijayajI mahArAjAnI eka ajoDa anupama svopajJavRtti sahita aNamolakRtirUpa pratimAzataka graMtharatna, ApaNA saunA atiparama sadbhAgyane kAraNe ApaNane A duHSamakALamAM paNa sthApanArUpe rahela paramAtmAnA svarUpane pIchANavA mATe prApta thayela che. jinabiMba ane jinAgama e jainazAsananI mahAmUlI mUDI che. "duSamakALe jinabiMba jinAgama bhaviyaNakuM AdhArA" ApaNane prApta thayela jJAnanidhinA khajAnAmAM pratimAzataka graMtharatna e mahAkImatI ratna karatAM zreSTha ratnasvarUpa che. nyAyavizArada upAdhyAyajI zrI yazovijayajI mahArAjAnI tarkaparikamitabuddhi ane kalame sarjAyelA aneka graMthomAMno A eka ati adbhuta graMtha che. A graMtharatnamAM prAcIna saMdarbhonA rahasyone aneka AgamapATho ane yuktiopUrvaka navyanyAyanI zailIthI opa apAyela che. Avo mahAmUlo kImatI graMtharatna aneka jIvone vAMcavAmAM upayogI thAya e mATe A graMtharatnanuM TIkA-TIkArtha saha zabdazaH vivecana taiyAra karI gItArtha gaMgA saMsthAnA upakrame prakAzita karavAmAM Avela che. khAsa to mArI nAdurasta rahetI tabiyatamAM prasannatA jaLavAI rahe ane mukhyatAe sva-AtmapariNatinI nirmaLatA thAya, AvA uttama graMtharatnanA padArthonA ciMtana-manana-nididhyAsana dvArA parama sukhAsikAno anubhava thAya tathA AtmAnA sAcA sukhanI prApti thAya e rUpa sva-upakAranA lakSyathI A nAnakaDo prayAsa karela che te sArthakatAne pAme evuM icchuM chuM. pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-1, bhAga-2 ane bhAga-3nA prakAzana pachI bhAga-4nA prakAzana mATe aneka vidvAnavarganI satata mAMgaNI AvatI ja rahI che ke bhAga-4nuM prakAzana kyAre thaze ? paraMtu tabiyata atyaMta nAdurasta rahetI hovAne kAraNe ghaNo vilaMba thayo che. pratimAzataka bhAga-4nA saMpAdananuM A saMpUrNa kArya atyaMta nAdurasta tabiyatamAM karela che, ane te trilokanAtha paramAtmAnI asIma kRpAdRSTithI paripUrNa thayela che teno ati AnaMda anubhavAya che. kharuM kahuM to, mArI nAdurasta tabiyatanA kAraNe rAjanagara mukAme pUjyonI AjJAthI sthiratA karavAnuM banyuM e arasAmAM yoga-adhyAtmagraMthamarmajJa paMDitavarya zrI pravINabhAI khImajIbhAI motA pAse yogagraMtho ane adhyAtmagraMthonA vAcanano suavasara sAMpaDyo tene mArA jIvananI sonerI kSaNo gaNuM chuM. emAM paNa jyAre mahAkImatI ratna karatAM paNa zreSTha ratnasvarUpa, mahAmUlA najarANA jevA pratimAzataka graMtharatnanA vAcanano avasara sAMpaDyo tyAre to bhUkhyAne sudhA saMtoSavA paramAnnanuM bhojana maLe, tarasyAne
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka zabdazaH vivecana bhA. 4/prAkakathana tRSA chipAvavA zItaLa jaLanuM pAna maLe ane je tRptino, AlAdano anubhava thAya enAthI paNa vizeSa tRptino-AllAdano anubhava thayo che. A graMtharatnanA vivecana lakhavAnI kSaNomAM ekAgratAnI anubhUti thaI che ane AMzika saMveganA mAdhuryano rasAsvAda cAkhavA maLyo che tenA kAraNe azAtA vedanIyakRta zarIranI pIDAmAM kAMIka haLavAzano anubhava thayo che. anyathA zarIraviSayaka ArtadhyAnathI navA aneka karmonI hAramALA sarjAtI raheta. paMDitavarya zrI pravINabhAI graMthavAcana karAvatA te vakhate rojerojanA pAThanI saMkalanA svasvAdhyAya mATe noTarUpe taiyAra karela. tyArapachI aneka jJAnapipAsu, tattvajijJAsu varganI bhAvanA-icchA-mAMgaNIne anurUpa e vivecananI punaH suvAcya akSararUpe TIkA-TIkArtha-vivecana saha goThavaNI karI, presakopI karI. temAMthI zloka-1thI zloka-29nI saMkalanA pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-1 ane zloka-30thI zloka-10nI saMkalanA pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-2 tathA zloka-11thI zloka-19nI saMkalanA pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-3 rUpe prakAzita thayela che. have zloka-70thI zloka-104nI saMkalanA taiyAra karI che te pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-4rUpe prakAzita karavAmAM Ave che, jemAM pU. dharmasAgarajI mahArAjanA matanI aghaTamAnatAnuM vivaraNa, dravyastavamAM bhaktirUpa dharma ane hiMsArUpa adharma mAnanAra pArjacaMdramatanuM nirAkaraNa, dravyastavamAM mAtra puNyarUpatA siddha karavApUrvaka . dravyastavane akaraNIya batAvanAra matanuM nirAkaraNa karI dravyastavanuM gAMbhIrya batAvI jinapratimAnI viziSTarUpe stuti karela che ane aMte pratimAzataka graMthakartAnI prazasti ane pratimAzataka graMthanA TIkAkAranI prazasti karela che. tabiyata vadhu nAdurasta rahetI hovAthI jyAre jyAre kArya karavAno utsAha maMda paDI jato tyAre tyAre pravacanaprabhAvaka pUjya AcArya bhagavaMta zrImadvijaya kIrtiyazasUrIzvarajI mahArAja sAheba tathA paMDitavarya zrI pravINabhAI khImajIbhAI mahetA ane ela. DI. inDolojInA niyAmaka zrI jitendrabhAI bAbulAla zAha satata utsAhavardhaka preraNA karela che. ane avAranavAra pRcchA karatA ke, pratimAzataka graMtharatna bhAga-4nuM kArya keTaluM AgaLa vadhyuM ? A preraka paribaLa upara pratimAzataka graMtharatna bhAga-4nuM kArya paramAtmAnI aciMtya kRpAzaktithI aneka guru bhagavaMtonA AzIrvAda ane upabRhaNAthI tathA tattvajijJAsuvarganI zubha bhAvanAthI paripUrNa thayuM che. ane zloka-71thI 104nI saMkalanArUpa pratimAzataka graMtharatna bhAga-4 gItArtha gaMgA saMsthAnA upakrame prakAzita karavAmAM Ave che. jinapratimAnA guNagAna karatAM A graMthamAM prAyaH zArdUlavikrIDitachaMdamAM racelA mULa kAvyo 104 che ane te saMskRta bhASAmAM che. zreSTha kAvya mATe Avazyaka padalAlitya, alaMkAro, arthagAMbhIrya, prAsa vagere bhUSaNothI manorama banelAM A kAvyo paramAtmA-jinabiMbanI bhakti-bahumAnarUpa stutiorUpa che ane aneka alaMkAro vagerethI sugrAhya banelAM A kAvyomAM graMthakAra zrImad upAdhyAyajI zrI yazovijayajI mahArAjAe jinezvaradevo pratyeno potAno bhaktibhAva vyakta karIne kAvyone jIvaMta banAvyA che. jethI A kAvyo mAtra paThanIya ke zravaNIya na rahetAM smaraNIya, mananIya, dhyAtavya paNa banI gayAM che. jinapratimAnI
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka zabdazaH vivecana bhA. 4/prAphikathana AvazyakatA, pUjyatA ane zreSThatA darzaka A kAvyo bhaktirasa ane adhyAtmarasathI bharapUra hovAthI kamanIya che, jeno eka namUno A rahyo. "tvabimbe vidhRte hRdi sphurati na prAgeva rUpAntaram, tvadrUpe tu tataH smRte bhuvi bhavetro rUpamAtraprathA / tasmAttvanmadabhedabuddhyudayato noyuSmadasmatpadollekhaH kiJcidagocaraM tu lasati jyotiH paraM cinmayam" / / 19 / / anya devonA darzana thatAM pUrvamAM ja tamAruM biMba hRdayamAM vizeSathI dhAraNa karAye chate anya devonA AkAro skUraNa thatA nathI devabuddhithI upAsyarUpe upasthita thatAM nathI. tamArA biMbarUpa AlaMbananA dhyAna pachI, tamAruM rUpa smaraNa karAye chate bhagavAnanuM sarvotkRSTa dehasoMdaryanuM dhyAna karAye chate, jagatamAM rUpamAnanI prathA thatI nathI=jagatamAM anyanuM suMdara rUpa che, evI vicAraNAmAtra thatI nathI. A rIte tamArA rUpanA dhyAnathI tamArAmAM ane mArAmAM abhedabuddhino udaya thavAthI tame ane huM judA chIe e prakAranA padano ullekha thato nathI, paraMtu kAMIka agocara jJAnamaya evI prakRSTa jyoti ullasita thAya che". A rIte zreSTha pratimAnI pUjyatAnI siddhi pratimAzataka graMtharatnamAM nyAyAcArya, nyAyavizArada mahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAjAe aneka AgamapAThonI sAkSI ApavApUrvaka tarka-yuktio dvArA karela che. pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-4mAM nIce mujabanA muddAonI chaNAvaTa graMthakArazrIe karela che. te A pramANe 9 vidhikArita pratimAnI ja pUjyatA svIkAranAra dharmasAgaramatanI aghaTamAnatAnuM vivaraNa zloka70thI 78mAM karela che. temAM * zloka-70mAM vidhikArita pratimAmAM ja pUjyatA svIkAranAra dharmasAgarajInA matanuM nirAkaraNa karela che. * zloka-71mAM yoga, ArAdhanA, bahumAna ane adveSathI karAyelI truTita kriyAnI paNa ucitatA . batAvI gurukArita, vidhikArita Adi Agrahane choDIne sarva pratimAnI pUjyatAmAM yukti batAvela che. * zloka-72mAM nizritacaitya ane anizritacaityamAM vaMdananI vidhithI vidhikArita pratimAthI anyanI paNa pUjyatAnuM sthApana karela che. * zloka-73mAM gacchAMtaraliMganI avaMdanIyatAnI jema gacchAMtara caityanI avaMdanIyatA kahenAra pUrvapakSInI yuktinuM nirAkaraNa karela che.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka zabdazaH vivecana bhA. 4/prAphikathana 9 zloka-74mAM sAdhuliMganI vaMghatAmAM bhajanAnI ane pratimAnI ekAMte vaMghatAmAM yukti batAvela che. ka zloka-75mAM avidhikAritapratimAne vaMdanIya svIkAravAthI pratiSThAvidhinA vaiyaAnI pUrvapakSInI zaMkAnuM nirAkaraNa karela che ane mukhya pratiSThAnuM svarUpa, pratiSThAvidhithI kSayopazamabhAvarUpa adRSTanI AtmAmAM prApti, pratiSThAvidhithI paraMparAe mokSaphaLanI prApti, paramapratiSThAnuM svarUpa ityAdi padArthonuM varNana karela che. 9 zloka-76mAM pratiSThAvidhithI AtmAmAM nijabhAvanI pratiSThA svIkAravAne kAraNe apratiSThitatvanI ane pratiSThA karAvanAranA adaSTanA kSayathI pratimAnI apUjyatAnI AzaMkAnuM nirAkaraNa karela che. * zloka-77mAM tIrthAtarIya parigRhIta pratimAnI jema pArthasthaparigRhIta pratimAne paNa avaMdanIya kahenAra pUrvapakSInI yuktinuM nirAkaraNa karela che. 9 zloka-78mAM paraMparAthI ane zAstrayuktithI svagacchanI ane parakIyagacchanI pratimAmAM bhedano abhAva batAvela che. * zloka-79-80mAM pU. upAdhyAyajI zrI yazovijayajI mahArAjAe bhaktithI jinapratimAnI stuti ane jinapratimAnuM svarUpa batAvela che. zloka-81thI 92mAM dravyastavamAM bhaktirUpa dharma ane hiMsArUpa adharma mAnanAra pArthacaMdramatanA nirAkaraNanI carcA karela che. 9 zloka-93mAM dravyastavamAM mAtra puNyarUpatA siddha karavApUrvaka dravyastavane akaraNIya batAvanAra matanA nirAkaraNanI carcA karela che. * zloka-94mAM lokottarapUjA dharmarUpa ane laukikapUjA puNyarUpa che, tenuM vidhAna karela che. * zloka-95mAM nizcayanayathI mokSanA kAraNabhUta ane puNyabaMdhanA kAraNabhUta dharmanuM svarUpa batAvela che. * zloka-96mAM dravyastavanuM gAMbhIrya ane paramAtmabhaktinI uttarottara bhUmikAo batAvela che. * zloka-97mAM pArzvanAtha bhagavAnanI vizeSatA, vyavahAranaya ane nizcayanayathI paramAtmabhaktinuM svarUpa, nizcayanayanI bhakti aMtargata saMprajJAtasamAdhi, asaMmajJAtasamAdhinuM svarUpa, dhyAnadazAmAM nizcayanayanI bhakti ane vyutthAnadazAmAM vyavahAranayanI bhaktinuM svarUpa batAvela che. * zloka-98thI 103mAM jinapratimAnI viziSTa rIte stuti ane graMthakArazrI pUjya yazovijayajI mahArAjane pratimAnA darzanathI prApta thayela phaLanuM varNana karela che.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka zabdazaH vivecana bhA. 4/prAkathana * zloka-99mAM paramAtmAnA avalaMbanathI nirAlaMbana dhyAnanI prApti, jinapratimAnA darzanathI nirAlaMbana sukhanI prApti, paramAtmAnA dhyAnathI prApta samApattinuM svarUpa, paramAtmAne hRdayamAM sthApana ka2vAthI yAvat anAlaMbanayoga sudhInI kramasara cittanI bhUmikAonuM svarUpa ane nirvikalpajJAnanuM svarUpa batAvela che. * zloka-100mAM tAttvika paramAtmAnA svarUpane batAvanAra pratimAnuM svarUpa, siddhanA svarUpanuM varNana, nirvikalpaupayogamAM brahmaviSayaka jijJAsAnA abhAvanI yukti batAvela che. * zloka-101mAM saMsAranA sukhanI sAthe siddhanA sukhanI tulanA, kevalajJAnanI prApti sudhI hRdayamAM zeyAkAre paramAtmAnA pariNAmanI AvazyakatA jaNAvela che. * zloka-102mAM pratimAnA darzanathI pratimAnI pUjyatA svIkAranAra ane nahi svIkAranArane thatA bhAvonuM varNana karela che. * zloka-103mAM jinapratimAnuM svarUpa ane jinapratimAne natinuM=namaskAra karavAnuM, svarUpa batAvela che. * zloka-104mAM graMthakartAnI prazasti ane graMthanI vizeSatA batAvela che. chelle pratimAzataka graMthanA TIkAkAranI prazasti Apela che temAM vI2 pa2mAtmAnI stuti, tapAgacchanI pATaparaMparAnuM svarUpa, kriyoddhAraka pUjya AnaMdavimalasUri mahArAja sAhebathI prAraMbhIne pUjya upAdhyAya yazovijayajI mahArAja sAheba sudhInI pATaparaMparA batAvI tattvanA zramarUpa pratimAzataka graMtha racavAnuM prayojana batAvela che. pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-4mAM AvatA Agama-prakaraNa pATho zloka-71mAM : * vidhinA yoga, ArAdhana ane zaMsana AdithI kriyAnI aduSTatA - zrAddhavidhivRttino pATha. * AbhogadravyastavarUpa amRtaanuSThAna ane anAbhogadravyastavarUpa tadvetuanuSThAnanA svarUpanuM uddharaNa - * bhavAbhinaMdIne guNadveSanI prApti - zrAddhavidhivRttino pATha. * pUjA mATe yogya pratimAnA svarUpa viSayaka bhinna-bhinna mato - samyaktvaprakaraNa, kalpabhASya, zrAddhavidhivRttino pATha. * anumodanarUpa doSanA abhAvanI yukti - viMzativiMzikA.- AThamI viMzikAno pATha. * avasthitapakSanI bhajanA - vyavahArabhASyano pATha.
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka zabdazaH vivecana bhA. 4/prAkathana zloka-73mAM : * dravyaliMgI sAdhunI vaMdanIyatAne pratimAnA dRSTAMtathI siddha karanAra pUrvapakSInA AkSepa ane samAdhAnano Avazyakaniryuktino saTIka pATha. zloka-76mAM : # pratiSThAvidhinI sAmagrInA abhAvamAM manathI paNa paramAtmAnA svarUpanI pratiSThA karIne pUjAphaLanI niSpattino pATha - viMzativiMzikA - AThamI viMzikAno pATha. zloka-77mAM :* anyatIrthika parigRhIta caityonI avaMdanIyatAno pATha. zloka-83mAM - - kevalI sudhI dravyAzravanI prAptino pATha. zloka-86mAM :* kvacit ekadezamAM ane kvacit ubhayamAM vidheyatvanI puSTino pATha - svAdyAratnAkara. zloka-87mAM - * nihnavonA saMyamamAM adharmarUpatAno pATha. zloka-88mAM :* nizcayanayathI eka kALamAM bhinna viSayaka kriyADhayanA niSedhano pATha. zloka-89mAM : * nizcayanayanI vivakSAthI zrutabhAvabhASAmAM mizrabhASAno asvIkAra tathA vyavahAranayanI vivakSAthI dravyabhAvabhASAmAM mizrabhASAnA svIkArano bhASArahasyano pATha. zloka-90mAM :* mizrakarmabaMdhanA abhAvano sthApaka vizeSAvazyakabhASyano pATha. * karyagrahaNakALamAM ja zubha-azubharUpe pariNamananI jema pradezanA alpabadutvanA grahaNano karmaprakRtisaMgrahaNIno pATha. zloka-91mAM : - vAgavyavahArathI mizrapakSano nizcayanayathI dharmapakSamAM ja aMtarbhAvanA vivaraNano saTIka sUyagaDAMgasUtrano pATha.
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka zabdazaH vivecana bhA. 4/prAphakathana zloka-92mAM : >> vizeSa parijJAnanA abhAvamAM paNa sarvaviratinA astitvano bhagavatIsUtrano pATha. * syAdvAdane nahi jANanAramAM samyaktano svIkAra nahi karanAra nayanuM uddharaNa. saMmatitarkaprakaraNa, uttarAdhyayanasUtrano pATha. * bhAvastava ane dravyastavamAM dravyastavanI mahAnatAnA pUrvapakSInA kathananA nirAkaraNano Avazyakaniyuktino pATha. * dravyastavamAM saMpUrNa saMyamanI anupapattino Avazyakaniryuktino pATha. zloka-93mAM : * samyaktathI janita atizayavALI dAnAdi kriyAmAM ane dravyastavamAM mokSahetutA - viMzativizikA - chaThThI vizikAno pATha. zloka-94mAM :* dravyastavamAM laukika, lokottara bheda - SoDazaka-7no pATha. * kSamAnA laukika-lokottara bheda - viMzativiMzikA - agiyAramI viMzikAno pATha. zloka-95mAM - * zuddha nizcayanayane abhimata dharmanA aMgamAM paNa vyavahAranayathI dharmarUpatAno dharmasaMgrahaNIno pATha. evaMbhUtanaya dvArA RjusUtranayanI jema kurtarUpatane ja hetu svIkAravAmAM mukti - pravacanasArano pATha. * dharmanA lakSaNanI vicAraNAmAM ke dharmaviSayaka tattvavicAraNAmAM nayayanA nirdezanI saMgati - Avazyakaniryuktino pATha. * ekanayathI dharmanA lakSaNanI prarUpaNA vakhate vyavahAranayathI ja dharmanuM lakSaNa karavAmAM yukti - Avazyakaniyuktino pATha. * dharmanA lakSaNanA kathananI AvazyakatA - SoDazakano pATha. * dharmanA lakSaNanI ucitatAnuM uddharaNa - AcArAMgasUtrano pATha. zloka-97mAM - * paramatanA dUSaNathI ja paramAtmabhaktinI prAptino anyayogadvArkiMzikA ane nyAyakusumAMjalino pATha.
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka zabdazaH vivecana bhA. 4/prAkathana zloka-99mAM : * paramAtmAnI vItarAgamudrAnA darzana pachI anyamudrAnuM anAkarSaNa - aSTasahasrIvivaraNano pATha. * sarva utkRSTa svarUparUpe ja paramAtmAnI dhyeyarUpatAno SoDazakano pATha. * bhagavadpanA dhyAna vaDe nizcayanayathI abhedabuddhi - pravacanasArano pATha. * kevalajJAna pUrve anAlaMbanayoganI prApti - SoDazakano pATha. zloka-100mAM : * siddhanA svarUpanuM uddharaNa - AcArAMgasUtrano pATha. zloka-101mAM : * saMsAranA sukhanI sAthe siddhanA sukhanI tulanAnuM uddharaNa - Avazyakaniryuktino pATha. * siddhanA sukhone batAvavA mATe sarva kALanA saMpiMDanAdinI vicAraNAnA vizeSa tAtparyano pATha - viMzativiMzikA - vIzamI viMzikA. vaLI, A graMthanI kAvyamaya racanA hovAthI mahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAjAe A kAvyamAM aneka alaMkArono prayoga karela che, ane e alaMkAronA nirUpaNa vakhate kalikAlasarvajJa pa. pU. A. bha. zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA kAvyAnuzAsana ane mammaTanA kAvyaprakAza graMthanA uddharaNo paNa TAMkela che. ApaNe ahIM mAtra kAvyadRSTie pratimAzataka graMtharatnamAM zloka-70thI zloka-104mAM kayA-kayA alaMkAro nirUpAyelA che, teno mAtra nAmanirdeza karIe chIe; kema ke te-te alaMkAronuM nirUpaNa to.TIkArtha ane vivecanamAM karela che. zloka-79mAM H- rasano5mAlaMkAra. zloka-80mAM :- rUpaka alaMkAra. zloka-98mAM :- yamaka alaMkAra. A rIte te-te zlokomAM te-te alaMkAronuM yojana graMthakArazrIe karela che ane enA dvArA graMthakArazrIjInI viziSTa kavitvazaktinuM paNa ApaNane darzana thAya che. vaLI, pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-4mAM nyAyo ane keTalAka viziSTa prayogo darzAvelA che. te A pramANe - zloka-73mAM : bhaMjakatvAkhyaviSayatvamAM saptamI vibhaktinA prayoganuM sthAna "tio ca pratimAnu roSa muLayo: satvAvasattvAttathA||" A rIte batAvela che.
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka zabdazaH vivecana bhA. 4/prAkakathana zloka-84mAM :- "gaprAptaprApavi vigharanA tathinRtvaprama " A rIte vidhi ane pramANa kone kahevAya ? te mATe anAdimImAMsAnI vyavasthiti batAvela che. zloka-87mAM - "pravRttinuM varSa 4 pravatti pravartanA" A rIte ziSTapuruSonI ukti batAvela che. tathA "svAsthaM svopAtAva" e nyAya batAvela che. zloka-90mAM :- "paramazvimAMvilAnazya" jema ahIM "saMvidhAna" zabda "sa+vi' dhAtune parasmapadano 'zAna' pratyaya lAgIne thayela che tenI jema zloka-96mAM kahela saMvivAra:' prayoga paNa "savit' dhAtune parasmapadano 'zAna' pratyaya lAgIne thayela che. vaLI, pratimAzataka bhAga-4mAM keTalAka zabdonA saMdarbhathI vizeSa artha paNa ApavAmAM AvyA che. te A pramANe - zloka-71mAM - "jort vidhivatranuvRtta parivAra sattaH ' 'ArAdhanam Atmanaiva nirvAhaH' 'zaMsanaM ca bahumAnaH' zloka-73mAM :- "gAdI gaminivemathyAtvivAna' zloka-83mAM - "zo? gharSapakSasthAnoe nitajyanakSa:' zloka-92mAM - "roSa'= mizratva' zloka-100mAM :- "mada:'="svaprAzana' vaLI, graMthakArazrIe TIkAmAM ghaNI jagyAe agatyanI carcA karyA pachI manohara padyonI racanA karela che, te paNa mananIya che. jema zloka-92nA aMte 'ayativizo vicAramA.' thI laIne kazuM nathati paramezvaram'pATA A pramANe ATha zlokonI racanA karela che. zloka-lpanA aMte 'dravyastave tadiha bhaktividhipraNIte, puNyaM na dharma iti durmatInAM kubuddhiH / tattatrayaistu sudhiyAM vividhopadezaH, saMklezakRd yadi jaDasya kimatra citram' // 1 // 'adharmaH pUjeti pralapati sa lumpAkamukharaH, zrayan mizraM pakSaM tamanuharate pAzakumatiH / vidhiprAntaH puSya vati tapAchottamabutha, suthArAM vALI mamiti tha Dha' vArA A pramANe be zlokanI racanA karela che.
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka zabdazaH vivecana bhA. 4/prAkathana prastuta graMthasaMpAdananI zailImAM vAcakavargane sugamatA rahe te mATe sau prathama avataraNikA ane avataraNikArtha Apela che, ane jyAM arthamAM spaSTatA thatI nathI tyAM nIce teno bhAvArtha Apela che. tyArapachI amuka amuka saMdarbho pramANe TIkAnA vibhAgo pADI teTalI teTalI TIkAno artha Apela che, jethI graMtha lagADavAmAM upayogI thaI zake. vibhakti mujaba TIkArtha kholela che. ghaNI jagyAe karmaNi vAkyaracanA mujaba artha karela che ane te te TIkArtha pachI teno bhAvArtha Apela che. kyAMka TIkArthanI bhAvArthamAM punarukti paNa jovA maLaze, paNa padArtha khaMDita na thAya ane vivecana vAMcanAra samajI zake te hetuthI te punarukti doSarUpa nahi gaNAya. TIkArthamAM paNa vacce-vacce utthAno ApI AgaLa Avato padArtha zA mATe kahevA mAMge che, te spaSTa karela che. bhAvArthamAM paNa ghaNI jagyAe vacce utthAnarUpa lakhANa Ave che, paNa te padArtha vyavasthita samajI zakAya te mATe Apela che, tethI punarAvRtti thavA chatAM kSatirUpa nathI. 10 pratimAzataka graMthanuM saMskRta vAMcana karatI vakhate pAThanI saMgati karatAM koI-koI sthAne pUrva prakAzita prata-pustakamAM azuddhi jaNAI che te aMge amane prApta thayela, hAla gItArtha gaMgA saMsthAmAM jenI jherokSa nakala vidyamAna che te zrI nemi-vijJAna-kastUrasUri jJAnamaMdira, suratanI pothI naMbara-518, prata naMbara4233, kula pAnA-154; A hastalikhita pratanA AdhAre zuddha pATho upalabdha thatAM ane te saMgata jaNAtAM, te mujaba zuddhi karela che. uddharaNa pAThomAM paNa jyAM jyAM azuddhio jaNAI che, te mATe te-te graMthonI mudrita prata-pustaka vagere je gItArtha gaMgA saMsthAnA jJAnabhaMDAramAM upalabdha che tenA AdhAre pAThazuddhi karela che, ane jyAM pATha saMgata jaNAto na hoya ane hastalikhita pratamAM paNa saMgata jaNAto zuddha pATha maLela nathI tyAM Avo pATha bhAse che, ema te-te TIkAnI nIce nizAnI mUkI noMdha Apela che ane mULa TIkAmAM paNa te pAThanI bAjumAM () kauMsamAM saMgata jaNAto pATha mUkela che. A graMthanA prUphasaMzodhana aMge cAra prUpha kaDhAvIne zuddhikaraNa karavAno prayatna karela che. Ama chatAM kompyuTa2 vagerenA kAraNe ke anAbhogAdithI azuddhio rahI gaI hoya to tenuM parimArjana karI vAcakavarga vAMce tevI bhalAmaNa che. prastuta pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-4nA prathama prUphanA gujarAtI vAcanamAM sAdhvIjI zrI hitarucitAzrIjI ma. sA.no sahayoga sAMpaDela che tathA gujarAtI vAcananA prasaMzodhanAdi kAryamAM ane vAkyaracanA vagere mATe jarUrI sUcano ApavAmAM suzrAvaka zAMtilAla zivalAla zAhano amane vizeSa sahayoga sAMpaDela che ane temaNe paNa potAne AvA uttama graMtharatnanA svAdhyAyanI taka maLI te badala kRtArthatA vyakta karela che. pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-1/2/3/4mAM saMpUrNa graMthanuM vivecana pUrNa thAya che. chadmasthatAvaza AvA bRhatkAya graMthanA vivaraNamAM ke saMkalana-saMzodhanAdi kAryamAM aneka truTio rahevAnI saMbhAvanA che. sarvajJakathita padArthonuM kyAMya avamUlyana thaI jAya nahi te mATe pUrepUro prayatna karela che, chatAM
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 pratimAzataka zabdazaH vivecana bhA. 4/prAkakathana jinAjJAviruddha ke graMthakArazrInA Azayaviruddha kyAMya paNa padArthanuM nirUpaNa thayela hoya to te badala micchA mi dukkaDe mAMguM chuM. prAMte aMtaranI eka ja mahecchA che ke, deva-gurunI asIma kRpAthI sva-AtmapariNatinI nirmaLatA mATe karAyelo A nAnakaDo prayAsa mane ane graMtha vAMcanAra-bhaNanAra sau koIne nirjarAnuM-lAbhanuM kAraNa bano ane bhagavAnanI pratimAnA darzanathI sAlaMbanadhyAna dvArA nirAlaMbanadhyAnanI prApti thAya ane vANIne agocara evI para cinmaya jyoti ullasita thAya ane saMsAranA sarva saMgane nahi sparzanAra evo asaMgapariNAmavALo jJAnano upayoga pragaTe, A rIte vItarAgabhAvanA pratisaMdhAna dvArA nikaTanA bhavomAM vItarAgatAnI prApti thAya ane svAtmAnA zuddha svarUpanuM pragaTIkaraNa thAya ane saMpUrNa karmano kSaya karIne huM ane sau koI bhavyAtmAo muktisukhanA bhAgI banIe e ja zubha abhyarthanA....! - "nyAyAratu rasarvagIvALA' - Aso suda-10, vi. saM. 2064, tA. 9-10-2008, guruvAra epha-2, jeThAbhAI pArka, nArAyaNanagara roDa, pAlaDI, amadAvAda-7. vyAkhyAnavAcaspati paramapUjya AcArya bhagavaMtA zrImadvijaya rAmacaMrIzvarajI mahArAjAnA sAmrAjyavartI tathA parama pUjya samatAmUrti pravartinI sAdhvIjI rohitAzrIjI mahArAjanA ziSyaratnA sAdhvIjI caMdanabAlAzrI
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka zabdazaH vivecana bhA. 4/saMkalanA . pratimAzataka graMtharatna bhAga-4mAM AvatA , padArthonI saMkSipta saMkalanA graMthakAra mahopAdhyAya zrIyazovijayajI mahArAjAe bhagavAnanI pratimA pUjya che tenuM zloka-1thI kamAM sthApana karIne laMpAkamatanuM nirAkaraNa karyuM. jenuM vizada vivecana pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-1-2-3mAM karela che. have pUjya dharmasAgarajIno mata batAvatAM kahe che - zloka-70-71-72 - pU. dharmasAgarajI pratimAne vaMgha svIkAre che, paraMtu vidhipUrvaka karAyelI pratimA vaMgha che, anya nahi ane vartamAnanI pratimAo vidhipUrvaka karAyelI prAyaH prApta thatI nathI, tethI avidhithI karAyelI pratimAonuM pUjana kalyANakArI nathI, mATe tevI pratimAonI pUjA iMdrajALa jevI che, tema dharmasAgarajI kahe che. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI yazovijayajI mahArAjA kahe che ke kALadoSane kAraNe vartamAnamAM yatidharma, pauSadha vagere zrAvakanI kriyAo prAyaH vidhipUrvaka thatI nathI, tethI tene paNa niSphaLa mAnavAno prasaMga Avaze. A rIte kALadoSane kAraNe vidhipUrvaka pratimA karAyelI na hoya topaNa pUjya che, Ama chatAM vidhipUrvaka karAyelI pratimA utsargathI pUjya che ane apavAdathI avidhithI karAyelI pratimAne pUjavAthI paNa lAbha thAya che, tema graMthakArazrIe yuktithI sthApana karela che. vaLI vidhikAritA, gurukAritA Adi pratimAnA vikalpo batAvIne kadAgraha vagara jeo bhagavAnanI bhakti kare che, temane zubhabhAva thAya che, tema zloka-70-71-72mAM kahela che. zloka-73-74 - jema anya gacchanA sAdhuo vaMdya nathI, tema anya gacchanA caityo vaMdya nathI, tema pU. dharmasAgarajI sthApana karela che. tenuM AvazvaniyuktinA pAThanA baLathI ane yuktithI graMthakArazrIe zloka-73-74mAM nirAkaraNa karela che, tethI anya gacchanI paNa pratimA AkAramAM sAmyane kAraNe vaMgha che, tenuM sthApana thAya che. zloka-75 : jo avidhithI paNa pratiSThA karAyelI pratimA vaMdya hoya to pratiSThAvidhi vyartha thAya, te zaMkAnuM nirAkaraNa karIne paramArthathI pratiSThA zuM che tenuM mArmika svarUpa zloka-75mAM graMthakArazrIe batAvela che. zloka-76 :- pratiSThAvidhithI pratiSThA karAvanAranA AtmAmAM paramAtmAnA svarUpanI pratiSThA thAya che ane te pratiSThA pratimAmAM upacArathI kaI rIte thAya che, tenuM spaSTIkaraNa zloka-70mAM graMthakArazrIe karela che.
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 pratimAzataka zabdazaH vivecana bhA. 4/saMkalanA vaLI koI tevA saMyogamAM jinapratimA upalabdha na hoya to zuddha bhUmimAM mAnasika sthApanAthI siddhAtmAnuM sthApana karIne bhagavAnanI pUjA kaI rIte thaI zake, tenuM paNa vizikAnA vacanathI graMthakArazrIe zloka-76mAM samarthana karela che. vaLI kaDavAmata ke digaMbarathI pratiSThita pratimA kema pUjya nathI, tenuM paNa pU. AcArya hIrasUri mahArAjanA vacanathI graMthakArazrIe zloka-79mAM samarthana karela che. zloka-81 - zloka-81 thI 88mAM pArthacaMdra kahelA dharma-adharmanA mizravAdamAM (1) bhAva zubha ane bhAva azubha, (2) bhAva zubha ane kriyA azubha, (3) bhAva azubha ane kriyA zubha ane (4) kriyA zubha ane kriyA azubha - e prakAre caturbhAgI batAvIne kramasara tenuM nirAkaraNa karIne mizrapakSa saMgata nathI, tenuM spaSTIkaraNa karela che. zloka-82 - dravyastavamAM bhAvathI bhAvano mizrapakSa e prApta thAya ke bhagavAnanI bhaktirU5 zubhabhAva ane dravyastavamAM thatA AraMbharUpa azubhabhAva, ene AzrayIne prathama bhAMgo saMgata thAya nahi; kema ke eka sAthe zubhabhAva ane azubhabhAva e bemAM upayoga rahI zake nahi. vaLI bhAva dharmagata ane kriyA AraMbhagata e bIjo bhAgo paNa saMgata nathI; kema ke zubhabhAvathI kriyAgata azubhabhAvadrArakapaNuM kSaya thAya che ane kriyA azubhabhAva dvArA karmabaMdhanuM kAraNa che, tethI zubhabhAva yukta bhagavAnanI pUjAnI kriyA azubhabhAva niSpanna karI zakatI nathI, mATe pUjAnI kriyA azubha nathI, tethI bIjo bhAMgo saMgata nathI, e pramANe zloka-9ramAM graMthakArazrIe kahela che ane bIjA pakSanA svIkAramAM vAdIne zuM aniSThApatti che, tenI carcA yuktipUrvaka zloka-83 thI 89mAM karela che. zloka-87 : puSpAdi jIvonI hiMsAne anukULa azubhabhAva ane bhagavAnanI pUjArUpa zubhakriyA e prakArano trIjo bhAgo paNa saMgata nathI; kema ke bhAva hiMsAno hoya to te kriyA paNa zubha bane nahi, tethI hiMsAno azubhabhAva ane bhagavAnanI bhaktirUpa zubhakriyAne AzrayIne trIjo bhAMgo yuktiyukta nathI, e pramANe graMthakArazrIe zloka-87mAM kahela che. zloka-88 - bhagavAnanI bhaktirUpa kriyA hovAthI dharmagata zubhakriyA che ane puSpAdi jIvonI hiMsArUpa kriyA hovAthI adharmagata azubhakriyA che, e prakArano cotho bhAMgo paNa saMgata nathI; kema ke azubhabhAvane karanArI ane zubhabhAvane karanArI evI bhinna bhinna viSayavALI kriyA eka kALamAM hoI zake nahi, mATe cotho bhAMgo paNa saMgata nathI, ema zloka-88mAM graMthakArazrIe kahela che.
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 pratimAzataka zabdazaH vivecana bhA. 4/saMkalanA zloka-89 : nizcayanayanI dRSTithI zuddhayoga ane azuddhayoga eka sAthe saMbhave nahi. tenI vizada carcA zloka89mAM karela che. zloka-90 - mizra karmabaMdha nathI, tethI kriyA ane bhAvane AzrayIne mizrapakSa svIkArI zakAya nahi. tenI vizada carcA vizeSAvazyaka bhASyanA vacanathI zloka-90mAM karela che. zloka-91 - dezaviratidharamAM dezathI virati ane dezathI avirati che, tema dravyastavamAM mizrapakSa pArzacaMdra sthApana kare che. tenuM nirAkaraNa zloka-91mAM graMthakArazrIe karela che. zloka-92 - dravyastavamAM mAtra dharmapakSa che, dharmAdharma pakSa nathI. tenuM vizeSa prakAranI yuktithI graMthakArazrIe zloka-92mAM sthApana karela che ane tyAM prasaMgathI zramaNopAsakane dravyastava nathI, tema batAvavA arthe (1) sarvato avirata, (2) avirata, (3) viratAvirata, (4) sarvato viratAvirata, (5) zramaNopAsakadezavirata ane (ka) avirata, ema cha prakAranA puruSane pAzamatavALA je svIkAre che, tenuM graMthakArazrIe zloka-9ramAM nirAkaraNa karela che. zloka-93 : jinapUjAdi kRtyone keTalAka puNyakarma kahe che ane cAritranI jema jinapUjAdi dharmakRtya nathI, tema sthApana kare che. tenuM graMthakArazrIe zloka-93mAM ubhAvana karIne nirAkaraNa karela che. zloka-94 : bhagavAnanI pUjA laukika che ane lokottara paNa che ane je laukika pUjA che te puNyarUpa che ane lokottara pUjA che te dharmarUpa che. tema svIkAravAmAM SoDazakanI sAkSI ApIne zloka-94mAM graMthakArazrIe tenuM samarthana karela che. zloka-95 - pUjA, dAna, pravacanavAtsalyAdi sarAkRtya che ane tapa, cAritrAdi vItarAgatya che, e prakAranA pU. AcArya haribhadrasUri mahArAjanA vacanane grahaNa karIne pUjAne puNyakRtya sthApana karIne jeo dharmakRtya svIkAratA nathI, tenuM nirAkaraNa zloka-95mAM graMthakArazrIe karela che. zloka-96 - pUjAne dharmAdharmarUpe svIkAravI ke kevala dharmarUpe svIkAravI, e padArtha atigaMbhIra che. tenI graMthakArazrIe vizada carcA karela che. teno paramArtha guruparataMtryathI prApta thaI zake che, tethI zAstrIya padArthanA bodha mATe guNavAnane parataMtra thaIne yatna karavo ucita che, te kathana zloka-90mAM graMthakArazrIe spaSTa karela che.
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka zabdazaH vivecana bhA. 4/saMkalanA zloka-97 : graMthakArazrIe zrI zaMkhezvara pArzvanAtha bhagavAnanI pratimAne saMbodhana karIne bhagavAnanI stutirUpe prastuta graMthanI racanA karela che. temAM vAdI evA luMpAka AdinA matanuM nirAkaraNa karela che, te paNa 5ramArthathI bhagavAnanI bhaktirUpe ja karela che. tenuM spaSTIkaraNa zloka-97mAM graMthakArazrIe karela che. vyavahAranayathI AtmAnA zuddhabhAvane pragaTa karavA arthe zAstranA padArthanA mananarUpe graMthakArazrIe bhagavAnanI stutirUpe A graMthanI racanA karela che ane nizcayanayathI bhagavAnanI bhakti AtmabhAvamAM vizrAMtirUpa che. je prastuta graMtha2canAnuM phaLa che. zloka-98 thI 100 : graMthakArazrIe sAkSAt bhagavAnanI stuti zloka-98thI 100mAM karela che. zloka-101 : pratimAzataka graMthanI racanA karIne pArzvanAtha bhagavAnanI graMthakArazrIe je bhakti karI che, tenAthI potAne zuM iSTa che, tenI prArthanAthI yukta evI stuti zloka-101mAM graMthakArazrIe karela che. zloka-102-103 : bhagavAnanI pratimAne joIne huMpAkane zuM bhAva thAya che ane potAne zuM bhAva thAya che ? tenuM spaSTIkaraNa zloka-102-103mAM graMthakArazrIe karela che. zloka-104 : graMthakArazrInI prazasti zloka-104mAM che. ane chelle pratimAzataka graMthanA TIkAkAranI prazasti Apela che. A vivaraNa ka2vAmAM chadmasthatAne kAraNe anAbhogAdithI graMthakArazrInA Azayaviruddha kAMI paNa lakhAyuM hoya te badala micchA mi dukkaDaM mAMguM chuM. vi. saM. 2064, Aso suda-10, tA. 9-10-2008, guruvAra 302, vimalavihAra, sarasvatI sosAyaTI, pAlaDI, amadAvAda-7. 15 (5) (5) - pravINacaMdra khImajI motA
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka zabdazaH vivecana bhA. 4/saMkalanA che. anukramaNikA che. viSaya zloka pRSTha naMbara - 70-78. vidhikArita pratimAnI ja pUjyatA svIkAranAra vRSodanusArI arthAt dharmasAgaramatanI aghaTamAnatAnuM vivaraNa. 1189-1259 70. vidhikArita pratimAmAM ja pUjyatA svIkAranAra dharmasAgarajInA matanuM nirAkaraNa. 1189 vidhikArita pratimAmAM ja pUjyatAnA svIkAranI dharmasAgarajInI yukti. vartamAnamAM vidhikArita pratimAnA asaMbhavanI sthApaka dharmasAgarajInI yuktinuM nirAkaraNa. vartamAnamAM viratirU5 AcAronI vidyamAnatAno dharmasAgarajI dvArA svIkAra. 1189-1192 71. yoga-ArAdhanA-bahumAna-adveSathI karAyelI truTita kriyAnI paNa ucitatA. gurukArita, vidhikArita Adi Agrahane choDIne sarva pratimAnI pUjyatAmAM yukti. 1193 'yoga' zabdano saMdarbhathI vizeSa artha. vidhipUrvakanI kriyAmAM apekSita yoganuM svarUpa. ArAdhanA' zabdano saMdarbhathI vizeSa artha. vidhipUrvakanI kriyAmAM apekSita ArAdhanAnuM svarUpa. zaMsana' zabdano saMdarbhathI vizeSa artha. vidhinA yoga-ArAdhana-zaMsana AdithI kriyAnI aduSTatAnuM uddharaNa. vidhibahumAnavALA ane vidhiabahumAnavALA jIvonuM svarUpa. vidhisevananA abhAvavALAmAM paNa vidhipakSapAta Adi guNothI dhanyatA. AsannasiddhikomAM vidhino pariNAma ane abhavya, durbhavyamAM vidhinA tyAga ane avidhinI bhaktino pariNAma. anuSThAnaviSayaka ucita vidhi 1193-1196 amRtaanuSThAnanuM svarUpa.
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRSTha naMbara 1196-1200 pratimAzataka zabdazaH vivecana bhA. 4/saMkalanA zloka viSaya taddhatuanuSThAnanuM svarUpa. vidhinA aSathI prathama yoganA aMganI prApti. amRtaanuSThAnamAM AvyogadravyastavarUpatA, taddhahutaanuSThAnamAM anAbhogadravyastavarUpatA. AbhogadravyastavarUpa amRtaanuSThAna ane anAbhogadravyastavarUpa taddha,anuSThAnanA svarUpanuM uddharaNa ane Abhogadravyastava ane anAbhogadravyastavanuM svarUpa. bhadrakajIvone anAbhogadravyastavathI bodhino lAbha. bhavAbhinaMdIne guNaSanI prAptinuM uddharaNa. tattvajJonA svarUpanuM uddharaNa. gurukArita Adi pratimAonI pUjyatAnA Agrahane choDIne avizeSathI sarva pratimAonI bhaktithI bodhinI sulabhatA uddharaNapUrvaka. "kRtivara' zabdano saMdarbhathI vizeSa artha. pUjA mATe yogya pratimAnA svarUpaviSayaka bhinna-bhinna matonuM saTIka uddharaNa. gurukArita Adi pratimAnI pUjyatA viSayaka avasthitapakSano apavAdathI abhigama, gurukArita Adi pratimAno ja Agraha karavApUrvaka anya pratimAonI avajJA karavAthI saMsAranA paribhramaNanI prApti. avidhithI karAyela pratimAnI pUjAmAM avidhinA anumodanarUpa doSanA abhAvanI yukti - uddharaNapUrvaka nizrAkRta-anizrAkRta caityamAM bhaktinI vidhi. gurukArita Adi pratimAnI pUjyatAviSayaka avasthitapakSano utsargathI abhigama ane bhajanA, avasthitapakSa dvArA vidhikArita pratimAno ja utsargathI svIkAra. gurukArita Adi pratimAnA pUjyatAviSayaka avasthitapakSanI bhajanAnuM uddharaNa. 1201-1204 1204-1207
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 73. pratimAzataka zabdazaH vivecana bhA. 4/anukramaNikA zloka viSaya pRSTha naMbara, vidhikArita pratimAnI aprAptimAM apavAdika pravRtti, apavAdathI avidhithI karAyela pratimAnI pUjAmAM avidhinI anumatinA abhAvamAM yukti. vidhikArita pratimAnI aprAptimAM apavAdika pravRttinuM uddharaNa. 1207-1209 nizcita-anizrita caityamAM vaMdananI vidhithI vidhikArita pratimAthI anyanI paNa pUjyatAnuM sthApana. 1210 | 'bhajanA' zabdano saMdarbhathI vizeSa artha. 1210-1211 gacchAMtara liMganI avaMdanIyatAnI jema gacchAMtara caityanI avaMdanIyatA kahenAra pUrvapakSInI yuktinuM nirAkaraNa. 1212 AgrahI' zabdano saMdarbhathI vizeSa artha. vyaMjakatvA viSayatvamAM saptamIvibhaktinA prayoganuM sthAna. 1212-1215 dravyaliMgI sAdhunI vaMdanIyatAne pratimAnA dRSTAMtathI siddha karanAra pUrvapakSInA AkSepa ane samAdhAnanuM saTIka uddharaNa. pratimAnA dRSTAMtathI guNa AdinI parIkSA vinA sAdhuvezavALAnI viMdanIyatAmAM pUrvapakSInI yukti. citta" arthamAM adhyAtma zabdano prayoga. sAdhuvezamAtrane vaMdanIya siddha karavA pUrvapakSIe Apela pratimAnA daSTAMtanuM dArdAntika sAthenA vaiSamyanuM graMthakAra dvArA bhAvana. pratimAmAM sAvaghakriyAnI jema niravaghakriyAno abhAva hovAthI namaskAranA phaLanA abhAvanI sthApaka pUrvapakSInI yukti. pratimAmAM sAvaghakriyAnI jema niravaghakriyAno abhAva hovA chatAM namaskAranA phaLanA saMbhavanI yukti. pratimAnI jema sAdhuliMgathI manaHzuddhi svIkAranAra pUrvapakSInI yuktinuM nirAkaraNa. pratimAmAM jinaguNanA adhyAropanI yuktatA ane liMgamAM sAdhuguNanA adhyAropanI ayuktatAnuM bhAvana. pArthastha AdimAM paNa sAdhuguNanA adhyAropanI yuktatAnI pUrvapakSInI yuktinuM nirAkaraNa.
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka zabdazaH vivecana bhA. 4/anukramaNikA zloka 75. viSaya pRSTha naMbara jANIne pArzvastha Adine vaMdana karavAthI prApta thatAM doSo. 1215-1228 guNanA adhyAropane ucita sthAna. gacchatarIya pratimAnI avaMdanIyatA svIkAranAra pUrvapakSInA anumAnanuM nirAkaraNa ane te anumAnanI upAdhinuM svarUpa. 1228-1231 sAdhuliMganI vaMdyatAmAM bhajanAnI ane pratimAnI ekAMte vaMdyatAmAM yukti . 1 232 sAdhuliMganI vidyAviSayaka bhajanAnuM svarUpa. pratimAnI ekAMte vaMghatAmAM yukti. gacchatarIya sAdhunI jema gacchAMtarIya pratimAnI avaMghatAnI pUrvapakSInI yuktinuM nirAkaraNa. 1232-1236 avidhikArita pratimAne vaMdanIya svIkAravAthI pratiSThAvidhinA vaiyaAnI pUrvapakSInI zaMkAnuM nirAkaraNa. mukhya pratiSThAnuM svarUpa. 1237 pratiSThita pratimAthI pUjAphaLanI upapattimAM yukti. pratiSThAvidhithI layopazamabhAvarUpa adaSTanI AtmAmAM prApti. pratimAnI pratiSThAthI devalokanA devanA AgamananI ayuktatAmAM yukti . pratiSThAnI pratimAmAM pUjAphaLa prayojaka zaktine svIkAranAra pUrvapakSInI yuktinuM nirAkaraNa. pratiSThAvidhithI AtmAmAM niSpanna thatuM phaLa. pratiSThAthI paraMparAe mokSaphaLanI prAptimAM yukti. paramAtmAnI karAtI pratiSThAthI paramapratiSThAnI prApti, paramapratiSThAnuM svarUpa. 1237-1244 pratiSThAvidhithI AtmAmAM nijabhAvanI pratiSThA svIkAravAne kAraNe pratimAmAM apratiSThitatvanI ane pratiSThA karAvanAranA adRSTanA kSayathI pratimAnI apUjyatAnI AzaMkAnuM nirAkaraNa. 1244 73.
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 zloka 77. pratimAzataka zabdazaH vivecana bhA. 4/anukramaNikA pRSTha naMbara 79. viSaya pratiSThAnI vidhinuM phaLa, AtmAmAM nijabhAvanI pratiSThA hovA chatAM biMbamAM pratiSThAnA vyavahAranI saMgati. pratimAmAM pratiSThitatvanI upasthitipUrvaka karAtI pUjAthI viziSTa phaLanI prAptimAM yukti, pratiSThA karAvanAra adhikArInuM svarUpa. pratiSThAvidhinI sAmagrInA abhAvamAM manathI paNa paramAtmAnA svarUpanI pratiSThA karIne pUjAphaLanI niSpatti - saTIka uddharaNa pUrvaka. vartamAnamAM pratimAnI vaMdanIyatA ane avaMdanIyatAnI maryAdA, vartamAnamAM pratiSThAkarTUguNanI prAyaH durlabhatA, apavAdathI pratiSThAvidhinA vacanamAtrathI karAyela pratimAnI pratiSThAno svIkAra. digaMbara Adi traNanI pratimAonI avaMdanIyatAmAM yukti, digaMbara AdithI pratiSThita pratimAmAM sAdhunA vAsakSepathI pUjyatA. tIrthAMta2IyaparigRhIta pratimAnI jema pArzvasthaparigRhIta pratimAne paNa avaMdanIya kahenAra pUrvapakSInI yuktinuM nirAkaraNa. anyatIrthikaparigRhIta caityonI avaMdanIyatAnuM uddharaNa. cAritrIonuM sAmrAjya hote chate pArzvastha AdithI parigRhIta pratimAmAM avaMdanIyatA. viziSTa AcAryAdi vaDe karAtA zuddha-azuddhano viveka ka2vAmAM kalaha AdinI prApti. vartamAnamAM pArzvastha AdinI pratimAne apUjya kahevAthI bhaktinA saMkocanI prAptine kAraNe mahAanarthanI prAptimAM yukti. 78. paraMparAthI ane zAstrayuktithI svagacchanI ane parakIyagacchanI pratimAmAM bhedano abhAva. pratimAnA bhedo. 'IkSAmade' zabdano saMdarbhathI vizeSa artha. avidhithI karAyela pratimAnI bhaktithI karAyela pUjAmAM avidhinI anumatinA abhAvamAM yukti. pU. u. yazovijayajI mahArAja sAhebe bhaktithI jinapratimAnI karela stuti. 1244-1251 1252 1252-1255 1256 1256-1259 1260
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82. pratimAzataka zabdazaH vivecana bhA.4/anukramaNikA zloka viSaya pRSTha naMbara svacittathI pratimAnA atyAgano viziSTa artha. 1290-1262 80. jinapratimAnuM svarUpa. 1233-1295 81-92. dravyastavamAM bhaktirUpa dharma ane hiMsArUpa adharma mAnanAra pArdhacaMdramatanA nirAkaraNanI carcA. 1295-1375 81. dravyastavamAM bhaktirUpa dharma ane hiMsArUpa adharmanA abhAvanI yukti, dravyastavamAM svarUpahiMsA hovA chatAM ekAMte dharma. 1295-1297 82-83. dravyastavanA mizratanI caturbhagImAM prathama be bhAMgAnA nirAkaraNanI carcA. 1298-1303 dravyastavanA mizratvanI caturbhagImAM prathama be bhAMgAnI ayuktatAmAM yukti . 1298 dravyastavamAM mizratanI caturbhagInuM svarUpa. dravyastavamAM eka kALe vyavahAranayathI paNa hiMsA AdirUpa AraMbha ane bhagavadbhaktirUpa anAraMbhasvarUpa be upayoganA abhAvamAM yukti. dravyastavanA dhairyayogamAM aticAranA bhayano paNa abhAva, vairyayogathI pUrvanA dravyastavanA ayatanAkALamAM avidhino upayoga hovAthI mizrayogano svIkAra. 1298-1270 dravyastavamAM thatI hiMsAthI paNa karmabaMdhanA abhAvamAM yukti. "alpa' zabdano saMdarbhathI vizeSa artha. 1271-1274 dravyastavamAM zubha bhAva ane azubha kriyAthI mizrata mAnavAmAM sAdhunI| nadI uttaraNanI kriyAmAM mizratva mAnavAnI Apatti. 1272-1274 kevalI sudhI dravyAzravanI prAptinuM uddharaNa. "zoka' zabdano saMdarbhathI viziSTa artha. kevalajJAna sudhI dezavirati svIkAravA mATenI suMdaraRSinI yuktinuM nirAkaraNa, ayogI guNasthAnakamAM phaLathI sarvasaMvara, pramattaguNasthAnakamAM svarUpathI sarvasaMvara. 1274-1276 : sAdhune nadI uttaraNamAM mizratvanA abhAvanI ane dravyastavamAM mizratvanI sthApaka pUrvapakSInI yukti. 1277 83. 84.
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka zabdazaH vivecana bhA. 4/anukramaNikA zloka viSaya pRSTha naMbara vidhi ane pramANanA svarUpanuM uddharaNa. gRhastha ane sAdhunA nadI uttaraNanI kriyAmAM hiMsA ane ahiMsArUpa vyavahAra bhedanuM kAraNa. 1277-1280. 85. gRhasthane dravyastavamAM mizratva sthApaka pUrvapakSInI yuktinuM nirAkaraNa. 1281 savyavahAranayathI hiMsAnuM lakSaNa. svaguNasthAnaka ucita yatanAthI pramAdaparivAranI siddhi, ratna-ratnAkaradaSTAMtathI jinakalpa ane sthavirakalpanI tulyatA. svabhUmikAne ucita dharmakRtyamAM gRhastha ke sAdhune hiMsAno abhAva. 1281-1286 apramattabhAvathI karAtAM dravyastavamAM hiMyamAM ja dravyastavanI prApti hovAthI karmabaMdhano abhAva, pramAdabhAvathI hiMsyamAM vartatI hiMsAnI svamAM prApti, anAbhoga AdithI thatAM pramAdavALA dravyastavanI savyavahAramAM vizrAMti. 1286-1290 zrAvakanA dravyastavamAM ane sAdhunI nadIuttaraNanI kriyAmAM utpAda ane utpattikRta bheda batAvIne viSamatAnuM sthApana karanAra pUrvapakSInuM nirAkaraNa. 1290-1295 | sAdhunI nadIuttaraNanI kriyAne apavAdarUpe svIkArI ane dravyastavane apavAdatulya svIkArIne dravyastavanA yatanAbhAgamAM vidhino artha svIkArI ane dravyastavanI kriyAne svacchaMdaprApta kahIne dravyastavamAM mizratvanI saMgati karanAra pUrvapalInuM nirAkaraNa. 1297 vidheyavAkyathI pUrNa arthamAM vidheyatAno ane ekadezamAM vidheyatAno sthAnaviniyoga. dravyastavane kahenAra vidhivAkyathI yatanAviziSTa dravyastavanI kriyAmAM ja vidheyatAnI sthApaka yukti. kvacit ekadezamAM ane kvacit ubhayamAM vidheyatvanI puSTinuM uddharaNa. | 1296-1301 dravyastavamAM yatanA aMzane AzrayIne dharma ane kriyA aMzane AzrayIne adharma svIkArI mizratva mAnanArane prApta thatAM doSo. 'vazaa svopAtA' rUti nyAya saMbaddha. 1301-1303
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka zabdazaH vivecana bhA, 4/anukramaNikA zloka viSaya pRSTha naMbara 87. azubhabhAva ane zubhakriyArUpa mizratAnA trIjA bhAMgAnuM nirAkaraNa. | 1303 nizcayanayathI azubhabhAvathI karAtI zubhakriyAmAM paNa adharmarUpatA. nihnavonA cAritrAcAramAM ja adharmatanI sthApaka yukti, sthUlathI mokSanA AzayapUrvaka karAtA nihnavonA anuSThAnamAM garAnuSThAnatA. nihnavonA saMyamamAM adharmarUpatAnuM uddharaNa. nihnavonA darzananuM svarUpa. 1304-1307 vidhiyukta dravyastavamAM hiMsAnA pariNAmanA abhAvamAM yukti. yatanAthI karAtA dravyastavamAM ane sAdhunI nadIuttaraNanI kriyAmAM AnuSaMgika uddeza ane sAdhya hiMsArUpa hovA chatAM zAstrathI aniSiddha. 1308-1311 88. | dravyastavamAM zubha-azubha kriyArUpa mizratAnA cothA bhAMgAnuM nirAkaraNa. 1312 | nizcayanayathI eka kALamAM bhinnaviSayaka kriyAyano niSedha - . uddharaNapUrvaka. avidhipUrvakanI jinArcAmAM vyavahAranaya saMmata zuddha-azuddha yoganA baLathI dravyastavamAM mizrapakSane svIkAranAranI yuktinuM kALabhedathI zuddha-azuddha yogano svIkAra karanAra nizcayanayane AzrayIne nirAkaraNa. vIryanuM phuraNa AtmAmAM hovAthI yoga nirviSaya banI javAne kAraNe dravyastavamAM paNa yoganI zuddha-azuddha viSayatAnI asaMgatinI zaMkAnuM nirAkaraNa, vyApAra anubaMdhI viSayatA nayathI yoganI zuddha-azuddha viSayatA. 1312-1316 89. nizcayanayathI zuddha-azuddha yogarU5 mizratvano niSedha. 1317 dravyayoga ane bhAvayoganuM svarUpa. nizcayanayathI eka kALamAM zubha-azubharU5 mizrabhAvano abhAva. nizcayanayathI ane nizcayanayanA aMgarUpa vyavahAranayathI paNa parispaMdanarUpa dravyayogamAM mizratAno abhAva. 1317-1318 dravyabhAvabhASAmAM azokavananA kathanane mizrabhAvasvarUpe kahela hovAthI AvatAM virodhano parihAra, nizcayAMgavyavahAranayathI "A azokavana che" e prayogamAM mizrabhASAno abhAva. 1319-1320
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 pratimAzataka zabdazaH vivecana bhA. 4/anukramaNikA 1329 zloka viSaya | pRSTha naMbara nizcayanayanI vivakSAthI zrutabhAvabhASAmAM mizrabhASAno asvIkAra tathA vyavahAranayanI vivakSAthI dravyabhAvabhASAmAM mizrabhASAno svIkAra - uddharaNapUrvaka. 1321-1324 90. mizrakarmabaMdhano abhAva hovAthI dravyastavamAM mizrayogano abhAva. 1325 baMdhanI apekSAe mizrakarmabaMdhano abhAva, saMkramanI apekSAe mizramohanIyakarmanI prApti. 1325-1328 miznakarmabaMdhanA abhAvanuM sthApaka uddharaNa. 1328-1350 mizrakarmabaMdhanA abhAvanuM sAdhaka anumAna. 1328-1331 mizrakarmabaMdhanA abhAvanI sAdhaka yukti. karmabaMdhamAM mithyAtva Adi pAMca kAraNo hovA chatAM yogane ja baMdhamAM heturUpe svIkAravAnI yukti. | 1329-1331 yoganimittaka eka samayanA karmabaMdhamAM zubhAzubharUpa mizratanI sthApaka pUrvapakSInI yuktionuM nirAkaraNa. vyavahAranayathI mana, vacana ane kAyAnA zubha-azubharUpa mizrayoganuM svarUpa. dravyayoga ane bhAvayoganuM svarUpa. vyavahAranayathI dravyayogamAM zubha-azubharU5 mizratva ane bhAvayogamAM mizratvanA abhAvanI sthApaka yukti. karaNa' zabdano yoga arthamAM prayoga. . nizcayanayathI dravyayogamAM paNa zubha-azubha mizratvanA abhAvanI yukti . adhyavasAyarUpa ja bhAvayoga. AgamamAM bhAvayogaviSayaka nizcayanayanA ja grahaNanuM vizeSa tAtparya. 1331-1339 bhAvayogamAM mizratvanA abhAvanuM uddharaNa. mizradhyAna ane mizralezyAno abhAva. bhAvayoganuM svarUpa. 133-1337
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka zabdazaH vivecana bhA. 4/anukramaNikA zloka viSaya pRSTha naMbara baMdhathI mizramohanIyakarmanI prApti, baMdhanI apekSAe mizrakarmabaMdhano abhAva. 1337-1340 saMkramaNavidhinuM svarUpa. AyuSyakarmamAM paraspara saMkramano abhAva. darzanamohanIya ane cAritramohanIyamAM paraspara saMkramano abhAva. dhruvabaMdhI prakRtine AzrayIne prakRtisaMkramanI vidhi. adhuvabaMdhI prakRtine AzrayIne prakRtisaMkramanI vidhi. 1340-1343 dravyastavamAM hiMsA hovAne kAraNe ja dhruvabaMdhI pApaprakRtino baMdha svIkAravAnI pUrvapakSInI yuktinuM nirAkaraNa, dravyastavakALamAM ja puNyaprakRti ane dhruvabaMdhI pApaprakRtibaMdhanA niyAmaka tattvo. zubhaadhyavasAyakALamAM paNa zubha ke azubha karmaprakRtinA baMdhamAM yukti. karyagrahaNakALamAM ja zubha-azubharUpe pariNamananI jema pradezanA alpabadutvanA grahaNanuM uddharaNa. pariNAmanA vazathI karmamAM puNya-pApanA vibhAganuM daSTAMtathI bhAvana. | 1343-1350 91. dravyastavamAM mizrapakSane svIkAravAnI pUrvapakSInI yuktinuM nirAkaraNa. vyavahAranayathI virata-avirata ane viratAvirata ema traNa vibhAga, saMgrahanayathI virati ane avirati ema be vibhAga, saMgrahanayathI dezaviratino viratimAM aMtarbhAva. dezaviratimAM virati-aviratirUpa mizratA hovA chatAM mizrakarmabaMdhano abhAva. 1350-1352 virati-aviratirUpa mizrapakSano zubhabaMdhanI apekSAe dharmamAM ja aMtarbhAva, dezaviratidharanI pUjA ane pauSadhamAM dharmarUpe tulyatA. 13para vAguvyavahArathI mizrapakSano nizcayanayathI dharmapakSamAM ja aMtarbhAvanA vivaraNanuM saTIka uddharaNa. 1354-1374 adharmapakSanuM svarUpa. pApapravRttine anukULa jIvanA judA-judA bhAvo. sAdhunI surakilbiSAdibhAvanAnuM svarUpa ane phaLa. gRhasthanA adharmanA cauda sthAno.
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 zloka pratimAzataka zabdazaH vivecana bhA. 4/anukramaNikA viSaya pRSTha naMbara "akevala' zabdano saMdarbhathI vizeSa artha. "asaltagatva' zabdano saMdarbhathI vizeSa artha. 'vibhaMga' zabdano saMdarbhathI vizeSa artha. siddhi-mukti-nirvANa-nirmANa zabdanA bhinna-bhinna artho. 1354-1359 dharmapakSavALA jIvonuM svarUpa. 1359-1300 anyadarzanamAM rahelA guNasthAnaka bahirvata jIvonI bhUmikA. mithyASTinA prANAtipAtaviramaNaAdirUpa dharmapakSanI paNa adharmapakSamAM aMtarbhAvanI yukti. mithyASTione dharmathI kudevatva ane kumanuSyatvanI prApti. Avasatha' zabdano vizeSa artha. gRha' arthano vAcaka vizeSa zabda. 1310-1362 adharmapakSane Azrita jIvonuM ane teone prApta thatA phaLanuM varNana. narakasthAnanA svarUpanuM varNana. 1362-1367 dharmapakSamAM rahelA AtmAonA jIvananuM ane teone prApta thatA phaLanuM varNana. dhArmika pakSavALA jIvone prApta sudevagatinuM varNana. samyagdarzanayukta dezavirativALA mizrapANika jIvonA jIvananA svarUpanuM varNana. 1369-1370 dharmapakSa, adharmapakSa ane dharmAdharmapakSanuM saMkSipta varNana. 1370-1371 samyagdaSTinI apekSAe mizrapakSano dharmamAM ane mithyASTinI apekSAe mizrapakSano adharmapakSamAM aMtarbhAva. dezaviratiguNasthAnakavartI jIvamAM vartatI dezathI aviratimAM vivakSAvizeSathI dravyarUpatA. aviratasamyagdaSTinI dharmapakSamAM aMtarbhAvanI yukti. pAkhaMDIono adharmapakSamAM aMtarbhAva hovAthI arthathI samyagdaSTinI AcaraNAono dharmamAM aMtarbhAva. 1372-1374 1363-1368
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka zabdazaH vivecana bhA. 4/anukramaNikA 27 zloka 92. | viSaya pRSTha naMbara dravyastavamAM mizratAnA abhAvanI sthApaka yukti. 1375 roSa' zabdano saMdarbhathI vizeSa artha. 1376 zrAvakone dravyastava nahi svIkAranAra pArthacaMdramatathI kalpita papuruSonA vibhAganuM svarUpa. avazya ubhaya TaMka pratikramaNa karanArane ane jIva-ajIva AdinA bhedanA parijJAnavALAne ja zramaNopAsaka dezaviratidhara svIkAranAra pArthacaMdramatanI puSTinuM uddharaNa. dezaviratidharane sAvaghapUjA nahi svIkAranAra pArjacaMdranI yuktinuM nirAkaraNa. hiMsAnA parihAravALI ja zramaNopAsaka dezaviratidharanI jinabhaktine svIkAranAra pArthacaMdramatanI puSTinuM uddharaNa. 1376-1384 pArthacaMdramatAnusArI SapuruSa vibhAgamAM rahelI asaMgatatAnuM bhAvana. | 1385-1441 aviratasamyagdaSTine paNa mithyAdarzananI virati ane anyanI aviratirUpa mizrapakSa svIkAranAra pArjacaMdramatanI puSTinuM uddharaNa. nizcayanayathI bhagavAnanA eka vacananA saMdehamAM paNa saMpUrNa zraddhAno abhAva. | 1385-1391 saMkSeparucisamyaktanuM svarUpa. vizeSa parijJAnanA abhAvamAM paNa sarvaviratinA astitvanuM uddharaNa. syAdvAdane nahi jANanAramAM samyaktano svIkAra nahi karanAra nayanuM uddharaNa. gRhasthane samyakta nahi svIkAranAra sUtranuM vizeSa tAtparya - nizcayanaya - saMbaddha. syAdvAdane nahi jANanAramAM samyaktane nahi svIkAranAra nayanuM uddharaNa. bhAvasamyaktanuM svarUpa, vistArarucisamyaktanuM svarUpa. 1391-1397 jinapUjAmAM AraMbhane kAraNe dezaviratino abhAva svIkAranAra pUrvapakSInuM nirAkaraNa. 1397-1400
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 zloka pratimAzataka zabdazaH vivecana bhA. 4/anukramaNikA pRSTha naMbara viSaya vitAvirata ane zramaNopAsakano abheda batAvanAra uddharaNa. samyagdaSTi evA devomAM avadhijJAnane kAraNe AgamavyavahArIpaNAno svIkAra. devone acittapuSpAdithI pUjA svIkAranAra pUrvapakSInI yuktinuM nirAkaraNa. dravyastavamAM AraMbhanI zaMkAthI durgaMtasaMsAritAnuM uddharaNa. devatAo vaDe indraabhiSekamAM manuSyakSetramAMthI jalAdinuM grahaNa ane jinapUjAmAM devalokamAMthI jalAdinA grahaNanuM prayojana. jinamaMdiramAM sacittaparityAgarUpa abhigamavacanane bhogAMgacittaparihAraviSayarUpa svIkAravAnuM prayojana. jinapUjAmAM dharma-adharmanA saMkarane svIkAranAra pUrvapakSInI yuktinuM nirAkaraNa. pUjAkAlIna saMbhavita asaMyamanuM svarUpa. dravyastavamAM hetu-svarUpa-anubaMdhathI asaMyamanI vicAraNA. apradhAnatvanA kathanathI dravyastavane anAdeya svIkAranAra pUrvapakSInuM nirAkaraNa. bhAvastava ane dravyastavamAM dravyastavanI mahAnatAnA pUrvapakSInA kathananA nirAkaraNanuM uddharaNa. dravyastavamAM saMpUrNa saMyamanI anupapattinuM uddharaNa. dhananA parityAgathI dravyastavamAM zubhaadhyavasAya svIkAranAra pUrvapakSInuM nirAkaraNa. dravyastava ane bhAvastavanI kriyAmAM mokSakAraNatAnI apekSAe sadazatA ane kAlakRta phaLanI apekSAe visadezatA. dravyastavanI kriyAne asaMyamarUpe batAvanAra pUrvapakSInI yuktinuM nirAkaraNa, praNidhAnAdipUrvakanI ja dravyastava ane bhAvastavanI kriyA saphaLa, RjusUtranayathI paNa praNidhAnAdi AzayothI ja kriyAmAM atizayatA, praNidhAnAdipUrvakanA dravyastavathI zubhaanubaMdha ane vipula nirjarA. 1400-1410 1411-1416 1413-1419
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka zabdazaH vivecana bhA. 4/anukramaNikA zloka viSaya dravyastavamAM kUpar3haSTAMtanuM vizeSa rIte yojana. pArzvacaMdramatanuM nirAkaraNa. AgamanA vacanonuM avalaMbana laIne dravyastavano lopa karanAra luMpAka ane pArzvacaMdranI buddhinI mUDhatAnuM bhAvana. sarvajJanA vacananuM svarUpa. 93. dravyastavamAM mAtra puNyarUpatA siddha karavApUrvaka dravyastavane akaraNIya batAvanAra matanA nirAkaraNanI carcA. puNyabaMdhanuM kAraNa hovAthI dravyastavane dharmakRtyarUpe nahi svIkAranAra pUrvapakSInuM nirAkaraNa, sarAgacAritranI jema dravyastavamAM paNa dharmatva. vyavahAranayathI sarAgacAritrInI jema dravyastavamAM mokSakAraNatA. svargAdinI kAmanAthI karAtuM hovAthI dravyastava puNyakarmarUpa che e prakAranA pUrvapakSInA anumAnamAM hetunI asaMgati, mokSArthaka dravyastava hovA chatAM dravyastavanA phaLarUpe svargAdinI prAptinA kathananuM prayojana. mokSArthaka dravyastava hovA chatAM mokSa-svarga sAdhAraNarUpe ja dravyastavanA phaLanuM uddharaNa. dravyastavane abhyudayaekaphaLavALuM svIkArIne akartavyarUpe sthApanAra pUrvapakSInI yuktinuM nirAkaraNa, dravyastava ane sarAgacAritramAM svarUpathI mokSarUpaphaLarUpatA ane rAgAMzane AzrayIne abhyudayarUpaphaLarUpatA. mokSanA hetubhUta sarAgacAritra ane dravyastavano nizcayanayathI svarganA heturUpe asvIkAra, nizcayanayathI sarAgacAritra ane dravyastavamAM vartatA yogomAM svargahetutA. samyaktvathI janita atizayavALI dAnAdi kriyAmAM ane dravyastavamAM mokSahetutA - uddharaNapUrvaka. sarAgacAritramAM zuddhaupayogarUpa cAritra ane dravyastavamAM icchAyoga AdirUpa upayoga mokSano hetu, sarAgacAritra ane dravyastavamAM rAgAMzavALA yogo svargano hetu, bhAvanayathI pUjA-dAnAdi upayogarUpa jyAre dravyanayathI pUjA-dAnAdi yogarUpa. 29 pRSTha naMbara 1419-1437 1437-1441 1442-1474 1442 144-1444 1444-1451 1452-1457
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 pratimAzataka zabdazaH vivecana bhA. 4/anukramaNikA zloka | viSaya pRSTha naMbara 94. | lokottarapUjA dharmarUpa ane laukikapUjA puNyarU5. 1458 lokottaradravyastavanuM svarUpa. jinapUjAmAM vartatA zubhaupayoganuM svarUpa. dravyastavamAM laukika-lokottara bhedanuM uddharaNa. lokottarakSamA AdimAM dharmarUpatA ane laukikakSamA AdimAM puNyarUpatA. kSamAnA laukika-lokottara bhedanuM uddharaNa. laukika anukaMpAdAnAdithI puNyabaMdha. avidhithI karAyela sUtropadiSTa lokottaradAnAdimAM alpatara pApabaMdha ane bahutara nirjarA hovAthI puNyAnubaMdhI puNya ane nirjarArUpa dharma. | 1458-1493 95. nizcayanayathI mokSanA kAraNabhUta ane puNyabaMdhanA kAraNabhUta dharmanuM svarUpa. 1413-1464 zuddhanizcayanayane avalaMbIne pUjA-dAnAdimAM saMjJAnayoga nahi hovAne kAraNe dharmatva nahi svIkAranAra pUrvapakSInI yuktinuM nirAkaraNa. 1464 puNya ane dharmaviSayaka zuddhanayano abhigama. nizcayanayanA aMgarUpa vyavahAranayano dharma ane dharmanA phaLaviSayaka abhigama. zAstra dvArA sarAgasaMyamanA svargAdirUpa phaLanA zravaNathI sarAgacAritranA pAlanamAM mokSane avyAghAtaka vyakta ke avyakta icchA. 1414-1439 sarAgakarmane dharma nahi svIkAranAra ane vItarAgakarmane ja dharma svIkAranAra evA zuddhanizcayanayanA ekAMta svIkAramAM doSanuM ulkAvana, zuddhataranizcayanayanA mate caudamAM guNasthAnakanA aMte ja dharmanI prApti. zuddhanizcayanayane abhimata dharmanA aMgamAM paNa vyavahAranayathI dharmarUpatA - uddharaNapUrvaka. dravyastavamAM vyavahAranayathI dharma. nizcayanayathI dharmanI prAptimAM sarAgacAritranI AsannakAraNatA hovAthI ane dravyastavamAM dUravartIkAraNatA hovAthI dravyastavanI
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 31 pratimAzataka zabdazaH vivecana bhA. 4/anukramaNikA zloka viSaya pRSTha naMbara anAdaraNIyatA batAvanAra pUrvapakSInuM naigamana nA svIkArapUrvaka nirAkaraNa. | 1469-1473 pariNatirUpabhAvagrAhakanizcayanayano dharmaviSayaka abhyapagama, evaMbhUtanaya usthita nizcayanayanuM sthAna, pariNatirUpabhAvagrAhakanizcayanayane abhimata dharmathI pahelAnA dharmamAM vyavahAranayathI dharmarUpatA. evaMbhUtanaya dvArA RjusUtranayanI jema kurtarUpatvane ja hetu svIkAravAmAM yukti - uddharaNapUrvaka. upayogarUpabhAvagrAhakanizcayanayathI dravyastavamAM zuddhadharmanA svIkAramAM yukti, upayogarUpabhAvagrAhakanizcayanayano dharmaviSayaka abhyapagama. dravyastavamAM vartatA zuddhaupayoganuM svarUpa. 1473-1476 AtmasvabhAvane ja dharmarUpe svIkAratAM dharmapuruSArthanA abhAvanI prApti. AtmasvabhAvarUpa dharmanuM svarUpa. dravyastavamAM AtmasvabhAvarUpanizcayanayanA zuddhadharmanI saMgatimAM yukti, dravyastavamAM RjusUtranaya viSayabhUta zubha pariNAmanI prApti. lakSaNanA adhikAramAM ke tattvaciMtAnA adhikAramAM padArthanA lakSaNa viSayaka maryAdA. zabdanayathI dezaviratidharanA sAmAyikamAM dharmano svIkAra ane dezaviratidharanA dravyastavamAM dharmano asvIkAra. samabhirUDhanayathI pramattaguNasthAnakathI dharmano svIkAra. 1477-1489 dravyAstikanayathI dharma vaDe pariNata AtmAne ja dharmarUpe svIkAramAM yukti - uddharaNapUrvaka. 1479-1480 jinapUjAmAM nizcayanayathI AtmasvarUpa ja dharmane svIkAravAthI dharmaparyAyane AzrayIne AtmAne dharmarUpe ane anyaparyAyane AzrayIne adharmarUpe prApti. AtmA ja dharma che e prakAranA lakSaNamAM zaMkAonA ubhAvanapUrvaka | nayadrayathI pU. haribhadrasUrIzvarajI mahArAja kRta dharmanA lakSaNanI saMgati.
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 pratimAzataka zabdazaH vivecana bhA. 4/anukramaNikA zloka viSaya pRSTha naMbara dharmaviSayaka dravya ane paryAya anyatara jijJAsAmAM dravyArthikanayathI AtmA ja dharma che e prakAranuM vacana. dharmanA lakSaNanI vicAraNA ke dharmaviSayaka tattva vicAraNAmAM nayanA nirdezanI saMgati - uddharaNapUrvaka. eka nayathI dharmanA lakSaNanI prarUpaNA vakhate vyavahAranayathI ja dharmanuM lakSaNa karavAmAM yukti - uddharaNapUrvaka. sarvaAzaMkAnA nirAkaraNa mATe nayadrayathI dharmanA lakSaNanA kathananI AvazyakatA - uddharaNapUrvaka. vyavahAranaya ane nizcayanayathI hiMsAnuM svarUpa. dharmanA lakSaNanI ucitatAnuM uddharaNa. 1481-1489. vidhi ane bhaktithI yukta dravyastavamAM dharmarUpatAnI sthApaka yukti. dravyastavanA viSayamAM laMpAka, pArjacaMdra vidhibhrAMta ane siddhAMtikanA bhinna-bhinna abhigamonuM svarU5. 1489-1491 96. dravyastavanuM gAMbhIrya, guruparataMtratAthI ja dravyastavanA gaMbhIra arthanI prApti. 1492 paramAtmabhaktinI uttarottara bhUmikAo. 1492-1494 pArzvanAtha bhagavAnanI vizeSatA. laMpAkamatanA dUSaNamAM paramAtmahutirUpatAnI yukti. 1494-1493 vyavahAranaya ane nizcayanayathI paramAtmAnI bhakti. ziSTapuruSo vaDe thatI bhagavaupAsanAnuM svarUpa. paramatanA dUSaNathI ja paramAtmabhaktinI prAptinuM uddharaNa. 1496-1500 nizcayanayanI bhakti aMtargata saMprajJAta-asaMprajJAtasamAdhinuM svarUpa. dhyAnadazAmAM nizcayanayanI bhakti ane vyutthAnadazAmAM vyavahAranayanI bhakti . 1500-1504 98-103, jinapratimAnI viziSTa rIte stuti. 1505-1545 98. | pU. , yazovijayajI mahArAjane pratimAdarzanathI prApta thayela phaLa, guNasthAnakabhedathI dAna-dayAnA svarUpano bheda. 1pa05 97..
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33 pratimAzataka zabdazaH vivecana bhA. 4/anukramaNikA zloka viSaya pRSTha naMbara paramAtmadarzanathI prApta thatAM zAMtarasanuM svarUpa. pratimAnI pUjyatAnA anirNayamAM pratimAnA darzanathI sukha ane samAdhinI aprApti - uddharaNapUrvaka. pratimAnA darzanathI thatA bhAvaprakarSanuM phaLa. bhAvacAritranuM svarUpa. jJAnautkarSanuM svarUpa. paramAtmabhaktithI thatI dayAnuM svarU5. anugrAhya evA bhakti karanAra ane anugrAhaka evA paramAtmAnI | tulya yogyatAthI anugrAhyamAM pravardhamAna guNasthAnakane anurUpa paramAtmAnI dayAnI prAptimAM yukti - nizcayanaya saMbaddha. yamakaalaMkAranA lakSaNanuM uddharaNa. 1505-1514 99. paramAtmaavalaMbanathI nirAlaMbanadhyAna, dhyAna mATe jinapratimAnI zreSTha avalaMbanarUpatA. paramAtmAnI vItarAgamudrAnA darzana pachI anya mudrAnuM anAkarSaNa - uddharaNapUrvaka. jinapratimAnA darzanathI nirAlaMbana sukhanI prApti. 1514-1517 sarvotkRSTa svarUparUpe ja paramAtmAnI dhyeyarUpatA - uddharaNapUrvaka. | 1517-1520 bhagavarUpanA dhyAna vaDe nizcayanayathI abhedabuddhinI prApti - uddharaNapUrvaka. paramAtmadhyAnathI prApta samApattinuM svarUpa. 1521-1522 paramAtmAne hRdayamAM sthApana karavAthI yAvatuM anAlaMbanayoga sudhInI kramasara cittanI bhUmikAo. nirvikalpajJAnanuM svarUpa. phalAvaMcakayogathI niSpanna thatA anAlaMbanayoganA upayoganuM svarUpa. jinapratimAnA avalaMbanathI kevalajJAnathI pUrve ja prAdurbhAva thatAM | anAlaMbanayoganI aprAptinI AzaMkAnuM nirAkaraNa, paramArthathI
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ * 101. pratimAzataka zabdazaH vivecana bhA. 4/anukramaNikA zloka viSaya pRSTha naMbara anAlaMbanayoganI prApti kevalajJAnathI pUrve ane bIjarUpe zreNinI pUrve paNa zukladhyAnanI jema anAlaMbanayoganI prApti. kevalajJAna pUrve anAlaMbanayoganI prAptinuM uddharaNa. 1pa23-15ra7 - 100. tAttvika paramAtmAnA svarUpane batAvanAra pratimAnuM svarUpa. 1527 'hiM kiM' e zabda dvArA pratimAnA svarUpanI jijJAsAthI krame karIne svaprakAzajJAnanI prApti. 'ma:' zabdano saMdarbhathI vizeSa artha. siddhanA svarUpanuM uddharaNa. nirvikalpaupayogamAM brahmaviSayaka jijJAsAnA abhAvamAM yukti. 1528-1531 saMsAranA sukhanI sAthe siddhanA sukhanI tulanA. 1532 kevalajJAna sudhI hRdayamAM zeyAkAre paramAtmAnA pariNAmanI AvazyakatA. parivarta' zabdano saMdarbhathI vizeSa artha. saMsAranA sukha sAthe siddhanA sukhanI tulanAnuM uddharaNa. siddhanA sukhone batAvavA mATe sarva kALanA saMpiDanAdinI vicAraNAnuM vizeSa tAtparya - uddharaNapUrvaka. 1532-1540 svalpabuddhivALAne ja pratimAnI upayogitAnA kathanathI pratimAnI anAdeyatAnuM sthApana karanAra pUrvapakSInuM nirAkaraNa. 1540-1542 102. pratimAnA darzanathI pratimAnI pUjyatA svIkAranAra ane nahi svIkAranArane thatAM bhAvo. 1543-1544 103. | jinapratimAnuM svarUpa, jinapratimAne natinuM svarUpa. 1544-1545 104. pratimAzataka graMthakartAnI prazasti, pratimAzataka graMthanI vizeSatA ane graMthakartAno paricaya. 1545-1549 pratimAzataka graMthanA TIkAkAranI prazasti. 1547-1557 vIraparamAtmAnI stuti. 1547 tapAgacchanI pATaparaMparAnuM svarUpa. 1548-2550
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35 pratimAzataka zabdazaH vivecana bhA, 4/anukramaNikA zloka viSaya pRSTha naMbara laMpAkamatanA utpattikALamAM pU. AnaMdavimalasUrIzvarajI mahArAja vaDe karAyela kriyoddhAra. 1550-1551 kriyoddhAraka pU. AnaMdavimalasUri mahArAjathI prAraMbhIne pU. upAdhyAyajI zrI yazovijayajI mahArAja sudhInI pATa paraMparA. 1551-1557 tattvanA zramarUpa pratimAzataka graMtha racavAnuM prayojana. 1556 pariziSTa-1 1-2 pariziSTa-2 3-6 pariziSTa-3 7-13 pariziSTa-4 14 pariziSTa-5-6-7
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ ___OM hrI~ arha namaH / OM hrIM zrIzaddhezvarapArzvanAthAya namaH / aiM namaH / mahAmahopAdhyAya-zrIyazovijayavAcakanirmita-svopajJavRttiyuta 'pratimAzataka' savatarazis: vRSodanusAriNo matamupanyasya dUSayati - avatarakSiArtha : vRSodanusAriNo-dharmazAna matano vyAsa zine aNth|2 zrI vRSa jatA cha - dos: vandyA'stu pratimA tathApi vidhinA sA kAritA mRgyate, sa prAyo viralastathA ca sakalaM syAdindrajAlopamam / hantaivaM yatidharmapauSadhamukhazrAddhakriyAdervidhe "labhyena tadasti kiM tava na yat syAdindrajAlopamam / / 70 / / soDArtha : pratimA baMdha ho topaNa tepratimA, vidhithI karAyelI IcchAya che ane te=vidhi, prAyaH virala che arthAt nathI, ane te rIte vidhi prAyaH virala che te rIte, badhuM bhagavAnanI pUjA Adi sarva kriyAkalApa, IndrajALanI upamA jevuM che. A rIte pratimAmAM kahyuM e rIte, yatidharma, ane pauSadha che AdimAM jene evI zrAvakanI kriyAdinI vidhinuM durlabhapaNuM hovAne kAraNe te zuM che, je tane=dharmasAgarajIne, IndrajAlanI upamA revuna thAya ? arthAt yatidharma, pauSadhA saghaj uesndratanI 64mAre thaze. 70 // 0 zlokamAM Dhanta avyaya che te pratyadhAraNa arthamAM che.
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1190 pratimAzataka | zloka : 70 TIkA : 'vandyAstu' ityAdinA :- nanu pratimA vandyA'stu uktAkSarazataistathAvyavasthiteH, tathApi sA vidhinA kAritA mRgyate, samyagbhAvitAnAmeva pratimAnAM bhAvagrAmatvenAbhidhAnAt, sa vidhiH prAyo viralaH, aidaMyugInAnAM prAyo'vidhipravRttatvasya pratyakSasiddhatvAt, tathA ca sakalaM pratimAgataM pUjApratiSThAvandanAdikamindrajAlopamaM syAt mahato'pyADambarasyAsatyAlambanatvAt, hanteti prtyvdhaarnne| evaM pratimAvadeva, yatidharmaH cAritrAcAraH, pauSadhaH zrAddhAnAM parvadinAnuSThAnam, tanmukhA-tadAdiryA zrAddhakriyA, tadAdiyoM vidhiH, AdinA'punarbandhakAdhucitAcAraparigrahaH, tasya duSSamAyAM durlabhatvena tatkimasti yat tavendrajAlopamaM na syAt, nyAyasya samAnatvAt, na ceyaM pratibandiH sA cAnuttaramiti vAcyam, tatsamAdhAnena samAnasaulabhyasya vivakSitatvAt / / 70 / / TIkArya : nanu pratimA .... mAnavanatvAn ! kharekhara pratimA baMdha ho ! kema ke AgamamAM kahevAyela seMkaDo akSaro vaDe te prakAre= pratimA vaMdya che te prakAre, vyavasthiti che; topaNa vidhi vaDe karAyelI te pratimA, IcchAya che; kema ke samyaglAvita ja pratimAnuM bhAvagrAmapaNArUpe abhidhAna che zAstramAM sakhyabhAvita ja pratimAne bhAvagrAmarUpe svIkArela che, ane te vidhi prAyaH virala che=prAyaH nathI, kema ke A kALamAM prAyaH avidhipravRttatvanuM pratyakSasiddhapaNuM che, ane te rIte=A kALamAM prAyaH vidhi nathI te rIte pratimAgata-pratimA saMbaMdhI, pUjA, pratiSThA, vaMdanAdi sakala=saghaLuM, IndrajALanI upamA jevuM thAya; kema ke moTA paNa ADaMbaranuM asatya AlaMbanapaNuM che. prastuta zlokanA pUrvArdhamAM kahyuM e rIte pratimA pUjanIya che, te zAstravacanathI nakkI thAya che, tema samyaglAvita pratimA ja pUjanIya che, te paNa zAstravacanathI nakkI thAya che, paraMtu vidhi prAyaH virala che, mATe A kALamAM thatI pUjA vagerenI kriyAo kalyANanuM kAraNa banatI nathI. A rIte graMthakArazrI pUrvapakSI dharmasAgaranA matanuM sthApana karIne 'danta' thI tenuM nirAkaraNa karatAM kahe che - joti pratyavathAra - 'datta' avyaya pratyavadhAraNa=nirAkaraNa arthamAM che ane te nirAkaraNa A rIte che - parva samAnataMtu, A rIte pratimAmAM kahyuM e rIte ja yatidharma=cAstrino AcAra, pauSadha=zrAvakonuM parva dine karAtuM anuSThAna, ane te che AdimAM jene evI vidhi pauSadha che AdimAM jene evI zrAvakanI kriyA, ane te che AdimAM jene evI vidhi=zrAddhakriyA che AdimAM jene evI vidhi, ane tenuM pauSadha che AdimAM jete evI zrAvakanI kriyAdi vidhinuM, duSamakALamAM durlabhapaNuM hovAne kAraNe, evuM te zuM che ke je tane IjAlanI upamA jevuM thAya ? kema ke vyAya, samAnapaNuM che. 0 yatidharmapoSamudzrIyAri - ahIM mAri zabdathI apunabaMdhakAdinA ucita AcAranuM grahaNa karavuM.
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1191 pratimAzataka | zloka : 70 ahIM pUrvapakSI kahe ke pratimAne pUjanIya sthApavA mATe tame yukti ApI nathI, paraMtu A pratibaMdi uttara Apyo te kAMI uttara nathI ke jethI pratimA pUjanIya che tema siddha thAya. tene graMthakArazrI kahe che - na jevaM.... vikSitatvAn ! ane A pratibaMdi che te anuttaraHuttara nathI, ema na kahevuM; kema ke tenA samAdhAna vaDe yatidharma ane pauSadhAdi zrAddhakriyA mATe pUrvapakSI je samAdhAna Apaze, te samAdhAna vaDe, samAna sulabhapaNAnuM vivakSitapaNuM che. 70mAM bhAvArtha : sthAnakavAsI bhagavAnanI mUrtine mAnatA nathI, tethI atyAra sudhInA prastuta graMthamAM tenuM nirAkaraNa karIne mUrti pUjanIya che tema sthApana karyuM. have vRSodanusArita-upAdhyAya dharmasAgarajIno mata, mUrtine pUjanIya mAne che, topaNa vidhipUrvaka karAyelI evI mUrti pUjanIya che, ema kahe che ane vartamAnakALamAM prAyaH vidhino asaMbhava che, tethI avidhithI karAyelI bhagavAnanI pratimAnI pUjA karavI, tevI mUrtionI pratiSThA karAvavI, tevI mUrtione vaMdanAdi karavuM, A badhuM indrajALa jevuM che arthAt jema indrajALamAM dekhAya badhuM paNa hoya kAMI nahi, tema vartamAnamAM je bhagavAnanI mUrtinI pUjA, pratiSThA, bhagavAnanI mUrtine vaMdanAdi kriyAo dharmarUpe dekhAya che, te vAstavika dharma nathI; kema ke vidhipUrvaka karAyelI A pratimA nathI ane tethI avidhithI karAyelI pratimA pUjanIya banI zake nahi; ane temAM pUrvapakSI yukti Ape che - zAstramAM samyaglAvita pratimAne bhAvagrAmarUpe svIkArela che ane samyabhAvita pratimA te ja che ke jemAM vidhipUrvaka pratiSThA thayelI hoya; kema ke pratiSThA karanAra samyagu vidhipUrvaka potAnA AtmAmAM upayoga dvArA arihaMtanA svarUpane samyapha sthApana kare te mukhya pratiSThA che, ane potAnA AtmAmAM samyagu rIte sthApana karAtuM paramAtmAnuM svarUpa upacArathI pratimAmAM sthApana karavAmAM Ave che ane tevI ja pratimA bhAvagrAma kahI zakAya=AtmAnA kalyANanuM kAraNa kahI zakAya, mATe jeo avidhithI pratiSThA kare che tevI pratimAnI pUjAthI kalyANa saMbhave nahi. vaLI upAdhyAya dharmasAgarajI pratimAne vaMdya svIkAravAmAM mukti Ape che ke zAstramAM pratimAnI pUjyatAne kahenArA seMkaDo akSaro prApta thAya che, mATe pratimA pUjanIya che, te amane mAnya che; ane jema pratimA pUjanIya che, te zAstravacanathI nakkI thAya che, tema samyambhAvita ja pratimA pUjanIya che, te paNa zAstravacanathI nakkI thAya che, mATe A kALamAM thatI pUjA vagerenI kriyAo kalyANanuM kAraNa banatI nathI. A prakAre pUrvapakSanuM prastuta zlokanA pUrvArdhathI sthApana karIne graMthakArazrI 'nta'thI tenuM nirAkaraNa karatAM kahe che - pUrve kahyuM e rIte, vidhipUrvaka pratiSThA thayela nahi hovAne kAraNe avidhithI thayela pratimAne pUrvapakSI pUjanIya svIkAre nahi to vartamAnakALamAM yatidharma, zrAvakonI pauSadhAdi kriyAo ane apunabaMdhakAdinA ucita AcAro paNa durlabha che. tethI ema ja kahevuM paDaze ke vartamAnamAM koI sAdhu nathI, koI zrAvaka
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 pratimAzataka | zloka : 70-71 zrAvikA nathI ane koI apunabaMdhaka nathI. je dekhAya che te badhA indrajALa jevA che; kema ke avidhithI karAyela pratimA pUjanIya nathI tema kahevAmAM Ave to avidhithI karAtA sAdhvAcAra, zrAvakAcAra ke apunabaMdhakAdinI ucita kriyAo je prakAre zAstramAM kahelI che, tevI dekhAtI nathI; mATe vartamAnamAM sAdhuzrAvaka-zrAvikA ke apunabaMdhaka-mArgAnusArI koI nahi hovAthI caturvidha saMgha nathI, tema mAnavAno prasaMga Avaze. ahIM pUrvapakSI vRSoda arthAt dharmasAgarajI ma. sA. kahe ke pratimAne pUjanIya sthApavA mATe tame yukti ApI nathI, paraMtu A pratibaMdi uttara Apyo ane te kAMI uttara nathI ke jethI pratimA pUjanIya che tema siddha thAya. phakta tamArA uttarathI e siddha thAya che ke jo avidhinA kAraNe pratimA apUjanIya che ema svIkArIe to vartamAnamAM sAdhu-zrAvaka AdinA asvIkAranI Apatti Ave; paraMtu eTalA mAtrathI avidhithI karAyelI pratimA pUjanIya che tema siddha thAya nahi. tene graMthakArazrI kahe che - A uttara nathI ema na kahevuM; kema ke caturvidha saMghanA apalApanI je Apatti Ave che, tenuM samAdhAna tame je rIte karazo te ja samAdhAna prastuta pratimAmAM prApta thaze. Azaya e che ke je jIvo ArAdhaka che, teo paNa saMyama grahaNa karIne kALadoSanA kAraNe ghaNA aticArone seve che, ane ArAdhaka zrAvako paNa pauSadha Adi kriyAo kare che chatAM kALadoSane kAraNe vidhimAM daDha yatna karI zakatA nathI, ane apunabaMdhakAdi jIvo paNa mArgAnusArInA pAMtrIsa guNo batAvyA che, tevI ghaNI ucita AcaraNAo kALadoSane kAraNe karI zakatA nathI; topaNa je jIvone vidhi pratyeno pakSapAta che tevA sAdhuo ke zrAvako vagere avidhithI sAdhvAcAra ke pauSadhAdi karavA chatAM vAraMvAra vidhi pratyenA pakSapAtane kAraNe kAMIka yatna paNa kare che, ane pote karelI avidhinI anumodanA karatA nathI, paraMtu niMdA-garyA kare che. tevA sAdhuo ke zrAvako AdithI caturvidha saMgha vartamAnamAM paNa che, tevuM samAdhAna jo pUrvapakSI kare to te ja rIte bhagavAnanI pratimAne vidhipUrvaka karAvavAnI vRttivALA jIvo avidhithI pravRtti karatA hoya to paNa te bhagavAnanI pratimA pUjanIya che tema mAnavuM paDe; kema ke kALadoSane kAraNe jIvomAM tevuM sattva nathI ke paripUrNa vidhipUrvaka yatna karI zake, topaNa vidhinA pakSapAtathI karAyelI pravRtti dharmarUpa che mATe tene indrajALa jevI kahevI te ucita nathI. ll7ell avataraNikA - tadAha - avataraNikArya : tene kahe che-pUrve zloka-70mAM kahyuM ke vartamAnamAM yatidharma, pauSadhAdi kriyAo paNa avidhithI thAya che, chatAM caturvidha saMgha che. tethI tenI saMgati mATe je samAdhAna pUrvapakSI Ape te ja pratimA mATe paNa samAdhAna che. tene graMthakArazrI kahe che -
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1193 pratimAzads | Rels : 71 RCos: yogArAdhanazaMsanairatha vidherdoSaH kriyAyAM na cet? tatkiM na pratimAsthale'pi sadRzaM pratyakSamudvIkSyate / kiJcoktA gurukAritAdiviSayaM tyaktvAgrahaM bhaktitaH, sarvatrApyavizeSataH kRtivaraiH pUjyAkRteH pUjyatA / / 71 / / soDArtha : yoga, ArAdhanA ane zaMsana vaDe vidhi hovAne kAraNe yiAmAM doSa nathI, to zuM pratimAsthaLamAM paNa sadaza pratyakSa kema tArA vaDe jovAtuM nathI ? arthAt tAre jovuM joIe, ane vaLI gurukAritAdi viSaya Agrahane choDIne bhaktithI sarvatra paNa avizeSathI mukhya paMDito vaDe pUjyanI mAtinIbhagavAnanI pratibhAnI, pUjyatA hevAyelI cha. / / 71 / / TI :___ 'yoga' ityAdi :- yogo vidhikaJanukUlaparivArasaMpattiH, ArAdhanam Atmanaiva nirvAhaH, zaMsanaM ca bahumAnaH, tairUpalakSaNAd adveSazca tairvidheratha kriyAyAM ced na doSaH? tatkiM vidhiyogAdinA'duSTatvaM pratimAsthale'pi sadRzaM nodvIkSyate? udvIkSaNIyamidamapi / taduktam - "vihisAraM ciya sevai saddhAlU sattimaM aNuTThANaM / davvAi dosanihao'vi pakkhavAyaM vahai tammi / / 1 / / dhannANaM vihijogo vihipakkhArAhagA sayA dhannA / vihibahumANA dhannA, vihipakkhaadUsagA dhannA / / 2 / / AsannasiddhiANaM vihipariNAmo hu hoi sayakAlaM / vihicAo avihibhattI, abhavvajIadUrabhavvANaM / / 3 / / sarvatra samyagvidhijJeyaH kAryazca sarvazaktyA pUjAdipuNyakriyAyAma, prAnte ca sarvatrAvidhyAzAtanAnimittaM mithyAduSkRtaM dAtavyam" iti zrAddhavidhau / [zrAddhavidhi gA. 6 vRttau] TImArtha :___ yogo ..... idamapi / yofal ra anupa parivAratI saMpati, sAdhanasAmA 43 ja=potAnA vaDe ja nirvAha, ane zaMsana=bahumAna, A traNe vaDe yoga, ArAdhana, zaMsana vaDe ane adveSa vaDe jo kriyAmAM doSa na hoya to pratimAsthaLamAM paNa vidhiyogAdi vaDe sadaza=samAna,
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1194 pratimAzataka | zloka : 71 aduSTapaNe kema tArA vaDe jovAtuM nathI ? A paNa jovuM joIe=pratimAsthaLamAM paNa e pramANe samAdhAna jovuM joIe. upalakSaNathI yogAdi traNanA upalakSaNathI adveSanuM grahaNa karavuM. taduva7 thI temAM sAkSI ApatAM graMthakArazrI kahe che - te kahevAyeluM che=yoga, ArAdhana, zaMsana ane adveSa vaDe vidhi hovAthI kriyAmAM doSa nathI, ema je pUrve kahyuM te A pramANe zrAddhavidhi graMthamAM kahevAyeluM che. vidhisAra ... tami III zaktivALo zraddhALu jIva anuSThAnane vidhisAra ja seve che. dravyAdi doSathI nihata=gADha pIDita, paNa temAM vidhimAM, pakSapAtane dhAraNa kare che. dhannA .... dhana rAA dhanya puruSone vidhino yoga hoya che=vidhi karanArane anukULa parivAranI saMpatti hoya che ane vidhi pakSanA ArAdhaka sadA dhanya che potAnA vaDe ja vidhino nirvAha karanArA sadA dhanya che, ane vidhinA bahumAnavALA dhanya che=pote samyagU vidhinuM sevana karI zakatA na hoya topaNa vidhinA bahumAnavALA che mATe dhanya che, ane vidhipakSanA adUSako dhanya che=vidhi karavAnA atyaMta baddha AgrahavALA na hovA chatAM vidhinI prarUpaNA sAMbhaLIne vidhipakSane dUSaNa ApatA nathI, tevA vidhipakSanA adUSako dhanya che. sannasiddhinA ... tUramAM rUA Asannasiddhikone sadAkALa=haMmezAM, vidhino pariNAma hoya che, abhavya ane durbhavya jIvone vidhino tyAga ane avidhithI bhakti hoya che. sarvatra ... phatavyam, rUti zrAddhavitho | sarva ThekANe samyagna vidhi jANavI ane sarva zaktithI pUjAdi puNyakriyAmAM samyagU vidhi karavI ane vidhinA aMte sarvatra=sarva anuSThAnamAM, avidhi AzAtanA nimitte mithyA duSkata ApavuM, e pramANe zrAddhavidhi graMtha gAthA-6nI TIkAmAM kaheluM che. 0 tadutaM thI je kahyuM teno ti zrAddhavidha sAthe anvaya che. che visAruM gAthA zrAddhavidhi graMtha gAthA-9nI TIkAmAM che te dharmaratnaprakaraNanI gAthA-91mI che. bhAvArtha : zloka-70mAM pUrvapakSIe sthApana karyuM ke vartamAnamAM vidhithI karAyela pratimA nathI, tethI pratimAnI pUjAdi kriyA dharmarUpa nathI. tyAM graMthakArazrIe kahyuM ke jo tema svIkAravAmAM Ave to vartamAnamAM sAdhvAcArazrAvakAcAra Adi sarva kriyAo paNa dharmarUpa svIkArI zakAze nahi. tenuM samAdhAna ApatAM pUrvapakSI kahe che - yoga, ArAdhanA, prazaMsA ane vidhino adveSa hoya to te kriyA doSarUpa nathI, tema zAstramAM svIkArela che. mATe vartamAnamAM tevA prakArano yoga ke ArAdhanA na hoya topaNa vidhinuM bahumAna hoya ke vidhino adveSa hoya tevI kriyA paNa dharmarUpe mAnya che. mATe vartamAnamAM tevI kriyA karanAro varga che. tethI dharmano uccheda thaze nahi. tene graMthakArazrI kahe che - je rIte yogAdimAMthI koIka aMga vaDe tuM dharmanI kriyAmAM aduSTapaNuM svIkAre che te rIte tuM pratimAsthaLamAM paNa saduza kema joto nathI ? arthAt pratimAsthaLamAM paNa tAre tema ja jovuM joIe.
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 71 115 Azaya e che ke yoga=vidhi karanArane anukULa parivAranI prApti A kALamAM prAyaH durlabha che - jema zrAvakanA gharanI badhI vyakti vidhi karanAra hoya to ekabIjAnI vidhine joIne pote sArI rIte vidhi karanAra bane, ane sAdhuono potAno samudAya vidhine karanAro hoya to ekabIjAnI vidhinA prayatnathI preraNA pAmIne vidhinI pravRtti sahelAIthI thaI zake, eTaluM ja nahi paNa tevA suvihita gacchamAM sAraNAvAraNAdi paNa samyag pravartatA hoya che. tethI tevo yoga je cAritrIne maLyo hoya teo sahajabhAve vidhipUrvaka cAritranuM pAlana karI zake, paraMtu kALanI durlabhatAne kAraNe tevo yoga prAyaH maLato nathI ane zrAvakone paNa teno parivAra prAyaH maLato nathI. vaLI ArAdhana-zAstra vidhi anusAra kriyAnuM sevana, te paNa A kALamAM prAyaH durlabha che. koI jIva ati vidhino arthI hoya to svaprayatnathI vidhino nirvAha kare, ane te ati sAttvika jIva mATe saMbhave che; ane kALanI viSamatAne kAraNe tevA jIvo prAyaH maLatA nathI. vaLI, zaMsana vidhipUrvaka anuSThAna karanArAnI prazaMsA, te paNa prAyaH A kALamAM durlabha che, chatAM zAstramAM vidhinuM varNana sAMbhaLe tyAre jemane vidhi pratye bahumAna thAya che ane haMmezAM vidhine jANavA mATe, samajavA mATe yatna karatA hoya tevA sAdhuo ke zrAvako kALano doSa hovA chatAM sarvathA nathI, ema nahi. tethI teonI kriyA dharmarUpa ja che. vaLI, keTalAka vidhi pratyenA tevA bahumAnabhAvavALA nathI, topaNa vidhi pratye dveSa dhAraNa karatA nathI, ane vidhi sAMbhaLe che tyAre vicAre che ke AvuM kRtya to ApaNe karI zakIe tema nathI, je karI zake te zreSTha che. teo joke zaktinA prakarSathI vidhi pratyenA bahumAnavALAnI jema vidhi samajavA Adino abhyAsa karatA nathI, topaNa vidhi pratye dveSabhAva rAkhatA nathI, teonI paNa kriyA sarvathA niSphaLa nathI, paraMtu dUradUravartI dharmanuM kAraNa bane che. mATe vartamAnamAM sarvathA dharma nathI, ema kahI zakAya nahi, e prakAre jo pUrvapakSI kahe to tene graMthakArazrI kahe che - te rIte vidhine anukULa ucita parivAranI prApti ane vidhino potAnA dvArA nirvAha A kALamAM durlabha hovA chatAM jeo vidhipUrvaka pUjA-pratiSThAdi karavAnA arthI che ane AthI ja vidhi pratye bahumAnabhAvavALA che ane keTalAka jIvo vidhi pratye advaiSavALA che, teone pratimAnI pUjA, pratimAnI pratiSThA ke pratimAne vaMdanAdi kriyAo dharmarUpa nathI, ema nahi; paraMtu kALadoSane kAraNe jema sAdhvAcAra ke zrAvakAcAra Adi kriyAo dharmarUpa che tema jinapratimA, pratimAnI pratiSThA ke pratimAne vaMdanAdi kriyAo paNa dharmarUpa che. taduvanaMthI je sAkSI ApI teno bhAva e che ke je zaktizALI zraddhALu jIva che, te anuSThAnane vidhipUrvaka seve che, ane dravyAdi doSathI je gADhapIDita che, te paNa vidhimAM pakSapAtane dhAraNa kare che, ane dhanya jIvone vidhi karavA mATe anukULa parivAranI prApti thAya che. vaLI, potAnA vaDe vidhino nirvAha karanArA sadA dhanya che, ane pote samyagU vidhi karI zakatA na hoya topaNa vidhi pratye bahumAnavALA che teo dhanya che, ane jeo vidhi karavAnA atyaMta baddha AgrahavALA
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1196 pratimAzataka | zloka : 71 nahi hovA chatAM vidhinI prarUpaNA sAMbhaLIne vidhipakSane dUSaNa ApatA nathI, joke vizeSa pakSapAta thato nathI, paraMtu sAmAnyathI teone vidhi suMdara lAge che, evA vidhipakSanA adUSako paNa dhanya che. vaLI, Asannasiddhikone sadAkALa vidhino pariNAma hoya che, ema kahyuM tyAM vizeSa e che ke caramazarIrI evA jIvo paNa pUrve mArgaviruddha hoI zake che, ane vidhinA pariNAmavALA jIvo paNa pAta pAmIne yAvatu anaMta saMsAra karI zake che; topaNa jyAre vidhino pariNAma vartato hoya tyAre siddhine anukULa AsannabhAva che, tethI te jIvo Asannasiddhika kahevAya che. mATe je jIvone vidhino pariNAma vartato hoya te jIvo siddhi pratye satata prasarpaNa pAmI rahyA che, ane jo pUrva upAtta viziSTa karma patananuM niyAmaka na bane to te jIvo thoDA bhAvomAM avazya siddhine prApta karI le che, tethI Asannasiddhikone sadA vidhino pariNAma hoya che, tema kahela che. vaLI, abhavya, durbhavya jIvone navamA raiveyakanI prAptinI pUrve dravyathI niraticAra cAritra hoya che, topaNa praNidhAnAdi AzayathI rahita evI bAhya mana-vacana ane kAyAnI AcaraNArUpa temanI vidhi hoya che. mATe praNidhAnAdi Azaya nahi hovAnA kAraNe vidhino tyAga ane avidhinI bhakti temane hoya che. vaLI, zrAddhavidhi graMthanI sAkSI ApI, temAM kahyuM ke sarvatra vidhi jANavI joIe ane pUjAdi puNyakriyAmAM zakti pramANe vidhimAM yatna karavo joIe ane sarvatra kriyAnI samApti vakhate avidhi AzAtanA nimitte micchA mi dukkaDuM ApavuM joIe. te rIte vartamAnamAM paNa koI zrAvaka jinapratimAnI pratiSThA karAvato hoya ane samyagU vidhi jANavA mATe yatna karato hoya ane potAnI zakti pramANe vidhi jALavavA paNa yatna karato hoya, Ama chatAM kALadoSane kAraNe vidhi pramANe karI na zakato hoya, topaNa aMte avidhi AzAtanA nimitte "mithyA duSkRta" Apato hoya to tenI jinapratimAnI pUjA-pratiSThA ke vaMdanAdi kriyA indrajALa jevI kahevAya nahi, paraMtu te kriyA dharmarUpa mAnavI joIe. utthAna : zloka-70mAM pUrvapakSIe vidhikArita pratimA pUjanIya che, anya nahi, ema kahIne pUjA-pratiSThAdi sarva kriyAone indrajALa jevI batAvI, tenuM nirAkaraNa graMthakArazrIe prastuta zloka-71mAM pUrve karyuM. have tene daDha karavA arthe adhyAtmaciMtako amRta anuSThAna ane tahetu anuSThAnane upAdeya mAne che, tethI vidhinA pakSapAtInuM ke vidhinA aSInuM anuSThAna Adeya che, ema batAvIne te rIte karAyelI jinapratimA paNa pUjanIya mAnavI joIe, te batAvavA arthe kahe che - TIkA - vidhibhaktyupayogAdisAcivye devapUjAdikamamRtAnuSThAnameva, antato vidhyadveSasyApi sattve prathamayogAGgasaMpattyA'nubandhato vidhirAgasAmrAjye "etadrAgAdidaM hetuH zreSTho yogavido viduH" [yo.bi. zlo.159 pUrvArddhaH] iti vacanAt taddhatvanuSThAnarUpam, tad dvayamapi cAdeyaM bhavati, viSagarAnanuSThAnAnAmeva heyatvAdityadhyAtmacintAtmakAH, ataevAbhogAnAbhogAbhyAMdravyastavasya yaddvavidhyamuktaMgrAnthikaistadupapadyate /
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 71 1197 tadAhuH - "devaguNaparinnANA tabbhAvANugayamuttamaM vihiNA / AyArasAraM jiNapUaNeNa(jiNapUaNaM) Abhogadavvathao / / 1 / / etto carittalAbho hoi lahu sayalakammaNiddalaNo / tA ettha sammameva hi payaTTiavvaM sudilihiM / / 2 / / pUAvihivirahAo aparinnANA u jinngygunnaannN| 'suhapariNAmakayattA eso'NAbhogadavvathao / / 3 / / guNaThANaThANagattA eso evaM pi guNakaro cev| suhasuhayarabhAvavisuddhiheuo bohilAbhAo / / 4 / / asuhakkhaeNa dhaNiyaM dhannANaM aagmesibhddaannN| amuNiyaguNevi nUNaM visae pII samucchalai / / 5 / / yathA zukamithunasyArhaddimbe / / hoi paoso visae, gurukammANaM bhvaabhinnNdiinnN| patthaMmi AurANa va uvaTThie nicchie maraNe / / 6 / / etto cciya tattannU jiNabiMbe jiNavariMdadhamme vA / asuhabbhAsabhayAo paosalesaM pi vajjati" / / 7 / / parakRtajinA dveSa kuntalAjJAtam / / [zrAddhavidhi gA. 6 vRttau] thA-1mAM jiNapUaNeNa cha tyAM jiNapUaNaM mAse che. thA-ubha. suhapariNAmakayattA cha tyo zrAddhavidha graMthamAM suhapariNAmaviUttA 416 che. ToDArtha : vidhibhakti ..... tadupapadyate / vidhi-mati upayorulel pradhAnatAmA vi samRta manuSThAna ja che. aMte vidhiadveSanI paNa vidyamAnatAmAM prathama yogAMganI prApti hovAne kAraNe anubaMdhathI phaLathI, vidhirAganA sAmrAjyamAM "AtA rAgathI=sadanuSThAnanA rAgathI, A=AdidhArmika kALabhAvI Ajay manuSThAna, zreSThasadhya, hetu-12| cha, (sema) yoga IN 3 cha." meM prakAre yogabiMdu graMtha zloka-159 pUrvArdhanuM vacana hovAthI tahetu anuSThAnarUpa che, ane te baMne paNa= amRta anuSThAna ane tahetu anuSThAna te baMne paNa,Adeya che; kema ke viSa, gara ane anuSThAnanuM ja heyapaNuM che, e prakAre adhyAtmaciMtako kahe che. AthI ja amRta anuSThAna ane tahetu anuSThAna e baMne Adeya che AthI ja, Abhoga ane anAbhoga dvArA dravyastavanuM je dvividhapaNuM graMthakAro vaDe vAyu cha, te ghaTe cha.
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1198 pratimAzataka | zloka : 71 0 'vidhavatyuyotiritre sevapUnamimRtAnuSThAnameva' - ahIM joke vidhithI paripUrNa vidhi grahaNa karIe to bhakti Adino vidhimAM ja aMtarbhAva thAya che, topaNa bhakti AdinuM pRthapha grahaNa karela hovAthI vidhithI bAhya AcaraNa ja grahaNa karavAnI che; ane te zAstrAnusArI hoya to vidhipUrvakanI che, bhaktithI aMtaraMga bahumAna grahaNa karavAnuM che, upayogathI praNidhAnAdi AzayapUrvakano mAnasa yatna grahaNa karavAno che, ane upayogaH - ahIM Adi' thI kriyAmAM apekSita vezyA vagerenuM grahaNa karavAnuM che. tA. - tene=Abhoga-anAbhoga dvArA dravyastavanA vaividhyane, kahe che - tevA ..... vyatho III devaguNanA parijJAnathI=bhagavAnanA guNanA parijJAnathI, tabhAvAnugata=bhagavAnanA bahumAnanA bhAvathI sahita, vidhi vaDe karIne uttama, AcArapradhAna evuM jinapUjana Abhoga dravyastava che. jjo .. suniiida tArA AnAthI =Abhoga dravyastavathI, cAritrano lAbha thAya (a) zIdhra sakala karmonuM nirdalana=karmono nAza, thAya che. te kAraNathI ahIMyAM Abhoga dravyastavamAM, suMdara dRSTivALAo vaDe samyam ja pravartavuM joIe. pUvihi .... vrathama vArU pUjAvidhinA virahathI ane jinagata=jinamAM rahelA, guNonA aparijJAnathI ane zubha pariNAmathI karAyeluM hovAthI A anAbhoga dravyastava che. TUM ... voditnAmAno ||4|| A rIte paNa pUrve kahyuM ke A anAbhoga dravyastava che e rIte paNa, guNasthAnakanA sthAnapaNAne kAraNe A anAbhoga dravyastava, guNakara ja che; kema ke zubha-zubhatara bhAvavizuddhino hetu hovAthI bodhilAbhano hetu che. masudA ..... samuchaDuM pApa !! ghaNA azubha karmanA kSayathI ane bhaviSyamAM jemanuM kalyANa thavAnuM che evA dhanyone, amuNita guNavALApaNa=ajJAta guNavALA paNa viSayamAM kharekhara prIti uchaLe che. yathA zukramithunasthAnDei ! jema - arihaMtanA bibamAM zuka mithuna=popaTa yugalane prIti samullasita thaI. | doH ..... marane ddiA guru=bhAre karmavALA bhavAbhinaMdI jIvane viSayamAM guNavALA evA viSayamAM, pradveSa thAya che. jema nizcita maraNa upasthita thaye chate pathyamAM rogiSThane pradveSa thAya che. patto vyiya .... vanaMti 7 |AthI ja=bhAre karmavALA jIvane praba thAya che AthI ja, tattvajJa jIva jinabiMba ane jinezvaranA dharmamAM azubha abhyAsanA bhayathI pradveSaleza paNa varjana kare che. paravRttananArvA guntanAzAtam | parakRta=bIjA dvArA karAyela jinArcanA jinapUjAnA, dveSamAM kuMtalAnuM dRSTAMta bhAvArtha: koI gRhastha devapUjAdi anuSThAna karato hoya ane te anuSThAna karavAnI je zAstrIya maryAdA che tenI vidhinA yathArtha bodhavALo hoya ane pUrNa vidhipUrvaka devapUjAdi anuSThAnamAM yatna karato hoya ane bhagavAna pratye atyaMta bhaktibhAva ullasita thato hoya ane sthAna, sUtra, artha ane mUrtinA AlaMbanamAM
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 71 1199 upayogavALo hoya ane te vakhate temanuM citta taccitta, tallezya Adi bhAvavALuM hoya to tenuM devapUjAdi anuSThAna amRta anuSThAna thAya che, ane te sivAya kaMIka truTivALuM hoya te sarva tahetu anuSThAna thAya che, ane aMte vidhi pratyeno addeSa hovA chatAM paNa koI gRhastha devapUjAdi anuSThAna karato hoya to yoganAM ATha aMgomAMthI prathama yoganA aMganI prApti thavAthI anubaMdhathIgaphaLathI, te jIvane vidhirAganuM sAmrAjya pragaTa thaze; kema ke vidhinA aSavALA jIvo vidhine sAMbhaLIne dhIre dhIre vidhipUrvaka karavAnI manovRttivALA thAya che. temAM graMthakArazrI yukti Ape che - AnA rAgathI=sadanuSThAnanA bhAvabahumAnathI, A=AdidhArmika kALabhAvI karAtuM evuM devapUjAdi anuSThAna zreSTha=avaMdhya, hetu=kAraNa che, e pramANe yoganA jANakAro kahe che, e prakAre yogabiMdu graMtha zloka-159nuM vacana che. tethI vidhiadveSathI thatuM anuSThAna paNa tahetu anuSThAna che ane A baMne paNa= amRta anuSThAna ane tahetu anuSThAna, A baMne paNa, Adeya che; kema ke viSa, gara ane ananuSThAnanuM ja heyapaNuM che, e pramANe adhyAtmaciMtako kahe che. mATe amRta anuSThAna sivAyanA vidhinA rAgathI karAtA anuSThAna ke vidhinA adveSathI karAtA anuSThAnane paNa jo Adeya svIkArIe, to te rIte karAtI pratimAnI pratiSThA paNa anAdeya nathI. mATe vidhipUrvakanI ja pratimA pUjanIya che, evo ekAMte niyama nathI. vaLI, amRta anuSThAna ane tahetu anuSThAna baMne Adeya che. AthI karIne ja Abhoga ane anAbhoga dvArA dravyastavanA be prakAra graMthakAra vaDe kahevAyA che, te ghaTe che. Azaya e che ke amRta anuSThAna paripUrNa zAstravidhinA upayogapUrvaka thAya che, tethI te Abhoga dravyastava che. tethI je bhagavAnanI pratiSThA paripUrNa vidhipUrvaka karAtI hoya te AbhogapUrvakanuM dravyastava che, ane je kriyAmAM vidhino pakSapAta hoya ane zaktine anurUpa vidhimAM yatkiMcit yatna paNa hoya te kriyAo paNa tadartha AlocanAdi bhAvavALI hoya to te AbhogapUrvakanuM dravyastava che. paraMtu je kriyAmAM vidhino adveSa hoya ane tenA phaLarUpe vidhirAganuM sAmrAjya prApta thAya tema hoya te kriyA paNa tahetu anuSThAna che, ema pUrvamAM sthApana karyuM te anAbhoga dravyastava che. te Abhoga-anAbhogarUpa dravyastava to ja ghaTe ke anAbhogathI karAyelA anuSThAnane paNa dharmarUpe svIkAravAmAM Ave, ane tethI vidhinI truTivALI paNa pratiSThAvidhithI karAyelI jinapratimA pUjanIya che, tema mAnavuM joIe. taduHthI temAM sAkSI ApatAM kahe che - prathama gAthAmAM bhagavAnanA guNonuM jemane jJAna che ane bhagavAnanA guNomAM je upayogavALA che ane vidhithI jinapUjA kare che, teonuM Abhoga dravyastava che ema kahyuM. tethI A anuSThAnathI paripUrNa vidhipUrvakanI ane kriyAkALamAM sthAna, sUtra, artha ane AlaMbanamAM pUrNa upayogavALI evI kriyA grahaNa karavAnI che ane te amRta anuSThAnarUpa che. A rIte karAyelA dravyastavanuM phaLa bIjI gAthAmAM kahe che - A dravyastavathI cAritrano lAbha thAya che. tethI e prApta thAya ke amRtaanuSThAna cAritramohanIyakarmano uccheda karIne A ja bhavamAM ke anya bhavamAM cAritranI avazya prApti karAve che ane sarva karmano zIdhra nAza
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1200 pratimAzataka | zloka : 71 karAvIne mokSaphaLanI prApti karAve che. tethI je jIvanI amRtaanuSThAna karavAnI zakti che, tevA suMdara dRSTivALAe A prakAranA AbhogapUrvakanA dravyastavamAM samyag ja yatna karavo joIe. tyAra pachI trIjI gAthAmAM anAbhoga dravyastavanuM svarUpa batAve che je jIvane bhagavAnanI pUjAnI vidhino bodha nathI ane bhagavAnanA guNonuM paNa parijJAna nathI, Ama chatAM bhadraka prakRtine kAraNe A bhagavAnanI 'huM pUjA karuM' e prakAranA zubha pariNAmapUrvaka dravyastava kare che te anAbhoga dravyastava che. te anAbhoga dravyastava kevuM che, te cothI gAthAmAM batAve che - A anAbhoga dravyastava paNa guNIguNasthAnakarUpa prathama guNasthAnakano pariNAma hovAthI A rIte paNa guNakara che=bhagavAnanA guNonuM jJAna nathI, vidhi nathI, topaNa guNakara che; kema ke prakRtibhadrakatAne kA2Ne zubha-zubhatara bhAvanI vizuddhi te dravyastavathI thAya che, ane te dravyastavathI karmakSaya thavAne kAraNe bodhilAbhanI prApti paNa thAya che. tene ja spaSTa karavA mATe pAMcamI gAthAmAM kahe che - bhaviSyamAM jeonuM bhadra=kalyANa thavAnuM che tevA dhanya jIvone, ghaNA azubha karmanA kSayathI, jemanA guNo jANyA nathI tevI paNa bhagavAnanI pratimAnA viSayamAM prIti utpanna thAya che. jema - zatruMjaya upa2 arihaMtabiMbanI lokone pUjA karatA joIne popaTayugale prItipUrvaka pUjA karI, jenA prabhAve anya bhavamAM rAjA-rANI thaIne bhagavAnanA zAsanane pAmyA. A rIte Abhoga-anAbhoga dravyastavanA svarUpanuM uddharaNa batAvyA pachI bhagavAna pratye jemane dveSa thAya che, teo gurukarmI che, te chaThThI gAthAmAM batAve che gurukarmavALA evA bhavAbhinaMdI jIvone jinapratimA Adi viSayamAM pradveSa thAya che. jema - koI rogI nakkI mRtyu pAmavAno hoya tene pathyamAM dveSa thAya che, tema bhavAbhinaMdI jIvane bhagavAnanI pratimA pratye dveSa thAya che, ane dveSa thavAne kAraNe dIrgha saMsAramAM paribhramaNa kare che. bhagavAnanI pratimA pratyeno dveSa atyaMta anarthakArI che, mATe tattvajJa jIva tenuM varjana kare che. te sAtamI gAthAmAM batAve che 1 bhagavAnanI pratimA pratyeno dveSa atyaMta anarthakArI che. AthI karIne ja jinabiMbamAM ke jinezvaradevanA dharmamAM azubha bhAvanA bhayathI tattvanA jANanArAo pradveSalezane paNa varjana kare che; kema ke jinapratimA pratye ke jinadharma pratye koI nimittane AzrayIne thayelo leza paNa dveSa durlabhabodhi ane dIrgha saMsA2paribhramaNanuM kAraNa bane che. 52phata jinArcanA viSayamAM thayelA dveSamAM kuMtalA2ANInuM dRSTAMta che. te A rIte - - jema - kuMtalA rANIne bhagavAna pratye bhakti hovA chatAM potAnI zokya evI anya rANIonI bhagavAnanI pratimAne karelI suMdara aMgaracanA joIne jinArcA pratye dveSa thayo ane teoe karelI suMdara aMgaracanAvALI pratimAne joIne ukaraDAmAM naMkhAve che.
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratibhAzata:/RGos: 71 1201 utthAna : pUrve zloka-70mAM pUrvapakSIe sthApana karyuM ke avidhithI karAyelI jinapratimA pUjanIya nathI, tethI tevI jinapratimAonI karAtI pUjAdi kriyAo indrajALa jevI che. tenuM nirAkaraNa prastuta zloka-71mAM pUrvArdhathI graMthakArazrIe karyuM ane sthApana karyuM ke aMte jemAM vidhino adveSa hoya tevI paNa kriyA tahetu anuSThAna che. mATe vartamAnamAM vidhinA pakSapAtathI ke vidhinA adveSathI karAtI pratiSThAdi vidhio indrajALa jevI nathI, paraMtu bhagavadbhaktirUpa che. vaLI, pUrvapakSIno je Agraha che ke vidhipUrvakanI ja pratimA pUjanIya che, anya pratimA nahi, te ucita nathI. te batAvavA mATe zlokanA trIjA ane cothA pAda 43 mamyuyyayanesabhuyyayane, grNth|2 zrI 43 cha - TIkA:___ abhyuccayamAha, kiJca, gurukAritAdiviSayamAgrahaM tyaktvA bhaktito bhaktimAtreNa, sarvatrApi caitye'vizeSato vizeSaudAsInyena, kRtivaraiH=mukhyapaNDitaiH, pUjyAkRteH bhagavatpratimAyAH, pUjyatA uktA kAlAdyAlambanenetthameva bodhisaulabhyopapatteH / tathA ca - zrAddhavidhipATha :pratimAzca vividhAstatpUjAvidhau samyaktvaprakaraNe ityuktaM - "gurukAriyAI kei anne sayakAriyAi taM biMti / vihikAriyAi anne paDimAe pUaNavihANaM" / / [samyaktvapra. gA. 25] vyAkhyA-guravo mAtR-pitR-pitAmahAdayastaiH kAritAyAH kecidanye svayaMkAritAyA vidhikAritAyAstvanye pratimAyAstatpUrvAbhihitaM pUjAvidhAnaM bruvanti karttavyamiti zeSaH / avasthitapakSastu gurvAdikRtatvasyAnupayogitvAnmamatvAgraharahitena sarvapratimA avizeSeNa pUjanIyAH,sarvatra tIrthakRdAkAropalambhena tabuddharupajAyamAnatvAd, anyathA hi svAgrahavazAdarhaddimbe'pyavajJAmAcarato durantasaMsAraparibhramaNalakSaNo balAddaNDaH samADhaukate, na caivamavidhikRtAmapi pUjayatastadanumatidvAreNAjJAbhaGgalakSaNadoSApattirAgamaprAmANyAt / tathAhi-zrIkalpabhASye - "nissakaDamaNissakaDe a ceie savvahiM thuI tinni| __velaM va ceiANi ya NAuM ikkikkayA vA vi" / / [kalpabhASya gA. 1804] ___ nizrAkRte gacchapratibaddhe'nizrAkRte ca tadviparIte caitye sarvatra tisraH stutayo dIyante'tha praticaityaM stutitraye dIyamAne velAyA atikramo bhavati, bhUyAMsi vA tatra caityAni tato velAM caityAni vA jJAtvA prati caityamaikaikApi stutirdAtavyeti / [zrAddhavidhi gA. 6 vRttau]
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1202 pratimAzataka | zloka : 71 TIkArca - myucamAda - 3H | amyuccayana=samuccayane, graMthakArazrI kahe che - vaLI gurukAritAdi viSayanA Agrahane choDIne bhaktithI=bhaktimAtrathI, sarvatra paNa caityamAM avizeSathI=vizeSatA udAsIpaNAthI=sAmAnyathI, kRtivaro vaDe mukhya paMDito vaDe, pUjyanI AkRtinI= bhagavAnanI pratimAnI, pUjayatA kahevAyelI che; kema ke kAlAdinA AlaMbana vaDe A prakAre ja=vizeSatA udAsIpaNAthI sAmAnyathI ja, bodhinA sulabhapaNAnI upapatti=saMgati, che. tathA 2 - zrAddhavidha pad: - ane te rIte pUrve vizvathI kahyuM ke, gurukAritAdi viSayanA Agrahane choDIne bhaktithI sarvatra paNa caityamAM avizeSathI bhagavAnanI pratimAnI pUjyatA kahevAyelI che te rIte, zrAddhavidhi gAthA-6nI TIkAno pATha che. pratimanna ......tyutte - ane pratimA vividha prakAranI che, tenI=pUjAnI, vidhimAM samyakatvaprakaraNamAM A pramANe kahevAyeluM che. puriyA .... pU3LavaLa" || keTalAka gurukArita, anya svayaMkArita tene=pratimAnA pUjananA vidhAnane, kahe che. vaLI anya vidhikArita pratimAnA pUjananA vidhAnane (kahe che.) vyAraNya - guravo ..... zeSa: || vyAkhyA - guruo mAtA-pitA-dAdA vagere, teo vaDe karAyelI, keTalAka anya vaDe karAyelI, vaLI bIjA vidhithI karAyelI evI pratimAnA tene=pUrve kahevAyela pUjA vidhAnane samyakatvaprakaraNagraMthamAM pUrve kahevAyela pUjAvidhAnane, kartavya kahe che. samyakatvaprakaraNa mULa gAthAmAM te viti che tyAM rtavya e pramANe zeSa=adhyAhArarUpe samajavuM. vasthitapakSag.. samADhIne, vaLI avasthita pakSa=pramANa pakSa guru Adi vaDe kRtapaNAnuM anupayogIpaNuM hovAne kAraNe mamatva ane AgrahathI rahita avizeSathI sAmAnyathI, sarva pratimAo pUjanIya che (ema kahe che.) kema ke sarvatra=badhI pratimAomAM tIrthakaranA AkAranA upalaMbhathI tIrthaMkaranI AkRtinI prAptithI, tabuddhinuM upAyamAnapaNuM che=tIrthakaranI buddhi thAya che. anyathA sarvatra avizeSathI pratimAnI pUjyatA asvIkArIne sva AgrahanA vazathI arihaMtanA biMbamAM paNa avajJAne AcaratA puruSane baLa=baLAtkArathI duraMta saMsAraparibhramaNasvarUpa daMDa prApta thAya che. na vaivam ..... THprathAt ! ane A pramANe avizeSathI sarva pratimAo pUjanIya che e pramANe, avidhikRta paNa pratimAnI pUjA karanArane tenI anumati dvArA=avidhinI anumati dvArA, AjJAbhaMga svarUpa doSanI Apatti Avaze ema na kahevuM, kema ke AgamanuM prAmANya che=sarva pratimAne avizeSathI svIkAravAmAM AgamavacananuM pramANapaNuM che. te Agama pramANane 'tathAdi' thI batAve che - tathAdi - zrIvalpamAge te A pramANe - zrIkalpabhASyamAM kaheluM che - nisTaDa... vA vi" " nizrAkRta ane anizrAkRta sarvatra caityamAM traNa stuti karavI ane veLA=samaya ane caityone jANIne eka eka paNa stuti karavI.
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 71 1203 nizrAte ..... stutitavyati | nizrAkRta=gacchapratibaddha ane anizrAkRtaetenAthI viparIta anya gacchapratibaddha, sarvatra caityamAM traNa stutio karAya che. dareka caityamAM traNa stuti karatAM velAno atikrama=samayanuM ullaMghana thAya athavA tyAM ghaNAM caityo hoya tethI veLAne-samayane athavA caityone jANIne dareka caityamAM eka-eka paNa stuti karavI. "ti' zabda uddharaNanI vyAkhyAnI samApti sUcaka che. che zrAddhavidhi graMtha gAthA-9nI TIkAmAMthI A uddharaNa lIdhuM che ane temAM samyaktaprakaraNa gAthA-25 ane kalpabhASya gAthA-1804nA uddharaNo che ane tenI vyAkhyA che. bhAvArtha : pUrvapakSI vidhikArita pratimA ja pUjanIya che, anya pratimA nahi ema je kahe che te ucita nathI. temAM amyuccayana=samuccayane, batAvatAM graMthakArazrI kahe che - gurukAritAdi viSayanA Agrahane choDIne sarvatra paNa caityamAM=vaDIlothI karAvAyela hoya ke potAnAthI karAvAyela hoya ke vidhipUrvaka karAvAyela hoya te sarvatra paNa caityamAM, pakSapAta vagara bhaktimAtrathI bhagavAnanI pratimAnI pUjA karavI joIe, ema pUrvanA mahApuruSo kahe che ane kahe che ke, kAlAdinuM AlaMbana laIne=A kALa viSama che ane vidhithI karAyelI pratimA durlabha che ityAdi AlaMbana laIne, A rIte ja sarva pratimAomAM pakSapAta vagara bhaktipUrvaka pUjA karavI joIe e rIte ja, bodhinI sulabhatAnI prApti thAya; ane jo tema karavAmAM na Ave ane vidhikArita pratimAnI ja pUjA thAya, anya pratimAnI nahi, tevo pakSapAta karavAmAM Ave to anya paNa jinapratimAnA anAdarane kAraNe bodhinI durlabhatA thAya, ane vidhipUrvaka pratiSThA karAyela pratimA na maLe to pUjA paNa thAya nahi, ane vidyamAna paNa =vidhinI khAmIvALI paNa pratimAnI upekSA karIne bhagavAnanI pUjA na karavAmAM Ave to bodhinI sulabhatA thAya nahi. mATe viSamakALanuM AlaMbana laIne paNa vidhipUrvakanI ja pratimAnI pUjA thAya tevo Agraha choDIne sarvatra caityamAM jinapratimAnI bhakti karavI joIe. temAM sAkSI ApatAM zrAddhavidhino pATha Apela che, teno bhAva A pramANe che - pUjAnI vidhimAM vividha prakAranI pratimAo hoya che ane temAM samyakatvaprakaraNagraMthanI sAkSI Apela che. tenAthI e batAvavuM che ke keTalAka kahe che ke potAnA vaDIlothI karAyelI pratimA pUjanIya che, to keTalAka kahe che ke pote karAvela pratimA pUjanIya cheto vaLI anya keTalAka kahe che ke vidhithI karAvela pratimA pUjanIya che. A traNe pakSa anucita che, ema batAvIne avasthita pakSa=pramANa pakSa, batAve che - guru AdithI karAyelAnuM anupayogIpaNuM che. mATe mamatva ane Agraha rahita sarva pratimAone avizeSathI pUjavI joIe. AnAthI e nakkI thAya che ke vidhikAritAdi pUjAmAM anupayogI che. mATe vidhikAritAdi hoya to ja pratimAnI pUjA thAya, evo Agraha choDIne badhI pratimAone samAna rIte pUjavI joIe; kema ke badhI pratimAomAM tIrthaMkarano AkAra prApta thAya che. tethI pratimAne joIne A
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1204 pratimAzataka | zloka : 71 tIrthakara che, tevI buddhi thAya che. Ama chatAM vidhikArita ja pratimA pUjAya evA Agrahane vaza thaIne arihaMtanA biMbanI avajJA karavAmAM Ave to arthAt A pratimA vidhikArita nathI, mATe pUjAya nahi, e prakAranI avajJA karavAmAM Ave to duraMta saMsAranA paribhramaNa svarUpa anarthanI prApti thAya. ahIM koIne zaMkA thAya ke A rIte avidhithI karAyelI pratimAnI pUjA karavAthI te avidhinI anumati prApta thaze. jema - koI sAdhu saMyama laIne asaMyamamAM yatna karato hoya to tene vaMdanAdi karavAthI tenA asaMyamanI anumodanA thAya che, tema avidhithI karAyelI pratiSThAmAM avidhinI anumati prApta thaze. tenuM nirAkaraNa karatAM samyaktvaprakaraNanA pAThanI TIkAmAM kahela che ke e prakArano doSa pratimAmAM nathI; kema ke AgamanuM pramANa che. Azaya e che ke avidhithI paNa karAyelI pratimAne AgamamAM apUjya tarIke kahela nathI, paNa pUjya kahela che. mATe avidhithI karAyela pratimAnI pUjAmAM avidhinI anumatino doSa prApta thaze nahi, ane temAM kalpabhASyanI sAkSI Apela che. teno bhAva A pramANe che - kalpabhASyamAM kahyuM che ke nizrAkRta ane anizrAkRta sarvatra dareka caityamAM traNa stuti ApavIHkaravI joIe, ane samaya ocho hoya athavA ghaNAM caityo hoya to eka eka paNa stuti ApavI joIe. tyAM nizrAkRtathI svagacchavALAe karAvela pratiSThAvALI pratimAnuM grahaNa thAya che ane anizrAkRtathI anya gacchavALAe karAvela pratiSThAvALI pratimAnuM grahaNa thAya che ane tenI vidhi svagaccha karatAM judI hovAthI avidhithI karAyelI te jinapratimA che, tema nakkI thAya che, topaNa te ahaMdu biMbanI bhakti karavAnuM kalpabhASyamAM kahyuM che, mATe avidhithI paNa karAyelI pratimAnI pUjA karanArane te avidhinI anumati prApta thatI nathI, e artha kalpabhASyanA pAThathI nakkI thAya che. utthAna : pUrve zrAddhavidhino pATha Apyo ane temAM kahyuM ke samyakatvaprakaraNamAM A pramANe kahevAyeluM che, ema kahIne te pATha kahyo, temAM avasthita pakSa=pramANa pakSa, pratimAnA viSayamAM zuM kahe che, tenuM kathana karyuM ane e kathananuM tAtparya zuM che, te batAvatAM graMthakArazrI kahe che - TIkArca - ___ atrAvasthitapakSo yadyapyutsargato vidhikAritatvameva, gurukAritatvasvayaMkAritatvayorapi tadvizeSarUpayorevopanyAsAt, ata eva viSayavizeSapakSapAtollasadvIryavRddhihetubhUtatayA tadanyathAtve ca trayANAmapi pakSANAM bhajanIyatvamuktaM viMzikAprakaraNe haribhadrasUribhiH, tathAhi - "uvayAraMgA iha sovaogasAharaNANa iTThaphalA / kiMci viseseNa tao savve te vibhaiyavva" tti / / [viMzativiMzikA-8, gA. 15]
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1205 pratimAzataka | zlokaH 71 TIkArya : satra ... rimabhUmi, ahIMyAM=pUrve zrAddhavidhi graMthanI sAkSI ApI ane temAM samyakatva prakaraNamAM zuM kahyuM che te batAvyuM tyAM avasthita pakSe je kahyuM e kathanamAM, avasthita pakSa=pramANa pakSa, joke, utsargathI vidhikAritapaNuM ja che, gurukAritatvanuM ane svayaMkAritatvano paNa tadvizeSa rUpano ja upacAsa che arthAt vidhikAritva viziSTa gurukAritatvano ane vidhikAritatva viziSTa svayaMkAritatvano ja upacAsa che. AthI ja viSayavizeSatA pakSapAta vaDe ullAsa pAmatA vIryavRddhinA hetubhUtapaNA vaDe ane tadanyathApaNAmAM vIryavRddhinA hetubhUta ta thatA mamatvAdi rUpa tadatyathApaNAmAM, traNeya paNa pakSonuM vidhikArita, gurukArita ane svayaMkArita e traNeya paNa pakSonuM, bhajanIyapaNuM viMzikA prakaraNamAM AcAryazrI haribhadrasUri vaDe kahevAyeluM che. AcAryazrI haribhadrasUri vaDe vizikA prakaraNamAM bhajanIyapaNuM kahevAyuM che te matAhi thI graMthakArazrI batAve che - tathAdi - te A pramANe - "3aaaaN phuda ..... vimayavya tti IT ahIM=zrAvakanI pUjAmAM, vizikA prakaraNamAM pUjAvizikAmAM pUrve batAvelA vidhikAritAdi sarva pakSo svaupayoga sAdhAraNa evAM anuSThAnanAM upakAra aMgo che, jethI karIne kiMcit vizeSathI ISTaphaLavALA che. tethI te sarve paNa pakSo vidhikAritAdi pakSo, vibhaktavya che. rUti zabda kathananI samApti sUcaka che. bhAvArtha : pUrve zrAddhavidhi graMthano pATha Apyo ke pratimAo aneka prakAranI che ane te pratimAnI pUjAvidhimAM samyakatvaprakaraNamAM A pramANe kahevAyuM che - keTalAka potAnA vaDIlothI karAyelI pratimA pUjanIya che ema kahe che, to keTalAka pote karAvela pratimA pUjanIya che ema kahe che, to vaLI keTalAka vidhithI karAvela pratimA pUjanIya che, ema kahe che. e batAvIne e kathanamAM avasthita pakSa zuM kahe che te batAvatAM kahyuM ke guru AdithI karAyelAnuM anupayogIpaNuM hovAthI mamatva ane Agraha rahita sarva pratimAone avizeSathI pUjavI joIe; kema ke sarvatra tIrthakaranA AkAranI prApti thAya che. e kathanamAM vAstavika rIte avasthita pakSa zuM che, te batAvatAM graMthakArazrI kahe che - avasthita pakSa joke utsargathI vidhikArita ja che; kema ke gurukAritatvano ane svayaMkAritatvano paNa tavizeSarUpe ja upanyAsa che. Azaya e che ke gurukArita ane svayaMkArita jo vidhikArita na hoya to avasthita pakSa tene utsargathI pUjanIyarUpe svIkArato nathI, paraMtu vidhikArita hote chate gurukArita ane svayaMkArita hoya to tene pUjanIya rUpe svIkAre che, tethI avasthita pakSamAM utsargathI vidhikArita ja pratimA pUjanIya che ane AthI ja=vidhikArita hote chate gurukArita ke svayaMkArita pratimA pUjanIya che, AthI ja, viSayavizeSanA
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1206 pratimAzataka | zloka : 71 pakSapAta vaDe ullAsa pAmatA vIryavRddhinA hetubhUtapaNA vaDe ane vIryavRddhinA hetubhUta na thatA mamatvAdirUpa tadanyathApaNAmAM traNeya paNa pakSomAM bhajanA vizikA praka2NamAM batAvelI che. AnAthI e prApta thAya che ke vidhikArita hote chate gurukArita ke svayaMkArita pratimA hoya to vIrya vizeSa vRddhi pAme che. tethI te traNeya pakSo AdaraNIya bane che; kema ke vidhikArita hote chate gurukArita ke svayaMkArita hoya to bhAvanI vizeSa vRddhi thAya che. mATe gurukArita ke svayaMkAritano Agraha doSarUpa nathI, paraMtu vidhikArita hoya ke na hoya tevI vicAraNA karyA vagara phakta gurukArita ke svayaMkAritano Agraha hoya to te mamatvanuM kAraNa bane che. mATe tevo Agraha iSTa nathI, e apekSAe viMzikAmAM traNe paNa pakSomAM bhajanA kahelI che, ane tethI e prApta thAya che ke gurukArita ane svayaMkArita paNa vidhikArita hoya to avasthita pakSamAM utsargathI abhimata che. tAhithI viMzikAmAM-8/15 3vArA da ..... gAthA kahI teno bhAva A pramANe che - viMzikAprakaraNamAM AThamI pUjAviMzikAnI paMdaramI gAthA pUrve kahevAyelA vidhikAritAdi sarva pakSo upayoga sAdhAraNa evA anuSThAnanAM upakArabhUta aMgo che=pUjAkALamAM vidhikAritAdi pratimAne pUjatI vakhate huM bhagavAnanI bhakti karuM chuM, e prakAranA vizuddha bhAvarUpa je potAno upayoga vidhikAritAdi sarva pratimAone pUjatI vakhate sAdhAraNa vartato hoya tevA pUjAnA anuSThAnanAM upakAranAM aMgo che, ethI karIne kAMIka vizeSathI iSTa phaLavALA che. tethI sarva paNa vidhikAritAdi pakSo bhajanAe che arthAt vidhikRta svakRta ke vaDIlakRta sthApanAdi buddhithI vizeSa bhakti utpanna thatI hoya to te samIcIna che, ane mamatva-kalahAdi thatA hoya to asamIcIna che. ane A kathana SoDazaka 8/4nI TIkAmAM pUjya zrImad upAdhyAyajI mahArAjAe kahela che, te mujaba atre bhAva jaNAvela che. te A pramANe - koI gRhastha A pratimA vidhikArita che evI buddhithI te pratimAnI pUjA karato hoya tyAre vizeSa bhakti utpanna thAya to te lAbhanuM kAraNa bane; paraMtu A pratimA vidhikArita che tethI A pratimAnI bhakti ka2vI joIe, ane amuka pratimA vidhikArita nathI mATe te pratimAnI bhakti ka2vI ucita nathI, e prakAranI buddhi karIne tyAM anAdara buddhi kare ane kalahAdi kare to te ucita nathI. vaLI, vidhikArita paNa pratimA svayaMkArita che ke gurukArita che, evI buddhithI vizeSa bhakti utpanna karanArI thAya to te ISTa bane, paraMtu bhagavAna pratye vizeSa bhakti thavAne badale phakta svayaMkAritAdine kA2Ne te pratimA pratye mamatvabhAva thAya to te asamIcIna che. tethI vidhikAritAdi ke svayaMkAritAdi sivAyanI pratimA pratye apUjanIyapaNAnI buddhi thAya to te karmabaMdhanuM kAraNa che. A pramANe vidhikArita, svayaMkArita ke gurukArita e traNe paNa pakSonuM bhajanIyapaNuM kahyuM. AnAthI e prApta thAya che ke je pratimA vidhikArita na hoya, Ama chatAM svayaMkArita ke gurukAritane kAraNe tyAM pakSapAta
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 71 1207 thAya to te mamatvarUpa ja che. paraMtu vidhikArita hote chate svayaMkArita ke gurukArita hovAne kAraNe vizeSa bhakti thAya to te pakSa AdaraNIya bane, mATe utsargathI vidhikArita ja avasthita pakSa che, ema nakkI thAya che. utthAna : pUrvamAM avasthita pakSamAM utsarga zuM che te batAvyuM. have avasthita pakSamAM apavAda zuM che te batAve che arthAt zrAddhavidhinA pAThamAM samyakatvaprakaraNamAM je avasthita pakSa batAvyo, te utsargane avalaMbIne nathI, paraMtu apavAdane avalaMbIne che. utsargathI avasthita pakSa tyAM batAvyo nathI, paNa te adhyAhArarUpe samajavAno che, ane te ahIM TIkAmAM zrImad upAdhyAyajI mahArAjAe kahyo te utsargathI vidhikArita ja pakSa avasthita pakSa che, ane zrAddhavidhimAM pAThamAM samyakatvaprakaraNamAM kahela avasthita pakSa apavAdathI che, tene batAvatAM graMthakArazrI kahe che - TIkA : vidhikAritAsaMpattAvapavAda(ta)stvAkArasauSThavamavalambya manaHprasattirApAdanIyA na caivamavidhyanumatirapavAdAlambanena tannirAsAtkramadezanAyAM sthAvarahiMsAnanumativad, bhaktivyApArapradarzanena doSopasthitipratirodhAdvA kAvya iva vyaktipradarzaneneti shaastrsthitiH| ata evoktaM vyavahArabhASye - "lakkhaNajuttA paDimA pAsAIA sammattalaMkArA / panhAyarUM naTTa va ma ta LajJarano vivAhi" | ci. mA. 3. 6/TI.288] tti 72 TIkArya : vidhavArita .... pavinIyA vaLI vidhikAritanI asaMpattimAM=aprAptimAM, apavAdathI AkArasauSThavanuM avalaMbana karIne mananI prasakti manano prasAda ApAdanIya che. vevamaf .... mananumativa, ane A rIte pUrve kahyuM ke vidhikAritanI asaMpattimAM vaLI AkAranI suMdaratAnuM avalaMbana laIne mananI prasannatA prApta karavI joIe e rIte, avidhinI anumati prApta thaze ema na kahevuM; kema ke kramadezatAmAM sthAvara jIvonI hiMsAnI anumatinI jema apavAdanA AlaMbanathI teno=avidhinI anumatino, nirAsa thAya che. uparamAM kahyuM ke A rIte avidhinI anumati prApta thaze nahi. temAM bIjo hetu kahe che - bhavitavyAra .... zAstrasthitiH | kAvyamAM jema vyaktinA pradarzanathI doSanI upasthitino pratirodha thAya che, tema bhaktinA vyApAranA pradarzanathI doSanI upasthitino pratirodha thAya che. tethI avidhimAM anumati nathI, e prakAranI zAstranI sthiti che.
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 71 ata eva vyavahArabhASye AthI karIne ja=vidhikArita pratimAnI aprAptimAM AkAranI suMdaratAnuM avalaMbana laIne mananI prasannatA prApta karavI joIe, e prakArano apavAda che AthI karIne ja, vyavahArabhASyamAM kahevAyeluM che 1 vimALAdi" tti / / prAsAdita=prasannatAjanaka, samyag alaMkArayukta, lakSaNa yukta evI pratimA je prakAre manane prasanna kare che, te prakAre nirjarA thAya che, tema tuM jANa. "lakkhaNajuttA 'kRti' zabda uddharaNanI samAptisUcaka che. / / 71|| bhAvArtha: 1208 ***** vidhikAritAdinI aprAptimAM apavAdathI pratimAnI vItarAgatAne batAvanAra je AkRtinuM suMdarapaNuM che, tene avalaMbIne pUjAvidhimAM manano prasAda ApAdana karavo joIe arthAt mananI prasannatA prApta karavI joIe. ahIM koIne prazna thAya ke avasthita pakSa sarva nayane jonAro che, mATe tyAM utsarga ke apavAdarUpa be vikalpo kaI rIte saMgata thAya ? to teno uttara e che ke gurukAritAdi sarva pakSane mAnanAra hovAthI te avasthita pakSa che; kema ke gurukAritAdi sarva pakSo koIka koIka dRSTithI pravarte che, tethI te nayasvarUpa che, ane te sarva gurukAritAdi pakSane svIkAranAra dRSTi avasthita pakSa che ane te sarva dRSTine svIkAranAra evA avasthita pakSamAM paNa utsarga ane apavAda ema be nayadaSTi che. te A rIte - (1) avasthita pakSa utsargathI kahe che ke vidhikArita pratimA hoya ane gurukArita ke svayaMkAritane kAraNe te bhaktinA atizayanI AdhAyaka bane che. tethI vizeSarUpe bhAvavRddhinuM kAraNa bane che. (2) avasthita pakSa apavAdathI kahe che ke vidhikArita pratimA na hoya tyAre je prApta pratimA hoya temAM vItarAgano AkAra che mATe pUjanIya che. tethI te pratimAne joIne bhaktino bhAva thAya te rIte yatna karavo joIe, paraMtu A pratimA vidhikArita nathI mATe pUjanIya nathI, tema karIne vItarAganA AkAravALI pratimA pratye anAdara karavAthI pratimAnI AzAtanAnuM pApa lAge che. tethI utsargathI vidhikAritano Agraha karavo te ucita ja che, paraMtu jyAre vidhikAritanI aprApti hoya tyAre kAraNika dharmarUpa apavAdano svIkAra karIne sarva pratimAne pUjanIya kahevI te paNa ucita ja che. mATe avasthita pakSamAM paNa utsarga ane apavAda baMne susaMgata che. apavAdathI avidhikArita pratimAnI pUjAmAM avidhinI anumati nathI te spaSTa kare che upadezaka prathama sarvaviratino upadeza Ape, paraMtu zrotA sarvavirati svIkAravA mATe asamartha jaNAya tyAre dezaviratino upadeza Ape te kramadezanA che, ane e rIte dezanA apAye chate zrotA dezivaratine svIkAre to upadezaka sAdhune sthAvara jIvonI hiMsAnI anumati prApta thatI nathI; kema ke tenA hitano A ja upAya che. e rIte vidhikArita pratimAnI aprApti hoya tyAre AkAranI suMdaratAnuM avalaMbana laIne
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1209 pratimAzataka | zloka : 71 bhagavAnanI bhakti karavI e ja hitano upAya che. mATe apavAdanuM avalaMbana laIne te rIte bhakti karavAthI avidhinI anumati prApta thatI nathI. AnAthI e prApta thAya che ke jema akrama dezanAmAM zrotA dezavirati svIkAre to paNa upadezaka sAdhune sthAvara jIvonI hiMsAnI anumati prApta thAya che; kema ke sarvaviratino upadeza ApavAthI zrotAne sarvaviratinI prApti thavAnI saMbhAvanA hovA chatAM akramathI upadeza ApavAnA kAraNe teNe dezavirati svIkArI ane je sthAvara jIvonI hiMsAnI tene prApti thaI temAM upadezakane anumatinI prApti thAya; tema vidhikArita pratimAnI prApti hovA chatAM sarva pratimA AkArarUpe samAna che, ema grahaNa karIne, avidhikArita pratimAne pUje to avidhinI anumati prApta thAya. A rIte avidhinI anumati nathI, temAM vitavyApArathI zAstrasthitije bIjo hetu graMthakArazrIe Apyo, teno bhAva e che ke kAvyamAM kAvyanI maryAdAnA koIka doSanI upekSA karIne koI vyaktinuM pradarzana saMbhavita hoya tyAre te kAvyaracanAthI te vyaktinuM vAstavika svarUpe pradarzana thavAne kAraNe doSanI upasthitino pratirodha thAya che=kAvyanA jANakArane te kAvyathI A rIte ja te vyaktinuM svarUpa spaSTa thAya che, tevuM jaNAvavAthI A kAvyamAM koI doSa che, tevI upasthiti thatI nathI. tema vidhikArita pratimAnI prApti na hoya tyAre bhagavAnanI bhakti anya rIte asaMbhavita lAgavAthI pratimAnA AkAranI suMdaratAnuM avalaMbana karIne bhakti karavAmAM Ave tyAre potAnA haiyAmAM vItarAga pratyenA bhaktino vyApAra vRddhi thaI rahyo che tema dekhAya che. tethI avidhithI karAyelI pratimAnI pUjAmAM anumatino doSa prApta thaze, e prakAranI buddhi thavArUpa doSanI upasthitino pratirodha thAya che. A prakAranI zAstranI maryAdA che. vaLI, vidhikArita pratimAnI aprAptimAM AkAranI suMdaratAnuM avalaMbana laIne manano prasAda karavo joIe, e prakArano apavAda che. AthI ja vyavahArabhASyamAM kahyuM che te pramANe samyagu alaMkArathI yukta, lakSaNathI yukta, prasAdanI janaka evI pratimAne joIne je prakAre jonArane cittamAM AllAda utpanna thAya che, te prakAre nirjarA thAya che. AnAthI e phalita thAya che ke vidhikAritAdi pratimA na hoya te vakhate suMdara AkAravALI pratimAne joIne paNa bhakti karanArane je prakAranuM vItarAgabhAva pratye bahumAna thAya che ane tenA kAraNe mana AllAdita bane che, te prakAre nirjarA thAya che. AthI ja graMthakArazrIe apavAdathI avidhikArita paNa pratimA vaMdanIya che, paraMtu tevI pratimAne vaMdana karavAmAM avidhinI anumatino doSa nathI, tema sthApana karavA mATe vyavahArabhASyanI sAkSI Apela che; paraMtu vyavahArabhASyamAM ema kahela nathI ke avidhithI karAyela pratimAne pUjavAthI avidhinI anumati prApta thatI nathI. Ama chatAM vyavahArabhASyanA vacanathI e prApta thayuM ke bhagavAnanI pratimAne jovAthI vItarAga pratye je bahumAnabhAva thAya che, tenAthI nirjarA thAya che. tethI arthathI e prApta thAya ke avidhithI karAyelI pratimAne paNa pUjavAthI vItarAga pratye bahumAnabhAva thAya che, tenAthI nirjarA thAya che, mATe tyAM avidhinI anumati nathI. ll71
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1210 pratimAzataka | zloka : 72 avataraNikA : etatsarvaM manasikRtyAha - avataraNikArya : A sarvane manamAM rAkhIne graMthakArazrI kahe che pUrve zloka-71mAM kahyuM ke vidhikArita pratimAnI prApti hoya to utsargathI te pUjanIya che, ane vidhikArita pratimAnI aprAptimAM apavAdathI AkAranI suMdaratAnuM avalaMbana laIne sarva pratimA pUjanIya che, e sarvane manamAM rAkhIne graMthakArazrI kahe che - zloka : caityAnAM khalu nizritetaratayA bhede'pi tantre smRtaH, pratyekaM laghuvRddhavandanavidhiH sAmye tu yatsAmpratam / icchAkalpitadUSaNena bhajanAsaGkocanaM sarvataH, svAbhISTasya ca vandanaM tadapi kiM zAstrArthabodhocitam / / 72 / / zlokArya : caityonA nizrita ane ItarapaNAthI anizritapaNAthI, bheda hovA chatAM paNa zAstramAM pratyekane AzrayIne nizcita-anizritano vibhAga karyA vagara darekane AzrayIne, laghu ane vRddha vaMdananI vidhi nakkI kahevAyelI che. vaLI, sAMprata viSama evA duSamakALamAM, sAmyamAM=prAyaH tulyapaNAmAM nizrita ane anizrita evI sarva pratimAonA avidhikAritatvarUpa tulyapaNAmAM, IcchAthI kalpita dUSaNa vaDe je sarvathI bhajanAnuM saMkocana che ane svaabhISTanuM vaMdana che, te paNa zuM zAstrArtha bodhane ucita che ? arthAt ucita nathI ja. II72aa TIkA :___ 'caityAnAma' iti :- 'khalu' iti nizcaye, caityAnAM nizritetaratayA nizritAnizritatayA, bhede'pi, tantre zAstre, pratyekaM laghuvRddhavandanavidhiH smRtaH, sAmye tu prAyastulyatve tu, yat sAMprataM viSamaduHSamAkAle, icchAkalpitaM yad yad dUSaNamanyagacchIyatvAdikaM tena bhajanAyAH=sevAyAH, saGkocanaM saMkSepaNaM, bahubhiraMzailumpakasamAnatAparyavasAyisvAbhISTasya svecchAmAtraviSayasya, ca vandanaM, tadapi kiM zAstrArthabodhasyocitam ? naivocitam, katipayamugdhavaNigdhandhanamAtraphalatvAditi bhAvaH / / 72 / /
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 72-73 1211 TIkArya : "ghanuM ati bhAva: | 'gha' zabda zlokamAM che te nizcaya arthamAM che. caityonA nizrita ane ItarapaNAthInizrita ane anizcitapaNAthI bheda hovA chatAM paNa taMtramAM=zAstramAM, pratyekane AzrayIe laghu ane vRddha vaMdanavidhi nakkI kahevAyelI che. vaLI, sAmyamAM=prAyaH tulyapaNAmAM je sAMprata viSama evA duSamakALamAM IcchA vaDe kalpita anya gacchIyatAdika je je dUSaNa che, tenA vaDe bhajavAtuM=sevAnuM saMkocana=saMkSepa ane ghaNA aMzo vaDe luMpAkanI samAnatAmAM paryavasAyI evA svaabhISTanuM svecchA mAtra viSayanuM, vaMdana te paNa zuM zAstrArtha bodhane ucita che? arthAt ucita nathI ja; kema ke keTalAka mugdha vaNikanI buddhinuM aMdhAmAtraphaLapaNuM che, e prakAre bhAva che. I72 bhAvArtha : zAstramAM nizrita ane anizrita caityo=pratimA, kahela che. keTalIka pratimAo acalagacchanI che, keTalIka pratimAo kharataragacchanI che, e prakAre gacchathI pratibaddha hoya te nizcita pratimA che, ane keTalIka pratimA gacchathI apratibaddha che, tema kahela che, ane te dareka pratimAne AzrayIne vaMdanavidhi kahela che, tethI nakkI thAya che ke sarva pratimAnI AkAranI suMdaratAnuM avalaMbana laIne vaMdana karavuM joIe; ane vaLI viSama evA dUSama kALamAM sarva gacchanI pratimAo prAyaH avidhikAritarUpa tulya hoya che, tyAre A pratimA anya gacchanI che, e rU5 icchAthI kalpita je je dUSaNa che, tenAthI bhagavAnanI bhaktinuM saMkocana zAstrArtha bodhane ucita nathI ane svaabhISTa pratimAne vaMdana e paNa zAstrArtha bodhane ucita nathI; kema ke te ghaNA aMze lupAkanA samAnapaNAmAM paryavasAna pAme che=luMpAka jema sarva pratimAone avaMdanIya kahe che, tema potAnA niyata abhimata gaccha sAthe saMbaMdhita pratimAne choDIne anya pratimAone laMpAkanI jema avaMdanIya kahevI te ghaNA aMze laMpAkanI samAnatArUpa che mATe te ucita nathI. Azaya e che ke zAstramAM bhagavAnanI bhakti arthe utsargathI vidhikArita pratimA na maLatI hoya tyAre sarva pratimAono AkAra vItarAgatAne batAvanAra che, tethI tenI paNa bhakti karavAnuM zAstramAM kahela che; ane AthI ja koIpaNa gacchanI nizrita pratimA hoya ke anizrita pratimAM hoyato paNa bhagavAnanI bhakti karavI joIe tema kahela che. Ama chatAM A ApaNA gacchanI pratimA che mATe pUjanIya che ane A anya gacchanI che mATe pUjanIya nathI, tema kahevuM te keTalAka mugdha vaNikone ThagavA mAtranA phaLavALI pravRtti che, paraMtu zAstrAnusArI bodhane anusaranArI pravRtti nathI. charA avataraNikA: uktArthe kAkuvyaGgameva kaNThena spaSTIkartumAha - avataraNitArtha : ukta arthamAM pUrve zloka-72mAM kahyuM ke icchAkalpita dUSaNa vaDe sarvathI bhajanAnuM saMkocana ane
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1212 pratimAzataka | zloka : 73 svaabhISTa vaMdana, te paNa zAstrArtha bodhane ucita nathI zAstrasaMmata nathI, e rUpa ukta arthamAM, kAkuthI vyaMgyane ja dhvanithI arthAt arthathI vyaMgyane ja, kaMThathI sAkSAt zabdathI, spaSTa karavA mATe kahe che - bhAvArtha : pUrve zloka-7ramAM sthApana karyuM ke je kALamAM nizcita ane anizrita pratimAo prAyaH karIne vidhikArita hotI nathI, te kALamAM svagaccha nizrita ja pratimA pUjanIya che ane anya gaccha nizrita pratimA pUjanIya nathI, ema kahevuM te ucita nathI. e kathanathI arthathI e vyakta thAya che ke avidhithI karAyela paNa pratimAone apavAdathI pUjavAmAM avidhinI anumatino doSa nathI. tethI jema koI sAdhuvezamAM hoya ane saMyamamAM zithilAcArI hoya tene vaMdana karavAmAM tenA zithilAcAranI anumati prApta thAya che, tema avidhithI karAyelI pratimAnI pUjAmAM avidhinI anumati prApta thatI nathI. A kathana pUrve zloka-72mAM kahelA kathanathI vyakta thAya che, ane tenAthI kAkuthI=arthathI, e vyaMgya thAya che ke jinapratimA ane sAdhuliMgamAM sarvathA samAnatA nathI, paraMtu kAMIka viSamatA che, tethI ja pAsasthAne vaMdana karavAmAM doSanI anumati prApta thAya che ane duSamakALamAM vidhiprApta pratimA na hoya to avidhithI karAyelI pratimAne apavAdathI vaMdana-pUjanamAM doSa nathI. te ja vAtane sAkSAt zabdothI spaSTa karavA mATe prastuta zlokamAM kahe che - zloka - caityAnAM na hi liGginAmiva natirgacchAntarasyocitetyetAvadvacasaiva mohayati yo mugdhAn janAnAgrahI / tenAvazyakameva kiM na dadRze vaiSamyanirNAyakam, liGge ca pratimAsu doSaguNayoH sattvAdasattvAttathA / / 73 / / zlokArca - jema liMgIone nahi namaskAra-vaMdana, ucita nathI, tema gacchAMtaranA=anya gacchanA, cetyonI ati namaskAra-vaMdana, ucita nathI. e prakAranA ATalA vacanathI ja je AgrahI jIva mugdha lokone moha pamADe che, tenA vaDe liMgamAM doSa ane guNanuM satva hovAthI ane pratimAomAM doSa ane guNanuM asatva hovAthI vaiSamyanuM nirNAyaka evuM Avazyaka ja=Avazyakaniryukti nAmanuM zAstra ja, zuM nathI jovAyuM ? ll73II 0 zlokamAM 'tathA' zabda "ane' arthamAM che.
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 73 TIkA H '' 'caityAnAM na hi ' iti :- gacchAntarasya caityAnAM natirna hi ucitA keSAmiva ? liGginAmiva gacchAntarasyeti saMbadhyate, avayavadvayapradarzanAdatra paJcAvayavaprayoga evaM kartavyaH " gacchAntarIyA pratimA na vandanIyA gacchAntaraparigRhItatvAt, yo yo gacchAntaraparigRhItaH sa so'vandanIyaH, yathA anyagacchasAdhuH" iti, etAvadvacasaiva yo mugdhAn janAn mohayati - viparyAsayati 'prmaannpaatthibhirsmdgurubhicaMdun tat satyam' kRti, ya: jIdRza: ? AgrahI=navemithyAtvavAna, tena vim? Avazyameva= AvazyakaniryuktyAkhyaM zAstrameva, na dadRze = na dRSTam kIdRzaM tat ? liGge ca doSaguNayoH sattvAt, tathA pratimAsu tayorasattvAd vaiSamyanirNAyakaM vaisadRzyanirNayakAri, liGga ityatra vyaJjakatvAkhyaviSayatve saptamI / TIkArya : [chAntarasya .... saMvatte, gacchAMtaranA caityonI nati=vaMdana, ucita nathI. konI jema ? to batAve che - gacchAMtaranA liMgIonI jema ucita nathI, tenI jema ucita nathI. ahIM ghyAntarasya e pramANe saMbaMdha karAya che=gacchAMtaranA liMgIone vaMdana jema ucita nathI, tema gacchAMtaranA caityone vaMdana ucita nathI, ema anvaya karavAno che; ane mULa zlokamAM ghyAntarasya che teno anvaya jema caitya zabda sAthe karela che, tema liMgIonI sAthe paNa saMbaMdhita karAya che. P avayavaya ..... rUti, ahIMyAM=gacchAMtaranA caityanI nati ucita nathI liMgIonI jema, e pUrve kahelA kathanamAM, avayavadvayanA pradarzanathI paMca avayavano prayoga A pramANe karavo - rAghdhAntarIyA pratimA (pakSa) gacchAMtarIya pratimA pakSavacana che. na vandranIyA (sAdhya) vaMdanIya nathI, e sAdhya vacana che. pAntarapadiItattvAr (hetu) kema ke gacchAMtara vaDe parigRhItapaNuM che. e hetuvacana che. yo yo nacchAntaraparivRttItaH sa so DavantanIyaH (vyApti) je je gacchAMtarathI parigRhIta che te te avaMdanIya che, e vyApti che. = yathA anya asAghu: (daSTAMta) jema anya gacchanA sAdhu e dRSTAMta vacana che. rUti zabda paMcAvayava prayoganA kathananI samApti arthaka che. 1213 (c) ahIM prastutamAM gacchAMtaranA caityonI nati ucita nathI, te eka avayava che, ane liMgIonI jema te dRSTAMtarUpa bIjo avayava che. e rUpa avayavadvayanuM=be avayavonuM, pradarzana karyuM enAthI ahIMyAM=anumAnamAM, paMca avayavano prayoga samajavAno che. yadyapi ahIM=anumAnamAM, pAMce avayavo batAvyA nathI topaNa pratijJAvacanarUpa eka avayava batAvyo, gacchAMtara parigRhItapaNuM che e rUpa hetuvacanano bIjo avayava batAvyo ane hetu ane
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1214 pratimAzataka | zloka : 73 sAdhyanI vacce vyApti batAvIne jema - anya gacchanA sAdhu, e pramANe dRSTAMta batAvyuM. A rIte traNa avayava batAvela che ane arthathI bAkInA be avayava upanaya ane nigamana samajI levA. etAvat saptamI / ATalA vacanathI ja je mugdhajanone moha pamADe che=viparyAsa pamADe che, te A rIte-pramANapAThIvaDe=anumAna pramANane kahenArA evA amArA guruo vaDe je kahevAyeluM che, te satya che=mugdha lokone anumAna pramANanA paMcAvayava batAvavAthI ema lAge ke pramANane kahenArA amArA guru che. tethI teo vaDe je kahevAya che ke anya gacchanAM caityo=pratimAo vaMdanIya nathI, te satya che, e prakArano mugdhajIvone moha thAya che. 'kRti' kathananI samApti sUcaka che. = je mugdhajIvone A prakAranA vacanathI moha pamADe che, te kevA che, te batAvatAM kahe che - AgrahI= abhiniveza mithyAtvavALA che. ..... tenA vaDe zuM ? tethI kahe che - Avazyaka ja=Avazyakaniryukti nAmanuM zAstra ja, tenA vaDe jovAyuM nathI. te=Avazyaka niryukti nAmanuM zAstra, kevuM che ? te kahe che - ane liMgamAM doSa ane guNanuM sattva hovAthI=vidyamAnatA hovAthI, ane pratimAmAM tenuM=doSa ane guNanuM asattva hovAthI=avidhamAnatA hovAthI, vaiSamyanuM nirNAyaka=vaisadazyano nirNaya karanAra, Avazyaka niryukti nAmanuM zAstra che=liMga ane pratimAnA vaisadRzyano nirNaya karanAra evuM Avazyakaniryukti nAmanuM zAstra che te zAstrane ja pUrvapakSIe joyuM nathI, ema anvaya che. jijJe e prakAranA zabdamAM je saptamI vibhakti che, te vyaMjakatvAkhyaviSayapaNAmAM saptamI che. bhAvArtha : AvazyakaniryuktinA pAThamAM kahyuM che ke sAdhunA liMgamAM doSa ane guNa baMne che, tethI guNa hoya tyAM vaMdana thAya ane doSa hoya tyAM vaMdana thAya nahi, ane pratimAmAM doSa paNa nathI ane guNa paNa nathI; kema ke pratimA pudgalAtmaka che. tethI pratimAnI mudrAmAM AhArya Aropa karIne vItarAgatAnI upasthiti karI zakAya che. mATe anya gacchIya pratimAne paNa vaMdanIya svIkAravAmAM koI doSa nathI. A prakAranuM pratimAmAM ane liMgamAM vaiSamya hovA chatAM pUrvapakSI sthApana kare che ke jema gacchAMtaranA sAdhu vaMdanIya nathI, tema gacchAMtaranI pratimA vaMdanIya nathI, A prakAranuM pUrvapakSInuM anumAna AvazyakaniryuktinA vacanane jANyA vagara abhinivezane kAraNe kahevAyela che. vAstavika rIte to liMgamAM doSa hovA chatAM vaMdana ka2vAmAM Ave to te doSanI anumati prApta thAya. jyAre pratimAmAM doSa nathI, mATe pratimAne namaskA2 ka2vAthI doSanI anumati prApta thatI nathI, ane liMgamAM guNa hoya to vaMdana karavAthI guNanI anumodanA thAya che ane pratimAmAM guNa nahi hovA chatAM sadeza AkArane kAraNe AhArya Aropa karIne vaMdana thaI ka2vAthI vItarAganI bhakti thAya che.
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 73 1215 ahIM pUrvapakSI kahe ke pratimA pudgalAtmaka che tethI temAM guNa-doSa nathI, tema sAdhu liMga paNa pudgalAtmaka che, tethI temAM guNa-doSa nathI, mATe liMgamAM doSa-guNa che, tema kahI zakAya nahi. tethI graMthakArazrI kahe che -- prastuta zlokamAM liMgamAM doSa-guNanuM sattva che, ema kahyuM tyAM liMga zabdane je saptamI vibhakti che, te vyaMjakatvAkhya viSayatAarthaka che. tethI e prApta thAya ke liMga pudgalAtmaka hovAthI doSa-guNa liMgamAM rahetA nathI, paraMtu liMgane dhAraNa karanAra sAdhumAM je doSa-guNa rahelA che, tenuM vyaMjaka liMga che. tethI liMgamAM vyaMjakatvAkhya viSayatA che. mATe liMgamAM doSa-guNanuM sattva che, ema kahevAmAM koI doSa nathI. liMgamAM doSa-guNanuM vyaMjakapaNuM A rIte che - koI gRhastha sAdhuno veza dhAraNa karelo hoya ane samyagu Alaya-vihArAdi karato na hoya tyAre je pratijJA svIkArIne teNe liMganuM grahaNa karela che, tenuM te pAlana karato nathI, tethI temAM doSa varte che e vAta tenA liMgathI ja abhivyakta thAya che. AthI ja sAdhunI jema Alaya-vihArAdimAM yatna nahIM karanAra zrAvakane joIne teNe pratijJA bhAMgI che tema abhivyakta thatuM nathI. AnAthI e prApta thAya che ke sAdhuno veSa joIne temanI pravRttimAM Alaya-vihArAdi ucita pravRtti na hoya to temanuM liMga ja batAve che ke A sAdhu nathI, paraMtu doSavALA che; ane je sAdhumAM Alaya-vihArAdi ucita pravRtti dekhAya tyAre temanAmAM liMganA baLathI ane ucita pravRttinA baLathI A susAdhu che, tema nakkI thAya che. tethI je sAdhu vizuddha Alaya-vihArAdimAM yatna kare che te sAdhumAM pratijJAne anurUpa guNo che, tenuM vyaMjaka temanuM liMga che, ane je sAdhu vizuddha Alaya-vihArAdimAM yatna karatA nathI, te sAdhumAM pratijJAne anurUpa guNo nathI, paraMtu doSo che, tenuM vyaMjaka paNa temanuM liMga che. mATe liMgamAM vyaMjakatvAkhya viSayatA che, te batAvavA mATe ahIM saptamI vibhakti grahaNa karela che. TIkA : atrAyamAkSepasamAdhAnagranthaH Avazyake - evamudyatetaravihArigate vidhau pratipAdite sati Aha codakaH-kiM no'nena paryAyAdyAnveSaNena? sarvathA bhAvazuddhyA karmApanayanAya jinapraNItaliGganamanameva yuktaM tadgataguNavicArasya niSphalatvAt, na hi tadgataguNaprabhavA namaskarturnijarA'pi tvaatmiiyaadhyaatmshuddhiprbhvaa| tathAhi "titthayaraguNA paDimAsu natthi nissaMsayaM viyANaMto / titthayara tti NamaMto so pAvai NijjaraM viulaM" / / [Avazyakaniyukti gAthA-1130] vyAkhyA-tIrthakarasya guNA jJAnAdayastIrthakaraguNAste pratimAsu-bimbalakSaNAsu, 'natthi' na santi, nissaMzayaM= saMzayarahitaM, vijAnan=avabudhyamAnaH, tathApi 'tIrthakaro'yam' ityevaM bhAvazuddhyA naman praNaman, sa praNAmakartA prApnoti AsAdayati nirjarAM karmakSayalakSaNAM vipulAM=vistIrNAm iti gAthArthaH / /
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1216 eSa dRSTAnto'yamarthopanayaH - pratibhAzata / zloDa : 03 "liMga jiNapannattaM evaM namaMtassa NijjarA viulA / jaivi guNavippahINaM vaMdai ajjhappasohIe" / / [ Avazyakaniryukti gAthA - 1131] vyAkhyA - liGgyate sAdhuraneneti liGgaM rajoharaNAdidharaNalakSaNaM jinaiH = arhadbhiH prajJaptaM praNItam, evaM pratimA iti namaskurvato nirjarA vipulA yadyapi guNairmUlottaraguNairvividhamanekadhA prakarSeNa hInaM-rahitaM guNaviprahInaM vandate=namaskaroti adhyAtmazuddhyA = cetaH zuddhyeti gAthArthaH / / itthaM codakenokte dRSTAntadAntikayorvaiSamyamupadarzayannAcAryAha - "saMtA titthayaraguNA titthayare tesimaM tu ajjhappaM / naya sAvajjA kiriyA iyaresu dhuvA samaNumannA" / / [ Avazyakaniryukti gAthA - 1132] vyAkhyA-santo=vidyamAnAH zobhanA vA tIrthakarasya guNA jJAnAdayaH, kva? tIrthakare'rhati bhagavati, iyaM ca pratimA tasya bhagavataH, teSAM namaskurvatAmidamadhyAtmam-idaM cetaH, tathA na ca tAsu sAvadyA=sapApA, kriyA=ceSTA, tAsu=pratimAsu, itareSu=pArzvasthAdiSu, dhruvA'vazyaMbhAvinI sAvadyA kriyA, praNamatastatra kim ? ityata Aha'samaNumannA' samanujJA sAvadyakriyAyuktapArzvasthAdipraNamanAt sAvadyakriyAnumatiriti hRdayam / athavA santastIrthakaraguNAstIrthakare, tAn vayaM praNamAmaH, teSAmidamadhyAtmam = idaM cetaH, tato'rhadguNAdhyAropeNa ceSTA pratimA praNamanAnnamaskarturna ca sAvadyA kriyA parispandanalakSaNA, itareSu = pArzvasthAdiSu, pUjyamAneSvazubhakriyopetatvAt teSAM namaskartturdhuvA samanujJeti gAthArthaH / / punarapyAha codaka : "jaha sAvajjA kiriyA natthi paDimAsu evamiyarAvi / taya bhAve tthi phalaM aha hoi aheugaM hoi " / / [ Avazyakaniryukti gAthA - 1933 ] vyAkhyA-yathA sAvadyA kriyA = sapApA kriyA, nAstyeva = na vidyata eva pratimAsu, evamitarApi niravadyApi naastyev| tadabhAve niravadyakriyA'bhAve nAsti phalaM puNyalakSaNam, atha bhavati, ahetukaM bhavati=niSkAraNaM ca bhavati, praNamyavastugatakriyAhetukatvAtphalasyetyabhiprAyaH, ahetukatve cAkasmikakarmasambhavAnmokSAdyabhAva iti gAthArthaH / itthaM codakenokte satyAhAcAryaH : "kAmaM ubhayAbhAvo tahavi phalaM asthi maNavisuddhio / tI puNa maNavisuddhIe kAraNaM hoMti paDimAo" / / [ Avazyakaniryukti gAthA - 1134]
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratibhAzata / zloDa : 03 1217 vyAkhyA - kAmamanumatamidaM yaduta 'ubhayAbhAvaH ' sAvadyetarakriyAbhAvaH pratimAsu, tathApi phalaM puNyalakSaNamasti = vidyate manaso vizuddhiH=manovizuddhistasyA manovizuddheH sakAzAt, tathAhi svagatA manovizuddhireva namaskartuH puNyakAraNam, na namaskaraNIyavastugatAkriyA''tmAntare phalAbhAvAt / yadyevam, kiM pratimAbhiH ? ityucyate, tasyAH punarmanovizuddheH kAraNaM nimittaM bhavati pratimA, taddvAreNa tasyAH saMbhUtidarzanAditi gAthArthaH / Aha - evaM liGgamapi pratimAvanmanovizuddhikAraNaM bhavatyeva, ucyate " jaivi a paDimAo jahA muNiguNasaMkappakAraNaM liMgaM / ubhayamavi atthi liMge Na ya paDimAsUbhayaM atthi" / / [ Avazyakaniryukti gAthA - 1135 ] vyAkhyA - yadyapi pratimA yathA, munInAM guNA muniguNA = vratAdayasteSu saGkalpo'dhyavasAyaH muniguNasaGkalpaH, tasya kAraNaM nimittaM muniguNasaGkalpakAraNaM liGgaM = dravyaliGgam, tathApi pratimAbhiH saha vaidharmyameva, yata ubhayamapyasti liGge=sAvadyakarma niravadyakarma ca tatra niravadyakarmayukta eva yo muniguNasaGkalpaH sa samyaksaMkalpa sa eva puNyaphalaH, yaH punaH sAvadyakarmayukte'pi muniguNasaGkalpaH sa viparyAsasaGkalpaH klezaphalazcAsau viparyAsarUpatvAdeva, na ca pratimAsUbhayamasti ceSTArahitatvAt, tatazca tAsu jinaguNaviSayasya saMklezaphalasya viparyAsasaGkalpasyAbhAvaH sAvadyakarmarahitatvAt pratimAnAm, Aha-itthaM niravadyakarmarahitatvAt samyaksaGkalpasyApi puNyaphalasyAbhAva eva prApta iti, ucyate tasya tIrthakaraguNAdhyAropeNa pravRtternAbhAva iti / tathA cAha " niyamA jiNesu u guNA paDimAu dissa je maNe kuNai / Aha ca vyAkhyA - niyamAditi-niyamena = avazyaMtayA jineSu = tIrthakareSveva, 'tu' zabdasyAvadhAraNArthatvAt guNA=jJAnAdayaH na pratimAsu, pratimA dRSTvA tAsvadhyAropadvAreNa yAn manasi karoti = cetasi sthApayati punarnamaskaroti ata evAsau tAsu zubhaH puNyaphalo jinaguNasaGkalpaH sAvadyakarmarahitatvAt, na cAyaM tAsu niravadyakarmAbhAvamAtrAdviparyAsasaMkalpaH sAvadyakarmopetavastuviSayatvAt tasya, tatazcobhayavikala evAkArAmAtratulye katipayaguNAnvite cAdhyAropo'pi yuktiyuktaH, aguNetvityAdi aguNAneva tuzabdasyAvadhAraNArthatvAdavidyamAnaguNAneva vijAnannavabuddhyamAnaH pArzvasthAdIn 'kaM Namau maNe guNaM kAuM' kaM manasi kRtvA guNaM namaskarotu tAni iti / syAdetadanyasAdhusaMbandhinaM teSvadhyAropamukhena manasi kRtvA namaskarotu, tad na, teSAM sAvadyakarmayuktatayA adhyAropaviSayalakSaNavikalatvAdaviSaye cAdhyAropamapi kRtvA namaskurvato doSadarzanAt / viyAta kaM Namau maNe guNaM kAuM" / / [ Avazyakaniryukti gAthA - 1136 ] - "jaha velaMbagaliMgaM jANaM tassa Namao havai doso / dviMdhasamiya NAUNa vaMdamANe dhuvo doso" / / [ Avazyakaniryukti gAthA - 1137]
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1218 pratimAzataka | zloka : 73 * vyAkhyA - yathA viDambakaliGgaM bhANDAdikRtaM jAnataH=avabuddhyamAnasya namataH namaskurvataH sato'sya bhavati doSaH pravacanahIlanAdilakSaNaH niddhaMdhasaM-pravacanopaghAtanirapekSaM pArzvasthAdikaM 'iya' evaM jJAtvA avagamya 'vaMdamANe dhuvo doso vandamAne namaskurvati sati, namaskartari dhruvaH avazyaMbhAvI doSaH AjJAvirAdhanAdilakSaNaH / pAThAntaraM vA 'NiddhaMdhasaM pi nAUNa vaMdamANassa doso u' idaM prakaTArthameveti gAthArtha iti / / TIkArya : satra ....... mAvaje - ahIM liMga ane pratimAmAM vaiSamyano nirNAyaka Avazyaka graMtha pUrvapakSIe joyo nathI, ema je pUrve kahyuM e kathana viSayaka Avazyaka niryukti graMthamAM, A AgaLamAM kahevAze e, AkSepa ane samAdhAna graMtha che - parva .... vo - A rIte=Avazyaka niryukti graMthamAM A kathana pUrve je varNana karyuM e rIte, ughata ane Itara-anuvrata ane vihArAdigata vidhinuM pratipAdana karAye chate codaka=praznakAra kahe che - vi no ..... A paryAyAdinA anveSaNa vaDe amane zuM ? sarvathA bhAvazuddhithI karmanA apanayana mATe karmane dUra karavA mATe, jinapraNita liMgane namana ja yukta che; kema ke tadgataguNavicAranuM liMgavALI vyaktimAM susAdhunA guNanA vicAranuM, niSphaLapaNuM che. liMgadhArI vyaktimAM susAdhunA guNanA vicAranuM niSphaLapaNuM che, ema je kahyuM tenI puSTi karatAM kahe che - na di=je kAraNathI taNaprabhava=namaskaraNIya vyaktinA guNathI thayela, namaskAra karanArane nirjarA nathI, paraMtu adhyAtmanI zuddhiprabhava adhyAtmanI zuddhithI thayela, nirjarA che. pUrve kahyuM ke namaskAra karanArane potAnA adhyAtmanI zuddhine kAraNe nirjarA thAya che. tenI puSTi karatAM pUrvapakSI tathAdithI kahe che - tathahiM - te A pramANe - gAthArtha : tisthA .vinaMtityAraVT tIrthakaranA guNo vimAsu nasthi nisvaMzave viyAgaMtokapratimAmAM nathI e pramANe niHsaMzaya jANato, tityayara tti maMtonnatIrthakara che, e pramANe namaskAra karato, to te namaskAra karanAra vyakti, vitta Likkara paTTa vipula nirjarAne pAme che. vyAkhyArtha: tIrthakarasya ... vistI rUti thArtha: || tIrthaMkaranA jJAnAdi guNo te tIrthakaranA guNo, tetratIrthakaranA jJAnAdi guNo. biMbasvarUpa pratimAmAM nathI, e pramANe niHsaMzaya jANato, topaNa A=pratimA, tIrthaMkara chee pramANe bhAvazuddhithI ramato=praNAma karato, te=praNAma karanAra, vipula=vistIrNa. karmakSayasvarUpa nirjarAne pAme che, e pramANe gAthArtha che.
