Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada dhamapada, a'tImapada, Aramapadra The first and the last step. (gujarAtI bhASAMtara tathA vivecana sAthe) ighamALa na graMtha, : lekhaka ane prakAzaka : parivrAjaka svAmIzrI viratAna'dajI mahArAja bhAvanaga20 z1cblle S *J[!i Shree Sudharmaswam Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada dhammapada, aMtImapada, Atmapada The first and the last step. (gujarAtI bhASAMtara tathA vivecana sAthe) praNavo dhanuH zarohyAsmA. brahmatallakSya mucyate / apramattena veddhavtha, zaravat tanmayo bhavet / / (muMDaka upaniSadu) jIna khejA tIna pAIo, gahare pANI paTha; me bAvarI Dubana DarI, rahI kinAre beTha (saMta kabIrajI ) S : lekhaka ane prakAzaka : parivrAjaka svAmIzrI viraktAnaMdajI mahArAja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ saveM sukhinaH sastu, saveM saMtu nirAmayAH / sarve bhadrANi pazyantu, mA kazcit dukhabhAk mavet / / ( pustaka chapAvavAnA sarva haka kartAne svAdhIna che.) gujarAtI saMsaraNa : prathamatti , prata-1000 vi. saM. 2038 : i. sa. 1982 mUhayaH rUA. 10-00 pustaka meLavavAnuM sthaLa : parivrAjaka svAmIzrI viraktAnaMdajI mahArAja virabhadranagara sesAyaTI, nIlamabAga coka, ploTa naM. 17 jeila reDa, bhAvanagara, khAsa nedha : A pustaka vI.pI. ke buka-posTathI mokalavAmAM Avaze nahi tethI rUbarU ke kaI sAthe rokaDethI maMgAvI levuM. - - - muka bAIDIMga : manaraMjana buka bAInDIMga varkasa sTezana roDa, gItA ja sAme bhAvanagara mudraNasthAna : sAdhanA mudraNAlaya dANApITha pAchaLa, bhAvanagara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ parivrAjaka svAmI zrI viraktAnaMdajI mahArAja-bhAvanagara janma tArIkha : 7-6-1899 (bhAvanagara) dIkSAgurU : zIkSAgurU : brahmalIna brahmaniSTha vedAMta brahmalIna parama pUjya zrI AcArya zrI dayArAmajI saMtokarAmajI asaMgAnaMdajI ma. mahArAja-cAcakA (saurASTra) haradvAra, kanakhala (yu. pI.) | (cuDA-rANapura pAse). Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakanA be mata sauthI prathama mArI dharmanI vRtti sana 1918mAMthI thaI hatI. mArA eka mItra ane zrI jazenAthamAM jyAM atyAre kathA thAya che tyAM ja thatI hatI, temAMthI mane prathama bhaktine rasa lAge ane zrI rAmakRSNa paramahaMsa devanuM jIvana caritra vAMcyuM. hadayamAM ane ghara pujAnA kabATamAM temane padharAvyA. ane ArAdhanA zarU karI, hadaya IzvarabhAvathI chalakAI jatu hatuM. AMkhomAM azuo TapakatA hatA. tyArapachI satsaMga karatA karatA zrI rAmatIrthajInA jIvana caritranA 12 bhAga vAMcyA. ane mArA jIvanamAM AtmaprakAza thaye. vedAMta para bacI thavA lAgI, jazonAthamAM cAturmAsamAM upanISadene khuba ja paricaya thayo ane tatvajJAnanI laganI lAgI. sane 1962mAM eka pustaka "mokSamArga pravezikA" (nija baMdha rU5) chapAvyuM. ane janatA janArdananA caNAmAM mukavuM. mA zAna thavAmAM mukhya mArA jIvanamAM pheraphAra karAvanAra svAmI zrI zeviMdAnaMdajI mahArAja-seMsIyA temaja zaNapura gAma pAse cAcakA gAmamAM rahenAra sAdhu saMta purUSa zrI dayArAmajI mahArAja tathA bhAvanagaramAM ja gurU tarIke svIkArela zrI juvAnasihajI saMskRta pAThazALAnA pradhAnAdhyApaka zAstrIjI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI narmadAzaMkara ja. rAvala (kAvyatIrtha sAhityAcArya B. A. (1st class ) s. T. C. bhAvanagaravALA che. mArA dIkSA gurU zrI pUjya zrotriya brahmaniSTha mahAmaMDalezvara vedAMtAcArya 108 zrI ayaMgAnaMdajI mahArAja - kanakhaLa haridvAra che. P. hAlamAM temanI gAdI para vedAMtAcAryajI zrI zukadevajI mahArAja mahAmaMDalezvara che temane paNa huM ghaNe ja trANuM chuM. jagatamAM pustake te ghaNA ja che. tatvajJAnanA pustako agharA paDe che ne ghaNuM ochA manuSya vace che tethI A pustaka chapAvavAnuM prathama mAMDI vALyuM hatuM paNa samaya jatAM jaNAyuM ke kaI vAMce ke na vAMce, tenA phaLanI IcchA nathI. jema kule khIle che, sUrya uge che, varSA thAya che, vastune svIkAra kara ke na kare te mumukSu para AdhArita che kevaLa mArI pavitra pharaja samajI A janatA janArdanane caraNe dharI devuM ane tethI ja A TuMke paNa aghare purUSArtha karyo che. "phaLa te niSkAmabhAva che." meM kevaLa mArI vRtti ja saMtevI che. ne tethI mane AnaMda thAya che. phaLa IzvarAdhIna che ag vahunA A pustaka mATe Arthika sahAya karanAra sarvane aMtaHkaraNa pUrvaka AbhAra mAnuM chuM. lI. lekhaka tathA saMpAdaka, 5. svAmI viraktAnaMdajI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Fu nAnI vhena a. sau. zrI kAMtAbena ehanalAla mArU bhAvanagara janma : Aso vada tA. 16-9-1924 meTI hena a. sau. zrI cadrabhAgA tribhovanadAsa kArelIyA bhAvanagara janma : phAgaNu zuda-7 tA. 13-3-1922 ++++++++ u Chara drat www.umaragyanbhandar.com
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nama dAzakara zAstrIjInA be mela.... mahatva bhAvanagara juvAnasi'hajI pAThazALAnA mAjI pradhAnAdhyApaka zAstrIjI zrI nama dAzaMkara ja. rAvala kAvyatItha', sAhityAcAya, B.A. (1st. class) S.T.C. tathA bhAvanagara Ayuve kAlejanA saskRtanA prephesara (AcAya). bhArata varSanu ati prAcIna dhama sAhitya veda che. A veda cAra che: Rgveda, yajurveda, sAmaveda ane atha veda. A uparAMta cha vedanA maMgA che: zikSA, kalpa, vyAkaraNu, nirUkta, chanda ne jayAtiSa. AthI ja kahevAmAM AvyuM che ke H SaTU maMgA vedotprItavyaH niSkAraNena / arthAt cha 'ge| sAthe cAreya vedanuM' kAz vinA adhyayana karavu' joIe. tyAra bAda brAhmaNa graMtha temaja upaniSadonI racanA jovA maLe che. tyAra bAda zamAyaNa, mahAbhArata, purANu vigere sAhityanI racanA thaI. pachI vedanA mULabhuta siddhAMtAne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ lakSyamAM rAkhI aneka vidvAnoe dhArmika sAhityanI racanA karela che. A badhA graMthanuM zreya leka ane paralekanA sAthe sAthe uttarottara svarUpane jANavuM te ja mAnavanuM carama lakSya che. AthI cAra purUSArthonI vAta kahevAmAM AvI che. dharma, artha, kAma ane mokSa, e aMtIma purUSArtha che. arthAta te zreSTha purUSArtha che. A ja vAtane muMDakopaniSadumAM samajAvatAM kahyuM che ke :che vighe veditavya Iti brahmavida vadati para ce vApare cA ' arthAta be vidyAonuM adhyayana karavAnuM kahyuM che. A bemAMthI eka "pA" kahevAya che ane bIjI aparA" kahevAya che. parA eTale veda ane aparA eTale brahmavivAAtmavidyA, jene jANavAthI janma maraNane phere TaLI jAya che. tenuM nAma brahmavidyA. A vidyAne vyavahArIka rIte samajAvavA mATe aneka darzana zAstro che. jenA uparathI aneka vAdanI utpatti thaI che. jevA ke-kevalAdvaita, zuddhAdvaita, viziSTAdvaita, dvaitAdvaita, satkAryavAda, pariNAmavAda, vivartavAda, svAduvAda vi. Ave ja eka vAra che ajAtivAda. A ajAtivAdanuM vistRta varNana mAMDUkaya upaniSadu upara pUjya zrI gauDapAdAcAryajI mahArAja kRta kArikAo che. jemAM A vAdanuM sArI rIte varNana karavAmAM Avela che. jemAM paramArtha zuM? te prazna karI A pramANe kahevAmAM AvyuM che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ nanirape na jotpatti, na bato na ca sAyakaH na mumukSu na ve muktaka, itye SA paramArthataH arthAt nathI pralaya ke nathI utpatti, nathI baMdhAyele ke nathI sAdhaka, nathI mumukSu ke nathI mukta, A vAta paramArtha che-caya che, AnAthI dvatanI asatyatA hovAne lIdhe tenI pAramArthika sattA nathI. A badhuM brahma ja che. parama pUjya svAmI zrI viraktAnaMdajI mahArAjazrIe paNa jANe brahmAnI anubhUti karI na lIdhI hoya te rIte teonA pratyakSa darzanathI ane teonI sAthenA saMbhASaNathI lAge che. paramArthane mATe "saMkSipta nivaNupada" lakhavA prerAyA che tema Dagale ne Dagale pratitI thAya che. A pustakamAM maMgalAcaraNa kenuM karuM? kAraNa ke huM ja prakAzamaya chuM. prAraMbhathI ja Atma svarUpanI yathArtha hakIkata raju karI vAcakavargane kehama-huM ke? te jANavA tarapha dorI javAne prayAsa karavAmAM AvyuM che. pUjya svAmIjInuM vAMcana agAdha che. kaMThastha ghaNuM che, ane pustakanA avataraNe TAMkI siddha karavAno prayAsa karyo che ke kharekhara satya zuM che? ane chevaTe vAcaka vargane pite keNa che tenuM vizada jJAna prApta thAya che. pUjya svAmIjIe mArA upara ahetuka neha darzAvI be zabdo lakhavAnI mane preraNA karI che, te mATe huM AnaMda anubhavuM chuM. pUjya svAmIjI dvArA bhaviSyamAM paNa AvA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ ratnasamA pustake mumukSuvargane prApta thatAM rahe tevI AzA rAkhuM chuM. A pustaka pratyeka vAcakane bedhadAyI banaze te mane parama vizvAsa che. bhAvanagara tA. 26-6-82 narmadAzaMkara zAstrI sthApaka pramukha bhAratIya saMskRta vidyApITha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ >> maMgalAcaraNa 7 name brAdicce, brahmavidyA saMpradAyaH karra vaMza trASime, mahaduryo, na gurubhyaH saplava rahita, prajJAna ghana, pratyagAthe, bravAhamazmi. ( veda) yataH savANi bhUtAni, pratibhAMti sthitAnI ca; yatra vA upazama yAMti, tame satyAtmane namaH dikAlAdi anavacchinna, anaMta cinmAtra mUrtaye, svAnubhUtyeka mAnAya, namaH zAMtAya tejase. " (nitizataka) artha - huM brahmAjI vi. moTA RSiene ane gurUjIne zraddhApUrvaka namaskAra karU chuM, ke jemaNe A brAvidyAne saMpradAya calAvyuM che, ke je rASie, deza, kALa ne vatuthI para che, khuba ja jJAnI che, ane te brahma rUpI AtmA huM piote ja chuM. tyAMthI sarva bhuta prANI, utpanna thAya che, jemAM rahe che ane jemAM nAza pAme che, tevA satya AtmArUpa brahmAne huM namuM chuM. jenI mUrti deza, kALa vigerethI avyApta che, ane je anaMta caitanya rUpa che, je eka ja AtmajJAnanA sAra rUpa che, te pabrahmane huM namaskAra karU chuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ -: graMtha prayajana :nAnA purANa nigamAgama samAM yahU rAmAyaNe nigadita kavacita aDapi, svAMta sukhAya tulasI raghunAtha gAthA. bhASA nibaMdha mati maMjula mAtaneti. kavione na puche, ke teo zA mATe kavitAo banAve che? nadIo zA mATe vahe che? sUrya zA mATe prakAza Ape che? vAdaLA zA mATe varase che? jhADA chAMyA zA mATe Ape che? javAba :-teone savabhAva che. mATe sAdhu satene svabhAva che ke uttama bodha Apa. rate paDyA, prathama bhulA paDI gayA, pIche ratA mIla gayA paNa besI rahyA je maMjIle, kharekhara bhulA paDI gayA. tana sukhA kubaDI pITha huI, gheDa para jIna dhare bAbA aba mAta nagArA baja cUkA, calane kI phIka karo bAbA. saba ThATha paDA ha jAegA, jaba lAda calegA bajAra kAka ajamakA luTe che, dIna rAta bajAkara mahArA. kALa nagArU bhaviSya nAnu saMghate, nAtIta yazca zocati, vartamAna nimeSatu, asaMgenAti vatate. artha:-bhaviSyanA kIla na bAMdhe, bhUtakALane zeka kare nahi paNa vartamAna che temAM ja pitAnuM satya svarUpa jANe asaMga tarIke jIvana jIve. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAnA saMdeza 1 duHkhI para kyA karo. ka jIva mAtra para dayA karI. 3 zIkhI zAnu jIvana gayu kayA mATe. 4. maharSi dadhicIe hADa' ApyuM hathA mATe. 52tI dhruve bhAjana cheDyu dayA mATe, bhagavAna gautama buddhanA sa Mdeza yA. 7 bhagavAna zrI mahAvIrasvAmIne sadeza yA. . bhagavAna zrI IgrAmasIne sadeza thA. 9 zrI mahAtmA gAMdhIjInA saMdeza yA. 10 koIne mana-vacana-kAyAthI du:kha na Apavu' te yA. 11. sava dhamanA saMdeza yA. 12 paropakAranI preraNA, sevA dhama te ja yA. 13 dIna, duHkhI, dukhava, rAgI, prANI para cA. 14 yAnuM vrata dhyeA, koIne kavu vacana na kahevu' te dayA. 15 dareka jIva mAtra para amISTi te ja yA. 16 yA te ja advaitatA che. yA uttama deza che, jIvanamAM utArA tA yA ja tamAne advaitamAM laI jaze. * zAMti: Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ |soma 0 [] vedAMtane akATaca siddhAMta [] nAhamasima Iti kazcit na pratIyAta " 1. huM chuM, te-sat (gADe, ghele, DAhyo bhale hAu.) 2. huM kaMI jANatuM nathI, tenuM paNa jJAna che -te cita. 3. huM mane, gamuM chuM te AnaMda (bhale bIjAne na gamu ) draSTAMta - sAmAnya mANasamAM sata, vidvAnamAM sat cit ane jJAnImAM, sat cit AnaMda dekhAya che. 1. huM jIvuM, ne bIjAne jIvavA dauM, te sat. 2. huM kaMI jANune bIjAne jaNAvuM, te cit. 3. huM sukhI rahe ne bIjAne sukhI rAkhuM, te AnaMda. che che.' ' :11; . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ prasthAna, dabA, potAnu. (upaDavAnI taiyArI) - eka mevA dvitIyaM brahma, prapaMce misyA drazyatvAn . kevaLa eka ja advitIya brahma che, ane A dekhAtuM jagata mithyA che. kAraNa ke kevaLa brahma upara saghaLuM adhyAta che. adhyAya - atasmin tad buddhi adhyAsaH anyasya anya dharma avalAsanamAM je hoya tenAthI bIjuM dekhAvuM. daSTAMta - tasmina mAru zuktikA, sthANu, sphaTIkAdI, jala rIpTa puruSa resAvita, lehita, zukala kRSNa, guNamayI guNa sAmyA anicyA mUlaH prakRtiH AsIta artha:-mRgajaLamAM jaLa, chIpamAM rUpuM, huMThAmAM purUSa ane sphaTIkamAM resA dekhAya che, temaja A kevaLa za9 brA para jagata bhAyamAna thaI rahyuM che. adhyasta che. taddana asat prakAra traNa : (1) vaMzAputra, (2) zazazRMga, (3) retInuM tela. zrAMti kALe dekhAya ane jJAna thatAM uDI jAya-(tevA 3) deraDImAM sarpa, sInemAnA citra ane svapna jAgatAM uDI jAya che. jJAna sAcu thAya chatAM, na uDe ne te ja sthitimAM dekhAya tevA ) mRgajaLamAM jaLa, chIpamAM rUpu ane brahma para jagata che. suSa ki bahunA temaja brA para jagata vivartarUpe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 vedanA 4 mahAvAkyo tathA tenA upaniSada 1. veda prajJAna brahma mahAvAkaya aitarIya upaniSadda 2. yajurveda ahaM brahmAsmi mahAvAkaya bRhadAraNyaka upaniSadu che erUma che 3. sAmaveda tatvamasi mahAvAkaya - dezya upaniSada 4. atharvaveda ayaM AtmA brahma mahAvAkayA mAMDUkaya upaniSadu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 bhrAMti TALavI ne adhiSThAnanu jJAna thavuM te mukhya A pustikAnA hetu che. kezava kRti :-dvaita bhAsa bhrAMti, mAtra che vivata' rUpe; yuddha yuddha mukta sadA, nizrcala svarUpe. huM akha'Da eka nitya, cina avinAzI. AvI uttama ane agharI vAta samajavA mATe anubaMdha prathama jovA joIe. anubha dhaH-adhikArI, samadha, viSaya ane pratyeAjana. ( 1 ) adhikArI :-gurU ane veda vADhyA para zraddhALu hoya te. (2) samaya :-jyAM kevaLa eka ja brahma che tenA koI sAthe sabaMdha thAya ja nahiM tevu' mAnanArA, ( 3 ) viSaya :-jagata bhrAMti TALI, jIva brahmanI ekatA samajavI te. ( 4 ) prayAjana :-janma, maraNa vigere aneka prakAranA duHkhAmAMthI mukti. vedAMtanA mukhya sAdhanA 8 viveka, vairAgya, SaTsa'patti ne mumukSutA, vedAMtanu zravaNu, manana ane nirdiSyAsana ane tatpada tyapada zeAdhana vInAzI Atama acaLa, jaga tAte pratikuLa; esA jJAna viveka hai, sama sAdhana / mULa. Power of discrimination to find out, what is right and what is wrong. ('sAcu khATu pArakhavAnI zakti te viveka che. ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 nAspadyate jJAna' vicAraNa, vinA anya sAdhanaiH / yathA padAtha bhAna hiM, prakAzena vinA kvacit / / ( aparAkSAnubhuti ) jJAna thavA mATe, vicAra vInA khIju kAI sAdhana nathI. jema padAtha jovA mATe prakAzanI jarUra paDe che tema. vaizagya :-Rtu, svaga' bheAgeSu, icchA rAhityam. A leAka ne slaMga' leAkanA legAmAM icchAnu` rahitapaNu te vairAgya kahevAya che. prazna leka leAM bhAga ne, cahe samanakI tyAga, veda atha jJAtA munI, kahata tAkA vairAgya. saMsAra! svapna tulyA hiM, rAga dveSAdi sa`kula, svakAle satyavat bhAti, prAdhe asatyavat bhavet atha :-rAga dveSathI bharapura saMsAra svapna samAna ja che. te potAnA samayamAM satyanA jevA dekhAya che, paNa jJAna thatAM asatya lAge che. zamAdi SaT sa'patti : -- thama krama zraddhA tIsarI, samAdhAna uparAma; chaThThI tItIkSA jAnIe, bhInna bhInna yahu nAma. atha :-mananA nigraha, iMdriyAnA nigraha, peAtAnA Atma dhama'mAM zraddhA, peAtAnA ja svarUpatu anuThThAna, TADha-taDako, sukha-duHkha sahana karavA gurUne veDhAMta vAkaDyomAM vizvAsa ne mananI ekAgratA rAkhavI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 mumukSatA -mekSe me bhuyAta iti IcchA. (mAre mokSa thAya tevI jIjJAsA) brA prApti arUbaMdhakI, hAnI mikSa ke rUpa tAkI yAha mumukSutA, bhAkhata munIvara bhupa. A saMsAra (jagata), jAMti darzana che. temAM sukha che ja nahi mATe pitAnuM svarUpa AtmA, je brahma rUpa che te barAbara samaje. kahyuM che ke - kevalaM zAstra mAzritya, na kartavya vinirNaya yukti hIna vicAreta, dharma hAnI prajAyate. artha -mAtra zAstrane ja Azraya laIne, keI nirNaya karavuM joIe nahi. jyAM yukti hIna vicAra hoya, tyAM dharmane badale hAnI thAya che. akhaMDa bhAve athavA brA bhAve rahevuM tenuM nAma dharma che, kAraNa ke karmakAMDa mANasane badhu mujhavaNamAM nAkhe che. brAnuM svarUpa-DakAra nAMtaH prajJa, na bahi: prajJa, nabhayataH prajJa, na prajJAna ghana, na prajJa, nAprajJa; adaI AvyavahArya, agrAhya, alakSaNuM, aciMtya, ayapadezyama: ekAtma pratyaya sAra, prapaMcapazama, zAMta, ziva, caturtha manyanta, sa AtmA viyA, (mAMDUkya u5. maMtra che) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 artha te brahma, sthULajJAna, sUkSamajJAna, ke banne sAthe nathI, te suSuptijJAna, jJAnavALe ke jJAna vagarane nathI; AMkhe na dekhAya te, vANI vyavahAra na karI zake te, grahaNa na karI zakAya te, nizAnI vagarane, manamAM na Ave te, batAvI na zakAya te, anubhavanA sArarUpa, saMsAra prapaMca zamana kare teve, zAMta, kalyANarUpa, ektatva, jene cothuM pada kahe che te AtmA ja jANavA lAyaka che. mAsAda yugakaLeSa, gatA gayeSu anekavA; nAdeti na asta, iti eka saMvidelA svayaM prabhA. (paMcadazI 1-7) artha -A tatvajJAna, dIvasomAM, mahInAmAM, varSamAM, yugamAM ke kalpamAM brahmajJAna eka ja che. jJAnanI ekatA che, traNe kALamAM che mATe ekatA ja che. tene janma nathI, nAza nathI mATe jJAna nitya vastu che ne te svayaM prakAza che, tene prakAzanArUM bIjuM kaI jJAna nathI. brahmanA nIcenA sAta zabdomAM badhI upamA AvI jAya che - 1 nitya, 2 zuddhabuddha, 3 mukta, 4 satya, 5 paramAnaMda, 6 advaya ne 7 vyApaka che. brahmAmA : nityavAta tasyotpattiH kuTasthatyAta na vikIyA saMskAratu na zu vAt, AtmavAtu AkhyataH kuta, (vI. vI. 58) artha :-AtmA nitya hovAthI tenI utpatti nathI, pahADa je eraNa je hevAthI temAM kaMI paNa vikRti nathI, taddana Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19 zuddha hovAthI temAM kaMI paNa saMskAra karavAnuM nathI. ane chele te AtmA pitAnuM ja svarUpa hovAthI nitya prApta che, mATe meLava nathI. 3 zAMtiH zAMtiH zAMtiH A brahmajJAna mATe jagatanA nitI dharme kAma AvatA nathI. juo - 1 zrI mIrAMbAIe dhaNInuM kahevuM na mAnyuM ane zrI gIradharalAlanI bhakti cAlu rAkhI. 2 zrI rAmatIrthajIe potAnI patnInuM temaja bIjA kolejanA prophesarenuM kahyuM na mAnyuM ane saMnyAsa laI himAlaya cAlyA gayA. 3 zrI bharatajIe mAtAjI kekeyInuM kahyuM na mAnyuM ane zrI rAma pAse jaI maLI AvI, rAjya na lIdhuM paNa gAma bahAra rahyA. 4 zrI prahUlAdajIe pitAnuM kahyuM na mAnyuM ane zrI vizvanuM bhagavAnanI bhakti cAlu rAkhI. 5 zrI balI rAjAe gurUnuM kahyuM na mAnyuM ane vAmana bhagavAnane traNa pagalA pRthvI ApI pote pAtALamAM rahyA. jyAM brahmajJAnanI vAta Ave ke Izvara saMbaMdhI vAtamAM jagatanI pharaje gauNa thaI jAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ vedAMta kesarInI garjanA tAvata gati zAstrANi, jabukA vipine yathA na garjati mahAzakti, thAvata vedAMta kesarI. lekArbena pravayAmi, yadukta graMtha keTabhika brahma satyaM jagatmidhyA, je brazaiva nA para (gavAsika) bhAse dveta prapaMca yaha, he advaita akhaMDa Ata mIle advaitae, yahI pranAma pracaMDa. yahI pranAma pracaMDa, pIMDa brahmAMDa mITAve; jaga duHkhakA vRda, hRddha ajJAna nasA. khaMDa khaMDa karI drazya, akhaMDa svarUpa prakAze; paDha vedAMta kesarI, jama drata leza na bhAse. mAyAkI sattA nahiM, te bhI he saMsAra mITe nahiM ajJAna se, karI karI karma hajAra, karI karI karma hajAra, ISTa upAsana dvArA dravya dAna arU puNya, vrata japa kIe amArA. kIe zAMti nahiM hoya, kaleza hara jJAna batAyA; paddha vedAMta kesarI, chuTe saba terI mAyA. brahma svarUpa varNana divya hi amUrtaH puruSa, a bAhyAbhyatara hi aja; amANe hi amanA, zubhro hi akSarAta parataH parama (muMDaka 1-2-2) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ izvara varNana etasmAta jAte prANe mana, sarve kriyANi ca; khaM vAyu ti Apa, pRthivi vizvasya dhAriNI (1-2-3) agni mUdha cakSuSi, caMdra suryo, diza zrotre, vA vivRtA vedA vAyu prANe hadaya, vizva maya. padabhyAM pRthavI hiM, eSa bhUtAMtarAtmA. (1 2-4) braha bravedaM amRta puraktAt, brahma pazcAt; brahma dakSiNataH ca uttaraNa. adha: caddha" ca prasutara, veda vizva midaM variSThama. (3-1-4) sa eva adhastAta, sa uparistAt sapazcAt sapuratAtu. sa dakSiNataH sa uttarata, sa e sarvama (chAMdogya 7-24-2) maMdarI-rAvaNa pAse rAmanuM virATa rUpe varNana kare che paga pAtAla, aja zIza dhAmA apara leka, aMga aMga vizrAmA. bhaTI vilAsa, bhayaMkara kAlA; nayana divAkara, kacaghana mAlA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAsu dhrANu, azvanI kumArA; nIzI ar dIvasa, nImeSa apArA, atraNa dIzA, dRza veda bakhAnI; mArUta zvAsa, nIgama nIja vANI. adhara lAla, jama dazana karAlA; mAyA hAsya, bAhuM dIkpAlA, Anana anala, aMbu pati jIddA; utpatti pAlana, pralaya samIrA. rAma rAjI aSTa deza bhArA; udara udadhI, adhagAjanA asthi zaitya, sarItA nasa jAlA. jaga maya prabhukA, bahu kalpanA. ahukAra zIva buddhi aja, mana zazI cit mahAna; manu ja vAsa sacarAcara, rUpa rAma bhagavAna. upakrama-upasa'hAra (The First & Last) : vyaSTi samaSTi eka che:-- (AtmA te ja paramAtmA che) appA se parama appA che. ahaM brahmAsmi suva* khavi brahma / w I and my father are one-Tu' ne izvara eka ja chIe. brahmAsvarUpa varNana : divye hiM amUta purUSaH, sa bAhyAbhya'tarA huM aja:; aprALuA hi amanaH, zunno hiM akSazata parataH param . (muka 1-2-2) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23 aMtaHsmAta jAyate prANu:, sarve "driyANI ca; kha' vAyu jyAti rApa, pRthivI vizvasya dhAriNI. (muDaka 1-2-3) artha :-te brahma divya amRta AkAra vagaranA purUSa che, janmelA nathI. prANa vagaranA, mana vagarane, zuddha je badhAthI para che, tenAthI ja mana, sava iMdriya, pAMca bhutA ne vizva thayuM che. agni: mUrNAM, cakSuSI caMdra sUryo', dizaH zrotra, vAk nivRtAzca vedAH; vAyu prANA, hRdaya. vizvamasya, padmaNyAM pRthivI dveSa sarva bhUtAMtarAtmA. artha :-brahmanu' agni mastaka che, e AkhA sUrya caMdra che, kAna e krizAe che, vANI veda che, prANa te vAyu che, hRdaya te vizva che, pago pRthvI che ane brahma sarva prANI mAtranA aMtarAtmA che. The things near & far, by some hidden power linked are. That you cannot touch a flower, without troubling the stars. A :-vastuo je pAse temaja dura lAge che, paNa te brahmathI joDAelI ja che, tamA phulane aDe che. te AkAzanA tArAne spaza karyAM barAbara che. kema ke akhila brahmAMDamAM eka ja tatva che. tethI ja sRSTi-samaSTi eka che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ pA ja 37. 40 47 50 59 anu. viSaya 1 maMgalAcaraNa ne zrAMtinA draSTAMta ... 2 ajAtIvAda 3 bhAyA .. *** 4 zrI bhAgavata 5 draSTi-sRSTivAdanA niyama 6 pAMca khyAtio . 7 jJAnInuM jIvana ... 8 mahApurUSonI vANI .... 9 buddha bhagavAna .... 1- bhagavAna zaMkarAcAryajI 11 zaMkara bhagavAnanI sAMbhavI mudrA ... 12 jene dhama, syAdvAda ... ... 13 gurU mahamya ne satsaMga mahimA .. 14 zrI kRSNa lIlAnA AdhyAtmika artho 15 mahAtmA hasananA 3 gurUe . 12 saMnyAsa prakAra ... 17 veda ne vedAMtamAM phera 18 vedAMtanI thoDIka prakrIyAo 19 upaniSad bodha ... 20 pegasUtra (pataMjalI muni) 21 bA karAcAryajInA stotro ... 22 jJAna bhumikA-7 - 23 vedAMta hiDima 64 8 126 154 166 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ anu. viSaya 24 zrI aSTAvakra gItA 25 zrI adhUta gItA 26 tatvAnusaMdhAna 27 paMcazI... 28 purUSa sUkta 29 vicAra-sAgara : ... ... *** 3. Good Quotations 31 phArasI ( urdu suphImata ) 32 33 34 35 36 draSTi sRSTivAda zrI cega vAsiSTha-mahArAmAyaNa zrI gIradharanA kuMDalIyA mahAtmA suMdaradAsajI zrI rAma carita mAnasa ... ... ka 38 vyaSTi samaSTi eka che.... 39 AtmamAdha Immense of Rama 5 .... ... ... : =>E= : : : ... ... *** rAya 217 1 221 40 222 230 AtmajJAnanA bhajanA 41 sRSTi--draSTivAda 42 draSTi-sRSTivAda ( vivavAda ) 43 pAMca deASA-( vedAMta prakrIyA ) jaM4 draSTi sRSTivAdanA draSTAMtA 229 240 243 45 Ten Commandments of Christianity 245 4 Good Quotations 246 40 252 AtmajJAnanA bhaja ratna kaNikA 48 200 : : ... ... ... ... ... ... ... 000 ... :: ... ... ... ... ... ... ... 630 100 ... ... ... ... pAnu 167 168 174 175 184 185 190 12 201 205 209 12 ... Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ azuddhi-zuddhi pAne aha dhass sihAM jananameM svAdhyama bhramaNatva rahyA goviMda dhanya huM siddhAMta jananape vAsthama jamaNatvama rahyo gAvita draSTi puruSatva devatA 15 draSTi 28 parUSatva devata 35 rASTa sRSTi 48 asaMkhe avataMtraNa zati 48 ~ vyAM . asaMge svataMtrara zete tyAM nitya bahmI kuvAtuM nirvicAra niyaM 5 53 : brahmAe kRtvAnu nivicAra pachI sAra maLyo ke gItA jIvanavyavahAra samajAve che vedAMta nahi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ azuddhi zuddha kti 102 deza dezA jarAya * jarAsaMdha paMcAdhyAsa paMcAdhyAyI vijJAta vijJAta eva bhijAyate evA bhajAyate mAnavaH mAnavAH agrinuM lAla udAlakane udAlaka kALa, zarIra, vastu kArya deva zakti jala jalA muyAganA mupAgatA tapoguNa tamoguNa 104 106 110 112 124 125 126 127 satya satya rAI kuladevaM 129 132 132 135 carmAvata paramAtmani graMthiti - ananyuM nutya carmAvajaddha paramAtmati graMthini anAkhyuM tula aiay 144 1 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuddha agimaceta abhimanyatA jayatAd jayanAra kAmaH pAnuM 146 147 148 149 149 150 kAmaka kAmaH bhojayate gevALIyAnA bALaka 34 ja jalevu cevuM bhAjapane govALIyAne bALaka 24 15ra khe jaleSa 152 evuM suravI 157 161 161 vikalA sahiNama hInatA prasAda taneyama brahmollA 162 163 sukhI vikalpa sahiSaNa hitanA Atma paMcaka taddayama brahmAdhAra AvI pumAna saMhi mahAta kaI tAka 164 AyI 168 yumAna saMgIhi mahAta 170 184 184 184 tene 189 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuddha pad azuddha search secret ago pataMgIyA jIvaDAthI vAdaLAnI ThekarathI bhale samudra paNa pataMgIyAthI baLI jAya ego 190 191 199 199 satya lava 205 Ayu Apu meha mera 217 pachI nAI for 219 pachItAI far karI che realisation darIyo 220 248 realisatition yu 252 bhoLA kaTI goLa majAne 259 265 bhajano Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAMce ane vaMcAve. mitra-nehIone... kerI kitAba" ahIM nAta jAtane bheda nathI, uca nIcane bheda nathI, keI garIba tavaMgara nathI, Ato dvadvAtItanI vAta che, phakta ApanI umadA lAgaNI ja A pustaka meLavI zakaze. che keI kadaradAna ? hIrA je re hIrA , che keI hIrA pArakhu? phakta 100 pAnAnuM nAnuM pustaka "kerI kitAba' ghaNI ja majAnI che, temAM prathama cAra pAnAmAM prastAvanA lakhI che ke A pustakanA vAMcanathI thate alabhya lAbha varNava. vAmAM AvyuM che. tyAra pachInA 95 pAnA taddana korA "kerI kitAba"nA che ane chellA 100mA pAnAmAM pUchavAmAM AvyuM che ke kema bhAI! majA paDI ke? lakSya samajyA ke? je na samajyA che te kRpA karI karI kitAbanuM ja punarAvartana kare. eTale ke pharI pharI vAMce. pAnA pheravyA kare. lakSa samajAI jaze. te ja aMtima pada-nirvANa para che. tenI khAtrI rAkho. hiMmata hAre nahi-lakSa na samajAya tyAM sudhI hara haMmeza karI kitAbanA ja pAnA phere rAkho. lakSa vicAre, vicAre ne vicAre-khAtrI rAkhe lakSa samajAI jaze ja. alakha lakhane kI aTapaTI bAte, sunakara mana cakarAtA; alakha nIraMjana ghaTake bhItara, mana bAhara bhaTakAtA. ghara kI gaddI cheDa murakha nara, jahAM tahAM ThukarAtA; ahaMbhAva mATe taba, A5 alakha lakhapAtA, kahA sunA saba jhADa jIDake, meM kI AMkha mITAve; pyAre prIya vara Apa hI he, kAhe jagata bharamAve. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ zivamahimna - atItaH pathAna, tavaca mahimA vAmana rata6 vyAvRbhASya, cakita mabhidhatte zrutirapi. he ziva! tamAre mahimA, svarUpa, mana buddhi vANIthI para che. je joIne zruti, upaniSado paNa cakita thaI jAya che. te Ave, samaje ne vAMce, vaMcA A kerI kitAba... jarUra prayatna karatA saphaLa thaze ja ne dhanya banaze tenI khAtrI rAkhaze. prayatna vyartha nahi jAya. jana jA tIna pAIyA, gahare pAnI piTha; meM bAvarI Dubana DarI, rahI kinAre beTha. (kabIrajI) yatna kare, izvara kRpA thaze ja. A jJAna prApta karavAnuM kAraNa eka ja che ke - jaMdagI kSaNika che. jaMdagI dulhana he eka rAtakI, kaMI nahi maMjhIla hai usake ahI vAtakI, naihara he dura, patIkA patA nahi, nahi kahIM gAMva nahi kahIM chAMva nahi paDAva; DolI jAtI he barAta kI, aMdagI dulhana, bInA tela umrakA jale dIyA, bIca dhAra cheDa dIyA nirdathI pIyA; AMkha banI badalI barasAta kI, jIdagI. pustaka meLavavAnuM ThekANuM - -5. svAmI vIraktAnaMdajI nIlamabAga ceka, vIrabhadranagara sesAyaTI, ploTa naM. 17 jeila roDa, bhAvanagara, , : . jeIla re Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAce. vacA. vicAre.. hIrA lyo re, hIrA , che keI hIrA pArakhu? huM tamArI pAse bhIkha mAgavA AvyuM nathI. paNa mAre uttama mAla hIrA, pAnu, pokharAja, rAjAvata vigere nava ratna tamAre mATe lAvyuM chuM. je IcchA hoya te . Agraha nathI. "yu nA " koIne Agraha karI ApavuM, te buddhinuM phaLa nathI. nivANapada" A pustakamAM ja uttama vastu bharI che. seMghI ne sastI che, te jarUra kharIde. hIrA le re, hIrA bhe, che kei hirA pArakhu? jagatamAM kaI sthaLe zAMtinI dukAna nathI, A pustaka ja zAMti Apaze, jene vAMcanathI sarva zaMkAo gaLI jaze, saddagurUnI kRpA phaLIbhUta thaze ane parama zAMti maLI jaze, tenI khAtrI ApuM chuM. hIrA lyo re, hIrA , che keI hIrA pArakhu? 5. svAmI viratAnaMdajI vIrabhadrasesAyaTI, he.naM. 17, nIlamabAga, jela roDa, bhAvanagara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada maMgalAcaraNa maMgalarUpa prakAzamaya, kIkA karU' bayAna, laherAvata saba devatA, mehu' siMdhu samAna; meMhu' sidhu samAna, chInna parichInna vidvANeA, zAkhAdInI cheADa, mUlako pAnI Ine; dhadAsa 'lAkaida, mujhe nahiM koi amala, suja khIna dusara kona, kar' me' kIsakA mAMgala. bhrAMtinA dRSTAntA sU` pUrvamAM uge che ne pazcimamAM rAja Athame che. (satya) sUrya pharatA ja nathI, huMmezA pRthvI phare che. sUrya paNa hamezA AkAzamAM nahi, paNa ahara kare che. rAja pAMca hajAra mAIla dUra Uge che. ne tethI ja uttarAyaNa-dakSiNAyana thAya che. 1 lAka=mukta. 2 saMcala kheDI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada sUrya AkAzamAM ugatuM nathI paNa lAge che. AkAza=avakAzanuM ke mApa nathI. sUrya grahaNa ke caMdra grahaNa thatuM nathI paNa sUrya, caMdrane pRthvI sIdhI lITImAM Ave tyAre dekhAtA nathI. vakhata kayo sA ? hiMda karatAM yurepamAM pAMca kalAka vaheluM che. amerIkAmAM * 12 kalAkane phera che. jyAre hiMdamAM rAtrI tyAre tyAM dIvasa hoya che. jApAnamAM covIsa kalAkane phera che. ane madrAsamAM sUryodaya eka kalAka vahele thAya che ne eka kalAka vahele Athame che. pensIla nAnI ke moTI nathIH juo tenI pAse dIvAsaLI mukIe te moTI lAge che, ne vAMsaDe muke te nAnI lAge che. pUrva pazcima nathI - tame pUrvamAM che, paNa huM je tamArI AgaLa besuM te tame pazcimamAM gaNAze. kAryAdhyAsa - sajAtIya jJAna saMskArase adhyAsa heta, satyajJAnajanya saMskAraka na nema che doSakI na hetutA, adhyAsa viSe khIyata, paTa viSe hetu jese turataMtu vema che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada AtmA dvijAtI zaMkhapata, sItA kayu bhAse, sIme virAgIrUpa dekhe bunu prema che, nabha nIla rUpavAna, bhAsata kaTAha tabu, jInake na keu prIta prakRti akSema . . kALa-vartamAna, bhUta, bhaviSya bhrAMti che : eroplenamAMthI sTezana mAstarane pUche che ke mIkasa TreIna che? javAba-gaI. bIjA sTezane pUche che te kahe che ke- Avaze. paNa je kaI eraplenavALAne pUche ke TreIna kyAM che? te kahe che ke-A sTezane TreIne ubhI che. tene kAyama vartamAna kALa rahe che mATe kALa vartamAna, bhUta, bhaviSya kheTA che. maMgalAcaraNa mAyika jana maMgaLa kare, kAraNa nija ajJAna; zaMkara maMgaLamaya sadA, maMgalane kyAM sthAne. gajhala svayaM maMgala svarUpa huM chuM, pachI maMgaLa karuM kenuM; gaNezAdi taraMga huM mAM, pachI maMgaLa karuM kevuM. Dare je vighathI te sau, bhale maMgaLa kare AMhi; nirUpAdhika AtmA huM, pachI maMgaLa karuM kevuM. huM maMgaLa, kArya paNa maMgaLa, amaMgaLa ApyuM Alamane, svayaM zaMkara svayaM vinu, pachI maMgaLa karuM konuM. zazI ne sUrya Adi je, prakAze sarva mArAthI svayaM jyoti svarUpa huM chuM, pachI maMgaLa karuM kenuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada namo nArAyaNa nIrAmaya, kAraNa kAraja rahita, sabaMdha saMjJA jAtIpunI, guNa krIyA asahIta; guNa krIyA asahita, kalpanA sarva atItA, neti neti karake, cakita bhaI kRti gItA; kahe gIradhara kavirAya, na jAme satvarajatame, nirAvarNa I thAya, Apaku Ape name. kula pavitra jananI kRtAthI, vasuMdharA puNyavatI ca cena, apAra saMvita sukhasAgareDasmina, lIna paraM brahmaNi yasya cetA. dhaDa, dhasI, tRptimeM kapamAM bhavet leke dhanyauM, dhanyauM, dhanya dhanyaH punaH punardhanya (paMcadazI) tyAM AtmAna para matvA, paramAtmAnuM eva ca AtmA punaH bahimRgya, ahe ajJa janatA ajJatA. (bhAgavata, 10-14/27) artha -tame AtmArUpe, paramAtmArUpa ja che, pachI te AtmAne ajJAnI jema bahAra zodhavA javuM te manuSyanI keTalI ajJAnatAnuM Azcarya che. paMcabhUtAtmaka vizva, marici jala saMnibhama; kalyApaNe namaskuryA, ahaM eka niraMjana (abadhuta gItA ) artha :-A paMcabhUtanuM jagata jhAMjhavAnA jaLa jevuM che. temAM huM kone namaskAra karUM? kAraNa ke huM eka ja niraMjana nIrAkAra chuM. upaniSadamAM kaI jagyAe devanuM maMgalAcaraNa nathI." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada bhrAMtinA draSTAMta Izvara pUrNa che, tethI temAM kriyA hotI nathI, te jagata kese banAvyuM? vaLI kahe che ke - Izvara yahAM Izvara vahAM, Izvara sivA nahi anya he, sarvatra hi parIpUrNa acuta, eka deva ananya che. aisA se ho bedha, jIsakA eka hI sitAM he; AzA jagatakI cheDI kara, hetA turata hI zAMta he. vasiSTha mahArAja kahe che ke - jaga kahe te he ise, jaga nahi, jagamaga brahma hI he janma kA jagata kA, na koI kAraNa huM na kama he. cit se acita kI Aza kaise? hatA kahIM pragaTa prakAza se bhI tama he? kese banA kIsane banAyA, kIsase he banA; ye sabI jAnane kA vRthA sabhI zrama che. mIthyA ka5nA kA eka nutananI ke tana he; cetana AkAzamAM acetana kA bhrama he. zrI vasiSTha mahArAja tathA zrI gauDapAdAcAryajIne ajAtivAda che. kahe che ke he rAma! kucha huA hI nahi. gauDapAdAcAryajI:ne kiMcit jAyate jIve, saMbha yaya na vidyate; etad tadu uttamaM savaM, yatra kiMcita na jAyate. (3-48) artha -kaI jIva janmate nathI, tene saMbhava ja nathI, A ja uttama satya che ke, kevaLa eka brahmamAM kaMI utpanna thatuM ja nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada na nirodho na cAlpatti, na baDho na ca sAdhaka; na mumukSuna vai mukta ISA paramArthatA. (2-32) artha kaMI utpatti ke nAza nathI, keI baddha nathI ke koI sAdhaka nathI. temaja paramArtha kaI mumukSu nathI. ke mukta nathI, tene ja paramArtha kharU advaita jJAna kahe che. kevaLa ekamevA dvitiyaM brahma che. bahAnuM svarUpa avyavahArya che :nAMtaH prazaM, na bahiH prajJa, ne ubhayataH prajJa; na prajJA na dhana, na praza, nAprajJama, adraSTa, a vya vahA , a grA aaN; a lakSa chuM, a ciM caM, a ya 2 dezya ma ekAtma pratyaya sAra, prapaMca pazama, zAMtaziva;. advaita caturtha manyane, sa AtmA viya. (mAMDUkya-7) artha:-brahma vyApaka, eka ne mana vANuM ne zarIrathI para hAI avyavahArya che. paNa te brAne jANanArane parama zAMti maLe che. suSu kiM bahunA uMbADIyuM - jaladI phare te kaMkaNa jevuM lAge che, paNa te jAMti che. kai sAla (varSa) sAcI? - vikrama saMvata, IsavIsana pUrve, aMgrejI, urdu, pArasI ke muslIma ? mAyAnuM svarUpa - je muLamAM che eTI, chatAM zAMti kALe sAcA jevI lAge che, tenAthI vyavahAra thAya che, paNa je siddhAMta lagADe te kheTI paDe che kemake muLamAM khoTI ja che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada zrI sApi asannApi, bhinnApi abhijJApi za'karAcArya'jIH-(vivekacUDAmaNI ) mAyA mATe kahe cheH - ubhayAtmikAnA, ubhayAtmikAnA; uzayAtmikAnA, aniva canIyA mAyA, (100) sAMgASyanA sAMgApya mahA adUbhUta rupA brahmAdi stama payata, mRSA mAtrA upAdhayaH tataH pUrNa svAtmAna' pakSet svAtmanisthitam, (386) artha :-mAyA, sat ke asat ke ane sAthe, bhInna ke abhInna ke baMne sAthe, temaja aMga upAMgavAnI ke vagaranI ke baMne sAthe, che nahiM, mAyAnuM mahA adbhuta aniva canIya rUpa che che hA kahu. te huM nahi, nA kahu. te he; hA ke nA ke khIcame, jo huM se hai. cihna vilAsa prapaMca yaha, cihna vivata cirUpa; aisI jAkI draSTi hai, seA vidvAna anupa. seA vidvAna anupa, mahAjJAnI tatvadarzI'; nIja AtmA vyatireka, vAratA sune na karasI. kahe gIradhara kavIrAya, vivekI tyAge jI; kIna saMga kare vivAda, jyAM dekhe tyAM cidra. koi jIva parApU krama laI janmatA nathI. jIva:-tenA aneka nAma che. jemake:-pramAtA, aMtaHkaraNa, viziSTa cetana, cidAbhAsa, prajJAna AtmA, kheodhAbhAsa, saMyata vAma, pakSI, Iddha, vigere. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nivapada tasmina deheMdriyANa saMdhAte kuti svata; ayaM se ahamitinAva, sa ja mala mutiH . yegavAsiSTha (2-16-1) driSTAMta -cekhAnA leTamAM chAza nAkhavAthI Atho Ave, temAM khaTAza Ave che, ne puSkaLa jIvAMta utpanna thAya che, temaja drAkSAsava, kamAyAsa vigeremAM bIskITa pAMha vigeremAM jIvAMta thavAthI ja khaTAza Ave che. dArUmAM paNa tema ja che. vaLI bheMzanA chANamAM gadheDAne pezAba paDavAthI vIMchI utpanna thAya che. vijJAna -emIbA, vaDAne sarakhA kApavAthI baMne jIvatA rahe che ne ekanA be banI jAya che. mATe jIva utpatti maNa che. caitanya yadu adhikAna, liMga dehastha yA punA cita chAyA liMga deha sthA, tata saMghe jIva hate. (paMcadazI 4-11) artha:-liMga dehanI kalpanAnA AdhArarUpa je caitanya che, temAM kapele je liMga deha che, te ane A liMga dehamAM caitanyanI paDatI chAyA (prakAza-pratibiMba) te traNanA samUhane jIva kahe che. kta bhaktA dehameM, yahI chavakA rUpa, jaba Apa kartA nahi, kevaLa ziva svarUpa. suta vIradAra dhAmamAM, kare prema bharapUra jIvapaNuM te jANIe, saddaguru padathI dUra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada avidyApAdhike java , mApAdhi Izvara mAyA avidyA rahita brahma, iti vedAMta DiDimaH. kApAdhi jIva, kArapAdhi Izvara kArya kAraNa hitrA, pUrNa badheDavaziSyate Iti vedAMta DiDima. artha-avidhA upAdhivALe jIva che, ne mAyA upAdhivALe Izvara che. mAyA avidhA upAdhi rahita cetana, te brahma che. jIvanI sAta avasthA: ajJAna, AvaraNa, jAMti, parAkSa jJAna, apakSa jJAna, zeka nAza ane harSa. bhAse dvata prapaMca yaha, he advaita akhaMDa, dvaita mIle advaitameM, yahI pranAma pracaMDa; yahI pranAma pracaMDa, pIMDa brahmAMDa mITAve, jaga duHkhakA vRda, hRddha ajJAna nasA. khaMDa khaMDa karI dazya, akhaMDa svarUpa prakAze, 50 vedAMta kesarI, lama dvaita leza na bhAse. mAyAkI sattA nahi, te bhI he saMsAra, mITe nahIM ajJAnase, karI karI karma hajAra; karI karI kama hajAra, ISTa upAsana dvArA, dravya dAna aru puNya, vrata japa kAye apAra; kIye zAMti nahi hoya, kaleza hara jJAna batAyA, 5Dha vedAMta kesarI, chuTe saba terI mAyA. vedAMta carcA kara nitya bhalA, ekatva karale draDha kema gelA de teDa mAyA gaDha mAtra pilA, sArthakya have nara dIvya celA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada Atma zinna ne huM krIyA, sA sama bhramakI cula, kAyika vAcika mAnasI, sabhI ApakI bhula; sabhI ApakI bhula, mekSa hIta kare jo karaNI, jyAM ravI cAhe teja, jAya khadyotakI zaNI; kahe gIradhara kavirAya sAdhya sau sabhI anAtama, svataH siddha apavarga, rUpa cit ghana tuM Atama. brahma sanAtana vAcya he, vAcaka hai vedAMta; paDhata sunata vedAMtako, hAtA hai mana zAMta. hAtA hai mana zAMta, aMta dukhAkA hAtA; chatra hoya ke brahma, sukha nIMdakI hai setA. AAlA nAhi vizva, mAyA, na tana mana; tajakara sAre kama, baja sanAtana grA. hama jIjJAsu jana naye, saba vidhi vidhi anukuLa; svAmI nizcaladAsajI, guru mIle sukha muLa. guru mIle sukha mULa, kupA kInI ati bhArI; krIye| Atama upadeza, avidyA saghaLI TALI. kahe zubhaciMtaka mItra, mITAyeA hai sabakA bhrama; svarUpa sthiti joI, kRtya kRtya bhaye hama. svapnA sakala sasAra hai, svapnA tInA leAka; suMdara jAgyA svapna te, takha saba jA jAnyA phAka rAgAsya rAga nivRti iti svAsthyama. atha :-rAgInA rAga kADhA, tA pachI, mAreAgya che ja; phakta lIla haTAvA, pANI nIce che ja. ThAkArajInA TerA (paDado) haTAvA, DhAkArajI tyAM che ja; temaja deDhuAdhyAsa, jIva bhAva haTAvA, tamA brahma che ja. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada mehaM bhramaNatva mepAsaka janA bramaNa Izvara bhAvavaM, bhrama mUlaM IdaM jagata. (samartha rAmadAsa) biMba- pratibiMba- yathA puSaNi prakalpitama; tathA jIvataM ca Izvaratva, pare brahmaNi prakatima atha:-zramathI ja mANasa upAsanA kare che, kemake pitAne zuddha svarUpane mANasa vicAra karatA ja nathI. badhA potAne huM kahe che ke, tuM ne te kyAM che? daSTAMta -guru abhu ne ziSya nidA; hAthInI svArI kene kahevAya? ziSya huM upara te rAjA ne tuM nIce te hAthI. jyAre guru-huM nIce te hAthI ne tuM upara te rAjA. te pachI huM upara chuM ke nIce? kevaLa huM ja upara nIce vyApaka che. tuM ne te, kalpanA che-kemake sarva pitAne huM ja kahe che. (rAga-bhImapalAsa) jene saMta samAgama sAce thaye, tenA aMtarane aMdhakAra gaye, jene jJAna ravine prakAza bhaye, tene rajajune sarpa bhuMsAI gaye; je jJAnagaMgAmAM DUbI gaye, tene bhavajaLa siMdhu sukAI gaye. jene ghaTa maTha bhAMgIne bhuko thaye, pachI ApamAM Apa samAI rahyo; jene bakarApaNane bAdha thaye, pachI kevaLa kesarI siMha rahyo. je svapnAmAMhI ghAyala thaye, svarUpe jAge te saMsAra ga; e dayALu nathI ne ke maTe, te kAyama eka rUpe rahete. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 paMkSipta nirvANapada ajAtivAda : kezavakRti (prabhAtiyuM) zAne bhaya kyAM che bhavasAgara, zuM mAre te taravuM re nitya paramAnaMda svarUpa , duHkha vinA zuM karavuM che. zAne pApa puNyane huM nahi kartA, te sAthe zuM lAgyuM , mAre janma maraNa paNa kayAM che, zAthI bhaDakI bhAgu re zAne ahaMkAra mana buddhi kyAM che, kyAM che viSaya vicAre re; paMcabhUtanuM tane paNa kyAM che, kyAM baMdhana kayAM Ave che. zAne0 yama kIkara nahiM dekhuM nayane, varga narka te zAnA re; A sthAvara A jaMgama, e te belyAnA che plAnA re. zAne kyAM gharabAra janaka ne jananI, kyAM che zyAmA zANI re, mArU tArU evI mAyA, manamAMthI ubharANI re. zAne0 nAma rUpane nAza vigere, kapu huM te kanuM re; adhiSThAnathI kAMI na aLa, saghaLA bhUSaNa senuM 2. zAne bheda kalpanA bhaya Ape che, e je vAta na jANuM re, mRgajaLamAM mRgalAnI peThe, baMdhana pAme prANI che. zAne kezava prabhunI heya kRpA te, sAcI samajaNa Ave re; pitAnA aMtaranA anubhava, uttama sukha upajAve che. zAne. sakaLa jagatane eMThavata, athavA svapna samAna; te kahIe jJAnI dazA, bAkI vAcA jJAna. deha chatAM jenI dazA varte dehAtItaH ' te jJAnInA caraNamAM vadana he agaNIta. (zrImad rAjacaMdrajI) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada vedanA 1 lAkha maMtra che - temAMthI karmakAMDanA 80000, upAsanAnA 16000, ane phakata jJAnanA 4000 che. siddhAMta - te jJAnAnna muktiH jJAna vinA mukti nathI. vedAMtAH bedhakAra, na tu vidhi vidhAnakA, vedAMta phakta pitAnuM AtmasvarUpa jANavA mATe ja che, paNa kIyAkAMDa, vIdhI vidhAna karavA mATe nathI. vedarAH vedAMtA. vedAMta uzara bhumI (khAranI bhumI) che, temAM kaMI ugaze nahi. kemake sabhara brahma eka ja tatva che. bAkI sarva bhrAMti che. zrI zaMkarAcAryajI (aparezAnubhuti) netpavate jJAna vicAreNa vinA anya sAdhana yathA padArtha bhAna hi, prakAzana vinA kavacita. artha -tatvajJAna vicAra karyA vinA, bIjA koI pujApATha vi.thI thaze nahi. jema padArtha prakAza vinA dekhAte nel 27-If we will balance our pleasure & pain of our whole life, the latter greatly exceeds the former. artha ApaNA jIvanamAM, ApaNe dukha ja ghaNuM bhegavyuM che, kyAreka ja sukha maLyuM haze. jAju bolavuM, vAMcavu te kevaLa vANI vilAsa che. te cheDe. graMthaM abhyata meghAvI, jJAna vijJAnatatpara palAliva dhAnyAtha, tyajetu graMthamazeSata.. (paMcadazI) 4-46 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada artha graMthane abhyAsa karI, sAra bhAga grahaNa karI, jema dhAnyanA pherA choDI devAya che, tema ja jAju vAMcana ke graMthe cheDI do. bhAye dehAdhyAsathI AtmA deha samAna; paNa te baMne bhInna che, jema asI ne myAna. chuTe dehAdhyAsa te, nahi kartA tuM kama nahiM bhaktA tuM ene, te ja dharmane marma. yahI manuSyakI mUDhatA, nahiM nIja padame bhAva; nIja pada ke bhAva bIna, nahi chUTe dukha dAva. jana jA nija rUpake, tIna jA sabaleka; nahi jAye nIja rUpako, je jANe se pheka. jIe saMsArameM duHkha nahiM dIkhatA he, use brahmavidyA, nahiM tAratI he. (rAmatIrthajI) na caMdrazya sukhaM kazcita, na sukhaM cakravatina sukha Aneti viraktasya, mune ekAMta chavinA, (bhAgavata 4-75) artha -Indra ke cakravati rAjAne paNa sukha nathI. sukha te tyAgI, ekAMtI jIvana gALanAra munine maLe che. kalevare idaM sthAna, vigraha mUrtimAna se; paMcabhUtAni vAsaDayaM, kartha tatra sukhI bhaveta, (gavasiSa) artha -A zarIra ja duHkhanI mUrti che. temAM pAMca bhuta rahe che, tethI tyAM sukha kema maLe ? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada eka zvAsa je jAta he, cauda bhuvanakA mila; kahanA thA so kaha dIyA, aba kayA bajAnA Dhola. aMgaM galita palita muMDa, dazana vihina jAtuM tuMDama; vRddho yAti gRhItyA daMDuM, tadapi na muMcatyAzA piMDama (bhajageva) artha -vRddha thayA, gheLA vALa AvyA, dAMta paDI gayA, mAthe muMDe che, hAthamAM lAkaDI lIdhI che paNa chatAM saMsAra sukhanI AzA che.te nathI te zocanIya che. na bApa beTA na dosta duzamana, Azaka na mAzuka sanama kIsIkA ajaba taraha kI huI pharAgata (duniyA), na kaI hamArA na hama kisIkA. savAramAM prathama tyAgI purUSane yAda kare te vadhAre lAbha thaze. bhartRharI, gopIcaMda, buddha bhagavAna, mahAvIrasvAmI, mIrAMbAI, narasiMha mahetA, saMta jJAnezvarajI, samartha rAmadAsa, jaDabharata vagere. A dekhAtuM jagata -kanA phIllAha-bakA bIlAha che. hAMsIla khetI he bakA, jaba uphatameM phanA he jAya. brA prApti mATe saMsArI jIvanane tyAga karavuM paDe che. Iha celvedIka satyamasti, na ceditA vedInuM mahati vinaSTiH (kena 1-5) artha -je A jIvanamAM ja pitAnuM svarUpa brahA che tema jANI lIdhuM te ThIka che, nahIMtara mahAna Aphata janmamaraNanI AvI paDaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 saMkSipta nirvANapada bhatRharI -haMmezA sUryodaya thAya che, te vyApAra gharasaMsAramAM kALanuM javuM dekhAtuM nathI ne jIvane janma-maraNane trAsa paNa lAgatuM nathI, kAraNa ke teNe saMsArarUpI meha madIza pIdhI che, te gAMDa thaI gayuM che, zoda, sparza, rUpa, rasa ne gaMdha. pAMca viSayomAM AyuSya purU thAya che, te jarA vicAre. mANasane ghaNI vastuo joIe che ane manane koIpaNa viSayamAM tRpti nathI. mATe vicAre. agni, ghI thI kadI dharAte nathI, kuTalI Dola kadI bharatI nathI, ane bakarI jema pAMca indriya viSayathI pAchI vaLatI nathI. manaka sAdhana eka he, tuM kara brA vicAra suMdara brahma vicAra te, brahma heta nahiM vAra. je jana mana dekhata rahe, brahma rUpa heI jAI saddaguru sat vAta kahe, yAme saMzaya nAhI. sarva khalli brA" A badhuM kevaLa brahma che. cetana para AkhuM vizva vivarta rUpe dekhAya che. brahma, sadghana, cidUghana ne AnaMdaghana che. pachI A vizvamAM bIju kyAM samAya? ane je A drazya dekhAI rahyuM che te svapna sadRza, cetana para vivata che. upaniSadu - "eka evA dvitIyaM brahma, neha nAnAsti kiMcana"-kevaLa eka brahma ja AMtara bAhA vyApi rahyuM che. te cheDI mithyA drazya prapaMcane satya mAnI, temAMthI sukha meLavI zakaze nahi. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada cAra vAta draDha kare - (1) saMsAra duHkharUpa mAne, (2) saMsAra svapna jevo mAne, (3) IzvaranI mAyA mAne ane (4) AtmAno taraMga mAne, = vivata mAne. tarapi jIvani, jIvati mRga pakSiNa saH jIvati maneyasya, manane jIvati. (ke.vA) 1-14-11 eka zvAsa je jAta he, cauda bhuvana kA mela; kahanAthA se kaha dIyA, aba kyA bajAnA Dhela. yAjJavalkaya :AtmA va are draSTavyaH zrotravyaH maMtavya nididhyAsitavya kevaLa eka AtmAne juo, sAMbhaLe ne mAnI tenuM nadIdhyAsana kare. eka tuM zravaNa jJAna, pAvaka ryuM dekhIye; mAyA jala varasata, vege bujI jAta che. eka he manana jJAna, bIjalI nyu ghana madhya; mAyA jala barasata, tAme na bujAta che. eka De nididhyAsana jJAna, vaDavAnala jaise; pragaTa samudra mAMhI, mAyA jala khAta che. eka he sAkSAt anubhava jJAna; suMdara kahata dvita, prapaMca bIlAta che. sUrya uge che, paNa tame pITha pheravI ubhA che tethI dekhAtuM nathI. temaja zAstra kahe che ke tame cetana brA ja che, chatAM jIva bhAva mAne che, tethI duHkhI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada sAkSI brahma svarUpa eka, nahiM bheda ke gaMdha; rAga dveSa mati ke dharama, tame mAnata aMdha. (vicArasAgara) gItAjI - na jAya te prIyate vA kadAcita, nAyaM bhUtvA bhavitA vA na bhUya; aje nitye zAzvateyaM purANe, na hanyate hatpamAne zarIre. (gItA 2-20) artha-huM kadI marate ke janmate nathI, zarIranA nAzathI nAza paNa pAmatuM nathI. huM ajara amara,nitya ane anAdIkALathI chuM. AtmA te dehane dachA che, jema ghaTane dA ghaTathI nyAre heya che tema jIvanamAM cAra lakSya rAkhe:(1) jAgratamAM suSupti anubhave. (2) kamaLa jema AtmA dehathI tyAre che, mATe jIvana nirmaLa asaMga rAkhe. (3) jagata kevaLa brA para adhyasta che ne tethI huM mAne. (4) huM AtmArUpe brahma chuM tema draDha kare. 3 deha, 3 avasthA, paMcakeza vigerethI huM taddana nyAre chuM ane zAzvata chuM. tethI zuM ? tamane pAMca IndriyenA bhege maLatA hoya, karaDe rUpIyA pAse heya, zarIra taMdurasta haya, strI, putra, parivAra sAre hoya, paNa je potAnuM svarUpa AtmA brahma che tema na jANyuM te kadI tamane zAzvata sAcuM sukha maLaze nahi, ne tame kazuM jANyuM nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada brahmasUtra - brahmadaSTi utkaSata" brahmadaSTi ja kharI unnati che. ne te ja kartavya jIvanamAM che ane te ja savamadaSTi che. (4-1-5) praNa dhanu zarArAtmA brahma tat lakSyamucyate, apramattena vedhavyuM, zaravat tanmaye bhavet . (muMDaka 2-2-4) tamekaM jAnItha AtmAnaM, anyA vacce vimuMcatha, amRtasya eSa setu . (2-2-25) artha tame phakta AtmAne ja jANe, bAkI badhuM choDe. kAraNa ke te amRtane setu che. malAha karatA Tera kara, naukA khaDI taiyAra che, jaladI kare, Aye caDo, caDhate hI beDA pAra che; mallAha karatA Tera, saMsAra sarva asAra che, sukharUpa Atamatatva je, sArakAbhI sAra he; saddaguru catura malAha che, vahI sAra tatva lakhAyagA, raha gayA se raha gayA, nahiM pAra jAne pAyagA. musApharI mATe moTara tapAse che, tema ja jIvana mATe mana-zarIra tapAso te vadhAre lAbha thaze. vinobAjIH-mana jIte te ja sAce samrATa che. satya tamane kaI ApI zakaze nahi, te te tamAre jAte ja meLavavuM paDaze. jJAnathI jagata bAdhIta thAya che. paNa nAza thatuM nathI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada va=potAnA AtmAne jANavAthI nibhaya thavAya che, mATe te ja jANe. vasiSTha mahArAja kahe che ke he rAma! tame khUba tapa kare, pUjA pATha kare, japa kare, tIrthayAtrA kare, nagna phare, himAlayanI ThaMDI sahana kare ke kevaLa pAMdaDA khAI jIve paNa mananA saMkalpanA tyAga vagara tamane zAMti nahi maLe. tamo AtmArUpe brahma ja che. cittasya tasya kSayata kevalAta cita prakAzyatA eTale citta-manane badale cit caitanya tame che, te samaje te ja zAMti thaze. mane nivRttiH parama zAMtiH mananI nivRtti te ja zAMti che. (kAzIpaMcaka) mananA nAza mATe sAdhana vairAgya che. zrI buddha, mahAvIrasvAmI, zaMkarAcAryajI vigere A ja vAta prathama kahe che. The relaxation of mind is much more important than the concentration of mind. artha manane ekAgra karavA karatAM, huM mana nathI tema mAnI tene chuTuM karI devuM te ja jarUrI che. gepInuM vastrAharaNa badhI upAdhi cheDavI. unnatinA cAra pagathiyA - (1) Abandon all desires-badhI IcchAo cheDo. (2) Know Atma as Brahma-AtmA ja brahma che tema jANe. (3) Mind will be choiceless-mana IcchA vinAnuM thaze. Enjoy Perfect happiness-saMpUrNa svarUpa sukha bhogave, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada duSTAnta -bhUluM paDeluM nAnuM bALaka raDe che ne kevaLa pitAnI "ba"ne gote che. tene game te pUche phakata te eka ja javAba Ape che "mArI bA". temaja tame paNa kevaLa huM AtmA brahma chuM, mATe kazuM karavAnuM nathI te pAkuM kare. mAyA -taddana satya ke taddana asatya nathI, paNa sat asathI vilakSaNa che. ane deSa badheDapipa sarSanuM pradhAnamya kulavadhuvatuM ! mAyAnA deSa najare paDavAthI te cAlI jAya che. mAyA AdI aMtamAM nathI paNa bhrAMti kALamAM duHkha de che. Maya is not a perfect positive or perfect negative ignorance-mAyA taddana sAcI ke taddana khoTI nathI. mAyA che chatAM nathI, daSTAMta - - trIkoNa hIrAmAM lAla, pILa, bhure raMga dekhAya che chatAM nathI. meghadhanuSyamAM paNa raMge dekhAya che chatAM nathI. pataMgIyAmAM agni dekhAya che chatAM tenuM zarIra baLatuM nathI. chIpamAM rUpu, mRgajaLamAM jaLa, sInemAmAM makAna, bagIce vigere dekhAya che chatAM nathI. AkAzamAM bhurApaNuM-goLa kaDAyA je AkAra vi. nathI. temaja brahmamAM jagata nathI. paNa adhyasta che tethI lAge che. jema sphaTIkamAM resA nathI, chatAM lAge che. darpaNamAM padArtho nathI chatAM lAge che. pANImAM lAkaDI vAMkI cUkI lAge che paNa sIdhI ja che. AlAtacakranuM kaMkaNa rUpe dekhAvuM khoTuM che. temaja manuSya pote AtmA, brahma hovA chatAM pitAne jIva mAne che te bhrAMti che. aMdhakArathI rajajune badale sarpa dekhAya che. temaja dehAdhyAsathI brahma havA chatAM, AtmA chava rUpe lAge che, te ajJAna che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada upAya :-Do not try to understand Maya but try to overstand it-mAyA, samajavAnI mahenatakaraze. nahi. te samajAze nahi, mATe tene paDatI muko, kemake te taddana sAcI ke te tadRna khATI nathI. BR rajata sIpa mahiM bhAmrajImI, mathA bhAnukara nArI; japa mRSA tahI kALa, bhrama na zakaI kaI TALI. ( zamacaritra mAnasa ) svapane DhAya bhIkhArI nRpa, raMka nAkapati hAya; jAge lAbha na hAnI kachu, tImI prapaMca yaha seAya. ( rAmacaritra ) dekhIe, sunIce, gunIe manamAMhI; mAha sula paramANya nAhi. dekhIe sunIce, buddhi vicAra jAhI; se| sakha vAkala vilAsa hai, brama karI mAne AMhi. are bhrAMtise bAMjha kI sRSTi phelI: kIsIse kabhI ve! na byAhI laI hai, na koI kuTI meM prabhutA laI ke; yahAM bhI vahAM bhI sabhI ThAra zailI, are bhrAMtise khInA yaMtra. bhaTTI masAle manAI, ahA madya tIkhI sakhIkA pIlAI; sIyAne dIvAnA banA, phAga khelI, are bhrAMtise Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 3 saMkSipta nirvANapada lIyA zanyase he banA vizva sAza. dIkhAI avasthA guNe kA pasArA; vRthA citta caitanya kI gAMTha DelI, are bhrAMtise0 upaniSadameM bahuta vidhi, jagata utpatti prakAra; abhiprAya tInake yahI, cetana bhinna asAra. (vicAra sAgara ) meMne mAnA hakane pitA kIyA vale, meM vara khAlIka huM mere kunase khuda pedA huA. kahata he deha mAMhI jIva AI mIlI rahyo, kahAM deha kahAM jIva vRthA cUka paDyo he; buDave te Darase, taraneka upAya kare, ese nahiM jAne e te mRgajaLa bharyo che. jevIke sApa mAnI, sIpa viSe rUpe jAnI, eraka era hi dekhI yuhIM bhrama karyo che, suMdara kahata yaha ekahI akhaMDa brahma, tAhIke palaTIke jagata nAma paDyo che. kaka drazyo dvo padAthI, staH paraspara vilakSaNa kapha brA drazya mAyeti, Iti vedAMta kiMDimaH. (nRsiMhasvAmI) yathA vyakti nIlatva, yathA nIra maru sthale puruSatva yathA sthANI, tatvata jagat cidAtmani. (aparokSAnubhUti ) ke palA , dAMta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ sakSipta nirvANapada jema AkAzamAM surApaNuM dekhAya che, ne mRgajaLamAM jaLa dekhAya che ane huMThAmAM puruSanI bhrAMti thAya che, temaja caitanya para jagata bhrAMti che. 24 bheda bhrama, kartavya bhrama, punI bhrama saoNMga vikAra; brotara jagata satya bhrama, pAMce bhrama sunIvAra. biMba pratiSita lAhIta TIka, ghaTA kAza guNa cAra; kanakakuMDalA draSTAMtase, pAMce bhrama sunIvAra. jIva, jagata, ne izvara kalpanA che, kevaLa eka brahma para saghaLu* vivata che. huM yadyapi AbhAsama, ahaM' brahma yahu jJAna; tathApi se| kuTasthaka, lahe Apa abhimAna, (vicAra sAgara 4-112) bAdala dADe jAte hai, dADatIkhe ca', deha saMgAthe AtamA, calata karhuta matImada par3e vikAra che dehanA, tu tethI avikAra; sAkSIrUpe AtamA, teja jJAna sukha sAra. jema tema karIne samanye mama, zuM huM cetana ke cama', AvuM vicAravuM prathama jane, pachI rahevu ghare ke jAvuM vane. umA kahe meM, anubhava apanA; sata harI bhajana, jagata saba sapanA. koTI varSanuM svapna paNu, jAgrata thatAM dUra thAya; tema nibhAva anAdinA, jJAna thatAM dUra thAya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada SaD vikAra che deDhunA, tuM tethI avikAra, sAkSI rUpe AtamA, te ja jJAna sukha sAra. dehAdhyAsa kADhavete, DAbe hAthe lakhavAnI Teva, jamaNA hAthe Teva pADavA jevuM jarA agharU lAge che jema tema karIne samajavA ma, zuM huM cetana ke ca Avu' vicAravu' prathama jane, pachI rahevu ghare ke javu' vane. jema bheAjana pachI bhukha rahetI nathI, tema ja jJAna sAcuM thAya tA dehAdhyAsa rahetA nathI. 5 vedAMta :-jagatanA nAza icchatuM nathI, paNa khAdhItAnuvRtti rAkhavAnuM kahe che. svapnA sakaLa saMsAra che, svapnA tIne lAka; sudara jAgyA svapna te, takha sakha jANyA pheka. jAgrata sakaLa sa'sAre, jAgrata tInA leka, suMdara jAgyA brahma me, takha sakha jAnyA phAka. dehAdhyAsa te bhutanA vaLagADa kADhavA jevuM agharU' kAma che. sarva na de vA su 2 ma tya* ti ya k, na strI na DhA na pumAr na tu; nAya. guru: karma, na sannA cAsana, niSedha zeSo jayatAda zeSa:. (bhAgavata 8-3-24) artha :-te brahmA, deva asura, mANasa, pazu pa khI, strI, Sa', puruSa ke koI jaMtu nathI. tema ja temAM kei guNa krama nathI. paNa sat satthI vilakSaNa che, nA, nA karatA bAkI rahe tevu' brahma che. tenI gajarAja prAthanA kare che. bhAgavata Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada yaNanA isujate guhyate ca, yathA pRthivyAM auSadhayaH saMbhavanti; yathA sata puruSAt keza lemAna, tathA akSarAta saMbhavatIha vizvama, aha evAsa mevA, nAnyat yata sat asat paramaka pazcAt ahaM yadda etad ca, jhavaziSyate se myahama (bhAgavata 2-9-32) atha:-jyAre prathama kaMI na hatuM te vakhate huM ja prathama hatuM, te vakhate sat asat kaMI na hatuM. pAchaLa paNa huM ja chuM ane bAkI rahetuM tatva paNa chevaTa huM ja chuM. mAyAnuM svarUpa - gateDatha yata pratIta, na pratIta cAtmani; tadu vidyAt Atmane mAyAM, yathA bhAse yathA tamaH (bhAgavata 2-9-33) artha -AtmA para A jagata te padArtha vagaranI pratitI che tene mAyA kahe che. je vAstavika nathI, chatAM anirvacanIya che. jema netra deSathI ekane badale be caMdra dekhAya che tema ja mAyA che. ekadevaH sarvabhUteSu gUDhA, sarvavyApi sarva bhUtAMtarAtmA; kamAvakSaH sarvabhUtAdhivAsa, sAkSI cetA kevale nirguNI. (tAvetara 6-11) ' artha eka ja cetana tatva sarvamAM gUDha rIte vyApI rahyuM che ne je sarva bhUtene aMtarAtmA che. karmasAkSI cetana kevaLa, te nirguNa brahma che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada Rche. brahma - vyApaka cetana AkAza jema che. AtmA-zarIra pUratuM ja cetana tatva che. izvara - mAyA+cetana je jagata nIyaMtA che. jIva-avidyA+cetana je zarIra nIyaMtA che. adhyAreya apavAdAbhyAM, niSpAMcaM prapaMca ziSyANAM sivarthatatva kapita kramA. zivenA bodha mATe prathama Izvara jagata banAve che te Arepa karIne pachI jagatane apavAda karavAmAM Ave che. bhAbhe kahe bhaTakIzamAM, ne baLI jene mAMhI; samajIne sUI rahe te, karavuM nathI kAMI. jeThA, jeThA, mela saMkalpa heThA, te pahoMcADI dauM TheThA. jJAnezvara mahArAja -A saMsAra taravAne nathI pazusaMzayasAgara taravAne che. mIrAMbAI :-- bhavasAgara mere sukha gaye hai phIkara nahiM aba tarananakI. mehe. paMDita pitAMbaradAsajI (vicAra caMdrodaya): zuddha brahma viSe, anAdi kapita prakRti che tene brahma sAthe anAdi kapita tAdAmya saMbaMdha che. tethI, kalpita Izvare kapita jIvanA, kapita karmathI, kalpita sRSTi racI. AkAra anutaM viddhi, nirAkAra tu nizcalama; etad tatva upadezena, na pUnAva saMbhavaH (aSTAvakra gItA) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada artha -AkAra haMmezA nAzavaMta vAtune hoya che. brahma te nIrAkAra che. phakta ATalA ja upadezathI tamAre pUnarjanma thaze nahi. | vedAMtIo jagatane svapna samAna mAne che ane cetananuM vivarta mAne che. umA kahu meM, anubhava apanA sata harI bhajana, jagata saba sapanA. sapane heya bhIkhArI nRpa, raMka nAkapatI hoya, jAge lAbha na hAnI kahyuM, tIkhI prapaMca yaha seya. (rAma caritra) yaduM ajJAnate bhAti vizva samasta, vinaNaM ca so yAtma prabaMdhe, mane vAgatIta, vizuddha vimukta, para brahma nitya tahevAhamami. (vijJAna naukA) artha -ajJAnatAthI ja A samasta vizva bhAsI rahyuM che. ne AtmajJAna thatAM turata ja tene bAdha thaI jAya che. paramAtmA- AtmA te, mana vANIthI para che vizuddha che ne mukta che, te parabrahma paramAtmA huM ja chuM. thava ni nIlatva, yathA na marU sthale; parUSatva yathA sthANe, tadRvat vizva cidAtmani. (aparokSAnubhutI) artha -jema AkAzamAM bhurApaNu dekhAya che ne mRgajaLamAM jaLa dekhAya che ane jhADanA huMThAmAM puruSa dekhAya che, temaja kevaLa eka caitanya para A samasta vizva dekhAI rahyuM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada sRSTi utpatti - (bhelAbAmA ) bInA yaMtra bhaTTI masAle banAI, ahA mA tIkhI sabIko pIlAI; zayAne dIvAnA banA, phAga khelI, are bhrAMtise bAMjhakI sRSTi phelI. suSTi mULamAM nathI. chatAM dekhAya che, tenAthI vyavahAra thAya che; sAcA jevI lAge che, paNa siddhAMta lagADe tyAre beTI paDe che mATe beTI che. (vAmI mAdhavatIrthajI) suradAsajI - kRSNane kaisI herI macAI, acaraja lakhIye na jAI, asat sat kara dIkhalAI. kRSNane mattaH paratara nAnyata, kiMcidati dhanaMjaya; mayi sarvamida preta, sUtre maNi gaNA Iva. (gItA 7-7) artha-he dhanaMjaya! mArAthI bIjuM kaMI paNa jagatamAM nathI. jema mALAnA maNakAmAM doro parovAela che tema ja sarvamAM huM chuM. pila nIkAle jagataka suSupti avasthA mAMhI, nAmarUpa saMsArakI jahAM gaMdha kaccha nAhi; jahu gaMdha kaccha nAhi, varNAzrama bhrama trATI, vaiza kahuM nA rahI kIsI manakI parIpATI; kahe gIradhara kavirAya AtamA eka aDela, tA bIne ora prapaMca, sabako kADhyo pola. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ hao saMkSipta nirvANapaddha cidu vilAsa prapaMca yaha, cit vivarta cidUrUpa, aisI jAkI daSTa , vidvAna anupa; se vidvAna anupa, mahA jJAnI tatvadazI, nija Atma vyatireka, vArtA sujena karasI; kahe gIradhara kavirAya, vivekI tyAge jIdu, kIna saMga kare vivAda, dekhe tye cidu. nAradajIne 19 vidyA AvaDatI hatI, chatAM zeka raheto hatuM. tethI teNe sanaskumAra pAsethI bhumAvidyA-brahmavidyA zikhI ane zAMti pAmyA. alakha lakhanekI aTapaTI bAte, sunakara mana cakarAtA, alakha niraMjana ghaTake bhItara, mana bahera bhaTakAtA; gharakI gAdI choDa murakha nara, jahAM tahAM ThukarAtA, ahaM bhAva mATe taba, Apa alakha lakhapAtA. kahA sunA saba jhADa muDake, meMkI AMkha mITA, pyAre ApaNI he, kAhe jaga bharamAve. phanA phallAha, bakA bIlalAha, hAMsIla hotI he bakA; jaba utameM phanA ho jAya. artha-jyAre sarva nAza pAme che tyAre ja chevaTanuM tatva samajAya che. "du draSTa tad naSTama" je dekhAya te khATuM-jhADa dekhAya mULa na dekhAya, makAna dekhAya paNa pAye na dekhAya temaja jagata dekhAya paNa brahma na dekhAya. jIva tathA IzvaranuM adhiSThAna brA che-te samaje. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada Atmacetana, brahmacetana jevAnI vastu nathI paNa anubhavavAnuM che. huM AtmA brahma chuM. tethI zarIranI parikSA na levAya-cetana keI Idriyane viSaya banatuM nathI. te vyApaka ne nitya che. mokSa=mukti. zemAMthI ? "ajJAnamAMthI-dehAdhyAsa cheDe te mukti." mokSaH na nijhati AkAze, na pAtAle na bhUtale; ajJAna hRdaya graMthI nAza, mekSa Iti mRtaH. mokSa, ajJAna javuM tene kahe che. dehAdhyAsa, jIva bhAva kADhe. prathama saMka9pane tyAga karI, bIjo uThavA na daIe; vacamAM nirvikapa dazAne, anubhava letA rahIe. Attain th UTMOST in pessivity- ilahi brahma meLave. jema tema karIne samaja marma, zuM huM cetana ke cama? AvuM vicAravu prathama jane, pachI rahevuM ghare ke javuM vane. (akhA bhagata) atyaMta Avazya vastu Izvara pAse ja banAvI che - tadRna nAnA bALaka mATe dudha-mAtAnA stanamAM. manuSya jIvana mATe havA-sarvatra. brahma jANa te-tame pote ja che. tame AtmA rUpe brahma che. mATe pitAnI parichInnatA na mAne. ane IzvaranI anyatA na mAne ne jagatanI satyatA na mAne. bhutakALa bhUlI jAva, bhaviSyanA kIhalA na bAMdhe, paNa vartamAnamAM tame brahma che ja tema zAstra para vizvAsa rAkhe. bhaviSya nAnu saMghare, atIta nAnuM ati vartamAna nivastu, asaMge nAti vate che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra Mother (Pondichary) says : In peace e scilance, the Eternal manifests, Allow nothing to disturb & the Eternal is there. Wait & see, do not keep too much anxiety for thee as anxiety becomes the vail of Him. Have perfect calmness & the Eternal is there. No haste, no effort for Him. This is the best meditation of the world. sakSipta nirvANapada artha :-zAMtimAM ja brahmane zeAdhA, kaI paNa prayatna na karo kemake te vyApaka che, mATe kevaLa rAhe jue, ciMtA na karo ane tame ja brahma che tema jarUra samajAze. tene mATe kaI paNa prayatna karavA te ja tenI ADaca banaze. badhA dhyAna, badhI prAthanA karatAM, tamA che ja te uttama ane sahelA upAya che. bhAgavata :-- vadanti tatva viduH tatva', yaj jJAna' adreyama; prati paramAtmati, bhagAniti zabdate. (1-2-11) ekanu jJAna che tene ja atha :-tatvajJAnIo, je advaita brahmA-paramAtmA ke bhagavAna kahe che. yaMtra haMme sadasadgupe, pratiSiddhe svasa'vidA; avidyA Atmani kRte, iti tad brahma darzanam . (1-3-33) atha :-avidyAvaDe AtmAmAM ArApIta thaelA, A sthULa-sUkSma zarIrA, zravaNa-manana ane samyajJAnathI jyAre dUra thAya che tyAre jIva mAtra jJAnasvarUpa brahma banI rahe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada tyAM AtmAna paraMmavA, paramAtmAna eva ca AtmA punarbahisya, aho Aza janatA ajJatA. (bhAgavata 10-14-27) artha :-kevaLa AtmA te ja paramAtmA che chatAM tene bahAra ze te ajJAnI mANasanI ajJAnatA batAve che. asti brati ceda veda, parokSajJAna mute, ahaM brahmati ceda veda, sAkSAtkAra sa ucyate. (paMcadazI 5-16) artha -brahma che te parokSajJAna kahevAya che, paNa te brahma huM chuM tema jANavuM tene ja sAkSAtkAra kahe che. asti brahma parokSa , ahaM brahma aparokSa. (vicAra sAgara ) prazAMta sarva saMkalpA, yA zIlAvat avasthiti, jAgrata nidrA vinimuktA, sA svarUpa sthitiH. (paMcadazI pa-27) artha-jyAre mananA badhA saMka9pa zAMta thAya che, ane patthara jevI avasthA thAya che tyAre jAgrata nIdrA hotI nathI te ja svarUpasthiti che. na ataM sAdhayAmi, kiMtu dvata prati niSedhayAmi. (bhAmatIsUtra) artha:-kevaLa tane ja niSedha kare te ja advaita brahmanI amArI upAsanA che. ajJAna haTA, tame pUrNa brahma che ja. duHkhanuM javuM te ja sukha kahevAya che. kapaDAMne mela jAya te ja jene sApha karyuM dhAryuM kahevAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 saMkSipta nirvANapada yasya citta' niviSaya, hRdaya. yasya ca zItalam ; tasya mitra' jagat sava, tasya muktikara sthitA. ( uDIyAbAbA ) atha :-jenuM citta-mana icchA tenu' ja jagata mitra che ne tenI mukti AtmA vA are dravyaH zrotavya: matavyaH nididhyAsitavyaH / vagaranuM ne zAMta che, tenA hAthamAM ja che. ( bRhadyAjJavalkaya ) atha : kevaLa AtmA ja zravaNa, manana ne anubhava karavA lAyaka che ane bIjA prayatna cheDA. A sAkSAtkAra karavAnI vRtti, te nIMgaDha gAMTha=Gordion Knot che. tene kApI nAkhA. te khulI zakaze nahi. Self awareness, stra jAgRti te ja mekSa che. bAkI badhu' cheDA, TADhuM uttu maLe nahi, ne maLe tAe tA; e ene meLa kema khAya, akhA e samajaNu vinAnA ghA. laharI huDha nIrA, kapaDA huM suta; jIva huMDhe brahmA, ce tInA unake ta'. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat rAga dveSakA khAie, khAjIe pada nirvANa; nAnaka yahu mAga kaThIna hai, koI koI gurumukha jANu. sabake gharameM' kupa he, saba kume nIra; kAMThe beThA marI rahe, pyAsA sakala zarIra. jaga bhUkhA kAI nahi, sakhakI zuThaDI lAla; gAMTha cheData jAnata nahi', yAte hAta kaMgAla. mananA draSTA banA, maneAnAza thaze ja, ne zAMti maLaze ja. www.umaragyanbhandar.com