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 73 1219 paNa ..... upanaya: - A daSTAMta che=pUrve pUrvapakSIe kahyuM ke namaskAra karanArane sAdhunA guNathI thayelI nirjarA nathI, paraMtu potAnI adhyAtmanI zuddhithI thayela nirjarA che. e kathanamAM Aetathaha thI kahyuM e daSTAMta che (ane) AraAgaLamAM kahevAze e arthano upanaya che=A daSTAMtathI jaNAtA evA arthanuM kathana che - gAthArtha :- ni bipinnatta ... mANasoTI / nava mApasoTI viparIf d=joke adhyAtmanI zuddhithI guNarahita evA sAdhune vaMdana kare che (topaNa) vaM e pramANekapUrve Avazyakaniyukti gAthA-1130mAM je pramANe pratimAmAM batAvyuM e pramANe, nipatraraM ni jinezvara vaDe kahevAyela liMgane namaMta=namana karanArane vinA ujjara =vipula nirjarA thAya che. vyAkhyArtha:nite ... veta:zudhdheti thArtha: // Avazyakaniyukti gAthA-1131mAM kahela ti: nipasattano artha kare AnA vaDe sAdhu jaNAya che te rajoharaNAdi dhAraNa karavA svarUpa liMga jino vaDe arihaMto vaDe, kahevAyuM che. parva namaMtasya niSparA vinA no artha kare che - A pramANe=je pramANe pratimA e pramANe, liMgane namaskAra karanArane vipula nirjarA thAya che. na vi TvrvipadI vaMpha mannapUrohI no artha kare che - joke mUla ane uttara guNa vaDe vi=vividha aneka prakAre, pra=prakarSathI, hIna-rahita te guNaviprahIta=guNarahita, evA sAdhune adhyAtmanI zuddhithI-cittanI zuddhithI, namaskAra kare che, topaNa vipula nirjarA kare che, e pramANe prastuta gAthAnA pUrvArdha sAthe saMbaMdha che. ..... mAvArtha mAruM - A rIte pUrvamAM varNana karyuM e rIte, praznakAra vaDe kahevAya chate daSTAMta rASTratikamAM= jinapratimArUpa dAMta ane guNarahita evA sAdhunA liMgarUpa rASTratikamAM, vaiSamyane batAvatAM AcArya bhagavaMtazrI kahe che - gAthArtha : tire tityArA saMtA tIrthakaramAM tIrthakaranA jJAnAdi guNo vidhamAna che athavA zobhana che tesi tu makkhaM tIrthaMkaranI pratimAne namaskAra karanArAonuM A adhyAtma che=te bhagavAnanI A pratimA che e cita che. athavA bIjA vikalpa pramANe tIrthakaranI pratimAne namaskAra karanArAonuM, arihaMtanA guNono pratimAmAM adhyAropa karavAthI A arihaMta che, e prakAranuM adhyAtma che-e prakAranuM citta che, ra savinnI viriyA=ane sAvadha kriyA nathI arthAt pratimAmAM sAvadha kriyA nathI, rUya yuvA=ItaramAM dhruva nakkI che arthAt pArthasthAdimAM nakkI sAvadha kriyA che, samajutra anumati che-sAvadha kriyAyukta pArzvasthAdine namaskAra karavAthI sAvadha kriyAnI anumati che.
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1220 pratimAzataka | zloka : 73 vyAkhyArtha: santo vidyamAnA: ..... samajuti thArtha: || tIrthaMkaranA guNo jJAnAdi, tIrthakaramAM=arihaMta bhagavAnamAM vidyamAna che athavA zobhana che, ane A pratimA te bhagavAnanI che. teone namaskAra karanArAonuM A adhyAtma A citta, che, ane teomAM pratimAmAM sAvagha=sapApa kriyA=ceSTA nathI. ItaramAM=pArthasthAdimAM dhruva=nakkI sAvadya kriyA che. praNAma karanArane tyAM zuM ? ethI karIne kahe che - samanujJA che sAvadya kriyAyukta pArzvasthAdine praNAma karavAthI sAvadya kriyAnI anumati che, e pramANe tAtparya che. Avazyakaniyukti gAthA-1132no artha 'athavAthI bIjI rIte TIkAmAM batAve che - tIrthaMkaranA guNo tIrthakaramAM vidyamAna che. teone ame praNAma karIe chIe. teonuM=namaskAra karanArAonuM, A adhyAtmaA citta che. tethI tIrthaMkaranA guNo tIrthaMkaramAM vidyamAna che tethI, ahaMdu guNanA adhyAropa vaDe pratimA ISTa che. praNAma karavAthI namaskAra karanArAone parispaMdana svarUpa sAvadya kriyA nathI. ItaramAM pUjA karAtA pArthasthAdimAM, azubha kriyAthI sahitapaNuM hovAthI teone=pArzvasthAdine namaskAra karanArAone, dhruva=nakkI, samanujJA=anumati, che. e adhyAtma, citta, adhyavasAya A badhA ekAryavAcI zabdo che. punarAra - vaLI paNa codaka prazna karanAra, pUrvapakSI kahe che - gAthArtha : nada vinnI maheka dopha pAnada saviMA ziriyA na0i paramANu miyaravi=je rIte pratimAmAM sAvadha kriyA nathI, te rIte Itara paNa niravadha kriyA paNa, nathI. tamAre pahai mtvi=tenA abhAvamAM-niravadha kriyAnA abhAvamAM, phaLa nathI=pratimAne namaskAra karanArane puNya svarUpa phaLa nathI. madado have phaLa thAya che, ema mAno to gareja ror3a ahetuka thAya praNamya evI pratimArUpa vastumAM niravadha kriyArUpa hetuno abhAva hovAthI pratimAne namaskAra karanArane ahetuka-hetu vagara phaLa thAya che ema mAnavuM paDe. vyAkhyArtha: yathA ... mokSamAva rUti thArtha ! je pramANe sAvadya kriyA=sapApa kriyA, pratimAmAM nathI ja, e rIte itara paNa=nirava paNa, nathI ja. tenA abhAvamAM niravagha kriyAnA abhAvamAM=pratimAmAM niravagha kriyAnA abhAvamAM, puNyasvarUpa phaLa nathI=pratimAne namaskAra karanArane puNyasvarUpaphaLa nathI. have thAya che-pratimAne namaskAra karanArane puNyasvarUpa phaLa thAya che, to ahetuka thAya che=niSkAraNa thAya che, kema ke phaLanuM=namaskAra karanArane puNyabaMdha svarUpa phaLanuM, praNamya vastu viSayaka=praNamya evI pratimA saMbaMdhI kriyAhatukapaNuM che, tethI pratimAmAM niravagha kriyA nahi hovAne kAraNe namaskAra karanArane niSkAraNa puNyabaMdha thAya che, tema mAnavAnI Apatti Ave, e prakArano pUrvapakSIno abhiprAya che; ane ahetukapaNuM hote chate=pratimAmAM niravagha kriyA nahi hovA chatAM namaskAra karanArane puNyabaMdha thAya che te puNyabaMdhanuM ahetukapaNuM hote chate, Akasmika karmabaMdhano saMbhava hovAthI mokSAdi abhAvanI prApti thAya, e prakAre gAthArtha che.
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 73 1221 mokSAdamAva: - ahIM 'mAra' thI pApanA sevana vagara pAparUpa karmabaMdhanI prApti ane puNyanA sevana vagara puNyanI prApti vagerenuM grahaNa karavuM. ghaM ..... mAcArya- A pramANe=gAthA-1133mAM kahyuM e pramANe, codaka vaDe=praznakAra vaDe kahevAya chate AcAryazrI kahe che - gAthArtha : K ... padamAgo mAmAvo ubhayano abhAva pratimAmAM sAvadha ane niravagha kriyAno abhAva, vAnazatyaMta abhimata che, tadavigatopaNa, maurviddho patta svimananI vizuddhithI phaLa che pratimAne vaMdana karanArane mananI vizuddhithI pratimAnA vaMdananuM phaLa che. tApa pu maurvizuddhie=te manavizuddhinuM kAraNa nimitta, pratimA thAya che. vyAkhyArtha : kAmamanumatafmavuM . sapUtinAiita juthArtha: || A pUrvapakSIe kahyuM e, atyaMta anumata che. zuM atyaMta anumata che ? te yahuta thI batAve che - ubhayano abhAva=pratimAmAM sAvadya ane Itara kriyAno abhAva=nirava kriyAno abhAva, anumata che, topaNa puNya svarUpaphaLa vidyamAna che. puNyasvarUpa phaLa kema vidyamAna che ? tethI kahe che - mananI vizuddhithI puNyasvarUpa phaLa vidyamAna che ema anvaya che. pratimAne vaMdana karanArane mananI vizuddhithI puNyasvarUpa phaLa prApta thAya che, te tathaDhi thI batAve che - svagata matavizuddhi ja namaskAra karanAranA puNyanuM kAraNa che, namaskaraNIya vastugata kriyA nahi; kema ke AtmAMtaramAM phaLano abhAva che=namaskaraNIya vastuthI anya evA namaskAra karanAra rUpa AtmAMtaramAM namaskaraNIya vastugata kriyAnA phaLano abhAva che. jo Ama che=potAnI manavizuddhi puNyanuM kAraNa che to pratimA vaDe zuM? ethI kahe che - vaLI, te manavizuddhinuM kAraNa=nimitta, pratimA che; kema ke tenA dvArA=pratimA dvArA, tenI=manavizuddhinI, saMbhUti-utpatti, dekhAya che, e pramANe gAthArtha che. parva ..... 3nte - A rIte=pUrve gAthA-1134mAM sthApana karyuM e rIte, pratimAnI jema liMga paNa manavizuddhinuM kAraNa thAya ja che ema pUrvapakSI kahe che. tene AcAryazrI uccate thI javAba Ape che. gAthArtha : nava ... Oi | nava=joke na paDamAgo=je rIte pratimA che (ta) mukusaMvaMIRvi fi=(te pramANe) muniguNasaMkalpanuM kAraNa liMga che. nijo mayamavi tyika(to paNa) liMgamAM ubhaya paNa chekaliMgamAM sAvadha karma, niravadha karma ubhaya paNa che, aa aa paDimAsUmavaM sthi=ane pratimAmAM ubhaya nathI=pratimAmAM sAvadha ane niravadha karma ubhaya nathI.
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1222 pratimAzataka | zloka : 73 vyAkhyArtha: yASi ..... pratimAnAm joke je pramANe pratimA che te pramANe muninA guNomAM=vratAdimAM saMkalpanuM adhyavasAyanuM kAraNa liga dravyaliMga che, topaNa pratimAnI sAthe vaidharma ja che. te vaidharme batAve che - je kAraNathI ligamAM sAvadha karma ane nirava karmarUpa ubhaya paNa che. tyAM niravadya karmayukta ja evA munimAM, je munigaNano saMkalpa che te samyapha saMkalpa che, te ja puNyaphaLavALo che. je vaLI sAvagha karmayuktamAM paNa munigaNano saMkalpa che, te viparyAsa saMkalpa che, ane viparyAsarUpapaNuM hovAthI ja AkaviparyAsa saMkalpa, kleza phaLavALo che; ane ceSTArahitapaNuM hovAne kAraNe pratimAmAM ubhaya sAvaghakarma ane niravaghakarma ubhaya nathI, ane tethI pratimAmAM sAvaghakarma ane niravaghakarma ubhaya nathI tethI, temAM=pratimAmAM, jinaguNaviSayavALo evo saMklezaphaLavALo viparyAsarUpa saMkalpano abhAva che; kema ke pratimAonuM sAvadhakarmarahitapaNuM che. mAda - pUrvapakSI kahe che - rUlya ... prApta ti | A rIte=pUrve tame sthApana karyuM ke pratimAmAM sAvadhakarma paNa nathI ane niravaghakarma paNa nathI e rIte, niravaghakarmarahitapaNuM hovAthI=pratimAnuM niravaghakarmarahitapaNuM hovAthI, puNyaphaLavALA samyapha saMkalpano paNa abhAva ja prApta che-pratimAne vaMdana karanArane puNyaphaLavALA samyaphasaMkalpano paNa abhAva ja prApta che. 'ti' zabda pUrvapakSInI zaMkAnI samApti sUcaka che. pUrvapakSIne AcAryazrI 'udhyate' thI javAba Ape che - ute kahevAya che. tasya ..... samAva ti - tenI=vaMdana karanAranI tIrthaMkaranA guNanA adhyAropathI pravRtti hovAne kAraNe abhAva nathI=puNyaphaLavALA samyapha saMkalpano abhAva nathI. 'ti' zabda AcAryazrInA uttaranI samApti sUcaka che. tathA vADha ane te rIte kahe cheHpArthasthAdine namaskAra karavAmAM viparyAsa saMkalpa che ane jinapratimAne namaskAra karavAmAM puNyaphaLavALo samyapha saMkalpa che, te rIte kahe che - gAthArtha : niyama ... Tvi | no 3 niyaHI TUTI jinomAM ja niyamathI=avazyapaNAthI, jJAnAdi guNo che. parimA hissapratimAne joIne ne mane paNa jene tIrthakaramAM rahelA jJAnAdi guNone, manamAM kare che, saT3viyAto aguNavALA ja pArthasthAdine jANato guvi mane zAkaM nama: kayA guNane manamAM karIne namaskAra kare ? vyAkhyArtha : niyamAvati............sAvadharmarahitatvAtu, niyamathI avazyapaNAthI, jinamAM tIrthakaramAM ja, jJAnAdi guNo che. pratimAmAM nahi. pratimAone joIne temAM=pratimAomAM, adhyAropa dvArA=jinanA guNonA adhyAropa dvArA, jene=jinanA guNone, manamAM kare che cittamAM sthApana kare che, vaLI namaskAra kare che, AthI ja=jinanA guNono pratimAmAM
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 73 123 adhyAropa karI namaskAra kare che AthI ja, teomAM-jinapratimAomAM, zubha puNyaphaLavALo A jinaguNasaMkalpa che; kema ke sAvaghakarmarahitapaNuM che-pratimAmAM sAvaghakarmarahitapaNuM che. ahIM pUrvapakSI kahe ke pratimAmAM jema sAvadyakarma nathI, tema niravadyakarma paNa nathI. tethI pratimAmAM jinaguNanI kalpanA karavI te viparyAsa saMkalpa che. tenuM nirAkaraNa karavA mATe AcAryazrI kahe che - na vAyaM .... tasya, ane teomAM=pratimAomAM, A=jinagaNano saMkalpa, niravaghakarmaabhAvamAtrane kAraNe viparyAsa saMkalpa nathI, kema ke tenuM viparyAsa saMkalpanuM, sAvaghakarmayukta vastu viSayapaNuM che arthAt sAvaghakarmavALI vastuviSayaka viparyAsa saMkalpa che. pUrvanA kathananA phalitArthane batAvatAM thI 'tataH' kahe che - tata: .. yutiyuvata:, ane tethI pUrvamAM sthApana karyuM ke pratimAmAM karAto jinagaNano saMkalpa viparyAsa saMkalpa nathI tethI, ubhaya vikala ja=sAvadhakarma ke niravadyakarma ubhaya rahita ja, AkAramAtra tulyamAM tIrthakaranA AkAramAtra tulya evI pratimAmAM, ane keTalAka guNothI yuktamAM keTalAka guNothI yukta evA sAdhuveSamAM, adhyAropa paNa yuktiyukta che. Avazyakaniyukti prastuta gAthA-1130nA uttarArdhane spaSTa kare che - bALatvityAra ..... tAn ti | aguNavALA ja avidyamAnaguNavALA ja, pArthasthAdine jANato kayA guNane manamAM karIne teone-pArzvasthAdine namaskAra kare ? "rUti' zabda mULa gAthAsparzI TIkAnI samApti sUcaka che. cAveta-A thAya pUrvapakSInA mate A thAya - asAdhu .. namaskarotu, teomAM pArzvasthAdimAM, adhyAropamukhathI=adhyAropa dvArA, anya sAdhu saMbaMdhI evA guNane manamAM karIne namaskAra kare=namaskAra karanAra namaskAra kare. tanna, tene AcAryazrI kahe che ke pUrvapakSInuM te kathana barAbara nathI. temAM hetu kahe che - teSAM ... ToSanA I teonuM pArthasthAdinuM sAvadyakarmayuktapaNuM hovAne kAraNe adhyAropanA viSayanA svarUpanuM vikalapaNuM che. ane aviSayamAM adhyAropa paNa karIne namaskAra karanArane doSadarzana che. 0 adhyApaviSayatnakSaLavitnatvam - A mujabano pATha mudrita pustakamAM tathA AvazyakaniyuktimAM che, jyAre pratimAzatakanI hastalikhita pratamAM adhyAropatrakSAviSayatvati pATha che, te mujaba artha A pramANe thAya=adhyAropanA svarUpanuM aviSayapaNuM che. A baMne pATha saMgata che. bAda 2 - ane kahe che arthAt aviSayamAM adhyAropa karIne namaskAra karanArane doSa thAya. te kahe che - gAthArtha - nada ..roso | nada vettavAti nAkhai=je pramANe viDaMbakaliMgane jANIne tassa pago roNo IMtene namaskAra karanArane doSa thAya che, rUca e rIte uddhavasaM aa =nirdhvasa jANIne arthAt nirdhvasa evA pArthasthAdine jANIne caMdramAne namaskAra karAte chate ghuvo loso nakkI doSa che arthAt namaskAra karanArane nakkI doSa che.
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1224 vyAkhyArtha : yathA JajJavirAdhanAvinakSaNa: / je pramANe bhAMDAdikRta=bahurUpIkRta, viDaMbakaliMgane jANIne namaskAra karatA evA Ane=namaskAra karanArane, pravacana hIlanAdirUpa doSa che, ca=i=e rIte nisane=pravacana upaghAta nirapekSa evA pArzvasthAdine, jANIne namaskAra karAye chate namaskAra karanAramAM dhruva=nakkI, AzAvirAdhanAdi svarUpa doSa che. mULa gAthAmAM pAThAMtara batAve che pAntara vI... gAthArtha kRti / / nirdhvasa paNa jANIne vaMdana karanArane doSa ja che=AjJAvirAdhanAdi svarUpa doSa che. NirddhadhasaMpa e pAThAMtara prakaTa arthavALo ja=spaSTa arthavALo ja che, e pramANe gAthArtha che. 'kRti' zabda AvazyakaniryuktinA kathananI samApti sUcaka che. bhAvArtha : ... pratimAzataka | zloka : 73 - AvazyakaniryuktinA pAThamAM vas thI pramavA sudhI je kathana karyuM, e kathana pUrve AvazyakaniryuktimAM saMyamamAM udyata vihAravALA ane udyata vihAra vagaranA sAdhuo batAvyA, ane temanA saMbaMdhI vaMdana viSayaka ucita vidhi batAvI ke udyata vihArIne susAdhu mAnIne vaMdana thaI zake ane udyata vihArI sivAyanAne susAdhu mAnIne vaMdana thaI zake nahi. tyAM pUrvapakSI kahe che - A sAdhumAM udyata vihA2rUpa paryAya che ane A sAdhumAM udyata vihArarUpa paryAya nathI, tenI vicAraNA karavI vaMdana karanArane Avazyaka nathI; kema ke potAnA bhAvanI vizuddhithI vaMdana ka2nA2ne nirjarAnI prApti thAya. tethI bhagavAne batAvela A sAdhuno veza che, mATe temane namana karavuM yukta che, paraMtu sAdhuvezavALAmAM sAdhunA guNo che athavA sAdhunA guNo nathI, teno vicAra karavo vaMdana karanAra mATe niSphaLa che. temAM pUrvapakSI yukti batAve che sAdhumAM rahelA susAdhunA guNane kA2Ne namaskA2 ka2nA2ne nirjarA thatI nathI, paraMtu potAnA adhyAtmanI zuddhithI nirjarA thAya che. tethI sAdhunA vezane joIne teone namaskAra kare to namaskA2 ka2nA2ne adhyAtmanI zuddhi thaI zake che. mATe A sAdhu saMyamamAM udyata vihA2vALA che ane A sAdhu saMyamamAM udyata vihA2vALA nathI, tevI vicAraNA karavI vaMdana karanAra mATe Avazyaka nathI. AvazyakaniryuktimAM udyata vihArI ane zithila vihArIviSayaka vaMdananI vidhi pratipAdana karAI, tyAM pUrvapakSI kahe che - vaMdana karanAranA adhyavasAyathI nirjarA thAya che. tethI sAdhuveSadhArI vyakti susAdhu che ke kusAdhu che, teno vicAra vaMdana karanArane karavAno nathI, paraMtu vizuddha bhAvathI vaMdana kare to vaMdana karanArane nirjarAnI prApti thAya ane tenI puSTi mATe tatti thI sAkSI ApI, teno bhAva A pramANe che - tIrthaMkaranA guNo pratimAmAM nathI, ema jANanArane paNa tIrthaMkaranI pratimAne namaskA2 ka2vAthI potAnA bhAvanI vizuddhine kAraNe vipula nirjarA thAya che. e rIte pArzvasthAdimAM paNa bhagavAne batAveluM
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 73 1225 A sAdhunuM liMga che, tethI guNarahita evA sAdhune paNa vaMdana ka2nA2ne potAnA adhyavasAyanI zuddhithI vipula nirjarA thAya che. A prakAranI pUrvapakSInI yuktinA javAbarUpe graMthakArazrI, pUrvapakSIe ApelA pratimAnA dRSTAMta ane pArthasthAdi dAauMtika bhAvamAM viSamatA che, te batAve che -- tIrthaMka2nA guNo tIrthaMka2mAM che ane tIrthaMkaranI pratimAne vaMdana karanArA vicAre che ke A tIrthaMkaranI pratimA che ane temane huM namaskAra karuM chuM; ane tIrthaMka2nI pratimAmAM sAvadya kriyA nathI, tethI tIrthaMkaranI pratimAne vaMdana karanArAne sAvadya kriyAnI anumati nathI; ane bhagavAne batAvela liMga dhAraNa karanAra pArzvasthAdimAM sAvagha kriyA che, tethI temane namaskAra karanArane pArthasthAdimAM vartatI sAvadya kriyAnI anumodanAnuM pApa lAge che. AvazyakaniryuktinI prastuta gAthA-1132mAM tesimaM tu aAnaM teno be rIte artha karyoH temAM prathama artha pramANe tasya yaM=te arihaMtanI A pratimA che' e prakArano adhyavasAya che, ane bIjA vikalpa pramANe 'A arihaMta bhagavAna che' e prakArano adhyavasAya che. tethI pratimAmAM arihaMtanA guNonA adhyAropa dvArA pratimAne arihaMta bhagavAnarUpe jovAmAM Ave che. tethI tyAM tAdrUpsano adhyavasAya che. AnAthI e phalita thAya che ke prathama artha pramANe : 'A arihaMtanI pratimA che' tethI tyAM arihaMtanI sAthe pratimAnuM bhedajJAna che, topaNa arihaMta sAthe A pratimA saMbaMdhita che tevuM jJAna che, ane bIjA artha pramANe - "AvA guNavALA arihaMto che temane huM namaskAra karuM chuM" eTale pratimAne arihaMtarUpe jovAmAM Ave che, tethI pratimAmAM tAdrUpyanI buddhi che, ane pratimA sAthe arihaMtanA abhedano adhyavasAya jeTalo prakarSavALo thAya che, teTalI nirjarA adhika thAya che, tethI prathama vikalpa karatAM bIjA vikalpamAM pratimAnI sAthe abheda buddhi hovAne kA2Ne vizeSa nirjarA prApta thAya che. pUrve graMthakAre Avazyakaniryukti gAthA-1132mAM sthApana karyuM ke pratimAmAM sAvadya kriyA nathI ane pArzvasthAdimAM sAvagha kriyA che, tethI pratimAne namaskA2 ka2nA2ne sAvaghanI anumatino doSa nathI ane pArthasthAdine namaskAra karanArane sAvaghanI anumatino doSa che. tyAM praznakAra pUrvapakSI kahe che jema pratimAmAM sAvadya kriyA nathI, tema niravagha kriyA paNa nathI. tethI e prApta thAya ke pArzvasthAdimAM sAvagha kriyA hovAne kA2Ne vaMdana ka2nA2ne sAvagha kriyAnI anumodanA prApta thAya che, tethI pApa baMdhAya che, tema pratimAmAM niravagha kriyA nahi hovAthI namaskAra karanArane puNyabaMdhanI prApti paNa thavI joIe nahi; kema ke sAvadya kriyAnI anumodanAthI pApa baMdhAya che tema niravagha kriyAnI anumodanAthI puNyabaMdha thaI zake che, ane pratimAmAM niravagha kriyA nathI, mATe namaskAra ka2nA2ne puNyabaMdha thAya nahi . svakathananI puSTi karavA mATe pUrvapakSI kahe che jo tame pratimAne namaskAra ka2nA2ne puNyabaMdha thAya che tema svIkArazo to puNyabaMdha niSkAraNa thAya che, tema tamAre mAnavuM paDaze; kema ke pArzvasthAdimAM sAvadya kriyA che, mATe vaMdana karanArane sAvagha kriyAnI anumodanA thAya che, ema tame yukti ApI. e pramANe jene praNAma ka2vAmAM Ave che, tevA pArzvasthAdi
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1226 pratimAzataka | zloka : 73 viSayaka sAvaghakriyAhatuka vaMdana karanArane pApabaMdha rU5 phaLa che, tema pratimAmAM niravadya kriyA nahi hovAthI niravaghakriyAhatuka puNyabaMdharUpa phaLa nathI, paraMtu niSkAraNa che tema mAnavuM paDe. ahIM graMthakArazrI kahe che ke pratimAne namaskAra karanArane pratimAmAM niravadya kriyA nahi hovA chatAM puNyabaMdharUpa phaLa thAya che tema svIkArIe to zuM vAMdho Ave ? to pUrvapakSI kahe che - ahetuka karmabaMdha thAya=ahetuka karmabaMdha svIkArIe to kAraNa vagara karmabaMdha rU5 phaLa thAya che tema mAnavuM paDe, ane tema svIkArIe to mokSamAM gayelA jIvo paNa vagara kAraNe karma bAMdhI zake tema mAnavuM paDe, tethI mokSanA abhAvanI prApti thAya. vaLI, puNyabaMdhanA upAyonA sevana vagara paNa puNyabaMdhanI prApti ane pApanA upAyonA sevana vagara paNa pApabaMdhanI prApti svIkAravAnI Apatti Ave. mATe pratimAne vaMdana karavAthI nirjarA thAya che tema mAnI zakAya nahi; ane pratimAne vaMdana karavAthI nirjarA thAya che, tema svIkArIe to ema ja svIkAravuM paDe ke vaMdana karanAranA adhyavasAyane kAraNe vaMdana karanArane nirjarA thAya che, paNa pratimAviSayaka niravadya kriyAne kAraNe nirjarA thatI nathI; ane tema svIkArIe to arthathI e prApta thAya ke pArthasthAdine vaMdana karanArane paNa potAnA adhyavasAyanA baLathI nirjarA thAya che, paraMtu pArthasthAdi viSayaka sAvadya kriyAne kAraNe pApabaMdha thAya che, tema mAnI zakAya nahi; kema ke praNamya viSayaka sAvadya ke niravadya bhAvone kAraNe puNyabaMdha ke nirjarA thatI nathI, paraMtu vaMdana karanAranA adhyavasAyane AzrayIne karmabaMdha ke nirjarA thAya che. tethI pArthasthAdimAM, A bhagavAne kahela veza che, tevI buddhi karIne zubha adhyavasAyathI koI pArthasthAdine vaMdana kare to vaMdana karanArane potAnA adhyavasAya pramANe nirjarA thAya che, tema mAnavuM joIe, ane Ama mAno to ja mokSAdi padArthonI saMgati thAya. A prakArano codaka=praznakAra evA pUrvapakSIno Azaya che. pUrvamAM gAthA-1133mAM pUrvapakSIe kahyuM ke pratimAmAM jema sAvaghakriyA nathI, tema niravakriyA paNa nathI. tethI jo sAvaghakriyAne kAraNe pArthasthAdine vaMdana karavAthI karmabaMdha prApta thato hoya to niravaghakriyA na hovAne kAraNe pratimAne namaskAra karavAthI paNa puNyabaMdha thavo na joIe. AnAthI arthathI e prApta thayuM ke vaMdyagata sAvaghakriyA ke niravaghakriyA puryAbaMdha ke pApabaMdhanuM kAraNa nathI, paNa vaMdana karanArano adhyavasAya puNyabaMdha ke pApabaMdha pratye kAraNa che. A pramANe yuktithI batAvIne pUrvapakSIne e sthApana karavuM che ke A sAdhu ughatavihArI che ane A sAdhu zithilavihArI che, tevI vicAraNA vaMdana karanArane Avazyaka nathI. tenuM nirAkaraNa karavA mATe AcAryazrI kahe che - pratimAmAM sAvaghakriyA nathI ane niravaghakriyA paNa nathI topaNa mananI vizuddhithI vaMdana karanArane puNyabaMdha svarUpe phaLa thAya che ane te mananI vizuddhimAM pratimA kAraNa che. tyAM pUrvapakSI kahe che - pratimAnI jema pArthasthAdinuM dravyaliMga paNa mananI vizuddhinuM kAraNa thAya, mATe pArthasthAdine vaMdana karavAmAM vaMdanakanA adhyavasAyathI nirjarA thaI zake che. tene AcAryazrI kahe che - joke pratimAmAM jema vItarAgano saMkalpa thAya che tethI vaMdana karanArane nirjarA thAya che, tema dravyaliMga munigaNanA saMkalpanuM kAraNa che te apekSAe dravyaliMga paNa vaMdana karanArane nirjarAnuM kAraNa che, tema mAnavuM
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 73 1227 paDe; topaNa pArthasthAdimAM ane pratimAmAM vaidharma che; kema ke dravyaliMgamAM sAvaghakarma che ane niravadya karma paNa che. je dravyaliMga niravadyakarmayukta che tyAM muninA guNano saMkalpa karavAmAM Ave to te samyaka saMkalpa che, tethI samyaku saMkalpane kAraNe dravyaliMgavALA evA susAdhune vaMdana karavAthI puNyabaMdha thAya che; ane je dravyaliMga sAvadyakarmayukta che tyAM muninA guNano saMkalpa karavAmAM Ave to te saMkalpa viparyAsarUpa che, tethI te saMkalpa klezaphaLavALo che arthAt sAvadyayukta evA dravyaliMgadhArImAM A guNavAna che, evo viparIta adhyavasAya che, tethI karmabaMdhane anukULa evo klezavALo A pariNAma che. mATe niravaghakriyAyukta liMgIne vaMdana karavAthI nirjarA phaLanI prApti hovA chatAM sAvaghakriyAyukta liMgIne vaMdana karavAthI temanAmAM rahelI sAvaghakriyAnI prazaMsA karavArUpa klezanI prApti thAya che, mATe karmabaMdha thAya che; ane pratimAmAM sAvaghakarma ke niravadyakarma baMne nathI; kema ke pratimA ceSTArahita che, mATe pratimAmAM jinaguNaviSayaka saMkalpa che, te viparyAsarUpa nathI, mATe saMklezaphaLavALo nathI; kema ke pratimAmAM sAvaghakriyA nathI. AnAthI e prApta thAya ke pratimAmAM sAvaghakriyA nahi hovAne kAraNe vaMdana karanArane sAvaghakriyAnI anumodanAno adhyavasAya thato nathI, jyAre pArthasthAdimAM sAvaghakriyA hovAne kAraNe vaMdana karanArane sAvaghakriyAnA anumodanano adhyavasAya thAya che. tyAM pUrvapakSI kahe che - tame sthApana karyuM e rIte pratimAmAM niravaghakriyA paNa nathI. tethI puNyaphaLane utpanna kare tevo samya saMkalpa paNa tyAM prApta thAya nahi. tene graMthakArazrI kahe che - pratimAne vaMdana karanAra tIrthakaraguNanA adhyAropathI pravRtti kare che. tethI puNyaphaLavALo evo samyaku saMkalpa vaMdana karanArane prApta thAya che, kema ke tIrthaMkaranA guNono pratimAmAM adhyAropa hovAthI te tIrthaMkaranA A guNone huM vaMdana karuM chuM' evo samyapha saMkalpa tyAM varte che, je puNyabaMdhanuM kAraNa che. pUrve gAthA-113panI TIkAnA aMtamAM kahyuM ke tIrthakaranI pratimAmAM niravadyakarma nahi hovA chatAM tIrthakaranA guNanA adhyAropathI vaMdananI pravRtti hovAne kAraNe samyaku saMkalpano abhAva nathI. te samyaka saMkalpano abhAva kaI rIte nathI, te Avazyakaniyukti gAthA-1136mAM spaSTa kare che - tIrthakaramAM niyamathI jJAnAdi guNo che ane pratimAne joIne pratimAmAM tIrthaMkaranA guNono adhyAropa thavAnA kAraNe arthAt tIrthakaramAM je guNo che te guNavALA evA tIrthakaranI A pratimA che, evo adhyAropa thavAne kAraNe tIrthaMkaranA guNane manamAM karIne, cittamAM sthApana karIne, pratimAne namaskAra karanAra namaskAra kare che, ane A namaskAra jinaguNanA saMkalpavALo hovAthI puNyaphaLavALo che. ahIM koIne prazna thAya ke tIrthakaranI pratimAmAM saMyamanA pAlanarUpa niravadyakarma nathI, tethI tyAM - jinaguNano saMkalpa kaI rIte zubha kahI zakAya ? tethI AcAryazrI kahe che - niravadya kriyAnA abhAvamAtrathI viparyAsa saMkalpa thato nathI, paraMtu je vastumAM sAvadyakarma hoya tyAM guNano saMkalpa karavAmAM Ave to viparyAsa saMkalpa thAya che, ane pratimAmAM niravakriyA nahi hovA chatAM sAvaghakriyA paNa nathI, mATe viparyAsa saMkalpa nathI. jyAre pArthasthAdimAM to guNo nathI, tethI kayA guNane
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1228 pratimAzataka | zloka : 73 manamAM karIne teone namaskAra kare ? arthAt koI guNanuM smaraNa karIne pArzvasthAdine namaskAra thaI zake nahi, paraMtu pratimAmAM to tIrthaMkaranA guNonuM smaraNa karIne namaskAra thaI zake che. AnAthI e phalita thayuM ke sAvaghakarmavALA pArzvasthAdimAM guNonuM smaraNa karIne namaskAra thaI zake nahi. kema thaI zake nahi ? te gAthA-1137 thI AcAryazrI spaSTa kare che - je pramANe bhAMDAdi=bahurUpI pAtra bhajavanAra=nATaka karanAra, sAdhuno veSa grahaNa karIne nATaka bhajavato hoya, tene sAdhu jANIne koI namaskAra kare to pravacanahIlanAdi doSa thAya che, e rIte pravacananA upaghAtathI nirapekSa evA pArzvasthAdine jANIne vaMdana kare to vaMdana karanArane AjJAvirAdhanAdi svarUpa doSo prApta thAya che. ahIM pravacana upaghAta nirapekSa pArzvasthAdinuM grahaNa karyuM, tethI arthathI e phalita thayuM ke dezapArzvasthamAM bhagavAnanA vacanano rAga hoya che, tethI dezapArzvasthanA teTalA guNone manamAM karIne namaskAra karanArane AjJAvirAdhanAdi doSonI prApti nathI; paraMtu je sarvapArzvastha che teo saMpUrNa guNathI rahita che, mATe bahurUpI jevA veSaviDaMbaka che. tethI teone namaskAra karavAthI temanAmAM rahela sAvaghakriyAnI anumodanA prApta thAya. TIkA H atrAkAramAtratulye katipayaguNayukte vA adhyAropo'pyucita iti vacanAdanyatreSTasAdhanatvajJAnAbhAvAdAhAryAropo' 'pyanupapatra iti gacchAntarIyasAdhau adhyAropeNApyavandyatvaM tAdRzapratimAyAM tu AropaviSayatvAd vandyatvameva iti uktAnumAne sAdhanAvacchinnasAdhyavyApakam udbhUtadoSavattvam upAdhiriti yaRitvivetat ||7rUA TIkArya atra * yiizvavetat / / ahIMyAM=pUrve kahela Avazyakaniryukti pAThaviSayaka zaMkA-samAdhAnano graMtha batAvyo emAM, AkAramAtrathI tulyamAM athavA keTalAka guNayuktamAM=AkAra tulya hote chate keTalAka guNayukta evA sAdhumAM, adhyAropa paNa ucita che, evuM vacana hovAne kAraNe, anyatra= AkAramAtratulyathI anyatra ke AkArathI tulya keTalAka guNayuktathI anyatra, iSTasAdhanatvajJAnanA abhAvane kAraNe=AhArya Aropa karIne vaMdana karavAthI A vaMdanakriyA iSTa evA nirjarArUpa phaLanuM sAdhana che evA jJAnano abhAva hovAne kAraNe, AhArya Aropa paNa anupapanna che=asaMgata che, ethI karIne gacchAntarIya sAdhumAM adhyAropathI paNa avaMdanIyapaNuM che. vaLI teSA prakAranI pratimAmAM=gacchAntarIya parigRhIta pratimAmAM, AropanuM viSayapaNuM hovAthI=AkAramAtra tulya hovAne kAraNe AropanuM viSayapaNuM hovAthI vaMdyapaNuM ja che, ethI karIne ukta anumAnamAM=pUrve kahela ke, rAghdhAntarIvA pratimA na vananIyA gacchAntaraparivRttItatvat |=gacchAMtarIya pratimA vaMdanIya nathI; kema ke -
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 73 gacchAMtara parigRhItapaNuM che e prakAranA pUrvapakSIe karela anumAnamAM, sAdhanAvacchinna sAdhyavyApaka evI udbhUta doSavatva upAdhi che=gacchAntara parigRhItatvarUpa sAdhanathI avacchinna evuM je avaMdanIyatvarUpa sAdhya evuM vyApaka udbhUta doSavattva=udbhUta doSa, te upAdhi che. ethI karIne ApUrvapakSIe anumAna karyuM ke gacchAMtarIya pratimA avaMdanIya che; kema ke gacchAMtarathI parigRhIta che e, anumAna yatkiMcit che arthAt sopAdhika hetu hovAthI hetu sAdhyano gamaka nathI. mATe A anumAna artha vagaranuM che. / / 33 / / bhAvArtha : 1229 AvazyakaniryuktinA pAThanI pUrve pUrvapakSIe anumAna karyuM ke - zaghdhAntarIyA pratimA na vantanIyA, chAntaraparigRhItatvAt / gacchAMtara pratimAne vaMdana karavuM ucita nathI; kema ke gacchAMtarathI parigRhIta che, emAM dRSTAMta ApyuM ke jema gacchAMtarIya sAdhu vaMdanIya nathI, tema gacchAMtarIya pratimA vaMdanIya nathI. tene graMthakAre kahyuM ke A rIte gacchAMtarIya pratimAne avaMdanIya kahenAra vaDe Avazyakaniryuktino pATha jovAyo nathI. te Avazyakaniryuktino pATha ahIM sudhI batAvyo. have te AvazyakaniryuktinA pAThanA baLathI gacchAMtarIya pratimA vaMdanIya kaI rIte siddha thAya che, te batAvatAM graMthakArazrI kahe che A AvazyakaniryuktinA pAThathI e prApta thayuM ke AkAramAtra tulyamAM ke AkAra tulya hote chate keTalAka guNayukta sAdhumAM adhyAropa ucita che. AnAthI e phalita thAya che ke gacchAMtarIya pratimA AkAramAtrathI tulya che ane deza pArzvastha sAdhuvezamAM hovAthI AkA2thI tulya che ane keTalAka guNathI yukta che, te baMnemAM adhyAropa karIne vaMdana thaI zake, ane jyAM AkAramAtra tulyatA na hoya ane keTalAka guNo paNa na hoya, mAtra sAdhuveSa hoya tyAM vaMdana thaI zake nahi. tethI tevA sthAnamAM "Amane karAtuM vaMdana mArA iSTanuM sAdhana nathI" tevuM jJAna thavAne kAraNe vivekI vyakti AhArya Aropa paNa kare nahi. ahIM vizeSa e che ke jemanAmAM bhAvathI saMyamano pariNAma vartato hoya tevA sAdhu to adhyAropa vagara ja vaMdanIya che. paraMtu bhAvathI saMyamano pariNAma na vartato hoya topaNa, bhagavAnanA zAsana pratye pakSapAta dhAraNa karIne bhagavAne batAvelA sanmArgarUpa saMyamane grahaNa karIne dravyathI saMyamanI AcaraNA karatA hoya evA svagacchamAM rahelA apunarbaMdhako ke saMvignapAkSika vagere keTalAka guNathI yukta che, teomAM sAdhuveza hovAne kAraNe adhyAropa karavo ucita che. anya gacchamAM rahelA prakRtithI bhadraka pariNAmavALA hoya topaNa sarvajJane anabhimata evA viparIta mArgamAM saMsthita hovAne kAraNe keTalAka guNayukta hovA chatAM sAdhuvezarUpa AkAra nahi hovAthI vaMdanIya bane nahIM; ane svagacchamAM paNa bhagavAnanA vacananA anusAre cAlavAnI mativALA nathI, paraMtu nisa
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1230 pratimAzataka | zloka : 73 pariNAmavALA che, teo keTalAka guNavALA nathI; mATe sAdhunA guNono Aropa karIne vaMdanIya bane nahIM, paraMtu jeo bhagavAne batAvelA mArgamAM aucityapUrvaka yatna karanArA apunabaMdhako, saMvignapAliko vagere katipayaguNavALA che, teomAM adhyAropa karIne vaMdana karavuM ucita che. A prakAranuM AvazyakaniryuktinuM vacana che. AthI gaThThAMtarIya sAdhumAM saMyamane anukULa keTalAka guNo nahi hovAne kAraNe athavA viparIta mArgamAM saMsthita hovAne kAraNe ubhUtadoSo che arthAt pragaTa doSo che mATe adhyAropa thaI zake nahi, tethI vaMdanIya nathI; jyAre gacchatarIya parigRhIta pratimAmAM AkAramAtra tulyapaNuM hovAne kAraNe jinaguNano Aropa karIne vaMdana karI zakAya che. uparamAM kahyo evo artha phalita thavAne kAraNe ukta anumAnamAM=pUrvapakSIe karela anumAnamAM, upAdhi doSa che. tethI pUrvapakSInuM anumAna artha vagaranuM che ane te upAdhi doSa A rIte che - pUrvapakSIe anumAna karela ke "gacchatarIya pratimA avaMdanIya che; kema ke gacchatara parigRhItapaNuM che." A anumAnamAM gacchAMtara parigRhItatvarUpa hetu sopAdhika che ane sopAdhika hetu sAdhyano anumApaka banI zake nahi. jema - koI anumAna kare ke 'parvato dhUmavAn va ' parvata dhUmavALo che; kema ke vahnivALo che. A prakAranA anumAnamAM vahnirUpa hetu sopAdhika hovAne kAraNe dhUmano anumApaka banato nathI. vahnirUpa hetu sopAdhika A rIte che - Ardradhana saMyukta vahni jyAM jyAM hoya tyAM tyAM dhUma hoya e prakAranI vyApti che. tethI Ardradhana saMyogarUpa vizeSaNathI viziSTa vahni sAthe dhUmanI vyApti che, kevala vahni sAthe dhUmanI vyApti nathI. tethI e phalita thAya che ke vyAptimAM je vizeSaNa aMza che, te upAdhi che. mATe Ardradhana saMyoga upAdhi che ane upAdhivALA hetu sAthe sAdhyanI vyApti hovAthI upAdhivagarano vahnirUpa hetu sAdhyano gamaka bane nahIM tethI anumAna karavAmAM Ave ke parvata dhUmavALo che; kema ke Aadhana saMyogaviziSTa vahnivALo che, to te anumAna sAcuM bane. paraMtu je anumAnamAM Ardradhana saMyogarU5 vizeSAMza na hoya tevo vahnirUpa hetu sAdhyano gamaka bane nahi. tethI je anumAnamAM hetunI vyApti upAdhithI sahita prApta thatI hoya te anumAnamAM batAvela hetumAM upAdhirUpa vizeSaNAMza na hoya to te hetuthI sAdhyanI siddhi thatI nathI. AvazyakaniyuktinA pATha pUrve pUrvapakSIe anumAna karela ke "chintarI pratimA na vandranIyA chAntarapara pRhItatvIt yathADA chasAdhu:" A anumAnamAM chAntaraparagRhItatva rUpa hetunI sAdhya sAthe vyApti nathI, paraMtu bhUtavoSaviziSTachatara paripRhItatva rUpa hetunI sAdhya sAthe vyApti che. mATe "TSThAntarI pratimA na vanIyA TchAntaraparigRhItatva" | A pUrvapakSIe karela anumAnamAM chintaraparipRthrItatva rUpa hetu sAbano gamaka nathI, mATe pUrvapakSIe karela A anumAnathI gacchatarIya pratimA avaMdanIya siddha thAya nahi.
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1231 pratimAzataka | zloka : 73-74 upAdhinuM lakSaNa A pramANe che - "sAdhyavyApakatve sati sAdhanAvyA tvamupAdhi:"=sAdhyanuM vyApakapaNuM hote chate sAdhananuM avyApakapaNuM hoya te upAdhi kahevAya. parvato dhUmavAn vane A anumAnamAM ArdradhanasaMyogarUpa upAdhi dhUmarUpa sAdhyanI sAthe vyApaka hote chate vahnirUpa sAdhananI sAthe avyApaka che. tethI vahnirUpa hetumAM ArdradhanasaMyoga upAdhi che. tema "chattarI pratimA na vandranIyA TcchAntaraparigRhItavA" e prastuta anumAnamAM 'pUtoSavattva' e upAdhi che. tethI susAdhu paNa koIka nimittane pAmIne gacchAMtarIya sAdhuthI prabhAvita thaIne te gacchano svIkAra kare tyAre te gacchAMtarathI parigRhIta che, ane te vakhate te sAdhumAM katipayaguNayuktatva rahetuM nathI, paraMtu ubhUtadoSavatva prApta thAya che; kema ke bhagavAnanA matathI viparIta mata pratye rucirUpa udbhUtadoSavattva te sAdhumAM che, tethI te avaMdanIya bane che. tema je jinapratimA digaMbarAdithI parigRhIta hoya te jinapratimA ubhUta doSavALI che, tethI te avaMdanIya prApta thAya, paraMtu mAtra gaThThAMtarIya pratimAmAM AkAramAtra tulya hovAne kAraNe ane pratimAmAM doSano saMbhava nahi hovAne kAraNe udbhUtadoSavattva nathI, tethI te pratimAmAM gacchAMtaraparigRhItatva hovA chatAM udbhUtadoSavattva nathI, mATe gacchAMtaraparigRhIta pratimA avaMdanIya nathI.jema ayogolakamAM vahni hovA chatAM te vahnimAM AadhanasaMyogarUpa upAdhi nathI tethI ayogolakamAM dhUmanI prApti thatI nathI; tema pratimAmAM paNa gacchataraparigRhItatva hovA chatAM udbhUtadoSavasvarUpa upAdhi nathI, tethI avaMdanIyatvanI prApti thatI nathI. vaLI, ArdradhanasaMyukta vati jyAM hoya tyAM avazya dhUmanI prApti thAya che, tema ubhUtadoSavattva viziSTa gacchAMtaraparigRhItatva jyAM jyAM hoya tyAM avaMdanIyatva prApta thAya che, AthI gacchAMtaramAM gayela sAdhu bhagavAnanA vacanathI viparIta mArganI rucivALA hovAne kAraNe udbhata doSavALA che, mATe avaMdanIya che. ll7all avataraNikA : uktameva vivecayan vAdino mugdhatAM darzayati - avataraNikArya : uktane ja=kahevAyelAne ja, vivecana karatAM vAdInI mugdhatA=avicArakatAne, graMthakArazrI batAve che pUrve zloka-73mAM batAvyuM ke pratimAmAM ane liMgamAM=sAdhunA veSamAM, vaiSamyanuM nirNAyaka che te pUrvapakSIe joyuM nathI, kema ke pratimAmAM doSa ane guNanuM asattva che-pratimAmAM doSa ane guNa nathI, ane liMgamAM doSa ane guNanuM satva chekaliMgamAM doSa ane guNa che, tethI ja gacchAMtarIya pratimAne sAdhunA liMganI jema te avaMdanIya kahe che, te kahevAyelAne ja, vivecana karatAM vAdInI avicArakatAne graMthakArazrI batAve che -
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1232 pratibhAzatas | Rels: 74 cos: liGge svapratibaddhadharmakalanAd bhAjyA bhaved vandyatA, saikAntAt pratimAsu bhAvabhagavadbhayoguNodbodhanAt / tulye vastuni pApakarmarahite bhAvo'pi cAropyate, kUTadravyatayA dhRte'tra na punarmohastataH kaH satAm / / 74 / / zlokArtha : liMgamAM=sAdhunA veSamAM, svapratibaddha dharmanuM kalana hovAthI=svasaMbaMdhI sat ke asat dharmanuM smaraNa hovAthI, vaMdhapaNuM bhAjya vikalpa che. bhAvabhagavadgA bhUyo guNanuM ubodhana thavAne kAraNe arthAt pratimAne joIne bhAvaarihaMtanA ghaNA guNanuM uddhodhana thavAne kAraNe pratimAomAM te paMdhapaj, mesitathI che. ahIM prazna thAya ke gaThThAMtarIya sAdhunA liMgamAM tame avaMghapaNuM svIkAro cho to gaThThAMtarIya pratimAmAM avaMdhapaNuM kema svIkAratA nathI ? tenA samAdhAnarUpe zlokanA uttarArdhathI graMthakArazrI kahe che - ane pApakarma rahita evI tulya vastumAM bhAva paNa AropaNa karAya che. kUTadravyapaNAthI dhAraNa karAyelA AmAMkamuninA veSamAM, bhAva AropaNa karAto nathI. tethI karIne ziSTone zuM moha che ? arthAt moha nathI liMgane vikalpa vaMdha kahe che ane pratimAne ekAMte vaMdha kahe che emAM bhoTa nathI. ||74 / / TIkA: 'liGga' iti :- liGge svapratibaddhaH svasaMbandhI yo dharmaH sanAsanvA, tatkalanAt-tatsmaraNAd, ekasambandhijJAne'parasambandhismRtinyAyAd vandyatA bhAjyA bhajanIyA bhavet, liGgAtsvapratibaddhasaddharmopasthitau ca tadAlambanatayA tasya vandyatA'saddharmopasthitau ca tadAlambanatayA nindyatetyarthaH, pratimAsu sA vandyataikAntAt, kasmAt ? bhAvabhagavatsambandhino ye bhUyAMso guNAsteSAmudbodhanAt, ekendriyadalaniSpannatvAdezca vandyagatasya bhagavatkAyagataudArikavargaNAniSpannatvAderivAnudbhUtadoSasyAprayojakatvAd, gacchAntarIyasAdhuvat tAdRzapratimAyA avandyatvamityapyayuktam, tatrAdhyAropaviSayasadbhAvAt, tadAha-tulye vastunyubhayAbhAvenAkArasAmyavati pApakarmarahite sAvadhaceSTArahite, bhAvo'piM ca-guNo'pi tvAropyate'tra vastuni kUTadravyatayA dhRte ca nAropyate'GgAramardaka iva bhAvAcAryaguNastataH kaH satAM ziSTAnAM moho yaduta svagacchIyaiva pratimA vandyate nAnyA sAdhuvat iti, dravye hi katipayaguNavatyapi saMpUrNaguNavadadhyAropo yuktaH pratimAyAM tvAkArasAmyenetyAgopAlAGganApratItatvAt / / 74 / /
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1233 pratimAzataka | zloka : 74 TIkArca - ni .... bhavet | sAdhuveSamAM svapratibaddha sAdhuveSa saMbaMdhI je sat ke asat dharma tenA kalanathI=sAdhuveSa saMbaMdhI sat-asat dharmanA smaraNathI, vaMghatA=sAdhuveSadhArImAM vaMghatA bhajanIya=vikalpa thAya. ahIM prazna thAya ke liMgadhArI sAdhune jovAthI temanAmAM vartatA satuM ke asat dharmanuM smaraNa kema thAya che? tethI kahe che - eka saMbaMdhI jJAna hote chate apara saMbaMdhI smRtino nyAya che apara saMbaMdhI smRti thAya che. AnAthI phalita thayelA padArthane spaSTa kare che - ni nitecartha 1 liMgathI AlayavihArAdi sAdhupaNAnA anumApaka liMgathI, svapratibaddha saddharmanI upasthiti thaye chate tadAlaMbanapaNA vaDe "A liMga veSadhArI sAdhumAM AlayavihArAdi hovAne kAraNe cAritra che" e prakAranA nirNayathI saddharmanA AlaMbanapaNA vaDe, tenI vaMghatA che ane asaddharmanI upasthiti thaye chad="AlayavihArAdi liMgaabhAvathI A veSadhArI sAdhumAM cAritra tathI" e prakAranA asaddharmanI upasthiti thaye chate, asaddharmanA AlaMbatapaNA vaDe viMdhatA che, e prakArano artha che. pUrvamAM sAdhuveSavALA liMgImAM vikalpa vaMghatA che, te yuktithI batAvyuM. have pratimAmAM ekAMte vaMghatA che, te batAvIne sAdhu liMgI karatAM pratimAmAM viSamatA che, te spaSTa kare che - pratimAsu .... voinAn A pratimAmAM te=vaMdhatA, ekAMtathI che, kema ekAMtathI che? tethI kahe che - bhAvabhagavAna saMbaMdhI je ghaNA guNo che, temanuM udbodhana thatuM hovAthI=pratimAne joIne smaraNa thatuM hovAthI, pratimA ekAMte vaMdya che, ema avaya che. ahIM pUrvapakSI kahe che ke sAdhu veSadhArImAM jema ubhUta doSavattva hoya to te sAdhu vaMdanIya banatA nathI, tema pratimA paNa ekendriya jIvonA zarIrathI niSpanna thayelI hovAne kAraNe doSavALI che, mATe vaMdanIya nathI. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - ndrita .... gaprayogatvA bhagavAnanI kAyAgata audArikavargaNAthI niSpavAdinI jema vaMda evI pratimAgata ekendriyadala niSpannatAdi anubhUta doSanuM aprayojakapaNuM hovAthI pratimAmAM ekAMtathI vaMdhatA che ema avaya che. 0 gauravAniutratyA - ahIM 'hiMthI bhagavAnanI kAyA jema audArikavargaNAthI niSpanna thayelI che=banelI che, tema audArika vargaNAthI Take cheHcaya-upacaya thAya che, tenuM grahaNa karavuM. prayatnanakhatratvA: - ahIM 'thiI bhagavAnanI pratimA ekendriyadalathI niSpanna thayelI che=banelI che, tema pratimAne TakAvavA lepAdi karavAmAM Ave che, tenuM grahaNa karavuM.
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 74 gacchAntarIya . sadbhAvAt / gacchAMtarIya sAdhunI jema tAdaza pratimAnuM=gacchAMtarIya parigRhIta pratimAnuM, avaMdyapaNuM che, ema je pUrvapakSI kahe che e paNa ayukta che; kema ke tyAM=gacchAMtarIya parigRhIta pratimAmAM, adhyAropanA viSayano sadbhAva che=jinapratimAnA AkArarUpa adhyAropanA viSayano sadbhAva che. 1234 tadAha tene kahe che=gacchAMtara parigRhIta pratimAnuM avaMghapaNuM ayukta che, tene zlokanA uttarArdhathI kahe che - tulye .....pratItatvAn / / vaLI, pApakarmarahita=sAvadyaceSTA rahita, ubhayAbhAvane kAraNe=sAvadhaniravadhakarmarUpa ubhayAbhAvane kAraNe, AkArasAmyavALI tulya vastumAM, bhAva paNa=guNa paNa, AropaNa karAya che. aMgAramardakamAM bhAvAcAryano guNa AropaNa karAto nathI tenI jema, kUTadravyapaNA vaDe dhAraNa karAyela vastumAM=sAdhuvedhArI liMgamAM, AropaNa karAto nathI=guNa AropaNa karAto nathI. tethI=gacchAMtarIya parigRhIta pratimAmAM guNano Aropa karAya che ane kUTaliMgadhArI evA sAdhumAM guNano Aropa karAto nathI tethI, sAdhunI jema svagacchIya ja pratimA vaMdana karAya che, anya nahi. e prakArano ziSTone zuM moha hoya ? arthAt e prakArano moha ziSTone thavo joIe nahIM; kema ke katipaya guNavALA paNa dravyamAM=katiSaya, guNavALA paNa sAdhuveSadhArI dravyamAM, saMpUrNa guNavALAno adhyAropa yukta che. vaLI pratimAmAM AkArasAmyathI adhyAropa yukta che, e pramANe govALaaMganAne pratItapaNuM che=ochI buddhivALI govALanI strIo paNa ATaluM samajI zake che. 74|| 7 tivayamuLavapi - ahIM 'pi'thI e samuccaya thAya che ke ghaNA guNavALAmAM to saMpUrNa guNavALAno adhyAropa yukta che, paraMtu keTalAka guNavALAmAM paNa saMpUrNa guNavALAno adhyAropa yukta che. bhAvArtha : sAdhu veSavALA koI mahAtmAne joIne te veSavALA sAdhumAM saMyamano pariNAma che ke asaMyamano pariNAma che, tevo bodha thato nathI; paraMtu A sAdhuveSavALA mahAtmAmAM cAritra haze, tevI saMbhAvanAmAtra rahe che, ane teonA AcAramAM zuddha Alaya-vihArAdi dekhAya to te AlayavihArAdi liMgathI A susAdhu che evuM anumAna thAya che, ane te anumAna karyA pachI pharI te sAdhunAM darzana thAya tyAre te liMganI sAthe saMbaMdhavALA Aya-vihArAdi guNone kAraNe temanAmAM cAritradharma che, tevuM smaraNa thAya che; ane jo te sAdhumAM pUrve Alaya-vihArAdi nathI, tevuM jJAna thayuM hoya to te sAdhune joIne temanAmAM avidyamAna evA cAritradharmanuM smaraNa thAya che. tethI liMga sAthe pratibaddha evA cAritradharmanI vidyamAnatA hoya to te sAdhu vaMgha che ane liMga sAthe pratibaddha evA cAritradharmanI vidyamAnatA na hoya to te sAdhu avaMgha che. ahIM sAdhuveSadhArIne joIne temanAmAM rahelA saMyamadharmanuM smaraNa kema thAya che, temAM yukti Ape cheeka saMbaMdhInuM jJAna thaye chate apara saMbaMdhInuM smaraNa thAya che, e prakArano nyAya che. e niyama pramANe koI munimAM sAdhuveSanuM darzana thAya tyAre te sAdhuveSa sAthe saMbaMdhavALA evA sAdhunA Alaya-vihArAdi
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 74 1235 AcAro dekhAya che, tethI A sAdhu cAritrI che, tevo bodha thAya che; ane koI anya sAdhumAM sAdhuveSa sAthe saMbaMdhavALA evA Alaya-vihArAdi AcAro dekhAtA na hoya tyAre A sAdhu cAritrI nathI, tevo bodha thAya che. tethI je sAdhunA liMgane joIne temanAmAM rahelA Alaya-vihArAdi zuddha AcAronuM smaraNa thAya che, ane tenA kAraNe te sAdhumAM rahelA saMyama pariNAmanI upasthiti thAya che, tyAre te sAdhunA saMyama pariNAmanuM avalaMbana laIne te sAdhu vaMdya bane che; ane jyAre koI anya sAdhune joIne te sAdhu sAthe saMbaMdhavALA Alaya-vihArAdinA abhAvanuM smaraNa thAya ane tenA kAraNe temanAmAM cAritra nathI, tevI upasthiti thAya, tyAre A cAritraveSavALA sAdhumAM cAritranI pariNati nathI, prakAranA asat AlaMbanane kAraNe te sAdhu niMdya bane che. Alaya-vihArAdino artha pAkSikasUtramAM kahyo che. te A pramANe - "AlayavihArasamio jutto gutto Thio samaNadhamme / " Alaya=nirdoSa vasati, vihAra=navakalpI vihAra karanAra, samita=pAMca samitinuM pAlana karanAra, yukta=pariSahane sahana karanAra ane gurukulavAsAdi sAdhuguNothI yukta, gupta=traNa guptinuM pAlana karanAra sthita=zramaNadharmamAM rahelo, A badhAM susAdhunAM anumApaka liMgo che. pUrvamAM sAdhuveSavALA liMgImAM vikalpe vaMghatA che, te yuktithI batAvyuM. have pratimAmAM ekAMte vaMghatA che, te batAvIne sAdhuliMgI karatAM pratimAmAM viSamatA che, te spaSTa kare che pratimA ekAMte vaMgha che; kema ke bhagavAnamAM vItarAgatAdi aneka guNo rahelA che ane pratimAne joIne A bhagavAnanI pratimA che tevuM smaraNa thavAthI bhagavAna saMbaMdhI ghaNA guNono udbodha thAya che; tethI te ghaNA guNavALA evA bhagavAnanI A pratimA che, tevI buddhi thavAthI pratimA ekAMte vaMgha che, paraMtu liMganI jema vikalpe vaMdya nathI. ahIM pUrvapakSI kahe ke jema liMgadhArI sAdhumAM doSo hoya to te avaMgha bane che, tema pratimA paNa ekendriyanA za2I2thI niSpanna che ane ekendriyanA zarIrathI-pudgalathI pratimAne lepAdi karAya che, te doSarUpa che. mATe liMgadhArI sAdhu doSavALA hovAne kA2Ne vaMgha nathI, tema pratimA paNa ekendriya dalAdithI banelI hovAne kAraNe vaMgha nathI. tene graMthakArazrI kahe che - jema - bhagavAnanI kAyAgata=kAyA saMbaMdhI, audArika puddagalo che, ane te audArika vargaNAthI niSpanna bhagavAnanI kAyA che, ane audArika vargaNAnA banelA AhArAdi pudgalothI bhagavAnanI kAyA Take che, topaNa kAyAdhArI bhAvatIrthaMkara vaMdya bane che; kema ke bhAvatIrthaMkaramAM vartatI audArika vargaNAthI niSpanna thayelI kAyA anubhUta doSarUpa che=AtmAnAM azarI2 svabhAvanI bAdhaka kAyA hovAthI doSarUpa hovA chatAM paNa AtmAnAM vItarAgatA guNanI avyAghAtaka hovAthI anubhUta doSarUpa che. ane avaMdyatAmAM anudbhUta doSa prayojaka nathI; tema pratimA ekendriyanA zarIrathI niSpanna thayelI hovAthI doSarUpa hovA chatAM paNa pAsasthAmAM vartatA aviratinA pariNAmarUpa doSavALI nathI tethI anubhUta doSavALI che, ane pratimAmAM rahela anubhUta doSa avaMdyatAmAM prayojaka nathI.
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1236 pratimAzataka | zloka : 74-75 pUrvamAM graMthakAre sthApana karyuM ke liMgadhArI dravyamAM sAdhumAM, vaMghatA vikalpa che ane pratimAmAM ekAMte vaMdyatA che. tyAM pUrvapakSI kahe che - jema gacchAMtarIya sAdhu vaMgha nathI, tema gacchAMtarIya pratimA paNa vaMgha nathI. tethI pratimA ekAMte vaMdya che, tema kahI zakAya nahi. tene graMthakArazrI kahe che - - A prakAranuM pUrvapakSInuM kathana ayukta che; kema ke gaThThAMtarIya pratimAmAM adhyAropano viSaya jinanI AkRti vidyamAna che. tethI jinanI AkRtine joIne gacchAMtarIya pratimAmAM jinaguNano adhyAropa thaI zake che, mATe gAMtarIya pratimA vaMdya che ane te kathanane zlokanA trIjA-cothA pArathI spaSTa kare che - - jinanI pratimA sAvadya ceSTArahita che. tethI sAvadya-niravadyakarmarUpa ubhayanA abhAvavALI che ane jinanA AkArasadaza AkAravALI che. tethI AvI pratimAmAM jinanA guNono Aropa karAya che, paraMtu aMgAramadakAcAryamAM bhAvAcAryanA guNono Aropa karAto nathI, tema kUTaliMgavALA sAdhumAM sAdhunA guNono Aropa karAto nathI. tethI pratimA ane liMgamAM samAnatA nathI, paraMtu pratimA ekAMte vaMgha che ane liMga vikalpa vaMdya che, A prakArano nirNaya thAya che. tethI je ziSTa hoya te prAmANika zAstravyavahAra pramANe vicAre to moha thAya nahi arthAtu potAnA gacchanI pratimA vaMdana karAya ane anya gacchanI pratimA anya gacchanA sAdhunI jema vaMdana karAya nahi, e prakArano moha ziSTone thAya nahi; kema ke gopAlanI strIne paNa pratIta che ke pratimAmAM AkArasAmyathI adhyAropa yukta che, ane kaMIka guNovALA sAdhumAM A sAdhu che e prakArano Aropa yukta che, tethI je lokone ati alpa bodha che, tevA bharavADanI strIne paNa je vastu pratIta hoya tevI vastumAM ziSTone kyAre paNa moha hoya nahi. mATe gaThThAMtarIya pratimA AkArasAmyane kAraNe vaMdanIya che, tema siddha thAya che, ane gaThThAMtarIya sAdhu bhinna mArgamAM saMsthita che, tethI tyAM sAdhunA guNono adhyAropa thato nathI. ll74ll avataraNikA : evaM sati pratiSThAvaiyarthyamityAzakya samAdhatte - avataraNikArca - Ama hote chate pUrvamAM zloka-74mAM sthApana karyuM ke bhagavAnanA AkAranuM sAmyapaNuM hovAne kAraNe sarva pratimAo ekAMte vaMdya che ema hote chate, pratiSThA vyartha che, e prakAranI AzaMkA karIne samAdhAna kare che - bhAvArtha : pratimAne AkAramAtrathI vaMdanIya svIkArIe to jema anya gacchanI pratimA vaMdya siddha thaI zake che, tema pratiSThA vagaranI pratimA paNa vaMdya banI zake. tethI pratiSThAne svIkAravAnI AvazyakatA rahetI nathI, e prakAranI zaMkA karIne samAdhAna kare che -
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratibhAzatas/reos: 75 1237 Tos: nanvevaM pratimaikatAM pravadatAmiSTA pratiSThA'pi kA, satyaM sAtmagataiva devaviSayoddezena mukhyoditA / yasyAH sA vacanAnalena paramA sthApye samApattito, dagdhe karmamale bhavet kanakatA jIvAyasaH siddhatA / / 75 / / zlojArtha :___ 'nanu'thI pUrvapakSI shNs| 52 cha - mA rItapUrva zlo5-74mAM hUM me rIta, pratimAnI ekatAne kahetA evA tamane siddhAMtakArane, pratiSThA paNa kyAM ISTa rahI ? tenA samAdhAnarUpe 'satyaM' thI graMthArazrI he che - tArI-pUrvapakSInI vAta sAthI cha.vaviSayanA 6dezathIte-pratiSThA, Atmagata ja mukhya kahevAyelI che, jenAthI-Abhagata mukhya pratiSThAthI, vacanarUpI agni vaDe karmamala dagdha thaye chate sthApyamAM samApatti thavAne kAraNe jIvarUpI lokhaMDanI siddhatArUpa kanakatA sva35 parama ta-pratiSThA, thAya cha. ||7|| TIkA: 'nanvevaM' ityAdi :- nanvevaM AkAramAtreNa pratimAyA ekatAM vandyatAprayojikAM pravadatAM yuSmAkaM pratiSThA'pi kA iSTA? na kAciditi tadvidhivaiyarthyaM syAditi, atrottaraM-satyaM, sA-pratiSThA devaviSayodezenAtmanyadhigataiva AtmaniSThaiva mukhyA uditA uktA, pratiSThAvidhinA janitasyAtmagatAtizayasyAdRSTAkhyasya pUjAphalaprayojakatvAt / pratiSThAdhvaMsenaiva tadanyathAsiddhau saMskAradhvaMsenAnubhavasya (anubhavadhvaMsena saMskArasya) dAnAdidhvaMsena cAdRSTasya tadApatteH, devatAsAMnidhyamapi na phalam, ahaGkAramamakArAnyatararUpasya sAMnidhyasya vItarAgadevatA''naye(''nayanena)'saMbhavAt , na ca cANDAlAdisparzanAzyA pratiSThAjanitA pratimAgatA zaktireva kalpanIyeti, AtmaniSThaphaloddezena kriyamANasyAtmagatakiJcidatizayajanakatvakalpanAyA evaucityAt, ata evAtmagatAtizayasya samAnAdhikaraNapAryAntikamuktiphalakatvamapyupapadyate, tadAha-yasyAH pratiSThAyAH sakAzAt sA paramA pratiSThA bhavet syAt, kiM svarUpA? jIvAyaso jIvarUpalohasya, siddhatArUpA kanakatA, kasyAH? sthApye-paramAtmani, samApattitaH= samApattimAsAdya, kasmin sati? karmamale dagdhe sati, kena? vacanAnalena=niyogavAkyAgninA / / 75 / / TImArtha:____ 'nanu'thI pUrvapakSI zaMst 52 cha - mA zatapUrva dos-74i zata, mAramAtrathI pratimAnI vaMghatAnI prayojikA evI ekatAne kahetA tamane siddhAMtakAra, pratiSThA paNa zuM ISTa
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1238 pratimAzataka | zloka : 75 bane ? arthAt kAMI ISTa bane nahi. ethI tenuM pratiSThAvidhinuM, vaiyaA thAya pratiSThAvidhi vyartha thAya. 'tti' zabda pUrvapakSInI zaMkAnI samAptisUcaka che. matrottara prayogatvAn ! ahIMyAM=pUrvapakSInI zaMkAmAM, graMthakArazrI uttara Ape che - tArI vAta sAcI che. devaviSayanA uddezathI AtmAmAM ja=AtmaniSTha ja, te= pratiSThA, mukhya kahevAyelI che; kema ke pratiSThAvidhithI janita-pratiSThAvidhithI utpanna thayela, adaSTa nAmanA Atmagata atizaya pUjAphaLaprayojakapaNuM che. pUrvamAM graMthakArazrIe kahyuM ke AtmaniSTha ja mukhya pratiSThA che ane te pratiSThAthI AtmAmAM adaSTa utpanna thAya che ane te adaSTa pUjAphaLanuM prayojaka che. tenuM nirAkaraNa karavA arthe pUrvapakSI kahe che ke zAstramAM kahyuM che ke "braNiSTie nUjAmaiNA"| A vAkyamAM bhUtakALano UNa pratyaya lAgelo che. tethI e prApta thAya ke jenI pUrve pratiSThA thayelI hoya te mUrtinI pUjA karavI; ane e vacanathI e prApta thAya ke A mUrti upara pUrvamAM pratiSThAvidhi karAyela ane atyAre te vidhino dhvaMsa varte che; kema ke pratiSThAvidhi samApta thayA pachI te pratiSThAvidhino dhvaMsa utpanna thAya che. ane pratiSThAnA dhvasavALI pratimA pUjAphaLamAM prayojaka che. mATe pratiSThAdhvasavALI pratimA pUjanIya bane che, A prakAranI pUrvapakSInI zaMkAne sAme rAkhIne graMthakArazrI kahe che. pratiSThAaneva .. talApa , pratiSThAnA dhvasathI ja tenI pratiSThAvidhithI utpanna thayela Atmagata atizayarUpa adaSTanI, anyathAsiddhi thaye chate pUjAphaLa pratye avyathAsiddhi thaye chate, anubhavadhvasathI saMskAranI ane dAnAdidhvasathI adRSTanI tad Apatti hovAthI=anyathAsiddhinI Apatti hovAthI, pratiSThAdhvasa pUjAphaLanuM prayojaka svIkArI zakAya nahi, paraMtu pratiSThAvidhithI utpanna thayela Atmagata atizaya, pUjAphaLa pratye prayojakapaNuM svIkAravuM joIe. tethI AtmaniSTha pratiSThA mukhya kahevAyela che, ema pUrvanA kathana sAthe saMbaMdha che. | dara saMkrUradhvasenAnumavastha TIkAmAM pATha che tyAM anumavardhvasena saMraca pAThanI saMbhAvanA che. hastapratamAM A pATha upalabdha nathI, paraMtu A pramANe pATha bhAse che. vaLI, koI pUrvapakSI kahe ke pratiSThAvidhithI pratimAmAM devatAnuM saMnidhAna thAya che ane devatAnuM saMnidhAna pUjAphaLanuM prayojaka che. mATe pratiSThAvidhithI AtmaniSTha adRSTa thAya che ane te pUjAphaLanuM prayojaka che, tema mAnavAnI jarUra nathI. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - devatAsAMnidhyamafpa ..... garlAmavAn devatAnuM sAMnidhya paNa phaLa nathI=pratiSThAvidhinuM phaLa nathI; kema ke ahaMkAra ane mamakAra anyatararUpa sAMnidhya vItarAgadevatA AnayatamAM asaMbhava che pratiSThAvidhi dvArA vItarAgadevate lAvavAmAM asaMbhava che. 0 pratimAzatakanI mudrita pustakamAM niSpanna pATha che, tyAM hastapratamAM na << pATha che te saMgata che, tethI te pATha lIdhela che.
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 75 1239 vItarAvatADanAte saMmavat - pratimAzatakanI mudrita pustakamAM A pAThanA sthAne hastapratamAM vItarAvevatAnayeDAMmavAn pATha che te saMgata che, paraMtu te pAThamAM vItarAvevatAnaye che tyAM vItarAvevatAyane pATha hovo joIe. te mujaba pATha laIne ame artha karela che. revatAsaMnidhyapa - ahIM 'pathI e kahevuM che ke pratiSThAdhvaMsa to pUjAphaLanuM prayojaka nathI, paraMtu devatAnuM sAMnidhya paNa pUjAphaLanuM prayojaka nathI. pratiSThAvidhithI pratiSThA karAvanAranA AtmAmAM kSayopazamabhAvanuM adaSTa pedA thAya che, je pUjAphaLanuM prayojaka che. teno asvIkAra karavA arthe keTalAka pratiSThAdhvaMsane pUjAphaLanuM prayojaka kahe che te yuktiyukta nathI, tema graMthakArazrIe pUrvamAM batAvyuM. vaLI, keTalAka pratiSThAvidhithI devatAnuM sAMnidhya thAya che ane te pUjAphaLanuM prayojaka che, ema mAne che, te paNa yuktiyukta nathI tema pUrvamAM batAvyuM. have keTalAka kahe che ke pratiSThAvidhi dvArA pratimAmAM zakti utpanna thAya che, ane te zaktivALI pratimA pUjanIya che. tethI pratiSThAthI utpanna thayela zaktivizeSa pUjAphaLa pratye prayojaka che, tema mAnavuM ucita che. tenuM nirAkaraNa karavA arthe graMthakArazrI kahe che - na 2 ..... 35padyate I ane cAMDAlAdi sparzathI lAThya pratiSThAvidhithI utpanna thayela pratimAgata zakti ja kalpavI joIe ema na kahevuM; kema ke AtmaniSTha phaLanA uddezathI karAtI evI pratiSThAvidhinuM Atmagata kAMIka atizayajanakapaNAnI kalpanAnuM ja ucitapaNuM che. AthI ja AtmaniSTha phaLanA uddezathI karAtI pratiSThAvidhinuM Atmagata kAMIka atizayajanakapaNuM mAnavuM ucita che AthI ja, Atmagata atizaya samAtAdhikaraNathI pArvatika=aMtima, muktiphaLapaNuM paNa ghaTe che. samAnadhara[pArthanti muvitarultatvamapi - ahIM 'pa'thI e kahevuM che ke adRSTA Atmagata atizaya utpanna thAya che e to ghaTe che, paraMtu AtmArUpa samAnAdhikaraNamAM pAyetika muktiphaLapaNuM paNa ghaTe che. tAda - tene kahe chepUrvamAM kahyuM ke pratiSThAvidhithI utpanna thayela Atmagata atizayanuM paryate thanAra muktiphaLa che, tene zlokanA trIjA-cothA pAdathI kahe che - vasthA ..... cAtu, je pratiSThAthI=Atmagata mukhya pratiSThAthI te parama pratiSThA thAya. vikra svarUpA ?... nA , te parama pratiSThA kevA svarUpavALI che. te batAve che - jIvasvarUpa lokhaMDanI siddhatArUpa katakatA=suvarNapaNuM thAya che. vasthA . sAi, konAthI jIvasvarUpa lokhaMDanI siddhatArUpa kAMcanatA thAya che ? to kahe che - sthApya evA paramAtmAmAM-pratiSThAvidhi dvArA potAnA AtmAmAM sthApya evA paramAtmAmAM, samApattithI=samApattine pAmIneetanmayabhAvane pAmIne, jIvasvarUpa lokhaMDanI siddhatArUpa kAMcatA svarUpa parama pratiSThA thAya che, ema avaya che.
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1240 pratimAzataka | zloka : 75 smin ?..... sati, zuM hote chate samApatti thAya che ? to kahe che - karmamala dugdha thaye chate samApati thAya che. vena ?... vIvathAninA II zenAthI karmamala dagdha thAya che ? to kahe che - vacanarUpa agni dvArA niyogavAkyarUpa agni dvArA arthAt pratiSThAvidhi dvArA potAnA AtmAmAM paramAtmAnA viyogane karAvatAra evA zAstravacanarUpa agni dvArA, karmamala dagdha thaye chate parama pratiSThA thAya che. kapA bhAvArtha : pUrvamAM graMthakAre sthApana karyuM ke anya gacchIya pratimA AkAramAtra tulyathI hovAne kAraNe vaMdya che. tyAM pUrvapakSI kahe che - e pramANe svIkAravAmAM Ave to e prApta thAya ke pratimAnI vaMghatAnuM prayojaka pratiSThA nathI, paraMtu pratimAmAM rahela AkAramAtranI tulyatA vaMghatAnuM prayojaka che, ane tema svIkArIe to pratiSThAvidhi karavAnI AvazyakatA rahetI nathI; kema ke pratimAmAM pratiSThA thayelI hoya ke na thayelI hoya, paraMtu AkAramAtrathI samAna hoya to te pratimA vaMdya che, ane tema svIkArIe to zAstramAM kahela pratiSThAvidhi vyartha siddha thAya. Ama kahIne pUrvapakSIne e kahevuM che ke pratiSThAnI vidhi to zAstra prasiddha che. tethI AkAramAtrathI pratimA vaMgha nathI, paraMtu bhagavAnanI pratimAmAM bhagavAnanA svarUpanI pratiSThA thayela che mATe bhagavAnanI pratimA vaMgha che, ane anyagacchIya pratimAnI to zAstravidhi pramANe pratiSThA thayela nathI mATe vaMdya nathI. A prakAranA pUrvapakSInA kathanano uttara ApatAM graMthakArazrI kahe che - vAta tArI sAcI che, topaNa pratimAmAM pratiSThA thaI che mATe pratimA vaMdya che ema nathI, paraMtu pratimA to AkAramAtranI tulyatAthI vaMgha che, ane pratiSThAvidhi dvArA bhagavAnanI pratiSThA karavAmAM Ave che, te bhagavAnanA uddezathI AtmAmAM mukhya pratiSThA karavAmAM Ave che arthAt pratiSThA karanAra vyakti je vIra bhagavAna ke zAMtinAtha bhagavAna ke anya koI bhagavAnanI pratiSThA kare che te vyakti, te tIrthakaranA svarUpanI upasthiti karIne pratiSThAvidhi dvArA potAnA AtmAmAM te paramAtmabhAvanI pratiSThA kare che. A mukhya pratiSThA che, kema ke te pratiSThA karAvanAra vyakti paramAtmAnA svarUpamAM pratiSThAvidhi dvArA tanmayatAthI upayukta thAya che tyAre teno AtmA vItarAganA svarUpano jJAtA ane vItarAganA bhAvamAM upayukta hoya che, tethI tadarthano jJAtA ane tadarthamAM upayuktane AgamathI vItarAgabhAvano bhAvanikSepo prApta thAya che. tethI te vakhate tenA AtmAne AgamathI bhAvaarihaMta kahevAmAM Ave che. mATe pratiSThAvidhithI pratiSThA karAvanAra vyaktinA AtmAmAM mukhya pratiSThA svIkAravAmAM Ave che. ahIM prazna thAya ke jo pratiSThA pratiSThA karAvanAranA AtmAmAM karavAmAM Ave che to pratiSThAvidhi karyA pachI bhagavAnanI mUrti pUjanIya che ane pratiSThA pUrve pUjanIya nathI, tema kema kahevAmAM Ave che ? tethI graMthakArazrI kahe che -
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1241 pratimAzataka | zloka : 75 pratiSThAvidhithI utpanna thayela adRSTa nAmanA Atmagata atizayanuM pUjAphaLaprayojakapaNuM che. Azaya e che ke pratiSThA karAvanAra vyakti paramAtmAne uddezIne potAnA AtmAmAM mukhya pratiSThA kare che ane te pratiSThA karyA pachI upacArathI sthApyagata pratiSThA kare che. pratiSThA karAvanAre pratiSThA karAvI tyAre temanA AtmAmAM je paramAtmabhAva sAthe tanmayabhAva thayo te vakhate je kSayopazamabhAvanuM adRSTa temanA AtmAmAM pragaTa thayuM arthAt vItarAgabhAva sAthe tanmaya thavAmAM pratibaMdhaka evA karmo kSayopazamabhAvane pAmyAM, te adaSTane kAraNe temanA AtmAmAM nirmaLatArUpa je atizayatA AvI te atizayatA potAnA AtmAmAM pragaTa karyA pachI pratimAmAM upacArathI pratiSThA karavAmAM Ave che. tyArapachI te pratimAne pUjavAmAM Ave to pUjanArane pUjAphaLanI prApti thAya. tethI pratiSThA karAvanAra vyaktimAM kSayopazamabhAva pAmela adaSTane kAraNe thayelI atizayatA pUjAphaLanI prApti pratye prayojaka che. kahevAno bhAva e che ke je pratimAmAM pratiSThAvidhi na thaI hoya te pratimA bhagavAnanI AkRtithI samAna che e apekSAe pUjanIya che; topaNa A pratimAmAM koIe pratiSThA karAvI che, evuM jJAna thavAthI tattvanA jANanArane e upasthita thAya che ke vIra bhagavAna Adine uddezIne mahAtmAe pratiSThAkALamAM paramAtmA sAthe samApatti karela ane te vakhate te AtmAmAM thayela paramAtmAnI samApattipUrvaka prastuta pratimAmAM paramAtmabhAvano Aropa thayela che, tethI prastuta pratimAnI huM pUjA karIza to mane mahAnirjarA phaLanI prApti thaze. A rIte vivekIne pratisaMdhAna thAya che, tethI pratiSThA karAvanAranA AtmAmAM utpanna thayela kSayopazamabhAvarUpa adRSTathI utpanna thayela nirmaLatA, pratimAnI pUjA karanArane bhAvaatizayanuM kAraNa bane che. tethI pratiSThAvidhi dvArA pratiSThA karAvanAranA AtmAmAM thayela atizaya pratiSThita pratimAnI pUjA karavAthI thatA phaLamAM prayojaka che. pUrvamAM graMthakAre sthApana karyuM ke devatAnA uddezathI AtmaniSTha ja mukhya pratiSThA kahevAyela che ane te pratiSThAvidhithI pratiSThA karAvanAra vyaktimAM utpanna thayela atizaya pUjAphaLanuM prayojaka che. tyAM pUrvapakSI kahe che - pratiSThA e mUrti upara karAtI kriyA svarUpa che ane pratiSThAnI kriyA thayA pachI mUrtimAM pratiSThAno dhvasa rahe che, te pratiSThAno dhvaMsa pUjAphaLano prayojaka che; kema ke zAstramAM pratiSThita pUna=pratiSThita pratimAne pUjavI joIe tema kahela che. pratiSThitazabdamAM vata pratyaya bhUtakALano che. tethI bhUtakALamAM jenI pratiSThA thayela hoya te mUrti pUjavI joIe, tevo artha prApta thAya. mATe pratiSThAvidhi thayA pachI pratiSThAno dhvaMsa pratimAmAM che, te pUjAphaLano prayojaka che, ane tema svIkArIe to pratiSThAvidhithI utpanna thayela Atmagata atizaya pUjAphaLa pratye anyathAsiddha che tema mAnI zakAya. tene graMthakArazrI kahe che - A rIte pratiSThAdhvaMsane pUjAphaLanuM prayojaka svIkArIne pratiSThAvidhithI utpanna thayela Atmagata atizayane anyathAsiddha svIkAravAmAM Ave to anubhavadhvaMsane smaraNa pratye kAraNa svIkArIne saMskArane anyathAsiddha svIkAravAnI Apatti Ave ane dAnAdidhvaMsane dAnAdinA phaLa pratye kAraNa svIkArIne dAnAdithI utpanna thayela puNyabaMdha rUpa adaSTane anyathAsiddha svIkAravAnI Apatti Ave.
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 75 vastutaH koI padArthano anubhava thAya che tenAthI AtmAmAM saMskAra paDe che, ane te saMskAra jAgRta thavAthI smRti thAya che. tethI sarva janane mAnya che ke anubhava saMskAra dvArA smRti pratye kAraNa che. tenI jema pratiSThAvidhi dvArA pratiSThA karAvanAranA AtmAmAM aTThaSTa pedA thAya che ane te adRSTa pUjAphaLanuM prayojaka che. 1242 have jo pratiSThAvaMsa dvArA te adRSTane anyathAsiddha kahIe to, anubhava jJAna thayA pachI anubhava jJAnano dhvaMsa thAya che, ane te anubhavadhvaMsa smRti pratye kAraNa che, tema svIkArIne saMskArane paNa anyathAsiddha kahavA paDe je anubhavathI viruddha che. mATe jema anubhava saMskAra dvArA smRti pratye kAraNa che, tema pratiSThAvidhi pratiSThA karAvanAramAM adaSTa utpanna karIne pUjAphaLanuM prayojaka che, tema mAnavuM ucita che. vaLI, bIjI paNa yukti graMthakArazrI Ape che ke dAnAdi sadanuSThAno ka2vAmAM Ave tenAthI puNya baMdhAya che, ane te puNyabaMdha dvArA dAnAdi sadanuSThAnanAM phaLo maLe che, te sarvajanane saMmata che. have jo pratiSThAvaMsane pUjAphaLanuM prayojaka svIkArIe to dAnAdi anuSThAna karyA pachI te dAnAdi anuSThAnano dhvaMsa dAnAdinA phaLamAM kA2Na svIkArI zakAya. tethI dAnAdithI janya adRSTane paNa anyathAsiddha mAnavAno prasaMga Ave, je anubhava viruddha che. tethI e phalita thAya ke jema dAnAdi kriyA adRSTa dvArA dAnAdinA phaLane Ape che, tema pratiSThAnI kriyA pratiSThA karAvanAramAM adRSTa utpanna karIne pUjA ka2nA2ne pUjAnA phaLamAM prayojaka bane che. mATe pratiSThA vidhithI AtmaniSTha ja mukhya pratiSThA svIkAravI ucita che. pUrvamAM graMthakAre sthApana karyuM ke pratiSThAvidhi dvArA pratiSThA karAvanAranA AtmAmAM aTThaSTa pedA thAya che ane te pUjAphaLanuM prayojaka che. teno asvIkAra karIne anya koI pUrvapakSI kahe che - pratiSThAvidhi ka2vAthI devatAnuM pratimAmAM sAMnidhya thAya che ane pratimAmAM devatAnuM sAMnidhya thavAthI te deva pUjA ka2nA2ne pUjAnuM phaLa Ape che. tethI pUjAphaLanuM prayojaka devatAnuM saMnidhAna che. tene graMthakArazrI kahe che - pratiSThA karAvanAra vyakti pratiSThAvidhi kare tenA dvArA siddhamAM rahelA vItarAgadevane 'A huM chuM' arthAt 'A pratimA huM chuM' athavA 'A pratimA mArI che' tevo sAMnidhyabhAva thato nathI. tethI pratiSThAvidhi dvArA vItarAgadevatAne ahaMkAra-mamakAranA pariNAmarUpa sAMnidhyanI prAptino asaMbhava che. mATe pratiSThAvidhithI devatAnuM sAMnidhya svIkArIne te deva pUjAphaLanA prayojaka che, tema kahI zakAya nahi, paraMtu vItarAgadevane pratiSThAvidhithI AtmAmAM lAvI zakAya, tethI pratiSThA karAvanAra vyakti svaupayoga dvArA vItarAga sAthe samApatti ka2Ine vItarAgane potAnA AtmAmAM lAve te saMbhava che, ane te rIte svIkA2Ie to pratiSThAvidhi dvArA pratiSThA karAvanAranA AtmAmAM samApattirUpe vItarAganuM Anayana thAya che, ane te rUpa AtmAmAM thayela atizaya pUjAphaLanuM prayojaka che, tema kahI zakAya. keTalAka mAne che ke pratiSThAnI vidhithI pratimAmAM zakti utpanna thAya che pachI te zaktivALI pratimA pUjanIya bane che paraMtu cAMDAlAdi te pratimAne sparza kare to pratiSThAvidhithI utpanna thayelI zakti nAza pAme
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | bloka : 75 1243 che tethI cAMDAlAdino sparza thAya to te pratimA apUjya bane che, ane tethI pratiSThAvidhithI utpanna thayela zakti pratimAnI pUjAnA phaLanI prAptimAM prayojaka che, paraMtu pratiSThAvidhithI pratiSThA karAvanAramAM thayela adRSTa pUjA phaLanuM prayojaka nathI. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - pratiSThAvidhithI cAMDAlAdinA sparzathI nAzya evI zakti utpanna thAya che, tema kalpanA karavI ucita nathI; kema ke pratiSThA karAvanAra potAnA AtmaniSTha phaLanA uddezathI pratiSThA kare che. tethI te pratiSThAvidhithI Atmagata kAMIka atizaya utpanna thAya che, tema mAnavuM ucita che. Azaya e che ke pratiSThA karAvanAra mahAtmA potAnA AtmAmAM vItarAgabhAvanI samApatti karIne potAnA AtmAmAM kAMIka phaLa utpanna karavAnA uddezathI pratiSThAvidhi karAve che. tethI te vidhi dvArA pratiSThA karAvanAranA AtmAmAM paramAtmAnI samApattirUpa kAMIka atizaya utpanna thAya che, tema kalpanA karavI ucita che. paraMtu pudgalAtmaka pratimAmAM pratiSThAvidhithI zakti utpanna thAya che, tema kalpanA karavI ucita nathI. tenI puSTi karavA mATe kahe che - pratiSThAvidhithI pratiSThA karAvanAranA AtmAmAM kAMIka atizaya utpanna thAya che, AthI ja pratiSThA karAvanAranA Atmagata atizayanuM samAnAdhikaraNathI pAyetika muktiphaLapaNuM ghaTe che. Azaya e che ke pratiSThA karAvanAra mahAtmA pratiSThAvidhithI paramAtmabhAvanI AtmAmAM samApatti kare che. te vakhate temanA AtmAmAM vizeSa prakAranuM kSayopazamabhAvavALuM adRSTa utpanna thAya che ane te pratiSThA karAvanAra AtmArUpa adhikaraNamAM pratiSThAvidhinuM aMtima phaLa muktinI prApti paNa ghaTe che arthAt pratiSThAkALamAM paramAtmAnI sAthe je samApatti karI tenAthI te vakhate je lokottama adhyavasAya thayela te adhyavasAya kramasara prakarSane pAmIne vItarAgabhAvamAM paryavasAna pAme che. tethI pratiSThA karAvanArane te pratiSThAvidhithI utpanna thayeluM aMtima phaLa mokSa thAya che, te vAta saMgata thAya. have jo pratiSThAvidhithI pratimAmAM zaktivizeSa utpanna thAya che, tema svIkArIe, to pratiSThA karAvanArane A pratiSThAvidhinuM aMtima phaLa mokSa che, tema svIkArI zakAya nahi; paraMtu A pratiSThAvidhinuM phaLa pratimAmAM zaktivizeSa utpanna karIne caritArtha thAya che tema svIkAravuM paDe, ane te pratiSThAvidhinuM anya koI phaLa nathI, paraMtu pratimAmAM zakti utpanna karavI teTaluM ja phaLa che, tema mAnavuM paDe. vastutaH pratiSThAvidhikALamAM paramAtmAnI sAthe thayelI samApatti prakarSane pAmIne muktirUpa phaLamAM vizrAMta thAya che, tema mAnavuM ucita che, ane tene svIkArIe to ja paramAtmA sAthe thayelI samApatti jIvane vItarAga thavAnuM kAraNa che, te vacana saMgata thAya. zAstramAM batAvela vidhipUrvaka karAyelI Atmagata mukhya pratiSThAthI parama pratiSThA thAya che, ane te parama pratiSThA jIvarUpI loDhAnI siddhatArUpa kanakatA svarUpa che. arthAt saMsAravartI jIvo karmathI yukta hoya che, tyAre loDhA jevA che ane jema lokhaMDa rasakuMpikAnA saMsargathI suvarNapaNAne pAme che, tema jIvarUpa lokhaMDa mukhya pratiSThAthI siddhAvasthArUpa suvarNapaNAne pAme che.
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1244 pratimAzataka | zloka : 75-76 vaLI te paramapratiSThA sthApya evA paramAtmAmAM samApattithI thAya che, ane te samApatti niyoganA vAkyorUpa agni vaDe karmamala dagdha thavAthI thAya che. Azaya e che ke pratiSThAvidhi vakhate mukhya devane uddezIne paramAtmAne AtmAmAM niyojana karavA mATe zAstravacano bolAya che, e niyoga vAkyo che; ane te niyoga vAkyorUpa agnithI AtmAmAM karmamaLa baLe che arthAt pratiSThA karAvanAra mahAtmA upayogapUrvaka pratiSThAvidhi karatA hoya tyAre, je paramAtmAnI pratiSThA karavAnI che, te mukhya devane uddezIne temane AtmAmAM sthApana karavA mATe niyoga vAkyo bolAya che, ane pratiSThA karAvanAra te vAkyamAM upayukta thaIne haiyAne sparze te rIte yatna kare tyAre te niyogavAkyo karmamaLane bALavA mATe agni jevAM bane che, tethI te niyogavAkyorUpa agnithI AtmAmAM rahela karmamaLa baLe che ane pratiSThA karAvanArano AtmA nirmaLa bane che ane nirmaLa evA mahAtmA sthApya evA paramAtmAnI sAthe samApattine pAme che arthAt paramAtmAnA tAttvika svarUpathI pratiSThA karAvanAra mahAtmAnuM citta uparaMjita bane che ane vItarAganA tAttvika svarUpathI uparaMjita thayeluM citta vItarAgabhAvamaya banI jAya che. tethI kaSAyo na sparze evo nirmaLa koTino vItarAgaparamAtmA sAthe tanmayabhAvasvarUpa zrutajJAnano upayoga pragaTe che, te sthApya evA paramAtmAnI samApatti svarUpa che, te samApattine pAmIne AtmAmAM paramAtmAnA svarUpanI mukhya pratiSThA thAya che, ane tenAthI krame karIne jIvarUpa loDhAnI siddha kAMcanatA svarUpa parama pratiSThA thAya che. II75 avataraNikA : nanu evamAtmanaH pratiSThitve'pi pratimAyA apratiSThitvaM syAt, pratiSThAkartRgatAdRSTakSaye pratimAyAH pUjyatA'nApattizcetyata Aha - avataraNikArya : 'nathI pUrvapakSI zaMkA kare che - A rIte=pUrva zloka-75mAM kahyuM e rIte, AtmAnuM pratiSThitapaNuM hote chate paNa pratiSThAvidhithI paramAtmabhAvanuM AtmAmAM pratiSThitapaNuM hote chate paNa, pratimAnuM apratiSThitapaNuM thAya=pratimAmAM paramAtmabhAvanuM apratiSThitapaNuM thAya, ane pratiSThAkartagata=pratiSThA karAvanAramAM prApta thayela, adaSTano kSaya thaye chate pratimAnI pUjyatAnI anApatti thAya, ethI graMthakArazrI kahe che - bhAvArtha : pUrve zloka-75mAM graMthakArazrIe sthApana karyuM ke pratiSThAvidhithI pratimAmAM zakti utpanna thatI nathI, paraMtu pratiSThAvidhithI pratiSThA karAvanAranA AtmAmAM utpanna thayela adaSTa pratimAnI pUjAnA phaLamAM prayojaka che; kema ke pratiSThAvidhithI paramAtmAnI pratiSThA karAvanAranA AtmAmAM ja mukhya pratiSThA thAya che, ane ema svIkArIe to e prApta thAya ke pratiSThAvidhithI AtmA paramAtmabhAvanI pratiSThAvALo bane,
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 76 1245 paraMtu pratimAmAM paramAtmabhAvanI pratiSThA thatI nathI, ane pratimAmAM pratiSThA thatI na hovAthI pratiSThAvidhi karyA pachI pratiSThita pratimA pUjavI joIe, ema kahI zakAya nahi. Ama chatAM pratiSThAvidhi karyA pachI pratimA pUjanIya che, tema svIkArIe, ane pratiSThAvidhithI pratiSThA karAvanAramAM utpanna thayeluM adaSTa pUjAphaLanuM prayoja ke che, ema svIkArIe, to pratiSThA karAvanAranuM te adRSTa koIka rIte nAza pAmI jAya to pratimAnI pUjyatA rahe nahi; arthAtu pratiSThA karAvanAre pratiSThAkALamAM paramAtmA sAthe je samApatti karI, tenAthI je kSayopazamabhAvanuM adaSTa utpanna thayuM, te adRSTa pratiSThA karAvanAranA tIvra mohanA udayathI pAchaLathI nAza pAme athavA to te AtmA vItarAga thaIne mokSamAM jAya tyAre te adRSTa nAza pAme tyAre pratimAnI pUjyatA rahe nahi, tethI pratiSThA karAvanAramAM utpanna thayela adaSTane pUjAphaLanuM prayojaka svIkArIe to pratiSThA karAvanAranuM adRSTa jyAre nAza pAme tyAre te pratimA pUjanIya nathI, ema mAnavAnI Apatti Ave. tene graMthakArazrI kahe che - zloka : bimbe'sAvupacArato nijahRdo bhAvasya saGkIrtyate, pUjA syAd vihitA viziSTaphaladA drAk pratyabhijJAya yAm / tenAsyAmadhikAritA guNavatAM zuddhAzayasphUrtaye, vaiguNye tu tataH svato'pyupanatAdiSTaM pratiSThAphalam / / 76 / / zlokArya : potAnA hRdaya saMbaMdhI bhAvonA adhyavasAyanA, upacArathI biMbamAM A pratiSThA, saMkIrtana karAya che kahevAya che, jenI pratiSThAnI, zIdhra jaladI pratyabhijJA karIne karAyelI pUjA viziSTa phaLane ApanArI thAya. tenAthI nija hRdayanA bhAvanI upacArathI biMbamAM pratiSThA che ane jenI pratyabhijJA karIne karAyelI pUjA viziSTa phaLane ApanArI che tenAthI, AmAM pratiSThAmAM, zuddha AzayanI skUrti mATe guNavALAnI adhikAritA che. vaLI vaiguNyamAM-pratiSThAvidhinI sAmagrInI aprAptimAM, svataH paNa upanata bAhya sAmagrI vinA manathI paNa upasthita evI pratiSThAthI thayelI, tenAthI pratyabhijJAthI, pratiSThAphaLa ISTa che. TIkA : 'bimba' iti :- bimbe'sau pratiSThA nijahado nijahadayasambandhino, bhAvasya adhyavasAyasyopacArAt saGkIrtyate, pratiSThAjanitAtmagatA samApattireva svanirUpakasthApyAlambanatvasambandhena pratiSThitatvavyavahArajananItyarthaH, yAM drAk-zIghra, pratyabhijJAya pUjA kRtA viziSTaphaladA syAt, viziSTaM phalamAkAramAtrAlambanAdhyavasAyaphalAtizAyi, tathA ca pratiSThitaviSayakaM yathArthaM pratyabhijJAnameva pUjAphalaprayojaka
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1246 pratibhAzatas | Pets : 75 miti, tenAsyAM pratiSThAyAM guNavatAM prazastaguNAnAM kartRNAm adhikAritA zuddhasya viziSTasyAzayasya sphUrtaye, viziSTaguNavatpratiSThiteyamiti pratyabhijJAne viziSTAdhyavasAyasya pratyakSasiddhatvAt, vaiguNye tu-pratiSThAvidhisAmagryasaMpattau tu, tataH pratyabhijJAnAtsvato'pi upanatA=bAhyasAmagrI vinA manaso'pyupasthitAt, pratiSThAphalamiSTam, taduktaM viMzikAyAM - ___ "thaMDille vi hu esA maNaThavaNAe pasatthigA ceva / AgAsagomayAIhi itthamullevaNAihiM" / / [viMzativiMzikA-8, gA.14] mAnasI sthApanA-manasA sthApanam, yaduktaM - "nyAsasamaye tu samyak siddhAnusmaraNapUrvakamasaGgaM muktau tatsthApanamiva karttavyaM sthApanaM manaseti" / / itthaM ca bAhyakAraNAsaMpattau pratiSThAkartRguNAnAM prAyo durlabhatve vA kaTukadigambarapratiSThitadravyaliGgidravyaniSpannavyatiriktAH sarvA api pratimA vandanIyA iti vacanapratiSThApi phalAvahetyAmnAyavidaH, trayAnAdaro'pi kartRgatotkaTadoSajJAnAcchuddhA''zayAparisphUrterata eva sAdhuvAsakSepAdavandanIyAstisro'pi vandanIyatAM nAtikrAmantIti sUricakravartinAM zrIhIranAmadheyAnAmAjJA, tataH zuddhAzayasphUtrapratihatatvAditi dig / / 76 / / TImArtha : bimbe'sau ..... saGkIrtyate, CAKEyanA mAnA 64yArathI-potAnA ya saMbaMdhI madhyavasAyamA G5yArathI, liMmA mApratil, hevAya cha. nija hRdayanA bhAvano kaI rIte upacAra karIne biMbamAM pratiSThA kahevAya che, te spaSTa kare che - pratiSThAjanita ..... ityarthaH, pratividhiyI G48 yela mAtmAta sabhApati deg4=prati sapanA AtmAmAM thayela samApati ja, svanirUpaka sthApyaAlaMbanatva saMbaMdhathI=samApatinA nirUpaka evA sthApya RSabhAdi paramAtmA, temanI upasthitimAM AlaMbana purovartI pratimA che temAM rahela AlaMbanatva saMbaMdhathI, pratimAmAM rahelI che ane A saMbaMdhathI pratimAmAM rahelI samApati ja pratimAmAM pratiSThitatvanA vyavahArane utpanna karanAra che. e pramANe artha jANavo. yAM..... syAt, tinI, zIdhra pratyAzI zata zatI pUna viziSTa ne mApanArI thAya. pUrvamAM kahyuM ke pratimAmAM pratiSThA thaI che tenI pratyabhijJA karIne karAyelI pUjA viziSTa phaLane ApanArI thAya che. tyAM prazna thAya ke viziSTa phaLa zuM che ? te spaSTa kare che - _ viziSTaM ..... prayojakamiti, mAramAtratA mAnanA madhyavasAyathI G4 thayena thI atizAthI evuM je phaLa te viziSTa phaLa che, ane te rIte vItarAganA AkAramAtrathI karAyelI pUjA
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 76 1247 karatAM pratiSThitatvanI pratyabhijJApUrvaka karAyelI pUjAmAM viziSTa phaLanI prApti thAya che te rIte, pratiSThitaviSayaka yathArtha pratyabhijJAna ja pUjAphaLanuM prayojaka che. 'kRti' zabda kathananI samApti sUcaka che. tena. pratyakSasiddhatvAt, te kAraNathI=pUrvamAM siddha karyuM ke biMbamAM nijahRdayanA bhAvanI upacArathI pratiSThA che ane tenuM pratyabhijJAna thavAne kAraNe te biMbatI karAyelI pUjA viziSTa phaLane ApanAra che te kAraNathI, zuddhanI=viziSTa AzayanI, sphUrti mATe A pratiSThAmAM=pratimAnI pratiSThAmAM, guNavALAnI=prazasta guNavALA kartAnI, adhikAritA che; kema ke viziSTa guNavALAthI pratiSThita A=pratimA, che, e prakAranI pratyabhijJA thaye chate viziSTa adhyavasAyanuM pratyakSa siddhapaNuM che=bhakti karanArane vizeSa prakArano bhaktino adhyavasAya thAya che, e pratyakSathI siddha che. pUrva zloka-75mAM sthApana karela ke pratiSThAvidhithI utpanna thayela adRSTa pUjAphaLa pratye prayojaka che. tyAM prastuta zloka-76nI avataraNikAmAM zaMkA karI ke to pachI pratimA pratiSThita che tevo vyavahA2 thaI zakaze nahi, ane pratiSThA karAvanAramAM rahela adRSTano kSaya thaye chate pratimA apUjya svIkA2vAnI Apatti Avaze; kema ke pratiSThAvidhithI pratiSThA karAvanAranA AtmAmAM paramAtmAnI pratiSThA thaI. tenA khulAsArUpe prastuta zloka-76mAM kahyuM ke pratiSThA karAvanAranA AtmAmAM thayelI pratiSThAno biMbamAM upacAra karavAmAM Ave che, tethI biMba pratiSThita che tevo vyavahAra thAya che; ane A prakAranA upacArane kA2Ne pUjA karanArane pratyabhijJA thAya che ke koIka guNasaMpanna mahAtmAe 52mAtmAnI sAthe samApatti karIne pratimAmAM pratiSThAno upacAra karela che, tethI pUjA karanArane bhaktino atizaya thAya che. vaLI A kathanathI avataraNikAmAM bIjI paNa je zaMkA karI ke pratiSThAkaCgata adRSTano kSaya thaye chate pratimAnI pUjyatA raheze nahi, tenuM paNa nirAkaraNa thaI jAya che; kema ke guNasaMpanna mahAtmAe pratiSThA karIne je nijabhAvano pratimAmAM upacAra karyo, tenuM smaraNa pratiSThAkaCgata adaSTano kSaya thAya topaNa pUjA karanArane thAya che, ane tenA kAraNe bhaktino atizaya thAya che. A rIte avataraNikAmAM karela be zaMkAnuM samAdhAna karyA pachI graMthakArazrIne e smaraNa thayuM ke koIka evA saMyogamAM pratiSThita pratimA na hoya ane pratimAnI upalabdhi paNa na hoya to bhagavAnanI pUjA kaI rIte zakAya. te batAvavA arthe graMthakArazrI kahe che - vaiguNye rUdam, vaiguNyamAM vaLI=pratiSThAvidhinI sAmagrInI asaMprAptimAM vaLI, svataH paNa upanatathI=bAhya sAmagrI vagara matathI paNa upasthita evI pratiSThAthI thayelI, tenAthI=pratyabhijJAthI, pratiSThAphaLa iSTa che=pratiSThA karAyelI mUrtine pUjA karavAthI thatuM phaLa iSTa che. 7 vAdyasAmagrI vinA manaso'pyupasthitAt - ahIM 'pi'thI e kahevuM che ke guNasaMpanna mahAtmAe samApatti karIne pratiSThA karela pratimAnI pUjAthI to iSTaphaLa thAya che, paNa bAhya sAmagrI vagara manathI paNa upasthita evI pratiSThAthI thayelI pratyabhijJAthI pratiSThA karAyelI mUrtinI pUjA karavAthI paNa iSTaphaLa thAya che.
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1248 pratimAzataka | zloka : 76 taruvanaM vizivAm - te pUrvamAM kahyuM ke vaiguNyamAM vaLI bAhya sAmagrI vagara manathI paNa upasthita evI pratiSThAthI thayelI pratyabhijJAthI, pratiSThAphaLa ISTa che-pratiSThA karAyelI mUrtinI pUjA karavAthI thatuM phaLa ISTa che te, pUjAvidhiviMzikAmAM kahyuM che - "caMDitte ..... 3jovaMArdi" | tya--A rIte-pUjAvidhi vizikA gAthA-13mAM kahyA pramANe svayaMkArita Adi pratimAonI pUjA jema bahuphaLavALI che e rIte, AkAzagomayAdi dvArA=jamIna upara paDela gAyanuM chANa upara uparathI grahaNa karela hoya je AkAzamAM addhara hoya te grahaNa karIne tenA dvArA, upalepana AdithI=lIMpaNuM karavAthI spaMDilamAM paNa zuddha bhUmimAM paNa, mana dvArA karAyelI sthApanAnI A pUjA, prazasta ja che. 7 Dijo vi - ahIM 'pa' thI e kahevuM che ke anya koI sArA padArthamAM to sthApanA karIne pUjA karavI prazasta ja che, paraMtu zuddha bhUmimAM paNa mana dvArA karAyelI sthApanAnI pUjA prazasta ja che. mAnasI . sthApanam mAnasI sthApanA che te mana vaDe sthApana che. mana vaDe sthApana zuM che te thayutam thI kahe che - yuvatam - je kahevAyuM che - "cANasamaye ....... manasA" rUti vyAsasamayamAM maMtravyAsasamayamAM vaLI samyagu siddhanA anusmaraNapUrvakakasiddhanA pAramArthika svarUpanA smaraNapUrvaka, muktimAM asaMga evA temanA sthApananI jema=siddhanA AtmAnA sthApananI jema, manathI sthApana karavuM=zuddha bhUmimAM manathI siddhanA guNonI sthApanA karavI. tti' zabda yaduvatam thI kahela kathananI samApti sUcaka che. pUrvamAM sthApana karyuM ke pUjA karanAra vyaktine, "guNasaMpanna mahAtmAe pratimAnI pratiSThA karAvI che," tevI pratyabhijJA thavAne kAraNe guNasaMpanna mahAtmAthI pratiSThita thayelI pratimAnI pUjA karavAthI bhAvano atizaya thAya che. mATe guNasaMpanna mahAtmAthI pratiSThita evI pratimA vizeSa pUjanIya che. tethI te niyama pramANe utsargathI to guNasaMpanna mahAtmAthI karAyelI vidhipUrvaka pratiSThA pUjAphaLanuM prayojaka che; paraMtu koIka tevA saMyogomAM pratiSThita paNa pratimAnI upalabdhi na hoya to apavAdathI jema potAnA manathI zuddha bhUmimAM sthApana karAyela paramAtmAnI pUjA karavAthI paNa pUjAnA phaLanI prApti thAya che; e rIte apavAdathI viziSTa guNasaMpanna mahAtmAonA abhAve anya koIpaNa gacchanA mahAtmAothI zAstravacana dvArA karAyelI pratiSThA paNa phaLAvaha thAya che, te batAvavA arthe graMthakArazrI kahe che - ghaM ..... mAnAvikA ane A rIte pUrvamAM varNana karyuM e rIte, bAhya kAraNanI asaMprApti hote chate athavA pratiSThA karanAranA guNonuM prAyaH durlabhapaNuM hote chate kaTukathI pratiSThita ke digaMbarathI pratiSThita ke dravyaliMgInA dravyathI niSpanna=banelI evI pratimAthI vyatirikta-anya, sarva paNa pratimAo vaMdanIya che. ethI vacanapratiSThA paNa phaLAvaha che, e pramANe AkhAyane paraMparAne, jANanArAo kahe che.
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 76 1249 (c) vacanapratiSThAvi - ahIM 'pi'thI e kahevuM che ke apavAdathI manathI karAyelI pratiSThA to phaLAvaha che, paraMtu koIpaNa gacchanA mahAtmA dvArA zAstranA vacanamAtrathI karAyelI pratiSThA paNa phaLAvaha che. pUrvamAM kahyuM ke pratiSThA karAvanAranA guNonuM prAyaH durlabhapaNuM hovAne kAraNe sarva paNa pratimAo vaMdanIya che, temAM traNano anAdara karyo. tethI prazna thAya ke pratiSThA karAvanAranA guNonuM jyAre prAyaH durlabhapaNuM hoya tyAre pArzvasthAdi kRta pratimA jo vaMdanIya banatI hoya to kaTukamatavALAthI ane digaMbarathI pratiSThita ke dravyaliMgInA dravyathI niSpanna=banelI, e traNano anAdara kema karyo ? tethI graMthakArazrI kahe cheyaanaadro'pi kRti vij / / traNano anAdara paNa pratiSThA karAvanAranA utkaTa doSanA jJAnane kAraNe zuddha AzayanI aparisphUrti hovAthI karela che. Aja kAraNathI=pUrvamAM kahyuM ke kaTukAdi traNathI pratiSThita pratimAne choDIne sarva paNa pratimAo vaMdanIya che ane pratiSThA karAvanAranA utkaTa doSanA jJAnane kAraNe zuddha AzayanI sphUrti thatI nathI tethI traNano anAdara karela che Aja kAraNathI, sAdhunA vAsakSepathI avaMdanIya evI traNe paNa pratimAo vaMdanIyatAnuM atikramaNa karatI nathI, e pramANe sUricakravartI zrI hIrasUri mahArAjAnI AjJA che; kema ke tenAthI=sAdhunA vAsakSepathI, zuddha AzayanI parisphUrtinuM apratihatapaNuM che. e pramANe dizAsUcana che. / / 36 / / bhAvArtha: pratiSThA karAvanAra mahAtmA zAstravidhi dvArA samApattithI vItarAganA bhAvonI potAnA AtmAmAM sthApanA kare che, te mukhya pratiSThA che, ane te pratiSThAkALamAM vartatA potAnA bhAvonI upacArathI biMbamAM sthApanA kare, te upacArathI biMbamAM pratiSThA kahevAya che. tethI pratiSThAvidhithI utpanna thayela pratiSThA karAvanAranA AtmAmAM thayelI samApatti ja saMbaMdha vizeSathI pratimAmAM rahelI che, ane tenA kAraNe A pratimA pratiSThita che, tevo vyavahAra thAya che, ane te pratiSThAvidhithI utpanna thayela samApatti pratimAmAM svanirUpaka sthApyaAlaMbanatva saMbaMdhathI rahe che. te A rIte - sva=samApatti, te samApattinA nirUpaka evA sthApya vIra bhagavAna AdinA AtmA che, je siddhazilA upara rahelA che, ane te sthApyane upasthita karavA mATe AlaMbanabhUta mUrti che, tethI pratiSThA karanAramAM thayelI samApattinA nirUpaka evA sthApyanA AlaMbanarUpa pratimA che tethI pratimAmAM AlaMbanatva che ane te saMbaMdhathI pratiSThA karAvanAramAM rahelI samApatti pratimAmAM che, tevo vyavahAra thAya che. mATe A pratimA pratiSThita che, tema lokamAM kahevAya che. vaLI, je vivekasaMpanna pUjA karanAra zrAvaka che te zrAvakane zAstranI maryAdAnuM jJAna hoya to pratiSThita pratimAne joIne pratiSThA karAvanAra vyaktimAM thayelI samApattinI zIghra pratyabhijJA thAya che, ane te pratyabhijJAne kAraNe tene jJAna thAya che ke koI mahAtmAe A rIte zAstravacana dvArA pa2mAtmAnI sAthe upayogathI samApatti ka2Ine prastuta pratimAmAM pratiSThAno upacAra karyo che, mATe vItarAganA AkAravALI
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1250 pratimAzataka | bloka: 76 pratimAne joIne jema temanA pratye pUjyabuddhi thaI, tema pratyabhijJAthI pratiSThA dvArA karAyela samApattinA smaraNane kAraNe vItarAga sAthe thayelI samApattinI upasthiti thavAthI tevI samApattipUrvaka A pratimA pratiSThita thayelI che tenA smaraNane kAraNe, pUjA karanArane bhAvano atizaya thAya che. tethI tevA bhAvapUrvaka karAyelI pUjA viziSTa phaLane ApanArI thAya che. AthI ja TIkAmAM khulAso karyo ke koI zrAvaka bhagavAnanA AkAramAtranuM AlaMbana karIne pUjA karatA hoya te vakhate je phaLa thAya che, tenA karatAM pratiSThatatvanI pratyabhijJApUrvaka bhagavAnanI pUjA karatA hoya to atizayita phaLa thAya che. AnAthI e phalita thayuM ke pratiSThita evI pratimAviSayaka yathArtha pratyabhijJAna pUjAphaLa pratye prayojaka che; kema ke pratimAmAM pratiSThA thayelI che, tevA jJAnane kAraNe pratiSThA karAvanAranI paramAtmA sAthe thayelI samApattinuM smaraNa thAya che, ane tenA kAraNe jyAre bhagavAnanI pUjA karavAmAM Ave tyAre pUjA karanArane je bhAvano atizaya thAya che, tevA bhAvano atizaya yathArtha pratyabhijJA vagara thAya nahi. pUrvamAM yuktithI sthApana karyuM ke pratiSThA karAvanAra mahAtmAmAM pratiSThAnI kriyAthI utpanna thayela samApatti saMbaMdha vizeSathI pratimAmAM pratiSThitatvanA vyavahAranuM kAraNa che ane zIdhra pratyabhijJA dvArA te samApatti pUjA karanArane viziSTa phaLa ApanAra che. AnAthI e phalita thayuM ke pUjA karanArane viziSTa AzayanI prApti mATe vItarAganI pratimA jema AlaMbanarUpa che, tema temAM thayelI pratiSThA paNa vizeSa bhAva pratye AlaMbanarU5 che, mATe pratimAnI pratiSThA thayelI hoya to pUjAmAM bhAvano atizaya thAya, tema te pratiSThA viziSTa guNavALA mahAtmA dvArA thaI hoya to, A mahAtmAe A pratiSThA karI che, tevuM jJAna thavAthI, guNasaMpanna evA mahAtmAthI paramAtmAnI sAthe pratiSThAkALamAM thayelI viziSTa samApattinuM smaraNa thavAthI, vivekI zrAvakane viziSTa adhyavasAya thAya che, e pratyakSathI siddha che. Azaya e che ke vivekasaMpanna zrAvaka zAstranI maryAdAne jANanAra hoya che ane A pratimAnI koI viziSTa mahApuruSe pratiSThA karI che, tevuM jJAna thAya tyAre, te guNavAna mahAtmA nirlepa hovAthI bhagavAnanI pratiSThAnAkALamAM vizeSa prakAranA tanmayabhAvane karIne temaNe kevI lokottama samApatti karI haze, tenI kalpanA karI zake che; ane tevI upasthiti thavAne kAraNe paramAtmA sAthe thayelI te mahAtmAnI samApattinA smaraNane kAraNe bhagavAnanI pUjAnA kALamAM tene vizeSa bhakti ullasita thAya che, tethI te vivekI zrAvakane vizeSa nirjarA pratye viziSTa mahAtmA dvArA karAyela pratiSThA kAraNa che, mATe pUjA karanAranA vizeSa AzayanI prApti mATe pratiSThA karAvanAra paNa viziSTa guNasaMpanna mahAtmA adhikArI che, anya nahi. avataraNikAmAM karela be zaMkAnuM samAdhAna karyA pachI graMthakArazrIne e smaraNa thayuM ke koIka evA saMyogamAM pratiSThita pratimA na hoya ane pratimAnI upalabdhi paNa na hoya to bhagavAnanI pUjA kaI rIte karI zakAya, te batAvavA arthe graMthakArazrI kahe che -
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | bloka : 76 151 koI zrAvaka araNyAdi sthAnamAM athavA jyAM pratimAnI prApti na hoya tevA sthAnamAM, pratiSThAvidhinI sAmagrI paNa na hoya tyAre bAhya sAmagrI vagara manathI paNa siddha paramAtmAnA svarUpanuM smaraNa karIne, zuddha bhUmi AdimAM siddha paramAtmAnI sthApanA kare; ane karyA pachI A sthAnamAM meM paramAtmAnI sthApanA karI che, tevI pratyabhijJApUrvaka paramAtmAnI pUjA kare, to pratiSThA karAyela pratimAnI pUjAthI je phaLa thAya che, tevuM phaLa manathI sthApana karAyela paramAtmAnI pUjAthI prApta thaI zake che, ane te vAta vizikAmAM kahela che. jema svayaMkAritAdi pratimAnI pUjA bahuphaLavALI che, e rIte koI kAraNavizeSathI ke saMyogavizeSathI vidhipUrvaka banAvAyelI anya koIpaNa pratimA prApta na hoya tyAre, siddha paramAtmAnA guNonuM smaraNa karIne siddhazilA upara birAjamAna siddha paramAtmAnA svarUpanuM zuddha bhUmimAM mana dvArA sthApana karIne, tenI pUjA karavI te paNa prazasta ja che arthAt bhaktinA prakarSathI bhAvanI vRddhinuM kAraNa ja che. te zuddha bhUmine jamIna upara paDelA gAyanA chANathI nahIM, paraMtu jamInane nahIM sparzala ane upara rahelA gAyanA chANathI upalepana karavuM Avazyaka che. pUjAvidhiviMzikA gAthA-14mAM kahela maDivAno artha graMthakArazrI kahe che - pUrvamAM sthApana karyuM e rIte bAhya sAmagrInI aprAptimAM manathI paNa pratiSThAnuM sthApana karIne pUjA karavAthI pratiSThita pratimAnI pUjAnA phaLanI prApti thAya che. vaLI, pratiSThA karanAra mahAtmA mATe je viziSTa guNo kahyA che evA guNo prAyaH karIne maLavA durlabha che, tethI jema manathI sthApanA karIne pratimAnI pUjA karavAthI phaLa maLe che, tema pArthasthAdi sAdhuo paNa pratiSThAvidhinA vacanathI pratimAnI pratiSThA karAve ane te pratimAnI pUjA karavAmAM Ave to apavAdathI pUjA karanArane ISTaphaLa maLe che; tethI A pratimA pratiSThita thayelI che, tema pratisaMdhAna karIne pUjA karavAthI pUjAnuM viziSTa phaLa maLe che. phakta kaTukamatanA sAdhuthI ane digaMbara sAdhuthI pratiSThA karAyelI pratimA ke dravyaliMgIe bhegA karelA dhanathI niSpanna thayelI pratimA pUjanIya banatI nathI; kema ke te pratimA karAvanArA bhagavAnanA vacanathI viparIta prarUpaNA karanArA che, tethI te pratiSThA karanAramAM utkaTa doSa che, tevuM jJAna thAya che. mATe utkaTa doSavALAthI pratiSThita A pratimA hovAne kAraNe "A pratimA pratiSThita che, mATe huM bhakti karuM' evA zuddha AzayanI TUrti thatI nathI. vaLI, dravyaliMgI sAdhue anucita pravRtti karIne dhana bheguM kareluM hoya tethI tevA dravyaliMgInA dhanathI banelI pratimA paNa pUjanIya nathI; kema ke dravyaliMgIe anucitapaNe bhegA karelA dhanathI banelI A pratimA che. tevo Azaya thavAthI tenI pratimAne joIne zuddha AzayanI skUrti thatI nathI. Ama chatAM koI sAdhu mahAtmA kaTuka matavALAthI pratiSThita ke digaMbarathI pratiSThita ke dravyaliMgInA dravyathI niSpanna thayelI pratimAne vAsakSepa karI Ape to te pratimAne joIne zuddha AzayanI skUrti thaI zake che. tethI nakkI thAya che ke AkAramAtranA sAmyane kAraNe vidhipUrvaka mahAtmAthI pratiSThita na hoya topaNa vacanamAtrathI pratiSThA karAyela pratimA pUjA karanArane uttama bhAvanuM kAraNa hovAthI pUjanIya che. ll76aaaa
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1252 pratibhAzatas | GIS : 77 avatarazi: etena zaGkAzeSo'pi sunirasya evetyAha - avatarazikSArtha : AnAthI zloka-70thI mAMDIne zloka-76 sudhI vRSoda anusAra=dharmasAgarajI ma. sA.nA matano upacAsa karIne khaMDana karyuM enAthI, zaMkAzeSa paNa sutirasya ja che nirAsa karavA yogya ja che, ethI karIne graMthakArazrI kahe che - sos: caitye'nAyatanatvamuktamatha yattIrthAntarIyagrahAt, tatkiM tannanu durmatigrahavazAd dRSTaM zrayAmIti cet? sAmrAjye ghaTamAnametadakhilaM cAritrabhAjAM bhavet, pArzvasthastvasatIsatIcaritavanno vaktumetatprabhuH / / 77 / / lohArtha : je kAraNathI tIrthAtarIyonA vyatIrthikonA, grahanA kAraNe jacaityamAM anAyatanapaNuM kahevAyuM che te kAraNathI, kharekhara durmatinA grahanA vazathI duSTa evI teno pratimAno, huM zuM Azraya karuM ? A pramANe pUrvapakSI kahe to tenA samAdhAnarUpe graMthakArazrI kahe che - cAritravALAnA sAmrAjyamAM A rAghaLuM ghaTamAna thAya saMgata thAya, paraMtu pArzvastha evo tuM satIsatIcaritranI jema=AsatI strI satI strInuM caritra kahevA mATe jema, samartha nathI tema mA hevA mATe tuM samartha nathI. I77|| TI :___ 'caitya' iti :- atha yadyasmAt kAraNAt, tIrthAntarIyasya grahaH parigrahaH, tasmAdanAyatanatvamuktam"No kappai aNNautthiyapariggahAI arahaMtaceiyAiM vA" ityAdinA tat-tarhi, 'nanu' ityAkSepe durmatInAM durbuddhInAM, pArzvasthAdInAM yo grahaH parigrahaH, tazAd duSTaM doSavat, taccaityaM kiM zrayAmi? anyatIrthikaparigrahavad bhraSTAcAraparigrahasyApyanAyatanatvahetutvAditi bhAvaH iti cet ? etadakhilaM tvayocyamAnaM cAritrabhAjAM sAmrAjye=samrADbhAve pravarttamAne ghaTamAnaM yuktaM bhavet, tadodyatavihAribhiH nirjitasakalabhayaiH AcAryAdidhIrapuruSaiH zuddhAzuddhaviveke kriyamANe vidhiguNapakSapAtasya sarveSAM sukaratvena bhaavollaassyaavshyktvaad| Aha - "jo uttamehiM maggo pahao so dukkaro na sesANaM / Ayariyammi jayaMte tayaNucarA ke
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1253 pratimAzataka | zloka : 77 - Nu sIaMti" / / [ ] ityAdi, pArzvasthastu bhavAn pArzvasthamadhyavartI etad nirdiSTaM asatI satI caritavat satIcaritravat, no vaktuM prabhuH, azakyasya svakRtisAdhyatvoktau upahasanIyatvaprasaGgAt, prAyastulyatve ekatarapakSapAtenetarabhaktisaGkocapradveSAdinA mahApAtakaprasaGgAcca / / 77 / / TIkArtha:- * atha ... viM zravAmi? 'thI pUrvapakSI kahe che - je kAraNathI tIrthAtarIyato atyaMtIrthikato, graha=pratimAnuM grahaNa che, te kAraNathI " ... rihaMta verUyADuM vA"="anya tIthika vaDe parigRhIta arihaMtacaityo kalpatAM nathI ItyAdi zAstravacana dvArA anAyatApaNuM kahevAyuM che=jinapratimAnuM apUjanIyapaNuM kahevAyuM che, to durbuddhi evA pArzvasthAdito je graha pratimAnuM grahaNa, tenA vazathI duSTa doSavALA, evA te caityano pratimAno, huM kevI rIte Azraya karuM ? anyathI parigRhIta pratimA pUjanIya nathI, e prakAranA zAstravacananA baLathI pArthasthAdithI parigRhIta pratimA paNa pUjanIya nathI, tema pUrvapakSIe sthApana karyuM, tyAM zaMkA thAya ke pArthasthAdi to anyatIrthika nathI, mATe anyatIrthika parigRhIta pratimA pUjanIya nathI te kema siddha thaI zake ? tethI potAnA kathananI puSTi arthe pUrvapakSI kahe che - kanyatIthi ... ti vet ? anyatIrthika parigrahanI jema=anyatIrthikathI grahaNa karAyela pratimAnI jema, bhraSTAcArathI parigrahanuM paNa=bhraSTAcAravALA evA pArthasthAdithI pratimAnA grahaNanuM paNa, anAyatatatvarUpa hetupaNuM hovAthI anyatIrthikathI parigRhIta pratimAnI jema pArzvasthAdithI parigRhIta pratimA paNa pUjanIya nathI, e prakAre pUrvapakSIno bhAva che. tene graMthakArazrI ti vet thI kahe che - pavitna... sAvazyatvI aa tArA vaDe kahevAtuM A saghaLuM pArthasthAdithI parigRhIta jinapratimA anyatIrthika parigRhIta pratimAnI jema anAyatana che e saghaLuM, cAritravALAnuM sAmrAjya pravartamAna hote chate ghaTamAna che yukta che; kema ke tyAre jyAre cAritravALAnuM sAmrAjya hatuM tyAre, ughatavihAravALA, lijita sakalabhayavALA AcAryAdi dhIra puruSo vaDe zuddhAzuddhano viveka karAye chate sarvane=bhagavAnanI pUjA karanAra sarvane, vidhiguNapakSapAtanuM sukApaNuM hovAne kAraNe bhAvollAsanuM AvazyakapaNuM cheH bhAvollAsa karavo zakya che. sAda kahe che-pUrvamAM kahyuM ke te kALamAM AcAryo vaDe zuddhAzuddhano viveka karAye chate vidhiguNanA pakSapAtanuM badhAne sukarapaNuM hatuM, temAM sAkSIrUpe mAda thI kahe che - "no ..... sImaMti" || phatyAdi "uttamo vaDe je mArga prahata che=sevAyelo che te bIjAone duSkara nathI. AcArya yatanAvALA hote chate tenA anucaro koNa sIdAya ?" rUAri thI AvA bIjA uddharaNano saMgraha samajavo.
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1254 pratimAzataka | zloka : 77 pArthathatu . madIpatiprasanna | asatI strI satIcaritranI jema satI strInA caritrane kahevA mATe jema samartha nathI, tema pArthastha pArzvastha madhyavartI evo tuM Ane nirdiSTa pArthasthAdithI pratiSThita pratimA pUjanIya nathI e prakAre tArA vaDe nirdiSTane, kahevA mATe samartha nathI; kema ke azakyane=saMyamapAlananA azakyane, svakRti sAdhyatvanI uktimAM=saMyama potAnI kRtithI sAdhya che ema kahevAmAM, upahAsanIyapaNAno upahAsano, prasaMga che, ane prAyaH karIne tulyapaNuM hote chate=potAnAthI karAyela pratimAmAM ane anya pArzvasthathI karAyela pratimAmAM tulyapaNuM hote chate, ekataranA pakSapAtathI=potAnAthI karAyelA caityanA=pratimAnA, pakSapAtathI, ItaranI bhaktinA saMkoca vaDe prasveSAdithI=potAnAthI anya pArthasthAdi vaDe karAyelI pratimAnI bhaktinA saMkoca vaDe alI pratimA pratye pradveSAdi karavAthI mahApAtakano prasaMga che. 7zA che anAyatanatvam - ahIM Ayatana=dharmanuM sthAna ane anAyatana=pApanuM sthAna samajavuM. bhAvArtha: 'gA' thI pUrvapakSI kahe che ke zAstramAM anyatIrthikathI parigRhIta arihaMtanAM caityone arihaMtanI pratimAone vaMdana-pUjana karavuM kalpatuM nathI, e prakAre samyakatva uccarAvatI vakhate pratijJA karAya che. e vacanathI tIrthAtarIyathI grahaNa karAyela jinapratimA pUjanIya nathI, e artha siddha thAya che; kema ke te pratimAne pUjavI te anAyatana che-pApanuM sthAna che, ema kahevAyuM che. te vacananA baLathI pArthasthAdithI grahaNa karAyela pratimA paNa doSavALI che arthAt pUjanIya nathI ema ame kahIe to zuM doSa che ? arthAt koI doSa nathI; kema ke jema anyatIrthikathI parigRhIta pratimA pUjavI e anAyatana che-pApanuM sthAna che, tema bhraSTAcArathI parigRhIta paNa pratimAne pUjavI e pApanuM sthAna che, evo artha phalita thAya che. tene graMthakArazrI kahe che - pUrvapakSIe je kahyuM te vacana je kALamAM cAritranuM sAmrAjya vartatuM hatuM te kALamAM kahevuM yukta che; kema ke te vakhate sAdhuo ughatavihArI hatA ane anukULa-pratikULa saMyogomAM sarva bhAvone jItI lIdhA hatA. evA AcAryAdi dhIra puruSo zuddhAzuddhano viveka kare arthAt A pratimA susAdhuthI pratiSThita che mATe pUjanIya che, ane A pratimA pArthasthAdithI pratiSThita che mATe pUjanIya nathI, e prakArano viveka kare te ucita che; kema ke te prakArano viveka karIne te kALamAM bhagavAnanI bhakti karanArA zrAvako susAdhuthI pratiSThita jinapratimAnI pUjAmAM bhAvollAsa karI zakatA hatA. tethI tevA kALamAM jema tIrthAtarIya parigRhIta pratimA pUjanIya nathI, tema pArthasthAdithI pratiSThA karAyela pratimA paNa pUjanIya nathI, tema kahIne, susAdhuothI pratiSThita karAyelI pratimAnI pUjA karIne zrAvako bhAvollAsa karI zakatA hatA; kema ke te vakhate susAdhuo vidyamAna hatA ane temAMthI pratiSThita pratimAo badhAne sahelAIthI prApta thatI hatI; paraMtu vartamAnamAM viSamakALamAM tevA ughatavihArI sAdhuo nathI, tethI prAyaH sarva sAdhuo bhagavAnanA AcAra pALavAmAM zithilAcAravALA prApta thAya che; ane bolanAra pote paNa bhagavAnanA vacanAnusAra zuddha
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 77 1255 AcAra pALanAra nathI, Ama chatAM pote pArzvastha nathI, tema batAvavA mATe pArzvasthathI karAyela pratimA pUjanIya nathI, tema kahIne, pratimAnI pUjAnuM nivAraNa kare che. enuM vacana, jema koI asatI strI satI strIo AvI hoya, AvI hoya ema kahevA mATe samartha nathI, tenA jevuM che; kema ke asatI strI ema kahe to lokone lAge ke A bolanAra pote satI strI che, AthI ja tene satIno ATalo pakSapAta che. tema pote pArzvastha hoya ane kahe ke pArzvasthAdithI pratiSThita pratimA pUjanIya nathI, to lokone evo bhrama pedA karAve ke pArzvasthanI pratimAne apUjya kahenAra pote pArzvastha nathI, mATe potAnAthI karAyelI pratimA pUjanIya che anyathI nahi, ema kahe che. vastutaH A vacana potAnAthI saMyama pALavuM azakya che, Ama chatAM saMyama potAnI kRtithI sAdhya che, tevuM batAvavAnA yatnarUpa che, tethI vidvAnomAM te vacanathI upahAsapaNAnI prAptino prasaMga che. vaLI, pArzvastha ane pote baMne bhagavAnanA vacanAnusAra cAritramAM zithila hoya, Ama chatAM potAnAthI karAyelI pratimAno pakSapAta ka2vo ane anyathI karAyelI pratimA pUjanIya nathI, ema niSedha ka2vo, ane e rIte itarathI karAyelI pratimAmAM bhaktino saMkoca karIne itarathI karAyela pratimA pratye pradveSa dhAraNa ka2vo ane tenI niMdA karavI e mahApAparUpa che. mATe viSamakALamAM pArzvasthAdithI karAyelI pratimA paNa AkAramAtrathI sAmya che, ema svIkArIne pUjanIya che tema mAnavuM ucita che. pUrvamAM kahyuM ke je kALamAM udyatavihArI evA AcAryAdi hatA, te vakhate pUjanIya pratimAmAM zuddhAzuddhano viveka karavAmAM Ave to zrAvako paNa bhAvollAsa ka2I zakatA hatA. temAM no uttamekiM sImaMti / sAkSI ApI ane kahyuM ke je uttama puruSo vaDe mArga sevAyo hoya te bIjAne duSkara nathI. AcArya yatamAna hoya to temanA anucaro kevI rIte sidAya ? teno saMbaMdha A pramANe che - je kALamAM uttama suvihita AcAryo hatA ane teo vidhipUrvaka pratiSThA karAvatA hatA, te vakhate koI pArzvasthAdie pratiSThA karAvI hoya ane kahevAmAM Ave ke A susAdhuthI pratiSThita pratimA nathI, to tevI pArzvasthAdithI pratiSThita pratimAno tyAga karIne susAdhuthI pratiSThita pratimAnI pUjA karavI e sukara hatuM; kema ke je vakhate susAdhuonI prApti hatI te vakhate susAdhuthI pratiSThita pratimAonI paNa prApti hatI. tethI uttama evA AcAryothI je mArga sevAto hoya te mArganuM sevana temanA anucara evA zrAvako paNa karI zake; kema ke jyAre AcArya apramAdavALA hoya tyAre temane anusaranArA zrAvako paNa susAdhuthI pratiSThita pratimAnI prApti karIne bhagavAnanI bhakti karI zake, paraMtu tevA AcAryAdinI prApti durlabha hoya tyAre zithilAcAravALA AcAryane anusaranArA zrAvako paNa jo nakkI kare ke susAdhuthI pratiSThita pratimAnI pUjA karavI, anyanI nahi, to bhagavAnanI pUjAthI vaMcita rahe. tethI jyAre AcArya ughamavALA na hoya tyAre tenA anucaro paNa sidAya. tema vartamAnakALamAM tevA udyatavihArI AcAryo nahi hovAthI jo tevo Agraha rAkhavAmAM Ave ke susAdhuthI pratiSThita ja pratimA pUjanIya che, to zrAvako bhagavAnanI pUjAthI vaMcita rahe. II77nA
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1256 pratibhAzatas | Rels : 78 avatarahina : upasaMharati - pavatarazikSArtha : upasaMhAra kare che zloka-70nI avataraNikAmAM kahela ke dharmasAgarajI ma. sA.nA matano upacAsa karIne dUSita kare che, te pramANe te matano upacAsa karIne zloka-77 sudhI tene dUSita karyo. have teno GpasaMhAra 43 cha - Pcs: sarvAsu pratimAsu nAgrahakRtaM vaiSamyamIkSAmahe, pUrvAcAryaparamparAgatagirA zAstrIyayuktyApi ca / itthaM cAvidhidoSatApadalanaM zaktA vidhAtuM vidhi svarojjAgararAgasAgaravidhujyotsneva bhaktiprathA / / 78 / / lohArtha : pUrvAcAryonI paraMparAgata vANIthI ane zAstrIya yuktithI paNa sarva pratimAomAM AgrahakRta vaiSamyane ame jotA nathI ane A rIte=pUrvAcAryonI paraMparAgata vANIthI ane zAstrIya yuktithI sarva pratimAomAM vaiSamyane ame jotA nathI e rIte, vidhimAM svecchAe vRddhi pAmatA rAgarUpI sAgaramAM caMdranI caMdrikA jevI vistAra pAmatI bhakti avidhidoSarUpa tApanuM dahana karavA mATe samartha cha. ||78 // TI :_ 'sarvAsu' iti :- sarvAsu nizritAnizritAdibhedabhinnAsu pratimAsu, AgrahakRtaM svamatyotprekSitaM, vaiSamyaM viSamatvaM, na IkSAmahe pramANayAmaH, tathA ca sarvatra sAmyameva pramANayAma iti paryAyoktam, kayA? pUrvAcAryaparamparayA AgatA yA gIH tayA, paramparAgamenetyarthaH, zAstrIyA yA yuktiH tayApi ca zabdopajIvinA'numAnAdipramANena cetyarthaH, bhaktyullAsaprAdhAnyena cAtra avidhyanumatiranutthAnopahatetyAha itthaM ca evaM vyavasthite cAvidhidoSatApasya-paritApakAriNo'vidhyanumodanaprasaGgasya, dalanaM vidhAtuM kartuM, vidhau vidhAne, svarojjAgaro yathecchaM pravRddhimAna, rAga eva sAgarastatra vidhujyotsnevacandracandrikeva, bhaktiprathA prathamAnA bhaktiH, zaktA samarthA / / 78 / /
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 78 157 TIkArya : sarvAsu .. paryAyovatam, nizrita, anizcita Adi bhedathI bhinna sarva pratimAomAM AgrahakRta= svamatithI ubhekSita, vaiSamya=viSamapaNAne, ame jotA nathI ane pramANa karatA nathI, ane te rIta=sarva pratimAomAM svamatithI uaikSita viSamapaNAne ame jotA nathI te rIte, sarvatra=lizrita, anizrita sarva pratimAomAM, sAme ja pramANa karIe chIe. e prakAre paryAyathI kahevAyuM paryAyavAcI zabdathI kahevAyuM arthAt arthathI kahevAyuM. yA ? .... vencartha, konA baLathI kahevAyuM ? ethI kahe che - pUrvAcAryanI paraMparAthI Avela je vANI te vANInA baLathI arthAt paraMparAthI Avela AgamathI e pramANe artha jANavo, ane zAstrIya je yukti tenAthI paNa, ane mULa zlokamAM "ra' zabdathI gRhIta evA zabdopajIvI anumAnAdi pramANathI, A traNa rIte sarva pratimAomAM keTalAka vaDe svamatithI u~kSita evA vaiSayane ame jotA nathI, e pramANe avaya jANavo. zlokanA trIjA-cothA pAdanuM utthAna kare che - bhavanyu e. rUcAra - ane ahIM avidhithI pratiSThita thayelI pratimAnI pUjAmAM, bhaktinA ullAsanA prAdhAnyane kAraNe anutthAnathI upahata evI=NAyelI evI, avidhinI anumati che, e pramANe kahe che - rUlya 2 ... samartha che ane A rIte vyavasthita hote chate pUrvAcAryanI paraMparAgata vANI AdithI sarva pratimAomAM AgrahakRta vaiSamya ucita nathI, e rIte vyavasthita hote chate, avidhi doSarUpe tApanuM paritApakArI evA avidhinA anumodananA prasaMganuM, dalata karavA mATe vidhimAM vidhAnamAM arthAt vidhipUrvakanI AcaraNAmAM, yatheccha vRddhi pAmatA rAgarUpI sAgaramAM vidhustAnI jema=caMdranI caMdrikAnI jema, bhaktiprathA=prathamAna bhakti arthAt vistAra pAmatI bhakti, zakta=samartha che. I78 bhAvArtha : dharmasAgarajI ma. sA.nA matanA nirAkaraNano upasaMhAra karatAM graMthakArazrI kahe che - nizcita-anizrita Adi sarva pratimAomAM ame vaiSamyane pramANa karatA nathI, paraMtu dareka pratimAmAM sAmya ja svIkArIe chIe. AnAthI e kahevuM che ke kALadoSane kAraNe anya gacchathI nizrita hoya ke anizcita hoya te sarva pratimAo bhagavAnanA AkAranA sAmyathI pUjanIya che, tethI pArthasthAdithI karAyela hoya ke anya gacchavALAthI karAyela hoya te sarva pratimAomAM vItarAgatAno AkAra samAna che mATe pUjanIya che, ema ame svIkArIe chIe; ane temAM mukti ApI ke pUrvAcAryanI paraMparAthI prApta evI vANIthI, zAstrIya yuktithI ane AgamopajIvI anumAnAdi pramANathI ame sarva pratimAne pUjanIya svIkArIe chIe. graMthakArazrIe svayaM te yuktithI ane pUrvamAM zloka-71mAM kalpabhASyano pATha "nisaDe..... vA vi" kahyo, e" zAstravacanathI
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 78 1 anyAchasAdhu:"thI 1258 batAvela che, ane AgamopajIvI anumAna pramANa zloka-73mAM "rUghdhAMtarIyA pratimA batAvela che. AnAthI e phalita thAya ke suvihita puruSonI paraMparAthI, zAstravacanathI ane yuktithI sarva pratimAo AkAramAtranA sAmyane kAraNe pUjanIya che, paraMtu temAM vaiSamya svIkAravuM ucita nathI. ahIM prazna thAya ke jema zithilAcArI sAdhune vaMdana karavAmAM temanA zithilAcA2nA anumodanano prasaMga che, tema avidhithI karAyelI jinapratimAnI pUjAmAM avidhinI anumodanAno prasaMga prApta thaze. tenuM nirAkaraNa karavA mATe graMthakArazrI kahe che sarva pratimAomAM AkArasAmyane joIne bhagavAna pratye bhaktino ullAsa pradhAna che, tethI avidhithI karAyela pratimAmAM paNa avidhinI anumatino pariNAma UThato nathI, te vAta yuktithI zlokanA trIjA ane cothA pAdamAM graMthakArazrI spaSTa kare che - pUrvamAM kahyuM ke pUrvAcAryAdinI paraMparAgata vANI AdithI ame sarva pratimAomAM AgrahakRta vaiSamyane jotA nathI. e rIte tattva vyavasthita hote chate avidhidoSa tApanuM dalana ka2vA mATe arthAt paritApakArI evA avidhinA anumodana prasaMganuM dalana karavA mATe vidhimAM yatheccha pravardhamAna evA 2AgarUpa sAgaramAM caMdranI caMdrikA jevI vistAra pAmatI bhakti samartha che. ahIM avidhidoSarUpa tApano artha e prApta thAya ke pratiSThA karAvanAra mahAtmA je avidhi kare che, te doSarUpa che ane te doSa tApa karanAra che; kema ke jIvamAM anartha utpanna karAve che. prastutamAM tenuM tAtparya spaSTa karavA mATe kahyuM ke paritApane ka2nA2A evA avidhinA anumodanano prasaMga te avidhidoSarUpa tApa che. tenuM kAraNa bhagavAnanI pUjA karanArane avidhithI pratiSThA karAyelI pratimAne pUjavAmAM zaMkA thAya ke A pratimAnI pratiSThA avidhithI karAyela che, tethI jo huM temanI pUjA karIza to te avidhinI anumodanAnuM pApa mane lAgaze. jema koI sAdhu zithilAcArI hoya, Ama chatAM sAdhuvezane joIne temane vaMdana karavAmAM Ave to temanA zithilAcAranA anumodananI prApti thAya, A prakAranI koIne zaMkA thAya, tenuM samAdhAna karatAM graMthakArazrI kahe che - bhagavAnanA virahakALamAM bhagavAnanI bhakti karavA mATe jinapratimA prabaLa AlaMbana che, ane kALanI viSamatAne kAraNe vidhipUrvaka karAyelI pratimAo prApta thavI durlabha che tevA kALamAM, je zrAvakone vidhimAM atyaMta rAga varte che, tevA zrAvako vidhipUrvaka karAyelI pratiSThAvALI pratimA prApta thatI hoya tyAre atyaMta bhaktivALA thAya che, tethI vidhipUrvaka pratiSThA karAyelI pratimAmAM teone atyaMta rAga che. Ama chatAM vidhipUrvaka pratiSThA karAyelI pratimAnA aprAptikALamAM apavAdathI avidhithI pratiSThA karAyelI paNa pratimAmAM, bhagavAnanI A pratimA che, tethI temanI bhakti thAya che ane te vadhatI jatI bhakti avidhinA anumodananA prasaMgarUpa doSanuM dalana kare che. jema susAdhu prApta thatA hoya tyAre susAdhune vaMdana karIne zrAvaka temanA saMyamanI anumodanA kare che ane potAnA saMyamanAM pratibaMdhaka karmono nAza kare che. vaLI je kALamAM udyatavihArI susAdhu nathI maLatA topaNa apavAdathI jeTalA aMzamAM jJAna, darzana ane cAritraguNa
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 78-79 1259 che, tevA deza pArzvasthane paNa vaMdana karIne zrAvaka temanAmAM rahelA mokSamArganA guNonI anumodanA karIne nirjarA prApta kare che, tyAre temanAmAM rahelA doSonI anumodanAnI prApti nathI; paraMtu temanAmAM vartatA guNo pratyenI bhakti temanA doSonI anumatinA prasaMganuM dalana kare che. tema avidhithI pratiSThA karAyela pratimAnI pUjA karanAra zrAvakane paNa vidhipUrvaka pratiSThA karAyela pratimAmAM rAga vartI rahyo che, ane vidhimAM yatheccha pravardhamAna evA rAgarUpa sAgaramAM caMdranI caMdrikA jevI bhagavAnamAM vadhatI jatI bhakti avidhinI anumodanArUpa tApane dalana karavA mATe samartha che. Azaya e che ke zrAvakanA haiyAmAM te vakhate vidhino atyaMta rAga vartI rahyo che ane bhagavAna pratye vadhatI jatI bhakti vartI rahI che. Ama chatAM vidhipUrvaka pratiSThA karAyela pratimAnI prApti nahi hovAthI ananya upAyarUpe apavAdathI avidhithI pratiSThA karAyela pratimAnI bhakti kare che, tyAre bhagavAna pratyenI vadhatI jatI bhakti jIvane vItarAgatA tarapha laI jAya che, tethI pratiSThAmAM thayela avidhinI anumodanAnI prApti zrAvakane nathI. jema caMdranI caMdrikA jagata upara sUryanA tApathI thayela garamInuM dalana kare che ane pRthvIne zItaLa kare che ane caMdranI caMdrikAne kAraNe samudramAM bharatI Ave che, tema je zrAvakanA haiyAmAM vidhino rAga che, te vidhino rAga bhagavAnanI bhaktithI vRddhi pAme che; kema ke bhagavAnanA guNo pratyeno rAga bhagavAnanI bhaktimAM yatna karAve che ane jema jema bhagavAna pratye bhakti vadhe che, tema tema bhagavAnanA vacanAnusAra cAlavAmAM preraNA karanAra vidhino rAga vRddhi pAme che, ane jema caMdranI caMdrikAthI pRthvI upara sUryanA tApanuM dalana thAya che arthAt divase sUryanA tApathI uSNa thayelI pRthvI caMdranI caMdrikAne kAraNe zItaLa thAya che, tema avidhithI karAyelI pratiSThAvALI pratimAnI pUjA karavAmAM avidhinA anumodananI prAptirUpa je tApa che, tenuM dalana thAya che. Azaya e che ke jema deza pArthasthamAM temanAmAM aMzathI vartatA jJAna, darzana ane cAritra guNanA pakSapAtathI temanAmAM vartatA guNonA smaraNapUrvaka vaMdana karavAmAM Ave tyAre temanAmAM rahelA doSonI anumodanAnI prApti vivekI zrAvakane thatI nathI, tema zrAvaka bhagavAna pratyenI vadhatI jatI bhaktine kAraNe jinapratimAnI bhakti kare che, tyAre pratiSThA vakhate karAyelI je avidhi te avidhinA anumodananI prApti lezathI paNa thatI nathI. II78 avataraNikA - upasthitayA bhaktyA praNuna iva bhagavatpratimAmevAbhiSTauti - avataraNikArya : upasthita evI bhaktithI jANe prerAyelA na hoya evA graMthakArazrI bhagavAnanI pratimAnI ja stuti kare che -
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1260 pratimAzataka | zloka : 79 bhAvArtha: pUrvamAM dharmasAgarajI ma. sA.nA matanuM nirAkaraNa karyuM ane upasaMhAramAM batAvyuM ke A rIte sarva pratimAo AkAranA sAmyathI pUjanIya hovAne kAraNe sarva pratimAo pratye vistAra pAmatI evI bhakti avidhinI anumatinA prasaMganuM halana kare che ane vadhatA evA vidhirAganI vizeSarUpe vRddhi kare che. A rIte varNana karavAne kAraNe sarva pratimAo pratye upasthita thayelI bhaktithI jANe prerAyelA na hoya evA graMthakArazrI bhagavAnanI pratimAnI ja stuti kare che. los: utphullAmiva mAlatI madhukaro revAmivebhaH priyAM, mAkandadrumamaJjarImiva pikaH saundaryabhAjaM madhau / nandaccandanacArunandanavanIbhUmimiva dyoH patistIrthezapratimAM na hi kSaNamapi svAntAd vimuJcAmyaham / / 79 / / rojArtha: bhamaro jema khIlelI mAlatIne, hAthI priya evI revA nadIne, koyala jema vasaMtaRtumAM saudaryane bhajanAra AmravRkSanI maMjarIne, Indra jema AnaMdane ApanAra caMdanathI manohara naMdanavananI bhUmine, tema huM tIrthaMkaranI pratimAne sva aMtaHkaraNathI citathI, kSaNa paNa mUkato nathI tyAga rito nathI. ||7|| TarI : 'utphullAmiva' iti :- ahaM tIrthezapratimAM kSaNamapi svAntAt-cittAd, na vimuJcAmina tyajAmi kintu viSayAntarasaJcAraviraheNa sadA dhyAyAmIti dhvanyate, kAM ka iva ? utphullAM mAlatI madhukara iva-bhramara iva, sa hi mAlatIguNajJastadasaMpattau api tatpakSapAtaM na parityajati, tathA priyAM= manohAriNI, revAmiva ibhaH hastI, tasya tadgahanakrIDayaiva ratyutpatteH, tathA mAkandadrumamaJjarI= sahakAratarumaJjarI, kIdRzIM ? madhau-vasante, saundaryaM bhajatItyevaMzIlA tAM pika iva-kokila iva, sa hi sahakAramaJjarIkaSAyakaNThaH kalakAkalIkalakalairmadayati ca yUnAM mana iti, tathA dyoH patiH indraH, nandadbhiH candanaiH cArvI yA nandanavanIbhUmistAmiva, sa hi priyAvirahatApamapi taccArubhAvacArimacamatkAradarzanAd vismaratIti, atra rasanopamA'laGkAraH / / 79 / /
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 79 TIkArya H ahaM . dhvanyate, huM tIrthaMkaranI pratimAne kSaNa paNa svAMtathI=cittathI, mUkato nathI=tyAga karato nathI, paraMtu viSayAMtaranA saMcAranA virahathI=jinapratimAne choDIne anya viSayamAM cittanA saMcAranA tyAgathI sadA dhyAna karuM chuM, e pramANe dhvanita karAya che=kSaNa paNa tIrthaMkaranI pratimAne huM cittathI mUkato nathI, e vacanathI dhvanita thAya che. tIrthaMkaranI pratimAne huM kSaNa paNa cittathI mUkato nathI. temAM upamA batAvavA mATe kahe che nAM va ? ..... parityajJati / koNa kone mUkato nathI, e dRSTAMta dvArA graMthakArazrI pote tIrthaMkaranI pratimAne kSaNa paNa mUkatA nathI, te batAvavA mATe kahe che - 1261 khIlelI mAlatIne jema bhamaro mUkato nathI, tema huM tIrthaMkaranI pratimAne cittathI kSaNa paNa mUkato nathI, ema saMbaMdha che. bhamaro jema khIlelI mAlatIne mUkato nathI, te dRSTAMtane spaSTa kare che - mAlatInA guNane jANanAro te=bhamaro, tenI aprAptimAM paNa=mAlatInI aprAptimAM paNa, tenA pakSapAtano=mAlatInA pakSapAtato, tyAga karato nathI; tema graMthakArazrI paNa sAkSAt bhagavAnanI aprAptimAM bhagavAnanI pratimAne cittathI kSaNa paNa mUkatA nathI, ema anvaya che. ..... tathA priyAM tvatte: ane manohArI revA nadIne hAthI mUkato nathI; kema ke tene-hAthIne, temAM= revA nadImAM, gahana krIDA vaDe ja ratinI utpatti che, tema graMthakArazrIne paNa bhagavAnanI pratimAnA smaraNamAM rati che, tethI bhagavAnanI pratimAne cittathI kSaNa paNa mUkatA nathI ema anvaya che. tathA mAkanda ..... mana kRti, ane vasaMtaRtumAM sauMdaryane bhajanArI evI mAkaMdadruma maMjarI=sahakAra vRkSanI arthAt AmravRkSanI maMjarIne koyala jema mUkatI nathI, tema graMthakArazrI bhagavAnanI pratimAne cittathI kSaNa paNa mUkatA nathI, ema anvaya che. koyala jema AmravRkSanI maMjarIne mUkatI nathI, te dRSTAMtane spaSTa kare che - AmravRkSanI maMjarIthI kaSAya kaMThavALI=AmravRkSanI maMjarInA bhakSaNane kAraNe khulI gayo che kaMTha jeno evI te=koyala, kalakAkalInA kalakala vaDe yuvAnonA manane madavALA kare che, tema bhagavAnanI mUrtinA darzanathI UThelI bhaktine kAraNe khulI gayelA kaMThavALo evo huM bhagavAnanA kIrtana vaDe dharma pratyenA valaNavALA dharmI jIvonA manane bhagavAnanI bhaktinA madavALA karuM chuM. 'kRti' zabda kathananI samApti sUcaka che. tathA dyo: patiH . vismaratIti, ane jema indra AnaMda ApanAra caMdananA vRkSo vaDe manohara evI naMdanavananI bhUmine mUkato nathI, tema graMthakArazrI bhagavAnanI pratimAne cittathI kSaNa paNa mUkatA nathI, ema anvaya che.
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1262 indra naMdanavananI bhUmine mUkatA nathI, te dRSTAMtane spaSTa kare che - - pratimAzataka | zloka : 79 indra jema tenA cArubhAvathI=naMdanavananA suMdarapaNAthI, manohara camatkAranA darzanane kAraNe priyAnA virahathI thayelA tApane paNa bhUlI jAya che, tema graMthakArazrI paNa bhagavAnanI mUrtinA darzanamAM vartatA vItarAgapaNuM vagere suMdara bhAvonA camatkAranA darzanathI paramAtmAnA sAkSAt darzananA virahathI thayelA tApane bhUlI jAya che. 'kRti' zabda kathananI samApti sUcaka che. anna ***** ajAra: / / ahIM rasanA upamA alaMkAra che=prastuta zlokamAM bhramara vagere cAra upamA dvArA graMthakArazrI pote bhagavAnanI pratimAne cittathI kSaNa paNa mUkatA nathI, e prakAranuM graMthakArazrInuM kathana rasanA upamA alaMkAravALuM che. 79 / / bhAvArtha : prastuta zloka-79mAM cAra prakAranI upamA dvArA graMthakArazrI pote bhagavAnanI pratimAne kSaNa paNa cittathI mUkatA nathI, e kathanamAM cAreya upamAo dvA2A sAdhAraNa dharma bhinna bhinna prakArano batAvela che, jenAthI rasanA upamA alaMkAra thayela che arthAt cAreya upamA dvArA bhinna bhinna kAryo batAvIne potAne kSaNa paNa paramAtmAne cittathI nahi mUkavA dvArA tevAM cAra kAryo thAya che, tema batAvyuM te 2sanA upamA alaMkAra che. te A rIte (1) bhamaro mAlatInA guNane jANanAro hovAthI mAlatInI aprAptimAM mAlatInA pakSapAtane choDato nathI. tema graMthakArazrI pote paNa sAkSAt tIrthaMkaranA virahamAM bhagavAnanAM tA2katAdi guNo jANanAra hovAthI bhagavAnanI pratimAnA pakSapAtane choDatA nathI. (2) hAthIne jema revA nadImAM jaLakrIDA karavAmAM rati utpanna thAya che, tema graMthakArazrIne potAne bhagavAnanI mUrtinA darzanamAM rati utpanna thAya che, te prathama naMbaranA pakSapAta karatAM bhinna prakAranuM kArya che. (3) koyalane jema vasaMta RtumAM gAvAno pariNAma thAya che, te koyalano kalakalA2va yuvAnone unmAda karAve che, tema graMthakArazrIna bhagavAnanI mUrtine joIne bhagavAnanAM guNagAna karavAno pariNAma thAya che ane guNagAna kare che, te bhagavAna pratye bhaktivALA jIvone bhaktinA unmAdanuM kAraNa bane che. te bIjA naMbaranA bhagavAnanA darzanamAM thatI rati karatAM judA prakAranuM kArya che. (4) manohara naMdanavanamAM besIne indra jema indrANInA virahanA tApane bhUlI jAya che, tema graMthakArazrI pote paNa sAkSAt paramAtmAnA darzananA virahanA tApane pratimAnA darzanathI bhUlI jAya che, te trIjA naMbaranA bhaktinA unmAdanA te kArya karatAM judA prakAranuM kArya che. A rIte cAre upamA dvArA darekanA sAdhAraNa dharmo bhinna prakAranA batAvIne rasanA upamA alaMkAra thayela che. II79
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratibhAzata/RGos: 80 1263 los: mohoddAmadavAnalaprazamane pAthodavRSTiH zamasrotonirjhariNI samIhitavidhau kalpadruvalliH satAm / saMsAraprabalAndhakAramathane mArtaNDacaNDadyuti jainI mUrtirupAsyatAM zivasukhe bhavyAH pipAsA'sti cet / / 80 / / zlojArtha : hebhavya jIvo! jo tamane zivasukhamAM pipAsA hoya to moharUpI uddAma dAvAnalanA prazamanamAM zAMta karavAmAM meghavRSTirUpa, zamarUpI pravAhanI nadIrUpa, ziSTa puruSone Icchita ApavAmAM kalpavRkSanI velaDIrUpa, saMsArarUpI prabaLa aMdhakAranA mathanamAM sUryanI pracaMDa kAMtirUpa jenI jinezvaranI, bhUrtinI tame 6pAsanA ro. IIcoll TIs: 'mohoddAma' iti| moha eva ya uddAmo davAnalaH sakalazamavanaploSakatvAt, tasya prazamane pAthodavRSTiH= meghavRSTiH, tathA zamasrotaso nirjhariNI nadI, tatpravAhatvAt, [tathA] samIhitasya-vAJchitasya vidhau= vidhAne, satAM ziSTAnAM, kalpadruvalliH suratarulatA, avilambena sarvasiddhikaratvAt, tathA saMsAra eva yaH prabalAndhakAraH utkaTaM tamaH, tasya mathane apanayane, mArtaNDasya sUryasya, caNDadyutiH tIvraprabhA, vivekavAsaratAruNye mohacchAyAyA api anupalambhAt, etAdRzI jainI jinasambandhinI, mUrtiH upAsyatA=sevyatA, bho bhavyAH ! zivasukhe muktizarmaNi, yadi vaH yuSmAkaM, pipAsA utkttecchaa'sti| rUpakamalaGkAraH / / 8 / / TImArtha : mohaH ..... meghavRSTiH, moDa 4=94ma vartatI mono pariema 04, 6ma vAnala cha; 33 sakala zamarUpI vatane bALanAra che. tenA prazanamamAM=moharUpa dAvAnalane zAMta karavAmAM, pAthodavRSTi meghavRSTirUpa jainI mUrti jinezvaranI mUrti che, ema avaya che. tathA zama .... pravAhatvAt, bhane zama35I pravAsI nahI hai bhUta cha; ma tetuM pravA5gjcha= bhagavAnanI mUrtimAM zamapariNAmanuM pravAhapaNuM che. ___ [tathA] samIhitasya ..... sarvasiddhikaratvAt, sane sonA=ziSTa puraSonA, dilodnI vidhimAM= vidhAnamAM arthAt vAMchita ApavAmAM, suratarulatA jevI jenI mUrti che; kema ke avilaMbathI sarvasiddhakarapaNuM che ziSTa puruSonA vAMchitanA vidhAnamAM avilaMbathI sarva siddhi karanAra che.
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1264 pratimAzataka | zloka : 80 tathA saMsAra ... anupanarmAta, ane saMsAra ja prabala aMdhakAra cheHutkaTa tama che, tenA mathatamAM= aMdhakArane dUra karavAmAM, mArtaDakI=sUryanI, caMDavRti=tIvraprabhA, jenI mUrti che; kema ke vivekarUpa divasanA tAruNyamAM=madhya bhAgamAM, moha chAyAno paNa anupalaMbha che=mohachAyAnI prApti nathI. hatAzA ... gastiA he bhavya jIvo ! jo tamane muktisukhamAM utkaTa icchA che, to AvA prakAranI - jenI mUrtinI=jinezvaranI mUrtinI, upAsanA karo=sevo. rUpamanAra =prastuta zloka-80mAM rUpaka alaMkAra che arthAt mohano nAza karavA mATe pratimA meghavRSTi jevI nathI, paraMtu meghavRSTirUpa che. jo meghavRSTi jevI kahevAmAM Ave to upamA alaMkAra thAya ane jenI mUrti meghavRSTirUpa che ema kahevAthI meghavRSTisvarUpe ja mUrtinuM kathana thAya che, tethI rUpaka alaMkAra che. A rIte dareka upamAmAM te svarUpe kahevuM. I80 bhAvArtha - bhagavAnanI mUrtinA cAra kAryo rUpaka alaMkAra dvArA prastuta zloka-80mAM batAvela che. te A pramANe - (1) moharUpa pracaMDa dAvAnalanA prazamanamAM meghavRSTivarUpa bhagavAnanI mUrti : AtmAmAM anAdikALano mohano pariNAma che, je AtmAne sadA bALanAro che. tethI uddAma dAvAnala svarUpa che; kema ke AtmAmAM vartatA zamabhAvarUpa vanane te bALanAra che. jemane bhagavAnanI mUrti paramArthathI jovA maLe che, temane bhagavAnamAM vartatA vItarAgAdi bhAvonI upasthiti thAya che ane bhagavAnanuM avalaMbana laIne bhagavAnanI bhakti karIne huM paNa vItarAga banuM, tevo nirmaLa adhyavasAya thAya che. tethI svazakti anusAra bhagavAnanI mUrtine uddezIne vItarAganI upAsanA karavAthI potAnAmAM vartatA mohano uccheda thAya che, tethI jema pracaMDa dAvAnalane meghavRSTi zAMta kare che, tema jIvamAM vartatA moharUpa dAvAnalane bhagavAnanI mUrti zAMta kare che. tethI moharUpa dAvAnalane zamana karavAmAM meghavRSTi bhagavAnanI mUrti che. (2) zamarUpa strotanI nadIsvarUpa bhagavAnanI mUrti : bhagavAnanI mUrti bhagavAnanI tattvakAya avasthAne batAvanAra che ane bhagavAnanI tattvakAya avasthA yoganirodha kALamAM pragaTa thAya che. tyAre karmabaMdhanAM sarva kAraNono abhAva hoya che. mATe bhagavAnanI mUrti dvArA bhagavAnanI tattvakAyaavasthA sAdhakane dekhAya che, ane te avasthA zamarUpI nadInA jevI che; kema ke AtmAmAM sarva kaSAyonA abhAvarUpa ane sarva karmabaMdhanA kAraNanA abhAvarUpa zama pariNAmanA pravAha svarUpa bhagavAnanI mUrti che. (3) ziSTa puruSone vAMchita ApavAmAM suratarulatArUpa bhagavAnanI mUrti : bhagavAnanA guNo pratye jemane pakSapAta thayo che, tevA ziSTa puruSo bhagavAnanI mUrtine joIne bhagavAna pratye bhaktivALA thAya che ane bhagavAnanI bhakti avilaMbathI sarva siddhine karanAra che. jo bhagavAnanI
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 80-81 1265 bhaktikALamAM zaktino prakarSa thAya to tatkALa ja kSapakazreNi ane kevalajJAna prApta karAvanA2 che. jema, puSpapUjA karatA nAgaketune kevalajJAnanI prApti thaI. tethI ziSTapuruSone vAMchitanI prApti karAvavAmAM suratarulatArUpa bhagavAnanI mUrti che. (4) saMsArarUpI prabaLa aMdhakAranA mathanamAM sUryanI pracaMDakAMtirUpa bhagavAnanI mUrti : - bhagavAnanI mUrtine joIne jemanAmAM vivekarUpI divasanuM taruNapaNuM pragaTa thayuM che, tevA jIvomAM mohanI chAyAno upalaMbha nathI. tethI tevA jIvo mATe bhagavAnanI mUrti AtmAmAM vartatA saMsArarUpI utkaTa aMdhakAranA mathanamAM sUryanI tIvra prabhArUpa che. jema sUryanI tIvra prabhAmAM madhyAhnakALe leza paNa aMdhakAra raheto nathI, tema bhagavAnanI mUrtine joIne jemanAmAM viveka pragaTyo che, tevA jIvomAM saMsArarUpI aMdhakAra nAza thaI jAya che. tethI zIghra saMsAranA pArane pAme che. AvA cAra svarUpavALI bhagavAnanI mUrti che, mATe he bhavya jIvo ! jo tamane zivasukhanI utkaTa icchA hoya to tame bhagavAnanI mUrtinI upAsanA karo. 80 // avataraNikA : evaM vRttadvayena bhagavanmUrtiM stutvA vAdAntaramArabhate avataraNikArya : A rIte=pUrvamAM zloka-79/80mAM batAvyuM e rIte, vRttadvaya dvArA=be zloko dvArA, bhagavAnanI mUrtinI stuti karIne vAdAMtarano=bhagavAnanI mUrtinA viSayamAM anya matano, AraMbha kare che - = zloka H zrAddhena svajanuH phale jinamatAtsAraM gRhItvA'khilaM, trailokyAdhipapUjane kaluSatA mokSArthinA mucyatAm / dhRtvA dharmadhiyaM vizuddhamanasA dravyastave tyajyatAM, mizro'sAviti lambitaH pathi paraiH pAzo'pi cAzobhanaH / / 81 / / zlokArtha : zrAddha vaDe=zraddhAvALA evA upAsaka vaDe, jinamatathI akhila sArane grahaNa karIne potAnA janmanA phaLarUpa evA trailokyAdhipanA=trailokyanA nAthanA, pUjanamAM, mokSArthI vaDe kaluSatA= sazaMkatAne choDavI joIe arthAt jinapUjAmAM thatA AraMbhAdinA doSanI prApti mane thaze, e pramANe sazaMkatAno tyAga karavo joIe, ane vizuddha manathI dravyastavamAM dharmabuddhine dhAraNa
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1266 pratimAzataka | zloka : 81 karIne A dravyastava, mizra che, e pramANe bIjAo vaDe mArgamAM laMbita=laTakAvAyelo azobhana= asuMdara, pAza paNa tyAga karavo joIe. ||1| TIkA - 'zrAddhena' iti :- zrAddhena zraddhAvatopAsakena, jinamatAt jainapravacanAt, sAraM tAtparyam, akhilaM gRhItvA, trailokyAdhipasya=trijagato'dhikaM rakSituH, ata eva sarvArAdhyasya pUjane, kIdRze? svajanuSo= manujAvatArasya, phale mokSArthinA satA kaluSatA-sazaGkatA, mucyatAm-tyajyatAm, tathA dravyastave dharmadhiyaM=dharmatvabuddhiM, dhRtvA vizuddhena manasA mizro, dharmAdharmobhayarUpo'sau dravyastava iti paraiH=kumatibhiH, pathi-mArge, lambito'zobhanaH pAzo'pi tyajyatAm, pAzacandrAbhyupagamasya pAzatvenA'dhyavasAnaM mugdhajanamRgapAtanadhrauvyamabhivyanakti / / 81 / / TIkArya : zrAddhana.... gamanavitta zrAddha vaDe zraddhAvALA evA upAsaka vaDe, jinamatathI=jaina pravacanathI, akhila sArane jinapratimAnI bhaktiviSayaka akhila tAtparya, grahaNa karIne svajanmanA=manuSya avatAranA, phaLarUpa evA vailokyAdhipanA==Na jagatanuM adhika rakSaNa karanArAnA AthI ja sarva ArAdhya evA bhagavAnanA pUjanamAM, mokSArthI chatA evA zrAvaka vaDe kaluSatA=sakatA, mukAvI joIe arthAt sazakatAno tyAga karavo joIe, ane dravyastavamAM dharmabuddhine dharmapaNAnI buddhine, dhAraNa karIne vizuddha matathI para vaDe kumati vaDe pathamAMmArgamAM, laMbita=laTakAvelo, dharma-adharma ubhayarUpa Adravyastava che, e prakArano mizra, evo azobhana pAza paNa tyAga karavo joIe. A pramANe kahyuM, tenAthI zuM dhvanita thAya che, te batAve che - pArjacaMdranA abhyapagamatA=svIkAratA, pAzapaNA vaDe adhyavasAna mugdhajanarUpa mRgalAonA pAtanA progyane nakkIpaNAne, abhivyakta kare che. II81. bhAvArtha : bhagavAnanA pravacanathI bhagavAnanI bhaktinA tAtparyane grahaNa karIne bhagavAnanI bhaktimAM sazakatAno zrAvake tyAga karavo joIe, ane te sazakatA e che ke bhagavAnanI bhaktimAM puSpAdi jIvonI virAdhanA thAya che, tethI te aMzathI adharma che, ane bhagavAnanA guNothI citta uparaMjita thAya che, te aMzathI dharma che. A prakAranI sazakatAno tyAga karavo joIe. bhagavAnanI bhakti kevI che, te batAvavA mATe kahe che - bhagavAna traNa jagatanA jIvonA adhika rakSaNa karanArA che arthAt cakravartI cha khaMDanuM rakSaNa karatA hoya topaNa bhagavAnanI jema traNa jagatanA jIvonuM durgatithI rakSaNa karI zake nahi. jyAre bhagavAna to
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 81-82 1267 zaraNAgata jIvonuM durgatithI rakSaNa karIne sadgatimAM mokale che yAvat mokSamAM pahoMcADe che. tethI traNa jagatanA jIvonA adhika rakSaNa karanArA che. AthI karIne sarvane ArAdhya che. Azaya e che ke cakravartI paNa RSi-maharSione ArAdhya nathI, paraMtu saMsAramAM temanAthI alpa baLavALA jIvo mATe ArAdhya che, sarvane ArAdhya nathI; jyAre bhagavAna to sarvane ArAdhya che ane sarvane ArAdhya evA bhagavAnanA pUjanamAM manuSya avatAranuM sAphalya che; kema ke jIva manuSya bhava pAmIne bhagavAnanI bhakti kare to sadA mATe durgationI paraMparA aTake che ane sadgationI paraMparA zarU thAya che. mATe manuSya avatAranuM saphaLapaNuM bhagavAnanI bhaktimAM che. tethI jinapravacanathI bhagavAnanI bhaktinA akhila tAtparyane grahaNa karanAra zrAvake mokSArthI banIne vizuddha manathI dravyastavamAM dharmabuddhine dhAraNa karavI joIe ane bhagavAnanI bhaktimAM mizrAnI zaMkAno tyAga karavo joIe, ane pArjacaMdra matanA avalaMbana dvArA dravyastava dharmAdharmarUpa che, e prakArano azobhana pAza jagatamAM phelAyo che, teno tyAga karavo joIe. tAtparya e che ke je zrAvako bhagavAnanA zAstronA suMdara abhyAsathI bhagavAnanA vacananA tAtparyane samajelA che, teo to pArjacaMdra matamAM muMjhAya nahi, paraMtu jemanI mati zAstravacanathI parikarmita nathI, paraMtu mugdhatAthI bhagavAna pratye bhaktivALA che, tevA jIvone pArjacaMdrano mata nakkI pAtanuM kAraNa bane che; kema ke sthUla buddhivALA jIvone bhagavAnanI pUjAmAM bAhyathI puSpAdinI hiMsA dekhAya che ane bhagavAnanA bhaktikALamAM thato bhaktino adhyavasAya dharmarUpa dekhAya che. tethI pArjacaMdra matanA pAzathI baMdhAIne bhagavAnanI bhaktinA uttama dharmane dharmAdharmamizrarUpe zaMkA karIne teo vinAza pAme che. mATe te pArthacaMdrano mizra mata koInA ahitanuM kAraNa na bane te batAvavA arthe graMthakArazrI zrAvakane kahe che - tame bhagavAnanA vacananA akhila tAtparya grahaNa karIne zaMkAno tyAga karo ane dravyastavamAM ekAMte dharma che, tevI buddhine dhAraNa karo. vaLI, A pArthacaMdrano mata mugdha jIvone pAta karanAro che, tema batAvIne have pachI te kaI rIte asamaMjasa che, te batAvaze, jethI yogya jIva tenA pAzamAM baMdhAya nahi ane bhagavAnanI pUjAmAM mizrapaNAnI zaMkA karIne vinAza pAme nahi. II81 avataraNikA : uktaM mizratvameva pakSacatuSTayena vikalpya khaNDayitumupakramate - avatAraNikArya : kahevAyelA evA mizravane ja=pUrva zloka-81mAM pAzmacaMdra mata pramANe kahevAyelA evA mizratvane ja, pakSacatuSTaya dvArA=cAra pakSa dvArA, vikalpa karIne khaMDana karavA mATe graMthakArazrI upakrama kare cheH prAraMbha kare che -
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1268 zloka H pratimAzataka | zloka : 82 bhAvena kriyayA tayornanu tayormizratvavAde catubhagyAM nAdima ekadA'nabhimataM yenopayogadvayam / bhAvo dharmagataH kriyetaragatetyalpo dvitIyaH punarbhAvAdeva zubhAt kriyAgatarajohetusvarUpakSayAt / / 82 / / zlokArtha : 'nanu' zabda pUrvapakSanA AkSepamAM che. te benuM=bhAva ane kriyA te benuM, bhAvanI ane kriyAnI sAthe te benA=dharma-adharmanA mizratvavAdaviSayaka caturthaMgImAM prathama nathI=prathama bhAMgo nathI. je kAraNathI ekadA=ekI sAthe upayogadvaya=be upayoga, anabhimata che=iSTa nathI. vaLI, bhAva dharmagata ane kriyA Itaragata=adharmagata, e prakArano bIjo bhAMgo alpa che; kema ke zubhabhAvathI ja kriyAgata rajohetu svarUpano kSaya thAya che. II82 / / TIkA H 'bhAvena' ityAdi :- 'nanu' iti pUrvapakSAkSepe, bhAvena kriyayA ca tayoH bhAvakriyayoH dravyastave tayoH=dharmAdharmayormizratvavAde caturbhaGgyAM= bhaGgacatuSTaye AdimaH pakSo bhAvena bhAvasya mizratvamityAkAro na ghaTate, kutaH ? yena ekadA upabhogadvayam anabhimatam = aniSTam, dravyastavAraMbhopayogayoryaugapadyAbhAvAd na bhAvayormizratvam, anAraMbhe hi yatnavAn na Arambhe upayujyate, sthairye'ticArabhiyo'pyabhAvAd iti sUkSmadRSTyA bhAvanIyam / TIkArya H 'nanu'.. mizratvam / 'nanu' e pUrvapakSInA kathananA AkSepamAM che. dravyastavamAM te benuM=bhAva ane kriyAnuM, bhAvatI ane kriyAnI sAthe te benA=dharmadharmanA, mizrapaNAnA vAdaviSayaka caturthaMgImAM=cAra bhAMgAmAM, bhAvanI sAthe bhAvatuM mizrapaNuM ityAkAravALo prathama pakSa ghaTato nathI. bhAvanI sAthe bhAvanuM mizrapaNuM ityAkA2vALo prathama pakSa kema ghaTato nathI ? tethI kahe che je kAraNathI ekIsAthe be upayoga anabhimata=aniSTa che arthAt dravyastavanA upayogano ane AraMbhatA upayogano yaugapadya=ekIsAthe abhAva hovAthI be bhAvatuM mizrapaNuM nathI. uparokta kathanane spaSTa karatAM kahe che - - anArambhe bhAvanIyam / anAraMbhamAM yatnavALo AraMbhamAM upayogavALo nathI=dravyastavamAM yatna karanAra vyakti bhagavAnanI bhaktirUpa anAraMbhamAM yatnavALo hoya che tethI bhaktinA aMgarUpe
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1269 pratimAzataka | zloka : 82 puSpAdinI kriyAmAM huM AraMbha karuM chuM, evA upayogavALo hoto nathI. tethI dravyastavamAM bhagavAnanI bhaktirUpa amAraMbha ane hiMsAdi AraMbhanA be upayogo saMbhavatA nathI; kema ke dhairyamAM aticAranA bhayano paNa abhAva che. e pramANe sUkSma dRSTithI vicAravuM. 2 ceMDativAramayoDaNavAn - ahIM '35thI e samuccaya thAya che ke zairyayoganI prAptimAM AraMbhano to bhaya nathI, paraMtu aticAranA bhayano paNa abhAva che. bhAvArtha : nanu'thI graMthakArazrI pUrvapakSI evA pArthacaMdramatavAsI jeo bhagavAnanI pUjAmAM dharmAdharmarUpa mizrapaNuM svIkAre che, tene AkSepa karatAM kahe che - tAro A pUrvapakSa AgaLamAM kahevAze, e cAre vikalpothI saMgata nathI. graMthakArazrI te cAra vikalpo batAve che - (1) zubha bhAvanI sAthe azubha bhAvanuM mizrapaNuM : bhagavAnanI bhaktirU5 zubhabhAvanuM ane pUjAmAM thatI puSpAdi jIvane kilAmaNArUpa azubhabhAvanuM mizrapaNuM che, tethI bhagavAnanI pUjA dharmAdharmarUpa che. (2) zubha bhAvanI sAthe azubha kriyAnuM mizrapaNuM : bhagavAnanI bhaktirUpa zubhabhAvanuM ane pUjAmAM thatI puSpAdinA upamadanarUpa azubha kriyAnuM mizrapaNuM che. tethI bhagavAnanI pUjA dharmAdharmarUpa che. (3) zubha kriyAnI sAthe azubha bhAvanuM mizrapaNuM : bhagavAnanI bhaktirUpa zubha kriyAnuM ane pUjAmAM thatA puSpAdi jIvonA upamadanarUpa azubha bhAvanuM mizrapaNuM che, tethI bhagavAnanI pUjA dharmAdharmarUpa che. (4) zubha kriyAnI sAthe azubha kriyAnuM mizrapaNuM : bhagavAnanI bhaktirUpa zubha kriyAnuM ane pUjAmAM thatA puSpAdi jIvonA upamardanarUpa azubha kriyAnuM mizrapaNuM che. tethI bhagavAnanI pUjA dharmAdharmarUpa che. A rIte dharmAdharmarUpa dravyastavane mizrarUpe svIkAravAmAM uparokta cAra vikalpo thaI zake che ane te cAreya vikalpo saMgata nathI, e batAvavA arthe prathama vikalpa kema saMgata nathI, te batAve che - zubha bhAvanI sAthe azubha bhAvanuM mizrapaNuM che, tethI bhagavAnanI pUjA dharmAdharmarUpa che e vikalpa saMgata nathI; kema ke ekIsAthe be upayoga zAstrane saMmata nathI=dravyastavamAM AraMbhano upayoga ane bhagavAnanI bhaktino upayoga e baMne upayoga ekIsAthe saMbhavI zake nahi. mATe dravyastavamAM be bhAvonuM mizrapaNuM che, tema svIkArI zakAya nahi. mATe bhAvanI sAthe bhAvanA mizrapaNAne kAraNe dravyastava dharmAdharmarUpa che e vacana saMgata nathI. kema saMgata nathI ? tene spaSTa karavA mATe graMthakArazrI kahe che -
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 82 bhagavAnanI pUjA karanAra zrAvako bhagavAnanI bhakti karIne nirAraMbha evA saMyamanI prAptinA arthI che. tethI bhagavAnanI bhaktinA kALamAM anAraMbhamAM yatnavALA che; kema ke je pravRtti anAraMbhanI prAptinuM kAraNa hoya te anAraMbharUpa hoya. tethI bhagavAnanI pUjA karanAra puSpAdinA AraMbhanA upayogavALA nathI. puSpAdino pUjAmAM AraMbha hovA chatAM kema AraMbhanA upayogavALA zrAvaka nathI ? tene spaSTa karavA graMthakArazrI yukti Ape che thairyamAM aticAranA bhayano paNa abhAva che. 1270 Azaya e che ke bhagavAnanI pUjA airyaguNathI thatI na hoya tyAre pUjAkALamAM koI kriyAmAM aticAra lAgavAno bhaya rahe che. tethI bhagavAnanI bhakti karanAra zrAvako paNa potAnI bhaktimAM koI aticAra na lAge tevo bhaya dhAraNa kare che, jenA kAraNe bhagavAnanI bhaktimAM aticAro lAgatA nathI ane kadAca abhyAsa dazA hoya to paNa aticAro alpa-alpata2 thatA jAya che ane jyAre zrAvako svairya AzayapUrvaka bhagavAnanI bhakti kare che tyAre aticArano paNa teone bhaya nathI. AnAthI arthathI e phalita thAya che ke jo bhagavAnanI bhaktimAM puSpAdinI hiMsAne kAraNe AraMbha thato hoya to svairya AzayavALAne paNa bhaya rahe ke mArI pUjAnI kriyA kAMIka AraMbhavALI che, tethI avazya karmabaMdhanuM kAraNa che. vastutaH vivekapUrvaka pravRtti karanArA zrAvakane je kriyAmAM bhaya na hoya te kriyAmAM AraMbha hoI zake nahi. tethI bhagavAnanI pUjAmAM leza paNa AraMbha nathI, AthI ja svairyaguNanI prApti pUrve bhagavAnanI bhakti ka2nA2 zrAvakane mAtra aticArano bhaya hoya che paNa prAyaH aticAra lAgatA nathI ane jeone pUjAmAM aticAra lAge che teone aticAra kALamAM AraMbhanI prApti che te paNa bhagavAnanI bhaktimAM upayoga pravarte che tenAthI te AraMbhanI zuddhi thaI jAya che ane svairyayoganI prApti pachI te zrAvakane aticA2no paNa bhaya hoto nathI, tethI bhagavAnanI pUjAmAM anAraMbhano ja upayoga che, AraMbhano upayoga nathI. e prakAre sUkSmadRSTithI bhAvana karavuM joIe. sUkSmadRSTithI vicArIe to je kriyAmAM svairyaguNa vakhate aticArano paNa bhaya na hoya te kriyAmAM AraMbhano bhaya kevI rIte hoI zake ? kema ke vivekI zrAvakane aticAra nathI lAgatA mATe aticArano bhaya nathI. jo te kriyAmAM AraMbha hoya to vivekI zrAvakane AraMbhano bhaya hoya, paraMtu je kriyAmAM aticArano paNa bhaya nathI, te kriyAmAM AraMbhano bhaya vivekI zrAvakane kevI rIte hoI zake ? ane je kriyAmAM vivekI zrAvakane AraMbhano bhaya nathI, te kriyA AraMbhavALI nathI, e vastu sUkSmadraSTithI vicArIe to joI zakAya tema che. AnAthI e nakkI thAya che ke prathama vikalpamAM ekIsAthe zubha-azubha be upayogo nahi hovAne kA2Ne zubha bhAvanI sAthe azubha bhAvanuM mizrapaNuM nathI. thairyayogamAM aticAranA bhayano paNa abhAva che, ema kahyuM, tyAM svairyayoga kahevAthI e prApta thAya che ke icchAyoga ane pravRttiyogamAM aticArano bhaya hoya che, paraMtu svairyayogamAM aticAranA bhayano paNa abhAva che.
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 82 1 1271 TIkA H bhAvo dharmagataH kriyA itaragatA = ArambhAkhyA adharmagatA, ityayaM dvitIyaH punaH bhaGgo'lpaH = akSodakSamaH ityarthaH / kutaH ? zubhAd bhAvAdeva kriyAgataM yadrajohetusvarUpamazubhabhAvadvArakatvaM tasya kSayAt, kriyA hyazubhabhAvadvArA'dharmasya zubhabhAvadvArA ca dharmasya kAraNaM na svarUpataH / / 82 / / TIkArya H bhAvo svarUpatAH / / bhAva dharmagata che ane kriyA itaragata che=AraMbhAkhya adharmagata che, e prakArano vaLI A bIjo bhAMgo alpa che=akSodakSama che arthAt svIkArI zakAya evo nathI; kema ke zubha evA bhAvathI ja=huM bhagavAnanI bhakti karIne saMsArasAgarathI taruM, e prakAranA pUjAkALamAM thatA zubhabhAvathI ja, kriyAgata=pUjAkALamAM vartatA puSpAdinA AraMbharUpa kriyAgata, azubhabhAva dvArakatvarUpa je rajohetunuM svarUpa=karmabaMdhanA hetunuM svarUpa, teno kSaya thAya che; je kAraNathI kriyA azubhabhAva dvArA adharmanuM ane zubhabhAva dvArA dharmanuM kAraNa che, svarUpathI nahi. II82 bhAvArtha: ..... bhAvanI sAthe kriyAnuM mizrapaNuM che, tethI bhagavAnanI pUjA dharmAdharmarUpa che, e bIjo vikalpa saMgata nathI. te A rIte - bhagavAnanI pUjA vakhate guNavAna evA paramAtmAnI bhaktino bhAva che, tethI bhAva dharmagata che; ane kriyA puSpAdinA AraMbharUpa che, mATe adharmagata che. A prakArano bIjo vikalpa saMgata nathI; kema ke kriyA azubha bhAva dvArA karmabaMdhanuM kAraNa che sAkSAt nahi. bhagavAnanI pUjAnAkALamAM guNavAna evA bhagavAnanI bhaktino zubha bhAva varte che, tethI puSpAdinI AraMbharUpa kriyAgata azubhabhAvadvArakatvano kSaya thAya che. mATe bhagavAnanI pUjA vakhate thatI AraMbhanI kriyA karmabaMdhanuM kAraNa banatI nathI. tethI adharmarUpa che tema kahI zakAya nahi. ahIM vizeSa e che ke koIpaNa kriyA sAkSAt karmabaMdhanuM ke nirjarAnuM kAraNa nathI, paraMtu kriyA azubha bhAva dvArA karmabaMdhanuM kAraNa che, tethI adharmanuM kAraNa che; ane zubha bhAva dvArA nirjarAnuM kAraNa che, tethI dharmanuM kAraNa che. paraMtu A kriyA AraMbha-samAraMbharUpa che, mATe adharmanuM kAraNa che, tevo niyama nathI. AthI bhagavAnanA vacanAnusAra sAdhu nadI Utare che tyAre karmabaMdha thato nathI, paraMtu nadI UtaravAnI kriyA AjJAnusAra hovAthI AjJAnusAra zubha bhAvane kAraNe nadI UtaravAnI hiMsAtmaka kriyAmAM azubhabhAvadvArakatvarUpa karmabaMdhanuM hetupaNuM nAza pAme che, tethI te kriyA karmabaMdhanuM kAraNa thatI nathI, paraMtu te kriyAmAM vartatA AjJAnusA2I bhAvane kAraNe nirjarAnI prApti thAya che. tema bhagavAnanI pUjAnAkALamAM zrAvakane bhagavAnanI bhaktino zubhabhAva hovAne kAraNe puSpAdinA AraMbhanI kriyAmAM azubhabhAvadvArakatvarUpa karmabaMdhanuM hetupaNuM nAza pAme che, tethI bhagavAnanI puSpAdinI kriyAnAkALamAM vartatA zubha bhAvathI nirjarAnI prApti thAya che.
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 82-83 ahIM azubhabhAvadvArakatvarUpa 2johetunuM svarUpa ema kahyuM, teno bhAva e che ke kriyA azubha bhAva dvArA karmabaMdhanuM kAraNa che, tethI kriyA azubha bhAvadvAra che jene tevI che=azubhabhAvadvAraka che. tethI kriyAmAM azubhabhAvadvArakatva che, ane kriyAmAM vartatuM azubhabhAvadvArakatva karmabaMdhanA hetunuM svarUpa che=kriyAmAM vartatuM karmabaMdhanuM hetutva che. AthI saMsAranI kriyAmAM azubhabhAvadvArakatva che, mATe karmabaMdha thAya che; ane bhagavAnanI pUjAmAM je AraMbha-samAraMbha che, temAM raheluM azubhabhAvadvArakatvarUpa svarUpa zubhabhAvathI nAza pAme che, mATe bhagavAnanI pUjA anAraMbharUpa che. 82aa 1272 avataraNikA : dvitIyapakSAbhyupagama eva vAdino'niSTApattimAha avataraNikArya : bIjA pakSanA svIkAramAM ja=bhAva dharmagata ane kriyA adharmagata e rUpa bIjA vikalpanA svIkAramAM ja vAdIne aniSTApatti graMthakArazrI kahe che=vAdIne prApta thanArI aniSTanI prAptine graMthakArazrI kahe che - zloka H zlokArtha : vAhinyuttaraNAdike parapade cAritriNAmanyathA, syAnmizratvamapApabhAvamilitAM pApakriyAM tanvatAm / kiJcA''kevalinaM vicArya samaye dravyAzravaM bhASitaM, zuddhaM dharmamapazyatastanudhiyaH zokaH kathaM gacchati / / 83 / / anyathA=zloka-82mAM kahyuM ke kriyA azubha bhAva dvArA adharmano hetu che ane zubha bhAva dvArA dharmano hetu che, paNa svarUpathI nahi, e na svIkAro to, apApabhAvathI milita evI pApakriyAne karatA evA cAritrIne nadI UtaravA vagere parapadamAM=apavAdamArgamAM, mizrapaNuM thAya, vaLI kevalIparyanta=kevaLI sudhI, siddhAMtamAM bhASita=kahevAyela, evA dravyAzravano vicAra karIne zuddha dharmane nahi jotA evA tanubuddhivALAno=tucchabuddhivALAno, zoka kevI rIte jAya ? arthAt na jAya. II83]] TIkA H 'vAhinI' rUtyAdri :- anyathA=jhAnayupAme-svarUpata vAzravastvAmimatasvAdharmoho, vAhinyuttaraNAdike=nadyuttArapramukhe, parapade = apavAdamArge, cAritriNAM = bhAvasAdhUnAm apApo= dharmaikasvabhAvo
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 83 yo bhAvaH=puSTAlambanAdhyavasAyastanmilitAM pApakriyAM nadyuttArAdirUpAM kurvatAM mizratvaM mizrapakSAzrayaNaM, syAt, nacaitadiSTaM, parasyApi sAdhUnAM dharmaikapakSAbhyupagamAt, tasmAnna dharmabhAve svarUpataH sAvadyakriyAyA mizraNaM dravyastava iti garbhArthaH / TIkArya : anyathA narmArtha:| anyathA=uktano anabyupagama karAye chate=svarUpathI ja AzravapaNArUpe abhimata evA kRtyanI ardhamapaNAnI ukti hote chate=je kriyA zubha adhyavasAyanuM kAraNa hovA chatAM svarUpathI ja AraMbha-samAraMbharUpa abhimata che tevI kriyAne adharmapaNArUpe kahevAye chate, nadIuttaraNAdika parapadamAM=nadI UtaravA vagere apavAdamArgamAM, apApa=dharma ekasvabhAva, je bhAva= puSTAlaMbana adhyavasAya, tenAthI milita evI nadI UtaravAdirUpa pApakriyAne karatA cAritrIone= bhAvasAdhuone, mizrapaNuM=mizrapakSanuM AzrayaNa thAya, ane A=bhAvasAdhune mizra pakSanuM AzrayaNa, iSTa nathI; kema ke parane paNa=pUjAmAM mizrapakSano svIkAra karanAra pArzvacaMdrane paNa, sAdhuone dharma ekapakSano abhyapagama che. te kAraNathI=apavAdathI nadI UtaranAra sAdhune mizra pakSa iSTa nathI te kAraNathI, dharmabhAva hote chate=bhagavAnanI pUjA karatI vakhate dharma karavAno pariNAma hote chate, dravyastavamAM svarUpathI sAvadha kriyAnuM mizraNa nathI=dharmAdharmarUpe mizraNa nathI, e pramANe garbhArtha che= prastuta zlokanA pUrvArdhano tAtparyArtha che. bhAvArtha : 1273 zloka-82mAM bhAva dharmagata ane kriyA adharmagata e prakArano bIjo vikalpa bhagavAnanI pUjAmAM saMgata nathI, tema yuktithI sthApana karyuM. te vAtane dRDha ka2vA mATe graMthakA2zrI kahe che jo pUrva zloka-82mAM kahyuM tema svIkA2vAmAM na Ave ane ema kahevAmAM Ave ke svarUpathI AzravarUpa hoya tevI pravRtti adharmarUpa che, to sAdhu apavAdathI nadI Utare che, tyAre nadI UtaravAnI kriyA svarUpathI AzravarUpa che, mATe sAdhune mizrapakSanuM AzrayaNa ka2vAnI Apatti Ave; kema ke sAdhu jyAre nadI Utare che tyAre puSTAlaMbanano adhyavasAya che arthAt bhagavAne puSTAlaMbanathI nadI UtaravAnI AjJA karI che, te AjJApAlanano adhyavasAya che; ane te AjJApAlana vakhate nadI UtaravAnI kriyA svarUpathI AzravarUpa che; kema ke jaLanA jIvone kilAmaNA thAya che. tethI te sthAnamAM dharmAdharmarUpa mizrapakSa mAnavo paDe. vastutaH je sAdhune puSTAlaMbanathI nadI UtaravAno adhyavasAya che ane vidhizuddha nadI UtaravAnI kriyA karatA hoya te sAdhune leza paNa adharmanI prApti nathI, paraMtu bhagavAnanI AjJAnA pAlanarUpa temanI kriyA che. te rIte bhagavAnanI AjJAnA pAlananA adhyavasAyathI bhagavAnanI bhakti karIne huM saMsArasAgarathI taruM, evA pariNAmavALA yatanAparAyaNa zrAvakane puSpAdinA upamardhanarUpa kriyAne AzrayIne dharmadharmarUpa mizrapaNuM nathI. tethI cAra vikalpomAMthI bhAva dharmagata che ane kriyA adharmagata che, e prakArano bIjo
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1274 pratimAzataka | zloka : 83 vikalpa svIkArIne paNa pUjA svarUpathI sAvadya hovAne kAraNe pUjAne dharmAdharmarUpa kahI zakAya nahi, e phalitArtha che. TIkA - abhyuccayamAha-kiJca, AkevalinaM kevaliparyantaM, samaye siddhAnte "jAvaM ca NaM esa jIve eyai veyai tAvaM ca NaM AraMbhai" ityAdinA dravyAzravaM bhASitaM vicArya tAvadeva zuddha dharmamapazyatastanudhiyaH= aidaMparyAparyAlocanena tucchabuddheH, zoko dharmapakSasthAnocchedajanitavaikalyalakSaNaH kathaM gacchatu? na kathaJcit, ata eva sundararSiH "ayogikevaliSveva sarvataH saMvaro mataH" iti sUkSmAghrANenAkevalaM dezaviratimeva saMbhAvayati, natu jAnIte phalataH sarvasaMvarastadA, vivakSitabhedasarvasaMvarastvanyadApIti, evaM dravyabhAvamizratAM kevalinyapi sandehAnaH pAzo'pi sorastADaM zocana kena vAryatAm iti / / 83 / / TIkArya : amyumiKi - ziSyathI bIjA doSanA accayane zlokanA trIjA-cothA pAdathI batAvatAM graMthakArazrI kahe che - vizva .. vArthatAm tti che. vaLI, kevalI sudhI siddhAMtamAM "jyAM sudhI A jIva kaMpana, vejana kare che tyAM sudhI AraMbha kare che" ityAdi dvArA bhASita evA dravyAzravano vicAra karIne, tyAM sudhI ja=kevalI sudhI ja, zuddha dharmane nahi jotA evA tanubuddhivALAno edaMparyatA aparyAlocanane kAraNe tuccha buddhivALAno, dharmapakSanA sthAnanA ucchedathI janita vaikalyasvarUpa zoka-kevalImAM dravyAzravane kAraNe pUrNa dharmapakSano viccheda prApta thAya che tenAthI janita pUrvapakSInA cittamAM vaikalyasvarUpa zoka, kevI rIte jAya? arthAt koI rIte na jAya. AthI ja=pUrvamAM kahyuM ke edaMparyArthatA aparyAlocanane kAraNe tuccha buddhivALAne kevalI sudhI saMpUrNa dharma dekhAto nathI AthI ja, "ayogIkevalImAM ja sarvathI saMvara manAyo che." e pramANe sUkSma AghANa vaDe-sUkSma avalokana vaDe, kevalI sudhI dezaviratinI ja suMdara nAmanA RSi saMbhAvanA kare che, paraMtu jANatA nathI ke tyAre ayogI kevalI avasthAmAM phaLathI sarva saMvara che. vaLI vivakSita bhejavALo sarva saMvara to atyadA paNa=munine paNa che. "ti' zabda 'gata va'thI karAyelA kathananI samAptimAM che. parva A rIte=pUrvamAM kahyuM ke suMdara RSi kevalI sudhI dezaviratinI ja saMbhAvanA kare che e rIte, dravyabhAvanA mizrapaNAne kevalImAM paNa saMdeha karatAM pAza paNa=pAzmacaMdra paNa chAtI tADana karavA sahita zoka karatAM konA vaDe vAraNa karI zakAya ? arthAt koInA vaDe vAraNa na karI zakAya. ti' zabda kathAnI samApti sUcaka che. 83
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 83 1275 0 dravyamAnazrata niSi saMdehAna: pAzopi - ahIM 'nicari' zabdamAM rahela 'pa'thI e samuccaya thAya che ke pArthacaMdra kevalI pUrve to dravyabhAvanI mizratAno saMdeha kare che, paraMtu kevalImAM paNa dravyabhAvanI mizratAno saMdeha kare che. pAzoDA zabdamAM rahela 'pathI e samuccaya thAya che ke suMdara RSi to kevalI sudhI dezaviratinI saMbhAvanA kare che, e rIte pAza paNa=pArjacaMdra paNa kevalImAM dravyabhAvanI mizratAno saMdeha kare che. bhAvArtha : pUrvamAM sthApana karyuM ke dravyastavamAM puSpAdinI hiMsAne kAraNe bhAva dharmagata ane kriyA adharmagata svIkAravAmAM Ave, to muni apavAdathI nadI Utare che tyAre, munine paNa bhAva dharmagata ane kriyA adharmagata svIkAravAnI Apatti Ave. tenI puSTi karavA mATe prastuta zlokanA trIjA-cothA pAdathI samuccayane karatAM graMthakArazrI kahe che - nAva ra aaN pa nIve yaMDu verU tAva va vi gAma"="jyAM sudhI A jIva, kaMpana, vejana kare che tyAM sudhI AraMbha kare che' ityAdi Agama pATha dvArA kevalI sudhI siddhAMtamAM dravyAzrava kahevAyelo che, ane e pAThane skUla buddhithI vicAranArane kevalImAM paNa zuddha dharmanI prApti dekhAtI nathI. jeo zAstravacananA aidaMparyArthanA aparyAlocanane kAraNe tuccha buddhivALA che, teone A zAstravacanathI kevalI sudhI zuddha dharma nathI, ema dekhAya che, ane mokSanuM kAraNa evo zuddha dharma to ayogI kevalImAM che ema dekhAya che. tethI mokSanuM kAraNa zuddha dharma ayogI kevalImAM che, ema vicArIne mokSanA arthI evA teone zoka thAya che ke jyAM sudhI yoganirodhanI prApti na thAya tyAM sudhI zuddha dharma thaI zake nahi, ane zuddha dharma vagara mokSano saMbhava nathI, mATe mokSanA arthI evA paNa teone zuddha dharmanI prAptino asaMbhava dekhAvAthI zoka thAya che, ane te zoka koI rIte jato nathI. vastutaH teo zAstranA audaMparyArthanA samAlocanamAM asamartha che, tethI "nAva va mAM ....." ityAdi Agamavacanano Avo artha kare che. paraMtu zAstrakArone abhimata "nAva va pa ..." sUtrano artha A mujaba che - jyAM sudhI jIva kriyAvALo che, tyAM sudhI yogakRta karmabaMdha thAya che. mATe kevalI sudhI karmabaMdhanI prApti che topaNa bhagavAnanA vacanane parataMtra thaIne zrAvaka ke sAdhu vidhizuddha kriyA karatA hoya to zuddha dharmanI prApti thAya che, ane A zuddha dharma ja prakarSane pAmIne kevalajJAnanuM kAraNa bane che ane aMte yoganirodhanI prApti dvArA mokSanuM kAraNa bane che. A prakAranA zAstranA tAtparyane nahi jANatA mAtra dravyAzravane adharmarUpe grahaNa karIne kevalI sudhI zuddha dharmane tuccha buddhivALA jotA nathI, ane jema tuccha buddhivALA kevalI sudhI zuddha dharmane jotA nathI, tema suMdara RSi paNa 'ayogI kevalImAM sarvasaMvara kahevAyo che' e prakAranA zAstravacanane grahaNa karIne kevalI sudhI dezaviratinI saMbhAvanA kare che arthAt jema tuccha buddhivALA jIvo audaMparyArthinuM paryAlocana karatA nathI, tema suMdara RSi paNa ayogI kevalImAM ja sarvasaMvara kahevAyo che e prakAranA zAstravacananA aidaMpardhArthanuM paryAlocana karatA nathI, ane pote jANe sUkSma buddhithI
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 127 pratimAzataka | zlokaH 83-84 jotA hoya tema mAnIne vicAre che ke sarvasaMvara eTale pUrNa cAritra ane pUrNa cAritra caudamAM guNasthAnake che. tethI kevalI sudhI pUrNa cAritra nathI, mATe kevalImAM paNa sUkSma dRSTithI joIe to dezavirati ja che, A pramANe saMbhAvanA kare che. vastutaH suMdara RSi jANatA nathI ke ayogI kevalImAM zAstrakAroe sarvasaMvara kahela che. te phaLathI sarvasaMvara che ane vivakSita sarvasaMvara to bhagavAnanI AjJAne parataMtra thaIne sarvavirati dharmanuM pAlana karanArA apramatta susAdhumAM paNa che. Azaya e che ke jIva karmane parataMtra thaIne mana, vacana ane kAyAthI karmabaMdha kare che te asaMvarabhAva che, ane je jIva sarvajJanA vacanane saMpUrNa parataMtra thaIne mAvajIva mana, vacana ane kAyAthI pravRtti kare che, te traNa guptivALA che, tethI teone sarvasaMvara varte che, ane A sarvasaMvara ja uttarottara prakarSane pAmIne kevalajJAna vakhate vItarAgatAmAM vizrAMta thAya che, ane kevalajJAna thayA pachI jyAre kevalI yoganirodha kare che tyAre atyAra sudhI sevAyelA sarvasaMvaranuM phaLa prApta thAya che. tethI yoganirodhanI kriyA e phaLathI sarvasaMvararUpa che, ane tenI pUrvenI kriyA bhagavAnanI AjJAne saMpUrNa parataMtratArUpa svarUpathI sarvasaMvararUpa che. A prakAranuM tAtparya suMdara RSi jANatA nathI, AthI kevalImAM paNa dezaviratinI saMbhAvanA kare che. vastutaH sarvaviratinI icchAvALA jIvo sarva pApanI virati na karI zake tyAM sudhI aMza aMzathI pApanI virati karIne saMpUrNa bhagavAnanA vacanAnusAra jIvana jIvavA mATe samartha na bane tyAM sudhInI temanI AMzika viratinI pravRtti e dezavirati che, paraMtu pUrNa bhagavAnanI AjJAne parataMtra thaIne jIvanArA sAdhumAM karmabaMdhanA kAraNabhUta yogo ke kaSAyo che, eTalA mAtrathI sarvasaMvara nathI, ema kahevAya nahi; kema ke potAnA mana, vacana ane kAyAnA yogo bhagavAnanA vacanane parataMtra thaIne AtmabhAvamAM vizrAMta thaI rahyA che te sarvasaMvara che arthAt sarva pApa vyApArano saMvara che ane A sarvasaMvaranA phalarUpe karmabaMdhanA sarva kAraNenA abhAvarUpa sarvasaMvara che mATe phalathI sarvasaMvaramAM yoga ane kaSAyano paNa abhAva Avazyaka che. vaLI, suMdara RSinI jema pArthacaMdra paNa kevalImAM dravya-bhAvanI mizratAno saMdeha kare to koNa vAraNa karI zake ? arthAtu jo pUjAmAM pArjacaMdra puSpapUjAnI kriyAne AzrayIne adharma che ane bhagavAnanI bhaktinA bhAvane AzrayIne dharma che, tema svIkAre to kevalIne paNa karmabaMdhanA kAraNabhUta yoga che mATe adharma che, ane vItarAga che mATe bhAvathI dharma che, tema pArjacaMdrane jaNAya, tethI pArzvacaMdrane paNa kevalI sudhI pUrNa dharmanI aprAptino zoka thAya to koNa vAraNa karI zake ? arthAt koI vAraNa na karI zake. ll83 avataraNikA : vAdI prasaGga samAdhatte - avataraNikArya : vAdI=pUrvapakSIrUpa vAdI pArlacaMdra, prasaMganuM samAdhAna kare che -
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratibhAzatas | Rcs:84 1277 bhAvArtha : zloka-83mAM graMthakArazrIe aniSTa Apattino prasaMga Apyo arthAtu graMthakAre kahyuM ke jo pUjAmAM pUrNa gharma che tene pArjacaMdra svIkAra nahi kare to apavAdapadamAM sAdhu je nadI Utare che, tyAM paNa mizrapaNAnI prApti thaze. e prasaMganuM vAdI pArthacaMdra samAdhAna kare che. Reos: vAhinyuttaraNAdike'pi yatanAbhAge vidhirna kriyAbhAge'prAptavidheyatA hi gaditA tantre'khilaistAntrikaiH / hiMsA na vyavahAratazca gRhivat sAdhoritISTaM tu no, mizratvaM nanu no mate kimiha taddoSasya saGkIrtanam / / 84 / / soDArtha : nahI 6ttaraeEswi pAyatanAmAgamA vidhi cha, dhyAbhAgabhAM nathI, hi-yataH jarAthI, taMtramAM sarva tAMtriko vaDe prAtanI vidheyatA kahevAyelI che; ane gRhasthanI jema sAdhune vyavahArathI= vyavahAranayathI, hiMsA nathI, iti methI rIne mizrapajSTa nathI. 'nanu' mAkSepamA che. mmaa| mate-pUrvapakSInA mate, mahIsAdhune nahI 6ttara dhyAmAM tenA doSanuM mizrapaNAnA doSanuM, saMkIrtana kaI rIte che ? arthAt pUrvapakSI kahe che ke amane mizrapaNAnA doSanuM saMkIrtana siddhAMtakAra vaDe karavuM ucita nathI. II84ll TI :___ 'vAhinI' iti :- vAhinyuttaraNAdike'pi nadyuttaraNAdike'pi karmaNi, yatanAbhAge vidhiraprAptatvAnna tu kriyAbhAge, hi-yatarakhilaistAntrikairaprAptavidheyatA gaditA "aprAptaprApaNaM vidhiranadhigatAdhigantRtvapramANam" ityanAdimImAMsAvyavasthitiH ayaM ceha nyAyo'smAbhirAzrIyate, yatanA ca bhAva iti na tena mizratA'nyenaiva mizraNasaMbhavAt ! tarhi nadyuttArAdikriyayaiva mizratA syAt ? tatrAha - gRhivat sAdhorvyavahArato vyavahAranayAcca nadyuttArAdikriyA hiMsA na, gRhisAdhvoryatanAyatanAbhyAmeva vyavahAravizeSAditi, tato hiMsAmizraNAbhAvAt, no tu-naiva, mizrutvamiSTaM, 'nanu' iti AkSepe, no'smAkaM kimiha taddoSasya saGkIrtanaM, bhavatAM dravyastave tu sAdhUcitayatanAbhAvAdavarjanIyaiva hiMseti mizrapakSo duSparihAra iti bhAvaH / / 84 / /
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1278 pratimAzataka | zloka : 84 TIkArya : vAdityuttarapavi. zAn ? nadIuttaraNAdikaviSayaka paNa=nadIuttaraNAdika paNa karmaviSayaka, yatanAbhAgamAM yatanA aMzamAM vidhi che; kema ke aprAptapaNuM che upadeza vagara yatanAaMzanuM aprAptapaNuM che. paraMtu kriyAbhAgamAM=nadIuttaraNAdikanI kriyAnA aMzamAM vidhi nathI, di= ta =je kAraNathI akhila tAMtriko vaDe=sarva darzanakAro vaDe, aprAptamAM vidheyatA kahevAyela che; kema ke "aprAptanuM prApaNa vidhi, anadhigatanuM adhigaMtRtva pramANa=jeno bodha na thayo hoya teno bodha karavo te pramANa" e prakAre anAdinI mImAMsAnI vyavasthiti che, ane ahIM sAdhune nadI uttaraNAdika sthaLamAM A vyAyaaprAptanuM prApaNa vidhi" e nyAya, amArA vaDe svIkArAyela che=pUrvapakSI pArlacaMdra kahe che ke amArA vaDe svIkArAyela che, ane yatanA bhAva che=sAdhune nadI uttaraNAdika viSayamAM je yatanA aMzamAM vidhi che te yatanA aMza bhAva che, ethI tenA vaDe yatanArUpa bhAva vaDe, mizratA nathI=sAdhunA saMyamarUpa dharmamAM adharmanI mitratA nathI; kema ke anya vaDe ja mizraNano saMbhava che. to graMthakArazrI kahe che - to tadIutArAdi kriyA vaDe ja mizratA thAya, arthAt tamArA manamAM pUrvapakSInA matamAM, sAdhune nadI UtaravAnI vidhi che te yatanA aMzamAM che. te aMzathI mizratA na thaI zake to sAdhu je nadI UtaravAdinI kriyA kare che te kriyA vaDe ja saMyamamAM adharmanI mizratA thAya. tatrAdi - tyAM pUrvapakSI pArlacaMdra kahe che - gRhivat .. mAd: // gRhasthanI jema vyavahArathI=vyavahAranayathI, sAdhunI nadIuttArAdi kriyA hiMsA nathI=gRhasthane jema vyavahAranayathI nadIuttArAdinI kriyAmAM hiMsA che, tema sAdhune vyavahAranayathI nadIuttArAdinI kriyAmAM hiMsA nathI; kema ke gRhasthano ane sAdhuno yatanA-ayatanA dvArA ja vyavahArano vizeSa che=vyavahArano bheda che. rUti e hetuthI (sAdhunI nadI UtaravAnI kriyAmAM hiMsAnuM mizraNe nathI, ema avaya che.) tethI=vyavahAranayathI sAdhune nadIuttArAdi kriyAmAM hiMsA nathI tethI, hiMsAnA mizraNano abhAva hovAne kAraNe=sAdhunI nadIuttArAdi kriyAthI thatI jIvavirAdhanA rUpa hiMsAnA mizraNano abhAva hovAne kAraNe, mizrapaNuM ISTa nathI ja=sAdhu apavAdathI nadI Utare che, temAM sAdhune paNa bhAvanI sAthe hiMsArUpa kriyAnuM mizrapaNuM ISTa nathI ja. A prakAre potAno pakSa sthApana karIne pUrvapakSI evo pArjacaMdra "nanu'thI siddhAMtakArane AkSepa kare che. amane ahIM=sAdhune nadIuttArAdi kriyAmAM, te doSanuM saMkIrtata kema che ? arthAt siddhAMtakAra vaDe doSa ApavArUpa saMkIrtana ucita nathI. vaLI, tamane siddhAMtakArane, dravyastavamAM sAdhuucita thatatAnA abhAvane kAraNe avarjanIya ja hiMsA che, ethI mizrapakSa dravyastavamAM mizrapakSa duSparihAra ja che, e pramANe bhAva che. ll84nA
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 84 1279 bhAvArtha : zloka-83mAM graMthakAre kahyuM ke jo bhagavAnanI pUjAmAM puSpapUjAnI hiMsAne AzrayIne mizrapakSa svIkAravAmAM Ave to apavAdathI bhAvasAdhu nadI Utare che tyAre sAdhune paNa mizrapakSa svIkAravAnI Apatti Ave. A prakAranI graMthakAre Apela ApattinuM samAdhAna karatAM pArjacaMdra kahe che - zAstramAM apavAdathI nadI UtaravAnI vidhi che, tyAM vidhi nadI UtaravAnI kriyAmAM nathI, paraMtu yatanA aMzamAM che; kema ke aprAptane prApta karAvavuM e vidhinuM tAtparya che, ema sarva taMtrakAro svIkAre che, ane temAM yukti Ape che - aprAptane prApta karAvavuM e vidhi, ane jeno bodha na hoya teno bodha karavo te pramANa che" e prakAranI anAdikALathI vicArakonI mImAMsA pravarte che, ane e nyAyanuM ame AzramaNa karIe chIe, tethI sAdhune apavAdathI nadI UtaravAnuM kahenAra vacanathI prApta thatI vidhi kriyA aMzamAM nathI, yatanA aMzamAM che; kema ke ane vidhi nadI UtaratI vakhate yatanAne batAve che, ane nadI UtaratI vakhate jIvarakSA mATe karAtI yatanA e bhAva che. tethI nadI UtaravAnI kriyAne AzrayIne mizratA che, tema kahevAya nahi; mATe bhAvanI sAthe nadI UtaravAnI kriyAne AzrayIne mizratA che, tema kahIne sAdhunA saMyamamAM adharmanuM mizraNa che, tevI Apatti ApI zakAya nahi. nadI UtaravAnI kriyAne AzrayIne sAdhune adharmanuM mizraNa che tema kema na kahI zakAya temAM pArjacaMdra yukti Ape che - anya vaDe mizraNano saMbhava che yatanArUpa bhAvane AzrayIne mizraNano saMbhava nathI, paraMtu hiMsAtmaka kriyAne AzrayIne mizraNano saMbhava che; ane hiMsAtmaka nadI UtaravAnI kriyAmAM apavAdathI vidhi nathI. tethI apavAdathI vidhinuM avalaMbana laIne sAdhune nadI UtaravAnI kriyAne dharmAdharmarUpa mizra che, tema kahI zakAya nahi. tene graMthakArazrI kahe che - to sAdhu jyAre nadI Utare che tyAre vidhi bhale yatanAmAM hoya, topaNa je nadI UtaravAnI kriyA kare che te kriyAmAM jIvonI hiMsA thAya che, tethI jema bhagavAnanI pUjAmAM puSpAdi jIvonI hiMsA thAya che, mATe mizra pakSa che tema svIkAravAmAM Ave, to sAdhu apavAdathI nadI Utare che te vakhate vidhi bhAvamAM hovAthI yatanArUpa bhAvane AzrayIne sAdhunA saMyamamAM dharmAdharmarUpa mizratAnI prApti thAya nahi; paraMtu apavAdathI je nadI UtaravAnI kriyA kare che, te kriyA hiMsAtmaka hovAthI sAdhunA saMyamamAM te hiMsAtmaka kriyAne AzrayIne dharmAdharmarUpa mizratAnI prApti thAya arthAt sAdhune saMyamano bhAva che ane nadI UtaratI vakhate yatanAno bhAva che, te rUpa dharma ane nadI UtaravAnI kriyAmAM thatI jIvonI hiMsA te rU5 adharmane AzrayIne mizratAnI prApti thaze. A pramANe siddhAMtakAre ApelA doSanuM samAdhAna karatAM pArjacaMdra kahe che - gRhastho nadI uttArAdinI kriyA kare che, tyAre vyavahAranayathI tyAM hiMsA che; tenI jema sAdhu nadI uttArAdinI kriyA kare che tyAre vyavahAranayathI tyAM hiMsA nathI; kema ke gRhastho nadI UtaravAnI kriyAmAM
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1280 pratimAzataka | zlokaH 84 sAdhunI jema yatanA karatA nathI, ane sAdhuonI nadI UtaravAnI kriyA yatanAvALI hoya che. tethI nadI UtaravAnI kriyAno je vyavahAra che arthAt je AcAra che te gRhasthano judA prakArano che ane sAdhuno judA prakArano che. tethI nadI uttArAdi kriyAmAM gRhasthane vyavahAranayathI hiMsA che ane sAdhune vyavahAranayathI hiMsA nathI. tethI sAdhu nadI UtaravAnI kriyA kare che, temAM hiMsAnA mizraNano abhAva che. mATe sAdhune - mizra pakSa iSTa nathI. ahIM vyavahAranayathI sAdhune hiMsA nathI, ema kahevAno pArthacaMdrano Azaya e che ke sAdhu nadI Utare che te vakhate pANInA jIvo mare che. tethI sUkSma dRSTithI joIe to jIvo maryA che, mATe hiMsA che. tethI nizcayanayathI sAdhune nadI UtaravAnI kriyAmAM hiMsA che, paraMtu zAstrAnusArI zuddha vyavahAranI kriyA hovAne kAraNe vyavahAranaya yatanApUrvaka sAdhu nadI Utare che tyAM hiMsA nathI tema kahe che, ane gRhastha sAdhunI jema yatanApUrvaka nadI UtaratA nathI, tethI gRhasthanI nadI UtaravAnI kriyAmAM hiMsA kahe che. A rIte pArjacaMdrae samAdhAna karyuM ke sAdhu apavAdathI nadI Utare che, tyAre apavAda yatanAmAM che, ane yatanA bhAva che, mATe apavAdathI nadI UtaravAnI kriyAne mizra kriyA kahI zakAya nahi; ane vidhivAkya yatanAmAM hovA chatAM sAdhu je vidhipUrvaka nadI Utare che, te nadI UtaravAnI kriyA paNa yatanAzuddha hovAthI vyavahAranayathI hiMsArUpa nathI. mATe sAdhu je nadI Utare che temAM vartatI jIvonI hiMsA che, tene AzrayIne paNa sAdhune mizra pakSanI prApti che, tema kahI zakAya nahi. Ama potAnI vAtanuM samarthana karIne pArjacaMdra siddhAMtakArane AkSepa karatAM kahe che ke tamArA vaDe sAdhune apavAdathI nadI UtaravAmAM mizra pakSanI prApti thaze e prakAre amane doSa Apavo te ucita nathI; kema ke pUrvamAM batAvyuM e rIte sAdhu apavAdathI nadI Utare che tyAre vidhi aMzane AzrayIne dharmAdharmanI mizratA nathI ane nadI UtaravAnI kriyAne AzrayIne paNa dharmAdharmanI mizratA sAdhune nathI, mATe sAdhu apavAdathI nadI Utaraze tyAre sAdhune paNa dharmAdharmanI mizratA prApta thaze, ema kahevuM ucita nathI. vastutaH tamane=siddhAMtakArane, dravyastavamAM sAdhu ucita yatanAno abhAva hovAne kAraNe avarjanIya ja hiMsA che, tethI dravyastavamAM mizra pakSano parihAra thAya tema nathI. pArthacaMdrano Azaya e che ke sAdhu apavAdathI nadI Utare che, tyAre apavAda vacanathI yatanAnuM smaraNa thAya che, mATe zakya eTalI jIvarakSAmAM yatanApUrvaka vidhi anusAra sAdhu nadI Utare che, ane siddhAMtakArane mAnya evI bhagavAnanI pUjAmAM yatanApUrvaka pUjA karanAra paNa zrAvaka sAdhune ucita yatanA karatA nathI; kema ke jema sAdhu jIvonI hiMsA kema ochI thAya tevI yatanA karIne nadI Utare che, tema bhagavAnanI pUjA karanAra zrAvaka kema ochA jIvonI hiMsA pUjAmAM thAya, tadarthe AchAM puSpo vAparavAM ane zakya hoya to na vAparavAM, tevI yatanA karatA nathI, paraMtu adhika puSpAdi dvArA adhika bhakti karavAno bhAva kare che. tethI sAdhuucita yatanA dravyastavamAM nathI, mATe pUjAmAM avarjanIya hiMsA che. tethI pUjAnI kriyAmAM bhagavAnanI bhaktino Azaya te zubhabhAva che, ane puSpAdi jIvonI hiMsAnI kriyA adharma che, mATe dravyastavamAM mizra pakSano parihAra thAya tema nathI, e prakArano pArthacaMdrano Azaya che. ll84ll
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 85 1281 avataraNikA - ___ etad dUSayati - avataraNikArya : Ane dUSita kare che=zloka-83mAM siddhAMtakAre pArjacaMdrane kahela ke jo pUjAdi kriyAmAM dhamadharma rUpa mizrapaNuM svIkAravAmAM Ave to sAdhune apavAdathI nadI UtaravAmAM mizra pakSa svIkAravAnI tane=pArjacaMdrane, Apatti Avaze. A prakAranI siddhAMtakAra dvArA apAyela ApattinuM samAdhAna zloka-84mAM pUrvapakSI pArjacaMdra karyuM ane batAvyuM ke sAdhune nadI UtaravAmAM dhamadharma rUpa mizratAnI prApti nathI ane bhagavAnanI pUjAmAM gRhasthane dhamadharma rUpa mizratA avarjanIya che. A prakAranA pArjacaMdranA sthApanane siddhAMtakAra dUSita kare che - zloka : hiMsA sadvyavahArato vidhikRtaH zrAddhasya sAdhozca no, sA lokavyavahAratastu viditA bAdhAkarI nobhayoH / icchAkalpanayA'bhyupetya vihite tathyA tadutpAdano tpattibhyAM tu bhidA na kApi niyatavyApArake karmaNi / / 85 / / zlokArca - vidhine karanArA evA zrAvakane ane sAdhune savyavahArathI hiMsA nathI. vaLI lokavyavahArathI vidita=jaNAyelI, evI te hiMsA, baMnene vidhipUrvaka pUjA karanAra zrAvakane ane vidhipUrvaka nadI UtaranAra sAdhune, bAdhAna karanArI nathI mizra pakSamAM praveza karAvanAra nathI. IcchA kalpanAthI svIkArIne vihita evA niyata vyApAravALA karmamAM tenA utpAdana ane utpatti dvArA koIpaNa tathya bheda nathI arthAt zAstramAM vihita evI niyata vyApAravALI pUjAdi kliAmAM ke sAdhune nadI uttArAdi kriyAmAM gRhasthanI pUjAnI kriyAmAM hiMsAnuM utpAdana che ane sAdhune nadI UtaravAnI kriyAmAM hiMsAnuM utpAdana nathI, paraMtu mAtra hiMsAnI utpatti che tenA dvArA koIpaNa tathya bheda nathI. II85II. TIkA :____ 'hiMsA' iti :- vidhikRtaH zrAddhasya sAdhozca sadvyavahArataH siddhAntavyutpannajanavyavahArataH, hiMsA no naiva bhavati, pramattayogena prANavyaparopaNasyaiva tanmate hiMsAtvAt, svaguNasthAnocitayatanayA pramAdaparihArasya cobhayoravizeSAt, uparitanenAdhastanapramAdaparyavasAyakatAyAzcAtiprasaJjakatvAt,
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 85 adhikArabhedena nyUnAdhikabhAvasyApyAmuktisaMbhavAt, anyathA saMpUrNAcArazcaturdazopakaraNadharaH sthavirakalpiko jinakalpikamapekSya pramatto nyUnazca syAt, na caivamasti ratnaratnAkaradRSTAntena dvayostulyatApratipAdanAt, tasmAtsvaviSaye gRhiNaH sAdhozca dharmakarmaNi hiMsA nAstyeveti sthitam / TIkArya H vidhikRtaH * hiMsAtvAt, vidhipUrvaka bhagavAnanI pUjA karanAra zrAvakane ane vidhipUrvaka apavAdathI nadI UtaranAra sAdhune sarvyavahAra hovAthI=siddhAMtamAM vyutpanna evA lokono vyavahAra hovAthI, hiMsA nathI ja; kema ke pramAdayogathI prANavyaparopaNanuM ja temanA matamAM=sarvyavahAranayanA matamAM, hiMsApaNuM che. 1282 ahIM pUrvapakSI pArzvacaMdra kahe ke sAdhuucita yatanA dravyastavamAM saMbhavatI nathI. tethI dravyastavamAM pramAda che. jyAre nadI uttArAdimAM sAdhuucita yatanA hovAne kAraNe pramAda nahi hovAthI tyAM hiMsA nathI, e prakAranA pUrvapakSInA kathananA nirAkaraNamAM graMthakA2zrI hetu kahe che - svaguNasthAna avizeSAt, svaguNasthAnane ucita yatanA vaDe pramAdanA parihArano ubhayamAM yatanApUrvaka nadI UtaranAra sAdhumAM ane yatanApUrvaka pUjA karanAra zrAvakamAM, avizeSa hovAthI, apavAdathI vidhipUrvaka nadI UtaranAra sAdhune ane bhagavAnanA vacananI vidhinA smaraNapUrvaka bhagavAnanI pUjA karanAra zrAvakane hiMsA nathI, ema anvaya che. ahIM pUrvapakSI kahe ke zrAvakanI yatanA karatAM sAdhunI yatanA uparitana bhUmikAnI che. tethI adhastana yatanA pramAdamAM ja paryavasAna pAme che. tethI yatanAvALA paNa zrAvakamAM pramAdanI prApti hovAthI hiMsAnI prApti che, e prakAranA pUrvapakSInA kathananA nirAkaraNamAM graMthakArazrI hetu kahe che - ..... uparitana . prasannatvAt, uparitana vaDe=uparitana yatanA vaDe, adhastananuM=zrAvakanI puSpapUjAnI yatanAnuM, pramAdamAM paryavasAyakatAnuM atiprasaMjakapaNuM che=sAdhunI uparitana yatanA vaDe zrAvakanI adhastana yatanAne pramAdamAM paryavasAyaka mAnavAmAM Ave to uparitana guNasthAnakavartI evA sAdhunI apekSAe adhastana guNasthAnavALA evA sAdhunI apramAdarUpe vartatI yatanAne paNa pramAdamAM paryavasAna mAnavAno atiprasaMga Ave. pUrvamAM siddhAMtakAre pUrvapakSI pArzvacaMdrane prasaMga Apela ke u52nI yatanAthI nIcenI yatanAne pramAdamAM paryavasAna mAnazo to nIcenA guNasthAnakavALA muninI apramAdabhAvanI yatanAne paNa pramAdamAM paryavasAna mAnavAno atiprasaMga prApta thaze ane tethI yatanAparAyaNa munine paNa hiMsA mAnavAno doSa Avaze. tenA nirAkaraNarUpe pUrvapakSI pArzvacaMdra kahe ke adhikAranA bhedathI yatanAmAM nyUnAdhika bhAva che arthAt gRhastho malinAraMbhI che tethI pUjAnA adhikArI che, ane sAdhuo nirAraMbhI che tethI pUjAnA adhikArI nathI; ane pUjAnA adhikArI evA gRhastho bhagavAnanI pUjAmAM zakya eTalI ochI hiMsA thAya tevI yatanA karatA
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 85 1283 nathI; kema ke teo pUjAnA adhikArI che. tethI potAnI bhaktinA prakarSane mATe ghaNAM puSpAdi paNa vApare che; ane sAdhu nirAraMbha jIvananA adhikArI che, tethI nadI UtaratI vakhate zakya eTalA ochA jIvo mare tevI yatanA kare che. tethI pUjAmAM ane nadI UtaravAmAM adhikArano bheda hovAne kAraNe pUjAmAM yatanAno nyUna bhAva che ane nadI UtaravAmAM yatanAno adhika bhAva che. mATe nyUna bhAvavALI yatanAmAM pramAdabhAva che ane adhika bhAvavALI yatanAmAM apramAdabhAva che. tethI nyUna bhAvavALI yatanAyukta pUjAnI kriyAmAM pramAda che, mATe hiMsA che, ane adhika bhAvavALI yatanAyukta sAdhunI nadI UtaravAnI kriyAmAM apramAda che mATe hiMsA nathI. A prakAre pUrvapakSInA kathananA nirAkaraNamAM graMthakArazrI hetu kahe che - gathiyAramenTena ... sava, adhikAranA bhedathI bhUtAdhika bhAvano paNa Amukti muktiparyaMta, saMbhava hovAthI sAdhunI nadI UtaravAnI yatanAmAM apramAdabhAva che ane zrAvakanI bhagavAnanI pUjAmAM vartatI yatanAmAM pramAdabhAva che, tema svIkArI zakAya nahi. mATe yatanAparAyaNa gRhasthanI pUjAmAM ane yatanAparAyaNa sAdhunI nadI UtaravAnI kriyAmAM hiMsA nathI, ema avaya che. kathA .... cA, anyathA Ama na mAno to=adhikAranA bhedathI bhUtAdhikabhAvano muktiparyaMta saMbhava hovA chatAM paNa adhikAranA bhedathI zrAvaka ane sAdhumAM jUnAdhika bhAva svIkAro to, saMpUrNa AcAravALA cauda upakaraNane dhAraNa karanArA evA sthavirakalpika, jinakalpikanI apekSAe pramatta ane nyUna thAya arthAt pUrvapakSInA mate saMpUrNa zAstrAnusArI AcAra pALanArA paNa sthavirakalpika pramAdavALA ane nyUna saMyamavALA thAya. ahIM pUrvapakSI pArjacaMdra Ane iSTApatti kahe arthAt kahe ke jinakalpikanI apekSAe pUrNa AcAravALA virakalpika pramAdavALA ane nyUna saMyamavALA che, ema mAnavAmAM amane koI vAMdho nathI. tethI graMthakArazrI kahe che - nA pratidinA ane e pramANe nathI=jitakalpikanI apekSAe sthavirakalpika pramAdavALA ane nyUna saMyamavALA che, e pramANe nathI; kema ke ratnathI yukta=bharelA evA ratnAkaranA daSTAMtathI baMnenI=sthavirakalpika ane jinakalpika baMnenI, tulyatAnuM pratipAdana che zAstramAM kathana che. tasmA sthita te kAraNathI=pUrvamAM sthApana karyuM ke siddhAMtamAM vyutpanna lokonA vyavahArathI vidhipUrvaka pUjA karanAra zrAvaka ane vidhipUrvaka nadI UtaranAra sAdhune hiMsA nathI ane te vAtane ja atyAra sudhInA kathanathI daDha karyuM te kAraNathI, svaviSayavALA evA dharmakarmamAM gRhasthane ane sAdhune hiMsA nathI ja, e pramANe sthita che. bhAvArtha : zloka-84mAM pUrvapakSI pArzacaMdra samAdhAna karela ke sAdhune nadI UtaravAmAM hiMsA nathI ane dravyastavamAM sAdhuucita yatanAno abhAva hovAne kAraNe avarjanIya hiMsA che; mATe sAdhunI nadI UtaravAnI kriyAmAM
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1284 pratimAzataka | zloka : 85 dharmAdharmano mizra bhAva nathI, ane bhagavAnanI pUjAmAM dharmAdharmarUpa mizrabhAva che. A prakAranuM pArjacaMdranuM kathana yuktirahita che, te batAvavA mATe graMthakArazrI zloka 85thI kahe che - vidhipUrvaka pUjA karanArA zrAvakanI ane vidhipUrvaka nadI UtaranAra sAdhunI kriyAmAM savyavahArathI hiMsA nathI; kema ke savyavahAra eTale siddhAMtamAM vyutpanna lokono vyavahAra, ane siddhAMtamAM vyutpanna lokono vyavahAra e che ke bhagavAnanA vacanAnusAra apramAdabhAvathI karAtI svabhUmikAne anusAra ucita dharmAnuSThAnanI kriyA, ane AvI kriyAmAM hiMsA nathI; kema ke pramAdayogathI prANavyaparopaNane ja siddhAMtanI maryAdAthI vyutpanna evo vyavahAra hiMsA svIkAre che. ahIM pUrvapakSI pArjacaMdra kahe ke zrAvake bhagavAnanI pUjA vidhipUrvaka karatA hoya topaNa sAdhune ucita guNasthAnanI tyAM yatanA nathI. tethI pUjAnI kriyAmAM pramAda che mATe hiMsA che, ane nadI UtaravAnI kriyAmAM sAdhune ucita yatanA che, tethI pramAda nathI mATe hiMsA nathI. tene graMthakArazrI kahe che - svaguNasthAnane ucita yatanA jema nadI UtaravAmAM sAdhune che tema svaguNasthAnane ucita yatanA vidhipUrvaka pUjA karanAra zrAvakane paNa che. tethI pramAdanA parihAranuM zrAvakanI pUjAmAM ane sAdhunI nadI UtaravAnI kriyAmAM samAnapaNuM che. tethI jo sAdhunI nadI UtaravAnI kriyA dhadharmarUpa mizra nathI, to bhagavAnanI pUjArUpa kriyA paNa dhamadharmarUpa mizra nathI. ahIM pUrvapakSI pArjacaMdra kahe ke sAdhunI saMyamanI kriyA uparanI bhUmikAnI che ane zrAvakanI pUjAnI kriyA nIcenI bhUmikAnI che. mATe zrAvakanI pUjAnI kriyA pramAdavALI che ane sAdhunI nadI UtaravAnI kriyA pramAdavALI nathI arthAt zrAvako pUrNa vidhithI bhagavAnanI pUjA karatA hoya topaNa sAdhu karatAM nIcenI bhUmikAvALI te kriyA hovAthI pramAdavALI che. tene graMthakArazrI kahe che - uparanI bhUmikAnI apekSAe nIcenI bhUmikAvALI kriyAne pramAdavALI kahIe to uparanI bhUmikAvALA sAdhunI apekSAe nIcenI bhUmikAvALA apramAdathI saMyamamAM yatna karavAvALA sAdhune paNa pramAdI mAnavAno atiprasaMga Ave, ane tene svIkArIe to saMyamamAM apramAdathI yatna karanArA sAdhune paNa dharmAdharmarUpa mizra pakSanI prApti thAya. tethI svabhUmikA pramANe apramAdabhAvathI jinavacanAnusAra ucita kriyAmAM yatna karanArA sAdhune ke zrAvakane pramAda nathI, tethI hiMsA nathI. mATe vidhipUrvaka pUjAmAM paNa dharmAdharmarUpa mizrapakSa nathI. ahIM pUrvapakSI pArthacaMdra kahe ke sAdhune judA prakArano adhikAra che ane malinAraMbhI evA zrAvakane judA prakArano adhikAra che. vaLI, zrAvakane nIcenI bhUmikAnI kriyAno adhikAra che ane sAdhune uparanI bhUmikAnI kriyAno adhikAra che. tethI nIcenI bhUmikAnA adhikAravALA je zrAvako vidhipUrvaka pUjA kare che, tyAM yatanAmAM nyUnabhAva che, ane uparanI bhUmikAnA adhikAravALA sAdhu nadI Utare che, tyAM yatanAno adhika bhAva che. tethI nyUnabhAvanI yatanAvALI pUjAnI kriyAmAM pramAdabhAva che ane adhika bhAvanI
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 85 1285 yatanAvALI sAdhunI nadI UtaravAnI kriyAmAM apramAdabhAva che. mATe sAdhune mizrapakSa nathI ane zrAvakane pUjAnI kriyAmAM mizrapakSa che. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakA2zrI kahe che - adhikA2nA bhedathI nyUna-adhika bhAvano paNa muktiparyaMta saMbhava che. tethI uparanA adhikAranI kriyAne apramAdabhAvavALI svIkAravAmAM Ave to muktiparyaMta u52nI bhUmikAnI apekSAe nIcenI bhUmikAvALI sarva dharmakriyAmAM nyUnabhAva hovAthI pramAda svIkAravAnI Apatti Ave. tethI uparanI bhUmikAvALI sAdhunI nadI UtaravAnI kriyA zAstrAnusArI yatanApUrvaka hoya to hiMsA nathI, tema nIcenI bhUmikAvALI zrAvakanI bhagavAnanI pUjAnI kriyA paNa zAstrAnusArI vidhipUrvakanI hoya to hiMsA nathI, bhagavAnanI pUjA ekAMte niravagha che, tethI dharmarUpa che, paraMtu dharmadharmarUpa mizra bhAvavALI nathI, tethI adhikAranA bhedathI pUjAnI kriyAne nyUnabhAvavALI ane sAdhunI nadI UtaravAnI kriyAne adhika bhAvavALI kahIne sAdhunI nadI UtaravAnI kriyAmAM hiMsA nathI ane zrAvakanI pUjAnI kriyAmAM hiMsA che, tema kahevuM ucita nathI. vaLI graMthakArazrI tenI puSTi karatAM kahe che anyathA=adhikA2nA bhedathI nyUnAdhika bhAva svIkArIne zrAvakanI pUjAnI kriyAne dharmAdharmarUpa mizra bhAvavALI kahevI ane sAdhunI nadI UtaravAnI kriyAne ekAMte dharmarUpa kahevI e ucita nathI tema na mAno to, saMpUrNa AcAravALA ane sAdhujIvananI maryAdA pramANe cauda upakaraNane dhAraNa karanArA evA sthavirakalpikane paNa jinakalpikanI apekSAe judo adhikAra hovAne kA2Ne pramatta ane saMyamamAM nyUna mAnavA paDe. vastutaH je sAdhu saMyama grahaNa karyA pachI pUrNa pAMca samiti ane traNa guptivALA che ane jinakalpanA AcArathI nyUna paNa svabhUmikAnA saMpUrNa AcAra pALe che tevA sthavirakalpika sAdhu bhagavAnanA vacanAnusAra cauda u5ka2Na dhAraNa kare che ane svabhUmikAnA saMpUrNa AcAramAM udyamazIla evA jinakalpika sAdhuo potAnI bhUmikA pramANe utkRSTathI bAra ane jaghanyathI be vastrane dhAraNa kare che, tethI jinakalpikathI sthavirakalpikane adhika upadhi che ane nIcenI bhUmikAno AcAra che, mATe sthavikalpika sAdhune pramatta mAnavA paDe ane jinakalpikathI nyUna mAnavA paDe, paraMtu te ucita nathI; kema ke zAstrakAroe ratnane utpanna karanAra evA ratnAkaranA dRSTAMtathI jinakalpika ane sthavirakalpika baMnene tulya svIkAryA che. Azaya e che ke je sAdhu saMyama grahaNa karyA pachI AjJAne pUrNa parataMtra che, te sAdhu guNarUpI ratnone utpanna karanAra ratnAkara jevA che; ane tevA sAdhuo jema jema upara uparanI bhUmikAmAM jAya che, tema tema upara uparanI bhUmikAnA AcAronuM sevana kare che; ane jyAre jinakalpanI ucita bhUmikAne prApta kare che, tyAre paNa potAnI bhUmikA pramANe apramAdabhAvathI jinakalpamAM yatna kare che, tethI jema saMyama grahaNa karatI vakhate aneka guNone pragaTa karatA evA ratnAkara jevA te apramatta sAdhu hatA, tema jinakalpa svIkAre che tyAre paNa aneka guNone pragaTa karatA ratnAkara jevA teo che. kemake "apramAdabhAvathI sarva prakAre vItarAga thavA udyama karavo" e rUpa ratnone utpanna karatA ratnAkara jevo bhAva bannemAM tulya che.
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1286 pratimAzataka | zloka : 85 A rIte yuktithI vidhipUrvaka pUjA karanArA zrAvakane pUjAmAM hiMsA nathI ane vidhipUrvaka nadI UtaranAra sAdhune hiMsA nathI, tema pUrvamAM sthApana karyuM. tethI jema sAdhune nadI UtaravAnI kriyAmAM dharmAdharmarUpa mizrapakSa nathI. tema zrAvakane pUjAmAM mizra pakSa nathI ethI svaviSayavALI evI dharmanI kriyAmAM gRhasthane ke sAdhune hiMsA nathI. e pramANe prastuta zlokanA prathama pAdathI siddha thAya che. zlokanA bIjA pAdane spaSTa karatAM graMthakArazrI kahe che - TIkA - lokavyavahAratastu bAhyalokavyavahArApekSayA, sA=paraprANavyaparopaNarUpA hiMsA, ubhayoH gRhisAdhvoH, badhAkarI na mizrapakSapravezakarI na, vyadhikaraNatayA mizraNAsaMbhavAt, svAnukUlavyApArasambandhena tasyAH sAmAnAdhikaraNyasya ca yogamAdAyA''kevalinamatiprasaGgAt, tAdRzapramAdarUpavyApArasambandhena sAmAnAdhikaraNyasya cApramattabhAvasthale vaktumazakyatvAt sadvyavahAraparyavasAnAcceti na kinycidett| TIkArya : to vyavahAra tu .... mizraVIsamavAta, vaLI lokavyavahArathI=bAhya lokavyavahAranI apekSAthI teparamANavyaparopaNarUpa hiMsA, ubhayaneegRhasthane ane sAdhune, bAdhA karanArI nathI=mizrapakSamAM praveza karanArI nathI; kema ke vyadhikaraNapaNuM hovAne kAraNe zrAvakanI pUjAmAM hiMsAnI kriyA hiMsya evA puSpAdimAM thAya che ane bhagavAnanI bhaktino pariNAma pUjA karanAranA AtmAmAM thAya che, e rUpe hiMsAnI kriyA ane pUjAnAM bhAva bhinna adhikaraNapaNuM che ane sAdhune nadI UtaravAnI hiMsAnI kriyA hiMsya evA akhAyAdi jIvomAM thAya che ane saMyamane ucita yatanAno pariNAma Agamane parataMtra nadI UtaranAra sAdhumAM thAya che e rUpe hiMsAnI kriyA ane bhagavAnanI bhaktinA pariNAmarUpa bhAvanuM bhinna adhikaraNapaNuM che, tethI hiMsAnI kriyA ane dharmanA bhAvanuM vyadhikaraNa hovAne kAraNe mizraNano asaMbhava che dhamadharmarUpa mizraNano asaMbhava che. ahIM koI kahe ke pUjAnI kriyAmAM thatI hiMsA hiMsya evA puSpAdi jIvomAM thatI hovAthI, ane bhagavAnanI bhaktino bhAva pUjA karanAranA AtmAmAM hovAthI; ane sAdhunI nadI UtaravAnI kriyAmAM thatI hiMsA hiMsya evA akhAyAdi jIvomAM thatI hovAthI, ane nadI UtaratI vakhate AjJAzuddha bhAva sAdhunA AtmAmAM hovAthI; hiMsA ane bhAvanuM bhinna adhikaraNa prApta thAya che. tethI anya adhikaraNamAM rahela hiMsA ane anya adhikaraNamAM rahela bhAvane AzrayIne pUjAmAM ane sAdhunI nadI UtaravAnI kriyAmAM dharmAdharmarUpa mizrabhAva kahI zakAya nahi; paraMtu svAnukUlavyApArasaMbaMdhathI hiMsA pUjA karanAranA AtmAmAM prApta thaI zake che arthAt sva=hiMsya evA puSpAdi jIvonI thatI hiMsA tene anukULa evo vyApAra pUjA karanAra zrAvakamAM che, tethI svAnukUlavyApArasaMbaMdhathI puSpAdi jIvomAM thatI hiMsAnI kriyA zrAvakanA AtmAmAM prApta thAya che, ane zrAvakanA AtmAmAM bhagavAnanI bhaktirUpa bhAva che, tethI svAnukUlavyApArasaMbaMdhathI
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 85 1287 hiMsAnI kriyA ane bhagavAnanI bhaktirUpa bhAvanuM ekAdhikaraNa prApta thAya che. tethI zrAvakanI pUjAne mizra svIkArI zakAze. e ja rIte svAnukUlavyApArasaMbaMdhathI nadI UtaravAmAM thatI hiMsAnI kriyA sAdhunA AtmAmAM prApta thAya che, ane sAdhunA AtmAmAM AjJAzuddha bhAva che, tethI svAnukUlavyApArasaMbaMdhathI hiMsAnI kriyA ane AjJAzuddha bhAvanuM ekAdhikaraNa prApta thAya che. mATe sAdhunI nadI UtaravAnI kriyAne paNa mizra svIkArI zakAze. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - svAnuna ..... gatiprasAtti, svAnukUlavyApArasaMbaMdhathI yoganuM grahaNa karIne mana, vacana ane kAyAnA vyApArarUpa yogane grahaNa karIne, tenA hiMsAnA sAmAnAdhikaraNyano kevalI sudhI atiprasaMga hovAthI vidhipUrvakanI zrAvakanI pUjAnI kriyA ane vidhipUrvakanI sAdhunI nadI UtaravAnI kriyA mizrapakSamAM praveza karAvanArI nathI, ema avaya che. ahIM koI kahe ke apramatta sAdhuthI kevalI sudhInA susaMyamI sAdhuo apramAdabhAvathI saMyamamAM yatna karanArA hovAthI teonA kAyikAdi yogane AzrayIne koI hiMsA thAya te hiMsA temanA AtmAmAM prApta thatI nathI, paraMtu je sAdhuo jANe che ke nadI UtaravAmAM akhAyAdi jIvonI hiMsA che, Ama chatAM nadI UtaravAno parihAra karatA nathI paraMtu yatanApUrvaka nadI Utare che te sAdhuomAM nadI UtaravAmAM thatI hiMsAnA parivAra mATe nadI UtaravAno tyAga kare evo apramAdabhAva nathI, tethI teomAM tAdaza pramAdarUpa vyApArasaMbaMdhathI hiMsAnuM sAmAnAdhikaraNya che; ane je zrAvako vidhipUrvaka bhagavAnanI pUjA kare che, teo paNa pUjAmAM puSpAdi jIvonI hiMsA thAya che tenA parivAra mATe pUjAnAM tyAgano yatna karatA nathI, tethI tAdRza pramAdarUpa vyApArasaMbaMdhathI teomAM hiMsAnuM sAmAnAdhikaraNya che. mATe apramatta sAdhuone yogane AzrayIne hiMsAnuM sAmAnAdhikaraNya prApta thaze nahi, paraMtu nadI UtaranAra sAdhune ane bhagavAnanI pUjA karanAra zrAvakane tAdazapramAdarUpa vyApArasaMbaMdhathI hiMsAnuM sAmAnAdhikaraNya prApta thaze. tethI dharmAdharmarUpa mizrapakSanI prApti nadI UtaranAra sAdhumAM ane pUjA karanAra zrAvakamAM prApta thaze, ane apramatta munithI kevalI sudhInAne AzrayIne thatI hiMsAthI mizrapakSanI prApti thaze nahi. tenA nirAkaraNa arthe graMthakArazrI kahe che - tAdRza ... 1zavatva, tevA prakAranA pramAdarUpa vyApArasaMbaMdhathI sAmAtAdhikaraNyanuM apramAdabhAva sthaLamAM sAdhunI ke zrAvakanI apramAda pUrvaka zAstrAnusArI kriyAmAM kahevA mATe azakyapaNuM hovAthI zrAvakanI pUjAnI kriyAmAM ke sAdhunI nadI UtaravAnI kriyAmAM dhamadharmarUpa mizrapakSa nathI. ahIM koI kahe ke je zrAvako zAstranI pUrNavidhi anusAra apramAdabhAvathI bhagavAnanI pUjA karatA nathI, tevA jIvonI pUjAmAM thatI puSpAdi jIvonI hiMsA tAdaza pramAdarUpa vyApArasaMbaMdhathI pUjA karanAramAM prApta thAya che. tethI tevA jIvonI pUjAnI kriyAmAM dharmAdharmarUpa sAmAnAdhikaraNyanI prApti thaze. mATe tevI pUjAnI kriyA zuddha dharmarUpa nathI, mATe tyAjya che, tema mAnavuM paDaze; ane je sAdhuo apavAdathI nadI
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1288 pratimAzataka | zloka H 85 Utare che, topaNa nadI UtaratI vakhate pUrNa yatanA pALatA nathI, teomAM tAdeza pramAdarUpa vyApArasaMbaMdhathI hiMsAnuM sAmAnAdhikaraNya prApta thaze. mATe dharmAdharmarUpa mizrapakSanI prApti thaze. tenuM nirAkaraNa ka2vA arthe graMthakArazrI kahe che sad tat / sarvyavahAramAM paryavasAna hovAthI=AtmakalyANanA arthe bhagavAnanI pUjAnI pravRtti je zrAvako kare che, Ama chatAM anAbhoga ke sahasAtkArathI yatanAmAM skhalanA pAme che, tevA zrAvakonI pUjA paNa sarvyavahAramAM paryavasAna thatI hovAthI, ane je sAdhuo saMyamanI vRddhinA arthe apavAdathI nadI Utare che, Ama chatAM anAbhoga ke sahasAtkArathI yatanAmAM skhalanA pAme che, tevA sAdhuonI nadI UtaravAnI kriyA paNa sarvyavahAramAM paryavasAna thatI hovAthI dharmAdharmarUpa mizrapakSamAM praveza karAvanArI nathI. kRti=ethI A=bhagavAnanI pUjAnI kriyAmAM ane sAdhune nadI UtaravAnI kriyAmAM lokavyavahArathI thatI hiMsA mizrapakSamAM praveza karAvanAra che e na hrizvi=artha vagaranuM che. ..... bhAvArtha : zlokanA prathama pAdathI graMthakArazrIe sthApana karyuM ke vidhipUrvaka bhagavAnanI pUjA ka2nA2 zrAvakamAM ane vidhipUrvaka nadI UtaranAra sAdhumAM pramattayoga nahi hovAne kAraNe zAstravyavahArathI hiMsA nathI. tyAM koI kahe ke zAstravyavahArathI pUjAmAM ke nadI UtaravAmAM hiMsA nahi hovA chatAM je sthAnamAM jIvo maratA hoya te sthAnamAM lokavyavahArathI hiMsAno svIkAra thAya che mATe te pravRttimAM dharmaadharmarUpa mikSapakSa mAnavo joIe tene graMthakArazrI kahe che bAhya lokavyavahAranI apekSAe je hiMsA dekhAya che, te hiMsA gRhasthanI pUjAnI kriyAmAM ke sAdhunI nadI UtaravAnI kriyAmAM mizrapakSamAM praveza karAvanA2 nathI; kema ke karmabaMdha jIvanA pariNAmathI thAya che, ane bhagavAnanI pUjA karanAra zrAvaka ane nadI UtaranAra sAdhu bhagavAnanI AjJAne parataMtra ucita yatanAparAyaNa che, tethI temanI karmabaMdhane anukULa pariNati nathI, paraMtu nirjarAne anukULa pariNati che; vaLI, lokavyavahArathI thatI hiMsA hiMsya vyaktimAM hoya che. tethI pUjA karanAra zrAvakamAM ke nadI UtaranAra sAdhumAM rahela vidhizuddha bhAva sAthe hiMsAnuM ekAdhikaraNa nathI. mATe zrAvakanI pUjAnI kriyA ane sAdhunI nadI UtaravAnI kriyA mizrapakSamAM praveza pAmatI nathI, paraMtu nirjarAne anukULa evo dharmapakSa zrAvaka ane sAdhumAM prApta thAya che. ahIM koI kahe ke hiMsAne anukULa vyApAra nadI UtaravAnI kriyAmAM paNa che ane hiMsAne anukULa vyApAra pUjAnI kriyAmAM paNa che, tethI hiMsAnukUla vyApArasaMbaMdhathI zrAvakanI pUjAnI kriyAmAM ke sAdhunI nadI UtaravAnI kriyAmAM te hiMsAnI prApti thaI zakaze. mATe zrAvakanI pUjAnI kriyAmAM ane sAdhunI nadI UtaravAnI kriyAmAM mizrapakSa svIkArI zakAze. tene graMthakArazrI kahe che - hiMsAnukUla vyApArasaMbaMdhathI hiMsAnI kriyAne nadI UtaranAra sAdhumAM ane pUjA karanAra zrAvakamAM svIkArIne hiMsA ane dharmanuM sAmAnAdhikaraNya svIkAravAmAM Ave to, teramA guNasthAnaka sudhI kevalIne
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zlokaH 85 1289 yoganI pravRtti che, ane te yogathI pravRtti karanAra kevalIne paNa vAukAyAdi jIvonI hiMsAno saMbhava che, tethI hiMsAnukUla vyApAra saMbaMdhI kevalImAM hiMsAnI prApti thaze ane kevalI sudhI sarvane dharmAdharmarUpa mizrapakSa mAnavAnI Apatti Avaze. mATe lokavyavahArathI thatI bAhya hiMsAne svAnukUla vyApArasaMbaMdhathI AtmAmAM grahaNa karIne mizrapakSa svIkArI zakAya nahi. ahIM koI kahe ke bhagavAnanI pUjA karanAra zrAvaka zAstravidhi anusAra pUjA karatA hoya ane nadI UtaranAra sAdhu zAstravidhi anusAra nadI UtaratA hoya topaNa hiMsAnA parivAra mATe sAdhano ane zrAvakano yatna nathI. AthI pANInA ane puSponA jIvonI hiMsA thAya che. tethI pUjA karanAra zrAvakamAM paNa tevA prakArano pramAda che ane vidhipUrvaka nadI UtaranAra sAdhumAM paNa tevA prakArano pramAda che ane te pramAdarUpa vyApAra saMbaMdhathI pUjAmAM thatI hiMsA zrAvakamAM prApta thaze ane nadI UtaravAnI kriyAmAM thatI hiMsA sAdhumAM prApta thaze. tethI sAdhumAM ane zrAvakamAM hiMsA ane dharmanuM ekAdhikaraNa prApta thaze. tethI zrAvakanI pUjAnI kriyAmAM ane sAdhunI nadI UtaravAnI kriyAmAM mizrapakSa svIkArI zakAze. tenuM nirAkaraNa karavA arthe graMthakArazrI kahe che - tevA prakAranA pramAdarUpa vyApArasaMbaMdhathI sAmAnAdhikaraNyanuM apramAdabhAva sthaLamAM kahevuM zakya nathI. Azaya e che ke je zrAvaka bhagavAnanI pUjAnAkALamAM bhagavAnI AjJAne parataMtra thaIne pUrNa vidhinuM pAlana kare che ane je sAdhu nadI UtaratI vakhate bhagavAnanI AjJAnuM pUrNa pAlana kare che, te zrAvakamAM ke te sAdhumAM apramAdabhAva che arthAt pUjA karanAra zrAvakamAM bhagavAnanI AjJAne parataMtra thavArUpa apramAdabhAva che ane vidhipUrvaka nadI UtaranAra sAdhumAM paNa bhagavAnanI AjJAne parataMtra thavArUpa apramAdabhAva che, tethI te vakhate thatI jIvonI hiMsAmAM tevA prakArano pramAda che, tema ekeya sthaLamAM kahI zakAya nahi. mATe tevA prakAranA pramAdarUpa vyApArasaMbaMdhathI vidhipUrvaka pUjA karanAra zrAvakamAM ke vidhipUrvaka nadI UtaranAra sAdhumAM hiMsAnI sAthe dharmanuM sAmAnAdhikaraNya che, tema kahI zakAya nahi. mATe bhagavAnanI pUjAnI kriyAmAM ke sAdhunI nadI UtaravAnI kriyAmAM zrAvakane ane sAdhune lokavyavahArathI thatI hiMsAne AzrayIne mizrapakSanI prApti nathI. ahIM koI kahe ke zrAvaka bhagavAnanI pUjA kare che, tyAM anAbhogAdithI koI skUlanA thAya tyAre tevA prakArano prasAda prApta thAya che, ane sAdhu paNa vidhipUrvaka nadI Utare che, tyAre anAbhogAdithI koI alanA thAya tyAre tevA prakAranA pramAdanI prApti thAya che, ane tevA prakAranA pramAdarUpa vyApArasaMbaMdhathI zrAvakanI pUjAnI kriyAmAM ane sAdhunI nadI UtaravAnI kriyAmAM mizrapakSanI prApti thaze. mATe zrAvake hiMsAtmaka pUjAmAM yatna karavo joIe nahi ane sAdhue hiMsAtmaka nadI UtaravAnI kriyAmAM yatna karavo joIe nahi. tethI graMthakArazrI kahe che - zrAvakanI bhagavAnanI bhaktinI kriyA ane ratnatrayInI vRddhi arthe sAdhunI nadI UtaravAnI kriyA savyavahAramAM paryavasAna thanAra che. tethI kvacit anAbhogAdithI zrAvakanI pUjAkALamAM skUlanA thAya ke
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1290 pratimAzataka | zloka : 85 sAdhunI nadI UtaravAnI kriyAmAM skhalanA thAya topaNa bhagavAnanI AjJApAlanano adhyavasAya pUjAmAM ane nadI Uta2vAnI kriyAmAM vartato hovAne kA2Ne pUjAnI kriyA ane nadI UtaravAnI kriyA savyavahAra che. mATe dharmadharmarUpa mizrapakSa nathI; paraMtu je kAMI skhalanAkRta hiMsA thaI che, te zrAvakane bhagavAnanI pUjAmAM vartatA zubhabhAvathI nAza pAme che, ane sAdhune ratnatrayInI vRddhi arthe AjJApAlananA vartatA zubha adhyavasAyathI nAza pAme che. tethI anAbhogathI skhalanAvALI paNa pUjAnI kriyAmAM ke nadI UtaravAnI kriyAmAM mizrapakSa mAnavAnI Apatti nathI. mATe AlokavyavahArathI thatI hiMsA, bAdha karanAra che=mizrapakSamAM praveza ka2nA2 che, e kathana artha vagaranuM che. pUrvamAM pArzvacaMdre zloka-84mAM kahela ke sAdhu ucita yatanAthI nadI Utare che, mATe sAdhune nadI UtaravAmAM hiMsA nathI, ane dravyastavamAM sAdhuucita yatanAno abhAva hovAne kA2Ne avarjanIya hiMsA che. mATe dravyastavamAM mizrapakSa che. tenuM nirAkaraNa karavA arthe zlokanA prathama be pAdathI graMthakArazrIe sthApana kRryuM ke vidhipUrvaka pUjA karanAra zrAvakane ane vidhipUrvaka nadI UtaranAra sAdhune zAstrIya vyavahA2thI hiMsA nathI, ane bAhya hiMsAmAM hiMsA mAnanAra lokavyavahArathI pUjAmAM hiMsA ke sAdhune nadI UtaravAnI kriyAmAM hiMsA mizrapakSanI prAptinuM kAraNa nathI. tethI have pArzvacaMdra potAno mata sthApana karavA mATe je anya yukti batAve che, te blokanA trIjA, cothA pAdanuM utthAna ka2vA arthe 'nanu'thI batAve che TIkA H nanu prANyupamardastAvaddharmakarmaNyapi hiMsaiva, gRhI tu tAM karoti, sAdhostu sA kathaJcid bhavatItyasti vizeSa iti cet ? atrAha-icchAkalpanayA= svarasapUrvayecchyA'bhyupetya vihite niyatavyApArake'varjanIyahiMsAsambandhe karmaNi tadutpAdanotpattibhyAM tu bhidA kA'pi tathyA na, api tu svakapolakalpanayA mugdhamanovinodamAtramiti bhAvaH / tathAhi - hiMsAnuSaktadharmavyApAre sAdhyatvAkhyaviSayatayA hiMsAviSayakahiMsA'nukUlakRtimattvaM gRhiNazcet sAdhorna katham ? yatanayA parihArazcedubhayatra samAnaH, kRtau hiMsAtvAvacchinnasAdhyatvAkhyaviSayatA'bhAvopyubhayoryatamAnayoH tulyaH, azakyaparihAro'pi prasaktAkaraNapratyapAyabhiyA dvayoH zAstrIya iti sUkSmamIkSaNIyam / / 85 / / TIkArya H nanu ...... bhAva / 'nanu'thI pUrvapakSI svapakSanuM sthApana kare che. prANInuM upamardana dharma-karmamAM paNa hiMsA ja che vaLI gRhastha tene dravyastavamAM hiMsAne, kare che, vaLI sAdhune te=hiMsA, koIka rIte thAya che, e prakAre vizeSa che=gRhasthanI pUjAmAM thatI hiMsAmAM ane sAdhunI nadI UtaravAnI kriyAmAM thatI hiMsAmAM bheda che. e pramANe pUrvapakSI pArzvacaMdra kahe to emAM=pArzvacaMdranA kathanamAM, graMthakArazrI kahe che - icchAkalpanAthI=svarasapUrvaka icchAthI, svIkArIne avarjanIya hiMsAsaMbaMdhavALA niyata vyApAraka vihita karmamAM tadutpAdana ane tadutpatti dvArA=zrAvakanI pUjAnI kriyAmAM hiMsAno utpAda che - ane
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1291 pratimAzataka | zloka : 85 sAdhunI nadI UtaravAnI kriyAmAM hiMsAnuM utpAdana nathI paraMtu hiMsAnI utpatti che - tenA dvArA, zrAvakanI pUjAnI kriyAnI hiMsAmAM ane sAdhunI nadI UtaravAnI kriyAnI hiMsAmAM koIpaNa taththabheda nathI, paraMtu svakapola kalpanA vaDe pArjacaMdranI svamatikalpatA vaDe mugdhajananA manane vinodamAtrarUpa che=pArjacaMdranA matanA anuyAyI evA mugdhalokonA manane potAno mata nirdoSa che, te prakAranA vinodamAtrane karanAra che, e prakAre bhAva che. pUrvamAM kahyuM ke zrAvakanI pUjAnI kriyAmAM hiMsAnuM utpAdana che ane sAdhunI nadI UtaravAnI kriyAmAM hiMsAnI utpatti che. ema kahIne pUrvapakSI pArthacaMdra dravyastavamAM mizrapakSa che ane sAdhunI nadI UtaravAnI kriyAmAM mizrapakSa nathI, ema je kahe che te tathya vagaranuM che. tene 'tathAdi' thI graMthakArazrI spaSTa kare che - tathAda .... samAna, hiMsAnuSakta dharmavyApAramAM=hiMsAthI yukta evA bhagavAnanI bhaktirUpa dharmavyApAramAM, sAdhyatvA viSayatAthI=sAdhyatvAkhyaviSayatAsaMbaMdhathI, hiMsA viSayaka hiMsAnukUlakRtimatva gRhasthane che=bhagavAnanI bhakti karanAra zrAvakane che, ema jo pArjacaMdra kahe to tene graMthakArazrI kahe che ke, sAdhune kema nathI ? arthAt sAdhune hiMsAnuSakta dharmavyApArarUpa nadI UtaravAnI kriyAmAM sAdhyatvAkhyaviSayatAsaMbaMdhathI hiMsAviSayaka hiMsAnukUlakRtimatva che. yatanAthI parivAra che=sAdhu yatanApUrvaka nadI Utare che, tethI yatavAne kAraNe hisAviSayaka hiMsAnukUlakRtimatvano parihAra che, ema pArlacaMdra kahe to tene graMthakArazrI kahe che - ubhayatra samAna che tanApUrvaka bhagavAnanI bhakti karanAra zrAvakamAM ane yatatApUrvaka nadI UtaranAra sAdhumAM samAna cheHhisAviSayaka hiMsAnukUlakRtimatvano parivAra samAna che. ahIM pUrvapakSI pArjacaMdra kahe ke zrAvakanI dravyastavanI kRtimAM hiMsAtvAvacchinnasAdhyatvAkhyaviSayatA che=puSpAdi jIvonI hiMsAthI yukta bhagavAnanI bhakti karavA rUpa aMtaraMga vyApAra svarUpa sAdhyatvAkhyaviSayatA che, ane sAdhunI nadI UtaravAnI kriyAmAM yatanA hovAne kAraNe hiMsAtvAvacchinnasAdhyatvAkhyaviSayatA nathI=yatanA hovAne kAraNe sAdhunI nadI UtaravAnI kriyAmAM hiMsAthI yukta bhagavAnanI AjJAnA pAlanarUpa sAdhyatvAkhyaviSayatA nathI. tene graMthakArazrI kahe che - to .. :, kRtimAM hiMsAtvAvacchinnasAdhyatvAkhyaviSayatAno abhAva paNa yaMtamAna evA baMnemAM=vidhipUrvaka bhagavAnanI pUjA karanAra zrAvakamAM ane vidhipUrvaka nadI UtaranAra sAdhumAM samAna che. saMyamanA pAlana arthe nadI UtaravI Avazyaka hoya tyAre sAdhu nadI Utare che. tethI saMyamanI vRddhinA upAyamAM yatna karatA sAdhune nadI UtaratI vakhate je hiMsA thAya che, te azakyaparihArarUpa che, ane zrAvaka to bhagavAnanI pUjA puSpAdithI na kare to hiMsAno parihAra thaI zake. e prakAre pArjacaMdranI zaMkAnA nirAkaraNa arthe graMthakArazrI kahe che - mazavaparidAroDapi .... kSarIyam | prasaktanA akaraNamAM pratyapAyatA bhayathI=sAdhune prasakta evI saMyamavRddhi artha nadI UtaravAnI kriyA na karavAmAM karmabaMdhanI prAptirUpa pratyapAyanA bhayathI
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1292 pratimAzataka | zloka : 85 ane zrAvakane sarvaviratInA zakti saMyama artha prasakta evI pUjAnI kriyA na karavAmAM karmabaMdharUpa pratyAyanA bhayathI, baMneneetadI UtaravAnI kriyAmAM sAdhune ane bhagavAnanI pUjAnI kriyAmAM zrAvakane, azakyaparihAra paNa=hiMsAno azakya parihAra paNa, zAstrIya che, e pramANe sUkSma vicAravuM arthAt sUkSma jovuM. I8pA bhAvArtha : pUrvapakSI pArthacaMdra yuktithI batAve che ke sAdhu nadI Utare che, temAM hiMsA thAya che, ane zrAvaka pUjA kare che temAM paNa hiMsA thAya che; te baMnemAM bheda cheHgRhastha hiMsAne kare che ane sAdhu hiMsA karatA nathI, paraMtu koIka rIte thAya che=pUjAnI kriyAmAM puSpAdi jIvonI hiMsA hovA chatAM zrAvaka pUjA kare che tethI zrAvaka hiMsAnuM utpAdana kare che ane sAdhu to hiMsAnA parivAra mATe yatanA kare che chatAM jalanA jIvonI hiMsAno parihAra thaI nahIM zakavAthI hiMsAnI utpatti che, tethI koIka rIte hiMsA thAya che paNa sAdhu hiMsA karatA nathI. A prakArano zrAvakanI pUjAnI kriyAmAM ane sAdhunI nadI UtaravAnI kriyAmAM bheda che, tethI zrAvakanI pUjAnI kriyAmAM dharmAdharmarUpa mizrapakSanI prApti che ane sAdhune nadI UtaravAnI kriyAmAM dharmAdharmarUpa mizrapakSanI prApti nathI. A prakAranA pArjacaMdranA kathanane sAme rAkhIne zlokanA trIjA ane cothA pAdathI graMthakArazrI kahe che - zrAvakane ke sAdhune avarjanIya hiMsAsaMbaMdhavALA vihita evA niyata karmamAM svaicchAkalpanAthI tadutpAdana ane tadutpatti dvArA=hiMsAnuM utpAdana ane hiMsAnI utpatti dvArA, koI taththabheda nathI arthAtu pArjacaMdra je bheda kare che te taththabheda nathI. graMthakArano Azaya e che ke pUrvapakSIe je kahyuM ke gRhastha hiMsA kare che, te kathanathI zrAvakanI pUjAnI kriyAmAM hiMsAnuM utpAdana che; ane sAdhu nadI Utare che tyAM hiMsA karatA nathI paNa koIka rIte hiMsA thAya che, te hiMsAnI utpatti che. tethI gRhasthanI hiMsAmAM ane sAdhunI hiMsAmAM bheda che, ema je pArjacaMdra kahe che, tevo koI taththabheda nathI, paraMtu pArjacaMdranI potAnI mAnyatAmAM beThuM che ke zrAvakanI pUjAnI kriyAmAM hiMsA che, mATe mizrapakSa che, ane sAdhunI nadI UtaravAnI kriyAmAM mizrapakSa nathI; kema ke sAdhu sarvasaMyamane pALanArA che. tethI svamatikalpanAthI zrAvakanI pUjAnI kriyAmAM hiMsAnuM utpAdana ane sAdhunI nadI UtaravAnI kriyAmAM hiMsAnI utpatti che, tema bheda karIne potAnI mAnyatAne anusaranArA mugdhajanone mAtra saMtoSa ApavArUpa pArthacaMdranI kalpanA che. A pArjacaMdranI kalpanA tathya vagaranI kema che ? te 'tathAdithI spaSTa kare che - pArthacaMdra kahe che ke zrAvakanI pUjAnI kriyAmAM hiMsAnuM utpAdana che. te vacanathI e prApta thAya che ke pUjAnI kriyA hiMsAnuSakta dharmavyApArarUpa che=hiMsAthI yukta evA dharmavyApArarUpa che; ane zrAvaka jANe che ke bhagavAnanI pUjAmAM puSpAdi jIvonI hiMsA thAya che, tethI zrAvakanI pUjAnI kRti hiMsAviSayaka kRti che. vaLI te pUjAnI kriyAthI puSpAdi jIvonI hiMsA thAya che, tethI te kRti hiMsAnukUla paNa che.
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 85 1293 AnAthI e prApta thAya ke zrAvakanI pUjAnI kriyAnI kRti hiMsAviSayaka ane hiMsAnukUla kRti che, ane AvI kRtivALo pUjA karanAra zrAvaka che, ane jyAre zrAvaka pUjA kare che tyAre hiMsAviSayakahiMsAnukUlakRtimatva zrAvakamAM varte che, ane zrAvakamAM vartatuM hisAviSayakahiMsAnukUlakRtimatva sAdhyatvAkhyaviSayatA saMbaMdhathI hiMsAnuSaktadharmavyApAramAM rahe che=zrAvakamAM vartatuM hiMsAviSayakahiMsAnukUlakRtimattva svanirUpitasAdhyatvAkhyaviSayatAsaMbaMdhathI hiMsAnuSaktadharmavyApArarUpa pUjAnI kriyAmAM rahe che. te A rIte - sva=hiMsAviSayakahiMsAnukUlakRtimattva tenAthI nirUpita bhagavAnanI bhaktirUpa sAdhya hiMsAnuSaktadharmavyApAra che, te dharmavyApAramAM sAdhyatva rahela che, tethI zrAvakamAM rahela hiMsAnukUlahiMsAviSayakakRtimatva sAdhyatvAkhyaviSayatAsaMbaMdhathI bhagavAnanI pUjArUpa kriyAmAM prApta thaze. AnAthI e prApta thAya ke zrAvaka pUjA kare che tyAre A kriyAmAM hiMsA che tema jANavA chatAM pUjAnI kriyA kare che; ane te kriyAthI hiMsAnukUlavyApAra thAya che, tethI zrAvakanI pravRttithI hiMsAnuM utpAdana thAya che; ane AvI hiMsAnuM utpAdana karanAra kriyA zrAvakanA AtmAmAM che, ane te kriyAthI bhagavAnanI bhakti sAdhya che, tethI sAdhyatvAkhyaviSayatAsaMbaMdhathI bhagavAnanI pUjArUpa kriyAmAM hiMsA prApta thAya che, tethI e phalita thayuM ke bhagavAnanI pUjAnI kriyAmAM hiMsAnuM utpAdana che. mATe zrAvakanI pUjAnI kriyAmAM dharmAdharmarUpa mizrapakSa che, ema pArjacaMdra kahe che. tene graMthakArazrI kahe che - AvA prakAranuM hiMsAnuM utpAdana sAdhune nadI UtaravAnI kriyAmAM zuM nathI ? arthAt che; kema ke jema zrAvaka jANe che ke mArI pUjAnI kriyAthI puSpAdi jIvonI hiMsA thaze, tema sAdhu paNa jANe che ke mArI nadI UtaravAnI kriyAthI hiMsA thaze. tethI jema zrAvakanI pUjAnI kRti hiMsAviSayaka che, tema sAdhunI nadI UtaravAnI kRti paNa hiMsAviSayaka che. tethI pUjA karanAra zrAvakanI jema nadI UtaranAra sAdhumAM paNa hiMsAviSayaka hiMsAnukUlakRtimattva che, ane jema pUjA karanAra zrAvakanuM hiMsAviSayaka hiMsAnukUlakRtimattva sAdhyatvAkhyaviSayatAsaMbaMdhathI hiMsAthI yukta bhagavAnanI pUjArUpa dharmavyApAramAM che, tema nadI UtaranAra sAdhunuM paNa hisAviSayakahiMsAnukUlakRtimattva sAdhyatvAkhyaviSayatAsaMbaMdhathI hiMsAthI yukta nadI UtaravArUpa dharmavyApAramAM che, tethI jo pArdhacaMdra zrAvakanI pUjAnI kriyAmAM hiMsAnuM utpAdana svIkArIne dharmAdharmarUpa mizrapakSa pUjAmAM sthApana kare to sAdhunI nadI UtaravAnI kriyAmAM hiMsAnuM utpAdana svIkArIne dharmAdharmarUpa mizrapakSa svIkAravo joIe. ahIM pArthacaMdra kahe ke sAdhu yatanApUrvaka nadI Utare che. tethI sAdhunI nadI UtaravAnI kriyAmAM hiMsAno parihAra che. mATe sAdhunI nadI UtaravAnI kriyAmAM hiMsAnuM utpAdana nathI, paraMtu hiMsAnI utpatti che. tene graMthakArazrI kahe che - yatanAthI hiMsAno parivAra sAdhunI nadI UtaravAnI kriyAmAM ane zrAvakanI pUjAnI kriyAmAM samAna che; kema ke jema sAdhu yatanApUrvaka nadI Utare to hiMsAnuM utpAdana nathI, paraMtu mAtra hiMsAnI utpatti che, tema kahevAmAM Ave to je zrAvaka vidhipUrvaka bhagavAnanI pUjA kare che, te zrAvaka paNa yatanApUrvaka bhagavAnanI
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1294 pratimAzataka | zlokaH 85 pUjA kare che ane bhagavAnanI bhaktimAM anupayogI evI sarva hiMsAno parihAra kare che, tethI zrAvakanI pUjAnI kriyAmAM paNa sAdhunI nadI UtaravAnI kriyAnI jema hiMsAnuM utpAdana nathI, paraMtu hiMsAnI utpatti che. ahIM pAThyacaMdra kahe ke pUjAnI kriyA hiMsAyukta bhagavAnanI bhaktirUpa che tethI hiMsAtvAvacchinna sAdhyavAkhya viSayatAvALI pUjAnI kriyA che hiMsAthI yukta evI bhagavAnanI bhaktirUpa sAdhyatAviSayavALI pUjAnI kriyA che, ane sAdhunI to hiMsAthI yukta sAdhyatA viSayavALI nadI UtaravAnI kriyA nathI, paraMtu saMyamane anukULa vyApAravAnI kriyA che. tethI sAdhu jyAre nadI Utare che, tyAre saMyamane anukULa vyApAra kare che, tethI hiMsAne anukULa vyApAra nathI topaNa hiMsAnI utpatti thAya che. jyAre zrAvakanI pUjAnI kriyA to hiMsAthI yukta bhagavAnanI bhaktirUpa che, tethI tyAM hiMsAnuM utpAdana che. tene graMthakArazrI kahe che - kRtimAM hiMsAthI yukta sAdhyatAno abhAva yatamAna evA nadI UtaranAra sAdhune ane yatanApUrvaka pUjA karanAra zrAvakane samAna che. Azaya e che ke jema bhagavAnanI pUjAnI kriyA hiMsAthI yukta dharmavyApArarUpa che, tema sAdhunI nadI UtaravAnI kriyA paNa hiMsAthI yukta dharmavyApArarUpa che. tethI hiMsAtvAvacchinnasAdhyatA jo pUjAnI kriyAmAM che to nadI UtaravAnI kriyAmAM paNa samAna che; ane yatanAne kAraNe sAdhunI nadI UtaravAnI kriyA hiMsAthI yukta sAdhyatAvALI nathI, paraMtu saMyamanI vRddhine anukULa sAdhyatAvALI che. tethI sAdhunI nadI UtaravAnI kriyAmAM hiMsAnuM utpAdana nathI, paraMtu hiMsAnI utpatti che ema pArjacaMdra kahe to yatanAne kAraNe zrAvakanI pUjAnI kriyA paNa hiMsAthI yukta sAdhyatAvALI nathI, paraMtu saMyamanI prAptinuM kAraNa bane evI bhagavAnanI bhaktirUpa sAdhyatAvALI che. tethI zrAvakanI pUjAnI kriyAmAM paNa hiMsAnuM utpAdana nathI, paraMtu hiMsAnI utpatti che. mATe bhagavAnanI pUjAnI kriyAmAM hiMsAnuM utpAdana che ane sAdhunI nadI UtaravAnI kriyAmAM hiMsAnI utpatti che, e pArjacaMdranI svakalpanAmAtra che. ahIM pArjacaMdra kahe ke sAdhune saMyamapAlana mATe navakalpI vihArano yatna karavAno che ane te pramANe karatAM nadI UtaratI vakhate je jIvonI hiMsA thAya che, te azakya parihArarUpa che. mATe sAdhu hiMsAnuM utpAdana karatA nathI, paraMtu navakalpI vihAramAM yatna kare che ane te yatna karavA jatAM hiMsAno parihAra azakya che, mATe sAdhune hiMsAnI utpatti che, paraMtu hiMsAnuM utpAdana nathI arthAt sAdhune navakalpI vihAra zAstravacanathI prasakta che ane sAdhu jo navakalpI vihAra na kare to prasakta evA navakalpI vihAranA akaraNane kAraNe bhagavAnanI AjJAbhaMgakRta pratyapAya thAya che ane te pratyapAthanA bhayathI sAdhu nadI Utare. che, te zAstrasaMmata kriyA che; ane te kriyAmAM hiMsAno parihAra azakya che, ane je hiMsAno parivAra zakya che, te sAdhu yatanAthI kare che. tethI sAdhunI nadI UtaravAnI kriyAmAM hiMsAnI utpatti che, paraMtu hiMsAnuM utpAdana nathI. tene graMthakArazrI kahe che -
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1295 pratimAzataka | zlokaH 85-86 jema sAdhu navakalpI vihAra karavA arthe nadI Utare che, tema zrAvaka bhagavAnanI bhakti karIne saMyamanI zaktino saMcaya karavA arthe bhagavAnanI pUjAnI kriyA kare che. tethI jema navakalpI vihAra karavAnA vacanathI prasakta evI nadI UtaravAnI kriyA na karavAmAM Ave to sAdhune AjJAbhaMgakRta karmabaMdha thAya, tema saMyamanI zaktino saMcaya arthe bhagavAnanI bhakti upAya che, e prakAranA zAstravacanathI prasakta evI pUjAnI kriyA zrAvaka na kare to bhagavAnanI AjJAbhaMgakRta pratyapAya prApta thAya. tethI jema sAdhu prasaktanA akaraNathI thatA pratyapAyanA bhayathI nadI UtaravAnI kriyA kare che ane jema yatanApUrvaka nadI UtaranAra sAdhune hiMsAno parihAra azakya che, tema yatanApUrvaka pUjA karanAra zrAvakane paNa hiMsAno parihAra azakya che. tethI zAstrIya evo hiMsAno azakya parihAra paNa sAdhunI nadI UtaravAnI kriyAmAM ane zrAvakanI bhagavAnanI pUjAnI kriyAmAM samAna che. tethI jo ema kahevAmAM Ave ke sAdhune nadI UtaravAnI kriyAmAM hiMsAnuM utpAdana nathI, paraMtu hiMsAnI utpatti che, to zrAvakanI pUjAnI kriyAmAM paNa hiMsAnuM utpAdana nathI, paraMtu hiMsAnI utpatti che. mATe zrAvakane pUjAnI kriyAmAM hiMsAnuM utpAdana kahIne dharmAdharmarUpa mizrapakSa sthApavo ane sAdhunI nadI UtaravAnI kriyAmAM hiMsAnuM utpAdana nathI, paraMtu hiMsAnI utpatti che mATe dharmAdharmarUpa mizrapakSa nathI, ema kahevuM, e svakapolakalpanAthI mugdha jIvonA manane mAtra vinoda karavArUpa che. e pramANe sUkSma dRSTithI jovuM. II8pA avataraNikA : apavAdaprAye karmaNi na vidhiH, kintu yatanAbhAga eva svacchandaprAptatayA ca tatra mizratvaM syAd, atra Aha - avataraNikArca - apavAdaprAyaH karmamAM vidhi nathI=apavAdika evI zrAvakanI pUjArUpa kriyAmAM vidhi nathI, paraMtu yatanAbhAgamAM jAyatanA aMzamAM ja, vidhi che, ane svacchaMdaprAptapaNuM hovAne kAraNe zrAvakanI pUjAnI kriyAmAM svacchaMdaprAptapaNuM hovAne kAraNe, tyAM zrAvakanI pUjAnI kriyAmAM, mizrapaNuM thAya. AmAM A prakAranA pArjacaMdranA kathanamAM, graMthakArazrI kahe che - bhAvArtha : utsargathI to sarvasAvadhano tyAga karIne AtmAnA asaMgabhAvane pragaTa karavuM joIe e prakAranuM zAstravacana che, chatAM jeo dhanAdinI mUrchAne sarvathA choDIne asaMgabhAva pragaTa karavA samartha nathI evA zrAvakone apavAdathI pUjA karavAnI vidhi che ane te apavAdika pUjAne AzrayIne "yatanApUrvaka pUjA karavI joIe', e prakAre zAstramAM vidhivAkya che, te vidhivAkyathI phalita thAya ke hiMsAtmaka pUjAnI kriyAmAM pravRtti karavAnuM vidhAna zAstra karatuM nathI, paraMtu yatanA aMzamAM vidhAna kare che arthAt zrAvaka sAmAyikAdi na karatA hoya ane jo bhagavAnanI pUjA kare to yatanApUrvaka karavI joIe, e prakAranuM vidhAna zAstra kare
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1296 pratimAzataka | zloka : 86 che AthI svacchaMdaprAptapaNAthI zrAvakanI pUjAnI pravRtti che, Ama chatAM zAstra vacanAnusAra zrAvaka pUjAnI pravRttimAM yatanA kare che, tethI yatanA aMzamAM zAstravacananuM pAlana che, tethI zrAvakanI pUjAnI kriyAmAM yatanA aMzathI dharmapaNuM ane svacchaMdaprApta evI hiMsAnI pravRttirUpa pUjA aMzathI adharmapaNuM hovAthI mizrapaNuM che." A prakAranA pArjacaMdranA kathanamAM graMthakArazrI kahe che - bloka : pUrNe'rthe'pi vidheyatA vacanataH siddhA liGgAtmikA, bhAge buddhikRtA yataH pratijanaM citrA smRtA sAkare / no cejjainavacaH kriyAnayavidhiH sarvazca mizro bhave ditthaM bhedamayaM na kiM tava mataM mizrAdvayaM lumpati / / 86 / / zlokArca - vacanathI vidhyarthanA prayogavALA vAkyathI, pUrNa arthamAM ja liMgaryAtmikA vidheyatA vidhi arthane kahenArI vidheyatA, siddha che. buddhikRta vidheyatA bhAgamAM=zamAM, ho. je kAraNathI AkaramAM syAdvAdaratnAkaramAM te=buddhikRtavidheyatA, pratijanane AzrayIne citra-bhinna bhinna prakAranI, kahevAI che ane jo ema na mAno to vacanathI vigheyatA pUrNa arthamAM che ema na mAno paraMtu yatanAaMzamAM ja vidheyatA che ema mAno to, jainavacana ane kriyAnaya vidhi sarva mizra thAya. A rIte mizrAddhaya-dharmAdharmarUpa mizra pakSa, tArA=pArjacaMdranA, bhedatraya matano dharma-adharma ane mizrapakSane kahenArA bhedatraya matano, lopa nahi kare ? arthAt lopa karaze. ll86ll TIkA - 'pUrNe'rthe'pi' iti :- pUrNe'rthe aryamANe yatanAviziSTe karmaNi, liGgAtmikA=ligarthasvarUpA, vidheyatA vacanataH zrutimAtreNa, siddhA, pravartanAyA eva tadarthatvAt, tasyAzca pravRttihetudharmAtmakatvAt, 'pravRttihetuM dharmaM ca pravadanti pravarttanAm' ityabhiyuktoktestasya ca tattvata iSTasAdhanatvarUpatvAt, tathA ca pravRttihetvicchAviSayajJAnaviSayatAparyAptyadhikaraNadharmatvaM yaddharmAvacchinne bodhyate taddharmAvacchinnasya vidheyatvamiti prakRte yatanAviziSTadravyastavasya vidheyatvamabAdhitameva, tato vinigamanAviraheNApi tathAsiddhe(ddheH) liGganvayasyaiva vinigamakatvAcca / TIkArya - pUDathai .... vinimitvAkya e pUrNa arthamAM=arthamANa evA=prApyamANa evA, yatanAviziSTa karmamAM, liMgathabhikA=liMgarthasvarUpa=vidhyarthasvarUpa, vidheyatA vacanathI zravaNa mAtrathI vidhivAkyanA
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1297 pratimAzataka | zlokaH 86 zravaNamAtrathI, siddha che; kema ke pravartamAnuM ja tadarthapaNuM che=vidhivAkya pravRtti karavAnI preraNA karanArAM che ane tenuM=pravartamAnuM, pravRtti hetudharmAtmakapaNuM che. pravartamAna pravRtti hetudharmAtmakapaNuM kema che ? temAM hetu kahe che - 'pravartamAne pravRtti hetudharma kahe che. e pramANe abhiyuktanI Akha puruSanI, uktikakathata che, ane tenuM pravartatAthI prApta thatuM pravRttihetu dharmanuM, tatvathI ISTasAdhatatvarUpapaNuM che, ane te rIte=pravartatAthI prApta thatuM pravRttietudharma ISTanuM sAdhana che te rIte, pravRttino hetu evI IcchAnA viSayane batAvanAruM je jJAna te jJAnanI viSayatAnA paryAptinA adhikaraNarUpa dharmapaNuM yuddharmAvacchinnamAM jaNAya che taddharmAvacchinnanuM vidheyapaNuM che, e pramANe prakRtimAM yatanAviziSTa dravyastavanuM vidheyapaNuM abAdhita ja che; kema ke vinigamatAno viraha hovAthI paNaEyatatApUrvaka bhagavAnanI pUjA karavI joIe', e vacananI vidheyatA yatanAmAM svIkAravI ke pUrNa vAkyamAM svIkAravI, e prakAranA vinigamatAno viraha hovAthI paNa, tenAthI=pUrvamAM yuktithI sthApana karyuM ke yatanAviziSTadravyastavanuM vidheyapaNuM abAdhita che tenAthI, te prakAranI siddhi che pUrNavAkyamAM vidheyatA che te prakAranI siddhi che. ahIM pArjacaMdra kahe che ke pUrNavAkyamAM vidheyatA svIkAravI ke eka bhAgamAM svIkAravI teno vinigamaka na hoya tyAre pUrNavAkyamAM vidheyatA svIkArIne pUjAnI kriyAne dharmarUpe sthApana karavI, te kaI rIte yuktiyukta kahevAya ? tethI bIjo hetu kahe che - liMgarbhAvayanuM ja vinigamakapaNuM che=vidhivAkyanA arthanA anvayanuM ja pUrNavAkyamAM vidheyatA svIkAravAmAM vinigamakapaNuM che. 0 liMgarthasvarU5 vidheyatAno artha A pramANe che liAjJAne batAvanAra evI vidhi, teno artha vidhino artha, tasvarUpA vidheyatA che arthAt vidhivAkyamAM rahela vidheyatA che. 0 pravartanA vidhivAkya prarvataka che, tethI vidhivAkyamAM preraNA kahevAno dharma che te pravartanA che. 0 TIkAmAM tathAti pATha che tyAM tathAsiddhaH pAThanI saMbhAvanA che. te mujaba artha ame karela che. bhAvArtha : avataraNikAmAM pArjacaMdra kahela ke apavAdavALI kriyAmAM vidhi hotI nathI, paraMtu yatanA aMzamAM ja vidhi hoya che. tenuM nirAkaraNa karIne vidhivAkyane batAvanArAM vacanothI prApta thatI vidhi pUrNa arthamAM che, te batAvavA arthe graMthakArazrI kahe che - liMgaryAtmika vidheyatA=vidhivAkyathI bodha thatI evI vidheyatA vidhivAkyanA zravaNamAtrathI pUrNa arthamAM prApta thAya che, paraMtu tenA eka dezamAM nahi. AnAthI e prApta thAya che ke vidhipUrvaka bhagavAnanI pUjA karavI joIe, e vAkyamAM vidhivAkyane batAvanAra je vacana che, tenA zravaNathI yatanApUrvaka pUjAnI kriyAmAM vidheyatAnI prApti che, paraMtu mAtra yatanAbhAgamAM vidheyatAnI prApti nathI. temAM graMthakArazrI yukti batAve che -
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 86 vidhivAkyano artha pravartanA che ane pravartanA e pravRttino hetu evo dharma che; kema ke Apta puruSo kahe che ke pravartanA e pravRttino hetu evo dharma che ane pravRttino hetu evo dharma 52mArthathI iSTanuM sAdhana che. 1298 AnAthI e phalita thAya ke Apta puruSanA vacana anusAra je vidhivAkya hoya te ucita pravRtti karavAnI preraNA karanArAM che, tethI te vacano pravartanArUpa che, ane te vacanothI thatI pravartanA pravRttino hetu evA dharmasvarUpa che ane te dharmanuM pAlana iSTanuM sAdhana che. A prakAranA niyamathI zuM phalita thAya che ? te spaSTa karavA mATe graMthakArazrI kahe che. - ane te pramANe - vidhivAkyathI pUrNa arthamAM vidheyatAnI prApti thAya che; kema ke vidhivAkya ucita dharmanI pravRtti karAvanArAM che ane tenAthI iSTanI siddhi thAya che te pramANe c pravRttinA hetu=potAne iSTa evA dharmanI pravRttinA hetu, evI je icchA, e icchAnA viSayavALuM jJAna vidhivAkyathI thAya che ane e jJAnano viSaya yatanApUrvakanI bhagavAnanI pUjA che, ane e jJAnanI viSayatAnI paryApti pUrNa arthamAM thAya che, ane e paryAptinuM adhikaraNa evuM dharmapaNuM je dharmAvacchinnamAM jaNAya=vidhivAkyathI je dharmAvacchinnamAM jaNAya te dharmAvacchinnanuM vidheyapaNuM che, arthAt AvuM dharmapaNuM vidhivAkyathI pUrNa arthamAM jaNAya che, tethI pUrNa arthanuM vidheyapaNuM che. e rIte prakRta evA dravyastavamAM yatanAviziSTa dravyastavanuM vidheyapaNuM abAdhita che; kema ke vidhivAkyathI yatanApUrvaka bhagavAnanI bhakti ka2vAnA arthano bodha thAya che, tethI yatanAviziSTa dravyastavamAM vidheyapaNuM abAdhita che. ahIM pArzvacaMdra kahe ke yatanApUrvaka bhagavAnanI pUjA karavI joIe, e vacanathI yatanA aMzamAM vidhino bodha thAya che ke pUrNa dravyastavamAM vidhino bodha thAya che, temAM koI vinigamaka nathI, tethI pUrNa arthamAM vidhi che, tema kaI rIte svIkArI zakAya ? tethI graMthakArazrI kahe che pUrvamAM yukti batAvI tenAthI vinigamanAno viraha hovA chatAM paNa te prakAre siddhi thAya che arthAt yatanAviziSTa dravyastavamAM vidhi svIkAravI joIe, te prakAre siddhi thAya che, mATe yatanA aMzamAM vidhi che, tema svIkArI zakAya nahi. vaLI, potAnuM kathana yuktiyukta che ane pUrNa arthamAM vidhine svIkAravI joIe, temAM vinigamaka paNa che, te batAvavA arthe graMthakA2zrI kahe che - liMgarthanA anvayanuM ja vinigamakapaNuM che arthAt yatanApUrvaka bhagavAnanI pUjA karavI joIe, e vacanamAM vidhivAkyano anvaya thAya che, paraMtu pUjAmAM yatanA karavI joIe e vacanamAM vidhivAkyano anyaya nathI. mATe vinigamanAno viraha nathI, paraMtu liMgarthanA anvayanuM ja vinigamakapaNuM che. utthAna : zlokanA prathama pAdathI sthApana karyuM ke vidhivAkyonA zravaNathI pUrNa arthamAM vidheyatA prApta thAya che, tethI zAstramAM je je vidhivAkyo hoya che, te vidhivAkyothI eka dezamAM vidhi svIkArI zakAya nahi. ahIM prazna thAya ke keTalAMka sthAne eka bhAgamAM paNa vidhinI prApti hoya che, te kaI rIte saMgata thAya ? tethI bhAgamAM prApta thatI vidheyatA vidhivAkyathI nathI, paraMtu buddhikRta che. te batAvavA arthe graMthakArazrI zlokanA bIjA pAdathI kahe che
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 86 1299 TIkA :___ yA ca buddhikRtA vidheyatA viSayatAvizeSarUpA sA bhAge bhavatu, na tAvatA kSatiH, yataH sA pratijanaM pratipAdyaM citrA''kare syAdvAdaratnAkare, sthitA-vyavasthitA, "svaparavyavasAyi jJAnaM pramANam" ityatra vizeSaNavizeSyAnyataraprasiddhau tadanyabhAgasya vidheyatvamubhayasyaiva cAprasiddhAvubhayasyaiva vidheyatvamiti tatrokteH, 'raktaM paTaM vaya', 'brAhmaNaM snAtaM bhojaya' ityAdAvekavidherdvividhestrividhezca darzanAt, TIkArya : vAra....sarjanAt, ane je buddhikRta viSayatAvizeSarUpa vidheyatA che, te bhAgamAM ho eka dezamAM ho, teTalA mAtrathI kSati nathI=bhagavAnanI pUjAne kahenArA vidhivAkyane pUrNa arthamAM svIkAravAmAM kSati nathI. je kAraNathI te viSayatAvizeSarUpa vidheyatA, pratipAdana karavA yogya evA pratijanane AzrayIne citra=judA judA prakAranI, AkaramAM=syAdvAdaratnAkaramAM, sthita vyavasthita che; kema ke "svapara vyavasAyI jJAna pramANa che" e prakAranA vacanamAM vizeSaNa-vizeSya anyataranI prasiddhimAM tenAthI anya bhAganuM prasiddhithI anya bhAganuM vidheyapaNuM ane ubhayanI ja aprasiddhimAMvizeSaNa-vizeSya ubhayanI ja aprasiddhimAM, ubhayanuM ja vizeSaNa-vizeSya ubhayanuM ja, vidheyapaNuM che. e pramANe tyAM=syAdvAdaratnAkaramAM, ukti che kathana che. "rakta paTane vaNa' 'snAta brAhmaNane veda bhaNelA brAhmaNane, bhojana karAva' e prakAranA vacanaprayogamAM ekavidhinuM, dvividhinuM ane trividhinuM darzana hovAthI buddhikRta viSayatAvizeSarUpa vidheyatA bhAgamAM svIkAravAmAM kSati nathI, ema pUrva sAthe saMbaMdha che. bhAvArtha : zlokanA prathama pAdathI graMthakArazrIe sthApana karyuM ke vidhivAkyane kahenArAM vacanothI prApta thatI vidheyatA pUrNa arthamAM ja hoya che, paraMtu vidhivAkyanA eka dezamAM vidheyatA hotI nathI. tyAM graMthakArazrIne smaraNa thayuM ke keTalAMka sthAne dezamAM paNa vidheyatA hoya che. tethI vidhivAkyathI thatI vidheyatA pUrNa arthamAM ja che, tevI vyApti kema baMdhAya ? tethI dezathI vidheyatA kyAM hoya che, te spaSTa karavA mATe zlokanA bIjA pAdathI graMthakArazrI kahe che - je vidheyatA vidhivAkyathI nathI, paraMtu buddhikRta che, te vidheyatA viSayatAvizeSarUpa che arthAtuM te vidheyatA kvacit vizeSaNarUpa viSayatAne batAve che, kvacit vizeSyarUpa viSayatAne batAve che ane kvacit ubhayarUpa viSayatAne batAve che. tethI te vidheyatA viSayatAvizeSarUpa che ane AvI viSamatAvizeSarUpa vidheyatA eka bhAgamAM paNa hoya eTalA mAtrathI vidhivAkyathI bodha thatI vidheyatA pUrNa arthamAM hoya che,
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1300 pratimAzataka | zloka : 86 tema svIkA2vAmAM kSati nathI; kema ke vidhivAkyathI prApta thatI vidheyatA pUrNa arthamAM ja che, ane buddhikRta vidheyatA kvacit eka bhAgamAM che to kvacit pUrNa arthamAM che. buddhikRta vidheyatA eka bhAgamAM che, tene spaSTa karavA mATe syAdvAdaratnAkaranA vacanane graMthakArazrI batAve che - syAdvAdaratnAkaramAM pratipAdana karavA yogya evA dareka janane AzrayIne judA judA prakAranI vidheyatA batAvAyelI che. jema - 'svaparavyavasAyijJAna pramANa che' A vAkyamAM vidhyarthano prayoga nathI, tethI vacanathI vidheyatA prApta thatI nathI, paraMtu buddhikRta vidheyatA prApta thAya che. jema koI zrotAne svaparavyavasAyijJAna che, evo bodha che, paraMtu A jJAna pramANa che tevo bodha nathI, tevA zrotAne AzrayIne svaparavyavasAyijJAnane uddezIne pramANanuM vidhAna karavAmAM Ave che, tyAre pramANa aMzamAM vidheyatA che, te vizeSya aMzamAM vidheyatArUpa che. vaLI, koI zrotAne pramANano bodha che, paraMtu svapa2vyavasAyijJAna pramANa che tevo bodha nathI, tevA zrotAne pramANane uddezIne svapa2vyavasAyijJAnanuM vidhAna karavAmAM Ave tyAre tevA zrotAne mATe svaparavyavasAyijJAna vidheya bane che, te vizeSaNa aMzamAM vidheyatArUpa che. vaLI, koI zrotAne pramANa zuM che, ane svapa2vyavasAyijJAna zuM che, te baMneno bodha nathI, tevA zrotAne uddezIne svaparavyavasAyijJAna pramANa che, te vidheya bane che, te vizeSaNa-vizeSyarUpa ubhaya aMzamAM vidheyatA rUpa che. AnAthI e phalita thayuM ke je zrotAne vizeSaNanI prasiddhi ane vizeSyanI aprasiddhi che, te zrotAne AzrayIne vizeSyanuM vidheyapaNuM che; ane je zrotAne AzrayIne vizeSyanI prasiddhi che ane vizeSaNanI aprasiddhi che, te zrotAne AzrayIne vizeSaNanuM vidheyapaNuM che; ane je zrotAne vizeSaNa ane vizeSya ubhayanI aprasiddhi che, te zrotAne AzrayIne vizeSaNa-vizeSya ubhayanuM vidheyapaNuM che. A prakAre syAdvAdaratnAkaramAM kaheluM che, tethI buddhikRta vidheyatA zrotAne AzrayIne bhAgamAM paNa hoya ane pUrNa vAkyamAM paNa hoya. A rIte zlokanA bIjA pAdano artha karyA pachI buddhikRta vidheyatA anubhavathI paNa bhAgamAM hoya che, te spaSTa karavA mATe TIkAmAM graMthakArazrI batAve che - koI mANasa beTho hoya ane tene koI kahe ke 'rakta paTane vaNa'. te vakhate tene vaNavAnI kriyAmAM pravartAvavAno che, ane vaNavAnI game te kriyAmAM pravartAvavo nathI, paraMtu paTane vaNavAmAM pravartAvavo che. vaLI, paTamAM paNa game te paTane vaNavAmAM pravartAvavo nathI, paraMtu rakta paTane vaNavAmAM pravartAvavo che. te vakhate 'rakta paTa vaNa' e vacanathI traNamAM vidheyatA prApta thAya che.
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 86 1301 koI anya mANasa rUnI pUNIone vaNato hoya tene vaNavAnI kriyAmAM pravartAvavo nathI, paraMtu rakta paTane vaNavAmAM pravartAvavo che. te vakhate tene koI kahe ke rUnI pUNIone nahi, paraMtu rakta paTane vaNa. te vacanathI vidheyatA rakta paTamAM prApta thAya che. tethI rakta ane paTa e bemAM vidheyatA prApta thAya che. vaLI, koI anya mANasa rakta sivAya anya paTane vaNato hoya tyAre koI kahe ke rakta paTane vaNa. te vakhate raktatvarUpa vizeSaNamAM vidheyatA prApta thAya che, kema ke vaNanAra mANasa paTa vaNe che, paraMtu rakta paTa vaNato nathI. tethI vidhAna karanAra mANasa anya varNanA paTane vaNavAnuM choDAvIne raktamAM vaNavAnuM vidhAna kare che. tethI A sthAnamAM eka prakAranI vidheyatA prApta thAya che. tethI e phalita thayuM ke "rakta paTa vaNa' e vacanathI koIka zrotAne AzrayIne ekavidhi prApta thAya che, to koIka zrotAne AzrayIne dvividhi prApta thAya che, to vaLI koIka zrotAne AzrayIne trividhi prApta thAya che. e pramANe snAta brAhmaNane=veda bhaNelA brAhmaNane, bhojana karAva. e sthAnamAM paNa rakta paTanI jema koIka zrotAne AzrayIne snAtarUpa ekavidhi prApta thAya che, to koIka zrotAne AzrayIne snAta brAhmaNa rUpa dvividhi prApta thAya che, to vaLI anya koIka zrotAne AzrayIne nAta brAhmaNane bhojana karAva, e rUpa trividhi prApta thAya che. utthAna : zlokanA bIjA pAdathI je batAvyuM, tenAthI e phalita thayuM ke je vacanaprayogamAM vidhivAkyano prayoga nathI ane buddhikRta vidheyatA che, te sthAnamAM vacanaprayogathI prApta thatA arthanA eka bhAgamAM paNa zrotAne AzrayIne vidheyatA hoI zake, paraMtu pravartaka evAM je vidhivAkyo che, te vidhivAkyothI to pUrNa arthamAM bodha thAya che. mATe bhagavAnanI pUjAne kahenArA vidhivAkyathI yatanA aMzamAM vidhi che, mATe pUjAmAM dharmAdharmarUpa mizrapaNuM che, e pAThyacaMdranuM vacana anucita che, tema siddha thAya che; ane te siddha thayelA vacanane daDha karavA mATe zlokanA trIjA, cothA pAdathI graMthakArazrI kahe che - TIkA :___ no cedevam, yatanAkriyAbhAgAbhyAmeva ca mizratvam, tadA tatpratipAdakaM jainaM vacaH, kriyAnayavidhizca sarvo mizro bhavet, itthaM ca dharmapakSo'pi tAbhyAM bhAgAbhyAM mizro bhavediti mizrAdvayaM syAt, itaradvayalopena tadekazeSAt, tathA ca tanmizrAdvayaM tava mataM bhedamayaM pakSatrayapratipAdakaM kathaM na lumpati? 'svazastraM svopaghAtAya' iti nyAyastavApanna iti bhAvaH / / 86 / / TIkArya : no .. ti bhAva: | jo pArlacaMdra Ama na svIkAre=vidhivAkyathI prApta thatI vidheyatA pUrNa arthamAM che ane buddhikRta vidheyatA kvacit bhAgamAM paNa hoya, e pramANe pAzmacaMdra na svIkAre, ane yatatA ane kriyAnA bhAga dvArA ja mizrapaNuM svIkAre=bhagavAnanI pUjAne kahenArA vacanamAM
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1302 pratimAzataka | zloka : 86 yatanA aMzamAM dharma che ane kriyA aMzamAM hiMsA che, e prakAranA bhAgathI ja pUjAnI kriyAmAM mizrapaNuM svIkAre, to yatanA ane kriyAnuM pratipAdaka evuM jaina vacana ane sarva kriyAnayanI vidhi mizra thaze; ane e rIte yatanA ane kriyAne batAvanAruM jaina vacana ane sarva kriyAyanI vidhi mizra thaze e rIte, dharmapakSa paNa te baMne bhAgo dvArA yatanA ane kriyAnA bhAgo dvArA, mizra thAya. ethI karIne mizrAdvayanI mizrapakSanI, prApti thAya; kema ke ItaradvayatA lopathI=mizathI Itara evA dharma ane adharma e rUpa itaradvayatA lopathI, teno eka zeSa che-traNa pakSamAMthI eka zeSa=bAkI rahe che arthAt dharma, adharma ane dhamadharmarUpa mizra pakSamAMthI eka mizrapakSa zeSa rahe che, ane te rIte mizrAdvaya zeSa rahe che te rIte, te mizrAdvaya mizrapakSa, bheda traNanA pratipAdaka evA tArA matano pArjacaMdranA mato, kevI rIte lopa nahi kare? arthAt lopa karaze. 'sva zastra svanA upaghAta mATe che e prakArano vyAya tane-pArjacaMdrane, prApta thayo, e pramANe bhAva che. I86 bhAvArtha - graMthakArazrIe prastuta zlokanA prathama be pAdathI sthApana karyuM ke vacanathI prApta thatI vidheyatA pUrNa arthamAM hoya che, eka bhAgamAM nahi; ane e pramANe jo pArjacaMdra svIkAre nahi ane pUjAnI kriyAmAM yatanAnI apekSAe dharma che ane kriyAnI apekSAe adharma che mATe pUjAmAM mizrapaNuM che; Ama kahe ane tema svIkArIe to yatanA ane kriyAne batAvanAruM jaina vacana paNa mizra prApta thAya; kema ke bhagavAnanI pUjA karavI joIe ityAdi pratipAdaka vacana kriyAne ane yatanAne ema ubhayane batAve che. tethI te vacanaprayoga dharmarUpa nathI, paraMtu dharmAdharmarUpa che, tema phalita thAya; ane te rIte svIkArIe to zAstramAM batAvelI kriyAnayanI sarva vidhi=kriyAnAM pratipAdaka sarva vacano, mizra thAya. jema - sAdhune vihAra karavAnI kriyAne kahenAruM vacana yatanApUrvaka vihAra karavAnuM vidhAna kare che, tethI te vacana yatanA aMzathI dharmarUpa che ane kriyA aMzathI adharmarUpa che; kema ke vihAranI kriyA vAukAyAdi jIvonI hiMsAnuM kAraNa che. A ja rIte yatanApUrvaka khamAsamaNa ApavAnI kriyA paNa kriyAaMzathI vAukAyAdi jIvonI hiMsAnuM kAraNa che ane yatanA aMzathI dharmanuM kAraNa che. tema sAdhunI paDilehaNanI kriyA paNa yatanA aMzathI dharmanuM kAraNa che ane kriyA aMzathI adharmanuM kAraNa che. tethI kriyAnayanAM sarva vacano mizra prApta thaze, ane Ama svIkArIe to saMyamanI sarva zuddha kriyArUpa dharmapakSa paNa yatanA aMzathI ane kriyA aMzathI mizra thaze. tethI mizrAddhaya=eka mizrapakSa prApta thaze; kema ke dharma ane adharma pakSarUpa itaradrayanA lopa dvArA eka mizrapakSa avazeSa rahe che; ane tema svIkAravAmAM Ave to pArzvacaMdra paNa (1) dharmapakSa, (2) adharmapakSa ane (3) dharmAdharmarUpa mizrapakSa, ema traNa pakSa sthApana kare che. te traNa pakSano pratipAdaka evo bhedamaya pArjacaMdrano mata paNa mizrapakSanA baLathI lopa pAmaze, tethI ema mAnavuM paDaze ke jainazAsananI sarva kriyAo mizrarUpa che, paraMtu phakta dharmarUpa ke phakta adharmarUpa nathI; ane tema svIkAravAthI pArjacaMdrano mata paNa mizrAddhayarUpa=mizrapakSarUpa, prApta thaze, tethI bhagavAnanI pUjAmAM mizrapakSa sthApana
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 86-87 1303 karavA mATe svIkArAyeluM pArjacaMdranuM zastra svapakSanA upaghAta mATe banyuM, tethI pArjacaMdrane sarvatra eka mizrapakSa mAnavo paDaze. AnAthI e phalita thAya ke jyAM sudhI jIvamAM kriyA che, tyAM sudhI yatanA aMzathI dharma che ane kriyA aMzathI adharma che, mATe dharmarUpa eka pakSa mAtra caudamA guNasthAnake prApta thAya, te sivAya sarvatra dharmAdharmarUpa mizrapakSa prApta thAya, vastutaH kriyAnayanI sarva vidhi mizra iSTa nathI, tethI jo saMyamanI ucita kriyAmAM dharmAdharmarUpa mizrapakSa nathI to vidhipUrvaka bhagavAnanI pUjAmAM paNa dharmAdharmarUpa mizrapakSa nathI, paraMtu zuddha dharmarUpa pakSa che tema svIkAravuM joIe. liTakA avataraNikA - tRtIyapakSamadhikRtyAha - avataraNikArya : zloka-82mAM cAra pakSa vaDe vikalpo pADIne mizrapakSanuM khaMDana karavAnuM zarU karyuM. temAM prathama pakSanuM khaMDana zloka-82mAM karyuM ane dvitIya pakSanuM khaMDana zloka-83thI 86 sudhI karyuM. have trIjA pakSane AzrayIne pAzmacaMdrane abhimata dharmAdharmarUpa mizrapakSa saMgata nathI, te batAvavA mATe graMthakArazrI kahe che - zloka : bhAvo'dharmagataH kriyetaragatetyatrApi bhaGge kathaM, mizratvaM tamadharmameva munayo bhAvAnurodhAd viduH| bhaktyA'rhatpratimArcanaM kRtavatAM na spRzyamAnaH puna rbhAvazcittamivAgrahAviladhiyAM pApena saMlakSyate / / 87 / / zlokArya : bhAva adharmagata kriyA Itaragata dharmagata, e prakAranA paNa bhaMgamAM vikalpamAM, mizrapaNuM kevI rIte thAya ? arthAt na thAya. bhAvanA anurodhathI tene=A trIjA bhaMgane, munio adharma ja kahe che. bhAva adharmagata ane kriyA dharmagata e prakArano trIjo bhAgo bhagavAnanI bhaktinI kriyAmAM saMbhavita nathI, e spaSTa karavA arthe graMthakArazrI kahe che - AgrahathI Avila=AviSTa, buddhivALAonuM citta, pApathI sparza karAtuM dekhAya che, tema bhakitathI arhat pratimAnI pUjA karanArAono bhAva, pApathI sparza karAto jaNAto nathI. ll87ll
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1304 pratimAzataka | zloka : 87 TIkA : 'bhAva' iti, bhAvo'dharmagataH kriyA itaragatA-dharmagatA ityatrApi tAttIryike bhane mizrutvaM katham? yato bhAvAnurodhAttamadharmameva munayo viduH, duSTabhAvapUrvikAyA vihitakriyAyA api pratyavAyabahulatvenAdharmatvAt, ata eva nihnavAdInAM nirgrantharUpasya durantasaMsArahetutvenAdharmatvaM "satteyAdiTThIo, jaaijraamrnngbbhvshiinnN| mUlaM saMsArassa u havaMti NiggaMtharUveNaM" / / ityAdinA vyavasthApitam, na ca dRSTInAM niyatotsUtrarUpANAmevaitatphalaM nirgrantharUpeNetyatra copalakSaNe tRtIyeti zaGkanIyam, caramoveyakaparyantaphalahetonihnavazraddhAnAnugatAcArasyaivAtra dRSTipadArthatvAt, nirgrantharUpeNetyatra 'dhAnyena dhanam' itivadabhedArthatRtIyAzrayAt, viSagarAdhanuSThAnAnAmadharmatvenaiva bahuzo niSedhAcceti dig| TIkArca - mAva: >> gharmatva, bhAva adharmagata ane kriyA Itaragata dharmagata, e prakAranA paNa trIjA bhaMgamAM vikalpamAM, mizrapaNuM kevI rIte thAya ? arthAt na thAya, je kAraNathI bhAvatA anurodhathI= anusaraNathI, tene trIjA bhAMgAne, munio adharma ja kahe che; kema ke duSTa bhAvapUrvakanI zAstramAM vihita evI kriyAnuM paNa pratyapAyabahulapaNuM hovAne kAraNe adharmapaNuM che. duSTabhAvapUrvakanI vihita kriyA anarthakArI che, tenI puSTi karavA arthe zAstravacananI yukti graMthakArazrI batAve che - gata va >> vyavasthApitar, AthI ja duSTa bhAvapUrvakanI saMyamanI vihita kriyA paNa adharmarUpa che AthI ja, nitanava AdinA tigraMtharUpa cAritranuM duraMta saMsAranuM hetupaNuM hovAne kAraNe "sAta daSTiosAta niphlavanAM darzano, nigraMtharUpe jAti, jarA, maraNa ane garbhAvAsanuM tathA saMsAranuM mULa thAya che." ityAdi dvArA adharmapaNuM vyavasthApita che. ahIM sakriIgo ... e sAkSIpAThamAM nigraMtharUpane adharmapaNuM kahela nathI, paraMtu nihnavonI sAta dRSTione adharmarUpa kahela che. mATe nihnavonuM nigraMtharUpa cAritra adharma nathI, paraMtu temanI dRSTirUpa bhAve adharmarUpa che. mATe bhAva adharmagata ane kriyA dharmagata e trIjo bhAgo saMgata thaze, ema pArthacaMdra kahe to tenuM nirAkaraNa karavA arthe graMthakArazrI kahe che - na ... kRSTipArthatva ane niyata usUtrarUpa daSTionuM A phaLa che=duraMta saMsAraphaLa che ane nirNarUpe' e prakAranA prayogamAM upalakSaNamAM tRtIyA che, ema zaMkA na karavI; kema ke caramavaiveyakaparyaMta phaLanA hetu evA dvivonuM zraddhAnathI anugata evA AcAranuM ja ahIM=prastuta sAkSIpAThamAM, daSTipadArthapaNuM che.
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 87 1305 ahIM pArzvacaMdra kahe ke nihnavono zraddhAnathI anugata AcAra ja jo dRSTipadArtha hoya to prastuta kathanamAM nigraMtharUpa sAta dRSTio saMsAranuM mULa che, ema kahevuM joIe, paraMtu tema kahela nathI. tethI 'nirpranyarUpe' e tRtIyAno prayoga upalakSaNanA arthamAM che, paraMtu nigraMtharUpa dRSTio nathI; ane A sAta dRSTio je niyata utsUtra rUpa che, te duraMta saMsAranuM kAraNa che, ema mAnavuM ucita che. tenA samAdhAna rUpe graMthakArazrI bIjo hetu kahe che - nirgrantharUpeNa AzrayAt, 'nirpranyarUpeLa' e prakAranA prastuta uddharaNa prayogamAM, 'dhAnyarUpe dhana che' enI jema abheda arthamAM tRtIyAno Azraya che. ..... ahIM pArzvacaMdra kahe ke 'nirpranyarUpe' e prakA2nA tRtIyAnA prayogamAM abheda arthamAM tRtIyA vibhakti grahaNa karIne artha ka2vo ke tRtIyA vibhaktine upalakSaNarUpe grahaNa karIne niyata utsUtra rUpane ja dRSTi tarIke grahaNa karavI, temAM vinigamaka koNa ? arthAt koI vinigamaka nahi hovAthI 'nirpranyarUpeLa' abheda arthamAM tRtIyA che ema kahI zakAze nahi. tenA samAdhAna rUpe graMthakArazrI bIjo hetu kahe che TIkArtha H viSadi kRti vin / viSa-garAdi anuSThAnono adharmapaNArUpe ja anekavAra niSedha che= zAstramAM niSedha che, e pramANe dizAsUcana che. - bhAvArtha : zloka-82mAM kahela ke cA2 pakSathI pUjAmAM mizrapaNuM ghaTatuM nathI, te batAvavAno prAraMbha karAya che. tyAM prathama be pakSane AzrayIne pUjAmAM mizrapaNuM kema ghaTatuM nathI, te bloka-86 sudhI batAvyuM. have bhAva adharmagata ane kriyA dharmagata ema svIkArIe to e trIjA pakSa pramANe bhagavAnanI pUjAmAM mizrapaNuM prApta thAya che. tene graMthakArazrI kahe che jo bhAva adharmagata hoya ane pUjAnI kriyA dharmagata hoya to te pakSane bhAvanA anurodhathI adharma ja kahevo paDe; kema ke duSTa bhAvapUrvaka zAstramAM vihita evI kriyA anarthanuM kAraNa hovAne kAraNe adharmarUpa ja che. mATe jo pUjAmAM bhAva hiMsAno che ane kriyA bhagavAnanI bhaktinI che, tema svIkArIe to te pUjAne mizra kahI zakAya nahi; kema ke jyAM bhAva adharmarUpa hoya te kriyAne dharmarUpa kahI zakAya nahi, ane tenI puSTi karavA mATe graMthakArazrI kahe che - zAstramAM niSnavonA nigraMtharUpa cAritrane duraMta saMsArano hetu hovAne kAraNe adharmarUpa kahela che. tethI e phalita thAya ke niSnavono bhAva azubha che, tethI teonI cAritranI AcaraNA paNa dharmarUpa nathI. tethI jo pUjAmAM bhAva hiMsAno che ane pUjAnI kriyA bhaktinI kriyA che tema svIkArIne pArzvacaMdra pUjAmAM dharmAdharmarUpa mizrapakSa kahe, to tenA kathana pramANe pUjAnI kriyAne dharmadharmarUpa mizra kahI zakAya nahi, paraMtu adharmarUpa ja kahI zakAya.
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 87 ahIM graMthakArazrIe 'satteyA viThThIo. ' e zAstravacananuM uddharaNa ApIne sAta dRSTivALA niSnavonI nigraMtha Aca2NAne saMsAranuM mULa batAvyuM, tyAM pArzvacaMdra kahe che ke nihnavonI cAritranI AcaraNA saMsAranuM mULa nathI, paraMtu niyata utsUtrarUpa teonI dRSTi saMsAranuM mULa che. tethI teono niyata utsUtrarUpa bhAva adharma che ane nigraMtharUpa cAritranI AcaraNA dharma che, tethI niSnavomAM mizrapakSa saMgata thaze ane te rIte pUjAmAM paNa hiMsAno bhAva che, e adharmarUpa che, ane bhagavAnanI bhaktinI kriyA che te dharmarUpa che. tene graMthakArazrI kahe che - 1306 niyata utsUtrarUpa dRSTionuM A saMsAra paribhramaNa phaLa che ane 'nirpranyarUpe' e upalakSaNamAM tRtIyA che, ema na kahevuM. Azaya e che ke pArzvacaMdra kahe che ke nihnavonI sAta dRSTio duraMta saMsAranuM kAraNa che ane 'nirpranyarUpe' e tRtIyA vibhakti upalakSaNamAM che. AnAthI e phalita thAya che ke nigraMtharUpa AcaraNAthI upalakSita evI sAta dRSTio saMsAranA paribhramaNanuM kAraNa che, paraMtu nigraMtharUpa cAritranI AcaraNA saMsAranA paribhramaNanuM kAraNa nathI. tene graMthakA2zrI kahe che = pArzvacaMdranuM A kathana barAbara nathI; kema ke 'satteyA viThThIo e sAkSIpAThamAM camatraiveyakaparyaMtanA phaLanA kA2Na evA nihnavonI zraddhAthI anugata evA AcAranuM ja dRSTipadArthapaNuM che. tethI nihnavono Avo AcAra e dRSTi che, ane te dRSTio duraMta saMsAranA paribhramaNanuM kAraNa che. mATe nihnavono AcAra adharmarUpa che, tema phalita thAya che. Azaya e che ke koI niSnavo niyata utsUtra ka2nA2A che ane keTalAka nihnavo niraticAra cAritra paNa pALanArA che ane tenA phaLarUpe utkRSTathI navamA traiveyakanA phaLane pAme che ane AvA phaLanuM kAraNa temanI zraddhAthI anugata cAritranI AcaraNA che arthAt bhagavAnanA vacanamAM zraddhA hovA chatAM koIka sthAnamAM anivartanIya bhagavAnanA vacanathI viparIta ruci che, tethI koIka sthAnanI anivartanIya viparIta rucithI yukta bhagavAnanA vacanAnusAra cAritranuM pAlana che, ane AvI viparIta rucithI yukta cAritrAcAranA pAlananI kriyAne zAstrakAroe dRSTi kahela che ane AvI nihnavonI dRSTi duraMta saMsAranuM kAraNa che. mATe teonI saMyamanI AcaraNA paNa duSTa bhAvane kA2Ne adharmarUpa che, tema phalita thAya che. ahIM pArzvacaMdra kahe ke jo niSnavono zraddhAthI anugata AcAra ja dRSTi padArtha hoya to 'satteyA viTTIo .....' e prastuta uddharaNamAM nigraMtharUpa sAta dRSTione saMsAranuM mULa kahevuM joIe, paraMtu 'nirdhanvarUpe ' tRtIyAno prayoga karavo joIe nahi arthAt nigraMtha zabdane dRSTinuM vizeSaNa banAvavuM joIe, paraMtu tRtIyAno prayoga karavo joIe nahi; ane 'satteyA viThThIo. 'e prastuta uddharaNamAM tRtIyAno prayoga che, tethI 'nirjharUpe' e tRtIyAno prayoga upalakSaNamAM che, paraMtu dRSTinuM vizeSaNa nathI. mATe nihnavonI cAritranI AcaraNA adharmarUpa che, ema kahI zakAya nahi, paraMtu teono dRSTirUpa bhAva adharma che tema kahI zakAya. tene graMthakArazrI kahe che -
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 87 1307 sattejiTTIgo ... e sAkSIpAThamAM 'fftharUve' e prakArano karAyela prayoga 'dhAnyana dhanam' enI jema abheda arthamAM tRtIyAnuM AzrayaNa che, tethI koI pAse ghaNuM dhAnya hoya to kahevAya ke "dhAnyathI te dhanavALo che tyAM dhananI sAthe dhAnyano abheda artha che. tema nicarUpe' e prakArano satteviTTIgo ... e sAkSIpAThamAM karAyela prayogamAM paNa nigraMtharUpa cAritranI AcaraNAthI abhinna evI sAta dRSTio saMsAranuM mULa che, tevo artha thAya che. mATe sAta dRSTiothI abhinna evI nigraMtharUpa cAritranI AcaraNA paNa adharmarUpa che, tema siddha thAya che. - ahIM pArjacaMdra kahe ke "dhAnyana thanam' e prayoganI jema 'nirjanyarUpe' e prayogamAM abheda arthamAM tRtIyA vibhaktine grahaNa karavI ke upalakSaNa arthamAM tRtIyA vibhaktine grahaNa karavI, teno koI vinigamaka nahi hovAthI abheda arthamAM tRtIyA vibhaktine grahaNa karIne nihnavonI nigraMtha AcaraNAne adharmarUpa kahI zakAya nahi. tene graMthakArazrI kahe che - adharmarUpa hovAthI viSa-garAdi anuSThAnono ghaNe ThekANe zAstramAM niSedha karelo che. tethI nihnavonuM gara anuSThAna paNa adharmarUpa che. mATe nihnavonI dRSTine adharma kahevI ane teonI nigraMtharUpa AcaraNAne adharma nathI ema kahevuM, te saMgata nathI; paraMtu garaanuSThAnarUpa nihnavonI AcaraNA adharmarUpa ja che. mATe nihnavonI AcaraNAne adharmarUpe svIkAravA mATe "nirNacoLa' e vacana prayogane "cena thanam' e prayoganI jema abheda arthamAM svIkArIne nihnavonI sAta dRSTi sAthe joDavAmAM Ave to teonuM garaanuSThAna saMsAranuM mULa che, tema siddha thAya, mATe abheda arthamAM tRtIyA vibhakti grahaNa karavI e ucita che. ahIM vizeSa e che ke garaanuSThAna e paralokanA sAMsArika sukhonI AzaMsArUpa che, jyAre nihnavo evA sukhanI AzaMsAthI saMyama pALatA nathI, paraMtu mokSanA AzayathI saMyama pALe che. tethI temanuM anuSThAna garaanuSThAna che, e kaI rIte saMbhave ? teno bhAva e che ke nihnavo utsutrabhASaNa kare che, tyArapachI temanI ruci potAnA usUtraprarUpaNAthI prarUpita padArtha pratye hoya che, je sarvajJanA vacananI ruci karatAM viparIta rUci che, tethI temanAmAM viparyAsa varte che, mATe zabdamAtrathI temane mokSano Azaya hovA chatAM arthathI mokSano Azaya nathI; kema ke mokSano Azaya temane saMbhave ke jemane sarvajJanA vacana pratye pUrNa ruci vartatI hoya ke pUrNa rucine abhimukha bhAva hoya. AthI mithyAtvanI avasthAmAM paNa prathamanI cAra dRSTiomAM pUrNa rIte sarvajJanA vacanamAM ruci nahi hovA chatAM paNa abhimukha bhAva hoya che, paraMtu nihnavone to sarvajJanA vacanathI viparIta anivartinIya rUci hoya che, tethI teono cAritrAcAra mokSane ananukULa che. AthI teno aMtarbhAva amRtaanuSThAna ke taddhatuanuSThAnamAM thaI zake nahi, tethI arthathI pAralaukika saMsAranA sukhaarthaka nihnavonuM anuSThAna prApta thAya che, tethI te garaanuSThAnarUpa bane che. utthAna : zlokanA prathama ane dvitIya pAdanuM varNana TIkAmAM graMthakArazrIe karyuM. have zlokanA trIjA ane cothA pAkanuM utthAna karatAM graMthakArazrI kahe che -
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1308 TIkA H na ca mizraNIyo'dharmagato bhAvaH prakRtasthale saMbhavatItyapyAha- 'bhaktyeti' bhaktyA - upalakSaNAdvidhinA cArhatpratimArcanaM kRtavatAM bhAvaH pApena na spRzyamAnaH saMlakSyate, vyatirekadRSTAntamAha-kimivAgrahAviladhiyAmabhinivezamalImasabuddhInAM cittamiva tad yathA pApena spRzyamAnaM saMlakSyate, tathA na bhaktikRtAM . bhAva iti yojanA / atha puSpAdyupamardayAmi tataH pratimAM pUjayAmIti bhAvaH pApaspRSTo lakSyata eveti cet ? tarhi 'nadIjalajIvAnupamardayAmIti, tato nadImuttIrya vihAraM kurve' iti sAdhorapi duSTaH syAt, kRterAnuSaGgikenoddezyatvAkhyaviSayatA sAdhyatvAkhyAviSayatA ca yatamAnasya na nissiddhruupaavicchinnaa(vacchinnA) kRti cait? tutvametavumorapIti vimAhitena? / / 8 / / TIkArya H pratimAzataka | zloka : 87 || ..... nRtyabAda - mizraNIya evo adharmagatabhAva prakRtasthaLamAM=bhagavAnanI pUjArUpa prakRta sthaLamAM, saMbhavato nathI, e pramANe paNa kahe che=e pramANe paNa zlokanA trIjA-cothA pAdamAM graMthakArazrI kahe che - 'matsyeti' yonanA / bhaktithI arhatpratimAnA arcana karanArAono bhAva pApathI sparzAto dekhAto nathI, ane upalakSaNathI vidhi vaDe arhatpratimAnA arcana karanArAono bhAva pApathI sparzato dekhAto nathI, temAM vyatireka dRSTAMtane graMthakArazrI kahe che - konI jema ? to kahe che - AgrahathI Avila buddhivALAonA cittanI jema=AgrahathI AviSTa buddhivALAonA cittanI jema arthAt svamAnyatA pratye abhinivezathI malina thayela buddhivALAonA cittanI jema, bhaktithI ane vidhithI arhatpratimAnA arcana karanArAono bhAva pApathI sparzAto dekhAto nathI, ema anvaya che. te=abhinivezathI malina buddhivALAonuM citta, je prakAre pApathI sparzAtuM dekhAya che, te prakAre bhakti karanArAono bhAva=bhagavAnanI bhakti karanArAono bhAva nathI=pApathI sparza karAto dekhAto nathI, e prakAranI yojanA che=e prakAre vyatireka dRSTAMtanI yojanA che. 7 sambhavati nRtyayyAha - ahIM ''ithI e kahevuM che ke pUrvamAM yuktithI sthApana karyuM tema jo bhAva adharmagata hoya to kriyA paNa adharmarUpa prApta thAya. mATe bhAva adharmagata ane kriyA dharmagata evo mizrapakSarUpa trIjo bhAMgo to saMbhavato nathI, ema kahyuM; paraMtu prakRta evA pUjAnA sthaLamAM zubha kriyA sAthe mizraNIya evo adharmagata bhAva saMbhavato nathI, e pramANe paNa kahe che. atha svAt, puSpAdinuM huM upamardana karuM chuM, tenAthI=puSpAdinA upamardanathI, pratimAnI pUjA karuM chuM, e prakArano bhAva=e prakArano pUjAkALamAM vartato bhAva, pApathI sparzAyelo jaNAya ja che, e pramANe pArzvacaMdra kahe to tene graMthakArazrI kahe che -
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1309 pratimAzataka | zloka : 87 nadInA jaLanA jIvonuM huM upamardana karuM chuM, tenAthI=nadInA jaLanA jIvonA upamardanathI, nadI UtarIne huM vihAra karuM chuM, e prakArano sAdhuno paNa bhAva=apavAdathI nadI UtaraNakALamAM vartato sAdhuno paNa e prakArano bhAva, duSTa thAya. 7 navInatanIvAnupamayAmIti - ahIM 'rUti' zabda vadhArAno bhAse che. pUrvamAM graMthakArazrIe apavAdathI nadI UtaranAra sAdhune pApathI sRSTa bhAva svIkAravAnI Apatti ApI, tyAM pArzvacaMdra kahe che . - te . Amrahitena ? / / yatamAna evA sAdhunI kRtinI AnuSaMgikapaNAthI uddezyatvAkhyaviSayatA=huM nadIne UtaruM' e prakAranI uddezyatvAkhyaviSayatA ane sAdhyatvAkhyaviSayatA='nadInA jaLanA jIvonuM upamardana karuM' e rUpa sAghyatvAkhyaviSayatA niSiddharUpe avacchinna nathI=zAstramAM A baMne viSayatAno sAdhune niSedha karAyo nathI, ethI sAdhune nadI UtaravAmAM duSTa bhAva nathI, e pramANe pArzvacaMdra kahe to tene graMthakArazrI kahe che - ubhayamAM paNa=bhagavAnanI pUjA karanAra zrAvakamAM ane apavAdathI nadI UtaranAra sAdhumAM paNa, A=sAdhunI nadI UtaravAnI kriyAmAM AnuSaMgika uddezyatvAkhyaviSayatA ane sAdhyatvAkhyaviSayatA yatamAnane niSiddharUpe avacchinna nathI tema bhagavAnanI bhaktinI kriyA paNa zAstravidhi pramANe yatamAnanI AnuSaMgikarUpe je pratimAnI pUjArUpa uddezyatvAkhyaviSayatA che ane puSponA upamardhanarUpa sAdhyatvAkhyaviSayatA che te niSiddharUpe avacchinna nathI e, tulya che. ethI AkreDita vaDe zuM ?=pharI pharI kahevA vaDe zuM ? / / 87 / / 7 mudrita pustakamAM tathA hastapratamAM niSiddharUpAvicchinnA pATha che, tyAM niSiddharUpAvacchinnA pAThanI saMbhAvanA che. bhAvArtha - zlokanA prathamanA be pAda dvArA graMthakArazrIe e sthApana karyuM ke jo bhagavAnanI pUjAmAM bhAva adharmagata hoya ane bhagavAnanI pUjAnI kriyA dharmagata hoya to te pUjAne dharmAdharmarUpa mizra kahI zakAya nahi, paraMtu te bhagavAnanI pUjAnI kriyAne adharma ja kahevI joIe. have bhagavAnanI pUjAmAM bhAva adharmagata saMbhavato nathI. te graMthakArazrI batAve che = koI zrAvaka bhagavAnanI bhakti karato hoya tyAre arihaMta pratimAne arcana ka2vAno bhaktino bhAva che, tethI te bhAva pApathI sparzAyelo nathI. vaLI vivekI zrAvaka bhagavAnanI vidhipUrvaka bhakti karato hoya tyAre bhagavAnanA vacananuM smaraNa hovAthI bhagavAnanA vacananA smaraNathI niyaMtrita bhagavAnanI bhakti karavAno bhAva varte che, tethI vidhipUrvaka karAtI pUjAmAM vartato bhAva pApathI sparzAto nathI. A rIte cit skhalanAthI yukta pUjAmAM ke vidhiyukta pUjAmAM vartato bhAva pApathI sparzAto nathI. temAM vyatireka dRSTAMta batAve che ane te vyatireka dRSTAMta dvArA jema bhagavAnanI bhaktino bhAva pApathI sparzAyela nathI, tema batAvyuM che, tema pArzvacaMdranI buddhi AgrahavALI che, mATe pApathI sparzAyelI che tema batAvavuM che. tethI
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1310 pratimAzataka | zloka : 87 vyatireka dRSTAMtamAM kahe che ke jema AgrahathI yukta buddhivALAnuM citta pApathI sparzAyeluM che, tema bhagavAnanI bhakti karanArAonuM citta pApathI sparzAyeluM nathI. AnAthI e phalita thAya che ke pArzvacaMdranuM citta sva mAnyatA pratye AgrahavALuM che; tethI te tattvane joto nathI, mATe tenuM citta pApathI lepAyeluM che, tenI jema bhagavAna pratye bhaktivALA zrAvakonuM citta bhagavAnanI pUjAkALamAM pApathI lepAyeluM nathI. ahIM pArzvacaMdra kahe ke pUjA karanAra zrAvakane e bhAva che ke huM puSpanA jIvonuM upamardana karuM ane te puSpanA jIvonA upamardanathI pratimAnI pUjA karuM, tethI pratimAnI pUjAnI kriyAkALamAM vartato bhAva puSpAdi jIvonA upamardhanarUpa pApathI sparzAyelo dekhAya che. tene graMthakArazrI kahe che jo A rIte pUjAmAM hiMsAno bhAva pArzvacaMdra batAvI zakato hoya to apavAdathI nadI UtaranArA sAdhune paNa nadI UtaratI vakhate jaLanA jIvonuM huM upamardana karuM ane te nadInA jIvonA upamardanathI nadI UtarIne vihAra karuM, e prakArano bhAva prApta thAya; ane tema pArzvacaMdra svIkAre to apavAdathI nadI UtaranAra sAdhune paNa pApathI sparzAyelo bhAva hovAne kAraNe dharmAdharmarUpa mizrapakSanI prApti thAya. tenA samAdhAnarUpe pArzvacaMdra kahe che yatanApUrvaka nadI UtaranAra sAdhunI kRtinI AnuSaMgikarUpe uddezyatvAkhyaviSayatA ane sAdhyatvAkhyaviSayatA niSiddharUpAvacchinnA nathI. Azaya e che ke je sAdhu yatanApUrvaka apavAdathI nadI Utare che tyAre AnuSaMgikarUpe 'nadInA jIvonuM upamardana karuM' te rUpa sAdhyatvAkhyaviSayatA che, ane te jIvonA upamardanapUrvaka nadI UtarIne vihAra karuM, e prakAranI uddezyatvAkhyaviSayatA che; ane A baMne viSayatAno zAstrakAroe sAdhune niSedha karelo nathI, tethI A baMne viSayatA zAstrathI niSiddharUpe avacchinna nathI. mATe sAdhunA AnuSaMgika bhAvane AzrayIne azubha bhAva kahevAya nahi, paraMtu sAdhuno mukhya bhAva to saMyamanI vizuddhi arthe navakalpI vihArano che ane tene AzrayIne sAdhune zuddha bhAva che. mATe sAdhunI nadI UtaravAnI kriyAmAM vartato bhAva pApathI sparzAyelo nathI. tene graMthakArazrI kahe che - jo A prakAranuM samAdhAna pArzvacaMdra, sAdhunI apavAdathI nadI UtaravAnI kriyAmAM karI zake, to zrAvakanI bhagavAnanI pUjAmAM paNa te prakAranuM samAdhAna thaI zake che; kema ke bhagavAnanI pUjA karanAra zrAvakano mukhya Azaya bhagavAnanI bhakti karIne A dravyastava dvArA huM bhAvastavanI prApti karuM, tevo che, ane bhAvastavanI prApti e saMyamanI prAptirUpa che. tethI saMyamanI prAptinA upAyarUpa bhagavAnanI bhaktimAM zrAvakano mukhya Azaya saMyamaprApti che. tethI mukhya Azayane AzrayIne bhagavAnanI bhaktimAM pApano sparza nathI, ane AnuSaMgika bhAvane AzrayIne jema sAdhunI nadI UtaravAnI kriyAmAM zAstrakAroe niSedha karyo nathI, tema bhagavAnanI bhaktinI kriyAmAM AnuSaMgikarUpe uddezyatvAkhyaviSayatA ane sAdhyatvAkhyaviSayatAno zAstrakAre niSedha karyo nathI. mATe bhagavAnanI pUjA karanAra zrAvakano ke apavAdathI
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1311 pratimAzataka | zloka : 87-88 nadI UtaranAra sAdhuno pApathI sparzAyelo bhAva nathI. mATe pharI AgreDana vaDe zuM? arthAt eka vastune pharI pharI svapakSanA sthApana mATe pArthacaMdra pheravyA kare che, te yukta nathI. II87nA mukhya uddezyatvAkhyAviSayatA ane AnuSaMgika uddezyatvAkhyaviSayatA tathA mukhya sAdhyatvAkhyaviSayatA ane AnuMgika sAdhyatvAkhyaviSayatAnI samajUtI sAdhuno mukhya uddezya sAdhuno AnuSaMgika uddezya saMyamanuM pAlana karIne sarva karmano nAza karavo. tethI sarva karmanA nAzamAM mukhya uddezyatvAkhyaviSayatA che. sAdhunuM mukhya sAdhya saMyamapAlananA upAyabhUta nadI UtarIne navakalpathI vihAra karavo. tethI navakalpI vihAramAM AnuSaMgikauddezyatvAkhyaviSayatA che. sAdhunuM AnuSaMgika sAdhya navakalpI vihAra karIne saMyamanA kaMDakonI jaLanA jIvonuM upamadana thAya tevI nadI vRddhi karavI. tethI saMyamanA kaMDakonI vRddhimAM UtaravAnI pravRtti karavI. tethI jaLanA jIvonA mukhya sAdhyatvAkhyaviSayatA che. upamardanane anukULa pravRttimAM AnuSaMgika sAdhyatvAkhyaviSayatA che. mukhya sAdhya :- pravRttino je sAkSAt viSaya hoya te mukhya sAdhya che. mukhya uddezya - aMtima lakSyane uddezIne je pravRtti thatI hoya te aMtima lakSya, mukhya uddezya che. AnuSaMgika sAdhya :- mukhya sAdhyane AzrayIne thatI pravRttimAM AnuSaMgika je sAkSAt kArya thatuM hoya te AnuSaMgika sAdhya che. AnuSaMgika uddezya - mukhya uddezyane AzrayIne karAtI pravRttimAM AnuSaMgika je kArya prApta thatuM hoya te AnuSaMgika uddezya che. avataraNikA - turIyaM vikalpamapi apAkurvan Aha - avataraNikArya : cothA vikalpane paNa=kriyA dharmagata ane kriyA adharmagata e rUpa cothA vikalpane paNa, dUra karatAM graMthakArazrI kahe che - bhAvArtha : zloka-82mAM cAra vikalpo pADyA. temAM prathamanA traNa vikalpothI bhagavAnanI pUjAmAM dharmAdharmarUpa mizrapakSa saMbhavato nathI, tema atyAra sudhI batAvyuM. have bhagavAnanI pUjAmAM jIvanA upamadanarUpa hiMsAnI
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1312 pratibhAzatas | PRTs : 88 kriyAne AzrayIne adharma ane bhagavAnanI bhaktinI kriyAne AzrayIne dharma che, e prakArano cotho bhAMgo paNa saMgata nathI. te batAvavA graMthakArazrI kahe che - Rels: dharmAdharmagate kriye ca yugapad dhatto virodhaM mitho, nApyete prakRtasthale kvacidatasturyo'pi bhaGgo vRthA / zuddhAzuddha udAhato hyavidhinA yogo'rcanAdyazca('rcanAdizca ) yaH, sopyeko vyavahAradarzanamato naiva dvayormizraNAt / / 88 / / loArtha : eka sAthe dharma-adharmagata be kriyA paraspara virodhane dhAraNa kare che. vaLI A=dharma-adharmagata kriyA, prakRti sthaLamAM dravyastavamAM, kayAMya paNa nathI. AthI cotho bhAMgo vRthA che, ane avidhithI arcanAdi je zuddhAzuddha yoga kahevAyo che, te paNa vyavahAradarzana che. AthI eka che, paraMtu benA mizrAthI nathI. IIcell 0 bhUNa somai 'yogo'rcanAdyazca' 5 / 4 cha tyo 'yogo'rcanAdizca' 5|8nii saMbhAvanA che. TI :__'dharmAdharmagate' iti :- dharmAdharmagate ca kriye yugapada mithaH virodhaM dhattaH, bhinnaviSayakriyAdvayasya ekakAlAvacchedena ekatrAnavasthAnaniyamAta-"bhinnavisayaM Nisiddha kiriyAdgamegaya"tti vcnaat| prakRte'siddhizcetyapyAha-nApyete dharmAdharmagatakriye, prakRtasthale dravyastavasthAne, kvacid, ataH kAraNAt turyo'pi bhaGgo vRthA, mizrapakSasamarthanAya mRssopnyaasH| zuddhAzuddhayogaH zAstrokta eveti tatra turyabhaGgAvakAzaH kiM na syAt ? atrAha-'zuddhAzuddha' iti avidhinA jinArcanAdyazca (jinArcanAdizca) yaH hi-nizcitaM, zuddhAzuddho yoga udAhRtaH, so'pi vyavahAradarzanam, ata ekaH aMze bhramapramArUpaikajJAnavadaMze zuddhAzuddhaviSayaH, na tu dvayoH zuddhAzuddhayo yogayomizraNAttayo virodhAdeveti datto mizrapakSajalAJjaliH, zuddhAzuddhaviSayatvaM ca yogasya vyApArAnubandhiviSayatAnayena svato yogasya nirviSayatvAditi smarttavyam / / 88 / / osma 'jinArcanAdyazca' 416 che tyo 'jinArcanAdizca' pAnI saMbhAvanA che. TImArtha :___ 'dharmAdharmagate' ..... vacanAt / sahI sAthe dharma-adharmAta yA 52252 virodhane dhaare| 3 cha; kema ke bhinna viSayavALI be kriyAnuM eka kAlAvacchedena eka kALamAM, ekatra=kriyAnA AzrayarUpa eka vyaktimAM atavasthAnano niyama che.
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 888 1313 eka kALamAM be kriyA sAthe na rahe, e prakAranA niyamamAM zAstravacana batAvavArUpa hetu graMthakArazrI kahe che - bhinna viSayavALI be kriyAno ekI sAthe niSedha che, e prakAranuM vacana che. bhAvArtha - cotho bhAMgo kriyA dharmagata ane kriyA adharmagatane AzrayIne che, ane zAstramAM bhinna viSayavALI be kriyA eka kALamAM svIkArela nathI. tethI pUjAnI kriyAmAM eka kriyA hiMsAgata hovAthI adharmarUpa che ane eka kriyA bhagavAnanI bhaktigata hovAthI dharmarUpa che, tema kahIne mizrapakSa svIkArI zakAya nahi; kema ke upayogapUrvakanI kriyAne AzrayIne dharmAdharmanI vyavasthA che. tethI pUjA karanArano upayoga potAnA bhautika svArtha khAtara jIvonA upamadanamAM hoya tyAre te kriyAne adharmarUpa kahevAya che, jema - saMsArI jIvo potAnA zArIrika sukhanA arthe AraMbha-samAraMbha karatA hoya tyAre te kriyAne adharmanI kriyA kahevAya che, paraMtu jyAre AtmAnA guNone vikasAvavA mATe koI jIvo kriyA karatA hoya ane te kriyAthI guNono vikAsa thato hoya to te kriyAne dharmagata kahevAya che. pUjA karanAra zrAvako bhagavAnanI pUjA karatA hoya tyAre AraMbha-samAraMbha karIne karmabaMdhane anukULa evA upayogavALI kriyA ane bhagavAnanI bhakti karIne nirjarAne anukULa evA upayogavALI kriyA karatA nathI, kema ke ekakAlIna kriyAmAM be prakAranA viruddha upayogavALI kriyA hoI zake nahi; ane jo bhagavAnanI pUjAkALamAM koI Alokano ke paralokano Azaya hoya to te kriyA karmabaMdhane anukULa pariNAmavALI hovAthI adharmarUpa che, ane bhagavAnanA guNo pratyenA bahumAnathI UThelI pUjAnI kriyA hoya to te kriyA AtmAnA guNone vikasAvavAnuM kAraNa hovAthI dharmarUpa che. mATe pUjAnI kriyAmAM puSpAdi jIvonI hiMsAnI kriyA che ane bhagavAnanI bhaktinI kriyA che, tema kahIne dharmAdharmarUpa pUjAnI kriyAne svIkArI zakAya nahi; kema ke hiMsAnA viSayavALI adharmanI kriyA ane guNanA vikAsane anukULa evI dharmanI kriyA bhinna viSayavALI che, ane te bhinna viSayavALI be kriyA eka kALamAM eka vyaktimAM sAthe rahI zake nahi, e prakAranuM zAstravacana che. mATe mAtra bAhyadRSTine sAme rAkhIne bhagavAnanI pUjAmAM puSpAdi jIvonI hiMsAnI kriyA che ane bhagavAnanI bhaktinI kriyA che, e rUpa be kriyAone svIkArIne mizrapakSa svIkArI zakAya nahi. zlokanA bIjA pAdanuM utthAna karatAM graMthakArazrI kahe che - TIkArca - pravRttei .... 3pavAsa: . ane prakRtamAMebhagavAnanI pUjArUpa dravyastavamAM, asiddhi che=dharmAdharmarUpa kriyAtI asiddhi che, ene paNa kahe che=ene paNa zlokanA bIjA pAdathI kahe che - prakRti sthaLamAM vyastavasthAnamAM, kyAMya paNa Aadhamadharmagata kriyA, nApikanaiva nathI ja. A kAraNathI=ekI sAthe dhamadharmagata be kriyAno virodha che ane dravyastavamAM dhamadharmarUpa be kriyA nathI A kAraNathI, cotho paNa bhAMgo vRthA cheHmizrapakSanA samarthana mATe mRSA upacAsa che.
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1314 pratimAzataka | zloka : 88 che prasiddhinvetyAgAdi - ahIM 'pa'thI e kahevuM che ke ekIsAthe dharmAdharmarUpa be kriyAno virodha to che, paraMtu virodha na svIkArIe topaNa dravyastavamAM dharmAdharmarUpa mizra kriyAnI asiddhi che, ene paNa kahe che. haturyo.pi mo vRthA - ahIM 'pa'thI e kahevuM che ke prathamanA traNa bhAMgA to vRthA che, paraMtu cotho bhAMgo paNa vRthA che. bhAvArtha : pUrvamAM zAstravacananI yuktithI sthApana karyuM ke paraspara bhinna viSayavALI be kriyAo ekI sAthe hoya nahi, mATe dharmAdharmagata be kriyAo bhagavAnanI pUjAmAM nathI. have dravyastavasthAnamAM koIpaNa sthaLano vicAra karIe to dharmAdharmagata be kriyAnI prApti nathI. te A rIte - jo saMsAranA AzayathI dravyastavanI pravRtti thatI hoya to te saMsAranA AraMbha-samAraMbha jevI ja pravRtti che, mATe te kriyA adharmarUpa che, paraMtu dharmAdharmarUpa mizra kriyA nathI; ane bhagavAnanA guNo pratyenA bahumAnathI bhagavAnanI bhaktinI kriyA thatI hoya to te kriyA dharmarUpa che, paraMtu dharmAdharmarUpa nathI. mATe dravyastavanI pravRtti dharmAdharmarUpa kriyAvALI che, tema kahI zakAya nahi. A kAraNathI=ekI sAthe paraspara viruddha kriyAo hoI zake nahi ane dravyastavamAM dharmAdharmagata mizra kriyA nathI A kAraNathI, cotho bhAMgo paNa mizrapakSanA samarthana mATe upanyAsa thaI zakato nathI. mATe pArjacaMdrane abhimata dharmAdharmarUpa mizrapakSa svIkArI zakAya nahi. zlokanA trIjA-cothA pAdanuM utthAna karatAM graMthakArazrI kahe che - TIkArya : zuddha zuddha yojanA -- mizrapakSananAnnatiH pArjacaMdra kahe che ke zuddhAzuddha yoga zAstrokta ja che. ethI tyAM=bhagavAnanI pUjAmAM, cothA bhAMgAno avakAza kema na thAya? arthAt thAya. AmAM=pArjacaMdranA kathanamAM, graMthakArazrI zlokanA trIjA-cothA pAdathI kahe che - avidhi dvArA je jinArcanAdi zuddhAzuddha yoga nizcita zAstramAM kahevAyo che, te paNa vyavahAranuM darzana che vyavahAranayanI dRSTi che arthAt pUjAnA dIrghakALane sthUlathI eka kALarUpa grahaNa karIne bhinnakALamAM vartatI be kriyAone ekakALavartI svIkArIne upacArathI kahenAra vyavahAranayanI dRSTi che. AthI-jinArcanAdimAM zuddhAzuddha yoga kahevAyo che, e vyavahAranayanuM darzana che, AthI, eka che aMzamAM bhramaprakArUpa eka jJAnanI jema aMzamAM zuddhAzuddha viSayavALo che, paraMtu benA=zuddhAzuddha yogarU5 benA, mizraNathI nahi; kema ke te beno zuddhAzuddhayogarU5 be yogano, virodha ja che=eka kALamAM sAthe rahevAmAM virodha ja che, ethI mizrapakSane jalAMjali apAI=mizrapakSano tyAga karAyo. pUrvamAM kahyuM ke yoganuM zuddhAzuddhapaNuM je kahevAyuM che, te paNa vyavahAranayanuM darzana che. tyAM prazna thAya ke yoga to mana, vacana ane kAyAnA pudgalane avalaMbIne AtmAmAM thatA spaMdanAtmaka pariNAmarUpa che ane
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 88 1315 te parispaMdanano viSaya koI nathI. tethI yoganuM zuddhAzuddhaviSayapaNuM che, tema kema kahI zakAya ? tethI graMthakArazrI kahe che - zuddhAzuddhaviSayatvaM smarttavyam / / ane vyApArAnubaMdhiviSayatAnayathI=vyApAranA saMbaMdhavALI viSayatAne jonAra nayadRSTithI, yoganuM zuddhAzuddha viSayapaNuM che; kema ke svataH yoganuM nirviSayapaNuM che, e pramANe jANavuM. 88 // ..... bhAvArtha: koI zrAvaka bhagavAnanI bhaktithI bhagavAnanI pUjA karatA hoya, Ama chatAM bhaktikALamAM zAstrokta vidhimAM samyag yatna na hoya to te zrAvakanI bhagavAnanI pUjA avidhivALI che; ane te avidhivALI pUjAnI kriyAne zAstrakAroe avidhirUpa azuddha aMza ane bhagavAnanI bhaktirUpa zuddha aMzane AzrayIne zuddhAzuddharUpa kahI che. tene sAme rAkhIne pArzvacaMdra kahe che ke eka kALanI kriyAmAM zuddhAzuddha yoga zAstrokta ja che. AthI avidhivALI bhagavAnanI pUjAnI kriyAne zAstrakAroe zuddhAzuddha yogavALI svIkArI che. tethI cothA bhAMgAno avakAza pUjAmAM che; kema ke bhagavAnanI bhaktino aMza zuddha yogarUpa che ane puSpAdi jIvonA upamardhanarUpa aMza azuddha yogarUpa che, A prakAranA pArzvacaMdranA kathanamAM graMthakA2zrI kahe che - vyavahAranayanI dRSTithI avidhivALI bhagavAnanI pUjAne zAstrakAroe zuddhAzuddha svIkArI che, paraMtu hiMsAnA aMzane ane bhaktinA aMzane AzrayIne zuddhAzuddha svIkArI nathI; ane A vyavahAranayanuM kathana paNa eka kALanI kriyAne zuddhAzuddha rUpe kahetuM nathI, paraMtu sthUla vyavahA2dRSTithI pUjAnA dIrghakALane eka kALarUpe svIkA2Ine jyAre zrAvakano upayoga avidhi aMzamAM che, tyAre azuddha yoga che, ane jyAre bhaktiaMzamAM upayoga che tyAre zuddhayoga che, ane te baMne bhinnakALamAM hovA chatAM skUla vyavahA2dRSTithI pUjAnA eka kALamAM che, tema kahIne, te pUjAnI kriyAne zuddhAzuddharUpe kahela che. AthI jema koI vyaktine rajata ane zakti be sAthe dekhAya ane te baMnemAM A baMne rajata che, evuM jJAna thAya tyAre, te jJAnamAM zuktiaMzamAM rajatanuM jJAna bhramarUpa che ane rajata aMzamAM rajatanuM jJAna pramArUpa che. tethI te jJAnanA eka aMzamAM bhrama ane eka aMzamAM pramA che. tenI jema bhagavAnanI pUjAmAM je aMzamAM avidhino upayoga che, te aMzamAM azuddha viSayavALI pUjAnI kriyA che, ane je aMzamAM bhaktino upayoga che, te aMzamAM zuddha viSayavALI pUjAnI kriyA che; paraMtu zuddha ane azuddha upayoganA mizraNarUpa te pUjAnI kriyA nathI arthAt hiMsArUpa azuddha yoga ane bhagavAnanI bhaktirUpa zuddhayoga e svarUpa zuddhAzuddha yoganA mizraNavALI bhagavAnanI bhaktinI kriyA nathI; kema ke zuddhAzuddha yogano virodha ja che, ethI mizrapakSane jalAMjali apAI. ahIM prazna thAya ke yoga e to mana, vacana ane kAyAne avalaMbIne thatA vIryasphuraNarUpa kriyA che, te kriyAno koI viSaya nathI. tethI yogane zuddhAzuddha viSayavALo che, ema kema kahI zakAya ? tethI graMthakArazrI kahe che -
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 88-89 vyApArAnubaMdhi viSayatAnayathI yoganuM zuddhAzuddha viSayapaNuM che arthAt vIryasphuraNarUpa vyApAranA saMbaMdhavALI viSayatAne jonAra je nayadRSTi che, te dRSTithI yoga zuddhAzuddha viSayavALo che. jema - bhagavAnanI pUjAnA kALamAM mana, vacana ane kAyAne avalaMbIne je vIryasphuraNa thAya che, te rUpa je vyApAra, enI sAthe saMbaMdhavALo viSaya bhagavAnanI bhaktinI kriyA che; ane te bhagavAnanI bhaktinI kriyAmAM rahelI viSayatAne jonArI je dRSTi che, te rUpa nayadRSTithI vicArIe to, bhagavAnanI pUjAnI kriyAnA kALamAM te yogano viSaya, avidhi aMza hoya tyAre, te vyApAranA saMbaMdhavALI avidhimAM azuddha viSayatA che; ane jyAre te vyApAra sAthe saMbaMdhavALo viSaya bhagavAnanI bhakti hoya tyAre, te vyApAranA saMbaMdhavALI bhagavAnanI bhaktimAM zuddha viSayatA che, tethI yoganuM zuddhAzuddha viSayapaNuM kahela che; paraMtu yoganA potAnA svarUpathI vicArIe to yogano koI viSaya nathI, paraMtu yoga e AtmapradezanA kaMpanasvarUpa kriyAvizeSa che. 1316 ahIM vizeSa e che ke kevalajJAna thayA pachI kevalI vihArAdi karatA hoya tyAre temanA yogane prApta ka2Ine koI jIvanI hiMsA thAya tyAre paNa kevalIne dvisAmAyika karmabaMdha thAya che, ane jyAre temanA yogane prApta karIne koI jIvanI hiMsA thatI nathI, tyAre paNa kevalIne dvisAmAyika karmabaMdha thAya che. tethI e phalita thAya ke kevalIno vIryavyApAra hiMsA thAya che tyAre azuddha che ane hiMsA thatI nathI tyAre zuddha che tema nathI, paraMtu hiMsA thatI hoya ke hiMsA na thatI hoya baMne vakhate te vIryavyApAraskRta mAtra be samayano karmabaMdha thAya che. tema saMsArI jIvonA vIryavyApArathI paNa e rIte ja karmabaMdha thavo joIe, paraMtu saMsArI jIvono je vIryavyApAra che, te karmabaMdhane anukULa evI bAhyapravRtti sAthe saMbaMdhavALo hoya tyAre azuddha viSayatAvALo te vIryavyApAra che, ane jyAre saMsArI jIvone vIryavyApAra karmanirjarAne anukULa pravRtti sAthe saMbaMdhavALo hoya tyAre zuddha viSayatAvALo te vIryavyApAra che, tema vyavahAra thAya che; kema ke jyAre jIvano karmabaMdhane anukULa pravRtti sAthe vIryavyApAra hoya tyAre azuddha bhAvo jIvamAM varte che, mATe karmabaMdha thAya che; ane jyAre nirjarAne anukULa pravRtti sAthe saMbaMdhavALo vIryavyApAra hoya tyAre zuddha bhAvo jIvamAM varte che, mATe nirjarA thAya che. paraMtu kevalIne tevA zuddhAzuddha bhAvo nahi hovAthI mAtra yogakRta karmabaMdha thAya che. tethI yoga zuddhAzuddha viSayavALo nathI, paraMtu yogathI thatI pravRttine kA2Ne jIvamAM nirjarAne anukULa ke karmabaMdhane anukULa bhAvo thAya che, tene AzrayIne yogane zuddhAzuddha viSayavALo kahela che, paraMtu bhAvanI vivakSA karyA vagara yoganI vicAraNA karIe to svataH yogano viSaya zuddha ke azuddha koI nathI. II88 // avataraNikA : nizcayatastu zuddhAzuddhayogo nAstyeva' ityAha avataraNikArtha : nizcayathI vaLI zuddhAzuddha yoga nathI ja e prakAre graMthakArazrI kahe che - -
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1317 pratimAzataka | zloka : 89 avataraNikAno bhAvArtha : zloka-88mAM kahyuM ke avidhithI je jinArcanAdi zuddhAzuddha yogarUpa kahevAyA che, te paNa vyavahAradarzana che arthAtu vyavahAranaya dIrghakALane AzrayIne zuddhAzuddha yoga svIkAre che, paraMtu eka kALamAM zuddhAzuddha yoganuM mizraNa svIkArato nathI. have te dIrghakALanA upayogamAM jyAre avidhithI jinArcanAdi karAya che, tyAre nizcayanayathI zuddhAzuddha yoga nathI, paraMtu jinArcanAdimAM je vakhate avidhi aMza pradhAna hoya che, tyAre azuddha aMza pradhAna che, ane je vakhate vidhi aMza pradhAna hoya che, tyAre zuddha aMza pradhAna che. te batAvavA arthe graMthakArazrI kahe che - zloka : bhAvadravyatayA dvidhA pariNatipraspandarUpA smRtA, yogAstatra tRtIyarAzyakathanAdAdyeSu no mizratA / naivAntyeSvapi nizciyAditi viSodgAraH kathaM te bhramo, niSpItA kimu na kSamAzramaNagIH sadbhASyasindhoH sudhA / / 89 / / zlokArca - pariNati ane praspaMdarUpa yogo bhAvadravyapaNAthI bhAvapaNAthI ane dravyapaNAthI, be prakAre kahevAyA che. tyAM pariNatirUpa pahelA bhAvayogamAM, mitratA nathI; kema ke trIjI rAzinuM akathana che. nizcayathI nizcayanayathI, aMtyomAM dravyogomAM, paNa mizratA nathI. rUti vaM e rIte zloka 82thI atyArasudhI kahyuM tema mizrapakSano saMbhava nathI e rIte, viSanA ugAravALo tAro bhrama kema che ? sabhASya rUpa samudranA amRta svarUpa jinabhadragaNi kSamAzramaNanI vANI kema nathI pIvAI ? arthAt jinabhadragaNi kSamAzramaNanI vANInuM pAna tAre karavuM joIe. I89ll TIkA : bhAva' rUri :-[paritiH=]manovAvAyathonivazvanAthyavasAyarUpa mAvatara paritiH, manovAkkAyadravyopaSTambhajanitA yA bAhyakriyA parispandaH, tallakSaNA yogA bhAvadravyatayA dvidhA smRtAH, tatrAdyeSu bhAvayogeSu no naiva, mizratA bhavati, kasmAt ? tRtIyarAzerakathanAt, zubhAnyazubhAnIti dvividhAnyevAdhyavasAyasthAnAnyuktAni, na tu tRtIyo'pi rAziriti / TIkArya : manovAya ... raziriti | mana, vacana ane kAyAnA yoganA kAraNa evA adhyavasAyarUpa bhAvakaraNa te pariNati che, ane mana, vacana ane kAyArUpa dravyanA upakhaMbhathI janita je bAdhakriyA
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1318 pratimAzataka | zloka : 89 te parispada che; te svarUpa-pariNati ane parispaMdasvarUpa yogo bhAvapaNAthI ane dravyapaNAthI be prakAre kahevAyA che. tyAM Adya evA bhAvayogomAM pariNatirUpa mana, vacana ane kAyayoganA kAraNa evA adhyavasAyarUpa bhAvayogomAM mizratA nathI ja. kema nathI ? temAM hetu kahe che - trIjI rAzinuM akathana che. trIjI rAzinuM akathana kema che ? te graMthakArazrI spaSTa kare che - zubha ane azubha e prakAre be prakAranAM ja adhyavasAyasthAno kahevAyAM che, paraMtu trIjI paNa rAzi kahevAI nathI zubhAzubha mizra paNa rAzi kahevAI nathI. ti' zabda bhAvayogomAM mizratA nathI, e kathananI samApti sUcaka che. bhAvArtha: zAstramAM be prakAre yogo kahevAyo che : (1) bhAvayoga ane (2) dravyayoga. bhAvayoga e jIvanI pariNatirUpa che ane dravyayoga e parispaMdarUpa che. jIvanI pariNatirUpa bhAvayogano artha graMthakArazrI spaSTa kare che - mana, vacana ane kAyAnA vyApAranA kAraNabhUta evA adhyavasAyarUpa je bhAvakaraNa te pariNati che. ahIM 'bhAvakaraNa' kahevAthI e kahevuM che ke jema - daMDa bhUmi dvArA ghaTanuM kAraNa che, tethI daMDane karaNa kahevAya che; kema ke karaNanuM lakSaNa che ke "vyApAravasadhAranuM vArAM verAn !" tethI daMDa bhramirUpa vyApAra dvArA ghaTanuM kAraNa che, mATe daMDa karaNa che. tema prastutamAM jIvamAM vartatA adhyavasAyo parispaMdarUpa kriyA dvArA karmabaMdhanuM kAraNa che, tethI adhyavasAyane karaNa kahela che, ane A adhyavasAya jIvanA bhAvarUpa che, tethI te adhyavasAyarUpa karaNane bhAvakaraNa kahela che. parispaMdarUpa dravyayogano artha graMthakArazrI spaSTa kare che - manodravya, vacanadravya ane kAyadravyanA upakhaMbhathI janita je bAhyakriyA te parispada che arthAt jIvamAM manodravyane avalaMbIne je AtmapradezonuM kaMpana thAya che athavA vacanadravyane avalaMbIne je AtmapradezonuM kaMpana thAya che athavA kAyadravyane avalaMbIne je AtmapradezonuM kaMpana thAya che, te bAhyakriyA rUpa che, ane te parispada che, tethI te dravyayoga che. AnAthI e prApta thAya che ke pariNatirUpa bhAvayoga che ane parispaMdarUpa dravyayoga che. pariNatirUpa bhAvayogamAM mizratA nathI ja, kema ke zAstramAM zubha ane azubha be prakAranAM adhyavasAyasthAno kahevAyAM che, paraMtu mizra adhyavasAyasthAno kahevAyAM nathI, mATe bhAvayogamAM trIjI rAzi nathI, tethI bhAvayogane AzrayIne pArjacaMdra pUjAne zuddhAzuddharUpa mizra kahI zake nahi.
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 89 1319 TIkA : antyeSu dravyayogeSvapi nizcayAtraiva mizratA, tanmate dravyayogAnAmapi mizrANAmabhAvAt, tattadaMzaprAdhAnye zubhAzubhAnyatarasyaiva paryavasAnAd, nizcayAGgavyavahAreNApi tathAvyavaharaNAt, ata evAzokapradhAnaM vanamazokavanamiti vivakSayA na mizrabhASApattiH, TIkArya : may .. mizramaSApattiH, aMtya evA dravyayogomAM paNa-mana, vacana ane kAyadravyanA upakhaMbhathI janita parispaMdarUpa dravyayogomAM paNa, nizcayathI nizcayanayathI, mizratA nathI ja= zuddhAzuddha yogarUpa mizratA nathI ja, kema ke tenA matamAM-nizcayanayanA matamAM, dravyayogonA paNa mizraNano abhAva che. nizcayanayanA matamAM dravyayogonA mizraNano abhAva kema che ? temAM graMthakArazrI hetu kahe che - te te aMzanA prAdhAnyamAM-mana, vacana ane kAyAnI pravRttikALamAM zubha ke azubhamAMthI je je aMza pradhAna hoya te te aMzanA prAdhAnyamAM zubha, azubha avyataranuM ja paryavasAnapaNuM che-te kriyAmAM zubha aMzapradhAna hoya to parispaMdarUpa te yogane nizcayanaya zubhayoga kahe che ane azubha aMzapradhAna hoya to parispaMdarUpa te yogane nizcayanaya azubha yoga kahe che. ahIM prazna thAya ke nizcayanayathI parispaMdarUpa dravyayoganI mizratA na hoya topaNa vyavahAranayathI parispaMdarUpa dravyayoganI mizratA che, tethI tene AzrayIne mizrayoganI siddhi thaze. tethI graMthakArazrI kahe nizcayAMga vyavahArathI paNanizcayanI sAthe saMbaMdhavALA evA vyavahAranayathI paNa, te prakAranuM vyavaharaNa hovAne kAraNe je prakAre nizcayanaya pradhAna aMzane AzrayIne zubha-azubhamAMthI atyatara eka yogane svIkAre che te prakAre vyavahAranayanuM vaktavya hovAne kAraNe, nizcayAMga vyavahAranayathI paNa dravyayogomAM mizratA nathI, ema avaya che. nizcayAMga vyavahAranayathI dravyayogomAM mizratA nathI, tenI puSTi karavA mATe graMthakArazrI kahe che - AthI ja=nizcayAMga vyavahAranayathI dravyayogomAM mizratA nathI AthI ja, 'azokapradhAna vana azokavana' e prakAranI vivakSAthI mizrabhASAnI Apatti nathI vyavahAranayane mizrabhASA svIkAravAnI prAptirUpa doSa nathI. bhAvArtha : pUrve graMthakArazrIe sthApana karyuM ke yoga be prakAranA che - (1) bhAvayoga ane (2) dravyayoga.
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1320 pratimAzataka | zloka : 89 bhAvayogamAM mizratA nathI, te pUrvamAM yuktithI sthApana karyuM. have parispaMdarUpa je dravyayogo che, temAM paNa zubhAzubha yoganI mizratA nathI, te batAvavA mATe graMthakArazrI kahe che - nizcayanayathI mana, vacana ane kAyAne avalaMbIne thatA parispaMdarUpa dravyayogamAM paNa zubhAzubha karmabaMdhane anukULa evo mizrabhAva nathI; kema ke nizcayanaya dravyayogomAM mizratA svIkArato nathI. nizcayanaya dravyayogomAM kema mizratA svIkArato nathI, temAM graMthakArazrI yukti batAve che - koIpaNa anuSThAnakALamAM zubhayoga pradhAna hoya to te aMzane pradhAna karIne nizcayanaya te yogane zubhayoga kahe che, ane azubhayoga pradhAna hoya to te aMzane pradhAna karIne nizcayanaya te yogane azubhayoga kahe che. Ama kahevA pAchaLa nizcayanayano Azaya e che ke anuSThAnakALamAM jIva uttama adhyavasAyane avalaMbIne yogamAM yatna karato hoya te vakhate ajJAnane kAraNe ke anAbhogane kAraNe avidhi aMza pravartato hoya to paNa zubha adhyavasAyane kAraNe zubhayogano upayoga mukhya che, ane te zubhaupayoga pramANe puNyabaMdha ke nirjarA thAya che, paraMtu apradhAna evA azubhayogane avalaMbIne karmabaMdha thato nathI. tethI nizcayanaya te kriyAmAM vartatA zubhayogarUpa pradhAna aMzane svIkArIne zubhayoga svIkAre che, paraMtu azubha yoga svIkArato nathI; ane zubha paNa kriyA karatI vakhate kriyA karanArano upayoga bhagavAnanA vacana pratye anAdaravALo hoya ke viparIta rucithI AviSTa hoya te vakhate suMdara paNa anuSThAnakALamAM azubha aMza pradhAna che. tethI te suMdara paNa anuSThAnathI jIvane azubha karmano baMdha thAya che mATe nizcayanaya te kriyAmAM vartatA azubha aMzane pradhAna karIne azubhayogarUpe svIkAre che, paNa zubhayogarUpe svIkArato nathI. tethI nizcayanayanA mata pramANe zubhAzubha mizrayoga nathI. vastutaH nizcayanaya karmabaMdharUpa phaLane anurUpa te kriyA vartatI hoya to te kriyAne azubhayoga svIkAre che, ane puNyabaMdha tathA nirjarAne anukULa te kriyA vartatI hoya to te kriyAne zubhayoga svIkAre che, paraMtu parispaMdarUpa bAhyakriyAne zubhAzubharU5 mizra tarIke svIkArato nathI. vaLI, jema nizcayanaya dravyayogomAM mizratA svIkArato nathI, tema nizcayAMga vyavahAranaya paNa=nizcayanI jema sUkSma dRSTine jonAra dRSTine avalaMbIne pravartanAra evo vyavahAranaya paNa, te prakAre vyavahAra kare che nizcayanI jema vyavahAra kare che arthAt jema nizcayanaya pradhAna aMzane sAme rAkhIne dravyayogane zubha ke azubha bemAMthI eka yoga kahe che, paraMtu mizrayoga kaheto nathI, tema nizcayAMga vyavahAranaya paNa zubha ke azubha eka yoga kahe che, paraMtu mizrayoga kaheto nathI, ane tenI puSTi karavA mATe graMthakArazrI kahe che - AthI ja azokapradhAna evA vanane azokavana e pramANe koI vivakSA kare tyAre mizrabhASAnI Apatti nathI arthAt zubhAzubha mizrayoga svIkAravAnI Apatti nathI; kema ke nizcayAMga vyavahAranayanI dRSTithI pradhAna aMzane sAme rAkhIne A vana azokavana che, tema kahevAya che. vastutaH te vanamAM azoka sivAyanAM anya vRkSo paNa alpa aMzamAM hoI zake, topaNa azoka vRkSanI pradhAnatAne sAme rAkhIne te prakArano prayoga thAya che, ane te prayogamAM A mizrabhASA che, tema kahevAno doSa prApta thato nathI.
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 89 1321 utthAna : pUrvamAM kahyuM ke nizcayAMga vyavahAranayathI paNa dravyayogonI mizratA nathI. tyAM zaMkA karatAM koI kahe TIkA :____kathaM tarhi zrutabhAvabhASAyAM tRtIyabhedasyAparigaNanaM, dravyabhAvabhASAyAM tu tatparigaNanamiti cet? ekatra nizcayanayena dharmiNo'rpaNAt, anyatra tu vyavahAranayeneti gRhANa, sarvatra nizcayanayena dharmyarpaNe tu bhASAyA dvAveva bhedau na catvAraH, tadavadAma bhASArahasye - "bhAsA cauviha tti ya vavahAraNayA suammi pannANaM / saccAmusa tti bhAsA duviha ciya haMdi nnicchyo"|| [bhASArahasya gAthA-17] evaM vizadIkRte'rthe bhrAntoktyA na vyAmohaH kAryaH, ityAha-ityevaM te tava, ko (kathaM) bhramo= bhrAntopayogaH (bhrAntaH prayogaH pAThAntare), viSodgAraH? kintu (kimu) sadbhASyaM yadvizeSAvazyaka tadeva sindhuH samudraH, tasya sudhAmRtaM kSamAzramaNagIH jinabhadragaNikSamAzramaNavANI, na niSpItA tatpAne hi bhramaviSodgAro na syAdevAhArasadRzatvAdudgArasya, kintu kumatiparigRhItazrutAbhAsaviSapAnasyaivedaM vilasitamiti sNbhaavyaamH||89|| TIkArya : the.. vatvara, to pachI zrutabhAvabhASAmAM tRtIya bhedanuM cAra prakAranI bhASAmAM mizrabhASArUpa trIjA bhedanuM aparigaNana che. vaLI dravyabhASAmAM tenuM parigaNata=mizrabhASArUpa trIjA bhedanuM parigaNata, kema che? ema jo pUrvapakSI kaheto temAM graMthakArazrI hetu kahe che - ekatra=mRtabhAvabhASAmAM, trIjA bhedatA aparigaNanamAM nizcayanaya vaDe dharmInuM arpaNa hovAthI trIjA bhedanuM mizrabhASAnuM, aparigaNana che. vaLI anyatradravyabhAvabhASAmAM, vyavahAranayathI dharmInuM arpaNa hovAthI trIjA bhedanuM mizrabhASAnuM, parigaNana che, e pramANe tuM jANa. vaLI sarvatra=mRtabhAvabhASA ane dravyabhAvabhASA rUpa sarvatra, nizcayanaya vaDe dharmInuM arpaNa karavAmAM Ave to bhASAnA be ja bheda thAya, cAra nahi. tavarAma mApAradacce - te=nizcayanayathI sarvatra bhASAnA be bheda che te, ame bhASArahasya gAthA-17mAM kahyuM che - "mAsI ... frchayo" || vyavahAranayathI bhASA cAra prakAranI che, e prakAre zrutamAM prajJAna=kathana, che. nizcayanayathI satya ane mRSA ema be prakAranI ja bhASA che. cha gAthAmAM 'iMdri' avyaya che, upadarzanamAM che.
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1322 pratimAzataka | zlokaH 89 bhAvArtha pUrvamAM graMthakArazrIe sthApana karyuM ke dravyayogomAM paNa nizcayanayathI zubhAzubhayogarUpa mizratA nathI ane nizcayAMga vyavahAranayathI paNa zubhAzubhayogarUpa mizratA nathI. tyAM koIne zAstranA vacananuM skuraNa thavAthI graMthakArazrIne prazna kare che ke jo vyavahAranayathI paNa zubhAzubhayogarUpa dravyayoganI mizratA na hoya to zrutabhAvabhASAmAM mizrabhASArUpa trIjA bhedanuM aparigaNana che, tema dravyabhAvabhASAmAM mizrabhASArUpa trIjAbhedanuM aparigaNana na karatAM mizrabhASAnuM parigaNana kema karyuM ? arthAt dravyabhAvabhASAmAM mizrabhASArUpa trIjo bheda kema svIkAryo ? zaMkAkArano Azaya e che ke nAma, sthApanA, dravya ane bhAva ema bhASAnA cAra nikSepA zAstramAM karavAmAM AvyA che, tyAM bhAvanikSepothI bhASAno vicAra karatI vakhate kahyuM ke bhAvabhASA traNa prakAranI che - (1) dravyabhAvabhASA, (2) zrutabhAvabhASA ane (3) cAritrabhAvabhASA. temAM zrutabhAvabhASAmAM mizrabhASArUpa trIjA bhedanuM aparigaNana karyuM che ane kahyuM ke zrutabhAvabhASA traNa prakAranI che - (1) satyabhASA, (2) asatyabhASA ane (3) asatyaamRSAbhASA. AthI satyAsatyamizrabhASAnuM zrutabhAvabhASAmAM grahaNa karela nathI, tethI ema kahI zakAya ke zrutabhAvabhASAmAM mizrabhASAno svIkAra nathI, paraMtu dravyabhAvabhASAnuM varNana karatI vakhate bhASAnA cAra bhedo batAvyo che te A rIte - (1) satyabhASA, (2) asatyabhASA, (3) mizrabhASA ane (4) asatyaamRSAbhASA. A rIte dravyabhAvabhASAmAM mizrabhASA svIkArI che ane pUrvamAM graMthakArazrIe kahyuM ke azokapradhAna vana che e vivekSAthI koI azokapradhAnavanane azokavana che ema kahe to tyAM mizrabhASAnI Apatti nathI. vastutaH dravyabhAvabhASAmAM cAra bhedo gaNyA che te vivakSAthI mizrabhAvanI Apatti tyAM hovI joIe e prakAranA AzayathI zaMkAkAra kahe che ke zrutabhAvabhASAmAM jema mizrabhASArUpa trIjAbhedanuM parigaNana nathI, tethI tyAM mizrabhASAnI Apattino doSa Avato nathI, paraMtu dravyabhAvabhASAmAM to trIjAbhedanuM parigaNana che mATe vyavahAranayathI tyAM mizrabhASArUpa trIjAbhedanA parigaNananI Apatti Ave tene graMthakArazrI kahe che - zrutabhAvabhASAmAM trIjAbhedanuM aparigaNana karatI vakhate zAstrakAroe nizcayanayathI dharmanuM arpaNa karela che mATe trIjobheda tyAM gaNela nathI ane dravyabhAvabhAmAM bhedo batAvatI vakhate vyavahAranayathI dharmInuM arpaNa karela che mATe tyAM mizrabhASAnuM parigaNana karela che ane zrutabhAvabhASAmAM ke dravyabhAvabhASAmAM sarvatra nizcayanayathI dharmInuM arpaNa karavAmAM Ave to bhASAnA satya ane asatya be ja bheda thaI zake, cArabheda thAya nahi. Azaya e che ke zrutabhAvabhASAmAM satyabhASA ane asatyabhASA e be bhASA svIkArIne te bethI mizra evI trIjI bhASAno asvIkAra karyo te sthAnamAM nizcanayathI bhASA bolanAra dharmInuM arpaNa karyuM, tethI e
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1323 pratimAzataka | zloka : 89 prApta thayuM ke bhASA bolanAra dharmI kAMto satyabhASA bole che kAMto asatyabhASA bole che, kema ke bhASA bolanAra vyakti bhASA bolatI vakhate zubha AzayathI bolatA hoya to te satyabhASA che ane azubha AzayathI bolatA hoya to te asatyabhASA che, tethI zubha ke azubha yogamAMthI je yoga pradhAna hoya tenI vivakSA karIne nizyanaya satya ke asatya e be bhASA svIkAre che, paraMtu mizrabhASA svIkArato nathI, tethI nizcayanayathI dharmanA arpaNa dvArA zrutabhAvabhASAmAM trIjA bhedanuM mizrabhASAnuM, aparigaNana karyuM ane asatyaamRSArUpa cotho bheda pADatI vakhate nizcayanayathI dharmIne arpaNa na karyuM, tethI zrutabhAvabhASAnA (1) satyabhASA, (2) asatyabhASA ane (3) asatyaamRSAbhASA ema traNa bhedo batAvyA. vaLI dravyabhAvabhASAnA bhedo batAvatI vakhate (1) satyabhASA, (2) asatyabhASA, (3) mizrabhASA ane (4) asatyaamRSAbhASA ema cAra bhedo batAvyA te sthAnamAM vyavahAranayathI dharmanuM arpaNa karela che, tethI bhASA bolanAra dharmI jyAre zAstrIya padArtha samyapha kahetA hoya to satyabhASA kahevAya ane viparIta padArtha kahetA hoya to asatyabhASA kahevAya ane azokapradhAnavanane azokavana kahe tyAre mizrabhASA kahevAya; kema ke te vanamAM mAtra azokavRkSo nathI, paraMtu azokavRkSo ane anyavRkSo paNa che, tethI azokavRkSanA aMzane AzrayIne asatyabhASA che, mATe vyavahAranaya te sthAnamAM mizrabhASA kahe che. vaLI zrutabhAvabhASAmAM ke dravyabhAvabhASAmAM nizcayanayathI dharmIne arpaNa karIne vivakSA karIe to bhASAnA be ja bheda prApta thAya che, cAra bheda prApta thatA nathI. TIkArya : ghaM .... rUAda - A rIte zloka-82thI cAra vikalpo pADIne atyAra sudhI mizrapakSa saMbhavato nathI, ema kahyuM e rIte, vizadIkRta artha hote chate=dhamadharmarUpa mizratA nathI, e pramANe spaSTa karAyelo artha hote chate, bhrAMta uktithI pArjacaMdranI brAMta yuktithI je vyAmoha thAya che te na karavo joIe, e pramANe zlokanA trIjA-cothA pAdamAM graMthakArazrI kahe che - ti=rva .. sanmAvavAma: // A pramANe hote chate=pUrvamAM graMthakArazrIe zloka-81thI atyAra sudhI varNana karyuM e pramANe hote chate, tAro kema bhrama cheetAro bhrAMta prayogarUpa viSodgAra kema che? sadbhASya evuM je vizeSAvazyaka che, te ja siMdhu samudra, tenuM sudhA=amRta, evI kSamAzramaNanI vANI=jinabhadragaNi kSamAzramaNanI vANI, vimu niSpItA=zuM pIdhI nathI ? phikaje kAraNathI, tenA pAnamAM-jinabhadragaNi kSamAzramaNanI vANInA pAnamAM, bhramarUpa viSano udgAra ja na thAya; kema ke udgAranuM AhArasadazapaNuM che, paraMtu kumatithI parigRhIta evA zratAbhAsarUpa viSapAtanuM ja A vilasita che=pArjacaMdra je mizrabhASA svIkArIne bhrAMta prayogo kare che e vilasita che, e pramANe ame saMbhAvanA karIe chIe. 89
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1324 pratimAzataka | zloka : 89 che TIkAmAM te tava ne pramo=prAntopayoga: che tyAM nI jagyAe mULa zlokamAM kyuM che te mujaba kartha zabda saMgata che ane prAntopayoga: nA sthAne hastapratamAM brAnta: prayoga: pATha che te saMgata che. vinu samAdhyuM che tyAM mULa zloka pramANe vim ..... pATha saMgata che. bhAvArtha : zloka-81 thI pArjacaMdrano mata batAvIne te yuktiyukta nathI ema atyAra sudhI graMthakArazrIe sthApana karyuM. have te sarva kathananuM nigamana karatAM graMthakArazrI kahe che - A rIte mizrapakSa yuktiyukta nathI tema vistArathI artha batAvAye chate, bhrAMta yuktithI mizrapakSa svIkAravAmAM vyAmoha karavo joIe nahi arthAt bhagavAnanI pUjAmAM skUla dRSTithI puSpAdi jIvonuM upamadana che ane bhagavAnanI bhaktinI kriyA che, mATe bhagavAnanI pUjA dharmAdharmarUpa che, e prakAranI bhrAMta uktithI bhagavAnanI pUjAmAM adharmanI prApti che, tevo vyAmoha karavo joIe nahi, e prakAre zlokanA trIjA-cothA pAdathI graMthakArazrI kahe che - vaLI, graMthakArazrI pArthacaMdrane kahe che ke bhagavAnanI pUjA viSayaka ane pUrvamAM vistArathI samajAvyuM e prakAre zAstrIya padArtha che, Ama chatAM tAro brAMta prayogarUpa A viSAgAra kema che ? arthAt bhagavAnanI pUjAmAM puSpAdi jIvonuM upamadana che ane bhagavAnanI bhaktinI kriyA che, mATe bhagavAnanI pUjA dharmAdharmarUpa che, e prakAranA bhrAMta prayogarUpa viSano udgAra tAro=pArjacaMdrano, kema che ? vastutaH Avo bhrAMta prayoga pArthacaMdra karavo joIe nahi. vaLI, pArzvacaMdrane graMthakArazrI kahe che ke sadbhASyarUpa samudranA amRta jevI jinabhadragaNi kSamAzramaNanI vANI zuM te pIdhI nathI ? tethI ja tAro Avo viSodgAra che; kema ke jo jinabhadragaNi kSamAzramaNanI vANInuM pAna pArzacaMdra karyuM hota to bhrAMta prayogarUpa viSoAra tenA mukhamAMthI nIkaLe nahi; kema ke jevo AhAra karIe tevo oDakAra Ave che. jo pArjacaMdra jinabhadragaNi kSamAzramaNanI vANInuM pAna karyuM hota to tevA vacanaprayogo tenA mukhamAMthI nIkaLata, paraMtu pAcaMdra jinabhadragaNi kSamAzramaNanI vANI pIdhI nathI ane kumatithI grahaNa karAyelA zrutAbhAsarUpa mithyA mRtarUpI viSanuM pAna pArjacaMdra kareluM che, tenA kAraNe AvA bhramanA viSadgAra jevAM tenAM vacano nIkaLe che, ema ame saMbhAvanA karIe chIe. Ama batAvIne graMthakArazrIne e batAvavuM che ke mahApuruSonI vANInA aparicayane kAraNe, svamatikalpanA karanArA ane zrutano artha svamati pramANe jonArA kumatonA vacanorUpI mithyAzrutapAna pArjacaMdra karyuM che, tenA kAraNe AvI asaMbaddha yuktine joDIne, mahAkalyANanA kAraNabhUta evA dravyastavane dharmAdharmarUpa mizra kahIne, pApapaMkathI kharaDAyelo dravyastava che, ema sthApana karIne, lokone dravyastavathI vimukha kare che, ane svaparanA akalyANanuM kAraNa pArthacaMdra bane che. dA.
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1325 pratimAzataka | zloka : 90 avataraNikA : kiJca saGkIrNakarmarUpaphalAbhAvAdapi saGkIrNayogo nAsti iti dravyastave mizrapakSoktiprauDhiH khalatAvistAra ityAha - avataraNikArya : ane vaLI saMkIrNa karmarUpa phaLano abhAva hovAthI paNa saMkIrNa yoga nathI, ethI dravyastavamAM mizrapakSanI uktirUpa prauDhi abhimAna, khalatAno durjanatAno, vistAra che, e pramANe graMthakArazrI kahe che - bhAvArtha : mana, vacana ane kAyAnI pravRttirUpa yogathI karma baMdhAya che. yogathI baMdhAtuM evuM koIpaNa karma saMkIrNa baMdhAtuM nathI, tethI mana, vacana ane kAyAnA yoganI pravRttinA phaLarUpa saMkIrNa karmano abhAva hovAne kAraNe paNa saMkIrNa yoga nathI, ema siddha thAya che. tethI dravyastavamAM dharmAdharmarUpa mizrapakSa che, e prakAranuM pUrvapakSInuM abhimAna khalatAno vistAra che=zAstravacananA paramArthane grahaNa karyA vagara svamati pramANe padArtho kahevAnI manovRttirUpa durjanatAno vistAra che, e batAvavA mATe graMthakArazrI kahe che - zloka - mizratve khalu yogabhAvavidhayA kutrApi kRtye bhaven, mizraM karma na badhyate ca zabalaM tatsaGkramAt syAt param / tad dravyastavamizratAM pravadatA kiM tasya vAcyaM phalaM, svavyudgrAhitamUDhaparSadi madAnmUrddhAnamAdhunvatA / / 90 / / zlokArca - kharekhara yoga ane bhAvanA bhedathI koIpaNa kRtyamAM mizrapaNuM hote chate mizra karma thAyayoga ane bhAva e benA mizraNathI koIpaNa kRtyamAM jo mizrapaNuM svIkAravAmAM Ave to mizrakarma baMdhAvuM joIe, ane zabala mizrakarma, baMdhAtuM nathI, paraMtu te mizrakarma, saMkramathI thAya mizramohanIyarUpa karmanI prAti saMkramathI thAya che, paraMtu baMdhathI thatI nathI, te kAraNathI mizra karmabaMgha thato nathI te kAraNathI, dravyastavanI mitratAne kahetA ane potAnA vaDe vyagrAhita evI parSadAmAM madathI mastakane dhuNAvatA evA tArA vaDe tenuM mizra evA dravyastavanuM, phaLa=udayamAna karmarUpa phaLa, zuM vApya thAya ? arthAt kAMI kahI zakAya tema nathI. II90I. TIkA : 'mizratva' iti :- 'khalu' iti nizcaye, kutrApi kRtye yogabhAvavidhayA mizratve'GgIkriyamANe tatphalatvenAGgIkriyamANaM mizraM karma bhavet, tacca bandhato nAsti ityAha-na badhyate ca zabalamiti
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1326 pratimAzataka | zloka : 90 zabalaM mizrakarma na badhyate, kathaM tarhi mizramohanIyaM prasiddham ? tatrAha-paraM kevalaM, tat-mizraM, saGkramAt syAt, tat tasmAd, dravyastavamizratAM pravadatA tasya dravyastavasya, phalaM badhyamAnaM karma vAcyaM, zubhamazubhaM vA tAvan na bhavati, ananurUpatvAd mizraM ca badhyamAnam abhyupagate kRte kRtAntaH kupyed ityatra tUSNImeva stheyaM tvayA, kIdRzena? svena vyudgrAhitA ye mUDhAH, teSAM parSadi, madAd-RddhigAravAd mUrdhAnaM ziraH, AdhunvatA-kampayatA, ayamanubhAvo madasya tava vyAdhereva paryavasanna iti jAnIhi / TIkArya : 'Anu ti nAnIti 'ghag' avyaya nizcaya arthamAM che. koIpaNa kRtyamAM yoga ane bhAvanA bhedathI mizrapaNuM svIkArAye chate tenA phalapaNA vaDe=mizrakRtyanA phaLapaNA vaDe, aMgIkAra karAtuM mizrakarma thAya ane te baMdhathI nathI e prakAre graMthakArazrI kahe che - ane te zabala baMdhAtuM nathI=mizrakarma baMdhAtuM nathI. ahIM pUrvapakSI kahe che ke to pachI mizramohanIyakarma kaI rIte prasiddha che? tatrada - tyAM pUrvapakSInA praznanA samAdhAnamAM, graMthakArazrI kahe che - kevala te mizra, saMkramathI thAya che, te kAraNathI=pUrvamAM sthApana karyuM te pramANe mizra karmabaMdha thato tathI te kAraNathI, dravyastavanI mizratAne kahetA evA tArA vaDe dravyastavanuM badhyamAna karmarUpa phaLa kahevuM joIe=dravyastavanuM badhyamAna mizrakarma batAvavuM joIe arthAt pArjacaMdra te batAvI zake tema tathI te pramANe graMthakArazrI kahe che - zubha athavA azubha karmabaMdha thaI zakato nathI; kema ke anurUpapaNuM che=pUrvapakSI dravyastavane mizra svIkAre to dravyastava zubha karmabaMdhane anurUpa nathI athavA azubha karmabaMdhane anurUpa nathI. ane badhyamAna=baMdhAtuM karma mizra svIkArAye chate kRtAMta kopa pAmaze=bhagavAnanA vacanathI viruddha prarUpaNA hovAthI kliSTa karma baMdhAze. ethI ahIMyAM dravyastavanI mizratAnA svIkAramAM, tArA vaDeHpArjacaMdra vaDe, mauna ja rahevA yogya che. kevA prakAranA evA tArA vaDe pArlacaMdra vaDe, mauna rahevuM joIe, te batAvatAM graMthakArazrI kahe che - potAnAthI vyAhita-pAzmacaMdrathI vyagrAhita-pAzmacaMdra dvArA zAstrathI viparIta arthamAM sthira evA je mUDho che, temanI parSadAmAM madathI=ddhigAravathI, mastakane zirane, dhuNAvatA evA pArjacaMdra vaDe mauna ja rahevuM joIe. ahIM prazna thAya ke pArthacaMdra potAnI parSadAmAM mastakane kema dhuNAvI rahyo che ? tethI graMthakArazrI kahe che - tArA madarUpa vyAdhino jaA anubhAva mastakane dhuNAvavAnuM A kArya, paryavasAnna che vizrAMta che, e pramANe jANo.
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 90 1327 bhAvArtha : zloka-81thI atyAra sudhI graMthakArazrIe yuktinA baLathI dravyastavamAM mizrabhAva ghaTato nathI tema sthApana karyuM. have jIvanI mana, vacana ane kAyAnI pravRttithI karma baMdhAya che, ane dravyastavamAM karAtI pravRttithI mizra karmabaMdha thato nathI, tethI dravyastava dharmAdharmarUpa mizra nathI, e batAvavA mATe graMthakArazrI kahe che - koIpaNa pravRttimAM yoga ane pariNAmanA bhedathI mizrapaNuM svIkAravAmAM Ave to tenA phaLarUpe baMdhAtuM karma paNa mizrakarma thavuM joIe, ane zAstramAM mizra karmabaMdha svIkArelo nathI. AnAthI graMthakArazrIne e batAvavuM che ke dravyastavamAM hiMsAnI kriyArUpa yoganA ane bhagavAnanI bhaktirUpa bhAvanA bhedathI pUrvapakSI=pArthacaMdra dravyastavane mizrarUpe sthApana kare che, te yuktisaMgata nathI; kema ke saMsAranuM ke dharmanuM koIpaNa kRtya grahaNa karo te kRtyamAM yoganA ane bhAvanA bhedathI mizrapaNuM svIkAravAmAM Ave to te pravRttinA phaLarUpe jIvane je karma baMdhAya che, te karma paNa mizra prApta thavuM joIe, ane zAstramAM mizra karmabaMdha mAnyo nathI. tethI mizra karmabaMdhanA kAraNabhUta evuM koIpaNa kRtya nathI. tethI dravyastavane dharmAdharmarUpa mizra svIkAravuM ucita nathI. ahIM pUrvapakSI kahe ke to pachI mizramohanIyakarma zAstramAM prasiddha che, te kaI rIte saMgata thAya ? tethI graMthakArazrI kahe che - mizra karma saMkramathI prApta thAya che, paraMtu baMdhathI prApta thatuM nathI. tethI mizrakarmanA kAraNabhUta evo dharmAdharmarUpa mizrapakSa svIkArI zakAya nahi. A rIte karmabaMdharU5 phaLane AzrayIne paNa dravyastava dharmAdharmarUpa mizra nathI, tema sthApana karIne tenuM nigamana karatAM graMthakArazrI kahe che - dravyastavanI mizratA svIkAranAra pArthacaMdra dravyastavanA phaLarUpa baMdhAtuM mizrakarma batAvavuM joIe, ane zAstravacananA baLathI pArjacaMdra mizrakarma batAvI zake tema nathI; kema ke baMdhAtI karmanI prakRtiomAMthI koIpaNa karmanI prakRti zubha-azubharUpa mizra nathI, paraMtu keTalIka pravRtio zubha che to keTalIka pravRtio azubha che. tethI pArjacaMdrathI svIkArAyelA dharmAdharmarUpa mizra dravyastavathI mizrakarma baMdhAya che, te svIkArI zakAya nahIM; kema ke graMthakAre atyAra sudhI mizrapakSane svIkAravA mATe cAra vikalpo batAvIne tenAthI sthApana karyuM te pramANe mizrapakSa siddha thato nathI. ane jo pArjacaMdra dravyastavane mizra sthApana karavA mATe baMdhAtuM karma paNa mizra svIkAre to tenA upara kRtAMtano kopa thAya arthAt zAstravacanathI viparIta prarUpaNA karavAthI duraMta saMsAranA paribhramaNarUpa phaLanI prApti svarUpa kRtAMtano kopa thAya; kema ke zAstramAM mizra karmabaMdha svIkArAyela nathI. tethI pArjacaMdra dravyastavanA mizrapakSanI prarUpaNAnA viSayamAM mauna ja rahevuM ucita che. have pArjacaMdra kevo che, te batAvavA mATe graMthakArazrI kahe che -
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1328 pratimAzataka | zloka : 90 potAnI viparIta mAnyatA vaDe keTalAka jIvone teNe vyarDsAhita karyA che=zAstrathI viparIta mAnyatAmAM sthira karyA che, ane pArjacaMdrathI buDhDhAhita thayelA mUDha jIvonI parSadAmAM madathI mAthuM dhuNAvato pArjacaMdra temane kahe che ke zAstrIya padArthono huM apUrva artha batAvI zakuM chuM. vastutaH A prakArano teno mada karmarUpI vyAdhinuM kArya che; kema ke jo pArjacaMdrane karmarUpI vyAdhino upadrava thayo na hoya to bhagavAnanA vacanathI viparIta artha potAnAthI na kahevAya, tevI sAvadhAnatApUrvaka ja te prarUpaNA kare. tenA badale pote kAMIka zAstranA paramArthane juve che, e prakAranA madane vaza thaIne lokone huM kAMIka apUrva padArtha batAvuM chuM, evI buddhithI mAthuM dhuNAvIne potAnI viparIta mAnyatAvALA padArtho potAnAthI vAsita mativALA evA mUDha jIvo AgaLa karIne sva-parano vinAza kare che. tethI jo pArjacaMdrane durata saMsArano bhaya hoya to dravyastavane mizra kahevAnA viSayamAM teNe mauna ja rahevuM joIe. TIkA : atreyamuktamahAbhASyavANI kumatapAzakRpANI pragalbhate - "na ya sAhAraNarUvaM kammaM takkAraNAbhAvA" [vizeSAvazyaka gAthA-1934 uttarArdhaH] na ca sAdhAraNarUpaM karma tatkAraNAbhAvAt] na ca sAdhAraNarUpaM saMkIrNasvabhAvaM puNyapApAtmakamekaM karmAsti tasyaivaMbhUtasya karmaNaH kAraNAbhAvAt / atra prayogaH, nAsti saMkIrNobhayarUpaM karma, asaMbhAvyamAnaivaMvidhakAraNatvAd vandhyAputravaditi / TIkArya : satra .... smate - kumatanA pAzane chedavArI=pArjacaMdra sthApana karelA kumatanA pAzathI baMdhAyelA jIvonA kumatanA pAzane chedanArI, A=AgaLamAM kahevAya che e, ukta mahAbhASyanI vANI chekapUrvazloka-89mAM kahevAyela jinabhadragaNi kSamAzramaNanI mahAbhASyavANI pragalabhane pAme che sthAna prApta kare che. " .... tAre mAvA" ane sAdhAraNarUpa karma nathI; kema ke tatkAraNano abhAva cheUsAdhAraNa karmabaMdhanA kAraNano abhAva che. sAdhAraNarUpa karma nathI, e arthane vizeSAvazyaka bhASya gAthA-1934nA TIkAnA uttarArdhathI spaSTa kare che - vizeSAvazyaka bhASya gAthA-1934nA uttarArdhano TIkArca - na re .... jhAraVTmAvat | sAdhAraNarUpa saMkIrNa svabhAvavALuM puNya-pApa svarUpa eka karma nathI; kema ke tenA-AvA prakAranA karmanA=saMkIrNa svabhAvavALA evA karmanA, kAraNano abhAva che=saMkIrNa svabhAvavALA evA karmabaMdhanA kAraNabhUta jIvanA pariNAmano abhAva che.
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 90 saMkIrNa svabhAvavALuM karma kema nathI ? temAM anumAna prayoga batAve che atra prayogaH vandhyAvutrarvAti / ahIMyAM=saMkIrNa svabhAvavALuM karma nathI emAM, prayoga che. saMkIrNa ubhayarUpa karma (pakSa) nathI (sAdhya); kema ke asaMbhAvyamAna evA prakAranuM kAraNapaNuM che (hetu) vaMdhyAputranI jema (dRSTAMta). rUti zabda anumAna prayoganI samApti sUcaka che. vizeSAvazyaka gAthA-1934nA uttarArdhano bhAvArtha : vizeSAvazyaka gAthA-1934nA uttarArdhamAM yuktithI batAve che ke puNyapApAtmaka eka saMkIrNa svabhAvavALuM karma nathI; kema ke evA prakAranA karmabaMdhanA kAraNano abhAva che. AnAthI e prApta thAya ke jIvanA yoganA pariNAmathI karma baMdhAya che, ane saMkIrNa yogano pariNAma jIvano nathI. mATe zAstrakAroe saMkIrNa karmabaMdha svIkAryo nathI. TIkA H torasiddhatAM pariharannAha - 1329 "kammaM joganimittaM subho'subho vA sa cegasamayaMmi / hojja Na ubhayarUvo kammaM pi tao tayaNurUvaM" / / [vizeSAvazyaka gA. 1935 ] [karmayoganimittaM zubho'zubho vA sa caikasamaye / bhavet na tUbhayarUpaH karmApi tatastadanurUpam / / / "mithyAtvAviratipramAdakaSAyayogA bandhahetavaH " [ tattvArtha a. 8 sU. 1] iti paryante yogAbhidhAnAt sarvatra karmabandhahetutvasya yogA'vinAbhAvAd yogAnAmeva bandhahetutvamiti karmayoganimittamityucyate sa ca manovAkkAyAtmako yoga ekasmin samaye zubho'zubho vA bhaved na tu ubhayarUpo'taH kAraNAnurUpatvAt kAryasya, karmApi tadanurUpaM zubham=puNyarUpam, azubhaM vA = pAparUpaM badhyate, na tu saGkIrNasvabhAvamubhayarUpamekadaiva badhyata iti / vizeSAvazyaka gAthA-1935no avataraNikArya : madda - hetunI asiddhatAno parihAra karatAM vizeSAvazyaka gAthA-1935mAM kahe che ..... vizeSAvazyaka gAthA-1935nI avataraNikAno bhAvArtha : vizeSAvazyaka gAthA-1934mAM anumAna prayoga karyo, temAM hetu Apyo ke asaMbhAvyamAna evA prakAranuM kA2NapaNuM che, ane te hetu ApIne saMkIrNa karma nathI tenI siddhi karI. tyAM koI kahe ke hetu asiddha che. mATe te hetu dvArA sAdhyanI siddhi thaze nahi. tethI hetu asiddha nathI, te batAvavA jinabhadragaNi kSamAzramaNa vizeSAvazyaka bhASya gAthA-1935mAM kahe che - vizeSAvazyaka gAthA-1935no gAthArtha : eka ja "hamma * savaLurUvaM" / / karma yoganimitta che ane te=yoga, eka samayamAM zubha ke azubha hoya, paraMtu ubhayarUpa nathI. tethI tene anurUpa=yogane anurUpa, karma paNa ubhayarUpa nathI.
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1330 pratimAzataka | zloka : 90 ahIM prazna thAya ke karmabaMdhanAM kAraNo aneka che, Ama chatAM yogane karmabaMdhanuM kAraNa kema kahyuM? tethI vizeSAvazyaka bhASya gAthA-1935nI TIkAmAM kahe che - vizeSAvazyaka gAthA-193pano TIkArya : mithyAtva .... 3vyate mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya ane yoga baMdhanA hetuo che. (tasvArthAdhigamasUtra adhyAya-8, sUtra-1] e prakAre tatvArthasUtranA vacananA payaMtamAM yoganuM kathana hovAne kAraNe sarvatra karmabaMdhanA hetupaNAnuM yogonI sAthe avinAbhAvIpaNuM hovAthI yogonuM ja karmabaMdhanuM hetupaNuM che. ethI vizeSAvazyaka bhASya gAthA-1935mAM karma yoganimitta che, e pramANe kahevAya che. sava ... vadhyata ti mana-vacana ane kAyArUpa te yoga, eka samayamAM zubha ke azubha hoya, paraMtu ubhayarUpa nathI. AthI kAryanuM kAraNane anurUpapaNuM hovAthI karmarUpa kAryanuM yogarUpa kAraNane anurUpapaNuM hovAthI, karma paNa tene anurapayogane anurUpa, zubha-puNyarUpa athavA azubha pAparUpa, baMdhAya che, paraMtu saMkIrNa svabhAvavALuM ubhayarUpa eka vakhate ja baMdhAtuM nathI. 'ta' zabda kathananI samApti sUcaka che. vizeSAvazyaka bhASya gAthA-1935no bhAvArtha - vizeSAvazyaka gAthA-1934nA uttarArdhanI TIkAmAM anumAna karyuM ke saMkIrNa=mizra ubhayarUpa karma nathI, temAM hetu Apyo ke saMkIrNa ubhayarUpa karmane bAMdhe evA prakAranA karmabaMdhanA kAraNano asaMbhava che; ane e hetu asiddha nathI, te prastuta gAthA-193pamAM batAve che - karma yoganimitte baMdhAya che, ane yoga eka samayamAM zubha hoya athavA to azubha hoya, paraMtu zubhAzubharUpa mizra yoga nathI, tethI yoganA phaLarUpa karmabaMdha paNa mizrarUpa nathI. ahIM prazna thAya ke karma yoganimitte baMdhAya che tema kema kahyuM ? kema ke karmabaMdhanAM to aneka kAraNo che. tethI kahe che - tattvArthAdhigamasUtra adhyAya-8, sUtra-1mAM mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya ane yogane baMdhanA hetuo kahyA che ane te baMdhanA hetuomAM chelle yoga zabda kahyo che, tethI e prApta thAya ke yoga karmabaMdhanuM nimitta che, ane yoganI pariNati mithyAtvAdi anya cAra bhAvothI saMzleSavALI hoya tyAre mithyAtvAdi bhAvone yogathI pRtha grahaNa karIne karmabaMdhanA kAraNarUpe batAvela che. vastutaH mithyAtvAdi bhAvo mana, vacana ane kAyAnA yogo aMtargata pariNAmavizeSa che, tethI yogane karmabaMdhanuM kAraNa kahyuM che. vaLI, je jIvane pAMca baMdhahetuomAMthI mithyAtvarUpa karmabaMdhano hetu jAya tyAre bAkInA avirati Adi bhAvothI saMzliSTa yogo pravarte che ane yogathI karmabaMdha thAya che, je jIvane mithyAtva ane avirati be karmabaMdhanA hetu jAya tyAre bAkInA pramAda ane kaSAyathI saMzliSTa evA yogathI karmabaMdha thAya che, ane jemane mithyAtva, avirati, pramAda ane kaSAya gayA hoya temane mAtra yogathI karmAMdha thAya che. paraMtu yoga na hoya ane mithyAtvAdi koI pariNAma hoya ane tenAthI karmabaMdha thAya tevuM nathI, tethI mithyAtvAdi
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1331 pratimAzataka | zloka : 90 cArano yogamAM aMtarbhAva karIne yogathI karmabaMdha thAya che, tema kahela che. tethI sarvatra karmabaMdhano hetu yoga che, ema prApta thAya che, ane te yoga mana, vacana ane kAyAnI pravRttirUpa che. te mana, vacana ane kAyAnI pravRttirUpa yoga eka samayamAM zubha hoya to puNyabaMdhanuM kAraNa thAya che ane azubha hoya to pApabaMdhanuM kAraNa thAya che ane zubhAzubha mizra yoga nathI, tethI mizra karmabaMdha thato nathI. AnAthI e phalita thAya ke zloka-89mAM sthApana karela e pramANe mana-vacana-kAyAnA vyApAranuM kAraNa evI adhyavasAyarUpa pariNati e bhAvayoga che ane parispaMdarUpa yoga e dravyayoga che ema yoga be prakAre che ane adhyavasAyarUpa pariNatithI viziSTa evA parispaMdarUpa yogathI karmabaMdha thAya che ane pariNatirUpa yoga adhyavasAyarUpa hovAthI bhAvayoga che, ane te bhAvayoga mithyAtva, avirati, pramAda ane kaSAyanI pariNatirUpa che ane parispaMdarUpa yoga mana-vacana-kAyAnA vyApArarUpa che, tethI zubha adhyavasAyathI pravartatI parispaMdarUpa bAhya kriyA zubha kahevAya che ane azubha adhyavasAyathI pravartatI parispaMdarUpa bAhya kriyA azubha kahevAya che, tethI je zrAvaka bhagavAnanI bhaktinA zubha adhyavasAyathI bhagavAnanI pUjA karatA hoya tyAre puSpAdi jIvonI hiMsA thAya che, tene AzrayIne mizra karmabaMdha che tema kahI zakAya nahi, paraMtu bhagavAnanI bhaktinI zubha pariNatithI yukta zubha bAhya kriyA che, tethI te zubha yoga che ane tenAthI puNyabaMdha thAya che, paraMtu puNya-pAparUpa mizra karmabaMdha thato nathI, mATe pUjAne dharmAdharmarUpa mizra svIkArI zakAya nahi. TIkA :prera: pradi - 'naNu maNa-vai-kAyajogA subhAsubhAvi samayammi diisNti| davbaMmi mIsabhAvo na u bhAvakaraNaMmi' / / [vizeSAvazyaka gA. 1936] nanu manovAkkAyayogAH zubhAzubhAzca mizrA ityarthaH, ekasmin samaye dRzyante, tatkathamucyate? 'suho asuho vA egasamayammi tti' tathAhi-kiJcidavidhinA dAnAdivitaraNaM cintayataH zubhAzubho manoyogaH tathA kimapyavidhinaiva dAnAdidharmamupadizataH zubhAzubho vAgyogaH, tathA kimapyavidhinaiva jinapUjAvandanAdikAyaceSTAM kurvataH zubhAzubhaH kAyayogaH iti / tdetdyuktm| kutaH? ityAha-'davvammi' ityAdi / idamuktaM bhavati-iha dvividho yogo-dravyataH bhAvatazca / tatra manovAkkAyayogapravarttakAni dravyANi, manovAkkAyaparispandAtmako yogazca dravyayogaH, yastu etadubhayarUpayogaheturadhyavasAyaH sa bhAvayogaH / tatra zubhAzubharUpANAM yathoktacintAdezanAkAyaceSTAnAM pravartake dvividhe'pi dravyayoge vyavahAranayadarzanavivakSAmAtreNa bhavedapi zubhAzubhatvalakSaNo mizrabhAvaH / na tu manovAkkAyayoganibandhanAdhyavasAyarUpe bhaavkrnne=bhaavaatmkyoge| ayamabhiprAyaH - dravyayogo vyavahAranayadarzanena zubhAzubharUpo'pISyate, nizcayanayena tu so'pi zubho'zubho vA kevalaH samasti, yathoktacintAdezanAdipravartakadravyayogAnAmapi zubhAzubharUpamizrANAM tnmtenaabhaavaat| zubhAzubha(manovAkkAyadravyaH-iti tatra TIkAyAm)yoganibandhanAdhyavasAyarUpe
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1332 pratimAzataka | zlokaH 90 tu bhAvakaraNe=bhAvayoge zubhAzubharUpo mizrabhAvo nAsti, nizcayanayanadarzanasyaivAgame'tra vivkssittvaat| na hi zubhAnyazubhAni vA'dhyavasAyasthAnAni muktvA zubhAzubhAdhyavasAyasthAnarUpastRtIyo rAzirAgame kvacidapISyate, yenAdhyavasAyarUpeSu bhAvayogeSu zubhAzubhatvaM syAditi bhaavH| tasmAd bhAvayoge ekasmin samaye zubho'zubho vA bhavati, na tu mizraH, tataH karmApi tatpratyayaM pRthak puNyarUpaM pAparUpaM vA badhyate na tu mizrarUpamiti sthitam / vizeSAvazyaka gAthA-1936no avataraNikArya : prera: praha - preraka kahe che - pUrvamAM vizeSAvazyakanA graMthakArazrIe kahyuM ke eka samayamAM mizrayoga nathI, mATe mizra karmabaMdha nathI. tyAM koI praznakAra kahe che - vizeSAvazyaka gAthA-1936no gAthArtha : nay ... marami 'nanu' zabda pUrvapakSInI zaMkAmAM che. mana, vacana ane kAyAnA yogo eka rAmayamAM zubha-azubha paNa dekhAya che. pUrvapakSInI zaMkAnuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI vizeSAvazyaka gAthA-1930nA uttarArdhamAM kahe che - dravyamAM dravyayogamAM mizrabhAva che, paraMtu bhAvakaraNamAMebhAvayogamAM nathI mizrabhAva nathI. vizeSAvazyaka gAthA-1936no TIkArya : nanuM ........ samaya itti, 'nanu' zabda pUrvapakSInI zaMkAmAM che. mana, vacana ane kAyAnA yogo zubhAzubha arthAt mizra eka samayamAM dekhAya che, tethI kevI rIte eka samayamAM zubha athavA azubha mana, vacana ane kAyAnA yogo che, e pramANe kahevAya che? A pramANe "nanuM' thI pUrvapakSI zaMkA kare che ane zaMkAkAra eka samayamAM mana, vacana ane kAyAnA yogo mizra dekhAya che, te tathADhi thI batAve che - tathAdi ..... mAyathoDA: ti | kAMIka avidhithI dAnAdinuM vitaraNa=dAnAdi ApavAnuM citavana karatA zubhAzubha=mizra manoyoga che, ane kAMIka paNa avidhithI ja dAnAdi dharmano upadeza ApatA zubhAzubha mizra vacanayoga che. ane kAMIka paNa avidhithI ja jinapUjA-vaMdanAdi kAyaceSTAne karatA zubhAzubha=mizra kAyayoga che. 'ti' zabda tathada thI prAraMbha karela kathananI samApti sUcaka che. tavetan... vyaMma rUtya ! te A=pUrvamAM 'nathI zakAkAre eka samayamAM mana, vacana ane kAyAnA yogo mizra batAvyA te A, ayukta che; kema ayukta che ? ethI vizeSAvazyaka gAthA-1936nA uttarArdhamAM 'baMga' ityAdithI kahe che. vizeSAvazyaka gAthA-1930nA uttarArdhanA kathanathI zuM kahevAyuM che, te vizeSAvazyaka gAthA-1936nI TIkAmAM batAvatAM kahe che - muvataM mata - te A kahevAyeluM thAya che - phuda ..... mAvAtmayogo ! ahIM=saMsArI jIvomAM be prakArano yoga che : (1) dravyathI ane (2) bhAvathI. tyAM be prakAranA yogamAM, mana, vacana ane kAyAnA yogamAM pravartaka dravyo=jIva manathI vicArane abhimukha pariNAmavALo thAya che tyAre manovargaNAnAM pugalone grahaNa kare che, te manoyoga pravartaka dravya che, jIva jyAre bolavAne abhimukha
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 90 1333 pariNAmavALo thAya che tyAre bhASAvargaNAnAM pudgalone grahaNa kare che, te vAgyoga pravartaka dravya che ane jIva jyAre kAyAnuM avalaMbana laIne vIrya vyApAravALo thAya che, te vakhate te prayatnanA avalaMbanabhUta audArikAdi kAyavargaNAnAM pugalo te kAyayogapravartaka dravya che. A traNe dravyo dravyayoga che ane mana, vacana ane kAyAnA parispaMdanAtmaka yogo dravyayoga che manovargaNAnAM pugalone manarUpe pariNamana pamADyA pachI tene avalaMbIne thato jIvano vIryavyApAra, bhASAvargaNAnAM pugalone vacanarUpe pariNamana pamADyA pachI tene avalaMbIne thato jIvano vIrya vyApAra, ane audArikAdi kAyavargaNAnAM pugalone kAyArUpe pariNamana pamADyA pachI tene avalaMbIne thato jIvano vIrya vyApAra, te traNe parispaMdanAtmaka yoga che, te dravyayoga che; ane je vaLI ubhayarUpa dravyayogano mana-vacana-kAyAnA pudgalarUpa ane te pugalone avalaMbIne thatA jIvanavyApArarUpa ema ubhayarUpa dravyayogano hetu je adhyavasAya manovargaNAdi dravyone grahaNa karIne tene avalaMbIne vIryavyApAra karavA pUrve jIvamAM kAMIka adhyavasAya thAya che, ke je manovargaNAdi dravyone grahaNa karIne tenAthI parispaMdanAtmaka vyApAra kare che, te adhyavasAya, bhAvayoga che. tyAM pUrvamAM dravyayoga ane bhAvayoga batAvyo temAM, zubhAzubharUpa yathokta, pUrvapakSIe kahyuM te ciMtA, dezanA ane kAyaceSTAnA pravartaka evA be prakAranA paNa dravyayogamAM, vyavahAranayanA darzananI=vyavahAranayanA avalokananI, vivakSAmAtrathI zubhAzubhapaNArUpa mizrabhAva thAya, paraMtu, mana, vacana ane kAyayoganA kAraNabhUta adhyavasAyarUpa bhAvakaraNamAM=bhAvAtmaka yogamAM, nathI mizrabhAva nathI. mayamafmaprAyaH - A abhiprAya che=vizeSAvazyaka gAthA-1936nA uttarArdhathI zaMkAkArane graMthakArazrIe je javAba Apyo, teno A abhiprAya che - dravyayoT: .... amAvat | vyavahAranayanA darzanathI=vyavahAranayanA avalokanathI, dravyayoga zubhAzubharU5 mizra paNa icchAya che. vaLI nizcayanayathI te paNa=zubhAzubharUpa mizra paNa, kevala=phakta zubha ke azubha che; kema ke zubhAzubharUpa mizra evA yathokta=pUrvapakSIe kahela citA, dezanAdi pravartaka dravyayogonuM paNa tenA matathI-nizcayanayanA matathI, abhAva che. ahIM prazna thAya ke avidhithI dAnAdi vitaraNanA ciMtavanAdirUpa manovyApAra AdimAM nizcayanayathI zubhAzubha bhAva kema nathI ? tethI kahe che - manovIvAyadravya . nAsti, mana, vacana ane kAya dravyayoganA kAraNabhUta adhyavasAyarUpa bhAvakaraNamAM vaLI zubhAzubharU5 mizrabhAva nathI, mATe nizcayanayanA mate avidhithI dAnAdi ApavAnA citavanAdirU5 manoyogAdimAM mizrabhAva nathI, ema avaya che. ahIM vyavahAranayane abhimata dravyayogane AzrayIne mizrabhAva na svIkAratAM nizcayanayane abhimata bhAvayogane AzrayIne yogamAM mizrabhAva nathI, ema kahyuM. temAM hetu kahe che - nizcayanaya ... vikSitatvAn ! ahIMyAM=karmabaMdhanI vicAraNA viSayaka AgamamAM, nizcayanayanA darzananuM ja vivakSitapaNuM che, tethI nizcayanaya bhAvayogane AzrayIne mizrayoga nathI, ema vicakSA kare che, ema avaya che. ahIM prazna thAya ke nizcayanaya karmabaMdhanI vicAraNAmAM bhAvayogane svIkArato hoya topaNa bhAvayogane AzrayIne zubhAzubha mizrayoga svIkAre to zuM vAMdho che ? tethI kahe che -
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 90 na hi rUti mAva:| zubha athavA azubha adhyavasAyasthAnone choDIne zubhAzubha adhyavasAyasthAnarUpa trIjI rAzi AgamamAM kyAMya paNa icchAyela nathI ja, jene kAraNe adhyavasAyarUpa bhAvayogamAM zubhAzubhapaNuM=mizrapaNuM, thAya, e prakArano bhAva che. 1334 ..... vizeSAvazyaka gAthA-1936mAM 'nanu' thI pUrvapakSIe zaMkA karela ke mana, vacana ane kAyAnA yogo mizra paNa dekhAya che. tethI mizrayoga nathI, tema kahI zakAya nahi. tenuM nirAkaraNa vizeSAvazyaka gAthA-1936nA uttarArdhathI graMthakArazrIe karyuM. have tenuM nigamana karatAM graMthakArazrI kahe che - ***** tasmAt . sthitam / te kAraNathI=pUrvamAM sthApana karyuM ke nizcayanayanI dRSTithI yogamAM mizrapaNuM nathI te kAraNathI, eka samayamAM bhAvayogamAM zubha ke azubha bhAva hoya che, paraMtu mizrabhAva hoto nathI. tethI karma paNa tatpratyaya=bhAvayoga pratyaya, pRthak puNyarUpa athavA pAparUpa baMdhAya che, paraMtu miznarUpa baMdhAtuM nathI=puNya-pAparUpa mizra baMdhAtuM nathI, e pramANe sthita che. vizeSAvazyaka gAthA-1936no bhAvArtha : pUrvamAM vizeSAvazyakanA graMthakArazrIe sthApana karyuM ke eka samayamAM yonimitta zubha athavA to azubha karma baMdhAya che, paraMtu mizra karma baMdhAtuM nathI. tyAM koI zaMkAkAra kahe che ke eka samayamAM zubhAzubha mizramanoyoga, zubhazubha mizravacanayoga ane zubhAzubha mizrakAyayoga dekhAya che. tethI mizra karmabaMdha nathI, tema kema kahI zakAya ? ane zaMkAkAra pUrvapakSI eka samayamAM zubhAzubha manoyoga Adi kaI rIte saMbhave te spaSTa karatAM kahe che - koI dAtA avidhithI dAnAdi ApavAnuM ciMtavana karato hoya tyAre tenA cittamAM dAna ApavAno zubha adhyavasAya che ane zAstravidhithI nirapekSa ApavAno azubha adhyavasAya che, mATe mizra manoyoga varte che. te rIte koI upadezaka avidhithI dAnAdi dharmano upadeza ApatA hoya tyAre dAnAdi dharmanA upadezano zubha adhyavasAya che ane vidhi nirapekSa dAnAdi ApavAno upadeza Ape che, tethI mizravacanayoga che. te rIte koI zrAvaka jinapUjA-vaMdanAdi karatA hoya ane avidhithI karatA hoya tyAre avidhi aMzane AzrayIne azubha kAyayoga che ane bhagavAnanI bhaktine AzrayIne zubha kAyayoga che, mATe mizrakAyayoga che. tethI mizra mana, vacana ane kAyAnA yogono saMbhava nathI, ema kahI zakAya nahi, e pramANe pUrvapakSIno Azaya che. tene graMthakArazrI kahe che - pUrvapakSInuM A kathana ayukta che. kema ayukta che, tene spaSTa karatAM vizeSAvazyaka gAthA-1936nA uttarArdhathI kahe che. dravyayogamAM mizrabhAva che ane bhAvayogamAM mizrabhAva nathI. vyavahAranaya dravyayogamAM mizrabhAva svIkAre che paraMtu nizcayanayathI dravyayogamAM paNa mizrabhAva nathI; kema ke nizcayanaya zubhabhAva ke azubhabhAva pramANe dravyayogane paNa zubhabhAvarUpe ke azubhabhAvarUpe svIkAre
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 90 1335 che; ane bhAvayogamAM zubhayoga ke azubhayoga ema be ja yogo che, paraMtu zubhAzubharUpa mizrayoga nathI. tethI nizcayanaya kahe che ke dravyayogamAM paNa zubhAzubha rUpa mizrayoga nathI ane bhAvayoga paNa zubhAzubharUpa mizra nathI. vaLI, zAstrakAroe karmabaMdhanI vicAraNAmAM nizcayanayanI dRSTinI ja vivakSA karela che ane nizcayanayanI dRSTithI yogane zubhAzubharUpa mizra svIkArI zakAya nahi, paraMtu kAM to zubhayoga hoya kAM to azubhayoga hoya. AnAthI e phalita thAya che ke (1) koI avidhithI dAnAdi ApavAnuM ciMtavana karato hoya tyAre paNa bhagavAnanA vacananI vidhi pratyeno anAdarabhAva mukhya hoya to te ciMtavanane nizcayanaya azubhayogarUpe svIkAre che; kema ke bhagavAnanA vacana pratyeno anAdarabhAva mukhyapaNe varte che; ane (2) anya koI avidhithI dAnAdi ApavAnuM ciMtavana karato hoya, Ama chatAM avidhithI ciMtavanano Azaya na hoya paraMtu ajJAnane kAraNe avidhithI dAnAdi ApavAnuM ciMtavana karato hoya ane sAmagrI maLe to avidhithI dAnAdi ApavAnA ciMtavananuM nivartana thAya tema hoya, to avidhithI dAnAdi ApavAnA ciMtavanane paNa nizcayanaya zubhayogarUpa svIkAre che, phakta vidhipUrvaka dAnAdinA vitaraNanuM ciMtavana ka2nA2ne jevo zubha adhyavasAya che, tevo utkaTa zubha adhyavasAya ajJAnanA kAraNe avidhipUrvaka dAna ApanArane nathI, paraMtu dAnAdi dharma ka2vAno adhyavasAya che ane vidhi pratye anAdarabhAva nathI, mATe zubha adhyavasAya che. tethI e phalita thAya ke vyavahAranaya dravyayogane AzrayIne avidhithI dAnAdinA vitaraNanA ciMtavanAdine zubhAzubha manoyogAdirUpa kahe che. tene paNa nizcayanaya kAM zubhayogamAM kAM azubha yogamAM aMtarbhAva kare che, paraMtu mizra manoyoga svIkArato nathI; kema ke AgamamAM zubha ke azubha adhyavasAyasthAnane choDIne zubhAzubha adhyavasAyasthAnarUpa trIjI mizrarAzi svIkArela nathI, tethI adhyavasAyarUpa bhAvayogamAM zubhAzubharUpa mizrapaNuM nathI, paraMtu kAM zubhapaNuM che, kAM azubhapaNuM che; ane nizcayanaya je dravyayogamAM pravartaka adhyavasAya zubha hoya te dravyayogane zubha svIkAre che ane je dravyayogamAM pravartaka adhyavasAya azubha hoya te dravyayogane azubha svIkAre che. vaLI bhAvayogamAM eka samayamAM kAM zubhayoga hoya, kAM azubha yoga hoya, paraMtu mizrayoga hoto nathI ane karmabaMdha bhAvayoga pramANe thAya che, tethI bhAvayoga pratyaya karma paNa pRthak puNyarUpa baMdhAya che athavA to pRthak pAparUpa baMdhAya che, paraMtu mizrarUpa baMdhAtuM nathI. ahIM dravyayoga be prakArano che ema kahyuM, tethI e prApta thAya ke jIva jyAre manathI ciMtavana karavAne abhimukha prayatnavALo thAya che, tyAre manovargaNAnAM pudgalone grahaNa kare che ane te manovargaNAnAM pudgalone avalaMbIne parispaMdanarUpa manovyApAra=AtmapradezonA malanarUpa AtmavyApAra kare che ane te manovyApArathI jIva adhyavasAya kare che tyAre je dravyamanovyApAra karavAne anukULa ane dravyamanovyApArakALamAM vartato jIvano adhyavasAya che, te bhAvayoga che; ane te adhyavasAyathI prerAIne jIva manovargaNAnAM pudgalone grahaNa kare che, te pudgalo manoyogapravartaka dravya che, ane te manoyogapravartaka manovargaNAnAM pudgalo dravyamanoyoga che, ane te manovargaNAnAM pudgalone avalaMbIne jIva je pariskaMdarUpa vyApAra kare
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1336 pratimAzataka | zloka : 90 che ane jenAthI adhyavasAya thAya che, te jIvano vyApArAtmaka manoyoga paNa dravyamanoyoga che ane te vyApArakALamAM prAraMbhathI mAMDIne je adhyavasAya varte che te adhyavasAya bhAvamanoyoga che. A rIte bhASAvargaNAnAM pudgala dravyavacanayoga che, ane te bhASAvargaNAnAM pugalone avalaMbIne jIva je parispaMdarUpa vyApAra kare che te paNa dravyavacanayoga che, ane bolavAnA kAraNabhUta evo jIvano je adhyavasAya che te bhAvavacanayoga che=tad sahavartI bhAvamanoyogathI niyaMtrita bhAvavacanayoga che. vaLI jIvanI kAyAnAM pagalo te kAyayoga pravartaka dravya che ane te dravya kAyayoga che, ane te kAyAne avalaMbIne jIvamAM parispaMdanAtmaka vyApAra thAya che te paNa dravya kAyayoga che, ane kAyAnAM pudgalone avalaMbIne kAyavyApAra karavAmAM kAraNabhUta evo jIvano je adhyavasAya che, te bhAvakAyayoga che=kAyavyApArakALamAM vartatA bhAvamanoyogathI niyaMtrita bhAvakAyayoga che. TIkA :etadeva samarthayan Aha - "jhANaM subhamasubhaM vA na u mIsaM jaM ca jhANavirame vi| lesA subhA'subhA vA subhamasubhaM vA tao kamma" / / [vizeSAvazyaka gA. 1937] dhyAnaM yasmAdAgame ekadA dharmazukla dhyAnAtmakaM zubham, ArttaraudrAtmakamazubhaM vA nirdiSTaM, na tu zubhAzubhAtmakaM, yasmAcca dhyAnoparame'pi lezyA taijasIpramukhA zubhA kApotIpramukhA vAzubhA ekadA proktA, na tu zubhAzubharUpA, dhyAnalezyAtmakAzca bhAvayogAstataste'pyekadA zubhA azubhA vA bhavanti, na tu mizrAH / tato bhAvayoganimitta karmApyekadA puNyAtmakaM zubhaM badhyate, pApAtmakamazubhaM vA badhyate, na tu mizramapi / vizeSAvazyaka gAthA-1937no avataraNikArya - tava samarthana gAda - Ane ja=bhAvayoga pramANe zubha ke azubha karma baMdhAya che, paraMtu mizra karma baMdhAtuM nathI ene ja, samarthana karatAM graMthakArazrI kahe che - vizeSAvazyaka gAthA-1937no gAthArtha : "sApa ..gaM " je kAraNathI dhyAna zubha athavA azubha che, paraMtu mizra nathI, ane dhyAnanA virAmamAM paNa lezyA zubha athavA azubha che, te kAraNathI karma-karmabaMdha, zubha athavA azubha che. vizeSAvazyaka gAthA-1937no TIkArya : dhyAna ... na tu mizramapi je kAraNathI AgamamAM dhyAna eka kALamAM zukla-dharmadhyAnasvarUpa zubha athavA Arta-raudradhyAnasvarUpa azubha batAvAyuM che, paraMtu zubhAzubharUpa=mizrarUpa batAvAyuM nathI, ane je kAraNathI dhyAnanA uparamamAM paNa vezyA, tejo vagere zubhalezyA athavA kApAta vagere azubha lezyA eka kALamAM eka kahevAyela che, paraMtu
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 90 1337 zubhAzubharUpa mizra kahevAI nathI, ane dhyAna lezyAtmaka bhAvayogo che, te kAraNathI te paNa=bhAvayogo paNa, eka kALamAM zubha athavA azubha hoya che, mizra=zubhAzubha nahi. tethI=bhAvayoga zubhayogarUpa athavA azubhayogarUpa che mizrayogarUpa nathI tethI, bhAvayoga nimittaka karma paNa eka kALamAM puNyasvarUpa zubha baMdhAya che athavA pApasvarUpa azubha baMdhAya che, paraMtu mizra paNa baMdhAtuM nathI. vizeSAvazyaka gAthA-1937no bhAvArtha : vizeSAvazyaka gAthA-1936mAM kahyuM ke eka samayamAM bhAvayoga zubhayoga athavA azubhayogarUpa che, paraMtu mizrayoga rUpa nathI; ane karmabaMdha bhAvayoga pramANe thAya che, tethI eka samayamAM kAM puNya baMdhAya che, kAM pApa baMdhAya che, paraMtu puNya-pAparUpa mizra karma baMdhAtuM nathI. e vAta ema ja che, te batAvavA mATe vizeSAvazyaka gAthA-1937mAM kahe che zAstramAM dhyAna eka samayamAM zubha ke azubha eka ja kahela che, paraMtu zubhAzubha dhyAna eka samayamAM svIkArela nathI; ane lezyA paNa eka samayamAM zubha athavA azubha svIkArela che, paraMtu zubhAzubharUpa svIkArela nathI; ane bhAvayogo dhyAna-lezyAtmaka che, dhyAna ane lezyAthI atirikta koI bhAvayogo nathI. tethI e prApta thAya ke bhAvayogo e jIvano adhyavasAya che, ane e adhyavasAya dhyAnakALamAM dhyAna-lezyA ubhayarUpa che, ane dhyAna na hoya tyAre mAtra lezyArUpa adhyavasAya che; ane te adhyavasAya pramANe karmabaMdha thAya che ane te adhyavasAya eka kALamAM zubha hoya athavA azubha hoya, paraMtu mizra nathI. tethI karmabaMdha paNa kAM zubha baMdhAya che, azubha baMdhAya che, paraMtu eka kALamAM mizrakarma baMdhAtu nathI. ahIM vizeSa e che ke kevaLa manoyoga vartato hoya tyAre bhAvayoga paNa manoyogano zubha ke azubha che tema kahevAya che. jyAre vacanayoga vartato hoya tyAre manoyoga hovA chatAM vacanane pradhAna karIne te vacanavyApAkALamAM bhAvayoga paNa vacanano zubha ke azubha che tema kahevAya che, paraMtu manoyoga zubha che tema kahevAtuM nathI. te pramANe kAyayogamAM paNa jANavuM. AthI ja dhyAna paNa kAyikadhyAna ane vAcikadhyAna svIkArela che. ke TIkA H - api ca, "puvvagahiyaM ca (va) kammaM pariNAmavaseNa mIsayaM nejjA / iyareyarabhAvaM vA sammAmicchAi na u gahaNe" / / [ vizeSAvazyaka gA. 1938 ] (pUrvagRhItaM ca karma pariNAmavazena mizratAM vrajet / itaretarabhAvaM vA samyagmithyA na tu grahaNe ) / / 'vA' iti athavA etadadyApi saMbhAvyate yatpUrvaM gRhItaM pUrvaM baddhaM mithyAtvalakSaNaM karma pariNAmavazAt puJjatrayaM kurvan mizratAM samyagmithyAtvapuJjarUpatAM nayet= prApayediti / itaretarabhAvaM vA nayet samyaktvaM mithyAtvaM ceti / idamuktaM bhavati-pUrvabaddhAn mithyAtvapudgalAn vizuddhapariNAmaH san saMzodhya samyaktvarUpatAM nayet avizuddhapariNAmastu
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1338 pratimAzataka | zlokaH 90 rasamutkarSaM nItvA samyaktvapudgalAn mithyAtvapuje saMkramayya mithyAtvarUpatAM ca nyediti| pUrvagRhItasya sattAvartinaH karmaNa idaM kuryAt, grahaNakAle tu-bandhakAle na punarmizraM puNyapAparUpatayA saGkIrNasvabhAvaM karma badhnAti, nApItaraditararUpatAM nayatIti / vizeSAvazyaka gAthA-1938no avataraNikArya : pa 2 - pUrvamAM yuktithI sthApana karyuM ke adhyavasAyarUpa bhAva dhyAna-lezyAtmaka che ane dhyAna tathA vezyA bemAMthI eka paNa mizra nathI, paraMtu kAM zubha che, kAM azubha che. tethI karma paNa zubha athavA azubha baMdhAya che, paraMtu mizra baMdhAtuM nathI. tenI puSTi karavA mATe pa 2 thI samuccaya karavA arthe kahe che - vizeSAvazyaka gAthA-1938no gAthArtha : putrAdiya.... dine pUrvagRhIta karma pariNAmanA vazathI mizratAne pAme che athavA ItaretarabhAvaneka pariNAmanA vazathI mithyAtva hoya to samyakatvabhAvane ane samyakatva hoya to mithyAtvabhAvane, pAme che, paraMtu grahaNamAMkabaMdhamAM, samyam mithyAmizrabhAva nathI. 0 vizeSAvazyaka gAthA-1938mAM putrAdidaM ra che tyAM puvAhiyaM va hovuM joIe; kema ke gAthA-1938nI TIkAnI zarUAtamAM 'vA' rUti thavA kahela che. tethI nA sthAne 'va' hovo joIe. vizeSAvazyaka gAthA-1938no TIkArya : "vA' ti .... mithyAtve veti | 'vA' zabda athavA arthamAM che ane 'athavA' thI e kahevuM che ke A hajI paNa saMbhAvanA karAya che. te saMbhAvanA spaSTa kare che - je pUrvagRhIta=pUrvabaddha mithyAtvasvarUpa karma che te, pariNAmanA vazathI traNa puMjane karato jIva=samyakatva prAptikALamAM traNa puMjane karato jIva mizratA=samyagu-mithyAtvapuMjarU5 mizratAne prApta kare che athavA ItaretarabhAvane prApta kare che=samyakatva prAptikALamAM mithyAtvanAM pudgalone samyakatvarUpatAne prApta kare che pamADe che ane samyakatvathI bhraSTa thayelo samyaktvanAM pagalone mithyAtvarUpatAne kare che-pamADe che. ahIM ItaretarabhAvano artha karyo ke samyakatva ane mithyAtvane prApta kare, enAthI zuM prApta thAya che te spaSTa karavA mATe kahe che - muvataM mati - A kahevAyeluM thAya che - pUrvavaddhAn ... nahiti | vizuddha pariNAmavALo jIva pUrvabaddha evAM mithyAtvanAM pagalone saMzodhana karIne samyakatvarUpatAne prApta kare che-pamADe che. e ItaretarabhAvano artha che arthAt Itara evAM mithyAtvanAM pagalonA ItarabhAvane=samyaktvarUpa bhAvane prApta kare che-pamADe che. vaLI, avizuddha pariNAmavALo jIva rasanI utkarSane karIne samyaktvanAM pugalono mithyAtvapuMjamAM saMkramaNa karIne mithyAtvarUpatAne prApta kare che-pamADe che. e ItaretarabhAvano artha che=Itara evAM samyaktvanAM pudgalonA itarabhAva=mithyAtvarUpa bhAvane prApta kare che-pamADe che. 'ti' zabda Dhamukta bhavati nA kathananI samApti sUcaka che.
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1339 pratimAzataka | zloka : 90 AnAthI zuM prApta thAya che, te spaSTa kare che - pUrvagRhIta sattAvArtA karmanuM A kare che-mizrabhAva kare che. vaLI grahaNakALamAM=baMdhakALamAM, mizra nahi=puNyapA5paNArUpe saMkIrNa svabhAvavALuM karma bAMdhato nathI, ane vaLI ItaranI ItararUpatAne prApta karato nathI. 'ti' zabda gAthA-1938nI TIkAnI samApti sUcaka che. vizeSAvazyaka gAthA-1938no bhAvArtha - vizeSAvazyaka gAthA-1937mAM sthApana karyuM ke bhAvayoga mizra nathI, tethI mizra karmabaMdha thato nathI. tenI puSTi karavA arthe kahe che - pariNAmanA vazathI jIva pUrvagRhIta karmane mizra kare che athavA pariNAmanA vazathI je bhAvarUpe karma hoya tenAthI itarabhAvarUpe kare, che paraMtu baMdhakALamAM kAMI karma mizra baMdhAtuM nathI. AnAthI e phalita thAya che ke karmabaMdhanuM kAraNa bhAvayoga che ane mizra karma baMdhAtuM nathI, mATe mizra bhAvayoga nathI. mATe dravyastavamAM dharmAdharmarUpa mizra bhAva nathI. ahIM kahyuM ke pariNAmanA vazathI pUrve baMdhAyeluM karma mizra thAya che. te kevuM karma thAya che, te spaSTa karatAM kahe che - jIve pUrve mithyAtvanAM pudgalo bAMdhyA hoya paraMtu samyakatva pAmato hoya tyAre jIvamAM vizuddha pariNAma varte che ane te vizuddha pariNAmane kAraNe anivRttikaraNanA carama samayamAM ane upazama samyakatvanA kALamAM pUrve baMdhAyelAM te mithyAtvanAM dalikone jIva adhyavasAyathI zuddha kare che. te zuddhikaraNamAM keTalAMka daliko zuddha bane che te samyaktvarUpatAne pAme che, keTalAMka daliko ardhazuddha bane che te mizrarUpatAne pAme che, ane keTalAMka daliko azuddha rahe che te mithyAtvarUpe rahe che. tethI pariNAmanA vazathI traNa pujane karato jIva keTalAMka mithyAtvanAM dalikone mizra pudgalarUpe kare che, ane keTalAMka mithyAtvanAM dalikone samyakatvarUpe kare che. vaLI jyAre jIva samyaktvathI bhraSTa thAya che tyAre azuddha pariNAmanA vazathI pUrve samyaktvarUpe karAyelA pudgalanA rasano utkarSa karIne mithyAtvapuMjarUpe saMkramathI kare che tyAre samyaktvanAM pudgalone mithyAtvarUpe kare che. A rIte pUrvamAM grahaNa karAyelAM sattAmAM rahelAM karmone jIva saMkrama dvArA mizrabhAvarUpe kare che ke anya bhAvarUpe kare che, paraMtu jIva jyAre karma bAMdhI rahyo che, te karmanA baMdhakALamAM puNya-pAparUpe saMkIrNa svabhAvavALuM karma bAMdhato nathI, ane jyAre karma bAMdhato hoya tyAre puNya bAMdhato hoya tyAre pUrvamAM sattAmAM rahelAM puNyakarmanAM dalitone pAparUpe karato nathI, ane pApa bAMdhato hoya tyAre pUrvamAM sattAmAM rahelAM pApakarmanAM dalikone puNyarUpe karato nathI. tethI eka samaye zubha ke azubha adhyavasAya che, paraMtu mizra adhyavasAya nathI. - ahIM vizeSa e che ke jo jIva eka samayamAM puNya ane pApa ubhayarUpa karma bAMdhato hoya to mizra bhAvayoga siddha thAya; ane jo jIva puNya-pAparUpa saMkIrNa svabhAvavALuM karma na bAMdhato hoya, paraMtu puNya
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1340 pratibhAzata:/Gos:00 bAMdhato hoya ane te vakhate pUrvanI puNyaprakRtino pAparUpe saMkrama kare to paNa mizra adhyavasAyanI prApti thAya; kema ke baMdhane anukULa zubha adhyavasAya che ane saMkramane anukULa azubha adhyavasAya che. paraMtu tema paNa thatuM nathI, te batAvavA mATe TIkAmAM kahyuM ke Itara itararUpatAne paNa prApta karatuM nathI=puNya bAMdhato hoya tyAre pUrvanA baMdhAyelA puNyane pAparUpe karato nathI, ane pApa bAMdhato hoya tyAre pUrvanA baMdhAyelA pApane puNyarUpe karato nathI. tethI e prApta thayuM ke eka kALamAM mizra adhyavasAya nathI, paraMtu zubha athavA azubha bemAMthI koI eka adhyavasAya che, mATe bhAvayogamAM mizratA nathI. AnAthI e phalita thAya che ke mizrayoga nathI, mATe dravyastavane mizra svIkAranAra pArthacaMdrano mata vizeSAvazyakabhASyanA vacanathI viruddha che. TI :samyaktvaM mithyAtve saGkramayya mithyAtvarUpatAM nayatItyuktam, tataH saMkramavidhiH saMkSepato darzayati - "mottUNa AuyaM khalu daMsaNamohaM carittamohaM c| sesANaM payaDINaM uttaravihisaMkamo bhajjo" / / [vizeSAvazyaka gA. 1939] iha jJAnAvaraNAdimUlaprakRtInAmanyo'nyaM saMkramaH kadApi na bhavatyeva, uttaraprakRtInAM tu nijanijamUlaprakRtyabhinnAnAM parasparaM saGkramo bhavati, tatra cAyaM vidhiH - 'mottUNa AuyaM' ityAdi, 'AuyaM' iti jAtipradhAno nirdeza iti bahuvacanamatra draSTavyaM catvAryAyUMSi muktveti, ekasyA AyurlakSaNAyA nijamUlaprakRterabhinnAnAmapi caturNAmAyuSAmanyonyaM saMkramo na bhavatIti tdvrjnm| tathA darzanamohaM cAritramohaM ca muktvA , ekasyA mohanIyalakSaNAyAH svamUlaprakRterabhinnayorapi darzanamohacAritramohayoranyonyaM saGkramo na bhavatIti arthaH / uktazeSANAM tu prakRtInAM kathaMbhUtAnAmityAha-'uttaravihi' tti vidhayo bhedAH uttare ca te vidhayazcottaravidhaya=uttarabhedAstadbhUtAnAM uttaraprakRtirUpANAmiti tAtparyaM, kimityAhasaGkramo bhAjyo bhjniiyH| bhajanA tAvadevaM draSTavyA - yAH kila jJAnAvaraNapaJcakadarzanAvaraNanavakakaSAyaSoDazakamithyAtvabhayajugupsAtaijasakArmaNavarNAdicatuSkAgurulaghUpaghAtanirmANAntarAyapaJcakalakSaNAH saptacatvAriMzat dhruvabandhinya uttaraprakRtayastAsAM nijaikamUlaprakRtyabhinnAnAmanyonyaM saGkramaH sadaiva bhavati, tadyathA-jJAnAvaraNapaJcakAntarvatini matijJAnAvaraNe zrutajJAnAvaraNAdIni,teSvapi matijJAnAvaraNaM saGkrAmatItyAdi, yAstu zeSA adhruvabandhinyastAsAM nijaikamUlaprakRtyabhedavartinInAmapi badhyamAnAyAmabadhyamAnAH saGkrAmanti, na tvabadhyamAnAyAM badhyamAnAH, yathA sAte badhyamAne'sAtamabadhyamAnaM saGkrAmati, na tu badhyamAnamabadhyamAne ityAdi vAcyamityeSa prakRtisaGkrame vidhiH| zeSastu pradezAdisaGkramavidhiH mUlaprakRtyabhinnAsu vedyamAnAsu saGkramo bhavatItyAdi sthAnAntarAdavaseya iti| alaM prsnggeneti| vizeSAvazyaka gAthA-1939no avataraNitArtha : samyaktvaM ..... darzayati - mithyAtyamA sabhyaityanuM saMbha zana 94 mithyAtpa35tAne prApta 43 , meM pramANe vizeSAvazyaka gAthA-1938mAM kahyuM. tethI saMkSepathI saMkramavidhine batAve che -
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 90 1341 vizeSAvazyaka gAthA-1939tno gAthArtha : "mojUM ..... makhkho " AyuSyane ane darzanamohanIya tathA cAritramohanIyane choDIne zeSa prakRtionA uttaravidhino-uttara prakRtino, saMkrama bhAjya che=bhajanAe che. vizeSAvazyaka gAthA-1939no TIkArca - dRDha .... tarnanam ! ahIM karmasaMkramanA viSayamAM, jJAnAvaraNAdi mULa prakRtiono anyonya saMkrama kyAreya thato nathI ja. vaLI, nija nija mULa prakRtiothI abhinna evI uttara pravRtiono paraspara saMkrama thAya che, ane temAM=nija nija mULa prakRtiothI abhinna evI uttara pravRtiono paraspara saMkrama thAya che temAM, A vidhi che - "mojUna mADaya" e gAthAnuM pratIka che. gAthAmAM naDiye e jAtipradhAna nirdeza che. ethI ahIM='mADaya' zabdamAM bahuvacana jANavuM ekavacanano prayoga hovA chatAM bahuvacana jANavuM. tethI zuM prApta thAya te spaSTa kare che - cAra AyuSyane choDIne uttara pravRtiomAM saMkramanI vidhi che, ema avaya che. cAra AyuSyane kema choDyAM te spaSTa kare che - eka AyuSya svarUpa nija mULa prakRtithI abhinna paNa cAre AyuSyano paraspara saMkrama thato nathI. ethI karIne tenuM varNana che saMkramanI vidhimAM AyuSyanA saMkramanuM varjana che. tathA mutva, ane darzanamohanIya tathA cAritramohanIyane choDIne zeSa mULa prakRtionI uttara pravRtiono saMkrama bhajanAe che, e prakAre mULa gAthA sAthe tathA namohaM caritramohaM 2 muvatvA'no saMbaMdha che. zeSa uttara pravRtionI saMkramavidhi darzanamohanIya ane cAritramohanIyane choDIne kema che ? te spaSTa kare che - vasyA: ..... artha: I eka mohanIya svarUpa svamUlaprakRtithI abhinna paNa darzanamohanIya ane cAritramohanIyano anyonya saMkrama thato nathI. e prakAre 'darzanamoha ane cAritramohane choDIne e vacanano artha che. utazevALAM ..... mananIyaH | uktathI zeSa prakRtiono saMkrama thAya che ema mULagAthAmAM kahyuM te zeSa prakRti kevA prakAranI che ? ethI kahe che - 'uttaraviMda tti' e mULa gAthAnuM pratIka che. temAM rahela 'vidhi' zabdano artha bhedo che. uttara evI te vidhio=uttaravidhio=uttara bhedo, tadbhuta uttara prakRtirUpa bhedono saMkrama bhAjya =bhajanIya che. mananA vevaM draSTavyA - ane bhajanA A pramANe jANavI - yA: ..... mati, je kharekhara jJAnAvaraNa paMcaka, darzanAvaraNa navaka, kaSAya SoDazaka, mithyAtvamohanIya, bhaya, jugupsA, taijasa, kArmaNa, varNAdi catuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa, aMtarAya paMcaka svarUpa suDatAlIza dhruvabaMdhI uttara pravRtio che. nija eka mULa prakRtithI abhinna evI teono=uttara pravRtionI je potAnI mULa prakRti che te mULa prakRtithI abhinna evI uttara pravRtiono, anyonya saMkrama sadA ja thAya che. tathA - te A pramANe - jJAnAvaraNa ... ti | jJAnAvaraNa paMcakanA aMtavartI evA matijJAnAvaraNamAM zrutajJAnAvaraNAdi cArano saMkrama
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1342 pratimAzataka | zloka : 90 thAya che, ema avaya che, ane teomAM paNa=zrutajJAnAvaraNAdi cAramAM paNa, matijJAnAvaraNa saMkrama pAme che ItyAdi e pramANe sarva dhruvabaMdhI prakRtiono saMkrama thAya che. e pramANe jANavuM. vaLI, je zeSa=dhuvabaMdhIthI zeSa, evI adhuvabaMdhI prakRtio che, teono nija eka mULa prakRtinI abhedavartI prakRtionA paNa=nija eka mULa prakRti vedanIya karma tenI abhedavartI sAtA-asAtA prakRtiono paNa, badhyamAnamAM= baMdhAtI pravRtiomAM avadhyamAna=nahi baMdhAtI, prakRtio saMkrama pAme che=badhyamAna evI zAtAmAM abadhyamAna evI azAtA saMkrama pAme che, paraMtu abadhyamAna evI azAtAmAM badhyamAna evI zAtA saMkrama pAmatI nathI. tene spaSTa kare che - je pramANe - badhyamAna evI zAtAmAM abadhyamAna asAtA saMkrama pAme che, paraMtu badhyamAna evI zAtA abadhyamAna evI azAtAmAM saMkrama pAmatI nathI. tyAra thI bAkInI adhuvabaMdhI pravRtiomAM paNa A pramANe saMkrama samajI levo. e prakAre atyAra sudhI varNana karyuM e prakAre, prakRtisaMkramamAM A vidhi che. zeSa vaLI pradezAdi saMkramavidhi mULa prakRtithI abhinna vedyamAnaHvedAtI, prakRtimAM thAya che. ItyAdi sthAnAMtarathI vidhi jANavI. "ti' zabda saMkramavidhinA kathananI samApti sUcaka che. anna prasaneti - prasaMgathI saryuM=saMkramavidhinuM prAsaMgika kathana karyuM te pUruM thAya che, te batAvavA mATe kahe che ke prasaMgathI saryuM. 'ti' zabda TIkAnI samApti sUcaka che. vizeSAvazyaka gAthA-1939no bhAvArtha : pUrvamAM graMthakArazrIe sthApana karyuM ke saMkrama dvArA mizramohanIyanI prApti che, paraMtu baMdha dvArA puNyapAparUpa miznakarma baMdhAtuM nathI. tethI saMkramavidhine prAsaMgika rIte vizeSAvazyaka bhASyamAM batAve che - jJAnAvaraNAdi mULa prakRtiono paraspara saMkrama thato nathI, paraMtu mULa prakRtiothI abhinna evI uttara prakRtiono paraspara saMkrama thAya che. temAM apavAda batAve che - ATha mULa kama prakRtiomAMthI AyuSya nAmanI mULa prakRtinI uttara prakRtirUpa cAra AyuSyano paraspara saMkrama thato nathI. tethI uttara prakRtinA saMkramamAM cAra AyuSyano paraspara saMkrama thato nathI, e apavAda che. vaLI, mohanIyakarmanI mULa prakRtinI be uttara prakRti cheH 1 - darzanamohanIya ane 2 - cAritramohanIya. mohanIyanI mULa prakRtinI uttara prakRtirUpa darzanamohanIya ane cAritramohanIyamAM paraspara saMkrama thato nathI. A mohanIyakarmanA uttara prakRtinA saMkramamAM apavAda che; ane darzanamohanIyanI ane cAritramohanIyanI uttara pravRtiono potAnI mULa prakRtiomAM paraspara saMkrama thAya che, paraMtu mohanIyakarmanI uttara prakRtirUpa darzanamohanIya ane cAritramohanIyano paraspara saMkrama thato nathI, eTalo vizeSa che. vaLI, ATha karmanI sarva prakRtiomAMthI keTalIka dhruvabaMdhI prakRtio che ane keTalIka adhruvabaMdhI prakRtio che, temAM dhruvabaMdhI suDatAlIza prakRtio che ane te suDatAlIza prakRtio je mULa prakRtionI uttara prakRtio che, teomAM sadA saMkrama thayA kare che. jema - jJAnAvaraNIya mULa prakRti che, tenI matijJAnAvaraNAdi pAMca uttara pravRtio che ane te pAMca jJAnAvaraNIyano paraspara sadA saMkrama cAlu che.
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 90 1343 AnAthI e prApta thAya ke sattAmAM rahela matijJAnAvaraNIya karmamAMthI keTalAMka daliko zrutAdi cAre jJAnAvaraNIyarUpe saMkrama pAme che, ane te vakhate sattAmAM rahelA zrutAdi cAre jJAnAvaraNIyanAM dalikomAMthI keTalAMka matijJAnAvaraNarUpe saMkrama pAme che. A rIte sarva dhruvabaMdhI prakRtiomAM sadA paraspara saMkrama cAlu hoya che. vaLI, adhuvabaMdhI prakRtiomAM je mULa prakRti hoya tenI uttara prakRti je baMdhAtI hoya temAM nahi baMdhAtI evI uttara prakRtiono saMkrama thAya che. jema - koI jIva sAtavedanIya bAMdhato hoya tyAre nahi baMdhAtI evI asAtAvedanIya prakRtionAM keTalAMka daliko sAtArUpe saMkrama thAya che, paraMtu je vakhate jIva sAtAvedanIya bAMdhato hoya te vakhate sattAmAM rahela sAtAvedanIyanAM daliko nahi baMdhAtI asAtAvedanIyamAM saMkrama pAmatAM nathI; kema ke adhuvabaMdhI pravRtiomAM sAtAnA baMdhanA adhyavasAyathI jema sAtA baMdhAya che, tema sattAmAM rahela asAtAvedanIyanAM daliko paNa sAtAvedanIyarUpe saMkrama thAya che; paraMtu sAtAnA baMdhanA adhyavasAyathI sattAmAM rahela sAtAnAM daliko asAtArUpe saMkrama thatAM nathI; ane jyAre jIva asatAvedanIya bAMdhato hoya tyAre sattAmAM rahelAM sAtAnAM daliko asAtArUpe saMkrama thAya che, paraMtu asAtAbaMdhanA adhyavasAyathI sattAmAM rahelAM asAtAnAM daliko sAtArUpe saMkrama thatAM nathI. utthAna : pUrvamAM batAvyuM e rIte graMthakArazrIe mahAbhASyanI vANInA baLathI sthApana karyuM ke karmabaMdha yogathI thAya che ane mizrayoga zAstrakAroe svIkAryo nathI; tethI bhagavAnanI pUjAmAM hiMsA che ane bhagavAnanI bhaktino bhAva che, mATe bhagavAnanI pUjAmAM dharmAdharmarUpa mizrayoga che, ema je pArjacaMdra kahe che, te ucita nathI. tyAM pArjacaMdra 'nanu'thI zaMkA karatAM kahe che - TIkA : nanu mizrayogAdhyavasAyAbhAvAnmAbhUn mizraprakRtibandhApattistathApi dravyAzrayAdantato dhruvabandhipApamapi phalamavarjanIyamiti cet ? na, dhruvabandhitvAdeva tasyAH tatpratyayatvAdanyathAtiprasaGgAda, grahaNasamaya eva guNAzrayAbhyAM karmaNi zubhatvasyAzubhatvasya rasAdyapekSayA jananAcca, tadAha "avisiTeM viya taM so, pariNAmAsayasabhAvao khippaM / kurute subhamasubhaM vA gahaNe jIvo jhaahaarN"|| [vizeSAvazyaka gA. 1943] pariNAmo jIvasyAdhyavasAyastadvazAjjIvo grahaNasamaya eva karmaNaH zubhatvamazubhatvaM vA janayati, AzrayaH karmaNo jIvastasya sa ko'pi svabhAvo yena zubhAzubhAnyataratvena pariNamayanneva karma gRhNAti, tathA zubhAzubhatvayoH AzrayaH karma, tasyApi sa ko'pi svabhAvaH yena zubhAzubhapariNAmAnvitena jIvena gRhyamANamevaitadrUpatayA pariNamati upalakSaNametatpradezAlpabahubhAgavaicitryAdeH, uktaM ca karmaprakRtisaGgrahaNyAm -
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1344 pratimAzataka | zloka : 90 "gahaNasamayammi jIvo uppAeI guNe spccyo| savvajiyANaMtaguNe kammapaesesu sabbesu" / / . 'AuyabhAgo thovo' (ityAdi) (etatsarvaM karmaNo grahaNasamaye AhAradRSTAntena jIvaH karotIti tameva bhAvayati-) "pariNAmAsayavasao gheNue jaha pao vismhiss| tullovi tadAhAro taha puNNApuNNapariNAmo " / / [vizeSAvazyaka gA. 1944] "nada verAsarIpi vi sArAsAraparimayAtiA. visi gAdI (vAdAro) tada 5 surasuvimA" 1 [vizeSAviya . 2241] tti 10nA TIkArca - nanuM tatratyandrita, 'nanu' pUrvapakSInI zaMkAmAM che. mizrayoganA adhyavasAyano abhAva hovAthI mizra prakRtibaMdhanI Apatti na Ave topaNa, dravyAzrava hovAthI=bhagavAnanI bhaktimAM puSpAdi jIvonI hiMsA hovAthI dravya hiMsArUpa dravyAzrava hovAthI, aMtathI vabaMdhI pAparUpa paNa phaLa avarjanIya che. e pramANe pArlacaMdra kahe to tene graMthakArazrI kahe che ke ema na kahevuM; kema ke dhruvabaMdhIpaNuM hovAthI ja tenuM dhruvabaMdhI pApaprakRtionuM tatpatyayapaNuM che dhruvabaMdhI pratyayapaNuM che arthAta dhavabaMdhI hovAne kAraNe baMdhAya ja che. uparokta kathananI puSTi mATe graMthakArazrI anya hetu kahe che - anyathA prasA, evuM na mAnoHdhavabaMdhIpaNuM hovAne kAraNe bhagavAnanI bhaktimAM dhuvabaMdhI pApa prakRtio baMdhAya che evuM na mAno, ane ema mAno ke bhagavAnanI pUjAmAM puSpAdi jIvonI hiMsA che e rUpa dravyAzrava hovAne kAraNe bhagavAnanI pUjAmAM dhruvabaMdhI pApaprakRti baMdhAya che, ema mAno to, atiprasaMga che zrAvakane sAmAyika-pauSadhAdinI kriyAmAM ane susAdhunA saMyamapAlananI kriyAmAM paNa jJAnAvaraNAdi dhruvabaMdhI pApaprakRtio baMdhAtI hovAne kAraNe zrAvakanA sAmAyikAdine ke sAdhunA saMyamane dhamadharmarUpa mizrapakSa mAnavAno atiprasaMga che arthAt 10mA guNasthAnaka sudhI dhruvabaMdhI pApaprakRtio baMdhAtI hovAne kAraNe dharmAdharmarUpa mizrapakSa mAnavAno atiprasaMga che. uparamAM nathI pUrvapakSIe zaMkA karI ke bhagavAnanI pUjAmAM hiMsArUpa dravyAzrava hovAne kAraNe pUjAkALamAM aMte dhruvabaMdhI pApaprakRtio baMdhAya che. tenuM graMthakArazrIe nirAkaraNa karIne sthApana karyuM ke bhagavAnanI pUjAmAM hiMsArUpa dravyAzravane kAraNe dhruvabaMdhI pApaprakRtio baMdhAtI nathI, paraMtu dhruvabaMdhI hovAne kAraNe dasamA guNasthAnaka sudhI dhruvabaMdhI jJAnAvaraNAdi pApa prakRtio baMdhAya che. tyAM pUrvapakSI kahe ke karma bAMdhatI vakhate jIvane zubha pariNAma ke azubha pariNAma hoya te pramANe zubha ke azubha karma baMdhAya che, evo niyama kaI rIte nakkI thAya ? =pUrvapakSIno Azaya e che ke, bhagavAnanI pUjAmAM bhaktino
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 90 1345 adhyavasAya che ane puSpAdi jIvonI hiMsAnI kriyA che, tene AzrayIne karmabaMdha thato nathI, paraMtu jIvanA zubha ke azubha adhyavasAya pramANe zubha ke azubha karmabaMdha thAya che. tema kema nakkI thAya ? tenA samAdhAnarUpe graMthakArazrI temAM hetu kahe che grahaNasamaye .. nananA, grahaNa samayamAM ja guNa ane AzrayatA svabhAvathI=jIvato pariNAma guNa ane jIva-karmarUpa AzrayanA svabhAvathI, karmamAM zubhapaNAnuM athavA azubhapaNAnuM rasAdinI apekSAe janana che. -- 0 TIkAmAM 'guNAzrayAmyAM ni zukhatvasvAnumatvasya' pATha che, tyAM 'zuzrayasvamAvAsyAM rmaLi zumatvasthAnumatvasya vA' pAThanI saMbhAvanA che ane te mujaba ame artha karela che. tavAda - tene=grahaNa samayamAM ja guNa ane AzrayanA svabhAva dvArA karmamAM zubhapaNAnuM athavA azubhapaNAnuM rasAdinI apekSAe janana che, ema kahyuM tene, vizeSAvazyaka gAthA-1943nI sAkSIthI kahe che - vizeSAvaSyaka gAthA-1943no gAthArtha : "avisi nannAhAra" / / te=jIva, pariNAma ane AzrayanA svabhAvathI aviziSTa ja evA tene=karmane, kSipra grahaNa samayamAM zubha athavA azubha kare che, je pramANe jIva AhArane zubha athavA azubha kare che. ***** vizeSAvazyaka gAthA-1943no amuka TIkArya : pariNAmo pariNamati, jIvano adhyavasAya te pariNAma, tenA vazathI=jIvanA adhyavasAyarUpa pariNAmanA vazathI, jIva grahaNa samayamAM ja karmanuM zubhapaNuM ke azubhapaNuM kare che. Azraya svabhAvano artha kare che karmano Azraya jIva che ane teno=jIvano, te koIka svabhAva che, jenA kAraNe zubha athavA azubha anyatarapaNArUpe pariNamana pamADato ja=karmane pariNamana pamADato ja, jIva karmane grahaNa kare che, ane zubhapaNAno tathA azubhapaNAno=karmamAM vartatA zubhapaNAno ane azubhapaNAno Azraya karma che, teno paNa=karmano paNa, te koIka svabhAva che, jenA kAraNe zubha-azubha pariNAmathI anvita=sahita evA jIva vaDe grahaNa karAtAM karmo A paNA rUpe=zubhapaNArUpe athavA azubhapaNArUpe pariNamana pAme che. upalakSaNam , vaicitryAreH, A=jIvarUpa Azraya ane karmarUpa Azrayano svabhAva batAvyo, e, pradeza alpa-bahubhAga vaicitryAdinuM upalakSaNa che. 7 3patnakSaLametatpravezApavadumALavecidhyAve: ahIM 'vi'thI e kahevuM ke mULa prakRtimAM paraspara saMkrama thato nathI, uttara prakRtiomAM thAya che. AyuSyanI uttara prakRtiomAM paNa saMkrama thato nathI ane darzanamohanIya ane cAritramohanIyano paraspara saMkrama thato nathI, anyano thAya che, ane temAM kAraNa baMdhAtA karma ane jIvano tevo svabhAva e upalakSaNa che. tethI 'vi'thI te saMkramanA vaicitryane grahaNa karavuM.
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1346 pratimAzataka | zloka : 90 satta 2 varmapravRtisaLyAM - ane karmaprakRtisaMgrahaNImAM kahevAyuM che - "TRUIRmafma . savvasu" | grahaNa samayamAM jIva sarva karmapradezomAM svaprayatnathI sarva jIvathI anaMtaguNa guNone rasanA avibhAgone, utpanna kare che. 3mAjane thovocAri - AyuSyane thoDo bhAga Ape che. ahIM ityAdithI karmaprakRtisaMgrahaNInI 'gADayama thovo'e gAthAno vizeSa aMza grahaNa karavAno che. karmaprakRtisaMgrahaNInI ityAdithI kahela gAthA A pramANe che - "AuyabhAgo thovo nAme goe samo tao ahigo / AvaraNamaMtarAe sariso ahigo va mohe vi" / / karmaprakRtinI " samayaSi nIvo ....." e pUrvagAthAmAM kahyuM ke grahaNa samayamAM jIva sarva karmapradezamAM svapratyayathI sarva jIvathI anaMtaguNA rasanA avibhAgone utpanna kare che. tyArapachI te karmonI kaI rIte vaheMcaNI kare che, te "gADayamano thovo ..." e gAthAmAM batAve che - karmaprakRtisaMgrahaNInI gAthAno gAthArtha: AyuSyano bhAga thoDo che, nAma ane gotrakarmano tenAthI adhika ane paraspara tulya che, ane AvaraNa=jJAnAvaraNa ane darzanAvaraNa tathA aMtarAyane tenAthI adhika ane paraspara tulya, ane tenA karatAM mohanIyane ane sarvopari vedanIyane adhika bhAga maLe che. vizeSAvazyaka gAthA-1943nA aMtamAM kahyuM ke jIva je pramANe AhArane zubha athavA azubhapaNA rUpe pariNAve che, te daSTAMtane vizeSAvazyaka bhASya gAthA-1944thI spaSTa kare che - vizeSAvazyaka gAthA-1944no gAthArtha : "rimAsa .... puvypariNAmo" tulya paNa te beno AhAra tulya paNa grahaNa karAyelo gAya ane sApano dugdhAdi AhAra, pariNAma ane AzrayanA vazathI je pramANe gAyane dUdha thAya che ane sApane viSa thAya che, te pramANe jIvane pariNAma ane AzrayanA vazathI AzrayanA svabhAvathI, puNya ane pApano pariNAma thAya che. vizeSAvazyaka gAthA-194pano gAthArtha : "nara verIri..... vimA" tti athavA je pramANe viziSTa paNa AhAra eka zarIramAM sAraasAra pariNAma pAme che, te pramANe karmano zubhAzubha vibhAga che. tti zabda vizeSAvazyaka gAthAnA uddharaNanI samApti sUcaka che. 90 cha vizeSAvazyaka gAthA-194pamAM pratimAzataka graMthamAM hIro che tyAM vizeSAvazyaka bhASyamAM vadhAro pATha che ane vIchAra 3pa arthamAM che.
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 90 1347 bhAvArtha : mahAbhASyanI vANIthI graMthakArazrIe sthApana karyuM ke karmabaMdha bhAvayogathI thAya che ane bhAvayoga zubhAzubharUpa mizra nathI, paraMtu eka kALamAM zubha ke azubha che. tethI bhagavAnanI bhakti vakhate pUjAnI kriyAmAM hiMsA che ane bhagavAnanI bhaktino bhAva che, mATe dravyastava dharmAdharmarUpa che, ema pArjacaMdra kahe che, te ucita nathI. tyAM pAThyacaMdra zaMkA karatAM kahe che - bhagavAnanI pUjAmAM mizrayogano adhyavasAya nathI, mATe baMdhAtI prakRtiomAM koIpaNa mizra prakRti baMdhAtI nathI, topaNa pUjAkALamAM dravyAzrava varte che-puSyanA jIvonI hiMsArUpa dravyAzrava varte che arthAt jIvone mAravAnA adhyavasAyarUpa bhAvAzrava nathI, topaNa puSpAdi jIvonI hiMsA thAya tevo dravyAzrava varte che; tethI mizra prakRtino baMdha nahi hovA chatAM dhruvabaMdhI evI jJAnAvaraNAdi pApaprakRtionA baMdharUpa phaLa bhagavAnanI pUjAmAM avarjanIya che. mATe bhagavAnanI pUjA, bhaktinA adhyavasAyane kAraNe puNyabaMdhanuM kAraNa che ane hiMsArUpa dravyAzravane kAraNe dhruvabaMdhI evI pApaprakRtinA baMdhanuM kAraNa che. mATe bhagavAnanI pUjAne dharmAdharmarUpa kahevAmAM koI virodha nathI. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - pUjAkALamAM dhruvabaMdhI evI jJAnAvaraNAdi prakRtio baMdhAya che, te dhruvabaMdhI hovAthI ja baMdhAya che, paraMtu bhagavAnanI pUjAmAM puSpAdi jIvonI hiMsArUpa dravyAzrava che, mATe dhruvabaMdhI pApaprakRti baMdhAtI nathI; ane jo tema na svIkAravAmAM Ave ane ema kahevAmAM Ave ke bhagavAnanI pUjAmAM hiMsArUpa dravyAzrava hovAne kAraNe dhruvabaMdhI pApaprakRti baMdhAya che, to dasamA guNasthAnaka sudhI dhruvabaMdhI pApaprakRti baMdhAtI hovAne kAraNe dharmAdharmarUpa mizrapakSa svIkAravAno atiprasaMga Ave. ahIM pArthacaMdra kahe ke yogane kAraNe jIva karmabaMdha kare che ane yoga dravyAzravarUpa paNa che ane bhAvAzravarUpa paNa che. bhAvAzrava jIvanA pariNAmarUpa che ane dravyAzravarUpa yoga kriyAtmaka che. temAM dravyAzravarUpa yogane AzrayIne karmabaMdha thato nathI, paraMtu adhyavasAyarUpa bhAvayogane AzrayIne karmabaMdha thAya che ane adhyavasAyarUpa bhAvAzrava zubha athavA azubha che. mATe eka kALamAM zubha athavA azubha karma baMdhAya che, tevuM kema nakkI thAya ? arthAt jema bhAvAzrava eka samayamAM zubha athavA azubha che, tene AzrayIne karmabaMdhamAM eka samayamAM zubha athavA azubhapaNuM prApta thaI zake che, tema te bhAvAzravakALamAM vartatA hiMsAtmaka dravyAzravane kAraNe paNa karmabaMdhamAM azubhapaNuM prApta na thAya tema kema kahI zakAya ? tene graMthakArazrI kahe che - jIvamAM vartatA pariNAmarUpa guNa ane AzrayanA svabhAvane kAraNe grahaNa samayamAM ja karmamAM zubhapaNuM ke azubhapaNuM rasAdinI apekSAe utpanna thAya che. Azaya e che ke jIva je samaye karma bAMdhe che, te samaye baMdhAtA karmamAM zubha rasa athavA azubha rasa paDe che, paraMtu zubhAzubharUpa mizra rasa utpanna thato nathI; ane zubha rasa ke azubha rasa utpanna thavAnuM kAraNa karmabaMdhanA Azraya evA jIvano svabhAva evo che ke jIvanA pariNAma pramANe zubha athavA azubha karma
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1348 pratimAzataka | zloka : 90 baMdhAya, tathA zubharasa ke azubharasano Azraya evA karmano svabhAva paNa tevo che ke jIvanA pariNAma pramANe zubha athavA azubha karma baMdhAya, paraMtu mizra karmabaMdha na thAya. mATe baMdhAtuM karma jIvanA adhyavasAyarUpa bhAvayogane AzrayIne zubha athavA azubharUpe baMdhAya che, paraMtu kriyAtmaka dravyayogane AzrayIne baMdhAtA karmamAM zubhapaNuM ke azubhapaNuM thatuM nathI. A vAta atIndriya che, mATe teno nirNaya zAstravacanathI thaI zake. tethI graMthakArazrIe pote je niyama bAMdhyo che, te niyama tema ja che, te vizeSAvazyaka bhASya gAthA-1943thI spaSTa kare che - vizeSAvazyaka bhASya gAthA-1943no bhAvArtha - jIvano je pariNAma che te adhyavasAya che, ane te adhyavasAya eka samayamAM zubha hoya athavA azubha hoya ane te adhyavasAya pramANe jIva zubha ke azubha karma bAMdhe che. temAM yukti batAvatAM graMthakArazrI kahe che - jIva je karma bAMdhe che te karmabaMdhano Azraya jIva che, ane jIva dvArA je karma baMdhAya che te baMdhAtA karmamAM zubha ke azubha rasa utpanna thAya che, te zubha ke azubha rasano Azraya karma che, ane jIvano tevo svabhAva che ke potAno jevo zubha athavA azubha adhyavasAya hoya te pramANe zubha athavA azubha karma bAMdhe. tethI karmanA AzramarUpa jIvano tevo svabhAva che ke potAnA adhyavasAya pramANe karmane zubha ke azubharUpe bAMdhe, ane baMdhAtA karmamAM je rasa baMdhAya che te rasano Azraya karma che ane te rasanA AzrayabhUta karmano paNa tevo svabhAva che ke jIvanA zubha pariNAmathI zubha rasa utpanna thAya ane jIvanA azubha pariNAmathI te karmamAM azubha rasa utpanna thAya. tethI zubha ke azubha rasanA AzrayabhUta karmanA svabhAvane kAraNe pariNAmane vaza karmamAM rasa utpanna thAya che. AnAthI e phalita thAya ke jIvanA pariNAma pramANe zubha athavA azubha karma baMdhAya che, paraMtu hiMsArUpa dravyAzravane kAraNe karmamAM zubhapaNuM ke azubhapaNuM baMdhAtuM nathI. AthI ja kevalI vihArAdi karatA hoya tyAre temanA yogathI koI jIvanI hiMsA thAya topaNa yogakRta be samayano sAtavedanIyarUpa karmano baMdha thAya che, ane koI jIvanI hiMsA na thAya topaNa yogakRta be samayano satAvedanIyarUpa karmano baMdha thAya che. dravyahiMsAtmaka yoga baMdhAtA karmamAM zubhapaNAnuM ke azubhapaNAnuM kAraNa nathI, paraMtu jIvano adhyavasAya baMdhAtA karmamAM zubhapaNAnuM ke azubhapaNAnuM kAraNa che; ane pUjAnI kriyAmAM azubha adhyavasAya nathI, mATe zubha karmabaMdha thAya che, paraMtu azubha karmabaMdha thato nathI. mATe pArthacaMdrane abhimata dravyastavamAM dharmAdharmarUpa mizra pakSa saMgata nathI. pUrvamAM kahyuM ke karmabaMdhano Azraya evA jIvano ane zubha ke azubha rasano Azraya evA karmano tevo svabhAva che ke jIvanA adhyavasAya pramANe karma zubharUpe ke azubharUpe baMdhAya. tenI puSTi karavA mATe graMthakArazrI kahe che - jIva ane karmano tevo svabhAva che ema kahyuM, e pradezanA alpa-bahu vibhAganA vaicityAdinuM upalakSaNa che.
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 90 1349 AnAthI e prApta thAya ke karmaprakRti saMgrahaNImAM karmanI mULa prakRtiono vibhAga batAvyo che. tyAM kahyuM ke jIva karma bAMdhe che, temAM AThe karma bAMdhato hoya tyAre sauthI thoDo bhAga AyuSya karmane Ape che. tenA karatAM adhika bhAga nAmakarmane ane gotrakarmane Ape che ane paraspara samAna Ape che. tenA karatAM adhika bhAga jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa ane aMtarAya karmane Ape che ane paraspara samAna Ape che ane tenA karatAM mohanIyakarmane vizeSa adhika Ape che ane tenA karatAM vedanIyakarmane vizeSAdhika Ape che. A sarvanuM kAraNa karmanA AzrayabhUta jIvano svabhAva ane baMdhAtA evA karmano svabhAva tevo che, tethI te rIte vibhAga thAya che, mATe pradezanA alpa-bahu vibhAganuM paraspara je vaicitrya prApta thayuM, temAM kAraNa karmano ane jIvano tevo svabhAva che, tethI te pramANe vibhAga thAya che. tenI jema baMdhAtA karmano ane jIvano tevo svabhAva che ke jIvamAM vartatA pariNAmane AzrayIne karma zubharUpe ke azubharUpe baMdhAya che, paraMtu hiMsAtmaka ke ahiMsAtmaka dravyayogane AzrayIne zubharUpe ke azubharUpe baMdhAtuM nathI. mATe pUjAmAM puSpAdi jIvonI hiMsAne AzrayIne dravyastavane dharmAdharmarUpa mizra kahevuM e pArjacaMdranuM kathana ayukta che. vaLI, hiMsAtmaka dravyAzravane kAraNe pApaprakRti baMdhAtI nathI, paraMtu jIvanA pariNAmane vaza baMdhAyA pUrve samAna evI kArmaNavargaNA puNya-pAparUpe pariNamana pAme che. te dRSTAMtathI vizeSAvazyaka bhASya gAthA1944-194pamAM batAve che - vizeSAvazyaka gAthA-1944no bhAvArtha : jema pariNAmanA vazathI gAyane dUdha ApavAmAM Ave to te dUdha gAyane viziSTa prakAranA dUdharUpe pariNamana pAme che ane sApane dUdha ApavAmAM Ave to te dUdha sApane pariNAmanA vazathI jherarUpe pariNamana pAme che. tema jIva sAthe baMdhAyA pUrve kArmaNavargaNA samAna hovA chatAM jIvanA pariNAmane vaza keTalIka kArmaNavargaNA puNyarUpe pariNamana pAme che to anya prakAranA pariNAmane vaza keTalIka kArmaNavargaNA pAparUpe pariNamana pAme che. tethI jIvanA pariNAmane AzrayIne karmamAM zubha-azubha bhAva prApta thAya che, paraMtu dravyAzravane kAraNe nahi, e prakArano artha phalita thAya che. ahIM "tulya paNa AhAra" ema kahyuM. tenAthI e kahevuM che ke gAyanA uttama dUdhanI prApti arthe eka gAyanuM dUdha bIjI gAyane ApavAmAM Ave che, tethI te dUdha gAyane viziSTa dUdharUpe pariNamana pAme che. AthI cakravartInI gAyonuM ekeka gAyanuM dUdha bIjI bIjI gAyane ApIne hajAramI gAyanuM chelluM dUdha prApta thAya, te cakravartInA bhojana mATe vaparAya che; ane ahIM e batAvavuM che ke gAyane dUdha ApavAthI te dUdha viziSTa dUdharUpe pariNamana pAme che, ane sApane dUdha ApavAthI te dUdha jherarUpe pariNamana pAme che. tema samAna kArmaNavargaNA paNa azubha adhyavasAyathI pAparUpe pariNamana pAme che ane zubha adhyavasAyathI puNyarUpe pariNamana pAme che. vaLI, pariNAmanA vazathI puNya-pApa baMdhAya che, dravyAzravanA vazathI nahi. temAM anya dRSTAMta vizeSAvazyaka bhASya gAthA-194pamAM batAve che -
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1350 pratimAzataka | zloka : 90-91 / vizeSAvazyaka gAthA-1945no bhAvArtha : je pramANe eka paNa za2I2mAM grahaNa karAyelo samAna AhAra sAra-asArarUpe pariNamana pAme che, te pramANe kAryaNavargaNAo paNa zubhAzubha vibhAgarUpe pariNamana pAme che. tethI e phalita thAya ke jIvanA pariNAma pramANe samAna kAryaNavargaNA zubhAzubharUpe pariNamana pAme che tethI bhagavAnanI pUjAkALamAM zubhabhAva hovAthI zubha karmabaMdha thAya che. mATe bhagavAnanI pUjA dharmAdharmarUpa mizra nathI, paraMtu zubha adhyavasAyarUpa hovAthI dharmarUpa che. II90 avataraNikA : nanu nyAyastAvanmugdhAnAM kUTapAzaprAya ityabhinnasUtrAdezena zrAddhAnAM mizrapakSa eveti pazyantaH tadadhikRtadravyastavasya mizratvaM rocayAma iti cet ? aho durAzaya ! siddhAntatAtparyaparijJAnamanupAsitagurukulasya tava kathaGkAraM saMbhavati ? tatra hi vyavahAranayAdezena bandhAnaupayikaM pakSa trayopavarNanaM kRtam, saGgrahanayAdezena tu phalApekSayA dvaividhyameveti pUjApauSadhayoH ko vA vizeSaH ? zrAddhAnAM mizrapakSasyetyabhiprAyavAnAha avataraNikArya : 'nanu'thI pArzvacaMdra kahe che : nyAya=tarka, mugdhone kUTapAza tulya che=mugdhajIvone bodha karAvavA mATe asamartha che, ethI abhinnasUtra AdezathI=sUyagaDAMga sUtranA vacanane nayathI vibhAga karyA vagara zabdothI prApta thatA arthanA kathanathI, zrAddhone mizrapakSa ja che, e pramANe jotA evA amane adhikRta evA dravyastavanuM mizrapaNuM ruce che, ema pArzvacaMdra kahe to tene graMthakArazrI kahe che - 'aho durAzaya!=he duSTa AzayavALA ! anupAsita gurukulavAsavALA evA tane siddhAMtanA tAtparyanuM parijJAna kevI rIte saMbhave ? arthAt saMbhave nahi. = siddhAMtanuM tAtparya zuM che ? te spaSTa karavA arthe graMthakArazrI kahe che tyAM=sUyagaDAMga sUtramAM, vyavahAranayanA AdezathI=vyavahAranayanI dRSTithI, baMdha mATe akAraNa evA traNa pakSanuM=dharma, adharma ane dharmAdharmarUpa traNa pakSanuM, varNana karAyuM che. vaLI phaLanI apekSAe saMgrahanayanA AdezathI be prakAranuM ja=be pakSanuM ja=dharma ane adharmanuM ja, varNana karAyuM che. ethI zrAddhonA=zrAvakonA, mizrapakSanuM pUjA ane pauSadhamAM bheda ja zuM che ? arthAt koI bheda nathI, e prakAranA abhiprAyavALA graMthakArazrI kahe che bhAvArtha: 'nanu'thI pArzvacaMdra kahe che : pUrvamAM graMthakA2zrIe zloka-82mAM cAra pakSa pADIne dharmAdharmarUpa mizrapaNAnuM khaMDana karyuM, e rUpa je nyAya=yukti, te mugdhajIvo mATe phUTapAzatulya che=khoTA baMdhana jevI che arthAt --
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 91 1351 mugdhajIvo A vikalpajALamAM aTavAI jAya ane pUjAnA vAstavika svarUpano bodha karI zake nahi, ethI ame e vikalpono tyAga karIne abhinna sUtranA AdezathI=nayavibhAgane sparyA vagara sUyagaDAMga sUtramAM je mizrapakSa kahyo che, te sUtranA AdezathI, zrAddhone mizrapakSa ja che, e pramANe joIe chIe. tethI e rIte jotA evA amane adhikRta dravyastavanuM mizrapaNuM ruce che arthAt je pUjAno adhikAra cAlu che tevA adhikRta dravyastavanuM mizrapaNuM amane ruce che, ema pArjacaMdra kahe che. tene graMthakArazrI kahe che - zAstronA arthane jANavA mATe gurukulavAsanI upAsanA karI nathI evA tane siddhAMtanA tAtparyanuM parijJAna kevI rIte saMbhave ? arthAt saMbhavatuM nathI. AthI durAzayavALo evo tuM manasvI rIte zAstravacanane grahaNa karIne pUjAne dharmAdharmarUpa mizrapakSamAM sthApana kare che. tethI ghaNA yogya jIvo tArA vacanathI vyAmohita thaIne bhagavAnanI pUjAne mizra svIkArIne pUjAno tyAga karaze ane potAnuM ahita prApta karaze; ane te ahitanI prAptinuM kAraNa bane evo tAro upadeza che, mATe tuM durAzayavALo che. ahIM prazna thAya ke pUrvapakSIne siddhAMtanA tAtparyanuM aparijJAna kaI apekSAe che ? te apekSA graMthakArazrI kahe che - sUyagaDAMga sUtramAM vyavahAranayanA AdezathI traNa pakSanuM varNana karyuM che. te traNa pakSa : (1) dharmapakSa, (2) adharmapakSa ane (3) dharmAdharmapakSa che, ane A dharmAdharmapakSa karmabaMdhane mATe upayogI nathI. vaLI te sUyagaDAMga sUtramAM ja saMgrahanayanA AdezathI karmabaMdharUpa phaLane sAme rAkhIne dharmapakSa ane adharmapakSarUpa be pakSa kahyA che. tethI pArthacaMdra pUjAnI kriyAmAM puSpAdi jIvonI hiMsA che, tene AzrayIne dravyastavamAM dharmAdharmarUpa mizrapakSa svIkAre che te saMgata nathI; kema ke sUyagaDAMga sUtranA vacana pramANe to zrAvakonA mizrapakSano pUjA ane pauSadhamAM koI bheda nathI arthAtu vyavahAranayathI je traNa bheda pADyA che, temAM dezavirati zrAvakanI sarva kriyAo dharmAdharmarUpa=mizrarUpa svIkArela che, tethI zrAvakone mizrapakSa kahela che. tethI pUjAmAM paNa mizrapakSa che ane pauSadhamAM paNa mizrapakSa che. jyAre pArjacaMdra to pUjAmAM puSpAdi jIvonI hiMsAne sAme rAkhIne mizrapakSa kahe che, paraMtu dezaviratine sAme rAkhIne mizrapakSa kaheto nathI. mATe siddhAMtanA tAtparyane jANyA vagara sUyagaDAMga sUtranA vacanane grahaNa karIne zrAvakanA dravyastavane dharmAdharmarUpa mizra svIkAre che, te tenuM sUyagaDAMga sUtranA tAtparyanuM aparijJAna che, e prakAranA abhiprAyathI graMthakArazrI zlokamAM kahe che - ahIM vizeSa e che ke sUyagaDAMga sUtramAM sarvavirati dharmamAM sarva sAvaghanI nivRtti che, tethI pUrNadharma che, mATe sarvavirati dharmane dharmapakSarUpe svIkArela che; ane dezaviratidhara zrAvaka pUjA karato hoya, sAmAyika karato hoya yAvatuM pratimAo vahana karato hoya to paNa temane dezathI virati che, paraMtu saMpUrNa virati nathI. tene sAme rAkhIne dezaviratidhara zrAvakanI sarva pravRttine dharmAdharmarUpa kahela che, ane avirativALA samyagdaSTi ke mithyAdRSTi sarva jIvonI pravRttine adharmarUpa kahela che. ane A traNa vibhAga pUrNavirati zuM che ? dezavirati zuM che ? ane avirati zuM che ? teno bodha karAvavA arthe che, paraMtu sevAtA anuSThAnathI
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13pa0 pratimAzataka | zloka : 91 puNyabaMdha ke pApabaMdharUpa phaLane AzrayIne A traNa vibhAga kahyA nathI. ane jyAre sevAtA anuSThAnathI prApta thatA phaLane sAme rAkhIne vibhAga karyo tyAre dezaviratino paNa dharmamAM aMtarbhAva karela che. tethI karmabaMdharUpa phaLane AzrayIne vicArIe to pUjAnI kriyA ane zrAvakanI pauSadhanI kriyA baMne dharmarUpa che, paraMtu pUjAnI kriyA dharmAdharmarUpa che ane zrAvakanI pauSadhanI kriyA dharmarUpa che, evo vibhAga sUyagaDAMga sUtramAM nathI. tethI pAThyacaMdra sUyagaDAMgasUtrano Azraya laI pUjAnI kriyAmAM puSpAdi jIvonI dekhAtI hiMsAne sAme rAkhIne pUjAne dharmAdharmarUpa sthApana karavA yatna kare che, te tenuM ajJAna che. ahIM saMgrahanayanA AdezathI dharma ane adharmarUpa be pakSa che, ema kahyuM, tyAM saMgrahanayano Azaya karmabaMdharUpa phaLanI apekSAe saMgraha karavAno che, ane dharmAdharmapakSa karmabaMdhane mATe upayogI nathI, tethI saMgrahanayanA AdezathI dharma ane adharmarUpa be ja pakSa thAya che. Ama, saMgrahanaya dharmAdharmapakSa ane dharmapakSa e baMneno dharmapakSamAM saMgraha kare che, ane e rIte dharma ane adharmarUpa be pakSa svIkAre che. zloka : siddhAnte paribhASito hi gahiNAM mizratvapakSastato, bandhAnaupayiko viratyaviratisthAnAnvayotprekSayA / antarbhAvita eva so'pi purato dharme phalApekSayA pUjApauSadhatulyatA'sya kimu na vyaktA vizeSekSiNAm / / 91 / / zlokArca - tethI pUrvanA zlokomAM graMthakArazrIe sthApana karyuM ke pUjAmAM hiMsAne kAraNe mizrapakSa nathI paraMtu bhagavAnanI bhaktine kAraNe dharmapakSa che tethI, baMdhanuM akAraNa virati-aviratisthAnanA anvayanI uokSAthI=anugamanI apekSAthI, gRhasthano mizratvapakSa siddhAMtamAM sUyagaDAMga sUtramAM, nizcita cokkasapaNArUpe kahevAyo che. te paNa te mizrata pakSa paNa, AgaLamAM=sUyagaDAMga sUtranA AgaLanA kathanamAM, phaLanI apekSAe dharmamAM aMtarbhAvita ja che. AnI gRhasthanI, pUjA ane pauSadhanI tulyatA, vizeSa jonArAne zuM vyakta nathI ? arthAt sUyagaDAMga sUtranA vacanathI vyakta ja che. II91|| TIkA :_ 'siddhAnta' itiH-siddhAnte sUtrakRdAkhye hi nizcitaM tato mizratvapakSo bandhAnaupayikaH bandhAnanaguNaH viratyaviratisthAnayoryo'nvayo'nugamaH, tadapekSayA svarUpamAtreNa iti yAvat, paribhASitaH saGketitaH so'pi paribhASitamizrapakSo'pi purato=agre phalApekSayA dharme'ntarbhAvitaH, tato'sya gRhiNaH vizeSekSiNAM=vizeSadarzinAM pUjApauSadhayostulyatA kimu na vyaktA ? api tu vyaktA eva !
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 91 TIkArya H siddhAnte. vyavastA va ! tethI=pUrvanA zlokomAM graMthakArazrIe sthApana karyuM ke pUjAmAM hiMsAne kAraNe mizrapakSa nathI, paraMtu bhagavAnanI bhaktine kAraNe dharmapakSa che tethI, sUyagaDAMga nAmanA siddhAMtamAM baMdhane anaupayika=baMdhane ananuguNa=karmabaMdha sAthe saMkaLAyelo na hoya evo viratiaviratisthAnano je anvaya=anugama=anusaraNa, tenI apekSAthI=virati-aviratisthAnanA svarUpamAtrathI, nizcita paribhASita=nizcita saMketita=cokkasa rIte kahevAyelo te paNa=paribhASita evo mizrapakSa paNa, AgaLamAM=sUyagaDAMga sUtranA AgaLanA kathanamAM, phaLanI apekSAe dharmamAM aMtarbhAvita che. tethI=sUyagaDAMga sUtramAM phaLanI apekSAe mizrapakSa dharmamAM aMtarbhAvita karAyo che tethI, gRhasthanI pUjA ane pauSadhanI tulyatA, vizeSa jonArAone zuM vyakta nathI ? paraMtu vyakta ja che. bhAvArtha: -- 1353 zloka-90mAM graMthakArazrIe vizeSAvazyakabhASyanI sAkSIthI sthApana karyuM ke jIvanA pariNAmane vaza karmabaMdha thAya che, ane pariNAma eka samayamAM zubha ke azubha hoya che, paraMtu zubhAzubha mizra hoto nathI. tethI bhagavAnanI pUjAmAM puSpAdi jIvonI hiMsA ane bhagavAnanI bhaktirUpa pUjAnI pariNita e bene AzrayIne pUjAnI kriyAne dharmAdharmarUpa che ema kahI zakAya nahi. tethI sUyagaDAMga sUtramAM paNa je sthAnamAM vyavahAranayathI traNa pakSa sthApana karyA che, tyAM paNa phaLanI apekSAe dharmAdharmapakSane dharmapakSamAM aMtarbhAva karIne phaLathI be pakSanI sthApanA karI che. AnAthI e prApta thAya ke sUyagaDAMga sUtramAM dezaviratidhara zrAvakane dezathI virati che ane dezathI avirati che, tethI svarUpanI apekSAe dharmadharmarUpa mizrapakSa kahela che, paraMtu te mizrapakSa karmabaMdhane anukULa adhyavasAyarUpa nathI. phakta dezaviratidhara zrAvakane dezathI dharma che, ane dezathI adharma che tevo bodha karAve che; ane karmabaMdhane anukULa adhyavasAyanI dRSTie vicArIe to jIvano upayoga eka kALamAM kAM to dharmano hoya, kAM to adharmano hoya, paraMtu dharmadharmarUpa mizra upayoga hoto nathI. tene sAme rAkhIne sUyagaDAMga sUtramAM dharmadharmarUpa mizrapakSano paNa dharmamAM aMtarbhAva karela che. tethI jo sUyagaDAMganuM avalaMbana laIne pArzvacaMdra bhagavAnanI pUjAne dharmAdharmarUpa mizra svIkAre to dezaviratidhara zrAvakanI pauSadhanI kriyAne paNa pArzvacaMdre dharmAdharmarUpa mizra svIkAravI joIe. paraMtu pArzvacaMdra to dezaviratine sAme rAkhIne bhagavAnanI pUjAne dharmAdharmarUpa mizra kaheto nathI, paraMtu pUjAmAM puSpAdi jIvonI hiMsA che, tene sAme rAkhIne pUjAne dharmAdharmarUpa mizra kahe che. tethI potAnA matanI puSTi mATe sUyagaDAMga sUtrano AdhAra laIne pArzvacaMdra pUjAnI kriyAne dharmAdharmarUpa kaheto hoya to pUjA ane pauSadhamAM zuM bheda che ? arthAt baMne phaLanI apekSAe dharmarUpa hoI kAMI bheda nathI, chatAM tene te joto nathI. mATe siddhAMtanA tAtparyanuM tene aparijJAna che; kema ke gurukulavAsamAM rahIne zAstrono teNe abhyAsa karyo nathI. tethI svamati pramANe zAstranA vacanane laIne zAstranA vacanono te Avo artha kare che.
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1354 pratibhAzatas|Acts:1 TI :___ vAgvyavahArato mizrapakSasya nizcayatazca dharmatvasya sUtrakRte hi pakSatrayavyAkhyAnAvasare - 'aduttaraM ca NaM purisavijayaM vibhaMgamAikkhissAmi, iha khalu nANApannANaM nANAchaMdANaM nANAsIlANaM nANAdiTThIyaM nANArUINaM nANAraMbhANaM nANAjjhavasAyasaMjuttANaM nANAvihapAvasuajjhayaNaM evaM bhavai, taM0 bhomaM uppAyaM ityAdinA pApazrutAdhyanenAnAdyarthaM tatprayogeNa vA surakilbiSAdibhAvanayA tallokotpAdena tatazcyutasyaiDamUkAdibhAvotpAdena, gRhiNAM cAtmasvajanAdyarthaM caturdazabhirasadanuSThAnaistathAhi - kazcidakAryAdhyavasAyenAnugacchatItyanugAmuko bhavati, taM gacchantamanugacchatItyarthaH / / 1 / / athavA tasyApakArAvasarApekSyupacArako bhavati, / / 2 / / athavA tasya pratipathiko bhavati-pratipathaM sammukhInamAgacchati / / 3 // athavA svajanAdyarthaM sandhicchedako bhavati-khAtrakhananAdikartA bhavatItyarthaH / / 4 / / athavA ghughurAdinA granthicchedakabhAvaM pratipadyate / / 5 / / athavaurabhairmeSaizcaratItyaurabhrikaH / / 6 / / athavA zaukariko bhavati / / 7 / / athavA zakunibhizcarati zAkunikaH / / 8 / / athavA vAgurayA mRgAdibandhanarajjvAcarati vAgurikaH / / 9 / / athavA matsyaizcarati mAtsyikaH / / 10 / / athavA gopAlakabhAvaM pratipadyate / / 11 / / athavA goghAtakaH syAt / / 12 / / athavA zvabhizcarati zauvanikaH zunAM paripAlako bhavatItyarthaH / / 13 / / athavA 'sovaNiyaMtiyabhAvaM' ti zvabhiH pApaddhiM kurvan mRgAdInAmantaM karotItyarthaH / / 14 / / iti, atyasahanatayA sAparAdhagRhapatikSetradAhAdinA tatsaMbandhyuSTrAdyaGgacchedAdinA tacchAlAdAhAdinA tatsaMbandhikuNDalAdyapahAreNa, vA pAkhaNDikopari krodhena tadupakaraNApahArataddAnaniSedhAdinA, nirnimittameva gRhapatikSetradAhAdinA AbhigrahikamithyAdRSTitayApazakunadhiyA zramaNAnAM darzanapathApasaraNena tadRSTAvasarAsphAlanena cappuTikAdAnenetyarthaH paruSavacaHprahAraiH pareSAM zokAdyutpAdanAdinA mahArambhAdinA bhogopabhogairbhavAzlAghayA caizvaryAnubhavanena mahAtRSNAvatAmadharmapakSa ukta upasaMhatazca,
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 91 TIkArtha H vAgvyavahArato avasare vacanavyavahArathI mizrapakSanI ane nizrcayathI=nizcayanayathI dharmatvanuM sUtrakRtamAM=sUyagaDAMga sUtramAM, traNa pakSanA=dharma, adharma ane dharmAdharmarUpa traNa pakSanA, vyAkhyAnanA avasaramAM avRttAM ItyAdi pATha dvArA mahAtRSNAvALAne adharmapakSa kahevAyo ane upasaMhAra karAyo. (pR. naM. 1353thI 1357) vaLI dharmapakSa A rIte atidiSTa che (pR. naM. 1359-1360) ane trIjA sthAnane AzrayIne A pramANe sUtra pravarte che, ema anvaya che (pR. naM. 1360thI 1362). sUyagaDAMga sUtranA anuttara pAThano artha A pramANe che ***** ***** ***** ..... "avuttara .....3ppAyaM" tyAvinA sUyagaDAMga sUtramAM dvitIya zrutaskaMdhamAM 13 kriyAsthAno batAvyA pachI, te kriyAsthAnamAM je batAvyuM nathI, te uttarasUtrabhUta A sUtranA saMdarbhathI pratipAdana karAya che, e anuttAM zabdano artha che. 'va' samuccaya arthamAM che. / vAkyAlaMkAramAM che. puruSano vijaya che--vigatajaya che=parAjaya che, jenAthI evA vibhaMgajJAnane=viparIta jJAnane, huM pratipAdana karuM chuM. ahIM=manuSyakSetramAM, vicitra kSayopazamane kAraNe judI judI prajJAvALA, judA judA abhiprAyavALA, judA judA zIlavALA, judI judI dRSTivALA=judA judA prakAranI aMtaHkaraNanI pravRttivALA, judI judI rucivALA, judA judA prakAranA AraMbhavALA=judA judA prakAranI kriyAvALA, judA judA prakAranA adhyavasAyothI saMyukta evA=sahita evA, jIvonuM aneka prakAranuM pApazruta adhyayana A prakAre che te A pramANe - bhauma=bhUmi saMbaMdhI nirdAta bhUkaMpa Adi utpAta ityAdi bhaNavA dvArA -- pApazruta utpAvena, pApazruta adhyayanathI annAdi mATe athavA tenA prayogathI=pApazrutanA prayogathI, sura kilbiSAdibhAvanA vaDe te lokamAM=kilbiSAdi devalokamAM, utpAda vaDe=utpanna thavA vaDe, tyAMthI cyavelA eDamUkAdibhAvanA utpAda vaDe=bhUMgA-bobaDApaNArUpe utpanna thavA vaDe, mahAtRSNAvALAone adharmapakSa sthAnAMgasUtramAM kahevAyo che ane upasaMhAra karAyo che, ema anvaya samajavo. (pR. naM. 1357) gRhiNAM asavanuSThAne:, vaLI AtmasvajanAdi mATe=Atma=potAnA mATe ane svajanAdi= jJAtivarga mATe ane 'Javi' thI agAra mATe=gharanA saMskAra mATe cauda prakAranA asadanuSThAna vaDe mahAkRSNAvALA gRhasthone adharmapakSa kahevAyo che ane upasaMhAra karAyo che, ema anvaya che. (pR. naM. 1357) 1355 tathAtti - te cauda prakAranA asadanuSThAno tathAdithI batAve che TIkAnA AdhAre che.) - (A lakhANa sUtrakRtAMgasUtranI (1) zvit ..... anucchatItvartha: / / koI vyakti akAryanA adhyavasAyathI anusaraNa kare che te anugAmuka che arthAt te jatA evA tenI pAchaLa jAya che, e pramANe artha che=pathika vagere koI jaI rahyo hoya, tene lUMTavA vagererUpa akAryanA adhyavasAyathI tenI pAchaLa jAya che. che (2) athavA tasva 3pacAro mati / / athavA teno=jeno apakAra karavAno che teno,
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13pa6 pratimAzataka | zloka : 91 apakAranA avasaranI apekSA rAkhIne upacAraka=sahAyaka bane che. (3) athavA tasya . saMmuvInacchati athavA teno jeno apakAra karavAno che tene, saMmukha jAya che tene lUMTavA, ThagavA, tenI pAsethI mAla meLavavA vagerenA adhyavasAyathI sanmukha jAya che. (4) athavA svananAgharSa .... mavatItvartha che athavA svajanAdi mATe jJAtivarga mATe saMdhi chedaka thAya cheHkhAtrakhatanAdi karanAra=khAtara pADavA dvArA lUMTI lenAra thAya che. (5) athavA durdhavinA . pratipadyate | athavA dhudharAdi vaDe graMthi chedaka bhAvane svIkAre che. (6) athavoraH .... moraprila || athavA gheTA-pADA vagerethI aurabrika thAya che arthAt gheTA- * pADA vagere Una vagerethI ane gheTA-pADA vagere azakta thaI jAya to tenA mAMsa vagerethI AjIvikA karanAra aurabrika thAya che. (7) athavA zariro matA athavA zaukarika=cAMDAla-apaca-ghAtakI vagere thAya che. (8) athavA ... zAni: l athavA pakSIo dvArA pakSIone vecavA tenuM mAMsa vagere vecavuM vagerethI AjIvikA karanAro zAkunika thAya che. (9) athavA vApurA.... vAriva: | athavA vAgarA vaDe=mRgAdine bAMdhavAnI raju vaDe arthAt jALa vageremAM mRgAdine phasAvIne tenAM mAMsa vagerene vecavAthI AjIvikA karanAro vAgarika thAya che. (10) athavA matye .... mAricaH athavA mAchalAothI arthAt mAchalAone pakaDI tene vecavAthI mAsmika mAchImAra thAya che. (11) athavA gopanimAvaM pratipadyate | athavA gopAlakabhAvane svIkAra che. gAya vagerene vecavA vagere dvArA ane kupita thayelo evo koI gAya vagerene mArIne tenAthI AjIvikA karanAro thAya che. (12) athavA yAta: cAt ! athavA gAya-bheMsano ghAta karanAro goghAtaka thAya che. (13) athavA zvama.... mavatIcartha ! athavA kUtarAone pALIne tenA vaDe AjIvikA karanAro zaunika thAya che arthAt kUtarAono paripAlana thAya che athavA kUtarAo vaDe zikAra karIne haraNa vagereno ghAta karanAro zaunika thAya che. (14) athavA "lovaryAtivamAd" ti ..... rotIcartha che "sovati bhAvaM' e sthAnAMga sUtranA pAThanuM pratIka che. athavA kUtarAo vaDe zikArIpaNAne karato haraNa Adino aMta kare che. athavA pratyaMta gAmamAM gAmanA chevADe vase che athavA pratyaMta nivAsI kUtarAo vaDe AjIvikA kare che arthAt krUra kUtarAono saMgraha kare che. jaMgalI krUra kUtarAone rAkhIne koI manuSyane ke pathikaabhyAgata ke anya koIno ke mRga-bhUMDa Adi trasa prANIno nAza karanAra thAya che. ti' zabda asadanuSThAnanAM 14 sthAnonI samAptisUcaka che.
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 91 13pa7 satyasadanatayA .... tAnaniSedhavinA, atiasahatapaNAne kAraNe aparAdhavALA evA gRhapatinA kSetrane dArAdi dvArA=bALavA vagere dvArA, tenA saMbaMdhI=sAparAdhavALA gRhapati saMbaMdhI UMTa AdinA aMgachedAdi dvArA, tenI=sAparAdhavALA gRhapatinI zALAne bALavA dvArA, tenA saMbaMdhI=sAparAdhavALA gRhapati saMbaMdhI kUMDalAdinA apahAra dvArA, athavA pAkhaMDika upara krodhathI temanA=pAkhaMDikanA upakaraNa vagerene laI levA dvArA, temane pAkhaMDikave, dAna ApavAnA niSedha dvArA mahAtRSNAvALAne adharmapaNa kahevAyo. nimittaNeva .... tAhAvinA, nimitta vagara ja gRhapatinA kSetrane dArAdi dvArA bALavA dvArA AdithI upara kahyA mujaba sAparAdhavALA gRhapati saMbaMdhI UMTa AdinA aMga chedAdi dvArA ItyAdi saghaLuM samajavuM. Amira 35saMtazva Abhigrahika mithyAdaSTipaNAne kAraNe apazukananI buddhithI zramaNone= sAdhuone, darzatapathathI dUra haDaselavA dvArA, ane tenA sAdhunA jovAnA avasaramAM AsphAlata dvArA, capuTikAdAna vaDe capeTA mAravA vaDe arthAt temane dhakkA vagere mAravA vaDe, paruSa vacananA prahAra vaDe bIjAone zokAdi utpanna karAvavA dvArA prANIonA vyApAdarUpa mahAraMbhAdi dvArA, bhogapabhoga vaDe utpanna thatI zlAghAthI ane ezvaryanA anubhavanathI mahAtRSNAvALAne adharmapakSa kahevAyo che ane upasaMhAra karAyo che. che maduttathI mAMDIne ahIM sudhI sUyagaDAMga sUtramAM mahAtRSNAvALAne adharmapakSa kahevAyo ane upasaMhAra karAyo. te upasaMhAra prasa .... thI batAve che - TIkA : "esa ThANe aNArie akevale apaDipunne aNeyAue asaMsuddhe asallagattaNe asiddhimagge amuttimagge aNivvANamagge aNijjANamagge asavvadukkhappahINamagge egaMtamicche asAhu esa khalu paDhamassa ThANassa ahammapakkhassa vibhaMge evamAhie" tti, TIkArya : " hA ....... vimahiNa" tti, A sthAna (1) anArya che. (2) akevala che. (3) aparipUrNa che. (4) anaiyAyika che, (5) asaMzuddha che. (6) asallagata che, (7) siddhino mArga nathI, (8) muktino mArga nathI, (9) nirmANano mArga nathI. (10) nirvANano mArga nathI, (11) sarva duHkhane nAza karavAno mArga nathI, (12) ekAMte mithyA che, (13) asAdhu che. te A=pUrvamAM varNana karyuM e, adharmapakSarUpa prathama sthAnano vibhaMga vikalpa=vizeSa svarUpa, A pramANe kahevAyuM che. tti 'ti' zabda upasaMhAranA kathananI samAptisUcaka che. sUyagaDAMgasUtranA prastuta pusa tA .... pAThanI TIkAno artha batAve che -
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13pa8 pratimAzataka | zlokaH 91 TIkA : adaH sthAnamanAryamanAcIrNatvAt, nAsti kevalaM yatretyakevalaM azuddhamityarthaH aparipUrNa sadguNavirahAttucchaM, anaiyAyikamasanyAyavRttikaM, asallagatvamindriyAsaMvaraNarUpaM, 'ragilagisaMvaraNe' iti dhAtoH, zobhano lagaH sallagastadbhAvastattvaM nAsti sa yatreti vyutpatteH yadvA zalyaM gAyati kathayati iti zalyagaM tadbhAvastattvaM nAsti tad yatra tadazalyagatvaM, siddhiH sthAnavizeSaH, muktirazeSakarmaprakSayaH, niryANaM niHzeSatayA bhavaparityAgena yAnam, nirvANamAtmasvAsthyApattiH, sarvaduHkhasya prakSINaM prakSayastanmArgAbhAvAdasiddhimArgAdipadAni vyAkhyeyAni / kuta evamityata Aha 'egaMta', ityAdi ekAntenaiva tatsthAnaM yato mithyAbhUtaM mithyAtvopahatabuddhisvAmikatvAt ata evAsAdhvasadvRttatvAt, tadayaM prathamasya sthAnasya adharmapAkSikasya pApopAdAnabhUtasya vibhaGgo vizeSasvarUpamiti yAvat evamAhRtaH evamupadarzitaH, A sthAna (1) anAcaraNIya hovAthI anArya che. (2) jyAM kevala zuddha nathI te azuddha che e pramANe artha che. (3) sadguNathI rahita hovAthI tuccha=aparipUrNa che. (4) asat vyAyavRttivALuM che te anaiyAyika anyAyathI yukta che. (5) IMdriyonA asaMvaraNarUpa asallagapaNuM che. asallagapaNAnI vyutpatti batAve che - ratnasiMvarane .... ra ane na dhAtu saMvaraNa arthamAM che. zobhana laga te salaga teno bhAva tatva=sallagata, jemAM nathI. e pramANe vyutpattithI asaltagata zabda bane che. athavA zalyane gAya che=zalyane kahe che te zalyaga, teno bhAva, tattva=zalyagata, te jemAM nathI te azalyagata, siddhi sthAnavizeSa che, azeSa karmano pralaya mukti che, saMpUrNapaNAthI bhavanA parityAgathI javuM te nirmANa che, AtmAnA svAthyanI Apatti=prApti te nirvANa che, sarvaduHkhano aphINa=prakSaya tenA mArganA abhAvathI asiddhimArgAdi padonI vyAkhyA karavI. A pramANe kema che? ethI kahe che - gaMta mULanuM pratIka che. tyAdigiAMta thI mAMDIne vANitti sudhIno pATha samajavo. ekAMtathI ja te sthAna je kAraNathI mithyAbhUta che; kema ke mithyAtvathI haNAyelI buddhinuM svAmIpaNuM che, AthI karIne ja asAdhu che, kema ke asavRttapaNuM che-asad AcaraNArUpa che, te A pApaupAdAnabhUta adharmapakSarUpa prathama sthAnanuM vibhaMga vizeSa svarUpa, A pramANe kahevAyuM che. bhAvArtha : sUyagaDAMga sUtramAM dharmapakSa, adharmapakSa ane dharmAdharmapakSa A traNa pakSa batAvyA che, temAM dharmAdharmarUpa mizrapakSa vacana vyavahAranayathI batAvyo che; arthAt dezaviratidhara zrAvakamAM sarvaviratidhara sAdhunI jema pUrNadharma nathI, te batAvavA mATe vyavahAranayathI mizrapakSa batAvAyo che ane nizcayanayathI sUyagaDAMga sUtramAM mizrapakSano dharmapakSamAM aMtarbhAva karela che. vaLI te traNa pakSanA vyAkhyAnanA avasaramAM uttara ityAdi pATha dvArA je saMnyAsIo ke sAdhuo saMyama grahaNa karIne viparIta jJAnavALA che, teo bhUkaMpa-utpAda vagerenuM jJAna meLave che, ane tenA dvArA
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13pa9 pratimAzataka | zloka : 91 mAnakhyAti ke annAdinI prApti kare che, teonuM te adhyayana pApaadhyayana che; ane te pApakRtanA prayoga dvArA teo surakilveiSAdi bhAvanA kare che arthAt te zrutano pApAraMbhamAM upayoga karIne kilveiSAdi devomAM utpanna thAya tevA pariNAmavALA thAya che, ane pachI te kilbiSAdi devomAM utpanna thAya che. tyAMthI cyavIne eDamUkAdi bhAvo prApta kare che arthAt manuSyabhavamAM mUMgA-bobaDA vagere thAya che, ane pachI duraMta saMsAramAM bhaTake che. A rIte mahAtRSNAvALA saMnyAsIo ke sAdhuone A adharmapakSa batAvAyo che. vaLI bIjI rIte asadanuSThAnarUpa gRhasthono cauda prakAre adharmapakSa batAvAyo, je sUyagaDAMga sUtranA pAThamAM cauda asadanuSThAno batAvyAM. vaLI trIjI rIte keTalAka jIvo ati asahiSNu svabhAvavALA hoya che, tethI koI sAparAdhI gRhapati hoya to tenA kSetrane bALe, tenA saMbaMdhI uSTrAdi pazuonA aMgo chedI nAMkhe, te gRhapatinI zAlA vagere bALI nAMkhe, tenA saMbaMdhI kUMDalAdinuM haraNa kare, A rIte mahAtRSNAvALAono adharmapakSa prApta thAya che. vaLI keTalAka atiasahanazIla hovAne kAraNe pAkhaMDI evA saMnyAsIo upara krodhita thaIne temanAM upakaraNAdi harI le che ane temane bhikSA ApavA vagereno niSedha kare che. AvA mahAtRSNAvALA jIvone paNa adharmapakSa sUyagaDAMga sUtramAM kahevAyo che. vaLI keTalAka jIvo koI kAraNa na hoya topaNa gRhapatinA kSetra vagere bALI nAMkhe ke tenA pazu AdinAM aMgono cheda kare ke temanAM dhanAdinuM haraNa kare. AvA mahAtRSNAvALA jIvono adharmapakSa kahevAyo che. vaLI keTalAka Abhigrahika mithyASTi jIvo sAdhune jue to apazukanabuddhi kare che, ane sAdhuone potAnA dRSTipathathI dUra kare che; ane sAdhuo dRSTipathamAM AvI jAya to capeTikA Adi ApIne temane dUra kADhe che. AvA mahAtRSNAvALA jIvone paNa adharmapakSa kahevAyo che. vaLI keTalAka jIvo paruSavacananA prahAra vaDe bIjAone zokAdi utpanna kare che, mahAAraMbhAdinI pravRttio kare che ane potAne maLelA bhogopabhogathI utpanna thayelI zlAghA vaDe aizvaryano anubhava kare che. evA mahAtRSNAvALAone paNa adharmapakSa kahevAyo che. A rIte sUyagaDAMga sUtramAM adharmapakSa kahyA pachI teno upasaMhAra karatAM kahyuM ke A sthAna anArya che, akevala che, ityAdi kahIne batAvyuM ke A sthAna atyaMta anucita che, ane mokSa vagereno mArga nathI, paraMtu saMsAranA paribhramaNano mArga che. A prakAranA prathama sthAnarUpa adharmapakSanuM vizeSa svarUpa batAvela che. TIkA :___dharmapakSastu evamatidiSTaH "ahAvare doccassa ThANassa dhammapakkhassa vibhaGge evamAhijjai, iha khalu pAINaM vA paDINaM vA udINaM vA dAhiNaM vA saMtegaiyA maNussA bhavaMti taM0 AriyA vege aNAriyA vege, uccAgoyA vege nIyAgoyA vege, kAyamaMtA vege hassamaMtA vege, suvannA vege duvannA vege, surUvA vege durUvA vege, tesiM ca NaM
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 91 1360 khettavatthUNi pariggahiANi bhavaMti' aiso AlAvago jahA puMDarIe tahA Neyavvo teNeva abhilAveNaM jAva savvaovasaMtA savvattAe paDinivvuDa tti bemi / esa ThANe Arie kevale jAva savvadukkhappahINamagge egaMtasamme sAhU doccassa ThANassa dhammapakkhassa vibhaMge evamAhie" tti / TIkArya H dharmapakSastu ..... atiSTi: - vaLI sUyagaDAMga sUtramAM traNa pakSanA vyAkhyAnanA avasaramAM dharmapakSa A rIte batAvAyo che - "ahAvare ***** . mAhi" tti / have bIjA sthAnarUpa dharmapakSanA vikalpane=vizeSa svarUpane, A pramANe kahe che - ahIM=A saMsAramAM, pUrvadizAmAM, pazcima dizAmAM, uttara dizAmAM ane dakSiNa dizAmAM keTalAka kalyANanI paraMparAne bhajanArA manuSyo che, ane te A pramANe che keTalAka Arya che=AryadezamAM utpanna thayelA che, ane keTalAka anArya che=anAryadezamAM utpanna thayelA che. keTalAka uccagotravALA che ane keTalAka nIcagotravALA che, keTalAka dIrghakAyAvALA cheM ane keTalAka hasvakAyAvALA che, keTalAka suMdara varNavALA che ane keTalAka asuMdara varNavALA che, keTalAka surUpa che ane keTalAka kurUpa che. teone kSetravastu parigRhIta hoya che. A AlApaka je pramANe puMDarika adhyayanamAM che te pramANe jANavo. te abhilApa vaDe yAvat sarvapApasthAnathI upazAMta thayelA che ane AthI karIne ja sarvAtmapaNAthI parinivRtta thayelA che=pApasthAnathI parinivRtta thayelA che, e pramANe kahuM chuM, ema sudharmAsvAmI jaMbUsvAmIne kahe che. A sthAna Arya che, kevala=zuddha, che, yAvat sarvadu:khanA prakSayano mArga che, ekAMta samyak che. AthI karIne ja sAdhu=suMdara, che. A pramANe bIjA sthAnarUpa dharmapakSanuM vizeSa svarUpa kaheluM che. tti=rUti zabda bIjA sthAnarUpa dharmapakSanI samAptisUcaka che. bhAvArtha: dharmapakSamAM thayelA manuSyo cAre dizAmAM hoya che. teo AryadezamAM athavA anAryadezamAM paNa janmelA hoya che, uccagotra ke nIcagotravALA hoya che, ityAdi batAvIne teo manuSyalokamAM dhana-dhAnyAdi samRddhivALA hoya che ane keTalAka samRddhi vagaranA paNa hoya che te batAvyuM. e AlApaka puMDarIka adhyayanathI jANavo, ema batAvIne puMDarIka adhyayanamAM varNana karyA pramANe teo vairAgya pAmIne saMyama grahaNa kare che tyAre sarvathA upazAMta thAya che, sarvathA pApathI nivRtta thAya che, ema huM kahuM chuM arthAt ema sudharmAsvAmI jaMbUsvAmIne kahe che. A sthAna kevala che=zuddha che yAvat sarva duHkhanA prakSayane=nAzane, karanAruM che, ekAMte samyak che, sAdhu che=sattavALuM che. A pramANe bIjA sthAnarUpa dharmapakSanuM svarUpa kaheluM che. TIkA H . tRtIyasthAnamadhikRtyaivaM sUtraM pravavRtte - " ahAvare taccassa ThANassa mIsagassa vibhaMge evamAhijjai, je ime bhavaMti, AraNNiyA, AvasahiyA, gAmaNiyaMtiyA, kaNhuIrahassiyA / jAva te tao vippamuccamANA bhujjo
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 91 1351 elamUyattAe, tamUyattAe paccAyaMti, esaThANe aNArie; akevale jAva asavvadukkhappahINamagge, egaMtamicche, asAhU esa khalu taccassa ThANassa mIsagassa vibhaMge evamAhie " tti / / atra vyAkhyA-sAMprataM dharmAdharmayuktaM tRtIyasthAnamAzrityAha-'ahAvare' ityAdi, athAparastRtIyasthAnasya mizrakAkhyasya vibhaGgo-vibhAgaH-svarUpamAkhyAyate, atra cAdharmapakSeNa yukto dharmapakSo mizra ityucyate / tatrAdharmasyeha bhUyiSThatvAdadharmapakSa evAyaM draSTavyaH / etaduktaM bhavati yadyapi mithyAdRSTayaH kAJcittathAprakArAM prANAtipAtAdinivRttiM vidadhati tathApyAzayAzuddhatvAdabhinave pittodaye sati zarkarAmizrakSIrapAnavadUSarapradezavRSTivadvA vivakSitArthAsAdhakatvAnnirarthakatAmApadyate, tato mithyAtvAnubhAvAt mizrapakSo'pyadharmapakSa evAvagantavya ityetadeva darzayitumAha-'je ime bhavaMti' ityAdi-ye ime'nantaramucyamAnAH- araNye carantItyAraNyikAH kandamUlaphalAzinastApasAdayo, ye cAvasathikAAvasathaH=gRhaM, tena carantItyAvasathikA gRhiNaH, te ca kutazcitpApasthAnAnnivRttA api prabalamithyAtvopahatabuddhayaste yadyapyupavAsAdinA mahatA kAyaklezena devagatayaH kecana bhavanti, tathApi te AsurIyeSu sthAneSu kilbiSikeSUtpadyante, ityAdi sarvaM pUrvoktaM bhaNanIyaM yAvattatazcyutvA manuSyabhavapratyAyAtA elamUkatvena tamo'ndhatayA jAyante, tadevametat sthAnamanAryamakevalamasaMpUrNamanaiyAyikamityAdi yAvadekAntamithyAbhUtaM sarvathaitadasAdhu " iti / TIDArtha : tRtIyasthAnam pravavRtte - trIna sthAnane AzrayIne yA prabhAge sUtra pravarte che ***** - " ahAvare. evamAhie" tti have trIbha sthAnabhUta mizrapakSanA vibhAgane= sva3pane khA prabhAge huM chaM : ne pramANe thAya che - AraNyaka=kaMdamULa phaLa khAnArA tApaso, Avasathika=gharamAM vasanArA gRhastho, gAmanA aMte rahenArA, koI gupta sthAnamAM rahenArA yAvat (teo ahIMthI Asurika kilviyAdi devalokamAM jAya che ityAdi grahaNa karavuM.) tyAMthI vipramukta thatAM pharI mUMgA-bobaDApaNuM pAme che, tattvanA viSayamAM gADha aMdhakArathI aMdharUpe thAya che. A sthAna anArya che, akevala yAvat asarvadu:khaprakSINa mArga che, ekAMta mithyArUpa che, asAdhu che. A pramANe trIjA mizrasthAnano vibhaMga = vibhAga, pro. tti = iti zabda trIbhu mizrasthAnanA sUtranA 'thananI samAptisUya che. atra vyAkhyA sAMprataM sarvathaitadasAdhviti / sahIM vyApyA - have dharmAdharmayukta trIjA sthAnane AzrayIne kahe che, 'ahAvare' ityAdi bhUjanuM pratI che. have para trI sthAna3pa mizra nAmanA pakSano vibhaMga = vibhAga = sva35, upAya che, jane jahIM=trIbha mizrapakSamAM, adharmapakSathI yukta dharmapakSa mizra e pramANe kahevAya che. ahIM saMsAramAM tyAM=trIjA mizrapakSamAM, adharmanuM bhUyiSTapaNuM hovAthI=ghaNApaNuM hovAthI adharmapakSa ja jANavo. A kahevAyeluM thAya che--trIjo pakSa adharmapakSa che, ema kahyuM enAthI A kahevAyeluM thAya che joke mithyAdRSTio kAMIka tevA prakAranI prANAtipAtAdinI nivRtti kare che topaNa AzayanuM azuddhapaNuM hovAthI abhinava=navA pittano udaya hote chate zarkarAthI mizra kSIrapAnanI jema athavA uSarapradeSamAM=ukharabhUmimAM, vRSTinI jema, vivakSita arthanuM asAdhakapaNuM hovAthI=prANAtipAtanI nivRttirUpa AtmakalyANasvarUpa vivakSita arthanuM asAdhakapaNuM
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1362 pratimAzataka | zloka : 91 I hovAthI, (mizrapakSa) nirarthakatAne prApta kare che. tethI mithyAtvanA anubhAvane kAraNe mizrapakSa paNa=dharmAdharmarUpa mizrapakSa paNa, adharmayukta ja jANavo, e prakAre Ane ja=mizrapakSa adharma che ene ja, batAvavA mATe kahe che - 'ne me mavaMti' tyAdri mULanuM pratIka che. je A=anaMtara kahevAtA, araNyamAM rahenArA AraNyako=kaMdamULa phaLa khAnArA tApasAdio, je Avasathika= Avasatha=ghara, temAM rahe te Avasathika=gRhastho, teo koIka pApasthAnakathI nivRtta paNa prabala mithyAtvathI haNAyelI buddhivALA evA teo joke upavAsAdi vaDe moTA kAyaklezathI keTalAka devagatine pAme che, topaNa teo Asurika sthAna evA kilbikhikamAM utpanna thAya che ityAdi sarva pUrvamAM kaheluM kahevuM. yAvat tyAMthI cyavIne manuSyabhavamAM pAchA AvelA teo mUMgA-bobaDApaNA vaDe ane tamo aMdhapaNA vaDe thAya che--tattvanA viSayamAM gADha aMdhakAravALA thAya che. te kAraNathI A rIte A sthAna=dharmAdharmarUpa trIjuM mizrasthAna anArya, akevala, asaMpUrNa, anaiyAyika ityAdi yAvat ekAMta mithyAbhUta sarvathA A=trIjA sthAnarUpa mizrapakSa asAdhu che. 'kRti' zabda trIjA sthAnanI TIkAnI samAptisUcaka che. bhAvArtha: have dharmAdharmarUpa mizrapakSanuM varNana kare che A mizrapakSamAM adharmanuM atyaMtapaNuM che ane dharmapakSa alpa che. tethI 52mArthathI te adharma che ema kahyuM, tenuM kAraNa e che ke je jIvomAM gADha mithyAtva varte che ane tattva pratyenuM valaNa thaI zake tevI mithyAtvanI maMdatA paNa nathI, tevA jIvo koIka nimittane pAmIne prANAtipAtAdinI nivRtti karatA hoya topaNa temanuM dharmanuM sevana saMsAranAzanuM kAraNa nathI. mATe paramArthathI adharma che. dharmAdharmarUpa mizrapakSanuM sevana karanArA jIvo koNa che ? te batAvavA mATe kahyuM ke teo araNyamAM rahenArA tApaso che ane gharamAM rahenArA gRhastho che. vaLI teo koIka pApasthAnathI nivRtta thayelA paNa prabaLa mithyAtvanA kAraNe jemanI tattvanI buddhi haNAyelI che tevA che. joke teo upavAsAdi dvArA kAyakleza karIne keTalAka devagatimAM jAya che, topaNa teo kilbiSikAdi devalokamAM utpanna thAya che, ane tyAMthI duraMta saMsAramAM paribhramaNa kare che. mATe teomAM A dharmAdharmarUpa mizrapakSa paNa sarvathA asAdhu che yAvat adharmapakSa jevo che. TIkA H tRtIyasthAnasya mizrakasyAyaM vibhaGgo = vibhAgo - vibhAgasvarUpamAkhyAtamiti uktAnyadharmadharmamizra sthAnAni / / sAMprataM tadAzritAH sthAnino'bhidhIyante yadi vA prAktanamevAnyena prakAreNa vizeSitataramucyate iti saGgatyA'grimamAlApatrayaM yojitaM taccedam - "ahAvare paDhamassa ThANassa ahammapakkhassa vibhaGge evamAhijjai iha khalu pAINaM vA 4, saMtegaiyA maNussA bhavaMti, gihatthA, mahicchA, mahAramAM, mahAriAhA, amniyA, adhammALubA, ammA, gahammavArpha, gadambhava(vi)norpha, adhammavAyanIviLo,
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1393 pratimAzataka | zlokaH 91 adhammapalajjaNA, adhammasIlasamudAyArA adhammeNaM ceva vittiM kappemANA viharaMti / haNa, chiMda, bhiMda, vigattagA lohiapANI, caMDA, ruddA, khudA, sAhassiA, ukkuMcaNavaMcaNamAyANiyaDikUDakavaDasAI saMpaogabahulA, dussIlA, duvvayA, duppaDiANaMdA, asAhU, savvAo pANAivAyAo appaDivirayA jAvajjIvAe, jAva savvAo pariggahAo appaDivirayA jAvajjIvAe, savvAo kohAo jAva micchAdasaNasallAo appaDivirayA, savvAo pahANummaddaNavannagagaMdhavilevaNasaddapharisarasarUvagaMdhamallAlaMkArAo appaDivirayA jAvajjIvAe, savvAo sagaDarahajANajuggagillithillisIyAsaMdamANiyAsayaNAsaNajANavAhaNabhogabhoaNapavittharavihIo appaDivirayA jAvajjIvAe, savvAo kayavikkayamAsaddhamAsaruvagasaMvavahArAo appaDivirayA jAvajjIvAe, savvAo hiraNNasuvaNNadhaNadhaNNamaNimottiyasaMkhasilApavAlAo appaDivirayA jAvajjIvAe, savvAo kUDatulakUDamANAo appaDivirayA jAvajjIvAe, savvAo AraMbhasamAraMbhAo appaDivirayA jAvajjIvAe, savvAo karaNakArAvaNAo appaDivirayA jAvajjIvAe, savvAo payaNapayAvaNAo appaDivirayA jAvajjIvAe, savvAo kuTTaNapiTTaNatajjaNatAlaNavahabaMdhaparikilesAo appaDivirayA jAvajjIvAe, ___ je Avane tahappagArA sAvajjA, abohiA, kammaMtA, parapANapariAvaNakarA je aNAriehiM kajjati tao appaDivirayA jAvajjIvAe, se jahANAmae kei purise kalamamasUrajAva. evameva te itthakAmehiM mucchiyA, giddhA, gaDhiyA, ajjhovavannA, jAva vAsAiM caupaMcamAiM vA, chaddasamAI vA, appataro vA bhujjataro vA kAlaM bhuMjittu bhogabhogAiM pavisuittA verAyataNAiM saMciNittA bahUiM pAvAiM kammAiM ussaNAI, saMbhArakaDeNa kammaNA / se jahANAmae ayagolei vA, selagolei vA, udagaMsi pakkhitte samANe udagatalamaivaittA ahe dharaNitalapaTThANe bhavati, evameva tahappagAre purisajAe vajjabahule, dhUtabahule, paMkabahule, verabahule, appattiyabahule, daMbhabahule, NiyaDibahule, sAibahule, ayasabahule, ussaNNatasapANaghAtI, kAlamAse kAlaM kiccA dharaNitalamaivaittA ahe NaragatalamapaiTThANe bhavanti / te NaM NaragA aMto vaTTA, bAhiM cauraMsA, ahe khurappasaMThANasaMThiyA, NiccaMdhagAratamasA, vavagayagahacaMdasUranakkhattajoisapahA meyavasAmasarUhirapUyapaDalacikkhillalittANulevaNatalAasuI vIsA paramadubbhigaMdhA, kaNhA agaNivannAbhA, kakkhaDaphAsA, durahiyAsA, asubhA NaragA, asubhA Naragesu vedaNAo, no ceva naragesu neraiyA NiddAyaMti vA payalAiMti vA; suI vA, ratiM vA, dhitiM vA, matiM vA uvalaMbhaMte, te NaM tattha ujjalaM viulaM pagADhaM kaDuaM kakkasaM caMDaM dukkhaM duggaM tivvaM durahiAsaM NeraiA veaNaM paccaNubhavamANA viharaMti / ___ se jahANAmae rukkhe siyA pavvayagge, jAe mUle chinne agge garue, jao jiNNaM NiNNaM jato visamaM, jato duggaM tato pavaDati, evAmeva tahappagAre purisajAe gabbhAo gabbhaMjammAo jammaM, mArAo mAraM, NaragAoMNaragaM, dukkhAo dukkhaM, dAhiNagAmie Neraie kaNhapakkhie, AgamissANe dullahabohie, Avi(yAvi) bhavai, esa ThANe aNArie akevale jAva asavvadukkhappahINamagge, egaMtamicche, asAhU paDhamassa ThANassa ahammapakkhassa vibhaGge evamAhie / /
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1364 pratimAzataka | zloka : 91 TIkArya : tRtIyasthAnI . nitama, trIjA sthAnarUpa mizrakano A vibhaMga=vibhAga=vibhAganuM svarUpa kahevAyuM. ethI adharma, dharma ane mizrasthAno kahevAyAM. have tene Azrita sthAnIo-adharma, dharma ane mizrasthAnane Azrita evA puruSo, kahevAya che. joke pUrve kahela ja pUrve kahela adharma, dharma ane mizrapakSarUpa sthAno ja, anya prakAre vizeSitatara=atizaya vizeSita kahevAya che, e prakAranI saMgatithI AgaLanA=have kahevAze e, traNa AlApaka yojita che. tathrevuM - te A pramANe - mahAvare ..... rAtattamapaTTAne avanti ! have prathama sthAnarUpa adharmapakSanA vibhAgane A pramANe kahe che - ahIM=saMsAramAM, pUrva dizAmAM, pazcima dizAmAM, uttara dizAmAM ane dakSiNa dizAmAM vidyamAna keTalAka manuSyo che. gRhastho evA teo moTI IcchAvALA, mahAraMbhavALA, mahAparigrahavALA, adharmavALA, adharmamAM anujJAvALAadharmanuM anumodana karanArA, adharmiSTho, adharmanuM kathana karanArA, adharmane sArarUpe jonArA, adharmaprAya jIvanArA, adharmamAM atyaMta rakta, adharmanA zIla-AcAravALA, adharma vaDe ja vRttine AjIvikAne, karatA vihare che. uparokta prakAranA jIvonA pApAnuSThAnane lezathI batAvatAM kahe che - haNanArA, chedanArA, bhedanArA, vikartako=cAmaDI utAravI vagere kriyA kare che. AthI karIne lohIthI kharaDAyelA hAthavALA che. caMDa=pracaMDa, raudra sudra, sAhasika avicArIne kArya karanArA che. ullaMcana=UrdhvapuMcanaHzUlAdi AropaNa mATe zULI upara nAMkhanArA, vaMcana, mAyA, nikRti, kUDakapaTAdi vaDe sahAtisaMprayoga=gArthathI pracura che athavA sAtizaya dravyakasturikAdi sAthe apara dravyano saMprayoga tabahula che. duHzIlavALA, durghatavALA, duHkhethI AnaMda ApI zakAya evA, asAdhu che. sarvathA prANAtipAtathI mAvajIva aprativirata che yAvat sarva parigrahathI mAvajIva aprativirata che. sarvathA krodhathI yAvat mithyAdarzanazalyathI aprativirata che. sarvathA snAna, unmardana, varNa, gaMdha, vilepana, zabda, sparza, rasa, rUpa, gaMdha, mAlya ane alaMkArothI mAvajIva aprativirata, sarvathA zakaTa=gADuM, ratha, yAna, yugya=puruSathI upADAyela AkAzayAna, gillI=be puruSathI upADAyela jhollikAgaDoLI, thilli=be khaccara vagerethI laI javAya tevuM yAnavizeSa, zayyA, saMdabhANiya=zibikAvizeSa, zayana, Asana, yAna, vAhana, bhoga, bhojanarUpa pravistara vidhithI mAvajIva aprativirata, sarvathA kraya, vikraya vaDe je bhASaka, ardhamASaka, rUpakAdi vaDe pagyavinimaya svarUpa saMvyavahArathI mAvajIva aprativirata, sarvathA hiraNya, suvarNa, dhana, dhAnya, maNi, mauktika, zaMkha, zilA, pravAlathI mAvajIva aprativirata, sarvathA kUTa tola, phUTa mApathI mAvajIva aprativirata, sarvathA AraMbha, samAraMbhathI mAvajIva aprativirata, sarvathA karaNa, karAvaNathI mAvajIva aprativirata, sarvathA pacana, pAcanathI mAvajIva aprativirata, sarvathA kUTavuM, pITavuM, tarjana, tADana, vadha, baMdhathI thatA pariphlezathI mAvajIva aprativirata che. have uparokta kathanano upasaMhAra karatAM kahe che - ne Ava re vAce je anya tevA prakAre sAvadha karmavALA, bodhinA abhAvane karanArA, karma karanArA, paraprANano paritApa karanArA je anArya vaDe krUra karmavALA vaDe karAya che. tenAthI mAvajIva aprativirata che.
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 91 1365 vaLI anyathA bahuprakAravALA adhArmikapadane kahevAnI icchAthI kahe che - te A pramANe - saMbhAvanA karAya che ke (A vicitra saMsAramAM keTalAka puruSo kalama, masUra, yAvat tila, maga AdimAM pacana-pAcanAdika kriyAthI krUra evA teo mithyAdaMDane prayuMje che. A prakAre ja=prayojana vinA ja, pUrvokta svabhAvavALA puruSo strIkAmanAthI mUchita, vRddha, grathita, adhyApanna thAvat cAra, pAMca, cha, daza Adi varSa alpatarakALa ke ghaNo kALa bhogabhogone=Indriyone anukULa bhogone, bhogavatA vairAyatanone-vairanA anubaMdhone, utpanna karIne bahu pApakarmone ekaThA karIne ekaThA karAyelA karma vaDe teo narakamAM jAya che. A pramANe TIkAmAM yojana che. A ja arthamAM sarvalokamAM pratIta dRSTAMta batAve che - se nahIMIH... gharaNitatrapALe mati, te A pramANe saMbhAvanA che ke koI ayogolaka athavA zailagola=paththarano goLo pANImAM naMkhAye chate pANInA taLane oLaMgIne dharaNItalamAM pratiSThAna thAya che-pRthvImAM nIce DUbe che. have dASTratikane yoje che - vimeva ..... mavatti . e rIte tevA prakAranA puruSo-ghaNA karmathI bhAre thayelA puruSono samudAya, tene ja lezathI batAve che - vajabahula vajanI jema gurukabadhyamAna karmathI guru, dhUta bahulakajhAmbaddha karmathI pracura, paMkabahula=paMkaHpApa tenAthI bahula, vairabahula=vairAnubaMdhathI pracura, apattiyabahula=mananuM duSmaNidhAna tenAthI bahula, daMbha bahula-mAyAthI bahula, nikRtibahula, sAtizaya bahula bheLaseLa karavAmAM bahula, ayasabahula, nimagnatApUrvaka trasajIvonA prANano ghAta karanArA, svaAyuSyanA kSaye kALa karIne dharaNitalane oLaMgIne nIce narakatalamAM pratiSThAna thAya che. pUrve adharmavALA jIvo kevA che ane kevA pApo kare che ane te pApo karIne narakamAM jAya che te batAvyuM. have te jIvo narakamAM jAya che, te narako kevI che te batAve che - te para ..... nosapI, te sImaMtakAdi narako=ArakAvAso, aMtamAM madhyamAM vRtta che. bahAra cAra khUNAvALA che. nIce surapra AkAravALA che. haMmezA gADha aMdhakAravALA graha, caMdra, sUrya, nakSatra, jyotiSanA pathathI=mArgathI rahita che. vaLI te narakAvAsonuM sthAna aniSTa che te batAvavA mATe kahe che - meyavasA ... vidAMti ! meda, vasA-carabI, mAMsa, rudhira=lohI, pUya-paru vagerenA samudAyathI kicaDathI lipta anulepana talavALA, azucivALA AthI karIne vizra-kharAba padArthothI levAyelA che. e rIte parama durgadhavALA kRSNa, agninA varNa jevA, karkaza sparzavALA, duHkhe karIne sahana thaI zake tevA che. jethI te azubha narakAvAso che. te narakAvAsomAM azubha vedanA che. narakamAM nArakIo nidrA pAmatA ja nathI. beThelA paNa pracalA pAmatA nathI. zrutine ke ratine ke vRtine ke matine pAmatA nathI. te nArako tyAM=narakAvAsamAM, ujjavala, vipula, pragADha, kaTuka, karkaza, caMDa evuM duHkha, durga, tIvra, duHkhethI sahana thaI zake tevuM vedana pratyakSa anubhavatA nArako vihare che. ayogolaka ane zailagolakanA dRSTAMtathI bhArekarmI jIvo narakamAM paDe che te batAvyuM. have parvatanA agrabhAgamAM rahelA mULathI chedAyelA vRkSanA dRSTAMtathI tevA pApI jIvo narakamAM paDe che te batAve che -
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1366 pratimAzataka | zloka : 1 se nahAma ..... vimahi I te A pramANe saMbhAvanA karAya che ke koI vRkSa parvatanA agrabhAgamAM utpanna thayeluM hoya, mULathI chedAyeluM hoya, agra bhAgamAM bhAre hoya, je kAraNathI jIrNa, nimna che, je kAraNathI viSama che, je kAraNathI durga che te kAraNathI paDe che. e pramANe ja tevA prakArano puruSasamudAya garbhathI garbhamAM, janmathI janmamAM, vadhanA sthAnathI vadhanA sthAnamAM, narakathI=narakAvAsathI bIjA narakamAM=bIjA narakAvAsamAM, duHkhathI duHkhamAM, dakSiNagAmI kRSNapAkSika narakamAM bhaviSyamAM durlabhabodhi thAya che. A sthAna anArya, akevala yAvat asarvaduHkha prakSINa mArga che. ekAMta mithyA, asAdhu che. A pramANe prathama sthAna adharmapakSano vibhAga svarUpa kahyo. bhAvArtha : pUrve adharmapakSa, dharmapakSa ane mizrapakSanuM varNana karyuM. have te traNe pakSanA jIvone AzrayIne vizeSa rIte batAve che - temAM prathama adharmapakSavALA jIvo kevA hoya che, tenuM svarUpa batAveluM che, ane adharmapakSavALA jIvo kevA AraMbha-samAraMbha kare che te batAvela che. vaLI teo aDhAre pApasthAnakathI mAvajIva avirata che athavA to aneka prakAranA AraMbha-samAraMbhathI mAvajIva avirata che, te sarvane grahaNa karela che, tyArabAda teo viSayomAM kevA gRddhivALA hoya che ityAdi batAvIne ahIM manuSyabhavamAM thoDo kALa ke ghaNo kALa bhogone bhogavIne, ghaNAM pApone ekaThA karIne narakamAM paDe che. tema batAvela che, tathA lokhaMDano goLo ke paththarano goLo pANImAM pheMkavAmAM Ave to pANImAM taLiye jAya che, tema pRthvInA taLiyAmAM rahela narakAvAsamAM AvA jIvo paDe che tema batAvI te narakAvAsa kevA che tenuM kAMIka svarUpa batAvyuM che; jethI yogya jIvone bhavathI uga utpanna thAya ane pApanI manovRtti nAza pAme. vaLI AvA jIvo narakAvAsamAM jaIne pharI manuSya thaIne kevI rIte saMsAramAM paribhramaNa kare che te batAvIne A prathama sthAna ekAMte asAdhu che ityAdi batAvela che. TIkA : ahAvare doccassa ThANassa dhammapakkhassa vibhaGge evamAhijjaI iha khalu pAINaM vA 4 saMtegaiA maNussA bhavanti, taM0-aNAraMbhA, appariggahA, dhammiyA, dhammANugA, dhammiTThA, jAva dhammeNaM ceva vittiM kappemANA viharaMti / susIlA, suvvayA, sappaDiANaMdA, susAhU savvAo pANAivAyAo paDivirayA jAvajjIvAe; jAva je Avanne tahappagArA sAvajjA, abohiA, kammaMtA parapANapariyAvaNakarA kajjaMti, taovi paDivirayA jaavjjiivaae| se jahANAmae aNagArA bhagavaMto IriyAsamiA, bhAsAsamiyA, aNagAravaNNao, jAva. savvagAyapaDikammavippamukkA ciTThati, te NaM eeNaM vihAreNaM viharamANA bahuiM vAsAiM sAmaNNapariAgaM pAuNaMti 2 bahU 2 AbAhasi uppaNNaMsi vA aNuppaNNaMsi vA bahUI bhattAiM paccakkhaMti 2 bahUI bhattAI aNasaNAe chedeti 2 ttA jassaTThAe kIraI NaggabhAve, muMDabhAve, anhANabhAve, adaMtavaNage, achattae, aNovAhaNae, bhUmisejjA, phalagasejjA, kaTThasejjA,
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 91 137 kesaloe baMbhaceravAse, paragharappavese laddhAvaladdhe, mANAvamANAo, hIlaNAo, jiMdaNAo khisaNAo, garahaNAo, tajjaNAo tAlaNAo, uccAvayA gAmakaMTayA, bAvIsaM parisahovasaggA ahiAsijjaMti, tamaTThamArAhaMti, tamaTThamArAhettA caramehiM ussAsaNIssAsehiM aNaMtaM, aNuttaraM, nivvAghAyaM, NirAvaraNaM, kasiNaM paDipunnaM kevalavaranANadasaNaM samuppADeMti 2, tao pacchA sijjati, bujhaMti, muccaMti, pariNivvAyaMti, savvadukkhANamaMtaM kareMti egaccAe puNa ege bhayaMtAro bhavanti / avare puvvakammAvasese NaM kAlamAse kAlaM kiccA aNNataresu devaloesu devattAe uvavattAro bhavanti (taM0 jAva) __ te NaM tattha devA bhavaMti mahaDDhiA, mahajjuiA jAva mahAsukkhA hAravirAiavacchA, kaDagatuDiathaMbhiabhujA, aMgayakuMDalamaTThagaMDayalakaNNapIThadhArI, vicittahatthAbharaNA, vicittamAlAmaulimauDA, kallANagaMdhapavaravatthaparihiyA, kallANagapavaramallANulevaNadharA, bhAsuraboMdI, palaMbavaNamAladharA, divveNaM rUveNaM, divveNaM vanneNaM, divveNaM gaMdheNaM, divveNaM phAseNaM, divveNaM saMghAeNaM, divveNaM saMThANeNaM divvAe iDDhIe, divvAe juIe, divvAe pabhAe, divvAe chAyAe, divvAe accAe divveNaM teeNaM divvAe lessAe, dasa disAo ujjovemANA pabhAsemANA, gatikallANA, ThitikallANA, AgamesibhaddayAvi bhavanti / esa ThANe Ayarie, jAva savvadukkhappahINamagge egaMtasamme, susAhu, doccassa ThANassa dhammapakkhassa vibhaGge evamAhie / TIkArya : mahAvare ToDyusa .... vimo vamahig | have bIjA dharmapakSanA sthAnanA vibhaMgane vibhAgane, A pramANe kahe che. ahIM=saMsAramAM, pUrva dizAmAM, pazcima dizAmAM, uttara dizAmAM ane dakSiNa dizAmAM vidyamAna keTalAka manuSyo hoya che. te A pramANe - anAraMbhavALA, aparigrahavALA, dhArmiko, dharmane anusaranArA, dharmiSTho, yAvat dharma vaDe ja vRttine AjIvikAne, karatA vihare che. suzIlavALA, suvratavALA, supratyAnaMdavALA=sArA AnaMdavALA, susAdhuo sarvathA prANAtipAtathI jAvajIva prativirata che, yAvat je anya tevA prakAranA sAvaghavALA, abodhivALA, karmavALA, paraprANanA paritApane karavA kAryo kare che, tenAthI paNa yAvajjava prativirata che. te A pramANe - aNagAra bhagavaMto iriyAsamitivALA, bhASAsamitivALA aNagAra varNavALA yAvat sarva gAtranA=sarva zarIranA, pratikarmathI vipramukta rahe che. teo A vihAra vaDe viharatA bahuvarSo zramaNaparyAyane pALe che ane bahubahu varSo zramaNaparyAyane pALIne AbAdhArUpa roga utpanna thayela chate athavA nahi utpanna thaye chate bahu bhaktanuM pratyAkhyAna kare che. bahu bhaktanuM pratyAkhyAna karIne anazanAdi vaDe bahubhaktane chede che, bahubhaktane chedIne je prayojanathI nagnabhAvane, muMDabhAvane, asmAnabhAvane, adaMta-avarNabhAvane, achatrabhAvanekachatra dhAraNa na karavuM, anupAnahane=joDA na paheravA, bhUmizapyA, phaLazadhyA, kaSTazayyA, kezaloca, brahmacaryavAsane kare che, paragharamAM praveza pAme ke na pAme, mAna maLe ke apamAna maLe, hIlanA, nidA, khisaNA, gaha, tarjanA, tADanA, UMcA-nIcA grAma kaMTako, bAvIsa pariSaho ane upasargone sahana kare che, te arthane ArAdhe che; ane te arthane ArAdhIne carama ucchavAsa-ni:zvAsa vaDe anaMta, aNuttara, nircAghAta, nirAvaraNa,
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1368 pratimAzataka | zloka : 91 saMpUrNa, paripUrNa kevalajJAna-darzanane pAme che, ane kevalajJAna-darzanane pAmIne tyArapachI siddha thAya che, buddha thAya che, mukta thAya che, parinirvANa pAme che, sarva duHkhono aMta kare che, keTalAka eka zarIra vaDe athavA ekabhavathI siddhigatimAM janArA thAya che. vaLI bIjA pUrvakarma bAkI hote chate kALamAse mRtyukALe, kALa karIne anyatara vaimAnika devalokamAM devapaNAthI utpanna thAya che. tyAM mahARddhivALA, mahAvutivALA, mahAsukhavALA, hArathI virAjita vakSasthaLavALA, kaTaka alaMkArathI caMbhita bhujAvALA, aMgada=bAjubaMdha, kuMDala, svaccha gaMDayala=kapolatala, karNapIThane dhAraNa karanArA vividha prakAranA hAthanA AbharaNavALA, vividha prakAranA mAlA, mukuTothI zobhatA, kalyANakArI gaMdha, zreSTha vastra dhAraNa karanArA, kalyANakArI zreSTha mALA, atulepane dhAraNa karanArA, bhAsvara zarIravALA, laTakatI puSpamALAne dhAraNa karanArA, divyarUpa vaDe, divya varNa vaDe, divya gaMdha vaDe, divya sparza vaDe, divya saMghAta vaDe, divya saMsthAna vaDe, divya Rddhi vaDe, divya dyuti vaDe, divya prabhA vaDe, divya chAyA vaDe, divya arcA vaDe=zarIra vaDe, divya teja vaDe, divya lezyA vaDe, daze dizAone udyota=prakAza karanArA, prabhAsita karanArA, kalyANa gativALA, kalyANa sthitivALA, bhaviSyamAM bhadra kalyANa pAmanArA thAya che. A sthAna Arya che yAvat sarva duHkhathI prakSINa mArgavALuM che, ekAMte samyapha che, susAdhu che. A pramANe bIjA sthAnarUpa dharmapakSano vibhAga batAvyo. bhAvArtha : dharmapakSane sevanArA puruSo cAre dizAomAM hoya che ane teo anAraMbhavALA, aparigrahavALA Adi aneka guNothI yukta hoya che. vaLI prANAtipAtAdithI mAvajIva virata thayelA hoya che, ane saMyama laIne samiti-guptipUrvaka saMyamayogamAM yatnavALA hoya che, ane jyAre aMta samayano kALa Ave che tyAre vizeSa prakAranA chaThThanA pAraNe chaThTha, aThThamanA pAraNe aThThama Adi karIne AtmAne tapathI bhAvita kare che, ane pachI anazana karIne sarvathA AhArano cheda-tyAga, kare che. AvA sAdhu mahAtmAoe je prayojana mATe nagnabhAva, muMDabhAva, asnAnabhAva Adi svIkAreluM che, ane jene mATe mAna, apamAna, hilanA, aneka lokonI gaha, tarjanA Adi sahana kare che, te artha aMta samaye ArAdhe che arthAt A sarva sahana karavA pAchaLanuM te mahAtmAonuM prayojana asaMgabhAvane pAmavAnuM hatuM, te asaMgabhAvarUpa arthanI aMta samaye ArAdhanA kare che; ane te arthanI ArAdhanA karIne carama ucchavAsa-niHzvAsa dvArA anaMta, aNuttara, vyAghAta vagaranuM, nirAvaraNa, saMpUrNa, kevalajJAna-kevaladarzanane prApta kare che; ane te prApta karIne siddha thAya che, buddha thAya che yAvat sarva duHkhono aMta kare che, ane keTalAka sAdhuo te bhavamAM kevalajJAna na pAme to vidhipUrvaka anazana karIne anuttarAdi devalokamAM jaIne eka bhavane aMte saMsArano aMta kare che. vaLI bIjA sAdhuo pUrvakama bAkI hote chate mRtyukALe kALa karIne anyatara devalokamAM jAya che. tyAM mahA-RddhivALA devo thAya che ane tyAM kevA uttama bhogo Adi bhogave che, ane AgaLamAM kalyANane pAmanArA thAya che. vaLI, A sthAna suMdara che ane sarva duHkhanA nAzane karanAra mArga che, ekAMta samyaka che ane A sthAnane sevanArA caramazarIrI ekAvatArI ke devalokAdimAM jaIne thoDA bhavomAM mokSamAM janArA hoya che.
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | bloka : 91 1369 TIkA : ahAvare taccassa ThANassa mIsagassa vibhaGge evamAhijjai-iha khalu pAiNaM vA 4 saMtegaiyA maNussA bhavanti, taM jahA appicchA, appAraMbhA, appapariggahA, dhammiyA, dhammANuA jAva dhammeNaM ceva vittiM kappemANA viharaMti / susIlA, suvvayA, suppaDiANaMdA sAhu egaccAo pANAivAyAo paDiviratA jAvajjIvAe, egaccAo appaDivirayA, jAva jeyAvaNNe tahappagArA sAvajjA abohiyA kammaMtA parapANapariyAvaNakarA kajjati taovi egaccAo appaDivirayA (jAvajjIvAe egaccAo pddiviryaa|) se jahANAmae samaNovAsagA bhavanti, abhigayajIvAjIvA uvaladdhapuNNapAvA samaNovAsagavaNNao, jAva appANaM bhAvemANA viharaMti, te NaM eyArUveNaM vihAreNaM vihAremANA bahuiM vAsAiM samaNovAsagapariAyaM pAuNeti 2 AbAhaMsi uppaNNaMsi vA aNuppaNNaMsi vA bahuI bhattAI paccakkhAeMti 2 bahuiM bhattAI aNasaNAe chedeti 2 ttA, AloiyapaDikkaMtA samAhipattA kAlamAse kAlaM kiccA aNNayaresu devalogesu devattAe uvavatAro bhavanti taM0 mahaDDhiesu, mahajjuiesu jaavmhaasukkhesu| sesaM taheva jAva esa ThANe Arie, jAva egaMtasamme, sAhu, taccassa ThANassa mIsagassa vibhaGge evamAhie tti / TIkArca - mahAvare tagharUM ..... vamahipatti | have trIjA sthAnarUpa mizrapakSano vibhaMga=vibhAga, A pramANe kahevAya che. ahIM=saMsAramAM, pUrva dizAmAM, pazcima dizAmAM, uttara dizAmAM ane dakSiNa dizAmAM vidyamAna keTalAka manuSyo hoya che. te A pramANe - alpaicchAvALA, alpaAraMbhavALA, alpaparigrahavALA, dhArmiko, dharmanI anujJA karanArA, thAvat dharmathI ja vRttine=AjIvikAne, karatA vihare che. suzIlavALA, suvratavALA, supratyAnaMdavALA=sArA AnaMdavALA, sAdhu, eka evA sthUla prANAtipAtathI jAvajIva prativirata, eka evA sUkSma prANAtipAtathI aprativirata, je A ane anya tevA prakAranA sAvaghavALA, abodhivALA, karmaaMtavALA, paraprANanA paritApane karanArA che. tenAthI paNa eka bhAgamAM sUkSma bhAgamAM, aprativirata te yathAnAmavALA zramaNopAsaka che. te zramaNopAsaka kevA hoya che te spaSTa kare che - jIva-ajIvane jANanArA, puNya-pApanA svarUpane jemaNe jANyuM che evA, zramaNopAsaka varNavALA yAvat AtmAne bhAvatA=sAdhudharmathI bhAvatA, vihare che. teo AvA prakAranA vihArathI=AcArathI, vicaratA bahu varSo sudhI zramaNopAsaka paryAyane pALe che, zramaNopAsaka paryAyane pALIne AbAdhA utpanna thaye chata ke na thaye chate bahubhaktonuM=AhAranuM, paccakkhANa kare che ane bahubhaktanuM paccakhANa karIne bahu bhaktone anazanathI chede cheH sarvathA AhArano tyAga kare che. anazanathI bahubhaktano AhArano tyAga karIne Alocita ane pratikrAMta thayelA thayelA pAponI AlocanA karela ane pApathI pAchA pharela, samAdhine pAmelA anazana svIkAre che. kALamAsamRtyakALe. kALa karIne anyatara devalokamAM devapaNA vaDe utpanna thanArA thAya che. te A pramANe - mahARddhivALA, mahAvRtivALA thAvat mahAsukhavALA devalokamAM utpanna thAya che. zeSa te prakAre ja yAvatuM A sthAna Arya che, yAvat ekAMte samyapha che, sAdhu che. trIjA sthAna mizrano vibhaMga=vibhAga, A pramANe batAvyo che. tti zabda uddharaNanI samAptisUcaka che.
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1370 pratimAzataka | zloka : 91 bhAvArtha cAre dizAomAM keTalAka zrAvako rahelA che. teo saMpUrNa saMga vagaranI saMyamanI avasthAnA arthI che, topaNa sarvasaMgano tyAga karIne saMpUrNa niravadya jIvana jIvavAnI zaktivALA nathI; chatAM AraMbhAdinI pravRttino saMkoca karIne sarvaviratine anukULa zaktino saMcaya karanArA che. kadAca A bhavamAM zaktino prakarSa na thAya to sarvavirati grahaNa na karI zake, chatAM tattvanA jANanArA hovAne kAraNe ane puNya-pApanAM rahasyone jANanArA hovAne kAraNe haMmezAM sarvaviratine anukULa zaktino saMcaya karavA arthe AtmAne bhAvita karatA hoya che; ane aMta samaye chaThThAdinA pAraNe chaThThAdi karIne aMte anazana svIkAre che, karelAM sarva pAponI zuddhi kare che ane cittane tattvamAM sthApana karIne samAdhibhAvane pAmelA hoya che. tevA zrAvako kALa karIne bAra devalokamAMthI anyatara devalokamAM utpanna thAya che ane A sthAna kalyANanI paraMparAnuM kAraNa che, mATe ekAMte samyagu che. TIkA : adaH sthAnatrayamupasaMhAradvAreNa saMkSepato bibhaNiSurAha - "aviraiM paDucca bAle Ahijjai, viraI paDucca paMDie Ahijjai viratAviratiM paDucca bAlapaMDie Ahijjai, tattha NaM jA sA savvato aviratI esa ThANe AraMbhaTThANe aNArie jAva asavvadukkhappahINamagge egaMtamicche, asAhU, tattha NaM jA sA savvato viraI esa ThANe aNAraMbhaTThANe Arie jAva savvadukkhappahINamagge egaMtasamma sAhU, tattha NaM jA sA savvato viratAviratI esa ThANe AraMbhaNAraMbhaTThANe esa ThANe Arie jAva savvadukkhappahINamagge egaMtasamme sAhU / evameva samaNugammamANA imehiM ceva dohiM ThANehiM samoaraMti, taM0 dhamme ceva adhamme ceva uvasaMte ceva aNuvasaMte ceva" / TIkArca - 3H ... sAda - A traNa sthAnanA upasaMhAra dvArA saMkSepathI kahevAnI IcchAvALA graMthakAra kahe "mavira .... juvasaMte veva" | (1) aviratine AzrayIne bALa kahevAya che=adharmanuM sthAna bALa kahevAya che. (ra) viratine AzrayIne paMDita kahevAya che dharmanuM sthAna paMDita kahevAya che. (3) viratAviratine AzrayIne dharmAdharma mizrasthAnane AzrayIne, bALapaMDita kahevAya che=dharmAdharmanuM sthAna bALapaMDita kahevAya che. (1) tyAM je te sarvathI avirati che e sthAna AraMbhanuM sthAna, anArya yAvat asarvaduHkha prakSINa mArga che sarva duHkhanA nAzano amArga che, ekAMta mithyA che, asAdhu che. (2) tyAM je te sarvathI virati che e sthAna anAraMbhanuM sthAna, Arya yAvat sarva duHkha prakSINa mArga che sarva duHkhanA nAzano mArga che, ekAMta samyapha che, sAdhu che.
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1371 pratimAzataka | zlokaH 91 (3) tyAM je te sarvathI viratAvirati che e sthAna AraMbha-anAraMbha sthAna, Arya yAvat sarva duHkha prakSINa mArga che=sarva du:khanA nAzano mArga che, ekAMta samyapha che, sAdhu che. A pramANe jasuparamAM kahyuM e pramANe ja, samyam anugamyamAna-samyam vyAkhyAyamAna=samyam kahevAtA dharma, adharma ane mizrasthAna : A bemAM ja=dharmamAM ane adharmamAM ja samavatAra pAme che. te A pramANe - dharmamAM ja, adharmamAM ja, upazAMtamAM ja, anupazAMtamAM ja=dharmapakSa ane mizrapakSa dharmamAM ane adharmapakSa adharmamAM samAvatAra pAme che. je upazAMta sthAna che te dharmapakSasthAna che ane je anupazAMta sthAna che, te adharmapakSasthAna che. bhAvArtha: pUrvamAM ThANAMgasUtranA pAThamAM adharma, dharma ane dharmAdharmarUpa traNa sthAno batAvyA. te traNe sthAnono upasaMhAra karIne saMkSepathI te traNe sthAnonuM svarUpa batAve che - (1) jemanAmAM avirati che teo bALa kahevAya che, (2) jemanAmAM virati che teo paMDita kahevAya che, ane (3) jemanAmAM viratAvirati che teo bALapaMDita kahevAya che. A rIte pUrvamAM varNana karAyelA traNe pakSonuM saMkSepathI svarUpa batAvyuM. have te traNe pakSomAM kayo pakSa suMdara che ane kyo pakSa asuMdara che, te spaSTa kare che - te traNa pakSamAM - (1) je saMpUrNa avirativALo pakSa che te ekAMte mithyA che ane asuMdara che. tethI e prApta thAya ke saMpUrNa adharmapakSa ekAMte asuMdara che. (2) je saMpUrNa virativALo pakSa che te sarva duHkhanA nAzano mArga che ane ekAMte suMdara che. tethI e prApta thAya ke dharmapakSa mokSanuM kAraNa che, ekAMte samyaka che ane suMdara che. (3) je viratAvirativALo pakSa che te paNa sarvaduHkhanA nAzano mArga che ane ekAMte suMdara che. tethI e prApta thAya ke dharmAdharmarUpa mizrapakSa paNa mokSanuM kAraNa che, ekAMte samyaka che ane suMdara che. A pramANe kathana karavAthI zuM phalita thAya che te graMthakArazrI spaSTa kare che - A rIte samyagu vicArIe to dharmapakSa ane adharmapakSarUpa be sthAnomAM traNe sthAno aMtarbhAva pAme che. te A pramANe - dharmamAM-upazAMtamAM, adharmamAM-anupazAMtamAM traNe sthAnono aMtarbhAva thAya che. A traNa sthAnomAMthI (1) adharmasthAnano adharmamAM-anupazAMtamAM aMtarbhAva thAya che arthAt adharmapakSamAM mohano anupazAMtabhAva che. (2-3) dharmasthAnano ane dharmAdharmarUpa mizrasthAnano dharmapakSamAM aMtarbhAva thAya che arthAt dharmapakSamAM ane mizrapakSamAM mohano upazAMtabhAva che; kema ke dharmapakSa ane dharmAdharmarUpa mizrapakSa sarvaduHkhanA nAzano mArga hovAthI ane ekAMte samyagu hovAthI dharmapakSamAM aMtarbhAva pAme che. A baMne pakSamAM mokSane anukULa evo dharma varte che ane mohano kAMIka upazAMtabhAva varte che. mATe A baMne pakSano dharmamAM ja aMtarbhAva che.
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1372 pratimAzataka | zloka : 91 TIkA :___ atra hi mizrapakSo mithyAdRzAm adharmapakSa iva samyagdRzAM zrAddhAnAmapi sa dharmapakSa eveti vyaktyA phalataH pratIyate, sAdhuzrAddhamArgayoH sarvaduHkhaprakSINamArgatvAt, yathA ca mithyAdRSTerdravyato viratirapi samyaktvAbhAvAdaviratireva bAlazabdavyapadezanibandhanaM syAttathA samyagdRSTedharmakarmaNi dravyato'viratirapi viratikAryAMzikapANDityavyapadezapratibandhikA na syAt, dravyatayaiva niSphalatvAditi sUkSmamIkSaNIyam, avirativiSayANAmaSTAdazAnAmapi sthAnAnAmekatarAMzasya satve'pi tatpratipakSasya dharmAMzasyotkaTatve dharmapakSa eva vijayate'nyathA'viratasamyagdRSTiH kasyApi pakSasya sthAnI na syAt tatazca yaniSkRSyoktam-"tattha NaM je se paDhamassa ThANassa ahammapakkhassa vibhaMge evamAhijjai-tattha NaM imAiM tinni tevaTThAiM pAvAduasayAiM bhavaMti tti makkhAyaM taM0 kiriyAvAINaM akiriyAvAINaM aNNANiyavAINaM veNaiavAINaM"tti tadvimarza parasya gaganamAlokanIyaM syAdatra hi kutIrthikadRSTyanugata AcAro'dharmaH svasamayAnugatazca dharmaH pratIyate iti / / 11 / / TIkArya : matra ... kSIra" ahIM=sthAnAMga sUtrano sAkSIpATha Apyo emAM, mithyASTino mizrapakSa adharmapakSa che, tenI jema samyagdaSTi zrAvakone paNa te=mizrapakSa, dharmapakSa ja che, e prakAre vyaktithI=abhivyaktithI, phaLathI pratIta thAya che; kema ke sAdhu ane zrAvakanA mArganuM sarvadu:kha prakSINa mArgapaNuM che; ane je pramANe mithyASTinI dravyathI virati paNa samyaktvano abhAva hovAne kAraNe bALazabda vyapadezanuM bALazabda tarIke kathananuM, kAraNa evI avirati ja che, te pramANe samyagdaSTinI dharmakAryamAM dravyathI avirati paNa viratinA kAryarUpa AMzika pAMDityanA vyapadezanI=kathananI, pratibaMdhikA na thAya; kema ke dravyapaNuM hovAne kAraNe ja niSphaLapaNuM che dharmakAryamAM vartatI dravyathI aviratinuM niSphaLapaNuM che, e pramANe sUkSma jovuM. samyagdaSTinI dharmakAryamAM dravyathI vartatI avirati niSphaLa kema che? temAM graMthakArazrI yukti batAve che - virati .... , aviratinA viSayabhUta aDhAre paNa sthAnonA ekatara aMzanuM satva hovA chatAM paNa tenA pratipakSa=aviratinA pratipakSa, dhamazanuM utkaTapaNuM hovAne kAraNe dharmapakSa ja vijaya pAme che; ane evuM mAno to=aDhArapApasthAnakamAMthI koIpaNa sthAna hovA chatAM dhamazanuM utkaTapaNuM hovAne kAraNe dharmapakSamAM aMtarbhAva pAme che evuM na mAno to, avirata samyagdaSTi koIpaNa pakSano sthAnI nahi thAya. tADyuM . savatam - ane tethI=pUrvamAM kahyuM ke mithyASTinI dravyathI virati paNa avirati ja che ane samyagdaSTinI dharmakAryamAM dravyathI avirati paNa AMzika pAMDityanA vyapadezamAM pratibaMdhaka nathI tethI, niSkarSa karIne je kahevAyuM che -
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zlokaH 91 1373 tatva .... vebamavALa"tti tyAM je prathama adharmapakSasthAnano vibhaMga=vibhAga, A pramANe kahevAya che - tyAM A 33 pAkhaMDIo thAya che, e pramANe kahevAyuM che. te A pramANe - kriyAvAdI, akriyAvAdI, ajJAnavAdI ane vaiyikavAdI. 'tti' zabda uddharaNanI samAptisUcaka che. tami pratIya rUti che. tenA vimarzamAM jeno niSkarSa karIne sthAnAMgasUtramAM kahevAyuM tenA vimarzamAM, parane pAzmacaMdrane, gagana AlokanIya jovA yogya thAya arthAt dravyastavane dharmAdharmarUpa mizra kahIne aMzathI pAparUpa ane aMzathI apAparUpa kahenAra evA pArjacaMdrane mauna rahevA yogya thAya. je kAraNathI ahIM=sthAnAMgasUtranA pAThamAM, kutIthiMkanI dRSTithI anugata evo AcAra adharma ane samaya svasiddhAMta anugata evo AcAra dharma pratIta thAya che. | 'rUti' zabda kathananI samAptisUcaka che. bhAvArtha : traNa sthAnanA upasaMhAra dvArA saMkSepathI ThANAMgano pATha batAvyo. te kathanamAM zuM vyakta thAya che, te graMthakArazrI spaSTa kare che - sthAnAMgasUtranA pAThanA upasaMhAra vacanamAM dravyathI virati pALanArA mithyAdRSTino dharmAdharmarUpa mizrapakSa adharmapakSamAM ja aMtarbhAva pAme che, tenI jema samyagdaSTi evA dezavirati zrAvakono paNa viratAviratarUpa mizrapakSa dharmapakSamAM ja aMtarbhAva pAme che, e pramANe sthAnAMgasUtranA uddharaNamAM abhivyakti thatI hovAne kAraNe phaLathI pratIta thAya che; kema ke sAdhu ane zrAvaka baMnenA mArgane sarvaduHkhanA nAzano mArga kahela che, ane je sarvaduHkhanA nAzanuM kAraNa hoya te dharmamArga ja kahevAya che. vaLI avirata samyagdaSTino paNa aMtarbhAva dharmapakSamAM thAya che te batAvatAM graMthakArazrI kahe che - jema koI mithyAdRSTi jIvanI dravyathI virati hoya te paNa samyaktvanA abhAvane kAraNe paramArthathI avirati che, mATe mithyAdRSTi jIvo virati pALatA hoya topaNa teo bALa zabdathI vAcya bane che; te pramANe avirata samyagdaSTi jIvo bhagavAnanI bhakti Adi dharmakAryo kare che, temAM dravyathI avirati varte che, te paNa viratinA kAryarUpa AMzika pAMDityanA vyapadezanuM kAraNa che; kema ke avirata samyagdaSTi jIvonI dharmakAryamAM vartatI avirati dravyathI avirati che, bhAvathI to bhagavAnanI bhakti Adi dharmakAryanI pravRtti viratinuM kAraNa che. mATe samyagdaSTi jIvonI dharmakRtya viSayaka aviratine paNa viratirUpe grahaNa karIne dharmapakSamAM aMtarbhAva karavo paDe, e vastu sUkSma dRSTithI jovI joIe. avirata samyagdaSTi jIvonI dharmakAryamAM vartatI avirati dravyathI avirati che, bhAvathI to viratinuM kAraNa che, e kathanamAM graMthakArazrI yukti batAve che -
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1374 pratimAzataka | zloka : 91 avirata samyagdaSTi jIvo aviratinA viSayavALAM aDhAra pApasthAnakomAMthI koIpaNa pApasthAnakavALA hoya topaNa te pApasthAnonA pratipakSabhUta bhagavadbhakti AdirUpa dharmAza temanAmAM utkaTa che. tethI temanAmAM viratino sarvathA abhAva hovA chatAM bhagavadbhaktikAlIna vartato utkaTa dharmAza anutkaTa evA adharmano nAza karIne avazya mokSanuM kAraNa banaze. mATe avirata samyagdaSTimAM vartato adharmAza vijaya pAmato nathI, paraMtu dharmAza ja vijaya pAme che; ane evuM na svIkAravAmAM Ave to avirata samyagdaSTino traNe sthAnomAMthI kyAMya aMtarbhAva karI zakAze nahi; kema ke - sarvavirati nathI, mATe dharmarUpa bIjA sthAnamAM aMtarbhAva nahi thAya. dezavirati nathI, mATe dharmAdharmarUpa trIjA sthAnamAM aMtarbhAva nahi thAya; ane ekAMta mithyA nathI, kema ke bhagavAnanI bhakti Adi kRtyo avazya mokSanAM kAraNa che, mATe adharmarUpa pahelA pakSamAM paNa aMtarbhAva nahi thAya. ane traNe pakSamAM sarva jIvono aMtarbhAva karavo ucita che, ane jyAre te traNe pakSono be pakSamAM samAveza karavAmAM Ave tyAre avirata samyagdaSTi ane dezaviratidhara paNa dharmapakSamAM aMtarbhAva pAmaze, ane mithyASTi jIvono dravyathI virativALo pakSa paNa adharmapakSamAM aMtarbhAva pAmaze. svakathananI puSTi karavA mATe graMthakArazrI kahe che - pote varNana karyuM e prakAre padArtha che, AthI sthAnAMgamAM sarvakathanano niSkarSa karIne kahevAyuM. sthAnAMgasUtramAM kahyuM ke prathama sthAna adharmapakSanA vibhAgane ame kahIe chIe, ane adharmarUpa prathama sthAnamAM 363 pAkhaMDIono aMtarbhAva karyo, ane te 363 pAkhaMDIomAM kriyAvAdI paNa Ave che, ane kriyAvAdI dravyathI virati laIne potAnI mAnyatA pramANe ahiMsAdinI pravRtti kare che, to paNa temanAmAM mithyAtva hovAne kAraNe te pakSano adharmapakSamAM aMtarbhAva karela che. tethI bAhyathI viratinuM pAlana paNa mithyAtva sahavartI hoya to adharmapakSamAM aMtarbhAva pAme che. AnAthI arthathI e phalita thAya che ke samyagdaSTimAM avirati hovA chatAM paNa teo dharmanAM kRtyo karatA hoya tyAre teonI avirati saMsAranuM kAraNa nathI, paraMtu mokSanuM kAraNa che. mATe avirata samyagdaSTi ane dezavirati baMneno aMtarbhAva dharmapakSamAM ja thaI zake che. A prakAranA ThANAMgasUtrano vimarza karavAmAM Ave to para evA pAThyacaMdrane teno uttara Apavo azakya dekhAya. tethI AkAzane jovA sivAya tenuM samAdhAna karavA mATe tenI pAse koI mArga nathI; kema ke ThANAMga sUtranA A kathanamAM kutIrthikanI dRSTithI anugata dharmano AcAra paNa adharma che, ane jainazAstranA vacanathI anugata evo AcAra dharma che, ema pratIta thAya che. tethI avirata samyagdaSTino ke dezaviratino bhagavAnanA vacanAnusAra dharmano AcAra dharma che, ane anya darzananA mithyASTiono ahiMsAno AcAra paNa adharma che. mATe pArthacaMdra kahe che ke bhagavAnanI pUjAmAM puSpAdi jIvonI hiMsA che mATe adharma che ane bhagavAnanI bhakti che mATe dharma che, e prakAranuM tenuM vacana mithyA che. ll1aaaa.
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1375 pratimAzataka | zlokaH 92 avataraNikA : etatsarvamabhipretya bhaktirAgapratibandyA dravyastave dharmapakSaM balAt paramaGgIkArayannAha - avataraNikArya : A sarvano zloka-91mAM je kahyuM e sarvano, abhiprAya karIne bhaktirAganI pratibaMdithI=bhaktimAM vartatA prazasta rAganI pratibaMdithI, para evA pArjacaMdrane dravyastavamAM baLathI dharmapakSane aMgIkAra karAvatAM graMthakArazrI kahe che - bhAvArtha : zloka-91mAM dharma, adharma ane dharmAdharmarUpa traNa pakSo batAvIne sUyagaDAMga sUtranA vacanathI avirata samyagdaSTino ane dezaviratino dharmapakSamAM aMtarbhAva thAya che, ema je sthApana karyuM; e abhiprAyane sAme rAkhIne dravyastavano dharmapakSamAM aMtarbhAva thaI zake, tene yuktithI batAvavA arthe, bhagavAnanI bhaktimAM vartatA prazasta rAgane svIkArIne pUrvapakSI pArjacaMdra jo mizrapakSa sthApana karato hoya, to dravyastavamAM vartatI puSpAdi jIvonI hiMsAne paNa prazasta hiMsA svIkArIne dravyastavamAM mizrapakSano tyAga karIne dharmapakSa ja svIkAravo joIe, tema baLAtkAre parana=pAzmacaMdrane, svIkAra karAvatAM graMthakArazrI kahe che - zloka : hiMsAMzo yadi doSakRt tava jaDa! dravyastave kena tanmizratvaM yadi darzana kimu tad bhogAdikAle'pi na / bhaktyA ced nanu sApi kA yadi mato rAgo bhavAGgaM tadA, hiMsAyAmapi zastatA nu sadRzItyatrottaraM mRgyate / / 12 / / zlokArca - he jaDa ! tane jo dravyastavamAM hiMsAno aMza doSa karanAra mizrapaNuM karanAra, che, to konI sAthe tenuM mizrapaNuM che? jo darzana sAthe che, to bhogAdikALe paNa te mizrapaNuM, kema nathI? jo bhakti sAthe che ?=o bhakti sAthe hiMsAnuM mizrapaNuM che? to te paNa=bhakti paNa, zuM che ? jo rAga manAI che=bhakti rAga manAI che, to bhavanuM aMga che. ahIM pArthacaMdra kahe ke bhaktikAlIna rAga prazasta che, mATe bhavAMga nathI. tethI bhaktinI sAthe hiMsAnuM mizrapaNuM svIkArIne dravyastava mizra svIkArI zakAze. tene graMthakArazrI kahe che - sadaza prazastatA hiMsAmAM paNa che, e prakAranA ahIM vitarkamAM, uttara puchAya che. Il92aaaa 0 zlokamAM 'gu' zabda vitarkamAM che, ane matra thI vitarkano parAmarza karela che.
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1376 pratimAzataka | zloka : 2 TIkA : "hiMsAMza' itiH-he jaDa ! yadi dravyastave hiMsAMzo doSakRt-mizratvakRt tadA kena tanmizratvaM bhavet ? na tAvad dezasaMyamena, caturthaguNasthAne'gateH, yadi ca darzanena samyaktvena, tadA bhogAdikAle'pi tat=mizratvaM kiM na syAt ? cet yadi bhaktyA mizratvaM tvayocyate, tarhi sApi=bhaktirapi ca kA ? yadi bhakti rAgo mataH, tadA bhavAGga, rAgadveSayoreva saMsAramUlatvAt tadA dvAbhyAM saMsArAntargatAbhyAmadharmapakSa evotkaTaH syAd iti ko mizrAvakAzaH ? prazastarAgatvAd bhaktirna bhavAGgamiti cet ? tarhi dravyastavAnugatahiMsAyAmapi zastatA sadRzI, atra tava kimuttaramiti mRgyate ? atra ca samyaguttaraM varSasahasreNApi na pareNa dAtuM zakyamiti mokSArthibhirasmadukta eva panthAH zraddheyaH / TIkArya : che navuM te he jaDa ! jo dravyastavamAM hiMsAaMza doSa karanAra=mizrapaNAne karanAra, che, to konI sAthe tenuM mizrapaNuM thAya ?=hiMsAnuM mizrapaNuM konI sAthe thAya ? (dezasaMyama sAthe mizrapaNuM thAya ?) dezasaMyama sAthe dezavirati sAthe mizrapaNuM) na thaI zake; kema ke cothA guNasthAnakamAM agati che=dezasaMyamanI aprApti che. ra gha .... mizrAvaza: ? ane jo darzananI sAthe samyakatvanI sAthe, (mizrapaNuM thAya), to bhogAdikALamAM paNa te mizrapaNuM, kema na thAya ?=bhogAdikALamAM paNa samyagdaSTinuM darzananI sAthe bhogapravRttinuM mizrapaNuM kema na thAya ? jo bhaktinI sAthe mizrapaNuM tArA vaDe kahevAya che, to te paNa=bhakti paNa, zuM che ? jo bhakti rAga manAya che to bhavanuM aMga thAya; kema ke rAga ane dveSanuM saMsAramUlapaNuM che; tyAre saMsAraaMtargata evA baMne dvArA=saMsAranA kAraNabhUta evI bhagavAnanI pUjAmAM vartatI rAgarUpa bhakti ane puSpAdi jIvonI hiMsA baMne dvArA, adharmapakSa ja utkaTa thAya, ethI mizrano zuM avakAza che ? arthAt dravyastavamAM adharmapakSa ja prApta thAya, mizrapakSa prApta thAya nahi. prApta .... sadRzI, prazastarAmapaNuM hovAne kAraNe pUjAmAM vartatI bhaktimAM prazastarAgapaNuM hovAne kAraNe, bhakti bhavanuM aMga nathI=bhavanuM kAraNa nathI, e pramANe pUrvapakSI-pArlacaMdra jo kahe to tene graMthakArazrI kahe che - dravyastava anugata hiMsAmAM paNa dravyastavamAM vartatI hiMsAmAM paNa, sadaza=sarakhI, prazastatA che=bhagavAnanI bhaktimAM rahelA rAga sadaza hiMsAmAM paNa prazastatA che. tra ... zraddhAH ahIM-A prakAranA vitarkamAM, tAro zuM uttara che ? e pramANe graMthakAra vaDe puchAya che; ane ahIM-A prakAranA pratibaMdi praznamAM=jo pUrvapakSI-pArlacaMdra bhagavAnanI bhaktimAM vartatA rAgane prazasta kahI zake ane mizrapakSa sthApana karI zake, to te niyama pramANe bhagavAnanI bhaktimAM vartatI hiMsAne paNa prazasta svIkAravAnI Apatti Ave, e rUpa pratibaMdi praznamAM, hajAro
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1377 pratimAzataka | zloka : 92 varSothI paNa para vaDe pArjacaMdra vaDe, samyam uttara Apavo zakya nathI. ethI mokSArthI vaDe amArAthI kahevAyelo ja paMtha zraddheya che=bhagavAnanI pUjAmAM mizrapakSa nathI, paraMtu ekAMta dharma che, e rUpa amArA vaDe kahevAyelo ja mArga zraddhA karavA yogya che. bhAvArtha - zloka-91mAM sthAnAMgasUtranA vacanathI graMthakArazrIe dravyastavano aMtarbhAva dharmapakSamAM ja thaI zake, tema yuktithI sthApana karyuM. have anubhava anusAra yuktinA baLathI paNa dravyastavane dharmapakSamAM ja svIkAravo joIe, e batAvavA arthe graMthakArazrI pUrvapakSI-pArjacaMdrane pUche che ke dravyastavamAM mizrapakSa svIkAravA mATe hiMsAaMzane tuM adharmarUpe svIkAre che, to kayo dharmaaMza svIkArIne tuM dravyastavane mizra kahIza ? jo dezavirati dharmane grahaNa karIne tuM mizrapakSa kahIza, to dezavirati zrAvakanI pUjAmAM te saMgata thaI zake, topaNa avirata samyagdaSTi bhagavAnanI pUjA kare che tyAre temanA dravyastavamAM dezaviratirUpa saMyama nathI. tethI jo hiMsAMzane grahaNa karIne mizrapakSa kahIza, to avirata samyagdaSTinI bhagavAnanI pUjAne mizra svIkArI zakAze nahi. tenA nivAraNa mATe pUrvapakSI-pArSacaMdra kahe ke samyakatvanI sAthe hiMsAMzane grahaNa karIne mizrapakSa ane sthApana karIzuM, tethI avirata samyagdaSTimAM raheluM samyagdarzana dharmAza che ane pUjAmAM thatI puSpAdi jIvonI hiMsA adharma che, tethI bhagavAnanI pUjAmAM mizrapakSa svIkArI zakAze. tene graMthakArazrI kahe che - avirata samyagdaSTi bhogAdi pravRtti kare che tyAre paNa tenAmAM samyakatva che. tethI samyakatvarUpa aMzathI dharma che, ane bhogAdi aMzathI adharma che, tema mAnIne avirata samyagdaSTinI bhogAdi kriyAne paNa mizra svIkArI zakAya; ane tema svIkArIe to avirata samyagdaSTi jIvanI bhogAdi kriyA ane dravyastavanI kriyA samAna che, tema svIkAravAnI Apatti Ave, je pUrvapakSI-pArjacaMdra svIkArI zake tema nathI; kema ke pArjacaMdrane dravyastava mizrarUpe mAnya che, ane avirata samyagdaSTi jIvanI bhogAdi kriyA mizrarUpe mAnya nathI. tethI pUrvapakSI-pAThyacaMdra samAdhAna kare ke pUjAnI kriyAmAM vartatI bhagavAnanI bhaktinI sAthe hiMsAnuM mizrapaNuM che, mATe avirata samyagdaSTinI bhogAdinI kriyAne mizrapaNuM mAnavAnI Apatti nahi Ave. tene graMthakArazrI pUche che ke - bhagavAnanI pUjAkALAM vartatI bhakti zuM che ? jo te rAgarUpa che, to rAga ane dveSa saMsAranAM kAraNa che. tethI jema pUjAmAM vartatI hiMsA saMsAranuM kAraNa che mATe adharma che, tema pUjAmAM vartatI rAgarUpa bhakti paNa saMsAranuM kAraNa hovAthI adharma che. mATe bhagavAnanI bhaktine mizra svIkArI zakAya nahi; paraMtu saMsAranA kAraNabhUta evI rAgarUpa bhakti ane saMsAranA kAraNabhUta evI hiMsA baMne dvArA pUjAmAM adharmapakSa ja mAnavo paDe. tethI pUjAmAM mizrapakSano avakAza nathI. ahIM pUrvapakSI=pAThyacaMdra kahe ke bhagavAnanI bhakti rAgarUpa hovA chatAM te prazastarAga che, mATe bhavanuM kAraNa nathI. tethI bhakti ane hiMsA aMzane grahaNa karIne bhagavAnanI pUjAne dharmAdharmarUpa mizra kahI zakAze. tene graMthakArazrI kahe che -
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 92 dravyastavamAM vartatI hiMsA paNa bhaktinI jema prazasta che arthAt jema rAga saMsAranuM kAraNa hovA chatAM prazasta rAga dharmarUpa che, tema hiMsA saMsAranuM kAraNa hovA chatAM dravyastavamAM vartatI hiMsA mokSane anukULa evA uttama bhAvonI niSpattimAM baLavAna aMgarUpa hovAthI prazasta hovAne kAraNe dharmarUpa che. A prakAre pUrvapakSI-pArzvacaMdrane graMthakA2zrI pUche che ke 1378 jema tuM bhaktine prazasta rAgarUpe svIkArIne dravyastavamAM vartatA rAgane dharmAMzarUpa kahe che, tema dravyastavamAM vartatI hiMsAne prazasta svIkArIne tene dharmAMza svIkAravA mATe koI pratibaMdi prazna kare to teno uttara zuM che ? arthAt pUrvapakSI pAse koI uttara nathI. tethI mokSArthIe dravyastavamAM pArzvacaMdre kahela mizrapakSa svIkAravo ucita nathI, paraMtu graMthakArazrIe kahela ekAMta dharmapakSa svIkAravo ucita che. TIDA : etena SaTpuruSI pradarzanena zramaNopAsakANAM na dravyastavAdhikAraH, iti kApuruSasya pAzasya mataM nirastam / evaM hi tat sarvato'virataH 1. avirataH 2. viratAvirataH 3. sarvato viratAvirataH 4. zramaNopAsako dezavirataH 5. sarvaviratazceti 6, tAvat SaT puruSA bhavanti, tatra sarvato'virataH sa ucyate yaH kugurukudevakudharmazraddhAvAn samyaktvalezenApyaspRSTamanAH, yamuddizya "iha khalu pAINaM vA 4 saMtegaiA maNuA bhavaMti taM0 - mahicchA mahAraMbhA" ityAdi sUtraM pravRttam 1, aviratastu sa ucyate yaH samyaktvAlaGkRto'pi mUlottarabhedabhinnA viratiM pAlayitumasamartho jinapratimAmunivaiyAvRtyakaraNatadAzAtanAparihArAdinA bhUyaH prakaTitabhaktirAgaH 2, viratAviratazca sa ucyate yaH pUrNasamyaktvA - bhAvavAnapi svocitAn sarvavrataniyamAn bibhartti 3, sarvato viratAviratazca sa ucyate yasya manasi - "tameva saccaM NIsaMkaM jaM jiNehiM paveiaM" iti pariNAmaH sthiro bhavati, paraM manasaH pramAdapAratantryAd bhUmnA sAdhusaGgamAbhAvAt paripUrNaM jinabhASitaM na jAnIte kulakramAgatAM ca viratiM pAlayati, pUrNasaMyamajJAnAbhAvAdevArambhena jinapUjAM karoti bhaktirAgapAravazyAt, tata eva saMyamamasaMyamaM vA na gaNayati, yAvatA kRtyena saMyamaM pAlayituM na zakyate tAvAnevAviratibhAgaH zrute bhaNita iti, yamuddizyedaM sUtram-"iha khalu pAINaM vA 4 saMtegaiA maNuA bhavaMti appicchA appAraMbhA" ityAdi, caturthabhaGgasthaviratyapekSayA stokayA viratyA tRtIyo bhaGga iti vivekaH 4, zramaNopAsako dezaviratazca sa ucyate - yaH zramaNopAsanamahimnA pratidinaM pravarddhamAnasaMvego jIvAjIvasUkSmabAdarAdibhedaparijJAnavAn tata evAsthimajjApremAnurAgaraktacitto dezaviratiM gRhItvA pAlayati, samyaktvasahitavratagrahottaramabhaGgaraGgazcobhayakAlamAvazyakaM kurute ata eva ca saMyamaM jAnIte, uktaM cAnuyogadvArasUtre - "samaNeNa sAvaeNa ya avassa kAyavvayaM havai jamhA / aMto ahoNisassa ya tamhA AvassayaM NAma" / / [ aNuyogadArAI sU0 - 28, gA0-3]
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratibhAzata | zloka : 2 dazavaikAlike ca - " jo jIve vi viyANAi, ajIve vi viyANAi / jIvAjIve viyANato, so hu NAhIa saMjamaM" / / [ dazavai0 a0-4, gA0 - 13] enamevoddizya - " se jahANAmaye samaNovAsagA bhavaMti", "abhigayajIvAjIvA" ityAdi sUtraM pravarttate, ayameva zuddhajinabhaktimAn ucitaM saMyamamAdriyate, hiMsAM parihRtya jinavirahe jinapratimAM pUjayati, saMyamajJo hyasau SaTkAyahiMsAM pariharati, ata evoktaM mahAnizIthe - "akasiNapavattagANaM, virayAvirayANa esa khalu jutto / je kasiNasaMyamaviU pupphAiaM Na icchaMtti" / / [ mahA0 a0 - 3, gA0 - 38 ] ityatra sAdhuzrAvayordvayoravizeSeNa kRtsnasaMyamajJatvaM puSpAdiparihAreNa pUjAdhikAritAvacchedakamuktam, tatraikatarapakSapAto na zreyAn kiM cAtra kAraNamiti vicAraNIyam, yadindrAbhiSekakaraNe suparvANo'hamahamikayaudArikajalapuSpasiddhArthAdIni gRhNanti jinapUjAM tu na tenopacAreNa kurvantIti surapuSpeSu trasAsaMbhavo'mlAnatvaM ca hetuzcet, hiMsAparihAra evAyaM dharmAbhyudayAya pragalbhate, samavasaraNe ca vaikriyANyeva puSpANi devAH prabhoragre dezanorvyAM vikiranti, maNyAdiracanApyacitaiva, uktaM ca rAjapraznIyopAGge-"pupphavaddalayaM viuvvaMti" ityAdi, navakamalaracanApyacitaiva jJeyA, tathA pratimAnAM vandanAdyadhikAre paJcavidhAbhigamavidhI sacittadravyojjhanamuktamasti, jinabhavanapraveze'pi caityavandanabhASyAdAvayaM vidhirukto'stIti tato niravadyapUjaiva dezaviratasya saMbhavatIti zraddheyam 5, sarvaviratazca sa ucyate-yo gRhItapaJcamahAvrataH samitiguptisaMpanno ghoraparISahopasargasahanadRDhazaktimAn saMnyastasarvArambhaparigrahaH sadA niravadyopadezadAtA vAGmAtreNApi sAvadyatanmizratAnanumodakaH paramagambhIracetAH saMprAptabhavapAra 6 iti / TIDArtha : etena nirastam, khAnA dvArA = pUrvamAM zlo4-81thI yahIM zlo4-82 sudhInA uthanathI cha puruSanA pradarzana dvArA, zramaNopAsakane dravyastavano adhikAra nathI, e prakAre kApuruSa evA pAzano mata nirasta jANavo. evaM hi. , bhavanti, khA pramANe = khAgajamAM jatAve che se prabhAege, te puruSa sevA pAzano mata, temAM prathama cha prakAranA puruSo batAve che (1) sarvathI avirata, (2) avirata, ( 3 ) vistAvirata, (4) sarvathI viratAvirata, ( 4 ) zramAgopAsa dezavirata jane (5) sarvavirata iti = prakAre, cha puruSo che. ***** 1378 - ..... tatra pravRttam 1, (1) temAM = cha prAranA puruSo udyA temAM sarvathI avirata te upAya je kuguru, kudeva ane kudharmanI zraddhAvALA, samyaktvanA lezathI paNa aspRSTa manavALA che, jene uddezIne ThAegAMgasUtramAM 'iha khalu thI mahAraMbhA' hatyAhi sUtra pravRtta che. - -
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ ..... pratimAzataka | zloka : 92 aviratastu . pratimavitA: 2, (2) vaLI avirata te kahevAya che - je samyaktvathI alaMkRta paNa=samyaktvane uccarelA paNa, mULa-uttarabhedavALI evI viratine pAlana karavA asamartha che, paraMtu jinapratimA ane munionA vaiyAvaccakaraNa dvArA ane temanI AzAtanAnA parihAra Adi dvArA=uccarelA samyagdarzananA AcArarUpa jinapratimA ane muninI vaiyAvacca karavI, ane temanI AzAtanAno tyAga karavo, Adi dvArA, atyaMta prakaTita thayelA bhaktirAgavALA che. 1380 = vitAvirataAE ..... . vitti rU, (3) viratAvirata te kahevAya che - je pUrNa samyaktvanA abhAvavALA paNa svaucita sarva vrata, niyamone dhAraNa kare che. - sarvato viratAviratazca * kRtyAdri 4, (4) sarvathI viratAvirata te kahevAya che - jemanA manamAM "je jinezvaroe kaheluM che te ja sAcuM che, niHzaMka che" e pramANe pariNAma sthira che, paraMtu mananuM pramAdaparataMtrapaNuM hovAthI ghaNA atizaya sAdhusaMgano abhAva hovAthI paripUrNa jinezvaroe kahela vacana jANatA nathI, ane kulakramathI Avela viratine pALe che, pUrNasaMyamanA jJAnano abhAva hovAne kAraNe bhaktirAganA paravazapaNAthI AraMbha dvArA jinapUjAne kare che, tethI karIne ja=bhaktirAganA paravazapaNAthI ja, saMyama ke asaMyamane gaNatA nathI=zAstrakAro teonI pUjAne saMyamarUpa ke asaMyamarUpa gaNatA nathI. zAstrakAro cothA sarvathA viratAviratabhAMgAvALA puruSanI pUjAne saMyamarUpa ke asaMyamarUpa kema gaNatA nathI ? ethI kahe che - jeTalA kRtya vaDe saMyamane pALavA mATe samartha nathI, teTalo ja avirati bhAga zrutamAM kahevAyelo che, e hetuthI zAstrakAro pUjAne saMyamarUpa ke asaMyamarUpa gaNatA nathI. jene uddezIne=sarvathA viratAvirata rUpa vikalpane uddezIne, A sUtra - "da jItu thI appAramA ityAdi ThANAMgasUtramAM che. trIjo puruSa viratAvirata ane cotho puruSa sarvathI viratAvirata che, e bemAM zuM bheda che ? te spaSTa kare che. - caturtha viveH / cothA vikalpamAM rahela puruSanI viratinI apekSAe thoDI virati hovAthI trIjo bhAMgo che, e prakArano viveka che=e prakAre trIjA ane cothA vikalpamAM bheda che. .... zramaNopAsako zraddhevam , (pa) ane zramaNopAsaka dezavirata te kahevAya che, je sAdhunI upAsanAnA=sAdhunA paricayatA, mahimAthI pratidina pravardhamAna saMvegavALA=vadhatA saMvegavALA, jIva-ajIvanA sUkSma-bAdara Adi bhedanA parijJAnavALA, tethI ja asthimajjA thayela premanA anurAgathI rakta cittavALA, dezaviratine grahaNa karIne pALe che, samyaktva sahita vrata grahaNa karyA pachI abhaMga raMgavALA, ubhayakALa Avazyaka kare che, ane AthI ja saMyamane jANe che. uktaM sUtre ane anuyogadvAra sUtramAM kahevAyeluM che .... - "sama ......gAma / / " sAdhu vaDe ane zrAvaka vaDe je kAraNathI ahorAtrinA madhyamAM avazya kartavya che, te kAraNathI Avazyaka nAma che.
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 92 vaizaveAnije 6 - ane dazavaikAlikamAM kahyuM che ..... "jo jIvevi . saMnamAM / / " je jIvone paNa jANe che ane ajIvone paNa jANe che, ane jIvAjIvane jANato te ja saMyamane jANaze. - ........... 1381 Ane ja uddezIne=pAMcamA prakAranA puruSane uddezIne, "se najJALAmayethI amiyanIvAnIvA" ityAdi sthAnAMgasUtra pravarte che. A ja=dezavirata ja, zuddha jinabhaktivALo ucita saMyamane svIkAre che, hiMsAno parihAra karIne jinanA virahamAM jinapratimAne pUje che, saMyamane jANanAro A SaTkAyanI hiMsAno tyAga kare che. ata . maddAnizIthe - AthI ja=jinanA virahamAM hiMsAno parihAra karIne jinapratimAne pUje che, AthI ja, mahAnizIthamAM kahevAyuM che - " je kasiNa La phachaMti / / akRtsnapravartaka=asaMpUrNapravartaka, viratAviratane Adravyastava, yukta che. je kRtsnasaMyamane=saMpUrNa saMyamane, jANanArA che, teo puSpAdine icchatA nathI. A prakAranA mahAnizIthanA kathanamAM sAdhu ane zrAvaka baMnene avizeSathI=bheda vagara, puSpAdinA parihArathI pUjAnI adhikAritAnuM avacchedaka evuM kRstasaMyamane jANanArapaNuM=saMpUrNasaMyamane jANanArapaNuM, kahevAyuM che. tyAM=mahAnizIthanA kathanamAM, ekatarano pakSapAta=sAdhu puSpAdinA parihArathI stava kare e prakAre ekatarano pakSapAta, zreyaHkArI nathI. ahIM=ekatarano pakSapAta zreyaHkArI nathI, emAM kAraNa zuM che ? e vicAravuM joIe. te kAraNane pUrvapakSI=pAza spaSTa kare che - je kAraNathI indranA abhiSekakaraNamAM devatAo ahamahamikAthI=huM pahelo, huM pahelo e prakAranA pariNAmathI, audArika jala, puSpa ane siddhArthAdine=sarasavane, grahaNa kare che, vaLI jinapUjAmAM te upacArathI karatA nathI=audArika jala, puSpa ane siddhArthAdinA upacArathI karatA nathI, paraMtu surapuSpothI upacAra kare che. temAM hetu kahe che - surapuSpamAM trasano asaMbhava ane amlAnapaNuM hetu che=surapuSpamAM bhamarAo Adi tenA upara besatA nathI ane puSpo karamAtAM nathI e hetuthI surapuSpo acitta che. mATe surapuSpathI devatAonI bhagavAnanI pUjAmAM hiMsA nathI. hiMsAnA parihAravALo ja A dharma abhyudaya mATe samartha che, ane samavasaraNamAM devo vaikriya puSpone ja prabhunI AgaLa dezanAnI pRthvI upara vikurve che, maNi AdinI racatA paNa acitta ja che. jIvataM ca rAnapraznIyopAo - rAjapraznIya upAMgamAM kahela che. "puSpavaddalayaM viuvvaMti " "puSpavALAM vAdaLAo vikurve che" ityAdi,
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1382 pratimAzataka | zloka : 2 nava kamalanI racanA paNa acitta ja jANavI, ane pratimAnA vaMdanAdi adhikAramAM pAMca prakAranA abhigamanI vidhimAM sacitta dravyano tyAga karavAnuM kahevAyuM che. jinabhavana pravezaviSayaka caityavaMdana bhASyAdimAM A vidhiHpAMca prakAranA abhigamano vidhi kahevAyelo che. rUti e hetuthI tenAthI=ndrAbhiSeka thI gati sudhInA kathanathI je kahyuM tenAthI, niravadha pUjA ja dezaviratane saMbhave che, e pramANe zraddheya che. sarvaviratibdha ... samrAmavaSAra 6 rUtti (6) ane sarvavirata te kahevAya che, je grahaNa karela pAMca mahAvratavALA, samiti-guptisaMpanna, ghora pariSaha ane upasargane sahana karavA mATe daDha zaktivALA, tyAga karyo che sarva AraMbha-parigrahano jemaNe evA, haMmezAM viravadha upadeza ApanArA, vANImAtrathI paNa sAvadya ane sAvaghathI mizrapaNAnA anAmodaka anumodanA nahi karanArA, paramagaMbhIra cittavALA, bhavapArane pAmelA che. 'ti' zabda cha prakAranA puruSanA vibhAganI samAptisUcaka che. bhAvArtha : pArthacaMdrano mata e che ke zrAvakanI saMsArI kriyA adharmarUpa che, bhagavAnanI pUjA dharmAdharmarUpa che, ane sAmAyika, pauSadha Adi dharmarUpa che, jyAre sAdhunI sarva kriyA dharmarUpa che. A rIte adharma, dharmAdharma ane dharmarUpa traNa pakSo batAvIne bhagavAnanI pUjAmAM pArthacaMdra dharmAdharmarUpa mizrapakSane sthApana kare che. AnuM nirAkaraNa atyAra sudhI graMthakArazrIe karyuM. te nirAkaraNathI koI kApuruSa evA pAzano mata paNa nirAkRta thAya che. te pAzano mata e che ke cha prakAranA puruSo che ane temAM zramaNopAsakane dravyastavano adhikAra nathI, ema sthApana kare che. pUrvanA kathanathI pAzano A mata paNa nirAkaraNa thAya che; kema ke zramaNopAsaka evA zrAvakanI bhagavAnanI pUjA dharmAdharmarUpa nathI, paraMtu dharmarUpa che, ema pUrvamAM graMthakArazrIe yuktithI sthApana karyuM. tethI zramaNopAsakane dravyastavano adhikAra nathI, e pAzanuM kathana paNa nirAkRta thAya che. te cha prakAranA puruSonuM varNana kramasara have batAve che - (1) sarvathI avirata :- je jIvo kudeva, kuguru ane kudharmanI zraddhAvALA che, samyaktvanA lezane paNa sparyA nathI, te jIvo sarvathI avirata che. (2) avirata :- je jIvo samyakatvavALA hovA chatAM paNa mUlaguNa-uttaraguNarUpa sarvaviratine pALavA mATe asamartha che, bhagavAnanI pratimA ane muninI vaiyAvacca karavAmAM udyamavALA che ane bhagavAnanI pratimA ane muninI AzAtanAnA parihAra karavAnA yatnavALA che ane tenA dvArA jinapratimA ane muni pratye bhaktino rAga abhivyakta kare che, teo avirata che. (3) viratAvirata :- je jIvo pUrNa samyakatvanA abhAvavALA che, topaNa kAMIka samyakatvanI sanmukha bhUmikAvALA che, ane potAne ucita evAM sarva vrata-niyamone pALe che, teo viratAvirata che.
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 92 1383 - (4) sarvathI viratAvirata :- je jIvo bhagavAnanA vacana pratyenI pUrNa zraddhAvALA che, paraMtu mana pramAdane parataMtra hovAne kAraNe ghaNo sAdhuno saMga nathI, tethI paripUrNa jinabhASitane jANatA nathI=sarvavirati saMyama zuM cIja che ane dezivarita zuM cIja che, teno yathArtha bodha nathI, topaNa kuLakramathI AvelI viratinuM pAlana kare che, ane pUrNa saMyamanA jJAnano abhAva hovAne kAraNe puSpAdinA AraMbhathI jinapUjA kare che; kema ke bhagavAnanI bhaktinA rAgane 52vaza thaIne ane ajJAnane kAraNe jinapUjAne dharmarUpe jue che, vaLI sarvathI viratAvirata puruSa bhaktirAganA paravazathI AraMbha dvArA bhagavAnanI pUjA kare che, tethI temanI pUjAne zAstrakAro saMyamarUpa gaNatA nathI ane asaMyamarUpa paNa gaNatA nathI; kema ke bhagavAnanI bhaktino rAga che, mATe asaMyamano pariNAma nathI; ane AraMbhathI pUjA kare che, mATe saMyamano pariNAma nathI. ahIM prazna thAya ke A cothA prakAranA sarvathI viratAvirata puruSanI pUjAnI kriyAmAM zAstrakAro saMyama paNa svIkAratA nathI ane asaMyama paNa svIkAratA nathI, te kevI rIte nakkI thAya ? tethI graMthakArazrI kahe che - jeTalA kRtyathI saMyama pALavA mATe teo samartha nathI, teTalA ja aMzathI aviratino bhAga zrutamAM kahevAyo che. ethI nakkI thAya ke teonI pUjAnI kriyAmAM thatA AraMbhane zAstrakAro asaMyama kahetA nathI; kema ke viratinA pAlananA asAmarthyakRta pUjAnI kriyA nathI, paraMtu bhoganI kriyA che. trIjA ane cothA puruSano bheda e che ke cothA prakAranA puruSamAM je virati che, tenA karatA trIjA prakAranA puruSamAM virati alpa che. (5) zramaNopAsaka dezavirata :- je jIvo zramaNopAsaka che, teo pratidina pravardhamAna saMvegavALA che ane jIvAjIvAdi sUkSma bhedone jANanA2A che. tethI bhagavAnanA vacanamAM asthimajjArUpa rAga vartI rahyo che ane dezaviratine grahaNa karIne pALanArA che. samyaktva sahita dezaviratinAM vratone grahaNa karyA pachI dezaviratimAM atyaMta rAgavALA teo ubhayakALa Avazyaka kare che, ane sarvaviratisaMyamanA 52mArthane jANe che. teo zramaNopAsaka dezavirata che. vaLI A kApuruSe potAnA matamAM zramaNopAsaka dezavirata che tema sthApana karyuM, ane tenuM svarUpa batAvatAM kahyuM ke samyaktva sahita vratagrahaNanA uttaramAM abhaMgaraMgavALA ubhayakALa Avazyakane kare che, ane saMyamane jANe che, ane tenI puSTi ka2vA anuyogadvAra sUtranI sAkSI ApI, ane te sAkSImAM kahyuM ke zrAvaka ane sAdhu je kAraNathI ubhayakALa avazya kare che, tethI tene Avazyaka kahevAya che. AnAthI e phalita thAya ke zrAvaka ubhayakALa Avazyaka evuM pratikramaNa kare, ane dazavaikAlika sUtramAM kahyuM che ke "je jIvane jANe che, je ajIvane jANe che te ja saMyamane jANe che" te vacanathI zrAvaka saMyamane jANanAra che, tenI puSTi karI; ane tyArapachI te zrAvaka hiMsAno parihAra karIne jinanA virahamAM jinapratimAnI pUjA kare che, tema batAvIne mahAnizItha sUtrano pATha batAvyo. te mahAnizItha sUtrano artha potAnA arthane puSTa karavA mATe potAnI ruci anusAra pUrvapakSIe joDela che, ane kahela che ke sAdhu ane zrAvaka baMne avizeSathI saMpUrNa saMyamane jANanArA che. tethI puSpAdinA parihArathI ja zrAvaka pUjAnA adhikArI che.
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1384 pratimAzataka | zlokaH 92 te vastutaH mahAnizItha sUtranI gAthAmAM kahela che ke akRtnasaMyamavALA viratAviratane A dravyastava yukta che, ane jeo kRmnasaMyamane jANanArA che arthAt kRtnasaMyamane pALanArA che, teo puSpAdine icchatA nathI. Ama kahIne sarvaviratidhara sAdhu puSpAdithI pUjA karatA nathI, tema mahAnizIthasUtramAM kahela che. Ama chatAM potAnI mAnyatAne puSTa karavA mATe svaruci anusAra mahAnizIthasUtrano artha karIne zrAvaka puSpAdinA parihArathI pUjA kare che, tema kApuruSe sthApana karela che; ane tenI puSTi mATe te yukti batAve che ke indrano abhiSeka karavAmAM devatAo audArika jala, puSpAdithI pUjA kare che, te AraMbha-samAraMbharUpa che, paraMtu jinapUjA te prakAranA upacArathI karatA nathI. AnAthI pUrvapakSI e sthApana karavA icche che ke bhagavAnanI pUjAmAM puSpAdi jIvonI hiMsA thAya te rIte pUjA karavI ucita nathI. vaLI, potAnI vAtanI puSTi karavA mATe kApuruSa kahe che ke devatAo surapuSpathI bhagavAnanI pUjA kare che. te surapuSpamAM trasa jIvono asaMbhava che ane amyAnapaNuM che. tethI acitta puSpothI ja devatAo bhagavAnanI pUjA kare che. mATe hiMsAno parihAra thAya evo dharma kalyANa mATe che. vaLI, samavasaraNamAM devatAo bhagavAnanI AgaLa vaikriya puSpo vidurve che ane maNi AdinI racanA kare che te paNa acitta ja kare che, ane tenI puSTi mATe rAjapraznIya upAMganI sAkSI ApI. teno artha e che ke bhagavAnanA samavasaraNamAM devatAo yogya evAM vAdaLAMone vikurve che. tenAthI pUrvapakSIne e kahevuM che ke devatAo puSpavALAM vAdaLAMo vikrvIne puSpavRSTi kare che te acitta puSponI vRSTi che. mATe paNa bhagavAnanI bhakti sacitta puSpothI thaI zake nahi. AthI vivekI zrAvako sacitta puSpothI bhagavAnanI pUjA karatA nathI. vaLI bhagavAna jyAre vihAra kare che tyAre devatAo suvarNanA nava kamaLonI racanA kare che, te kamaLonI racanA paNa acitta ja che. tethI paNa nakkI thAya che ke acitta puSpothI bhagavAnanI bhakti thaI zake, sacitta puSpothI bhagavAnanI bhakti thAya nahi. vaLI, pratimAnA vaMdananA adhikAramAM pAMca abhigamo sAcavavAnA kahyA che, temAM sacitta dravyano tyAga kahevAyo che. tethI paNa nakkI thAya che ke sacitta evA puSpAdithI pUjA thAya nahi. mATe dezavirata evA zrAvakane niravagha ja pUjA saMbhave che. () sarvavirata :- je jIvoe pAMca mahAvrato svIkAryo che, pAMca samiti ane traNa guptiothI jeo yukta che, pariSaha-upasargamAM paNa calAyamAna na thAya tevI aMtaraMga zaktivALA che, vaLI sarva AraMbhaparigrahano jemaNe tyAga karyo che, sadA niravadya upadeza ApanArA che, vANImAtrathI paNa saMsAranI sAvadya kriyAnuM ke sAvaghamizra evI pUjAnI kriyAnuM anumodana paNa karatA nathI, ane tattvane jovA mATe atyaMta gaMbhIra cittavALA che, bhavanA pArane pAmelA che, teo sarvavirata che=sarva pApothI virata che.
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratibhAzata:/cos:2 1385 TIs: etacca hatAzasya pAzamataM saMmUrchitotprekSitaprAyam, sarvato'viratAviratayoratyantabhedAbhAvAd bAlatvavyapadezanibandhanAviraterubhayatrA'vizeSAt pApasthAnatvavibhAjakopAdhivyApyaviSayatAkAvirateH sarvathA'viratatve dravyato hiMsAdinivRttamithyAdRSTiSvavyApteH, samyaktvAbhAvasyaiva sarvato'viratitvaparibhASaNe ca samyagdRSTivyAvRttAvapyekabhedAnuguNyAbhAvAtphalAsiddheH, kiJca, evamaviratasamyagdRSTerapi mithyAdarzanaviratyanyAviratibhyAM mizrapakSapAtaH / iSTApattiratra-"egaccAo micchAdasaNasallAo paDivirayA egaccAo appaDivirayA" [sUtrakRtAMga 2 zru. 2 a. sU. 39] iti pAThasvarasAditi cet ? na, tasyAkArAnAkArAdiviSayatvena mUlaguNaviratyabhAvApekSayaivAviratervyavasthApitatvAt, samyaktvAbhAvena viratiraviratireveti tu vRttikRtaiva paribhASitamiti kA tvaahopurussikaa?| etena tRtIyabhaGgo'pi vilUnazIrNaH, saMpUrNazraddhAbhAve'viraterevaikasyAH sAmrAjyAt, yatkiJcidarthAzraddhAne'pi 'ekasminnapyarthe sandigdhe'rhati tu nizcayo naSTa' iti nyAyAt sampUrNazraddhAnAbhAvAnmithyAtvasyaivAvasthiteH / TIvArtha: etacca ..... utprekSitaprAyam, sane eAyelI sAzAvANA mevA pAzanI mA matapUrvamA 7 prAra puruSano vibhAga kahyo e mata, saMmUcchita evA puruSa vaDe=tatvanA viSayamAM mUcha pAmelA evA puruSa 43, GalataprAya chaviyArAthana che. pUrvamAM kahyuM ke A cha prakAranA puruSano vibhAga tattvanA viSayamAM saMmUcchita puruSathI vicArAyela che. te kema vicArAyela che, temAM hetu kahe che - temAM prathama sarvato avirata ane avirata A be vikalpo ucita nathI, te batAve che - sarvato ..... bhedAbhAvAd, sarvato avirata sane avirata senA satyaMta mAno samAva pAthI te be vikalpo ucita nathI. te beno atyaMta bhedabhAva kema che ? temAM hetu kahe che - bAlatva ..... avizeSAt, pAlana vyapazi ||29mevii mapita GRyasato avirata ane aviratamAM, avizeSa cheHbaMnemAM samAna che. ahIM pUrvapakSI kahe ke sarvathA aviratapaNAmAM pApasthAnatvavibhAjaka upAdhi vyApyaviSayatAka aviratirUpa aDhAre pApasthAnakonI prApti che. aviratamAM pApasthAnatvavibhAjakaupAdhivyApya viSayatAka avirati nathI arthAt aDhAre pApasthAnakonI prApti nathI, tethI sarvatoavirata ane avirata e bemAM bhedanI prApti thaze. tenA nivAraNa mATe graMthakArazrI kahe che -
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1386 pratimAzataka | zloka : 2 pApasthAnatva. vyApta, pApasthAnatvavibhAjaka upAdhivyApyaviSayatAka aviratinuM sarvathA aviratapaNuM hote chate dravyathI hiMsAdithI nivRtta evA mithyASTiomAM avyApti che=pUrvapakSIe karelA cha vikalpomAM mithyASTi sarvatoavirata che, Ama chatAM pApasthAnatvavibhAjaka upAdhivyApyaviSayatAka aviratine sarvathA avirata svIkArIe to dravyathI hiMsAdithI nivRta evA mithyASTimAM aDhAra pApasthAnakomAMthI hiMsAdipApasthAnakonI nivRtti hovAthI sarva pApasthAnakonI prAptirUpa sarvathA avirati nathI, tethI te lakSaNanI avyApti che. dravyathI hiMsAdithI nivRtta evA mithyASTiomAM graMthakArazrI vaDe apAyelA sarvato aviratanA lakSaNanI avyAptidoSanA nivAraNa mATe pUrvapakSI kahe ke samyakatvanA abhAvanuM ja sarvato aviratapaNuM che arthAt dravyathI hiMsAdithI nivRtti e sarvato aviratapaNuM nathI, paraMtu samyaktvanA abhAvanuM ja sarvato aviratapaNuM che. mATe dravyathI hiMsAdithI nivRtta evA mithyASTimAM sarvato aviratanA lakSaNanI avyApti Avaze nahi. tethI sarvatoavirata ane aviratano bheda siddha thaI zakaze. tenA nivAraNa mATe graMthakArazrI hetu kahe che - satvA .. siddhA ane samyakatvanA abhAvanuM ja sarvathI aviratapaNuM paribhASaNa karAye chate samyagdaSTinI vyAvRtti hote chate paNa=prathama sarvato avirata bhAMgAmAM samyagdaSTinI vyAvRtti ane bIjA avirata bhAMgAmAM samyagdaSTinuM grahaNa thavAthI sarvato avirata ane avirata e be bhAMgAnA bhedanI prApti thavA chatAM paNa, eka bhedatA AluguNyano abhAva hovAthI=sarvato avirata ane avirata e be bhAMgAmAM cAritranA abhAvarUpa eka bhedanA AluguNyano abhAva hovAthI arthAt sarvato avirata ane avirata e baMnemAM mAtra cAritranA abhAvatI taratamatAkRta eka bhedanA samApaNAno abhAva hovAthI, phaLanI asiddhi che=sarvato avirata ane avirata e be bhAMgA pRthapha karavArUpa phaLanI asiddhi che. pUrvamAM sarvato avirata ane avirata e be bhAMgAnA atyaMta bhedano abhAva hovAthI e be bhAMgA pRthapha thaI zake nahi tema sthApana karyuM, ane temAM yukti ApI ke prathama bhAMgAmAM samyakatvano abhAva svIkArazo to sarvato avirata mithyAdRSTi prApta thaze, ane avirata bhAMgAmAM aviratasamyagdaSTi prApta thaze; paraMtu tema svIkAravAmAM sarvato avirata ane avirata e bemAM viratinA abhAvarUpa eka bhedanA anusaraNathI be bhAMgI paDaze nahi, paraMtu samyakatva ane samyakatvanA abhAvanA anusaraNathI be bhAMgI paDe che. tethI sarvato avirata ane avirata zabdamAM atyaMta viratino abhAva ane viratino abhAva e rUpa artha prApta thaze nahi. mATe e be bhAMgA pRthapha svIkAravArUpa phaLanI siddhi thaze nahi. Ama chatAM prathama bhAMgAmAM mithyASTi ane bIjA bhAMgAmAM avirata samyagdaSTine svIkAravAmAM Ave to anya kayo doSa prApta thAya che, te vizva thI kahe che - vizva ...... mizrapakSapAta: vaLI A rIte samyakatvanA abhAvanuM ja sarvato aviratapaNuM paribhASaNa karo cho e rIte, avirata samyagdaSTinuM paNa mithyAdarzavavirati ane anya avirati dvArA mizrapakSapAta
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 92 1387 thaze arthAt aviratasamyagdaSTie paNa viratAviratarUpa mizra mAnavAnI ApattirUpa pakSapAta thaze arthAt sarvato aviratane mithyAdarzananI avirati ane anya pApasthAnonI avirati che, ane aviratane mithyAdarzananI virati che ane anya pApasthAnonI avirati che, ema mAnavAno prasaMga prApta thaze. . pharitra.. saropuSiT I ahIM=graMthakArazrIe vizva thI sarvato avirata ane avirata e be bhAMgAmAM samyakatvane AzrayIne bheda karavAmAM Ave to mizrapakSapAtanI prApti thaze ema je kahyuM emAM, pUrvapakSI kahe ke ISTapatti che arthAt sarvato aviratamAM mizra svIkAra nathI, ane aviratamAM mithyAdarzananI virati ane anyanI aviratirUpa mizra svIkAravAnI Apatti amane ISTa che; kema ke "paDyAga . gaMdiriyA" e pramANe pAThano svarasa che arthAt e pAThamAM kahyA mujaba eka mithyAtvazalyathI prativirata ane bIjAM pApasthAnothI aprativirata, e prakAranA pAThano svarasa che, ema pUrvapakSI kahe to tene graMthakArazrI kahe che ke ema na kahevuM; kema ke tenuM sUyagaDAMgasUtranA pAThanuM, AkAra-atAkArAdiviSayapaNArUpe mULaguNanI viratinA abhAvanI apekSAe ja aviratinuM vyavasthApitapaNuM che=mithyAtvazalyanI virati AkArapUrvakanI arthAt AgArapUrvakanI ane anya pApasthAnonI virati anAkAranI arthAt AgArarahitanI ItyAdi viSayapaNArUpe mokSamArgane anukULa evA ratnatrayIrUpa mULaguNanI viratinA abhAvanI apekSAe ja aviratinuM vyavasthApitapaNuM che. ahIM pUrvapakSI kahe ke eka mithyAtvazalyathI prativirata ane anya pApasthAnakothI aprativirata e prakAranA sUyagaDAMganA vacanamAM viratinA abhAvanI apekSAe mithyAtvazalyanI avirati grahaNa karela nathI, paraMtu mULaguNanI viratinA abhAvanI apekSAe mithyAtvazalyanI avirati grahaNa karela che, tema svIkAravAmAM zuM pramANa che ? tethI graMthakArazrI kahe che - sarvasvamAna ... gopuSiA ? vaLI samyakatvanA abhAva vaDe virati avirati ja che, e prakAre vRttikAra vaDe ja paribhASita che. ethI karIne tArI puruSikA zuM ?-tAruM parAkrama zuM? 0 tavArInAvAra viSayatvena - ahIM nArAdi mAM mAri thI bAhya ane atyaMtaranuM grahaNa karavuM. tena sAmrAjyA, AnA dvArA sarvato avirata ane avirata e be bhAMgAno atyaMta bhedano abhAva che ema pUrvamAM sthApana karyuM enA dvArA, trIjo bhAMgo paNa=viratAviratarUpa trIjo bhAMgo paNa, vilunazIrNa cheetaSTa che; kema ke saMpUrNa zraddhAnA abhAvamAM eka aviratinuM ja sAmrAjya che. ahIM prazna thAya ke viratAviratarUpa trIjA bhAMgAmAM saMpUrNa zraddhAno abhAva hovA chatAM paNa bhagavAnanAM vacanamAM kaMIka zraddhAne kAraNe svaucita sarva vrata-niyama kare che, e apekSAe virata svIkArIne viratAvirata bhAMgo pADIe to zuM vAMdho ? tethI kahe che - njinvit ..... avasthitaiH ! yatkiMcit arthatA azraddhAnamAM paNa=bhagavAne kahelA ghaNA arthonuM zraddhAnuM hovA chatAM koI ekAda paNa arthanA azraddhAnamAM paNa, "bhagavAne kahelA arthaviSayaka eka
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1388 pratimAzataka | zlokaH 92 paNa arthamAM saMdeha hote chate nizcaya naSTa che=bhagavAnanA vacanamAM nizcaya naSTa che," e prakAre vyAyathI saMpUrNa zraddhAnano abhAva hovAne kAraNe mithyAtvanI ja avasthiti che. tethI mithyAdaSTinI virati avirati ja che. mATe viratAviratarUpa trIjo bhAMgo naSTa che, ema atraya che. bhAvArtha - pUrvamAM graMthakArazrIe pAzano mata batAvyo ane e pAzano mata tattvanA viSayamAM saMmUcchitathI vicArAyela che arthAt tattvane jovAnI nirmaLa dRSTinA abhAvane kAraNe pAza vaDe ja prakAranA puruSo batAvAyA che. vastutaH mithyASTi, avirata samyagdaSTi, dezavirata ane sarvavirata Ama cAra prakAranA vikalpo che, Ama chatAM svamatikalpanAthI pAze cha prakAranA puruSo batAvyA che, te asaMmajasa che. te kaI rIte asamaMjasa che te batAvatAM graMthakArazrI kahe che - pUrvapakSI kApuruSa evA pAze sarvato avirata ane avirata ema prathama bhAMgo ane bIjo bhAgo pADyo che te barAbara nathI, te batAvatAM graMthakArazrI kahe che bAlatvavyapadezanuM kAraNa evI avirati prathama bhAMgA ane bIjA bhAgamAM samAna che. tethI je kriyAmAM bALa hoya tene avirativALA kahIe to te apekSAe sarvato avirata ane aviratamAM koI bhedanI prApti thAya nahi. sarvato avirata ane aviratano bheda karavA mATe pUrvapakSI kahe ke aDhAre aDhAra pApasthAnako je sevatA hoya te sarvato avirata che, ane te aDhAra pApasthAnakomAMthI koIka pApasthAnaka jeo sevatA nathI, temanAmAM avirati che. tene graMthakArazrI kahe che - pUrvapakSI pAse karyo evo artha karavAmAM Ave to mithyASTi evA paNa yama-niyamAdi pALanArAmAM dravyathI hiMsAdinI nivRtti hoya che, tethI temanAmAM aDhAre pApasthAnakonI prApti nathI, paraMtu dravyathI hiMsAdinI nivRtti che. mATe sarvato aviratamAM aDhAre pApasthAnakonI prAptirUpa sarvato aviratapaNuM saMgata thAya nahi. tenA nivAraNa mATe pUrvapakSI pAza kahe che ke jemanAmAM samyakatvano abhAva hoya temanAmAM sarvato aviratapaNuM che. tene graMthakArazrI kahe che ke Avo artha karIne samyaktvanA abhAvavALAne sarvato avirata kahevAmAM Ave ane samyakatvavALAmAM rahelI aviratine sAme rAkhIne avirata kahevAmAM Ave, to eka bhedanA anuguNyano=anusaraNano abhAva hovAne kAraNe phaLanI asiddhi che arthAt sarvato avirata ane avirata e baMnemAM cAritranA abhAvanI taratamatAkRta eka bheda samAnapaNe prApta thato nathI. tethI sarvato avirata ane avirata e prakAranA be bhedo siddha thaI zake nahi, paraMtu mithyASTi ane aviratasamyagdaSTi ema be bheda pRthapha siddha thaI zake; kema ke sarvato avirata ane avirata e be zabdomAM samyakatva ane samyakatvano abhAva evo artha dekhAto nathI, paraMtu sarvato avirata ane avirata e be zabdomAM viratinI taratamatAkRta bheda che tevo artha phalita thAya che, mATe svamati pramANe avirativALA mithyASTine sarvato avirata kahevA ane avirativALA samyagdaSTine avirata kahevA e vikalpo saMgata nathI. ahIM vizeSa e che ke pUrvapakSIe cha puruSanA vikalpo batAvatI vakhate ema kahela che ke kudeva, kuguru ane kudharmanI zraddhAvALA samyaktvathI rahita hoya te sarvato avirata che ane samyakatvathI alaMkRta sarvathA
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 92 1389 viratinA abhAvavALA avirata che, te kathana mithyAtva ane samyaktvakRta bhedane AzrayIne batAvela che. paraMtu sarvato avirata ane avirata zabdathI tevo artha phalita thato nathI, paNa saMpUrNa avirati che ane kAMIka nyUna avirati che, teno artha phalita thAya che. mATe svamatithI pUrvapakSI dvArA utnekSita evo A pahelo sarvato avirata ane bIjo avirata bhAMgo asamaMjasa che. vastutaH mithyAdaSTi ane avirata samyagdaSTi e prakAre be bhAMgA pADI zakAya. vaLI pUrvapakSI pAza mithyAdRSTine sarvato avirata ane avirata samyagdaSTine avirata, ema svIkArIne kaheto hoya ke mithyAdRSTimAM anya sarva pApasthAnakonI avirati paNa che ane mithyAtvanI virati paNa nathI, tethI mithyASTi sarvathI avirata che; ane samyagdaSTimAM anya sarva pApasthAnakonI avirati che ane mithyAtvanI virati che, tethI sarvato avirata ane avirata e be bhAgA saMgata thaI zakaze. tene vizva thI anya doSa ApatAM graMthakArazrI kahe che - jo pUrvapakSI anya sarva pApasthAnakonI avirati ane mithyAtvanI aviratine grahaNa karIne sarvato aviratane avirata karatAM pRthak svIkAre to avirata samyagdaSTine paNa mithyAdarzananI virati ane anyanI aviratine kAraNe mizra virati che arthAt virati-avirati che, tema svIkAravAnI Apatti Ave arthAt sarvato avirata bhAMgAmAM rahela mithyAdRSTine anya sarva pApasthAnakonI avirati che ane mithyAdarzananI paNa avirati che, tethI prathama bhAMgAvALA sarvato avirata che; ane bIjA bhAMgAvALA mithyAdarzananI virativALA ane anya pApasthAnakonI avirativALA che, tethI bIjo bhAMgo viratAviratarUpa mizra svIkArI zakAya, paraMtu avirata svIkArI zakAya nahi. A rIte graMthakArazrIe sarvato avirata ane avirata e be bhAMgAmAM avirata nAmanA bhAMgAmAM viratAvirata svIkAravAnI Apatti batAvI. tyAM pUrvapakSI kahe ke amane iSTApatti che; kema ke sUyagaDAMga sUtranA pAThano svarasa che. tethI sUyagaDAMga sUtra pramANe mithyAdarzananI jemane virati che ane anya sarva pApasthAnakonI avirati che temane mizrapakSa che, tema svIkArIne tene ame "avirata' zabdathI kahIe chIe, ane jemanAmAM anya pApasthAnakonI virati nathI ane mithyAdarzananI paNa virati nathI, tene ame "sarvato avirata' kahIe chIe. tene graMthakArazrI kahe che - pUrvapakSInuM A kathana barAbara nathI; kema ke sUyagaDAMga sUtramAM tenuM AkAra-anAkArAdi viSayapaNArUpe mUlaguNanI viratinA abhAvanI apekSAe ja aviratinuM vyavasthApitapaNuM che=mithyAtvazalyanI virati AkArapUrvakanI=AgArapUrvakanI ane anya pApasthAnonI virati anAkAra=AgAra rahita ityAdi viSayapaNArUpe mokSamArgane anukULa evA ratnatrayIrUpa mULaguNanI viratinA abhAvanI apekSAe ja aviratinuM sUyagaDAMga sUtramAM vyavasthApitapaNuM che. Azaya e che ke samyakatva uccarAvAya che tyAre anyatIrthika AdinI pratimAne vaMdananA niSedhana pratijJA karavAmAM Ave che, te pratijJA rAjAbhiyogAdi AgArIpUrvaka karavAmAM Ave che; kema ke mithyAtvanI
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1390 pratimAzataka | zloka : 92 virati bAhya AcaraNAnI apekSAe che. tethI jema kAyotsargamAM annatthasUtrathI AgArapUrvaka kAyotsarga karAya che, tema samyakatvanI bAhya AcaraNAnuM pAlana AgAra sahita che; ane dezaviratinAM bAra vratomAM ke sarvaviratinAM pAMca mahAvratomAM koI AgAra nathI, paraMtu AraMbha-samAraMbhanI nivRtti karIne nirlepabhAvane anukULa dezathI citta niSpanna karavAnI pravRtti dezaviratimAM che, ane sarvathA nirlepabhAvane anukULa citta niSpanna karavAnI pravRtti sarvaviratimAM che. AthI dezavirata zrAvake koI dizAnuM parimANa kareluM hoya to sAMsArika kArya arthe prANanA bhoge paNa te dizAmAM jatA nathI ane dharmavRddhinuM prayojana hoya to te dizAmAM parimANa vrata pravRttinuM bAdhaka banatuM nathI; ane sarvavirata sAdhu saMyamavRddhino prasaMga hoya to nadI Utare topaNa pratijJAno bhaMga nathI. A rIte sUyagaDAMgasUtramAM AkAra-anAkAraviSayapaNArUpe mokSamArganI pravRttirUpa mULaguNane sAme rAkhIne aviratinuM vyavasthApana karela che arthAt mokSane anukULa evo je AtmAno mULaguNa tenI viratinA abhAvanI apekSAe ja aviratinuM vyavasthApana karela che, tethI AgAranA viSayapaNArUpe mithyAtvazalyanI avirati che ane anAgAranA viSayapaNArUpe anya pApasthAnonI avirati che. mATe mithyAtvazalyanA tyAgano paNa sUyagaDAMgasUtramAM virata zabdathI ullekha karela che. tethI sUyagaDAMgasUtranA vacanane grahaNa karIne mithyAdRSTine sarvato avirata ane mithyAtvathI virAma pAmelA avirata samyagdaSTine avirata svIkArIne temanAmAM viratAviratarUpa mizrapakSa amane=pUrvapakSIne, iSTa che ema kahI zakAya nahi; kema ke sUyagaDAMgasUtranA vRttikAra vaDe ja samyaktvanA abhAvathI viratine avirati ja kahela che, tethI samyagdaSTinI viratine viratirUpe grahaNa karI zakAya ane mithyASTinI virati avirati ja che, mATe samyagdaSTimAM jo koIpaNa prakAranI pApasthAnanI virati na hoya to temanAmAM mithyAdarzananI virati che ane anya pApasthAnonI avirati che, tema kahIne samyagdaSTi avirativALA che ane mithyASTi sarvathI avirativALA che, ema kahI zakAya nahi, mATe A prakAranA sarvato virata ane avirata e vikalpo karavAmAM tArI zuM ahopuruSikA che=parAkrama che ? arthAt asaMbaddha vibhAga karavAnuM tAruM parAkrama che. ahIM vizeSa e che ke kAyotsargamAM paccakakhANamAM ane samyakatva vrata uccaraNamAM AgAro che; kema ke bAhya AcaraNAne sAme rAkhIne tyAM pratijJA che. jyAre dezaviratinAM vratonuM grahaNa ke sarvaviratinAM vratonuM grahaNa AgArapUrvakanuM nathI, kema ke aMtaraMga pravRttimAM yatna che, tethI aMtaraMgabhAvanI poSaka je bAhya pravRtti hoya te pramANa che, AthI chakAyanI pratijJAvALA sAdhu nadI Utare che, Ama chatAM tyAM pratijJAbhaMga thato nathI. pUrvamAM sarvato avirata ane avirata e be bhAMgA pUrvapakSI je rIte pADe che, te rIte paDatA nathI, ema graMthakArazrIe yuktithI sthApana karyuM. e kathanathI ja pUrvapakSIno viratAviratarUpa trIjo bhAMgo paNa pRtha; siddha thato nathI; kema ke pUrvapakSIe batAvelA viratAviratarUpa trIjA bhAMgAmAM saMpUrNa zraddhAno abhAva hote chate temanI vratonI AcaraNA paNa avirati che, tethI aviratirUpa bhAMgAmAM ja teno aMtarbhAva thAya che arthAt (1) mithyAdRSTi ane (2) avirati ema be bhAMgI paDe che, ane prathama mithyASTinA bhAMgAmAM ja viratAvirata trIjo bhAMgo aMtarbhAva pAme che; kema ke mithyAtva avasthAmAM je kAMIpaNa viratinI AcaraNA che te avirati che.
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 92 1391 vaLI A trIjA bhAMgAmAM bhagavAne kahelA koIka arthamAM azraddhAna che ema pUrvapakSI kahe che ane mithyAdRSTi karatAM kAMIka azraddhAvALAne judA pADe che arthAt prathama sarvato avirata bhAMgAmAM leza paNa samyakatva nathI, tema kahe che, ane trIjA viratAvirata bhAMgAmAM pUrNa samyakatvano abhAva hovA chatAM koIka sthAnamAM saMdeha hovAthI kaMIka bhagavAnanA vacanamAM zraddhAnarUpa kaMIka samyakta che, tema kahe che. te kathanathI zuM phalita thAya ? te batAvatAM graMthakArazrI kahe che - bhagavAne kahelA eka paNa arthamAM saMdeha hote chate tene bhagavAnanA vacanamAM nizcaya naSTa che, e prakAranI yukti hovAthI bhagavAnanA koIpaNa arthamAM azraddhAna hoya to tenAmAM saMpUrNa zraddhAno abhAva che, mATe te mithyAdRSTi che. tethI prathama sarvato avirata bhAMgAmAM leza paNa samyakatva nathI, tema trIjA viratAvirata bhAMgAvALA puruSamAM paNa leza paNa samyakatva nathI, ane jemanAmAM leza paNa samyakatva na hoya te mithyAdRSTi bhAMgAmAM ja aMtarbhAva pAme. tethI eka mithyAdRSTi ane bIjo aviratasamyagdaSTi ema be bhAMgA avasthita rahe che, paraMtu mithyASTi ane aviratasamyagdaSTi e be karatAM pRthagu viratAviratarUpa bhAMgo siddha thato nathI. TIkA - caturthe ca bhaneM "tameva saccaM0" ityAdi saMkSeparucisamyaktvasadbhAvAddezato viratyA dezaviratiH saMpaneti keyaM vAcoyuktiH yaduta 'sarvato viratAviratiH na tu dezavirati' riti, vizeSaparijJAnAbhAve'pi tAdRzasamyaktvena mASatuSAdInAM sarvaviratirapyakhaNDA prasiddhati kimaparAddhaM dezaviratyA ? yena sA tadvatAM na bhavet ? evaM vadaMzca siddhAntalezamapi nAghrAtavAn hatAzaH / tathA coktaM bhagavatyAM "se nUNaM bhaMte ! tameva saccaM NIsaMkaM jaM jiNehiM paveiaM ? haMtA go ! tameva saccaM NIsaMkaM jaM jiNehiM paveiyaM / se nUNaM bhaMte ! evaM maNe dhAremANe evaM pakaremANe, evaM ciTThamANe, evaM saMvaremANe ANAe ArAhae bhavati ? haMtA go0 ! taM ceva" tti / jIvAdivizeSaparijJAnAbhAvena ca mUlataH samyaktvAbhAvoktau, SaTkAyaparijJAnavato'pi syAdvAdasAdhanAnabhijJasya na samyaktvamityuparitanadRSTau tava sarvamindrajAlAyate, taduktaM sammatau- "chappivi jIvanikAe saddahamANo na saddahai bhAvA / haMdI apajjavesu saddahaNA hoi avibhattA" / / [sammati0 kAMDa-3 gA0-28] prakaraNoktiriyamiti cet ? kimuttarAdhyayaneSvapi nAdhItA ? na smRtA vA? taduktam - "davvANaM savvabhAvA savvapamANehiM jassa uvaladdhA / savvAhiM NayavihIhiM vitthArarui tti nnaayvvo"|| [uttarA0 a0-28, gA0-24] tti, vizeSAbhAve'pi sAmAnyAkSatizcAvayostulyA, evaM "Na imaM sakkamAgAramAvasaMtehiM" [AcArAGga 1-5-3] ityAdinApi na vyAmohaH kAryaH, sUtrasya nayagambhIratvAnayagatezca vicitratvAt / TIkArca - vArthe 2 ..... rezavirati riti, ane cothA bhAMgAmAM 'tameva sacca' ityAdi saMkSeparuci samyakatvano sadbhAva hovAthI dezathI virati hovAne kAraNe dezavirati saMpanna che-cothA bhAMgAmAM dezavirati prApta
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1392 pratimAzataka | zlokaH 92 che, e hetuthI A zuM vacanayukti che ke sarvato viratAvirati che paraMtu dezavirati nathI=cothA bhAMgAvALA puruSamAM sarvato viratAvirati che, paraMtu dezavirati nathI, ema svIkAravAmAM koI vacanayukti nathI. ti' zabda vaDuta nA kathananI samAptisUcaka che. cothA bhAMgAmAM dezavirati che, paraMtu sarvato viratAvirati nAmanI koI vastu nathI. e batAvavA mATe graMthakArazrI yukti batAve che - vizeSArijJAna hatA. vizeSatA parijJAnanA abhAvamAM paNa tevA prakAranA samyakatvathI= meva saLaM.' ItyAdi vacanathI abhivyakta thatA samyakatvathI, mAlatuSAdine sarvavirati paNa akhaMDa prasiddha che. ethI dezavirati vaDe zuM aparAdha che, je kAraNathI te vALAnI= tameva saMDyuM. ItyAdi samyakatvavALAnI, te=aMzathI viratinI AcaraNA, dezavirati na thAya ? ane A pramANe bolatA-cothA bhAgamAM tameva caM.' rU5 samyakatvane svIkArIne ane aMzathI viratinI AcaraNAne svIkArIne paNa te puruSane sarvatodhiratAvirata kahe che, e pramANe bolatA, haNAyelI AzAvALo evo pUrvapakSI=pAza siddhAMtanA lezane pAmyo nathI. tathA covatta mAvityA - te pramANe pUrvamAM kahyuM ke "tameva sarva niNaM' ItyAdithI abhivyakta thatA saMkSeparucivALA jIvo samyagdaSTi che, ane teonI viratinI AcaraNA viratirUpa che, te pramANe, bhagavatImAM kahevAyuM che. mULa maMte .... veva" tti he bhagavaMta ! te ja satya niHzaMka che, je jinezvaro vaDe kahevAyuM che? A pramANe gautamasvAmI bhagavAnane pUche che. bhagavAna teno uttara Ape che : "he gautama ! te ja satya niHzaMka che, je jinezvarI vaDe kahevAyuM che. he bhagavaMta ! A pramANe=bhagavAne kahyuM che te ja satya che e prakAre manamAM dhAraNa karanAra, e pramANe karanAra, e pramANe ceSTA karanAra ane e pramANe saMvara karanAra AjJAno ArAdhaka thAya che? ema gautamasvAmI bhagavAnane pUche che. bhagavAna teno uttara Ape che - hA gautama ! tema ja che=bhagavAne kahyuM che te ja satya che. e prakAre manamAM dhAraNa karanAra ItyAdivALo puruSa AjJAno ArAdhaka thAya che, te tema ja che. tti zabda bhagavatInA uddharaNanI samAptisUcaka che. pUrvamAM kahyuM ke vizeSanA parijJAnanA abhAvamAM paNa tevA prakAranA samyaktvane kAraNe moSatuSAdine sarvavirati zAstramAM prasiddha che, tenI jema tevA prakAranA samyakatvavALo puruSa dezathI virati pALato hoya to tene dezavirati svIkAravI joIe, paraMtu tevA puruSane sarvato viratAvirata kahevo ucita nathI. Ama chatAM pUrvapakSI kahe ke "tameva saLaM.' ityAdi vacanathI saMkSeparuci samyakatvane dhAraNa karanArA puruSamAM jIvAdi padArthonuM vizeSa jJAna nathI, mATe temAM mULathI samyakatva nathI. tethI tevA puruSane ame sarvato viratAvirata svIkArIe chIe. A prakAranA pUrvapakSInA kathanane sAme rAkhIne graMthakArazrI tene Apatti ApatAM kahe che -
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 92 1393 nIvadi nAnA te, ane jIvAdinA vizeSa parijJAnanA abhAvane kAraNe mULathI samyaktvano abhAva kahevAya chate pakAyanA parijJAnavALAne paNa jIvAdinA vizeSa parijJAtavALAne paNa, syAdvAdanI siddhinA anabhijJane samyakatva nathI, e prakAranI uparitana dRSTinuM grahaNa karAye chate, tAruM sarva kathana tAruM cothA viratAvirata bhAMgAnuM ane pAMcamAM zramaNopAsaka dezavirata bhAMgAnA vibhAganuM sarva kathana, iMdrajAla jevuM thAya che=mRSA thAya che. takuvaraM sameto - teeSakAyanA parijJAnavALA puruSane paNa jo syAdavAdanI siddhimAM anabhinna hoya to tenAmAM samyaktva nathI te, saMmatimAM kahevAyuM che - chaLa vi .. vipattA" chae paNa jIvanikAyanI zraddhA karanAro puruSa bhAvathI zraddhA karato nathI=cha jIvanikAyanA parijJAnapUrvaka bhagavAne je prakAre cha javanikAyanuM svarUpa batAvyuM che, te prakAre bhagavAnanA vacananI zraddhA karanAro puruSa svadarzana ane paradarzanane jANanAro na hoya to bhAvathI zraddhA karato nathI arthAt bhAvathI bhagavAnanA vacanamAM zraddhA karato nathI. |SakAyanA parijJAnavALA evo paNa puruSa jo svadarzana ane paradarzanane jANanAro na hoya to tene bhagavAnanA vacanamAM bhAvathI zraddhA kema nathI ? te saMmatinA uddharaNanA uttarArdhathI batAve che - aparyAyomAM avibhakta zraddhA thAya che. ahIM pUrvapakSI kahe ke jIvAdinA vizeSa parijJAnavALA puruSane syAdavAdanI siddhinuM jJAna na hoya to tenAmAM samyaktva nathI e kathana tame saMmatinA baLathI sthApana karIne amArA kathanane IndrajALa jevuM kahyuM, paraMtu saMmati e Agamavacana nathI, paraMtu prakaraNa vacana che. mATe tene pramANa karIne amArA kathananuM nirAkaraNa thAya nahi. tene graMthakArazrI kahe che - A=saMmatimAM kahyuM e, prakaraNa vacana che ema jo tuM pUrvapakSI kahe che to uttarAdhyayanamAM paNa zuM A ukti vacana tArA vaDe bhaNAyuM nathI ? ke smaraNa karAyuM nathI ? taduvatam - te kahevAyuM che=saMmatiprakaraNamAM je kahevAyuM te, uttarAdhyayanamAM paNa kahevAyuM che - "vyA .... viDyo" tti dravyonA sarva bhAvo sarva pramANa vaDe jene prApta thayA che, te sarva nayonI vidhithI vistAraruci che e pramANe jANavuM. 'tti ti zabda uttarAdhyayatanA uddharaNanI samAptisUcaka che. sarva darzananA jANanAra puruSane jevuM jainadarzananuM vizeSa jJAna che, tevuM vizeSa jJAna SakAyanA parijJAnavALA gItArtha sAdhune nathI, topaNa temane bhagavAnanA vacananuM sAmAnya jJAna yathArtha che, mATe tenAmAM samyagdarzana che, tethI pakAyanA parijJAnavALA puruSane ame samyagdaSTi svIkArIzuM ane 'tameva saLaM.' vacanathI zraddhA karanAramAM mULathI samyakatvano abhAva svIkArIzuM, jethI mULathI samyaktvanA abhAvavALA ane 'meva sarva.' vacanathI bhagavAnanA vacanamAM zraddhA karanAra puruSamAM sarvatoviratAviratarUpa bhAMgo saMgata thaze, ema pUrvapakSI kahe to, tenA nivAraNa mATe graMthakArazrI kahe che -
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1394 pratimAzataka | zloka : 92 vizeSamAveDapi tunyA vizeSanA abhAvamAM paNa sAmAnyanI akSati che=syAdvAdanI siddhinA jJAnarUpa vizeSa jJAnanA abhAvamAM paNa pakAyanA parijJAnavALA puruSamAM bhagavAne batAvelA chakAyanA parijJAnarUpa sAmAnya jJAnanI akSati che, ema pUrvapakSI kahe to graMthakArazrI kahe che ke e akSati ApaNe baMnene tulya samAna che=jema pUrvapakSInA svIkAra pramANe vizeSa aparijJAna hovA chatAM pakAyanuM parijJAna je puruSamAM che, tenAmAM sAmAnya bodha che mATe samyaktva che, tema "tameva sarve.'thI saMkSepa rucivALA jIvomAM SakAyanA parijJAnarUpa vizeSa jJAnano abhAva hovA chatAM paNa bhagavAne je kAMI kahyuM che te sarva satya che e rUpa sAmAnya parijJAna che. tethI pUrvapakSInA mata pramANe ane graMthakArazrInA mata pramANe baMne ThekANe samAnatA che. mATe jo pUrvapakSI SakAyanA parijJAnavALA puruSane samyagdaSTi svIkAre to "tameva sarca.' svIkAranArA puruSamAM paNa teNe samyakatva svIkAravuM joIe, ane tema pUrvapakSI svIkAre to, saMkSeparucivALA evA samyagdaSTimAM je dezathI virati che, tene AzrayIne tene dezavirata kahI zakAya, paraMtu sarvatodhiratAvirata kahI zakAya nahi. mATe sarvatoviratAviratarUpa cotho bhAMgo ane zramaNopAsaka dezaviratirUpa pAMcamo bhAMgo e be bhAMgA judA paDI zake nahi, e prakArano graMthakArazrIno Azaya che. pUrvamAM graMthakArazrIe sthApana karyuM, enAthI e phalita thAya ke "tameva sarve.' ityAdi dvArA jeo saMkSeparucivALA che, temanAmAM je saMkSeparuci samyaktva che, tenA karatAM pakAyanA parijJAnavALA evA gItArthone uparitana bhUmikAnuM samyaktva che; kema ke atisaMkSeparuci karatAM kAMIka vistArarucivALuM samyaktva che; ane tenA karatAM syAdvAdanI sAdhanAnA abhijJane vizeSa koTinuM vistArarUci samyakatva che; ane tene AzrayIne pakAyanA parijJAnavALA paNa puruSamAM bhAvathI zraddhA nathI tema saMmatimAM kahyuM che. A rIte traNe prakAranA puruSamAM samyaktva che e viSayamAM moha karavA jevo nathI, ane enI jema nizcayanayanA samyakatvane grahaNa karIne AcArAMgamAM je kahyuM che, tene AzrayIne paNa moha karavA jevo nathI, ema batAvIne gaMbhIratApUrvaka sUtronA arthone ucita sthAne joDavA joIe, paraMtu svamati pramANe yathA-tathA joDIne 'tameva saMghaM.' svIkAranAra puruSamAM mULathI samyakatva nathI, tema kahevuM ucita nathI. te batAvavA arthe graMthakArazrI kahe che - vaM ....... vicitratvat ! A rIte pUrvamAM 'tameva sarvAM.' svIkAranAra, SakAyanA parijJAtavALA ane syAdvAdanA parijJAtavALAe traNa prakAranA puruSomAM samyaktva che, ema sthApana karyuM, ane tenA dvArA 'tameva saLaM.' svIkAranAra puruSamAM samyakatva nathI ema vyAmoha karavo joIe nahi, ema pUrvamAM kahyuM e rIte, "A=niraticAra saMyamanuM kAraNa bane evuM samyakatva, agAramAM vasanArA puruSa dvArA zakya nathI" ityAdi vacana vaDe paNa vyAmoha karavo joIe nahi arthAt A vacanane grahaNa karIne apramatta muni sivAya koInAmAM samyaktva nathI, e prakAre vyAmoha karavo joIe nahi; kema ke sUtranuM nayagaMbhIrapaNuM che ane nayagatinuM vicitrapaNuM che arthAt jema 'tameva saLaM.' svIkAranAra puruSane saMkSeparuci samyakatva svIkArIne bhagavatIsUtramAM bhagavAnanA vacana pramANe anusaranArA puruSamAM bhAvathI cAritrano svIkAra karyo che,
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1395 pratimAzataka | zloka : 92 ane saMmatigraMthamAM chajIvanikAyanA zraddhAvALA evA gItArtha sAdhumAM paNa syAdvAdanA parijJAnanA abhAvanA kAraNe samyakatvano abhAva kahyo te, bhagavatIsUtra ane saMmatigraMthanuM sUtra bhinna bhinna nayadaSTivALuM gaMbhIra che, ane nayanI dRSTi vicitra che. tethI gaMbhIra nayonA paramArthane yathAsthAne joDIne teno artha karavo joIe; paraMtu gaMbhIra evI yadaSTino yathAsthAne viniyoga karyA vagara saMmatinA vacanane grahaNa karIne tameva sarvAM.' svIkAranAra puruSamAM samyaktva nathI ema kahevuM ucita nathI, tema AcArAMgasUtranuM rUpa' . ItyAdi sUtra grahaNa karIne apramatta muni sivAya koInAmAM samyakatva nathI ema kahevuM paNa ucita nathI. bhAvArtha : pUrvamAM pUrvapakSIe cha prakAranA puruSo batAvIne cothA prakAranA puruSane sarvato viratAvirata svIkArela te cotho bhAMgo zramaNopAsaka dezaviratarUpa pAMcamA bhAMgAthI pRthapha nathI, te batAvatAM graMthakArazrI kahe che - pUrvapakSIe karela sarvato viratAviratarUpa cothA bhAMgAmAM 'tameva saLaM.' ityAdi saMkSeparuci samyaktvano sadbhAva hovAthI ane kuLakramathI Avela viratinuM pAlana hovAthI dezaviratinI ja prApti che. tethI sarvato viratAviratarUpa cothA bhAMgAmAM dezavirati nathI ane sarvato viratAvirati che ema kahevuM te yuktirahita che, tenI puSTi karatAM graMthakArazrI kahe che - vizeSanA parijJAnanA abhAvamAM paNa tameva saLaM. .... ityAdi vacanathI sthira zraddhAvALA evA mASatuSAdi munine zAstramAM sarvavirati svIkArela che. tethI tevI zraddhAvALA koI dezaviratinuM pAlana karatA hoya tyAre temane dezavirati nathI, tema kema kahI zakAya ? arthAt kahI zakAya nahi. ahIM pUrvapakSI kahe : moSatuSAdi munine jIvAdi vizeSanA parijJAnanA abhAvane kAraNe samyakatvano abhAva che tethI tameva sarve ityAdithI mApatuSAdine bhagavAnanA vacanamAM zraddhA hovA chatAM temanI sarvaviratinI AcaraNA sarvaviratirUpa nathI; tema tameva sarvAM mAnanAra ane dezaviratinuM pAlana karanAra zrAvakamAM paNa jIvAdino vizeSa bodha nahi hovAne kAraNe dezavirati nathI, mATe dezaviratithI sarvato viratAviratarU5 cotho bhAMgo pRthapha prApta thaze. tene graMthakArazrI kahe che - jIvAdinA vizeSa parijJAnanA abhAvane kAraNe mApatuSAdimAM samyakatvano abhAva kahevAmAM Ave to pakAyanA parijJAnavALA puruSamAM paNa syAdvAdanI siddhi karavAnI zakti na hoya to samyatva nathI, e prakAranI uparitana nayanI dRSTinA vivekamAM cAritra pALanArA ane syAdvAdanA paramArthane nahi jANanArA evA sarva sAdhuone paNa sarvavirati nathI, tema svIkAravAnI tane=pUrvapakSIne, Apatti Ave. tethI tAruM=pUrvapakSInuM, sarva kathana iMdrajALa jevuM siddha thAya arthAt cha prakAranA puruSanA je vikalpo teM karyA che te sarva iMdrajAla jevA thAya. vastutaH svadarzana ane paradarzananA paramArthane jANanArA ane syAdvAdathI pariSkRta mativALA evA sarvavirati pALanArA sarvaviratidhara che, ane tevA syAdvAdathI pariSkRta mativALA dezaviratidhara che, ane anya sarva dezavirativALA ke sarvavirativALA nathI, tema svIkAravAnI pUrvapakSIne Apatti Ave.
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1396 pratimAzataka | zloka : 92 vaLI jIvAdi vizeSanA parijJAnanA abhAvavALA evA mASatuSAdine samyakatva nathI, tema pUrvapakSI pAzadoSAkara kahe to chakAyanA parijJAnavALAmAM paNa syAdvAdano bodha na hoya to samyaktva nathI, tenI siddhi graMthakArazrIe saMmatinA vacanathI sthApana karela che. tyAM pUrvapakSI kahe che - A saMmatinuM vacana prakaraNanuM vacana che, tethI saMmatinA vacanane pramANa karIne SakAyanA parijJAnavALAne syAdvAdano bodha na hoya eTalA mAtrathI samyakatva nathI, tema svIkArI zakAya nahi. tene graMthakArazrI kahe che - uttarAdhyayanamAM paNa tenI puSTi karanAruM vacana teM=pUrvapakSIe jANyuM nathI arthAt uttarAdhyayanamAM spaSTa karyuM che ke dravyonA sarva bhAvo sarva pramANa vaDe, sarva nayonI vidhi vaDe jemanA vaDe prApta karAyA che, te vistAraruci samyaktvavALA jANavA. tethI palkAyanA parijJAnavALA paNa vistAraruci samyaktvavALA nathI. mATe jo tameva sargha vALAne samyaktva nathI, tema svIkArIne dezavirati pAlana karanAramAM paNa dezavirati nathI, paraMtu sarvato viratAvirati che, tema svIkAravAmAM Ave to, vistAraruci samyaktva jemanAmAM nathI tevA pakAyanA parijJAnavALA sAdhumAM paNa samyakatva nathI, tema svIkAravAnI Apatti Ave. tenI sAme pUrvapakSI kahe che - vistArarucirUpa vizeSa jJAnano abhAva hovA chatAM paNa sAmAnyathI bhagavAnanA vacanamAM sthirazraddhAvALA ane SakAyanA parijJAnavALAne ame samyakatva svIkArIzuM, tethI koI doSa prApta thaze nahi. tene graMthakArazrI kahe che - jema pakAyanA parijJAnavALAne samyakatva svIkArI zakAya ane tameva saMveM ityAdi vacanathI thayelI sthira zraddhAvALA mAsatuSAdimAM paNa samyaktva svIkArI zakAya, ane sarvaviratinA pAlanane kAraNe sarvavirati paNa svIkArI zakAya, tenI jema tameva saLaM ityAdi vacanathI sthirazraddhAvALA ane dezaviratinuM pAlana karanAramAM paNa dezavirati svIkArI zakAya. pUrvamAM sthApana karyuM ke syAdvAdanI siddhinA anabhijJane ane SakAyanA parijJAnavALAne vistAraruci samyaktva nathI, topaNa saMkSeparuci samyakatva che. vaLI syAdvAdanA anabhijJa karatAM SaTkayanA parijJAnavALAne saMkSeparuci samyaktva che. vaLI pakAyanA parijJAnavALA karatAM paNa tameva saa vALAne adhika saMkSeparuci samyakta che, ane tema svIkArIe to tameva sarvAM e vacananI zraddhAvALA ane zrAvakanA AcAra pALanAramAM dezavirati svIkAravAmAM koI bAdha nathI. e rIte AcArAMga sUtramAM nizcayanayanA samyakatvane laIne apramatta munine samyakatva svIkAreluM che, tene grahaNa karIne apramatta muni sivAyanA sarvane samyakatva nathI, e pramANe vyAmoha karavo joIe nahi; kema ke sUtranuM nayagaMbhIrapaNuM che arthAt dareka zAstranAM vacano koI koI nayathI hoya che. tethI saMmatimAM syAdvAdanA anabhijJane samyaktva nathI tema kahyuM te bhinna nayathI che, ane AcArAMgamAM apramatta muni sivAyanA koIne samyakatva nathI ema kahyuM te bhinna nayathI che. tethI sUtranA nayagaMbhIrapaNAno vicAra karIne vyAmoha karavo joIe nahi, paraMtu ucita sthAne nayonuM yojana karavuM
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 92 1397 joIe; kema ke nayanI gati vicitra che. tethI ucita sthAne nayone na joDavAmAM Ave to zAstranA tAtparyano apalopa thAya. A pramANe kahIne graMthakArazrIne e kahevuM che ke tame savaeN nI zraddhAvALA ane dezaviratinuM pAlana karanAramAM dezavirati nathI, tema sthApana karavuM ucita nathI, paraMtu caturtha guNasthAnakamAM raheluM samyakatva tameva saghaM zraddhAvALA puruSamAM che ane tevA samyaktane dhAraNa karanArA je mahAtmAomAM dezaviratinuM pAlana che, teomAM dezavirati che. vaLI anya nayathI gItArthane samyaktva svIkAryuM, tethI pakAyanA parijJAna vagaranAne samyakatva nathI, ema grahaNa karIne vyAmoha karavo joIe nahi, paraMtu sarvanayone ucita sthAne joDIne bhagavAnanA vacanamAM sthira zraddhAvALA ane dezavirati pAlana karanAramAM dezavirati che, tema svIkAravuM joIe. utthAna : pUrvamAM vaturthe ra ma ..... nayati vicitratvI sudhInA kathana dvArA graMthakArazrIe sthApana karyuM ke zramaNopAsaka dezaviratarUpa pAMcamA bhAMgAthI sarvato viratAviratarUpa cotho bhAMgo pRthaka prApta thato nathI, tethI pUrvapakSInuM sarvato viratAviratarU5 cothA bhAganuM kathana asaMbaddha che. tyAM pUrvapakSI kahe che - TIkA :___ idaM tu tava dustaravAribrUDanabhayaM syAt, yaduta bhaktirAgeNa devapUjApravRttAvArambhAtsaMyamakSatyA kathaM dezaviratiriti? tena bhaktirAgeNa saMyamAsaMyamAparigaNanAdviratAviratireva na dezaviratiriti / tattu mahAmohAbhinivezenAgaNitaparalokabhayasya tavaiva dustaravArikRtyam, asadArambhaparityAgena sadArambhapravRttau zubhayogataH saMyamakSatibhayAbhAvAd, bhaktirAgasya prazastatve doSAbhAvAt, tasyaiva ca doSatve viduSo'pi balAt pravRttiprasaGgAcca, na hi vidvAnapi rAgautkaTyAdasamaJjase na pravarttate / TIkArca - raMtu...sthati, vaLI A tamaneegraMthakArazrIne, dustaravAri bUDatano bhaya thaze. arthAt zramaNopAsaka dezaviratirUpa pAMcamA bhAMgAthI sarvato viratAviratarUpa cothA bhAMgAne pRthaka nahi svIkAro to usUtrabhASaNane kAraNe duHkhe karIne tarI zakAya evA saMsArasamudramAM DUbavAno bhaya prApta thaze. cothA sarvato viratAvirata bhAMgAne pAMcamA zramaNopAsaka dezaviratarUpa bhAMgAthI pRthagu na svIkAravAmAM usUtrabhASaNa kaI rIte thAya che, te pUrvapakSI=pAzadoSAkara, yadutathI batAve che - mavitarAno ..... rezaviratiniti ? bhaktirAgathI devapUjAdimAM pravRtti hote chate AraMbhane kAraNe puSpAdi jIvonA AraMbhanA kAraNe, saMyamanI kSati hovAthI=pUjAnI kriyAmAM saMyamanI kSati hovAthI, dezavirati kevI rIte hoya ? arthAt puSpAdithI pUjA karanAra zrAvakamAM dezavirati na hoya. ti' zabda vaktathI karAyelA pAzadoSAkara pUrvapakSInA kathananI samAptisUcaka che.
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1398 pratimAzataka | zloka : 2 uparokta kathanathI zuM phalita thAya che, te pAzadoSAkara pUrvapakSI batAve che - tena ..... rezaviratiiita che te kAraNathI=bhaktirAgathI AraMbha pUrvaka pUjAnI pravRtti karanAramAM saMyamanI kSati hovAne kAraNe dezavirati nathI te kAraNathI, bhaktirAga vaDe saMyamAsaMyamanuM aparigaNana hovAne kAraNe=bhaktirAgathI AraMbha pUrvaka pUjAnI pravRtti karanAra zrAvakane bhagavAnanI pUjAmAM saMyama-asaMyamanuM aparigaNana hovAne kAraNe, viratAvirati ja che, dezavirati nathI. ti' zabda zramaNopAsaka dezaviratirUpa pAMcamA bhAMgAthI sarvato viratAviratarUpa cothA bhAgAne pRthapha svIkAravAnI pUrvapakSInI yuktinI samAptisUcaka che. pharva tu ..... na rezaviratikriti sudhI pUrvapakSI pAzadoSAkare "zramaNopAsaka dezaviratirUpa pAMcamA bhAMgAthI sarvato viratAviratarU5 cothA bhAMgAne pRthaka svIkAravAmAM na Ave to usUtrabhASaNa thaze" tema je kahyuM, tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - tA . saMyamakSatimayAmAvA, vaLI mahAmohanA abhiniveza vaDe agaNita paralokabhayavALA evA tane ja pAzadoSAkara pUrvapakSIne ja, te dustaravArikRtya che-pAzadoSAkara pUrvapakSIe graMthakArazrIne kahyuM ke pAMcamA zramaNopAsaka dezaviratarUpa bhAMgAthI cothA sarvato viratAviratarUpa bhAMgAne pRthapha nahi svIkAro to usUtrabhASaNa thaze, te pUrvapakSI pAzadoSAkaranuM kathana ja, tene potAne mATe duraMta saMsAramAM DubAvanAruM kRtya che=usUtrabhASaNarUpa kRtya che; kema ke asadAraMbhanA parityAgathI sadAraMbhanI pravRtti hote chate= puSpAdithI karAtI zrAvakanI pUjAmAM mohatI vRddhi kare tevA asadAraMbhanA parityAgathI, sarvaviratinA saMcayanuM kAraNa bane evI sadAraMbhanI pravRtti hote chate, zubhayoga hovAne kAraNe A dravyastavane karIne huM bhAvatavane prApta karuM, e prakArano zubhayoga hovAne kAraNe, saMyamanI kSatinA bhayano abhAva chepuSpAdithI karAtI bhagavAnanI bhaktimAM dezaviratirUpa saMyamanI kSatinA bhayano abhAva che. ahIM prazna thAya ke puSpAdithI karAtA dravyastavamAM zubhayoga hovA chatA paNa AraMbhanI pravRtti hovAthI saMyamanI kSatino bhaya kema nathI ? temAM graMthakArazrI hetu kahe che - mavitara! ... toSAmAvAn | bhaktirAgatA prazastapaNAmAM puSpAdithI karAtI bhagavAnanI pUjAkAlina bhaktimAM vartatA prazastarAmapaNAmAM, doSano abhAva che=dezaviratirUpa saMyamane bAdha kare tevA doSano abhAva che. bhaktirAganA prazastapaNAmAM dezaviratino bAdhaka evo doSa svIkArI zakAya nahi, te batAvavA arthe graMthakArazrI anya hetu kahe che - tacaiva ..... pravarte che ane tenuM ja=bhaktirAganA prazastapaNAnuM ja, doSapaNuM hote jIte vidvAnane paNa baLathI ja karmanI paravazatAthI ja, pravRttino prasaMga che=bhaktirAgamAM pravRttino prasaMga che. hiM=je kAraNathI, utkaTa rAgathI asamaMjasamAM saMyamane bAdhaka evI pravRttimAM, vidvAna paNa pravRtti na kare tema nathI arthAt pravRtti kare.
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1399 pratimAzataka | zloka : 2 bhAvArtha : pUrvamAM graMthakArazrIe yuktithI sthApana karyuM ke "tameva sarve.' ityAdi zraddhAvALAmAM saMkSeparuci samyakatva che, ane tevA jIvo dezaviratinuM pAlana karatA hoya to temane sarvathI viratAvirata kahI zakAya nahi, paraMtu dezavirata ja svIkAravA joIe. tethI zramaNopAsaka dezaviratirUpa pAMcamA bhAMgAthI sarvato viratAviratarUpa cotho bhAMgo pRthapha svIkAravo ucita nathI. tyAM pUrvapakSI pAzadoSAkara kahe che - A rIte sarvato viratAviratarUpa cothA bhAMgAno apalopa karavAmAM Ave to duHkhe karIne tarI zakAya evA saMsArasamudramAM bUDavAno tamane=graMthakArazrIne bhaya prApta thaze arthAt tamAruM kathana usUtrarUpa hovAthI anaMta saMsAranI prApti thaze. graMthakArazrInuM sarvato viratAviratarU5 cothA bhAMgAnuM apalApa karanAruM kathana usUtrarUpa kema che ? te pUrvapakSI batAve che - bhaktirAgathI devapUjAnI pravRttimAM puSpAdi jIvono AraMbha hovAthI puSpAdithI pUjA karanAra zrAvakamAM saMyamanI kSati che, tethI dezavirati kevI rIte svIkArI zakAya ? arthAt dezavirati svIkArI zakAya nahi. pUrvapakSIno Azaya e che ke dezaviratidhara zrAvaka saMsAranI pravRtti kare che, te aviratirUpa che, ane temAM je aNuvratonuM pAlana kare che ke sAmAyikAdi kare che, te apekSAe dezathI virati che; paraMtu je zrAvaka dharmakRtyarUpa pUjAmAM paNa puSpAdino AraMbha kare che te AraMbhanI kriyA saMsAranI aviratinI kriyA karatA judA prakAranI che, ane aNuvratonA pAlanamAM bAdhaka evI A aviratinI pravRtti che, chatAM mugdhatAne kAraNe puSpAdinA AraMbhapUrvaka te zrAvaka pUjA kare che, tethI te zrAvakamAM dezavirati nathI; kema ke bhaktirAgathI te zrAvaka puSpAdi dvArA bhagavAnanI pUjA kare che, temAM saMyama ane asaMyama baMnenuM aparigaNana che arthAt saMsAranI kriyA jevI asaMyamanI kriyA nathI, ane dezavirati zrAvaka je sAmAyikAdi kare che tevI saMyamanI kriyA paNa nathI. tethI bhaktirAgathI karAtI puSpAdi dvArA pUjAnI pravRttimAM saMyama ane asaMyama baMnenI aprApti che. mATe te zrAvakamAM viratAvirati ja che, dezavirati nathI; kema ke dezavirativALA zrAvaka puSpAdinA AraMbhapUrvaka bhagavAnanI bhakti kare nahi. A prakArano pUrvapakSIno-pAzadoSAkarano Azaya che, ane tenA dvArA pUrvapakSI e sthApana kare che ke pAMcamA zramaNopAsaka dezaviratanA bhAMgA karatAM cotho sarvato viratAviratarUpa bhAMgo pRthaku na svIkAravAmAM Ave to usUtrabhASaNanI prApti thAya. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - bhagavAnanA zAsananA paramArthane jovAmAM tane pUrvapakSIne, mahAmoha varte che ane mahAmohanA abhinivezane kAraNe paralokanA bhayanI upekSA karIne saMsAramAM DUbavAnI kriyA jevuM tuM utsutrabhASaNa kare che. vastutaH bhagavAnanI puSpAdithI karAtI pUjAmAM saMsAranA asadAraMbhano parityAga hovAne kAraNe zubhayoga varte che, tethI puSpAdithI karAtI bhagavAnanI pUjAkALamAM dezaviratirUpa saMyamane svIkAravAnI kSatinA bhayano abhAva che; kema ke bhagavAnanI bhakti uttarottara sarvaviratine anukULa zaktino saMcaya kare che. tethI
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1400 pratimAzataka | zloka : 2 yatanAparAyaNa evA vivekI zrAvaka vaDe puSpAdithI karAtI pUjAmAM dezathI saMyama che, tema svIkAravAmAM koI doSa nathI. tene ja daDha karavA mATe graMthakArazrI kahe che - bhagavAnanI bhaktikALamAM puSpAdithI pUjA karanAra zrAvakane prazasta rAga varte che, ane te prazasta rAga dezaviratino bAdhaka nathI, mATe doSarUpa nathI; ane jo prazastarAgane doSarUpa svIkAravAmAM Ave to jema tattvanA jANanArA evA vidvAno karmane paravaza thaIne bhogAdimAM pravRtti kare che, tema karmanI paravazatAnA baLathI ja bhagavAnanI pUjAmAM pravRtti kare che, tema mAnavAno prasaMga Ave; kema ke vidvAna paNa utkaTa rAga hoya to asamaMjasa pravRtti kare che tema utkaTa rAgane kAraNe asamaMjasa evI pUjAnI pravRtti kare che tema mAnavuM paDe, AthI dezaviratidhara zrAvaka tattvano jANakAra hovA chatAM rAganI utkaTatAnA kAraNe sarvaviratine svIkAravAnuM choDIne bhogAdinI pravRtti kare che, tema te zrAvako paNa rAganI utkaTatAne kAraNe bhagavAnanI bhakti kare che tema mAnavuM paDe ane utkaTa rAgane paravaza pUjAmAM vartato prazasta rAga aprazasta rAga jevo doSarUpa che tema mAnavuM paDe, tethI karmanI paravazatAthI jema vidvAna aprazasta rAgamAM pravarte che, tema karmanI paravazatAthI prazasta rAgamAM paNa pravarte che tema siddha thAya. . vastutaH prazasta rAga karAve tevI pravRtti karmane paravaza thaIne thatI nathI, paraMtu tattvanA bodhane kAraNe tattvane abhimukha janArI mArgAnusArI buddhithI prazasta rAgamAM yatna thAya che, ane te prazasta rAgane dezaviratirUpa saMyamano bAdhaka kahI zakAya nahi, tethI puSpAdithI pUjA karanAramAM dezavirati nathI, ema kahenAruM pUrvapakSInuM vacana usUtrabhASaNarUpa che. utthAna : viratAvirata karatAM dezaviratine pRthapha svIkAravAmAM pUrvapakSI anya yukti batAve che - TIkA : zramaNopAsakAnAM dezaviratAnAM pRthagguNavarNanAd viratAviratebhyaste'tiricyante iti cet ? aho bAliza ! kenedaM zikSitam ? kiM guruNA vipralabdho'si svakarmaNA vA ? sUtre hi "egaccAo pANAivAyAo paDivirayA jAvajjIvAe, egaccAo appaDivirayA" ityanUdya - "se jahANAmae samaNovAsagA bhavanti" tti zramaNopAsakaguNavidhAnena zramaNopAsakaguNavato viratAvirataguNavadvyApakatvasyaiva lAbhAt, vastutaH zramaNopAsakapadena viratAviratapadavivaraNAd guNasthAnavizeSAvacchinne zaktigrahatAtparyAcca / zramaNopAsakapadAd buddhivizeSAnugaterguNavizeSaireva bodhe tu viratAviratapadAdapi vyutpattivizeSAttathaiva bodhaH / samabhirUDhanayAzrayaNena viratAviratazramaNopAsakapadArthabhedastvayAbhyupagamyate cet, evaM ghaTakumbhAdipadArthabhedo'pi kiM nAbhyupagamyate ? abhyupagamyata eva, paraM vibhAjakopAdhibhedAprayuktatvena vibhAgAnanukUla iti cet ? prakRte'pi dIyatAM dRSTiH /
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1401 pratimAzataka | zloka : 2 TIkArya : zramaNopAsanAM ..... svakarmA vA ? viratAviratathI zramaNopAsaka dezaviratonA pRtha guNonuM varNana hovAne kAraNe teo=viratAvirata, dezavirata karatAM judA che, e pramANe pUrvapakSI kahe to tene graMthakArazrI kahe che - he mUrkha ! konA vaDe AkavitAvirata zramaNopAsaka dezavirata karatAM judA che e, zIkhavADAyuM? zuM guru vaDe tuM ThagAyo che? ke svakarmathI ThagAyo che? arthAt koI gurue tane UMdho artha batAvyo che? ke mithyAtvarUpI svakarmathI tane UMdho artha jaNAya che? jethI viratAviratathI zramaNopAsaka dezaviratane pRthapha grahaNa kare che ? pUrvapakSInuM te kathana samyagu nathI, temAM hetu kahe che - sUtre di nAma, kema ke sUtramAM "eka prANAtipAtathI vAvajIva prativirata ane ekathI aprativirata e pramANe uddezIne te yathArAma zramaNopAsaka che', e pramANe zramaNopAsakanA guNanA vidhAnathI zramaNopAsaka guNavALAno viratAvirataguNavALAnI sAthe vyApakatvano=vyApakapaNAno lAbha che. viratAviratathI zramaNopAsaka dezaviratane pRtha grahaNa kare che, te pUrvapakSInuM kathana barAbara nathI, ema pUrvamAM graMthakAre batAvyuM temAM graMthakArazrI bIjo hetu kahe che - vastutaH .... tAtparyAvyA vastutaH zramaNopAsakapadathI viratAviratapadanuM vivaraNa hovAne kAraNe guNasthAnavizeSathI avacchinnamAM=pAMcamA guNasthAnakathI avacchinnamAM, zaktigrahanuM tAtparya che. ahIM pUrvapakSI kahe ke zramaNopAsakapadathI buddhivizeSanI anumati hovAthI=prApti hovAthI, guNavizeSathI ja zramaNopAsaka zabdano bodha thAya che arthAt "A zrAvaka zramaNono upAsaka che" evI buddhivizeSanI prApti hovAne kAraNe sAdhunA upAsaka evA guNavizeSathI ja zramaNopAsaka puruSano bodha thAya che, ane viratAviratapadathI temanAmAM kAMIka virati che ane kAMIka avirati che, tevo bodha thAya che. tethI zramaNopAsakathI viratAvirata puruSa judA che. tene graMthakArazrI kahe che - zramaNopAsa .. voH | zramaNopAsakapadathI buddhivizeSanI anugati hovAne kAraNe A zrAvako sAdhunA upAsaka che evI buddhivizeSanI prApti hovAne kAraNe, guNavizeSathI zramaNopAsaka puruSano bodha hote chate, vaLI viratAviratapadathI paNa vyutpattivizeSathI=viratAviratapadanI vyutpattivizeSathI, tevo ja bodha thAya che=A puruSa sarva pApathI virata nathI, paraMtu sarva pApathI virAma thavAnI IcchAvALo che, tethI zramaNonI upAsanA karIne dezathI virati pALe che ane sarvaviratinI zaktino saMcaya kare che, tevA prakArano ja bodha viratAviratapadanI vyutpattivizeSathI thAya che. mATe zramaNopAsaka ane viratAvirata e bemAM koI bheda nathI.
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1402 pratimAzataka | zloka : 92 ahIM pUrvapakSI kahe ke samabhirUDhanaya zabdanA bhedathI arthano bheda svIkAre che. mATe ame paNa samabhirUDhanayano Azraya karIne viratAvirata ane zramaNopAsaka puruSane pRthak svIkArIzuM. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - samarUDha kRSTi: samabhirUDhanayatA AzrayathI viratAviratapadanA arthano ane zramaNopAsakapadanA arthano bheda tArA vaDe svIkArAya che, to graMthakArazrI kahe che - e rIte ghaTa-kuMbhAdi padonA arthano bheda paNa kema svIkArato nathI? pUrvapakSI kahe ke samabhirUDhanayanA AzrayathI ghaTa-kuMbhAdi padonA arthano bheda svIkArAya ja che, paraMtu vibhAjakaupAdhibhedathI aprayuktapaNuM hovAne kAraNe=ghaTa-kuMbhAdimAM be padArthane pRthapha kahevAmAM kAraNabhUta evI vibhAjaka upAdhinA bhedathI aprayuktapaNuM hovAne kAraNe, vibhAgane anukULa che=padArthano vibhAga karatI vakhate jema ghaTa-paTAdi padArthono vibhAga thAya che, tema ghaTa-kuMbhAdino vibhAga thato nathI; kema ke tevo vibhAjaka upAdhibheda nahi hovAne kAraNe ghaTa-kuMbhAdi padArtha vibhAgane anukULa che, e pramANe pUrvapakSI kahe to tene graMthakArazrI kahe che - prakRtimAM paNa zramaNopAsaka ane viratAvirata puruSanA vibhAgamAM paNa, pUrvapakSI vaDe dRSTi apAya arthAta pUrvapakSIe je rIte ghaTa-kuMbhAdimAM dRSTi ApI te dRSTi zramaNopAsaka ane viratAviratamAM Ape to tyAM paNa vibhAjaka upAdhibheda nahi hovAne kAraNe zramaNopAsaka ane viratAvirata ema be puruSane pRthapha svIkAravA anukULa che. bhAvArtha pUrvapakSI pAza kahe che ke zAstramAM zramaNopAsaka evA dezaviratidharane viratAvirata puruSa karatAM judA batAvyA che. tethI sarvato viratAvirata rU5 cothA bhAMgAthI zramaNopAsaka dezaviratirUpa pAMcamo bhAMgo judo che, tema svIkAravuM joIe. tene graMthakArazrI kahe che - he bAliza ! Avo artha tane koNe zIkhavADyo ? arthAt zAstramAM zramaNopAsaka dezavirata ane viratAvirata judA che, evo artha tane koNe zIkhavADyo ? vaLI koI guru vaDe zuM tuM ThagAyo che ? ke jemaNe tane Avo viparIta artha batAvyo ? athavA to mithyAtvanA udayarUpa karmanA baLathI tuM Avo viparIta artha kare che ? Ama kahIne pUrvapakSI sarvato viratAvirata ane zramaNopAsaka dezavirata ema je be vibhAga pADe che te ucita nathI, ema graMthakArazrI sthApana kare che. have temAM yukti batAve che - sUtramAM eka prANAtipAtathI prativirata yAvatuM eka prANAtipAtathI aprativirata e pramANe uddezIne te yathAnAmavALA zramaNopAsako hoya che, e pramANe kathana karyuM che. te kathanamAM uddezya-vidheyabhAva hovAne kAraNe viratAviratane uddezIne zramaNopAsakanuM vidhAna karela che, ane uddezya-vidheyasthaLamAM vidheya haMmezAM
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 92 1403 vyApaka prApta thAya che ane te baMne eka ja che, teno artha prApta thAya che. jema "nIvInIvAstravavanyasaMvaranirnara mokSAtattvam" e sUtramAM tattvane uddezIne jIvAjIvAdinuM vidhAna karavAmAM Ave tyAre, uddezya evA tattvanI sAthe jIva-ajIva Adi sAta tattvo vyApaka che, tevo bodha karavAmAM Ave che, tethI nakkI thAya che ke A sAta tattvothI atirikta koI "tattva' nathI, paraMtu je tattva che te A sAta rUpa ja che ane A sAta che te ja tattva che. tema prastuta mAM viratAviratane uddezIne zramaNopAsakanuM vidhAna hovAthI e phalita thAya che ke je zramaNopAsaka che te ja viratAvirata che, ane je viratAvirata che te zramaNopAsaka che. ahIM vizeSa e che ke uddezya-vidheyabhAvasthaLamAM vibhAgavAkyanI maryAdAthI vidheyanA vyApakatvano lAbha thAya che. tethI vidheya, uddezyathI nyUna nathI, paNa uddezya samaniyata che evI prApti thAya. tema vyAso ..... e sUyagaDAMgasUtranA kathanamAM paNa viratAviratane uddezIne zramaNopAsakatvanuM vidhAna karela hovAthI vidheya evA zramaNopAsakatvanuM viratAvirata guNavALA sAthe vyApakapaNe prApta thAya che, ane je viratAvirata che, te ja zramaNopAsaka che, te rUpa benA ekapaNAnI prApti thAya che. A rIte uddezya-vidheyabhAvanI maryAdAne AzrayIne sUtramAM kahelA vacanathI paNa viratAvirata ane zramaNopAsaka pRthapha nathI, tema graMthakArazrIe sthApana karyuM. have yuktithI paNa zramaNopAsaka ane viratAvirata pRthak nathI, e batAvatAM graMthakArazrI kahe che - vastutaH sUtramAM zramaNopAsakapada dvArA viratAviratapadanuM ja vivaraNa thAya che, kema ke je zrAvako zramaNa thavA samartha nathI ane zramaNanI jema mokSamAM javAnA arthI che, tethI zramaNonI upAsanA kare che, ane svazakti anusAra kAMIka kAMIka viratinuM pAlana karIne zramaNanI jema viratinI zaktino saMcaya kare che, teo zramaNopAsaka che. tethI zramaNopAsakapadathI kAMIka virati ane kAMIka avirativALA puruSanuM vivaraNa prApta thAya che, ane tethI zramaNopAsakapada dvArA sarvavirati karatAM nyUna ane sarvaviratinI najIka evA guNasthAnavizeSarUpa pAMcamA guNasthAnakamAM zramaNopAsakapadanI zaktinA grahanuM tAtparya prApta thAya che. tethI zramaNopAsaka zabdathI pAMcamA guNasthAnakavALAnI prApti che, ane viratAviratapadathI paNa pAMcamA guNasthAnakavALA puruSanI prApti che. mATe viratAviratathI zramaNopAsakadezavirata judA che, e prakAranuM pUrvapakSInuM kathana asaMgata che. ahIM pUrvapakSI kahe ke zramaNopAsakapadathI sAdhunA upAsaka evA puruSanI prApti che, ane viratAviratapadathI kAMIka virati che ane kAMIka avirati che, tevA puruSanI prApti che. tethI zramaNopAsaka ane viratAvirata vacceno bheda svIkArI zakAze. tene graMthakArazrI kahe che - zramaNopAsakapadathI A sAdhunA upAsaka che, tevI buddhivizeSanI prApti hovAne kAraNe sAdhunA upAsaka evA guNavizeSathI te puruSano bodha thAya che, tema svIkAravAmAM Ave, ane viratAviratapadanI paNa vyutpattivizeSano Azraya karavAmAM Ave to tevo ja bodha thAya che arthAt viratAviratapadanI vyutpatti sAmAnyano Azraya karavAmAM Ave to A puruSamAM kAMIka virati che ane kAMIka avirati che, tevo bodha
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1404 pratimAzataka | zlokaH 92 thAya che, ane vyutpattivizeSathI viratAviratapadano artha karavAmAM Ave to evo bodha thAya che ke A puruSamAM sarvaviratinI zakti nathI, paraMtu sarvaviratinI lAlasA che, tethI sarvaviratinI prApti arthe zaktianusAra viratimAM yatna kare che, ane sarvavirativALA evA susAdhunI upAsanA karIne sarvaviratinI zaktino saMcaya kare che. tethI zramaNopAsaka padathI ane viratAviratapadathI samAna prakAranA puruSano bodha thato hovAne kAraNe viratAviratathI zramaNopAsaka judA nathI, ema siddha thAya che. ahIM pUrvapakSI kahe ke samabhirUDhanaya zabdanA bhedathI arthano bheda svIkAre che. tethI samabhirUDha nayano Azraya karIne ame zramaNopAsaka ane viratAviratane judA svIkArIe to zuM vAMdho ? tene graMthakArazrI kahe che - dareka naya svasthAne yojavAnA hoya che, paraMtu tene anya sthAne yojavAmAM Ave to te naya miththAbodhanuM kAraNa bane che. jema, jagatamAM padArtho keTalA che, tenI vicAraNA karavAmAM Ave tyAre ghaTa-paTa-maTha Adine laIne padArthono vibhAga karAya che. te sthAne samabhirUDhanayano Azraya karIne ghaTa ane kuMbhAdi padArthono bheda karavAmAM Avato nathI; kema ke je ghaTa padArtha che, te ja kuMbha padArtha che. phakta ghaTa padArthamAM rahela ghaTana" kriyAne AzrayIne samabhirUDhanaya tene ghaTe kahe che, ane "kuMbhana' kriyAne AzrayIne samabhirUDhanaya tene kuMbha kahe che. tethI ghaTa ane kuMbha e be ghaTa ane paTanI jema svataMtra padArtha nathI. mATe padArthono vibhAga karatI vakhate ghaTa-kuMbha Adine grahaNa karIne padArthono vibhAga karI zakAya nahi, paraMtu ghaTatva-paTava vibhAjaka upAdhine grahaNa karIne ghaTAdi padArthono bheda karI zakAya. tema puruSa keTalA prakAranA che, tevo vibhAga karavo hoya tyAre mithyASTi, samyagdaSTi, dezavirata ane sarvavirata ema cAra vibhAga thaI zake, ane temAM dezavirata puruSane grahaNa karIne temAM rahela zramaNopAsakatva dharma ane viratAviratarUpa dharmane pRthagu grahaNa karIne te be puruSo judA che, tema kahI zakAya nahi; kema ke je zramaNopAsaka che, te ja viratAvirata pariNAmavALA che, mATe padArthanA vibhAgamAM jema ghaTa ane kuMbhane pRtha grahaNa karIne padArthano vibhAga thAya nahi, tema eka ja puruSamAM rahela zramaNopAsakatva dharma ane viratAviratatvarUpa dharmane samabhirUDha nayano Azraya karIne pRtha grahaNa karavAmAM Ave, ane tenA baLathI be prakAranA puruSo judA che, tema sthApana karavAmAM Ave, to tema sthApana thaI zake nahi. AvA sthAne samabhirUDhanayanuM yojana e asthAne yojana che. utthAna : pUrvamAM pUrvapakSIe cha puruSane batAvanArA cha bhAMgA batAvyA, temAM zramaNopAsaka dezavirata pAMcamo bhAMgo che, tema batAvyuM ane pAMcamA bhAMgAmAM rahelA zramaNopAsaka dezavirata jinanA virahamAM jinapratimAnI pUjA kare che ane saMyamanA jANanArA te zrAvako cha kAyanI hiMsAno parihAra kare che, AthI puSpAdithI bhagavAnanI pUjA karatA nathI, ema batAvyuM ane enI sAkSIrUpe mahAnizItha sUtranI asipivitta IM........." rUchati gAthA ApI ane kahyuM ke A gAthA anusAra sAdhu ane zrAvaka baMnene avizeSathI kRtnasaMyamannapaNuM
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratibhAzata:/cos: hara 1405 che. ema batAvIne puSpAdinA parivArathI zrAvaka pUjAnA adhikArI che tema batAvyuM, tethI mahAnizItha sUtranA vacanathI e nakkI thAya che ke dezaviratidhara zrAvako puSpAdithI pUjA karatA nathI, ane je puSpAdithI bhagavAnanI pUjA kare che teo dezaviratidhara nathI, paraMtu viratAvirata che. mATe sarvato viratAvirata cotho bhAMgo ane zramaNopAsaka dezavirata e pAMcamo bhAMgo pRthaka siddha thaze. Ama je pUrvapakSIe kahe che, te vacana yukta nathI, te batAvatAM graMthakArazrI kahe che - TI :___"akasiNapavattagANaM" ityAdi mahAnizIthavacanAd dravyastavAdhikAriNo, viratAviratA na dezaviratA iti cet? mahAnizIthadhvAntavilasitametaddevAnAMpriyasya, tatra hi viziSya dezaviratakRtyametad dAnAdicatuSkatulyaphalaM ceti vyaktopadarzitamevAdhastAt / yattu kRtsnasaMyamavidAM puSpAdyarcane'nadhikArAt zramaNopAsakA api tadanadhikAriNa iti tadadhikAritvenoktA viratAviratA bhinnA eveti cet ? aho bhavAn pAmarAdapi pAmaro'sti ? yaH kRtsnasaMyamavida ityasya vRttikRduktamarthamapi na jAnAti, kRtsnasaMyamAzca te vidvAMsa ityeva hi vRttikRtA vivRttamiti / yadi na zramaNopAsanamahimalabdhakRtsnasaMyamaparijJAnena dezaviratAH puSpAdyarcane nAdhikuryuH, tadA devA api kRtajinAdisevAH pustakaratnavAcanopalabdhadharmavyavasAyAH samyaktvopabRMhitanirmalAvadhijJAnenAgamavyavahAriprAyAH kathaM tatrAdhikuryuH ? ata evAcittapuSpAdibhireva te jinapUjAM kurvantIti cet ? aho lumpakamAtRSvasaH! kenedaM tava karNe mUtritam ? yannandApuSkariNIkamalAdInyacittAnyeveti sacittapuSpAdinA pUjAdhyavasAye dravyataH pApAbhyupagame'cittapuSpAdinApi tato bhAvataH pApasya durnivAratvAnmRnmahiSavyApAdana iva zaukarikasya / tatkimiti mugdhadhandhanArthaM kRtrimapuSpAdinApi pUjAM vyavasthApayasi ? evaM hi tvayoSNajalAdinaivAbhiSeko vAcyaH / mUlataH eva taniSedhaM kiM na bhASase? durantasaMsArakAraNaM hi dharme ArambhazaGkA / tadAhuH zrIharibhadrasUrayaH"aNNatthAraMbhavao dhamme'NAraMbhao aNAbhogA / loe pavayaNakhisA abohibIaM tu dosA ya" / / [paJcAzaka-4, gA012] 0 yannandApuSkariNI..... ma yat qAno mAse che. ToDArtha :___ akasiNa ..... iti cet ? matsnavatas salt manizIthanA kyanathI dravyastatA saghArI viratAvirata che, dezavirata nathI arthAt puSpAdithI bhagavAnanI pUjA karavAnA adhikArI viratAvirata che, dezavirata nathI, e pramANe jo pUrvapakSI kahe to tene graMthakArazrI kahe che -
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 92 mahAnizItha ..... levAnAMpriyasya, devAnAMpriya evA tAruM=pUrvapakSInuM, A=mahAnizIthano artha pUrvapakSIe karyo e, mahAnizIthanA arthanA gADha ajJAnarUpa aMdhakAranuM vilasitapaNuM che. 1406 taMtra di... athastAt, di=yasmA=je kAraNathI, tyAM=mahAnizItha sUtramAM, A=dravyastava, vizeSa karIne dezaviratinuM kRtya che ane dAnAdicatuSkatulya phaLavALuM che, e pramANe mahAnizIthasUtranI akasiNapavattagANaM gAthAthI AgaLamAM vyakta batAvAyuM che. ..... yattu minnA veti cet ? kRtsnasaMyama jANanArAone puSpAdi arcanamAM anadhikAra hovAthI zramaNopAsaka paNa je vaLI tenA=puSpAdithI arcananA anadhikArI che=mahAnizIthasUtranA asiLapavattALuM vacanathI anadhikArI che, ethI tenA adhikArIpaNA vaDe=puSpAdithI arcananA adhikArIpaNA vaDe, viratAvirata bhinna ja che, e pramANe pUrvapakSI kahe to tene graMthakArazrI kahe che - aho bhavAn . asti / aho ! tuM pAmarathI paNa pAmara cho arthAt zAstranA arthane jANavAmAM jeo asamartha che tenA karatAM paNa atyaMta asamartha cho. ..... mahAnizIthanA arthane jANavAmAM pUrvapakSI asamartha che, te graMthakA2zrI spaSTa kare che ***** yaH . khAnAti / je=pUrvapakSI, 'kRstasaMyamavid' e prakAranA zabdano vRttikAra vaDe kahelo artha paNa jANato nathI. vRttikA2no artha pUrvapakSI kema jANato nathI ? te spaSTa karavA arthe graMthakArazrI kahe che tna ... kRti / kRstasaMyamavALA evA te vidvAno e pramANe ja vRttikAra vaDe vivaraNa karAyuM che. 'rUti' zabda pUrvathI kRtsnasaMyamavidno artha jANato nathI, te spaSTIkaraNanI samAptisUcaka che. vaLI mahAnizItha sUtranI 'asiLavavattALa...' e gAthAno vRttikAra vaDe karelo artha pUrvapakSI na svIkAre, ane kahe ke kRtsnasaMyamavid zabdathI kRtsnasaMyamane jANanArA evA puruSanuM ja grahaNa thAya che, tenA nirAkaraNa mATe graMthakArazrI tarka kare che - thati dha ..... , adhivuM: / ane jo vaLI zramaNanI upAsanAnA mahimAthI prApta karela kRtsnasaMyamanA parijJAnane kAraNe dezavirata puSpAdithI arcanamAM adhikArI na hoya to karelI che jinAdinI sevA jemaNe evA pustakaratnanA vAcanathI upalabdha dharmavyavasAyavALA ane samyaktvathI upaihita nirmaLa evA avadhijJAna vaDe AgamavyavahArIprAya evA devatAo paNa kevI rIte tyAM=puSpAdithI arcanamAM, adhikArI thAya ? arthAt devatAo paNa adhikArI thAya nahi. A rIte tarka dvArA graMthakArazrIe sthApana karyuM ke kRtsnasaMyamavid zabdanA baLathI kRtsnasaMyamanA parijJAnavALA grahaNa na thaI zake, paraMtu mahAnizIthanA vRttikAre karyo evo ja artha ka2vo joIe; ane jo tevo artha na karIe, ane pUrvapakSI je pramANe artha kare che tevo artha karIe to kRtsnasaMyamane jANanArA evA zrAvakone pUjAnA anadhikArI svIkAravA paDe, ane tema svIkArIe to samyagdaSTi evA devatAone
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1407 pratimAzataka | zloka : 92 paNa puSpAdithI pUjAnA anadhikArI svIkAravAnI Apatti Ave; kema ke tarka haMmezAM viparyayamAM paryavasAna pAme che. tethI jo samyagdaSTi devo puSpAdithI pUjAnA adhikArI hoya to zramaNopAsakadezaviratane paNa puSpAdithI arcanamAM adhikArI svIkAravA joIe, tevo artha prApta thAya. A prakAranA tarkathI samyagdaSTi devatAone puSpAdithI pUjAnA adhikArI thavAnI Apatti graMthakArazrIe ApI. tenA nirAkaraNa arthe pUrvapakSI kahe che - gata parva ... ti vet ? AthI ja=samyagdaSTi evA devo sacita puSpAdithI arcanamAM adhikArI tathI AthI ja, acittapuSpAdi vaDe ja teo=samyagdaSTi devatAo, jinapUjA kare che. e pramANe pUrvapakSI kahe che, to tene graMthakArazrI kahe che - sado ... vA: 1 aho ! luMpakanA mAsIyAI bhAI ! konA vaDe A=acita puSpAdi vaDe devo jinapUjA kare che e, tArA karNamAM mUtrita che =konA vaDe AvuM asaMbaddha vacana tArA karNamAM naMkhAyuM che? arthAt acita puSpAdithI devatAo jinapUjA kare che, e prakAranuM tAruM vacana asaMbaddha che; kema ke naMdApuSkariNInA kamalAdi acitta ja che, ethI sacitta puSpAdi dvArA pUjAnA adhyavasAyamAM dravyathI pApa svIkArAye chate acitta puSpAdi vaDe paNa tenAthI=pUjAnA adhyavasAyathI, kAlasaukarika kasAInA mahiSanA vyApAdatanI jema=bhAvathI pADAne mAravAnI jema, bhAvathI pApa, durnivArapaNuM che. te kAraNathI=sacitta puSpAdithI pUjAmAM pApa svIkAravAmAM Ave to acitta puSpAdithI paNa pUjAmAM bhAva pApanI prApti che te kAraNathI, zA mATe mugdhajanane buddhino vyAmoha karavA mATe kRtrima puSpAdi vaDe paNa pUjAnuM tuM vyavasthApana kare che ? A rIte tArA vaDe uSNa jalAdi vaDe jasukALelA pANI vaDe ja, abhiSeka kahevo joIe arthAt bhagavAnano abhiSeka svIkAravo joIe. uSNa jalAdithI=ukALelA pANI AdithI bhagavAnano abhiSeka pUrvapakSI svIkAre to temAM paNa hiMsA che; kema ke jalAdi abhiSeka arthe pANIne ukALavAmAM hiMsAnI prApti che. tene sAme rAkhIne graMthakArazrI kahe che - mUtrata va .... mArazA ! mULathI ja teno niSedha jalAbhiSekano niSedha, kema tuM kaheto nathI? arthAt tArA mata pramANe to acita pANI AdithI paNa jalAdi jIvonI hiMsA che, mATe mUlathI ja tAre jalAbhiSekano niSedha kahevo joIe. pUrvapakSInuM A sarva kathana asaMbaddha che, ema sthApana karIne, tene daDha karavA arthe graMthakArazrI kahe che - f=je kAraNathI dharmamAM AraMbhanI zaMkA duraMta saMsAranuM kAraNa che, te kAraNathI pUrvapakSInuM A sarva kathana asaMbaddha che, ema avaya che. ta6: zrI daridrasUra : - tene dharmamAM AraMbhanI zaMkA duraMta saMsAranuM kAraNa che ema pUrvamAM kahyuM tene, AcArya zrI haribhadrasUri mahArAjA paMcAzaka-4, gAthA-12mAM kahe che.
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1408 pratimAzataka | zloka : 2 UtyA ...... rosA 1 anyatra=gRhAdikAryamAM AraMbhavALA puruSane dharmamAM anAraMbha anAbhoga che-ajJAna che, ane lokamAM ziSyalokamAM pravacananI azlAghA che, ane abodhinuM bIja che=janmAMtaramAM abodhinI prAptinuM kAraNa che, e pramANe doSo che. bhAvArtha : pUrvapakSI pAzadoSAkara mahAnizIthasUtranI sigavatta!IM .. gAthAne grahaNa karIne artha kare che ke kRmnasaMyamane jANanArA sAdhu ane zrAvaka baMne che, ane kRtnasaMyamane jANanArA puSpAdine icchatA nathI, ema mahAnizIthasUtramAM kahyuM che. tethI dezaviratidhara zrAvaka puSpAdithI bhagavAnanI pUjA kare nahi, paraMtu mahAnizIthanI masaLavattaIIM ..... gAthAnA pUrvAddhamAM kahyuM ke akRtna pravartaka evA viratAviratane A dravyastava yukta che. tethI akRtnapravartaka viratAvirata judA che ane kRtmasaMyamanA jANanArA evA dezavirata judA che. mATe sarvato viratAvirata karatAM dezavirata bhAMgo mahAnizIthanA asagavattA vacanathI pRthapha siddha thAya che. pUrvapakSI pAzadoSAkarano Azaya e che ke dezaviratidhara zrAvaka saMpUrNa saMyama zuM che tenA paramArthane jANanArA che, sarvaviratinI abhilASAvALA che, paraMtu sarvaviratinI zaktinA saMcayavALA nathI, tethI sarvaviratinI zaktinA saMcaya mATe dezathI pAponI virati karIne sarvaviratinI zaktino saMcaya kare che. mATe kRtnasaMyamane jANanArA dezaviratidhara zrAvako che. ane mahAnizItha sUtramAM kahyuM che ke kRtmasaMyamanA jANanArAo puSpAdine icchatA nathI. AnAthI e phalita thAya che ke puSpAdi jIvone kilAmaNA thAya tevI AraMbhanI pravRtti dharmanA arthI evA zrAvako kare nahi; ane jeo kRtnasaMyamane jANanArAo nathI, teo viratAvirata che, ane teo dharmabuddhithI puSpAdi dvArA bhagavAnanI pUjA kare che. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - tuM=pUrvapakSI pAzadoSAkara, mahAnizIthanI masipavatta!If gAthAnA arthane jANavA mATe asamartha che. AthI ja mahAnizIthanA vRttikAre je artha karyo che, tene pUrvapakSI tuM jANato nathI. mahAnizIthanA vRttikAre masiUvatta T ..... gAthAno zuM artha karyo che, te batAvatAM graMthakArazrI kahe che - kRmnasaMyamavALA evA te vidvAno' te kRmnasaMyamavid che. tethI e phalita thAya che ke jemaNe jIvanamAM saMpUrNa saMyama svIkAryuM che, tevA vidvAno kRtnasaMyamavid che. AnAthI e prApta thAya che ke je kharekhara vidvAna hoya te haMmezAM saMyamanA paramArthane jANanArA hoya ane saMyamane pALanArA hoya, ane kRtmasaMyamane pALanArA evA je vidvAno che, teo bhAvastivane icchanArA che, dravyastavane icchanArA nathI, tethI puSpAdi dvArA bhagavAnanI bhakti karavAnI abhilASAvALA nathI. jyAre dezaviratidhara zrAvako to kRtnasaMyamane jANanArA hovA chatAM teo kRmnasaMyamavALA vidvAno nathI. mATe mahAnizIthasUtramAM akRtnapravartaka evA viratAvirata zabdathI dezaviratidhara zrAvakane grahaNa karela che. tethI mahAnizIthanA vacana pramANe dezaviratidhara
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 92 1409 zrAvakane dravyastava yukta che, ema siddha thAya che. mATe mahAnizIthanI masaLavavattA . gAthAno pUrvapakSI je pramANe artha kare che te barAbara nathI. vaLI tenI puSTi karavA mATe tarka ApatAM kahyuM ke devatAo dezavirativALA nathI, topaNa jema dezavirativALA zrAvako sarvaviratidhara evA sAdhuonI upAsanAnA kAraNe kRtnasaMyamane jANanArA che, tema devatAo paNa bhagavAnanI bhakti karanArA che, tethI kRtnasaMyamanA svarUpane jANanArA che. vaLI pustakaratnanA vAcanathI upalabdha dharmavyavasAyavALA che, tethI paNa kRtnasaMyamanA parijJAnavALA che. vaLI samyakatvathI upaeNhita nirmaLa avadhijJAnavALA hovAne kAraNe Agama pramANe dharmanI pravRtti karanArA che. tethI dharma mATe bhagavAnanI bhakti karatA hoya tyAre avirativALA evA paNa devo zrAvakanI jema puSpAdithI pUjA kare nahi, ane devo bhagavAnanI pUjA puSpAdithI kare che te zAstraprasiddha che, mATe jema devo kRmnasaMyamane jANanArA hovA chatAM puSpAdithI bhagavAnanI pUjA kare che, tema dezaviratidhara zrAvako paNa kRtnasaMyamane jANanArA hovA chatAM puSpAdithI bhagavAnanI pUjA kare che, te ucita che. tethI kRtnasaMyamavid puSpAdine icchatA nathI, teno artha je pramANe pUrvapakSI kare che te pramANe thAya nahi; paraMtu kRtnasaMyamavALA evA vidvAna sAdhuo puSpAdine icchatA nathI, teno artha mahAnizIthanA vRttikAre karyo che, tema ja karavo ucita che. ahIM pUrvapakSI kahe ke devatAo acitta puSpAdi vaDe bhagavAnanI pUjA kare che. mATe devatAonI puSpAdithI karAtI pUjAne grahaNa karIne dezaviratidhara zrAvako paNa puSpAdithI pUjA kare che, tema svIkArI zakAya nahi. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che ke pUrvapakSI evo tuM=pAzadoSAkara luMpAkano mAsIyAI bhAI che arthAt jema lupAka bhagavAnanI pUjAmAM puSpAdi jIvonI hiMsAne svIkArIne pratimAno lopa kare che, tema tuM=pUrvapakSI pAzadoSAkara pratimAno lopa karato nathI, topaNa lupAkanI jema puSpAdithI bhagavAnanI pUjAmAM hiMsA che, tema kahIne bhagavAnanI pUjAne adharmarUpe sthApana kare che, tethI tuM lapAkano mAsIyAI bhAI che. vaLI pUrvapakSInuM A kathana saMgata nathI, te spaSTa karatAM graMthakArazrI kahe che ke tane AvuM kahIne koNe asaMbaddha zIkhavADyuM ? te asaMbaddha kathana kema che, te batAvatAM graMthakArazrI kahe che - jo devalokamAM naMdApuSkariNI AdinAM kamaLo acitta che, tethI devatAo te kamaLathI bhagavAnanI pUjA kare che, ema pUrvapakSI kahe, to jema sacitta puSpAdi dvArA pUjAnA adhyavasAyamAM bAhya AcaraNArUpa pApa svIkAravAmAM Ave, to acitta puSpAdi dvArA paNa bhagavAnanI pUjAmAM bhAvathI pApa svIkAravuM paDe. jema kAlasaukarika kasAI roja 500 pADA mArato hato tyAre, bAhya AcaraNAthI paNa pApa karato hato ane bhAvathI paNa pApa karato hato, ane jyAre zreNika rAjAe tene hiMsAthI aTakAvavA arthe kUvAmAM UMdho laTakAvyo, tyAre pANImAM 500 pADAne citarIne mAre che. tethI dravyathI pADA mAravAnI kriyA nahi hovA chatAM bhAvathI pADA mAravAnI kriyA kare che. tema sacitta puSpAdithI pUjA karavAnA kAraNe AcaraNArUpa pApa thatuM hoya to acitta puSpAdithI pUjA karavAne kAraNe paNa adharmanI prApti thAya. chatAM devonI acitta
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1410 pratimAzataka | zloka : 2 kamaLothI pUjAne tuM pAparUpa svIkArato nathI. mATe puSpAdithI pUjA karavAmAM pApa che, tethI dezaviratidhara zrAvako puSpAdithI pUjA kare nahi, e pramANe tAruM kahevuM asaMbaddha pralApa che. vaLI graMthakArazrI pUrvapakSIne kahe che ke A rIte mugdhajanone buddhino vyAmoha karavA mATe kRtrima puSpAdi dvArA pUjAne tuM vyavasthApana karI rahyo che, tethI tuccha asAra evA kRtrima puSpAdithI bhagavAnanI pUjA karIne bhagavAnanI AzAtanAnA pApane karavAnI tuM preraNA Ape che, mATe tAruM vacana ucita nathI. vaLI sacitta puSpAdithI pUjAno tuM niSedha kare che to jalAbhiSeka Adi paNa tAre ukALelA acitta pANIthI karavAnuM kahevuM paDe, ane tene te pUrvapakSI svIkAre to graMthakArazrI tene kahe che ke vastutaH ukALelA pANIthI abhiSeka karavAmAM pANIne ukALavA dvArA agnikAya ane pANInA jIvonI virAdhanA thAya. tethI mULathI ja abhiSekano tAre niSedha karavo joIe. A rIte dezaviratidhara zrAvakane sacitta puSpAdithI pUjA na hoya tema kahenAruM pUrvapakSInuM vacana asaMbaddha che, tema batAvIne, dharmamAM AraMbhanI zaMkA duraMta saMsAranuM kAraNa che, te batAvavA arthe pU. haribhadrasUri mahArAja sAhebanI paMcAzakanI sAkSI ApI. teno bhAva A pramANe che - je zrAvako deha ane gRhAdi kAryomAM AraMbha karI rahyA che, teo bhagavAnanI pUjAnA anAraMbhaka hoya =jIvanA upamadananA parivArano prayatna karatA hoya arthAt bhagavAnanI pUjAmAM puSpAdi jIvonI hiMsA che, abhiSeka AdimAM jalAdi jIvonI hiMsA che, tema mAnIne bhagavAnanI pUjA arthe puSpAdino ane abhiSeka Adino parihAra karatA hoya te teonuM ajJAna che; kema ke teomAM rahelA ajJAnane kAraNe bhagavAnanI bhaktirUpa ucita pravRttimAM AraMbhanI zaMkA karIne bhaktino parihAra kare che. vaLI A rIte avivekane kAraNe bhagavAnanI puSpAdithI bhaktino parihAra karavAne kAraNe ziSTa lokamAM pravacananI hIlanA thAya che, kema ke ziSTa loko vicAre che ke potAne iSTa evA devanI uttama evA puSpAdithI pUjA karavAnA niSedhapara A jainazAsana che. jo pUjAno niSedha jainazAsana na karatuM hoya to A zrAvako puSpAdithI pUjAno parihAra kema kare ? tethI A darzana anApta puruSathI praNIta che, tema ziSTa lokone jaNAya che. tethI ziSTa lokamAM bhagavAnanA pravacananI hIlanA thAya che, ane A prakAranI pravacananI hIlanAne kAraNe tevI hIlanAmAM nimitta bananArA zrAvakone abodhinuM bIja prApta thAya che arthAt janmAMtaramAM bhagavAnanA zAsananI aprApti thAya tevuM bIja prApta thAya che. ATalA doSo hovAthI dravyathI snAna karIne zuddha vastrathI jinapUjA karavI joIe, e pramANe A paMcAzakanI gAthAthI phalita thAya che. utthAna : pUrvamAM pUrvapakSIe zramaNopAsaka dezaviratinA pAMcamA bhAMgAmAM kahela ke iMdrAbhiSeka karatI vakhate devatAo audArika jala, puSpo vagere grahaNa kare che, ane jinapUjA karatI vakhate dArika puSpo grahaNa karatA nathI paNa surapuSpo grahaNa kare che, ane surapuSpo acitta che, mATe sacitta puSpothI pUjA karavI zrAvakane ucita nathI. tenuM nirAkaraNa karavA graMthakArazrI kahe che -
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zlokaH 92 1411 TIkA : indrAbhiSeke'tratyajalAdigrahaNaM jinapUjArthaM tu tatratyasyaivetyatra tu kAraNaM maGgalArthatvanityabhaktyarthatvAdInIti mA vipriyaM zakiSThAH, / abhigamavacanaM tu yogyatayA bhogAGgasacittaparihAraviSayam, yathA 'ghaTena jalamAhara' ityatra ghaTapadaM yogyatayA chidretaraviSayamanyathA sabAlakAH striyo muni(jina?)vandane nAbhigaccheyuH / caityavandanabhASyAdau cAbhigame sacittadravyojjhanam, zrAddhAnAM puSpAdinA pUjAvidhAne noktamiti kimupajIvyavirodhenAbhigamadurvyAkhyAnena ? yadi ca yogyatA na puraskriyate tadA'cittadravyAnujjhanaM dvitIyAbhigama iti khaDgachatropAnatprabhRtyacittadravyaM rAjAdibhiraparityAjyaM syAt / pravacanazobhAnuguNAcittadravyopAdAnameva dvitIyArtha iti cet ? pUjAdhavasare tadanupayogisacittadravyojjhanameva prathamArtha iti kiM na dIyate dRSTiH?, yena zAkinIva vAkchalamevAnveSayasi / puSpavardalavikurvaNamapi vikiraNamAtrasampAdanArthamadhovRntajalasthalajapuSpavikiraNasyaiva pAThasiddhatvAt, na pUjAGge sacittazaGkA tddRssttaantenAyA TIkA : krama ... zaSTi : I IMdranA abhiSeka vakhate ahIMnA=manuSya lokatA, jalAdinuM grahaNa vaLI jinapUjA arthe tyAMnA=devalokanA, jalAdinuM grahaNa devo kare che, emAM kAraNa maMgalArthatva ane nityabhaktiarthatva vagere che arthAt iMdranA abhiSeka vakhate maMgala mATe ahIMnA=manuSya lokatA, jalAdi ane puSpAdi grahaNa kare che ane jinapUjA vakhate nityabhakti mATe devalokanAM jalAdi ane puSpAdi grahaNa kare che, jethI karIne tuM vipriyanI zaMkA na kara arthAt bhagavAnanI pUjA arthe acitta puSpo devatAo grahaNa kare che, e prakAranI vipriyanI zaMkA na kara. vaLI pUrvamAM pUrvapakSIe pAMcamA zramaNopAsaka dezavirata bhAMgAnA kathanamAM dezaviratidhara zrAvaka sacitta puSpAdithI pUjA karatA nathI, tenI siddhi karavA mATe kahela ke pratimAnA vaMdanAdhikAramAM pAMca prakAranA abhigamanI vidhimAM sacitta dravyano tyAga kahevAyelo che, ane jinAlayamAM praveza karatI vakhate paNa caityavaMdanabhAkhyAdimAM sacitta dravyanA tyAganI vidhi batAvela che. tethI dezaviratidhara zrAvakane nirava pUjA saMbhave. mATe jeo sacitta puSpAdithI pUjA kare che, teo dezavirata nathI, paraMtu ajJAnane kAraNe dharmArthe hiMsA kare che. tethI dezaviratathI judA viratAvirata bhAMgAmAM temanuM grahaNa thAya che. A prakAranI pUrvapakSInI zaMkAnuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - gaImAmavAnuM nAma/jIyuH vaLI abhigamavacana yogyapaNArUpe bhogAMga sacittanA parihAranA viSayavALuM che=bhagavAnanI pUjAmAM upayogIthI Itara evA bhogAMga sacittanA parihAraviSayavALuM che, je pramANe ghaTathI jalane Ahara=grahaNa kara, e prakAranA prayogamAM, ghaTapada yogyapaNAthI chidratara
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1412 pratimAzataka | zloka : 2 viSayavALuM che. anyathA=yogyapaNArUpe bhogAMga sacittanA parihAranA viSayavALuM abhigama vacana che, tema na svIkAro to, bALaka sahita strIo jinacaMdana mATe Ave nahi. caityavana sudhyAne ? ane caityavaMdabhASyAdimAM abhigamaviSayaka sacita dravyano tyAga zrAvakone puSpAdi dvArA pUjAnI vidhimAM kahevAyo nathI. ethI upajIvya virodhavALA evA abhigamanA durvyAkhyAna vaDe zuM? jinAlayamAM praveza vakhate bhagavAnanI bhakti arthe pAMca abhigamane kahenArAM zAstravacano ane caityavaMdanabhASyAdimAM kahevAyelAM abhigamanAM vacanone grahaNa karIne sacitta puSpAdithI bhagavAnanI pUjAno pUrvapakSI niSedha kare che, te ucita nathI, ema pUrvamAM graMthakArazrIe sthApana karyuM. tenI puSTi karavA arthe taka kare che - Hi 2. thAt ! ane jo yogyatA AgaLa karAtI nathI=abhigama sAcavatI vakhate sacitatA parihAranA viSayamAM bhoganA aMgarUpa yogyatA AgaLa karAtI nathI, to acita dravyano atyAga e prakArano bIjo abhigama che, e sthAnamAM khaga, chatra, pagarakhAM vagere acitta dravyo rAjA vaDe aparityAye thAya. A rIte tarka dvArA graMthakArazrIe sthApana karyuM ke yogyapaNArUpe bhogAMga sacittanA parihAraviSayavALuM abhigama vacana che. e tarkanuM nirAkaraNa karavA arthe pUrvapakSI kahe che - pravacana ....... ti vet ? pravacananI zobhAne anurUpa evA acita dravyanuM grahaNa ja bIjA abhigamano artha che, e pramANe pUrvapakSI kahe, to tene graMthakArazrI kahe che - pUnavisare ... manveSaNa pUjAdinA avasaramAM temAM anupayogI pUjAmAM anupayogI evA sacita dravyano tyAga ja prathama abhigamano artha che, e pramANe kema daSTi apAtI nathI=e pramANe kema tArA vaDe jovAtuM nathI ? je kAraNathI zAkinInI jemakaDAkaNanI jema vAkachala ja tuM zodhe che. pUrvamAM pUrvapakSIe zramaNopAsaka dezaviratinA bhAMgAmAM "zramaNopAsaka dezaviratithI viratAvirata judA che te siddha karavA mATe zramaNopAsaka sacitta puSpothI bhagavAnanI pUjA karatA nathI, te batAvavA mATe yukti ApI ke devatAo samavasaraNamAM vaikriya puSponI vidurvaNA kare che, ane samavasaraNamAM maNinI racanAvizeSa paNa acitta ja che. vaLI tenI puSTi karavA mATe rAjapraznIya upAMganI sAkSI Apela. rAjapraznIya upAMgamAM kahyuM che ke devatAo puSpavALAM vAdaLAMo vidurve che; tethI paNa phalita thAya che ke devatAoe viyurvelAM vAdaLomAMthI paDatAM puSpo vaikriya che, mATe acitta ja che. tenuM nirAkaraNa karavA mATe graMthakArazrI kahe che - puNavavidhurvamapi ..... gAyA rAjaprastIya upAMgamAM puSpavALAM vAdaLAMonuM vipharvaNa' paNa vikiraNamAtra saMpAdana mATe che; kema ke adhovRttavALA jalathI ane sthaLathI utpanna thayelA
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 2 1413 puSpanA vikiraNanuM japAThasiddhapaNuM che. tenA dAMtathI rAjapraztIya upAMgamAM batAvelA devatAonA puSpavikiraNanA daSTAMtathI, pUjAnA aMgamAM sacittanI zaMkA karavI nahi arthAt pUjAnA aMgamAM sacittano parihAra che e prakAre zaMkA karavI nahi. bhAvArtha - pUrvapakSI kahe che ke iMdranA abhiSeka vakhate devatAo ahIMnA sacitta jalAdithI ane sacitta puSpAdithI pUjA kare che; kema ke iMdrano abhiSeka e dharmanuM kRtya nathI, ane bhagavAnanI pUjA vakhate devatAo devalokanA vAvaDInA jalathI abhiSeka kare che ane devalokanAM puSpothI bhagavAnanI bhakti kare che, tenuM kAraNa devalokanuM jala sacitta nathI ane devalokanAM puSpo sacitta nathI. AnAthI pUrvapakSIne e kahevuM che ke sacitta evAM puSpAdithI bhagavAnanI pUjA karavAmAM hiMsAno doSa che, ane devatAo vibudha hovAthI te hiMsAno parihAra kare che. mATe dezavirata zrAvaka paNa vivekavALA hovAthI sacitta puSpAdithI bhagavAnanI pUjA kare nahi; ane jeo sacitta puSpAdithI pUjA kare che, teo hiMsAnA parihAraviSayaka vivekavALA nahi hovAthI dharmabuddhithI puSpAdithI bhagavAnanI pUjA kare che, mATe teo dezavirata nathI, paraMtu viratAvirata che. tethI pAMcamA zramaNopAsakadezaviratanA bhAMgAthI cotho viratAviratano bhAMgo judo siddha thAya che. pUrvapakSInA A kathananuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - iMdranA abhiSeka vakhate maMgala mATe ahIMnAM tilokanAM jalAdi ane puSpAdi devatAo grahaNa kare che ane bhagavAnanI nityabhakti arthe tyAMnAM=devalokanI vAvaDInAM jala ane devalokanAM puSpo grahaNa kare che, paraMtu tethI tyAMnI vAvaDInuM jala sacitta nathI, acitta che, ane tyAMnAM puSpo sacitta nathI acitta che, tevI viparIta zaMkA thaI zake nahi. Azaya e che ke koI iMdra devalokathI cyave ane tenA sthAne navA iMdra utpanna thAya tyAre iMdrano abhiSeka karAya che, ane te abhiSeka maMgalarUpa bane, tethI iMdrAbhiSeka vakhate devatAo tirthAlokanAM tIrtha vagerenAM jalone grahaNa kare che, jethI te abhiSeka maMgalanuM kAraNa bane; ane devalokamAM bhagavAnanI pUjA nityabhakti mATe karavI che, ane te nityabhakti mATe devalokamAM vAvaDImAM nirmaLa jaLa ane suMdara puSpo upalabdha che. mATe nityabhakti karavA mATe devatAo tirthAlokanAM jala ke puSpo grahaNa karatA nathI. eTalA mAtra zAstravacananA baLathI devalokanAM puSpo ane jala sacitta nathI, tevI zaMkA karIne sacitta puSpAdi ane jalAdithI bhagavAnanI bhakti thAya nahi, e prakAranI viparIta zaMkA karavI ucita nathI. pAMcamo bhAMgo dezavirata karatAM cotho viratAviratano bhAMgo judo che, tema sthApanA karavA arthe pUrvapakSIe kahyuM ke viratAviratane zAstrano bodha nahi hovAthI sacitta puSpAdithI pUjA kare che, paraMtu dezavirata zrAvako to sAdhunA paricayavALA hovAthI hiMsAne dharmarUpe jotA nathI, tethI sacitta puSpAdithI bhagavAnanI pUjA karatA nathI; ane temAM pUrvapakSIe yukti Apela ke zAstramAM pAMca abhigamanuM vacana che ane caityavaMdanabhASyAdimAM paNa pAMca abhigamanuM vacana che, ane te abhigamamAM eka abhigama sacitta
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1414 pratimAzataka | zloka : 92 dravyanA tyAgapUrvaka jinAlayamAM javAnuM che. tethI sacitta evA puSpAdithI ke jalAdithI bhagavAnanI bhakti vivekI evA dezavirata zrAvako kare nahi. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakA2zrI kahe che - je pramANe 'ghaTathI jalane lAva' e prakAranA vacanaprayogamAM ghaTapada chidrathI itaraviSayavALuM yogyapaNAthI grahaNa karavAnuM che; kema ke chidravALA ghaTathI pANI lAvI zakAya nahi, Ama chatAM prayoga ka2nA2 puruSa ema kaheto nathI ke chidra vagaranA ghaTathI jalane lAva, topaNa je ghaTa jala lAvavAne yogya hoya te ghaTathI pANI lAvavAnuM kahenAruM vacana che, evo artha karAya che; tema zAstramAM bhagavAnanI bhaktinA arthe pAMca abhigamo batAvyA, temAM sacitta dravyanA tyAganuM kathana karyuM, te sacitta dravyano tyAga je sacitta dravya tyAgane yogya che, tene AzrayIne grahaNa karavAno che, paraMtu sarva sacittanA tyAgaarthaka nathI. jinAlayamAM praveza karatI vakhate tyAgane yogya sacitta dravya bhoganA aMgarUpa che, anya sacitta dravya nahi; ane evuM mAnavAmAM na Ave, ane ema kahevAmAM Ave ke sarva sacitta dravyano parihAra karIne ja jinAlayamAM javAnuM che, to strIo bALaka laIne jinAlayamAM jAya che, te bALaka paNa sacitta che. mATe bALakane laIne paNa jinAlayamAM javAya nahi, tema mAnavuM paDe. AnAthI e phalita thayuM ke bhagavAnanI bhakti arthe je puSpAdi ke jalAdi sacitta dravya che, te tyAgane yogya sacitta dravya nathI, paraMtu potAnA bhoganA aMgabhUta je sacitta dravya sAthe hoya te tyAgane yogya che. tethI teno tyAga karIne jinAlayamAM praveza karavo joIe, e prakAranuM abhigamavacananuM tAtparya che. mATe abhigamavacananA baLathI sacitta jalAdithI ke puSpAdithI bhagavAnanI pUjA thAya nahi, tema sthApana karI zakAya nahi. vaLI caityavaMdanabhASyAdimAM je pAMca abhigamo kahyA tyAM sacitta dravyanA tyAganuM je kathana karyuM che, te zrAvakone puSpAdithI pUjAnI vidhimAM kahyuM nathI arthAt caityavaMdanabhASyAdimAM puSpAdithI pUjAnI vidhi kahI che tyAM, sacitta dravyanA tyAgarUpa abhigamanuM vacana kahyuM nathI. tethI citta puSpAdithI pUjA thAya nahi, ema caityavaMdanabhASyamAM kahelA abhigamanA vacanathI kahI zakAya nahi. mATe pUrvapakSI je abhigamanuM vyAkhyAna kare che te upajIvya virodhI che, mATe durvyAkhyAna che. Azaya e che ke pAMca abhigamo upajIvaka che, ane tenAthI upajIvya bhagavAnanI bhakti che; ane upajIvaka kadI upajIvyano virodhI na hoya, paraMtu haMmezAM upajIvyane anurUpa hoya. tethI upajIvya evI bhagavAnanI bhaktine anurUpa upajIvaka evA abhigamanuM vyAkhyAna karavAmAM Ave to te vyAkhyAna suvyAkhyAna bane; ane pUrvapakSI sacitta dravyano tyAga kahenAra je abhigamavacana che, te abhigamavacanathI, upajIvyu evI bhagavAnanI bhakti arthe upayogI evA puSpAdi ane jalAdino ja abhigamavacana dvArA virodha kare che arthAt abhigamavacana dvArA sacitta puSpa ane sacitta jalapUjA mATe laIne jinAlayamAM javAya nahi, tema kahe che. tethI abhigamathI upajIvya bhagavAnanI bhaktino virodha kare tevo abhigamavacanano artha karIne pUrvapakSI abhigamanuM durvyAkhyAna kare che, te ucita nathI.
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zlokaH 92 1415 pUrvamAM kahyuM ke jinAlayamAM jatI vakhate je pAMca abhigamo kahyA che, temAM sacitta dravyanA tyAgano abhigama bhogAMga sacittanA parihAra mATe che, anya sacitta dravyanA parivAra mATe nathI; kema ke bhagavAnanI bhaktinA kALamAM parihAra yogya evuM sacitta dravya bhogAMga che, paraMtu bhagavAnanI pUjA arthe laI javAnAM puSpAdi parihAra yogya nathI. tenI puSTi karavA arthe tarka kare che - jo parihAra yogya evA sacitta dravyane abhigamanA vacananA baLathI AgaLa karavAmAM na Ave, ane sarva sacitta dravyano parihAra svIkArIne acitta puSpAdithI bhagavAnanI pUjA thAya tema svIkAravAmAM Ave, to acitta dravyano tyAga nahi karavAnuM ke bIjuM abhigama vacana che tene sAcavavA mATe rAjA vagere jinAlayamAM praveza karatI vakhate khaga, chatra, pagarakhAM vagere acitta dravyano tyAga kare che teno paNa tyAga karavo joIe nahi; kema ke jema sacitta dravyanA tyAgathI yogyAyogyano vibhAga karyA vagara sarva sacitta dravyano tyAga svIkAravAmAM Ave, to acitta dravyanA tyAganA niSedhane kahenArA abhigamavacanathI paNa yogyAyogyano vibhAga karyA vagara je potAnI sAthe acitta dravya che te acitta dravyano tyAga karavo joIe nahi, ema svIkAravuM joIe; ane ema svIkArIe to jinAlayamAM jatI vakhate pagarakhAM vagereno tyAga karyA vagara jinAlayamAM javuM joIe, e prakArano artha prApta thAya, ane tarka haMmezAM viparyayamAM paryavasAna pAme che. tethI jema acitta dravyanA atyAganA vacanathI pagarakhAdinuM grahaNa nathI, tema sacitta dravyanA tyAganA vacanathI pUjAnI sAmagrInA tyAganuM grahaNa nathI, e prakAre viparIta arthamAM tarka vizrAMta thAya che. AnAthI e phalita thAya ke jema acitta dravyane kahenAra abhigamavacanathI atyAgayogya acitta dravyanA atyAganuM kathana che sarva acitta dravyanA atyAganuM kathana nathI, tema sacitta dravyanA tyAgane kahenArA abhigamavacanathI bhogAMga evA tyAga yogya sacitta dravyanA tyAganuM kathana che, sarva sacitta dravyanA tyAganuM kathana nathI. tethI bhagavAnanI bhakti arthe grahaNa karAtA puSpAdi ke jalAdinA tyAganuM kathana sacitta dravyanA tyAganA abhigamavacanathI prApta thAya nahi. A rIte tarkathI graMthakArazrIe sthApana karyuM ke sacitta dravyanA tyAgane kahenAruM abhigamavacana vizeSa sacittanA parihArapara che, sarva sacittanA parihArapara nathI, ane temAM tarka Apyo; te tarkanuM nirAkaraNa karavA arthe pUrvapakSI kahe ke pravacananI zobhAne anurUpa acitta dravyanA grahaNanuM ja bIjA abhigamano artha che arthAt acitta dravyanA atyAgane kahenAruM vacana pravacananI zobhAne anurUpa evA AbhUSaNAdi dravyonA grahaNanuM ja kathana kare che, tyAganuM kathana karatuM nathI. pUrvapakSIno Azaya e che ke bhagavAnanI bhaktinI vRddhi arthe uttama alaMkAro vagere AbhUSaNo dhAraNa karavAmAM Ave to pravacananI zobhA thAya, ane tevAM acitta dravyone grahaNa karavAnuM ja kathana bIjA abhigamathI prApta thAya che arthAt acitta dravyanA atyAgane kahenArA abhigamavacanathI prApta thAya che. tene graMthakArazrI kahe che - pUjAnA avasaramAM pUjAne anupayogI evA sacitta dravyanA tyAgane kahenAruM prathama abhigama vacana che e prakAre tuM kema vicArato nathI ? tethI jema DAkaNa koInA zarIramAM praveza karavA arthe avasara prApta thato
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1416 pratimAzataka | zloka : 92 na hoya tyAre chaLane zodhe che arthAt jyAre te puruSa koI evI avasthAmAM hoya ke jyAre te DAkaNa tenA zarIramAM praveza karI zake evo moko juve che, tema tuM paNa=pUrvapakSI paNa, te DAkaNanI jema zAstravacanono ucita artha joDavAne badale vANIno chaLa karIne acitta dravyanA atyAganuM vacana pravacananI zobhAne anurUpa acitta dravyanA grahaNane kahenAra che, teno artha kare che, ane sacitta dravyanA tyAganA abhigamamAM bhagavAnanI bhaktimAM upayogI evA paNa puSpAdinA tyAgane grahaNa kare che, te vANIno chaLa che; kema ke jo pravacananI zobhAne anurUpa acitta dravyanuM grahaNa ja acitta dravyanA atyAgathI prApta thatuM hoya, to sacitta dravyanA tyAgathI paNa bhagavAnanI bhaktimAM anupayogI evA sacitta dravyano tyAga ja teNe=pUrvapakSIe grahaNa karavo joIe. tenA badale pUrvapakSI chaLa karIne sacitta dravyanA tyAgathI bhagavAnanI bhaktimAM sacitta puSpAdi ke jalAdi grahaNa thAya nahi, tevo artha kare che, ane acitta dravyanA atyAgathI pravacananI zobhAmAM upayogI acitta dravyanA grahaNane pUrvapakSI svIkAre che, te anucita che. samavasaraNamAM devatAo bhagavAnanI bhakti arthe puSpo vidurve che, evo pATha rAjapraznIya upAMgamAM maLe che, ane rAjapraznaya upAMgamAM kahyuM che ke bhagavAnanI bhakti arthe devatAo puSpovALAM vAdaLAMo vidurve che ane temAMthI puSpo varasAve che; chatAM te pAThathI acitta puSpo ja devatAo varasAve che, evuM kathana prApta thatuM nathI, paraMtu bhagavAnanI bhakti arthe puSpovALAM vAdaLAMonuM vikiraNa kare che, eTalo ja artha prApta thAya che. te pAThathI jalamAM utpanna thayelAM ane bhUmimAM utpanna thayelAM puSpone grahaNa karIne devatAo temAMthI vAdaLAM vikarvIne te vAdaLAMmAMthI puSpo vikiraNa kare che arthAt samavasaraNamAM nIce DIMTAM hoya te rIte devatAo te puSpothI vRSTi kare che, teno artha pAThathI siddha thAya che. mATe bhagavAnanI pUjAnA aMgamAM sacitta puSponA parivAranI zaMkA devatAonA puSpavikiraNanA dRSTAMtathI karI zakAya nahi. tethI bhagavAnanI bhakti arthe sacitta puSpAdi grahaNa karavA doSarUpa nathI, e prakArano graMthakArazrIno Azaya che. TIkA - etena yadutprekSitaM jAtisaGkaravatA-pUjAyAmAdau puSpAdyupamardAdadharma eva tadantaraM zubhabhAvasaMpattyA tu dharma iti dharmAdharmasaGkara eveti tanirastam, evaM hi yAge'pi hiMsayA prAgadharma uttarAGgadAnadakSiNAdinA tvanantaraM dharma iti vadataH sabrahmacAritApAtAt yacca tatkAlInAsaMyamojjhanaM zubhabhAvenoktaM tadvidhibhaktyanyataravaiguNya evAnyathA svarUpAsaMyamasya dravyastavAnatirekeNojjhitumazakyatvAdanubandhAsaMyamasya cAnudbhavopahatatvAd / TIkArca - tena..... niraktam pUjAmAM prathama puSpAdi upamaItanA kAraNe adharma ja che, tyArapachI zubhabhAvanI saMpattithI=bhagavAnanI bhaktirUpa zubhabhAvanI prAptithI, dharma che. ethI karIne dhamadharmano saMkara ja che=bhagavAnanI puSpAdithI pUjAmAM dharma-adharmarUpa mizrabhAvanI prApti ja che, e pramANe je jAtisaMkaravALA
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 92 1417 vaDe ucaeNkSita che, te AnA dvArA nirasta karAyuM pUrve mahAnizIthanI gAthA sipAvara'Ivi ..... ityAdithI mAMDIne atyAra sudhI graMthakArazrIe sacita puSpothI bhagavAnanI pUjA karavAmAM doSa che, ema je pUrvapakSI kahe che tenuM nirAkaraNa karyuM enA dvArA, jAtisaMkarane mAnanArA puruSa vaDe je ubhekSita che te nirasta karAyuM che. jAtisaMkaravALA puruSa vaDe utmalita nirasta karAyuM, temAM hetu batAvatAM graMthakArazrI kahe che - parva bridivaritApatA A rIte=je rIte pUjAmAM jAtisaMkaravALA dhamadharmarUpa mizrapakSa svIkAre che e rIte, yAgamAM paNa hiMsAthI prAraMbhamAM adharma che, vaLI vAgatA uttara aMgarUpa dAnadakSiNAdi dvArA anaMtara dharma che, e pramANe kahetA evA tane sabrahmacAritAno pAta cheH sadazatAnI prApti che yAgIya hiMsA sadaza jinapUjAnI prApti che, e rUpa doSa hovAne kAraNe pUjAmAM dhamadharmarUpa saMkara svIkArI zakAya nahi. mATe jAtisaMkaravALAno mata nirasta che ema pUrva sAthe anvaya che. jAtisaMkaravALA vaDe kahevAyela pUjAmAM dharmAdharmarUpa saMkarapakSa anucita che tema graMthakArazrIe pUrvamAM sthApana karyuM. tyAM pUrvapakSI kahe ke zAstramAM kUpadaSTAMtathI bhagavAnanI pUjA batAvela che. te pramANe pUjAthI thato asaMyama bhagavAnanI bhaktikALamAM thatA zubhabhAvathI zuddha thAya che, tevo artha prApta thAya che. mATe bhagavAnanI pUjAmAM asaMyamarUpa adharma che ane te asaMyama zubhabhAvarUpa dharmathI zuddha thAya che. tethI bhagavAnanI pUjAmAM dharmAdharmarUpa saMkara svIkAravo ucita che. tenA nirAkaraNa mATe graMthakArazrI kahe che - .... 35hatatvAn ! ane je tatkAlIna asaMyamano tyAga pUjAkAlina asaMyamano tyAga, zubhabhAvathI kahevAyo zubhabhAvathI asaMyamano tyAga thAya che, ema je zAstramAM kahevAyuM te pUjAkAlina asaMyama, vidhi-bhakti anyataranA vaipuNyamAM ja che; kema ke anyathA pUjAkALamAM vidhi-bhaktinuM vaiguNya na hoya tevA puSpAdi jIvonI hiMsArUpa asaMyamano tyAga zubhabhAvathI thAya che, ema svIkAravAmAM Ave to, svarUpaasaMyamano puSpAdi jIvonI hiMsArUpa svarUpaasaMyamano, dravyastavathI atireka hovAne kAraNe tyAga karavo azakya che ane anubaMdhaasaMyamanuM phaLaasaMyamanuM, anubhavathI upahApaNuM che. bhAvArtha : pUrvamAM vanasipavattA thI mAMDIne atyAra sudhI graMthakArazrIe aneka yuktio dvArA bhagavAnanI pUjAmAM hiMsA che, tevuM sthApana karanAra pAzadoSAkaranA kathananuM nirAkaraNa karyuM ane sthApana karyuM ke je rIte pUrvapakSI kahe che ke zrAvaka vivekI che, mATe sacitta puSpAdithI bhagavAnanI pUjA kare nahi, te tenuM vacana anucita che. tenAthI jAtisaMkaravALAno mata paNa nirasta thAya che. jAtisaMkaravALAno mata e che ke bhagavAnanI pUjAmAM dharma-adharmarUpa jAtinuM saMkara che; ane temAM te matavALA yukti Ape che ke pUjAnA prAraMbhamAM pUjA karanAra zrAvako puSpAdinuM upamardana kare che, tethI pUjAnA
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1418 pratimAzataka | zloka : 92 prAraMbhamAM adharmanI prApti thAya che; ane tyArapachI puSpAdithI bhagavAnanI bhakti kare che, tyAre zubhabhAvanI prApti thAya che, te vakhate dharmanI prApti thAya che. A rIte pUjAnI kriyAmAM dharma-adharmano saMka2 che. tethI pUjAnI kriyA zrAvakanA sAmAyika-pauSadhAdinI kriyA tulya kevala dharmarUpa nathI, paraMtu dharmadharmarUpa mizra che. A prakAranI jAtisaMka2ne mAnanArA matanI yukti che, ane tenuM nirAkaraNa graMthakArazrInA pUrvanA kathanathI thAya che; kema ke graMthakArazrIe pUrvapakSI pAzadoSAkaranA nirAkaraNa vakhate spaSTa sthApana karyuM ke malinAraMbhI evA zrAvakane bhagavAnanI pUjA karavAmAM leza paNa adharma nathI, paraMtu dharma ja che. AthI vivekI zrAvako potAnI bhUmikA anusAra uttama puSpAdithI bhagavAnanI bhakti kare che. tethI graMthakArazrInA te vacanathI dharmadharmapakSanuM nirAkaraNa thAya che. vaLI jAtisaMka2vALAnA dharmAdharmapakSanA nirAkaraNa mATe graMthakArazrI anya yukti Ape che - jo jAtisaMka2 mAnanArAo bhagavAnanI pUjAmAM dharmAdharmarUpa mizrapakSa svIkAre, to e rIte jemAM pazunI hiMsA karAya che, tevA yAgane paNa dharmadharmarUpa mizra kahevo paDe; kema ke yAgamAM paNa prathama pazuno vadha karAya che ane uttaramAM yAganA aMgarUpa dAna karAya che. tethI uttaramAM brAhmaNone dakSiNAdi dvArA dharma thAya che ane pUrvamAM karAyelI hiMsA dvArA adharma thAya che, ane tema svIkAranArane to yAgIya hiMsA jevI bhagavAnanI pUjA che, tema mAnavuM paDe, ane koI vivekI vyakti bhagavAnanI pUjAne yAgIya hiMsA jevI svIkAratI nathI, mATe jAtisaMka2vALAno mata nirasta=nirAkRta thAya che. vaLI pUjAmAM dharmadharmarUpa jAtisaMkara mAnanArA kahe che ke zAstramAM kUpanuM dRSTAMta batAvela che ane kahela che ke pUjAkALamAM je asaMyama thAya che te asaMyama zubhabhAva dvArA dUra thAya che. te zAstravacanathI paNa nakkI thAya che ke pUjAmAM asaMyamarUpa adharma che, je puSpAdinA upamardhanarUpa che, ane je zubhabhAvathI te adharmano tyAga thAya che, te zubhabhAva bhagavAnanI bhaktirUpa che. mATe bhagavAnanI bhaktimAM dharmAdharmarUpa mizrapakSa svIkA2vAmAM doSa nathI. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - kUpadRSTAMta dvArA pUjAkALamAM thatA asaMyamano tyAga thAya che, ema je kahyuM che, te puSpAdi jIvonA upamardanathI thatA asaMyamane AzrayIne nathI, paraMtu bhagavAnanI pUjAkALamAM zAstraanusAra pUjAnI je vidhi che, temAM kAMI vikalatA thaI hoya, ane pUjAkALamAM bhagavAnanI bhakti karatI vakhate anyamanaskatAdirUpa je bhaktinI vikalatA thaI hoya, tenAthI thatA asaMyamane AzrayIne kahela che. tethI bhagavAnanI bhaktivALA zrAvako pUjAmAM je kAMI vidhinI vikalatA kare ke bhaktinI vikalatA kare tenAthI pUjAmAM je asaMyamanI prApti thAya che, te bhagavAnanI bhaktikALamAM thayelA uttaranA zubhabhAvathI nAza pAme che. evuM na mAno ane ema kaho ke bhagavAnanI pUjAmAM je puSpAdinuM upamardana thAya che, te asaMyama che, ane te asaMyamano tyAga bhagavAnanI bhaktinA zubhabhAvathI thAya che, to e prApta thAya ke bhagavAnanI bhaktikALamAM thayela puSpAdinA upamardhanarUpa je svarUpaasaMyama che, te dravyastavarUpa che, paraMtu dravyastavathI juduM nathI, ane teno tyAga karavo hoya to puSpAdithI dravyastava ka2vAnuM baMdha ka2vuM paDe; ane vaLI ema kahevAmAM Ave ke
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka / bloka : 2 1419 anubaMdhathI asaMyamano tyAga bhagavAnanI pUjAmAM thatA zubhabhAvathI thAya che, to bhagavAnanI pUjAkALamAM anubaMdhathI asaMyama haju utpanna thayo nathI. tethI teno nAza thaI zake nahi. Azaya e che ke zrAvako puSpothI bhagavAnanI pUjA kare che. tene joIne bhaviSyamAM anya anya paNa jIvo puSpAdithI pUjA karaze, tethI bhagavAnanI pUjAthI anubaMdhathI asaMyamanI prApti che, ane te anubaMdhathI asaMyamanI prApti bhagavAnanI pUjAthI nAza thAya che tema paNa pUrvapakSI kahI zake nahi; kema ke anubaMdhathI asaMyama to bhaviSyamAM thanAra che, haju te asaMyama utpanna thayo nathI. teno nAza zubhabhAvathI thAya che, tema kahI zakAya nahi. mATe bhagavAnanI pUjAkALamAM je asaMyama che te vidhi-bhakti anyataranI vikalatAkRta che. sArAMza : bhagavAnanI bhaktimAM asaMyamano svIkAra traNa rIte thaI zake che : (1) bhagavAnanI bhaktikALamAM vidhibhakti anyataranuM vaiguNya ane (2) puSpAdithI bhagavAnanI pUjA karavArUpa je dravyastava, tasvarUpa asaMyama ane (3) puSpAdithI thatI pUjAne joIne anya jIvo te rIte puSpAdithI bhagavAnanI pUjA kare, e rUpa anubaMdhathI asaMyama. A traNathI atirikta koI asaMyamanI prApti pUjAmAM nathI. svarUpathI asaMyamano tyAga zubhabhAvathI svIkArIe to dravyastavano tyAga prApta thAya; anubaMdhathI thatA asaMyamano tyAga svIkArIe to zrAvako je bhagavAnanI pUjA karI rahyA che, te pUjAne joIne anya jIvo dvArA bhaviSyamAM puSpAdithI thanArI pUjAnA asaMyamano tyAga bhagavAnanI pUjAkALamAM thatA zubhabhAvathI thaI zake nahi. eTale ananya gatithI vidhi-bhakti anyataranA vaiguNyakRta asaMyamano tyAga pUjAkALamAM thatA zubhabhAvathI thAya che, ema svIkAravuM ucita che. utthAna : Avazyakaniyukti bhASya gAthA-193mAM dravyastavane apradhAna kahela che ane bhAvastavane pradhAna kahela che. tenAthI paNa e phalita thAya che ke dravyastavamAM puSpAdi jIvonI hiMsA che, mATe dravyastavane apradhAna kahela che. tethI dravyastavamAM dharmAdharma svIkAravAmAM koI doSa nathI, ema pUrvapakSI kahe to tenuM nirAkaraNa karavA arthe graMthakArazrI kahe che - TIkA : dravyastavasyApradhAnatvamapi svarUpata eva, vidhibhaktisAdguNyopabRMhitabhAvapravRddhau bhAvastavasyaiva sAmrAjyAt / idamitthameva mahAbuddhizAlinA haribhadrAcAryeNAbhihitam, tathApi yasya sthUlabuddhermanasi nAyAti tadanukampArthaM tadgranthapaGktiratra likhyate - "davvathao bhAvathao, davvathao bahuguNo tti buddhi siyA / aniuNamaivayaNamiNaM chajjIvahiaM jiNA biNti"| [Ava0ni0bhA0gA0 192]
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1420 pratimAzataka | zloka : 2 dravyastavo bhAvastava ityatra dravyastavaH bahuguNaH=prabhUtataraguNa, iti=evaM, buddhiH syAt, evaM cenmanyase ityarthaH / tathAhi-kilAsmin-kriyamANe vittaparityAgAt zubha evAdhyavasAyaH, tIrthasya connatikaraNaM, dRSTvA taM ca kriyamANamanye'pi pratibudhyante iti svaparAnugrahaH / sarvamidaM sapratipakSamiti cetasi nidhAya dravyastavo bahuguNa ityasyAsAratAM khyApayanAyAha-'anipuNamati vacanamiti anipuNamatervacanam anipuNamativacanam, 'idamiti dravyastavo 'bahuguNa' iti / kimityata Aha- SaDjIvahitaM jinA bruvate-SaNNAM pRthivIkAyAdInAM jIvAnAM hitaM jinAH tIrthaMkarA bruvate 'pradhAnaM mokSasAdhanam' iti gamyate / TIkArya : dravyatavasya .... sAmrAjya dravyastavanuM apradhAnapaNuM paNa svarUpathI ja che; kema ke vidhi-bhakti sAthuNyathI upaeNhita bhAvapravRddhimAM bhAvastavanuM ja sAmrAjya che. vaLI dravyastavanuM apradhAnapaNuM paNa svarUpathI ja che, paraMtu dravyastavamAM bhAvane AzrayIne to dravyastava bhAratavarUpa che, mATe apradhAna nathI, ema je pUrvamAM kahyuM tene daDha karavA arthe kahe che - matyameva . nidyate - AdravyastavanuM svarUpathI ja apradhAnapaNuM che, paraMtu dravyastavamAM vartatA bhAvane AzrayIne apradhAnapaNuM nathI e, Ama ja mahAbuddhizALI evA AcArya haribhadrasUri vaDe kahevAyuM che, topaNa je skUlabuddhivALAnA manamAM dravyastavamAM dharmAdharmarUpa jAtisaMkara mAnanAra evA skUlabuddhivALAnA manamAM, AvatuM nathI. tenI anukaMpA mATe temanA graMthanI=AcArya haribhadrasUri mahArAjanI Avazyakatikti TIkAnI, paMkti ahIM lakhAya che. chavvatho mAvo e prakAranI Avazyaka niryuktinI gAthA ahIM batAvAya che. A AvazyakaniyuktibhASyanI 192mI gAthA che, ane te AvazyakaniryuktibhASya-192mI gAthAnuM te gAthAnI TIkAmAM pU. A. zrI haribhadrasUri mahArAjAe utthAna karela che. te utthAnanI paMktio ahIM nathI, paraMtu prastuta 192mI gAthAnI pUrvagAthA 191 sAthe teno saMbaMdha che. te saMbaMdhano bodha karavA arthe te utthAna nIce ame batAvela che. ahIMyAM dravya ane bhAvakAra dvArA stava zabdano artha karyo emAM, cAlita ane pratiSThApita artha samyajJAna mATe thAya che. jethI karIne tenA anuvAda purassara kahe che - vyatho . nipA viMti" A dravyastava ane bhAvastava e baMnemAM dravyastava bahuguNavALo che, e prakAre buddhi thAya, A anipuNa mativALAnuM vacana che. jinezvaro SajIvanikAyanuM hita kahe che. che AvazyakaniyuktibhASya gAthA-192nA utthAnamAM kahyuM ke cAlita ane pratiSThApita artha samyajJAna mATe samartha thAya che, tethI tenA anuvAdapUrvaka AvazyakaniyuktibhASya gAthA-192nuM kathana kahe che. tenuM yojana A rIte che - baigo .... vuddhi siyA ! e kathana cAlanArUpa che, ane nivamavayamiM .... viMti e kathana pratyavasthAnarUpa
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka / bloka : 92 1421 vaLI gAthA-192nA utthAnamAM kahyuM che ke cAlatA kyAreka ziSya kare che ane kyAreka svayaM guru kare che. ahIM gAthA-192mAM cAlanA gurue karela che, ane bIjuM je utthAnamAM kahyuM che ke je kAraNathI ahIM vittanA parityAgathI dravyastava zreSTha che, e prakAranI zaMkA=cAlanA dravyastava bahuguNavALo che, e kathana dvArA gAthA-192mAM UbhI karI che, ane teno vyadAsa pratyavasthAna chabbIvahiMta ni viti e kathanathI karela che. dravyastavo ... cAt dravyastava ane bhAvastava e baMnemAM dravyastava bahuguNavALo prabhUtatara guNavALo che, e pramANe buddhi thAya. ahIM prazna thAya ke bhAvastava karatAM dravyastava bahuguNavALo che, e prakAre buddhi kema thAya ? tene spaSTa karatAM kahe che - parva ..... tyartha. | A prakAre jo tuM mAne che=AgaLamAM tathAhathI batAve che e prakAre jo tuM mAne che, to bhAvastava karatAM dravyastava bahuguNavALo che, e prakAranI buddhi thAya, ema tAtparya samajavuM. tathAdi ..... paranu., te A pramANe - kharekhara A karAye chate dravyastava karAve chate, vittanA parityAgathI zubha ja adhyavasAya thAya che ane tIrthanuM unnatikaraNa thAya che, ane karAtA evA tene dravyastavane, joIne anya paNa pratibodha pAme che. jethI karIne sva-parano anugraha che, e prakAre jo tuM mAne che, to bhAvastava karatAM dravyastava bahuguNavALo=prabhUtatara guNavALo che, e prakAranI tArI mati thAya. e pramANe avaya jANavo. | sarvamidaM ..... Tyate | A sarva sapratipakSa che=pUrvamAM kahyuM ke dravyastava karAve chate vittanA parityAgathI zubha ja adhyavasAya thAya che, teno pratipakSa, dravyastava karAve chate vittanA parityAgathI zubhane badale azubha avyavasAya paNa thAya che, tema tIrthanI unnatine badale tIrthanI unnati nathI paNa thatI, ane karAtA evA dravyastavane joIne anya pratibodha nathI paNa pAmatA, e rUpa A sarva pratipakSa che e pramANe cittamAM sthApana karIne, dravyastava bahuguNavALo che, e prakAranA arthanI asAratA khyApana karavA mATe AvazyakatiryaktibhASya gAthA-192nA uttarArdhamAM kahe che - dravyastava bahuguNavALo che e anipuNamatinuM vacana che. dravyastava bahuguNavALo che, e prakAranuM anipuNamatinuM vacana kema che ? ethI kahe che - cha jIvanA hitane jinezvaro kahe che-pRthvIkAyAdi cha jIvanA hitane tIrthakaro pradhAna mokSanuM sAdhana kahe che. ahIM pradhAna mokSasAdhanam e pada AvazyakaniyuktibhASya gAthA-192mAM adhyAhArarUpe che. TIkA - kiJca SaDjIvahitamityata Aha - "chajjIvakAyasaMjamu davvathae so virujjhae kasiNo / to kasiNasaMjamaviU pupphAIaMNa icchaMti" / / [Ava0ni0bhA0gA0 193] SaDjIvakAyasaMyamaH iti, SaNNAM jIvanikAyAnAM pRthivyAdilakSaNAnAM saMyamaH saMghaTTanAdiparityAgaH SaDjIvakAyasaMyamaH, asau hitam / yadi nAmaivaM tataH kim ? ityata Aha-dravyastave puSpAdisamabhyarcanalakSaNe sa SaDjIvakAyasaMyamaH kiM virudhyate=na samyak sampadyate / kRtsnaH=saMpUrNa iti, puSpAdisaMluJcana-saMghaTTanAdinA
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 92 kRtsnasaMyamAnupapatteH, yatazcaivaM tataH = tasmAt kRtsnasaMyamavidvAMsa iti = kRtsnasaMyamapradhAnA vidvAMsaH tattvataH sAdhavaH ucyante / kRtsnasaMyamagrahaNamakRtsnasaMyamaviduSAM zrAvakANAM vyapohArthaM, te kim ? ata Aha-puSpAdikaM dravyastavaM necchanti =na bahu manyante / 1422 TIkArya H kiJca . mArlR - ane SaDjavanikAyanuM hita zuM che ? ethI kahe che "chajjIvakAyasaMjamu na phaeNnti"| "chajIvakAyano saMyama (hita che). kRtsna=saMpUrNa, evo te=chajIvakAyano saMyama, dravyastavamAM virodhI che. te kAraNathI kRtsnasaMyamane jANanArAo puSpAdine IcchatA nathI." Avazyakaniryukti bhASyagAthA-193no artha TIkAmAM A. haribhadrasUri mahArAja spaSTa kare che SaDjIvakAya. . vadhu manyante / SaDjavanikAyano saMyama=pRthivI Adi chajIvanikAyano saMyama=saMghaTTanAdi parityAga, te chajIvanikAyano saMyama che. A=SaDjavanikAyano saMyama, hita che. jo A pramANe che, tethI karIne zuM ? ethI karIne kahe che - dravyastavamAM=puSpAdi samabhyarcana svarUpa dravyastavamAM, te=SaDjavanikAyano saMyama, te zuM ? arthAt virodhI thAya che=samyag niSpanna thato nathI. - ahIM prazna thAya ke dravyastavamAM SaDUjIvanikAyano saMyama aMzathI paNa samyag thato nathI ? to kahe che - dravyastavamAM SaDjavanikAyano saMpUrNa saMyama samyak saMpanna thato nathI arthAt aMzathI thAya che. ahIM prazna thAya ke dravyastavamAM SaDjavanikAyano saMpUrNa saMyama kema thato nathI ? temAM hetu kahe che puSpAdinA cUMTana ane saMghaTTanAdi vaDe kRtsnasaMyamanI anupapatti che, ane je kAraNathI A pramANe che te kAraNathI, kRtsnasaMyama pradhAna che jene evA vidvAno puSpAdirUpa dravyastavane icchatA nathI, e pramANe anvaya che. - kRtsnasaMyamapradhAna vidvAno koNa che ? to kahe che - tattvathI sAdhuo kRtsnasaMyamapradhAna vidvAno kahevAya che. kRtsnasaMyamanuM grahaNa, akRtsnasaMyama vidvAna evA zrAvakonA vyapoha mATe=vyavaccheda mATe, che. teo=sAdhuo zuM ? ethI karIne kahe che - sAdhuo puSpAdi dravyastavane icchatA nathI arthAt bahumAnatA nathI. utthAna : AvazyakaniryuktibhASya gAthA-192nI TIkAmAM kahyuM ke dravyastava karAye chate vittanA parityAgathI zubha adhyavasAya thAya che ityAdi kAraNathI, bhAvastava karatAM dravyastava bahuguNavALo thAya, e prakA2nI cAlanA che; ane pachI pratyavasthAnanuM utthAna karatAM kahyuM ke A sarva sapratipakSa che. e prakAre cittamAM sthApana karIne AvazyakaniryuktibhASya gAthA-192mAM kahyuM ke A anipuNamatinuM vacana che. tyAM dravyastavathI thatA zubha adhyavasAya Adi traNa sapratipakSa kahyA, te sapratipakSa AvazyakaniryuktibhASya gAthA-193nI TIkAmAM batAvatAM kahe che - -
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zlokaH 92 1423 TIkA :___ yaccoktaM - 'davyastave kriyamANe vittaparityAgAt zubha evAdhyavasAya' ityAdi, tadapi yatkiJcid, vyabhicArAt, kasyacidalpasattvasyAvivekino vA zubhAdhyavasAyAnupapatteH, dRzyate ca kIAdyarthamapi sattvAnAM dravyastave pravRttiriti, zubhAdhyavasAyabhAvo'pi tasyaiva bhAvastavatvAditarasya ca tatkAraNatvenApradhAnatvameva, 'phalapradhAnAH sarvArambhAH' iti, bhAvastava eva ca sati tattvatastIrthasyonnatikaraNaM, bhAvastavavata eva tasya samyagamarAdibhiH pUjyatvAttameva ca dRSTvA kriyamANamanye'pi sutarAM pratibudhyante ziSTAH iti svaparAnugraho'pIhaiveti gAthArthaH / TIkArca - caDyo..... vyapivAra, dravyastava karAve chate vittanA parityAgathI zubha ja adhyavasAya thAya che, ItyAdi je kahevAyuM te paNa yatkiMcit che; kema ke vyabhicAra che. te vyabhicArane batAve che - karyA ... manuYpatta, koIka alpasatvane athavA to avivekIne zubha adhyavasAyanI anupapatti che. koIka alpasattvane athavA avivekIne zubha adhyavasAyanI anupapatti kema che ? te batAvatAM kahe che - dRzyate ... ane dekhAya che ke kIrti Adi mATe paNa sattvonI=jIvonI, dravyastavamAM pravRtti che. dravyastavathI koIka jIvane zubha adhyavasAya thato nathI, tema batAvyuM. tethI arthathI koIka jIvane dravyastavathI zubha adhyavasAya thAya che, ema prApta thayuM. tene svIkArIne pUrvapakSI kahe ke bhAvastava karatAM dravyastava bahuguNavALo che, ema mAnIe to zuM vAMdho che ? tethI kahe che - zuHTSyavasAya ..... sarvAramA: ti, zubha adhyavasAya thavA chatAM paNa tenuM ja=zubha adhyavasAyanuM ja, bhAvastavapaNuM hovAne kAraNe, ane ItaranuM dravyastavanuM, tatkAraNapaNuM hovAne kAraNe zubha adhyavasAyarUpa bhAvastavanuM kAraNa paNuM hovAne kAraNe, apradhAnapaNuM ja che. temAM hetu kahe che - phaLapradhAna sarva AraMbho che. che ahIM pratimAzataka mU.pu. mAM "napradhAna: samAraMma:' rUti cAyAt e pATha AvazyakaniyuktibhASya gAthA193nI TIkA mujaba che, ane pratimAzatakanI ha. pratamAM uttaprathAnA sarvAraH:' rUti e pramANe pATha che, ane te baMneno artha eka ja che. ahIM AraMbha ke samAraMbhathI pravRttinuM grahaNa karela che. che ahIM sarvAraHI: pachI 'ti' zabda che te hetuarthaka che. tenAthI e prApta thAya che ke phaLapradhAna sarva AraMbho=pravRttio che; kema ke bhAvastava e phaLasthAnIya che ane dravyastava e AraMbhasthAnIya che, ane dravyastavano AraMbha bhAvastavarUpa phaLa mATe karAya che. mATe bhAvarUvarUpa phaLa pradhAna che ane tenuM kAraNa hovAthI dravyastava apradhAna che. dravyastavamAM vittanA parityAgathI zubha ja adhyavasAya thAya che, tethI bhAvastava karatAM dravyastava bahuguNavALo che, e prakAranI cAlanAmAM karAyelI zaMkAnuM ahIM sudhI nirAkaraNa thayuM. have cAlanAmAM kahela
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1424 pratimAzads | Rels : E2 ke dravyastava karAve chate tIrthanuM unnatikaraNa che, tethI bhAvastava karatAM dravyastava bahuguNavALo che, tenuM nirAkaraNa karatAM kahe che - ' bhAvastava ..... pUjyatvAt, bhane mAvasta5 4 hote te tatpathI tIrthaD Galas29 // cha; 4 mAvastavamA tenuM muninuM, devo Adi vaDe samyapha pUjyamAnapaNuM che. pUrvamAM cAlanAmAM kahela ke dravyastavathI tIrthanuM unnatikaraNa che, tenuM nirAkaraNa thayuM. tyArapachI cAlanAmAM kahela ke karAtA evA dravyastavane joIne anya paNa pratibodha pAme che, tenuM nirAkaraNa karatAM kahe che - tameva ..... iti gAthArthaH / sane tA apAtane 4=bhAvastapane 4, Tho'ne anya 5 ziSTa puruSo pratibodha pAme che. jethI karIne sva-para anugraha paNa ahIMyAM ja=bhAvastavamAM ja, che. e pramANe gAthArtha che. 0 ziSTA iti svaparAnugraho'pIhaiva - mahI 'iti' za06 cha tetro hetuno 52|msh: cha. tathA meM prApta thAya : (1) bhAvastava karavAthI potAnA AtmA upara anugraha thAya che, (2) te ja rIte tIrthanuM unnatikaraNa thAya che ane (3) anya jIvone pratibodha dvArA para upara anugraha thAya che. 0 A rIte bhAvatavathI sva-para anugraha thAya che, paraMtu bhAvastava vagaranA kevala dravyastavathI sva-para anugraha thato nathI, e batAvavA mATe Apa pachI rUDhavi zabda mUkyo che arthAt bhAvastava vagaranA dravyastavamAM svapara anugraha thato nathI, paraMtu bhAvastavamAM ja sva-para anugraha thAya che. pUrvamAM kahyuM ke bhAvastavathI ja tIrthanuM unnatikaraNa. Adi thAya che. tyAM koI zaMkA kare che - TI: Aha-yadyevaM kimayaM dravyastava ekAntata eva heyo varttata AhosvidupAdeyo'pi? ucyate-sAdhUnAM heya eva zrAvakANAmupAdeyo'pi / tathA cAha bhASyakAraH - "akasiNapavattagANaM virayAvirayANa esa khalu jutto / saMsArapayaNukaraNo davvathae kUvadiTaThaMto" / / [Ava0ni0bhA0gA0 194] akRtsnaM pravartayantIti-saMyama miti sAmarthyAd gamyate-akRtsnapravartakAH, teSAM-viratAviratAnAmiti zrAvakANAmeSa khalu yuktaH eSa dravyastavaH, khalu' zabdasyAvadhAraNArthatvAd yukta eva / kiMbhUto'yam ? ityAha-saMsArapratanukaraNaH= saMsArakSayakAraka ityarthaH dravyastavaH / Aha ya prakRtyaivAsundaraH, sa kathaM zrAvakANAmapi yuktaH? ityatra kUpadRSTAnta iti-'jahA NavaNagarAisaMnivese kei pabhUtajalAbhAvato taNhAdiparigatA(tadapanodArtha) kUpaM khaNaMti ! tesiM ca jaivi taNhAdiyA vaDDhaMti, maTTikAkaddamAIhiM a maliNijjaMti, tahavi tadubbhaveNaM ceva pANieNaM tesiM taNhAdiA so a malo puvvago ya phiTTati / sesakAlaM ca te tadaNNe ya logA suhabhAgiNo bhavaMti / evaM davvathae jaivi asaMjamo tahavi tao ceva sA ya pariNAmasuddhI bhavati, jAtaM asaMjamovajjiyaM aNNaM ca NiravasesaM khvetitti| tamhA viratAviratehiM davvathao kAyavvo subhANubaMdhI pabhUtaNijjarAphalo atti kAUNaM' iti gAthArthaH / / iti / /
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 2 1425 TIkArya : sAda - kAdathI zaMkA kare che - vadhevaM .. jo Ama che=bhAvastavathI ja zubha adhyavasAya thAya che, bhAvastava hote chate ja tatvathI tIrthanuM unnatikaraNa che, ane karAtA evA bhAvastavane joIne ziSTa puruSo pratibodha pAme che, ethI sva-parano anugraha thAya che, ema che, to zuM A dravyastava ekAMtathI ja ya varte che ? ke upAdeya paNa che? teno uttara ApatAM graMthakArazrI vaDe kahevAya che - sAdhuone heya ja che, zrAvakone upAdeya paNa che. tathA vAda mAra: - ane te pramANe bhASyakAra kahe che - masa . viDaMto | akRstapravartaka viratAviratane saMsAramatanukaraNa saMsAralayakAraka, A dravyastava, kharekhara yukta che. dravyastavamAM kUpadaSTAMta che. naM ..... pAnta ti | aksma saMyamane pravartAve te akasmapravartaka che. akasma pachI "saMyama' e prakAre sAmarthyathI jaNAya che arthAt "saMyama' zabda gAthAmAM adhyAhAra che. tethI e prApta thAya ke akasmasaMyamane pravartAve te akRmna saMyamapravartaka che. aksma saMyama pravartaka evA viratAviratone=zrAvakone, A yukta che=dravyastava yukta ja che. kevA prakArano A=dravyastava che ? ethI kahe che - saMsArane pratanu karanAra=saMsAranA kSayane karanAra, dravyastava che. sAra - zaMkA karatAM kahe che - prakRtithI ja je asuMdara hoya te zrAvakone paNa kevI rIte yukta hoya ? ethI karIne ahIM zrAvakone dravyastava yukta che emAM kUpadaSTAMta che. te A pramANe - nahIM ..... 23titti ! jema navA nagara ane saMnivezamAM prabhUta jalano abhAva hovAthI tRSNAdithI parigata thayelA evA keTalAka tene-tRSNAne dUra karavA mATe kUvo khode che, ane temAM joke tRSNAdi vadhe che, ane mATI ane kAdava AdithI malina paNa thavAya che, to paNa tenAthI udbhavela ja jalathI teonA te tRSNAdi ane mala ane pUrvanA mala dUra thAya che, ane zeSakALe te ane tenAthI anya loko sukhabhAgI thAya che. e pramANe dravyastavamAM joke asaMyama che, to paNa tenAthI ja te pariNAmanI zuddhi thAya che, jenA vaDe asaMyamathI upArjita karma ane anya niravazeSa=saMpUrNa, karmakSaya thAya che. tA ... thArtha. 1 te kAraNathI zubhAnubaMdhI ane prabhUtatara nirjarAphaLavALo (dravyastava) che. ethI karIne viratAvirato vaDe=dezavirato vaDe, A dravyastava karavo joIe, e pramANe gAthArtha che. rUti zabda AvazyakaniyuktibhASya gAthA-192-193-194nA kathananI samAptisUcaka che. utthAna : pUrvamAM graMthakArazrIe kahyuM ke dravyastavanuM apradhAnapaNuM paNa svarUpathI ja che, mATe dravyastavanuM apradhAnapaNuM . zAstramAM batAvela che; paraMtu tenA baLathI pUrvapakSI dravyastavane dharmAdharmarUpe sthApana kare che te yukta nathI,
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1426 pratimAzataka | zloka : 92 ane te kathananI puSTi karavA arthe pU. A. haribhadrasUri mahArAje AvazyakaniyuktibhASyanI TIkAmAM kahyuM che, te atyAra sudhI batAvyuM. tenAthI zuM phalita thAya che ? te have batAve che - TIkA - atra hi dravyastavabhAvastavakriyayoH svajanyapariNAmazuddhidvArA tulyavanmokSakAraNatvamAmnAtaM phale kAlavyavadhAnAvyavadhAnAbhyAM tu vizeSaH, kriyAyAH sattvazuddhikAraNatAvacchedakakoTau ca praNidhAnAdibhAvapUrvakatvaM nivizate, 'bhAvo'yamanena vinA ceSTA dravyakriyA tucchA' iti vacanAta, RjusUtrAdezenApi kriyAyAmatizayAdhAnaM bhAvenaiveti yA dravyastavakriyAvyaktiH zubhAnubandhaM prabhUtanirjarAM ca janayet sA kathamasaMyamakarmeti vicAraNIyam / nacaikasmAt pradIpAda dhUmaprakAzakAryadvayavadupapattiH, kAraNAntarAnanupravezAt, na hi pApapuNyopAdAnakAraNazubhAzubhAdhyavasAyayoryogapadyaM sambhavati / tasmAtkathaJcitpadadyotyAyatanAsamAvezAdeva tatrAsaMyamopapattistacchodhanamapi pariNAmazuddhyA bhavatIti samyag manasyAneyam, yadvA, dravyastavAkhyagRhAzramarUpadharmAdhikAritAvacchedakAsadArambhakarmApanayanasadArambhakriyAvyaktibhiriti kUpadRSTAntopAdAnam, atra nApavAdapadAdau munInAM, pradhAnAdhikAriNa evAGge'dhikArAditi tattvam / / TIkArya : satra... vanas ! ahIMyAM AvazyakalithuktibhASyanI TIkAnA varNanamAM, dravyastavanI kriyAnuM ane bhAvAstavanI kriyAnuM svajavyapariNAmanI zuddhi dvArA tulyanI jema mokSanuM kAraNa paNuM svIkArAyela che. vaLI phaLamAM dravyastava ane bhAvAstavathI prApta thatA mokSarUpa phaLamAM, kALanA vyavadhAna ane avyavadhAna dvArA vizeSa che=dravyastavathI thatA mokSarUpa phaLamAM kALanA vyavadhAnathI ane bhAvAstavathI thatA mokSarUpa phaLamAM kALanA avyavadhAnathI bheda che, ane kriyAnI satvazuddhi kAraNatAvacchedaka koTimAM dravyastavanI kriyAthI ane bhAvastavanI kriyAthI thatI je satvazuddhi tenuM kAraNa dravyastavanI kriyA ane bhAvastavanI kriyA che ane te kAraNamAM rahelI kAraNatAvacchedakatI kukSimAM, praNidhAnAdibhAvapUrvakapaNuM niveza karAya che; kema ke A bhAva chepraNidhAnAdi Azaya e bhAva che, AnA vagara=praNidhAnAdi AzayarUpa bhAva vagara, ceSTA dravyastavatI ane bhAvastavanI kriyA, tuccha dravyakriyA che apradhAna dravyakriyA che, e prakAranuM vacana che. maMtra di... thI pUrvamAM batAvyuM ke dravyastavanI kriyA ane bhAvatavanI kriyA mokSane anukULa pariNAmanI niSpatti dvArA mokSanuM kAraNa che, ane te baMne kriyA praNidhAnAdi AzayapUrvakanI hoya to ja mokSane anukULa bhAvaniSpatti dvArA mokSanuM kAraNa bane che, anyathA nahi, e kathana vyavahAranayathI che. have RjusUtranayathI paNa te baMne kriyA kaI rIte bhAvaniSpatti dvArA mokSanuM kAraNa che, te batAvavA arthe graMthakArazrI kahe che - sUtrAzepa vicAravim RjusUtralayanA AdezathI paNa kriyAmAM atizayanuM AdhAra dravyastavanI kriyA ane bhAvastavanI kriyAmAM atizayanuM AdhAra, bhAvathI ja thAya che-praNidhAnAdi *
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1427 pratimAzataka | zlokaH 92 AzayarUpa bhAvathI ja thAya che. ethI je dravyastava kriyAnI abhivyakti zubhAnubaMdha ane prabhUta=ghaNI, nirjarAne pedA kare che, te kevI rIte asaMyamakarmavALI hoya ? arthAt pUrvapakSI kahe che ke dravyastavanI kriyA puSpAdi jIvonI hiMsArUpa che, tethI asaMyamanI kriyA che. e prakAranI asaMyamanI kriyA kaI rIte thaI zake ? arthAt thaI zake nahi. ethI pUrvapakSInuM kathana vicAraNIya che arthAt pUrvapakSI kahe che ke puSpAdithI karAtI dravyastavanI kriyA dharmAdharmarUpa mizra che, e prakAranuM pUrvapakSInuM kathana asaMgata che. pUrvamAM graMthakArazrIe kahyuM ke dravyastavanuM apradhAnapaNuM paNa svarUpathI ja kahela che, paraMtu dravyastavamAM puSpAdi jIvonI hiMsA che ane bhAvastavamAM puSpAdi jIvonI hiMsA nathI, e apekSAe dravyastavamAM apradhAnapaNuM nathI; kema ke dravyastavamAM vidhi-bhakti pUrNa hoya to te dravyastava bhAvastavarUpa ja che, ane tenI puSTi pU. A. haribhadrasUri mahArAjanA vacanathI karI, ane aMte sthApana karyuM ke vyavahAranayathI ane RjusUtranayathI dravyastavanI kriyA ane bhAvastavanI kriyA praNidhAnAdi AzayapUrvakanI hoya to mokSane anukULa bhAva niSpanna karIne mokSa pratye kAraNa che, mATe dravyastavanI kriyAne asaMyamanI kriyA kahI zakAya nahi. tyAM pUrvapakSI kahe ke pU. A. haribhadrasUri mahArAjanA vaktavyamAM kUpadRSTAMta batAvyuM ane kahyuM ke A rIte jo ke dravyastavamAM asaMyama che, to paNa tenAthI ja te pariNAmanI zuddhi thAya che, jenA vaDe asaMyamathI upArjita karma ane anya niravazeSa=saMpUrNa, karma kSaya thAya che, e prakAranA kathanathI dravyastavamAM asaMyama siddha thAya che. mATe jema eka pradIpathI dhUma ane prakAzarUpa be kArya thaI zake che, tema dravyastavathI saMyama ane asaMyamarUpa be kArya thaI zake che, ema pUrvapakSI kahe che. tenA nirAkaraNa mATe graMthakArazrI kahe che - 2gananu vezAt aa eka pradIpathI dhUma ane prakAzarUpa kAryadvayatI =be kAryanI, jema upapatti che tema dravyastavathI asaMyama ane saMyamarUpa be kAryanI upapatti che ema na kahevuM; kema ke kAraNAMtarano ananupraveza che=pradIpathI prakAzarUpa kArya thAya che, tenAthI bhinna dhUmarUpa kArya thAya che tyAre, te pradIpanA iMdhanamAM sahavartI ArdratA hoya to ja dhUmarUpa kArya thAya, paraMtu jo iMdhanamAM AdratA na hoya to be kAryo thatAM nathI, tema dravyastavamAM zAstravidhinA vaipuNyarUpa malinabhAva hoya to asaMyamarUpa kArya thaI zake, paraMtu zAstravidhithI pUrNa zuddha evA dravyastavamAM asaMyamanA kAraNabhUta evo pariNAma nahi hovAthI zubhAnubaMdha ane nirjarArUpa eka ja kArya thAya che. vaLI dravyastavamAM puSpAdi jIvonI hiMsA che, teTalA mAtrathI zubhabhAvapUrvaka karAtI dravyastavanI kriyAmAM pApabaMdha ane puNyabaMdha sAthe thAya che, tema svIkArI zakAya nahi. te yuktithI graMthakArazrI batAve che - samavati aa pApa ane puNyanA upAdAta kAraNa evA zubha ane azubha adhyavasAyonuM yaugapadha=ekI sAthe rahevApaNuM, saMbhavatuM nathI. pUrvamAM kahela yudhdha tAtrInasaMyamonnane sumamAveno mityacataravaiyuSya va tyAMthI mAMDIne yaunapadya samavati | sudhInA kathananuM nigamana karatAM graMthakArazrI kahe che - tamAn .... mane m aa te kAraNathI=pUrvamAM pUrvapakSIe kahela ke dravyastavamAM thatA asaMyamano tyAga bhagavAnanI bhaktikALamAM thatA zubhabhAvathI thAya che, ema pU. AcArya haribhadrasUri mahArAja
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1428 pratimAzataka | zloka : 92 sAhebe kahyuM, tethI nakkI thAya che ke dravyastavamAM puSpAdi jIvonI hiMsA che, tene AzrayIne dravyastavamAM azubha bhAvane svIkArela che, ane dravyastavamAM bhagavAnanI bhaktino pariNAma che, tene AzrayIne zubha bhAva svIkArela che. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrIe kahela ke dravyastavakALamAM je asaMyama thAya che, teno zubhabhAvathI tyAga thAya che, ema je pU. AcArya haribhadrasUri mahArAje kahyuM che, te dravyastavakALamAM vidhi ane bhaktimAMthI anyataranA vaiguthane AzrayIne kahela che, paraMtu dravyastavamAM puSpAdi jIvonI hiMsAne AzrayIne kahela nathI; ane tenI atyAra sudhI puSTi karI te kAraNathI, kathaMcit padathI ghotya evI pU. A. haribhadrasUri mahArAjanA paMcAzakanA kathanamAM kathaMcita padathI ghotya evI, ayatanAnA samAvezathI ja, tyAM dravyastavanI kriyAmAM, asaMyamanI upapatti che, tenuM zodhana paNa dravyastavamAM thayelI ayatanAnA samAvezathI asaMyamanI upapattinuM zodhana paNa, pariNAmanI zuddhithI thAya che=bhagavadbhaktinA pariNAmanI zuddhithI thAya che, e pramANe samyak manamAM lAvavuM arthAt vicAravuM. graMthakArazrIe pUrvamAM vacce tAtrInasaMyamonsana'thI sammati' sudhInA kathananuM 'tasmA'thI nigamana karyuM, ane kahyuM ke dravyastavakALamAM vidhi-bhaktinI koI ayatanA thayelI hoya ane tenAthI dravyastavamAM asaMyamanI prApti thayelI hoya tenuM zodhana bhagavAnanI bhaktinA pariNAmathI thAya che, tema kUpadaSTAMtathI pUjya AcArya haribhadrasUri mahArAja sAhebe kahela che, paraMtu puSpAdi jIvonI thatI hiMsAthI thayela asaMyamanuM zodhana dravyastavathI thAya che, tema kahela nathI. mATe kUpadRSTAMtathI dravyastavamAM thatI puSpAdi jIvonI hiMsAthI asaMyamanI prApti nathI. have phUpadaSTAMtathI je asaMyamanI zuddhinuM kathana che, tenuM yuddhAthI anya rIte graMthakArazrI samAdhAna kare che - vaI .. pakRSTAntopAlAnam, athavA dravyastava nAmano gRhAzramarUpa je dharma enI adhikAritA zrAvakamAM che. ane te adhikAritAvacchedaka asadAraMbhakarma che-zrAvakanA gRhakAryathI baMdhAtuM karma che, te asadAraMbhakarmanuM apanayana sadAraMbha kriyA vyaktithI thAya che dravyastavarUpa sadAraMbhanI kriyAthI thAya che. ethI kUpadagaMtathI upAdAna che-kUpadaSTAMtathI dravyastavanuM grahaNa che. ahIM prazna thAya ke zrAvakane vidhi-bhaktinA vaiguNyathI thatI asaMyamanI zuddhi dravyastavakAlIna bhagavAnanI bhaktithI thAya che, tema svIkArIe, to sAdhune paNa apavAda AdithI pratisevanA thayelI hoya to tenI zuddhi paNa dravyastavarUpa kriyAktithI thavI joIe. tethI kahe che - satra ..... tattvam | munionA apavAdapadAdimAM thayela AmAM asaMyamamAM, nathI kUpadagaMtathI dravyastavanuM upAdAna nathI; kema ke pradhAnanA adhikAravALAne jannadAna-zIlAdi cAra prakAranA dharmamAM dAnadharmanA pradhAna adhikAravALA evA zrAvakane ja aMgamAM dAnadharmanA aMgarUpa dravyastavamAM, adhikAra che, e prakAre tattva che dravyastavaviSayaka phUpadaSTAMtanA upAdAnanuM rahasya che.
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 92 1429 bhAvArtha : AvazyakaniyuktibhASyamAM dravyastavane apradhAna kahela che ane bhAvastavane pradhAna kahela che. tethI phalita thAya che ke mokSanuM pradhAna kAraNa bhAvastava che, paraMtu dravyastava pradhAna kAraNa nathI; kema ke dravyastavamAM saMyama-asaMyama bane che. A prakAranA pUrvapakSInA maMtavyanuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - zAstrAnusArI vidhipUrvakanuM dravyastava bhAvastava ja che, tethI te apekSAe dravyastavane apradhAna kahela nathI; vaLI, dravyastava e vItarAgabhAva pratye javAnA aMtaraMga udyamarUpa bhAvastava karatAM nyUna bhUmikAnA bhAvastavarUpa che, tethI zrAvako traNa guptinA sAmrAjyathI vItarAgatAmAM yatna karI zakatA nathI, topaNa vItarAganI bhakti karIne vItarAga thavAnI zaktino saMcaya kare che; ane vItarAganI bhakti karatI vakhate uttama dravyothI bhagavAnanI bhakti kare che, e rUpa dravyastavanA svarUpane sAme rAkhIne dravyastavane apradhAna kahela che, ane tenI puSTi karavA arthe mahAbuddhizALI evA pU. A. haribhadrasUri mahArAje zuM kahyuM che, te graMthakArazrI batAve che - AvazyakaniyuktibhASya gAthA-192no bhAva A pramANe che - dravyastava ane bhAvastava e baMnemAM dravyastava bahuguNavALo che, evI koIkane mati thAya, tenuM nirAkaraNa karatAM kahe che - bhAvastava karatAM dravyastava bahuguNavALo che, e anipuNamatinuM vacana che; kema ke bhagavAnano upadeza chajIvanikAyanA hitane kahenAro che, ane bhAvastava e chajIvanikAyanA pAlanarUpa che, tethI bhAvastava ja bahuguNavALo hoI zake; ane je dravyastavamAM jIvanikAyanuM pAlana nathI, paraMtu chajIvanikAyanA pAlananI zaktine saMcaya karavAno udyama che, te dravyastava bhAvastava karatAM adhika guNavALo che, tema kahI zakAya nahi. vaLI saMpUrNa chajIvanikAyano saMyama dravyastavamAM virodhI che, te kAraNathI kRtnasaMyamane icchanArA sAdhuo puSpAdine icchatI nathI, ane kRtnasaMyamane jANanArA sAdhuo kahevAthI zrAvakano vyavaccheda thayo. tethI e phalita thAya che ke zrAvako dravyastavane karanArA che. vaLI dravyastavamAM ekAMte zubha bhAva thato nathI, e batAvavA mATe AvazyakaniryuktibhASya gAthA-193nI TIkAmAM kahyuM ke kIrti Adi mATe paNa jIvo dravyastavamAM pravRtti kare che; ane jemane dravyastavamAM bhagavAnanA guNo pratyenA bahumAnabhAvarUpa zubha adhyavasAya thAya che, te bhAvarUvarUpa ja che. AthI dravyastava karanArA zrAvakone je zubha adhyavasAya thAya che te bhAvastavarUpa che, ane tenuM kAraNa puSpAdithI bhagavAnanI pUjAnI kriyArUpa dravyastava che. mATe dravyastava apradhAna che; ane dravyastava apradhAna kema che ? temAM yukti Apela che ke "phaLa arthe sarva AraMbho hoya che." tethI bhAvastavarUpa phaLa arthe dravyastavanI pravRtti che, mATe dravyastavamAM vartato bhagavAnanI bhaktirUpa zubha bhAva pradhAna che, ane tenA kAraNabhUta puSpAdithI thatI pUjAnI kriyArUpa dravyastava che, mATe dravyastava apradhAna che.
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1430 pratimAzataka | zloka : 2 AnAthI e siddha thAya che ke dravyastavane svarUpathI ja apradhAna kahela che, paraMtu dravyastavamAM jIvonI hiMsA thAya che, mATe dravyastava apradhAna che, tema pU. A. haribhadrasUri ma.sA. kahela nathI. tethI pUrvapakSI je kahe che ke dravyastavanuM apradhAnapaNuM che, e vacanathI siddha thAya che ke dravyastavamAM puSpAdinI hiMsA che, mATe dravyastava dharmAdharmarUpa mizra che, te vacana saMgata nathI, paraMtu sarvaviratinA pAlanarUpa bhAvastava kRtnasaMyamarUpa che, tethI pUrNa bhAvarUvarUpa che, ane bhagavAnanI pUjAmAM je bhagavAnanI bhaktino zubhabhAva che, teTalo bhAvastava che, ane puSpAdithI karAtI pUjAnI kriyA e bhAvastavanuM kAraNa che mATe apradhAna che, paraMtu puSpAdithI karAtI pUjAnI kriyAmAM hiMsA che, mATe dravyastava apradhAna che, tevuM nathI. AnAthI e phalita thAya che ke dravyastavamAM be aMgo che - (1) bhagavAnanA guNo tarapha jatuM zubha citta, ane (2) bhAvastavanA kAraNabhUta puSpAdithI thatI pUjAnI kriyA. phaLano arthI jIva phaLa mATe pravRtti kare che, tethI phaLa pradhAna kahevAya ane phaLanuM kAraNa hoya te apradhAna kahevAya. e niyama pramANe bhagavAnanI pUjAmAM vartato zubha adhyavasAyarUpa bhAva pradhAna che, ane te bhAvanI niSpattinA aMgabhUta puSpAdithI thatI pUjA apradhAna che; paraMtu puSpAdithI thatI pUjA hiMsArUpa che mATe adharmarUpa che, ane bhagavAnanA guNo pratyeno bahumAnabhAva zubha adhyavasAyarUpa che mATe dharmarUpa che, e prakAre dharmAdharmarUpa mizrapakSa dravyastavamAM pU. AcArya haribhadrasUri mahArAjane paNa mAnya nathI, e artha AvazyakaniryuktibhASya gAthA-193nA kathanathI siddha thAya che. AvazyakaniyuktibhASya gAthA-194no bhAva A pramANe che - pUrvamAM yuktithI batAvyuM ke dravyastava anekAMtika che ane bhAvastava ekAMtika che. tethI bhAvastavathI tIrthanI unnati thAya che ane sva-parano anugraha thAya che, tethI koIne prazna thAya ke dravyastava ekAMte heya che ke upAdeya paNa che? teno khulAso karatAM bhASyakAra kahe che ke akRtnasaMyamamAM vartatA viratAvirata dezavirata zrAvakone saMsAranA kSayane karanAro evo dravyastava yukta che ane temAM kUpadRSTAMta che. AnAthI e phalita thAya che ke je dravyastava zubha adhyavasAyane utpanna kare che te dravyastava dharmAdharmarUpa mizra nathI, paraMtu saMsAranA ucchedanuM kAraNa che. pUrvapakSI pAzadoSAkara kahe che ke bhAvastava saMpUrNa saMyamarUpa hovAthI dharmarUpa che, ane dravyastava puSpAdinI hiMsArUpa hovAthI ane bhagavAnanI bhaktinI kriyArUpa hovAthI dharmAdharmarUpa che; ane temAM yukti ApI ke dravyastava zAstramAM apradhAna kahela che ane bhAvastavane pradhAna kahela che, tethI nakkI thAya che ke mokSanuM pradhAna kAraNa bhAvava che ane dravyastava dharmAdharmarUpa mizra hovAthI apradhAna che. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrIe yuktithI atyAra sudhI sthApana karyuM ke dravyastava bhAvastavanuM kAraNa che, mATe dravyastavamAM vartato bhAvatava pradhAna che, ane puSpAdithI thatI pUjAnI kriyA e bhAvastava pratye kAraNa che mATe apradhAna che, ane tenI puSTi Avazyakaniyukti bhASya gAthA-192-193-198nA pUjya AcArya haribhadrasUri mahArAja sAhebanA vacanathI karI. tenAthI je phalita thAya che te batAvatAM graMthakArazrI kahe che -
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1431 pratimAzataka | zloka : 92 dravyastava ane bhAvastava e baMne kriyAtmaka che, ane te baMne kriyAo pariNAmanI zuddhi karavA dvArA mokSa pratye samAna kAraNa che. phakta dravyastavanI kriyA zubhabhAvane pragaTa karIne mokSa pratye vyavadhAnathI kAraNa che, ane bhAvastavanI kriyA zubhabhAva pragaTa karIne mokSa pratye avyavadhAnathI kAraNa che; kema ke dravyastavanI kriyA AdyabhUmikAnA zubhabhAvo pragaTa karIne mokSa pratye kAraNa che, ane sAdhvAcAranI kriyA sarva bhAvo pratye samabhAvane utpanna karIne mokSa pratye kAraNa che. tethI jema bhAvastavanI kriyA mokSanuM kAraNa che, mATe dharmarUpa che, tema dravyastavanI kriyA paNa mokSanuM kAraNa hovAthI dharmarUpa che. ahIM vizeSa e che ke sAdhvAcAranI kriyA karanAra sAdhu jagatanA sarva bhAvo pratye samabhAvane ullasita karI zake to dravyastava karatA UMcA prakAranA pariNAmanI zuddhivALA che, mATe mokSa pratye sarvaviratinI kriyA Asanna kAraNa che; ane dravyastava karanAra zrAvako bhagavAnanI pUjAkALamAM bhagavAnanA guNo sAthe tanmaya hovA chatAM sarva bhAvo pratye samabhAvavALA nathI, paraMtu potAnA dhanAdi pratye mamatvabhAvavALA che, tethI muni jevA uttamabhAvane karI zake tevA uttamabhAvane karI zakatA nathI, mATe dravyastava vyavadhAnathI mokSa pratye kAraNa che. paraMtu jo koI sAdhu mahAtmA bhAvastavanI kriyA karatA hoya ane sarva bhAvo pratye samabhAvanA pariNAmane prApta karI zakatA na hoya, to dravyastava karanArA zrAvakanA uttama bhAva karatAM nyUna kakSAnA bhAvavALA paNa hoI zake; ane jo dravyastava karanAra uttama bhAvavALA zrAvakanA zubha pariNAmathI nyUna kakSAno zubha pariNAma sAdhvAcAranI kriyAmAM vartato hoya, to te sAdhunI bhAvastavanI kriyA zrAvakanA dravyastavanI kriyA karatAM dUravartI mokSanuM kAraNa paNa banI zake; ane AthI ja uttama zrAvaka karatAM saMyamavezamAM rahelA ane saMyamanA AcArane pALatA saMvignapAkSikane vara zrAvaka karatA nIcalI bhUmikAmAM kahela che. ahIM koIne prazna thAya ke Avazyaka niryuktibhASyanI je gAthAonuM varNana ahIM karyuM, temAM dravyastava ane bhAvastavanI kriyA svajanya pariNAmanI zuddhi dvArA mokSanuM kAraNa che, evAM vacano kyAM upalabdha che ? tenuM tAtparya e che ke AvazyakaniyuktinuM ahIM je kathana karyuM, temAM kahyuM ke dravyastavamAM vartato zubha adhyavasAya e bhAvastavarUpa che, ane tenuM kAraNa puSpAdithI thatI pUjAnI kriyA che ane te apradhAna che. tethI e phalita thAya che ke bhAvastavanA kAraNabhUta dravyastavanI kriyA che, ane sAdhvAcAra e bhAvastavanI kriyA che. AnAthI e prApta thAya che ke dravyastavamAM alpabhAva che ane tenuM kAraNa dravyastavanI kriyA che, ane sAdhvAcAranI kriyArUpa bhAvastavanI kriyAmAM jagatanA sarva bhAvo pratye samabhAvano pariNAma che, tethI pracura vItarAgabhAvane anukULa bhAva che. mATe AvazyakaniyuktinA kathanathI arthathI e phalita thAya che ke dravyastavanI kriyA ane bhAvastavanI kriyA pariNAma pedA karAvIne mokSa pratye kAraNa che. phakta dravyastavanI kriyAmAM vartato bhAva alpa che, tethI dravyastavanI kriyA mokSa pratye vyavadhAnathI kAraNa che, ane bhAvastavanI kriyAmAM vartato bhAva pracura che, mATe bhAvastavanI kriyA mokSa pratye avyavadhanAthI kAraNa che.
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1432 pratimAzataka | zloka : 92 vaLI dravyastavanI kriyA ke bhAvastavanI kriyA praNidhAnAdi AzayavALI na hoya to mokSanuM kAraNa nathI. tethI kriyA pariNAma utpanna kare che ane te pariNAma sattvazuddhirUpa che, ane te sattvazuddhinI kAraNatA dravyastavanI kriyAmAM paNa che ane bhAvatavanI kriyAmAM paNa che; paraMtu te dravyastavanI kriyA ane bhAvatavanI kriyA praNidhAnAdi AzayapUrvaka thatI hoya to praNidhAnAdi AzayaviziSTa dravyastavanI kriyAmAM ane bhAvastavanI kriyAmAM sattvazuddhinI kAraNatA che. tethI kAraNatAvacchedaka praNidhAnAdibhAvapUrvakatva bane che, ane jo dravyastavanI kriyA ke bhAvastavanI kriyAmAM praNidhAnAdi Azaya na hoya to dravyastavanI kriyA ke bhAvastavanI kriyA sattvazuddhinuM kAraNa banatI nathI. AnAthI e phalita thAya ke dravyastavanI kriyA praNidhAnAdi AzayapUrvaka karAtI hoya to te kriyAkALamAM praNidhAnAdi AzayapUrvakanI pUjAnI pravRtti varte che, ane te praNidhAnAdi AzayapUrvakanI pUjAnI pravRttithI uttaramAM je pUrva karatAM adhika saMyamane abhimukha bhAva thAya che, te bhAva pUjAnI pravRttithI thayelI sattvazuddhi rUpa che arthAt dravyastavathI bhagavAnanA guNonA praNidhAnane kAraNe vItarAgatAne anukULa evI jIvamAM pUrva karatAM adhika zuddhi thAya che, ane te zuddhi jeTalI adhika teTalo jIva vItarAgabhAvane Asana bane che ane praNidhAnAdi AzayapUrvaka dravyastavanI kriyA karanArA zrAvako dravyastavakALamAM gRhAdinA pratibaMdha vagaranA nathI, topaNa bhagavAnanA guNone avalaMbIne vItarAgatAnI abhimukha temanuM citta varte che, tethI pUrvamAM je gRhAdino pratibaMdha che, te kSaNa-kSINatara thato jAya che, ane jIva vItarAgatAne AsannabhAvavartI bane che, te jIvanI sattvazuddhi che. vaLI, bhAvastavanI kriyA arthAt saMyamapAlananI kriyA, praNidhAnAdi AzayapUrvaka karAtI hoya to te kriyAkALamAM praNidhAnAdi AzayapUrvaka SakAyanA pAlanane anukULa saMyamanI kriyAnI pravRtti che, ane te praNidhAnAdi AzayapUrvakanI saMyamanI kriyAnI pravRttithI uttaramAM asaMgabhAvane abhimukha je saMyamanA kaMDakanuM prasarpaNa thAya che, te sattvazuddhirUpa che. Azaya e che ke anAdikALathI jIva mohane paravaza thaIne AtmA mATe anupayogI evA vikalpo karIne rAgAdibhAvonI vRddhi kare che, ane saMyamI sAdhu mana, vacana ane kAyAthI gupta thavAno pariNAma karIne samabhAvanI vRddhinI poSaka evI ucita kriyAo kare che. tethI ucita kriyA karavAnA saMskAro AtmAmAM ghaniSTha bane che, te tattvajJAnanA saMskAro che, ane anAdikALathI jIvamAM mohane paravaza pravRtti karavAnA pariNAmo che, te atattvanA saMskAro che. tattvajJAnanA saMskArothI atattvanA saMskAro kSINa-kSINatara thAya che, ane jema jema tattvajJAnanA saMskAro adhika-adhikatara thAya che, tema tema muni asaMgabhAvane Asana-Asannatara bane che, te muninI saMyamanI kriyAthI thanArI sattvazuddhi che. A rIte praNidhAnAdi AzayapUrvaka karAyelI dravyastavanI kriyAthI ke bhAvatavanI kriyAthI vItarAgatAne anukULa evI sattvazuddhi adhika adhikatara thAya che, ane te sattvazuddhi dvArA te dravyastavanI kriyA ane bhAvastavanI kriyA mokSanuM kAraNa che.
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1433 pratimAzataka | zloka : 92 pUjAkALamAM zrAvakanuM e praNidhAna hoya che ke jagadguru evA bhagavAnanI pUjA karIne bhagavAnanA vacanAnusAra sarva udyamathI vItarAga thavA mATe huM prayatna karI zake tevI zaktino saMcaya A bhagavAnanI pUjAthI mane prApta thAya, ane gRhAdino mAro je pratibaMdha che te A bhagavAnanI bhaktithI kSINa-kSINatara thAya. A prakAranA praNidhAnathI pUjA karanAra zrAvakane potAno gRhavAsa iMdrajALa jevo che, tema pUrvamAM bhAsato hato te have te pUjAnI kriyAthI pUrva-pUrva karatAM adhika adhika bhAse che, je praNidhAnAdi AzayapUrvaka karAyelI pUjAnuM phaLa che. vaLI, sAdhu mahAtmAo bhagavAnanA vacanAnusAra sarva anuSThAno sevIne huM asaMgabhAvanI zaktivALo thAuM, e prakAranA praNidhAnapUrvaka bhAvastavanI kriyA kare che, ane tenA phaLarUpe pUrva-pUrva karatAM uttarauttaramAM asaMgabhAvanI najIka jatuM uttama citta pragaTe che. pUrvamAM kahyuM ke praNidhAnAdi AzayapUrvakanI dravyastavanI kriyA ke praNidhAnAdi AzayapUrvakanI bhAvastavanI kriyA svajanyapariNAmanI zuddhi dvArA samAna rIte mokSanuM kAraNa che, te vyavahAranayanuM kathana che. have RjusUtranayathI vicArIe to RjusUtranaya paNa atizayavALI dravyastavanI kriyA ke bhAvastavanI kriyA svajanyapariNAma dvArA mokSanuM kAraNa che, tema mAne che, ane kriyAmAM atizayanuM AdhAna bhAvathI ja thAya che arthAtu-praNidhAnAdi bhAvathI ja thAya che, tethI vyavahAranayathI ke RjusUtranayathI e phalita thAya che ke dravyastavanI kriyA jyAre karAtI hoya tyAre, te praNidhAnAdi AzayavALI hovAne kAraNe zubha anubaMdhavALI che arthAt saMyamane abhimukha evA zubha bhAvanI vRddhine karanArI che, mATe dravyastavakALamAM zrAvakanA cittamAM bhogano saMzleSa zithila-zithilatara thato jAya che, tethI te dravyastavanI kriyA ghaNI nirjarAne utpanna kare che. mATe je kriyAmAM saMyamane anukULa uttama bhAvo vartatA hoya ane ghaNI nirjarAnI prApti thatI hoya tevI kriyAmAM puSpAdi jIvonI hiMsA che, mATe asaMyamanI kriyA che, ema kaI rIte kahI zakAya ? arthAt kahI zakAya nahi. ahIM graMthakArazrIe kahyuM ke dravyastavanI kriyAmAM zubhabhAvano anubaMdha che ane ghaNI nirjarA thAya che, tethI puSpAdi jIvonI hiMsA che tene AzrayIne dravyastavamAM asaMyama che tema kahI zakAya nahi. tyAM pUrvapakSI kahe che - jema eka pradIpathI dhUma ane prakAzarUpa be kArya thAya che, tema dravyastavarUpa eka vyaktithI zubhabhAvano anubaMdha ane ghaNI nirjarA thAya che, vaLI puSpAdi jIvonI hiMsAne AzrayIne pApano baMdha thAya che, ema be kArya svIkAravAmAM koI doSa nathI. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - je pradIpa Ardradhana saMyogavALuM hoya te pradIpathI prakAza ane dhUmarUpa be kArya thAya che, paraMtu je pradIpamAM jalathI AA iMdhana na hoya te pradIpathI prakAza thAya che, paraMtu dhUma thato nathI. AnAthI e phalita thAya che ke je pradIpamAM dhUmanuM kAraNa praveza pAmeluM hoya te pradIpathI ja dhUmarUpa kArya thAya che, ane je pradIpamAM prakAzathI anya dhUmanA kAraNAMtarano praveza nathI, te pradIpathI prakAza thAya che,
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1434 pratimAzataka | zloka : 92 paraMtu dhUma thato nathI. tema je dravyastavanI kriyAmAM azubhabhAvarUpa kAraNAMtarano praveza thayo hoya te dravyastavamAM asaMyamanI prApti thaI zake, paraMtu je dravyastavamAM bhagavAnanA guNo pratyeno bhaktino bhAvamAtra varte che, tevI dravyastavanI kriyAmAM saMyamane anukULa uttama bhAvonI vRddhi thaI rahI che, tethI te dravyastavanI kriyAthI leza paNa pApano baMdha saMbhave nahi; paraMtu bhagavAnanA guNonI bhaktivALA zrAvakanI dravyastavanI kriyAmAM koIka nimittane pAmIne mAnakhyAti ke anya koI azubha bhAvano praveza thAya to te dravyastavanI kriyA saMyama-asaMyamarUpa mizra banI zake, paraMtu dravyastavamAM puSpAdi jIvonI virAdhanA che, teTalA mAtrathI leza paNa asaMyamanI prApti nathI. have dravyastavamAM puSpAdi jIvonI hiMsA che teTalA mAtrathI zubhabhAvapUrvaka karAtI dravyastavanI kriyAmAM pApabaMdha ane puNyabaMdha sAthe thAya che, tema svIkArI zakAya nahi, te yuktithI graMthakArazrI batAve che pApa ane puNyanA upAdAna kAraNa evA zubha ane azubha adhyavasAya ekI sAthe saMbhavI zake nahi. tethI je kALamAM bhagavAnanA guNono upayoga che, te kALamAM zubha adhyavasAya che. mATe pUjAthI puNyabaMdha ja thAya che, pApabaMdha thato nathI, tema svIkAravuM paDe, ane je kALamAM azubha adhyavasAya che arthAt potAnI dravyastavanI koI prazaMsA karatA hoya tene AzrayIne mAna-khyAti Adino adhyavasAya hoya, to te kALamAM azubha bhAvane kA2Ne pApabaMdha thAya che, paraMtu pApabaMdhakALamAM pUjAnI kriyA che, mATe puNyabaMdha thAya che tema svIkArI zakAya nahi. pUrvamAM kahela yaghna tAtInasaMyamonuM gumamAveno tadidhimavatvantaravamukhya Dva tyAMthI mAMDIne yoApadya saMmati / sudhInA kathananuM nigamana karatAM graMthakArazrI kahe che - te kAraNathI=pUrvamAM pUrvapakSIe kahela ke dravyastavamAM thatA asaMyamano tyAga bhagavAnanI bhaktikALamAM thatA zubhabhAvathI thAya che, ema pU. A. haribhadrasUri mahArAje kahyuM, tethI nakkI thAya che ke dravyastavamAM puSpAdi jIvonI hiMsA che, tene AzrayIne dravyastavamAM azubhabhAvane svIkArela che, ane dravyastavamAM bhagavAnanI bhaktino pariNAma che, tene AzrayIne zubhabhAva svIkArela che. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrIe kahela ke dravyastavakALamAM je asaMyama thAya che, teno zubhabhAvathI tyAga thAya che, ema je pU. A. haribhadrasUri mahArAje kahyuM che te dravyastavakALamAM vidhi ane bhaktimAMthI anyataranA vaiguNyane AzrayIne kahela che, ane tenI atyAra sudhI puSTi karI te kAraNathI, kathaMcit padathI ghotya ayatanAnA samAvezathI ja tyAM=dravyastavanI kriyAmAM, asaMyamanI upapatti che, ane tenuM zodhana paNa bhagavAnanI pUjAkALamAM thayelA jinaguNanA praNidhAnanA pariNAmanI zuddhithI thAya che, e pramANe samyag manamAM lAvavuM joIe. Azaya e che ke koI zrAvaka dravyastavanI kriyAmAM jinaguNanA praNidhAnapUrvaka yatna karato hoya, Ama chatAM upayoganI mlAnine kAraNe te kriyAmAM kyAMka ayatanAno samAveza thayo hoya, to te ayatanAne batAvavA mATe pU. A. haribhadrasUri mahArAja sAhebe pUjApaMcAzaka-gAthA-42mAM 'kathaMcit' pada batAvela che; ane te kathaMcit padathI nakkI thAya che ke yatanApUrvaka dravyastava ka2nA2 zrAvakane paNa koIka rIte
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1435 pratimAzataka | zloka : 92 ayatanAno praveza thAya che tyAre, dravyastavamAM asaMyamanI upapatti che, ane te asaMyamanuM zodhana paNa dravyastavakALamAM bhagavAnanA guNonA praNidhAnathI thAya che. AnAthI e phalita thAya che ke dravyastavamAM puSpAdi jIvonI hiMsA che, tene AzrayIne pUjApaMcAzakanA kathanamAM pU. A. bhagavaMta haribhadrasUri mahArAja sAhebe asaMyama svIkArela nathI, paraMtu pUjAmAM vidhibhaktinA vaiguNyakRta ayatanAne kAraNe asaMyama svIkArela che, ane te asaMyama alpamAtrAvALuM hovAthI uttarakALamAM bhagavAnanA guNomAM upayukta evA zrAvakanA baLavAna zubhabhAvathI nAza pAme che, e pramANe sabhya manamAM lAvavuM. bhagavAnanI pUjAmAM puSpAdi jIvonI hiMsA che, e rUpa asaMyama che, ane bhagavAna pratyenI bhakti che, e rUpa saMyama che, e prakAre svIkArIne pUrvapakSI dravyastavane dharmAdharmarUpa mizra kahe che, ane kahe che ke kUpadRSTAMtathI zAstrakAroe dravyastavathI asaMyamanI zuddhi thAya che, tema svIkAryuM, tethI nakkI thAya che ke bhagavAnanI pUjAmAM puSpAdi jIvonI hiMsAkRta asaMyama che. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrIe prathama sthApana karyuM ke dravyastavakALamAM vidhibhaktinA vaiguNyakRta je asaMyama che, te asaMyamanuM zodhana bhagavAnanI bhaktithI thAya che. AnAthI e phalita thAya che ke je dravyastavamAM leza paNa vidhi-bhaktinuM vaiguNya nathI, te dravyastavamAM asaMyama nathI. mATe puSpAdi jIvonI thatI hiMsAne AzrayIne dravyastavamAM asaMyama svIkArI zakAya nahi. vaLI, 'jJA'thI bIjo vikalpa karatAM batAve che ke koI zrAvaka paripUrNa vidhi-bhaktiyukta dravyastava karato hoya te paNa pUrvamAM je gRhAraMbhAdi kare che, tenAthI baMdhAyeluM je karma che, te karmanuM apanayana dravyastavathI thAya che. tethI kUpadaSTAMta dvArA dravyastavathI asaMyamanI zuddhi thAya che, tema kahela che. AnAthI e phalita thAya ke koI zrAvaka gRhAraMbha kare che, e rUpa je asaMyama che, te asaMyamanI zuddhi dravyastavanI kriyAthI thAya che, paraMtu dravyastavamAM koI asaMyama nathI, mATe puSpAdi jIvonI hiMsAne AzrayIne dravyastava adharmarUpa che, ane bhagavAnanI bhaktine AzrayIne dravyastava dharmarUpa che, ema pUrvapakSI kahe che te yukta nathI. ahIM 'yadrAthI kahyuM ke dravyastava nAmano gRhAzramarUpa je dharma, tenI adhikAritAvacchedaka asadAraMbhakarma, tenuM apanayana sadArabhakriyAktithI thAya che. A kathanathI e prApta thAya che ke dravyastava e gRhAzramarUpa che yati Azramano dharma nathI, ane teno adhikArI gRhastha che yati nathI, ane te adhikAritA gRhasthamAM che, ane te adhikAritA gRhasthane prApta thavAnuM kAraNa gRhastha saMsAranA AraMbho kare che te che. jo gRhastha saMpUrNa AraMbha vagarano hoya to te dravyastavano adhikArI bane nahi. AthI ja saMpUrNa AraMbha vagaranA muni dravyastavanA adhikArI nathI. gRhasthane dravyastavanI adhikAritAnuM kAraNa asadAraMbha kriyA che, te asaAraMbhanI kriyAne dUra karanAra dravyastava che.
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1436 pratimAzataka | zloka : 92 ahIM vicArakane prazna thAya ke jo zrAvakane gRhakAryanA asadAraMbhathI baMdhAyeluM karma dravyastavathI nAza pAmI zake che, to munio paNa apavAdathI kyAreka pratisevanA kare che, to vaLI kyAreka anAbhoga, sahasAtkArathI paNa pratisevanA thAya che, ane tenuM prAyazcitta laIne munio zuddhi kare che. tene badale munio paNa jo dravyastava kare to apavAdapadAdimAM thayelA asadAraMbha karmanuM apanayana dravyastavarUpa kriyAvyaktithI thaI zake tema mAnavuM paDe. tene graMthakArazrI kahe che - munione apavAdapadAdimAM karAyelI pratisevanA mATe dravyastavanuM grahaNa zAstrakAroe karela nathI; kema ke munio pradhAna rIte zIlAdi dharmonA adhikArI che, dAnadharmanA adhikArI nathI; ane zrAvaka cAra prakAranA dharmomAMthI pradhAnarUpe dAnadharmanA adhikArI che, ane jeo pradhAna evA dAnadharmanA adhikArI che, teone ja dAnadharmanA aMgabhUta evA dravyastavamAM adhikAra che. tethI dravyastavanA adhikArI evA zrAvako dravyastava karIne asadAraMbhakarmanuM ane tenAthI baMdhAtA karmanuM apanayana kare che; kema ke gRhastha jyAre saMsAranAM kAryo kare che, tyAre paNa vivekI hovAthI saMyamanA arthI che, chatAM haju temanAmAM saMyamanI zaktino saMcaya thayo nathI ane bhogAdino rAga haju gayo nathI, tethI bhogAdinA arthe malinAraMbha kare che, ane te malinAraMbhathI je kAMIpaNa bhogAdinA saMskAro paDe che ane je kAMI karmabaMdha thAya che, te sarvano nAza bhagavAnanI bhaktikALamAM thAya che; kema ke bhagavAnanI bhaktikALamAM zrAvakanuM citta bhagavAnanA guNothI uparaMjita che. tethI bhoganA saMskAro nAza pAme che ane bhoganI pravRttithI thayelA karmabaMdhano paNa nAza thAya che, ane bhagavAnanA guNonA rAgane kAraNe saMyamane abhimukha zaktino saMcaya thAya tevA uttama saMskAro paDe che. tethI gRhAraMbha karavA chatAM tenAthI baMdhAyelAM karmo ane saMskArono nAza karIne dravyastava dvArA zrAvaka sarvaviratinI najIkanI bhUmikAne prApta kare che, ane vIryano prakarSa thAya to gRhAraMbhanA saMskAro nAza paNa pAmI jAya, ane sarvaviratinI prAptinAM pratibaMdhaka karmo kSayopazamabhAvane pAme, tethI cAritranI prApti paNa thAya. AthI ja gRhasthaavasthAmAM sevAyelA asadAraMbhathI baMdhAyelA karmonuM apanayana gRhastha dravyastavathI karI zake, ane sAdhu dravyastavanA adhikArI nahi hovAthI apavAdapadAdithI thayelA asadAraMbhakarmanuM apanayana dravyastavathI karI zakatA nathI, tethI sAdhune apavAdapadAdithI thayelI asaMyamanI zuddhino upAya dravyastava nathI, paraMtu apavAdapadAdithI thayelI asaMyamanI zuddhino upAya potAnA adhikAra pramANe ucita prAyazcitta che. ahIM vizeSa e che ke bhagavAne dAna, zIla, tapa ane bhAva e cAra prakArano dharma kahyo che. dAnadharmanA adhikArI dhanasaMcayavALA zrAvako che ane dhanasaMcayavALA zrAvako cAra prakAranA dharmamAMthI pradhAnarUpe dAnadharma kare che ane alpamAtrAmAM zIlAdi dharmo paNa kare che. A rIte cAra prakAranA dharmone sevIne sarvaviratinI zaktino saMcaya kare che, ane jyAre sarvaviratinI zaktino saMcaya thAya tyAre gRhasthadharmano tyAga karIne saMyama grahaNa kare che, tyAre teo dAnadharmanA adhikArI rahetA nathI, paraMtu sarva udyamathI vItarAga thavA mATe vItarAga thavAnA kAraNabhUta evA zIlAdi traNa prakArano dharma seve che; phakta zrAvakone
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1437 pratimAzataka | zloka : 92 dAnadharmano upadeza Ape che ane zrAvako je dAnadharma kare che te anumodanIya che, tevo bhAva kare che. tethI sAdhuavasthAmAM dAnadharma anumodanArUpe mAtra che, kRtyarUpe nathI, mATe gauNa che; ane jeo dAnadharmanA adhikArI hoya teo ja uttama dravyathI dAnadharmanA aMgabhUta dravyastava kare che. TIkA: ayamativizado vicAramArgaH sphurati hRdi pratibhAjuSAM munInAm / jaDamativacanaistu vipralabdhAH kati na jaDAstadaho kalirbalIyAn / / 1 / / nijamatirucitaprakalpitArthevibudhajanoktitiraskriyAparANAm / zrutalavamatidRptapAmarANAM sphuritamatantramudIkSya vismitAH smaH / / 2 / / vidhivadanupadaM vivRNvate jJA nayagamabhaGgabhIramAptavAkyam / kathamiva bhavatAt vinizcitArthaM tadidamadhautayutairjanairgRhItam / / 3 / / ziSye mUDhe gurau mUDhe zrutaM mUDhamivAkhilam / iti zaGkApizAcinyaH sukhaM khelantu bAlizaiH / / 4 / / sphuTodarke tarke sphuTamabhinave sphUrjati satAmiyaM prAcAM vAcAM na gatiriti mUDhaH pralapati ! na jAnIte citrAM nayapariNatiM nApi racanAM, vRthA garvagrastazchalamakhilamanveSTi viduSAm / / 5 / / zobhate na viduSAM pragalbhatA pallavajJAnajaDarAgiparSadi / paJjare bahulakAkasaGkule saGgatA na hi marAlalalanA / / 6 / / kRSNatAsitatayoH sphuTe'ntare gIrgabhIrimaguNe ca bhedinI / yasya haMsazizukAkazaGkitA taM dhigastu jananIM ca tasya dhik / / 7 / / astu vastu tadatho yathA tathA paNDitAya jinavAgavide namaH / zAsanaM sakalapApanAzanaM yadvazaM jayati pAramezvaram / / 8 / / / / 12 / / TImArtha : ayam ..... balIyAn / / sAmAtivizaE viyAramA pUrvamA graMthA2zrI yutithI sthApana yaM ke dravyastavamAM leza paNa asaMyama nathI, paraMtu sarvaviratinI zaktinA saMcayane anukULa bhagavAnanI bhaktirUpa zubhabhAva che, e rUpa A ativizada vicAramArga, pratibhAyukta munionA hadayamAM skUraNa
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1438 pratimAzataka | zloka : 92 thAya che. ta-te kAraNathI, jaDamatinA vacanothI vaLI keTalAka ThagAyA nahi, jaDo ThagAyA, aho ! kavi kalikAla, baLavAna che. [1] bhAvArtha pUrvapakSIe sthUladaSTithI joIne kahyuM ke bhagavAnanI pUjAmAM puSpAdi jIvonI hiMsA che, ane bhagavAnanI bhakti che, tethI dravyastava dharmAdharmarUpa mizra che, paraMtu zrAvakanA sAmAyikAdi kRtya jevuM saMpUrNa dharmarUpa anuSThAna nathI. tenuM nirAkaraNa karIne graMthakArazrIe atyAra sudhI yuktithI sthApana karyuM ke bhagavAnanI pUjAmAM lezapaNa asaMyama nathI, phakta vidhi-bhaktinA vaiguNyathI kvacit asaMyama thAya to te bhagavAnanI bhaktithI=pUjAthI zuddha thAya che, ane vidhi-bhaktinA vaiguNya vagaranuM dravyastava saMpUrNa niravadya che, ane gRhastha saMsArano je AraMbha kare che, tenAthI baMdhAyelAM azubha karmono nAza dravyastavathI thAya che. mATe dravyastava dharmAdharmarUpa mizra nathI, paraMtu ekAMte dharmarUpa che. A prakArano A ativizada vicAramArga pratibhAyukta munionA hRdayamAM skuraNa thAya che, ane AvA munionA vacanathI bhAvita mativALA keTalAka jIvo jaDamatinA vacanathI ThagAtA nathI, vaLI keTalAka jaDa jIvo jaDamatinA vacanathI ThagAya paNa che. tethI dravyastava dharmAdharmarUpa mizra che, tema mAne che. temAM kalikALa ja baLavAna che. TIkArca - nigamati .... : nijamatithI racita ane nijamatithI prakalpita evA artha vaDe vibudhajananI paMDitajananI, uktine vacanane, tiraskAra karavAmAM parAyaNa, ane zratanA lavavALI matithI dad=abhimAnI evA pAmaronA spharita ataMtra=azAstrane, joIne ame vismaya pAmIe chIe arthAt amane kheda thAya che. rA. bhAvArtha : keTalAka jaDamativALA jIvo thoDAMka zAstro bhaNIne zrutanA lavavALI=aMzavALI, matithI, pote zAstranA paramArthane jANanArA che tevA abhimAnane dhAraNa karanArA che. vastutaH zAstra bhaNavA chatAM teo zAstranA paramArthane pAmelA nathI, tethI teo pAmara che; ane AvA pAmara jIvo potAnI matimAM je rucivALuM che, tevA arthonI kalpanA kare che ane svamatirucita kalpanA karAyelA artho vaDe budhapuruSanA vacanono tiraskAra kare che, ane potAnI matimAM je ataMtra=asiddhAMta, bhAse che te ataMtrane spharita kare che, te joIne ame vismaya pAmIe chIe arthAtu AvA uttama tattvane kahenArA vibudha jano hovA chatAM A jaDamati jIvo svamati pramANe artha karIne potAno vinAza kare che, te joIne amane kheda thAya che, ema graMthakArazrI kahe che. rA TIkArca - vidhivanuparva ... pRhItam | jJAnI puruSo anupada vidhipUrvaka taya, gama ane bhaMgathI gaMbhIra evA AptavAkyanuM varNana kare che, te kAraNathI vinizcita arthavALuM A=jJAnI puruSothI vidhipUrvaka
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 92 varNana karAyeluM A AptavAkya adyotayuta loko vaDe=apavitra mativALA loko vaDe, koIka rIte=asaMbaddha rIte, grahaNa karAyuM. // 3 // 1439 OM pratimAzatakanA mudrita pustakamAM jJAnanayamamAmIramAptavAvayam pATha che tyAM, jJA nayamamAzamIramAptavAvayam pATha ha. pratamAM che ane te saMgata jaNAya che. tethI te mujaba ame artha karela che. jJA=jJAnIpuruSo, e pramANe artha jANavo. 3 mAvaddhinizciMtArtha pATha che tyAM ha. pratamAM mavatAt vinizcitArtha pATha che, ane mavatA--thAya, evo artha karavo. bhAvArtha: jJAnI puruSo vidhipUrvaka anupada=dareka sthAne, naya, gama=arthamArganA vikalpo ane bhaMgathI gaMbhI2 evA AptavAkyanuM varNana kare che. te kAraNathI AptavAkya vinizcita arthavALuM che, ane vinizcita arthavALA evA paNa AptavAkyane anirmaLa buddhivALA loko koIka rIte=viparIta rIte grahaNa kare che. tethI teone te AptavAkyano viparIta artha bhAse che. jo tevA puruSo gaMbhIratApUrvaka AptavAkyanA 52mArthane jANavA prayatna kare to AptapuruSonA vacanothI teone yathArtha tattvano nirNaya thaI zake. II3II TIkArya : ziSye mUDhe vAnizeH / / ziSya mUDha hote chate, guru mUDha hote chate, akhila zruta mUDha jevuM thaI jAya che. ethI karIne mUrkhAnI sAthe zaMkArUpI DAkaNa sukhe ramo. / / 4 / / bhAvArtha: bhagavAnanI pUjAmAM puSpAdi jIvonI hiMsA che, ane bhagavAnanI bhakti che, e rUpa sthUla pravRtti joIne mUDha evA guru svamati pramANe bhagavAnanI bhakti dharmAdharmarUpa mizra che, tema vicAre che; ane ziSya paNa mUDha che, tethI mUDha evA guruthI kahevAyelo te artha mUDha evo ziSya paNa te rIte grahaNa kare che, ane te vakhate akhila zruta=bhagavAnanI pUjAnA viSayane kahenArAM zAstravacano, mUDha jevAM thAya che arthAt te guru-ziSyo mATe zAstravacano mUDha jevAM thAya che. tethI je zAstravacano tattvane batAvanArAM che, te ja zAstravacanothI teone ayathArtha arthano bodha thAya che. ethI karIne bAlizo sAthe zaMkArUpI DAkaNa=bhagavAnanI pUjAmAM AraMbhanI zaMkArUpa DAkaNa sukhe 2mo arthAt bAlizone=mUrkhAne, bhagavAnanI pUjAmAM AraMbhanI zaMkA nakkI thAya che. TIkArya H sphuTodarke viduSAm / / pragaTa rIte abhinava sphurAyamAna evo spaSTa udarka=sacoTa, tarka hote chate prAcIna saMtonI vANInI A gati nathI=bhagavAnanI pUjA ekAMta niravadha che, e prakAranA kathananI saMgati nathI, e prakAre mUDha pralApa kare che. citra evI nayapariNatine jANato nathI, citra .....
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1440 pratimAzataka | zloka : 2 prakAranI=vividha prakAranI racanAne jANato nathI, vRthA garvathI grasta thayelo evo te mUDha vidvAnonA akhila jaLane zodhe che. paNa bhAvArtha - bhagavAnanI pUjAmAM puSpAdi jIvonI hiMsA che ane bhagavAnanI bhaktithI zubha bhAva thAya che, e prakArano pragaTa rIte skurAyamAna thato spaSTa udarda=sacoTa tarka vidyamAna hoya tyAre pUrvanA saMtonI vANInI A gati nathI arthAt bhagavAnanA bhaktikALamAM zAstrAnusArI ucita pravRtti hoya tyAre leza paNa hiMsA nathI, e prakAranI prAcIna puruSonI vANInI gati nathI, e pramANe mUDha pralApa kare che; paraMtu te mUDha citra nayapariNatine jANato nathI ane citraracanAne jANato nathI=AgamanAM vacano kayA nayanI apekSAe kyAM saMsthita che, te citra navapariNatine mUDha jANato nathI ane AgamanI citra prakAranI racanAne jANato nathI. AthI ja mahAnizIthanA ane sthAnAMgasUtranA pAThane grahaNa karIne cha prakAranA puruSanA vikalpo pADIne dezavirata zrAvaka karatAM viratAviratane judA pADe che, ane viratAvirata zrAvako puSpAdithI pUjA kare che ane te puSpAdithI pUjA dharmAdharmarUpa mizra che, tema kahe che. TIkArca - khate .... manananana pApallavajJAnavALA evA jaDapuruSo pratye rAgavALI parSadAmAM vidvAnonI pragabhUtA-caturAI, zobhA pAmatI nathI. ghaNA kAgaDAthI saMkula yukta evA pAMjarAmAM marAlalalanA= rAjahaMsI saMgata nathI ja. ligli bhAvArtha che puruSane kahenArA pallavajJAnavALA=adhakacarA jJAnavALA, jaDapuruSo che, tethI zAstrone ucita rIte yathAsthAne viniyoga karI zakatA nathI, ane truTaka truTaka svamati pramANe grahaNa karIne yathAtathA yojana kare che. evA jaDapuruSomAM rAgavALI parSadA hoya ane temAM koI vidvAna puruSa yuktiyukta vAta kare to te vidvAnanI yuktiyukta kathana karavAnI caturAI zobhAne pAmatI nathI. jema ghaNA kAgaDAothI yukta pAMjarAmAM rAjahaMsI zobhAne pAmatI nathI arthAt jema jaDa pratyenA rAgI puruSonI parSadAmAM vidvAnanI vidvattA zobhAne pAme nahi, tema zobhAyamAna paNa rAjahaMsI ghaNA kAgaDAonA pAMjarAmAM zobhAne pAme nahi. TIkArya : Jtasitatayo ... thi kRSNapaNAnuM ane jetapaNAnuM spaSTa aMtara hote chate kAgaDAnA zizumAM ane haMsanA zizumAM kRSNapaNAnuM ane zvetapaNAnuM spaSTa aMtara hote chate, ane vANIno gaMbhIra guNa bhejavALo hote chatekAgaDAnI vANI karatAM haMsanA zizunI vANIno gaMbhIra guNa
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zlokaH 92 1441 bhejavALo hote chate, jemane haMsanA zizumAM kAgaDAnA zizunI zaMkA che, te puruSane dhikkAra thAo, ane tenI mAtAne dhikkAra thAo. IkA bhAvArtha kAgaDAnA zizumAM kRSNatA hoya che ane haMsanA zizumAM zvetatA hoya che, tethI beno spaSTa bheda che. vaLI kAgaDAnA zizunI vANI karkaza hoya che ane haMsanA zizunI vANI gaMbhIra hoya che, tethI kAgaDAnA zizunI ane haMsanA zizunI vANImAM paNa spaSTa bheda che. tema sarvajJanA vacananA anupAtI vacano kahenArA haMsazizu jevA prAcIna pUjya haribhadrasUri Adi AcAryo hovAthI teo haMsanA zizu jevA zveta che, ane puruSane kahenAra pAzadoSAkara asaMbaddha pralApa karanArA hovAthI kAgaDAnA zizu jevA kRSNa che. vaLI prAcIna pUjya haribhadrasUri Adi AcAryonI vANImAM gaMbhIratA guNa che, jyAre papuruSane kahenAra pAzadoSAkaranI vANImAM gaMbhIratA guNa nathI; Ama chatAM pallava jJAnavALA jaDapuruSonI rAgI parSadAmAM rahelA loko potAnA upadezakanI vANI sAMbhaLIne kahe che ke prAcIna evA pU.AcArya haribhadrasUri Adi kAkazizu jevA kRSNa che. A rIte haMsazizumAM kAkazizunI zaMkA karanAra te rAgI parSadAne dhikkAra thAo, ane temanI mAtAne paNa dhikkAra thAo, ke je mAtAe AvA putrone janma Apyo, ke jeo kAgaDAnA zizunA jevA pallavajJAnavALA ucchaMkhala upadezakonA ane haMsanA zizunA jevA gaMbhIra guNavALA pUrvanA uttama upadezakonA bhedane samajI zakatA nathI. TIkA : astu. paramezvaram II je pramANe te vastu ho te pramANe ho jaDapuruSonI rAgI parSadAmAM rahelA pallavajJAtavALA loko haMsazizu jevA prAcIna AcAryomAM kAkazizunI zaMkA kare to paNa te prAcIna AcArya je pramANe zuddhaprarUpaNA karanAra che te pramANe ja teo yathArtha thAya. mATe jitavacanane jANanArA paMDitone namaskAra thAo, jemane vaza=jitavacanane jANanArA paMDitone vaza, sakala pApano nAza karanAruM paramezvaranuM zAsana jaya pAme che. pa8 II92aaaa bhAvArtha : pUrvanA suvihita AcAryonAM yuktiyukta vacanomAM paNa SapuruSanA matanA rAgI koIka puruSa asaMbaddhanI zaMkA kare che, tene sAme rAkhIne graMthakArazrI kahe che ke bhale te jaDamatI asaMbaddha pralApa kare, paraMtu pUrvAcAryoe je vastunI prarUpaNA karI te vastu je pramANe hoya te pramANe yathArtha thAo=jo pUrvAcAryoe yathArtha prarUpaNA karI hoya ane koIka tene asaMbaddha kahe eTalAmAtrathI te prarUpaNA asaMbaddha thatI nathI. Ama kahIne bhagavAnanA zAsananA vacananI yathArtha prarUpaNA karanArA evA jinazAsananA jANanArA paMDitone graMthakArazrI namaskAra kare che, ane kahe che ke AvA mahApuruSone vaza sakala pApano nAza karanAruM evuM bhagavAnanuM zAsana jaya pAme che arthAt jagatamAM vistAra pAme che. zA
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1442 pratimAzataka | zloka : 93 avataraNikA : atrAtidezena kumatazeSaM nirAkurvanAha - avataraNikArya : ahIM dravyastavanA viSayamAM, atidezathI pUrvamAM pAzadoSAkaranA matanuM nirAkaraNa karyuM, e vacananA atidezathI, kumatazeSane dravyastava puNyabaMdhanuM kAraNa che, mokSanuM kAraNa nathI, mATe dharma nathI, e prakAranA kumatazeSane, nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - zloka : etenedamapi vyapAstamapare yatprAhurajJAH paraM, puNyaM karma jinArcanAdi na punazcAritravaddharmakRt / tadvattasya sarAgatAM kalayataH puNyArjanadvArato, dharmatvaM vyavahArato hi jananAnmokSasya no hIyate / / 93 / / zlokArca - tena=AnAthI zuddha jinapUjAnA dharmapaNAnA vyavasthApanathI, A paNa nirAkRta che=AgaLamAM kahevAya che e paNa nirAkRta che. jene je matane, apara evA ajJo kahe che - apara evA ajJo zuM kahe che, te batAve che - jina arcanAdi kevala puNyakarma che, paraMtu cAritranI jena dharma karanAra nathI. pUrvapakSInuM A kathana kaI rIte nirAkRta che ? temAM hetu kahe che - hiM=je kAraNathI puSpArjana dvArA zubhAzravarUpa vyApAra dvArA, mokSanuM janana hovAne kAraNe sarAmapaNAne jANanAranA=rAgasahita puruSanA, tenuM jinAryAdi karmanuM, tenI jema cAritranI jema, gharmapaNuM vyavahArathI hIna thatuM nathI. II8l. TIkA :_ 'etena' itiH-etena zuddhajinapUjAyA dharmatvavyavasthApanena, idamapi vyapAstaM nirAkRtam, yadapare'jJAH= anadhigatasUtratAtparyAH prAhuH / kiM prAhuH ? paraM kevalaM, jinArcanAdi puNyaM karma, na punazcAritravad dharmakRt dharmakAraNam ! vyapAsanahetumatidezaprAptaM sphuTayati-hi-yataH, tasya jinArcAdikarmaNastadvat= cAritravat sarAgatAM kalayato-rAgavatAM kalayato, rAgasahitasya puNyArjanadvArataH zubhAzravavyApArakatvena mokSasya jananAd vyavahArato dharmatvaM na hIyate /
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 93 1443 TIkArca - tteina ... nahI te . AnA dvArA zuddha jinapUjAnA dharmapaNAnA vyavasthApana dvArA=zloka92mAM graMthakArazrIe dravyastavamAM dharmapaNAnuM vyavasthApana karyuM enA dvArA, A paNa vyapAta cheH AgaLamAM kahevAya che e paNa nirAkRta che. jene bIjA pAzadoSAkarathI bIjA ajJo adhigata sUtranA tAtparyavALA=sUtranA tAtparyane, nahi jANanArA, kahe che - zuM kahe che ? te graMthakArazrI batAve che - "jinArcanAdi phakta puNya karma che, paraMtu cAritranI jema dharmane karanAra nathI." atidezathI prApta evA thapAsananA hetune pUrvanA zlokanA kathana dvArA atidezathI prApta evA ajJonA kathananA nirAkaraNanA hetune, zlokanA uttarArdhathI graMthakArazrI spaSTa kare che - kije kAraNathI puSpArjana dvArA=zubhAzravarUpa vyApArapaNA dvArA, mokSanuM jatana hovAne kAraNe sarAgapaNAne jANanAranA=rAgasahita puruSanA, tenuM-jinArcanAdi karmanuM, tenI jema=cAritranI jema, dharmapaNuM vyavahArathI hIna thatuM nathI. bhAvArtha : zloka-92nI avataraNikAmAM graMthakArazrIe parane dravyastavamAM dharmapakSapaNuM baLAtkArathI aMgIkAra karAvavAnuM kahyuM ane te pramANe zloka-92mAM dravyastavamAM dharmapakSanuM sthApana karyuM, ane zloka-92nI TIkAmAM vizada carcA karatAM kahyuM ke vidhi-bhaktinA vaiguNyakRta dravyastavamAM kyAreka azuddhi thAya che, te paNa bhaktinA adhyavasAyathI zuddha thAya che; ane jeo vidhi-bhaktinA vaiguNya vagara paripUrNa zAstrAnusArI jinapUjA kare che, teonI zuddha jinapUjA mokSanA kAraNabhUta dharmarUpa che. Ama zloka-92nA kathanathI batAve che, ane tenA dvArA prastuta zlokamAM AgaLamAM graMthakArazrI kahe che te anyano mata paNa nirAkRta thAya che. te mata batAvatAM graMthakArazrI kahe che - pAzadoSAkarathI anya evA ajJa puruSo sUtranA tAtparyane nahi jANanArA kahe che - te ajJapuruSo zuM kahe che ? te prastuta zlokanA pUrvArdhathI graMthakArazrI batAve che - pAzadoSAkarathI anya ajJapuruSo kahe che ke jinArcanAdi puNyakarma che, paraMtu cAritranI jema dharmane karanAra nathI=dharmanuM kAraNa nathI. Ama kahIne teo e kahe che ke jema cAritra mokSanuM kAraNa che, tema bhagavAnanI pUjA mokSanuM kAraNa nathI paraMtu puNyabaMdhanuM kAraNa che, ane puNyabaMdhathI svarganI prApti thAya, paraMtu mokSanI prApti thAya nahi. A prakArano ajJono mata zlokamAM batAvyA pachI atidezathI prApta ajJonA matanA nirAkaraNanA hetune zlokanA uttarArdhathI spaSTa karatAM graMthakArazrI kahe che - rAgasahita evA puruSanuM cAritra sarAgacAritra che ane te puNyArcanarUpa dvArathI mokSanuM kAraNa che. arthAt sarAgacAritra pALIne susAdhuo zubhAzravane prApta kare che, ane te zubhAzrava dvArA mokSaprAptine
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1444 pratimAzataka | zlokaH 93 anukULa evA uttama devabhava ane uttama manuSyabhavane prApta kare che, ane uttama evA deva-manuSyabhavane prApta karIne saMyamanI zaktino saMcaya kare che ane krame karIne mokSane prApta kare che. tethI jema - daMDa, bhramirUpa vyApArathI ghaTano janaka che, ane sarAgacAritra zubhAzravarUpa vyApArathI mokSanuM janaka che, tenI jema bhagavAna pratyenA rAgavALA puruSanuM jinArcanAdi karma zubhAzravanA vyApArathI mokSanuM kAraNa che. tethI vyavahAranayathI jema ghaTa pratye bhrami dvArA daMDa kAraNa che, ane mokSa pratye zubhAzrava dvArA sarAgacAritra kAraNa che, tema bhagavAna pratyenA rAgavALA puruSanuM dravyastava zubhAzravarUpa vyApAra dvArA mokSa pratye kAraNa che. mATe jema sarAgacAritramAM dharmapaNuM hIna thatuM nathI, tema dravyastavamAM paNa dharmapaNuM hIna thatuM nathI. ahIM vizeSa e che ke graMthakArazrIe dravyastavamAM vyavahAranayathI dharmapaNuM hIna thatuM nathI ema kahyuM, tethI e prApta thAya ke nizcayanaya vItarAga cAritrane ke vItarAga samyakatvane mokSa pratye kAraNa mAne che, paraMtu sarAgacAritra ke sarAga samyakatvane mokSa pratye kAraNa svIkArato nathI; kema ke rAgadazA e karmabaMdhanuM kAraNa che, ema nizcayanaya kahe che. tethI sarAgacAritrane nizcayanaya svarganuM kAraNa kahe che, mokSanuM kAraNa kaheto nathI. tethI te nizcayanayanI dRSTithI vicArIe to sarAgacAritranI jema rAgavALA puruSanuM dravyastava paNa mokSanuM kAraNa nathI, paraMtu svarganuM kAraNa che. tethI nizcayanayanI dRSTino vyavaccheda karavA arthe graMthakArazrIe kahyuM ke vyavahAranayathI jema sarAgacAritra zubhAzravanI prApti karAvIne uttama devabhava ane uttama manuSyabhavanI prApti dvArA mohanA unmelananuM kAraNa bane che mATe dharma che, tema vItarAga pratyenI bhaktithI karAyelo dravyastava paNa zubhAzravanI prApti karAvIne uttama devabhava ane uttama manuSyabhavanI prApti dvArA mohanA unmelananuM kAraNa bane che, mATe dharma che. Ama vyavahAranaya vItarAga pratyenA rAgane paraMparAe vitarAgatAnuM kAraNa svIkAre che, jyAre nizcayanaya to rAganA ucchedamAM karAyelA yatnathI ja vItarAgatAnI prApti thAya che, mATe vItarAga cAritrane ja mokSanuM kAraNa svIkAre che, paraMtu sarAgacAritrane mokSanuM kAraNa svIkArato nathI. utthAna : pUrvamAM graMthakArazrIe yuktithI sthApana karyuM ke sarAgacAritranI jema jinArcanAdi karma puNyanA arjana dvArA mokSanuM kAraNa hovAthI, vyavahAranayathI sarAgacAritranI jema dravyastava paNa dharmarUpa che. e kathanano bhAva zuM che ? te spaSTa karatAM graMthakArazrI kahe che - TIkA : ___ayaM bhAvaH- 'jinArcAdikaM puNyaM karma svargAdikAmanayA karaNAt' iti sAdhanaM na yuktam, bhrAntikaraNe vyabhicArAt, abhrAntairiti vizeSaNe'pi avantIsukumAlena nalinIgulmaprAptyarthe kriyamANe durddharacAritre vyabhicArAt, ninirdAnatAMze'bhrAntairiti vizeSaNe ca vizeSyAsiddhiH, na hi tAdRzA jinArcanAdikaM svargAya kurvanti, kintu mokSAyaiveti / Aha ca - "mokSAyaiva tu ghaTate viziSTamatiruttamaH
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 93 1445 puruSa" iti / svargArthitayA vihitatvAditi heturiti cet ? na, adhikAriNo vivekina sarvatra mokSArthina evArthataH (mokSArthitvasyaivArthataH) siddheH, kvacitsAdhAraNyenaiva phalopadezAcca / yaduvAca vAcaka: "jinabhavanaM jinabimbaM jinapUjAM jinamataM ca yaH kuryAt / tasya narAmaraziMvasukhaphalAni karapallavasthAni" / / 1 / / iti / etenAbhyudayaikaphalakatvaM heturapyapAstaH asiddheH, rAgAnupravezena tattvasya ca cAritre'pi sattvAt, svarUpatastattvasya cobhayatrAsiddheH, niravacchinnayaddharmAvacchedenAbhyudayajanakatA, taddharmavattvaM hetvartha: cAritrasya sarAgatvenAbhyudayajanakatA, na svarUpata iti na doSa iti cet ? naM, dravyastavatvenApi cAritrajanakatAghaTitarUpeNAbhyudayAjanakatvAt, vijAtIyayogatvenaiva dravyastavasya svargajanakateti cet ? cAritrasyApi tathaiva tattvamiti tattulyatayA puNyatve kA kSati: ? 70 mudrita pustakamAM prAntarane miSArAt, aprAntariti vizeSane 7 vizeSyAsiddhiH e pATha azuddha che, ane vacce pATha 2hI gayo che. ha. pratamAMthI amane A mujaba pATha maLela che - prAntine vyamiSArAt, aprAntariti vizeSane'pi avantIsukumAlena nalinIgulmaprAptyarthe kriyamANe durddharacAritre vyabhicArAt, ninirdAnatAMze'bhrAntairiti vizeSaNe ca vizeSyAsiddhiH / A pATha mujaba TIkAno artha karela che. 7 mudrita pustakamAM ane hastapratamAM mokSArthina vArthataH siddheH e pATha che tyAM mokSayitvayevArthataH siddhaH pATha saMgata jaNAya che, tethI te mujaba ame artha karela che. TIkArcaH ayaM bhAvaH- jinArcAdikaM vyamiSArAt, A bhAva che :- jitAryAdi puNyakarma che; kema ke svargAdikAmanAthI karaNa che=svargAdi kAmanAthI jinAryAdi kriyAnuM karaNa che, e prakAranuM sAdhana=e prakAre siddha karavuM, yukta nathI; kema ke bhrAMtithI karaNamAM vyabhicAra che=koIne kuTuMbapAlanAdi pravRtti svarganuM kAraNa che, e prakAranI bhrAMti thayelI hoya, ane tenA kAraNe kuTuMbAdinuM pAlana kare to temAM puNyakarmarUpa sAdhya nathI, tethI hetu vyabhicArI che. ahIM pUrvapakSI kahe ke hetumAM ame pariSkAra karIne abhrAMta puruSa vaDe svargAdi kAmanAthI je karAya, tene hetu tarIke svIkArIzuM, tethI hetu vyabhicArI banaze nahi. tenA nirAkaraNa mATe graMthakA2zrI hetu kahe che - bhrAntaira miSArAt, 'prAnta:' e prakAranA vizeSaNamAM paNa avaMtIsukumAla vaDe nalinIgulmanI prApti arthe karAtA durdhara cAritramAM vyabhicAra che=pUrvapakSIne jitAryAdi puNyakarmarUpe abhimata che, ane cAritra dharmakRtya rUpe abhimata che, puNyakRtya rUpe nahi; ane avaMtisukumAlane A mAruM cAritra nalinIgulma vimAnanI prAptinuM kAraNa banaze, tevo abhrama hato, ane abhrAMta evA avaMtisukumAle je svarganI kAmanAthI cAritra pALyuM, te puNyakarma che, ane pUrvapakSIne puNyakarmarUpe cAritra abhimata nathI, tethI hetu vyabhicArI prApta thAya che.
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1446 pratimAzataka | zloka : 93 pUrvapakSIne jinArcanAdi puNyakarmarUpe abhimata che ane cAritra puNyakarmarUpe abhimata nathI, topaNa avaMtisukumAlanA cAritramAM puNyakarmarUpa sAdhyanI prApti thaI, tethI hetu vyabhicArI prApta thayo. have hetunA vyabhicAranA nivAraNa mATe avaMtisukumAlanuM cAritra nirnidAnatA aMzamAM bhrAMta hatuM, tethI jemanuM cAritra nirnidAnatA aMzamAM abhrAMta hoya te cAritra puNyakarmarUpa nathI, paraMtu dharmarUpa che, ema svIkArIne pUrvapakSI anumAna kare ke jinAryAdi puNya karma che; kema ke abhrAMta puruSa vaDe svargAdi kAmanAthI karaNa che, to cAritramAM vyabhicAranI prApti thAya nahi; kema ke nirnidAna cAritra puNyakarmarUpa nathI. tethI hetunI sAdhya sAthe vyApti thAya che. mATe jinArcanAdi puNyakarma che, tenI siddhi thaze. tene graMthakArazrI kahe che - nirnavAnatAMze ... pti kirtidAnatA aMzamAM sAntaH e pramANe vizeSaNa apAye chate vizeSyanI asiddhi che, di=je kAraNathI tevA prakAranA=viliMdAlatA aMzamAM abhrAMta evA puruSo, jinArcanAdi svarga mATe karatA nathI, paraMtu mokSa mATe ja kare che. ti=ethI karIne, pUrvapakSIe jinArcanAdi puNyakarma che, tenI siddhi mATe karelA anumAnamAM hetu yukta nathI, ema pUrva sAthe 'ti' to saMbaMdha che. gAda - ane kahe che kirtidAnatA aMzamAM abhrAMta puruSo vaDe jinArcanAdi mokSa mATe ja karAya che, temAM ra ra thI graMthakArazrI sAkSI Ape che - "mokSAyeva ...... puruSa:" rUtti viziSTa mativALA uttama puruSa mokSa mATe ja ceSTA=pravRtti, kare che. tti zabda uddharaNanI samAptisUcaka che. svardhitayA ... cenna - jinArcanAdinuM svargArthIpaNAthI vihitapaNuM hovAthI nihAnatAze prAntaH svAminayA rajU e prakAranA hetune siddha karavA mATe svathatA viditatvAr e hetu che, e pramANe pUrvapakSI kahe to graMthakArazrI kahe che ke ema na kahevuM. thikALio .... siddhA kema ke vivekI evA adhikArInI sarvatra=sarva dharmakRtyomAM, mokSArthipaNAnI ja arthathI siddhi che. ahIM pUrvapakSI kahe ke zAstramAM jinArcanAdi kRtyothI nara-amaranAM sukho maLe che, tevAM kathano prApta thAya che, AthI ja dravyastava karanAra azrutathI (12mA devalokathI) upara jaI zakatA nathI, tevuM vacana paNa upalabdha che. tethI dravyastava svarga mATe che tevuM siddha thAya che. tenA nivAraNa mATe graMthakArazrI anya hetu kahe che - kavi ... 7opalezaDyA koIka ThekANe zAstramAM koIka sthAne, sAdhAraNapaNAthI ja=abhyadaya ane mokSarUpa ubhaya sAdhAraNapaNAthI ja, phaLano upadeza che arthAt dravyastava abhyadaya ane mokSarUpa baMne phaLa ApanAra che, tevo upadeza che. tethI arthathI mokSa mATe ja karAya che, tema siddha thAya che. luvAva vAva: - je pUrvamAM kahyuM ke koIka sthAnamAM abhyadaya ane mokSarUpa sAdhAraNa phaLano upadeza che, je, vAcaka umAsvAti mahArAja kahe che - ninavikhyuM ... " | jinabhavana, jinabiMba, jinapUjA ane jinamatane je kare tene nara, amara ane mokSanAM sukharUpa phaLo hAthamAM rahelAM che.
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 93 1447 rUti zabda uddharaNanI samAptisUcaka che. na ..... gasiddhaH | AnA dvArA pUrvamAM kahyuM ke zAstramAM koIka sthAne sAdhAraNapaNAthI ja phaLano upadeza che ane temAM vAcaka umAsvAti mahArAjanA vacananI sAkSI ApI enA dvArA, abhyadayaeka phalakapaNArUpa hetu paNa apAta che jitAryAdi abhyadayaesaphaLavALuM che e prakArano hetu paNa apAta che; kema ke asiddhi che=jinAcaMdi mAtra abhyadayaphaLavALuM che, mokSaphaLavALuM nathI e kathananI asiddhi che. ahIM pUrvapakSI kahe ke rAganA anupravezathIkadravyastavamAM vItarAga pratyenA rAganA anupravezathI, dravyastava abhyadayaekaphaLavALuM che, mATe dravyastavane puNyakarma kahI zakAze. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - rAnupraveze . sarvat, ane rAganA anupravezathI tattvanuM abhyadayakaphalatvanuM, cAritramAM paNa=sarAgacAritramAM paNa, satva hovAthI sarAgacAritra paNa puNyakarma siddha thaze. ahIM pUrvapakSI kahe ke svarUpathI jinAryAdi rAgarUpa che ane cAritra saMyamanA pariNAmarUpa che. tethI jinAdi puNyakarma che ane cAritra dharmakRtya che. tene graMthakArazrI kahe che - svarUpatAH .. siddha, svarUpathI tatvanI=svarUpathI abhyadayaeka phalakatvanI, ubhaya ThekANe= jinArcanAdimAM ane sarAgacAritramAM, asiddhi hovAthI, jinArcanAdi ane sarAgacAritra baMne puNyakarma nathI, paraMtu dharmakRtya che ema saMbaMdha che. pUrvamAM graMthakArazrIe kahyuM ke svarUpathI abhyadayakaphalakatvanI ubhayatra=sarAgacAritra ane dravyastavamAM asiddhi che. tenuM nirAkaraNa karavA arthe pUrvapakSI kahe che - niravacchinna .... amyuyAnanatva, niravacchinna yuddhamavacchedathI abhyadayajanakatA=jinArcanAdine koIka avAMtara dharmathI avaccheda karyA vagara jinArcanAdi dharmanA avacchedathI abhyadayajanakatA, e taddharmahatva hetuno artha che=jinArcanAdi dharmavat svargAdino hetu che e pramANe artha che, ane cAritranI sarAgapaNA vaDe abhyadayajanakatA che, svarUpathI nahi, ethI karIne doSa nathI jinArcanAdikane puNyakarma kahevAmAM ane sarAgacAritrane dharmakRtya kahevAmAM doSa nathI, e pramANe pUrvapakSI kahe to tene graMthakArazrI kahe che ke pUrvapakSInuM e kathana barAbara nathI; kema ke dravyastavathI paNa cAritrajAkatA ghaTitarUpathI abhyadayanuM ajanakapaNuM che dravyastava niravacchinnadharmAvacchedana abhyadayajanaka nathI, paraMtu koIka dharmAvacchinna svarganuM kAraNa che, to cAritrajatakatA ghaTita svarUpathI abhyadayanuM ajanaka che. mATe jema cAritra svarUpathI abhyadayajanaka nathI, tema dravyastava paNa svarUpathI abhyadayajanaka nathI. cAritramAM mokSane anukULa vyApAra che, jyAre dravyastavamAM vijAtIya yogapaNuM che. tethI dravyastava vijAtIya yogathI svargano hetu che, e pramANe jo pUrvapakSI kahe to graMthakArazrI kahe che -
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1448 pratimAzataka | zloka : 93 vAritrasthApi . zA kSatiH ? cAritranuM paNa te rIte ja tattva che=dravyastavanI jema vijAtIya yogapaNArUpe ja cAritranI svargajavakatA che, ethI tat tulyapaNuM hovAthI dravyastavamAM cAritratulyapaNuM hovAthI, puNyapaNAmAM koI kSati nathI arthAt pUrvapakSI dravyastavane puNyakarma svIkArato hoya to te puNyakarma sarogacAritra jevuM ja che. mATe dravyastavane puNyakarma svIkAravAthI dharmapaNAnI kSati thatI tathI; kema ke jema sarAgacAritra puNyakarma che, tema dravyastava paNa puNyakarma che. bhAvArtha : pUrvamAM pUrvapakSIe sthApana karyuM ke cAritra dharmanuM kAraNa che ane jinAryAdi puNyabaMdhanuM kAraNa che. tenuM graMthakArazrIe nirAkaraNa karyuM ke jema sarAgacAritra puNyArjana dvArA mokSanuM kAraNa che, tema jinAryAdi paNa puNyArjana dvArA mokSanuM kAraNa che. have te kathanano je bhAva che, te graMthakArazrI spaSTa kare che - | jinArcanAdi puNyakarma che, tenI siddhi karavA mATe pUrvapakSI je anumAna kare che, te prathama batAve che - pUrvapakSI kahe che ke "jinArcanAdi puNyabaMdhanuM kAraNa evuM kRtya che; kema ke svargAdinI kAmanAthI karAya che" A prakAranA pUrvapakSInA anumAnane dUSita karatAM graMthakArazrI kahe che - A anumAna yukta nathI; kema ke koIne bhrAMti thAya ke kuTuMbanuM pAlana karavuM e svargano upAya che athavA to kanyAdAna karavuM e svargano upAya che, ane te prakAranA bhramane kAraNe svargAdikAmanAthI te puruSa kuTuMbanuM pAlana kare ke kanyAdAna kare to tene paNa puNyakarmarUpe svIkAravAnI Apatti Ave. vastutaH jinArcanAdi puNyakarmarUpe pUrvapakSIne abhimata che, paraMtu kuTuMbanuM pAlana ke kanyAdAna karavuM e puNyarUpe abhimata nathI. tethI hetu asAdhyano sAdhaka banavAthI vyabhicArI che. ahIM pUrvapakSI vyabhicAradoSanA nivAraNa mATe kahe ke ame 'aprAntaH' e prakAranuM hetunuM vizeSaNa ApIzuM, tethI je kRtya abhrAMta puruSo vaDe svargAdi kAmanAthI karAya te kRtyane ame puNyakarma kahIe chIe, ane jinArcanAdi kRtya tevuM che, mATe puNyakarma che; ane kuTuMbapAlana ke kanyAdAna koI svargAdi kAmanAthI kare topaNa puNyakarma nathI; kema ke phakta bhrAMtine kAraNe teo svargAdi kAmanAthI kuTuMbapAlana ke kanyAdAna kare che. mATe amAro hetu vyabhicArI siddha thaze nahi. tene graMthakArazrI kahe che - avaMtisukumAle nalinI gulma vimAnanI prApti mATe je durdhara cAritranuM pAlana kareluM te paNa puNyakarmarUpe siddha thaze; kema ke abhrAMta evA avaMtisukamAle svargAdinI kAmanAthI cAritranuM pAlana kareluM, ane pUrvapakSIne cAritra puNyakarmarUpe abhimata nathI, paraMtu dharmakRtya rUpe abhimata che. tethI puNyakarmarUpe abhimata evA cAritramAM hetunI prApti thavAthI hetu vyabhicArI siddha thaze, ane vyabhicArI hetuthI sAdhyanI siddhi thaze nahi. ahIM pUrvapakSI vyabhicAra doSanA nivAraNa mATe kahe ke nirnidAnatA aMzamAM abhrAMta vizeSaNa ame ApIzuM, tethI hetu vyabhicArI banaze nahi; kema ke avaMtisukamAla to nirnidAnatA aMzamAM bhrAMta hatA, tethI
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zlokaH 93 : 1449 temanuM cAritra mokSanuM kAraNa nathI, ane ame to je cAritra nirnidAnapUrvaka karAya che, tene dharmakRtya kahIe chIe. tethI avaMtisukamAlanuM cAritra dharmakRtya nathI, paraMtu puNyakarma che. tethI amArA anumAnamAM apAyelo hetu vyabhicArI thaze nahi. tene graMthakArazrI kahe che - nirnidAnatA aMzamAM je abrAMta hoya teo vaDe svargAdi kAmanAthI karAyeluM anuSThAna puNyakarma che, tema svIkArazo to vizeSya aMzanI siddhi thaze nahi=nirnidAnatA aMzamAM abhrAMta evA puruSa vaDe svargAdi kAmanAthI karAya tene hetu svIkArIe to "svargAdi kAmanA karaNarUpa' vizeSya aMzanI asiddhi thaze. kema vizeSya aMzanI asiddhi thaze ? temAM yukti Ape che - jeo nirnidAnatA aMzamAM abhrAMta che, tevA puruSo jinAryAdi svarga mATe karatA nathI, paraMtu mokSa mATe ja kare che. Azaya e che ke jeo nirnidAnatA aMzamAM bhrAMtivALA che, teo avaMtisukumAlanI jema svarga mATe cAritra pALe che, tema nirnidAnatA aMzamAM bhramavALA puruSo svarga mATe jinAryAdi kare; paraMtu jeone nirnidAnatA aMzamAM bhrama nathI, teo jema cAritra mokSa mATe ja pALe che, tema nirnidAnatA aMzamAM bhrama vagaranA zrAvako jinAryAdi paNa mokSa mATe ja kare che. mATe pUrvapakSIe anumAna karela ke jinAryAdi dharmakRtya nathI, paraMtu puNyakarma che, ane temAM hetu kahela ke nirnidAnatA aMzamAM abhrAMta puruSo vaDe svargAdi kAmanAthI karaNa che, e kathanamAM svargAdi kAmanAthI karaNarUpa vizeSya aMzanI asiddhi che; kema ke nirnidAnatA aMzamAM abhrAMta puruSo jinArcanAdi mokSa mATe kare che, svargAdi mATe karatA nathI. ahIM pUrvapakSI kahe ke jinAryAdi svargArthIpaNAthI vihita che. tethI je jenA mATe vihita hoya te puruSo jo abhrAMta hoya to te hetuthI ja kare, anya hetuthI kare nahi. mATe hetunI asiddhi thaze nahi. tene graMthakArazrI kahe che - pUrvapakSInI vAta barAbara nathI; kema ke vivekI evA dharmanA adhikArI puruSo sarva anuSThAnomAM mokSa arthe ja prayatna kare che, e prakAre arthathI siddhi che. Azaya e che ke dravyastava sAkSAt mokSanuM kAraNa nathI, paraMtu bhAvastavanI prApti dvArA mokSanuM kAraNa che. AthI ja zAstramAM kahyuM che ke dravyastava karIne azrutathI para=12mA devalokathI AgaLa, jaI zakAtuM nathI. tethI dravyastava ayyata sudhInA devalokanI prAptinuM kAraNa che, tevuM zAstravacanathI jaNAya, topaNa dravyastava bhAvastavanuM kAraNa che, ema paNa zAstra kahe che. tethI arthathI e siddha thAya ke dravyastava bhAvastavanI prApti dvArA mokSanuM kAraNa che. mATe je vivekI puruSo dravyastavanA adhikArI che, teo dravyastava karatA hoya tyAre paNa bhAvastavanA arthI che, tethI dravyastavamAM pravRtti kare che; ane bhAvastava mokSanuM kAraNa che, tethI dravyastava karanAra vivekI zrAvako arthathI mokSanA arthI che, tema siddha thAya che. dravyastava svarNArthe vihita nathI paraMtu arthathI mokSArthe vihita che, tenI puSTi karavA arthe graMthakArazrI kahe che -
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1450 pratimAzataka | zloka : 93 zAstramAM koI ThekANe sAdhAraNathI ja phaLano upadeza che arthAt dravyastavanuM phaLa nara-amaranAM sukho che ane zivasukha paNa che, ema sAdhAraNathI ja phaLano upadeza che. tethI dravyastavanuM phaLa mAtra svarga nathI, paraMtu svargAdinI prApti dvArA aMtima phaLa to mokSa ja che. tethI aMtima phaLanA arthI vivekI zrAvako dravyastavamAM prayatna karatA hoya tyAre mokSasukha prApta na kare tyAM sudhI nara-amaranAM sukho prApta kare che, e prakArano artha phalita thAya che. mATe vivekI evA dravyastavanA adhikArI zrAvako mokSa mATe ja dravyastava kare che, tema mAnavuM paDe. tethI svargArthIpaNA vaDe dravyastava vihita che, ema je pUrvapakSI kahe che te ucita nathI. pUrvamAM graMthakArazrIe kahyuM ke abhyadaya ane mokSa sAdhAraNa phaLa dravyastavanuM che, e prakArano upadeza che; e kathana dvArA "keTalAka kahe che ke dravyastava abhyadayaephaLavALuM che, mATe svargAdi kAmanAthI dravyastava karAya che, e prakAranuM temanuM vacana" nirAkRta thAya che, kema ke dravyastavanuM abhyadaya ane mokSa sAdhAraNa phaLa hovAne kAraNe abhyadayaeka phaLavALuM dravyastava che, e kathana asaMgata che. ahIM pUrvapakSI kahe ke dravyastavamAM bhagavAnanI bhakti karanAra zrAvakane bhagavAna pratyeno rAgabhAva varte che, ane rAga e mokSanuM kAraNa nathI, paraMtu abhyadayanuM kAraNa che; tethI jinArcanAdi kRtya abhyadayaephaLavALuM che, mATe puNyakarma che, tema svIkAravAmAM koI virodha nathI. tene graMthakArazrI kahe che - sarAgacAritravALA sAdhune paNa bhagavAnanA vacanano rAga varte che, ane bhagavAnanA vacananA rAgane kAraNe sarAgacAritra paNa abhyadayaekaphaLavALuM che tema mAnavuM paDe. tethI pUrvapakSI kahe che ke "cAritra mokSanuM kAraNa che mATe dharma che, ane jinArcanAdi svarganuM kAraNa che mATe dharmarUpa nathI, paraMtu puNyakarma che," te vacana saMgata nathI; kema ke rAgAMzane kAraNe dravyastavane puNyakarma kahIne dharmarUpa nathI, tema jo pUrvapakSI kahe, to sarogacAritramAM paNa rAgAMzanA anupravezathI sarAgacAritra paNa puNyakarma che, dharmatya nathI, tema pUrvapakSIne mAnavuM paDe. ahIM pUrvapakSI kahe ke jinArcanAdi svarUpathI rAgarUpa che, ane cAritra svarUpathI rAgarUpa nathI, paraMtu saMyamarUpa che. tethI je svarUpathI rAgarUpa hoya te abhyadayaeka phaLavALuM che, mATe jinArcanAdi abhyadayanuM kAraNa che; ane cAritra svarUpathI saMvarabhAvarUpa che, mATe dharmarUpa che. tene graMthakArazrI kahe che - svarUpathI tattvanI=abhyadayaeka phalakatvanI, dravyastavamAM ane cAritramAM asiddhi che. Azaya e che ke saMsAranI pravRttimAM svarUpathI rAgarUpapaNuM hoya che, paraMtu jinArcanAdi kRtyomAM to jina pratyenA rAganA baLathI sarvaviratinI zaktinA saMcayane anukULa cittano saMvarabhAva hoya che. tethI jema sarAgacAritramAM bhagavAnanA vacananA rAganA baLathI sAdhaka yogI vItarAgabhAvane anukULa evo saMvarabhAva vadhAre che, tema dravyastavamAM paNa jinaguNanA rAgane avalaMbIne sarvaviratine anukULa evo saMvarabhAva zrAvaka vadhAre che. tethI dravyastava ane sarAgacAritra e baMnemAM svarUpathI abhyadayaeka phalakatvanI asiddhi che. mATe jo pUrvapakSI cAritrane dharmarUpa kaheto hoya to teNe dravyastavane paNa dharmarUpa kahevuM joIe.
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 93 1451 ahIM pUrvapakSI kahe ke jinArcanAdi kRtya jinArcanAditvena abhyadayajanaka che, jyAre cAritra to cAritratvena abhyadayajanaka nathI, paraMtu sarAgatvena cAritra abhyadayajanaka che. tethI koI avAMtara dharmanA avaccheda vagara je abhyadayajanaka hoya te svarUpathI abhyadayaeka phaLavALuM che, ane jinArcanAdi koI avAMtara dharmathI abhyadayajanaka nathI, paraMtu jinArcanAdivena abhyadayajanaka che, mATe svarUpathI abhyadayaephaLavALuM che; ane cAritra to cAritratvena mokSaphaLavALuM che ane sarAgaTvena abhyadayaphaLavALuM che, mATe svarUpathI abhyadayaeka phalaka nathI. tethI cAritrane dharmakRtya ane jinArcanAdine puNyakarma svIkAravAmAM koI doSa nathI. tene graMthakArazrI kahe che - - pUrvapakSInuM A kathana barAbara nathI; kema ke jema cAritra cAritratvena abhyadayanuM ajanaka che, tema cAritrajanakatA ghaTitarUpa dravyastavatvathI dravyastava paNa abhyadayanuM ajanaka che. tethI jema cAritra koIka dharmAvacchedana abhyadayajanaka che, to koIka anyadharmAvacchedana mokSanuM paNa janaka che arthAt jema sarAgatva dharmathI cAritra abhyadayajanaka che, ane cAritratva dharmathI cAritra mokSanuM janaka che, tema dravyastava paNa koIka dharmAvacchedana abhyadayajanaka che, to koIka dharmavacchedana mokSajanaka paNa che. Azaya e che ke dravyastava bhAvastavanuM kAraNa che, tethI dravyastava karanAra zrAvaka dravyastava karIne saMyamane pratikULa evA saMsAranA sarva pratibaMdhothI para thavA mATe zaktisaMcaya thAya, ane saMyamane anukULa mAnasa taiyAra thAya, te prakAre pUjA daramyAna bhagavAnanA vItarAgabhAvamAM lIna hoya che, ane tethI temanI bhagavAnanI pUjA cAritrajanaka bane che; ane cAritrajanakatA eTale zrAvakamAM rahelI pUrva pUrvanI nirlepatA vRddhi pAme, ane saMyamanI najIkanI nirlepatA pragaTa thAya tevo mAnasavyApAra. A mAnasavyApAra mokSa pratye kAraNa che. tethI cAritrajanakatAghaTita evuM dravyastava mokSane anukULa bhAvo ullasita kare che, mATe abhyadayajanaka nathI; paraMtu jema sarAgacAritra asaMgaanuSThAnanI zaktinA saMcayanuM kAraNa che mATe mokSanuM janaka che, tema dravyastava sarAgacAritranI zaktinA saMcaya dvArA asaMgaanuSThAnanuM kAraNa che, mATe mokSanuM janaka che. ahIM pUrvapakSI kahe ke cAritra to saMvarabhAvanA yatnarUpa che, jyAre dravyastava to cAritra karatAM vijAtIyayogavALuM che. tethI vijAtIyayogapaNA vaDe karIne ja dravyastava svarganuM janaka che. tene graMthakArazrI kahe che - cAritra paNa vijAtIyayogarUpe svarganuM janaka che, tema svIkArI zakAya; kema ke asaMgaanuSThAnavALA yogIo jema nirvikalpadazAmAM varte che, tenA karatA pUrvanA sarAgacAritravALA yogIonuM cAritra vijAtIyayogavALuM che. tethI jema dravyastavamAM zubha vikalpo varte che, tema sarAgacAritramAM paNa zubha vikalpo rUpa vijAtIya yoga varte che. tethI dravyastavanI jema sarAgacAritra paNa vijAtIyayogapaNA vaDe karIne svargano hetu che. tethI cAritrane puNyakarma svIkAravAmAM koI kSati nathI. tethI jema pUrvapakSI jinArcanAdine puNyakarma sthApana kare che, e nyAyathI sarAgacAritra paNa puNyakarmarUpa che.
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1452 pratibhAzatas | Reos: 3 utthAna : ayaM bhAvaHthI bhAMDIne puNyatve kA kSatiH / me 'thana 2graMtha!2 zrIme yustithI sthApana \ 3d jinArcanAdine puNyakarmarUpe pUrvapakSI kahe, to je nyAyathI pUrvapakSI jinArcanAdine puNyakarmarUpe sthApana kare che, te ja nyAyathI sarAgacAritra paNa puNyakarmarUpe siddha thAya. tethI jinArcanAdi puNyakarmarUpe pUrvapakSIne abhimata hoya to sarogacAritra paNa puNyakarmarUpe teNe svIkAravuM joIe, ane jo pUrvapakSI tema svIkAre to graMthakArazrIne jinArcanAdi puNyakarmarUpe svIkAravAmAM koI virodha nathI; kema ke apekSAe jinArcanAdi ane sarAgacAritra puNyabaMdha dvArA svarganuM kAraNa che, mATe baMne puNyakarma rUpe abhimata che; paraMtu pUrvapakSI to cAritrane puNyakarma rUpe kaheto nathI, dharmarUpe kahe che, ane jinArcanAdi kRtyane dharmarUpe kaheto nathI, puNyakarma rUpe kahe che. tethI graMthakArazrIe sarAgacAritra ane jinArcanAdine puNyakarma rUpe sthApana karyuM. tyAM athathA pUrvapakSI 44 cha - To:___ atha zivahetavo na bhavahetavo hetusaGkaraprasaGgAt iti nizcayanayaparyAlocanAyAM sarAgacAritrakAlInA yogA eva svargahetavo na cAritram, ghRtasya dAhakatvavad vyavahAranayenaiva cAritrasya svargajanakatvokterityasti vizeSa iti cet ? na, dravyastavasthale'pi nizcayato yogAnAmeva svargahetutvaM na mokSahetovyastavasyeti vaktuM zakyatvAd, dAnAdikriyAsvapi samyaktvAnugamajanitAtizayena muktihetutvokteH, taduktaM viMzikAyAM - "dANAiAu eammi ceva suddhA u huMti kiriAo / eyAo vi hu jamhA mokkhaphalAo parAo a" / / [viMzativiMzikA-saddharmaviMzikA-6, gA. 20] tathA ca tatrApi yogAnAmeva nizcayataH svargahetutvamavaziSyate iti / cAritraM zuddhopayogarUpaM yogebhyo bhinnamityuktanizcayavivekopapattiH, pUjAdAnAdikaM tu na yogabhinnamiti tadanupapattiriti cet ? na, bhAvanaye pUjAdAnAderapIcchAdhupayogarUpatvAt / ata eva pUjAdAnatvAdikaM mAnasapratyakSagamyo jAtivizeSa iti pare'pi saGgirante / vastuto yogasthairyarUpaM cAritraM mahAbhASyasvarasAtsiddhamiti mahatA prabandhenopapAditamadhyAtmamataparIkSAyAmasmAbhiH, tathA ca sthirayogarUpasya cAritrasya mokSahetutvaM tadavAntarajAtIyasya ca svargahetutvaM vaijAtyadvayaM vA kalpanIyaM, tacca pUjAdAvapi tulyamiti / / 13 / / TImArtha :___ atha ..... zakyatvAt, zivanA tumo bhavanA hetumA nathI; ma hetunA saM42no prasaMga cha arthAt zivano hetu evuM sarogacAritra svargarUpa bhavano hetu nathI, ane jo sarAgacAritrane bhavano hetu svIkAravAmAM Ave to zivanA hetunA ane bhavanA hetunA saMkarano prasaMga Ave, e prakAranI
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1453 pratimAzataka | zloka : 93 nizcayanayanI paryAlocanAmAM vicAraNAmAM, sarAgacAritrakAlIna yogo ja svarganA hetu che, cAritra svargano hetu nathI; kema ke ghInA dAhakapaNAnI jema agnithI uSNa thayela ghInA dAhakapaNAnI jema, vyavahAranayathI ja cAritranI svargajanakapaNAnI ukti vacana, che, ethI vizeSa che=cAritramAM ane dravyastavamAM bheda che arthAt cAritra upacarita vacanathI svargano hetu kahevAya che, paraMtu nizcayanayathI to zivano hetu che ja jyAre dravyastava to svargano hetu che, e prakArano dravyastava ane cAritra vacceno bheda che, e pramANe pUrvapakSI kahe to tene graMthakArazrI kahe che - pUrvapakSInuM A kathana barAbara nathI; kema ke dravyastavanA sthaLamAM paNa nizcayathI yogonuM ja svargahetupaNuM che, mokSanA hetu evA dravyastavanuM nahi, e pramANe kahevA mATe zakyapaNuM che. ahIM prazna thAya ke dravyastavanA sthaLamAM yogo ja svarganA hetu che ane vyastava mokSano hetu che, tema kema kahI zakAya ? temAM hetu kahe che - nA i... atitvo, dAnAdi kriyAmAM paNa samyaktvanA anugamathI janita atizaya kAraNe muktinA hetupaNAnI ukti che. tethI arthathI dAnAdi kriyA tulya dravyastavanI kriyA paNa samyakatvanA anugamathI janita atizayane kAraNe muktino hetu che, ema saMbaMdha che. taDum - H=dAnAdi kriyA paNa samyaktvanA anugamathI janita atizayane kAraNe muktino hetu che te, viMzikAmAM kahevAyuM che - "rALarUA3 ..... parAgo " | je kAraNathI prakRSTa ja evI A dAnAdi kriyAo paNa kharekhara mokSaphaLavALI thAya che. te kAraNathI, vaLI A hote chate ja=samyakatva hote chate ja. dAnAdi kriyAo zuddha thAya che. tathA 2 ..... rUti che ane te rIte dAnAdi kriyAsthAnIya dravyastava paNa samyaktvanA anugamathI jatita atizayane kAraNe muktino hetu che te rIte, tyAM paNa=dravyastavamAM paNa, nizcayathI= nizcayanayathI, yogonuM ja svargahetupaNuM avazeSa rahe che. tti zabda athathI karAyelA pUrvapakSInI zaMkAnA nirAkaraNanI samAptisUcaka che. pUrvamAM pUrvapakSIe kahela ke cAritra yogone AzrayIne svargano hetu che, ane cAritraaMzane AzrayIne mokSano hetu che. tene graMthakArazrIe kahyuM ke dravyastavamAM paNa tenI jema ja kahI zakAze ke yogone AzrayIne dravyastava svargano hetu che, ane samyakatvanA anugamathI janita pariNAmane AzrayIne mokSano hetu che. tyAM pUrvapakSI kahe ke cAritra upayogarUpa che, tethI yogathI bhinna prApta thAya che; ane pUjA-dAnAdi kriyArUpa che, mATe yogathI bhinna prApta thatAM nathI. mATe cAritra ane pUjAdAnAdi baMne samAna rIte mokSanAM kAraNa che, tema kahI zakAya nahi. te batAvavA arthe pUrvapakSI kahe che - cAritra ... rUchAyuyorUpatnI I zuddha upayogarUpa cAritra yogothI bhinna che, ethI ukta nizcayanayanA vivekanI upapatti che=pUrvamAM kahela ke zivanA hetu bhavanA hetu nathI; kema ke zivanA hetune bhavanA hetu svIkAravAthI hetunA saMkarano prasaMga che, e prakAranA pUrvamAM kahevAyelA nizcayanayanA
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1454 pratimAzataka | zlokaH 93 vivekanI upapatti che. vaLI pUjAdAnAdi yogothI bhinna nathI, ethI tenI anupapati che=pUjAdAnAdinAmAM svargano hetu judo che ane mokSano hetu judo che tenI anupapatti che. e pramANe pUrvapakSI kahe to tene graMthakArazrI kahe che ke ema na kahevuM; kema ke bhAvatayanI daSTimAM=dharmanI pravRttimAM vartatA pariNAmane jonArI bhAvanayanI daSTimAM, pUjAdAnAdinuM paNa IcchAdi upayogarUpapaNuM che arthAt cAritra jema upayogarUpa che, tema bhAvanayathI pUjAdAnAdi paNa upayogarUpa che. mATe cAritranI jema pUjAdAnAdimAM upayogarUpa aMzathI mokSahetupaNAnI upapati che, ema avaya che. gata va. sahiSArajo. AthI ja pUjAdAnAdi kriyA yogathI bhinna evA upayogarUpa che AthI ja, pUjAdAtatyAdine mAnasapratyakSagamya mAnasabodhAtmaka, jAtivizeSa che, e pramANe bIjAo paNa kahe che. pUrvamAM cAritrane upayogarUpa kahIne mokSano hetu che ane kriyAne yogarUpa kahIne svargano hetu che, tema pUrvapakSIe sthApana karyuM, ane te yuktine grahaNa karIne graMthakArazrIe sthApana karyuM ke cAritranI jema pUjAdAnAdimAM paNa yogone AzrayIne svargahetupaNuM che ane pUjAdAnAdi kriyAkALamAM vartatA upayogane AzrayIne mokSahetupaNuM che. have mahAbhASyakAranA vacanathI cAritra upayogarUpa nathI, paraMtu yogasthayarUpa che, tene grahaNa karIne, cAritramAM yogano kayo aMza mokSano hetu che ? ane pUjA-dAnAdimAM paNa yogano kayo aMza mokSano hetu che? te spaSTa karavA arthe 'vastutaH'thI graMthakArazrI kahe che - vastuta: ... tuti || vastutaH yogastharyarUpa cAritra mahAbhArthanA svarasathI siddha che, e pramANe moTA prabaMdhathI vistArathI, amArA vaDe adhyAtmamata parIkSAmAM upapAdana karAyuM che, ane te rIte yogadhairyarUpa cAritra che te rIte, sthirayogarUpa cAritranuM mokSahetupaNuM che, ane tenI avAMtarajAtiyatuM sthirayogarUpa cAritranI avAMtarajAtiyatuM, svargahetupaNuM che, athavA vajAtyadrayanI kalpanA karavI mokSanA hetu evA sthirayogamAM viparIta jAti che, ane svarganA hetu evA yogamAM viparIta jAti che, e pramANe kalpanA karavI, ane te=be prakAranI jAti, pUjAdimAM paNa samAna che. tti zabda TIkAnI samAptisUcaka che. I9zA. bhAvArtha : pUrvamAM graMthakArazrIe yuktithI sthApana karyuM ke jo pUjAne pUrvapakSI puNyakarmarUpe sthApana kare, to te rIte cAritra paNa puNyakarmarUpe svIkAravAmAM koI doSa nathI. tyAM pUrvapakSI kahe che - je zivanA hetu hoya te bhavanA hetu bane nahi, ane zivanA hetu bhavanA hetu che tema svIkArIe to be kAryonA kAraNonA saMkarano prasaMga Ave, A pramANe nizcayanaya kahe che; ane te nizcayanayanI dRSTithI vicArIe to sarAgacAritrakAlIna yogo ja svarganA hetu che, cAritra nahi; kema ke yogathI karmabaMdha thAya che.
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 93 1455 mATe rAgAMzane sparzanArA yogo svarganA hetu che, ane cAritra to AtmabhAvamAM caraNarUpa che, mATe mokSano hetu che. phakta "ghI bALe che'=agnithI uSNa thayela ghI bALatuM hoya tyAre kharekhara ghI sahavartI agni bALe che, upacArathI ghI bALe che tema kahevAya che. e prakAranA vyavahAranayanA prayoganI jema cAritra svarganuM janaka che, e prakAranuM vyavahAranayanuM kathana che, mATe dravyastava ane cAritramAM bheda che arthAt dravyastava svargano hetu che, jyAre cAritra svargano hetu nathI, phakta upacArathI vyavahAranaya cAritrane svargano hetu kahe che. vastutaH cAritra to zuddha AtmabhAvamAM ramaNarUpa hovAthI mokSano hetu che, A prakAre athathI pUrvapakSI cAritrano ane dravyastavano bheda batAve che. tene graMthakArazrI kahe che - pUrvapakSInuM A kathana barAbara nathI; kema ke dravyastavanA sthaLamAM paNa nizcayanayathI yogo ja svarganA hetu che, dravyastava to mokSano hetu che, ema kahI zakAya che. Azaya e che ke dravyastavakAlIna vartatA prazasta yogo svarganA hetu che, ane dravyastava eTale uttama dravyothI bhagavAnanA guNone avalaMbIne bhagavAnanA guNone abhimukha javA mATeno adhyavasAya; kema ke stavana e stutirUpa che, ane vItarAganI stuti e vItarAgabhAvamAM vizrAMtine anukULa yatnarUpa che. tethI je aMzamAM AtmA vItarAgabhAvamAM vizrAMta thAya che, te aMza dravyastavano che, ane te dravyastavano aMza mokSano hetu che, ane dravyastavakALamAM vartato karmabaMdhane anukULa evo yogano vyApAra prazasta hovAthI svargano hetu che, A pramANe kahI zakAya che. tenI puSTi karatAM graMthakArazrI kahe che - dAnAdi kriyAmAM paNa muktinA hetupaNAnuM kathana che. tethI e phalita thAya ke dAnAdi kriyAkALamAM dAnAdi kriyAnA yogonuM svargahetupaNuM che, ane samyakatvanA pariNAmane kAraNe dAnAdi kriyAkALamAM vartato guNavAnanI bhaktino adhyavasAya guNavAna puruSanA avalaMbanathI guNamAM vizrAMti thanAro hoya che, ane te guNamAM vizrAMta thato adhyavasAya muktino hetu che. AnAthI e phalita thAya che ke dAnAdi kriyAmAM paNa nizcayanayathI karmabaMdhane anukULa evA yogonuM ja svargahetupaNuM avazeSa rahe che, ane samyakatvanA kAraNe dAnAdi kriyAkALamAM vartatA guNamAM vizrAMta thatA adhvayasAyathI karmanI nirjarA thAya che. mATe jema dAnAdi kriyA paNa adhyavasAyane AzrayIne mokSano hetu che, ane yogone AzrayIne svargano hetu che, tema dravyastava paNa yogone AzrayIne svargano hetu che, ane guNamAM vizrAMta thatA adhyavasAyane AzrayIne mokSano hetu che. ahIM pUrvapakSI kahe ke cAritra e zuddha upayogarUpa che arthAt AtmAnA mohathI anAkuLa evA zuddha jJAnanA bhAvamAM vartavArUpa cAritra che, tethI yogothI bhinna che. mATe pUrvamAM kahyuM ke je zivanA hetu che te bhavanA hetu nathI, e prakArano nizcayanayano viveka cAritramAM upapanna thAya che, kema ke cAritramAM yogo che e judA che ane te svarganA hetu che, ane yogothI judo evo zuddha upayoga che, te zivano hetu che; ane pUjA-dAnAdi kriyA to yogathI bhinna nathI arthAt pUjAnI kriyA ke dAnanI kriyA e kriyArUpa hovAthI yogarUpa che, ane yoga e karmabaMdhanuM kAraNa che, ane pUjA-dAnAdi kriyA prazasta kriyA che, tethI svargano hetu
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1456 pratimAzataka | zloka : 93 che, ane cAritranI jema pUjA-dAnAdi kriyAmAM zuddha upayoga nathI, mATe pUjA-dAnAdi kriyA mokSano hetu nathI. tene graMthakArazrI kahe che - pUrvapakSInuM A kathana barAbara nathI; kema ke bhAvanayamAM pUjA-dAnAdinuM paNa icchAdi upayogarUpapaNuM che. Azaya e che ke pUjAnI kriyA ane dAnanI kriyA e baMne kriyAtmaka che ane tene jonArI je nayadRSTi te kriyAnaya che; ane pUjAnA kriyAkALamAM ane dAnanA kriyAkALamAM je bhAvo vartatA hoya te bhAvone jonArI je dRSTi te bhAvanaya che. A bhAvanayanI dRSTithI pUjAno vicAra karavAmAM Ave to pUjAnI kriyA, guNavAna evA tIrthakaronA guNone avalaMbIne temanA guNonI stuti karIne temanA jevA guNo potAnA AtmAmAM pragaTa karavA mATe icchArUpa, dhRtirUpa ane dhAraNArUpa upayogasvarUpa che. tethI vItarAgabhAvane AtmAmAM pragaTa karavA mATenI icchA, dhRti ane dhAraNA je aMzamAM vItarAgane avalaMbIne vItarAgabhAvamAM vizrAMta thAya che, te aMza AtmAnA zuddha bhAvanA upayogarUpa che. tethI jema cAritra zuddha upayogarUpa hovAthI nirjarAnuM kAraNa che, mATe mokSano hetu che; tema pUjAkALamAM vartato vItarAgabhAvane avalaMbIne icchAdirUpa upayoga zuddha AtmabhAvasvarUpa upayogarUpa hovAthI nirjarAnuM kAraNa che, mATe mokSano hetu che. vaLI, guNavAna puruSane joIne temanI bhakti karavAnA adhyavasAyathI dAnanI kriyA karAya che tyAre, te dAnakALamAM vartato guNavAna puruSane avalaMbIne icchAdirUpa upayoga nirjarAno hetu che, mATe mokSanuM kAraNa che. AthI bhagavAnane dAna ApavAnA adhyavasAyathI jIraNazeTha kSapakazreNInI najIkanI bhUmikAne pAmyA. pUrvamAM graMthakArazrIe kahyuM ke bhAvanayanI dRSTithI pUjA-dAnAdi paNa upayogarUpa che, mATe mokSanuM kAraNa che. tenI puSTi karavA arthe kahe che - AthI ja=pUjAdAnAdi phakta kriyArUpa nathI, paraMtu jIvanA mokSane anukULa evA upayogarUpa che AthI ja, pUjAtva-dAnavAdi mAnasapratyakSagamya jAtivizeSa che, e pramANe bIjA paNa kahe che. Azaya e che ke pUjAnI kriyA ke dAnanI kriyA mAtra kriyAtmaka nathI, paraMtu te kriyAkALamAM guNavAna puruSane avalaMbIne te kriyAnA nimittathI guNamAM AtmAne niveza karavAnA yatnarUpa mAnasavyApAra che, ane te mAnasavyApAra te kriyAkALamAM kriyA karanArane mAnasapratyakSathI gamya evo mohanI AkuLatA vagarano guNavAna puruSane avalaMbIne anubhavAto koIka adhyavasAya che, jemAM mokSane anukULa evI koIka jAtivizeSa rahelI che, je pUjA karanAra puruSane mAnasapratyakSathI gamya che. pUrvamAM siddhAMtapakSane AzrayIne upayogarUpa cAritra che, tema svIkArIne, pUjA-dAnAdi kriyAne paNa cAritra tulya kahI. mATe jema cAritra mokSanuM kAraNa che, tema pUjA-dAnAdi paNa mokSanuM kAraNa che, tema graMthakArazrIe yuktithI sthApana karyuM. have vizeSAvazyaka mahAbhASyanA vacanane avalaMbIne cAritra yogastharyarUpa che tema svIkArIe, topaNa cAritra tulya pUjA-dAnAdi kriyA che ane cAritra mokSano hetu che, tethI pUjAdAnAdi paNa mokSano hetu che, te batAvavA arthe 'vastutaH'thI graMthakArazrI kahe che -
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1457 pratimAzataka | zlokaH 93 mahAbhASyakAra cAritrane yogastharyarUpe svIkAre che, upayogarUpa svIkAratA nathI; ane te vastunI vistArathI carcA graMthakArazrIe adhyAtmamata parIkSAgraMthamAM karela che. te rIte yogastharyarUpa cAritra svIkArIe to e prApta thAya ke AtmA mithyAtva, avirati, kaSAya ane yogavALo che ane tenAthI karmabaMdha kare che, ane mithyAtva, avirati ane kaSAya paNa te te prakAranA yoganA cAMcalyane pedA karIne karmabaMdhanA kAraNa che; ane jyAre sAdhayogI mithyAtva ane aviratinA abhAvavALo bane che, tyAre anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAnIya ane pratyAkhyAnIya kaSAyonA udayathI thatuM adhairya dUra thAya che. tethI te traNa kaSAyonA abhAvathI pragaTa thayelo dhairyabhAva cAritra che, ane te cAritra mokSano hetu che. sAdhakogI anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAnIya ane pratyAkhyAna kaSAyonA kSayopazamabhAvane kAraNe yogazairyane pAme che, je kaSAyonA abhAvathI thayela AtmAnA dhairyarUpa che mATe sthiratArUpa cAritraaMza che. vaLI saMjvalana kaSAyanA udayakRta aprazasta bhAvamAM vartatuM yoganuM adhairya dUra karIne prazasta evA bhagavAnanA vacananA rAgarUpe vartatA saMjvalana kaSAyanA udayakRta yogadhairya avAMtara jAti che arthAt anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAnIya ane pratyAkhyAnIya kaSAyanA kSayopazamata yogadhairyanuM avAMtara prazastakaSAyarUpa saMjvalananA udayakRta yogadhairya che je prazasta rAgAMzathI anuviddha hovAthI svargano hetu che. tethI anaMtAnubaMdhI Adi traNa kaSAyanA kSayopazamathI thayeluM yogathairya mokSano hetu che, ane saMjvalananA kSayopazamathI anuviddha evA saMjvalananA udayathI thayeluM avAMtarajAtirUpa yogathairya svargano hetu che. athavA sthirayoganI be jAti che - (1) anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAnIya ane pratyAkhyAnIya kaSAyanA kSayopazamathI thayelI yogadhairyarUpa jAti ane (2) saMjavalananA kSayopazamathI anuviddha evI saMjvalananA udayathI thayelI yogastharyarUpa jAti. A be jAtiomAMthI eka jAti mokSano hetu che ane eka jAti svargano hetu che, tema svIkArI zakAya. e pramANe pUjA-dAnAdimAM paNa samAna che arthAt bhagavAnanI pUjAkALamAM samyaktanA anugAmane kAraNe jinaguNamAM je sthirabhAva thAya che te yogadhairyarUpa jAti che, je mokSano hetu che; ane prazasta kaSAyane kAraNe AtmakalyANanA kAraNabhUta evI kriyAmAM je sthirabhAva varte che, te sthirabhAva svarganuM kAraNa che. tethI yogazairya mokSanuM kAraNa che ane avAMtara jAtirUpa yogadhairya svarganuM kAraNa che, tema pUjAmAM paNa yogadhairya mokSanuM kAraNa che ane avAMtara jAtirUpa yogathairya svarganuM kAraNa che; athavA to yogastharyanI ja be jAti che : eka jAti mokSanuM kAraNa che ane bIjI jAti svarganuM kAraNa che; ane te be jAti jema cAritramAM che, tema pUjA-dAnAdimAM paNa che, mATe cAritra ane pUjA baMne tulya rIte mokSanAM kAraNa che ane tulya rIte svarganAM kAraNa che. mATe jo pUrvapakSI pUjAne puNyakarma svIkAre to cAritrane paNa puNyakarmarUpe teNe svIkAravuM joIe, ane jo pUrvapakSI cAritrane dharmakRtya kahIne mokSanuM kAraNa kahe to pUjAne paNa dharmakRtya svIkArIne mokSanuM kAraNa teNe svIkAravuM joIe. I93
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1458 pratimAzataka | zloka : 94 1 avataraNikA : lokottaralaukikatvAbhyAM dharmapuNyarUpatvaM tu pUjAyAmiSyata evetyAha avataraNikArya : lokottara5NA ane laukikapaNA dvArA dharmarUpapaNuM ane puNyarUpapaNuM pUjAmAM icchAya ja che, e pramANe graMthakArazrI kahe che 1 bhAvArtha: - pUrvapakSIe zloka-93mAM kahela ke jinArcanAdi e puNyakarma che ane cAritra e dharma che, paraMtu e vAta graMthakArazrIne mAnya nathI. tethI zrloka-93mAM tenuM nirAkaraNa karIne graMthakArazrIe e sthApana karyuM ke jo dravyastavamAM puNyakarma icchAya che, to cAritra paNa puNyakarma che; ane jo cAritra dharmarUpe icchAya che, to dravyastava paNa sarAgacAritra tulya dharmarUpa ja che. have apekSAbhedathI pUjA dharmarUpa paNa che ane puNyarUpa paNa che, te spaSTa karavA arthe kahe che ke lokottara evI pUjA dharmarUpa che ane laukika evI pUjA puNyarUpa che. tene batAvatAM graMthakArazrI kahe che - zloka H yA jJAnAdyupakArikA vidhiyutA zuddhopayogojjvalA, sA pUjA khalu dharma eva gaditA lokottaratvaM zritA / zrAddhasyApi supAtradAnavaditastvanyAdRzIM laukikI mAcAryA api dAnabhedavadimAM jalpanti puNyAya naH / / 94 / / zlokArtha H supAtradAnanI jema zrAvakanI paNa jJAnAdinI upakArikA=puSTine karanArI, vidhi sahita, zuddha upayogathI ujvala, kharekhara lokottarapaNAne Azrita evI je pUjA te dharma ja kahevAyelI che. vaLI AnAthI=pUrvamAM varNana karyuM enAthI, anya prakAranI laukikI evI Ane=pUjAne, dAnabhedanI jema=dAnavizeSanI jema, amArA AcAryo paNa puNya mATe kahe che. II94 / / TIkA H 'yA jJAnAvi' kRti:-yA jJAnAveH AtinA samyavatvAtipradda: 35ArivA=puSTiAriLI, vidhiyutA= vidhisahitA, tathA zuddhopayogena 'imAM bhavajalataraNIM bhagavatpUjAM dRSTvA bahavaH pratibudhyatAM SaTkAyarakSakAzca bhavantu' ityAdyAkAreNojjvalA sA pUjA khalu jJAnapUrvikA asaMmohapUrvikA vedhirma
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1459 pratimAzads | Rels : 64 gaditA, yato lokottaratvaM zritA, etAdRzaguNapraNidhAnAyAH pUjAyA AgamaikavihitatvAt, kasyApi ? zrAddhasyApi, kiMvat supAtradAnavat / itastvanyAdRzIM laukikI sAmAnyadharmavacanaprAptAm, naH= asmAkamAcAryA dAnabhedava-dAnavizeSavat, puNyAya jalpanti=icchanti / taduktaM bimbakAraNamAzritya SoDazakaprakaraNe - "evaMvidhena yad bimbakAraNaM tadvidanti samayavidaH / lokottaramanyadato laukikamabhyudayasAraM ca" / / 1 / / "lokottaraM tu nirvANasAdhakaM paramaphalamihAzritya / abhyudayo'pi hi paramo bhavati cAtrAnuSaGgeNa" / / 2 / / "kRSikaraNa iva palAlaM niyamAdatrAnuSaGgiko'bhyudayaH / phalamiha dhAnyAvAptiH paramaM nirvANamiva bimbAt" / / 3 / / [SoDazaka-7, zlo. 14-15-16] etaccAbAdhakam, kSamAdibhedAnAmapyalaukikAnAmevottamakSamAmArdavetyAdisUtreNa dharmamadhye grahaNAdanyeSAmarthataH puNyatvasiddhaukikatvAbhidhAnAdevetthamupapatteH / Aha - "uvagAravagArivivAgavayaNadhammuttarA bhave khaMtI / sAvikkhaM AitigaM logikamiyare dugaM jaiNo" / / [viMzativiMzikA-11, gA. 3] dAnavizeSasya puNyatvaM cAnukampAdAnAderalpatarapApabahutaranirjarAkAraNatvena sUtropadiSTasya vA dAnAdi (sUtropadiSTadAnAdi vA) puNyamadhye proktaM dharmamadhye'pi tadvatpUjApi syAditi paramArthaH / / 14 / / mArtha :___yA ..... supAtradAnavat / saultan Gust2 nArI puSTi 42rI, jJAnamA AdithI samyakatvAdinuM grahaNa karavuM, vidhiyuta=vidhisahita ane zuddha upayogathI ujvala="A bhavajalataraNI bhagavAnanI pUjAne joIne ghaNA jIvo pratibodha pAmo ane SakAyanA rakSaka thAo" ItyAdi AkArathI ujjavala evI je pUjA, te kharekhara jJAnapUrvaka che athavA asaMmohapUrvaka che, jethI karIne dharma ja kahevAyela che; je kAraNathI lokottarapaNAne Azrita che; kema ke AvA prakAranA guNanA praNidhAnavALI pUjAnuM AgamakavihitapaNuM che. kone paNa AvI lokottara pUjA thAya che ? ethI kahe che - zrAddhane paNa AvI lokottara pUjA thAya che. konI jema ? supAtradAnanI jema.
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1460 pratimAzataka | zloka : 94 7 zrAddhavi - ahIM pithI e kahevuM che ke sAdhunI bhAvapUjA to lokottara5NAne Azrita che, paraMtu zrAvakanI paNa vidhizuddha pUjA lokotta25NAne Azrita che. itastvanyAdRzIM kRtti / vaLI AnAthI anya prakAranI laukikIne=sAmAnya dharmavacanane prApta evI pUjAne, amArA AcAryo dAnabhedanI jema=dAnavizeSanI jema=vivekamUlaka anukaMpAdAnanI jema, puNya mATe kahe che=icche che. ..... tavum - te=pUrvamAM kahyuM ke lokottara pUjA dharmarUpa che ane dAnavizeSanI jema laukikI pUjA puNya mATe che, te biMba karAvaNane AzrayIne SoDazaka-7, zloka-14-15-16mAM kahevAyuM che. "evaMvidhena amyuyasAra va" / / "AvA prakAranA AzayathI=zAstravidhine parataMtra evA prakAranA AzayathI, je biMbanuM karAvavuM tene zAstranA jANakAro lokottara kahe che, ane AnAthI anyane laukika ane 5 abhyudayasAra=svargaphalaka kahe che." nojottara anuSona"|| vaLI ahIM=biMba karAvavAmAM, paramaphaLane=mukhya phaLane, AzrayIne lokottara biMbanuM karAvavuM nirvANasAdhaka che. ahIM=lokottara biba karAvavAmAM, anuSaMgathI abhyudaya paNa parama=zreSTha thAya ja che." "kRSikaraNa vizvAt" / / khetI karavAmAM palAlanI jema ahIM=jinabiMba karAvavAmAM, niyamathI AnuSaMgika abhyudaya thAya che. ahIM=jagatamAM dhAnya prAptinI jema bibathI paramanirvANaphaLa thAya che." ..... etaccAbAdhakaM ane A=lokottara Azrita evI pUjA dharma mATe che, ane laukikI pUjA puNya mATe che, ema je amArA AcAryo kahe che e, abAdhaka che; kema ke alaukika evA kSamAdi bhedonuM paNa uttamakSamAmArvava ..... ityAdi tattvArtha 9/6 sUtrathI dharma madhye grahaNa hovAthI, anyonI=alaukika evA uttama kSamA-mArdava AdithI anya evI kSamAdinI arthathI puNyapaNArUpe siddhi hovAthI laukikapaNAnuM abhidhAna hovAne kAraNe ja e rIte=je rIte lokottara pUjAne dharmarUpe ane laukika pUjAne puNyarUpe svIkArI che e rIte, upapatti=saMgati, che. Adda - viMzativiMzikA 11/3mAM pU. AcArya haribhadrasUri mahArAje kahyuM "vAravAra ..... naLo" / / upakArIkSamA, apakArIkSamA, vipAkakSamA, vacanakSamA ane dharmakSamA (ema pAMca prakAranI kSamA) hoya che. temAM prathamanI traNa sApekSa ane laukikI che, yatine chellI be-vacanakSamA ane dharmakSamA hoya che, (te) itara che-nirapekSa ane lokottara che. prastuta zlokano phalitArtha batAve che - nAvizeSasva ..... paramArtha:|| ane dAnavizeSanuM puNyapaNuM che; kema ke anukaMpAdAnAdi che, athavA alpatara pApa ane bahutara nirjarAnA kAraNapaNA vaDe sUtraupadiSTa evA dAnAdi puNya madhye kahevAyelA che, dharmamadhye paNa kahevAyelA che, tenI jema pUjA paNa thAya, e prakAre paramArtha che. 94 0 TIkAmAM sUtropaviSTastha vA vAnAti puchyamadhye prom A pramANe pATha che tyAM sUtroSTivAnAvi vA puSpamadhye prom e mujaba pATha bhAse che, ane e mujaba ame artha karela che.
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka zloka : 94 bhAvArtha: zrAvakanI pUjA be prakAranI che : (1) lokottara ane (2) laukika. (1) lokottara pUjA samyagdarzana, samyajJAna ane samyakcAritranI puSTi karanArI che. AnAthI e phalita thAya che ke samyagdaSTi ke dezaviratidhara zrAvaka potAnAmAM vartatA samyagdarzana, samayajJAna ane samyakcAritranI uttarottara vRddhi thAya te prakAranA mAnasavyApArathI bhagavAnanI pUjA kare che. 1461 vaLI A pUjA zAstranI vidhithI yukta hoya che. vaLI A pUjA zuddha upayogathI ujvala hoya che arthAt "bhavajalataraNI evI bhagavAnanI pUjAne joIne ghaNA jIvo pratibodha pAmo ane chakAyanA rakSaka bano" evA prakA2nA ujjvala AzayathI yukta hoya che. tethI samyagdaSTinI A pUjA samyajJAnapUrvakanI hoya che athavA dezaviratidhara zrAvakanI pUjA asaMmohapUrvakanI hoya che. mATe A pUjAne dharma ja kahevAya che; kema ke lokottarapaNAne Azrita che. kema lokottarapaNAne Azrita che ? te spaSTa kare che - AvA prakAranA guNanA praNidhAnathI yukta pUjAnuM AgamaekavihitapaNuM che. Azaya e che ke bhagavAnanI pUjA karIne AtmAmAM ratnatrayInI vRddhi thAya, ane te pUjA joIne yogya jIvone ratnatrayInA kAraNIbhUta yogabIjanI prApti thAya, ane teo paNa krame karIne saMyamane prApta kare, evA uttama AzayapUrvaka pUjA karavAnuM zAstramAM vihita che; ane tevA uttama AzayapUrvaka samyagdaSTi jIvo vItarAgane avalaMbIne vItarAganI pUjA kare che, tyAre teonuM vItarAgatA tarapha jatuM uttama citta ratnatrayInI vRddhinuM kAraNa bane che. ahIM vizeSa e che ke samyagdaSTi jIvo samyagdarzana ane sammAnane dhAraNa kare che ane anaMtAnubaMdhInA vigamanathI alpa evA samyak cAritrane paNa vahana kare che. teone bhagavAnanI pUjAkALamAM bhagavAnanA svarUpano samyabodha hovAthI vItarAgane avalaMbIne vItarAganI pUjA kare che tyAre, temanuM vItarAgatA tarapha jatuM uttama citta ratnatrayInI vRddhinuM kAraNa bane che. vaLI samyagdaSTi jIvone sUkSma bodha hovAthI svazaktine gopavyA vagara zAstravidhi anusAra bhagavAnanI pUjA kare che. tethI teone bhagavAnanI AjJAne parataMtra thavAno uttama adhyavasAya varte che. vaLI samyagdaSTi jIvo dayALu pariNAmavALA hoya che, tethI bhagavAnanI pUjA joIne ghaNA yogya jIvone paNa tattvanI prApti thAya tevo adhyavasAya temane hoya che, ane tene anurUpa temanI ucita pUjAnI pravRtti hoya che. vaLI anya jIvone bhagavAnanA zAsananI prApti thAya ane teo paNa krame ka2Ine saMyamane pAme tevo uttama adhyavasAya temane hovAthI bhagavAnanI pUjA temane potAne paNa sarvaviratinI prAptinuM zIghra kAraNa bane che. tethI samyagdaSTi jIvonI bhagavAnanI pUjA lokottara pariNAmavALI che.
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1462 pratimAzataka | zloka : 94 vaLI dezaviratidhara zrAvako dezathI viratinA pariNAmavALA che. tethI pUjAkALamAM samyagdaSTinI jema sarva uttama adhyavasAyo kare che. vaLI dezathI virati hovAne kAraNe kAMIka guptino pariNAma teomAM varte che, tethI teonI bhagavAnanI pUjA asaMmohapUrvakanI che. tethI vizeSa rIte lokottarapaNAne Azrita che. vaLI, jema vivekavALA zrAvako supAtrane dAna ApIne sarvaviratinI zaktino saMcaya kare che tethI supAtradAna dharmarUpa che, tema samyagdaSTi ane dezaviratidhara zrAvaka bhagavAnanI bhakti karIne sarvaviratinI zaktino saMcaya kare che, mATe teonI pUjA dharmarUpa che. vaLI samyagdaSTi jIvo vivekapUrvaka anukaMpAdAna kare che, te anukaMpAdAna sAkSAt puNyabaMdhanuM kAraNa che ane paraMparAe mokSanuM kAraNa che. tenI jema Agamane parataMtra jeo nathI, teonI zubha AzayapUrvakanI laukikI pUjA puNyabaMdhanuM kAraNa che ane paraMparAe mokSanuM kAraNa che. phakta samyagdaSTi jIvonuM supAtradAna guNavAnanI bhakti karIne guNanI prAptinuM kAraNa bane che, tenA karatAM anukaMpAdAna anukaMpyanA duHkhane dUra karavAnA adhyavasAyavALuM hovAthI pradhAna rIte puNyabaMdhanuM kAraNa bane che. tema zAstravidhi anusAra pUjA karavAnI icchAvALA jIvo zAstravidhi anusAra pUjA karI zakatA nathI, teonI laukika pUjA pradhAna rIte puNyabaMdhanuM kAraNa che. A kathananI puSTi karavA arthe SoDazakanI sAkSI graMthakArazrIe ApI. temAM biMbane AzrayIne zAstravidhi anusAra biMbanuM karAvaNa lokottara che ane anya laukika ane abhyadayasAra che, tema kahyuM. te vacanathI siddha thAya che ke zAstravidhi anusAra pUjA lokottara che, ane zAstravidhi karavAnI icchAvALA jeo zAstravidhi anusAra pUjA karI zakatA nathI, teonI pUjA laukika ane abhyadayasAra che; ane pU. AcArya haribhadrasUri mahArAjanuM A vacana abAdhaka che tema kahIne graMthakArazrIe yukti ApI ke kSamAdi bhedonA paNa laukika ane lokottara e pramANe bheda karavAmAM AvyA che. AnAthI e phalita thAya che ke lokottara kSamAdi dharmarUpa che, ane laukika kSamAdi puNyarUpa che; ane Agamane parataMtra je sAdhu nathI, paraMtu je prati-bhaktithI saMyama pALe che, temanuM te prIti-bhaktirUpa sadanuSThAna puNya mATe che, ane prati-bhaktithI anuSThAna karanArA sAdhune upakArI Adi kSamAdinA pAMca bhedomAMthI upakArI, apakArI ane vipAka e rUpa prathamanI traNa kSamAdi che mATe teonuM laukika anuSThAna che, tethI puNyabaMdhanuM kAraNa che; ane jeo Agamane parataMtra thaIne vacanakSamA ke dharmakSamA seve che, teonuM te saMyamanuM anuSThAna lokottara che, ane mokSanuM kAraNa che mATe dharmarUpa che. tenI jema Agamane parataMtra je zrAvako nathI, temanI bhagavAnanI pUjA laukikI hovAthI puNyanuM kAraNa che ane paraMparAe mokSanuM kAraNa che ane Agamane parataMtra evA samyagdaSTi ke dezaviratidhara zrAvakonI pUjA lokottara hovAthI mokSanuM kAraNa che. prastuta zlokanA phalitArthane batAvatAM graMthakArazrI kahe che - jema 'dhAtrizaddhAtrizikA graMtha'nI dAnadhArnAizikAmAM kahyuM ke anukaMpAdAna zarmapra' che, ane te anukaMpAdAnano zubha Azaya samyagdaSTine hoya che. tethI jema samyagdaSTi jIva anukaMpAdAna karIne
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 94-95 1463 puNyabaMdha kare che, ane paraMparAe mokSa meLave che tema bhagavAnanI pUjA Agamavidhi anusAra jeo karI zakatA nathI, chatAM AgamAnusAra karavAnI icchAvALA che teonI bhagavAnanI pUjA laukikI che, ane tenAthI abhyadayasAra evuM puNya baMdhAya che ane paraMparAe mokSa maLe che. vaLI dAnAtrizikAmAM kahyuM ke mugdha jIvo supAtrane azuddha dAna Ape che, tenAthI alpa pApabaMdha ane bahunirjarA thAya che, evA supAtradAna Adine puNya maLe paNa ane dharma maLe paNa kahevAmAM Avela che. tenI jema jeo Agamane parataMtra thaIne lokottara pUjA kare che, teonI pUjA puNyabaMdhanuM kAraNa che ane nirjarAnuM paNa kAraNa che. te pUjAnI puNyamAM ane dharmamAM paNa gaNanA karela che. Azaya e che ke mugdha jIvonuM supAtradAna supAtra pratyenI bhaktine kAraNe nirjarAnuM kAraNa che, tethI mokSanuM kAraNa kahevAya. Ama chatAM mugdha avasthAmAM ajJAna varte che, tethI teonuM supAtradAna puNyabaMdhanuM paNa kAraNa che. tema zrAvakanI ke samyagdaSTi jIvonI vidhizuddha pUjAmAM paNa kAMIka aviratino pariNAma che, tethI puNyabaMdhanuM kAraNa che, ane guNasthAnakanI vRddhinuM kAraNa hovAthI nirjarAnuM paNa kAraNa che, mATe dharmarUpa che. I94ll 0 tAnavizeSaca thI rUtti paramArtha: sudhInA kathanano A artha bhAse che. vizeSa bahuzruto vicAre. avataraNikA:___ nanu pUjAdAnapravacanavAtsalyAdikaM sarAgakRtyam, tapazcAritrAdikaM tu vItarAgakRtyamiti viviktavibhAgo dRzyate, tatrAdyaM puNyamantyaM dharmaH syAd, ata eva dharmapadArtho dvividhaH, ekaH saMjJAnayogalakSaNaH, anyaH puNyalakSaNaH iti zAstravArtAsamuccaye haribhadrasUribhiruktam, tato'rvAg bhautikasya devapUjAdikarmaNaH kathaM dharmatvaM rocayAmaH ? tatrAha - avataraNitArtha : nanuthI pUrvapakSI kahe che ke pUjA, dAna, pravacana-vAtsalyAdi sarAgakRtya che, vaLI tapa, cAritrAdi vItarAgakRtya che, e pramANe vivikta vibhAga dekhAya che anubhavathI jaNAya che. tyAM vivikta vibhAgamAM, Agha=pUjA, dAnAdi, sarAgakRtya puNya che, ane aMtya tapa, cAritrAdi, vItarAgakRtya dharma che. AthI ja dharma padArtha be prakArano che : (1) saMjJAnayogalakSaNa ane (2) puNyalakSaNa, e pramANe zAstravArtAsamuccayamAM pU. A. haribhadrasUri mahArAja vaDe kahevAyuM che. tethI pUrvamAM kahyuM ke A puNyakarma che ane aMtya dharma che tenAthI pUrvanA bhautika evA=bAhya vaibhava AdithI thanArA evA, deva-pUjAdi karmanuM vItarAgakRtyanI pUrvanA bhautika deva-pUjAdi kRtyanuM, kevI rIte dharmapaNuM amane ruce ? temAMA prakAranI pUrvapakSInI zaMkAmAM, graMthakArazrI kahe che -
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1464 pratimAzataka | zloka : 5 bhAvArtha : nanuthI pUrvapakSI zaMkA kare che ke bhagavAnanI pUjA bhagavAnanA rAgathI thAya che, dAnanI kriyA te te prakAranI zubha pravRtti pratyenA rAgathI thAya che ane pravacanavAtsalyamAM paNa pravacana pratye rAga varte che, tethI pUjA-dAnAdi sarAga kRtyo che. vaLI atyaMtara tapa AtmAnA zuddha bhAvone pragaTa karavAne anukULa vyApArarUpa che, ane cAritra zuddha AtmAmAM caravAnA yatna svarUpa che, tethI rAgAdinA unmelanane anukULa tapa- cAritrAdi kRtyo che; e prakArano sarAkRtyano ane vItarAgatyano vibhAga anubhavathI dekhAya che. vaLI sarAgakRtyo puNyabaMdhanuM kAraNa che ane vItarAgakRtyo nirjarAnuM kAraNa che mATe dharma che. tenI puSTi karavA arthe pUrvapakSI kahe che ke A vastune sAme rAkhIne zAstravArtA samuccayamAM pU. A. haribhadrasUri mahArAje be prakArano dharma kahela che : (1) saMjJAnayogalakSaNa ane (2) puNyalakSaNa. AnAthI e phalita thAya che ke AtmAnA zuddha bhAvamAM javAne anukULa evA tapa-cAritranI kriyA te saMjJAnayogalakSaNa dharma che, ane pUjA-dAnAdi e puNyalakSaNa dharma che. tethI cAritranA sevanathI pUrvamAM bhautika sAmagrIthI je devapUjAdi kriyAo karAya che, te puNyabaMdhanuM kAraNa hovAthI tene dharma kaI rIte kahI zakAya ? mATe cAritrane dharmarUpa kahevuM joIe ane dravyastavane puNyarUpa kahevuM joIe, e prakArano pUrvapakSIno Azaya che. tenA nirAkaraNa mATe graMthakArazrI kahe che - zloka : puNyaM karma sarAgamanyaduditaM dharmAya zAstreSviti zrutvA zuddhanayaM na cAtra sudhiyAmekAntadhIyujyate / tasmAcchuddhatarazcaturdazaguNasthAne hi dharmaM nayaH, kiM brute na tadaGgatAM tvadhikRte'pyabhrAntamIkSAmahe / / 95 / / zlokArca - zAstramAM sarAgakarma puNya che, anya vItarAgakarma dharma mATe kahevAyuM che, e pramANe zuddhanayane sAMbhaLIne ahIM ja=zuddhanayanI dRSTimAM ja, buddhimAnonI ekAMta buddhi yogya nathI. je kAraNathI tenAthI=zuddhanayathI, zuddhataranaya 14mAM guNasthAnakamAM=14mAM guNasthAnakanA carama samayamAM, zuM dharmane kaheto nathI ? vaLI tenI aMgatAne zuddhataranayanA aMgapaNAne, adhikRtamAM paNa bhagavAnanI pUjAmAM paNa, abhrAMta ame joIe chIe. ll5ll TIkA: 'puNyaM karma' itiH-puNyaM sarAgakarma, anyad-vItarAgakarma zAstreSu dharmAya uditaM paribhASitamiti zuddhanayaM-zuddhanayArthaM zrutvA na cAtra 'ca' evArtho bhinnakramazca nAtraivetyarthaH, sudhiyAM paNDitAnAmekAnta
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 95 1465 dhIrekAntAbhinivezo yujyate ekanayAbhinivezasya mithyAtvarUpatvAd, anyanayavicAreNa tasya mUlotkhananAcca - " dhammakaMkhie puNNakaMkhie" [ bhagavatI za. 1- 3-7 - sU. 62 ] ityAdau dharmaH zrutacAritralakSaNaH, puNyaM tatphalabhUtaM zubhakarmeti vivRNvatA vRttikRtA sAdhanaphalecchAbhedena bhede'pi zrutacAritrabhAvAnyatarAnugatakriyANAM dharmatvenaiva nizcayAGgavyavahAranayenAbhyupagatatvAt, guDajihvikayA svargAdIcchAyA apyupeyamokSecchA'vyAghAtakatvenAdoSatvAt, 'prayANabhaGgAbhAvena nizi svApasamo hi samyagdRzAM svargalAbha' iti yogamarmavidaH / TIkArya H puNyaM mithyA patvAt, sarAgakarma puNya che, anya=vItarAgakarma zAstramAM dharma mATe kahevAyuM che, e prakAre zuddhanayane=zuddhanayanA arthane sAMbhaLIne AmAM ja=sarAgakRtya puNyakarma che ane vItarAgakRtya dharma che, e prakAranA zuddhanayanA arthamAM ja, buddhimAnoe=paMDita puruSoe, ekAMtabuddhi=ekAMta abhiniveza, karavo yogya nathI; kema ke ekanayanA abhinivezanuM mithyAtvarUpapaNuM che. vaLI eka nayano abhiniveza yukta kema nathI ? temAM bIjo hetu graMthakArazrI kahe che anya...... ....mUttodghananASpa ane anyatayanA vicArathI=zuddhanayanA pratipakSa evA azuddhanayanA vicArathI, tenA=zuddhanayanA, mULanuM utkhanana che. ***** ahIM prazna thAya ke zudghanayanA pratipakSa evA anyanayanA vicArathI zuddhanayanA mULanuM utkhanana kaI rIte thAya che ? temAM graMthakA2zrI hetu kahe che - "dhammakaMkhie gamyupatitvAt, "dharmanI kAMkSA mATe, puNyanI kAMkSA mATe" ityAdi bhagavatInA vacanamAM dharma zrutacAritralakSaNa che, puNya tenA phaLabhUta=zrutacAritralakSaNa dharmanA LabhUta, zubhakarma che, e prakAre vivaraNa karatA vRttikAra vaDe sAdhanaicchA ane phlecchAnA bhedathI=ghammaNi mAM sAdhanaicchAnA ane puLa dhimAM lecchAnA bhedathI, bheda hovA chatAM paNa zruta-cAritrabhAva anyatara anugata kriyAonuM dharmapaNA vaDe ja nizcayAMga vyavahAranayathI azrupagatapaNuM svIkAryuM che=zuddhanayathI itara evA azuddhanayathI azrupagatapaNuM svIkAryuM che. ahIM prazna thAya ke "dhammavid puLavi" ityAdi pAThamAM zruta-cAritradharmanA phaLarUpe svarganA kAraNabhUta evA puNyarUpa phaLanI icchA kema batAvI che ? vastutaH sAdhune mokSArthe ja saMyamanI icchA ka2vAnI che, e prakAranI zaMkAnA nivAraNa arthe graMthakA2zrI hetu kahe che yA atoSatvAt, guDajilvikAthI=guDajilvikAnyAyathI, svargAdi icchAnuM paNa ..... upeya evA mokSanI icchAnuM avyAghAtakapaNuM hovAne kAraNe adoSapaNuM che. ahIM prazna thAya ke mokSanI icchAnI avyAghAtaka evI svarganI icchAnuM adoSapaNuM kema che ? tethI kahe che -
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 5 ..... prayANabhaGgAbhAvena . . yogamavivaH / prayANabhaMganA abhAvane kAraNe=mokSa pratyenA prayANabhaMgano svargamAM abhAva hovAne kAraNe, nizisvApa jevo ja=rAtrimAM sUvA jevo ja, samyagdaSTino svargalAbha che, e pramANe yoganA marmanA jANakAro kahe che. bhAvArtha : avataraNikAmAM pUrvapakSIe zaMkA karatAM kahyuM ke pUjA, dAna ane vAtsalyAdika sarAgakRtya che ane tapacAritrAdika vItarAga kRtya che. mATe sarAgakRtya evI pUjAne ame dharma kahetA nathI ane vItarAgakRtya evA tapa-cAritrane ame dharma kahIe chIe. tene graMthakArazrI kahe che 1466 - pUjA, dAnAdika sarAgakRtya che ane tapa, cAritrAdika vItarAgakRtya che, e prakAranuM kathana zuddhanayanuM che arthAt zuddhanaya jema AtmAnA ane karmanA mizrabhAvone svIkArato nathI, paraMtu zuddha AtmAnA bhAvone svIkAre che, tema mohanA unmUlanane anukULa evA vItarAgabhAvane anukULa tapa, cAritrAdikane dharma kahe che, ane pUjA, dAnAdika kriyAmAM vartatA rAgAMzane pUjAmAM vartatA dharmAMzathI pRthak karIne pUjA, dAnAdikane puNya kahe che. tethI zuddhanaya puNyAMzavALI pUjAnI kriyAne ane vItarAgAMzavALI tapa, cAritrAdika kriyAne mizrarUpe svIkArato nathI, topaNa buddhimAna puruSoe zuddhanayanA arthamAM ja ekAMte abhiniveza karavo yogya nathI; kema ke eka nayano abhiniveza mithyAtvarUpa che. AnAthI e phalita thAya che ke zAstravArtAsamuccaya graMthamAM pU. AcArya haribhadrasUri mahArAje (1) saMjJAnayogalakSaNa ane (2) puNyalakSaNa, be prakArano dharma kahIne sarAgaaMzane sparzanArA kriyAyogane puNyarUpe svIkAryo ane vItarAgaaMzane sparzanArA jJAnayogane dharmarUpe svIkAryo te zuddhanayane AzrayIne che. paraMtu azudghanayane AzrayIne vicArIe to jema tapa, cAritrAdikamAM vItarAgagAmI upayogane AzrayIne jJAnayoga che, tema tapa, cAritrakALamAM vartatA vItarAganA vacana pratyenA rAgAMzane sAme rAkhIne vicArIe to te sarAgakRtya che. tema pUjA, dAnAdi kriyA paNa vItarAgagAmI upayogane AzrayIne jJAnayogarUpa che ane vItarAga pratyenA rAgAMzane sAme rAkhIne vicArIe to sarAgakRtya che. Ama chatAM pUjA, dAnAdikamAM sarAgaaMzanI pradhAnatA che, tene AzrayIne zuddhanaya, pUjA, dAnAdikane sarAgakarma kahe che, ane tapa, cAritrAdikamAM vItarAga aMzanI pradhAnatA che, tene AzrayIne tapa, cAritrAdikane vItarAgakarma kahe che; topaNa mizranayathI jema pUjA, dAnAdikamAM mizrabhAva che, tema tapa, cAritrAdikamAM paNa mizrabhAva che. mATe zuddhanayamAM ekAMta abhiniveza ka2vo joIe nahi; kema ke ekAMta abhiniveza mithyAtvarUpa che. eka nayamAM ekAMta abhiniveza kema karavo joIe nahi ? temAM anya yukti ApatAM graMthakArazrI kahe che - anya nayanA vicAra dvArA te eka nayanA vicAranA mULanuM utkhanana thAya che. Azaya e che ke zudghanayathI sarAgakRtyane puNya kahIe ane vItarAgakRtyane dharma kahIe te vacana zuddhanayathI yathArtha hovA chatAM mizranayathI vicAraNA karavAmAM Ave tyAre te sarAgakRtya paNa koIka aMzathI
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 5 1467 vItarAgakRtyarUpe jaNAya che, ane te vItarAgakRtya paNa koIka aMzathI sarAgakRtyarUpe jaNAya che. tethI sarAkRtyane ke vItarAgakRtyane mizranayathI dharmarUpe paNa kahI zakAya ane puNyarUpe paNa kahI zakAya. tethI zaddhanayanA abhinivezathI svIkArAyelA vacananA mULanuM utpanana nizcayanayanA aMgabhUta evA vyavahAranayathI thAya che. eka nayanA abhinivezanuM anya nayanI vicAraNA dvArA mULathI ukhanana kema thAya che ? temAM graMthakArazrI yukti Ape che -- janmavaMgiNa puvUvaMgg" ityAdi bhagavatIsUtranA vacanamAM zruta, cAritrarUpa dharmane svIkAryo ane tenuM phaLa zubhakarmarUpa puNya che, tema batAvyuM. AthI ja vRttikAre kahyuM ke dharmendraviNamAM sAdhananI icchA che ane puramAM tenA phaLabhUta zubhakarmanI icchA che. AnAthI e phalita thayuM ke je zruta, cAritrarUpa dharma puNyaphaLavALo che, te puNyaphaLavALA zrata, cAritrarUpa dharmane zuddhanayanI dRSTithI dharma kahI zakAya nahi; kema ke zuddhanaya vItarAgakarmane ja dharma svIkAre che. Ama chatAM zuddhanayarUpa je nizcayanaya, tenA aMgabhUta evo je vyavahAranaya te vyavahAranaya azuddhanaya che, ane zruta, cAritranuM phaLa puNya che, te phaLane ApanAra evA tenA sAdhanabhUta zruta-cAritrane puNyakarma na kahetAM te azuddhanaya dharmakRtya kahe che. AthI 'dharmagNa'mAM puNyanA sAdhana evA zruta-cAritranI icchA karI ane 'TULavaMgiNa'mAM te dharmanA phaLarUpa puNyanI icchA karI. tethI phalita thAya che ke puNyabaMdhanA kAraNabhUta evA paNa zruta-cAritrane dharmakRtya kahI zakAya. AthI bhagavAnanI pUjA puNyaphaLavALI hoya topaNa dharmakRtya kahI zakAya, ane zrutacAritra paNa puNyaphaLavALuM hoya topaNa dharmakRtya kahI zakAya; ane zuddhanayathI vicArIe to jema puNyaphaLavALI pUjA dharma na kahI zakAya, paNa puNyakarma kahI zakAya, tema je zrata, cAritranI kriyA puNyaphaLavALI hoya tene dharma na kahI zakAya, paraMtu puNyakarma kahI zakAya. Ama chatAM azuddhanaya tene dharmarUpe svIkAre che, mATe eka nayanA abhinivezanuM anya nayanI vicAraNAthI ukhanana thAya che. ahIM prazna thAya ke bhagavatInA pAThamAM dharmanI kAMkSA ane tenA phaLarUpa puNyanI kAMkSA batAvI, ane ityAdi zabdathI svarganI kAMkSA ane mokSanI kAMkSA bhagavatImAM batAvI che. tethI zrata, cAritra dharma pALanArAne tenA phaLarUpe puNyanI kAMkSA ane puNyanI kakSAnA phaLarUpe svarganI kakSA karavAnuM kema kahyuM? vastutaH AtmakalyANa arthe mokSanI kAMkSA karavI joIe, ane mokSanA upAyarUpe nirjarAnI kakSA karavI joIe, ema kahevuM joIe. tenA badale zruta, cAritradharmanA sevananA phaLarUpe puNyanI kAMkSA ane svarganI kAMkSA kema batAvI ? te spaSTa karavA arthe graMthakArazrI kahe che - jema kaTu auSadha hoya to bALaka pIvA taiyAra na thAya tyAre prathama tene goLa ApavAmAM Ave, ane pachI kahevAmAM Ave ke pharI tane goLa ApuM chuM, tethI te moTuM ughADe tyAre goLanA sthAne kaTu auSadha tene pIvaDAvavAmAM Ave, tyAre guDajilvikA nyAyano prayoga karAya che. tema mokSanA arthI jIvone mokSano
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1468 pratimAzataka | zloka : 95 upAya asaMgabhAva che, tema batAvavAmAM Ave tyAre, bhAvathI sarvathA saMga vagaranA pariNAmamAM huM yatna karI zakuM tema nathI, evuM jaNAvAthI mokSanA upAyamAM pravRtti mATe teo asamartha bane che. te vakhate teone kahevAmAM Ave ke saMga karavAnI je pravRtti che, teno tyAga karavo azakya jaNAya tyAre uttama puruSono saMga karavo jenAthI puNya baMdhAze, te puNyanA baLathI svargAdinI prApti thaze, ane svargamAM jaIne paNa yogamArganA sevananI zaktino saMcaya thaze. tethI saMcita zaktivALA thaIne tame yogamArgane prApta karazo tyAre azakya evuM paNa asaMgaanuSThAnanuM pAlana thaze ane tenA phaLarUpe mokSanI prApti thaze. AvA jIvo zrata, cAritrarUpa dharmanI kAMkSA karIne tenA phaLarUpe zubha karmanI kAMkSA kare che, ane tenA phaLarUpe svarganI kAMkSA karIne te svarganI kAMkSA dvArA svargane prApta karIne svargamAM rahIne paNa mokSanI icchAno vyAghAta na thAya te rIte svabhUmikA anusAra dharmane sevIne manuSyabhavanI prApti kare che, ane manuSyabhavamAM uttama saMyama pALIne krame karIne mokSane prApta kare che, tethI upeya evA mokSanI icchAnI avyAghAtaka evI svargAdinI icchAnuM guDajilvikA nyAyathI adoSapaNuM che. ahIM prazna thAya ke kevala mokSanI icchA karavAne badale guDajilvikA nyAyathI svargAdinI icchA kema karavAmAM Ave che ? tethI kahe che - asaMgabhAvamAM yatna karavAnI zaktino abhAva hovAne kAraNe asaMgabhAvanI prAptinA kAraNabhUta vItarAga pratye mahAtmAo rAga keLave che ane te saMgano pariNAma svarganuM kAraNa che tema jANe che; chatAM tenAthI prApta thayela svarga ja asaMgabhAvanI zaktinuM sAmarthya pradAna karaze, ethI svargAdinI icchAthI dharma karIne mahAtmAo svargamAM jAya che tyAre mokSanA prayANano bhaMga thato nathI, paraMtu jema koI nagaramAM janAra musAphara zarIrathI zrAMta thaI jAya tyAre koI sthAnamAM rAtre sUI jaIne zaktino saMcaya thayA pachI uttaramAM adhika vegathI iSTa nagara tarapha jAya che, ane rAtrimAM nidrA na karavAmAM Ave to AgaLanI cAlavAnI gati samyapha thaI zakatI nathI tethI prayANa aTakI paDe che; tema je sAdhuo asaMganI bhUmikAmAM javAnI icchAvALA che, paraMtu vizeSa zaktino saMcaya thayo nathI, tethI vizeSa zaktinA saMcaya arthe svargamAM jAya tyAre cAritranI kriyArUpa yogamArganI pravRtti nathI, topaNa yogamArganA prayANanA bhaMgano abhAva che; kema ke yogamArganA prayANanI zaktinA saMcaya arthe devabhavamAM zrutanI bhakti, saMyamIonI bhakti ke bhagavAnanI bhakti karIne te devo pUrva karatAM adhika zaktino saMcaya kare che, tethI uttaranA manuSyabhavamAM adhika vegathI mokSane anukULa asaMgabhAva tarapha javA mATe udyama karaze, tethI te mahAtmAone svargamAM samyaktvanI prApti hovAthI nizisvApa jevo teono svargano lAbha che arthAtu mokSanI zaktimAM sahAyaka bane tevo svargano lAbha che, ema yoganA jANanArAo kahe che. ahIM vizeSa e che ke nizcayanaya mokSane anukULa evA vItarAgabhAvane sparzanArA upayogane dharma kahe che, ane te upayoganI prAptinuM kAraNa bane evI daDha yatnathI karAtI kriyAone nizcayAMga vyavahAranaya dharmarUpe svIkAre che, tethI nizcayAMga vyavahAranayathI zruta-cAritrabhAvane anugata evI kriyAone ahIM dharmarUpe kahela che.
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1469 pratimAzataka | zloka : 5 vaLI nizcayAMga vyavahAranayathI karAtI kriyAomAM nizcayanayane abhimata evo vItarAgabhAva ullasita thAya che ane kriyAkALamAM te vItarAgabhAva pratye paNa rAgAMza varte che, tethI te kriyAo puNyabaMdhanuM kAraNa che, topaNa nizcayAMga vyavahAranaya tene dharmarUpe kahe che; ane te kriyAkALamAM nizcayane abhimata evo vItarAgabhAvane sparzanAro upayoga e mokSa pratye kAraNa che, tethI nizcayanaya te upayogane dharma kahe che, paraMtu nizcayAMga vyavahAranayane abhimata evI kriyAne nizcayanaya dharma kaheto nathI. vaLI, nizcayanaya sApekSa evo vyavahAranaya dUravartI paNa vItarAgatAnuM kAraNa bane tevI kriyAne dharma kahe che ane nizcayAMga vyavahAranaya zAstravidhithI niyaMtrita kriyAne dharma kahe che, tethI nizcayAMga vyavahAranaya je kriyA, kriyAthI niSpAdya evA vItarAgabhAvane avazya sparze che, te kriyAne dharma kahe che. utthAna : zlokanA prathama be pAdano artha karyA pachI zlokanA trIjA-cothA pAdanuM utthAna karatAM graMthakArazrI kahe che - TIkA :___ yadi ca uktanizcaya eva ruciH, sApi na yuktA, hi-yataH, tasmAt uktAvAntaranizcayAt, zuddhataro=atizuddho, nayo nizcayaH (nizcayanayaH), caturdazaguNasthAne taccaramasamaya ityarthaH kiM dharma na brUte ? brata eva, tathA caikAntAbhiniveze tato'rvAka sarvatrApyadharmaH syAt, sa cAniSTastavApIti bhAvaH / zuddhanizcayAbhimatadharmAGgabhAvena prAgapi dharmaM vyavahAranayenAbhyupagacchAmaH "so ubhayakkhayaheU selesIcaramasamayabhAvI jo / seso puNa Nicchayao tasseva pasAhago bhaNio" [dharmasaMgrahaNi-gA.-26] tti dharmasaGgrahaNipratIkaparyAlocanAditi cet ? tarhi tyaktastvayA ekAntAbhinivezaH, AyAto'si mArgeNa, pratipadyasva dravyastave'pi nizcayadharmaprasAdhakatayA vyavahAradharmatvam / mAbhUt tava bhrAntikRd dUrAsannAdibhAvaH, prasthakAdidRSTAntabhAvitavicitranaigamanayapravRtteratrAzvAsahetutvAt / tadAha-tadaGgatAM tu vizuddhanizcayAbhimatadharmAGgatAmadhikRte dravyastave'pi abhrAntaM bhrAntirahitamIkSAmahe'to vizeSadarzinAmasmAkaM vacanenaiva tvayaitat tattvaM zraddheyamityupadeze tAtparyam / TIkArca - ra ra ... tUta parvaH, ane jo ukta nizcayamAM ja pUrvamAM kahevAyelA zuddha nizcayanayamAM ja, ruci che, to te paNa yukta nathI. je kAraNathI tenAthI ukta evA avAMtara nizcayathI=AgaLamAM zuddhatara nizcayanaya kahevAze te nizcayanayanA avAMtara evA pUrvamAM kahevAyelA zuddha nizcayanayathI, zuddhatara=atizuddha, evo nizcayanaya caudamA guNasthAnakamAM=caudamAM guNasthAnakanA carama samayamAM, zuM dharma nathI kaheto ? arthAt caudamAM guNasthAnakatA carama samayamAM dharma kahe ja che.
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 95 tathA ca * kRti bhAva: / ane te rIte-zuddhatara nizcayanaya caudamA guNasthAnakanA carama samayamAM dharma kahe che te rIte, ekAMta abhinivezamAM, tenAthI pUrve=caudamA guNasthAnakanA carama samayathI pUrve, sarvatra paNa adharma thAya, ane te=sarvatra adharma thAya te, tane paNa iSTa nathI=pUjAmAM puNya kahIne pUjAne adharma kahe che ane cAritrane dharma kahe che, e prakAre dharmAdharmanI vyavasthA karanAra pUrvapakSI evA tane paNa, iSTa nathI e prakAre bhAva che. 1470 zuddhanizcayAbhimata rUti cem ? zuddha nizcayanayane abhimata evA dharmanA aMgabhAvathI=caudamA guNasthAnakanA carama samaye dharma svIkAranAra evA zuddha nizcayanayane abhimata caudamA guNasthAnakanA carama kSaNarUpa je dharma tenA kAraNabhAvathI, pUrvamAM paNa=caudamA guNasthAnakanI carama kSaNanI pUrvamAM paNa, vyavahAranayathI dharmane ame svIkArIe chIe; kema ke "so samayavaDhe thI maLo" e prakAre dharmasaMgrahaNInA pratIkanuM=zlokanuM paryAlocana che, e pramANe pUrvapakSI kahe, to tene graMthakArazrI kahe che di ..... vyavahAradharmatvam / to tArA vaDe ekAMta abhiniveza tyAga karAyo, tuM mArgamAM Avelo che. nizcaya dharmanA prasAdhakapaNAthI=pUrvapakSIe sthApana karela ke vItarAgakRtya dharma mATe che e prakAranA zuddha nayarUpa nizcayanayane abhimata evA dharmanA prasAdhakapaNAthI, dravyastavamAM paNa vyavahAradharmapaNAne tuM svIkAra. pUrvamAM dharmasaMgrahaNInI je sAkSI ApI teno artha A pramANe che "so rmALo / / " te ubhaya kSayano=dharma-adharma ubhaya kSayano, hetu che, je zailezInA caramasamayabhAvI che. vaLI zeSa-caudamA guNasthAnakanA carama samayanI pUrvano dharma nizcayathI=nakkI, teno ja=caudamA guNasthAnakanA carama samayamAM vartatA dharmano ja, prasAdhaka kahevAyo che. mAbhUt gAbhyAsannetutvAt / dUra-AsannAdi bhAva=tapa-cAritramAM caudamA guNasthAnakanA caramasamayabhAvI dharmano AsannabhAva che, ane dravyastavamAM caudamA guNasthAnakanA caramasamayabhAvI dharmano dUrabhAva che, te tane bhrAMtine karanAro na thAo=tapa-cAritramAM caudamA guNasthAnakanA caramasamayabhAvI dharmano AsannabhAva che mATe tene dharma kahI zakAya, ane dravyastavamAM caudamA guNasthAnakanA caramasamayabhAvI dharmano dUrabhAva che, mATe tene dharma na kahI zakAya, e prakAranI bhrAMtine karanAro na thAo; kema ke prasthakAdi dRSTAMtathI bhAvita evA vicitra naigamanayanI pravRttinuM AmAM=dravyastavane dharma svIkAravAmAM, AzvAsanuM hetupaNuM che. ***** tavAda - tene-dUra-AsannAdi bhAva pUrvapakSIne bhrAMti karanAra na thAo tene, zlokanA cothA pAdamAM kahe che - tadaGgatAM tAtparyam / vaLI tenI aMgatAne=vizuddha nizcayanayane abhimata evA dharmanI aMgatAne, adhikRtamAM paNa=adhikRta evA dravyastavamAM paNa, abhrAMta=bhrAMtirahita, ame joIe /
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 95 chIe. AthI vizeSadarzI evA amArA vacanathI ja tArA vaDe A tattva zraddheya che=dravyastavamAM dharmAMgatA che e tattva zraddheya che, e prakAre upadezamAM tAtparya che=prastuta zlokamAM kahela tavaktAM thI kSAmade sudhInA kathananuM tAtparya che. bhAvArtha : 1471 zlokanA prathama ane dvitIya pAdathI graMthakArazrIe sthApana karyuM ke zudghanayamAM ekAMta buddhi karavI ucita nathI. have te kathanane puSTa karavA arthe zlokanA trIjA ane cothA pAdanuM utthAna karatAM kahe che jo ukta nizcayamAM ja tane=pUrvapakSIne, ruci che, to te paNa yukta nathI arthAt vItarAgakarmane dharma svIkAravo ane sarAgakarmane puNya svIkAravuM, e prakAranA vacanane kahenAra zuddha nizcayamAM ja pUrvapakSIne ruci che, ane tema svIkArIne tapa-cAritrane dharmakRtya kahevuM ane dravyastavane puNyakRtya kahevuM e prakAranI je pUrvapakSInI ruci che, te paNa yukta nathI. kema yukta nathI ? te zlokanA trIjA ane cothA pAdathI batAvatAM graMthakA2zrI kahe che je kAraNathI AgaLamAM kahevAze te zuddhatara nizcayanayano=caudamA guNasthAnakanA ca2ma samayamAM dharma svIkAranAra evA zudghatara nizcayanayano, avAMtara evo A zuddha nizcayanaya che=pUrvapakSIne abhimata evo A zuddha nizcayanaya che; kema ke zuddhatara nizcayanaya akSepaphalasAdhaka nizcayanaya che ane pUrvapakSIe svIkArela niyamaphalasAdhaka nizcayanaya che tethI avAMtara evo zudghanizcayanaya che. ane pUrvapakSIne abhimata evA A zuddha nizcayanayathI je zuddhatara nizcayanaya che, te caudamA guNasthAnakanA carama samayamAM ja dharma kahe che; ane pUrvapakSI zuddha nizcayanayano ekAMta abhiniveza karIne tapa ane cAritranI kriyAne dharma kahe che ane dravyastavane adharma kahe che, tema svIkA2vAmAM Ave, to zuddhata2 nizcayanayano ekAMta abhiniveza karIne caudamA guNasthAnakanA carama samayamAM ja dharma svIkAravo paDe, ane caudamA guNasthAnakanI pUrvanA dharmane adharma kahevo paDe; ane tema svIkArIe to pUrvapakSIne abhimata evA tapa-cAritra paNa adharmarUpe siddha thAya; ane tapa-cAritra adharmarUpe siddha thAya te pUrvapakSIne paNa abhimata nathI. tethI e phalita thAya ke zuddhatara nizcayanayano ekAMta abhiniveza iSTa nathI, tema zuddha nizcayanayano paNa ekAMta abhiniveza iSTa nathI. - ahIM pUrvapakSI kahe ke caudamA guNasthAnakanA carama samaye dharma svIkAranAra je zuddhata2 nizcayanaya che, te zuddhatara nizcayanayane abhimata je caudamA guNasthAnake dharma che, te dharmanuM kAraNa evo dharma pUrvamAM che. tethI vyavahAranayane AzrayIne caudamA guNasthAnakanI carama kSaNanI pUrvamAM paNa ame dharma svIkArIe chIe. tethI nizcayanayathI caudamA guNasthAnakanA carama samayamAM dharma che, ane tapa-cAritrAdikamAM vyavahAranayathI ame dharma svIkArIe chIe; ane temAM sAkSIrUpe pUrvapakSI dharmasaMgrahaNInuM so rUmayavastuyade che. tene graMthakArazrI kahe che vacana Ape
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1472 pratimAzataka | zloka: A rIte pUrvapakSI zuddhatara nizcayanayathI caudamA guNasthAnakanA carama samaye dharma svIkAre, ane tenI pUrve vyavahAranayathI dharma svIkAre, ane tema svIkArIne tapa ane cAritrAdikamAM dharmanuM sthApana kare, to pUrvapakSI nizcayanaya ane tenA pratipakSa evA vyavahAranayane svIkArIne ubhayanayane svIkAre che. tethI syAdvAdane svIkArIne pUrvapakSIe mArgano svIkAra karyo che. tethI ekAMta abhinivezano tyAga thavAthI te mArgane pAmelo che. tethI jema zuddhatara nizcayanayanA ekAMta abhinivezano pUrvapakSIe tyAga karyo; tema zuddha nizcayanayanA ekAMta abhinivezano paNa teNe tyAga karavo joIe, ane zuddha nizcayanayane abhimata evA tapa-cAritrarUpa dharmano prasAdhaka evo vyavahAradharma dravyastavamAM paNa teNe svIkAravo joIe. Azaya e che ke dravyastava bhAvastavanuM kAraNa che, ane bhAvastava tapa-cAritrarUpa che. tethI zuddhanayane AzrayIne pUrvapakSI tapa-cAritrane dharmarUpe svIkAre che, to tenA kAraNarUpa dravyastavamAM paNa vyavahAranayathI pUrvapakSIe dharma svIkAravo joIe. zlokanA cothA pAdanA avaziSTa aMzanuM utthAna karatAM graMthakArazrI kahe che - pUrvamAM graMthakArazrIe yuktithI sthApana karyuM ke jema zuddhatara nizcayanaya caudamAM guNasthAnakanA carama samaye dharma kahe che, ane tenI pUrve vyavahAranaya dharma kahe che, tyAM pUrvapakSIne bhrama thAya ke caudamA guNasthAnakanA carama samayamAM je dharma che teno AsannabhAva vItarAgakRtya rUpa tapa-cAritramAM che. jyAre sarAgakRtya evA dravyastavamAM to teno dUravartI bhAva che. tethI dUravartI evA dravyastavamAM dharma kaI rIte svIkArI zakAya ? te bhramanA nirAkaraNa arthe graMthakArazrI kahe che - dUra-AsannAdi bhAva tane bhrAMti karanAro na thAo; kema ke prasthAdi daSTAMtathI bhAvita evo vicitra nigamanaya dravyastavamAM paNa dharma svIkAre che. Azaya e che ke caudamA guNasthAnakanI carama kSaNamAM AtmA saMpUrNa AtmabhAvamAM sthira che, tethI caudamAM guNasthAnakanI carama kSaNa mokSa pratye kAraNa che; ane tenI pUrve vItarAgakatyamAM paNa AtmA vItarAgarUpa AtmabhAvamAM sthira che, ane te vItarAgakRtya dvArA AtmabhAvanI sthiratA prakarSane pAmIne sAyika vItarAgatAne prApta karaze, ane kSAyika vitarAgatAthI kevalajJAna thaze, ane te kevalajJAnanA baLathI kevalI yoganirodha karIne pUrNa AtmabhAvamAM vizrAMta thaze. tethI caudamAM guNasthAnakanI carama kSaNanI kAraNatA vItarAgabhAvarUpa kRtyamAM AsannabhAvarUpe che, tethI vyavahAranaya te kRtyamAM dharma svIkAre che, Ama chatAM prasthaka dRSTAMtathI bhAvita evo vicitra nigamanAya tenI pUrvamAM paNa dharma svIkAre che. jema koI puruSa prasthaka banAvavA mATe lAkaDAne grahaNa karIne tenuM chedana Adi karato hoya tyAre tene pUchavAmAM Ave ke tuM zuM kare che ? to vyavahAranayathI te puruSa kahe ke huM prasthaka karuM chuM. paraMtu koI anya puruSa prasthaka banAvavAnA uddezathI kuhADo laIne jaMgalamAM jato hoya tyAre tene pUchavAmAM Ave ke tuM zuM kare che? to te puruSa vyavahAranayanI dRSTithI huM prasthaka mATe lAkaDuM kApavA jAuM chuM, tema kahe che, paNa huM prasthaka banAvuM chuM tema kaheto nathI; paraMtu nagamanayanI dRSTithI vyutpanna puruSa kuhADo laIne lAkaDuM kApavA jato
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1473 pratimAzataka | zloka : 5 hoya tyAre paNa kahe che ke huM prasthaka karuM chuM. tethI e phalita thAya che ke prasthaka mATenI dUravartI kriyAmAM paNa nagamanaya huM prasthaka karuM chuM tema svIkAre che. tema pUrNa AtmabhAvamAM vizrAMtipUrvaka mokSanuM avyavadhAna caudamA guNasthAnakanA carama samayamAM che, tethI tenI pUrve vItarAgabhAvanA kRtyakALamAM pUrNa AtmabhAvanI vizrAMtine anukULa vyApAra hovAthI vyavahAranaya tyAM dharma svIkAre che; ane vItarAgabhAvanA kRtyanuM kAraNa dravyastava che, tethI naigamanaya dUravartI evA paNa dravyastavane caudamA guNasthAnakanI caramakSaNanuM kAraNa svIkArIne dravyastavamAM paNa dharma kahe che. e prakAre zlokanA caramapAdathI batAvavA arthe kahe che - vizuddha nizcayanayane abhimata je caudamA guNasthAnakanA carama samayamAM dharma che, tenI aMgatA dravyastavamAM paNa abhrAMta ame joIe chIe. AthI pUrvapakSI je joI zakato nathI, e prakAranA vizeSane jonArA ame chIe. tethI vizeSadarzI evA amArA vacanathI ja tAre paNa A tattva svIkAravuM joIe, e prakAranA upadezamAM graMthakArazrInuM tAtparya che. Azaya e che ke jema graMthakArazrI nizcaya ane vyavahAra ubhaya svIkAre che, tema pUrvapakSIe paNa ekAMta abhinivezano tyAga karIne nizcaya ane vyavahAra ubhayano svIkAra karyo. Ama chatAM zuddha dharmathI ati dUra dravyastava che, tethI dravyastavamAM zuddhadharmanI aMgatA pUrvapakSIne dekhAya nahi, tevI saMbhAvanA che; kema ke pUrvapakSI dravyastavane puNyakRtya svIkAre che, dharmarUpa svIkArano nathI. tene graMthakArazrI kahe che - ame naigamanayanI dRSTithI dUravartI evA dravyastavamAM paNa nizcayanayanA dharmanI aMgatAne jonArA chIe. tethI vizeSadarzI evA amArA vacanathI tAre paNa e prakAranuM tattva svIkAravuM joIe, ane vicAravuM joIe ke jema sarAgacAritra uttarottara vRddhi pAmIne zailezIthI carama kSaNanuM kAraNa che, tema dravyastava paNa vItarAga pratyenI bhaktithI yukta hovAne kAraNe uttarottara vRddhi pAmIne zailezIthI carama kSaNanuM kAraNa che. e prakAranA tattvanI pUrvapakSIe zraddhA karavI joIe, ema graMthakArazrI kahe che. utthAna : pUrvamAM graMthakArazrIe kahyuM ke zuddhatara nizcayanaya zailezInA carama samaye dharma svIkAre che, ane tenI pUrve vyavahAranaya dharma svIkAre che. te zuddhatara nizcayanaya kevA svarUpavALo che, te spaSTa karavA arthe graMthakArazrI kahe che - TIkA :___ ayaM ca nizcayanayaH pariNatirUpabhAvagrAhakakASThAprAptavaMbhUtarUpo yena zailezIcaramakSaNe zuddho dharma ucyate, arvAk tu tadaGgatayA vyavahArAt, kurvadrUpatvena hetutAbhyupagamazcAsya RjusUtrataruprazAkhArUpatvAt / Aha ca gandhahastI "mUlaNimeNaM pajjavaNayassa ujjusuavayaNaviccheo / tassa u saddAIA sAhApasAhA suhumabheyA" / / [sammati0 kAMDa-1, gA.-5] upayogarUpabhAvagrAhakanizcayanayastu dravyastavakAle
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1474 pratimAzataka | zloka : 5 zuddhadharmaM svAtantryeNaivAbhyupaiti, rAgAdyakaluSasya vItarAgaguNalayAtmakasya dharmasya tadApyAnubhavikatvAt, tanmate hi zuddhopayogo dharmaH, zubhAzubhau ca puNyapApAtmakAviti / TIkArca - mAM ra... vyavada, pariNatirUpa bhAvane grahaNa karanAro kASThAne pAmelo evo evaMbhUtarUpa A nizcaya che. jenA vaDe zailezInI carama kSaNamAM zuddha dharma kahevAya che. vaLI pUrvamAM=zailezInI carama kSaNanI pUrvamAM, tenA aMgapaNAthI=zailezInI carama kSaNanA aMgapaNAthI, vyavahArathI dharma kahevAya che. urvadUtvena ..... prANArUpatthAt ! ane AnI zailezInA caramasaNarUpa dharmanI, kurghadrapatrathI hetutAno svIkAra che-mokSa pratyenI hetutAno svIkAra che; kema ke RjusUtravRkSanI prazAkhArUpapaNuM che-zailezInA caramasaNarUpa dharmane svIkAranAra nizcayanaya RjusUtrarUpa vRkSanI prazAkhArUpapaNuM che. gAda ja anyadastI - ane gaMdhahastI=pU. A. siddhasena divAkarasUrIzvarajI mahArAjA saMmati graMtha-1pamAM kahe che - "mULameLa ... suhunameyA" | RjunuM vartamAna samayanuM, sUtraNa karanAra kathana karanAra, je vacana, tenI je sImA, te RjusUtravacanaviccheda, paryAyanayano mULav=Adi AdhAra che. vaLI tenA=RjusUtranayanA, zAkhAprazAkhArUpa sUkSma bhedavALA zabdAdi gayo che. o saMmatinI sAkSImAM mudrita pustakamAM mUrnAnimALa' che tyAM saMmatigraMtha-1/pamAM 'mUrnAmena' pATha che, ane 'vadUSA' pATha che tyAM suhunameyA' pATha che te saMgata che. tethI te pATha mujaba zuddhi karIne ahIM ame artha karela che. 35yojArUpa .. puvpApAtmAviti ! vaLI upayogarUpabhAvagrAhaka nizcayanaya dravyastavakALamAM svataMtrapaNAthI ja zuddha dharmane svIkAre che; kema ke rAgAdi akaluSa evA vItarAgaguNalayAtmaka dharmanuM tyAre paNa anubhavikapaNuM che. tenA matamAMsupayogarUpabhAvagrAhaka nizcayanayanA matamAM, zuddha upayoga dharma che, ane zubha, azubha puNya-pA5 svarUpa che arthAt zubha upayoga puNya svarUpa ane azubha upayoga pApasvarUpa che. tti zabda na ra thI puthapApAtma sudhInA kathananI samAptisUcaka che. bhAvArtha : pUrvamAM graMthakArazrIe kahyuM ke zuddhatara nizcayanaya caudamAM guNasthAnakanA carama samayamAM dharma svIkAre che, ane dharmasaMgrahaNInA vacanathI sthApana karyuM ke tenI pUrve vyavahAranayathI dharma che. tenuM tAtparya batAvIne dravyastavamAM svataMtrathI kaI dRSTie dharma abhimata che, te batAvavA arthe graMthakArazrI kahe che - caudamA guNasthAnakanA carama samaye dharma svIkAranAra nizcayanaya pariNatirUpa bhAvagrAhaka kASThA prApta evaMbhUtarUpa nizcayanaya che.
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 95 1475 AnAthI e prApta thAya ke mokSane anukULa karmanA vigamanathI thayelI AtmAnI zuddha pariNatirUpa je bhAva, tene grahaNa karanAra, ane te pariNatimAM paNa parAkASThAne pAmelI evI pariNatine svIkAranAra, evaMbhUtanaya che. te evaMbhUtanaya ahIM nizcayanayathI abhimata che, ane te nizcayanayane abhimata zuddha dharma caudamAM guNasthAnakanA carama samayamAM che. vaLI je nizcayanayanI vicAraNA karatA hoIe, tenI sAthe te nayano pratipakSa evo vyavahAranaya paNa grahaNa karavAmAM Ave to nizcaya ane vyavahArathI pUrNa dharmanA svarUpanuM jJAna thAya. e prakAranA niyama pramANe ahIM zailezInA carama samaye zuddha dharma svIkAranAra nizcayanaya che, teno pratipakSa evo vyavahAranaya zailezInA carama samayanI pUrve paNa dharma svIkAre che; kema ke zailezInA carama samaya pUrvano dharma zailezInA carama samayanuM kAraNa che. tethI vItarAgatyamAM paNa=saMpUrNa nirapekSa thavAne anukULa vyApArarUpa vItarAgakRtyamAM paNa, vyavahAranayathI pariNatirUpa dharmanI prApti che. vaLI dravyastavamAM vItarAgakRtya nathI, kema ke traNa guptinA sAmrAjyarUpa sarvavirati nathI, tethI pariNatirUpa bhAvagrAhaka kASThA prApta evaMbhUtarUpa nizcayanayanA pratipakSabhUta evA vyavahAranayathI pariNatirUpa dharmanI prApti dravyastavamAM nathI, topaNa prasthaka dRSTAMtathI bhAvita vicitra naigamananI pravRttithI dravyastavamAM pariNatirUpa dharmanI prApti che; kema ke prasthaka dRSTAMtathI dUravartI kAraNamAM paNa te kRtya karavAno vyavahAra che. tethI zailezInA caramasamayamAM rahela pariNatirUpa dharmanI dUravartI kAraNatA dravyastavamAM hovAthI dravyastavamAM paNa pariNatirUpa dharmano svIkAra thAya che ema graMthakAre pUrvamAM sthApana karyuM. vaLI zailezInA carama samayamAM dharma svIkAranAra nizcayanaye kurvadurUpatnI hetutA svIkArI che arthAt mokSarUpa kAryane je tarata kare evA dharmamAM kurvadurUpatva che, ane jemAM kuvaMrUpatvathI dharma hoya te dharma mokSano hetu che anya nahi, e pramANe svIkArIne zailezInA carama samaye nizcayanaya zuddha dharma svIkAre che, tenuM kAraNa RjusUtranayarUpa je vRkSa che, tenI prazAkhArUpa evaMbhUtanaya che. tethI zailezInA carama samayamAM evaMbhUtanaya dharma svIkAre che, tenI pUrve nahi. Azaya e che ke sAta nayo che, te sAte nayomAM RjusUtranayathI paryAyAstika nayano prAraMbha che ane paryAyAstika naya pramANe AtmAmAM vartatI mokSane anukULa evI pariNatirUpa bhAva e dharma che, anya nahi. RjusUtrAdi cAra nayomAM evaMbhUtanaya atizuddha che, tethI evaMbhUtanaya anaMtara kSaNamAM je dharma mokSarUpa kArya kare tevA dharmane dharmarUpe svIkAre che, anya dharmane nahi, mATe evaMbhUtanaya kurvapatvathI dharmanI hetutA svIkAre che. ahIM mULane ..... saMmati-1/panI je sAkSI ApI teno bhAva A pramANe che - paryAyAstikanayano Adi AdhAra RjusUtranaya che, mATe RjusUtranaya tarusthAnIya che ane tenI zAkhA zabdAdi nayo che ane tenI prazAkhA evaMbhUtanaya che, tethI graMthakArazrIe kahyuM ke RjusUtra vRkSanI prazAkhArUpa evaMbhUtanaya che.
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1476 pratimAzataka | zloka : 5 vaLI zailezInA carama samayamAM pariNatirUpa dharma svIkAranAra nizcayanaya che ane tenI pUrve vItarAgamAM pariNatirUpa dharma svIkAranAra vyavahAranaya che, ema atyAra sudhI sthApana karyuM. have dravyastavakALamAM kevA prakArano dharma che, te anya nayanI dRSTithI batAvatAM graMthakArazrI kahe che - upayogarUpa bhAvagrAhaka nizcayanaya dravyastavakALamAM zuddha dharmane svataMtrathI ja svIkAre che arthAt AtmAno vItarAgabhAvane anukULa upayoga vartato hoya to te bhAva mokSanuM kAraNa che, ema je nizcayanaya svIkAre che, te nizcayanayanI dRSTithI dravyastavakALamAM paNa zuddha dharmanI prApti che; kema ke rAgAdithI akaluSita evA vItarAgaguNamAM layasvarUpa evo dharma dravyastavakALamAM zrAvakane anubhavasiddha che. Azaya e che ke je zrAvakane vItarAganA guNono yathArtha bodha che, ane vItarAga thavAnI baLavAna icchA che, ane vItarAga thavAno upAya vItarAganA vacanAnusAra tapa, saMyamamAM udyama che evuM jJAna che; Ama chatAM potAnAmAM tevI zaktino saMcaya thayo nathI tethI saMyama grahaNa karI zake tema nathI, paraMtu saMyamanI zakti saMcaya karavA arthe saMyamanA kAraNabhUta dravyastavamAM pravRtti kare che, ane bhagavAnanI bhaktinA kALamAM bhagavAnanA guNothI raMjita thayeluM jemanuM citta che, tevo zrAvaka bhagavAnanI bhakti karato hoya tyAre bhagavAnanA guNomAM tanmaya avasthAno anubhava kare che, te zuddha upayogasvarUpa che. vaLI zuddha AtmAnA svarUpamAM je upayoga hoya tene mokSanuM kAraNa svIkAre tevo upayogarUpa bhAvagrAhaka nizcayanaya dravyastavamAM zuddha dharmane svIkAre che, tethI te nayanA matamAM zuddha upayoga e dharma che ane zubha upayoga puNyarUpa che ane azubha upayoga pAparUpa che. AnAthI e phalita thAya che ke nizcayanayane parataMtra evo vyavahAranaya vItarAgakRtyamAM dharma svIkAre che, ane zuddha upayogarUpa bhAvagrAhaka nizcayanaya svataMtrathI zuddha upayogane dharmarUpe svIkAre che, tethI zrAvakanI pUjAmAM, saMyamanI kriyAmAM ke anya koIpaNa kriyAmAM vItarAganA guNomAM citta laya pAmatuM hoya to te upayoga dharmarUpa che. koI dharmanuM anuSThAna vItarAganA rAgathI karAtuM hoya te vakhate vItarAganA guNomAM citta laya na pAmatuM hoya ane vItarAga pratyenA rAgathI bhakti AdinI kriyA thatI hoya to te kriyA vakhate zubha upayoga che, tene puNya kahevAya che; ane saMsAravartI rAgAdi bhAvothI AkuLa citta hoya tyAre azubha upayoga varte che, tene pApa kahevAya che. utthAna : pUrvamAM graMthakArazrIe sthApana karyuM ke upayogarU5 bhAvagrAhaka nizcayanayathI dravyastavakALamAM zuddha dharma che. tyAM koIkane zaMkA thAya ke svano bhAva te svabhAva kahevAya, ane potAnA bhAvarUpa svabhAva hoya tene dharma kahI zakAya, anyane dharma kahI zakAya nahi; ane tevo dharma dravyastavamAM kaI rIte saMgata thAya ? te spaSTa karavA arthe graMthakArazrI kahe che -
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 5 1477 TIkA : yairapyAtmasvabhAvo dharma ityucyate, teSAM yadi ghaTAdisvabhAvo ghaTatvAdidharma itivadAtmatvAdiranAdiH pAriNAmiko bhAva Atmadharma iti mataM, tadA'nAditvenApuruSArthatvApattiH, yadi tu svaH svakIyo'nAgantuko anupAdhirbhAvo-dharma iti, tadA vartamAnaH svakIyaH zubhaH pariNAma RjusUtraviSayaH sa jinapUjAyA-mapyakSata iti kathaM na tatra nizcayazuddho dharmaH / zabdanayena sAmAyikavad dezaviratAnAM dharmo neSyata iti cet ? kiM tAvatA samabhirUDhena SaSThaguNasthAne'pyanabhyupagamAt / TIkArca - ceraNAtmasvamAvo ..... puruSArthatvApatti:, jeo vaDe paNa AtmasvabhAva e dharma' e pramANe kahevAya che, teone jo ghaTAdisvabhAva ghaTatAdi dharma che, enI jema 'AtmatvAdi anAdi pAriNAmikabhAva Atmadharma che e pramANe mAnya che; to anAdipaNuM hovAne kAraNe=AtmavAdi dharmanuM anAdipaNuM hovAne kAraNe, apuruSArthapaNAnI Apatti che=Atmadharma pragaTa karavA mATe prayatnanI AvazyakatA nahi hovAthI dharmane apuruSArtha svIkAravAnI Apatti che. ri tu .... thI . vaLI jo svasvakIya avAgaMtuka anupAdhi bhAva=dharma che, e pramANe che (abhimata che) to vartamAna evo svakIya zubha pariNAma RjusUtrano viSaya che, te jinapUjAmAM paNa akSata che. ethI karIne kevI rIte tyAM jinapUjAmAM, nizcayazuddha dharma nathI ? arthata jinapUjAmAM nizcayazuddha dharma che. zanivera .... kanaSNupaman | zabdanayathI sAmAyikanI jema dezaviratone dharma icchAto nathI, e pramANe pUrvapakSI kahe to tene graMthakArazrI kahe che - teTalAthI zuM ?=zabdanaya dezaviratone dharma na svIkAre teTalAthI zuM? kema ke samabhirUDha vaDe chaThThA guNasthAnakamAM paNa anabyupagama che=dharmano asvIkAra che. bhAvArtha - pUrvamAM graMthakArazrIe sthApana karyuM ke upayogarUpa bhAvagrAhaka nizcayanayathI dravyastavakALamAM paNa zuddha dharma che. tyAM koI prazna kare ke svano bhAva te svabhAva kahevAya ane te ja dharma kahI zakAya, anya dharma kahI zakAya nahi; ane svano bhAva cAritramAM che, dravyastavamAM nathI. mATe dravyastavamAM dharma svIkArI zakAya nahi, paraMtu AtmAnA zuddha bhAvamAM avasthAna pAmatA cAritramAM ja dharma svIkArI zakAya. tene graMthakArazrI pUche che - | svabhAvano artha svano bhAva te svabhAva, tema kahIne svabhAvane dharma kahevAmAM Ave to, jema ghaTAdimAM ghaTatAdi dharma che tema AtmAmAM AtmavAdi dharma anAdipAriNAmikabhAvarUpa che, mATe tene dharma svIkAravAmAM
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1478 pratimAzataka | zloka : 95 Ave to, AtmatvabhAva anAdino che, mATe tene pragaTa ka2vA mATe koI yatna karavo paDato nathI, tethI tene dharma svIkAravAmAM Ave to te Atmatva dharmane apuruSArtharUpa svIkAravo paDe; kema ke prayatnathI je sAdhya hoya tene puruSArtha kahevAmAM Ave che, ane Atmatvadharma prayatnathI pragaTa ka2vAno nathI, paraMtu anAdikALathI AtmAmAM varte che, ane jo pUrvapakSI kahe ke AtmabhAvane ame dharma svIkAratA nathI, paraMtu je potAno anAgaMtuka anupAdhibhAva che, tene ame dharma svIkArIe chIe : jema - 'dhanavAn puruSaH' e sthAnamAM dhana e puruSano AgaMtukabhAva che. tevA AgaMtukabhAvane dharma svIkAratA nathI, paraMtu je potAno anAgaMtukabhAva hoya tene dharma svIkArIe chIe. vaLI 'ravAn puruSaH' e sthAnamAM rAga e anAgaMtuka bhAva che, paraMtu karmanI upAdhithI janya bhAva che. tethI te aupAdhika bhAva che anupAdhika bhAva nathI, ane je bhAva karmanI upAdhithI janya na hoya tevo svakIyabhAva dharma che. arthAt 'dhanavAn puruSaH'mAM dhana jema AgaMtukabhAva che tevo na hoya, ane 'ravAn puruSaH'mAM rAga jema karmanI upAdhithI janya bhAva che tevo na hoya, tevo bhAva dharma che ema svabhAvazabdathI artha prApta thAya; ane tevo svabhAvano artha karIne tene dharma kahevAmAM Ave to anAgaMtuka anupAdhi evo bhAva pUjAmAM akSata che; kema ke vivekI zrAvaka pUjAkALamAM vItarAganA guNomAM lIna hoya che, je bhAvo AtmAnA svabhAvabhUta bhAvano ja aMza che. mATe tyAM nizcayanayane abhimata zuddhadharma che. ahIM pUrvapakSI kahe ke zabdanaya sAmAyikano pariNAma sarvaviratidha2mAM svIkAre che, dezaviratidharamAM svIkArato nathI. tema zuddha dharma paNa sarvaviratidharamAM svIkAre che, dezaviratidha2mAM svIkArato nathI. tethI dezaviratidhara zrAvakathI karAtA dravyastavamAM dharma svIkArI zakAya nahi. tene graMthakArazrI kahe che zabdanayathI dezaviratidharamAM dharma nathI, teTalA kathanathI zuM ? arthAt zabdanayathI dezaviratidharamAM dharma nathI, ema svIkArIne zabdanayathI dravyastavamAM dharma nathI, tema sthApana ka2vAmAM Ave to samabhirUDhanayathI chaThThA guNasthAnakamAM paNa dharmano asvIkAra che, mATe cAritrImAM paNa dharma nathI, tema svIkAravuM paDe. tethI RjusUtranayanuM avalaMbana laIne pUjAmAM dharma svIkAravAmAM koI virodha nathI. sArAMza H saMkSepathI e phalita thAya che ke bhagavAnanI pUjAkALamAM svakIya anAgaMtuka anupAdhibhAvarUpa dharma che; kema ke vItarAganA guNamAM laya pAmatA zrAvakano upayoga AtmabhAvamAM vizrAMti pAme che. zabdanayathI jyAM sudhI 525dArthano kAMI paNa pratibaMdha hoya tyAM sudhI AtmA potAnA bhAvamAM vizrAMti pAmato nathI. tethI gRhanA pratibaMdhavALA zrAvakanI pUjAmAM zabdanayathI dharma nathI. koI zrAvaka jinapUjA karato hoya tyAre bhagavAnanA guNomAM laya pAmato je upayoga che, te vartamAnamAM svakIya zubha pariNAma che arthAt vItarAganA guNomAM laya pAmato zubha pariNAma che. te pariNAma AgaMtuka nathI ane aupAdhika paNa nathI, paraMtu AtmAnA zuddha bhAvamAM vizrAMti pAmato jIvano pariNAma che, ane te pariNAma RjusUtranayano viSaya che; ane tevo pariNAma jema cAritramAM che, tema jinapUjAmAM paNa akSata che; kema ke cAritrapAlanakALamAM
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 95 1479 vItarAganuM smaraNa karIne vItarAgabhAvamAM vizrAMti pAmato jIvano upayoga che, te jema dharma che, tema vItarAganA guNonuM avalaMbana laIne vItarAganI pUjAkALamAM vartato zrAvakano vItarAgabhAvamAM vizrAMti pAmato upayoga paNa dharmarUpa che. tethI nizcayazuddha dharma pUjAkALamAM kema nathI ? arthAt pUjAkALamAM nizcayazuddha dharma che. ahIM pUrvapakSI kahe ke RjusUtranayathI pUjAmAM svakIya aAgaMtuka-anupAdhibhAvarUpa dharma prApta thAya che, topaNa gRhamAM pratibaMdhavALA zrAvakamAM zabdanaya te bhAva svIkArato nathI; paraMtu je muni jagatanA sarva bhAvo pratye samabhAvavALA che, tevA chaThThA Adi guNasthAnakamAM rahelA muniomAM svakIya anAgaMtuka anupAdhikarUpa dharma prApta thAya che, kema ke teone vItarAgabhAva sivAya anyatra kyAMya rAga nathI, tethI vItarAganuM avalaMbana laIne AtmabhAvamAM vizrAMta thavA yatna kare che. tene graMthakAra kahe che - samabhirUDhanA chaThThA guNasthAnakamAM paNa zuddha dharma svIkArato nathI, paraMtu je sAdhu nirvikalpa upayogamAM varte che temanAmAM dharma che tema svIkAre che; kema ke vikalpo e AtmAno svabhAva nathI, paraMtu anAtmasvabhAva che. mATe koI sAdhu vItarAganuM smaraNa karIne vItarAganA vacanAnusAra ucita kriyAo karatA hoya, vItarAgabhAvamAM javA mATe yatna karatA hoya, Ama chatAM jyAM sudhI savikalpa dazA che, tyAM sudhI dharma nathI. tethI samabhirUDha nayathI apramatta muni sivAya pUrvamAM koIne dharma nathI. mATe uttara uttaranA nayonuM avalaMbana laIne bhagavAnanI pUjAmAM dharma nathI, tema ekAMte kahevuM ucita nathI. *RjusUtranayathI nirvikalpadazAvALA munimAM, savikalpadazAvALA munimAM, dezaviratamAM, sAmAyikamAM ane jinapUjAmAM zuddha dharma che. *zabdanayathI nirvikalpadazAvALA munimAM ane savikalpa dazAvALA munimAM zuddha dharma che. samabhirUDhanayathI nirvikalpadazAvALA apramatta munimAM zuddha dharma che. utthAna : pUrve AtmasvabhAvane dharma svIkAranAra RjusUtranayane avalaMbIne paryAyAstikanayanI dRSTithI jinapUjAmAM paNa dharma che, tema graMthakArazrIe yuktithI sthApana karyuM. have dravyAstikanayanI dRSTithI dravyastavamAM dharma che, te batAvavA arthe graMthakArazrI kahe che - TIkA - vahnipariNato'yaspiNDo vahniritivat tadbhAvapariNata Atmaiva dharmaH, svabhAvapadapravRttirapi tatraiva, svo bhAvaH padArtha iti vyutpatteH / Aha ca "pariNamadi jeNa davvaM takkAlaM tammayaMti paNNattaM / tamhA dhammapariNado AdA dhammo muNeavvo" [pariNamati yena dravyaM tatkAlaM tanmayamiti prajJaptam / tasmAddharmapariNata AtmA dharmo mantavyaH / chAyA / ] [pravacanasAra-1, gA.-8] etadapyadhikRte sambaddhameva /
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1480 TIkArya Hvhni pariNataH dharma:, vaktipariNata lokhaMDano goLo vidhna che, enI jema tadbhAvapariNata AtmA ja dharma che=zuddha AtmAnA bhAvathI pariNata evo AtmA ja dharma che. ahIM prazna thAya ke AtmAno svabhAva che te dharma che, tema kahIe to AtmA ja dharma che, tema siddha thAya nahi, paraMtu AtmaniSTha vartatI pariNati dharma che, tema siddha thAya. tethI dravyAstikanayanI dRSTithI kahe che - pratimAzataka | zloka : 95 svamAvapanapravRtti: ....vyutpanneH / svabhAvapadanI pravRtti paNa tyAM ja che=tadbhAvapariNata AtmAmAM ja che; kema ke sva=AtmA, bhAvapadArtha che=bhAvasvarUpa che, e prakAranI vyutpatti che=svabhAva zabdanI vyutpatti che. Aha 7 - ane pravacanasAra-1/8mAM kahe che "rigati ..... muLeavyo" jenA vaDe dravya pariNamana pAme che, te kALe tanmaya che--te pariNAmamaya che, e pramANe kahevAyuM che. te kAraNathI dharmapariNata evo AtmA dharma jANavo. - tapi ..... samvandvameva / A paNa=tadbhAvapariNata AtmA dharma che e paNa, adhikRtamAM saMbaddha ja che=adhikRta evA dravyastavamAM saMbaddha ja che=yukta ja che. bhAvArtha: agnithI pariNata evo lokhaMDano goLo agni che, ema dravyAstikanayanI dRSTithI kahevAya che; kema ke dravyamAM vartato bhAva dravyathI pRthak nathI, paraMtu te bhAvasvarUpa ja dravya che, tema dravyAstikanaya mAne che. e rIte bhagavAnanI pUjAkALamAM vItarAgabhAvathI pariNata evo AtmA ja dharma che; kema ke svabhAvapadanI pravRtti paNa AtmadravyamAM ja thAya che. ahIM prazna thAya ke svabhAvapadanI pravRtti to AtmAmAM vartatA bhAvamAM thavI joIe, AthI ja pUrvamAM kahela ke svakIya anAgaMtuka anupAdhibhAva dharma che. tethI svano je bhAva te svabhAva kahevAya, ane tevo artha karIe to AtmA ja dharma che, tema kahI zakAya nahi. tethI dravyAstikanayathI AtmAne dharma svIkAravA mATe svabhAvapadanI vyutpatti kevA prakAranI che, te batAvatAM graMthakArazrI kahe che sva=pote bhAva padArtha che arthAt AtmA pote te bhAvasvarUpa che, e prakAranI svabhAvapadanI vyutpatti che. AnAthI e prApta thAya ke AtmAthI pRthabhUta evo koI bhAva nathI, paraMtu te bhAvasvarUpa ja AtmA che. tethI jyAre je dharmarUpa bhAvathI pariNata AtmA hoya tyAre te dharmarUpa bhAvathI pariNata AtmAne ja dharma kahevAya, e prakAre dravyAstikanaya mAne che; ane e prakA2nI dRSTithI vicAra karIe to dravyastavamAM paNa dharma saMgata thAya che; kema ke bhagavAnanI bhaktinA kALamAM vItarAganA guNomAM upayukta evo AtmA tadguNapariNata hoya che. tethI vItarAgaguNapariNata evo AtmA dharma che, tema kahevAmAM koI virodha nathI.
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 5 1481 utthAna : pUrvamAM graMthakArazrIe yuktithI RjusUtranayane avalaMbIne pUjAmAM dharma che, ema sthApana karyuM, ane tyArapachI dravyAstikanayathI paNa pUjAmAM dharma che, ema sthApana karyuM. tethI dravyAstikanaya ane paryAyAstikanaya ema ubhayanayathI pUjAmAM dharma svIkAravAmAM koI virodha nathI, ema siddha thayuM. tyAM prazna thAya ke dravyAstikanayathI zuddha upayogavALA munimAM dharma svIkAravAmAM Ave to te munimAM kyAreka dharma ane kyAreka adharma prApta thatI nathI, paraMtu haMmezAM dharma prApta thAya che. have pUjAkALamAM vartatA vItarAgaguNanA layAtmaka upayogathI yukta AtmAne dharma kahevAthI je prazna Ubho thAya che, te "daM tu vinyate'thI graMthakArazrI batAve che - TIkA : idaM tu cintyate- Atmano dharmiNo dravyasya nirdeze dharmadvArA dharmatvamanyadvArA cAnyatvamiti saGkaraH kathaM vAraNIyaH ? prazAntAdhikAre'pi nayadvayanirdeza eva yukte prazAntavAhitAkhyasya paryAyasyaiva niveze tu prAguktAbhedaH / dharmaH kiM dravyaM paryAyo vA ? iti jijJAsAyAmitthamucyata iti cet ? lakSaNAdhikAre nedamupayogi, tattvacintAdhikAre'pi nayadvayanirdeza eva yukto naikanayanirdezaH nyUnAkhyanigrahasthAnaprasaGgAt / yathoktaM bhagavatA bhadrabAhusvAminA sAmAyikamadhikRtya kiM dvAre "jIvo guNapaDivanno Nayasya davvaTThiyassa sAmAiaM / so ceva pajjavaNayaTThiassa jIvassa esaguNo" / / tti [Avazyakaniyu. gA.793] etadarthaprapaJco'smatkRtAnekAntavyavasthAyAm / TIkArca - daM tu .... vAraH ? vaLI A vicAraNA karAya che=vItarAga guNalayAtmaka pariNata AtmA dharma che, ema svIkArIne pUjAmAM dharmanI siddhi karavAthI A vicAraNA karAya che - AtmArUpa dharmI dravyanA nirdezamAM dharma dvArA dharmatva=pUjAkALamAM vartatA dharma dvArA dharmatva, ane anya dvArA adharma dvArA anyatva che pUjAkALamAM vartatA vItarAgaguNanA alayAtmaka zubhapariNAma dvArA adharmatva che, e prakAranA eka pUjA karanAra zrAvakanA AtmAmAM dharmatva ane adharmatvano saMkara kevI rIte vAraNa thAya ? arthAt vAraNa thAya nahi. prazAMtabhAvano adhikAra vartato hoya tyAre=prazAMtabhAvathI bhagavAnanI pUjA karavI joIe e prakArano pUjAnA prasaMgamAM adhikAra vartato hoya tyAre, koI zrAvakanI pUjAmAM prazAMtavAhitA ane aprazAMtavAhitAne grahaNa karIne saMkaradoSa che ema kahI zakAya nahIM; kema ke je zrAvaka prazAMtabhAvathI pUjA kare che tenI pUjAne grahaNa karIne dravyAstikanayathI ane paryAyAstikanayathI tenI pUjAne dharma kahevAya che. tenA nivAraNa mATe kahe che -
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 95 prazAntAdhikAre prabhunuvantAmevaH / vaLI prazAMta adhikAramAM paNa nayadvayano nirdeza ja yukta hote chate, prazAMtavAhitAkhyaparyAyanA ja nivezamAM prAg uktathI abheda che=bhAvagrAhI nizcayanayathI dravyArthikanayano abheda che. tethI pUjAmAM prazAMta adhikArane sAme rAkhIne nayayano nirdeza thaI zake nahi. paraMtu bhAvagrAhInizcayanayathI pUjA dharmarUpa che tema ja sthApata thaI zake. mATe pUjAmAM dravyAstikanayathI dharma che, ema sthApana karavuM ucita nathI, e prakArano Azaya che. 1482 ..... dharma: viM ..... kRti cem ? dharma zuM dravya che ke paryAya che ? e prakAranI jijJAsAmAM A pramANe kahevAya che=dravyAstikanaya ane paryAyAstikanaya ema ubhayanayathI dharmanuM svarUpa kahevAya che, mATe dravyastavamAM ubhayanayathI dharmanuM kathana che, ema koI kahe to tene graMthakArazrI kahe che - lakSaNAdhikAre . 35yoni, lakSaNa adhikAramAM A upayogI nathI=dharma zuM dravya che ? ke ryAya che ? e prakAranI jijJAsAmAM je prakAre ubhayanayanuM kathana karavAmAM Ave che, e upayogI nathI. (tethI dravyastavamAM dharmanuM lakSaNa ghaTe che ke nahi ? e prakAranA lakSaNa adhikAramAM ubhayanayanI jijJAsAthI je prakArano uttara apAya che, e prakAranuM kathana upayogI nathI. ahIM prazna thAya ke to pachI graMthakArazrIe dravyastavamAM paryAyAstikanayathI dharmanuM lakSaNa saMgata karyA pachI dravyAstikanayathI paNa dharmanuM lakSaNa saMgata kema karyuM ? arthAt dravyAstikanayathI dharmanuM lakSaNa dravyastavamAM saMgata karavuM joIe nahi. tethI graMthakArazrI kahe che tattvacintAdhikAre * prasant / tattvaciMtA adhikAramAM paNa tayadvayano nirdeza ja yukta che; kema ke eka nayanA nirdezamAM nyUnAkhyanigrahasthAnano prasaMga che. tattvaciMtA adhikAramAM nayadrayano nirdeza yukta kema che ? temAM sAkSI ApatAM kahe che yathoktaM hiM dvAre - je pramANe bhagavAna bhadrabAhusvAmi vaDe sAmAyikane AzrayIne kiMdvAramAM Avazyakaniyukti gAthA-793mAM kahevAyuM che "Stat..... . samuLo" / / tti guNapratipatra evo jIva dravyAstikanayanuM sAmAyika che. te ja=guNa ja, paryAyAstikanayanuM sAmAyika che. (je kAraNathI) jIvano A guNa che. kRti zabda uddharaNanI samAptisUcaka che. ..... tartha . anevAntavyavasthAvAn / A arthano vistAra=bhagavAna bhadrabAhusvAmIe nayadvayathI sAmAyikano artha karyo, e arthano vistAra, amArA vaDe karAyela anekAMtavyavasthAmAM che. bhAvArtha : - pUrvamAM graMthakArazrIe paryAyAstikanayathI dravyastavamAM dharma che, tema sthApana karyA pachI dravyAstikanayathI paNa dravyastavamAM dharma che, tema sthApana karyuM, ane temAM pravacanasAra-1/8nI sAkSI ApI. vastutaH zuddha upayogavALA munimAM dharma che, te sthApana karavA mATe pravacanasAranuM kathana che, Ama chatAM graMthakArazrIe te
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 95 1483 gAthAnuM avalaMbana laIne e prakArano dravyAstikanayano dharma paNa dravyastavamAM saMgata ja che ema sthApana karyuM. tyAM vicArakane prazna thAya ke dravyastavamAM zrAvako bhagavAnanI bhaktimAM upayogavALA hoya che tyAre, sadA vitarAgaguNanA layAtmaka upayogavALA hotA nathI. tethI pUjAkALamAM vItarAgaguNanA layAtmaka upayogane AzrayIne dravyastavamAM dharmatva che, ane anya prakAranA bhagavAnanA bhaktinA upayogane AzrayIne adharmatva che, tethI dravyastavamAM dharma ane adharmanA saMkaranI prApti che, tenuM vAraNa thaI zake nahi. A prakAranI zaMkAmAM koI kahe ke bhagavAnanI pUjA prazAMtabhAvathI karavAnI che, tethI koI zrAvaka prazAMtabhAvathI pUjA karatI vakhate paNa kyAreka aprazAMtabhAvavALA thAya tene AzrayIne pUjAmAM dharma-adharmanuM saMkara che, tema kahI zakAya nahIM. tenA nivAraNa mATe kahe che - prazAMta adhikAramAM paNa nayadrayano nirdeza yukta hoya to prazAMtavAhitAkhyaparyAyano ja dravyastavamAM niveza karAye chate prAgukta pahelAM kahevAyela, abheda prApta thAya, arthAt prazAMtavAhitAkhyaparyAyapariNatabhAvane AzrayIne bhAvagrAhI paryAyAstikanayathI dravyastavane dharma kahyA pachI pharI dravyAstikanayathI paNa dravyastavane dharma kahevA mATe prazAMtavAhitAno Azraya levAthI te be nayono abheda ja prApta thAya che. tethI dravyastavamAM dharmAdharmarUpa saMkara doSa dUra karavA mATe prazAMtavAhitA paryAyano niveza thaI zake nahIM. mATe pUrvamAM kahela saMkara doSanuM nivAraNa thaI zake nahIM. tethI ubhayanayathI dravyastavamAM dharmanuM kathana thaI zake nahIM. ahIM koI kahe ke dharma zuM dravya che ? ke paryAya che ? e prakAranI jijJAsAmAM dravyAstikanaya ane paryAyAstikanaya ema ubhayathI uttara apAya che. mATe dravyastavamAM paNa dravyAstika ane paryAyAstikanayathI dharmanuM kathana svIkAravAmAM virodha nathI. tene graMthakArazrI kahe che - lakSaNa adhikAramAM A upayogI nathI arthAt dravyastavamAM dharmanuM lakSaNa ghaTe che ke nathI ghaTatuM ? e prakAranA lakSaNano adhikAra cAlato hoya tyAre, dharma dravya che ke paryAya che ? e prakAranI jijJAsAmAM je ubhayanayathI uttara apAya che, e uttara upayogI nathI. mATe e dRSTithI ame dravyastavamAM ubhayanayanuM kathana karela nathI. ahIM prazna thAya ke to pachI ubhaya nayathI dravyastavamAM dharmanI saMgati pUrvamAM graMthakAre kema karI ? tethI graMthakArazrI kahe che - tattvaciMtA adhikAramAM paNa nayayano nirdeza ja yukta che; kema ke eka nayano nirdeza karavAmAM Ave to nyUna nAmanA nigrahasthAnano prasaMga che. Azaya e che ke vAdI ane prativAdI dravyastavamAM dharma che ke nathI ? tevI tattvaciMtA karavA mATe upasthita thayelA hoya tyAre, prativAdI dravyastavamAM dharma che, te sthApana karavA mATe prayAsa kare, ane te vakhate mAtra eka paryAyAstikanayathI dravyastavamAM dharma che, tema sthApana kare, ane te paryAyAstikanayanA pratipakSarUpa dravyAstikanayathI dravyastavamAM dharma che, tema sthApana kare nahi, to syAdvAdathI dravyastavamAM dharma siddha thAya nahi, paraMtu eka nayathI vyastavamAM dharma che tema siddha thAya. tethI prativAdIe eka nayathI
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1484 pratimAzataka | zloka: 5 sthApana karela dravyastavamAM dharma che, te kathana, nyUna nAmanA nigrahasthAnanI prAptirUpa che. tethI prativAdIno parAjaya thAya. mATe prativAdIe dravyastavamAM dharma sthApana karavo hoya to ubhaya nayathI sthApana karavo joIe. tethI pramANathI dravyastavamAM dharma che tema siddha thAya. mATe graMthakArazrIe dravyastavamAM dharma che, tenuM sthApana paryAyAstikanayathI karyA pachI dravyAstikanayathI paNa karela che. tethI dravyAstikanayathI dharmanuM lakSaNa karavAmAM prazAMtabhAvathI thatI pUjA ane aprazAMtabhAvathI thatI pUjAne grahaNa karIne dharmAdharmano saMkara doSa hovA chatAM nyUna nAmanA nigrahasthAnanA prasaMganA nivAraNa mATe be nayathI kareluM kathana doSarUpa nathI. tenI puSTi graMthakArazrIe cauda pUrvadhara pU. A. zrI bhadrabAhusvAmijInA vacanathI karela che. utthAna : pUrvamAM graMthakArazrIe kahyuM ke tattvaciMtA adhikAramAM naveyano nirdeza ja yukta che, mATe graMthakArazrIe dravyastavamAM paryAyAstikanaya ane dravyAstikanaya ema ubhayanayathI dharma che, tema sthApana karela che. have koIka vakhate zrotAne AzrayIne eka nayathI paNa dharmanuM lakSaNa karavuM ucita che, to koIka vakhate ubhaya nayathI paNa dharmanuM lakSaNa karavuM ucita che, te batAvavA mATe kahe che - TIkA : ekanayenaiva dharmalakSaNe cAbhidhAtavye Adau vyavahAranayena tatpraNayanamucitam, nizcayanayAnAM bAlamadhyamau pratyapariNAmakAtipariNAmakatvena duSTatvAt / ata eva "mUDhanaiaM suyaM kAliyaM tu" [Avazyakaniyukti. gA. 762 prathamapAdaH] ityAdyuktam / sarvAzaGkAnirAkaraNAya ca nayadvayena tatpraNayanaM nyAyyaM, yathA "pramAdayogAtprANavyaparopaNaM hiMsA" [tattvArthasUtra adhyAya-7, sUtra-8] iti tatvArthazAstre hiMsAlakSaNamabhihitam / itthaM vicAryamANe ca 'kriyAhetuH puSTizuddhimaccittaM dharma' iti haribhadroktalakSaNamativyAptyAdidoSAkalaGkitaM sarvatrAnugataM niravadyaM saGgacchate / atrArthe "dharmazcittaprabhava" [SoDazaka 3, zlo.-2] ityAdi SoDazakaM tavRttizcAsmatpraNItA 'yogadIpikA' nAmnI anusaraNIyA / TIkArca - navenaiva . kudatAt eka vayathI ja dharmanuM lakSaNa kahevA jevuM hoya tyAre AdimAM vyavahAranayathI tenuM praNayana=dharmanuM kathana, karavuM ucita che; kema ke nizcayanayonuM bALa ane madhyama pratye apariNAmakapaNuM ane atipariNAmakapaNuM hovAne kAraNe duSTapaNuM che, arthAt bALa pratye nizcayanayanuM apariNAmakapaNuM che ane madhyama pratye atipariNAmakapaNuM che. tethI nizcayanayothI karela dharmanA lakSaNanuM duSTapaNuM che. mata parva .... tyAghuvatam | AthI ja eka tayathI dharmanuM lakSaNa karavAnuM Avazyaka jaNAya tyAre AdimAM vyavahAranayathI ja dharmanuM lakSaNa karavuM ucita che AthI ja, "vaLI mUDhanayavALuM kAlikazrata" ItyAdi kahevAyuM che=gupta che tayo jemAM evuM kAlikazrata ItyAdi kahevAyuM che.
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 5 sarvAzaGkA cAvyuM, ane sarva AzaMkAnA nirAkaraNa mATe nayadvayathI tenuM kathana=dharmanA lakSaNanuM kathana, nyAya che. ..... ..... 1485 yathA abhihitam / je pramANe "pramAdayogathI prANavyaparopaNa=prANano nAza e hiMsA" e pramANe tattvArtha zAstra-7-8mAM hiMsAnuM lakSaNa kahevAyuM. itthaM * sAcchate / ane A rIte='vaM tu cinyate'thI mAMDIne atyAra sudhI vicAraNA karI e rIte, 'kriyAno hetu puSTi-zuddhivALuM citta dharma che', e pramANe pU. AcArya haribhadrasUri mahArAjA vaDe kahevAyeluM lakSaNa=dharmanuM lakSaNa, ativyApti Adi doSothI rahita, akalaMkita, sarvatra anugata=sarva dharmamAM anusaranAruM, niravagha saMgata thAya che. atrArthe .. anusaraLIyA / A arthamAM=pU. AcArya haribhadrasUri mahArAja vaDe kahevAyelA dharmanA lakSaNanA arthamAM, 'dharmazvittapramaH' ityAdi SoDazaka-3/2 ane amArA vaDe racAyelI 'yogadIpikA' nAmanI tenI vRtti anusaravI. bhAvArtha: pUrvamAM graMthakArazrIe kahyuM ke tattvaciMtA adhikAramAM nayadrayano nirdeza yukta che, mATe graMthakArazrIe paryAyAstikanayathI dharmanuM lakSaNa dravyastavamAM saMgata karyA pachI dravyAstikanayathI paNa dharmanuM lakSaNa dravyastavamAM saMgata karela che. AnAthI e prApta thAya ke vAdI ane prativAdI, dravyastavamAM dharma che ke nathI ? te viSayamAM tattvanirNaya karavA mATe beThelA hoya tyAre, prativAdI jo dharmanuM lakSaNa eka nayathI kare to nigrahasthAnanI prApti thAya. mATe graMthakArazrIe pUrvapakSIne dravyastavamAM dharma che, te batAvavA mATe ubhayanayathI dravyastavamAM dharmanI siddhi te karela che. have koI yogya zrotA dharmane sAMbhaLavA mATe AvelA hoya tyAre, jo eka nayathI ja dharma kahevAnI AvazyakatA jaNAya to AdimAM vyavahAranayathI dharmanuM lakSaNa karavuM joIe; kema ke RjusUtrAdirUpa nizcayanayothI dharmanuM lakSaNa ka2vAmAM Ave to bALajIvone te dharmanA lakSaNathI koI bodha thAya nahi, ane upadezakanuM vacana apariNamana pAme; ane madhyama buddhivALA jIvo hoya to nizcayanayanA karAyelA lakSaNathI dharmano kAMIka bodha prApta kare topaNa ucita sthAne te dharmanuM lakSaNa joDI zake nahi. tethI nizcayanayane abhimata dharmanI prAptinA kAraNabhUta evI kriyAno tyAga kare, tethI atipariNAmavALA bane. mATe bALa ane madhyama jIvonuM ahita thAya. tethI AdimAM vyavahAranayathI dharmanuM lakSaNa karavuM ucita che. Azaya e che ke mohanA unmUlananuM kAraNa bane tevI ucita kriyAo dharma che, e prakAranuM vyavahAranayanuM lakSaNa sAMbhaLIne bALajIvo ane madhyama jIvo te kriyAo karIne mohadhArAnuM unmUlana karI zake che. tethI tevA jIvone vyavahAranayathI kareluM dharmanuM lakSaNa upakAraka bane che.
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1486 pratimAzataka | zloka: 5 vaLI nizcayanayo RjusUtrAdi cAra che ane zuddha dravyAstikanaya che, e rUpa pAMce nizcayanayone avalaMbIne dharmanuM lakSaNa karavAmAM Ave to "zuddha AtmabhAvamAM javAne anukULa evo aMtaraMga vyApAra dharma che ane te sivAyanI sarva ceSTAo adharmarUpa che. A prakArano artha prApta thAya. ane bALajIvone A prakAre nizcayanayathI dharmanuM svarUpa batAvavAmAM Ave to zemAM pravRtti karavI joIe, teno koI bodha thAya nahi. tethI upadezakanAM vacano dvArA aMtaraMga zemAM udyama karavo te bodha vagaranA jIvo Atmahita sAdhI zake nahi, tethI nizcayanayathI kareluM dharmanuM lakSaNa niSphaLa jAya. ane koIka jIvo madhyama buddhivALA hoya to vicAre ke aMtaraMga rIte mohano pariNAma na sparze tevo udyama karavo e ja dharma che. mATe bAhya ucita dharmanA anuSThAno AcaravAthI kAMI vaLe nahi, paraMtu dharmanA arthIe aMtaraMgabhAvomAM udyama karavo joIe. A prakAranI viparIta mati karIne teo vyavahAranayano apalApa kare, ane zuddha dharmanI prAptinA prabaLa kAraNabhUta evA bhagavadbhakti Adi uttama anuSThAnono tyAga karIne mAtra rAgAdithI para AtmabhAvamAM javA mATe yatna kare; paraMtu rAgAdithI para AtmabhAvamAM javA mATenAM AlaMbanabhUta evAM bhagavadbhakti Adi anuSThAno vagara teo AtmakalyANa sAdhI zakatA nathI. mATe AdimAM vyavahAranayathI dharmanuM lakSaNa kahevuM joIe; ane tenI puSTi karavA mATe graMthakArazrI kahe che - AthI ja mUDhanayavALuM kAlikazruta che ityAdi kahevAyuM che arthAt kAlikakRtamAM jyArathI caraNakaraNAnuyoga Adi cAra bhedonuM kathana karAya che, tyArathI nayone utAravAno niSedha karyo che, kema ke bALa ane madhyama jIvone sarva nayothI zrutanA bhAvo batAvavA mATe yatna karavAmAM Ave to temanuM hita thAya nahi, paraMtu caraNakaraNAnuyoga Adi rUpe kAlikazrutano vibhAga karIne batAvavAmAM Ave to bALa ane madhyama jIvone zAstranA kayA vacanathI caraNakaraNAnuyogamAM yatna karavo joIe ane zAstranA kayA vacanothI gaNitAnuyoga AdimAM yatna karIne AtmAne bhAvita karavo joIe, tevuM jJAna thavAthI te jIvo hita sAdhI zake che. tema vyavahAranayathI AdimAM dharmanuM lakSaNa kahevAmAM Ave to bALa ane madhyama jIvo te vyavahAranayanA dharmanA lakSaNane grahaNa karIne mohanuM unmelana thAya, tevI dharmanI ucita pravRttimAM yatna kare che. tethI teonuM hita thAya che; ane jema kAlikakRtamAM pUrvamAM navo phalAvavAmAM AvatA hatA, tema vartamAnamAM nayo phalAvavAmAM Ave to zrotAne bodha thAya nahi, tethI hitanI prApti thAya nahi. tema nizcayanayathI dharmanuM lakSaNa karavAmAM Ave to bALa ane madhyama zrotAone hitanI prApti thAya nahi. mATe AdimAM vyavahAranayathI dharmanuM lakSaNa karavuM ucita che. vaLI sarva AzaMkAnA nirAkaraNa mATe nayadrayathI dharmanuM lakSaNa karavuM vAdhya che arthAt koIkane dharmanA svarUpaviSayaka sarva AzaMkAonuM nirAkaraNa karavuM Avazyaka jaNAya tyAre baMne nayothI lakSaNa karavuM joIe. jema - 'pramAdayogathI prANaparopaNa hiMsA che e pramANe tattvArtha sUtra-7-8mAM hiMsAnuM lakSaNa karela che. tethI pramAdayoga e kathana dvArA nizcayanayathI dharmanA lakSaNanI prApti thaI, ane prANavyaparopaNa hiMsA e kathanathI vyavahAranayathI dharmanA lakSaNanI prApti thaI.
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1487 pratimAzataka | zloka: 5 A rIte atyAra sudhI spaSTatA karI ke dravyAstikanaya ane paryAyAstikanaya baMne nayathI pUjAmAM dharmanA lakSaNanI saMgati thAya che e rIte "kriyAno hetu puSTi-zuddhivALuM citta dharma che,' e prakAranuM pUjya AcArya haribhadrasUri mahArAje kareluM dharmanuM lakSaNa ativyApti, avyApti ane asaMbhava doSathI rahita hovAthI akalaMkita che. vaLI A lakSaNa jema sAmAyika, cAritra AdimAM ghaTe che tema dravyastavamAM paNa saMgata thAya che, tethI sarvatra janAruM evuM A dharmanuM lakSaNa saMpUrNa niravadya che. vaLI pUjya AcArya haribhadrasUri mahArAje karelA dharmanA arthane jANavA mATe, 'dharmezvapramava:' SoDazaka-3-2 ityAdi SoDazaka graMtha, ane pU. upAdhyAyazrI yazovijayajI mahArAje karelI SoDazakanI yogadIpikA' nAmanI vRttinuM anusaraNa karavuM joIe. SoDazaka-3-2 saMpUrNa zloka A pramANe che - dharmazcittaprabhavo, yataH kriyAdhikaraNAzrayaM kAryaM / - mattavitaraNanu, puTyAmi vivaH m [SoDaza rU/ra kanno.) vizeSArtha : ahIM vizeSa e che ke 'dharmezvattapramava:' e SoDazakanA 3-2 zlokanA pUrvArdhathI mArgAnusArI dharmane lakSya tarIke batAvela che, ane 3/2 zlokanA uttarArdhathI dharmanuM lakSaNa karela che. teno artha A pramANe che - dharma e mAnasa AzayathI utpanna thanAro che, paraMtu saMmUrchAima jIvonI jema kriyAmAtrarUpa nathI, ane je dharmathI kriyA karanAra puruSamAM bhavanirveda Adi kAryo thAya che, te dharma lakSya che. tethI e phalita thAya che ke dharma karanAra puruSa A kriyA sevIne "mAre bhavanA bhAvothI AtmAne bahAra kADhavo che ane asaMgabhAvone abhimukha evA mArA AtmAne saMpanna karavo che', evA AzayathI kriyA kare, ane je kriyA dvArA apekSita bhAvo pote karI zake tema hoya te kriyAnuM AlaMbana laIne kriyAmAM pravRtti kare, to tenA cittanA vyApArathI bhavanirvedAdi kAryo tenA AtmAmAM pragaTe che. A dharmane lakSya karIne graMthakArazrIe SoDazaka zloka-3-2nA uttarArdhathI dharmanuM lakSaNa karela che ke malanA vigamanathI puSTi-zuddhivALuM evuM je citta che, te dharma che. AnAthI e prApta thAya che ke je citta kriyAno hetu che ane kriyAkALamAM yogamArga pratyenA rAgavALuM hovAthI puNyAnubaMdhipuNya bAMdhe che, ane yogamArganAM pratibaMdhaka karmo te kriyAkALamAM vartatA cittathI nAza pAme che. tevA cittathI AtmAmAM ghAtikarmanA vigamanathI zuddhi utpanna thAya che, tethI malavigamana dvArA puSTi-zuddhivALuM evuM je citta che, te kriyA pratye hetu che, ane tevuM citta te dharma che. utthAna : pUrvamAM kahyuM ke pUjya AcArya haribhadrasUri mahArAje kareluM dharmanuM lakSaNa sarvatra saMgata thAya che arthAt dravyastavamAM ane cAritramAM sarvatra saMgata thAya che. mATe jema pUrvapakSIne cAritra dharmarUpe mAnya che, tema pUjya AcArya haribhadrasUri mahArAjanA SoDazaka-3-2mAM karela dharmanA lakSaNathI dravyastavane paNa pUrvapakSIe
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 95 1488 dharmarUpe svIkAravuM joIe. have anya rIte dharmanuM lakSaNa ka2vAmAM Ave che, je cAritramAM ane dravyastavamAM sarvatra saMgata che, te batAvavA arthe graMthakArazrI kahe che - TIkA H 'yAvAnupAdhivigamastAvAndharma' iti apyubhayopAdhivigamanenobhayanayAnugataM sarvatra saGgamyamAnaM ramaNIyameva - "sevaMtA kohaM ca mAnaM ca mAyaM ca lobhaM ca, eyaM pAsagassa daMsaNaM" [AcArAGga0 1-1-4 sU.121] ityAdi sUtramapyatra pramANameva / TIkArya H yAvAnupAdhi pramALameva / 'jeTalo upAdhino vigama che teTalo dharma che=AtmA upara je karmarUpa upAdhi che, te upAdhimAMthI jeTalo aMza vigama thAya teTalo AtmAmAM dharma pragaTa thAya che,' e paNa ubhaya upAdhinA vigamanathI=cittane yogamArgane abhimukha thavAmAM bAdhaka evI upAdhirUpa ane kriyAne yogamArgamAM pravartAvavAmAM bAdhaka evI upAdhirUpa ubhaya upAdhinA vigamanathI, ubhayanaya anugata=paryAyAstikanaya ane dravyAstikanaya ubhayanaya anugata, sarvatra saMgamyamAna=sAmAyika, cAritra ane dravyastava Adi sarva anuSThAnomAM yojana karAtuM, dharmanuM lakSaNa ramaNIya ja che. tenI puSTi karavA arthe AcArAMga-1-1-4, sU. 121nI sAkSI ApatAM kahe che " se vaMtA * vaMsaLuM" kRtyAdri sUtramavvatra pramALameva / "te krodha, mAna, mAyA ane lobhane vamana karanAra che, A pazyakanuM darzana che." ityAdi AcArAMganuM sUtra paNa AmAM pramANa ja che=jeTalI upAdhino vigama che, teTalo dharma che, e kathanamAM pramANa ja che. ..... bhAvArtha: zAstramAM dharmanuM lakSaNa karavAmAM Ave che ke AtmA uparathI jeTalI karmarUpa upAdhinuM vigamana thAya, teTalo AtmAno dharma pragaTa thAya che. AnAthI e prApta thAya che ke dharma e AtmAno mULa svabhAva che, ane te svabhAva siddhAvasthAmAM vidyamAna che ane aMzathI dharmarUpe saMsArAvasthAmAM pragaTe che. karmanI upAdhinA vigamanathI aMzathI dharma pragaTa thAya che. tethI AtmA upara jeTalI karmarUpa upAdhinuM vigamana thAya, teTalo AtmAmAM dharma pragaTe che. A prakAranuM dharmanuM lakSaNa paNa ubhaya upAdhinA vigamanathI ubhayanayaanugata sarvatra saMgata thAya che. Azaya e che ke jIvanuM citta AtmabhAvomAM javAne abhimukha bane tenAM AvA2ka je karmo e rUpa upAdhinuM vigamana thAya, tyAre citta dharmamAM javA mATe samartha bane, ane citta dharmane abhimukha thayA pachI je kriyAmAM jIva yatna kare, te kriyAthI uttarano dharma pedA karI zake te prakAranI zuddha kriyA karavAmAM pratibaMdhaka
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 5 1489 evI karmanI upAdhinuM vigamana thAya, tyAre te jIvanuM citta ane te jIvanI kriyA ubhaya lakSya tarapha jaI zake tevA bane che, ane tevA jIvo lakSyane anurUpa cittane pravartAvavA mATe anuSThAnomAM yatna karatA hoya tyAre dravyAstikanayathI ane paryAyAstikanayathI dharmanuM lakSaNa saMgata thAya che. tethI koI jIvo bhagavAnanI pUjAnI kriyA karatA hoya te vakhate temanuM citta vItarAgagAmI upayogavALuM hoya, ane temanI dravyastavanI kriyA vItarAgagAmI upayogane puSTa kare tevI hoya, to te dravyastavamAM paryAyAstikanayathI ane dravyAstikanayathI dharmanuM lakSaNa saMgata thAya che. vaLI koI munibhagavaMta bhagavAnanA vacananuM smaraNa karIne sarva cAritranI ucita kriyA karatA hoya tyAre temanuM citta saMyamanI kriyAkALamAM vItarAgagAmI che, ane saMyamanI te te kriyA vItarAganA vacanathI niyaMtrita thaIne pravartatI hovAthI vItarAgagAmI cittanI upaSTabhaka bane che. tethI te cAritranI kriyAmAM paNa ubhaya upAdhinA vigamanathI pravRtti thAya che, mATe temAM dharmanuM lakSaNa ubhayanayathI saMgata thAya che. tethI dravyastavamAM dharma nathI ane cAritramAM dharma che, e prakAranuM pUrvapakSInuM kathana, jeTalI upAdhinuM vigamana thAya che, teTalo dharma che, e prakAranA dharmanA lakSaNathI paNa saMgata nathI. vaLI A kathananI puSTi karavA mATe AcArAMgasUtrano te vaMtA.. pATha Apela che, tenAthI paNa e prApta thAya che ke je pazyaka cheetattvane jonArA che, teo potAnI bhUmikA anusAra dravyastavamAM pravRtti karatA hoya ke cAritranI pravRtti karatA hoya tyAre vItarAgagAmI upayoganA baLathI ane vItarAgagAmI upayogane upaSTabhaka evI dravyastavanI kriyAthI ke cAritranI kriyAthI krodhane, mAnane, mAyAne ane lobhane vamana kare che. tethI teonI te kriyA dharmarUpa che. utthAna : zloka-93thI pUjA puNyarUpa che, dharmarUpa nathI, ane cAritra dharmarUpa che; e prakAranA anyanA matanuM nirUpaNa karIne atyAra sudhI tenuM graMthakArazrIe nirAkaraNa karyuM. have te sarva kathananuM nigamana karatAM kahe che - TIkA : 'dravyastave tadiha bhaktividhipraNIte, puNyaM na dharma iti durmatInAM kubuddhiH / tattatrayaistu sudhiyAM vividhopadezaH, saMklezakRd yadi jaDasya kimatra citram' / / 1 / / 'adharmaH pUjeti pralapati sa lumpAkamukharaH, zrayan mizraM pakSaM tamanuharate pAzakumatiH / vidhibhrAntaH puNyaM vadati tapagacchottamabudhAH, suthAsArAM vAghanamidrathati tha dyayam' iArA rUti gAu
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1490 pratimAzataka | zloka : 95 TIkArca - 'cattave .... citram II te kAraNathI=pUrvamAM dravyastavamAM dharma nathI, puNya che, e prakAranA matanuM atyAra sudhI nirAkaraNa karyuM te kAraNathI, ahIM A saMsAramAM, bhakti-vidhithI praNIta evA dravyastavamAM puNya che, dharma nathI, e prakAranI durmationI kubuddhi che. vaLI te te nayo vaDe buddhimAnono vividha upadeza koIka nayathI dravyastavane puNyarUpe kahenAro ane koIka tayathI dravyastavane zuddha dharma kahenAro vividha upadeza, jo jaDane saMkleza karanAro thAya to emAM Azcarya zuM? atharSa ... hamati' pUjA adharma che, e pramANe laMpAkamukhara=pratimAno lopa karavAmAM vAcALa, evo te bole che; mizrapakSano Azraya karato evo pAzakumati tene laMpAkamatane, anusare che; vidhimAM brAMta puNya kahe che dravyastavane puNya kahe che? tapagacchamAM uttama budhapuruSo A dharma che dravyastava dharma che, e prakAre sudhAsAra vANIne kahe che. tti zabda TIkAnI samAptisUcaka che. II9pA bhAvArtha pUrvapakSI jo dravyastavane koIka nayathI puNya kahe to te nayathI sarAgacAritrane paNa puNya kahevuM joIe, ane jo pUrvapakSI AtmabhAvamAM vizrAMtirUpa hovAthI cAritrane dharmarUpe svIkAre ane puNyarUpa nathI tema kahe, to te nayathI dravyastava paNa AtmabhAvamAM vizrAMtirUpa hovAthI dharmarUpa che, puNyarUpa nathI ema teNe svIkAravuM joIe. A pramANe zloka-93 thI atyAra sudhI dravyastavane puNyarUpa kahenAra ane cAritrane dharma kahenAra matanuM samAlocana karIne have tenuM nigamana karatAM graMthakArazrI kahe che - bhakti-vidhithI karAyela dravyastavamAM puNya che, dharma nathI, e prakAranI durmationI kubuddhi che. kema kubuddhi che ? tethI kahe che - zAstrakArono te te nayothI vividha upadeza che, je jaDapuruSone rucato nathI. tethI te upadeza jo jaDapuruSone saMkleza karanAro thAya to temAM Azcarya zuM che ? Azaya e che ke zAstrakAroe koIka nayanI dRSTithI dravyastavane svarganuM kAraNa svIkAryuM che, tethI puNyarUpe svIkAryuM che. teno artha e nathI ke cAritra dharmarUpa che ane dravyastava dharmarUpa nathI, paraMtu je dRSTithI dravyastavamAM rAgAMza che, te aMzanI dRSTine sAme rAkhIne dravyastavane zAstrakAroe puNyabaMdhanuM kAraNa kahela che, ane te puNyabaMdha paNa uttarottara viziSTa prakAranA cAritranI prApti dvArA mokSanuM kAraNa che, ane te nayanI dRSTithI vicArIe to sarogacAritra paNa sarAgaaMzane sAme rAkhIne puNyarUpa che. Ama chatAM jaDa evA jIvone uttama puruSothI apAyela vividha nayono upadeza yathAsthAne bodha karAvavA samartha banato nathI, tethI teo dravyastavamAM vartatA AraMbha-samAraMbhane joIne ke dravyastavanI bAhyapravRttine joIne puNyabaMdhanuM kAraNa svIkAre che, ane cAritrane AtmabhAvamAM javAnI kriyArUpa joIne dharmarUpe svIkAre che.
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 95-96 141 vastutaH jema dravyastavamAM bAhyapravRttio che, ane te bAhyapravRtti dvArA dravyastava karanArA zrAvako vItarAgabhAva tarapha jAya che, tema cAritramAM paNa bAhyapravRttio che, ane te bAhyapravRtti dvArA sAdhuo vitarAgabhAva tarapha jAya che. tethI cAritrane samabhAvamAM vizrAMtirUpa svIkArIne jo dharma kahI zakAya to dravyastavane paNa AtmabhAvamAM vizrAMtinA kAraNarUpa svIkArIne dharma kahI zakAya; ane puNyabaMdhanuM kAraNa che, mATe dravyastavane puNyarUpe svIkAravAmAM Ave to sarAgacAritrane paNa puNyabaMdhanuM kAraNa che mATe puNyarUpe svIkAravuM joIe. Ama chatAM jaDa jIvone suMdara buddhivALA yogIono vividha upadeza yathAsthAne samyapha pariNamana pAmato nathI, tethI viparyAya buddhi pedA karAvIne saMkleza karanAra thAya che, temAM zuM Azcarya che ? A rIte pUjAne puNya kahenAra ane cAritrane dharma kahenAra mata asaMbaddha che tema batAvyuM. have jinapratimAnI pUjAviSayaka prastuta graMthamAM sthApana karAyelA laMpAka Adi sarva mato asAra che, te saMkSepathI batAvatAM kahe che - pUjA adharma che, e pramANe pratimAno lopa karavAmAM vAcALa evA sthAnakavAsIo kahe che. tethI graMthakArazrIe zloka-1 thI 69 sudhImAM tenuM samAlocana karIne nirAkaraNa karela che. tyArapachI dravyastavamAM "puSpAdi jIvonI hiMsA che mATe adharma che" ane "bhagavAnanI bhakti che mATe dharma che', e prakArano dharmAdharmarUpa mizrapakSa je pAzakumati kahe che, te paNa luMpAkamatane anusaranAro che mATe anucita che. tethI tenuM graMthakArazrIe zloka-81thI 92 sudhI samAlocana karIne nirAkaraNa karela che. tyAra pachI zAstranA vibhAganI vidhimAM bhrAMta evA koIka 'dravyastavane puNyarUpe kahe che ane cAritrane dharmarUpe kahe che te mata paNa ucita nathI tema zloka 93thI 95 sudhI samAlocana karIne tenuM graMthakArazrIe nirAkaraNa karela che. chelle graMthakAra kahe che : tapagacchanA uttama evA budha puruSo dravyastava dharmarUpa che, e prakAre amRtasAra vANI kahe che. arthAt jaDamati, bhrAMta puruSonI vANIthI bhramita na thatAM budha puruSonI vANIne anusarIne mokSanA arthI jIvoe sarva udyamathI dravyastavamAM udyama karavo joIe, ane dravyastava dvArA saMcita zaktivALA mahAtmAoe bhAvastavamAM sarva zaktithI udyama karavo joIe ema kahe che. spA avatAraNikA : gambhIre'tra vicAre gurupAratantryeNaiva phalavattAM darzayan upadezasarvasvamAha - avataraNikArya : gaMbhIra evA A vicAramAM gurupArataMtrathI ja phaLavApaNuM batAvatAM upadezanA sarvasvane kahe che -
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1492 pratimAzataka | zloka : 6 bhAvArtha : pratimAzataka' graMthamAM bhagavAnanI pUjA kaI rIte kalyANanuM kAraNa che, te vastunI aneka dRSTikoNothI vicAraNA karela che, te vicAraNA atyaMta gaMbhIra che, ane gaMbhIratApUrvaka teno vicAra karavAmAM Ave to ja tattvanI prApti thAya, anyathA zabdamAtrathI prastuta graMthanA mAtra sAmAnya arthano bodha thAya. tethI graMthakArazrI kahe che ke gaMbhIra evA A graMthanA padArthonI vicAraNAmAM gurunA pAtaMtryathI ja phalavAnapaNuM che arthAt guruparataMtrathI ja A graMtha tattvajijJAsune tattvano marmasparzI bodha karAvavAmAM phaLavAna che. e prakAre batAvatAM graMthakArazrI prastuta graMthanA upadezanA sarvasvane=rahasyane, batAvatAM kahe che - zloka : ityevaM nayabhaGgahetugahane mArge manISonmiSenmugdhAnAM karuNAM vinA na sugurorudyacchatAM svecchayA / tasmAtsadgurupAdapadmamadhupaH svaM saMvidAno balaM, sevAM tIrthakRtAM karotu sukRtI dravyeNa bhAveNa vA / / 96 / / zlokArca - A prakAre=prastuta graMthamAM atyAra sudhI varNana karyuM e prakAre, naya, bhaMga ane hetuthI gahana evA mArgamAM yogamArgamAM, svecchAthI udhama karatA evA mugdhonI manISA buddhi, sugurunI karuNA vagara unmeSa pAmatI nathI tatvanA paramArthane sparzI zakatI nathI; te kAraNathI sadgurunA pAdapadmamAM madhukara evA svabaLane jANatA sukRtIo-sujJajano dravyathI ane bhAvathI tIrthakaronI sevA karo. II96ll avataraNikA sAthe blokano saMbaMdha : avataraNikAmAM kahyuM ke gaMbhIra evA prastuta graMthanA vicAramAM guruparataMtrathI ja phaLavAnapaNuM che, te aMza prastuta zlokanA prathama be pAdathI batAvela che, ane pachI kahyuM ke prastuta graMthanA upadezanA sarvasvane graMthakArazrI kahe che, te aMza zlokanA trIjA ane cothA pAdathI batAvela che. TIkA : ityevam iti-ityevam amunA prakAreNa, nayA-naigamAdayo, bhaGgAH-saMyogAH, hetavaH utkRSTAdyapekSayA dazapaJcAyekAvayavavAkyAni tairgahane gambhIre, mArge svecchayA svotprekSitenodyacchatAmudyamaM kurvatAM mugdhAnAM manISA=buddhiH, suguroH karuNAM vinA nonmISet=na nirAkAGkSatayA vizrAmyet, tasmAt sadgurupAdapadme madhupaH san gurvAjJAmAtravartI sannityarthaH, svaM balaM yogyatArUpaM saMvidAno jAnan, parasmaipadinaH pratyayasya rUpamidaM 'parAbhisandhimasaMvidAnasye' tyatreveti bodhyam / dravyeNa gRhI, bhAvena vA sAdhustIrthakRtAM sevAM karotu, yathAdhikAraM bhagavadbhaktereva paramadharmatvAt / / 16 / /
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1493 pratimAzataka | zlokaH 96 TIkArca - vaM..... paramatharmatvAn ! A rIte prastuta graMthanA prAraMbhathI mAMDIne atyAra sudhI varNana karyuM e rIte, taya-vaigamAdi tayo, bhaMgA=saMyogo, hetuo=utkRSNadi apekSAe daza, pAMca Adi eka avayavavALA vAkyorUpa hetuo, tenAthI gahanagaMbhIra evA mArgamAM arthAt prastuta graMtha dvArA bodha karavA yogya evA yogamArgamAM, svecchAthI udhama karatAM=sva ubhekSita evA bodhathI udhama karatAM, mugdhonI manISA=buddhi, sugurunI karuNA vagara unmeSa pAmatI nathI=nirAkAMkSapaNAthI vizrAma pAmatI nathI. te kAraNathI pUrvamAM kahyuM ke sugurunI karuNA vagara mugdhonI buddhi unmeSa pAmatI nathI te kAraNathI, sadgurunA caraNakamaLamAM madhukara chatAM guruAjJAmAtravartI chatAM, svabaLanekasvayogyatArUpa baLane, jANatA evA (sukRtIo=sujJajano) gRhastha dravyathI ane sAdhu bhAvathI tIrthakaronI sevA karo; kema ke yathAdhikAra bhagavAnanI bhaktinuM dravyastava ane bhAvAstavamAMthI je puruSanI je yogyatA hoya tene anurUpa dravyastava ane bhAvastava karavArUpa bhagavAnanI bhaktinuM, paramadharmapaNuM che. ahIM zlokamAM kahela saMvidvAna: zabdano nAnanuM paryAyavAcI zabda mUkyo, te joIne koIne bhrama thAya ke saMvavAna: zabda AtmapadanuM vartamAna kRdaMta che. te bhramanA nivAraNa mATe kahe che - paraaivinaH evoccam parasmapadanA pratyayanuM A rUpa che="saMvidhAnaH' e rUpa che. konI jema che te batAve che - 'paramazvimavidyAnasya' A prakAre AcArya bhagavaMta zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAe avyayogavyavacchedAaizikAmAM zabdaprayoga karyo che, ane syAdvAdamaMjarI TIkAkAre evo khulAso karyo che ke asaMvidhAna prayogamAM 'savi dhAtune parasmapadano zIla arthamAM 'zana' pratyaya lAgyo che. tenI jema ahIM ja=prastuta zlokamAM "saMvidhAnaH' e prayogamAM parasmapadano zIla arthamAM 'zAna pratyaya lAgyo che. bhAvArtha bhagavAnanI pratimA pUjanIya che, tenuM sthApana karavA mATe prastuta graMthamAM aneka zAstravacano ane aneka yuktio batAvela che. vaLI prAsaMgika dravyastava ane bhAvastavano paMcavastugata adhikAra graMthakArazrIe prastuta graMthamAM nibaddha karela che. A sarva kathana aneka nayaSTikoNothI aneka bhAgAothI ane utkRSTAdi apekSAe daza, pAMca Adi eka avayavavALA hetuvAkyothI gahana che. Azaya e che ke maMdabuddhivALA jIvone bodha karAvavA arthe utkRSTathI daza avayavavALAM vAkyo Avazyaka che, madhyama buddhivALAne bodha karAvavA arthe pAMca avayavavALAM vAkyo Avazyaka che ane paTubuddhivALAne bodha karAvavA arthe mAtra hetunA kathanarUpa eka avayavavALuM vAkya, be avayavavALuM vAkya Adi yathAsaMyoga pramANe Avazyaka che. A prakAre naya, bhaMga ane avayavothI gaMbhIra dravyastava ane bhAvastavane kahenArA A mArganA paramArthane jANavA mATe potAnI mati pramANe mugdha jIvo prayatna karatA hoya, to zabdothI sAmAnya bodha
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1494 pratimAzataka | zlokaH 96-97 temane thaI zake, paraMtu je prakAre graMthakArazrIe dravyastava ane bhAvatavaviSayaka sarva kathana karela che, teno nirAkAMkSa bodha=pAramArthika tAtparya sugurunI karuNA vagara jANI zakAya nahi. AnAthI e phalita thAya che ke prastuta graMthamAM dravyastava ane bhAvastavanI vizALa carcA karela che, jeno mArmika bodha tattvanI jijJAsavALA jIvone mAtra suguru ja karAvI zake che. tethI kalyANanA arthI evA sukRtIe guNavAna gurunA pArataMtrane svIkArIne potAnI dravyastavanI yogyatA che ke bhAvastavanI yogyatA che, tenA paramArthane jANavA prayatna karavo joIe, ane prastuta graMthamAM batAvela dravyastava ane bhAvastavano pAramArthika bodha guru pAsethI karIne svazakti anusAra dravyastavamAM ke bhAvastavamAM yatna karavo joIe arthAt gRhastha hoya to dravyastava samyagu rIte karIne bhAvastavanI zaktino saMcaya kare, jyAre saMcita vIryavALA sAdhu bhagavaMto bhAvastava karIne asaMgaanuSThAnanI zaktino saMcaya kare. A rIte dravyastavamAM ke bhAvastavamAM zakti anusAra yatna karIne tIrthakaranI sevA karavI joIe, jethI sarva kalyANanI prApti thAya. ahIM prazna thAya ke gRhasthoe dravyastavathI tIrthaMkaranI sevA karavI joIe, ane sAdhuoe bhAvastavathI tIrthakaranI sevA karavI joIe, tema kema kahyuM? gRhasthoe ane sAdhuoe baMnee bhAvastavathI tIrthaMkaranI sevA karavI joIe tema kema na kahyuM ? tethI kahe che - yathAdhikAra bhagavAnanI bhaktinuM paramadharmapaNuM che. AnAthI e phalita thAya che ke je malinAraMbhI zrAvaka che, te dravyastavanA adhikArI che, mATe teo dravyastavamAM udyama kare to paramadharmanI prApti thAya; ane je nirAraMbhI che evA sAdhuo sarva udyamathI bhAvastavamAM yatna kare to tIrthakaranI bhaktirUpa paramadharmanI prApti thAya. llThThA avataraNikA - etatsarvaM pratimAviSaye bhrAntadUSaNaM pura iva parisphurantaM hRdayamivAnupravizantaM sarvAGgINamivAligantaM samApatyaikatAmivopagataM zrIzaddhezvarapurAdhiSThitaM pArzvaparamezvaraM saMbodhyA'bhimukhIkRtyaiva, yatrApi vAdI saMbodhyastatrApyArthikI bhagavatsaMbuddhirmayaivaM tanmatAmRtabAhyo (tvanmamatAmRtabAhyo) dUSyata iti, tatstutireveyaM paryavasanneti tatraiva nayabhedamupadarzayati - avataraNitArtha : jANe samukha pariphuraNa thatA na hoya, jANe hadayamAM praveza pAmatA na hoya, hRdayamAM praveza pAmIne jANe sarva aMgane AliMgana ApatA na hoya, jANe samApatithI ekatA pAmela na hoya, evA zaMkhezvaranagaramAM rahelA pArzvanAtha bhagavAnane saMbodhana karIne abhimukha karIne ja, pratimAnA viSayamAM A sarva bhrAMtane dUSaNa apAyA che. jyAM paNa=graMthanA je sthAnamAM paNa, vAdI saMbodhyA che, tyAM paNa mArA vaDeegraMthakAra vaDe, ArthikI=arthathI bhagavAnanI saMbuddhi che arthAt zabdothI vAdIne saMbodhana karAyela che ane arthathI bhagavAnane saMbodhana karAyela che.
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 97 145 kaI rIte arthathI bhagavAnane saMbodhana karAyela che, te spaSTa kare che - A rIteegraMthamAM je rIte vAdIne dUSaNa ApyuM e rIte, tamArA matanA amRtathI bAhya evo vAdI dUSaNa karAya che, e prakAranI bhagavAnane saMbuddhi che. te kAraNathI=prastuta graMthamAM sarvatra pArzvanAtha bhagavAnane saMbodhana karIne graMtha racAyo che te kAraNathI, A=graMtharacanA, stutiparyavasara che=bhagavAnanI stutirUpe paryavasita thAya che. ethI temAM ja=bhagavAnanI stutimAM ja, tayabhedane batAve che - bhAvArtha pratimAnA viSayamAM brAMta puruSane pratimA apUjya dekhAya che, to koIkane pratimAnI pUjAmAM dharmAdharmarUpa mizrapakSa dekhAya che, to koIkane pratimAnI pUjAmAM puNya dekhAya che, dharma dekhAto nathI. te sarvane graMthakArazrIe prastuta graMthamAM dUSaNa Apela che. tethI koIne bhrama thAya ke graMthakArazrIe svamatanA sthApana arthe anya matonuM nirAkaraNa prastuta graMthamAM karela che. vastutaH graMthakArazrIne zaMkhezvara pArzvanAtha bhagavAna pratye atyaMta bhakti che, ane temanA pratye potAne kevI bhakti che, te A graMtharacanA dvArA batAvIne temAM vAdIne miSe bhagavAnane saMbodhana karIne pratimAnA viSayamAM je bhrAMta puruSa che, temane dUSaNa Apela che. vaLI potAne zaMkhezvara pArzvanAtha bhagavAna pratye kevI bhakti che te batAvatAM kahe che - zaMkhezvaranagaramAM rahelA pArzvanAtha bhagavAna jANe temane sanmukha pariskuraNa thatA na hoya, te rIte pArzvanAtha bhagavAnane upasthita karIne graMthakArazrIe prastuta graMthanI racanA karela che. vaLI sanmukha rahela pArzvanAtha bhagavAnanI pratimA bhaktinA prakarSane kAraNe jANe temanA hRdayamAM praveza pAmela na hoya, ane hRdayamAM praveza pAmIne te pratimAe potAnA bhaktane jANe sarva aMgathI AliMgana ApyuM na hoya, ane bhakta sAthe pratimAnI jANe samApatti thaI na hoya, te prakAre zaMkhezvaranagaramAM rahela pArzvanAtha bhagavAnanI pratimAne saMbodhana karIne graMthakArazrIe bhagavAnane potAnA abhimukha karyA che, ane bhagavAnane potAnA abhimukha karIne bhrAMtane dUSaNa Apela che. ahIM prazna thAya ke graMthamAM to ghaNA sthAne vAdIne saMbodhana karela che. tethI sarvatra pArzvanAtha bhagavAnane saMbodhana karela che, tema kema kahI zakAya ? tethI kahe che - graMthanA je sthAnamAM vAdIne saMbodhana karela che, tyAM paNa graMthakArazrIe arthathI bhagavAnane saMbodhana karela che; kema ke graMthakArazrIe bhagavAnanI bhaktirUpe ja A graMthanI racanA karela che. ahIM prazna thAya ke zabdathI vAdIne saMbodhana che, tyAM arthathI bhagavAnane saMbodhana kaI rIte prApta thAya? tethI graMthakArazrI arthathI bhagavAnanuM saMbodhana batAve che - A rIte vAdIne saMbodhanathI tArA matanA amRtathI bAhya evo vAdI dUSaNa karAya che, paraMtu vAdInuM saMbodhana paNa arthathI bhagavAnanuM saMbodhana che, ema abhivyakta thAya che; ane sarvatra bhagavAnanuM saMbodhana
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ 149 pratibhAzatas|TOS: karIne graMtharacanA dvArA graMthakArazrI bhagavAna pratye rahelI atyaMta bhakti abhivyakta kare che, tethI A graMthanI racanA stutirUpe paryavasanna pAme che arthAt vAdI sAthe vAdamAM paryavasalsa pAmatI nathI, paraMtu vItarAganI stuti karIne vItarAga jevI zaktino saMcaya karavAnA prayatnarUpe paryavasanna pAme che. have temAM ja=bhagavAnanI bhaktimAM ja, nayabhedane batAve che=vyavahAranayathI ane nizcayanayathI bhagavAnanI bhakti zuM che ? ten| 253pane matAve cha - ses : seyaM te vyavahArabhaktirucitA zarkhezvarAdhIza! yad, durvAdivrajadUSaNena payasA zaGkAmalakSAlanam / svAtmArAmasamAdhibAdhitabhavairnAsmAbhirunnIyate, dUSyadUSakadUSaNasthitirapi prAptairnayaM nizcayam / / 97 / / doDArtha : he zaMkhezvarAdhIza ! durvAdInA samUhanA dUSaNarUpa nIrathI je zaMkAmaLanuM kSAlana karAyuM che, te A tArI ucita evI vyavahArabhakti karAI che vyavahAranayathI ucita evI bhakti karAI che. svAtmArAmarUpa samAdhithI bAdhita bhavavALA ane nizcayanayane pAmelA evA amArA vaDe dUSya, dUSaka ane dUSaNanI sthiti paNa jovAtI nathI=nizcayanayanI daSTithI ame vItarAganI stuti karIne AtmabhAvamAM javA yatna karIe chIe. tethI vAdI dUSya che, ame dUSaka chIe ane A graMtharacanA dvArA temane dUSaNa apAyA che tema amArA vaDe jovAtuM nathI. II97ii. TIkA:- 'seyaM te' itiH- he zozvarAdhIza ! iyaM te tavocitA vyavahArabhaktiH vyavahAranayocitA bhaktiH kRtetyarthaH vidheyaprAdhAnyAnurodhAtstrItvanirdezaH, yad durvAdinAM vrajaH samUhastadUSaNarUpeNa payasA-nIreNa zaGkArUpamalasya kSAlanaM, vyavaharanti ziSTAH parasamayadUSaNapUrva svasamayasthApanasya bhagavadyathArthavacanaguNastutyopAsanatvam / tadAhuH zrIhemasUrayaH - "ayaM jano nAtha tava stavAya guNAntarebhyaH spRhayAlureva / vigAhatAM kintu yathArthavAdamekaM parIkSAvidhidurvidagdhaH" / / 1 / / [anyayoga. zlo. 2] udayano'pi sarvaprasiddhamIzvaramuddIzya tannyAyacarcAyA upAsanAtvenaiva karaNIyatAmAha taduktaM nyAyakusumAJjalau - "tadevaM pravaragotracaraNAdivadAsaMsAraM prasiddhAnubhAve bhave bhagavati kiM nirUpaNIyam ? (tasminnaivaM jAtigotrapravaracaraNakuladharmAdivadAsaMsAraM suprasiddhAnubhAve bhagavati bhave saMdeha eva kutaH, kiM nirUpaNIyam ?)
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1497 pratimAzataka | zlokaH 97 tathApi - 'nyAyacarceyamIzasya mnnvypdeshbhaak| upAsanaiva kriyate shrvnnaanntraagtaa||" [nyAyakusumAJjali zno-rU] tiA. TIkArya : sevaM te, he zaMkhezvarAdhIza ! te A tArI ucita vyavahArabhakti karAI=vyavahAranayathI ucita evI bhakti karAI. vigheya nirdezaH, vidheyanI pradhAnatAnA anurodhathIebhaktirUpa vidheyane pradhAna karavAnA AzayathI, strIpaNAno nirdeza che "e" e prakArano strIliMgano nirdeza karAyo che arthAt AgaLamAM ya zAmatakSAtanam' e rUpa je uddezya pada che tene pradhAna karavAmAM Avela hota to "se nA sthAne napuMsakaliMgamAM 'tatiram' prayoga karavo joIe, paraMtu vidheya evI bhaktinI pradhAnatA batAvavA mATe "tavi' ne badale "seva' prayoga karela che. yad.... kSAnanam durvAdIono samUha tenA dUSaNarUpa nIrathI zaMkArUpa malanuM je lAlata che te A vyavahAranayane ucita bhakti karAI che, ema pUrva sAthe saMbaMdha che. ahIM prazna thAya ke durvAdIone dUSaNa ApavAthI bhagavAnanI bhakti kaI rIte thaI zake ? tethI kahe che - vyavaratti ... 3pAsanatvam parasamayanA dUSaNapUrvaka svasamayanA sthApatano bhagavAnanA yathArtha vacananA guNanI stutithI upAsanApaNAno ziSTapuruSo vyavahAra kare che. tavAtuMH zrITenasUra- tene parasamayanA dUSaNapUrvaka svasamayanuM sthApana bhagavAnanI bhaktimAM paryavasatra pAme che, tene, pU. AcArya hemacaMdrasUri kahe che - "ya ... viMdha:" "he nAtha ! A ja avyayogavyavacchedadvatrizikA graMthanA racayitA pU. A. hemacaMdrasUri mahArAja, guNAMtarothI yathArthavAdIpaNAthI anya bhagavAnanA zarIrAdinA lakSaNarUpa guNotarothI, stuti karavA mATe spRhAvALo ja che, topaNa parIkSAvidhimAM durvidagdha potAne paMDita mAnato evo A jana=stuti karanAra pU. A. hemacaMdrasUri mahArAja, eka yathArthavAdane vagAhanA karo=bhagavAnanAM yathArthavAdaguNanuM smaraNa karo." utthAna : pUrvamAM graMthakArazrIe kahyuM ke parasamayanA dUSaNapUrvaka svasamayanuM sthApana bhagavAnanI bhaktimAM paryavasanna pAme che, ane tenI sAkSI pUjya AcArya hemacaMdrasUri mahArAjA racita anyayogavyavaccheda zloka-ranA vacanathI ApI. have udayanAcAryanA nyAyakusumAMjalinA vacanathI paNa tenI puSTi kare che - TIkArca - 3yanofpa... zarIyatAnaE - udayanAcArya paNa sarva prasiddha evA Izvarane uddezIne tenA nyAyanI carcAnI=IzvaranA svIkAraviSayaka cAyanI carcAnI, upAsyapaNArUpe ja karaNIyatAne kahe che -
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1498 pratimAzataka | zloka : 97 takuvaraM cAlukkAno - te parasamayanA dUSaNapUrvaka svasamayanuM sthApana bhagavAnanI bhaktimAM paryavasatra pAme che te, bhAyakusumAMjalimAM kahevAyuM che - 0 tavaM pravaratra ravivAsaMsAra prasiddha gumAve bhave mAvati viM nirUpIyam ? - A pramANe mudrita pustakamAM pATha che tyAM nyAyakusumAMjalimAM A mujaba pATha che - tasminnevaM jAtigotrapravaracaraNakuladharmAdivadAsaMsAraM suprasiddhAnubhAve bhagavati bhave saMdeha eva kutaH, kiM nirUpaNIyam ? - A pAThane grahaNa karIne te mujaba ame artha karela che. (nyAyakusumAMjali zloka-3nI avataraNikA karatAM udayanAcArye kahyuM che ke joke Izvarane te te darzanakAro potapotAnI mAnyatA svarUpe kahe che.) tasmitrevaM ..... zravaUTnantarItA" imti te IzvaramAM A rIte jAti=brAhmaNatvAdi, gotra=kAzyapAdi, pravaro cyavanAdi, caraNa=vedanI zAkhA kaThAdi, kuLadharma=dareka kuLane AzrayIne vibhAga karAyela cUDAkarmAdi saMskAravALA, AsaMsAra sRSTinA AraMbhathI mAMDIne athavA saMsArane abhivyApIne prasiddha anubhAvavALA=prasiddha sityAdi kArya che jemane evA bhagavAna paramAtmAmAM vicAranA aMgabhUta=bhagavAna AvA che ke anya prakAranA che e prakAranA vicAranA aMgabhUta, saMdeha ja nathI. AthI te IzvaramAM zuM nirUpaNa karavuM joIe ? arthAt nirUpaNa karavAnI jarUra nathI, topaNa - "zravaNa anaMtara AvelI manAvyapadezane bhajanArI A nyAyacarcAthI IzanI=IzvaranI, upAsanA ja karAya che. 'tti' zabda uddharaNanI samAptisUcaka che. bhAvArtha graMthakArazrIe zaMkhezvaranagaramAM rahelA pArzvanAtha bhagavAnanI pratimAne saMbodhana karIne A graMthanI racanA karela che, ane A graMthanI racanA karatI vakhate vAdI evA jainadarzanamAM rahelA viparIta mAnyatAvALA matonI samAlocanA karIne nirAkaraNa karela che. tethI koIne bhrama thAya ke graMthakArazrIne svamAnyatA pratye pakSapAta che ane paramAnyatA pratye dveSa che, tethI parapakSanuM nirAkaraNa karIne svapakSanuM sthApana, karela che. te bhramane dUra karavA mATe graMthakArazrI prastuta zlokamAM kahe che - zaMkhezvaranagaramAM rahela pArzvanAtha bhagavAnanI pratimAne saMbodhana karIne pote vyavahAranayathI bhakti karI che ane nizcayanayathI bhakti karI che, jethI ubhayanayanA AzrayaNarUpa bhagavAnanI bhakti dvArA AtmakalyANanI prApti thAya. graMthakArazrIe vyavahArabhakti zAnA mATe karI che ? te batAvatAM kahe che - je durvAdIono samUha che, temane dUSaNa ApavA dvArA potAnA haiyAmAM bhagavAnanA vacanamAM zaMkAmaLanuM kSAlana thAya=graMthakArane bhagavAnanA vacanamAM sthira zraddhA che, chatAM bhagavAnanA vacananA tAtparyamAM paNa zaMkA na rahe te prakAranA zaMkAmalanuM kSAlana thAya, te vyavahArabhakti che. - Azaya e che ke (1) keTalAka durvAdIo bhagavAnanI pratimAne apUjya mAne che, (2) keTalAka durvAdIo bhagavAnanI pUjAmAM puSpAdi jIvonI hiMsA che ane bhagavAnanI bhakti che, mATe dravyastavane dharmAdharmarUpa
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zlokaH 97 149 mizra svIkAre che, (3) to vaLI keTalAka durvAdIo bhagavAnanI bhakti puNyarUpa che ane tenAthI svarganI prApti thAya che; ane sAmAyikAdi dharmarUpa che ane tenAthI mokSanI prApti thAya che, tema mAne che. A viparIta mAnyatAonuM graMthakArazrIe bhagavAnanAM zAstrono manana-paryAlocanapUrvaka samyagu bodha karIne bhagavAnanI bhaktirUpe khaMDana karela che. te mATe graMthakArazrI bhagavAne kahelAM vacano zAstrothI sAMbhaLyA pachI bhagavAnanA vacanane dUSaNa ApanArA matonuM yukti ane anubhavathI samAlocana kare tyAre, zAstrIya padArthonuM samya paryAlocana thAya che, je zAstrazravaNa pachInI zAstrIya padArthonA manananI kriyA che; ane zAstrIya padArthonuM samyagu rIte manana karavAthI bhagavAne je vastu je tAtparyamAM kahI che, te tAtparyarUpe te vastuno yathArtha bodha thAya che, tethI bhagavAnanA vacanamAM niHsaMdeha buddhi thAya che arthAt bhagavAne je vacano kahyAM che, te yukti ane anubhavathI paNa tema ja che tevo nirNaya thavAthI bhagavAnanA vacanamAM niHsaMdeha buddhi thAya che; ane yogya jIvone bhagavAnanA vacanano yathArtha bodha karAvavA mATe graMthakArazrIe bhagavAnanI bhaktirUpe bhagavAnane saMbodhana karIne vAdIne dUSaNo Apela che. tethI vAdInAM vacano asaMbaddha che, tevI buddhi sthira thavAthI, ane bhagavAnanAM vacanono yathArtha bodha sthira thavAthI potAnA zaMkAmaLanuM kSAlana thAya che. tethI bhagavAnanA vacanamAM niHsaMdeha buddhi karIne samyagdarzananI zuddhi thAya tadarthe ucita evI vyavahArabhakti graMthakArazrIe karela che. ahIM koIne prazna thAya ke parasamayanA dUSaNapUrvaka svasamayanA sthApananI pravRtti bhagavAnanI bhaktirUpa che, tema kaI rIte kahI zakAya ? tethI kahe che - ziSTa puruSo kahe che ke parasamayanA dUSaNapUrvaka svasamayanuM sthApana bhagavAnanA yathArtha vacanarUpa guNanI stutithI bhagavAnanI upAsanArUpa che. tethI bhagavAnanI upAsanAnA AzayathI parasamayanA dUSaNanI pravRtti paNa vItarAganI bhaktimAM vizrAMta thAya che, mATe nirjarAnuM kAraNa che. vaLI temAM sAkSIrUpe anyayogavyavacchedaddhAtrizikAnuM pU. A. hemacaMdrasUri mahArAjAnuM vacana batAvyuM. tenAthI paNa e prApta thAya che ke pU. AcArya hemacaMdrasUri mahArAja bhagavAnanA yathArthavAdathI anya evA zarIrAdinA lakSaNarUpa guNotarothI stuti karavA mATe spRhAvALA che, chatAM bhagavAnanA eka yathArthavAdanuM huM vigAhana karuM chuM, e prakAranI stuti karela che. tethI arthathI e prApta thAya che ke bhagavAnanA eka yathArthavAdanuM vigAhana paNa bhagavAnanI stutirUpa che, mATe parasamayanA dUSaNapUrvaka bhagavAnanA siddhAMtanuM sthApana paNa bhagavAnanA yathArthavAdanA kathanarUpa hovAthI bhagavAnanI stutirUpa che. vaLI te kathananI puSTi udayanAcAryanA nyAyakusumAMjalinA kathanathI paNa graMthakArazrIe karela che. udayanAcAryuM nyAyakusumAMjali zloka-ramAM kahela che ke buddhimAna puruSo svarga ane apavarganuM dvAra paramAtmAne mAne che, te paramAtmA nirUpaNa karAya che. A rIte paramAtmAnA nirUpaNanI pratijJA karyA pachI zloka-3nI avataraNikAmAM prazna karela che ke joke puruSArthane icchatA evA keTalAka puruSo Izvarane zuddha-buddha svabhAvavALA kahe che, to vaLI anya darzanakAro potapotAnI mAnyatA mujaba Izvarane kahe che, te Izvara udayanAcAryanA mate kevA che? A pramANe prazna karI udayanAcArye potAnA mate IzvaranuM varNana A pramANe karyuM che -
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1pa00 pratimAzataka | zlokaH 97 A saMsArane vyApIne Izvara rahelA che, ane saMsAramAM jAti, gotra, pravara, caraNa, kuLadharma vagere che, te rUpa A saMsAra che. vaLI Izvara kSiti Adi kAryonA kartA che, tethI AkhA saMsAranuM sarjana karanArA evA bhagavAnamAM vicAranA aMgabhUta saMzaya thAya ja nahi; kema ke je vastu pratyakSa hoya tenA kAraNamAM koIne saMzaya thAya nahi. jema - koI puruSa vidyamAna hoya to tenA pitA haze ke nahi ? evo saMzaya thAya nahi, tema jagatanAM dekhAtAM kAryonA janaka evA IzvaramAM saMzaya thAya nahi. AthI IzvaramAM nirUpaNa karavA jevuM zuM che ? arthAt kAMI nirUpaNa karavA jevuM nathI; topaNa zAstronA zravaNa anaMtara je nyAyacarcA karavAmAM Ave che, te zAstranA padArthonA mananarUpa che, ane te IzvaranI upAsanA che. A kathanathI e phalita thAya che ke zAstronA padArthone yathArtha jANIne, yuktiyuktatApUrvaka te padArthone joDIne, tenuM manana karavAmAM Ave to te nyAyacarcArUpa bane che arthAt te padArtha kaI rIte saMgata che ane kaI rIte saMgata nathI, tenI prAmANika vicAraNA karAya che. te IzvaranI upAsanArUpa che. mATe paradarzananA asaMbaddha padArthone dUSaNa ApIne bhagavAnanA zAsanamAM prarUpAyelA yathArtha padArthonuM sthApana karavAthI zAstrIya padArthonuM manana thAya che, ane zAstrIya padArthonuM manana te zAstrIya padArtho kahenArA bhagavAnanI bhaktimAM vizrAMta thAya che. AthI udayanAcAryanA matAnusAra paNa parasamayanA ayathArtha padArthone dUSaNa ApIne svasamayanA yathArtha padArthonuM nirUpaNa karavAmAM Ave to te zAstrIya padArthanA mananarUpa hovAthI te manananI pravRttithI IzvaranI upAsanA thAya che. tema graMthakArazrIe paNa prastuta graMthamAM pratimAviSayaka anya asaMbaddha mAnyatAonuM nirAkaraNa karIne bhagavAnanA vacanAnusAra pratimAnI pUjyatAnuM sthApana karyuM, te zAstranA zravaNa anaMtara manana kriyA tulya che; ane A rIte zravaNa ane manana karyA pachI nididhyAsana dvArA te bhAvo AtmAmAM sthira karavAnA che, ane te nididhyAsananI pravRtti eTale nizcayanayanI paramAtmAnI upAsanA. tethI have nizcayanayathI bhakti zuM che, te prastuta zlokanA trIjA ane cothA pAdathI batAve che - TIkA :___ yadIyaM vyavahArabhaktistadA nizcayabhaktiH kA ? ityucyatAm, ityAkAGkSAyAmAha - 'svAtmeti svAtmaivArAmo'tyantasukhahetutvAnaMdanavanaM yatra, tAdRzaH (pAThA.-nandanavanasadRzaH) / svAtmAnamArAmayatisamantAtkrIDayati tAdRzo vA yaH samAdhiH zrutopayogarUpaH saMprajJAtaH, apazcimavikalpanirvacanadravyArthikopayogajanito lezato vA saMprajJAto layarUpaH, tena bAdhito bAdhitAnuvRttyA sthApito, bhavaH saMsAro yastAdRzaistvasmAbhinizcayanayaM prAptairdUSyadUSakayoH sthitirapi sattApi nodvIkSyate, kutastatritayAnugato vAdagranthaH ? iti dhyAnadazAyAM nizcayabhaktisthitAnAmasmAkaM sarvatra sama eva pariNAmaH, vyutthAne vyavahArabhaktau tu parapakSadUSaNamasaMbhAvanAviparItabhAvanAnirAsAyaiveti na rAgadveSakAluSyam, ityucitatvamAveditaM bhavati / / 17 / /
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1501 pratimAzataka | zlokaH 97 TIkArca - thavI ... gada - jo A vyavahArabhakti che prastuta zlokanA prathama be pAdathI batAvI e vyavahArabhakti che, to nizcayabhakti zuM che ? e kaho, e prakAranA praznamAM graMthakArazrI zlokanA trIjA ane cothA pAdathI kahe che - "svAtma' ti .... sama ddha paribaTH: (1) svItmArAmasamafthavAthima to eka rIte samAsa kholI artha batAve che - sva AtmA ja ArAma atyaMta sukhanuM hetupaNuM hovAthI naMdanavana che jemAM tevI zrataupayogarUpa saMprajJAta samAdhi, tenAthI bAdhita evo bhava che jeo vaDe bAdhita anuvRttithI sthApita evo saMsAra che jeo vaDe, tevA, ane nizcayanayane pAmelA evA amArA vaDeegraMthakArazrI upAdhyAya yazovijaya mahArAjA vaDe, dUSya-dUSakanI sthiti paNa sattA paNa, jovAtI nathI, to trita anugata=dUSya, dUSaka ane dUSaNathI anugata, vAdagraMtha kyAMthI hoya ? ethI dhyAnadazAmAM nizcayabhaktimAM rahelA evA amAro sarvatra sama ja pariNAma che. cha mudrita pustakamAM sumopayogarUpa: che tyAM hastapratamAM mRtopayo: che, tethI te pATha mujaba artha karela che. (2) svAtmArAmasamAdhivALatama to anya rIte samAsa kholI artha batAve che - sva AtmAne ArAma kare che=samAtaH krIDA kare che tevA prakAranI je samAdhi apazcima vikalpanA nirvacanarUpa je dravyArthikanayano upayoga, tenAthI janita evI lezathI layarUpa saMprajJAtasamAdhi, tenAthI bAdhita evo bhava che jeo vaDe bAdhita anuvRttithI sthApita evo saMsAra che jeo vaDe, tevA, ane nizcayanayane pAmelA evA amArA vaDeegraMthakArazrI upAdhyAya yazovijaya mahArAjA vaDe, dUSya-dUSakanI sthiti paNa sattA paNa, jovAtI nathI, to tritayaanugata=dUSya, dUSaka ane dUSaNathI anugata, vAdagraMtha kyAMthI hoya ? ethI dhyAnadazAmAM nizcayabhaktimAM rahelA evA amAro sarvatra sama ja pariNAma che. susthAne . mavati che. vaLI vyutthAnadazAmAM vyavahArabhakti hote chate vyavahAranayane abhimata evI svasamayanA sthApanarUpa bhagavAnanI bhakti hote chate, parapakSane Apela dUSaNa asaMbhAvanA ane viparIta bhAvanAnA nirAsa mATe ja che=parapakSe je padArtha sthApela che te asaMbhAvanArUpa che, ke viparItabhAvatArUpa che, tenA nirAsa mATe ja che, ethI rAgadveSanuM kAluSya nathI=svapakSa pratye rAga ane parapakSa pratye dveSarUpa kAlukya nathI, ethI ucitapaNuM Avedita thAya che=prastuta graMthamAM parapakSone je dUSaNa Apela che. te rAga-dveSarUpa kAluSya nahIM hovAthI ane bhagavAnanI bhaktirUpa hovAthI parapakSane Apela dUSaNamAM ucitapaNuM che, e prakAre Avedita thAya che.
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1502 pratimAzataka | zloka : 97 bhAvArtha : paryAyAstikanayanA upayogathI nizcayanayanI bhakti kaI rIte thAya che? te svAbhImasamAdhivAdhitama no prathama rIte samAsa kholIne batAve che - potAno AtmA ja naMdanavana che jemAM tevI vyutaupayogarUpa saMprajJAtasamAdhi che. potAno AtmA ja naMdanavana kema che ? temAM hetu kahe che - anaMta sukhano hetu hovAthI potAno AtmA ja naMdanavana che. AnAthI e prApta thAya che ke jo AtmA potAnA svarUpamAM vizrAMta pAme to naMdanavana jevA paramasukhanuM kAraNa bane che. paramAtmAnA svarUpane avalaMbIne sAdhakanA AtmAne jyAre zrataupayogarUpa saMprajJAtasamAdhi pragaTe che, tyAre te sAdhakano AtmA bhagavAnanI karmakAyaavasthA ane tattvakAyaavasthAne zratanA upayogathI jANIne temAM vizrAMta thavA mATe daDha yatna karato hoya che, ane te vakhate je samAdhi varte che, te samAdhithI bAdhita anuvRttirUpe bhava sthApita thAya che; ane te vakhate graMthakArazrI nizcayanayanA paramArthane prApta karIne padArthane jonArA hoya che, tethI dUSya, dUSaka ane dUSaNarUpa vAdagraMtha teone upasthita thAya nahi, paraMtu tyAre sarva udyamathI paramAtmAnA svarUpamAM tanmaya thavAno yatna graMthakArazrI kare che. Azaya e che ke jIva koIpaNa paryAya upara upayoga mUke che tyAre te paryAya potAne priya hoya to rAga thAya che, apriya hoya to veSa thAya che, ane anupayogI hoya to upekSA thAya che. A rIte saMsArI jIvo bAhya padArthone joIne te te paryAyone avalaMbIne rAga, dveSa ke upekSAnA pariNAmo kare che. jyAre koI jIvane vivekacakSu pragaTe che tyAre tevA vivekI puruSane paramAtmAnuM pAramArthika svarUpa zrutathI jANavAnI jijJAsA thAya che, ane zrutanA baLathI paramAtmAnA pAramArthika svarUpane jANIne te svarUpa potAnA AtmA mATe atyaMta sukhano hetu che tevo bodha thAya che tyAre, paramAtmAnA svarUpamAM cittane sthApana karIne paramAtmAnA svarUpa sAthe tanmaya thavA yatna kare che, ane tyAre te sAdhakano upayoga paramAtmAnA vItarAgaparyAyamAM rAgathI upayukta hoya che, je upayoga prakarSane pAmIne vItarAga sAthe tanmaya thavAnuM kAraNa bane che. tethI vItarAgaparyAyamAM tanmaya thayelo upayoga zrutaupayogarUpa saMprajJAtasamAdhi bane che, je nizcayanayathI paramAtmAnI bhakti che; ane AvI bhaktimAM jyAre graMthakArazrI tanmaya hoya che tyAre temano saMsAra atyAra sudhI pUrvamAM je anuvRttirUpe varte che, te anuvRtti bAdhita thAya che arthAtu have saMsArano pravAha dIrdhakALa cAle nahi tevI sthitivALo thAya che; kema ke jIvamAM je saMgano pariNAma che te karmane bAMdhIne saMsAranA pravAhane calAve che, ane jyAre sAdhaka yogI vItarAgabhAvamAM tanmaya thAya che, tyAre saMgano pariNAma kSINa-kSINatara thAya che. tethI sAdhaka yogInA AtmAmAM saMganA saMskAro kSINa thayelA hovAthI saMsAranI je anuvRtti cAle che, te bAdhita thAya che. tethI have je avazeSa saMsAra cAle che, te dIrghakALa cAlI zake nahi, tevI sthitivALo thAya che.
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zlokaH 97 1503 vaLI, jema paryAyAstikanayanA upayogathI nizcayabhakti thaI zake che, tema zuddha dravyAkinayanA upayogathI paNa nizcayabhakti thAya che. te batAvavA mATe svAtmArAmasamAdhavadhitamavaiH no samAsa bIjI rIte kholIne teno artha batAve che - zuddha dravyAstikanayano aMtima vikalpa karavAmAM Ave tyAre te dravyanA koIpaNa paryAyano sparza thAya nahi, tevA dravyane jonAro upayoga bane che. jema - sarva paryAyanA sparza vagara UrdhvatA sAmAnya ane tiryaka sAmAnya rUpe jagatane jovAmAM Ave tyAre jagata saturUpe dekhAya che, paraMtu satunA koIpaNa vizeSa paryAyano bodha thato nathI. vaLI je sAdhaka yogI "dravyamAM nirata che, teo svasamayamAM rahelA che, ane jeo paryAyamAM nirata che, teo parasamayamAM rahelA che" e prakAranA pravacanasAranA vacanane sAme rAkhIne graMthakArazrI kahe che - koI sAdhaka yogI atyaMta upayogapUrvaka zuddha dravyamAM upayogavALA hoya, to temane te zuddha dravyArthikanayanA upayogathI janita lezathI layarUpa saMprajJAta samAdhi pragaTe che; kema ke sudaDha vyApArapUrvaka dravyamAM nirata rahevAthI koI vizeSanA bodhano sparza nahi thavAthI vizeSanA bodhajanita rAga-dveSanA pariNAmo ullasita thatA nathI, paraMtu sarva padArtho pratye samAna buddhi thavAthI, jIvamAM samatAkhyapariNati ullasita thAya che; arthAt paryAyArthikanayathI padArthamAM rahelI viSamatAkhyapariNatinA avalokanathI jIvamAM te te prakAranA rAga-dveSanA viSama pariNAmo pragaTe che, jyAre zuddha dravyAstikanayathI padArthamAM rahelI samatAkha pariNatinA avalokanathI jIvamAM samabhAvano pariNAma pragaTe che. AthI zuddha dravyArthikanayamAM atyaMta upayukta thayela sAdhaka lezathI vItarAgabhAvamAM laya pAme che. ahIM "lezathI saMprajJAta samAdhimAM laya pAme che" ema kahyuM. enAthI e prApta thAya che ke kSapakazreNImAM je prakAre vizeSathI laya pAme che, tevI vizeSa laya pAmavAnI avasthA pUrvabhUmikAmAM prApta thatI nathI, paraMtu graMthakArazrI potAnI zakti anusAra dravyArthikanayanA upayogavALA bane che, tyAre lezathI layarUpa saMprajJAtasamAdhi temane pragaTe che, A rIte graMthakArazrI prathama bhUmikAmAM zuddha AtmAnA vItarAgabhAva pratye pakSapAtavALA thaIne zrutanA upayogarUpa saMprajJAtasamAdhi meLave che. vaLI jyAre vizeSa prakAranI samAdhimAM javA mATe zuddha dravAstikanayano upayoga akhkhalita pravarte tevA yatnavALA thAya che, tyAre koIpaNa paryAya pratye upayoga na jAya tevA dRDha vyApArapUrvaka AkhA jagatane samAna pariNAmarUpe jovAmAM upayogavALA thAya che, ane tyAre rAgAdinA sparza vagaranA AtmAnA jJAnapariNAmamAM layaavasthAnI prAptirUpa lezathI saMprajJAtasamAdhi pragaTe che. A baMne prakAranA yatna dvArA graMthakArazrI dhyAnadazAmAM varte che. te vakhate, parapakSa dUSaNa ApavA yogya che, ane huM temane dUSaNa ApIne bhagavAnanA matane sthApana karuM, tevI dUSya-dUSakanI sthiti graMthakAranA upayogamAM vartatI nathI. chatAM vAdInAM vacano bhagavAnanA vacanathI viruddha che mATe vAdI dUSya che, ane pote bhagavAnanA vacana pratyenA baddha rAgavALA che tethI bhagavAnanA matane dUSaNa ApanAra pratye nirAkaraNanI manovRttivALA che. mATe graMthakArazrI
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1504 pratimAzataka | zloka : 97-98 pote dUSaka che, ane vAdInI viparIta mAnyatAonA nirAkaraNanI pravRtti dUSaNarUpa che. ane e traNathI anugata evo je vAdagraMtha che, te jyAre graMthakArazrI nizcayanayanA upayogamAM che tyAre graMthakAranA cittamAM vartato nathI, paraMtu tyAre bhagavAnanA guNo sAthenI tanmayatA thavAnI pravRtti che. tethI jyAre graMthakArazrI dhyAnadazAmAM varte che, tyAre graMthakArazrI nizcayabhaktimAM rahelA che ane te vakhate graMthakArazrIne sarvatra samapariNAma ja varte che. ane jyAre graMthakArazrI dhyAnadazAmAM nathI paraMtu vyutthAnadazAmAM che, tyAre bhagavAnanAM sazAstronuM adhyayana kare che, ane bhagavAnanA sthApelA padArtho joIne bhagavAnanA yathArthavAditA guNanA kAraNe bhagavAna pratye bhakti thAya che, ane bhagavAnanA yathArthavAditA guNane buddhithI samyag kasarata karIne sthira ka2vA arthe zAstrIya padArthonuM manana kare che; tyAre 52vAdInA padArtho sAthe bhagavAnanA vacananA padArthonuM samyag yojana ka2vA prayatna kare che, ane 52vAdInA ayathArtha padArthane joIne tene dUSaNa ApavA dvArA paravAdIe kahelA asaMbhAvanA ane viparItabhAvanArUpa je padArtho che, tenA nirAsa mATe 525kSane dUSaNa Ape che. chatAM graMthakArazrIne svapakSa pratye rAgarUpa ane 525kSa pratye dveSarUpa kAluSya nathI, paraMtu bhagavAnanA yathArthavAditA guNa pratye rAga che, ane tenAthI viparIta kathano avAstavika che, te batAvavA mATe graMthakA2zrI vyavahA2bhakti kare che arthAt 52samayanA khaMDana karavArUpa dUSaNapUrvaka svasamayanA sthApana dvArA bhagavAnanI upAsanArUpe vAdagraMtha race che, e ucita ja che, e prakAre Avedita thAya che. II97nA avataraNikA : atha sAkSAtstutimevAha katipayaiH avataraNikArya : - have keTalAka zlokothI=prastuta zlokathI laIne AgaLamAM kahevAze te keTalAka zlokothI, sAkSAt stutine ja graMthakArazrI kahe che - bhAvArtha : pUrvamAM graMthakArazrIe pratimAne nahi mAnanArA matonuM ane pratimAnA viSayamAM viparIta mAnyatAvALA matonuM yuktithI nirAkaraNa karyuM, ane te sarva bhagavAnane saMbodhIne stutirUpe karela che, tethI te stuti paramatanA dUSaNapUrvaka svamatanA sthApanarUpa hovAthI vyavahArabhakti che. vaLI A vyavahArabhakti zAstrIya padArthonA mananarUpa hovAthI mananakALamAM paNa kyAreka nididhyAsananI prApti thAya tyAre nizcayabhakti paNa prApta thAya che. Azaya e che ke zAstrIya padArtho yogya guru pAsethI bhaNyA pachI zAstravacana, yukti ane anubhavathI zAstrIya padArthonuM samAlocana karavAmAM Ave te mananarUpa che, ane te zAstrIya padArthono zAstravacana, yukti ane anubhavathI nirNaya karyA pachI te padArthane AtmAmAM samyak pariNamana pamADavA mATe je mAnasavyApAra karAya te nididhyAsana che. ahIM graMthakArazrIne zAstrIya padArthonA samAlocanakALamAM vItarAganA dravyastava
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 98 1505 ane bhAvastavanA svarUpane batAvatI vakhate vItarAgaguNamAM laya pAme tyAre nididhyAsana thAya che, je nizcayabhaktirUpa che, ane tenuM varNana graMthakArazrIe zloka-97mAM karyuM. tethI zloka-97 pramANe durvAdIne dUSaNa ApavA dvArA bhagavAnanA matanA sthApanarUpa je vyavahArathI bhagavAnanI stuti hatI, te sAkSAt na hatI, paraMtu paravAdInA dUSaNanA umUlanapUrvaka svapakSanA sthApanarUpa hatI. have graMthakArazrI keTalAka zloko dvArA sAkSAt stutine kahe che arthAt je stutimAM bhagavAnamAM vartatA guNonuM stavana che, tevI stutine kahe che - zloka : darza darzamavApamavyayamudaM vidyotamAnA lasadvizvAsaM pratimAmakena rahita ! svAM te sadAnanda ! yAm / sA dhatte svarasaprasRtvaraguNasthAnocitAmAnama dvizvA saMprati mAmake narahita ! svAnte sadAnaM dayAm / / 98 / / zlokArca - he sarva duHkhathI rahita ! (AthI ja) sadA AnaMdavALA ! tArI potAnI je pratimAne ullAsa pAmatA vizvAsapUrvaka joI joIne hRdayamAM meM avyaya evA AnaMdane prApta karyo, he narahita != manuSyanA hitane karanArA ! vizva jene namI rahyuM che evI vidhotamAna vizeSathI zobhatI, te tArI pratimA, saMpati darzanajanya bhAvanAnA prakarSakALamAM, mArA hRdayamAM svarasathI pravardhamAna je guNasthAnaka, tene ucita evI abhayadAna sahita dayAne poSaNa kare che. ll98 TIkA - darza darzam itiH-he akena rahita! sarvaduHkhavipramukta! ata eva sadAnanda !-dhvaMsApratiyogyAnanda! te tava pratimAM-tvanmUrti, kIdRzIm ? svAM sadbhAvasthApanAmityarthaH / yAM darza 2 dRSTvA dRSTvA, pratikSaNapravarddhamAnazubhapariNAmo'hamavyayamudaM vigalitavedyAntaraparabrahmAsvAdasodarazAntarasAsvAdam, avApam=prApaM kutra ? svAnte-hRdaye, katham ? lasadvizvAsaM-lasan vizvAso yatra, yasyAM kriyAyAmavizvastasya ramaNIyadarzanenApi sukhAnavApteH, dharmakarmaNi savicikitsasya samAdhyalAbhAcca, tathA ca pAramarSaM "vitigicchasamAvaneNaM appANeNaM No labhati samAhi" iti / bhagavAnanA pAramArthika svarUpane upasthita karavA arthe graMthakArazrI bhagavAnane saMbodhana karatAM kahe che - TIkArya : mana rahita !....ziyAvAn he akathI rahita !=sarva duHkhothI rahita, AthI ja he sadAnaMdavALA!= dhvasanA apratiyogI evA AnaMdavALA ! tArI pratimA tArI mUrti, kevI che? to kahe che -
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1pa06 pratimAzataka | zlokaH 98 sadbhAvasthApanArUpa tArI mUrti che, jene joI joIne pratikSaNa pravardhamAna zubha pariNAmavALA evA meM=graMthakArazrIe, avyaya AnaMdane prApta karyo vigalita che vedAMtara jemAM evA para brahmanA AsvAda samAna zAMtarasatA AsvAdane prApta karyo. kyAM prApta karyo ? ethI kahe che - svAMtamAMahadayamAM, prApta karyo. kevI rIte joI joIne prApta karyo ? tethI sarNa varSa mAM kriyAvizeSaNa batAve che - ullAsa pAmatA vizvAsapUrvaka joI joIne, ema saMbaMdha che=ullAsa pAmato vizvAsa che je kriyAmAM arthAt je jovAnI kriyAmAM, evI pratimAne jovAnI kriyA karIne meM zAMtarasanA AsvAdane prApta karyo, ema atraya che. ullAsa pAmatA vizvAsapUrvaka pratimAne jovAthI zAMtarasano AsvAda kema prApta thayo ? temAM hetu kahe che - yasyAM .. manavAte, je pravRttimAM avizvastare ramaNIya darzanathI paNa sukhanI aprApti che. avizvasta puruSane ramaNIya darzanathI paNa sukha nathI. tenI puSTi karavA arthe anya hetu kahe che - tharmavALa" nAmanuSya, ane dharmakarmamAM dharmakRtyamAM vicikitsAvALA puruSane samAdhino alAbha che. tathA ja paramarSa - ane te rIte pAramaSa che vicikitsAvALA puruSane samAdhino alAbha che te pramANe Agama che. "viIichI .. samaDhi" rUti "vicikitsA samApanna evA AtmA vaDe samAdhi prApta thatI nathI." ti zabda uddharaNanI samAptisUcaka che. zlokanA uttarArdhane batAvatAM kahe che - TIkA : he narahita ! manuSyahitakArin ! sA=tava pratimA, saMprati darzanajanyabhAvanAprakarSakAle, mayi sadAnaM dayAM dhatte'bhayadAnasahitadayAvRttiM poSayati, jJAnotkarSasya nizcayacAritrasya paramezvarAnugrahajanitasya tadubhayasvarUpatvAt, jJAnotkarSazcAtizayitA bhaavnaiveti| dayAM kIdRzIm ? svarasaprasRtvaramanupAdhipravarddhamAnaM yadguNasthAnaM taducitAM tadanurUpAm, anugrAhyAnugrAhakayogyatayoIyostulyavRttitvAt, ata eva lokapradIpatvaM (lokapradyotakaratvaM) caturdazapUrvilokApekSayA vyAkhyAtaM tAntrikaiH, ata eva "aniyogaparo'pyAgama" iti yogAcAryAH, yanmatamapekSya pravRtto nizcayaH 'cAritravAneva cAritraM labhate' ityAdi / sA kIdRzI ? AnamadvizvA AnamadvizvaM yAM sA tathA, ata eva vidyotamAnA vizeSaNa bhrAjamAnA / yamakAlaGkAraH, 'arthe satyarthabhinnAnAmAvRttiH yamakam'iti lakSaNam / / 18 / /
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1507 pratimAzataka | zlokaH 98 TIkArya : narahita ! popati, he narahita !=Ne manuSyanA hitane karanArA ! te tArI pratimA, saMpratika darzanabhavya bhAvanAnA prakarSakAlamAM, mArAmAM sadAna dayAnuM AdhAra kare che abhayadAna sahita dayAvRttine poSaNa kare che arthAt SakAyanA pAlananA pariNAmathI yukta bhAvaprANanA rakSaNarUpa dayAnI vRddhi kare tene anurUpa evI, dayAne tArI pratimA poSaNa kare che, ema saMbaMdha che. bhagavAnanI pratimA abhayadAna sahita dayAvRttine poSaNa kema kare che ? temAM yukti batAve che - jJAnorSastha svarUpasvAti, paramezvaranA anugrahathI janita evA jJAnanA utkarSarUpa nizcaya cAritranuM tadubhayasvarUpapaNuM che - abhayadAna sahita dayAvRttirUpa ubhaya svarUpapaNuM che - ahI prazna thAya ke bhagavAnanI pratimAnA darzanathI thato jJAnanA utkarSarUpa upayoga nizcaya cAritrarUpa kema che ? tethI kahe che - jJAnotsarSa mAvaneveti che ane jJAnano utkarSa atizayita evI bhAvanAM ja che, ethI jJAnano utkarSa nizcaya cAritrarUpa che, ema saMbaMdha che. sa za ? dayA kevA prakAranI che ?=bhagavAnanI mUrti graMthakArazrInA haiyAmAM abhayadAna sahita dayAne poSaNa kare che, ema pUrvamAM kahyuM, te dayA kevA prakAranI che ? tethI kahe che - svarasa .... tanurUpA, svarasanA prasaraNarUpa upAdhirahita pravardhamAna evuM je guNasthAnaka, tene ucita tene anurUpa dayA che, ema saMbaMdha che. bhagavAnanI pratimA upAdhirahita evA pravardhamAna guNasthAnakane ucita evI dayAnuM kema poSaNa kare che ? temAM hetu kahe che - anugrAhya ... tunyavRttitva, anugrAhya yogyatA ane anugrAhaka yogyatArUpa baMnenuM pratimAnA darzanathI anugrAhya evA graMthakArazrInI yogyatAnuM, ane paramAtmAnI pratimArUpa anugrAhakanI yogyatAnuM, tulyavRtipaNuM che-pratimAne jonArAmAM je prakAranI yogyatA hoya te prakAre anugrAhaka evI pratimAnI anugraha karavAnI yogyatA che. tethI baMne samAna rIte varte che. pUrvamAM kahyuM ke je prakAre graMthakArazrImAM svarasano pravardhamAna pariNAma che, te prakAre pratimA temano upakAra kare che. te kathananI puSTi karavA arthe kahe che - gata va....... tAMtrika, AthI ja lokapradIpapaNuM codapUrvIlokanI apekSAe tAMtriko vaDe vyAkhyAna karAyuM nathI athavA AthI ja lokapradyotakarapaNuM caudapUrvIlokanI apekSAe tAMtriko vaDe vyAkhyAna karAyuM che. noMdha :- gata va nowvIparva vaturvaNapUrvatno kSaya vyAdhyAta tatrive: | pATha che, tyAM rahyA che, tyAM na vyAdhyAta pATha hovo joIe athavA mata parva nokhotaratve vaturvaNapUrva7opekSA vyAyAnaM tAtri. | e prakAre pAThanI saMbhAvanA jaNAya che, te bahuzruto vicAre.
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1508 pratimAzataka | zlokaH 98 gata va .... tamo tyAra . AthI ja=anugrAhatI yogyatAnuM ane anugrAhakanI yogyatAnuM tulyavRttipaNuM che AthI ja, aniyogapara ja Agama che, e pramANe yogAcAryo kahe che, je matanI apekSA rAkhIne aniyogapara Agama che, e matanI apekSA rAkhIne, pravRtta thayelo nizcaya nizcayanaya (cAritravALA ja cAritrane prApta kare che) ItyAdi kahe che. sA vAdraza ? te pratimA kevA prakAranI che ? tethI kahe che - mAnadizvA ... grAmanA namakriyA karatuM vizva che jene evI te=pratimA, tevI che=Atamad vizvA che. AthI ja vidyotamAtA che vizeSathI zobhatI che. vamana:... nakSaNam II A kAvyamAM yamaka alaMkAra che, artha hote chate arthathI bhinnonI AvRtti yamaka che, e pramANe lakSaNa che=maka alaMkAranuM lakSaNa che. 98 bhAvArtha: graMthakArazrI zaMkhezvara pArzvanAtha bhagavAnanI pratimAnI sAkSAt stuti karatAM bhagavAnanuM pAramArthika svarU5 upasthita karavA arthe saMbodhana karatAM kahe che - "he akathI rahita !'=sarva duHkhothI rahita ! A prakAranA saMbodhanathI saMsAra avasthAmAM saMsArI jIvone je bAhya zArIrikAdi ane aMtaraMga kaSAyakRta duHkho vidyamAna che, te sarva duHkhothI rahita paramAtmA che, tenI upasthiti thAya che. AthI ja bhagavAna sadA AnaMdavALA che, te batAvavA mATe "sadAnaMda' zabdathI bhagavAnane saMbodhana karela che. "sadAnaMda eTale je AnaMdano dhvaMsa kyAreya thavAno nathI, tevo dhvaMsano pratiyogI AnaMda.' bhagavAnane sarva duHkhothI rahita ane sadA AnaMdarUpe upasthita karavAthI siddha avasthAmAM vartatA bhagavAnanuM pAramArthika svarUpa upasthita thAya che, ane te svarUpa bhagavAnanI A pratimA che. tethI pratimAne joIne siddha avasthAvALA bhagavAna pratyeno pUjyabhAva vRddhi pAme che. te spaSTa karavA arthe kahe che - sadbhAvasthApanArUpa A tArI pratimAne vAraMvAra joIne meM avyaya AnaMdane prApta karyo che. Azaya e che ke bhagavAnanI sthApanA be prakAre thAya che : (1) asadbhAvasthApanA ane (2) sadbhAvasthApanA. jema - (1) sthApanAcAryamAM bhAvAcAryanI sthApanA thAya che, te asadbhAvasthApanA che ane (2) bhagavAnanI mUrtimAM siddhigamanakALamAM vartatI siddha mudrAnI sthApanA che, te sadbhAvasthApanA che. siddha mudrAne abhivyakta karanAra evI sadbhAvasthApanA jinapratimAmAM che, ane te sadbhAva sthApanArUpa pratimAne prastuta graMthanI racanA karatI vakhate vAraMvAra buddhi sAme upasthita karavAthI graMthakArazrIne pratikSaNa pravardhamAna zubha pariNAma thAya che arthAt jema A bhagavAna sarva duHkhathI rahita che ane sadA AnaMdavALA che, tema huM paNa temanI upAsanA karIne sarva duHkhathI rahita thAuM ane sadA AnaMdamaya avasthAne prApta karuM, e prakAranA pratikSaNa pravardhamAna zubha pariNAmavALA graMthakArazrI thAya che.
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zlokaH 98 1509 vaLI, graMthakArazrIne zubha pariNAmapUrvaka pratimAne jovAthI avyaya AnaMda prApta thAya che. te AnaMda kevo che, te batAvatAM kahe che - jema parabrahmano AsvAda vigalita vedyAMtaravALo che, tenA sadaza evo zAMtarasano AsvAda graMthakArazrI prApta kare che. Azaya e che ke saMsArI jIvo potAnA jJAnapariNAmanuM vedana kare che tyAre, jJAnapariNAmathI atirikta bAhya padArthono saMzleSa karIne AtmAnA bhAvothI atirikta evA pudgalanA bhAvonuM vedana kare che. jyAre siddhaavasthAmAM rahelA AtmAo je potAnuM parabrahmasvarUpa che, te svarUpanuM vedana kare che, paraMtu anya pudgalAdi padArthonA saMzleSanuM vedana karatA nathI. jema siddhanA jIvo potAnA AtmAnA bhAvathI atirikta vedAMtaranuM vedana karatA nathI, tenA sadaza zAMtarasano AsvAda che. temAM viSayonA vedanano tyAga karIne AtmA potAnA zuddha bhAvonuM kAMIka aMzathI vedana kare che, evA zAMtarasanA AsvAdane graMthakArazrI mUrtinA darzanathI prApta kare che. vaLI, A zAMtarasano AsvAda graMthakArazrI potAnA hRdayamAM saMvedana kare che. A prakAranuM saMvedana thavAnuM kAraNa graMthakArazrIne pratimAnI darzananI kriyAmAM ullAsa pAmato vizvAsa che arthAt A pratimAnA pAramArthika svarUpamAM pote jo tanmaya thAya to paramAtmAnI sAthe tanmayatAne kAraNe paramAtmAnA jevI sarva duHkhothI rahita pUrNa sukhamaya avasthA potAne prApta thAya, e prakArano ullAsa pAmato vizvAsa hovAne kAraNe graMthakArazrI vAraMvAra bhagavAnanI pratimAnuM darzana karIne avyaya evA AnaMdane prApta kare che. ahIM prazna thAya ke graMthakArazrIne tevo ullAsa pAmato vizvAsa na hoya ane pratimAne jue, topaNa pratimAnA darzanathI tevo AnaMda kema na thAya ? tethI kahe che - je jovAnI pravRttimAM potAne vizvAsa na hoya evI ramaNIya vastune jovAthI paNa sukhanI prApti thatI nathI. AthI ja pratimAnA darzanathI je prakAre zAMtarasano AsvAda graMthakArazrIne thAya che, tevA rasano AsvAda, jeo zAstra bhaNyA pachI zAstrIya padArthonuM manana karatA nathI ane svadarzananA padArthone yukti ane anubhavathI joDatA nathI, evA jIvone te prakArano ullAsa pAmato vizvAsa prAyaH karIne pragaTa thato nathI. tethI teo pratimAnAM darzana kare ke caityavaMdanAdi kriyAo kare topaNa siddhaavasthA sadaza zAMtarasano AsvAda karI zakatA nathI. vaLI zAstrIya padArthonuM manana karavAthI je niHsaMdeha buddhi thAya che, te batAvavA mATe graMthakArazrIe zloka-97mAM kahela ke parasamayanA kathanamAM dUSaNa batAvavA dvArA svasamayanuM sthApana karavAthI potAnA haiyAmAM rahela zaMkAmaLanuM kSAlana thAya che. tethI jeo zAstrIya padArthonuM manana karIne A rIte zaMkAmaLanuM kSAlana kare che, tevA yogIne pratimAnA darzanathI ullAsa pAmato vizvAsa thAya che, tethI avyaya evo AnaMda thAya che.
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1510. pratimAzataka | zloka : 98 vaLI zAstrIya padArthonuM manana karIne jeo sthira pariNAmavALA nathI, temanAM dharmanAM kRtyomAM vicikitsA doSa rahelo che, tethI teo samAdhinA lAbhane pAmatA nathI arthAt pratimAne joIne viziSTa koTinA zAMtarasanI prAptirUpa samAdhinA lAbhane pAmatA nathI. AthI jeo dharmanAM anuSThAno kare che, Ama chatAM "A anuSThAno A rIte sevavAthI te te guNasthAnakanI pariNatine pragaTa karavAmAM kAraNa che," te prakArano jemane te te kriyAo sAthe kAryakAraNabhAvano nirNaya nathI, ane te prakAranA kAryakAraNabhAvane jANavAnI jijJAsA paNa nathI, mAtra kriyAo kare che, teo te kriyAviSayaka vicikitsA pariNAmavALA hovAthI te kriyAjanya samAdhinA lAbhane pAmatA nathI. vaLI, graMthakArazrI zlokanA pUrvArdhathI pratimAnA darzana dvArA potAne kevo AnaMda thayo, te batAvyA pachI, zlokanA uttarArdhathI bhagavAnanI pratimAnA darzananA baLathI potAnAmAM cAritranA pariNAmano utkarSa thAya che, te batAve che, ane bhagavAna sanmArganA upadeza dvArA manuSyanA hitane karanArA che, tevuM paramAtmAnuM svarUpa upasthita karavA mATe pratimAne sAme rAkhIne paramAtmAne saMbodhana karIne kahe che - he narahita ! arthAt manuSyanA hitane karanAra ! tArI A pratimAne huM je vakhate jouM chuM, te vakhate tamArI siddhaavasthAnA darzanathI janya siddhaavasthAne prApta karavAnI je utkaTa bhAvanA, te bhAvanA prakarSa pAme che, ane te bhAvanAnA prakarSakALamAM tamArI pratimA mArAmAM sadAna dayAne poSaNa kare che=SakAyanA pAlanarUpa abhayadAna sahita zuddha AtmAnA bhAvaprANanA rakSaNarUpa je dayAvRtti graMthakAranA haiyAmAM che, tenuM pratimA poSaNa kare che; kema ke pratimAnA darzanakALamAM paramezvarano potAnA upara je anugraha thAya che, te anugrahathI janita je jJAnanA utkarSavALo pariNAma thAya che, te nizcaya cAritrarUpa che, ane nizcaya cAritra ubhaya svarUpa che arthAt SakAyanA pAlananA pariNAmathI yukta ane zuddha AtmAnA samabhAvanI pariNatine phuraNa kare tevA ubhaya svarUpavALo che. vaLI, graMthakArazrIe zAstranA mananathI je jJAnano pariNAma pragaTa karyo che, te jJAnano pariNAma pratimAnAM darzana karavAthI utkarSavALo thAya che arthAt nididhyAsanarUpa thAya che arthAt je manana karIne tattvano nirNaya karyo che, te tattvane AtmAmAM AvirbhAva karavA arthe mahAyatnavALo thAya che. tethI te jJAnanA utkarSano pariNAma AtmAmAM pragaTa thayelI atizayita bhAvanA svarUpa che. paramAtmAnI mUrtine jovAthI AtmAmAM tevI atizayita bhAvanA thAya che ke jema A paramAtmA saMyamamAM udyama karIne siddhAvasthAne pAmyA, tevI ramya evI siddhaavasthA mATe paNa prApta karavI che, evI atizayita bhAvanA thAya che; ane A atizayita bhAvanA sarva udyamathI paramAtmAsakreza thavA mATe samabhAvanA pariNAmamAM vizrAMta thAya che. tethI paramAtmAnA darzanathI graMthakArazrIne nizcaya cAritranI pariNati prApta thAya che, je graMthakArazrInA cittamAM rahelI abhayadAna sahita dayAvRttine puSTa kare che. vaLI A bhagavAnanI dayA kevA prakAranI che ? te batAvatAM graMthakArazrI kahe che -
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 98 1511 graMthakArazrInA cittamAM svarasathI pravardhamAna=karmanI upAdhithI nahi, paraMtu jIvanA pAramArthika svarUpane sparze evA kSayopazamabhAvavALo pravardhamAna, je guNasthAnakano pariNAma, tene anurUpa bhagavAnanI dayA graMthakArazrIne prApta thAya che. Azaya e che ke graMthakArazrIe zAstrIya padArthonuM zravaNa karyA pachI manana karavArUpe prastuta graMthanI racanA karI, te racanAkALamAM pratimAne sanmukha rAkhIne vAraMvAra pratimAnAM darzana karIne graMthakArazrI graMtharacanA kare che. te vakhate graMthakArazrIne bhagavAnanA vacananA nididhyAsananA baLathI karmanI asarathI mukta evo AtmAno svarasa pariNAma pravardhamAna thAya che, ane te pravardhamAna pariNAmane anurUpa graMthakArazrInA cittamAM guNasthAnakanI vRddhi thAya che, ane te guNasthAnakane anurUpa bhagavAnanI dayA graMthakArazrI upara varte che. AnAthI e phalita thAya che ke mUrtinA avalaMbanathI jeTalA pramANamAM graMthakArazrInA cittamAM samabhAvanA pariNAmano prakarSa thAya che, teTalI bhagavAnanI dayA temane prApta thAya che. ahIM prazna thAya ke graMthakArazrIne bhagavAnanI ATalI ja dayA kema prApta thaI ? adhika kema nahi ? tethI kahe che - anugrAhya evA graMthakAranI jeTalI yogyatA che, teTalI ja anugrAhaka evA bhagavAnanI anugraha karavAnI yogyatA che; kema ke anugrAhyanI yogyatA ane anugrAhakanI yogyatA samAna pramANamAM hoya che arthAt anugrAhyamAM adhika yogyatA hoya ane anugrAhaka evA bhagavAnamAM anugraha karavAnI alpa yogyatA hoya, tema saMbhave nahi; ane anugrAhyamAM alpa yogyatA hoya ane anugrAhaka evA bhagavAnamAM anugraha karavAnI adhika yogyatA che, tema paNa saMbhave nahi. paraMtu jeTalI jIvamAM yogyatA hoya, teTalI yogyatAne anurUpa anugrAhaka evA bhagavAna anugraha karI zake che. tethI graMthakArazrI pratimAnA avalaMbanathI jeTalA pravardhamAna pariNAmavALA thAya che, tene anurUpa ja anugrAhaka evA bhagavAna anugraha kare che. ahIM vizeSa e che ke saMsAravartI ghaNA yogya jIvomAM ghaNI yogyatA paDelI hoya, chatAM chabastha evA guru tenI yogyatAne vikasAvI zake tevA kSayopazamabhAvavALA na hoya to, anugrAhaka evA gurumAM anugrAhyanI yogyatA tulya anugraha karavAnI yogyatA nathI, paraMtu bhagavAna to pUrNa guNavALA che ane vacanAtizayavALA che, tethI je jIvomAM jeTalI yogyatA hoya tene anurUpa te jIvane anugraha karI zake tevI yogyatA dharAve che. tethI bhagavAnane avalaMbIne je jIvo bhagavAnanA vacanAnusAra jeTalo prayatna kare te sarva prayatna karavAmAM bhagavAnanuM vacana nimittabhAvarUpe kAraNa bane che. tethI anugrAhya evA jIvamAM vartatA guNasthAnakanI vRddhine anukULa yatna anusAra, anugrAhaka evA bhagavAna teno anugraha kare che. AthI ja bhagavAnanI mUrtinA darzanathI keTalAka jIvo tatkSaNa kSapakazreNI mAMDIne kevalajJAna paNa pAme che; jyAre graMthakArazrI to bhagavAnanI stuti kare che, te vakhate jeTalA pramANamAM temanAmAM guNasthAnaka pravardhamAna thAya che, teTalA pramANamAM bhagavAnano temanA upara anugraha thAya che, adhika nahi.
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1512 pratimAzataka | zloka : 98 vaLI, anugrAhyanI yogyatAne anurUpa ja anugrAhaka evA bhagavAnanI anugraha karavAnI yogyatA che, tenI puSTi karavA arthe kahe che - AthI ja bhagavAna caudapUrvIlokanI apekSAe lokapradIpa jevA che, ema tAMtriko vaDe vyAkhyAna karAyuM nathI, paraMtu caudapUrvI karatAM nyUna kakSAnA jIvonI apekSAe bhagavAna lokapradIpa che athavA caudapUrvanI apekSAe bhagavAna lokapradyotakara che, e pramANe tAMtrikoe vyAkhyAna karyuM che. AnAthI e phalita thAya che ke lokanuM prakRSTa ghotana tIrthakaro utkRSTa caudapUrvI evA gaNadharonI apekSAe kare che, tethI utkRSTa caudapUrvI evA gaNadharonI apekSAe bhagavAna lokapradyotakara che. bIjA je anya jIvo caudapUrvI thaI zake tevA nathI, paraMtu saMsAramAM mohane vaza thaIne aMdhakAramAM bhaTake che, temanA aMdhakArane dUra karavAnuM kAraNa bane tevA pradIpa jevA bhagavAna te jIvonI apekSAe che. tethI te jIvone bhagavAna pradIpa jeTalo alpa prakAza karI zake che adhika nahi, tethI phalita thAya che ke anugrAhya evA je jIvo pradIpa tulya bodha karavAnI yogyatA dharAve che. evA jIvone bhagavAna paNa pradIpa tulya bodha karAvavAne anukULa anugrAhaka yogyatA dharAve che, paraMtu tevA jIvone AzrayIne lokapradyota jevo bodha karAvavAnI yogyatA bhagavAna dharAvatA nathI. vaLI, anugrAhyanI yogyatA tulya ja anugrAhaka evA bhagavAnanI anugraha karavAnI yogyatA che, tene puSTa karavA arthe kahe che ke "A ja kAraNathI aniyogapara ja Agama che." Azaya e che ke AgamanuM vacana koInA AtmAmAM zrutajJAnanuM AdhAna karatuM nathI, paraMtu je AtmAmAM jeTalI zrutajJAnanI yogyatA vartatI hoya ane te AtmA zratane jANavA mATe udyama karato hoya to AgamanA vacanathI tenA AtmAmAM zrutajJAnano AvirbhAva thAya che; paraMtu jema koI puruSa pAse dhana na hoya ane tene koI dhana Ape ane dhanavAna kare tyAre dhana ApanAre te puruSamAM dhanano niyoga karyo dhananuM yojana karyuM, tethI te puruSa dhanavAna banyo ema kahevAya che; paraMtu tenI jema Agama koInA AtmAmAM zrutajJAnano niyoga karatuM nathI, paraMtu jema zarAvamAM gaMdha hoya che ane pANIthI te gaMdha abhivyakta thAya che, tema ja puruSamAM je prakAranuM zrutajJAnAvaraNIya karma kSayopazamabhAvane pAme te bhUmikAvALuM hoya, ane te jIva te layopazamabhAvane ullasita karavA mATe je aMzamAM vyApAravALo hoya, te vyApAra dvArA te puruSamAM rahelA zrutajJAnane Agama abhivyakta kare che, paraMtu te puruSamAM Agama zrutano niyoga karatuM nathI. tema bhagavAna paNa anugrAhya evA puruSamAM koI bhAvano niyoga karatA nathI, paraMtu anugrAhya evo puruSa potAnI yogyatA anusAra tattvane grahaNa karavA mATe abhimukha thayela hoya tyAre, te anugrAhya puruSamAM jeTalA aMzamAM tattvanI prApti karavAnI yogyatA hoya tene anurUpa anugrAhaka evA bhagavAna tene tattvanI prApti karAvavArUpa anugraha karavAnI yogyatA dharAve che. vaLI "Agama aniyogapara che,' e matanI apekSA rAkhIne pravRtta thayelo nizcayanaya "cAritryavAna cAritra prApta kare che" ema kahe che.
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 98 1513 Azaya e che ke "Agama aniyogapara che' e vacana nizcayanayanuM che, ane nizcayanaya satkAryavAdane svIkAre che. tethI e prApta thAya ke upAdAnakAraNamAM je satuM hoya te ja abhivyaMjaka dvArA abhivyakta thAya che. jema - zarAvamAM gaMdha sat che te pANI dvArA abhivyakta thAya che, tema AtmAmAM zrutajJAna pragaTa thavAnI je yogyatA che, te pramANe AtmAmAM rahelA vidyamAna zratane Agama abhivyakta kare che. A dRSTine sAme rAkhIne pravartato nizcayanaya kahe che ke je jIvamAM kSayopazamabhAvane pAme tevuM cAritramohanIya karma che, ane jyAre te jIva cAritrane abhivyakta karavA pravRtta che, te vakhate te jIva cAritravALo che, ane cAritranI abhivyakti karavAnI kriyAthI te jIvamAM vidyamAna evuM cAritra abhivyakta thAya che. AthI nizcayanaya kahe che ke "cAritravAna ja cAritrane prApta kare che." "vAritravAneva vAritra ane pachI rUtyAdri TIkAmAM che. te di thI samyagdaSTi ja samyaktvane pAme che, tenuM grahaNa karavuM. vaLI je pratimA graMthakArazrIne sadAna dayAnI puSTi kare che, te pratimA kevI che ? te batAvatAM kahe che - 'mAnardizvA' che=AkhuM vizva jemane namaskAra karI rahyuM che, tevI che. Azaya e che ke jagatamAM tIrthakaro guNanA prakarSavALA che, puNyanA prakarSavALA che ane paropakAra karavAmAM prakarSavALA che, ane vItarAga evA temanI A pratimA che. tethI je jIvone vivekarUpI cakSu pragaTa thaI che, tevA vizvanA sarva jIvo jinapratimAne avazya namaskAra kare che; kema ke A jinapratimA guNanA utkarSavALA tIrthakaranI pratimA che. vaLI paramAtmAnI pratimA vizvathI namAyelI che. AthI ja vizeSathI zobhAyamAna che arthAt vizvanA sarva uttama puruSo je pratimAne namaskAra karatA hoya, teonI namaskAranI pravRttithI pratimA vizeSathI zobhAyamAna che. ahIM pratimAnAM be vizeSaNo ApyAM che : (1) mAnaddazva ane (2) vidyotInA A be vacano yamaka alaMkArarUpa che. yamaka alaMkAranuM lakSaNa A rIte che - artha hote chate arthathI bhinna evA anya zabdamAM te ja arthanI je AvRtti hoya" te yamaka alaMkAra che. te yamaka alaMkAra prastutamAM A rIte saMgata thAya che - pratimA mAnadizvA' kahevAthI saMpUrNa vizvathI namAyelI che, e prakArano artha prApta thAya che, ane tenAthI bhinna evA arthavALA vidyotamAnA' zabdathI mAnabrijA nA arthanI AvRtti thAya che arthAt pratimA vizvathI namAyelI che e ja artha vidyotamanA zabdathI prApta thAya che; kema ke je pratimAne vizva name che, tenAthI ja te pratimA vizeSathI zobhAyamAna che.
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1514 pratimAzataka | zlokaH 98-99 A yamaka alaMkAra be zabdonA sadaza arthane batAvIne kAvyano zobhAjanaka alaMkAra che. AnAthI e prApta thAya che ke graMthakArazrIne je mAnaNi zabdathI artha kahevo che, te ja artha kAMIka bhinna arthane batAvanArA vidyotamanA zabdathI batAvavo che; kema ke AkhuM vizva je pratimAne name che, tethI ja te pratimA vizeSathI zobhAyamAna che. mATe mAnamakrizvA thI kAMIka bhinna arthane batAvanAra vidyotInA zabda paNa AkhA vizvathI pratimA namAyelI che, tethI ja zobhAvALI che, e arthane batAvIne, sadaza evA arthane kahenAra be zabdo dvArA kAvyanI zobhAnA janaka evA be zabdonA joDalArUpa yamaka alaMkAra che. A yamaka alaMkAranI saMgati kAvyAnuzAsana sUtra-109, adhyAya-5/3mAMthI karela che. 8 zloka : tvadbimbe vidhRte hRdi sphurati na prAgeva rUpAntaram, tvadrUpe tu tataH smRte bhuvi bhavenno rUpamAtraprathA / tasmAttvanmadabhedabuddhyudayato noyuSmadasmatpado llekhaH kiJcidagocaraM tu lasati jyotiH paraM cinmayam / / 99 / / zlokArca - pUrvamAM anya devonA darzana thatA pUrvamAM ja, tamAruM biMba hRdayamAM vizeSathI dhAraNa karAye chate rUpAMtara=anya devonA AkAro, phuraNa thatA nathI arthAt devabuddhithI upAsyarUpe upasthita thatA nathI. tyArapachI tamArA biMbarUpa AlaMbananA dhyAna pachI, tamAruM rUpa smaraNa karAye chate arthAt bhagavAnanuM sarvotkRSTa dehasauMdaryanuM dhyAna karAye chate, jagatamAM rU5mAtranI prathA thatI nathI arthAt jagatamAM anyanuM suMdara rUpa che, evI vicAraNAmAtra thatI nathI. tethI prathama ane bIjA pAdamAM batAvyuM te prakAre tamArA rUpanA dhyAnathI, tamArAmAM ane mArAmAM abhedabuddhino udaya thavAthI yujhaaspaSpadano ullekha thato nathI arthAt tame ane huM judA chIe e prakAranA padano ullekha thato nathI, paraMtu kAMIka agocara cinmaya jJAnamaya, evI para prakRSTa jyoti ullasita thAya che. I99ll. TIkA : 'tvabimba' itiH-tava bimbaM=tvabimbaM, tasmin hadi vizeSeNa dhRte sati prAgeva, sutarAM rUpAntaraM kAryAntaraM (AkArAntaraM) na sphurati-na smRtikoTImATIkate, sadRzadarzanavidhayA smArakena tvabimbena tvadanyasya smRtipathArohAyogAt, tvabimbameva ca tAdRzaM prakRtiramaNIyaM yenAnyabimbameva dRkpathe nAgantuM dIyate, kutastarAM tadAkAriNi devatvamupanItaM doSeNA'pi bhAyAt, avadAma cASTasahasrIvivaraNe -
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 99 1515 "yadaivaitadrUpaM prathamamatha sAlambanapadaM tadeva dhyAnasthaM ghaTayati nirAlambanasukham / ramAgaurIgaGgAvalayazarakuntAsikalitaM kathaM lIlArUpaM sphuTayatu nirAkArapadavIm / / 1 / / atA lIlaizItyapi kapikulAdhItacapalasvabhAvodbhrAntatvaM vidadhati parIkSAM hi sudhiyaH / na vat dhyAnacA ta imavakUyamapa viMnatnInAturvavidhamaSTa vinayate" iArA [ ] kRti ! TIkArya : tava vivuM .... mAravo, pUrvamAM ja anya devanA darzananI upasthitinI pUrvamAM ja, tAruM biMba hadayamAM vizeSathI dhAraNa karAye chata=samavasaraNastha paramAtmAnI avasthAne upasthita karAve te prakAre tAruM biMba hadayamAM vizeSathI dhAraNa karAye chate, sutarAM rUpAMtara skUraNa thatA nathI=atyaMta AkAramaMtara skRtikoTImAM AvatA nathI athata vItarAgadevatA AkAra karatAM anya darzanane abhimata evA upAsya devonA AkAramaMtaro smRtimAM upasthita thatA nathI. anya devonA AkArAMtaro kema phuraNa thatA nathI ? temAM hetu kahe che - sazana ..... ayoni | sadaza darzana prakArathI smAraka evA tamArA biMba vaDe tamArAthI atyano smRtipathamAM Arohato ayoga che arthAt tamArA biMbathI tamAruM pAramArthika svarUpa smRtipathamAM Ave che, anya devonuM svarUpa smRtipathamAM AvatuM nathI. pUrvamAM kahyuM ke tamAruM biMba jovAthI anya devonuM svarUpa smRtipathamAM upasthita thatuM nathI, paraMtu tamArA biMbanA darzanathI tamAruM svarUpa ja smRtipathamAM upasthita thAya che. tyAM zaMkA thAya ke bhagavAnanuM biMba joyA pachI koIne jijJAsA thAya ke jema A deva upAya che tema te te darzanakAro anya devone upAsyarUpe svIkAre che ? to kharekhara A ja deva upAsya che ke anya deva paNa upAsya che ? evI zaMkAnA uddabhavane kAraNe, sau prathama jinapratimAne joyA pachI upAsya tarIke anya devanuM smaraNa kema thaI zake nahi ? te batAvavA arthe kahe che - tvavikhyameva ..... mAt, ane tAruM biba ja vItarAgadevanuM biMba ja, tevuM prakRti-ramaNIya chezuddha AtmAnA pAramArthika svarUpane abhivyakta kare tevI siddha mudrAvALuM hovAthI prakRti-ramaNIya che, jenAthI anya biba ja anya devonAM biMba ja, daSTipathamAM AvatAM nathI. (to) kyAMthI tenA AkAravALAmAM=anya devonA AkAravALAmAM, upavItadevapaNuM anya devonI mUrtimAM anya loko A devanI mUrti che, e prakArano vacanaprayoga kare che, e vacanaprayoganA zravaNathI bhrama thAya che ke A devanI pratimA che te prakAranuM upanItadevapaNuM, doSathI paNa kema bhAse ?=matibhramathI paNa kema bhAse ? arthAt ta bhAse. ava rASTadastrIvivara - ane aSTasahastrI vivaraNamAM ame kahyuM che - " takUi ..... nirAripa vIm" | je ja A rUpa=je ja pratimAnuM samavasaraNastha avasthAsvarUpa rUpa, prathama sAlaMbanapada che te ja dhyAnamAM rahelAne nirAlaMbana sukha yoje che. ramA, gaurI, gaMgA, valaya, zara=bANa,
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1516 pratimAzataka | zloka : 99 kuMta=bhAlo, asitalavArathI sahita evuM je anya devonuM lIlA rUpa che, te kevI rIte nirAkAra padavIne pragaTa kare ? arthAt na kare. "ataryA ........ vinayate" | ti . iza=Iza saMbaMdhI lIlA atarksa che, e paNa vAnaranA kuLathI bhaNela capaLa svabhAvavALAnuM utkrAMtapaNuM che, je kAraNathI buddhimAno parIkSA kare che, je dhyAnanuM aMga nathI te ahIM anya devonI pratimAmAM, jagatanI lIlAno hetu evuM bhagavAnanuM rUpa paNa zuM bahu prakAranA adaSTano vijaya kare ? arthAt na kare. rUti zabda aSTasahastrIvivaraNanA uddharaNanI samAptisUcaka che. bhAvArtha : graMthakArazrIe prastuta graMtha lakhatI vakhate pUrvamAM ja zaMkhezvara pArzvanAtha bhagavAnanA biMbane hRdayamAM dhAraNa karela che ane te pratimAne saMbodhIne stutirUpe prastuta graMtha racela che. tyAM bhagavAnanI sAkSAt stuti karatAM graMthakArazrI kahe che - anya devonA darzana pUrve ja tamAruM biMba hRdayamAM dhAraNa karAya chate anya devonA AkAramaMtara phuraNa thatA nathI. kema anya devonA AkAramaMtara skuraNa thatA nathI ? temAM yukti batAve che - bhagavAnanI pratimAmAM bhagavAnanI karmakAya avasthA abhivyakta thAya che ane tenA darzanathI bhagavAnanI vAstavika samavasaraNastha upadeza ApatI avasthAnuM smaraNa thAya che, ane te avasthAnuM smaraNa thayA pachI bhagavAnanuM biMba ja tevuM prakRtiramya dekhAya che, jenA kAraNe anya devonAM bibo dRSTipathamAM AvatAM nathI. anya devonAM biMbo kema daSTipathamAM AvatAM nathI, te spaSTa karatAM graMthakArazrI kahe che - upanIta evA doSathI paNa anya devonA AkAramAM devapaNuM kevI rIte bhAse ? arthAt bhAse nahi. Azaya e che ke bhagavAnanI samavasaraNastha avasthA jagatanA upakAra mATe pravartatI ane vItarAgatAne ghotana karatI atyaMta kAMta avasthA che. tethI temAM devapaNAnI buddhi thayA pachI strIo sAthe beThelA, zastro AdivALA evA rAga-dveSI AkArane batAvanArI anya devanI pratimAmAM bhramadoSathI paNa devapaNAnI buddhi kevI rIte thaI zake ? arthAt thAya nahi ahIM kahyuM ke anya devonA AkAravALAmAM upanIta devapaNuM kevI rIte doSathI paNa bhAse ? teno bhAva e che ke anya devonI mUrtimAM anya loko "A devanI mUrti che' e prakArano vacanaprayoga kare che, e vacanaprayoganA zravaNathI bhrama thAya che ke A devanI pratimA che. te upanIta devapaNuM doSathI paNa graMthakArazrIne bhagavAnanI pratimA joyA pachI anya devonI mUrtimAM bhAsatuM nathI arthAt anya devonI mUrtimAM devapaNAnI buddhino bhrama thato nathI. aSTasahasIvivaraNanA zlokothI tenI puSTi karela che, teno bhAva A pramANe che - bhagavAnanuM (1) sAlaMbanapada ane (2) nirAlaMbanapada che. sAlaMbanapada prathama che. temAM bhagavAna samavasaraNamAM beThelA, atyaMta kAMtarUpavALA vagere bhAvothI vItarAgatAnA svarUpane ghotita kare tevI mudrAthI
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1pa17 pratimAzataka | zloka : 99 beThelA dekhAya che. tevuM sAlaMbanapadavALuM bhagavAnanuM rUpa ja dhyAnamAM rahelA yogIne nirAlaMbana sukha prApta karAve che arthAt paramAtmAnA samavasaraNastha svarUpane joIne temAM tanmayatAne pAmela yogI, sAMsArika sukhothI para evA bAhya padArthonA AlaMbana vagaranA Atmika sukhane prApta kare che; kema ke bhagavAnanI mudrA bhagavAnanA viraktabhAvane vyakta kare che. temAM tanmaya thavAthI yogI sAMsArika bhAvonA AlaMbanathI para evA Atmika bhAvonA zAMtarasanA sukhane anubhave che. vaLI, ramA-gaurI AdithI kalita evuM lIlArUpavALuM anya devonuM svarUpa AtmAnI nirAkAra padavIne= saMsArathI nirlepa AtmAnI avasthAne, kaI rIte pragaTa kare ? arthAt strI, zastro AdithI yukta anya devonuM rUpa AtmAnI nirAkAra avasthAne pragaTa karI zake nahi, paraMtu sAlaMbanadhyAnavALuM paramAtmAnuM rUpa ja AtmAnI nirAkAra avasthAne pragaTa karI zake. vaLI, keTalAka kahe che ke IzvaranI lIlA atartha che Izvara A jagatanI lIlA kare che, to izvare A jagatamAM keTalAkane sukhI karyA, ane keTalAkane duHkhI karyA, evuM kema karyuM ? e prakArano tarka karI zakAya nahi, ema keTalAka kahe che, te paNa temanuM anucita kathana che=vAnarothI bhaNAyela capaLa svabhAvane kAraNe thayeluM udghAMtapaNuM che arthAt asaMbaddha pralApa che. kema asaMbaddha pralApa che ? tethI kahe che - buddhimAna puruSo parIkSA kare che, ane buddhimAna puruSo parIkSA kare to nakkI vicAre ke AvI asaMbaddha lIlA karanAra Izvara pUjya svIkArI zakAya nahi; kema ke jeo anucita pravRttio karI rahyA che, te upAsya kahevAya nahi, ane jemaNe jagatanA jIvone anyAya karyo che, tevA Izvarane upAsya kevI rIte kahI zakAya ? mATe IzvaranI lIlA atarksa che, e kathana asaMbaddha che. vaLI je dhyAnanuM aMga che te bhagavAnanuM rUpa, jo jagatanI lIlAno hetu hoya to te bahu prakAranA adRSTano vijaya kaI rIte kare ? arthAt karI zake nahi; kema ke je anya devonA IzvaranuM svarUpa mohathI AkrAMta lIlA karavAnA svabhAvavALuM che, tevA svabhAvavALA IzvaranuM rUpa dhyAnanuM aMga nathI. Ama chatAM tevA lIlAvALA Izvarane dhyAnano viSaya karavAmAM Ave to te dhyAna karanAra puruSa tevA dhyeya svarUpa bahulIlAyukta prakRtivALo bane, paraMtu bahu prakAranuM je adaSTa che teno vijaya karavA mATe samartha na bane; jyAre vitarAgadevanuM svarUpa dhyAnano viSaya karavAmAM Ave to tevA vItarAganuM dhyAna bahu prakAranA adaSTano vijaya karavA samartha bane. tethI jagatanI lIlAnA hetu evA Izvara dhyeya bane nahi, paNa vItarAganI mUrti dhyeya bane. zlokanA dvitIya pAdano artha kare che - TIkA :____tataH tvadbimbAlambanadhyAnAntaraM, tvadrUpe tu smRte=dhyAte sati bhuvi rUpamAtraprathA na bhavet, sarveSAM rUpANAM tato nikRSTatvAt, sarvotkRSTatvenaiva ca bhagavadrUpasya dhyeyatvAt / tadAhuH -
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1518 pratimAzataka / zloka : 99 "sarvajagaddhitamanupamamatizayasandohamRddhisaMyuktam / dhyeyaM jinendrarUpaM sadasi gadattatparaM caiva" / / 1 / / "siMhAsane niviSTaM chatratrayakalpapAdasyAdhaH / sattvArthasaMpravRttaM dezanayA kAntamatyantam" / / 2 / / "AdhInAM paramauSadhamavyAhatamakhilasaMpadAM bIjam / cakrAdilakSaNayutaM sarvottamapuNyanirmANam" / / 3 / / "nirvANasAdhanaM bhuvi bhavyAnAmagryamatulamAhAtmyam / surasiddhayovinda vareSazamadheyaM " mAjA [SoDaza- .-2-3-4] rUti ! TIkArya : tataH nivRtva, tyArapachI tamArA bibanA AlaMbananA dhyAna pachI, tamArA rUpanuM smaraNa karAye chate dhyAna karAve chate, jagatamAM rUpamAtranI prathA thatI nathI arthAt rUpamAtrane jovAno bhAva thato nathI; kema ke tenAthI tamArA rUpathI, sarvanA rUponuM nikRSTapaNuM che. ahIM prazna thAya ke bhagavAnanA rUpathI sarvanA rUpo nikRSTa kema che ? tethI kahe che - sarvotteraiva ... chevattA ane sarvotkRSTapaNAthI ja bhagavAnanA rUpanuM dhyeyapaNuM che. talatuM: - tene sarvotkRSTa evuM bhagavAnanuM rUpa dhyeya che tene, SoDazaka-15, zloka-1-2-3-4mAM kahe che - sarvanAviddhatam ..... reva" ne "sarva jagatane hitakArI, anupama, atizayanA samUhavALuM, RddhiothI saMyuta, sabhAmAM bolatA=samavasaraNamAM upadeza ApatA jinendranuM rUpa dhyeya che. ane tenAthI para=uparamAM kahela karmakAya avasthAvALA jinendranA rUpathI para, tattvakAya avasthAvALA=muktistha evA jinendranuM rUpa dhyeya che." jinendranuM karmakAya avasthAvALuM ane tattvakAya avasthAvALuM rU5 dhyeya che, tema SoDazaka-15, zloka-1thI batAvyuM. have te be avasthAmAMthI karmakAya avasthAvALA jinendranuM dhyAna kevA svarUpe karavAnuM che ? te SoDazaka-15, zloka-2-3-4thI spaSTa kare che - "sihAsane ..... atyantam" | AdhIna .... puSyanirmA" nirvAsAyane .... madheyaM " | ti ! traNa chatra ane kalpavRkSanI nIce sihAsanamAM beThelA, dezanA vaDe jIvonA kalyANa mATe saMpravRtta, atyaMta kAMta, AdhionuM=saMsArI jIvonI mAnasika pIDAonuM, parama auSadha, avyAhata=na haNAya evI akhila saMpadAnuM bIja, cakrAdi lakSaNothI yukta, sarvottama puNyathI nirmANa thayeluM, pRthvImAM bhavya jIvonA nirvANanuM sAdhana, acya=pradhAna,
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 99 1519 atula mAhAmyavALuM, devo ane siddhayogIothI vaMgha, vareNya zabdathI abhidheya ahaMdu, zaMbhu, buddha vagere zreSTha zabdothI abhidheya, evuM jinendrarUpa dhyeya che, ema SoDazaka-15-1 sAthe saMbaMdha che." rUti zabda uddharaNanI samAptisUcaka che. bhAvArtha prastuta zlokanA prathama pAdanuM TIkAmAM spaSTIkaraNa karIne graMthakArazrIe batAvyuM ke bhagavAnanI karmakAya avasthAnuM svarUpa pratimAmAM joyA pachI anya devonI pratimAmAM devapaNAnI buddhi thatI nathI. kema thatI nathI ? te yuktithI sthApana karyA pachI have bhagavAnanuM utkRSTa rUpa che, tenuM darzana karyA pachI jagatanAM koI rUpo pratyenuM AkarSaNa rahetuM nathI, te batAvavA arthe zlokanA bIjA pAdamAM graMthakArazrI kahe che - bhagavAnanA biMbanuM AlaMbana laIne dhyAna karyA pachI bhagavAnanuM lokottara rUpa cakSu sAme upasthita thavAthI saMsArI jIvonAM rUpamAtra jovA jevAM jaNAtAM nathI; kema ke bhagavAnanA rUpathI te sarva rUpo nikRSTa che. ahIM prazna thAya ke bhagavAnanuM tevuM utkRSTa rUpa to vartamAnamAM cakSuthI dekhAtuM nathI, tethI temanA rUpanuM dhyAna karyA pachI anya rUpa pratye kema AkarSaNa thatuM nathI ? tethI bIjo hetu kahe che - bhagavAnanuM rUpa sarvotkRSTapaNAthI ja dhyeya che, tethI te svarUpe je buddhimAna puruSo bhagavAnane upasthita karIne temanA dhyAnamAM tanmaya thAya che, tethI temanI sAme anya rUpo asAra jaNAya che. mATe anya rUpo pratyenuM AkarSaNa naSTa thAya che. vaLI bhagavAnanuM je sarvotkRSTa rUpa che, te paNa dhyAna dvArA tattvakAya avasthAmAM javAnuM kAraNa che, paraMtu mohadhArAnI vRddhinuM kAraNa nathI. tethI tevA svarUpanuM dhyAna karyA pachI saMsArI jIvonAM tuccha sAmAnya rUpo pratye vivekIne kevI rIte AkarSaNa thAya ? arthAt AkarSaNa thatuM nathI. bhagavAnanI karmakAya avasthAmAM vartatA bhagavAnanA utkRSTa rUpanuM dhyAna kevI rIte karavAnuM che ? te SoDazaka-15, zloka-1mAM temaja 2-3-4mAM batAvela che. teno bhAva A pramANe che - bhagavAna sarva jagatanA hitane karanArA che, * anupama rUpavALA che, *cotrIsa atizayanA samUhavALA che, * AmarSoSadhi Adi RddhiothI saMyukta che, * sabhAmAM besIne jagatanA jIvone dezanA Ape che. AvA svarUpe paramAtmAnuM karmakAya avasthArUpe dhyAna karavAnuM che, ane temAM tanmayatA AvyA pachI bhagavAnanI tattvakAya avasthAthI bhagavAna dhyeya svarUpa che tenuM dhyAna karavAnuM che. arthAt bhagavAnanuM
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1520 pratimAzataka | zlokaH 99 sarvakarmarahita zuddha AtmasvarUpa che, tene abhivyakta karanAra yoganirodhakALanI bhagavAnanI siddha mudrA che, tenA avalaMbanathI tattvakAya avasthAnuM dhyAna karavAnuM che. ane jeo karmakAya avasthArUpe paramAtmAnuM dhyAna kare che, teone pudgalanAM bAhya rUpo pratyenuM AkarSaNa naSTa thAya che. tethI jagatamAM anya koInAM rUpone jovAnI manovRtti thatI nathI, paraMtu sarva guNothI ane sarva samRddhiothI yukta bhagavAnanuM rUpa ja teone cakSu sAme dekhAya che, ane tyArapachI te mahAtmA paramAtmAnI tattvakAya avasthAthI paramAtmAnuM dhyAna kare che tyAre teone zuddha AtmAnuM pAramArthika svarUpa cakSu sAme dekhAya che, jemAM magna thaIne teo paramasukhane anubhave che. bhagavAnanI karmakAya avasthAnuM dhyAna kevI rIte karavuM, te SoDazaka-15, zloka-2-3-4mAM batAvyuM, teno bhAva A pramANe che - * traNa chatra ane kalpavRkSanI nIce bhagavAna siMhAsanamAM beThelA che, ka dezanA vaDe jIvonA hita mATe pravRtta che, * cakSune atyaMta ramaNIya lAge tevuM kAMta temanuM svarUpa che, * saMsArI jIvone je sarva Adhio che, tenA mATe bhagavAnanA svarUpanuM darzana parama auSadha che. *bhagavAnanuM rUpa avyAhata haNAya nahi tevI sarva saMpattionuM bIja che arthAtu kyAreya nAza na pAme tevI guNasaMpattionuM ane siddhaavasthArUpa AtmasaMpattionuM bIja che; kema ke paramAtmAnA svarUpane joIne tanmaya thayela jIva vItarAga sarvajJa bane che, ane AtmAnI kyAreya nAza na pAme tevI pUrNa saMpadAne pAme che, tenuM kAraNa bhagavAnanuM rUpa che. cakrAdi lakSaNothI yukta chepuruSamAM saMbhavita sarvottama 1008 lakSaNothI yukta che. * sarvottama puNyathI nirmANa thayeluM che arthAt jagatamAM jIvonI je puNyaprakRtinuM phaLa che, temAM je sarvazreSTha puNya che, tenAthI nirmANa thayeluM bhagavAnanuM svarUpa che. * bhagavAnanuM AvuM zreSTha svarUpa bhavya jIvonA nirvANanuM kAraNa che. * bhagavAnanuM svarUpa agra=jagatanA sarva jIvo karatAM zreSTha che. * atula mAhAsyavALuM che arthAt anya jIvonuM rUpa to bIjAne mohadhArAnI vRddhi karIne ahita karavAnuM kAraNa bane, jyAre bhagavAnanuM sarvazreSTha puNyathI prApta thayeluM svarUpa aneka jIvonA kalyANanuM kAraNa bane tevuM atula mAhAlyavALuM che. * devo ane siddhayogIo dvArA vaMdya bhagavAnanuM svarUpa che. * jagatamAM jeTalA zreSTha zabdo che, te sarvazreSTha zabdothI vAcya bhagavAnanuM svarUpa che. have zlokanA trIjA ane cothA pAdano artha kare che -
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 99 1521 TIkA :___ tasmAt tvadrUpadhyAnAt, dravyaguNaparyAyasAdRzyena nizcayatastvanmadabhedabuddhyudayaH syaat| taduktaM "jo jANadi arahaMta" [pravacanasAra 1-80 gA.] ityAdi / tataH yuSmadasmadapadollekho na bhavati, dhyAtRdhyAnadhyeyAnAM trayANAmekatvaprApteH tataH kiJcidagocaraM cinmayaM jyotiH parabrahmAkhyaM sphurati, tatsphuraNenaiva sarvakriyANAM sAphalyAt / TIkArya : tasmA .. thAt ! tenAthI tamArA rUpanA dhyAnathI arthAt zlokanA prathama ane dvitIya pAdathI karmakAya avasthAvALA bhagavAnanA rUpanuM dhyAna karyuM tenAthI, dravya, guNa ane paryAyanA sAdazyane kAraNe= paramAtmAnA tattvakAya avasthAvALA svarUpa sAthe potAnA zuddha AtmAnA svarUpanuM dravya, guNa ane paryAyathI sadazapaNuM hovAne kAraNe, nizcayathI-nizcayanayane abhimata daSTithI, tamArI ane mArI vacce abhedabuddhino udaya thAya che. taduvatam - te=nizcayathI bhagavAnanA rUpanA dhyAnathI bhagavAnanI sAthe abhedabuddhi thAya che te, pravacanasAra-1/80mAM kahevAyuM che - "no...... garita" rUri ! "jeo arihaMtane jANe che" ityAdi. rUlyaktithI gAthAno avaziSTa bhAga grahaNa karavo. tataH ... na mati, tenAthI=bhagavAnanA rUpatA dhyAnathI bhagavAnanI sAthe abhedabuddhi thAya che tenAthI, yubadammad padano ullekha thato nathI arthAt nirAlaMbatadhyAnakALamAM 'A tame cho ane A huM chuM e prakAranA padano ullekha thato nathI, paraMtu paramAtmAnuM pAramArthika svarUpa sva AtmAmAM paramAtmAnA avalaMbatathI dekhAya che, ane temAM dhyAna karanAra yogI tanmaya bane che. ahIM prazna thAya ke nirAlaMbana dhyAnamAM yukhad ammad padano ullekha kema thato nathI ? tethI hetu kahe che - dhyAtR purvaprApta, dhyAtA, dhyAna ane dhyeya e traNetA ekatvanI prApti che. pUrvamAM kahyuM ke paramAtmAnA sAlaMbanadhyAnathI nirAlaMbanadhyAna pragaTe che, tyAre yukha-ammad padano ullekha thato nathI. tyAM prazna thAya ke nirAlaMbanadhyAnamAM rahelA yogIne nirAlaMbanadhyAnathI kevo anubhava thAya che ? te ja spaSTa kare che - tataH=tenAthI nirAlaMbanadhyAnathI, kAMIka agocara cinmaya parabrahma nAmanI jyoti skuraNa thAya che. nirAlaMbanadhyAna saMyamanI sarva kriyAonuM aMtima phaLa che, te batAvavA arthe kahe che -
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152 pratimAzataka | zloka : 9 tapurana.. sAmAnA tenA phuraNa vaDe ja=paramAtmAnA nirAlaMbana dhyAnathI kAMIka agocara cinmaya parabrahma nAmanI jyoti skuraNa thAya che tenA vaDe ja, saMyamanI sarva kriyAonuM saphaLapaNuM che. bhAvArtha zlokanA prathama pAdamAM batAvyuM ke bhagavAnanuM biMba hRdayamAM dhAraNa karAye chate bIjA devonAM bibo devA tarIke upasthita thatAM nathI. vaLI zlokanA bIjA pAdamAM kahyuM ke bhagavAnanuM biMba hRdayamAM dhAraNa karyA pachI tamArA biMbanA AlaMbanathI bhagavAnanA svarUpanuM dhyAna karAye chate jagatanAM rUpo asAra jaNAya che. A rIte bhagavAnanA biMbane smRtimAM lAvyA pachI ane bhagavAnanuM sAlaMbanadhyAna karyA pachI te sAlaMbanadhyAnathI nirAlaMbanadhyAna kaI rIte pragaTe che ? te zlokanA trIjA ane cothA pAdamAM batAvatAM kahe che - karmakAyaavasthAvALA bhagavAnanuM dhyAna karyA pachI bhagavAnanI tattvakAya avasthAnuM jyAre dhyAna karavAmAM Ave che tyAre yogIne bhagavAnanA jevA dravya, guNa ane paryAyo potAnAmAM paNa che, tevuM sAdazya dekhAya che, ane te sAdazyane kAraNe nizcayanaya paramAtmAno ane potAnA AtmAno abheda batAve che. tethI paramAtmAnI mUrtimAM rahela tattvakAya avasthAnA avalaMbanathI jyAre yogIne potAnAmAM paNa paramAtmAnA jevuM svarUpa che, tema dekhAya che, ane yogI nizcayanayanuM AlaMbana laIne vicAre che, tyAre tame bhagavAna cho ane huM tamAro upAsaka chuM" evI je bhedabuddhi che, te dUra thAya che, ane tame ane huM e be vacce abhedabuddhino udaya thAya che. tethI paramAtmAnA dhyAnamAM vartatA yogIne yuSmadra-asmapadano ullekha raheto nathI; kema ke e vakhate dhyAtA, dhyeya ane dhyAna e traNenA ekatvanI prApti che. tenAthI-nirAlaMbana dhyAnathI yogIne kevo anubhava thAya che, te batAvatAM kahe che - yogInI sAme upAsya evA paramAtmA upAsyarUpe dekhAtA nathI, ane pote upAsya evA paramAtmAnI sAme upAsanA karavA beThela che, tevuM dekhAtuM nathI, paraMtu paramAtmAmAM rahela mohathI anAkuLa evuM je parabrahma svarUpa, je jJAnanI jyota che, te kAMIka agocara evI potAne phuraNa thAya che arthAt vANIthI kahI na zakAya evI, cakSuthI dekhAya nahi evI, mAtra svAnubhavathI anubhavAya evI nirAkuLa cetanAno anubhava thAya che. te vakhate yogI AtmAnI mohanA sparza vagaranI jJAnamaya jyotamAM upayukta thaIne sthira kAMIka anubhava kare che. te anubhava AtmAnA pAramArthika svarUpane sparze evA zuddha AtmAnA zrutajJAnanA upayogasvarUpa che, ane te nirAlaMbanadhyAnanA anubhavanA phuraNathI ja sarva kriyAonuM sAphalya che; kema ke saMyamanI sarva kriyAo karIne mohathI anAkuLa evA AtmAne pragaTa karavo che, ane mohathI anAkuLa evA jJAnanA upayogamAM tanmaya thayela yogI saMga vagaranI jJAnamaya cetanAmAM tanmayabhAva pAme che, te zukladhyAnano aMza che, ane te prakarSane pAmIne kevalajJAnanuM kAraNa che. tethI sarva kriyAonuM phaLa nirAlaMbanadhyAna che ane dhyAnanuM phaLa kevalajJAna che. prastuta zlonA cAre pAdono bhAva batAvatAM graMthakArazrI kahe che -
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratibhAzatas/Rcs : ce 1523 TIs: ___ ayaM bhAvaH-bhagavabimbe hRdi ghRte bhagavadrUpAnusmaraNaM, taddhyAne ca kSINakilbiSatvAnnaizcayikadravyaguNaparyAyasAmyaparyAlocanAyAM 'tvamaham ahaM tvamityabhedajJAnaM samApattirUpaM bhavati, tatra cAntarjalpe yuSmadasmatpade ullikhyete, tatazca bhinnatvena jJAtayorabhedasyAyogyatvajJAne yuSmadasmatpadayorvedAntirItyA'khaNDabrahmaNi jahadajahallakSaNAyAmanta lpaja nirvikalpakasAkSAtkArarUpaM jJAnamAvibhavati, bhedanayArthavyutkrAntAbhedagrAhidravyArthopayogena vA so'yamanAlambanayogazcaramAvaJcakayogaprAtibhamahinA yadarzanAd bhavati, sA bhagavatpratimA paramopakAriNI, tadguNavarNane yogIndrA api na kSamAH ityAveditaM bhavati / nanu kathamayamarvAgdRzAM bhagavatpratimAdarzanAjjAtapramodAnAM prANinAM saMbhavati ? iSupAtajJAtena kevalajJAnAdAgeva tadabhidhAnAt uktaM ca - "drAgasmAttaddarzanamiSupAtajJAtamAtrato jJeyam / etacca kevalaM tajjJAnaM, yattatparaM jyotiH" / / 1 / / [SoDa.-15, zlo.-10] iti / satyaM, tattvatastadAnImeva saMbhave'pi yogyatayA prAgapyuktau bAdhakAbhAvAt zukladhyAnavad, yogAnubhavazcAtra sAkSIti kiM vRthA vAgADambareNa / / 99 / / ToDArtha : ayaM bhAvaH ..... Avirbhavati, mA mA cha arthAt prastuta elsal mA bhAva cha - bhagavAnanuM biMba hadayamAM dhAraNa karAye chate bhagavAnanA rUpanuM anusmaraNa thAya che, ane tenA dhyAnamAMebhagavAnanA rUpanA dhyAnamAM, kSINa kilbiSapaNAne kAraNe=kSINa thayelA pApamaLane kAraNe, taicayika dravya, guNa ane paryAyatA sAyanuM paryAlocana karAye chate nizcayanayanI dRSTithI paramAtmAnA AtmAmAM ane potAnA AtmAmAM dravya, guNa ane paryAya samAna varte che, e prakAranuM paryAlocana karAye chate, tuM huM ane huM tuM e prakAranuM samApattirUpa abhedajJAna thAya che, ane tyAM=bhagavAnanI sAthe samApatirUpa abhedajJAnamAM, attarkalparUpe yubada smapadano ullekha karAya che, ane tyArapachI bhikSapaNArUpe jJAta evA yudhdha-asmapadanA abhedanA ayogyapaNAnuM jJAna thaye chate, vedAMtinI rItithI akhaMDa brahmamAM jahadajahad lakSaNA karAye chate, attarjalpathI thayela nirvikalpa sAkSAtkArarUpa jJAnano AvirbhAva thAya che. bhedanayArtha .... bhavati / athavA yaramamayasyoga35 pratimAna mahimAthI nayanA arthathI vyutkrAMta abhedagrAhI dravyArthanA upayogathI te A anAlaMbanayoga jenA darzanathI thAya che. te bhagavAnanI pratimA parama upakArI che. temanA guNanA varNanamAM bhagavAnanI pratimAnA guNanA
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1524 pratimAzataka | zloka : 99 varNanamAM, yogIndro paNa=tIrthakaro paNa, samartha nathI, e prakAre Avedita thAya che arthAt e prakAre prastuta zlokanA kathanathI Avedita thAya che. nanu tamirAnA aa ahIM zaMkA karatAM nagu thI kahe che - bhagavAnanI pratimAnA darzanathI thayelA pramodavALA evA arvAn daSTivALA prANIoneachaghastha jIvone, kevI rIte A=prAtijajJAna, saMbhave ? arthAt saMbhave nahi; kema ke ISapAtanA daSTAMtathI kevalajJAnanI pUrve ja tenuM abhidhAna che=prAtijajJAnanuM kathana che. 3d ra=ane SoDazaka-15, zloka-10mAM kahevAyuM che - "TrAn ..... tiH" in ti "zIgha AnAthI anAlaMbanayogathI, paratatvanuM darzana iSapAtajJAtamAtrathI=bANa mukAvAnA dagaMtamAtrathI, jANavuM. ane A paratatvanuM darzana, kevala saMpUrNate=prasiddha evuM jJAna che, je=kevalajJAna, te paraMjyoti prakRSTa jyoti svarUpa che." rUti zabda uddharaNanI samAptisUcaka che. nana thI pUrvamAM zaMkA karI ke arvA daSTivALA prANIone pratimAnA darzanathI kevI rIte pratibhajJAna thaI zake ? teno uttara ApatAM graMthakArazrI kahe che - sAM, tamArI vAta sAcI che, tattvataH suvattadhyAnavat kema ke tatvathI=paramArthathI, tyAre ja=kevalajJAnanI pUrve ja, saMbhava hovA chatAM paNa=prAtijJAnano kevalajJAnanI pUrve ja saMbhava hovA chatAM paNa, yogyatAthI kevalajJAnanI pUrvanA pratibhajJAnanI yogyatAthI, pUrvamAM paNa kahevAmAM=pUrvamAM paNa prAtijajJAna che ema kahevAmAM, zukladhyAnanI jema bAdhakano abhAva che arthAt jema zukladhyAna kSapakazreNImAM Ave che, Ama chatAM kSapakazreNImAM AvatA zukladhyAnanI pUrvabhUmikAnuM zukladhyAna pUrvamAM paNa Ave che, tema kevalajJAnanI pUrve thatA prAtibhajJAna jevuM kAMIka tevI yogyatAvALuM prAtijajJAna pratimAnA darzanathI svIkAravAmAM bAdhakano abhAva che. vorAnumavazvAtra .. vA'ITavareja che ane ahIM kSapakazreNIkALabhAvi prAtijajJAnathI pUrvamAM prAtijajJAta thAya che emAM, yogano anubhava sAkSI che, ethI vRthA vANInA ADaMbarathI zuM?= vANIthI tene batAvavA mATenA yatnathI zuM? arthAt vANIthI te kahI zakAya tema nathI, paraMtu yoganA anubhavathI te jaNAya che. 99 bhAvArtha :prastuta zlokasparzI TIkA pUrNa karyA pachI prastuta zlokano zuM bhAva che, te graMthakArazrI kahe che - bhagavAnanuM biMba hRdayamAM dhAraNa karAya chate bhagavAnanA rUpanuM anusmaraNa thAya che. Azaya e che ke koIpaNa vyaktimAM vartatA bhAvo cakSuthI dekhAtA nathI. jema - koI puruSa krodhAvezamAM hoya tyAre te puruSamAM vartato krodhano bhAva cakSuthI dekhAto nathI, topaNa tenI mudrA uparathI tenAmAM vartatA
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 99 upara5 krodhanuM anusmaraNa thAya che, ane jaNAya che ke A puruSa krodhI che. tema bhagavAnanA biMbane joIne rAgAdithI anAkuLa evA bhagavAnanA svarUpanuM smaraNa thAya che; ane rAgAdithI anAkuLa evA bhagavAnanA svarUpamAM jemane pakSapAta thAya che, te puruSano rAga bhagavAnanA vItarAga svarUpamAM atyaMta prakarSavALo thAya che. tethI te puruSamAM bhagavAnanA vItarAga svarUpanuM dhyAna pragaTe che, ane te dhyAnane kAraNe te puruSanA AtmAmAM mohane pedA karAvanAra kAluSya kSINa thAya che, tethI naizcayika dravya, guNa ane paryAyanuM paramAtmAmAM ane potAnA AtmAmAM sAmya che, tenuM paryAlocana pragaTe che. tethI dhyAnamAM rahelA yogIne 'tuM huM chuM ane huM tuM chuM' e prakAranuM samApattirUpa abhedajJAna pragaTe che. te vakhate "tuM" "huM" rUpe abhedabuddhi hovA chatAM "tuM" "huM' padathI bheda paNa pratIta thAya che. tethI te yogInA upayogamAM aMtarjalparUpa mukhad ane asmadino ullekha che arthAt "tuM ane huM eka chIe' e prakAranA upayogamAM tuM ane huM e be zabdano ullekha che, ane te ullekha batAve che ke tamArI ane mArI vacce bheda paNa che. tethI tuM ane huM e prakAranAM be pado paramAtmA sAthe potAnA AtmAnI abheda buddhi karavAmAM bAdhaka che, tevuM jJAna thAya che. te vakhate te sAdhaka yogI vedAMtIonI je paddhati che, te paddhatithI akhaMDa brahmamAM jahandu-ajahad lakSaNathI yatna kare tyAre aMtarjalpathI thanAruM nirvikalpa sAkSAtkArarUpa jJAna AvirbhAva pAme che. Azaya e che ke vedAMta darzanakAro brahmane eka akhaMDa mAne che, ane akhaMDa brahma sAthe tanmaya thavA mATe jahadajahad lakSaNA dvArA teo yuSpad ane ammad padano tyAga kare che. jema potAnA AtmAmAM ane paramAtmAmAM eka akhaMDa brahma che, te akhaMDa brahmamAM tvam ane maham e be pado bhedane karanArA che, tethI paramAtmAmAM ane potAnA svarUpamAM vartatA akhaMDa brahmano tyAga nahi karavArUpa ajahalakSaNA, ane tvam ane aham padano tyAga karavArUpa jahalakSaNA dvArA, paramAtmAnA svarUpane jovA mATe yogI upayukta bane che, tyAre paramAtmAmAM ane potAnAmAM anugata evo eka akhaMDa brahma tene dekhAya che. te akhaMDa brahmasvarUpane sparze evo aMtarjalpa te yogImAM varte che, te nirvikalpa sAkSAtkArarUpa jJAnasvarUpa che. AnAthI e phalita thAya che ke bhagavAnanI mUrtinA darzanathI prathama bhagavAnanA rUpanuM anusmaraNa thAya che, ane te bhagavAnanA rUpa pratyenuM atyaMta AkarSaNa thavAthI bhagavAnanI karmakAya avasthAvALuM dhyAna pragaTe che, jenAthI AtmAmAM ghaNA mohano nAza thAya che tyAre, nizcayanayane abhimata evuM paramAtmAsadaza dravya, guNa ane paryAyonuM sAmya potAnA AtmAmAM yogIne dekhAya che, tethI yogI potAne paramAtmA sAthe abhedarUpe jANe che. tyArapachI vedAMtInI paddhatithI akhaMDa brahmamAM tanmaya thAya che tyAre, sarva vikalpanA sparza vagaranuM mohathI anAkuLa evA jJAnanuM saMvedana thAya che, te nirvikalpa sAkSAtkArarUpa che. A rIte bhagavAnanI pratimA mahAkalyANanuM kAraNa che tema batAvyA pachI, athavAthI anya rIte pratimA kaI rIte kalyANanuM kAraNa che, te batAvatAM graMthakArazrI kahe che - bhedanayanA arthathI vyutkrAMta evA abhedagrAhI dravyarthanA upayoga vaDe carama avaMcakayogarUpa prAtijajJAnanA mahimAthI anAlaMbanayoga pragaTe che. Avo anAlaMbanayoga je vItarAgadevanI pratimAnA darzanathI thAya che,
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1526 pratimAzataka | zloka : 99 te bhagavAnanI pratimA parama upakA2ne karanArI che. te pratimAnA guNanA varNanamAM yogIndro paNa samartha nathI, e prakAre Avedita thAya che. Azaya e che ke bhedanayanI dRSTi AtmAno ane paramAtmAno bheda batAve che ane prathama bhUmikAmAM 52mAtmAnI mUrtine joIne bhedanayanI dRSTi varte che. jyAre sAdhaka yogI bhedanayanA arthathI u52nI bhUmikAmAM jAya che, tyAre abhedagrAhI evA dravyArthanA upayoga vaDe paramAtmAne jue che, tyAre jevuM paramAtmAnuM svarUpa che, tevuM potAnuM svarUpa abhedagrAhI dravyArthanA upayogathI te yogIne dekhAya che. temAM te tanmaya avasthAne pAme tyAre anAlaMbanayoga pragaTe che. A anAlaMbanayoga caramaavaMcakayogarUpa prAtibhajJAnanA mahimAthI thAya che arthAt bhagavAnano upadeza yathArtharUpe pariNamana pAme te caramaavaMcakayoga che, ane te caramaavaMcakayoga jyAre jIvamAM pragaTe che, tyAre bhagavAnanA vacananA baLathI bhagavAnanuM pAramArthika svarUpa joI zake tevI nirmaLa pratibhA pragaTe che, ane te pratibhAnA mahimAthI yogIne anAlaMbanayoga pragaTe che. Avo anAlaMbanayoga pragaTa karavAmAM bhagavAnanI pratimAnuM darzana kA2Na che, mATe bhagavAnanI pratimA 52ma u5kA2I che. tethI te pratimAnA guNanuM varNana ka2vAmAM tIrthaMkaro paNa samartha nathI. ahIM zaMkA thAya ke prAtibhajJAna to kevalajJAnanI pUrve thAya che, tethI bhagavAnanI pratimAnA darzanathI jemane pramoda thayo che tevA arvAgdaSTivALA jIvone pratimAnA darzanathI prAtibhajJAna kaI rIte thaI zake ? arthAt thaI zake nahi. teno uttara ApatAM graMthakA2zrI kahe che -- paramArthathI je prAtibhajJAna kevalajJAnanI pUrve thAya che, te prAtibhajJAna prakRSTa matijJAnavizeSarUpa che ane te prAtibhajJAnanA baLathI tarata ja sAdhaka yogIne mohanuM unmUlana ka2vA mATe samartha bane tevI dizA dekhAya che. tevuM prAtibhajJAna kevalajJAnanI pUrve ja thAya che, tenI pUrve thAya nahi; paraMtu bhagavAnanI pratimAne joIne jemane bhagavAnamAM rahelA vItarAgatAdi bhAvo pratye pramoda thAya che ane tenA kAraNe bhagavAnanA guNomAM tanmayatA Ave che, temane paNa kevalajJAnanI pUrve thanArA prAtibhajJAnanA aMza tulya prAtibhajJAna thAya che, je kevalajJAna vakhate thanArA prAtibhajJAnanuM kAraNa che. tethI kevalajJAnanI pUrvabhUmikAmAM paNa prAtibhajJAna svIkAravAmAM doSa nathI. Azaya e che ke kevalajJAnanI pUrve thatA prAtibhajJAnamAM nirvikalpa upayoga hoya che, ane te upayoga askhalita zuddha Atmatattvane jovA mATe pravRtta evA mativizeSasvarUpa hoya che. te upayoga evo dRDha hoya che ke koI nimittane pAmIne calAyamAna thato nathI, paraMtu avazya zuddha AtmAne joIne vizrAMta thAya evo hoya che arthAt mohanuM saMpUrNa unmUlana karIne kevalajJAna dvArA zuddha AtmAne joIne vizrAMta thAya tevo hoya che. jyAre pratimAnA darzanakALamAM thato anAlaMbanayoga tatsadaza hovA chatAM tevo dRDha upayoga nathI ke jethI jIva nimittothI skhalanA na pAme. vaLI te zuddha AtmAne jovA mATe pravRtta thayelo hovA chatAM zuddha
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 99-100 1527 AtmAne jovAnA kArya sudhI asmalita jaI zake tevA sAmarthyavALo paNa nathI, topaNa A pratibhajJAnathI saMcita thayelI zakti kevalajJAnanI pUrvamAM thanArA prAtijajJAnanuM kAraNa banaze. mATe pratimAnA darzanathI thatA nirAlaMbanadhyAnane paNa prAtijajJAna kahela che. jema - kSapakazreNImAM je zukladhyAna pragaTe che, tevuM zukladhyAna kSapakazreNInI pUrvamAM nathI, topaNa te zukladhyAnanA aMza tulya zukladhyAna zuddha AtmAmAM tanmaya thanArA yogIone pakazreNI pUrve paNa pragaTe che; tema prAtijajJAna paNa bhAvimAM thanArA mahAprAtijajJAnanuM kAraNa bane tevuM pUrvabhUmikAmAM pragaTe che. bhagavAnanI pratimAnA darzanathI jemane pramoda thAya che ane tenA kAraNe bhagavAnanA guNomAM tanmayatAne pAme che, tevA yogIone vartamAnamAM paNa prAtijajJAna thAya che, ane temAM yogano anubhava sAkSI che arthAt nirAlaMbanayogano anubhava sAkSI che. ethI mAtra zabdono ADaMbara artha vagarano che arthAt bhagavAnanI pratimAnA darzanathI vartamAnamAM prAtijJAna thaI zake ke na thaI zake ityAdi vANInI vicAraNA artha vagaranI che; kema ke jyAM anubhava sAkSI hoya tyAM teno apalApa karanArI vANI kAMI siddha karI zake nahi. IIkalA avataraNikA : - uktameva bhAvayannabhiSTauti - avataraNikArca - uktane ja bhAva karatAM=zloka-99mAM kahela bhagavAnanA bibanA darzanathI thatI avasthAne ja, bhAvana karatAM, graMthakArazrI pratimAnI stuti kare che - bhAvArtha : zloka-99mAM graMthakArazrIe kahela ke tamAruM biMba hRdayamAM dhAraNa karAye chate anya devonA biMbamAM devapaNAnI buddhi thatI nathI ane tamAruM sAlaMbanadhyAna karyA pachI krame karIne nirAlaMbanadhyAna pragaTe che. te kathanane ja bhAvana karatAM graMthakArazrI pratimAnI stuti kare che. bloka : kiM brahmaikamayI kimutsavamayI zreyomayI kiM kimu, jJAnAnandamayI kimunnatimayI kiM sarvazobhAmayI / itthaM kiM kimiti prakalpanaparaistvanmUrtirudvIkSitA, kiM zabdAtigameva darzayati saddhyAnaprasAdAnmahaH / / 10 / /
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1528 pratimAzataka | zloka : 100 blokArdha : A pratimA zuM babaeNkamaya che? zuM utsavamaya che? zuM zreyomaya che ? zuM jJAnAnaMdamaya che? zuM unnatimaya che? zuM sarvazobhAmaya che? A rIteA prakAre, zuM zuM e pramANe kalpanA karavAmAM tatpara evA kavio vaDeHupAsako vaDe, jovAyelI tamArI mUrti, sadhyAnanA prasAdathI kiM' zabdathI atiga evA mahane kiM zabdanI maryAdAne oLaMgI gayela evA jJAnane, batAve che. II10oll TIkA : 'kim' ityAdiH-kiM brahmaikamayI, ekaM pracuraM yasyAM sA ekamayI, brahmaNA ekamayI brahmakamayI, svarUpotprekSeyam, evamagre'pi kimutsavamayItyAdau / utsavAdayo'pi brahmavivartA eva navarUpotprekSitAstena nAkramadoSaH, utprekSitenaiva kramasyAtantratvAt, yathAmanorAjyameva tatra kramapravRtteH, 'brahmAdvayasyAnvabhavatpramodam' ityAdAviveti bodhyam / ittham amunA prakAreNa kim ? kim ? iti prakalpanaparaiH kavibhistvanmUrtirudvIkSitA satI jijJAsAnivarttakasya rUpasya kutrApyalAbhAt saddhyAnaprasAdAnirvikalpakalayAdhigamAt, kiM zabdamatigacchati yattAdRzaM mahaH svaprakAzajJAnaM darzayati, uktaM ca siddhasvarUpaM pAramarSe-"savve sarA NiyaTaeNti takkA jattha Na vijjae, maI tattha Na gAhiA, oe appaiTThANassa kheyanne se Na sadde, na rUve" [AcA. pra. zru. a. 5] ityAdi / svataH siddhatvAdeva tatra ca na jijJAseti sakalaprayojanamaulibhUtaparabrahmAsvAdapradatvAd bhagavanmUrtidarzanaM bhavyAnAM paramahitamiti dyotyate / / 100 / / TIkArca - 'vi rUtyAdi - vimutsavamayItyo zuM brIkamathI pratimA che? brahamayIno samAsa spaSTa kare che - eka=pracura jemAM che te ekamathI, brahmanI sAthe ekamathI te brahakamathI=brahmapracuramayI=brahmathI atirikta kAMI nathI evI. AnAthI e phalita thAya che ke brahmapracuramaya jinapratimA che. A=brahmakamathI e vizeSaNa, kim zabdanA baLathI svarUpa u...kSA che. e rIte AgaLamAM paNa vimutsavamathI ItyAdimAM svarUpa unmelA che, ema jANavuM. vimutsavamathI ityAdimAM kema svarUpa u...kSA che, te spaSTa kare che - 3nsavAyoDapi . tatratvAn ! utsavAdi paNa brahmanA vivarto ja navA svarUpe ubhekSita che, tethI vimutsavamathI ItyAdi paNa svarUpa u...kSA che ema saMbaMdha che. te kAraNathI-utsavAdi zabdo navA svarUpe brahmanA vivatta ja ubhekSita che te kAraNathI, akramadoSa nathI; kema ke unmekSitapaNuM hovAne
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1pa29 pratimAzataka | zloka : 100 kAraNe ja kramanuM AtaMtrapaNuM che=kiM zabdathI ubhelA karAI che, tethI te unmelAmAM A krame unmelA karAya evo niyama nathI. ahIM prazna thAya ke unmelAmAM kevo krama hoya ? temAM hetu kahe che - yathAmanorAjyameva ..... vodhyam | tyAM=kiM zabdathI ubhekSita kathanamAM, yathAmanorAjya ja kramanI pravRtti che arthAt je pramANe u~kSA karanAranI IcchA hoya te pramANe kramanI pravRtti che. "brahmAta no pramoda anubhavyo' ityAdi kathanamAM je pramANe yathAmanorAjaya kramapravRtti che tema ahIM paNa jANavuM. tye .... rati A prakAre=pUrvamAM tridomavIthI mAMDIne viM sarvamAnavI ItyAdi karyuM e prakAre, prakalpatamAM tatpara evA kavi vaDe tamArI mUrti jovAI chatI jijJAsAtivartakasvarUpano kyAMya paNa alAbha thavAne kAraNe sadhyAnanA prasAdathI nirvikalpakalayano adhigama thavAthI=prApti thavAthI, kiM zabdane je oLaMge che tevA mahad=svaprakAzajJAnane, batAve che=kiM kiM prakalpatamAM paNa evA kavi vaDe joDAyelI chatI tamArI mUrti svaprakAzajJAnane batAve che. A kathanathI zuM ghotita thAya che, te spaSTa kare che - satta ... parama - ane pArasarSamAM=AcArAMgamAM siddhanuM svarUpa kahevAyuM che - "sarve....... ve" tyAdi sarva svaro rivartana pAme che=siddhanA svarUpane kahevA mATe pravRtta thayelA sarva zabdo siddhanA svarUpane batAvyA vagara nivartana pAme che, jyAM siddhanA svarUpane batAvavAmAM, tarko vidyamAna nathI, tyAM= siddhanA svarUpane batAvavAmAM mati grAhikA nathI=autpAtikI Adi cAra prakAranI mati mokSanI avasthAne grahaNa karavA mATe samartha nathI. mokSamAM karmasamanvita puruSanuM gamana thatuM nathI, te batAvavA mATe kahe che - =mokSa oja rUpa che azeSa malakalaMkarUpa cihnathI rahita che. vaLI apratiSThAna evA mokSano= vAM pratiSThAna nathI evA mokSano, khedajJa che azeSamalakalaMkathI rahita evo puruSa kheda rahita siddha svarUpanuM vedana karanAra che. athavA apratiSThAna nAmanuM je naraka tyAMnI sthiti AdinuM parijJAna hovAne kAraNe=siddhanA jIvone jJAna hovAne kAraNe, oja azeSamala-kalaMkathI rahita evo puruSa AtmA khedajJa=apratiSThAna nAmanA narakane kheda rahita jANanAra, che. ahIM apratiSThAna naraka kahevAthI siddhano jIva samasta lokane jANanAro che. ema Avedita thAya che. (AcA. pra. zra. adhyAya-5, sUtra-170). vaLI te siddhanuM svarUpa kevuM che, te AcArAMgamAM batAve che - te zabda nathI, rUpa nathI ItyAdi siddhanuM svarUpa che. (AcA. pra.bu. adhyAya-5, sUtra-171)
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1530 pratimAzataka | zloka : 100 svata: ..... thocate || sadhyAnanA prasAdathI pratimA mahine svaprakAza jJAnane, kare che tyAre AcArAMga pra. zra. adhyAya-pa, sUtra-170-171mAM kahela siddhanA svarUpanuM jyAre svataH siddhapaNuM hovAthI ja tyAM=siddhanA svarUpamAM, jijJAsA rahetI nathI=pUrvamAM viM vratomavI ItyAdi dvArA kavine je jijJAsA thayelI te jijJAsA rahetI nathI. ethI (pratimAnuM) sakala prayojananA maulibhUta evA parabrahmanA AsvAdanuM ApanArapaNuM hovAthI bhagavAnanI mUrtinuM darzana bhavyonuM parama hita che, e pramANe dhotita thAya che. 100) bhAvArtha : zloka-99mAM kahela ke bhagavAnanA biMbanA darzanathI krame karIne vANIne agocara evI para cinmaya jyoti ullasita thAya che, te nirvikalpadhyAnarUpa che. e kathanane anya zabdothI prastuta zlokamAM batAvatAM graMthakArazrI kahe che - zAstronA baLathI paramAtmAnuM svarUpa jemaNe jANyuM che, tevA kavio pratimAne joIne unmekSA kare che ke "zuM A pratimA brahmakamaya che ? arthAt brahmanuM pracura atyaMta, svarUpa jemAM che tevI che ?' AnAthI e prApta thAya che ke pratimA pASANanI banelI che, paraMtu e pratimA je mudrAne batAve che e mudrAvALA paramAtmAnuM svarUpa pratimAmAM kavine dekhAya che. tethI vicAre che ke "zuM A pratimA pracura brahmamaya che ? athavA zuM A pratimA utsavamaya che ?" arthAt saMsArI jIvo koI AnaMdano prasaMga hoya tyAre utsavamaya hoya che, tema AtmAnA pAramArthika svarUpanI prAptinA utsavamaya A pratimA che ? athavA zuM A pratimA zreyomaya che ?" arthAt sarva kalyANanI prAptimaya che ? 'athavA zuM A pratimA jJAnanA AnaMdamaya che? athavA zuM A pratimA AtmAnI prakarSavALI unnatimaya che ? athavA zuM A pratimA AtmAnA pAramArthika svarUpanI zobhAmaya che ?' A prakAre 'kiM" zabdathI pratimAnA vizeSa svarUpanI kavie ukSA karI che arthAt vizeSa svarUpane jANavAnI jijJAsA karela che. A rIte liM vrauthI ityAdi zabdo dvArA pratimAnA pAramArthika svarUpane jovAmAM tatpara evA kavi bhagavAnanI mUrtine bhagavAnanA pAramArthika svarUpanI jijJAsAthI jovA yatna kare che, paraMtu paramAtmAnA pAramArthika svarUpanI jijJAsAnuM nivartaka evuM svarUpa kyAMya prApta thatuM nathI arthAtu zAstronA vacanothI prApta thatuM nathI ke gurunA upadezathI prApta thatuM nathI, paraMtu jyAre pratimAne jovAmAM tanmaya thavAthI sadhyAnano prasAda thAya che, ane tenAthI nirvikalpa laya avasthAnI prApti thAya che, tyAre jyAM 'kiM' zabda cAlyo jAya che, evA prakAranA svaprakAzamaya jJAnane pratimA batAve che. arthAtu pratimAnA svarUpamAM tanmaya thavAne kAraNe paramAtmAnI tattvakAya avasthAnA svarUpane jovAmAM kavino upayoga sthira thAya che. tenAthI potAnAmAM vikalponA kallolo zAMta thAya che ane sarva saMga vagaranA jJAnanA pariNAmanuM potAne svasaMvedana thAya che. te svasaMvedanathI thato jJAnano prakAza kavine mUrtinA darzanathI pragaTe che. tethI kavine jaNAya che ke pratimAnA darzanathI saMsAranA sarva saMgane nahi sparzanAra evo asaMgapariNAmavALo jJAnano upayoga kaMIka
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 100 1531 sthira bhAvane pAmatuM varte che, tad sadaza ane tenAthI atizayavALuM mahAdhairya siddhaavasthAmAM zAzvatakALa mATe che. tethI A pratimA jemanI che te puruSa brahmakamaya che, utsavamaya che, zreyomaya che ityAdi bhAvothI vItarAganA svarUpano bodha thAya che. pUrvamAM tevo spaSTa bodha na hato, tethI jema sAmAnya bodhapUrvaka vizeSanI jijJAsA thAya che, tema kavine zuM A pratimA brahmakamaya che ? ityAdi jijJAsA thayela, ane te jijJAsAnA baLathI pratimAnA avalokanane kAraNe tanmaya avasthAnA baLathI je nirvikalpa upayoga pragaTe che, tenAthI vItarAganA pAramArthika svarUpano kAMIka bodha thAya che. te kathanane ja AgamanA vacanathI spaSTa kare che - AcArAMga prathama zrutaskaMdha adhyAya-5, sUtra-170-171mAM kahyuM che ke siddha svarUpane jovA mATe pravRtta thayelA sarva svaro sarva zabdo, siddhanA svarUpane batAvyA vagara nivartana pAme che. vaLI vicArako tarkanA baLathI siddhanA svarUpane jovA mATe udyama kare che, paraMtu siddhanA svarUpane jANavA mATe tarko samartha thatA nathI. vaLI koI puruSa autpAtikI Adi buddhivALo hoya ane sarva zaktithI te buddhi dvArA mokSanA svarUpane jANavA prayatna kare to paNa te mati siddhanA svarUpane grahaNa karI zakatI nathI. ahIM prazna thAya ke to pachI siddhanuM svarUpa kevuM che ? ethI kahe che - ojarU5 che=jJAnanA prakAzarUpa che, je sarva prakAranA karmakalaMkathI rahita eka zuddha AtmadravyasvarUpa vaLI te siddhano AtmA apratiSThAnano kheda rahita jANanAra che=jyAM karmonuM pratiSThAna nathI tevA potAnA pAramArthika mukta svarUpanuM vedana karanAra che, athavA apratiSThAna nAmanI naraka sudhInA sarva bhAvone kheda rahita jANanAra che=koI prakAranA zrama rahita jJAnasvabhAvane kAraNe jANanAra che. arthAt lokavartI sarva bhAvonuM yathArtha jJAna karanAra che. vaLI te siddhano AtmA zabdasvarUpa nathI, rUpasvarUpa nathI, ityAdi dvArA AtmA pudgalanA bhAvothI atIta arUpI sattAsvarUpa che, tema batAvela che. kavine pratimAnA darzanathI nirvikalpa laya thavAne kAraNe AvA prakAranI arUpI AtmAnI sattAno kAMIka bodha thAya che. siddhanuM AvuM svarUpa je zAstravacanothI ke upadeza AdithI siddha thaI zakatuM nathI, te nirvikalpa upayogathI svataH siddha bane che. tethI pUrvamAM siddha svarUpa viSayaka je jijJAsA hatI te zAMta thAya che. AnAthI e phalita thAya che ke zAstraadhyayana, upadeza Adi ke saMyamanAM sarva anuSThAnanA prayojanamAM mugaTabhUta evo je parabrahmano AsvAda, te AsvAda bhagavAnanI mUrti Ape che. tethI bhagavAnanI mUrtinuM darzana bhavya jIvo mATe parahita che, e prakAre prastuta stutithI ghotita thAya che. 100
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1532 pratimAzataka | zloka : 101 avataraNikA : prArthanAgarbhI stutimAha - avataraNikArya : prArthanAgarbhastutine graMthakArazrI kahe che - bhAvArtha :( zloka-98nI avataraNikAmAM kahela ke sAkSAt keTalAka zlokothI graMthakArazrI paramAtmAnI stuti kare che. tethI zloka-98thI 100 sudhI bhagavAnanI mUrtinA darzanathI potAne je upakAra thAya che, te upakArane abhivyakta kare tevI pratimAnI stuti karI. have bhagavAnanI pAse potAne zuM abhISTa che, tenI prArthanA che garbhamAM jene, evI stutine karatAM graMthakArazrI kahe che - zloka : tvadrUpaM parivartatAM hRdi mama jyotiH svarUpaM prabho! tAvadyAvadarUpamuttamapadaM niSpApaM nAvirbhavet / yatrAnandaghane surAsurasukhaM saMpiNDitaM sarvato bhAge'nantatame'pi naiti ghaTanAM kAlatrayIsaMbhavi / / 101 / / zlokArca - he prabhu! mArA hRdayamAM jyotisvarUpa evuM tamAruM rUpa tyAM sudhI parivartana pAmo, jyAM sudhI arU5 evuM niSpApa uttama pada AvirbhAva pAme nahi; je AnaMdaghanamAM=je arUpa evA niSpApa uttama padarUpa AnaMdaghanamAM, sarvathI saMpiMDita kAlarAyI saMbhavi evuM sura-asuranuM sukha anaMtatama paNa bhAgamAM ghaTanAne pAmatuM nathI. II101ll TIkA :___ 'tvadrUpam' itiH-he prabho ! mama hRdi tvadrUpaM tava rUpaM parivartatAm anekadhA jJeyAkAreNa pariNamatu, kiyat ? yAvat niSpApaMkSINakilbiSaM, arUpaM rUparahitamuttamapadaM phalIbhUtaM, sAdhanIbhUtaM vA'pratipAtidhyAnaM nAvirbhavet tAvat / uttamapadamabhiSTauti- yatra-yasminnAnandaghane Anandaikarase, kAlatrayIsaMbhavi sarvataH sampiNDitamekarAzIkRtaM surAsurasukhamanantame'pi bhAge ghaTanAM naiti anntaanntmityrthH| yadAeM - "suragaNasuhaM samattaM savvapiMDiaM (savvaddhApiMDiaM) aNaMtaguNaM / na ya pAvei muttisuhaM NaMtAhiM vi vaggavagghUhiM" / /
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 101 1533 tathA - "siddhassa suharAsI savvaddhApiMDio jai havijjA / sogaMtavamo saMDyaTINe ja maphinnA" | [Avazyavani. na. 182-182. atra sAddhAsaMpiNDanamanantavargabhajanaM sarvAkAzamAnaM cAnantAnantarUpapradarzanArthaM vyAbAdhAkSayasaJjAtasukhalavAnAmatra melanAbhAvAt, vAstavasya niratizayasiddhasukhasya kAlena bhedasya kartumazakyatvAt, na hi nyAsIkRtadhanakoTisattA dhaninaH kAlabhedena bhidyate / TIkArca - de pramo.... tAvA he prabhu! mArA hadayamAM tamAruM rUpa parivartana pAmo=aneka prakAre joyAkArarUpe pariNamana pAmo arthAt samavasaraNastha karmakAya avasthArUpe ane yoganirodharUpa tattvakAya avasthArUpe pariNamana pAmo athavA piMDastha, padastha, rUpastha ane rUpAtIta avasthArUpe pariNamata pAmo. kyAM sudhI pariNamata pAmo? jyAM sudhI niSpApa=kSINakilbiSakSINapApamaLa, arUpa rUparahita, phaLabhUta evuM uttama pada AvirbhAva pAme nahi athavA sAdhatabhUta evuM apratipAtI dhyAna AvirbhAva pAme nahi, tyAM sudhI tamAruM rUpa mArA hRdayamAM aneka prakAre pariNamata pAmo, ema saMbaMdha che. 3malamakhoti - uttama padanI stuti kare che - tra.... anantAnantamicartha je AnaMdaghanamAM-AnaMdatA ekarasamAM, kALavrayasaMbhavi=traNe kALamAM thanAruM, sarvathI saMpiMDita=sarvathI ekarAzI karAyeluM, sura-asuranuM sukha anaMtamA paNa bhAgamAM ghaTanAne pAmatuM nathI arthAt siddhanuM sukha anaMtAnaMta che, e prakArano artha che. varSa - je kAraNathI ArSa che=AvazyakatirthaMkti gAthA-981-982mAM kahela che - "surAsudaM ..... vavadhUTiM" I "sarva addhAthI piDita=sarvakALanA samayothI guNita, anaMtA varNavargathI vargita evuM anaMtaguNa, samasta saMpUrNa, suragaNanuM sukha muktisukhane pAmatuM nathI." 0 mudrita pustakamAM sadgadigaM pATha che tyAM Avazyakaniyukti gAthA-981mAM sarvArSika pATha che, te saMgata che, tethI te mujaba artha karela che. tathA - ane siddhasa ..... | mannA | sarva addhAthI piDita=sarvakALanA samayothI guNita, siddhanA sukhanI rAzi jo anaMtavargathI bhAjIta hoya topaNa sarva AkAzamAM loka ane aloka sarva AkAzamAM, samAya nahi. matra .. pradarzanArtha, ahIM AvazyakaniryuktinA pAThamAM, sarva addhAnuM saMpiMDana anaMtavarganuM bhajana, sarva AkAzanuM mAna, anaMtAnaMta svarUpanA pradarzana mATe cheHsiddhanuM sukha anaMtAnaMta svarUpa che, te batAvavA mATe che. sarva addhAnuM saMpiMDana kema thaI zake nahi ? temAM hetu kahe che -
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 101 ***** vyAbAdhA . menanAmAvAt, vyAbAdhAnA kSayathI thayelA sukhalavonuM=sukhanA aMzonuM, ahIM=siddhanA sukhanI gaNanA karavAmAM, melanano abhAva che. 1534 kalpanAthI siddhasukhanA aMzonuM melana ka2Ine anaMta che tema kahyA pachI siddhaavasthAnA anaMtakALanA samayo dvArA guNavA mATe dareka samayanuM sukha juduM che te kahI zakAya nahIM. te batAvavA hetu kahe che azajyatvAt, vAstavika evA niratizaya siddhasukhanuM kALathI bheda karavA mATe vAstavaya ..... nahiM.... ..... midyate / je kAraNathI dhanikanI nyAsIkRta dhanakoTinI sattA kALanA bhedathI bhedAtI nathI. azakyapaNuM che. bhAvArtha : graMthakArazrI bhagavAnane prArthanA kare che ke tamArI mUrtinA darzanathI mane tamArA je svarUpano bodha thayo che, te svarUpa aneka prakAre jJeyAkArarUpe mArA hRdayamAM pariNamana pAmo. Ama kahIne graMthakArazrIe e prArthanA karI ke bhagavAnanI karmakAya avasthA ane bhagavAnanI tattvakAya avasthA potAnA cittamAM sadA zeyAkArarUpe upasthita raho, jethI bhagavAnanA svarUpa sivAya anya koI vastu potAnA hRdayamAM upasthita thAya nahi. bhagavAnanuM AvuM svarUpa potAnA hRdayamAM kyAM sudhI upasthita rahe ? te spaSTa karatAM graMthakArazrI kahe che - jyAM sudhI sarva karmanA nAzathI thanAruM rUparahita evuM uttama pada, paramAtmAnA svarUpanI upasthitinA phaLabhUta potAne prApta thAya nahi, tyAM sudhI upasthita raho. Ama kahIne potAne mokSaprApti sudhI bhagavAnanuM svarUpa haiyAmAM varte tevI graMthakArazrIe prArthanA karela che. vaLI athavA thI bIjo vikalpa karatAM kahe che jyAM sudhI apratipAtI dhyAna AvirbhAva pAme nahi, tyAM sudhI tamAruM svarUpa mArA haiyAmAM varto. A bIjo vikalpa siddhAvasthAnI prAptinA sAdhanabhUta che. AnAthI e prApta thAya che ke jyAM sudhI graMthakArazrIne kSapakazreNIkALabhAvi apratipAtI evuM zukladhyAna pragaTe nahi, tyAM sudhI bhagavAnanuM svarUpa cittamAM sadA upasthita rahe, A pramANe prArthanA karIne saMsAranA zIghra aMtanA kAraNabhUta evA zukladhyAnanI prAptinuM bIja bhagavAnanI pratimAnuM darzana che, ane te darzanathI potAne zukladhyAnanI prApti thAo, e prakAranI prArthanAgarbhastuti bhagavAna pAse karela che. vaLI bhagavAnane prArthanA karatAM graMthakArazrIe kahyuM ke arUpI evuM uttama pada mane maLe nahi tyAM sudhI tamAruM rUpa mArA haiyAmAM aneka rUpe pariNamana pAmo. tethI arUpI evuM uttama pada kevuM che ? tenI stuti karatAM graMthakArazrI kahe che -
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 101 1535 je arUpI evA AnaMdaghanarUpa padamAM traNe kALamAM thanAruM sarva sura-asuranuM sukha kalpanAthI eka rAzi karavAmAM Ave topaNa siddhanA sukhanA anaMtamA bhAgamAM ghaTanAne pAme nahi, teTaluM anaMtAnaMta siddhanuM sukha che. siddhanuM sukha anaMtAnaMta che te kema nakkI thAya ? tethI uddharaNarUpe Avazyakaniyukti gAthA-981-982 Apela che, teno bhAva A pramANe che - Avazyakaniyukti gAthA-981mAM kahela che ke devonA samUhanuM sukha sarvakALanA samayothI gaNavAmAM Ave ane je sukha prApta thAya, te sukhanA anaMtAnaMta vargo karavAmAM Ave, jethI te saMkhyA ghaNI moTI prApta thAya, topaNa siddhanA sukhanA samAna thatI nathI. AnAthI e phalita thAya che ke badhA devonuM sarvakALanuM sukha ekaThuM karavAmAM Ave to paNa siddhanA sukhanA anaMtamA bhAga jeTaluM thatuM nathI. Avazyakaniyukti gAthA-981mAM prathama devonA samUhanA sukhanI kalpanA karIne sarva addhAthI tene guNIne tenAthI anaMtagaNuM siddhanuM sukha che, tema batAvyuM. have Avazyakaniyukti gAthA-982mAM siddhanuM je sukha che, teno bhAgAkAra karIne ghaNuM nyUna karavAmAM Ave to paNa loka-aloka AkAzapradezonI saMkhyA karatAM adhika che, te batAvatAM kahe che - siddhanA sukhanI rAzi=eka samayamAM vartatA sukhano samUha, sarva addhAthI-kALathI piDita karavAmAM Ave arthAt koI AtmA siddha thAya tenA siddhAvasthAnA sarvakALanA samayonI saMkhyAthI te siddhanA sukhane guNavAmAM Ave, teTaluM te siddhanA jIvanuM sukha kahevAya. te sukhane anaMtavargathI bhAgavAmAM Ave to ghaNI nAnI saMkhyA thAya, topaNa te siddhanuM sukha lokAkAza ane alokAkAzanA pradezomAM samAI zake nahi. Ama batAvIne lokAkAza-alokAkAza karatAM anaMtagaNuM siddhanuM sukha che, tema batAvela che. Avazyakaniyukti gAthA-981-982nA A kathanamAM sarva addhAnuM piMDana, anaMtavarganuM bhAjana ane sarva AkAzanA pramANa sAthe siddhanA sukhanI tulanA karI che, te vAstavika rIte thaI zake nahi; topaNa siddhanuM sukha anaMtAnaMta che, te batAvavA mATe kahela che. ahIM prazna thAya ke siddhanA sukhanuM sarva addhAthI piMDana kema thaI zake nahi ? tethI kahe che - karmanI bAdhAnA kSayathI thayelA sukhAzonuM melana thaI zake nahi arthAt je kSaNamAM siddhano AtmA vyAbAdhAnA kSayathI siddha thAya te vakhate je sukha thAya che, te siddhanA sukhane siddhaavasthAnI prAptithI mAMDIne uttaranI sarva kSaNothI guNIne anaMtagaNuM karavA mATe siddhanA sukhane sarva addhAthI je piMDana karela che, te vAstavika rIte thaI zake nahi; kema ke vyAbAdhAnA kSayathI thayelA sukhAMzo pratikSaNa siddhanA jIvone anubhavAtA che, topaNa te sarvanuM melana thAya nahIM. phakta siddhanuM sukha ghaNuM atizayavALuM che, te batAvavA mATe siddhanA sukhAzonuM melana karela che. 9 3est che.
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1536 pratimAzataka | zloka : 101 vaLI, siddhanuM sukha siddhanA jIvanI anaMta kSaNonA samudAyathI melana thaI zake nahi. kema thaI zake nahi ? temAM hetu kahe che - vAstavika evA niratizaya sukhano kAlanA bhedathI bheda karI zakAya nahi arthAt prathama kSaNamAM ATalA sukhAMzo hatA, bIjI kSaNamAM te dviguNA sukhAMzo thayA, trIjI kSaNamAM te triguNA sukhAMzo thayA, ema karIne sarva kSaNonA sukhanI saMkhyA ekaThI karIne ghaNI moTI che tema batAvI zakAya nahi. phakta siddhanuM sukha keTaluM anaMtAnaMta che, te batAvavA mATe siddhanA sukhanuM sarva addhAthI piMDana karela che. siddhanuM sukha kALanA bhedathI bheda kema karI zakAya nahi ? temAM dRSTAMta batAve che - jema koIka dhanike kroDa dhananI sattA ekaThI karelI hoya ane te kroDa dhana temanI pAse daza varSa rahe to prathama varSamAM kroDa dhana hatuM, bIjA varSamAM kroDa dhana hatuM, trIjA varSamAM kroDa dhana hatuM, ema daza varSanA kroDa dhanathI guNIne te daza kroDa saMkhyAvALuM che, tema kahI zakAya nahi; paraMtu temanI pAse haMmezAM kroDa dhana che tema kahI zakAya. tema siddhanA jIvone pratikSaNa niratizaya sukha che, tema kahI zakAya; paraMtu dareka kSaNanA samayothI guNIne siddhanA jIvonA sukhanI saMkhyA ekaThI karIne moTI karI zakAya nahi. phakta siddhanuM sukha anaMtAnaMta che ane anaMtAnaMta kALa sudhI rahenAruM che, te batAvavA mATe sarva addhAthI piMDana karela che. TIkA : tadu: yoTi - "vAbAhakkhayasaMjAyasukhalavabhAvamitthamAsajja / tatto aNaMtaruttarabuddhIe rAsi kappo so (prikppo)||1|| eso puNa savvo vi hu Niraisao egarUvamo ceva / savvAbAhAkAraNakkhayabhAvAo tahA Neyo / / 2 / / Na u taha bhinnANaM ciya sukkhalavANaM tu esa samudAo / te taha bhinnA saMto khaovasama jAva jaM huMti / / 3 / / Na ya tassa imo bhAvo Na hu sukkhaM pi paraM tahA hoi / bahuvisalavasaMjutte (saMviddha) amayaM pi na kevalaM amayaM / / 4 / / savvaddhAsaMpiMDaNamaNaMtavaggabhayaNaM ca jaM ittha / savvAgAsAmANaM caNaMtasa(ta)iMsaNatthaM tu / / 5 / / tinni vi paesarAsI egANaMtA tu ThAviyA huMti / haMdi viseseNa tahA aNaMtayANaMtayA (aNatayA NaM tayA) sammaM / / 6 / / tullaM ca savvaheyaM savvesiM hoi kAlabhee vi / jaM jahA koDIsattaM tahA taM NAsai suhumamiNaM / / 7 / /
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1537 pratimAzataka | zlokaH 101 1530 (jaha jaM koDIsattaM taha chaNabhee vi suhumamiNaM) savvaM pi koDikappiyamasaMbhavaThavaNAi jaM bhave ThaviyaM / tatto tassuhasAmI Na hoi iha bheago kAlo / / 8 / / tA jai tatto ahigaM (jai tatto ahigaM) khalu hoi sarUveNa kiMci to bheo / Na ha ajjavAsakoDIsayANaM pi so hoi" / / 9 / / (na vi annavAsakoDIyALa mAMi so doDDa) 1 [rvizikSA-20 . 7-15] rUti .. TIkArya : taraNuM ..... vittI: - te pUrvamAM siddhanA sukhanuM varNana karyuM te, yuktikAra pU. A. haribhadrasUri mahArAja siddhasukhaviMzikA gAthA-7thI 1pamAM kahe che - "vAvAhikAya ..... ripo" ! rUtya ahIM sukhanI rAzinA viSayamAM, vyAbAdhAnA kSayathI thayelA sukhalavanA bhAvane grahaNa karIne, tyArapachI tenAthI grahaNa karAyelA sukhalavanA bhAvathI, uttara buddhi vaDe rAzinI kalpanA karavI joIe. 0 pratimAzataka mudrita pustakamAM rasi Mo so pATha che, tyAM siddhasukhaviMzikA-20/7mAM rAzi paripTo pATha che. siddhasukhaviMzikA-20/7mAM sukhanI rAzi buddhithI kaI rIte prApta thaI zake te batAvyuM. tyAM jijJAsA thAya ke siddhamAM sukhanI mAtrA keTalI haze ? te batAvavA siddhasukhavizikA-20-8mAM kahe che - "so pukha ..... nego" "vaLI, siddhanA sukhano sarva paNa AkasiddhanA sukhano rAzi niratizaya ekarUpa ja che." siddhanA sukhano rAzi AvI che, te kevI rIte jANavuM ? tethI kahe che - sarva bAdhAnA kAraNono kSaya thavAthI (siddhanA sukhano rAzi) te prakArano=niratizaya jANavo. siddhasukhavizikA-20-8mAM batAvyuM ke siddhanuM sukha niratizaya ekarUpa che. have te sukha ekarUpa kevI rIte che ? te batAvatAM siddhasukhavizikA-20-9mAM kahe che - " 3 tada ...... ne huMti" || vaLI A=siddhanA sukhano rAzi, taEUR te prakAre=je prakAre saMsAranA sukhano rAzi judA judA sukhalavono samudAya che te prakAre, bhinna ja evA sukhalavono samudAya nathI ja. kema nathI ? te batAvatAM kahe che - je kAraNathI jyAM sudhI layopazame che tyAM sudhI te sukhAzo, te prakAre bhinna hoya che. siddhasukhaviMzikA-20-9mAM kahyuM che ke kSayopazamabhAva sudhI ja bhinna evA sukhalavo hoya che. tethI sAyikabhAvakRta siddhanuM sukha bhinna evA sukhalavono samudAya nathI. tyAM prazna thAya ke siddhanA jIvone kSayopazamabhAva na hoya topaNa je prakRSTa sukha che, te kSayopazamabhAvavALuM mAnI laIe to zuM vAMdho che ? tethI siddhasukhaviMzikA-20-10mAM kahe che - " ... samaya" "ane tene siddhane, A=kSayopazamabhAva nathI. ahIM prazna thAya ke topaNa kSayopazamabhAvanA prakarSarUpa ja prakRSTa sukha mAnI laIe to zuM vAMdho ? tethI kahe che -
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1538 pratimAzataka | zlokaH 101 ane kharekhara prakRSTa sukha paNa tevA prakAranuM kSayopazamabhAvavALuM nathI. ahIM prazna thAya ke prakRSTa sukha kSayopazamabhAvavALuM kema nathI ? te have dRSTAMtathI batAve che - ghaNA viSanA kaNiyAthI yukta evuM amRta paNa mAtra amRta nathI". 0 pratimAzataka mudrita pratamAM vivisanavasaMgutte pATha che, tyAM siddhasukhaviMzikA-20-10mAM vahuvitravaviddha pATha che, te saMgata jaNAya che. tethI te mujaba ame artha karela che. siddhasukhaviMzikA-20-6mAM batAvyuM ke siddhanA sukhano rAzi sarvakALathI gaNavAmAM Ave ane tyArapachI tenA anaMta vargamULa kADhavAmAM Ave topaNa sarva AkAzamAM samAya nahIM, eTalA siddhanA sukhanA aMzo che. tyArapachI gAthA-8 ane 9mI gAthAnA pUrvArdhamAM batAvyuM ke siddhanuM sukha, sukhAzonA samudAyarUpa nathI, paraMtu niratizaya ekarUpa che. A baMne gAthAnAM kathano sthUladaSTithI paraspara virodhI dekhAya, paraMtu teno virodha nathI, te batAvavA mATe siddhasukhaviMzikA-20-11mAM kahe che - "saLI .... tadRsatyaM tu" | ahIMyA=siddhanA sukhanA viSayamAM, sarvakALa vaDe guNavuM ane anaMtavargabhAjana anaMta vargamULa karavuM, sarva AkAzamAM nahi mAvuM je siddhasukhavizikA-20-6nuM kathana che, te anaMta evA tenA=mokSasukhanA, darzana mATe kahevAyuM che." pratimAzataka mudrita pustakamAM sadaMtye tu pATha che, tyAM siddhasukhaviMzikA gAthA-11mAM tadRsatye tu pATha che ane te pATha saMgata jaNAya che. tethI te mujaba ame artha karela che. siddhasukhavizikA-20, zloka-11mAM kahyuM ke sarvakALapiMDanAdi traNe vAto siddhanA sukhanI anaMtatA batAvavA mATe grahaNa karela che. tethI tyAM prazna thAya ke kharekhara siddhanuM sukha je anaMta che, te kaI saMkhyAnuM che ? te batAvavA siddhasukhaviMzikA-20, zloka-12mAM kahe che - titri vi ... saE" "jyAre traNe paNa pradezarAzivizeSathI sthApita evuM eka anaMta thAya, tyAre kharekhara siddhanA sukhanI rAzinI jevI anaMtatA che, tevI samyak anaMtatA thAya." 0 pratimAzataka mudrita pu. mAM anaMtAnaMtayA sarSa che, tyAM siddhasukhavizikA gAthA-12 pramANe anaMtayA " tayA samaM pATha saMgata jaNAya che, ane te mujaba artha karela che. siddhasukhaviMzikA gAthA-12mAM traNa pradezarAzithI siddhanuM sukha batAvyuM. tyAM te traNa pradeza rAzimAM kALane grahaNa karela che, ane te kALanA grahaNamAM je jIvo jyAre siddha thAya tyArathI mAMDIne bhaviSyakALanA samayonI saMkhyAthI guNavAnuM kahyuM che. tethI e prApta thAya ke je jIvo vartamAnamAM mokSe gayA che, temanA karatAM pahelAM mokSe gayelA jIvone kALanA samayo adhika prApta thaze, tethI vartamAnamAM je siddha thayA che temanA karatAM pUrvanA siddhonuM sukha adhika thAya. A rIte to dareka siddhanA jIvomAM sukhanI taratamatA siddha thAya. jo tema svIkArIe to sarva siddhanuM sukha niratizaya ekarUpa che, ema je gAthA-8mAM kahela te kathananI sAthe virodha Ave. Ama sarva siddhanA jIvone niratizaya ekarUpa sukha svIkArIe to paraspara taratamatA nathI ema prApta thAya che, jyAre siddhanA sukhanA varNanamAM kALanA samayo vaDe guNavAthI siddhanA jIvomAM
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 101 1539 paraspara taratamatA prApta thAya che. tethI te virodhano parihAra karIne kaI apekSAe sarva siddhonuM sukha samAna che ? te batAvatAM kahe che - tumne 2 ..... suhura" I ane kALabheda hote chate paNa badhAnuM A mokSanuM sukha, sarva prakAre samAna che, je kAraNathI tevA prakArano kSaNabheda hote chate paNa je prakAre karoDanI saMpatti samAna che. ahIM prazna thAya ke karoDa dravya saMkhyAthI samAna che, tethI be karoDapati samAna che tema kahI zakAya; paraMtu sukha e bAhya dravya jevuM nathI, paNa jIvanA pariNAmarUpa che. tethI siddhonA jIvomAM paraspara sukhanA saMvedanamAM taratamatA svIkArIe to zuM vAMdho ? tethI kahe che - A=badhA siddhanA jIvonuM sukha samAna che. e sUkSma che. 0 pratimAzataka mudrita pustakamAM gAthA-13no uttarArdha phoDIsataM tahIM te khAsa sumii II che tyAM vizikAmAM nara naM voDIsataM tada chApeNa vi suhumAM pATha che, te saMgata jaNAya che, ane te mujaba ame artha karela che. siddhasukhaviMzikA gAthA-13mAM kahyuM ke siddhanA sarva jIvonuM sukha samAna che ane te sUkSma buddhithI gamya che. te ja siddhasukhaviMzikA gAthA-14-1pathI batAve che - saghaM pa . vAto" || "je kAraNathI asaMbhava sthApanA vaDe karIne sarva paNa (siddhanuM sukha) koDi kalpita sthApita thAya=karoDanI kalpanArUpe sthApita thAya, to te sukhanA svAmI thAya (koDI sukhanA svAmI thAya), ahIMyAM= siddhanA jIvo koDI sukhanA svAmI thAya, emAM kALabhedaka nathI." "naDuM ..... do" || "jo tenAthI karoDanI kalpanArUpe sthApita evA mokSanA sukhathI, kharekhara kaMIka svarUpathI adhika sukha hoya to (siddhanA sukhano paraspara) bheda thAya. have A vAta dRSTAMtathI batAve che - Aje ane varSa kroDa pUrve marelAonA mAnamAM marelAonI sthitimAM, te bheda nathI ja. (tema Aje mokSamAM gayelAonA ane karoDa varSa pahelAM mokSamAM gayelAonA sukhamAM bheda nathI.) rUti zabda uddharaNanI samApti sUcaka che. 0 pratimAzataka mudrita pustakamAM gAthA-15mAM tA naTTa tato hiAM che tyAM viMzikA gAthA-15mAM na to mahii pATha che, te mujaba artha ame karela che, tathA gAthA-1panA uttarArdhamAM ja huM annavasoDIyA pa so hoTuM che tyAM vizikA gAthA-15mAM 7 vi annavasoDIyALa mAmi so dor3a pATha che, te pATha saMgata jaNAya che. tethI te mujaba artha karela che. bhAvArtha :siddhasukhaviMzikAnI sAkSI ApI, teno bhAva A pramANe che - koI vyaktine koI prakAranI bAdhA hoya ane te bAdhA dUra thAya to tene sukha thAya che, te sukhalava che. e rIte anya anya vyAbAdhAonA kSayathI anya anya sukhalavo thAya che. A rIte sarva bAdhAonA kSayathI
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1540 pratimAzataka | zlokaH 101 ghaNA sukhalavono samudAya thAya che. tevA sarva bAdhAonA kSayathI thatA sukhanA samudAyarUpa siddhanA jIvonuM sukha che. vastutaH siddhanuM sukha sarva bAdhAonA kSayathI thayeluM hovAthI niratizaya ekarUpa che arthAt caramasImAnuM che. vaLI saMsAranuM sukha anya anya sukhalavonA samudAyarUpa che, je kSayopazama bhAvamAM saMbhave che; jyAre siddhanuM sukha to sarva vyAbAdhAnA saMpUrNa kSayathI thayeluM hovAthI sukhalavonA samudAyarUpa nathI, paraMtu niratizaya ekarUpa sukha che. saMsArI jIvonuM sukha ghaNA sukhalavonA samudAyarUpa che, tevuM siddhane nathI. kema nathI ? temAM yukti Ape che -- saMsArI jIvonuM sukha amRta jevuM hovA chatAM ghaNA viSanA aMzathI yukta che, mATe kevala amRta nathI. tethI saMsAranuM sukha kevala sukharUpa nathI, paraMtu viSa jevA duHkhathI yukta che; ane mokSamAM kevala sukha che; kema ke duHkhathI yukta nathI. mATe mokSamAM saMsArI jIvonA jevuM kSayopazamabhAvavALuM sukha nathI. noMdha :- siddhasukhaviMzikAnA uddharaNanI gAthA-7 thI 1panA vizeSa bhAvArtha mATe viMzativiMzikA uttarArdha, gItArtha gaMgAthI prakAzita thayeluM che, temAM jovuM. utthAna : prastuta zlokamAM prathama pAdamAM ane dvitIya pAdamAM graMthakArazrIe prArthanA karI ke tamAruM rUpa mArA haiyAmAM tyAM sudhI parivartana pAmo ke jyAM sudhI mane niSpApa evuM uttama pada prApta thAya nahi; ane tyArapachI prastuta zlokanA trIjA pAdamAM ane cothA pAdamAM te niSpApa uttama pada AnaMdaghanarUpa che, tema batAvyuM. tenAthI zuM phalita thAya che, te batAvavA arthe graMthakArazrI kahe che - TIkA : phalasyAnandaghanatvena sAdhanasyApi tathAtvaM bodhyam, itthaM cArUpadhyAnarUpanirAlambanayogAyaiva rUpastutirityAveditaM bhavati, tathA ca pratimA svalpabuddhinAmityAdi darzanenApi na vyAmohaH kAryaH, nirAlambanayogAdarvAk svalpabuddhereva tadadhikArasiddhaH, sAlambanayogasaMpAdakatvenaiva tasyAzcaritArthatvAdanyathA kevalajJAnakAlAnanuvartizrutajJAnamapyanupajIvyaM syAd devAnAMpriyasyeti na kinycidetahityartha: tA20. TIkArca - 70 ... tathilArasiddha , phaLanuM bhagavAnanI stutinA phaLanuM, AnaMdaghanapaNuM hovAne kAraNe sAdhananuM paNa=AnaMdaghananI prAptinA sAdhanabhUta nirAlaMbatadhyAnanuM paNa, tathApaNuM jANavuM= AnaMdaghanapaNuM jANavuM; ane A rIte=bhagavAnanI stutithI paraMparAe prApta thatuM mokSarUpa phaLa
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zloka : 101 1541 AnaMdaghanarUpa che, tema sAdhananuM paNa AnaMdaghanapaNuM che e rIte, arUpadhyAnarUpa nirAlaMbanayoga mATe ja paramAtmAnA arUpadhyAnarUpa nirAlaMbanayoga mATe ja, jyoti svarUpa bhagavAnanA rUpanI stuti che=zlokanA prathama be pAdamAM graMthakArazrIe bhagavAnanA jyoti svarUpa rUpanI stuti karela che, e prakAre Avedita thAya che. ane te rIte-paramAtmAnI pratimAnA darzanathI nirAlaMbanadhyAna mATe bhagavAnanA rUpanI stuti thAya che ema pUrvamAM kahyuM te rIte, "pratimA svalpabuddhivALA jIvo mATe che" ItyAdi darzana vaDe paNa ItyAdi padonA darzana vaDe paNa, vyAmoha karavo joIe nahi; kema ke nirAlaMbatayoganI pUrve svalpabuddhivALAne ja tenA adhikAranI siddhi che= pratimAnI upAsanAnA adhikAranI siddhi che. ahIM prazna thAya ke pratimA nirAlaMbanayoganI prApti mATe nathI, paraMtu tenI pUrve alpabuddhivALAne upakAraka che, tema kema kahI zakAya ? tethI bIjo hetu kahe che - sAvana .... caritArthatva, sAlabatayoganA saMpAdakapaNAthI ja tenuM pratimAnuM, caritArthapaNuM che-pratimAnuM nirAlaMbana yoganI prAptinuM kAraNa paNuM che. gAthA ..... anyathA=pratimA sAlaMbanayoganA saMpAdana dvArA ja nirAlaMbAyoganI prAptinuM kAraNa che, tema na mAno, ane nirAlaMbatayoganI atanuvartI pratimAnI upAsanA che, mATe buddhimAnone pratimAnI upAsanA karavA jevI nathI, tema mAno to, kevalajJAnakALanuM avatuvati evuM zrutajJAna paNa devAnAMpriyanemUrkhane, anupajIvya thAya-anAdhAra thAya, ti=ethI patie="pratimA, svalpabuddhivALAone che" e prakAranA padanA darzanathI jeo vyAmoha kare che ke pratimA kalyANanuM kAraNa nathI e, artha vagaranuM che. II101 bhAvArtha : graMthakArazrIe bhagavAnanI stuti karatAM prArthanA karI ke "he bhagavaMta ! tamAruM jyoti svarUpa rUpa mArA haiyAmAM tyAM sudhI parivartana pAmo ke jyAM sudhI huM uttama padane na pAmuM', ane tyArapachI te uttama pada AnaMdaghanarUpa che, tema batAvyuM. tethI e phalita thayuM ke bhagavAnanI stutinuM phaLa uttama pada che, ane te uttama pada AnaMdaghanasvarUpa che. tethI jenuM phaLa AnaMdaghana svarUpa hoya tenuM sAdhana paNa tatsadaza hoya, tethI tenuM sAdhana evuM nirAlaMbanadhyAna paNa AnaMdaghana svarUpa che, tema phalita thAya. jema siddhaavasthA AnaMdaghana svarUpa che, tema tenI prAptinA sAdhanabhUta evo nirAlaMbanayoga paNa AnaMdaghana svarUpa che, ane te nirAlaMbanayoganI prApti mATe graMthakArazrIe bhagavAnanA jyoti svarUpa rUpanI stuti karela che, e prakArano artha prastuta zlokathI Avedita thAya che. pUrvamAM graMthakArazrIe sthApana karyuM ke pratimAnI stutinuM phaLa AnaMdaghana svarUpa mokSa che, ane tenI prAptino upAya nirAlaMbanayoga che, te paNa AnaMdaghana svarUpa che, ane te nirAlaMbanayoganI prApti mATe graMthakArazrIe pratimAnI stuti karela che. tethI "pratimAno adhikAra svalpabuddhivALAne che" ityAdi zAstravacanonA darzanathI vyAmoha karavo joIe nahi arthAt keTalAka ardhavicArako zAstramAM "pratimAno
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1542 pratimAzataka | zloka : 101 adhikAra alpabuddhivALAne che" e prakAranAM vacanone joIne vyAmoha kare che ke pratimA kharekhara upAsya nathI, paraMtu mokSanA arthI jIvoe to zuddha AtmabhAvamAM javA mATe ja udyama karavo joIe; ane jeo maMdabuddhivALA che, jeone dharma karavAno anya koI upAya nathI ane zuddha AtmAne samajI zake tevA nathI, tevA svalpabuddhivALAo mATe pratimA che. A prakArano vyAmoha karavo joIe nahi; kema ke prastuta zlokamAM graMthakArazrIe nirAlaMbanayoganI prApti mATe pratimAnA jyoti svarUpa rUpanI stuti karI che, tethI nirAlaMbanayogamAM javAno upAya paraMparAe pratimA che. A vyAmoha ucita kema nathI ? ane zAstrakAroe svalpabuddhivALAone pratimA upAsya che tema kahyuM che, tenuM tAtparya zuM che ? te spaSTa karavA arthe kahe che - nirAlaMbanayoganI prApti pUrve sarva sAdhako svalpabuddhivALA ja che. mATe nirAlaMbanayogamAM jeo vartatA nathI, teo sarvane pratimAnI upAsanA karavAno adhikAra che. tethI zAstrakAroe je apekSAe svalpabuddhivALAne pratimA upAsya che tema kahyuM te apekSAne choDIne uparamAM varNana karela che te prakAranI anya apekSAthI pratimA upAsya nathI tema vyAmoha karavo ucita nathI. nirAlaMbanayoga pUrvenA sAdhako svalpabuddhivALA che, ane teone pratimAnI upAsanA karavAno adhikAra che, tema pUrvamAM kahyuM, e kathanane daDha karavA arthe graMthakArazrI kahe che - pratimAnuM sAlaMbanayoganA saMpAdakapaNA vaDe ja caritArthapaNuM che. AnAthI e prApta thAya che ke pratimAnA avalaMbanathI sAdhaka yogIne sAlaMbanayoga pragaTe che, ane sAlaMbanayoganA baLathI te yogI nirAlaMbanayogamAM jaI zake che; paraMtu nirAlaMbanayoganI prApti pUrve te sAdhaka svalpabuddhivALA che; kema ke zuddha AtmAnA pAramArthika svarUpamAM tanmaya thaI zake tevI buddhi nathI. tevA sAdhakane pratimAnA avalaMbanathI pratimAmAM vartatA vItarAgatA Adi bhAvone avalaMbIne sAlaMbanayoganI prApti thAya che, ane tenA baLathI te yogI nirAlaMbanadhAnane prApta karI zake che. pratimAnI upAsanA sAlaMbanayoganA saMpAdana dvArA nirAlaMbanayoganI prAptinuM kAraNa che; tema na mAno, ane nirAlaMbanayoganI ananuvartI pratimAnI upAsanA che=nirAlaMbanayogakALamAM nahIM vartanArI pratimAnI upAsanA che, mATe buddhimAnoe pratimAnI upAsanA karavA jevI nathI, tema mAno, to kevalajJAnakALamAM ananuvartI-kevalajJAnakALamAM nahIM rahenAruM evuM, zrutajJAna paNa anAdhAra che=mokSanA arthI mATe anupayogI che. ema mAnavuM paDe, je mAnI zakAya nahi; kema ke zrutajJAnanA baLathI sAdhakyogI kevalajJAna pAme che. ane kevalajJAnanA baLathI yoganirodha karIne mokSane pAme che. tema Adya bhUmikAnA sAdhayogI pratimAnA AlaMbanathI sAlaMbanayogane prApta kare che, ane sAlaMbanayoganA baLathI nirAlaMbanayogane prApta karI zake che. Ama chatAM "pratimAno adhikAra svalpabuddhivALAne che" tema kahIne pratimAnuM AlaMbana levAmAM na Ave, to kevalajJAna ananuvartI evA zrutajJAnanuM paNa AlaMbana levuM sAdhaka mATe anucita siddha thAya. tethI "pratimAno adhikAra svalpabuddhivALAne che" ema kahIne pratimAnI upAsanA anAvazyaka che, e prakAranuM kathana artha vagaranuM che. II1015
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1543 pratimAzataka | zlokaH 102-103-104 avataraNikA : granthakartuH prazastiH - avataraNikArya : graMthakAranI prazasti - zloka : svAntaM zuSyati dahyate ca nayanaM bhasmIbhavatyAnanaM, dRSTvA tat(tvat)pratimAmapIha kudhiyAmityAptaluptAtmanAm / asmAkaM tvanimeSavismitadRzAM rAgAdimAM pazyatAM, sAndrAnandasudhAnimajjanasukhaM vyaktIbhavatyanvaham / / 102 / / anvayArtha: rU jagatamAM, tat (ta) pratimA durva=tamArI pratimAne joIne thiyafmati vAtanutAtmanA jeo kutsitabuddhivALA che, ethI prApta karyo che lupta AtmAne jemaNe evAonuM svAnta puSyati svA=hadaya zoSAya che, nayanaM 2ad=nayana=AMkha baLe che gha=ane mana masmImati=mukha bhasmIbhUta thAya che. tu=vaLI rAkrAgathI mAM=Ane pratimAne, pacatta nimitaza=jotA evA animeSa vismita daSTivALA mAva amane sanva--dararoja sAndAnaHsthAnimajjanasuuM=sAMdra evA suMdara evA AnaMdarUpa amRtamAM nimajjananuM sukha vyavartImati vyakta thAya che. ll102aa zlokArya : ahIM=jagatamAM, tamArI pratimAne joIne jeo kutsitabuddhivALA che, ethI prApta karyo che lupta AtmAne jemaNe evAonuM hRdaya zoSAya che, AMkha baLe che ane mukha bhasmIbhUta thAya che. vaLI rAgathI AnetrapratimAne, jotA evA animeSadaSTivALA amane dararoja sAMdra=suMdara evA AnaMdarUpa amRtamAM nimajjananuM sukha vyakta thAya che. II10 bhAvArtha : jagatamAM bhagavAnanI pratimAne joIne, pratimA pUjanIya nathI tevuM mAnanArA kutsita buddhivALA lupako-sthAnakavAsIo che, ane temaNe potAnA AtmAnA pAramArthika svarUpano lopa prApta karyo che, AthI ja vItarAganI pratimAne joIne teone dveSa utpanna thAya che. dveSane kAraNe temanuM haiyuM pratimAne joIne zoSAya che, AMkhomAM baLatarA thAya che ane mukha bhasmIbhUta thAya che, tethI vAraMvAra pratimAnI upAsanAnI niMdA kare che.
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1544 pratimAzataka | zloka : 102-103-104 jyAre graMthakArazrIne vItarAgabhAva pratye atyaMta rAga che, tethI rAgathI A pratimAne jonArA che, mATe vItarAganuM vItarAgasvarUpa pratimAmAM temane dekhAya che. tethI animeSa vismita dRSTithI pratimAne jue che, tenA kAraNe potAnA cittamAM rAgAdi kallolo pratidivasa zAMta thAya che, jethI temanuM citta upazamabhAvanA ramya AnaMdarUpa amRtamAM nimajjana pAme che ane tenA kAraNe zAMtarasanuM sukha pragaTa thAya che. ll10zA zloka : mandAradrumacArupuSpanikarairvRndArakairarcitAM, savRndAbhinatasya nirvRtilatAkandAyamAnasya te / nisyandAtsnapanAmRtasya jagatIM pAntImamandAmayA' vaskandAt pratimAM jinendra ! paramAnandAya vandAmahe / / 103 / / anvayArtha: jinendra !=he jinendra ! nanAmRtasya nicA=huvaNarUpa amRtanA tikSyathIebhagavAnanI pratimAnA havaNajaLanA chaMTakAvathI, mAmavADavantaghiNA rogatA avaDhaMdathI arthAt jagatanA jIvonA ghaNA rogone dUra karavAthI nAta pAntIjagatanuM rakSaNa karatI, mantAramavArupuSyanivAre vRjAra tA--kalpavRkSanA suMdara puSponA samUhathI devatAo vaDe pUjAyelI savRminatasya sarvAdathI tamAyelA sajjanonA samudAyathI tamAyelA, nivRtictAnA mAnamokSarUpI latAnA kaMdasamAna evA te tamArI pratima=pratimAne paramAnandrA =paramAnaMda mATe nAma ame vaMdana karIe chIe. ll103 zlokArtha : he jinendra ! tamArI pratimAnA havaNajaLanA chaMTakAvathI jagatanA jIvonA ghaNA rogone dUra karavAthI jagatanuM rakSaNa karatI, kalpavRkSanAM suMdara puSponA samUhathI devatAo vaDe pUjAyelI, sajjanonA samudAyathI namAyelA, mokSarUpI latAnA kaMdasamAna evA tamArI pratimAne paramAnaMda mATe ame vaMdana karIe chIe. 103. bhAvArtha : graMthakArazrIe zaMkhezvara pArzvanAtha paramAtmAnI pratimAnI stutirUpe prastuta graMthanI racanA karela che, ane te pratimAnI stuti karatAM kahe che ke "he bhagavaMta ! tamArI pratimA kalpavRkSanAM suMdara puSponA samUhathI devatAo vaDe pUjAyelI che. A pramANe batAvIne bhagavAna pArzvanAthanI pratimA aneka kALa sudhI devatAo dvArA pUjAyelI che, te batAvela che. vaLI te bhagavAna kevA che, te batAvatAM kahe che ke uttama puruSonA samUhathI namAyelA che ane mokSarUpI latAnA kaMda samAna che, evA pArzvanAtha bhagavAnanI A pratimA che.
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | zlokaH 102-103-104 1545 vaLI, A pratimA kevA prabhAvavALI che, te batAvatAM kahe che - bhagavAnanI pratimAnA vaNarUpa amRtanA chaMTakAvathI jagatanA jIvono ghaNA rogothI chUTakAro thAya che. tethI bhagavAnanI pratimA jagatanA jIvonuM rakSaNa karanArI che, ane AvI pratimAne parama AnaMda mATe ame namaskAra karIe chIe. ahIM vizeSa e che ke pArzvanAtha bhagavAnanI pratimAnA jaLanA chaMTakAvathI yAdavonI jarA dUra thayelI tene sAme rAkhIne graMthakArazrIe kahela che ke bhagavAnanI pratimAnA havaNajaLanA chaMTakAvathI ghaNA rogo dUra thAya che, ane tenAthI jagatanuM rakSaNa thAya che, tevI tamArI pratimA che. ll103 zloka : tapagaNamunirudyatkIrtitejobhRtAM zrInayavijayagurUNAM pAdapadmopajIvI / zatakamidamakArSIdvItarAgaikabhaktiH, prathitazuciyazaHzrIrullasadvyaktayuktiH / / 104 / / anvayArtha : 3IrtinomRtA zrInavina purU padipopanIvI=udya arthAt camakatI kItinA tejathI bharAyelA zrI nayavijaya gurunA caraNakamalanI sevA karanArA, vItarAmavita =vItarAgane vize eka bhaktivALA, prathita viza:zrI =vistAra pAmela pavitra yazarUpI lakSmIvALA, kannasatravAvitaH=ullAsa pAmatI vyakta yuktivALA, ta5muni =tapagacchanA munie zatara--A zatakane vArSI-karyuM. ll104 zlokArca - camakatI kIrtinA tejathI bharAyelA zrI nayavijaya gurunA caraNakamalanI sevA karanArA, vItarAgane vize eka bhaktivALA, vistAra pAmela pavitra yazarUpI lakSmIvALA, ullAsa pAmatI vyakta yuktivALA, tapagacchanA munie A zatakane kyuM. ll104ll bhAvArtha : graMthakArazrI mahAmahopAdhyAyajI mahArAjAnA guru pU. niyavijayajI mahArAjA che, jemanI kIrti jagatamAM vistAra pAmI rahI che arthAt A mahAtmA bhagavAnanA zAsananI suMdara ArAdhanA karanArA che, e prakAranA kIrtirUpI tejathI teo bharAyelA che, ane tevA pU. nayavijayajI gurunA caraNakamaLane sevanArA graMthakArazrI tapagacchanA muni che.
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1546 pratimAzataka | zlokaH 102-103-104 vaLI graMthakArazrI vItarAga pratye eka bhaktivALA che. tethI vItarAganI bhaktirUpe prastuta graMtha racela che. vaLI graMthakArazrIe kAzImAM abhyAsa karIne vAdIne jItIne nyAyavizArada vagere zuci evI yazalakSmIne prApta karela che. vaLI nyAyadarzananA abhyAsane kAraNe ullAsa pAmatI vyakta yuktivALA che arthAt sarvajJa bhagavaMtanA zAstro mAtra svadarzananAM che', ema kahIne svIkAranArA nathI, paraMtu ullAsa pAmatI vyakta yuktio dvArA teno nirNaya karIne tenA marmane jANanArA che. evA pU. mahopAdhyAyazrI yazovijayajI mahArAjAe A zataka karyuM che. prastuta prazastinA zlokamAM graMthakArazrIe 'yazazrI' zabda dvArA potAnA nAmanuM sUcana karela che. II104 TIkA : ziSTa vyatrayaM spaSTam 202AAra rUAA204 TIkArya : ziSTa vyatra aSTam / kahevAyelAM traNa kAvya-zloka-102-103-104 spaSTa che, tethI A traNa zlokanI TIkA graMthakArazrIe racela nathI. II102aaaa103104 || ti zrI pratimAzatavaM samAtA (samAptam) |
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | TIkAkAra prazasti zloka : 1 1547 TIkAkartuH prazastiH TIkAkAranI prazasti :zloka : jayati vijitarAgaH kevalAlokalIlAkalitasakalabhAvaH satyavAdI natendraH / dinakara iva tIrthaM vartamAnaM vitanvan, kamalamiva vikAsizrIH jino varddhamAnaH / / 1 / / anvayArtha: vinitarI =jemaNe rAgane jItyo che evA revattAtostInAnitanamAva:=kevalajJAnanI lIlAthI jAgyA che sakala bhAvone jemaNe evA satyavAhI satya bolanArA narendra =IndothI tamAyelA vinara rUDha vartamAnaM tIrtha vitatva--sUryanI jema vartamAna tIrthano vistAra karatA temanA visizrI =kamalanI jema vikAsI zobhAvALA evA vartamAna bina =vartamAna jitezvara jayati jaya pAme che. [1] zlokArtha : jemaNe rAgane jItyo che evA, kevalajJAnanI lIlAthI jANyA che sakalabhAvone jemaNe evA, satya bolanArA, IndothI namAyelA, sUryanI jema vartamAna tIrthano vistAra karanArA, kamalanI jema vikAsI zobhAvALA evA vardhamAna jinezvara jaya pAme che. III bhAvArtha : TIkAkAra mahopAdhyAya zrIyazovijayajI mahArAjAe vIrabhagavAnanA zAsananI sthApanAthI mAMDIne atyAra sudhInI potAnI pATa paraMparAnI prazasti karela che. prastuta potAnI paraMparAnA Adya guru vIraparamAtmA che. te kevA guNovALA che, te batAvatAM kahe che - vardhamAnasvAmIe rAgane jItI lIdho che, upalakSaNathI dveSane paNa jItI lIdho che, ane kevalajJAnanA prakAzathI saMsAranA badhA bhAvone jANanArA che. vaLI satyavAdI che, A prakAre batAvIne bhagavAnanuM vacana ekAMta pramANabhUta che ema sthApana karela che; kema ke rAgAdirahita che, yathArthabhAvone jANanArA che ane satyavAdI che. mATe je kAMI kahe che te sarva yathArtha ja kahe che. mATe temanAM vacano saMsArI jIvo mATe ekAMta upakAraka che. vaLI indrothI namAyelA che, vaLI jema sUrya jagatamAM prakAzano vistAra kare che, tema bhagavAna vardhamAnasvAmI vartamAna tIrthano vistAra karanArA che. vaLI jema kamala vikAsane pAme che, tema bhagavAna pUrNa vikasita evI lakSmIvALA che. AvA vaddhamAna jina jagatamAM jaya pAme che.
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1548 pratimAzataka | TIkAkAra prazasti zloka: 2-3 prastuta zlokamAM 'vinatarI :' vizeSaNa dvArA bhagavAnano apAyApagamAtizaya batAvela che. jenAtonItAnitasattaHva: vizeSaNathI jJAnAtizaya batAvela che. "satyavAlI' vizeSaNathI vacanAtizaya batAvela che ane "nate.' vizeSaNathI pUjAtizaya batAvela che. zloka : tadanu sudharmasvAmizrIjaMbUpravaramukhyasUrivaraiH / zAsanamidaM vijayate cAritradhanaiH parigRhItam / / 2 / / anvayArtha: tava=tyArapachI vIrabhagavAna nirvANa pAmyA tyArapachI cAritrane suvarNasvAmitrInavU varamudyasUri = cAritrarUpI dhanavALA sudharmAsvAmI, zrI jaMbUvara mukhya sUrio vaDe parigRhIta--grahaNa karAyeluM rU zAsanaM A zAsana vinAyate jaya pAme che. purA zlokArca - tyArapachI cAritrarUpI dhanavALA sudharmAsvAmI, zrIjabUmavara mukhya sUrio vaDe, grahaNa karAyeluM A zAsana vijaya pAme che. rA bhAvArtha : tIrthanI sthApanA zrI vIrabhagavAne karI. te vIrabhagavAnathI pravartatuM evuM zAsana jaya pAme che, ane vIrabhagavAna nirvANa pAmyA pachI cAritrarUpI dhanavALA evA sudharmAsvAmI, zrIjaMbUsvAmI pravara mukhya AcAryoe A zAsana dhAraNa karyuM, ane teoe dhAraNa kareluM A zAsana vijayane pAme che. IFrA zloka : kramAtprAptatapAbhikhyA jagadvikhyAtakIrtayaH / cAndre kule samabhUvan zrI jagaccandrasUrayaH / / 3 / / anvayArtha: prAptatAmA =prApta karyuM che tapAtAma jemaNe evA nadidhyAtizIva =jagatamAM vikhyAta kItivALA, vAje vatte cAkuLamAM zrI sUrA=zrI jagacaMdrasUri mantrakramathI=sudharmAsvAmI AditI pATaparaMparAmAM kramathI, samavanTathayA. liDA zlokArca - prApta karyuM che tapAtAma jemaNe evA, jagatamAM vikhyAta kItivALA, cAjakuLamAM zrI jagacaMdrasUri kramathI sudharmAsvAmI AdinI pATaparaMparAmAM kramathI, thayA.
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1549 pratimAzataka | TIkAkAra prazasti zloka : 4 bloka : marAlaigItArthaH kalitabahulIlaH zucitapaHkriyAvadbhinityaM svahitavihitAvazyakavidhiH / pravAho gaGgAyA iva dalitapaGkavyatikara stapAgacchaH svacchaH sucaritaphalecchaH prajayati / / 4 / / anvayArtha : citA:kriyAva i=pavitra tapakriyAvALA evA, nItAH mAtta =gItArUpI hasothI nitabadullI = kalita bahulIlAvALo, nityaM haMmezAM svahitavihitAvarathavidhi =svahita mATe vihita Avazyaka vidhivALo TlA pravAda ruva gaMgAnA pravAhanI jema nitapati =dalI nAMkhyo che kAdavano vyatikara jeNe evo svaccha:=svaccha sucaritattejI:=sucarita phaLanI IcchAvALo tA:tapAgaccha pragati=jaya pAme che. sA. zlokArca - pavitra tapakriyAvALA evA gItArthopI hasothI kalita bahulIlAvALo, haMmezAM svahita mATe vihita Avazyaka vidhivALo, gaMgAnA pravAhanI jema dalI nAMkhyo che kAdavano vyatikara jeNe evo, svaccha ane sucarita phalanI IcchAvALo tapAgaccha jaya pAme che. pUjA bhAvArtha - graMthakArazrIe prathama zlokamAM vIrabhagavAnanI stuti karI, tyArapachI bhagavAnanI pATaparaMparAmAM AvanArA sudharmAsvAmI AdinI stuti karI ane kramathI tapagacchanA Adya zrI jagacaMdrasUri thayA, temanI stuti karI. have te tapAgaccha kevo che, te batAvIne tapAgacchanI stuti kare che - pavitra tapa ane kriyAvALA evA gItArtha puruSorUpI haMsothI kalita bahulIlAvALo tapAgaccha che. Ama kahevAthI e prApta thAya che ke A tapagacchamAM mokSane anukULa evI tapa-kriyA karanArA gItArtha puruSo thayA che jeoe bhagavAnanA zAsananAM ghaNAM rahasyo prApta karyA che, evo A tapAgaccha che. vaLI A tapAgacchamAM AtmAnA hita mATe Avazyaka vidhio nitya sevAya che, tevo A tapAgaccha che. vaLI, jema gaMgAno pravAha kAdavane dUra kare che, tema A tapAgaccha AtmAmAM rahelA malina bhAvarUpI kAdavane dUra kare che. tethI e prApta thAya ke tapAgacchanA pavitra AcAro jeo pALe che, temanAmAM moharUpI kAdava dUra thAya che ane temano AtmA svaccha thAya che. vaLI, A tapAgaccha svaccha che ane sucaritanA phaLanI icchAvALo che arthAt A tapAgacchamAM rahIne jeo tapAgacchanI maryAdAthI jIve che, teo svaccha jIvana jIvanArA che ane sucaritanA phaLane prApta
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1550 pratimAzataka | TIkAkAra prazasti zloka : 5-6-7 karavAnA pariNAmavALA che arthAt svaccha jIvana ane uttama AcAronA phaLarUpe svarga-apavarganA phaLane pAmanArA che, tevo A tapAgaccha jagatamAM vijaya pAme che. III) zloka H samarthagItArthasamarthitArthijJAnakriyodbodhapavitrite'smin / utkRSTasaptASTaparamparAptazaithilyapaGkAdapi nAsti zaGkA / / 5 / / anvayArtha: samarthagItArthasamathitAthijJAnaviolvoSavitrita=samartha gItArthothI samarthita thayelA arthI sAdhuonI jJAna-kriyAnA udbodhathI pavitra thayelA asthi AmAM=tapAgacchamAM, utkRSTamaptASTaparamparAptazethijyapApi=utkRSTa sAta-ATha paraMparAthI prApta sAdhuomAM zaithilya kAdavathI paNa jJA nAsti=zaMkA nathI. pa zlokArtha H samartha gItArthothI samarthita thayelA, arthI sAdhuonI jJAna-kriyAnA udbodhathI pavitra thayelA, AmAM=tapAgacchamAM, utkRSTa sAta-ATha paraMparAthI prApta sAdhuomAM zaithilya kAdavathI paNa zaMkA nathI. / / 5 / / bhAvArtha : zloka-3mAM pU. jagacaMdrasUrithI tapAgaccha zarU thayo te batAvyuM ane te tapAgacchanuM svarUpa zloka-4mAM batAvyuM. have te tapAgacchamAM samartha gItArtha puruSo sAta-ATha pATaparaMparA sudhI thayelA, jenAthI samarthana pAmelA kalyANanA arthI sAdhuo jJAna-kriyAnuM sevana karela, ane teonA jJAna-kriyAnA sevanathI pavitra thayelo A tapAgaccha che. te tapAgacchamAM utkRSTathI sAta-ATha pATapaTaMparA sudhI zaithilyarUpa kAdavanI paNa prApti na hatI. tethI saMpUrNa malinatA vagaranA AcAravALo sAta-ATha pATaparaMparA sudhI tapAgaccha hato. IIII zloka H jAte munIndupratimArivarge svargezasAhAyyAmiva prapanne / AnandanandairvimalAbhidhAnairihoddhRtA sUribhirugracaryA / / 6 / / kriyAmalena pAkhaNDairjagadetadviDambitam / vimalairvimalIcakre vimalakriyayA punaH / / 7 / /
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | TIkAkAra prazasti zloka : 6-7-8 1papa1 anvayArtha: munInupratimarivarSe nAte jinendranI pratimAno zatruvarga utpanna thaye chate, zasahAdhyAmiva prapare=jANe IndranI sahAyatA na maLI hoya evA, mAnandranamittAmithAneH sUrimika=AnaMdavimala sUri vaDe 3jhava vacchaMtAugra carcA uddhata karAI. ign pAd =pAkhaMDIo vaDe kriyAmajona-kriyAmaLathI tad na=A jagata vizvita--vilaMbita karAyuM, punaH=vaLI, vimalai =AnaMdavimala sUri vaDe vimaviyA=vimalakriyAthI vimastIvimala karAyuM. pachA zlokArca - | jinendranI pratimAno zatruvarga utpanna thaye chate jANe IndranI sahAyatA na maLI hoya evA AnaMdavimalasUri vaDe ugra carcA uddhata karAI. img pAkhaMDIo vaDe kriyAmaLathI A jagata vilaMbita karAyuM, vaLI AnaMdavimalasUri vaDe vimala kriyAthI vimala karAyuM. IkA bhAvArtha zloka-pamAM kahyuM ke tapagacchanI sAta-ATha pATaparaMparA sudhI samartha gItArtho hatA, tethI sAdhuo jJAnakriyA zAstrAnusArI karatA hatA, mATe zaithilyanI zaMkA vagarano A tapagaccha hato. te tapagacchamAM tyArapachI bhagavAnanI pratimAno zatruvarga utpanna thayo, je bhagavAnanI pUjAmAM pApa che ityAdi sthApana karIne bhagavAnanA mArgane malina karanAro thayo ane te vakhate pU. AnaMdavimala nAmanA sUri thayA. teo jANe indranI sahAyatA na maLI hoya evA adbhuta sAmarthyavALA hatA, ane teoe ugra caryA-ugra AcAro, dvArA pramAdavALI thatI kriyAno uddhAra karyo. AnAthI zuM phalita thAya che te spaSTa karatAM zloka-7mAM kahe che - pAkhaMDI puruSoe dharmanAM anuSThAnone yathA-tathA karIne kriyAmaLa dvArA jagatane viDaMbita karyuM arthAt dharma karanArA jIvone viparIta kriyAo karAvIne zuddha kriyAono vinAza karyo. te vakhate AnaMdavimalasUrie vimala kriyA vaDe jagatane pavitra karyuM arthAt pharI tapagacchamAM nirmaLa kriyAo thavA lAgI. II6-gAM zloka : tadurupaTTanabhastalabhAskaro vijayadAnagururvijayaM dadhau / tapagaNaprabhutA suvidehabhUriva babhUva yato vijayorjitA / / 8 / /
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1552 pratimAzataka | TIkAkAra prazasti zloka : 8-9 anvayArtha: tadupaTTanamastanamAra =temanA=AnaMdavimalasUrinA, vizAla paTTarUpI AkAzamAM sUrya jevA vinAnA=vijayadAnaguru vinayaMtravijayane tho=pAmyA, yata =jemanAthI suvimUriva=videhanI bhUminI jema mahAvidehanI bhUminI jema, tapaUpramutA= pagaNanI prabhutA vinayornitA=vijayathI urjita vapUrva thaI. . zlokArdha : AnaMdavimalasUrinA vizAla paTTarUpI AkAzamAM sUrya jevA vijayadAnaguru vijayane pAmyA, jemanAthI mahAvidehanI bhUminI jema tapagaNanI prabhutA vijayathI ujita thaI. dA. bhAvArtha pU. AnaMdavimalasUrinI pATaparaMparAmAM dAnavijaya guru thayA, jemanAthI bhagavAnanA zAsanano dharma vistArane pAmyo. tethI tapagaNanI prabhutA videhanI bhUminI jema vijayathI urjita thaI=jema mahAvidehamAM atizayavALA sAdhu hovAne kAraNe suMdara dharma pravarte che, tema tapagaNamAM paNa mahAvidehane yAda karAve evo dharma pravartavA lAgyo. III zloka : yenAkabbarabhUdhare'pi hi dayAvalliH samAropitA, vizvavyAptimatIva bhUriphalitA dharmorjitaiH karmabhiH / hIraH kSIrasamudrasAndralaharIpraspaddhikIrtivrajaH, sa zrImAn jinazAsanotratikarastatpaTTanetA'jani / / 9 / / anvayArtha : vena jemanA vaDe ghanitti varSafma =dharmathI ujita karmo vaDe makkaramUreDapi akabara bhUdharamAM paNa akabara rAjAmAM paNa, rU=jANe vizvavyApti-matI vizvavyApI na hoya evI mUrittitA=bhUri phaLavALI yAntiH=dayArUpI velaDI samArapitA=samAropaNa karAI, sa zrImA--te zrImAna kSIrasamudramAnadaraddhivrina =kSIrasamudranI sAMdra laharInI spardhA karanArI kItinA samudAyavALA zrI =hIrasUri jinazAsanonnati :=jinazAsananI unnati karanArA tatpadRnetAni temanA paTTatAHdAnavijayanA paTTanetA thayA. II zlokArdha : akabara rAjAmAM paNa dharmanA ujita kRtyothI jANe vizvavyApI na hoya evI bhUri phaLavALI dayArUpI velaDI jemanA vaDe samAropaNa karAI, te zrImAna kSIrasamudranI sAMdra laharInI spardhA karanArI kIrtinA samudAyavALA harasUri jinazAsananI unnati karanArA dAnavijayanA paTTatA thayA. III
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1papa3 pratimAzataka | TIkAkAra prazasti zlokaH 9-10 bhAvArtha : ghaNI bhUmine dhAraNa karanAra hovAthI akabara rAjAne bhUdhara kahevAya che ane tevA akabara rAjAmAM pU. hIrasUri mahArAje dayArUpI velaDI AropaNa karI. kaI rIte AropaNa karI, te batAvatAM kahe che - - jyAre akabara rAjAnA mahelamAM pU. hIrasUri mahArAja padhAre che, tyAre jAjama pAtharelI hatI. te vakhate akabaranI vinaMtI hovA chatAM jAjama upara na besatAM nIce bese che. te vakhate dharmathI urjita evI dayAnI kriyA vaDe ghaNA phaLavALI dayAnI velaDI akabara bAdazAhanA haiyAmAM samAropita karI, je dayAnI velaDI jANe vizvamAM vyApIne rahenArI na hoya, tevI hatI; kema ke akabara bAdazAhanA pharamAnothI te dayAnuM pAlana paryuSaNAdi parvanA prasaMgomAM sarvatra thatuM hatuM. te sarvanuM mULa bIja pU. hIrasUri mahArAja hatA. te hIrasUri mahArAja dAnavijayajI mahArAjanA paTTanetA hatA arthAt temanI pATe AvelA hatA. lA zloka : lumpAkairdanujairivAtidUritairdUrenilIya sthitaM, zambhordAmbhikajRmbhadambhadalane dambholirAjJA dhRtA / pakSo'vAdi ziloccayaiH kila nijaH kutrApi no darzitaH, sUtrAmAdhikadhAmni hIravijaye sUrIzvare jAgrati / / 10 / / anvayArca - sUtramayathAni zrIravinavesUrIzvare nIti=IndrathI adhika tejavALA pU. hIravijayasUrIzvarajI mahArAjA jAgRta hote chate pU. hIravijayasUrIzvarajI mahArAjA vidhamAna hote chate lakhapRSawlatane dAMbhikanA jaMbhanA daMbhanA dalanamAM dAMbhikanA vacanaprayoganA daMbhanA dalAmAM motiH=vajarUpa moH gAjJA vRtA=zaMbhunI AjJA dhAraNa karAI tapagacchanA sAdhuo dvArA bhagavAnanI AjJA dhAraNa karAI. (jenA kAraNe) guneH rUvadAnavo jevA tivrataiH supAvai =atipApavALA laMpAko vaDe dUra nittIra=dUramAM chUpAIne sthitaRrahevAyuM. vitta kharekhara zino:=parvata jevA teo vaDe niH pakSa =potAno pakSa gavAhi kahevAyo, yuarupa=kyAMya paNa no zitaH=batAvAyo nahi. II10 zlokArca - IndrathI adhika tejavALA hIravijayasUrIzvarajI mahArAjA vidhamAna hote chate dAMbhikanA vacanaprayoganA daMbhanA dalanamAM vajarUpa (tapagacchanA sAdhuo dvArA) bhagavAnanI AjJA dhAraNa karAI. (jetA kAraNe) dAnavo jevA ati pApavALA laMpAko vaDe dUramAM chUpAIne rahevAyuM. kharekhara parvatatA jevA teo vaDe potAno pakSa kahevAyo (paraMtu) kyAMya paNa batAvAyo nahi. II105
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1papa4 pratimAzataka | TIkAkAra prazasti zloka : 10-11-12 bhAvArtha : indra karatA adhika tejavALA pU. hIrasUrIzvarajI mahArAjA vidyamAna hote chate dAMbhikonA vacanonA daMbhanA dalanamAM vaja jevI bhagavAnanI AjJA sAdhuo dhAraNa karatA hatA, tethI tevA susAdhuono prabhAva jagatamAM vartato hato. te vakhate dAnavo jevA ati pApI evA lupAkanAM pratimAnA lopana karanArAM vacano koI sAMbhaLe tevI sthiti na hatI, ane tenA kAraNe parvata jevA paNa luMpAko vaDe potAno pakSa potAnA samudAyamAM kahevAyo, paraMtu lokamAM kyAMya batAvAyo nahi. tethI lupAkanA vacanano vistAra jagatamAM thato aTakyo. II10mAM zloka : tatpadAbhyudayakAriNo'bhavan sUrayo vijayasenanAmakAH / yairvijitya nRpaparSadi dvijAn nirmitaM dvijapateviSadyazaH / / 11 / / anvayArtha : tAmyuri =temanA padanA abhyadayane karanArA=pU. hIrasUrIzvarajI mahArAjanA padanA abhyadayane karanArA, vinAyasenanAmA: sUra: samava=pU. vijayasenasUri thayA, =jemanA vaDe vRSaparvahiM rAjAnI sabhAmAM dinA vinitya=brAhmaNone jItIne dinapardiSaza:=caMdrane adekhAI karatA yazanuM nirmita--nirmANa karAyuM caMdranA yaza karatAM paNa adhika yaza prApta karAyo. ||11|| zlokArca - pU. hIrasUrIzvarajI mahArAjAnA padanA abhyadayane karanArA pU. vijayasenasUri thayA, jemanA vaDe rAjAnI sabhAmAM brAhmaNone jItIne caMdranA yaza karatAM paNa adhika yaza prApta karAyo. 11 zloka : tatpaTTAlaGkaraNA Asan zrIvijayadevasUrivarAH / yaiH kIrtimauktikaugheralaGkRtaM digvadhUvRndam / / 12 / / anvayArtha: tatpaTTAnarA temanA paTTanA AbhUSaNa samAna=zrIvijayasenasUrinA paTTatA AbhUSaNa samAna zrIvinayavasUrivara: mAsa-zrIvijayadevasUrivara thayA, je=jemanA vaDe rItiviSe =kItirUpI motIonA samUhathI vivadhUtRtvam taskRta-digvadhUtA samudAyane alaMkRta karAI=badhI dizAomAM temanI kIrti prasarI. II12 zlokArya : zrIvijayasenasUrinA paTTanA AbhUSaNasamAna zrIvijayadevasUrivara thayA, jemanA vaDe kIrtirUpI motIonA samUhathI digvadhUtA samudAyane alaMkRta karAI=badhI dizAomAM temanI kIrti prasarI. 12
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ zika pratimAzataka | TIkAkAra prazasti zlokaH 13-14-15 zloka : zrIvijayasiMhasUriH zrImAn vijayaprabhazca sUrivaraH / tatpaTTapuSpadantAvubhAvabhUtAM mahAbhAgau / / 13 / / anvayArtha:( zrIvinasiMhajUriH zrImA vinAmazva sUrivara: mau=zrI vijayasiMhasUri ane zrImAna vijayaprabhasUri ema be tatpaTTapuSyantotra temanA paTTamAM sUrya-caMdra samAna=zrIvijayadevasUrinA paTTamAM sUrya-caMdra samAna, mahAmA=mahAbhAgyazALI mUtAthayA. I13mA zlokArca - zrI vijayadevasUrinA paTTamAM sUrya-caMdrasamAna zrI vijayasiMhasUri ane zrImAna vijayaprabhasUri ema be mahAbhAgyazALI thayA. I13. bloka : zrI hIrAnvayadinakRtkRtiprakRSTopAdhyAyAstribhuvanagItakIrtivRndAH / ____ SaTatarkIyadRDhaparirambhabhAgyabhAjaH kalyANottaravijayAbhidhA babhUvuH / / 14 / / anvayArtha :- zrIhIrAnyUnivRtnazrI hIrasUrinI paraMparAmAM sUryasamAna tivRSTopAdhyAyA:=zreSTha paMDita upAdhyAya tribhuvanItIrtiA =traNa bhuvanamAM gavAyelI kIrtinA samudAyavALA paddhakRDhaparimamAthAna:= SaDradarzananA daDha parizramathI bhAgyazALI sthApanottaravinayAmithA vamUvu=pU. kalyANavijaya mahArAja thayA. ll14nA zlokArca - zrI hIrasUrinI paraMparAmAM sUryasamAna, zreSTha paMDita upAdhyAya, traNa bhuvanamAM gavAyelI kIrtinA samudAyavALA, SaDradarzananA daDha parizramathI bhAgyazALI evA pU. kalyANavijaya mahArAja thayA. 14 zloka : tacchiSyAH pratiguNadhAma hemasUreH zrIlAbhottaravijayAbhidhA babhUvuH / zrIjItottaravijayAbhidhAnazrInayavijayau tadIyaziSyau / / 15 / / anvayArtha: taSThiA =temanA ziSya pU. kalyANavijaya upAdhyAyanA ziSya, premasUH pratikuLagAma=pU. hemasUri samAna guNanA dhAma jevA zrInAmoravinayamA vamUvuM=zrIlAmavijaya mahArAja thayA. tavIziSyo temanA
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1papa6 pratimAzataka | TIkAkAra prazasti zloka : 16-17 ziSyo zrIlAbhavijaya mahArAjanA ziSyo zrIgItottaravinayamighAnazrInavinayau zrIjItavijaya mahArAja ane zrI vijaya mahArAja thayA. 1pA zlokArca - pUjya kalyANavijaya upAdhyAyanA ziSya pU. hemasUri samAna guNanA dhAma jevA zrIlAbhavijaya mahArAja thayA. zrIlAbhavijaya mahArAjanA ziSyo zrIjItavijaya mahArAja ane zrI vijaya mahArAja thayA. I1pa zloka : tadIyacaraNAmbujazrayaNAvisphurabhAratIprasAdasuparIkSitapravarazAstraratnoccayaiH / jinAgamavivecane zivasukhArthinAM zreyase yazovijayavAcakairayamakAri tattvazramaH / / 16 / / anvayArtha : tarIkavaraVIqnazraya vicchamAratIprasasuparIkSitapravarazAstraratno:=temanA=zrInavijayanA caraNarUpI kamaLanA AzrayathI skUraNa thatI sarasvatInA=bhagavAnanI vANInA prasAdathI, suparIkSita zreSTha zAstraratnono samudAya che jeone evA yazovinavavAvA=yazovijaya vAcake zivazuddhinAMka zivasukhanA arthI jIvonA zreyase zreya mATe vinAmavivecane jinAgamanA vivecatamAM va--AegraMtharacanA karI e tattvazrama =tattvazrama sari=karyo. II16aaaa zlokArca - zrI tayavijaya mahArAjanA caraNarUpI kamaLatA AzrayathI phuraNa thatI evI sarasvatInA=bhagavAnanI vANItA, prasAdathI suparIkSita zreSTha zAstraratnono samudAya che jeone evA pU. yazovijaya vAcake zivasukhanA arthI jIvonA zreya mATe jinAgamanA vivecanamAM A tatvazrama karyo. 16 zloka - pUrvaM nyAyavizAradatvabirudaM kAzyAM pradattaM budhai AyAcAryapadaM tataH kRtazatagranthasya yasyArpitam / bhavyaprArthanayA nayAdivijayaprAjJottamAnAM zizuH, so'yaM tattvamidaM yazovijaya ityAkhyAbhRdAkhyAtavAn / / 17 / / anvayArtha: vadhe =budho vaDe pUrva-pUrvamAM cAvicAratvavindra nyAyavizAradapaNAnuM biruda kyAM kAzImAM pratta--apAyuM. tata:=tyArapachI vRtazata thastha carcA karyA che so graMtho jemaNe evA yazovijayajI
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1557 pratimAzataka | TIkAkAra prazasti zloka : 17-18 mahArAjane zu =budho vaDe racAvAvArthapAm paMtazvyAyAcArya pada apAyuM. =te nAiivanayaprAjJottamAnAM zizu =nayavijaya prAjJottamanA ziSya yazovijaya rUAdhyAmRtyazovijayajI mahArAje caM A= graMtharacanAno zrama madhyaprArthanA=bhavya jIvonI prArthanAthI AdhyAtivA-karyo. 17nA zlokArca - budho vaDe pUrvamAM vyAyavizAradApaNAnuM biruda kAzImAM apAyuM. tyArapachI karyA che so graMtho jemaNe evA pU. yazovijayajI mahArAjane badho vaDe vyAyAcAryapada apAyuM. te tayavijaya prAjJottamanA ziSya yazovijayajI mahArAje A graMtharacanAno zrama bhavya jIvonI prArthanAthI karyo. 1NA bhAvArtha pU. upAdhyAya yazovijayajI mahArAjA pU. nayavijayajI mahArAjanA ziSya che, tethI temanA caraNarUpI kamaLano Azraya karanArA che; ane temanA caraNanA AzrayathI bhagavAnanI vANIno prasAda temane prApta thayo, te vANInA prasAdathI upAdhyAyajI mahArAje pravara zAstronA ratnonA samUhanI parIkSA karI, tethI jaina zAstronA vizArada banyA. evA pU. yazovijayajI mahArAjAe zivasukhanA arthI jIvonA zreya mATe bhagavAnanA AgamanA vivecanamAM A graMtharacanAno zrama karela che. vaLI, graMthakAra upAdhyAyajI mahArAjA kAzImAM bhaNelA tyAre kAzInA vidvAnoe temane nyAyavizAradanuM biruda ApeluM che, ane tyArapachI kAzImAM so graMthonI racanA temaNe karelI, jenA kAraNe temanI vidvattAthI prabhAvita thaIne budha puruSoe temane nyAyAcAryanuM pada ApyuM che. evA viziSTa biruda ane padanA dhAraka pU. zrI nayavijaya prAjJanA ziSya pU. upAdhyAya yazovijayajI mahArAje yogya jIvonI prArthanAthI A graMtha racyo che. A pramANe spaSTatA karavAthI graMthakArazrI potAnI mahattA batAvatA nathI, paraMtu pote bhaNIne saMpanna thayelA che ane bhagavAnanAM vacano yathArtha prakAzana karI zake tevA sAmarthyavALA che tema batAve che, jethI temano graMtha Adeya bane ane yogya jIvone upakAraka thAya. ll1nA zloka : arhanto maGgalaM me syuH siddhAzca mama maGgalam / sAdhavo maGgalaM me syurjeno dharmazca maGgalam / / 18 / / anvayArtha: santo arihaMto mane manna=maMgala =thAo, siddhArDsa ane siddho ma=mane ma=maMgala (thAo) sAtho-sAdhuo me mane mAtaMtramaMgala yu =thAo neno gharma ane jaina dharma (ma) mardAnamaMgala (thAo). 18
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzataka | TIkAkAra prazasti zloka : 18 1558 zlokArtha : arihaMto mane maMgala thAo, siddho mane maMgala thAo, sAdhuo mane maMgala thAo ane jaina dharma mane maMgala thAo. / / 18 / / zrIrastu / madramastu zrI pratimAzatakagranthaH samAptaH / /
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-17 mUlapadyAnAmakArAdikramaH / / 30 660 ___796 1979 257 353 padyAMzaH padyakramaH pR. kra. padyAMzaH padyakramaH pR. kra. akSINAviratijvarA 357 jJAnaM caityapadArthamatra vadataH 49 625 atrAsmAkamidaM hRdi / 761 tatpANigrahaNotsave kRtamiti 66 859 anyAraMbhavato jinArcana 678 tapagaNamunirudyatkIrtitejobhRtAM 104 1545 arthaM kAmamapekSya dharmamathavA 641 tIrthezapratimArcanaM kRtavatI 65 842 arhaccaityamunIndu0 121 tenAkovidakalpitazcaraNabhRd0 46 564 asmAkaM tvapavAdamAkalayatAM teSAM na pratimAnatiH svarasato 7 94 Anandasya hi saptamAGga0 tvabimbe vidhRte hRdi sphurati na 99 1514 icchA svasya na nRtya0 262 tvadrUpaM parivarttatAM hadi mama 101 1532 ityevaM zucisUtravRndaviditA darza darzamavApamavyayamudaM 1505 ityevaM nayabhaGgahetugahane 1492 dAnAdAviva bhaktikarmaNi vibhu0 275 utphullAmiva mAlatI 1260 dugdhaM sarpirapekSate na tu tRNaM 28 343 etenaiva samarthitA jinapateH 39 . 525 devAnAM nanu bhaktikRtyamapi na etenaiva samarthitA'bhyudayikI 865 | dravyArcAmavalambate na hi muniH etenedamapi vyapAstamapare 1442 dharmArthaM sRjatAM kriyAM bahuvidhAM 697 aindrazreNinatA pratApabhavanaM dharmArthaH pratimArcanaM yadi vadhaH 62 777 kiM nAmasmaraNena na pratimayA 74 | dharmAdharmagate kriye ca yugapat | 88 1312 kiM brahmaikamayI kimutsavamayI 1527 nAtra pretyahitArthitocyata iti 159 kiM yogyatvamakRtsnasaMyamavatAM 540 nAmAditrayameva bhAvabhagavat0 kiM hiMsAnumatirna saMyamavatAM ___313 nAnA saGghasamAgamAtsukRtavat0 448 ga daGgavigharSaNairapi sutAM 524 nAzaMsAnumatirdayApariNati0 331 caityAnAM khalu nizritetaratayA 1210 nanvevaM kimu pUjayApi bhavatAM 671 caityAnAM na hi liGginAmiva 1212 nanvevaM pratimaikatAM pravadatA 75 1237 caitye'nAyatanatvamuktamatha 77 1252 | no nadyuttaraNe muneniyamanAt 36 / 497 jJAtaiH zalyaviSayAdibhiH nu bharatA0 22 301 | no yAtra pratimAnativratabhRtAM 47 610 jJAnaM caityapadArthamAha na puna0 8 98 | puNyaM karma sarAgamanyaduditaM 95 1464 A 1thI 7 pariziSTo divyadarzana TrasTa dvArA prakAzita pratimAzataka graMthamAMthI sAbhAra lIdhela che ane pRSTha kramAMka gItArtha gaMgA dvArA prakAzita pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-1/ra/3/4 pramANe goThavela che. 38
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1272 632 pratimAzataka padyAMzaH padyakramaH pR. kra. padyAMzaH padyakramaH pR. kra. pUjApUjakapUjyasaGgataguNa 33 452 | yogArAdhanazaMsanairatha vidheH 71 1993 pUjAyAM khalu bhAvakAraNatayA 60 704 | liGge svapratibaddhadharmakalanAt 74 1232 pUrNe'rthe'pi vidheyatA vacanataH 86 1296 | luptaM mohaviSeNa kiM kimu hataM 3 51 prajJaptau pratimAnatirna viditA vandyA'stu pratimA tathApi vidhinA 70 1989 praznavyAkaraNe suvarNagulikA064 812 | vApyAdairiva pUjanA diviSadAM 170 prAkpazcAcca hitArthitAM hRdi vidaM0 11 147 vAhinyuttaraNAdike parapade prAmANyaM na mahAnizIthasamaye 42 546 vAhinyuttaraNAdike'pi yatanA0 1277 prApyA nUnamupakriyA pratimayA 69 1184 vaitRSNyAdaparigrahasya dRDhatA 444 bimbe'sAvapacArato nijahado vaiyAvRttyatayA tapo bhagavatAM 616 bhavyo'bhyagragabodhiralpabhavabhAk 15 __ 188 vaiyAvRttyamathaivamApatati vaH bhAvena kriyayA tayornanu tayoH 82 1268 zakre'vagrahadAtRtA vratabhRtAM 249 bhAvadravyatayA dvidhA pariNatiH 1317 zrAddhAnAM tapasaH paraM guNatayA 635 bhAvo'dharmagataH kriyetaragate0 87 1303 zrAddhena svajanuHphale jinamatAt 1265 bhoH ! pApAH ! bhavatAM bhaviSyati 53 642 saddharmavyavasAyapUrvakatayA 14 173 bhraSTaizcaityakRte'rthitaH kuvalayA0 43 sadbhaktyAdiguNAnvitAnapi surAn 16 237 bhrAnta ! prAntadhiyA kimetaduditaM 44 / 553 sattantroktadazatrikAdikavidhau 34 mandAradrumacArupuSpanikaraiH 103 1544 samyagdRSTirayogato bhagavatAM 495 mizrasyAnupadezyatayA yadi tadA 25 321 sarvAsu pratimAsu nAgrahakRtaM 1256 mizratve khalu yogabhAvavidhayA sAvA vyavahArato'pi bhagavAn 266 mUrtInAM tridazaistathA bhagavatAM sAdhUnAM vacanaM ca caityanamana0 mohoddAmadavAnalaprazamane 1263 sAdhUnAmanumodyamityatha na kiM 27 335 yannadyuttaraNaM pravRttiviSayo 514 siddhAnte paribhASito hi gRhiNAM 91 . 1352 yaddAnAdicatuSkatulyaphalatA0 542 seyaM te vyavahArabhaktirucitA 1469 yatkarmAparadoSamizritatayA / 45 559 svAntaM dhvAMtamayaM mukhaM viSamayaM 5 82 yaH zrAddho'pi yatikriyArata0 689 svAntaM zuSyati dahyate ca nayanaM 102 1543 yAgIyo vadha eva dharmajanakA 54 657 hiMsA sadvyavahArato vidhikRtaH 85 1281 yA jJAnAdyupakAritA vidhiyutA 94 1458 hiMsAMzo yadi doSakRt tava jaDa ! 92 1375 551 455 1325 135 303
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvapariNAno akArAdikama pariziSTa-2 stavaparijJApadyAnAmakArAdikramaH / / padyAMzaH padyakramaH pR. kra. 165 202 84 112 1033 1117 1175 1014 1048 1139 951 1001 1022 1093 178 40 193 1162 164 1116 1026 69 992 52 968 114 1051 62 979 akasiNapavattagANaM aggAhAre bahugA aggI mA eyAo aNNe u kasAIyA atthi jao Na ya ahissakattigaM apaDivaDiya suhaciMtA appA ca hoi esA appaviriyassa paDhamo alamettha pasaMgaNaM asuha taraMDuttaraNa assIlo Na ya aha tesiM pariNAme aha pATho'bhimau cciya aha taM Na ettha aha taM Na vei ahigaraNivitti vi ANAparataMto so sA ArAhago ya jIvo AraMbhavao vi imA AraMbhaccAeNaM AhevaM hiMsA vi itarammi kasAIA iya sabveNaM vi samma iya maddavAijogA iyarA u abhiNivesA iya didveviruddhaM jaM padyakramaH pR. kra. padyAMzaH 115 1052 | iya kayakiccehito 128 1069 | iya AgamajuttIhi 146 1096 iha mohavisaM ghAyai 94 iharA'NatthagaM 147 iMdIvarammi dIvo 1721127 uciyANuTThANAo 1027 uNattaM na kayAi vi 152 1103 uddiTTakaDaM bhuMjai uvAgArAbhAve vi ussuttA puNa bAhai 45 958 eaMca bhAvasAhaM vihAya 200 1172 eehito aNNe 121 1060 ekko vA''yapaeso 126 1067 egidiyAi aha 133 1075 egidiyAi bheo 134 1077 etto cciya NihiTTo 1118 etto cciya NihiTTho etto cciya NiddosaM 1030 etthamiyaM viNNeyaM 1090 etthakame dANadhammo 1169 eyamihamuttamasuaM 1057 eyammi pUiaMmi 1017 eyaM ca ettha evaM 901 eyassa u saMpA0 974 evaM pi na juttikhamaM 995 evaM ciya bhAvathae 149 1099 evaM maNeNa vayamAi 123 1062 1100 1010 81 166 198 988 157 1971 1110 977 1974 61 42 793 64 111 124 925 981 1047 1064 933 975 35 60
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ padyAMzaH pratimAzataka padyakramaH pR. kra. 190 1158 21 31 917 929 179 952 963 1044 1020 1020 971 1021 1038 1968 937 106 196 37 padyakramaH pR. kra. padyAMzaH 66 987 | jaha vejjagammi 86 1016 jiNabhavaNakAraNavihI 131 1073 jiNabiMbakAraNavihI 161 1111 jiNapUAivihANaM 1140 jiNabhavaNAivihANa 1108 jiNabiMbapaiTThAvaNa 1176 jiNabhavaNakAraNAi vi 1035 juttIsuvaNNayaM puNa 902 je iha sutte bhaNiyA 960 joe karaNe saNNA 972 jo sAhU guNarahio 1041 jo ceva bhAvaleso 1161 jo bajjhacAeNaM 12 907 jaM vIyarAgagAmi aha 1068 jaM puNa eyaviuttaM 1081 jaM evaM aTThArasa0 jaM ca cauddhA 998 jaM bahuguNaM payANaM jaM vuccai tti vayaNaM 1017 jaM so ukkiTThaparaM 920 Na kayAi io 956 Na karei maNeNAhAra0 1033 Na ya gIyattho aNNaM Na ya bhagavaM aNujANai ___980 Na ya bahuANa vi 153 1105 Na ya rAgAi 154 1106 Na ya tesi pi 1177 Na ya tavvayaNAo 5 992 Na ya veagayA cevaM 138 1084 Na ya phaluddesapavittito evaM ciya majjhattho evaM diTuMtaguNA evaM ca vayaNamittA evaM NivittipahANA evaM No kahiyAgama0 pasA ya hoi NiyamA eseha thayapariNNA osaraNe balimAI kaTThAdi vi dalaM kaDuosahAi jogA karaNAitini jogA kajjaM icchaMteNa0 kayamitthapasaMgaNa kAravaNe'vi ya tassa kiM tesiM daMsaNeNaM kiM puNa visiTThagaM gIyatyo ya vihAro gIyassa Na ussuttA guNasamudAo saMgho caukAraNaparisuddhaM ciivaMdaNa thuivuDDI jaiNo adUsiyassa jaiNo vi hu davvathaya0 jamhA u abhissaMgo jamhA samaggameyaM pi jayaNeha dhammajaNaNI jayaNAe vaTTamANo jayai thayapariNA jaha ussaggammi Thio jaheha davvathayA 38940 53 971 996 110 1046 1111 159 922 170 1125 115 1165 180 1942 973 73 955 1037 105 129 130 1070 1072 132 1074 1078 1093 1094 144 145 -
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ padyakramaH pR. kra. | padyAMzaH padyakramaH pR. kra. 176 174 177 187 1132 1138 1153 919 1135 1154 1157 1005 186 1029 908 1013 1145 1133 1148 2 2 1034 895 898 905 923 1031 1163 899 stavaparijJAno akArAdikrama padyAMzaH Na ya Nicchao vi Na ya taM sahAvao Na hi rayaNaguNA Nipphanassa ya samma NicchayaNayA jamesA NevaM paraMparAe mANaM No purisamittagammA Nobhayamavi jamaNAI tassa vi ya imo tapubbiyA arahayA tappUApariNAmo tatto ya paidiNaM tattha vi ya sAhudaMsaNa0 taha tillapatti tamhA je iha tamhA Na vayaNamittaM tabiMbassa paiTThA tattha pahANo aMso taha saMbhavaMtarUvaM tabvAvAravirahiyaM tatto a Agamo taha vede cciya tatto vi kIramANe tA evaM me vittaM tArisassAbhAve tA evaM viraibhAvo tA taM pi aNumayaM tA eie~ ahammo tA ahigaNivattIe tA eyagayA ceva 927 964 1005 1025 14 117 20 909 1055 915 tANIha poruseyANi tA evaM saNNAo tA tassa pamANate tA saMsAravirattA te tucchayA varAyA taM kasiNaguNoveyaM taMtaMmi vaMdaNAe davve bhAve ya thao davve bhAve a tahA davvathayabhAvathayarUvaM davyathayaM pi kAuM dhammatthamujjaeNaM dhammapasaMsAe naNu tattheva nipphAiya jayaNAe naMdAi suho saddo paDibujjhissaMti ihaM paDhamAu kusalabaMdho paDibujhissaMta'NNe paramaguruNo ya ANaM pAriNAmiyaM suhaM pIDAkarI tti aha pIDAgarI vi evaM pecchissaM ettha ahaM bhavato'vi ya samvannU bhAve aippasaMgo bhAvatthao a eso bhAvaM viNA vi evaM bhogAiphalaviseso bhomAi nava jIvA 1080 906 1088 18 912 961 965 1005 1098 1058 1089 141 1111 1121 1126 1143 1956 1159 913 918 1000 1045 1092 1115 1120 183 1147 ___990 143 163 167 56 .
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ padyAMzaH padyakramaH pR.kra. padyAMzaH 85 103 1014 1034 909 1111 1130 930 pratimAzataka padyakramaH pR. kra. 113 1049 139 1087 16 911 156 1109 1061 125 1065 162 1114 11 906 930 maggaNusAri payAhiNa mallAiehiM pUA loge a sAhuvAo varabohilAbhao so vaNNAyaporuseyaM vivihaniveaNa vihiyANuTThANamiNaM vihiyANuTThANaparo visaghAirasAyaNa veyavayaNaM tu NevaM veyavayaNammi savvaM sattIe saMghapUA savvattha NirabhisaMga0 savvattha NirabhisaMgo satthutthaguNo sAhU 122 sakkhAu kasiNa0 sai savvatthAbhAve sAsayavuDDI vi ihaM sA iha pariNayajala0 siya tattha suho siya taM Na samma0 siya pUAovagAro suddhassa vi gahiyassa suhagaMdhadhUvapANiya0 subbai a vayararisiNA suddANa sahasseNa vi so tAvasAsayAo soiMdieNa evaM so khalu pupphAio saMtaMpi bajjhamaNiccaM 932 1005 32 169 185 25 1012 1123 1152 920 953 1056 1102 900 1005 59 116 199 975 1053 1972 82 1011
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ pR. kra. 870 304 1506 jA 869 211 1274 452 1370 1343 285 109 52 vina sAkSIpAThono akArAdikama pariziSTa-3 sAkSipAThAnAmakArAdikramaH / / padyAMzaH pR. kra. padyAMzaH aisayacaraNasamatthA (vizeSA. bhA. 786) 88 arihaMtasiddha (maraNasamAdhiprakIrNake) akasiNapavattagANaM (mahAni. a. 3, 540, 729, arihaMtaceiANaM (Avazyakaniyukto) Ava. ni. 194) 1379, 1424 | arthe satyartha (kAvyaprakAza 9/11/7) akSayanIvyA (SoDazaka 6/15) 446 | arpitAnarpitasiddheH (tattvArtha5/31) ajjhatthe ceva (AcArAGga 1/5/2) 697 | ayogikevaliSveva aTThArasasahassa (aDDAijjesusUtra) 1001 alpabAdhayA bahU0 (paJcaliGgI) aTThAvayamugjite (AcArAGgani. gA. 332) aviraiM paDucca (sUya. dvi. zru.) aNagArassa NaM bhAviya0 (bhagavatIsUtra 16/3/572) 396 avisiTuM viya (vizeSA. bhA. 1943) aNagAre NaM bhaMte ! (bhagavatIsUtra 3/5/161) aviNIyamANavaMto (viMzikA 7/6) aNukaMpA niveo (yogaviMzikA gA.8) 711 asaddharmasaMbhAvana (kAvyAnuzAsana 6/4) aNumitto vi na 1103 asadAraMbhapavattA (paJcAzaka 4/43) aNNatthAraMbhavao (paJcAzaka 4/12) 1405 | asuhakkhaeNaM (zrAddhavidhi gA. 6 vRttau) atA lIlaizI (aSTasahastrI) 1515 asmin hRdaye (SoDazaka 2/14) atra caturthAdhyayane (mahAnizItha) aha kerisae (praznavyAkaraNa. a. 8) asthi NaM bhaMte ! (prajJApanA sU. 280) ahaM ca bhogarAyassa (dazavaikAlika 2/8) aduttaraM ca NaM (sUtrakRtAGga 2/2) 1354 ahAvare taccassa (sUtrakRtAGga dvi. zru.) aduvA vAyAu (AcArAGga 1/8/1) 280 ahAvare taccassa (sUtrakRtAGga dvi. zru.) anthe tamasi 1096 ahAvare doccassa (sUtrakRtAGga dvi. zru.) anyastvAhAsya (hAribhadra rAjyAdiaSTaka zlo.1) 531 / / ahAvare doccassa (sUtrakRtAGga dvi. zru.) antarvedyAM (yogadRSTi zlo.116) 350 ahAvare paDhamassa (sUtrakRtAGga dvi. zru.) appariggahiyadevINaM 202 ahAgaDAi bhuMjaMti (sUtrakRtAGga 2/5/8) apaDikkaMtAe (mahAnizItha 3/19) 509 ahanaM bhaMte ! sUriyAbhe (rAjapraznIyopAGge) apradAne hi (hAribhadra rAjyAdiaSTaka zlo.2) / 532 atha paripraznArthaH (praznavyAkaraNavRtti) aprastutaprazaMsA (kAvyaprakAza 10/151) 555 AgamenAnumAnena (yogadRSTi zlo.101) abhavan vastu (kAvyaprakAza 10/97) AdhInAM paramauSadhaM (SoDazaka 15/13) ambaDassa NaM (aupapAtika sU. 40) 808 AyA ceva ahiMsA (oghani. gA. 755) ayaM jano nAtha (anyayoga0 2) 1496 AsanasiddhiANaM (zrAddhavidhi gA. 6 vRttI) arihaMtAI NiyamA (Ava. ni. 1007) AyariyauvajjhAe (kalpabhA. gA. 4177) arihaMtuvaeseNaM (Ava. ni. 1009) AloaNA viyaDaNe (oghani. gA. 791) 548 399 364 1197 17 618 837 1360 1369 1359 1366 1362 295 190 618 150 1518 400 1993 618 92
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ 351 302 173 1329 pratimAzataka padyAMzaH pR. kra. padyAMzaH pR. kra. itthaM caitadiha (hAribhadra rAjyAdidAnASTaka zlo.8) 538 | evaMvidhana yadibamba0 (SoDazaka-7/14) 1459 itthamAzayabhedena (dAnASTaka- zlo. 6) 291 | evaM hoi viroho 822 indravizvetana (mImAMsakamatam) 473 esa aNumao cciya (paJcavastuke 1218) 302 imAo tti suttauttA (bRhatkalpabhA. 5619) 519 | esa ThANe aNArie (sUyagaDAMga 2/2) 1357 imIseNaM rayaNappabhAe (samavAyAGga 17 sthA.) ___ 120 esA ThiIo (viMzikA 9/6) 730 iSTApUrtaM na (agnikArikA- zlo. 8) 350 eso puNa savvo (viMzikA 20/9) 1536 iSTApUrta manyamAnA. (muMDakopaniSad 1/2/10) osaNNassa gihissa vi (upadezamAlA gA. 352) 287 IzvarIyAhuti0 (nyAyamAlAyAm) 487 osaraNe balimAI (paJcavastuke gA. 1219) ucyate kalpa (aSTaka-27/2) ohAramaggarA0 (bRhatkalpabhASye 5633) 519 utpadyate hi sAvasthA 291 | kaivihA NaM bhaMte ! cAraNA0 (bhagavatIsU. 20/9) 86 udayakhayakhao (jIvAbhigamavRttI) | kati NaM bhaMte ! kiriyAo (prajJApanAsU. upamAnAd yadanyasya (kAvyaprakAza 10/159) 122 284 taH 287) uvayAraMgA iha (vi. vi. 8/15) kamalamanabhasi (kAvyaprakAzavRttau) 77 uvagAravagAri (viM. vi. 11/3) 1459 kammaM joganimittaM (vizeSA. bhA. 1935) eatraM ihabhave vA 168 | kayare te je (praznavyA. 1/3) 651 ee tu tao (sUtrakRtAGga 1/1/2/27) kazcidAhAsya (hAribhadra dAnASTaka zlo. 1) 291 eesu bhattijuttA (maraNasamAdhiprakIrNake) karmendhanaM samAzritya (agnikArikA zlo. 1) 345 egayA guNasamiyassa (AcArAga 1/5/4/158) 983 | kaMcaNamaNisovANe (mahAnizItha 3/55) 543 eguppAraNa tao (vizeSA. bhA. 787) 89 | kahi NaM bhaMte (bhagavatIsUtra 10/5) ego'pahAtre (upadezapada gA. 254) 218 | katthai pucchai (dazavaikAlikani. 38) 719 etad rAgAdidaM (yogabindu 159) 1996 | kAuMpi jiNAyaNehiM (mahAnizItha 3/57) 543 etadiha bhAvayajJaH (SoDazaka 6/14) 456 | kAke kaaye0 171 etehiM dohiM (sUtrakRtAGga 2/5/9) / 295 / kAmaM ubhayAbhAvo (Avazyakaniyukti zloka-1134) 1216 eto cciya NiddosaM (paJcAzaka 7/35) 536 kiJcicchuddhaM (prazamarati zlo. 145) 299 etto caritta (zrAddhavidhi gA. 6 vRttau) kiJcehAdhika0 (hAribhadra rAjyAdidAnASTaka-6) 536 etto cciya tattatrU (zrAddhavidhi gA. 6 vRttau) 1197 / kiM nissAe NaM bhaMte ! (bhagavatIsUtra 3/2) 123 eyaM tu jaM0 (mahAnizItha 3/16) kiM me pUrvaM zreyaH (rAjapraznIyopAgavRtti) evaM khalu devANu0 (bhagavatI 3/9) | kiM te bhaMte ! jattA (bhagavatIsU. 18/10 sU. 647) 612 evaM na kazcid (hAribhadradAnASTaka zlo. 8) kiM cehuvAhibheyA (zrAvakaprajJapti gA. 52) evamudyatetara (Ava. ni. 1930) kriyAhetuH puSTi. (SoDazaka 3/3) 1484 eyaMviya jaM citto 695 | kRSikaraNa iva palAlaM (SoDazaka 7/16) 1459 evaM vivAha0 (hAribhadra rAjyAdidAnASTaka zlo. 5) 534 | kevalanANeNatthe (Avazyakani. 78) 45 427 146 1997 163 200 211 333
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ pR. kra. 168 211 sAkSIpAThono akArAdikrama padyAMzaH 'pR.kra. padyAMzaH khaDDAtaDaMsi visame (paJcAzaka 7/39) 537 |jaha goyamAiyANaM (gurutattvavinizcaya gA. 15) 32 garahAvi tahAjAtIya0 (Avazyakaniyukti 63) 817 | jahA navanagarAi (Avazyakani. cUrNi) 1424 gahaNasamayammi jIvo (karmaprakRtisaGgrahaNi) 1344 | jaha velaMbagaliMgaM (Avazyakani. gA. 1937) 1217 gaMthigasattApuNa0 (upadezapada gA. 253) 218 | jaha vegasarIraMmi vi (vizeSAvazyaka bhA. 1945) 1344 gihiNo veyAvaDiyaM (dazavaikAlikacUlikA 2/9) 287 | | jahA esA arihaMtapaDimA / 100 guNaThANaThANaM (zrAddhavidhi gA. 6 vRttau) 1997 | jaha sAvajjakiriyA (Avazyakani. gA. 1933) 1216 gurukAriyAI (samyaktvaprakaraNe) 1201 | jassa Natthi purA (AcArAGga 1/4/4) gurupArataMtanANaM (paJcAzaka 5/1) | jA jayamANassa (oghaniyukti gA. 760) 369 guruvacanamamalamapi 148 | jANaM kAraNa (sUtrakRtAga 1/1/2/25) 427 gRhiNo'pi prakRtyA (hAribhadrASTaka 2, vRtti) 692 | jAvaMti ceiAI (zrAvakapratikramaNasU. gA. 44) 876 cauvIsatthae NaM (uttarAdhyayana a. 29 gA. 23) ___34 | jAva ca NaM esa (bhagavatIsUtra) 700 camarassa NaM bhaMte ! (bhagavatIsUtra 10/5) 139 / jA sammabhAviyAo (bRhatkalpabhASya gA. 1916) 873 caraNakaraNappahANA (sammati. 3/67) 211 jinabhavanaM jinabimbaM (zrAvakaprajJapti) 1445 carimasarIro sAhU (uttarAdhyayananiyukti gA.290) 107 jinokastadibambaM 100 cittameva hi saMsAro (zAstravArtA gA. 404) 428 jIvakiriyA duvihA (sthAnAMga. 2/1/59) 424 cintAmaNiH paro'sau (SoDazaka 2/15) jIvA NaM bhaMte ! (bhagavatIsU. 1/1). ceiyakulagaNa0 (Avazyakaniyukti gA. 1179) 608 | jIvo guNapaDivanno (Avazyakani. gA. 793) / 1481 ceiyakulagaNa0 (Avazyakaniyukti gA. 1101) - 627 | jIve NaM bhaMte ! nANA0 (prajJApanA-kriyApada) 414 caityAyatanaprasthApanAni (prazamarati 305) | je a dANaM (sUtrakRtAGga 1/11/20) coei ceiyANaM (paJcakalpabhASya gA. 1570) jo uttamehiM maggo (bRhatkalpabhASya. gA. 249) . 1252 chajjIvakAyasaMjamu (Avazyakaniyukti joge joge (oghaniyukti gA. 278) bhASya gA. 193) 724, 1421 | jo jANadi arahaMtaM (pravacanasAra 1/80) chappiya jIvanikAe (sammatitarka 3/28) 211, 1391 jo jahavAyaM (upadezamAlA gA. 504) chabihe kappaTTiI (bRhatkalpabhASya a. 6, sU. 20) 192 jo jiNadiTe (uttarAdhyayana a. 28, gA. 18) 34 chassahassA (jaMbUdvIpa 5/118) 204 | jo jIve vi viyANAi (dazavaikA. 4/13). 1379 jaivi a paDimAo (Avazyakaniyukti gA. 1135) 1217 | jo puNa NiraccaNo (upadezamAlA gA. 493) 693 jai vi jiNAlaye (mahAnizItha). | jo vi duvattha0 (bR. kalpa. bhA. gA. 3994) / jai vi ya NigiNe (sUtrakRtAGga 2/1/9) 651 jaM jaha sutte (bR. kalpabhA. gA. 3315) 209 jai hINaM davvathayaM (upadezarahasya) 1038 | jaM moNaM taM sammaM (zrAvakaprajJapti gA. 61) 228 jakkhA hu veyAvaDiyaM (uttarAdhyayana 12/32) 621 | jaMNaM samaNo vA (anuyogadvArasU. 3) 846 jano'yamanyasya (siddhasenIyadvAtriM. 6/5) 774 jaM puNa eyaviyuttaM (paJcAzaka 6/9) 560 jammAbhisega (AcArAGgani. gA. 339) 869 | jaM sakkai taM kIraI 321 17 369 749 276 731 1521 342
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 padyAMza: jaM sammaM ti pAsahA (AcArAGga 1/5/3) jhANaM subhamasubhaM (vizeSAvazyakabhA. 1937) jJApakaM cAtra (dAnASTaka zlo. 5) Na imaM sakkaM (AcArAGga 1/5/3) Na u taha bhitrANaM (viMzikA 20 / 10) Namo baMbhIe (bhagavatIsUtra ) pR. kra. padyAMza: 27 tattha NaM je se (jIvAbhigama sU 183 ) 1336 tattha NaM je se (sUya.dvi. zru.) 291 tatthAvi se na yANai (dazavaikA 5/2/47) 1391 tattha pahANo (paJcAzaka 7/38) 1536 53, 73 suasa (bhagavatI sUtrAraMbhe) Naya tassa imo (viMzikA 20 / 11) Na vi te pArivajjaM (Avazyakani. gA. 428 ) hu tassa taNimitta (oghaniyukti gA. 750 ) Na hu sAsaNabhattI ( sammati 3/63) Nicchayao sammattaM NicchayasammattaM (viMzikA 6 / 17 ) Niravikkhassa (paJcAzaka 4 / 10 ) it aus aNNautthiya0 No kappara NiggaMthANa (sthAnAMga. 5 / 2) rt kappaNiggaMthANa (bR. kalpabhA. 4/32) hANA vi (paJcAzaka 4/10) taiyA taiyA (pUjAviMzikA gA. 7) taNaM kesIkumAra (rAjapraznIya sU. 7/8 ) taNaM se sUriyA (rAjapraznIya sU. 21/22/23) ta NamityAdi (rAjapraznIya sU. 22 vRttiH ) taNaM se sakke (bhagavatI 16 / 2) taNaM subuddhissa (jJAtAdharma0 12 / 92 ) tae NaM se ANaMde ( upAsakadazAGga 1/7) tae NaM sA dovar3a (jJAtAdharma 0 1 / 16 / 125 ) tae NaM te paMca0 (jJAtAdharma 01 / 16 / 128) taNaM sA bhaddA (jJAtAdharma0 5 / 4 / 36) taNaM siddhatthe (kalpasUtre sU. 103) tao bujjha0 go0 ! (mahAnizItha 3 / 44 ) tattha Niogo (gurutattvavini. gA. 14) tattha NaM devacchaMda (jIvAbhigama 3 / 2 / 139) tattha khalu bhagavayA (AcArAGga 1 / 11) tatrAsanno'pi ( SoDazaka 6/6 ) 45 tatra karmaNi (AcArAGga 1 / 11 vRtti) 1536 | tadevaM pravaragotra0 (nyAyakusumAJjali ) 41 tametaM vedAnu. 702 tameva saccaM NIsaMkaM. (AcArAGga) 772 tamhA Niccasaie (viMzikA 9/8 ) 229 tavasaMjameNa (mahAnizItha 3 / 56) 637 pratimAzataka pR. kra. 193 1372 209 537 782 445 783 1496 666 1378 730 543 618 209 741 532 1537 872 1215 869 1536 486 tavasaMjamajogesu (vyavahArabhA. 1 / 331) 693 taha taha vakkhANeyavvaM (paJcavastuka gA. 991) 1252 | tahArUvaM samaNaM ( bhagavatIsUtre) 516 tasmAttadupakArAya (rAjyAdidAnASTaka zlo. 4) 521 | tA jai tatto (viMzikA 20 / 16) 738 tittharayA jiNa (bR. kalpabhA. 1914) 222 titthayaraguNA (Avazyakani. 1930) 161 | titthayarANaM (AcArAGgani. gA. 330) 259 titri vi paesarAsi (viMzikA 20/13) 274 | tiryakpaMgu (jaiminIyasUtre) 251 tivihe vavasAe (sthAnAGga 3/3/185 ) 646 tullaM ca savvaheyaM (viMzikA 20 / 14) tuhavayaNatattarui 211 799 845 te kAle (jJAtAdharmakathAGga prathamavarga sU. 154) 200 851 teNaM kAleNaM... sakke (jaMbUdvIpaprajJa0 5/15) 860 teNaM kAleNaM suriyAbhe (rAjapraznIya sU. 41-44 ) 866 te phAse dhIro (AcArAGga 1/8/2) 203 151 280 854 540 taM mANaM tumaM (jJAtAdharmakathA 1/16 / 129 ) 32 thayathuimaMgaleNaM (uttarAdhyayana a. 29, sU. 14 ) 886 | thUbhasayaM bhAu0 (Avazyakani. bhA. gA. 45 ) 36 301 175 1536
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 59 276 664 168 sAkSIpAThono akArAdikama __padyAMzaH pR. kra. padyAMzaH pR. kra. thaMDille vi hu (viMzikA 8/14) 1246 na vi saMkhevo (Avazyakani. 1006) dahatiga ahigama (caityavaMdanabhA0 gA. 2) 456 na hi kArSApaNa (paJcAzakavRttI) 635 davvANaM savabhAvA (uttarAdhyayana 28/24) 1391 | nAgAde rakSaNaM (rAjyAdidAnASTaka zlo. 7) 537 davvasuyaM jaM pattaya0 (bRhatkalpabhA. gA. 175) 45 nANAvaraNijjassa (Avazyakani. 893) 871 davyathao bhAvathao (Avazyakani. bhA. 192) 719, 1419 | nAmaTThavaNA0 (Avazyakani. bhA. 191) 717 dasavihe sarAga0 (sthAnAGga. 10/3/751) | niyadavyamauvva0 (bhaktaprakIrNake gA. 31) 881 dANAiA u (viMzikA 6/20) 1452 | nirvANasAdhanaM (SoDazaka 15/4) 1518 diTTho a tIe (paJcAzaka 7/40) 537 niyamA jiNesu (Avazyakani. 1136) 1297 dIdhitimadhicintAmaNi (tattvacintAmaNi dIdhiti) | nissakaDama0 (bR. kalpabhASya gA. 1804) 1201 dIkSA mokSArtha0 (agnikArikASTaka zlo. 2) 346 | nIyAvAsavihAraM (Avazyakani0 gA. 1975) 608 duhavo vi te Na (sUtrakRtAGga 1/11/21) | nRzaMsadurbuddhi0 (ayogavyavaccheda zlo0 10) 803 devaguNaparinANA (zrAddhavidhi) 1997 notsRSTamanyArthaM (anyayogavyavaccheda zlo0 11) devaguNapraNidhAnAt (SoDazaka 5/14) nyAsasamaye tu 1246 devatAtvaM mantra0 (yogamatam) | pacchA kaDuavivAgA (uttarAdhyayana 19/11) devoddezenaitad (SoDazaka 6/12) 458 | paDhameNaM paMDagavaNaM (vizeSAvazyaka bhA. 788) 89 dezaM kAlaM (prazamarati zlo. 146) | paDhameNaM mANusottara0 (vizeSAvazyaka bhA. 789) 89 dezanAdezita (vAcaspatimizramatam) | paDhameNaM naMdaNavaNaM (vizeSAvazyaka bhA. 790) dehAdinimittaM (paJcAzaka 4/45) 745 | paDhamA paDhamA0 (pUjAviMzikA gA. 6) do disAo (sthAnAGga 2/1/76) 816 paDhamakaraNa (pUjAviMzikA gA. 8) drAgasmAt taddarzanaM (SoDazaka 15/10) 1523 paDhamANudayAbhAvo (viMzikA 6/16) 637 dhannANaM vihijogo (zrAddhavidhi gA. 6 vRttI) 1193 paDhame daMDasamAdANe (sUtrakRtAGga 2/2/17) 778 dhammakaMkhie puNNakaMkhie (bhagavatIsUtra parAbhave tathA (AkhyAtacandrikAyAm) zataka 1-3-7, sU. 62) 1465 | parAbhisandhimasaMvidAnasya (anyayoga. zlo. 20) 1492 dharmAGgakhyApanArthaM (dAnASTaka zlo. 3) 291 | pariNAmAsayavasao (vizeSAvazyaka0 gA. 1944) 1344 dharmArthaM yasya vittehA (agnikArikA zlo. 6) 348/680 pariNAmiyaM pamANaM (oghaniyukti gA. 769) 400 dharmazcittaprabhavaH (SoDazaka 3/2) 1484 | pariNamadi jeNa davvaM (pravacanasAra 1/8) 1479 naIsaMtaraNe 503 pApaM ca rAjya0 (agnikArikASTaka zlo. 4) / 347 na kAmabhogA (uttarAdhyayana 32/101) pAvaM ca chiMdai (Avazyakaniyukti gA. 1522) na ca svadAna0 (dAnadvAtriMzikA zlo. 19) 292 | puDhavI AukkAra (AcArAGgani0 123) 369 na Nu maNavaikAya0 (vizeSAvazyaka bhA. 1936) 1339 | puttaM piyA (sUtrakRtAGga 1/1/2/28) nanu nArakasya (prajJApanA kriyApadavRttiH) 420 | puSphavaddalayaM (rAjapraznIye) 1379 na parIkSAM vinA 772 | puvANupubbi0 (Avazyakaniyukti 1008) na ya sAhAraNarUvaM (vizeSAvazyaka 1934) | pubagahiyaM ca kamma0 (vizeSAvazyakabhA. 1938) 1337 222 224 710 817 427
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 pratibhAzads padyAMzaH pR. kra. padyAMzaH pR. kra. puvAbhimuho0 (vizeSAvazyakabhA. gA. 3406) 817 mAhesarIu (Avazyaka ni. 772) 2056 puSpAmiSastuti0 671 | mithyAtvAvirati0 (tattvArtha 8/1) 1329 pUAvihivirahAo (zrAddhavidhi gA. 6 vRttau) 1197 | mithyAdRSTibhirAmnAto (yogazAstra 2/13) 657 pUjayA vipulaM (agnikArikASTaka zlo. 3) 347 | mulachejnaM puNa (vizeSAvazyaka bhA. 1249) 92 paMcahi ThANehiM (sthAnAGga 5/2/426) ___ 239 | mUDhanaiyaM suyaM0 (Avazyakani. 762) 1484 paMcahiM ThANehiM (sthAnAGga 5/2/426) 244 | mUlanimeNaM (sammatitarka 1/5) 409, 1473 prakAzitaM yathaikena 717 mokSAdhvasevayA (agnikArikASTaka zlo. 7) 349 pramAdayogAta (tattvArtha. 7/8) 1484 | mokSAyaiva tu ghaTate (tattvArthakArikA zlo. 5) 1444 pratimAzca vividhAH (zrAddhavidhi gA. 6 vRttau) 1201 mottUNa AuyaM (vizeSAvazyakabhA. 1939) 1340 prayANabhaGgAbhAvena (yogadRSTisamuccaya zlo. 20) 1465 maMtA jogaM kAuM (uttarAdhyayana 36/263) 112 pravRttihetuM dharmaM (vidhiviveke) 1296 | yaH zAsanasya (dvAtriMzikA 6/30) 679 prazamarasanimagnaM | yatanAto na ca (SoDazaka 6/16) 439 prANI prANijJAnaM (sUtrakRtAGga vRttau) 427 | yadaivetadrUpaM (aSTasahasrI vivaraNa) 1515 baMbhIe NaM livIe (samavAyAGge) ___56 | yastRNamayImapi (pUjAprakaraNe) 1056 brahmAdvayasya 1528 ye tu dAnaM (dAnASTaka zlo. 7) 292 bhaNNai ettha (paJcakalpabhASya gA. 1571) 687 | yogaH zuddhaH (prazamarati zloka-220) 377 bhaNNai jiNa0 (paJcAzaka 4/42) 745 | rAyagihe calaNe (bhagavatIsatre) 58 bhavadviibhaMgo (pUjAviMzikA gA. 9) 224 | lakkhaNajuttA0 (vyavahArabhASya u. 6 gA. 189) 1207 bhAvaccaNamugga0 (mahAnizItha 3/36) 543 | liMgaM jiNapaNNattaM (Avazyakani. gA. 1131) 1216 bhAvo'yamanena (SoDazaka 3/12) 711 | limpatIva tamo0 (bAlacarita 1/15) 52 bhAsA cauviha tti (bhASArahasya gA. 17) |lokottaraM tu nirvANa (SoDazaka 7/15) 1459 bhikkhu ya aNNayaraM (vyavahArasUtra 1/33) 821 vatthagandham (dazavaikAlika 7/2) / 517 bhinnavisayaM NisiddhaM (Avazyakani. 1227) 1312 vApIkUpa0 (yogadRSTi0 zlo. 117) bhUmippehaNa0 (paJcAzaka 4/11) 741 vAbAhakkhaya0 (viMzikA 20/8) 1536 matprasUtim (raghuvaMza 1/77) 797 vAridastRptim (manusmRti) 784 maNasA je u (sUtrakRtAGga 1/1/2/29) 428 | vAsAvAsaM pajjosaviyANaM (sthAnAGga 5/2/413) 498 maNerivAbhijAtasya (dvAtriMzikA 20/10) 451|| vitigiccha0 (AcArAGga 1/5/5 sU. 161)358, 1505 mantranyAsazca (SoDazaka 7/12) 471 / | vinazyantyadhikaM (rAjyAdidAnASTaka zlo. 3) 532 mahAphalaM khalu (bhagavatIsU. 2/1) 34 | vibhajjavAyaM (sUtrakRtAGga 1/14) mahAjayaM jayai (uttarAdhyayana 12/42) 458 | vizuddhizcAsya0 (agnikArikASTaka zlo. 5) 348 mA mA saMspRza 132 | vihisAraM ciya (dharmaratnaprakaraNa gA. 91) 1993 mAsabbhaMtaratini ya0 (bR. kalpa.) 517 vedoktatvAn (jJAnasAra 28/3) 667 351 299
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAkSIpAThono akArAdikrama padyAMzaH veyAvaccaM vAvaDabhAvo vezyAnAmiva vidyAnAM vyaMga (gya) syoktiH zuddhAgamairyathAlAbhaM (aSTaka 3/2) zubhAzayakaraM (dAnASTaka zlo0 4) satteyA diTThIo (vizeSAvazyakabhA. 2696 ) satte sattaparivajjiyA ( praznavyAkaraNa 9 / 3 ) samaM yogyatayA (kAvyaprakAza) samaNeNa ya sAvayeNa (anuyogadvAra sU. 28 gA. 3) samaNassa NaM bhagavao (AcArAGga 2/3/178) samyagdarzanasampatra0 sarvajagaddhita0 (SoDazaka 15/1) sacarittapacchAtAvo (Avazyakani. 62) saNakumAre NaM0 (bhagavatIsU. 3/1/167) sarvatra samyagvidhiH (zrAddhavidhiH) savve pANA, savve bhUyA savvo pamattajogo savvatthAmeNaM (bR. kalpabhASya gA. 3107 ) (paJcakalpabhASya gA. 1573) savve sarA (AcArAGga 1 / 5 / 6) savvaddhA piMDaNa (viMzikA 20 / 12) savvaM pi koDi0 (viMzikA 20 / 15 ) sasiravigaha0 sAmarthye varNanAyAM (bRhatkalpabhA. TIkA ) sAmAiya vavasAe (sthAnAGga 3 / 985) sAmAnikairhasyamAno (triSaSTi 10 / 4 / 316) sAro caraNassa (vizeSAvazyakabhA. 1926) sijjaMbhavaM gaNaharaM (dazavaikAlikani. gA. 14 ) sindhusauvIreSu (praznavyAkaraNa dvAra. 4) siMhAsane niviSTaM ( SoDazaka 15 / 2) siddhassa suharAsI (Avazyakani. 982) siddhANaM Namo (uttarAdhyayana a. 20, gA. 1) pR. kra. padyAMza: 618 suragaNasuhaM (Avazyakani. 981 ) 340 suvvai ya (paJcAzaka 6/45) 237 suvvai duggai (paJcAzaka 4/49) 683 suvaNNaguliyAe (praznavyAkaraNa 4 dvAra) 299 | sussUsa dhammarAgo (paJcAzaka 1/4) 1304 suMdarabuddhIe kayaM ( upadezamAlA gA. 414 ) 651 se appabale (AcA0 lokavijayaadhyayana u. 2, sU. 75) 456 845 se nUNaM bhaMte ! ( bhagavatIsU. 1/3/30) 867 se bhayavaM / kiM titthayarasaMtiyaM (mahAnizItha a. 5 ) 846 se bhayavaM karAe (mahAnizItha adhya. 3) 1518 se bhaMte kiM mAI (bhagavatI 3/4 ) 817 252 1993 266 369 se bhayavaM kayare NaM se sAvajjAyarie ( mahAnizItha a. 5) se bhayavaM jai NaM ( mahAnizItha a. 5) se vasumaM savva0 ( AcArAGga 1 / 5 / 3) se vaMtA kohaM (AcArAGga 1/1/4 sU. 121 ) so ubhayakkhaya0 ( dharmasaGgrahaNi gA. 26) 687 saMbhAvanamatho0 (kAvyaprakAza 10 / 937) 1528 | saMvaccharacAu0 (upadezamAlA gA. 241) 1536 saMjamaThANaThiyANaM (gurutattvavinizcaye ) 1537 | saMtA titthayaraguNA (Avazyakani. gA. 1932) 204 saMtime tao (sUtrakRtAGga 1/1/2/26) saMtaguNukittaNA (Avazyakani. gA. 191 ) saMsAriSu hi deveSu ( yogadRSTi zlo. 199) saMvaranirjarArUpo 291 189 208 545 svaparavyavasAyi (pramANanayatattva.) 75 snAnAmudvarttanA0 894 hatthasayAdAgantuM (niryuktau) 1518 hanumadAdyairyazasA ( naiSadhIyacaritra 9 / 123) 1533 hiTThaTThANaThio (gurutattvavinizcaya 1/ 114) 60 hoi paoso (zrAddhavidhi gA. 6 vRttau ) 13 pR. kra. 1532 305 684 814 633 992 791 1391 25 66 193 565 593 27 1488 1469 52 881 1002 1216 427 1216 479 676 1299 360 508 122 117 1197
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratimAzatakamAM Avela anya graMthonA nAmo pariziSTa-4 granthanirdiSTagranthanAmAni / / adhyAtmamataparIkSA aSTakavRtti aSTasahasrIvivaraNa anekAntavyavasthA alaMkAracUDAmaNivRtti AkhyAtacandrikA AcArAGgasUtra AcArAganiyukti AcArAGgacUrNi AcArAGgavRtti Avazyakaniyukti AvazyakaniyuktivRtti uttarAdhyayanasUtra uttarAdhyayanacUrNi upadezapada upadezarahasya upAsakadazAGga aughaniyukti aupapAtikadazAGga karmaprakRtisaMgrahaNi kalpasUtra kriyApada (paNNavaNA) kUpadRSTAntavizadIkaraNa gurutattvavinizcaya caityavaMdanabhASya jaiminIyasUtra jIvAbhigamasUtra jIvAbhigamasUtravRtti mahAnizIthasUtra jaMbUdvIpaprajJapti mahAvIracaritra (triSaSTizalAkApuruSa) jaMbUdvIpaprajJaptivRtti yogadIpikA | jJAtAsUtra (jJAtAdharmakathA) rAjapraznIyopAGga jJAnasAra rAjapraznIyopAGgavRtti tattvArthasUtra rAjyAdidAnadUSaNanivAraNASTaka (hAribhadra) dazavaikAlikasUtra lokavijayAdhyayana (AcArAMga) dazavaikAlikaniyukti vicArAmRtasaGgraha dAnASTaka (hAribhadrASTaka) vizeSAvazyakamahAbhASya devadharmaparIkSA viMzikAprakaraNa dvAtriMzikAprakaraNa vyavahArasUtra dharmaparIkSA vyavahArasUtravRtti dharmasaMgrahaNi samyaktvaparAkramaadhyayana (uttarAdhyayana) nyAyamAlA saMmatitarkaprakaraNa nyAyakusumAMjali samavAyAGgasUtra paNNavaNA samyaktvaprakaraNa paNNavaNAsUtravRtti sUtrakRtAGgasUtra praznavyAkaraNasUtra sUtrakRtAGgavRtti praznavyAkaraNavRtti sthAnAGgasUtra pUjApaJcAzaka syAdvAdaratnAkara paJcAzaka zrAvakaprajJapti paJcavastuka zrAvakapratikramaNasUtracUrNi bRhatkalpabhASya zrAddhajItakalpa bhagavatIsUtra (vyAkhyAprajJapti) zrAddhavidhi bhagavatIsUtravRtti SoDazaka bhAvAgnikArikA (hAribhadrASTaka) | zAstravArtAsamuccaya bhASArahasya
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 pratimAzataka TIkAmAM Avela graMthakArAdi nAmo, alaMkAro ane nyAyo pariziSTa-5 TIkAkRnirdiSTagranthakArAdinAmAni / / aSTakavRttikRt dharmasAgara upAdhyAya vAcaspatimizra abhayadevasUriH paMcaliMgIkAra vAcakavara (umAsvAtijI) udayana bhadrabAhusvAmI vyAsa kAvyaprakAzakAra (mammaTa) malayagiri rAmadAsa gandhahastI mImAMsaka zrIharibhadrasUri jayacandra yoga zrIhirasUrijI dharmadAsagaNI laghujit zrIhemacandrAcArya pariziSTa-6 kAvyopayuktAlaGkAranirdezaH / / atizayokti aprastutaprazaMsA utprekSA upamA kAvyaliGga nidarzanA prativastUpamA rasanopamA rUpaka vinokti vyatireka vyaGgya saMkara samam yamaka 1 ajAM niSkAzayataH 2 aniyogaparo'pi AgamaH 3 aniSiddhamanumatam 4 ardhajaratIya 5 aprAptaprApaNavidhiH 6 iSupAtajJAta 7 kRdabhihito'rtho dravyavat prakAzate 8 gale pAdikA 9 gRhapatiputrabandimokSaNa 10 gRhapraveze'bhyukSaNaM 11 guDajivikA pariziSTa-7 granthagatanyAyAH / / 12 golAMgulAbharaNaniveza 13 ghRtaM dahati 14 jalaM niMdAmi pibAmi ca 15 tRNAraNimaNinyAya 16 nahi ayaM sthANo. 17 nahi nIroga. 18 nimnotratanyAya 19 nacAzaGkA nacottaram 20 pAzArajjunyAya 21 prasthakanyAya 22 pratibandInyAya 23 phalavatsannidhAne 24 phalapradhAnA samAraMbhA 25 bIjAMkuranyAya 26 yAvadbAdhaM prAmANyaM 27 ratnaratnAkaradRSTAnta 28 zRMgagrAhikA 29 savizeSaNe hi 30 siMhAvalokita 31 svazastraM svopaghAtAya
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ e jinapratimA jinavara sarakhI, pUjo trividha tume prANI, 'jinapratimAmAM saMdeha na rAkho, vAcaka jazanI vANI. 'jinapratimA jina sarikhI jANe, paMcAMgInA jANa, 'kavi jasavijaya kahe te giA, kIje tAsa vakhANa. - zrI yazovijayajI upA. jehane pratimAzuM nahIM prema, tehanuM mukhaDuM joie kema, 'jehane pratimAzuM nahIM prIta, te to pAme nahi samakita. 'jehane pratimAzuM che vera, tehanI kaho zI thAze pera, jehane pratimA nahIM pUjA, Agama bole teha apUjaya. nAma thApanA dravyane bhAva, prabhune pUjo sahI prastAva, 'je nara pUje jinanAM biMba, te lahe avicala pada avilaMba. ' pUjA che muktino paMtha, nita nita bhAkhe ima bhagavaMta, sahi eka nara kavinA niradhAra, pratimA che tribhuvanamAM sAra. - zrI udayaratnajI upA. : prakAzaka : jatAthI gaOULD 5, jaina marcanTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-380007. Teli./pheksa : (079) 26604911, phona : (079) 32911401 E-mail : gitarthganga@yahoo.co.in