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada - ajJAna nivRtti te ja mokSa che, AtmA svayameva tamo pite ja cho. jagatamAM rAga dveSa choDI, sAkSIbhAvathI rahe, zAMti maLaze ja. sadyobhivyaMjate me, jJAnAjJAna ghAtinA nitya kuTastha zuddhAtma, varupatAtu na karma ja, mahAtmA maMgaladAsajI ( vI. vI pa7) mokSa jJAna janya nathI, jJAnathI kevaLa ajJAnanI nivRti thAya che ane AtmA svayameva pragaTa thAya che. kemake, che ja. | = AI = huM brahma. dareka pitAne huM ja kahe che. paNa Eye = AI = AMkha te kImatI che. paNa jJAnendriya che ne zarIrane bhAga che. nAzavaMta che. aNu devAH manuSANa, divi devatA maniSiNama; maMdAnAM kASTa lehevu, buddhasya Atmani deva te. artha :-sAmAnya mANase, samudra, gaMgA, jamanAne devarUpa mAne che, buddhizALI-AkAzamAM brahmA, viSNu, mahezadeva devatA mAne che, paNa maMdabuddhinA leke, leha, kASTa, pASANanI mUrtimAM Izvara mAne che. paNa buddhizALI jJAnI mANu, pitAnA AtmAne ja deva brahma tarIke mAne che. SaTu zAstranA jujavA matA, ne je teNe khAdhI khatA; akho kahe e aMdhAre ku, ne jhagaDe patAvI keIna mu. Izvara yahAM Izvara vahAM, Izvara, sIvA nahi anya he; sarvatra hi paripUrNa azruta, eka deva ananya che. aisA jIse he bedha, jIsakA eka hI sIddhAMta he; AzA jagata kI cheDakara, hetA turata hI zAMta he. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada - tu rAjana mariSyati, pazu buddhi ImAM jahi na jAtaH prA) bhUtedya, dehavata vaM na nakSati. (bhAgavata 12-5-2) ahaM brahma para dhAma, brahmAsuM paramaM 'padaM; evaM samIkSana AtmAna, AtmAnAdhAya niSkalam (12-5-12) bhagavana takSakAdi, mRtyu na bilemahaM; praviTho brahma nirvANuM, abhayaM darzitva tvayA. (12-6-5) ajJAna niraste me, jJAna vijJAna niyA bhAvatAdarzita kSema, paraM bhAgavataH padama (12-6-7) sarva vedAMta sAraM yata, brahmAtmaka lakSaNe; vastu advitIya, tattirNa, kaivalya eka prayajanama (12-13-12) artha:-zukadevajI kahe che ke, he rAjA parikSIta! tuM marIza tevI tArI pazubuddhi cheDa, tuM te AtmArAma che, brahma che tevI nISThA kara. parIkSIta -bhagavana! have huM takSaka nAgathI ke mRtyuthI bIte nathI, kemake tamee mane AtmajJAna ApI nirNaya banAvyuM che. sarva vedAMtane sAra e che ke brA ne AtmA eka ja che, te ja kharU parama bhAgavatajJAna che. jJAnI mANasa mana, vacana ne kama eka ja rIte rAkhe che jyAre ajJAnI mANasanI vANa, mana ne karma judA judA hoya che tethI tene duHkha maLe che. jagatamAM sRSTi draSTivAda cAle che. sRSTi joI, bhagavAne te banAvI che tema mAne che. ApaNA dharmazAstro prathama drazya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada jagatane vicAra karI samajAve che. paNa kharI rIte te draSTi sRSTivAda sAce che.-jIva bhAvamAM duHkha raheze, jyAre draSTi sRSTivAdamAM -bhAvanA pramANe badhu jaNAya che. ne samajaNa AvatAM sukha thAya che. draSTi sRSTivAda=vivartavAda, ajAtivAda che. badhuM jagata, brahma para adhyarata che. A ja darzanane mahimA che paNa vicAra karyA vinA samajAze nahi. thaDA draSTAMte joIe: kaNA se draSTi bhaI draSTi sRSTi jAna; draSTi bIna draSTA lakhe, yahI pUrNa he jJAna. draSTi sRSTivAdanA niyamo - (1) tamAma padArtho sAkSI bhAsya che. kAraNa ke avidyAnuM kArya che. (2) jJAna, ne, reya eka sAthe ja utpanna thAya che ne nAza pAme che. (3) draSTi paDe tyAre ja sRSTi che. nahi te nathI ja. jJAna nathI te padArtha paNa nathI. (4) saMkalpa je, bhAvanA jevI, tevuM ja darzana thAya che. . (5) pAramArthika ne pratibhAsika be ja sattA che. vyavahArika sattA pratibhAsikane bheda che. (6) jIva bhAva thavAnA 6 kAraNe che:-deza, kALa, mamatva, sabaMdha, ahaMkAra ne padArthathI thAya che. jagata-dekhAtI suSTi, te kevaLa cetananuM viva' che, ne mAyAnuM pariNAma che. "brahma satya jagata mIthyA che." deza, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada kALa, vastu vivata che =je hoya tene badale bIju dekhAya che. deraDImAM sarSa, DuMDAmAM puruSa, chIpamAM rUpu ne sphaTIkamAM resA dekhAya che. jo ke nathI chatAM dekhAya che. prakAza-aMdhakAra, jaDa-cetana, khala-sajana vi. be nathI, chatAM be dekhAya che. khala sajajana de jagatameM, tIna kI hai yaha rIta; bharyuM sucI ke agra bhAga, pRSTha bhAga he mIta. pRSTa bhAga he mIta, eka te chIdra karI he; dusara tAhI AcchAdata, tatakSaNa guNa karI bharI he. kahe gIradhara kavIrAya, AtamA eka hI amala; nIja mAyA karI banI rahyo, seI sajajana khala. samudra ne taraMga, zabda ne zakti, tema ja brA ne mAyA eka ja che. mATI ne ghaTa, derA ne kApaDa eka ja che, brahma te nirvikAra ne eka ja che. mAyA kevaLa kalpanA che. siddhAMta lagADatA uDI jAya che mATe kheTI che. draSTi sRSTivAdanA thoDAMka draSTAMto : prathama draSTi sRSTivAda samajavA thaDA prazno vicAra - (1) sUrya, caMdra, AkAza, vAyu (jagata) kema ne ke utpanna karyA? je thayA hoya te keNe banAvyA te keIe joyA nathI. Izvare banAvyA tema kaho te te pUrNa che. zA mATe banAve? zuM kAraNa che? jagyA kyAM che? zuM sAdhana che? kemake devasya eka svabhAvaH Apta kAmaca kA spRhA ? izvara pUrNa kAma che te tene IcchA hatI nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada na kiMcit jAyate jIve, saMbhave yasya na vidyate, etad tad uttama satya, yatra kiMcit na jAyate. (mAMDUkya kArIkA 3-56 ane 4-71) (2) jIva pitAne, tenA janmanI khabara nathI, mAtA beTI tArIkha Ape te paNa jIva tene sAcuM mAne che. cetana prathama buddhimAM pratIbIMbIta kyAre thaye-te khabara nathI. (3) sI, bALaka, puruSa darekane eka sarakhuM jagata lAgatuM nathI, paNa vRtti pramANe juduM juduM dekhAya che ane vRtti badalAtA jagata badalAya che. sukhI ke dukhI bane che. rIone ghareNA, senuM bahu game che. lugaDA raMgIna game che, bALakone ramakaDA tathA khAvAnuM game che, moTA mANasene paisA, bhaktane bhagavAna ane jJAnIne jJAna game che. (4) pazu pakSIo, jagata utpattine vicAra ja karatA nathI. (5) jJAnI paNa beTA jagatane, jIvane, Izvarane, karma ke dharmane vicAra karatA ja nathI. ke (6) jagata, jenAra je koI na hoya te jagata banyuM che tema kaNa kahe? (7) jenAra ja, pitAnI draSTi pramANe sRSTi mAne che. paNa prathama tene pitAnI ja khabara paDatI nathI. (8) nidrAmAM, mUchamAM, nIzAmAM ke kaleraphermamAM, satimAM ne samAdhimAM mana nathI te jagata nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirmANapada (9) vratamAM jIva, pAtAnA jJAna pramANe, vAsanA pramANe, mana ja jagata khaDu' kare che, ne mananA nAzathI badhu nAza pAme che. X* (10) jagata te, jIvanI jAgrata avasthAne sthAna dhama che. (11) jagata darekane eka sarakhuM kema lAgatu nathI, prathama peAtAnuM jJAna tapAso ke te sAcu che ke khATu ? jagata viSe keTalIka mAnyatA ( khyAti ) : 1. asat khyAti-jagata banyuM nathI, tema buddha tathA zUnyavAdIo mAne che. 2. anyathAkhyAti-naiyAyikA, kaNAda, gauttama mAne che. 3. khyAti-prabhAkara vi. mImAMsake, kapIla vigera jagatane sat asat mAne che. 4. Atma khyAti-kSaNika vijJAnavAdIo, muddo mAne che. 5. aniva canIya khyAti-vedAMtIe mAne che. dRSTikALe ja sRSTinI utpatti che. vicAra karatAMnI sAthe ja thAya che nahiM te nathI ja. Ane mATe kAraNa- teja che. tAtkAlika mana ja badhuM banAvI le che. sinemA tejathI cAle che. svapna pazu tejasa devathI thAya che. mRgajaLa paNa tejathI mane che. megha dhanuSyanA raMge ne badhe vyavahAra prakAzathI ja thAya che. jIva utpanna thavAmAM pUrva kANu keI jaDaze nahiM, tAtkAlIka ja ubhuM thAya che. dRSTAMta :-mela ne telathI jI-mAMkaDa thAya che, gadheDAnA sUtra ne bheMzanA chANuthI vIMchI utpanna thAya che, dArUmAM Ave, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada drAkSAsava, kumAyaMsava vigeremAM khaTAzathI jIvAta thAya che, DhakaLAmAM jIvAtathI ja khaTAza Ave che, DabalaroTI, biskITamAM paNa temaja che. sAra -cetana ja jagatanuM nimitta tathA upAdAna kAraNa che. emIbA jIvanI utpatti karmathI nathI. jema kaLIo pite jALAnuM nimItta tathA upAdAna rUpa kAraNa che. tema cetana paNa jagatanuM nimItta tathA upAdAna kAraNa che. jagata utpatti mATe - anAdi kAraNe (padArtha) mAnavA te gaurava doSa che ane e ja kAraNe (cetana + mAyA) mAnavA te lAghava deSa che. draSTA -kaLa pItAne mane lAge che, paNa bALakane meTa lAge che. mATe darzana, vicAra, saunA sarakhA nathI. sonu sAdhune gamatuM nathI, strIone khuba game che. divase padArtho sthira lAge che te brAMti che, dareka padArtha dareka kSaNe badalAyA ja kare che. kevaLa eka cetana ja jemanuM tema avIkArI che. zarIra reja vadhe che paNa tenI khabara paDatI nathI. ghaDIALane Time place=kALane kaTake kahe che. deza kALa beTA che chatAM sAcA mAnI mANase vyavahAra kare che. duHkhamAM samaya lAMbe lAge che ne sukhamAM TuMka lAge che. yathA draSTi tathA sRSTi, draSTi eva sRSTi: draSTi kALamAM ja sRSTi che, draSTiH bhavet sRSTi, draSTi ja suSTa bane che. kevala zA mAzriya, na kartavya vinirNaya yukti hIna vicAre tuM, dharma hAnI prajAyate. (manu-bRhapati TakA) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada draSTi sRSTivAdanA thaDAka draSTAMta - (1) rAma janaka sabhAmAM AvyA tyAre - ke rahI bhAvanA jaisI, prabhu mUrti tIna dekhI taisI. vidvAnone virATarUpe, jegIone tatvarUpa, bhaktone ISTadeva jevA, sItAjIne neharUpa, ne rAvaNane kALarUpa lAgyA. (2) kaMsa sabhAmAM kRSNa AvyA tyAre - maene kALa jevA, mANasone moTA rAjA jevA, strI ene kAmadeva jevA, govALIyAne svajana jevA, mAtA-pitAne bALaka jevA, duSTa rAjAne rUdra jevA, kaMsane mRtyurUpa bhayAnaka, vidvAnene virATarUpe, yegIone tatvarUpe ane yAdavene ISTa devarUpe zrIkRSNa dekhAyA. A bhAvanA pramANe ja darzana che. (3) laMkAkAMDamAM aveLu parvata para rAma caMdramAmAM kALe DAgha zuM che? te, sugrIva, vibhISaNa, aMgada, rAma pate ne hanumAnane pUche che. javAba :-sugrIvaH pRthvInI chAyA kahe che. kAraNa aMgada rAjya pAchuM laI leze tevI bIka hatI. vibhISaNa rAhunuM mAthuM kahe che. kAraNa ke rAhu je rAvaNa tene naDate hate. aMgadaH atharmanuM kalaMka kahe che. kAraNa ke tenA pitAnuM rAjya rAme sugrIvane ApI dIdhuM hatuM. rAma: kAmadevanI strI ratInuM suMdara mukha banAvavA brahmAjIe temAMthI suMdaratA lIdhI che tene DAgha che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSita nirvANapada 43 hanumAna : zrIrAmanA zyAma zarIranI chAyA caMdramAmAM dekhAya che. kAraNa ke hanumAna bhakta hatA. (4) jhADa para eka paMkhI banyuM ke dareka mANase judA judA artha karyA- sItArAma dazaratha, daMDa beThaka kasarata, alA khudA hajharata, haLadI maracI adarakha, Te Te Tacaka vi. (5) muMbaInA sAta rastA para, vacce eka strI ubhI che tene keI bena, keI mA, keI kAkI, kaI mAmI kahe che. (6) jagata-keIne sukharUpa te koIne duHkharUpa lAge che. (7) ramaNa maharSine yuddha vakhate paNa zAMti dekhAtI hatI. (8) pRthvI para cAlanArane pRthvI pharatI lAgatI nathI. je sAcA guru maLe te ja sAcuM jJAna Ape che. sAcuM jJAna meLavavA sAcA gurunI jarUra paDe che. jemake :-janaka rAjAne yAjJavalkaya RSI maLyA, rAmane vasiSajI, rahugaNa rAjAne bharatajI, vivekAnaMdajIne rAmakRSNa paramahaMsa, arjunane zrI kRSaNa, naciketAne yamarAja, Avetaketune uddAlaka muni, nAradajIne sanatkumAra, ne maMDana mizrane zrI zaMkarAcAryajI maLyA hatA. zrI buddha bhagavAna ane mahAvIrasvAmI paNa tyAgI ne tatvajJa hatA. kevaLa mana ja sArAnuM kharAba ne kharAbanuM sAruM kare che. mATe sAce satsaMga kare te ja tatva samajAze. jagatamAM phakta sattA be ja che - 1-pAramArthika ane 2-pratibhAsika (temAM ja vyavahArika sattA) che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja saMkSipta nirvANapada draSTi sRSTivAdathI samajAya che. suSTi draSTivAdathI samajAya che. 1-cetana ja che. aneka cha lAge che. 2-badhuM sAkSI kAryo che. aneka vastuo lAge che. 3-brA nIrAkAra che. badhuM sAkAra lAge che. 4-tatva eka ja che. vastuo aneka che. 5-jJAna sAdhana che. ajJAnathI anetA che. da-abheda che. bheda rahe che.. 7-kaMI utpanna thatuM nathI. ghaNI utpatti lAge che. 8-saMbaMdha thatuM nathI. saMbaMdha thAya che. 9-AnaMda, amaratA, dukha, mRtyu, anityatA ne nityatAne jJAna che. ajJAna che. 10-cetana mukta ja che. jIvane baMdhana lAge che. eka ja gharamAM, bIlADI uMdara zodhe che, cAra dhana gete che, memAna pharanIcara sagavaDatA gese che, chokarAo ramakaDA zodhe che, strI jagyA zodhe che, keTalA rUma che, puruSa gharanI kIMmata gaNe che-Aja draSTi sRSTivAda che. kevaLa nija svarUpanuM akhaMDa vate jJAna, kahIe kevaLajJAna te deha chatAM nivaNa. bheda sakaLaku jJAna che, ekAMta he ajJAna, bhedamAM abheda lakhe, se vedAMta prakhyAta. jJAta jJAtavyatA prApya prApyatA kRta kRtyatA hata hAtavyatA, ceti bhaveta vizrAMti uttama. (vI. vI. pada) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ sakSipta nirvANapada 45. artha :-jANavAnu jANI lIdhu', meLavavAnu` meLavI lIdhuM, karavAnu` karI lIdhuM ne choDavAnuM cheDI dIdhu' tethI uttama vizrAMti sukha maLe che. mAyA che chatAM nathI-anivacanIya che. hA kahuM te huM nahi, nA kahuM' teA he; hA ke nA ke khIcame, jo huM se huM. vispaSTa. bhAsata leke, yaduM vicArAta na lakSyate; tat prAtizAsika' vastu, pratibiMmAdika * yathA mAyA spaSTa vyavahAramAM lAge che, paNa vicAratAM patto lAgatA nathI. mAyA pratibhAsa mAtra pratibiMba jema che, See unity, in diversity~anekatAmAM eka jue. Attain the utmost in passivity. brahmane mananI zAMtimAM zeAdhe. ahI vidhi jaga harI Azrita rahehI, japi mRSA dyUta du:kha aThuThThI. (rAmacaritamAnasa) A badhu' brahma ja che. Apa sahita savane gArvika jANA khAMDakA kuttA, gaDhDhA, cuDDA, allA, muhume DAle majA khAMDakA, seAnu' satya che, ghATa kalpita che. tema ja brahma satya che, jagata adhyasta kalpita che. dvaita bhAsa bhrAMti mAtra, che vivata rUpe; zuddha yuddha mukta sA, nizcala svarUpe. huM akhaMDa eka nitya cIdhana avinAzI- (kezavakRti) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 saMkSipta nirvANapada pANImAMthI utpanna lIla-pANIne ja DhAMke che, tema ja mAyA, brahmane Azraye rahI brahmane ja DhAMke che. mRga tRNa yathA bAlAM, manyatve udakAzayama; evaM vikArI ki mAyA, ayuktA vastu cakSate. (bhAgavata 10-7311) jJAnanI smRti te ja amRta che. samaje te bhI Apa he, na samaje te bhI Apa; paNa nahi samajaNamAM, rahegA mahA saMtApa. mahA kartA mahA bhaktA, mahA tyAgI bhavAnagha; sarva zaMkA parityajya, vaiya" AlaMkhya zAzvatama, (yoga-vAsika pU. 115-1) sAdho manakA mAna tyAge - kAma krodha saMgata durjana kI, tAte aharanIza bhAge. sAdhava sukha dukha deha sama karI jAne, ora mAna-apamAnA; harSa zeka se rahe atItA, tIna jaga tava pIchAnA. sAdhe stuti niMdA deha tyAga, je pada nirvANa jana nAnaka yaha khela kaThIna che, kaIka guru mukha jAnA. sAdhe akSara brahmAnI meTAi - badhI dunIyA eka phaLa jevaDI che, eka jhADane AvA lAkhe phaLa che, AvA jhADanA hajAre vana eka parvata para che, AvA hajAro parvate eka pRthvI para che, AvI hajAre pRthvI eka dvIpa para che, AvA hajAre dvIpa eka aMDa iMDAmAM che, AvA hajAro IMDA eka samudramAM che. AvA hajAre samudro eka mahApuruSanA zarIramAM che ane te virATa puruSa paramAtmA akSara brahma che. 3 zAMtiH zAMtiH zAMtiH Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada jJAnInuM jIvana jJAnInuM jIvana pANImAM lITA jevuM che chatAM nathI. rAjA Rtuvaja, rANI madAlazA potAnA putra ane bodha Ape che ane te paNa pAraNamAM jhulAvatA :zuddhodasi buddho si, saMsAra mAyA parivaji te si; saMsAra svapna taja mehanIdrA, madAlasA vAkya muvAca putra artha:- he putra, janmathI ja tuM AtmArUpe zuddha buddha che. mATe saMsAranI mAyA cheDa, saMsAra kevaLa svapna samAna mithyA che. A pramANe madAlasA tatvabodha Ape che. jJAnI kAgaDAnI jema eka ja AMkhane DoLo baMne bAju pherave che. hAthI suMghavAnuM tathA hAthanuM kAma kevaLa suMDhathI ja kare che. sarSa AkhethI jovAnuM tathA sAMbhaLavAnuM baMne kAma sAthe kare che. temaja jJAnI saMsAramAM rahe pitAnI mananI sthiti brahmamAM draDha kare che. chAzamAMthI mAkhaNa levI kADhI lIdhA pachI, chAzamAM bhaLatuM nathI paNa upara ja taryA kare che. temaja jJAnI tatvajJAna samajI saMsAramAM AnadI zAMta jIvana gALe che. panihArI mAthe hela-beDuM hovA chatAM, vAta karatI jAya che paNa beDuM paDavA detI nathI. temaja jJAnI svArtha-paramArtha baMne sudhAre che. | nATakI pATha strIne kADhe che, paNa purUSa che tema pAla rAkhe che temaja jJAnI saMsAramAM rahI brahmaniSTharUpe AnaMdathI varte che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 saMkSipta nirvANapada durvAsA bhejana karavA chatAM upavAsI gaNAyA hatA. zrIkRSNa rAsa ramyA chatAM strIomAM Asakta na hatA. nAnA bALaka jema uddeza vagara saMsAramAM rahe. janakarAjA, rAjya karatA hatA chatAM videhI kahevAya tema va. heDI pANImAM ja phare che, chatAM paNa temAM AvatuM nathI tema. kezIyara pagAranA rUpIyA bIjAne cukave che, chatAM pite temAMthI kaMI letuM nathI. bhaviSya nAnu saMghare, nAtIta yazca zekacati vartamAna nimeSatu, asaMge nAti vartate. artha bhaviSyanA kilA choDo, bhutakALane yAda na karo, kevaLa vartamAna kALamAM brahma jJAnI rahI saMsAramAM asaMga rIte jIvana calAve. khuba zAMtI maLaze. viziSTa mahArAja karma karatA hatA chatAM anAsakta varyA. tema tame saMsAramAM nilepa raho. harSa zekathI para rahe. bahi kRtima saraMbhe, hadi saMrabha varjita kata bahi: akata aMtara, leke vihara rAghava. (ye. vA.) uparathI kArya kare, mana nIlepa rAkhe. bIjAne kata lAge, paNa tame akartA rahI, leke mAM he rAma jIvana jIve. gharanA vyavasthApaka bane, paNa mAlIka na bane, duHkha nahiM lAge. nispRhI te sAva svataMtraha, kucha rahI nahiM kasura - tyAgI ne koNa tAbe rAkhe, he kIsakI magadura. * yathA citte yathA vAcA, yathA vAcA tathA kriyA; cite vA ci kIyAyAM ca, sAdhUnAM eka rupatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 saMkSipta nirvANapada artha-sAdhu puruSa mana vacana ne kama eka sarakhA ja rAkhe che. jevuM bele tevuM ja varte che, ne zAMti pAme che. etAM draSTi avaSTabhya, draSTAtmAnA subuddhaya vicarati Iha saMsAre, mahAne abhyaditA Iva. (le. va. 2-23-1) artha-jJAnI tatva draSTi rAkhI saMsAramAM mahApuruSa jema vate che ane AnaMdathI jIvana gALe che. tadu yathA kumAre va mahArAje vA mahAbrAhmaNe ne, ati dhImAna AnaMdasya gavA zayata tadeva eva zati. (bRhadA0 2-1-19) artha :-jema eka rAjakumAra, athavA mahArAjA, mahAjJAnI brAhmaNa, mahA buddhizALI mANasa jema AnaMdathI ja suve che ne pitAnuM jIvana vyatIta kare che, temaja jJAnI rahe che. jJAnathI lAbha :-svarga narkanI cIMtA tene svapna paNa thatI nathI, saMsAra utpanna thayela che ke nahIM te vAta jatI rahe che, saMsAramAM kaI bhagya vastumAM prIti rahetI nathI, duHkha Ave ke jAya tenI cIMtA rahetI nathI, karma karavA chatAM tenuM phaLa sukha duHkha thatuM nathI ane te AtmA-brahma ja che te draDha bodha rahe che. sadA dIvAlI saMtakI, AThe pahera basaMta; kabahu viyoga na heta he, pala pala prabhu darazaMta. cAha nahIM ciMtA nahIM, manavA beparavAha jInake kachu na cAhIe, va zAhanA zAha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 sakSipta nirvANapada pAdazAha calA mulkame, sabahI apanA deza; sakha cIja unkI sa`ga cale, unake kathA paradeza. gavitA sarve zakA, kSitA sadgurezaH kRpA; mIlItA paramA zAMti, zAMta' brahmAtmya sazayam. Indra jAlamika' sava", yathA maru maricikA, akha'ti ghanA kArA, varte te kevala ziva. te pItu mAtu dhanya jIna jAye, dhanya sau deza jahAMse Aye; dhanya se| deza, zaila vana gAMu, jaDAM jahAM jAi, dhanya sAI DhAMu. cena kena cit AcchanA, yena kena cit AzItaH; yatra kavacata zAyI, samrAT dhruva rAjate, artha :-je game te lugaDAM pahere, game tyAM jamI le, ne game tyAM suve te samrATa jevA lAge che. mahApuruSAnI vANI ( 1 ) vinAbAjI :-je peAtAnA mana para rAjya kare che te vizvanA samrATa che. (2) je kRSNa mUrti :-svajJAna pachI ja sAcA vicAra Ave che. ( 3 ) zrI kedAranAtha :-sa'kalpa jyAMthI uThe che te sthAna zeSa, (4) mAtAjI ( pAMDIcerI ) :-prabhu sarvatra che, mATe prathama tamArI jAta zeAdhA. ( 5 ) zrI aravIMda ghoSa :-bhedanA paDado haTAvA te badhu eka ja che. ( 6 ) zrI rAmakRSNa pakSmahaMsa :-jJAna thatAM, ahu kAra ne dehu bhAva jAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 51 saMkSipta nirvANapada (7) zrI gAMdhIjI aMtara mukha thAva ne bhula lAge te sudhAre. jema kaDIye mUrti ghaDe che tema. (8) kAkA kAlelakara:-bIjAne sukha ApavAmAM anero AnaMda che. bIje paNa potAnuM ja svarUpa che. (9) paMDita sukhalAlajI mana khullu rAkhI, bIjA pAsethI jJAna zIkhe. (10) zrI kRSNa prema-prathama tamArI jAta tapAse, ne de hoya te dUra kare. (11) eskara vADa -bhaNelA bIjAnA deSa jue che, jyAre jJAnI pitAnA deSa jue che. (12) zrI rajanIzajI :- sAdhu ane sIMha keIthI DaratA nathI, kAraNa tenAmAM ahama nathI, dehabhAva nathI. (13) janamasI:-jIvavAnI kaLA agharI che, paNa sarvottama che. (14) zekasapIyara -mUkha pitAne DAhyA mAne che, jyAre DAhyA mANasa, saMsAramAM potAne mUrkha mAne che. (15) je kRSNa mUrti -ApaNI aMdara ne bahAra je cetana che, te jotA AvaDe te bIju kaMI karavAnuM nathI, zAMti maLaze. mukti mATe mahApuruSa, jJAnIonI, saMtanI vANI vicAre, ne jIvana palTo. khuba sukha ane zAMti maLaze. mane nAza, vAsanAkSaya ne mekSa (sAkSAtkAra) eka ja che. vidhamAna maneyAvata tAvat dukhakSayaH kutaH jyAM sudhI mana che, tyAM sudhI duHkhane kSaya kema thAya? na kiMcit ciMtayet yegI, sadA zUnya para javeta ! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ para saMkSipta nirvANupada atha :-kharA yogI koI paNa prakAranI kriyA karatA nathI, zUnyabhAvathI ja rahe che. paNa manamAM sadA vicAra vagara Dhau mA citta nAzasya, cegA jJAna ca rAdhava; ceAgeluti nirdhAddhi, jJAna samyak avekSaNam . ( ce. vA. upazama ) atha :-citta nAza karavAnA e ja sAdhana che. huM rAma, (1) cega-vRtine rekI, athavA teA (2) eka tatvanu' upaniSada jJAna che. maneAhi jagatAM karyAM, manehi puruSa smRtaH; manaH kRta' kRta rAma, na zarIraH kRtaM kRtam . ( ce|. vA. upazama ) artha :-jagatanA kartA ja mANasanuM mana che, mATe zarIrathI kareluM' kama, krama kahevAtuM nathI paNa manathI ja kareluM kama, krama badhana Ape che. maneAnivRti paramApa zAMti, sA tIthavA~ maNikarNikA ca; jJAna pravAhAH vimalAdi gaMgA, sA kAzIkADhuM nija dharupA. (kAzIpa'caka ) artha :-mananI nivRtti te ja parama zAMti che, te ja kAzInA maNikarNikA ghATa che, jyAM jJAnarUpI gaMgA vahe che, ane peAtAnu... Atma svarUpa te ja kharI kAzIkSetra-muktipurI che. sumeru un mUlanA pi; viSamaH citta nigraha. ( yA. vA. 1016-24) api abdhi pAnAnuM mahataH, api vahniH azanAt sAdhA, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada artha:-samudranuM pAna karI zakAya che, ne meruparvata paNa oLaMgI zakAya che, ane agni paNa kadAca bhakSaNa karI zakAya che, paNa manane nigraha kare te ati kaThIna kArya che. nidrAdo jAgara svAMte, ye bhAva: upajAyate, te bhAvaM bhAvayan nitya, mucyate netare yatiH. artha -UMgha pahelAM chellI kSaNe, temaja AMkha pUrI ughaDe te pahelI kSaNe je prakAre mana vicAra vagaranuM rahe che, te zUnyabhAva manane rAkhavAthI yogI, janma-maraNathI mukta thAya che.. vRti rahita je jJAna, tethe pUrNa samAdhAna jethe tuTe anusaMdhAna, mAyA brahmace tuM jAna. ( tukArAmajI ) naSTa pUrve saMkalpa tu, yAvatu anyasthane dayA; nivikalpa caitanya, spaSTa tAvat vibhAsate. pahelI vRttine tyAga karI, bIjI uThavA na daIe; vacamAM nivikalpa dazAne, anubhava letA rahIe. siddhAMte adhyAtma zANAM, sarva pablava enahi na avidyA astI, ne mAyA, zAMta brahmada akramama (. vA 125 ) artha :-adhyAtma zAsane siddhAMta che ke, badhuM cheDe te ja avidyA, mAyA, raheze nahiM, kevaLa eka brahma ja bAkI rahe che. nirvikAra tayA vRdhyA, brahmAkAra tayA puna vRtti vimaraNuM sastha, samAdhijJAna saMjJakaH. (aparikSAnu bhuti ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada artha :-manane nirvikAra brahmamaya banAve, badhu bhulI jAva, tene ja samAdhi lakSaNa kahe che. kavA ramya arayaeNvA, dhyeya pASANavat samama; etAvatuM evA prayatnana, chatA bhavati saMskRtiH. (le. vA. pU. 12pa-8) artha:-mArU ke kharAba jevAnuM choDI daI patthara jema mana vagaranA zAMta paDI rahe. teNe ja saMsAra ja kahevAya che. hiraNyakazipunuM mRtyu uMbarApara, sAyaMkALe, eTale ke sArA, kharAba, saMkalpa vaccenI sthiti, tyAM ja mananuM mRtyu thAya che. Leaving thoughts, emptying mind and waiting will bring perfactness. (je. kRSNa mUti) laya vikSepa rahita, manaH kRtvAnu nizcala; etad jJAnaM ca mokSa ca, zeSAtu graMtha vistarAH. artha :-laya vikSepa vagaranuM mana kare, basa Aja mekSa, mana mukti che. bAkI te pustakane pAra nathI. kaTu darzana drazyAni, tyakRvA vAsanayA saha, darzana prathama bhAsa, AtmAna samupAmahe. artha:-draSTA, drazya ne darzana tripuTI cheDI kevaLa AtmA ja vicAre, te ja kharI AtmapujA che. The relaxation of mind is much more important, than the consuntration of mind, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada artha -manane ekAgra karavA karatAM, manane dura kare ke huM AtmA chuM paNa mana nathI. te vAta vadhAre agatyanI che. mane drazya midaM sarva, vat kiMcit sa carAcarama; manahi amanI bhAve, vaita nai5 labhyate. artha A drazya jagata kevaLa mana ja che. mATe manane amanI bhAva kare te pachI Ata raheze ja nahi. Freedom from thoughts, Be thoughtless. vicAre cheDe, ne nirvicAra rahe. kAraNa brahmamAM mukti baMdha nathI. (bhAgavata) baddho mukta iti vyAkhyA, guNa me na vastuta guNazya mAyA mUlattAt, na me makSo na baMdhanam . (bhAgavata 11-11-1) artha -baMdha ne mukti te guNenA dharma che ne te ja mAyA che paNa mArA savarUpa AtmAmAM baMdha mikSa che ja nahi. yathA niraMdhane agni, svayenI upazAmyati; tavat vRtikSAt citta, svani upazAmyati. (tavAnusaMdhAna) artha :-jema baLataNa vagarane agni Ape Apa zAMta thAya che temaja IcchA-vRti vagaranuM mana pitAnA brahma svarUpamAM zAMta thAya che. hare yadi upadeza te, hari kamalajaspisana; tathApi na tava vAcya, vRti vismaraNAt te. (aSTAvakragItA 16-11) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 saMkSipta nirvANapada artha:-tane kadI zaMkara upadeza Ape, ke brahmA viSNu Ape, paNa jyAM sudhI tuM vRtine nAza nahi kare, te tArUM kuzaLa koI zakhI zake nahi. nirvicAra vizAdhe adhyAtma lAbhaH (pataMjalI muni) samAdhi pAda 47 tatra RtaMbharA prajJA te ja satyathI bharapura buddhi che mATe tame nivicAra thatA zIkhe. prazAMta sarva saMkalpa yA zIlAvat avasthiti jAta nidrA vinimukta, sA svarUpa sthiti.. ( va ) artha -badhA saMkala cheDI, pattharanI jema mananI zAMta sthiti kare. te ja svarUpAnusaMdhAna sthiti kahevAya che. sarva sarjananuM phaLa mananuM visarjana che, sarva icchAo che . brahmA -avAdiSam che. temAM koIne vAda cAlatuM nathI. khavAMga rAjAnI mukti, eka ja kSaNamAM thaI, kAraNa ke - (tenI prArthanA) yadu tadu brahma sUtamaM, azUnya kalpitama bhagavAna vAsudeveti, yaM gRti sAtvikAra. bhAgavata 9-9-49) artha :-je sUkSama brahma che, je sthaLa sUkSama nathI, vANIne viSaya nathI, te ja bhagavAna vAsudeva che jene sAtvika mANase upAse che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada 57 veda stuti -zUnya tulAM bataH (10-87-29) koIne pratyakSa nathI, zUnya tulya che. zanaiH zane uparameta budhyA, vRti gRhItayA, Atma saMstha manaH kRtvA, na kiMcidapi ciMtayeta. (gItA 6-25) artha:-dhIre dhIre buddhine AtmA pAse karI, kaMI paNa vicAre nahi. teja zAMti maLaze. Recognition is impossible -brahmAnI jANakArI maLatI nathI. kevaLa anubhavAya che. vATa baLe, tela baLe pachI dIve olavAI jAya che. buddha bhagavAna mane koIe 13 prazno na puchavA, mArI pAse javAba, mauna che. (AtmA, brahma, jagata, jIva, mekSa, vigere zuM che, kyAMthI AvyuM? AzIrvAda Apa, sAdhana batAvavuM, dharma mArga, ne prApti vi. mane na puche. mAre javAba kevaLa mauna che, vANIthI zIkhavuM hoya te bIjA pAse jAo. A brA, kerI kItAba bhaNavA jevI cheH-(DeadBook) je copaDInA 100 pAnA che. prathama cAra pAnAmAM tenA lAbha batAvyA che. pachI 95 pAnA taddana kerA che. ne chellA eka pAnAmAM puche che ke kema samajyA? lAbha maLe? na samajAya te kerA 95 pAnA-pharI pharI vAMce. mana zAMta kare. brahma vANune viSaya nathI, mATe mauna thaI rahe. khuba AnaMda Avaze. (lAose mahAtmA) vidyA avidyA bane, nAnI moTI vAda che ne duHkha Ape che mATe kADhe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 saMkSipta nirvANapada durI kare saba vAsanA, AzA rahe nahiM koI suMdara vAkI mukti che, chata hI sukha hoI sAkSI bhAve rahe, nipekSa rahe. mane nAza te ja mukti che. sarvanuM visarjana te ja kharuM sarjana che. badhI upAdhI choDavI te ja gepInuM vastra haraNa che." (Atma dazaka-siddhAMtaLIdu) bhagavAna zaMkarAcAryajI:na ca eka dvitIya kRtaH sthAta na kevalavaM na cA kevalavA; na zunya na cA zUnya advaita ka-Ata kartha sarva vedAMta sihaM bravImi. (10) artha -brahma eka, be, ke kevaLa akevaLa, cetana zUnya vigere kaMI kahevAtuM nathI. sarva vedAMtane A ja uttama siddhAMta che. prathama vedAMta sAMbhaLe, samaje ne chevaTa anubhava kare. zAMti maLaze ja. saMsAra roga cikitsAthe, upAyaM kathayAmi te, yadu yadu svAbhimata vastu, tad tyajana sukha mathute artha A saMsArarUpI roganI davA-upAya kahuM chuM ke je je vastu tamane gamatI heya, jemAM tamAre mata heya te sava chene kevaLa svarUpa sukha anubhave. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada pa vasiSThajI:-he zama ! bhUkhyA rahe, himAlayanI ThaMDI sahuna karI, tapazcaryA karI, khUba mALA japa karI, pUjA pATha karI paNa mananA salpanA tyAga vagara zAMti maLaze nahi. zrI zakara bhagavAnanI sAMbharvIsudrA : 'talakSya bahi: dRSTi:, nimeSenmeSa jitA; sA bhavet sAMbhavImudrA, sa ta MtreSu geApitA, atha :-bahAra AMkha aDatrI khullI, a Mtara lakSamAM dRSTi je AMkha ughADa baMdha rahita rahevu' ane kai na vicAravuM tene sAMbhavImudrA kahe che, je gupta vAta che. mAkSa dvAre dvArapAlAvyavAraH parikIti tAH; zamA, vicAraH saMtASaTyA, catu: sAdhu samAgama. atha :-mAkSa mATe cAra dvArapALa che. (mahe|paniSada ) zama, vicAra, saMtoSa ne sAdhu samAgama. mana, sunnA gharatu' mahemAna che. manamAM Ave te chIpalA che. mana na pahoMce tyAM ja sAcA meAtI che. mATe nirvicAra raheA. mahAzayatA : In emptiness, there is no form, no fee ling, no perecption, no impulse, no conseiousness, no eye, nose etc. until we come to, no ignorance, decay, death, suffering, no path, no attainmentate, no mind forms, etc. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada artha:-zUnyamAM, rUpa nathI, raMga nathI, saMvedana, sajAgatA, AMkha, kAna, vi. avaya, mananA padArtho, ajJAna, mRtyu, nirodha, mArga ne bedha prApti aprApti kaMi nathI. utpatti, saMskAra, nAza, kaMI nathI. mahAzUnyatA, te ja buhanuM nivaNapada che. A vAdaLa vinAnA AkAza jevuM che. zUnyatA te ja zu hatA che, hakAra nakAranuM aikya te ja pUrNatA che. te ja veganuM rahasya che. badhA saMpradAyathI dura jJAna ja che. zrI rajanIzajIne tenI kolejanA prInsIpAle puchayuM. "ahinuM bhaNatara purU thayuM che, have zuM karaze?" javAba:-kaMI na karavuM te huM karIza. manane nIvRttimAM rAkhIza. Thoughtless vicAra vagara rahIza. buddha bhagavAna mauna zIkhavuM hoya te mArI pAse Ave. koI ga, tapa, krIyA, mokSa, vigere zIkhavuM hoya te bIjA pAse jAva. mane 14 prazno puchaze nahi. mekSa zuM, sAkSAtkAra zuM, Izvara darzana zuM, krIyAkAMDa, bhakti, ga, vi. mArI pAse nathI. kevaLa mahA zAMtinI. mana nIvRttinI vAta kare. A vAta samaye te ja kharU samaje che. zrI mahAvIrasvAmI paNa kahe che ke tathAtA, jema che tema ThIka ja che. temane paNa kaMI Agraha vinAne dharma che tene ja svAduvAdu kahe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada syAdvAdane saptabhaMgI jAya (anizcitavAda) (jaina dharma) 1. svAda sti=kadAca koI prakAre heya. 2. yAdu nAsti kadAca na paNa heya. 3. svAdu asti nAsti ca=kadAca hoya ane na paNa heya. 4. svAdu avyaktazca=kadAca avyakta hoya. 5. svAdu ati ca avyakta kadAca hoya ne avyakta paNa hoya. 6. svAdu nAsti ca avyakta kadAca nathI ne avyakta hoya. 7. svAda asti ca nAsti, ca avyakta kadAca hoya ke na paNa hoya ne avyakta heya. suttA amuNI sute te munI nathI. egama jANaI se savama jANaI eka jANyuM teNe sarva jANyuM. ahe tArI vANuM prazama, rasa bhAve nItaratI; mumukSu ne pAtI, amRta rasa aMjalI bharI bharI. anAdinI mUcha vizvataNuM, tvarAthI utaratI vibhAvethI thaMbhI, svarUpa bhaNI doDe paraNatI. banAvuM page kuMdananA, rannenA akSaro lakhI; tathApi kuMda sUtronA, aMkAye mUlya ne kadI. AtmajJAna, svayaM jJAnaM jJAnAta, anyat karoti kima; parabhAvasya kartAtmA, maheDya vyavahArikAmU. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62 saMkSipta nivANapada nirvikalpa sahaja svAtmAnubhava dharma samajAvyo che. samyak darzana, samyapha jJAna, samyapha cAritra samajAvyuM che. asmina dhAgni anubhavaM upapate, heta eva na bhAti. (jJAna pachI Ata rahetuM nathI.) tIrthakara bIjAne raste batAve che, te pite zAMta thAya te kevaLI che. nAsti nAsti mama kauna moha, zuddha cidUdha ahenidhimi. anAghanata acala, vasaMvedya abAdhitama; jIva svayaMsu, caitanya uccaH cakacakAyate prakAza Ape che. buddha bhagavAnane prazna: huM zuM karuM? javAbaH karavAno vicAra choDe. svayaM che ja. Be thoughtless-nirvicAra thAva. buddhanA pitA-zuddhodana, patnI-yazodharA, putra-rAhula, thavAna-kavuM, vezyA-sujAtA hatI. badhuM zunya che, te zUnyane jANanAra caitanya che. caitanya zabda sApekSa che. zrI zaMkarAcAryajI advaita mAne che chatAM dvatanI ja vAte ghaNI karI che. praznaH zUnyane koNa jANe che? javAbaH caitanya. Indriya sukha te mokSa nathI, paNa tatva jANavuM te mokSa che. AMkhe baMdha rAkhI ratna zodhI na zakAya. suratadeva :-muha bhagavAna mRgacarma paheratA, muMDana karAvatA, lAla vastro paheratA ne rAtrI pahelAM bhajana karatA. temaNe ghaNA upavAsa karyA. pachI sAra maLe ke - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada chevaTa-eka DozIne tyAM kukara munI jherI bAjI khAtA marI gayA. buddha -ke ema kahe ke budhe chelluM bhejana DezImAne tyAM karyuM hatuM jethI tene sau mAna Ape. atI bhalA nahi bolanA, atI bhalA nahi sUpa atI bhalA nahi varasanA, atI bhalA nahi dhUpa. atI badhuM kharAba che. mATe upara ke taddana nIce nahi paNa madhyamAM ja rahe. madhyamAM ja vAjIMtra ThIka lAge che. buddha bhagavAne niraMjanA nadI para upavAsa choDyA. aNaNI ki kAhI-ajJAnI zuM karI zake? buddha bhagavAna 40 varSa pharyA. pitAne AtmA mAnatA hatA tethI thAkatA na hatA. teo dayALu hatA. parazurAmajI brAhmaNa hatA, chatAM 21 vAra nakSatrI pRthvI karavI tevI pratIjJA karI. jyAre zrI buddha tathA zrI mahAvIra kSatriya rAjAo hatA chatAM ahiMsA dharma pALe. prANI mAtra para dayA. zrI rAme eka sItAnA haraNathI rAvaNa-brAhmaNa kuLane nAza karI hajAro mANasa mAryA. keNa zreSTha? zrI kRSNa paramAtmA kahe che ke - vidyA vinaya saMpanna, brAhmaNe ThAvi hastini, zuni caiva dhapAke ca, paMDitA-samadarzina (5. 18) atha-vidyA bhaNele vinayI, brAhmaNa, gAya, hAthI, kutare tathA caMDALamAM paMDita samadarzana kahe che. chatAM arjunane kahAM ke kaura badhA pApI che, AtatAcIna che tene mArI nAMkha. chatIza te rAjya maLaze ne marIza Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 saMkSipta nirvANapada te svarge jaze. zrI kRSNa hovA chatAM kuMtAjI tathA pAMDe dukhI hatA ne chevaTe teo mananI zAMtI mATe himAlayamAM marI javA gayA. zrI zaMkarAcAryajI prachanna buddha hatA. mukhya vAta traNa dvaita niSedha, apriyatA ane sarvAtma daSTi rAkhe. gurU mahAbhya vidAMta banAvanAra gurUnI paraMparA nArAyaNe padmabhavaM vasiSTha, zAica taputra parAzara ca; vyAsa zuka gauDapAda mahAnAM, goviMda gidra mathAsya zikhyama, zrI zaMkarAcArya mathAsya paddhapAda, hastAmalake ca zikhyama; te trATake vArtikakAra manya, asmatuM gurUna saMtata mAnami . artha -nArAyaNa, brahmAjI, vasiSTha, zakti, parAzara, vyAsajI, zukadevajI, gauDapAdAcAryajI, yegI gaviMdAcAryajI, zrI zaMkarAcAryajI, ne tenA cAra zikhyA :-padapAda, hastAmalaka, TakAcAryajI ane zrI maMDanamIzracha AvA mArA gurUonI paraMparA che. tene mArA vAraMvAra namaskAra hajo. guru-guptAnAM vastunAM rUpathati iti guru, kaMI paNa bAkI rAkhyA vagara pairAgya karAvI brahmatatva eka ja che tevuM samajAve che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa`kSipta nirvANapada zataAAkI :-- draSTAMta naiva drazyasi tribhuvana jaThare, sadgururmAMna dAtum ; sparzazrcat taMtra kalpya: sanayati, yada hai| svaNatAM amasrAram naspatvaM tathApi zciMta caraNa yuge, sadguru svIya ziSya; svIya sAmya' nidhatte bhavati, nirupama stana vA laukikepi. 65 artha :-Avu' draSTAMta brahmajJAnanA upadeza karanAra gurunu bIjI maLatu nathI, tene spaza'maNI kahIe tA, te phakta loDhAne ja sAnuM kare che, paNa spazamaNI banAvatA nathI, jyAre gurujI te ziSyane upadeza ApI brahmarUpa pAtA jevA ja banAvI de che. mATe ja gurujI brahmarUpa ane alaukIka che. ( zata laikI 1. ) yavat zIkhaDavRkSa prasRta, parimale nAbhihItADanTeDapi vRkSAH; zat soMga dhabhAjoDaSyatanu, tanubhRtAM tApamUtrayanti. AcAryAMna lakhyuM eDipi, vidhivazataH sAMnidhau sa sthitAnAm; tradhA tApa' ca pApa, sa karuNa hRdaya: svAddhibhikSAlayanti. artha :-jema sukhaDanA jhADamAMthI nIkaLatI sugaMdha pAsenA bIjA vRkSAne sugaMdhavALA kare che, ne zarIradhArInAM tApa dUra kare che temaja dayALu gurujI paNa ziSyAnA traNe tApane upadezavaDe dura kare che. gurUjI caMdana vRkSa karatA zreSTha che. gaMgA pApa' zazI tApa, dainya kalpataru stathA; pApa' tApa ca dainya' ca, haratA sAdhu samAgama. a:-gaMgAjI pApa dura kare che, kalpavRkSa garImAi dura kare che paNa sAdhuonA samAgama te pApa, trividha tApa ne dInatA-jIvabhAva haraNa kare che ne peAtAnA jevAM banAve che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ }} saMkSipta nirvANapada pArasameM arU, saMtame' khaDo aMtarA jANuM; ve lehA kAMcana kare, saMta kare Apa samAna leDu dArumayaiH, pAraiH baddho'pi mucyate; putra dArAmaye pANaiH mucyate'pi na mucyate. (mahAbhArata) artha:- lAkaDuM' ke leDhAnI eDIthI badhAele mANasa kedamAMthI vakhata purA thae mukta thAya che paNa putra, strI, dhana vigerenA pAzamAMthI mukta dekhAya che, chatAM badhAele che te kadI chuTatA nathI. avanti na nivata "te, zrotAMsi saritA mitra; AyurAdAya mA~nAM, tathA rAtryahani punaH, (mahAbhArata) artha :-nadIo vahetI thayA pachI kadI aTakatI nathI. nAnI DhAya te sukAya jAya che ane gaMgA jamunA jevI mATI hAya te jarUra darIyA bhegI thAya che. temaja zarIra paNa janma thayA pachI rAta ne dIvasa AyuSya ghaTADe che, te mRtyune vaza kare che, mATe cetA ne peAtAnu svarUpa jANI janma saphaLa kare. yathA cama vat AkAza, vaiyiti mAnavAH eva' deva' avinAya, duHkhathyAMtA bhaviSyati. a:-jema mANasa AkAzanA vIMTe karI zakatA nathI, temaja brahmatattvane jANyA vinA duHkhane kadI paNa aMta AvatA nathI. . talavata drazyate caiAma, khadyoteA havya vADiva; na tala' drazyate byAgni, na khaghotA hutAzanaH. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 saMkSipta nirvANapada artha -AkAza bakaDIyAnA taLIyA jevuM dekhAya che ne pataMgIyuM agni lAge che, paNa AkAza taLIyA jevuM nathI ne AgIye chavaDe agni nathI-temaja zarIra ke saMsAra sukharUpa nathI, mATe cete. * rAgaddeza saddagurU zaraNa vinA baMdhana tArUM TaLaze nahiM re. kezava harInI sevA karatA, paramAnaMda banAve tevA; zodha vInA sajajana evA jaDaze nahiM -sadgurU saMta baDe paramArathI, zItala jAke aMga; tapata bujAve erakI, deve apanA raMga. jAna nahi bujA nahi, samajI kayA nahi gona aMdhake aMdhA mIlA, zAha batAve kona. saMkalpane samAve te saMta, ane saMkalpa na uThe te bhagavaMta. leka mIle te lekAcAra, saMta mIle te ekAkAra. saMta na heta saMsArameM, te jala jAta saMsAra; jJAna karI rahese, ThArata ThAre ThAra. aNasamajune prAdhatA, sAmA mAMDe ThATha; karaDu maga palaLe nahi, bhale se maNa bALo kATa. gara je matabA cAhe, mITAde apanI hastIke; dAnA khAkhame mIkara, gule gulajhAra hotA he tRNa sama jIvana zura, tRNa sama yatIke nAra; tRNa sama jJAnIka lage, nAma rUpa saMsAra. saddagurUe sAnamAM, samajAvyuM na ja rUpa, samajI jatA sAnamAM, huM Izvara addabhuta. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 saMkSipta nirvANapada tamane kahA, meMne sunA, itanemeM saba badala gayA. ThasarAI vinA gaharAI hotI nathI. pAyA kahe se bAvarA, kheyA kahe se kura, pAyA kheyA kucha nahi, jaye kA tyAM bharapura bhalA hu A hara visare, zIrase TalI balAya; jaisA thA vaisA rahA, aba kucha kahA na jAya. mukha japu na kara japu, ura japu nahiM rAma; rAma sadA hama bhaje, hama pAve vizrAma. hada pe se olIyA, behada pe se pIra hada behada done Tape, tAkA nAma phakIra, anItya saghaLuM zamI gayu, pApe brahmAnaMda AnaMdasAgara anubhave, chuTyo saghaLo phaMda. nivRhi te sAva svataMtra, kazI rahI nahiM kasura; tyAgI ne keNu tAbe rAkhe, he kIsakI magadu2. viSaya viSavat tyAga karI, karIe sAdhu saMga; pite sacidAnaMda sadA, jemane tema abhaMga. satya anubhava thAya te, dila darIye thaI jAya metI nIsare sahejamAM, tyAM jJAnI parakhAya. tharakhurU hatA he InsAna, Aphate sahane ke bAda raMga lAtI hai hInA, patthara se pIsane ke bAda. che eka ne kAM be bhALa, tAre eTale tAre hAthe kAM vALa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ sakSipta nirvANupada jAkA gurU huM mAMdhaLA, celA kAhe karAya; aMdhe ke aMdhA mIlA, DhAnA kupa paDAya. laharI OM nIrA, kapaDA huM suta; jIva tuDha brahmA, tInA unake uta. janma koDIkI Aza saI, takha koDIkA hoya; jaba koDIkI Aza mITI, takha koTIdhvaja seAya. merA mujhame kucha nahiM, jo kucha hai se| nAra; terA tujhake sAMpatA, kathA lagegA mAra. tanakI bhUkha tanI kahe, manakI bhUkha mahAna; dhana vaizavase nA mITe, kIce na amRtapAna. dvIdrasya parAmUrti, yAMcA na dhana zUnyatA; aSi kaupInavat zatru, tathApi mahezvaraH rasa brahma pimat yazrva, tRpta yaH paramAtmani; indra camanyate raka, nRpANAM tatra kA kathA. sadgurU, zAstra zruti, sakha mIlI kIne tela; jIva brahmasA eka De, kahata majAI Dhola. khAMDakA kuttA, gaddhA cuhA khIllA; muhume DAlA majA huM khAMDamA. zrI kRSNalIlAnA thADA AdhyAtmika az putanA mArI=putra vAsanA cheADavI. tRNAvata mA dehAdhyAsa, bhrAMti tAMDI. te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada vatsAsura mAryo =vRtti, bhagavRtti, dehAdhyAsa teDyo. aSAsura=pApa buddhi TALI. dhenukAsura=gamANane kutare jema khaDa khAya nahiM ne khAvA de nahi tevI vRtti cheDAvI. adhAsura=pApa buddhi kADhavI. ariSTAsura=juvAnI; garva choDA. bakAsura=abhimAna cheDavuM. kALInAga kAma ne krodha cheDavA. vatsA tarko cheDavA. pralaMbAsura jJAnamAM DhIla na karavI. amiSAsura juvAnIne mada che. kezIya=mananI caMcaLatA choDavI. bAsura AkAza jevI ALasa kADhavI. kalAyaDa hAthI kAma vAsanA cheDavI. cANura ne muhIka malotrakAma, krodha jItyA. jarAsaMga=vRddhAvasthA. dviI vidha vAnarata bhAva che. daMta vada=beTI vAte beDavI. kAlInAga krodha. zIzupALa putra vAsanA muke. ' ' rAsa paMcAdhyAsa jagatanI vastu utpanna-nAza thayA ja kare che. rAsa= pitAnuM bhAna bhulavuM. dareka vastune utpatti laya thayA ja kare che. - * * * Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada gopIo=jI. kRSNa=badhAnu keMdra-AtmA che. gopI vaya haraNa=zarIranI badhI upAdhI cheDavI. gopI=jIva. kaMsa=kALa, zveta bhAva. vigere samajavuM. zAstra vAMcana ghaNuM kayAM karavuM te paNa sArU nathI, zAMtI nahi maLe, zAstro vAMcI, artha samajI, badhu cheDI devuM teja sAra che. jema nadI vRkSa-pitAnI vastu bIjAne Ape che tema tamo paNa bIjAnI IcchA hoya te tene-Apo. jJAnI potAnI pAse hoya te vaheMcI de che. jJAna kadI devAthI khuTatuM nathI. paNa vadhe che. jeo deha bhAva rAkhe che, teo AtmajJAna samajI zakatA nathI. mATe dehAdhyAsa choDo, ne pote AtmA, brahma che tema samaje. jema karIne prathama jelamAM gamatuM nathI, paNa dhIre dhIre game che, temaja jijJAsune prathama vedAMta gamatuM nathI pachI game che. ne tene ja uttama mAnI jIvanaparyata jJAna cheDate nathI ane paramazAMti meLave che. Atma centre-kendra che. jagata kalpita circomference (pariva) che. je mUrtimAM ja aTaka che, te kema karI brahma nirAkArane samaje? jema taLAva ke nadInuM DaheLAyeluM pANa dhIre dhIre Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 saMkSipta nirvANapada svaccha thAya che temaja saMsArathI DahoLAyeluM mana satsaMgathI dhIre dhIre brahmajJAna samaje che Begin from to dayAjathI ja zarU kare, Enter from there-sthULa dehathI zarU karo, gurUjIe ziSyane bhaNavA kAzIe maka, paNa tyAM jaI uttama jJAna zIkhI, saghaLuM bhUlI jaI pAchA AvyA ane zAMti meLavI. dhIre dhIre kathA karavI te paNa eka lavAre lAge che, kAraNa maunamAM ja parama zAMti che. DAyajInIsa-saLagatuM phAnasa hAthamAM laI, jJAnane zodhatA hatA. phakta jJAnanA traNa zabdo -vRtti, buddhi ne viveka UMgha-aDadhI jAgati, svajAti-tatva viveka che. eka khetaranA cADIyAne keIe pUchayuM? tane ubhA ubhA kaMTALo Avate nathI? javAbaH pazu-pakSIone DarAvavAno mane AnaMda Ave che. mANase paNa putra - parivAramAM AnaMda le che. khAlI leke gokhavAthI lAbha na maLe, jJAna pramANe jIvana banAve te ja mukhya muddo che. prazna -ajJAna kema kADhavuM? dehAdhyAsa kema mUkave ? jagata kema mithyA mAnavuM? javAba sAcA gurU pAse jaI tatvajJAna meLave. kuMka mAravAthI vijaLIne dIve na olavAya, tene mATe te cAMpa dAkhavI joIe.. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada 8 mana vazanA upAya zuM? javAba :-icchA na kara AnaMda kara, IcchA khaDI hI duSTa he; huM zreSThase bhI zreSTha paNa tu', cAha karake bhraSTa ke. pyAre mehana, yahI najarAnA; bheTa karatA hai terA dIvAnA, merA cheTAsA mana, le le IzvaranA rAjyamAM badhA zAMta ne sukhI che paNa eka mANasa ja vAsanAothI bharelA che tethI azAMta che. IcchA=!STa chAyati iti icchA. peAtAnA svarUpane kevaLa jagata vAsanA ja jANavA detI nathI. upAyaH-sAdhu saMga karI ane sva-peAtAne jANe. sInemAmAM mazIna citrA khaDA kare che, temaja jIvanamAM kevaLa mana ja judI judI sa sArIka vAsanAe ubhI kare che. drupamAM, kAcamAM tamArUM mukha dekhAya te khATuM che, temaja deha, peAtAnuM zarIra, mana dekhAya te khAtu che. kevaLa AtmA, brahmane samajI zAMta thAo. jagata asthira che, vahetI nadI jevu che, rAja badalAya che. mukhya rIta :-prathama manane jANA, pachI tene badale, ne chevaTa tene AtmajJAna vaDe nAza karo. machavAnuM laMgara cheDyA vinA vhANane halesA mAravA nakAmA che. temaja AtmAne samajyA vinA dehAdhyAsa kheDI dIdhA vinA, manane zAMtI karyAthI maLaze? prathama upAyasAcA, tatvajJAnI sAdhunA saMga karA-zAMti maLaze ja. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapatra saune akhaMDa sukha jove che, paNa manane nAza kare nathI. jemake bI vAvyA vinA jhADa kyAMthI thAya? hANanuM laMgara cheDe, saDha khele, pavana anukuLa che. temaja atyAre jJAnanA pustake ghaNA che, sAdhu mahAtmAe paNa che. tatvajJAna samaje zAMtI maLaze ja. kevaLa ALasa che. jagatanuM sukha, dhana, putra parivAra, moTara vi.nuM sukha kevaLa kAgaLanA kule jevuM che. temAM vAsa-kharU sukha maLaze nahi. jema dharmazALAmAM musAphara rahe temaja gharamAM, saMsAramAM rahe kema ke ahiM kAyamI mukAma nathI. hIrA maLe te kAMkarA chuTI jAya che temaja sAcuM Atmasukha samajatA saMsAra chuTI jAya che. jema pakSInA pagalA AkAzamAM paDatA nathI. temaja eka, ne mAge bIje cAlI zakatA nathI, teNe tene pitAne mArga na banAve ja paDe che. - akIyA, teja kharI sAdhanA che. ne jagatane havapna mAne teja kharI zAMti maLaze. guphAnuM aMdhArUM kADhavA mATe-kulanA hAra, bhajananA thALa, khedakAma, vAjA vagADavA tadana nakAmA che. phakta eka ja dI pragaTAve aMdhAruM cAlyuM jaze. temaja dehAdhyAsa kADhavA mATe-dAna, puNya, mALA japa, tIrthayAtrA, vrata, gaMgAnAna, pUjApATha nakAmA paDe che. kevaLa AtmajJAna jAthI, sAdhusaMga karavAthI dehAdhyAsa chUTI jAya che. ne svarUpamAna thaI pUrNa AnaMdI thavAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 75 saMkSipta nirvANapada karate re te khUTe kama, nahiM te mikhyA vadhe bhame. (a) hIrA maLe te Apa Apa hAthamAMnA kAMkarA chuTI jAya che. prazno -hava zaM, mAyA zuM, jagata zuM, karma zuM, janma zuM, varga-narka zuM, AkAza zuM brahma zuM? javAba -meTuM deI nAkhe, javAba sAce maLaze nahi. ukela nathI. kevaLa tatvajJAnathI ajJAna haTI jAya che ne svarUpAnaMda prApta thAya che ne jIvanaparyata sukha zAMti maLe che. jJAna dhIre dhIre na thAya, chalAMga mAra, Dare nahi. saMnyAsa karyo paNa sAcI rIte, te ja zAMti maLaze. vAsanA cheDe. saMsAramAM ApaNe ghaNuM dhana, putra-parIvAra, baMgalAmoTara vi. kamAyA chIe. paNa A badhuM ekaDA vagaranA mIMDA jevuM che. kevaLa svarUpa jANavAthI pUrNatA Ave che ne AnaMda prApta thAya che. DhIla na kare, kare nahi, sAhasa kare, jarUra phateha maNaze ja. jagata TIkAthI na Dare, jagatane tuccha samaje te ja chuTaze. ekalimanuM vijJAne sarva vijJAna bhavati ekanA jANavAthI ja badhuM jaNAI jAya che ne te vastu AtmA che-brahma che. zraddhA rAkhe :-bhaktane svapnamAM lAgyuM ke tene prabhu nahi maLe. chatAM teNe AtmajJAna cAlu ja rAkhyuM ne bIjI ja rAtrIe tene svapnamAM bhagavAna maLyA. temaja svarUpa kevaLa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76 saMkSipta nirvANapada samaje te ja sAcuM sukha jarUra maLaze. gurU ne vedavAkyo para draDha vizvAsa rAkhe. tatvajJAna mATe, vAtenA vaDA karatA; adheLanuM AcaraNa zreSTha che. saMkalpamAM ghaNI zakti che paNa tene pAke karo. jema pANI, barapha thAya te ja mAthuM paNa pheDI zake che. rAjA IbrAhIma baMgalAmAM ja namAja paDhatA hatA tyAre eka phakIra tenA chAparA para caDyo, rAjAe puchayuM keNa che? javAba -mArU uMTa evAI gayuM che tethI zodhuM chuM. rAjA -mUkha, uMTa chAparA para caDI zake kharU? javAba te zuM khudA baMgalAmAM ArAmathI beThA beThA namAja tamArI svIkAre kharA? ATaluM kahI phakIra chAparethI utarI gaye ne rAjAe phakIrI lIdhI ne zAMtI meLavI. saMnyAsane, tyAgane, jagata sAthe vera che. saMsArI jIvane tyAga gamato ja nathI. mATe bahAnA kADhyA ja kare che. kaThInAI kaI nahi, sugama je mAga na hoI; sAhasa bIna vijayI nahi, huA jagatameM koI veda, kriyAkAMDa, upanISada sAthe laDe che, zaMkarAcAryajI jagata sAthe, ne jagata sAthe sAdhu saMta laDe che. brahma tamArA hAthanI ja vAta che, kema DhIla kare che? aceta madhu videta, kimatha" parvata vajeta; ISTAyArthastha siddhI, ke vidvAna yatna Acarat. (vI. vI.) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada sAta jJAtavyatA, prApya prApyatA, kRtakRtyatA hata hAtavyatA, ceti bhavet, vizrAMti uttama. (vI.vI.pa6) artha -AkaDe madha che ne mAkhIo vagaranuM che te zA mATe madha levA parvata upara javuM? jANavAnuM jANI lIdhu, meLavavAnu meLavI lIdhuM. karavAnu karI lIdhu ne cheDavAnu cheDI dIdhuM tethI ja parama zAMti maLI jAya che. jyAM sudhI zarIra roga vagaranuM che, ghaDapaNa AvyuM nathI, ne zarIramAM zakti che tyAre Atma zreyArthI tava jANuM laI zAMta thAya che. paNa vRddhAvasthAmAM, rogamAM kema tatva samajAze ? Aga lAge tyAre kuvo khodavA bese te, khare lAbha maLaze nahi mATe jJAnamAM, tyAga mATe DhIla na kare. na jAtu kAmaH kAmAnAM upabhegena zAmati, haviSA vartamaneva, bhUya eva bhijAyate. artha -vAsanAo bhega bhegavyA karavAthI jatI nathI, bakarI kadI dharAtI nathI, kuTalI Dola kadI bharAtI nathI, temaja saMsAranA padArthothI manane kadI tRpti thatI ja nathI. mATe ja upAya eka tyAga ja che, tenAthI zAMti maLaze ja - je cheDe che badhuM, te ja meLave che badhuM. jema pAnakhara tamAM jhADa badhA pAMdaDAM cheDe che, te tene badhA navA pAna Ave che. yathA ahigrasta muMDake, bhakatuM icchati kITakAna; tathA mRtyuvazA leka, sukha Icchanti zAzvatama. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada aza :-jema deDakAne sape mukhamAM pakaDyo che, chatAM deDake uDatA jIvaDAM macchara khAvA IcchA kare che, temaja mRtyune vaza lAko, A jagatamAM zAzvata-kAyamI sukha maLe tema icchA karyAM ja kare che, dharAtA ja nathI. 78 jIna khAjA tIna pAiA, gahare pANI peTha; meM khAvarI Dumana DerI,rahI kinAre beTha. rAma tyAM nahi kAma bhAse, kAma tyAM nahiM rAma; tulasI dAnA nava ane, ravI rajanI eka ThAma. tyAgI saMnyAsIne jagata taraphathI, sagA-vhAlAthI, mitrAthI duHkha ja maLe che, taiyAra raheA, Daraze nahi, dhIraja rAkhA, dhIre dhIre badhu zAMta paDI jaze. Vairag is a passport for Eternal peace. vairAgya te ja zAMti mATenA paravAnA che, Dare nahi. tamArI mAga tamAre ja zeAdhavA paDe che. bIjA nahi zekhI zake. dhamasya varitA gatiH-sArA kAmamAM utAvaLa rAkhA, mahAtmA hasananA traNa gurU (1) mahAtmA hasana eka zaheramAM rAtre daza vAge suvA mATe jagyA zeSatA cAlyA jatA hatA, tevAmAM eka cAra tene manyA, tene puchyu' bhAi, mAre rAtre suvu` che kayAMya jagyA che ? te mAzuse kahyuM ke hu* cAra chu" ne cArI karavA jAuM chu, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa MkSipta nirvANapada G mAre ghare tamAre suvA mATe jagyA che. tame osarImAM sUi rahejo. huM pachI AvI mArA oraDAmAM suI jaiza. savAre mahAtmAe puchyuM' kema ka'i cArI karI, mAla maLyA ? javAba :-nA, kaMi maLyu nathI, mahAtmAne teNe thADA dIvasa tyAM rahevA kahyuM tethI mahAtmA rAja puchatA hatA kema Aje kai maLyu ? javAba: nA, AmAM dhIrajanu' kAma che, kAraNa ke keAI dIvasa mahInAnu paNa maLI jAya che. athavA kayAreka dAgInA rUpIyA vigere paNa maLe che, mahAtmA tenI pAsethI Izvara prApti mATe dhIraja rAkhavI te zIkhyA. (2) mahAtmA husane eka taLAvanA kAMThe nAnI jhuMpaDI bAMdhI hatI. unALAmAM tyAM eka kutarA bapAre pANI pIvA AbyA. jevA taLAvanA pagathIyA utaryAM ke turata ja kutarAne pANImAM tenuM ja pratIbIMba dekhAyuM. tethI te tenI sAme bhasavA lAgyA ane pANI pIdhA vInA pAchA pharyAM. bIjI vakhata aDadhA kalAka pachI pharIthI teja kutarA pANI pIvA AvyA, paNa peAtAnu ja pratIbIMba joyu. ane khInne kutarA mAnI mukha rakavA mAMDyo ne nIrAza thai pAcho pharyo. chevaTa trIjI vakhate pAchA pANI pIvA AvyA. have tene khuba ja tRSA lAgI hatI, tethI krodhathI pANImAMnA kutarA tarapha kudI paDyo, paNa tyAre, tyAM paDachAyA sIvAya kaI bIjo kutaro hatA ja nahiM. A uparathI mahAtmAe medha lIdhA ke, raNe vane vipatti meM, vRthA Dare jana koi; jo rakSaka jananI jaThara, harI gae na sAya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada (3) hasana mahAtmAe eka chekarAne kahyuM je A dIvAne kuMka mArU chuM, tethI te olavAI gaye. beTA have bela dIvAne prakAza kyAM gaye ? javAba :- chokarAe dIve pragaTAvyuM tyAre keDiyuM, vATa ne tela hatA tethI chokare mahAtmAne kahe che: bele, A prakAza kyAMthI Avyo? vATa, tela, keDiyAmAM te prakAza che nahi. tethI mahAtmAe kahyuM ke-mAyA kyAMthI Ave che ne jJAna thatAM kyAM cAlI jAya che tenI khabara paDatI nathI. sAdhu mahAtmAnA duzamane - pratiSThA kAminI vitta, ziSya svagRha mAyata sAdhunAM ripavA paMca, varjivA prayatnata. (prajJAvANI) artha -AbarU, strI, dhana, ziSya ane pitAne Azrama te pAMcavAnA sAdhunA duzmane che (upAdhi che). tene prayatna karI dUra karavA joIe. saMnyAsa prakAra: * vividiSA-vidyA bhaNavA mATe, vidvata-vidvAna thaI dIkSA levI te, kuTIcaka-jhuMpaDI bAMdhI rahevuM te, bahudakagAmegAma pharatA rahevuM, DaDI saMnyAsa-brAhmaNa daMDa rAkhe che, parama haMsa ane Atura saMnyAsa, gRhasthI brAhmaNane eka vaLIye kADhe che ne pahelA maratI vakhate bhagavuM kapaDuM oDhADe che te. kevaLa rAma rAma zabdo bolavAthI lAbha nathI. jema ke lIbu belavAthI mukhamAM pANI Ave, paNa agni balavAthI meTuM baLatuM nathI. saune pitAne dharma uttama lAge che te samajaNanI khAmI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa'kSipta nirvANapada jIvana kSazubha'gura che mATe saMnyAsa ne tattvajJAna meLava vAnI utAvaLa zAkhA, naThuiM' te pastAvA thaze. 1 jAtIo: brAhmaNu-brahmane jANanArA, kSatriya-ahu kAravALA, vaizya-dhana bheguM karanAra ane kSudra-ALasu hAya te. mAkSa :-nirvANa, mannA zUnyatA, abhedatA, vAsanA rahita pazu', maneAnAza, sAkSAtkAra, nivikalpatA ane nivi cArapaNu samajavuM. urdUtINa" tu yate pAre, naukAyAH kiM pratyeAjanam nadI pAra karyAM pachI vhANunu zu' pratyeAjana che ? kaI rahetu nathI. temaja tatva samajAya gayA pachI zAmrAjyAsanI kaMi jarUra rahetI nathI. Izvara yahAM izvara vahAM, izvara sIvA nahiM anya he; satra ddhi paripurNa acyuta, eka daiva ananya he. asA jIse DeA meSa, jIsakA eka hI siddhAMta he; AzA jagata kI cheDI kara, hAtA turata hI zAMta hai. brahmane jANI levuM te navI zeAdha Invention nathI paNu discountry che. kemake brahma te anAdi kALathI che te jANyu che mATe. sakaLa jagatane eMThavata, athavA svapna samAna; te kahIe jJAnI dazA, bAkI vAcA jJAna. ( zrI rAjacaMdrajI ) jJAnI, jagatanA nAza, ke laya icchatA nathI paNa tenA khAdha kare che. jethI tene naDatuM nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82 nAza tADI nAkhavu. laya--tenA AkAra gaLI javA, ane bASa=rahe teja sthitimAM paNa ApaNane naDe nahiM te mehu kadI thAya nahi. veda ne vedAMtamAM phera veda kartA, jaimInI, vedAMta kartA, vyAsajI, sUtra :-athAtA dhama jIjJAsA vedAMta :-athAta brahma jIjJAsA adhikArI viSaya-dhama viSaya-brahma sakSita nirvANapada rAgI virAgI anitya nitya pustaka pUva mImAMsA uttara mImAMsA pratyeAjana bhAga mAkSa vidyA aparA vidyA vidyA parA vidyA jIva AtmA na thaya' advaita' sAdhayAmi, kiMtu dvaita' niSedhayAmi. (bhAmatI sUtra ) amArI upAsanA, kevaLa dvaitanA niSedha karavA teja che. keATI varSanu svapna paNu, jAgrata thatAM dura thAya; tema vabhAva anAdinA, jJAna thatAM dura thAya. ( zrI rAjacaMdajI ) A dehAdhyAsanA nAza karavA te ja badhA zAstronI pravRtti che. vedAMta samajyA hai| te Agraha choDI ne zAMta raheA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 saMkSipta nirvANapada rAte tane kai na vidyate, svapnAt buddhasya kathaM duHkhuM kartha mAyAma. (ramaNa maharSi) artha :-advaita jANyA pachI bheda rahetuM nathI, jema ke svapnamAMthI jAgyA pachI svapnAnuM kaMI paNa duHkha rahetuM nathI tema. mATe "athAte brahma jijJAsA"--citta zuddhi karyA pachI brahmane jANavAnI jijJAsA karavI. na vayaM abheda sAdhayAmi, kiMtu vaita niSedhayAni . ame abhedanI upAsanA karatA nathI, paNa kevaLa bhedane niSedha ja karIe chIe. upaniSadu vAkayo - sata eva saumya, Iddha agre AsIta sauthI prathama sat brahma ja che. AtmA vA Ida eka evAgye AsItA brahma vedAmRtaM purastAtabrahma pazcAt brahma dakSiNataH cattare; adha zodhva ca prasta bravedaM, vizva midaM variSThama . (muMDaka 2-2-11 ) artha -e amRta brahma ja AgaLa pAchaLa che, dakSiNa uttara bAju che, brahma ja nIce upara phelAeluM che ane jagatamAM brahma ja A vizvarUpe raheluM che. brahma vidu Apaneti parama, brahma vik brazaiva bhavati (muMDaka) artha -brahmanA jANanArane brahma ja maLe che ane brahmane jANanAro braharUpa ja bane che, brahmabhAva ja mokSarUpa che. AtmA va are dravyaH zrota, maMtavyuM, nididhyAsita (bRhadAraNyaka) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada kevaLa eka AtmA ja jovA lAyaka, sAMbhaLavA lAyaka, mAnavA lAyaka ne anubhavavA lAyaka che. puruSAt na paraM kiMcit sA kASTA sA parAgatiH (kaDha) brahmathI zreSTha bIjuM kaMI nathI, te ja parama gati ne parAkASThA che. vedAMtAcArya appA dikSita - viturvA zaMkara vA ati zikhara, gIrAmatuM tAtparya bhUmi; na asmAkaM tatra vAdaH prasarati ca, kimapi spaSTa advaita bhAjAma, artha -rAma ane kRSNanuM lakSya brahma hoya te amane vedAMtIone jarApaNuM vadhe nathI. kaThInAI keI nahi, sugama je pAra na hoya; sAhasa bIna vijayI nahi, huA jagata me keya. thaDIka vedAMtanI prakrIyAo :-( Definations) (je samajavAthI jIva bhAva maTI brahma bhAva thAya che. ) 3g :-The purpose of the whole life is to overcome otherness. je samajavAthI jIva bhAva maTI brahma bhAva thAya che. To go from known to unknown=jIva bhAva maTI brA bhAva thAya che. te svarUpa pUrNAnaMda samajAya che. ane sava varUpAnusaMdhAna thaI jAya che. (1) 3 deha -thuLa, sUkSma, kAraNa. 3 avasthA -jAta, vakha, suSupti, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 85 saMkSipta nirvANapada (2) paMca keza-annamaya, prANamaya, manamaya, vijJAnamaya ne AnaMdamaya. (1) annamaya -( asti, jAyatevadhate, vipariNamate, apakSIyate naphayati). A sthaLa dehanA vikAra che. deha anna maya koza Aviya AtmA prakAza sthala, bAla kRzaH kRSNa varNAzrama vikalpavAnuM zarIra, sthaLa, bALaka, dubaLApaNu, kALu ke ne jAtI Azrama lAge che. sthaLa dehanA vikAra 6:asti, jAyate, vadhate, vipariNamate, apakSIyate ne vinaspati hevuM, janmavuM, vadhavuM. moTA thatA javuM, ghasAvuM ne nAza pAmavuM. A zarIrane jAtI, Azrama, nAma, varNa, saMbaMdha, vikAra thAya che paNa AtmAnA te nathI. (2) prANamaya - (3) mane maya. prANazeDapi jIvAmi, sudhItADarmi pipAsita saMcita nizcita manya, iti koze mane maye. artha -bhUkha tRSA lAgavI te prANamaya koza che ane saMzaya-saMkalpa kare te manemaya keza kahevAya che. (4) vijJAnamaya buddhithI saMka9panI draDhatA karavI te. vijJAnamaya koza vijanAmIti tikRti Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nivapada (5) AnaMdamaya --AnaMdamaya kezArage tvahaMkAra purAkRta puH upAsanA mizca sukhiteDasmi Iti medate. artha:-huM punyazALI chuM, sukhI chuM tema mAnI AnaMda kare che te AnaMdamaya kerA che. - paMcakeza mATe duSTAMta lIluM nALiyera, lIlI chAla, kAthe lAla, kAcalI, geTa ne pANuM. lIlI badAma, lIlI chAla, rAte kALe, badAma ThaLIye, tenuM mIjane tenuM tela kADhavuM te. AtmAmAM utpatti, nAza, saMskAra, vikAra ke prApti nathI. nityasvAt tasyAtti, kuTasthatyAta na vikIya saMskArakhu na zuddhavAta, AtmavAt ApyataH kutaH. (vI. vI. 58) artha :-AtmA nitya hovAthI tenI utpatti nathI, kuTasthaeraNa je hevAthI tenAmAM vikAra nathI, zuddha hovAthI temAM saMskAra karavA paDatA nathI ane pitAnuM ja svarUpa hovAthI meLavavuM paDatuM nathI. (4) 3 zarIre-sthaLa, sUkSama ne kAraNe paMcI kUta mahA bhUta saMbhavaM karma saMcitaM; zarIra sukha dukhAnAM, bhegAyatana mucyate. (Atmabodha-11) artha -karma pramANe pAMca bhUtethI banelu A zarIra sukha dukha bhegavavAnuM sAdhana te sthaLa zarIra kahevAya che. as, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 87 saMkSipta nirvANapada paMca prANa mane buddhi darzendriya samanvitama; zarIra sukha dukhAnAM, bhegAyatana ucyate. (Atmabe-12) artha:-pAMca prANa, mana buddhi ne 5 kapriye, 5 jJAnendriyethI manamAM sukha duHkha thAya che. tene sukSama zarIra kahe che. A sUkSama zarIrane aNapurI paNa kahe che. vAgAdi paMca avaNAdi paca, prANAti paMcAja mukhAgni paMcaka budhyA vidyApi ca kAma karmaNi, pachaka sUkSama zarIra mAhu artha:-5, karmadvi, 5, jJAnendriya, pAMca prANa, pAMca bhute, ane mana, buddhi, citta, ahaMkAra ne avidyA, kAma, saMka9pa ne aSTapurI kahe che. kAraNa zarIra: anAdi avidyA anivA, kAraNeyAdhi ute, upAdhi tritayAt anya, AtmAna avadhArata, (AtmabaMdha-1 ) artha:-anAdi avidyAthI, ne varNana thAya tevuM kAraNa zarIra che ane 3 dehathI 52 AtmA jANa. (5) muLa pramaNe che - pratyakSa anumAna ca, zabdo athapitti meva ca upamAnAnupalabdhi, pUrva bhAkhyAditAniSa. (zabara havAmI) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 kSipta nirvANapada artha -pratyakSa, anumAna, zabda, upamAna, athapatti ane anupalabdhi 6 pramANe che. viSaya caitanya abhinna pramANa caitanya pratyakSa pramA. AMkha vi. pAMca idrinA pAMca viSe pratyakSa pramANa kahevAya che (2) anumAna - lIMgajanya jJAna anumiti pramA cihna parathI akaLa karavI te anumAna pramANa che. daSTAMta - yatra yatra dhUmaH tatra tatra vahika jyAM jyAM dhuMvADe hoya tyAM agni te joIe. temAM pakSa - parvata che, sAdhana- dhUma, sAdhya - agni, samAnAdhikaraNa-dhUmaka agni, vyApti-dhUmamAM agni, vyApArasamajaNa che. anumAnanA paNa bIjA be bheda che-vAthInumitI ane parAthanumati. pitAne mATe ane bIjAne mATe. (3) upamitipramA:- sAdrazapramiti upamiti | caMdra jevuM mukha. gAya jevuM janAvara te reja. (4) zabdaprama - vAkya kaNikAmA gItA, zAstro, upaniSade. (5) arthapatti -anupapadya mAnArtha darzanAr tadupapAdakaH bhUtAMtare kalpana athapattipramA. daSTAMta-devadattaH dIvA na bhuko tathApi pIne sti devadatta dIvasanA jamate nathI chatAM jADo che. rAtre jame che) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nivapada (6) anupalabdhi :- abhAva karaNikAmA, yadu vastu nAsti tasya jJAnama. daSTAMtaHIhi bhUtale ghaTo nAstiA ahiMyA ghaDe nathI. neha nAnAhita kiMcana jagatamAM brahma sivAya bIjuM kaMI nathI. A uparAMta bIjA paNa pramANe che :(7) aitiha-bhuta mAnavuM te. (8) ItihAsa. (9) vyavahAra bhaTTa navA. (10) purANI-saMbhava pramANa mAne che. (11) nATyazAstra vigere. cirAbhAsanI sAta avasthA : ajJAna AvRtiH vikSepa, trividha jJAna tRptaya zakAgama cete, yejaniyAta cidAtmani. (paMcadazI 7-28) artha -ajJAna, AvaraNu, brAMti, parAkSajJAna, aparAkSajJAna, zeka nAza ane harSa. AvI prakiyA lagabhaga 80 thI 90 che. suSa ki bahunA -jemake, zrutiSaDralIMga. mokSa prAptine krama, mukhavAdo, kAraNe, nyAye, pariNAma 3, brahmanA lakSaNa 2, avidyA prakAra 3, mukti prakAra 2, vyApti prakAra 2, jJAnanA sAdhano 8, abhAva prakAra che, 7 prakAranA saMbaMdhe,-cetananA bheda 4, saMskAra prakAra 3, mAyAnA nAmo adhyAsanA de tathA tenA nAma, bAdha ne sukha samAnAdhikaraNya-sattA 3, AnaMdanA prakAra 5, sata prakAra 3, bhAvanA prakAra 2 14 trIpuTIo, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9. akSipta nirvANapada ma jJAna bhumIkA cha, ajJAna bhumIkA 7, bhrama prakAra pAMca, ane khIjA 2 saMvAdI, vIvAdI-AvaraNa prakAra 2, cetana khIjA prakAra 2. upajJAna ne viziSTa, jJAnanA paMca prANa, pa'ca upaprANa, bheda prakAra 5, vedo upaveda 4, vedanA aMge, zAstro 6, mukhya dveSa! 5, bIjA dASA 3, nyAye, tripuTIe, krama prakAra 3, trIvidha tApA, ceganA 8 aMgA, vAda prakAra 3, vidhi vAkayo prakAra 3, sAdhanA 8, vRtti prakAra 4, samAdhInA vighnA 4, cittanI avasthA 5, kaleze 5, khyAtie 5, mukti prakAra 2, pralaya prakAra 4, jJAna ajJAnanI 7 bhumikAe, bhagavAnanA r aizvaya, ceAganA agA 8, tathA cakro cha, bhakti prakAra 9, bhakta prakAra 4, upAsanA tathA jJAnamAM phera mukti prakAra 3, hiMdamAM 300 dhama che ne 3000 sapradAya che. AdhAra prakAra 3, mauna prakAra 4, brahma prakAra 2, darzana prakAra 2, mAyA prakAra 3, pariNAma prakAra 3, jJAnanA sAdhana tathA vighna, mukti prakAra 3, vigere ghaNI prakriyA che. je keIne jANavI hAya tA, vidvAna jJAnI sanyAsI pAsethI jANI levI. upaniSad edha :- ( gurU pAse besI bhaNavuM) Iza:- pUrNamadaH pUrNamida pUrNAt pUrNamudRzyate; pUrNasya pUchyuM mAdAya, pUNu mevA va ziSyate, (1) atha :-e brahma pUrNa che, A jagata paNa pUrNa che, brahmamAMthI ja A pUrNa jagata utpanna thAya che, ane pUrNa brahmamAMthI pRthu jagata kADhI laIe te paNa pUrNa brahma ja khAkI rahe che. trivISatApanI zAMti hA. adhyAtma, adhibhuta ne adhidaivIka. (mananA, jagatanA ne devAnA duHkhAthI zAMti thAya.) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa'kSipta nirvANapada 1 emacAtha zabdo dvAvetau brahmaNuH purA; kaM bhItvA viniyAnA, tena mAMgalikA usau. (mAMDUkaya) artha :--ema ne atha ane mAMgalika zabdo che ne prathama ja brahmAjInA mukhamAMthI nIkaLyA che. pUchyu-na nyuna na adhika / na dyuti na astam / vadhu ochuM nahi, jemAM vRddhi kSaya nathI. . te pUNu che. dAMta H 0 + 0 =; O - = 0, 0 X 0 = 0, 0 0 = 0 pazu che. jema samudra pUNu` che, zarIranI garamI 98% pUrNa' che. ochI hAya tA zaradI kahevAya ne vadhAre hAya tA tAva kahevAya, te ja pramANe AkAza pUrNa che, prakAza pUzu che, tatvajJAna pUrNa che, brahma pUrNa' che. hAtha, paga, nAka, kAna jove teTalA ja nAnA meTA pUrNa che, zarIra racanA ja pUchyuM che. yeAgya-kharAkhara che. temAM vadha ghaTa, nAnA meATuM na cAle. trividhatApa=adhyAtma, adhibhautika ne adhidaivI tApanI zAMti hA. adhyAtma= mananA, zarIranA lagatA ane deva taraphathI maLatA duHkhanI zAMti hA. izvara izanAt izvaraH zAsana kare che mATe izvara che. A saghaLuM jagata izvaramaya ja che. vidyA avidyA nAnI mATI vAdA che. zAMti nahi' maLe mATe bane cheoDI svarUpa samajI zAMti bheAgavA. hiraNyamayena pAtra, satya sthApi hIta' mukhama; tattva' pUSan apAtRNu, satya dharmAM ca draSye. (15) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada (2) kenepaniSad -(zAthI, zA mATe A jagata utpanna thayu?) Known to unknown (jagatathI brahma tarapha). adhyArepa apavAdAbhyAM, niSNapacaM prapaMca, ziSyANAM baMdha sivatha, tatvaH kalpita kamaH (sAyaNAcArya) artha :-brahmamAM A jagatane Arepa karavAmAM Ave che. ziSyanA bedha mATe, tatvajJAnIoe jagatane kapita krama goThavI dIdhuM che. maMgalAcaraNa -huM sarva vedene tathA upaniSadane tyAga na karUM, brahma mAre tyAga na kare, upaniSadanA sarva dharma mArAmAM che. 3 zAMtiH prazna :-kenAthI, kenI IcchA, ke preraNAthI mana viSayamAM jAya che? prANa kema cAle che? vANuM bele che kyo deva ? AMkhane jovAnI ane kAnane sAMbhaLanI zakti koNa Ape che? javAba -gurU -kAna, mana, vANI, AMkha, vigerene kevaLa brahma ja pitAnA kArya karavAnI zakti Ape che. brahma tatva, jANavA na jANavAthI para che. tene keI indriya jANI zakatI nathI. yadi manyase suvedeti, drazvamevApi nUna; - vetha brahmaNe rupa, yadasyataM yadasya ca. (2-1), artha -je tuM ema mAne ke huM brahmane jANuM chuM te kharekhara tuM ghaNuM ochuM jANe che. eka vakhata aMdara mananA anubhavavaDe jaNAyA pachI ja te sAcu jANI zake che. te brahma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ sakSipta nirvANapada jJAna vaDe mANasa amara mane che, AtmA ja brahma che, manuSyakRta kRtya ne dhanya bane che. ihu ceda vethi satya masti, na ceoihA veDhIn mahatI vinaSTi:5 bhUteSu bhuteSu vicitya dhIrA:, 93 tethI pretya asmAn leAkAt amRtA bhavanti. artha : jo koine A jagatamAM A samajAya te jIvana saphaLa thAya che. paNa jo na samajAya te tene mATI hAnI thaze. brahmane jANavAthI mANasa amara bane che. jIvana dhanya bane che. ne pharI janmatA nathI. brahmAne agnideva, vAyudeva ke bIjA devA Indra vigere jANI zakatA nathI, kema ke teenI zakti nathI. sauthI prathama Indradeva brahmane umA dvArA samajI zakayA hatA. sAra:-mana dvArA ja manuSya praznane lakSathI jANI zake che ne dhanya bane che. A Tuka sAra che. kaThopaniSad :--brahma amArUM gurU-ziSyanu sAthe rakSaNa kA, amene sAthe ja baLa ApeA, amArUM bhaNatara (vidyA) tejavALI thAva, amA eka bIjA aMdara aMdara dveSa na karIe. AkhyAcIkA :- pitA uddAlaka ne putra naciketA svAda pitAe yajJamAM brAhmaNeAne gharaDI gAyeA ApI tethI putra naciketA kahe che ke, mane tamA keAne Apaze ? pitAjI udAlaka dhathI elyA-tane yamarAjane Apu chuM tyAM jA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada putra yamarAjane tyAM gaye, paNa te yamapurImAM hAjara na hatA tethI te traNa divasa bhUkhyA tarasya ubhuM rahyo. yamarAja AvyA tyAre traNa varAna mAgavAnuM kahe che. pahelAM varadAnamAM naciketA kahe che ke huM jyAre mAre ghera pAcho jAuM tyAre mArA pitA viramaya na pAme ne prathamanI jema ja mArI para prema rAkhe. yamarAje AzIvAda ApI tema thaze tema kahyuM. bIjA varadAnamAM-svargamAM javA mATe havanane agnikuMDa kema banAvavuM te pUchayuM ne yamarAje tene te paNa samajAvI dIdhuM ne vadhArAmAM khetInI eka mUlyavAna mALA ApI. trIjA varadAnamAM naciketA kahe che ke--koI kahe che ke mANasa marI gayA pachI tene AtmA rahe che ne keTalAka kahe che ke AtmA rahetA nathI. te A vAtamAM satya zuM che te mane samajAve. yamarAje prathama te praznane javAba kahevAne nA pADI, ane bIjuM kaMIka mAgavA kahyuM paNa naciketA ekano be thaye nahi. yamarAja tene svarganA sukha ApavA taiyAra thayA, apsarA ApavA kahyuM, dhana dhAnya rAjya vi. ghANuM ApavA lalacAvyA paNa naciketAe te ja mAgyuM ke jIvanuM maraNa pachI zuM thAya che te kahe. jyAre naciketA AtmAnuM zuM thAya che, te ja mAge che tyAre, yamarAja -jagatamAM be vastu che. 1-zreyasa ne 2-preyasa. prathama AtmajJAna ne bIjI jagatasukha. jJAnI mANase jagatasukha IcchatA nathI, paNa Atmasukha Icche che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa`kSipta nirvANapada 5 jene ajJAna che te jagatanA vaibhava mAge che. paNa je jJAnI che, sAdhu che te mAtmajJAna ja jANavA icche che. jethI tene zAzvatasukhanI prApti thAya che. te jagatanuM sukha kaI mAgyu nathI mATe AtmajJAnanA adhikArI che, tethI tane ja te huM kahu chuM. yamarAja :-je Atmapadanu' sa` vedo varNana kare che, je badhI tapazcaryAnuM phaLa che. te huM have tane kahuM chuM. te OM sarva jJAnanuM phaLa che. te AMkAra ja akSara brahma che. te ja paramatatva che. A emane AdhAra sauthI mahAna che. tenA dvArA ja mANasa brAleAkamAM jAya che. ne janmamaraNa TALe che. AtmA, zarIranA nAzathI nAza pAmatA nathI. te janma-maraNu rahita, sanAtana che. sUkSmamAM sUkSma ane mahAnamAM mahAna A AtmA ja A zarIramAM rahe che hRdaya guphAmAM che vedonA adhyayanathI paNa maLatA nathI, eTale samajAtA nathI. je AtmA mATe khUba ja IcchA kare che tene ja AtmA peAtAnuM kharU svarUpa pragaTa karI de che, jethI mANasa dhanya bane che ne punarjanma pAmatA nathI. te je pUchyu hatuM te Aja AtmA che. AtmAne camAM besanAra jANu, zarIrane tha mAna, buddhi sArathI-hAMkavAvALA che, mana lagAma che, IMdriye ghoDA che ane pAMca viSaye tenA mAga che. ane AtmA rathamAM besa nAre| mAlIka che mATe je sadA pavitra, mananI ekagratAvALA te jJAnI che te ja mAtmapadane meLave che. tenA punarjanma thatA nathI. krama :-sthula iMdriyA, hAtha, paga vi. samA tenAthI sUkSma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada pAMca jJAnendriya, aMtaHkaraNa mana, buddhi tenAthI, mahatatatva, pachI mahatatva mAyA, ne chevaTanuM satya AtmA brahma che, paNa A vAta sUkSma buddhizALI jANI zake che. AtmA ja avinAzI ane nitya che, te ja ApaNuM kharU svarUpa brahma che. te puchayu hatuM tene javAba Aja che. AtmA A piMDamAM-A zarIramAM che te ja brahmAMDamAM che. je A vAta samajatuM nathI tene vAre vAre janma-maraNa thAya che. A AtmA hadayamAM aMguThA jevaDo che tema zAstra kahe che. ne te sarvane prakAzaka che. Ama je AtmA ne paramAtmArUpa jANe che tene ja mokSa-janma maraNamAMthI mukta thAya che. A AtmAthI para bIjuM kAMI ja nathI. AtmAthI ja sUrya, caMdra, vijaLI prakAze che ne tenA vaDe ja A badhuM dekhAya che. je zarIranA nAza pahelAM A jJAna meLavI le te sAruM che nahIM te janma-maraNa thayA kare che. indriyothI mana, tenAthI buddhi, mahattatva tenAthI avyakta prakRti ane sauthI caDhIyAte AtmA che. Ama je jANe che tene ja mekSa thAya che. jema muMja nAmanA ghAsamAMthI saLI jema chuTI pADavAmAM Ave che temaja zarIramAM AtmA taddana nirALe che tema samaje ne parama zAMti pAme. >> zAMtiH zAMtiH zAMtiH praznopaniSadU (4) -piplAda muni pAse mukeza bhAra dvAja, satyakAma, saryAyaNa gAgya, azvalane putra kauzalya, vidagane bhArgava ne kabaMdhI kAtyAyana AvyA ne brahmajJAna ApavA mAMgaNI karI. temaNe teone eka varSa ahiM ja rahevA kahyuM ne pachI prazno pUchaje tema kahyuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada varSa pachI (1) kabadhI kAtyAyana pUche che ke bhagavana ! A badhI prajA kyAMthI utpanna thaI? javAba-brahmAe kahyuM ke anna ane prANathI thaI che. (2) bhAgarvavaidehI pUche che-keTalA deve prajAnuM pAlana kare che ? javAba-paMcabhute, pAMca indriye, jJAneMdriye zarIranuM pAlana kare che. A zarIrane prANavAyu ja TakAvI rAkhe che nahi te nAza pAme. sarva IdriyAmAM vAyu zreSTha che. (3) A zarIramAM kevI rIte prANa praveza karyo te kaho. javAba :-AtmAmAMthI ja prANa jame che ne mananA saMka9pathI ja Ave che ne badhI IdriyamAM zreSTha che. hadi eSa AtmA -A AtmAlIMgadeharUpe hRdayamAM rahele che. 4. prazna -gA puche che : kayA kayA deve suI jAya che? ne kaye deva thavapnA jue che? ja -jema sUryane kAraNe teje maMDaLa AkAzamAM eka thAya che ne pAchA AthamI jAya che, temaja badhA indriyanA de rAtre sUI jAya che, paNa eka prANu ja rAtrI dIvasa jAge che. svapnAmAM mana ja saghaLuM anubhave che. jeeluM ne na jeeluM paNa jyAre mana suSuptimAM jAya che, tyAre te paNa kaI karatu kAravatu nathI. jIvAtmA paramAtmAmAM lIna thAya che. jIva ja suSuptimAM AtmAmAM lIna thAya che. ne paramAtmA rUpa bane che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANupada 5. prazna :-AkAranA dhyAna vaDe kayA lekane pamAya che? ( satyakAma puche che. ) jaH-jJAnI purUSa tyAre, parApara, brAmAM joDAya che. 6. sumezA bhAradvAja puche che ke sALa kaLAvALA purUSa koNa che? e ja :-bro prANane utpanna karyAM che temAM ja badhu vIlIna thAya che. 16 kalAvALA purUSa:-bro, prathama prANa ne utpanna karyAM. pachI zraddhA-ra, AkAza-3, vAyu-4, teja-5, jaLa-6, pRthvI-7, iMdriya-8, mana-9, ane anna-10, vIya -11, tapa-12, maMtrA-13, kama-14, leka-15, ne nAma rUpa-16, utpanna thayA che. jema nadI samudramAM maLI jAya che, temaja A AtmAmAM badhu lIna thAya che. AnAthI para bIjI kaMI nathI. ( 5 ) 'Daka u :-zaunaka gRhasthIe maharSi a gIrAne puchyu ke H parA ane aparA vidyA=rUgveda vi. 4-veda, 6-zAstro zikSA kalpa vyAkaraNa nirUkta chaMda ne jyAtiSa che, ane akSara brahma te parAvidyA che. pazuvidyA, rASTrapati jevI che ane aparAvidyA pradhAna jevI che. iSTA pUta manyamAnA viSTha, nAnyat zreyA vedayanta pramUhA; nAkasya pRSTa te sukute anubhutvA, Ima leka' hIna taravA vizvanti Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada adha:-baidIka zubha karmone ja tee svaganuM sukha segavIne pAchA tethI paNa halakA leAkamAM janma le che. je A dara zreSTha mAne che, manuSya lAkamAM ke iSTakama ----agniheAtra tapaH satya, vedAdhyayana meva ca; Atithya' devapujana' ca, ISTa ityAbhidhIyate. atha:-hAma, tapa, satya bhASaNa, vedanuM adhyayana ne atithi ane devanA pujanane iSTakarma kahe che. pUrvaka --nApi grupa taDAgAdi, devAyatanAni ca; anna pradAna ArAmazra, pUrva ityAbhiSIyate. atha :-trAva, kuvA, taLAva khAdAvavA, ma'dira bAMdhavu tathA dharmazALA, garImAne anna Apavu' ne bagIcA banAvavA tene pUta'kama' kahe che. dattakama --zaraNAgata satrANuM, bhUtAnAmapi ahiM'sanam| ahivedI ca yadAna, datta ityAbhidhIyate. praNave dhanu: zAhi mAtmA, brahma tad lakSa mucyate; apramattena vaidhavya, zaravat tama bhavet. atha :-ekAra dhanuSya che, AtmA khANa che ane brahma lakSa che. sAvacetIthI tene vIMdhavAnu che te khANanI jema brahmamAM emAM lIna thavAnu' che. parIkSya leAkAnU kacittAna, brAhmaNA niveda' AyAta nAsti akRtaH kRtena; tad vijJA" sa guru mevAmi gaUt, samita pANiHznotiya brahmaniSTham . (1-12) atha :-karmAMthI svaMga meLavIne, pachI tenI parikSA karIne brahma jJAnIe vairAgyavALA thai ane ema samajavu` ke kama thI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada brahma meLavavAnuM nathI, tene jANavA mATe hAthamAM samidha laI vidvAna brahmaniSa gurU pAse javuM joIe. A aNu AtmA ja mana vaDe jANavAM lAyaka che. brahma te AgaLa pAchaLa sarvatra che. mAMDUkya upaniSadU="mahAvAkya ayaM AtmA brAM" (atharva veda) temAM sarva akSara brahma che te samajAvyuM che. jAtanA dehanA, 7 aMge ne 21 mukhavALe vizvAnara deva che. vananA sUkSa dehanA, paNa 7 aMge ne 21 viSayevALe taijasa deva che ne suSuptimAM badhu ekI bhuta thAya che tenuM varNana che. te vakhate prAjJa deva che. ane AnaMdabhUpha kahevAya che. te vakhate tene sarva avasthAthI para ane avyavahArya kahyo che. te vakhate aMdara bahAra ke bIju jJAna hetu nathI, te jJAna yukata ke jJAna rahita paNa nathI. te adraza, vANIthI para, manathI para kaMI levuM -devuM temAM banatu nathI. kevaLa te khate te AtmA zAMta, zivarUpa, advaita ne akSara brahma kahevAya che. vigere ghaNuM jJAna ApeluM che. tenI upara zrI gauDa pAdAcAryajIe vivecananA 4 prakaraNa lakhyA che. AgAma, vaitathya, advaita ane AlAtazAMti temAM ghaNuM ja uttama prakAranuM ajAtIvAdanuM jJAna ApeluM che jethI brahmanuM svarUpa, ne A jagatanuM svarUpa barAbara samajAI jAya che. temAM ghaNA uttama zleka ajAtivAdanA ApelA che. 3 zAMti. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSipta nirvANapada n taitarIya u. :-( yajjuveda) RSi varUNa deva che. temAM ziSyanA guNu lakSaNa ApyA che. ne temAM vidyArthInA tathA gRhasthInA guNu khatAvyA che. zuddha jagatta vyavahAra kema karavA te Apyu che. dareka vAtamAM vyavahAramAM 7 elI pachI ja kArya karavu. atithI ne mAtA-pItAne deva mAnavA temAM khAsa AnaMda vallImAM sauthI AnaMda kayeA zreSTha che tene krama batAnyA che. prathama juvAna nIrogI veda bhaNelA suMdara baLavAna AkhI pRthvInuM rAjya vALA hoya tene mAnava AnaMda kahe che tenAthI khInna AnaMda sA, sA gaNA caDhIyAtA che. patRleAkanA, ajAnajAdevanA, kama deva, devAnA, IMdranA ne tethI paNa caDhIyAtA bRhaspatine, pachI brahmAjInA ne sauthI zreSTha mAnada AtmajJAnIne batAve che. je AvA AnaMda meLavatA nathI tene chevaTa jIvanamAM ghaNA ja pastAvA thAya che mATe mukhya tatva brahmane jANeA. zAMti.... 8muM aitarIya upaniSada che. te Rgvedanu che ne temAM Izvare prathama aMza-( meghavALA ) miracI, mRtyu ne Apa- jaLaleAka banAvyA. pachI leAkapALe, leAkeA-purUSA vigerene banAvyA. ne iMDu' phAyu temAMthI pRthvI, AkAza vi. thayA. virATa purUSanA badhA avayavAmAMthI sRSTi ne mAnava deha anyA. devAe temAM temAM prathama gAyanuM zarIra banAvyuM, te pachI gheADAnuM zarIra, praveza na karyo kema ke te kharAkhara pUrNa te sArUM na hatuM, pachI ja virATa purUSe chevaTa mAnavadeha banAvye, devA rAjI thayA te zarIranA judA judA sthAnamAM rahyA. A upaniSada Rgvedanu che ne tenuM mahAvAkaya "prajJAna brahma" che. jJAnanA ghaNA nAmA ApelA che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada mu' zvetAzvatara, ne 10mu' kaivalya upaniSada che. temAM paNa dhaNuM ja uttama jJAna ApyuM che. jema ke " izvaranI mUrti hotI nathI. ' 12 eka deva: sarva bhUteSu guDhaH sava' vyApi sava' bhUtAMtarAtmA; kadhakSaH sarva bhUtAdhi vAsa:, sAkSI cetA kevale nirguNucca (6-11) yathAcamavata AkAza' vaSTiya ti mAnavA tadA deva' avijJAya duSyasyAMta bhaviSyati. (6-20) artha :-ne AkAzanA vIMTA thAya te, devanI avajJA karI zarIra sukha meLavI zakAya. jJAnathI mukti che tema kahyuM che. ( 9 ) chAMdogya H-( sAmaveda ) mahAvAkaca " tatvamasi " pItA udAlakane putra vetaketu saMvAda- bhrahma vidyAnI kIMmata : 4t yadi appasamA imAM dubhiH gRhItAM dhanazya pUrNAM' dhAtu; etadna kheta tatA bhUya, nRtya tadeva tatA bhUyaH iti. artha :- brahma vidyA mATe pRthvInA darIye| bharIne dravya ApA tA paNa tethI vadhAre che. draSTAMta :-kautsa 14 vidyA zikhyA ne dakSiNA ApavA Agraha karyAM. tyAre ja gurUjI khelyA, bhAI brahma vidyAnI kIMmata ja na hoya chatAM tAre ApavI DAya te phakta 14 karoDa seAnA mahArA mAgI kema ke te 14 vidyA zIkhyA hatA. OMkAranu svarUpa, ne tenA vividha nAma :-ekara 8 mA rasa che:-5 bhutAnA pRthvI rasa che, pRthvInA jaLa rasa che, jaLanA auSadhIe rasa che, auSadhInA purUSa rasa che, purUSane vANI rasa che, vANInA sAmave rasa che, ne tenA rasa ekAra che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ sakSipta nirvANapada ekAra=ugItha=praNava, eka ja che. temAM zAMDilya vidyA Apela che:tad jalAn Iti--" savakhavamida' brahma' "" A sarva zrahma che. jalA=ja=jAyate, la=nnIyate, =nIyate. " atha khalu kRtu maya pUruSaH " purUSa kharekhara saMkalpanA ja anele che. saLaMga vidyA :-( vAyu vidyA ) satyakAma jAbAla hArIdruma RSi pAse bhaNyA. tene jaMgalamAM gAyA, cAravA mAkalyA ne jyAre 400 nI 1000 thAya, tyAre pAchAM pharavA kahyuM. tene baLada deva, agni deva, phaeNMsa deva ne manu=jaLa kukaDIe brahma vidyA ApI jJAnI banAvyuM. upadeza baLarUpe vAyudeve prakAzavAnapAda-vyApakatatva, agnideve mana tavAnapAda-nAza vinAnuM tatva che. hu'sadeve jyAtiSavAnapAda-tattvajJAna ApyuM. magu = jaLakukaDI AyatanapAda. 103 brahma-adhiSThAna che. mAga 2:-(1) prApatha ne (2) pitRpatha, (1) brahmamAge gayelA purUSa pAche AvatA nathI. te pitRyAna mAge gayelA purUSa janma maraNanA pherAmAM paDe che. mATe dhyAna ApeA ne jIvana sudhArA. dvAvimo purUSo leke sUryoMmaDala bhedinA, parivAk cegayuktazra, raNe cApa hatAmukha, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 saMkSipta nivaNapada marele jIva-dhUmamArge athavA devayAna mArge jAya che. (2) ditimArga (devayAna)-(acimArga)ne pitRyAna mArga kahevAya che. tyAM gayele jIva pharIthI janma maraNa pAmyA kare che. ane brahmamAge gayele jIva pharIthI janmate nathI, te ja vakhate tenI mukti thAya che. vidyutikaraNa: agninuM lAla rUpa che te taijasa che, zukalanuM te pANInuM rUpa che, ne agninuM lAla rUpa che te annanuM che. A pramANe ja badhAmAM tripuTI rahasya jANe pitA uddAlaka muni vakatA che ne vetaketu A brahAjJAna sAMbhaLanAra che. teNe nava vAra tatvamasino upadeza ApyA che. nava dAMte nIce pramANe ApI ghare bedha Ape che. mahAvAkaya "tatvamasine upadeza : mahAvAkyomAM lakSaNa hoya che, tethI lakSa samajavuM paDe che. 4 mahAvAkyone upadeza TuMkAmAM nIce pramANe cheRgaveda-aitarIya upa prajJAna brA. yajurveda-buhadAraNya upa0 ahaM brahmAsima. sAmaveda-chAMdogya tatvamasi. atharvaveda-bhADUkya-ayaM AtmA brahA. 1 -prajJAna brahA=bhagavata jJAna jJAna sarvamAM anusyuta che. tene Cognitive faculty kahe che. A bhagavata jJAna sarvamAM vyApeluM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 105 saMkSipta nirvANapada catumheMdra deveSa manuSyAzva gavAdiSa, caitanyameka brahmAMta prajJAna brahma maMpi. (paMcadazI pa-1) artha -brahmA, IMdra, deve, manuSya ne ghaDe, gAya pazuomAM eka caitanya ja che. tene ja prajJAna brahma kahe che. ane te caitanya ja, cita rUpe sarvamAM prakAzI rahyuM che te cetananA ghaNA nAme che. - kAma, saMkalpa vicikitsA (zaMkA) zraddhA, azro, dhIraja, adhRti, hI-(zarama) saMjJAna, ajJAna, vijJAna, prajJAna, meghAdraSTi zraddhA, azraddhA, dhRti. vi. ghaNuM nAma che. A pramANe viSaye aneka che, paNa sarvamAM caitanya eka ja che. te ja prajJAna brahma che. "prajJAnastha nAma dheyAni bhavati." aitarIya" pa-102 draSTAMta -jema eka sUrya aneka pANInA pAtramAM pratibabIta thAya che, temaja A prajJAna paNa aneka viSayomAM prajJAna-cita tarIke che. jema mALAmAM maNakA ghaNA, paNa daro eka ja che. temaja viSaye ghaNA prajJAna bahA eka ja che. draSTAMta -devadatta, vinudattane zedhe che, vinudatta tadana pAse ja ubhe che, paNa koI na oLakhAve tyAM sudhI khabara nathI temaja A prajJAna=cit sarvamAM che. paNa kakSa samajavuM joIe. daSTAMta -sIkaMdara bAdazAha veza palTo karIne nauzALA (rAjA) pAse gaye. paNa nauzAbAe tarata ja tene oLakhI lIdhe ne pitAnI pAse ja gAdI para besADyo. temaja dareka padArthamAM prajJAna ja che. te eka ja che. upAdhi aneka che tethI ja tene Cognitive faculty-anuyuta jJAna kahe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANuMpada dRSTAMta-mALAnA maNakA aneka pazu sUtra eka ja che. A jJAna sat cit AnaMdamAMthI cit che. badhI upAdhi cheDatAM bAkI rahe te mAtmA ja sat cit ne AnaMdarUpe che. tene ja makA aullAha phaeNnA phIllAha kahe che. " huAMsIla hAtI hai bakA, jaba utame phanA heA jAya " ( jyAre badhu' nAza pAme tyAre A avinAzI brahma eka ja bAkI rahe che. ) te ja prajJAna brahma che. deSTAMta-jema ke pustakA aneka che, paNa sa mAM svaraakSarA bAra ja che. OM zAMti..... 16 (2) yajuve danu' mahAvAkatha-ahu brahmAsmi che. ne upaniSada bRhadAraNyaka che. jIva aneka che, paNa sra'mAM tatvarUpI AtmA eka ja che. zarIramAM pAMca bhutA, 3 zarIre, 3 avasthA, 5cakAza vi. savamAM-mAnava mAtramAM kevaLa eka ja AtmA che ne te ja brahma che. sarva' khaviMda brahma ja che. bAkI badhu vivata rUpe dekhAya che. (3) sAmavedanu' mahAvAkaya tattvamasi" che. ane upaniSada chAMdogya che. zA jJAna munI uddAlaka peAtAnA putra zvetaketune Ape che. RSie pUchyuM ke bhAI tu' veda te bhaNyA, paNa ekanA jANavAthI badhuM jaNAya jAya. " ekasmin vijJAte sava" vijJAta bhavati " te tuM jANe che? uddAlaka-te kevI rIte banI zake te huM jANatA nathI, tethI RSi uddAlakane dhyAna daI sAMbhaLavA kahe che ne tene nava dRSTAMta ApI A jJAna pAku karAve che, sasageryAM vA viziSTo thA, vAkayArthA nAtra sa'mataH; rasavena, viduSAM mataH. ( paMcadazI tRptidIpa-75 ) akha eka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada 107 artha:-vAkyane artha saMbaMdhavALe ke vizeSaNa suta levA nathI. paNa vidvAnoe tene artha, 3 bheda rahita, kevaLa eka rasa rUpa vastu lIdhI che. draSTAMta -gAya lAla che. temAM lAla raMga gAya sAthe ceTela che. tema ahIM nathI-temaja uparathI paNa cUMTele nathI paNa aMtaHkaraNa zu hovAthI phakta temAM cetana pratIbIMbIta thAya che. jJAnI -AtmAnuM svarUpa lakSaNa mAne che. jyAre ajJAnI AtmAnuM taTastha lakSaNa mAne che.= " zabdanI zakti prakAra 3:-rUDhI, cagI ne gArUDhI. rUDhI=samudAya zakti rUDhIH kevaLa rUDhIthI ja belAya tevA zabda jemake cApaDI tene artha te nathI, paDavAnuM kAMI nathI tela-vigere. gI -avayava zakti gI: pagarakhu=paga sAthe saMbaMdha che. gArUDI -avayava samudAya zaktiH gArUDhIjemAM zabane cheDeka pega hoya-jema ke aMgarakhuM-bhale mAthu paga ughADA rahe, Arya, rAjA, paMkaja vigere jemAM artha ane rUDhI sAthe hoya lakSIta lakSazA=siMhe devadatta eTale ke devadatta zaktimAM sIMha jevuM che. paNa sIMha jema puchaDuM na hoya, draSTAMta - geviMda mANavaH gevi agni je tIkha che, krodhI che. maMDapa bhejayaH mAMDave jamADavAne nathI, paNa mAMDavA pakSa kanyA pakSavALAnuM jamaNa, varaThI -vara pakSanuM bhajana. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ sakSipta nirvANapada nathI. vyaMga bhASA :-A bhAI, bahu hoMzIyAra che =marAbara na se, mAM sAMsarave che.=badhu jANe che. tArU me prathama kAcamAM je. tArI zaktine prathama vicAra kara. 102 mADhu dhoIne pachI Ava=tArU' AmAM kAma nathI. A bhAi doDha DAhyA che vAyaDA che, cekaDI AvaDatavALA che. tamArA gharane nAtarU che=tamane nAtarU che tamArA strI putra sAthe. roTalA khAvA mAre ghera Avajo dALa bhAta gharethI sAthe laIne na javAya. lakSaNA prakAra traNa :-jati, ajahuti ne bhAga tyAga, (1) jahuti=jahuti padAni sva atha yasyAM sA jahutije zabda elyA hAya, te badhA cheDI daI kahenAranu lakSa ja samajI vavu' te. jema ke gaMgAyAmU gheASaH-bharavADane eka bhAi puche che ke, gheTA bakarA kathAM cAre che ? javAba-amArA vADa hAlamAM gagAjImAM che. = pANInA pravAhumAM nahiM paNa nadInA kAMThA upara samajavu. dRSTAMta----koike kahyuM ke bhAI jarA dukAna sAcavajo=dukAnanA phakta bArI bAraNA sAcavavA tema nahi, paNa temAM rahela mAla gAMDIyA pe'DAnuM rakSaNu karavuM. tAMsa sAcavajo=tAMsamAMnA mAla sAcavavA, khAraDu vageAnyu =kuTu ane vageAkhyuM. leADhAthI dAjhayA=agnithI. jaMgalamAM kaI nathI= peAte tA che tenA sivAya bIjA nathI vigere. (2) ajati = kahenAranA zabdomAM vadhAro karI samajavuM te. azakayAtha parityAgena, tat sabadhI arthAtare vRti: ajaruti artha :-kahenAranA zabde choDI daI vadhAro Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada 109 karI lakSa samajI vartavuM te, daSTAMtalAla deDe che lAla gheDa doDe che (zeNuMH dhAvati), lAkaDA gharamAM lA=mANase lAkaDA sahita gharamAM javuM. be kaLIyA jamI =peTa bharIne jamo. mAre tyAM roTalA khAje roTalA uparAMta zAka, dALa, bhAta, samajavuM, jarA maLI AvuM=kAma purUM karavuM. (3) (bhAga tyAga lakSaNA jahatI ajahatI) - zakya ekadeza parityAgana, -eka deze vRtiH jahata ajahata lakSaNaH-(sAra bhAganuM grahaNa karavuM ne asAra bhAgane tyAga karI samajavuM te.) jema ke -prakAza, hAMDImAM ke phAnasamAM sarakhe che bhale sAdhane judI jAtanA hoya, A kAzI rAjA che-bhale kAzImAM hAthI para hoya ke bhAvanagaramAM bhIkha mAMgate hoya, paNa teja mANasa che seya kAzI rAjA rAjA ne rabArI manuSya tarIke sarakhA che. bhale upAdhImAM DresamAM phera hoya te paNa. repharIjareTaramAM pANI ThaMDu thAya che ne garama thAya che. vIjaLInA gleba badhA sarakhA che. paNa pAvaramAM Voltage zaktimAM darekane phera hoya che. 5, 10, 25 ne 100nA bahaba temaja jIva-Izvara baMnemAM cetana eka ja che. zaktimAM bhale pheraphAra hoya te paNa. jIva-deza cakSu kaMTha hadaya. kALa -jAgrata, svapna, suSupti. zarIra-mathuLa, sUkSma, ne kAraNa vastu -jaDa padArtho. kArya -lega, rUpa, saMsAra. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada deva -vizva, tejasa, prANa. zakti -alpa, apajJa, pazadhIna vigere. Izvara :-deza, mAyA. utpatti, sthiti, laya. virATa, hiraNya, gabhIne avyAkRta. satva, raja, tamoguNa. ekehaM, bahulyAvizvAnara, sUtrAtmA, aMtaryAma. sarvajJa, avyaya, svataMtra, vyApaka tyAga chava kI jIvatA, Izvara ke Izvaratva, denu ke adhikAnaje, se nizcaya kara tatva, satata vatu, gata bheda na jAme; alpajJatA sarvajJatA, AropIta tAme. kahe gIradhara kavIrAya, meha nIdrAse jAga; chavakI jIvatA era Izvara kI IzvaratA tyAga. jIvane IzvaramAM, nAnI moTI upAdhI tyAga kare, baMnemAM cetana eka ja che. AtmA jevAnI vastu nathI ke sAMbhaLavAnI nathI paNa AtmasvarUpa samajavAnI jarUra che. pItA uddAlake tenA putrane A rIte samajAvyuM. (4) mahAvAkaya : - ayaM AtmA brahmA atharvaveda, mAMDUkya upaniSada. plekAnA pravakSyAmi, yakta graMtha keTabhi; brahma satya jagata mithyA, cha baheva nA para Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada 111 artha:-huM tamane je vAta ghaNI cepaDIomAM che te ja vAta huM tamane aDadhA kathI phakta kahuM chuM ke, jIva= AmA ane brahma judA nathI. kevaLa nAnI meTI upAdhI choDe te ja samajAze. mAMDUkya upaniSadamAM AtmAne kevaLa svarUpa kevuM che te samajAvyuM che. tethI te upaniSadamAM joI levuM ke AtmA brahmarUpa ja che ane kevaLa AtmA avyavahAryA che paNa upAdhI hoya te ja kArya karI zake che, upAdhI vagaranuM brahA AtmarUpa ja che. te ekamAM kevaLa brahma kaMI vyavahAra thatA nathI. vyaSTi samaSTi eka che. 1 and my father are one(huM ne mArA pitA Izvara eka chIe) AtmA ane paramAtmA eka che. zarIramAM huM AtmArUpe chuM ne brahmAMDamAM huM brahArUpe chuM. appA so parama appA-huM ne paramAtmA eka chIe, baMne judA nathI. muMDaka upaniSada (leka 2-1-4). agni mUrdhA, ca zruSI caMdra sUyA, A dizaH zrotre, vAku vivRtAzcavedAra vAyu prANe, hRdaya vizvamasya, padabhyAM pRthvI zreSa, sarva bhUtAMtarAtmA. artha -agni mAthu che, AMkhe sUrya caMdra che, kAna dizAe che, vANuM veda che, paga pRthivI che, kapALa satyaleka che, vAyu prANavAyu che, hadaya vizva che ne sarvane AtmA te ja paramAtmA che. rAmacaritramAnasa (gamAyaNa):paga pAtALa, aja zIzadhAmA, aparaleka aMga aMga vimA; bhrakuTa vilAsa bhayaMkara kAlA, nayana dIvAkara kaca dhana mAlA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 saMkSita nirvANapada jANu dhrANu azvanI kumArA, nIzI aru dIvasa nimeSa apAra; zravaNu-dIzA, daza veda vakhANI, mArUta zvAsa nigama nIja vANI. akSara lAbha jama dazana karAlA, mAyA hAsya mAhuM dIkpAlA; Anana anala, abhupati chaThThA, utpatti pAlana pralaya samIrA. rAmarAjI aSTAdeza bhArA, asthi zaila sarItA nasa jAla; udara udadhi, agha gAjanA, jagamaya prabhukA bahu kalpanA. deharA :-ahuMkAra zIva buddhi aja mana thI citta mahAna; manujavAsa sacarAcara, rUpa rAma bhagavAna. sIyAvar0 Distroy I but preserve Eye-mAMkhane jALavajo, zarIra ahaMkAra kADho, huM AtmArUpe brahma ja chuM. tema draDha mAnA. uddAlaka munIe, tatvamasi vAkaya samajAvavA Apela draSTAMtA ne putra zvetaketu sAMbhaLe che. (1) jema derIe khAdhela pakSI Ama tema uDI AkAzamAM jyAre thAkI jAya che tyAre teja jhADanI DALI para esI ArAma le che tene Aje visAmA maLatA nathI. temaja ApaNuM mana paNu, jAgatAM cAre dIzAe viSayAmAM phare che. chevaTa thAke tyAre sutI vakhate prANarUpa brahmane ja Azraya levA paDe che, tene tyAMja zAMti maLe che. (2) jema madhamAkhIe, dareka jAtanA kulAmAMthI rasa kADhI madhapuDo banAvyA pachI, koine A madha A jhADanuM che tema khabara paDatI nathI, temaja jyAre maranAra purUSa vANIthI elI zakatA nathI, tyAre vANI manamAM samAI jAi che, pachI mana, prANumAM, ne prANa paramadeva AtmAmAM samAI jAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada 113 mATe huM zvetaketu, tu'ja chevaTa sat rUpe che tethI temAM samAi jAya che, te tu che. pharIthI khelavAnu` kahe che. (3) jema kaI paNu nadIe sarve eka samudramAM ja samAI jAya che temaja badhAM jIvA eka brahmamAM, maryAM pachI samAI jAya che. pharIthI khelavAnu` kahe che. (4) jema kei jhADanI DALI kApI nAkhe te tyAM pharIthI uge che. vacamAMthI kApe te tyAM rasa jhare che. paNa jhaDa tA jIvatuM rahe che. temaja A zarIranuM che. jIva maratA nathI vyAdhi tA judA judA avayavamAM Ave che ne jAya che. paNa jIva maratA nathI. te tatva tu che. (5) jema koI eka ADanI DALI kApI nAkhe chatAM jhADa maratu nathI. paNa jyAre muLamAM ghA paDe che. te mULa kADha che, teA jhADa paDI jAya che tema ja maraNa pachI zarIra jAya che paNa AtmA kAMI jatA nathI, te badhAnA sAkSI che. (6) pItAe uddAlaka pAse eka vaDanA TeTA magAvyuM ne tene kahyuM TeTAne tuM bhAMga, temAM zuM dekhAya che jhINA dANA, tene paNa bhAMgI jo temAM zu che ? cIkaNu` pANI, atI sUkSma che paNa temAMja Akhu' vRkSa ( vaDalA ) samAyelA che. (7) pitAe naciketAne eka mIThAnA gAMgaDA pANInA pyAlAmAM nAkhI, savAre lAvavAnuM kahyuM, tethI pyAle savAre lAbhyeA. pitAe pUchyuM : zvetaketu! tuM temAMthI mIThAnA gAMgaDA kADhI de. javAma--te te gaLI gayA hatA tethI hAthamAM na AbyA. paNa cAkhavAthI khabara paDe che ke pANI khArUM' che tethI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 saMkSipta nirvANapada mIThuM gaLI gayuM che. temaja A jagatamAM chevaTa brahma ja rahe che. jagata dekhAya che paNa Akhara brAmAM ja samAI jAya che, te brA tuM cho. (8) gaMdhAra dezamAM = kAbulamAM. keI mANasane AMkhe pATo bAMdhI laI jaI jaMgalamAM mukI Ave te te tyAMthI mANasa eka bIjAne pUchI pUchI dhIre dhIre vaLI pAchA jaMgalamAMthI pitAnA ghare pahoMce che. tema ja A tAro AtmA ja zarIrabhAva cheDI brAbhAva samajI jAya che. (9) pahelAMnA jamAnAnI vAta che. je sipAIo eka gunegAra mANasane pakaDI lAvyA hoya te tene pUche che, bhAI te corI karI che? javAba-je nA pADe te tenA hAtha garama telanI kaDAImAM baMne hAtha baLave che. je dAjhI jAya te cArI karI che, ne na dAjhe te tene choDI mUke che. A pramANe uddAlaka munie putra zvetaketune nava daSTAMta ApI samajAvyuM. chevaTa nAradajI sanakumAra pAse Ave che ne upadeza ApavA kahe che. sanaskumAra prathama nAradajIne kahe che ke tame zuM jANe che, te mane prathama kahe. nAradajI-he bhagavana ! meM ghaNe abhyAsa karyo che. 4 vedo, upavede, 6 zAsa, 24 smRtie, ItihAsa, purANa, vyAkaraNa zAstra, gaNita, nidhIzAsa, tarkazAsa, nitIzAsa, vedavidyA, bhutavidhA, vyutpattizAstra, dhanuvidyA, botiSa, sarvavidhA devavighA, manuSyavidyA, pAMca bhuta vidyA-pazu pakSInI bhASA, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANupada vanaspatizAstra, hIMsaka prANIenI bhASA, kIDI pataMgIyAnA, kIDInA jIvaDAnA dharma adhamane dhaNu ja jANuM chuM chatAM mane zAka rahe che, mAnada ke sukha nathI. sanatakumAra tene kahe che:-- 115 vANI madhAne jANe che, mATe vANInI pUjA karo, kema ke vANI brahma che, tethI meTu' mana che, ke vastunI icchAe manamAM thAya che, tenAthI meTu. veda maMtra che. tethI leka, paraleAka meLavavAnI icchA thAya che. mATe mana ja brahma che, tenAthI mATeA saMkalpa, tenAthI citta, pachI dhyAna, pachI vijJAna, khaLa, anna, pANI, teja, vAyu, AkAza ne pachI chevaTa sauthI meTu' brahma athavA peAtAnA AtmA ja zreSTha che. thai thai bhumA tat sukha' nADape sukhamasti. brahma ja sava jagyAe che ne tenAthI zreSTha kAI ja nathI; mATe te jANI zAMta thAva. huriH tat sat AtmA sarvatra cheH sa eva adha stAn sa uparI stAnt sa pazcAt sa puradAt. sradakSita:-sa uttarataH-sa eveda' sam. artha :-sava dIzAomAM AtmA ja che, mATe te samajI AnadathI raheA, A AtmA ApaNA hRdayamAM che. brahmAjI pAse iMdra ne viAcana upadeza levA gayA. te tene kahyuM ke pANImAM dekhAya te brahma che. virAcana peAtAne paDachAyA samajyA, jyAre iMdre pAchA AvI karI puchyuM tyAre tene deha, prANa, aMtaHkaraNa ne chevaTa AtmA samajAvye. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 115 saMkSipta nirvANapada prakriyA - AhAra zuddha satva zuddhi-satva zudrI yuvA smRti, mRtibhe, sarva graMthAnAM viprakSatarama. anna, hRdaya, smRtithI chevaTa ajJAna jAya che. da,dAdA-dayA-mANasa, jJAnI dehanuM IdrinuM damana kare, manuSya paisAvALA dAna kare. bRhadAraNyaka=AcArya (Si yAjJavalkaya). yajurveda, mahAvAkaya-ahaM brahmAsmi huM brahma chuM. pavamAna maMtra - asate mA sad gamaya, tamase mA tirgamaya, mRtyamAM amRta gamaya. artha:-asatyo mAMhethI prabhu parama satye tuM laI jA, UMDA aMdhArethI prabhu parama teje tuM laI jA, mahAmRtyumAMthI, amRta samIpe nAtha laI jA, tuM hINo huM chuM te, tuja darzananA dAna daI jA. Rtvija prakAra : hetA=vastu hemInAra, uddagAtA=veda gAnAra, adhvaryuM=jagaveda gAnAra, brahmA yajJamAM zAMta besanAra. ApaNane badhAe gaLathuthImAM prathama "huM" ja pAyuM che, tethI sau huM huM kare che. ApaNane jagata pAkuM keNa karAve che? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada ja.ApaNA sa'badhIo-IkhA, mA-bApa, bhAI-bena, mAstaro, prephesarA, pe mAstara ne jagatanA mANusA ApaNane tu kahe che ne dehabhAva pAko karAve che. dvitiyAt vaibhaya bhavati=dvaitabhAvathI ja bIka rahe che. (1-4-2) AtmAnuM priyapaNuM -: navA are putrasya kAmAnAM, putrA: priyA bhavanti, Atmaya kAmAnAM, putrA: priyA bhavanti. 117 Atma atha devA vhAlA che, devAtha priya deva nathI, Atma atha draSyAdi vhAlu, drabyAthe priya dravya nathI; Atma atha sarva vhAlu che, sarvArtha priya sava nathI. te mATe pratidina prati paLamAM, darzana AtmAnA ja karo; nikriyyAsana tenu' ja karI. yAjJavalya kahe ke maitreyI, je jANyA pachI huM maitreyI, apAra sukhanA sAgara prabhune, sava kAMi jANI zakIe; madhurapaNe mANI zakIe. prajApatine traNa DhIkarA hatA. devA, asurA ne mANasA, tene upadeza " " hatA. deva hanuja mAnava sakhI, lahe parama kalyANu; pALe jo 4 akA, dayA kramana aph dAna. atha :--mAnavIe hu mezA bIjA prANIe para dayA rAkhavI, dAnava=rAkSaseA temaNe indriyAnuM damana karavu ane paisAdAra dAna karavuM. OM zAMtiH zAMtiA zAMti: Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 prakSipta nirvANapada dRpta bAlAkI brAhmaNu ane rAjA ajAtazatrune sa'vAda :khAlAkI-he rAjA ! huM tane pragaTa brahma batAvu chuM. rAjAe turata ja tene eka hajAra gAya ApIne dhana ApyuM. khAlAkI :-Aditya(sU*)mAM je purUSa che te brahma che tenI upAsanA karI. rAjA-te te mane khabara che, ne me' upAsanA karI che. bAlAkIe te ja pramANe caMdra, vIjaLI, AkAza, vAyu, agni, jaLa vigerenI upAsanA karavA bhalAmaNu karI. pazu rAjAe kahyuM ke-huM tenA phaLa viSe jANyu` chuM; mATe mAre kAMi karavu nathI. khAlAkI-he rAjA ! huM tamAre zaraNe chuM, have tame mane upadeza karA. rAjA-te dharma virUddha che ke rAjA brAhmaNane upadeza kare. chatAM juo. A dheALA kapaDAMvALA purUSa sUtA hatA, tene jIma pADI khelAvyeA; paNa te UThyo nahi. rAjA kahe che te purUSa atyAre kAM che? khAlAkI kahe che ke mane khabara nathI. tethI rAjAe tenA hAtha dAbI jagADyo tyAre te jAgyA. sUtI vakhate svapnamAM hoya teA aneka sArAM-mAThAM svapnA jue che ne marajI pramANe kare che; ane zarIramAM khetera hajAra nADIo che temAM te kare che, paNa suSuptimAM tene kazI khabara paDatI nathI. jema karALiyA lALa kADhI pAchA pAte ja gaLI jAya che temaja A AtmAmAMthI ja kareALiyA jema lALanA tAMtaNA nIkaLe che ne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada 119 pAcho gaLI jAya che, temaja agnimAMthI jema taNakhA nIkaLe che temaja A AtmAmAMthI deva, prANIo vi. jagata sarva utpanna thAya che ne pAchuM temAM ja vilIna thAya che. A satyanuM satya che ne te AtmA che. AkAza che te brahmanuM nirAkArarUpa che, te avinAzI vyApaka ne amApa che te sarva sArane sAra che. yAjJavalkaya ane tenI patnI maitreyIne saMvAda - yAjJa0 -huM gRhasthAzrama cheDI cAlyA javAne chuM mATe mArI milkata te tArI ane kAtyAyInI vacce vaheMcI ApuM. maitreyI zuM huM dravyathI amara banI zakIza? javAba -nA. te amara banavAnuM sAdhana jANatA je hoya te kahe. yAjJa - sAMbhaLa. (rAga-harIgIta) patinA kAje nathI pati prIya, Atma kAje che prIya pati, satInA kAje nathI satI prIya, Ama kAje che prIya pati; Atma athe vahAlA putro che, putrArthe prIya putra nathI, Atma arthe dravyAdi vhAluM, dravyothe prIya dravya nathI. (A pramANe vipro, leke, de, vedo, kevaLa AtmA mATe ja vahAlA che.) chevaTa kahe che ke - sarve hAluM che AtmA mATe, sarvArtha prIya sarva nathI. e mATe pratidIna pratipaLamAM, darzana AtmAnA ja kare; yAjJavalakatha kahe suNe micI, nidIdhyAyana tenuM ja kare. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 sakSipta nirvANapada je jANyA pachI hai maitreyI, sava kai jANI zakIe; apAra sukhanA sAgara prabhune, madhuptapaNe mANI zakIe. chevaTa:-( jJAna thAya che tyAra pachI kai bAkI rahetuM nathI. ) maitreyI :-mane mu'jhave| nahi. yAjJa. :-o yatra hi dvaita' iva bhavati, tadna Itara' dhRtara' pakSati, jIprati, zruSNeAti, vati iti. yatra eka AtmA amRt :-tad kenaka. pazvetA, jIvrate, zrAti RRti vi. are vijJAtara` kena vijAnIyAt iti ? sava` jANanArane kANu jANI zake? mATe kevaLa eka AtmA ja che. maharSi yAjJavalkayane paNa saMsAramAM rahevA mATe pAchaLathI pastAvA thAya cheH-- ahe| niSpanna cegApi, saMgAt patati nizrvitam, ahu' etAdaze| vidvAn, narakeDatravat sthiti. ( AtmapurANa ) artha :--mArAmAM AvuM uttama brahmajJAna heAvA chatAM huM kema A sAMsAranA tyAga na karI zakayo, ne ahIM keTalI gharanI kharAba sthitimAM-mArA tArAmAM rahyo chuM, mATe ja kahe che ke:saMnyAse sathA sukham . ( zrI rAmacarita mAnasa ) khAdI khasana binu bhuSaNa bhAru, khAdI miti bhInu brahma vicAruM. artha :--jema strIne mATe kapaDA vinA ghareNA paheravA nakAmA che temaja vairAgya vagara brahmajJAnanI vAta nakAsI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada 121 kevaLa eka AtmA ja jANavA lAyaka che-AtmA vA are zrautavyaH maMtavya:- nidivAsitavya - AkhuM jagata AtmAnA zvAsarUpa che. eTale ke mAyArUpa che. AtmajJAna thayA pachI jIvabhAva nAza pAme che. madhuvidhAH-jema ghaNI madhamAkhIo maLIne madha banAve che ane te madha pAchuM tene ja khAvA kAma Ave che temaja jagatamAM saMpa sahakArathI ja kAma cAle che. IMdro mAyA mi-puruSa te e I-brahma mAyAthI ja aneka rUpavALe dekhAya che. - janaka rAjAe yajJa karyo deza paMcAlamAM. tyAM kurU ane paMcAla dezanA ghaNu brAhmaNe bhegA thayA hatA tethI kANa brahmajJAnI che te jANavA janaka rAjAe eka hajAra gAne zIMgaDA para dasa dasa senAmahera bAMdhIne jAhera karyuM ke je brAhmaNane zreSTha brahmajJAna hoya te gAye laI jAya. jyAre koI ubhuM na thayuM tyAre yAjJavalkaye tenA ziSya samathavAne kahyuM ke ApaNA AzramamAM gAye laI jA. azvala nAmanA janaka rAjAnA gera bolyA : zuM tame brahmajJAnI che? yAjJavalkaya jJAnIne te huM page lAguM chuM. mAre te phakta gAye joItI hatI. hatA azvala, ArtabhAga, lAzane zu vigeree ghaNA prazno puchyA ne yAjJavalkaye javAba ApyA. uSasta cAkAmaNa -tame brahma viSe samajAve. . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1rara saMkSipta nirvANapada yAjJa0-A je tamArA AtmA che te ja brahyA. sahunA hRdayamAM vase che. prazna-ka AtmA saune hRdayamAM vase che? javAba-prANavAyu lenAre tamAre AtmA che je saunA hadayamAM vase che. prazna-jema keI kahe gAya AvI che, gheDo Ave che tevI rIte AtmAnI vAta tame e samajAvI. paNa mane te je AtmA saunA hRdayamAM che te samajAve. yAjJava-AMkhanA jenArane joI na zakAya, kAnanA sAMbhaLanArane na sAMbhaLI zakAya, je manane vicAranAre che tene na vicArI zakAya. kevaLa eka AtmA sivAya badhuM nAzavaMta che. kavi kahAle savAla puche ke, je brA ApaNI pAse che te brahma viSe tame kaho ne samajAve. yAjJa:-je bhUkha tRSA vi.thI para che, eka mehathI dUra che, je vargamAM javAnI IcchA cheDI de che, ne je bhikSA mAgI nirvAha kare che ne kevaLa bALaka jema rahetuM hoya te brAhANa che. AtmA ja sarvazreSTha che tenA sivAya badhI vAte nakAmI che. vathakanunI putrI gAgara puche che-AkhuM jagata tANA vANAnI peThe zemAM vaNAI gayeluM che? javAba-vAyumAM, gaMdharvakamAM, caMdralokamAM, sUryalakamAM, devalokamAM ne brahmalakamAM. have pachI vadhAre prazna karIza nahi, nahIM te tArI AbarU po. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 123 saMkSipta nivapada uddAlakamunIyAjJavalkaya aMtayamizruhi. AtmA samajAve. yAjJa-yA pRthivyAM nikana pRthagyA aMta, yaM pRthIvIna veda yasya pRthvI zarIra, ya-pRthvI aMtare yamayati, evuM te AtmA aMtayami amRta. je pRthvImAM rahe che paNa tene pRthvI jANI zakatI nathI, chatAM tenuM niyamana kare che te brahma che te tAre aMtayami che. gArgI -AtmA kamina ezcapretathya. te zemAM che? ja -AkAze etad vaidu akSara gAgI vidivA brAhaNAH abhivadanti, asthala anamaNuM, ahaa adIrghaalAhita, anehaM, acchAya, atama avAyuM anakAza asaMga arasa agaMdha acakSuka a zrotra avAphabhUta, ane jarka aprANuM asukhaM, amAtra anaMtara abAhya na tadda azvAti kiMcana. (3-8-8) artha -je pRthvInI aMdara rahe che chatAM tenAthI aLago che, jene pRthvI jatI nathI, pRthvI jenuM zarIra che, je pRthvI aMdara rahyo rahyo, tene nIyamamAM rAkhe che te ja tamAro AtmA che, te aMtaryAmI che, te amara che. A rIte AtmA zarIranA dareka avayamAM vyApine rahelo che. AtmA ja (brahma ja) sarvane AdhAra che ne drazya tamAma padArtho nAzavaMta che. AvuM jJAna sAMbhaLI janakarAjA gAdI parathI nIce utarI gayA ane vaMdana karI kahevA lAgyA, mane jJAnane upadeza Ape. tene yAjJavalake uttama jJAna ApyuM, tethI tene vaMdana karI kahyuM ke A rahyo videha deza ane A ha. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 saMkSipta nirvANapada ApaNe paNa AtmAne prathama barAbara jANI levuM joIe, nahi te burI dazA thaze ane je tene jANe che teo amara thAya che te sivAya bIjA mANase duHkha pAme che. gAga -A badhuM zemAM otapreta che? ja:-pANImAM, pachI aMtarIkSamAM, pachI gAMdharva lekamAM ne te pachI aMtarIkSakamAM, pachI sUryalekamAM, pachI caMdraka, devaka, iMdrika, prajApati ne chele brahmalakamAM otapreta che pachI AgaLa puchIza nahi kema ke pachI tArI AbarU jaze ne tAruM mAthuM paDI jaze. devatAyAma ati praznAna mA pRccha gArgI-brahmathI AgaLa prazna na karAya-tethI gArgI zAMta besI gaI draSTAMta -varNaya brahma takima? (kuTa prazna). javAba -satya jJAna manana brA iti zAratANi vadanti. harI bele harI sAMbhaLe, hara gAye harakI pAsa, harI harIke nA mIlA, harI bhayA udAsa. [A kuTa prazna che.] ja -harInnadeDake ne harI=saI samaja. sarpa deDakA pAse gayA, tyAM deDako jaLamAM cAlyA gaye tethI sarSa udAsa thaye. hanumanA hatA rAmA, sItA harSa muyAgatA, radanti rAkSasa, sarve hArAma hArAma, ja -hanumAnajIe ArAma=bagIcAne nAza karyo sItAjI rAjI thayA, rAkSase revA maMDyA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada vedanupazu :- -- cavArI zRMgA traye| yasya pAdAH dvazISe sapta hamnAse'sya, tridhA mA vRSaNe rAraveti, ahA deva' matya' viveza. 125 hImAlaya 4 zIkharavALA che (Azraya), 3 guNavALA, jJAna ajJAna ke mAthA 7 hAtha=jIvanI 7 avasthA, traNa guNuthI badhAelA evA jIva rAvA lAgyA. sudhiSThIra sya yA kanyA, nakulena vIvAhitA, bhImasena sya A mAtA, sAdevI varadA stute. hImAlayanI putrI pACtIjInA zakara sAthe lagna karyAM. kAti'kasvAmInI mA pAva`tIjIne huM namuM chuM. jAti sa'baMdhI vicAra : sadAcaraNu tatpura: brAhmaNuH sadA ca raNu tatpuraH kSatriyaH, sadAcaraNa tatpara vaizyaH sadAcaraNu tapuraH zUka. adhikAra pradarzanAt brAhmaNuH, janmanA jAyate zuddhaH sArAt dvija uccate. sattvaguNavALA brAhmaNa, rajo ne satyaguNavALA kSatriya rajoguNa ne tameguNa mIkasa-vaizya, kevaLa tapAguNI-zudra che. brAhmaNa janmathI karma kSatriyanA vaizyanA ke zudra-nekarI kevaLa rakhaDavuM' te zudra. gItA :----4-13 cAtu NyaM mayA sRSTa', guNukama vibhAgaza: brahma zeSe te brAhmaNu, khaLa meLave te kSatriya, paisA dravya bhegu' kare te vaizya ne kevaLa tapAguNI te zuddha che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 - saMkSipta nirvANapada ya brahmavigha yA, sarva bhaviSyate. vidyA mATe sarvane adhikAra che. manuSyAH manyate. (zrutijuo (tatvanusaMdhAna). manuSya pujA vakhate brAhmaNa, kajIyA vakhate kSatriya, vepAramAM vaizya ne nekarI sevA karate heya te zudra che. varNAzrama mATe juo gItA a. 18 leka adhyAya 18nA 42, 43 ne 44. vadhAre (paSTatA) mATe juo (vA sucI upaniSada). brahmajJAna (mahAtmA muLadAsa) rAga-prabhAtIyuM pAra brahma se prIta baMdhANa, jema pANImAM pANI re, lakSArathane lakSa thaye che, jagata vAsanA jANI re tatvapada te nizcaya thayuM che, mahAvAkyanI vANI re, baMdhakSa beu aNuchatAM che, vAdaka vAta baMdhANI re. (pArabrahma) nAma rUpa te nAzavaMta che, te te vAta ja jANI re , brahmAkAra ne brA thaye che, ura aMtaramAM ANI re , muLadAsa kahe mULa vicArI, jIvanamukti jANa re, jene chelle hAya dAva, tene maLe A prastAva. , ja zAMtiH zAMtiH zAMtiH zrImad bhAgavatam - (DAmAM sAra rU5) bhASA, 5ramata, rUpaka bhASA (Symbolic Language) kaMdha 12, kaleke 18000, kartA zrI vedavyAsajI saMskRta ghaNuM ja agharUM che. (amarakeza bhAlA barAbara samajI zake.) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 127 saMkSipta nirvANapada bhAgavata rAmAyaNa - itihAsa nathI paNa ApaNA saMskAra graMtha che. A pramANe ja ziva mahimna paNa agharA kalekemAM lakheluM che mATe ja kahe che - bhAgavate vidvavata parikSA. kaleke 18000, skaMdha 12, vaktA-munI zukadevajI zrotA rAjA parikSIta. skaMdha 12 :- te bhagavAnanA 12 aMge che, 2 hAtha, 2 paga, vigere. bhAgavata - bha=bhaNavuM, ga grahaNa karavuM, va=patana karavuM ne ta=ArI javuM. (saMsAramAMthI). ka 1 - janmAghasya yatevayAditarata&Athe svamiNasvarA ! tene brAhadAya Adikaviye, mUDhAyanti yasUraya che teje vAri mRdAM yathA vinimaye, yatrannisargo mRSA | dhAne na sadA nirasta kuha satya paradhI mahi artha :- je Izvara A jagatanI utpatti sthitilaya kare che-ghaDAmAM mATI, ne senAmAM alaMkAra che temaja jagatamAM paramAtmA rahelA che. temaja jagatathI para ane svayaM prakAzarUpa che. draSTAMta - jema mRgajaLa sUryathI cheTuM dekhAya che. jema pANIne badale kAca dekhAya che, temaja paramAtmAmAM jagata dekhAya che. sRSTi kahipata hovA chatAM dekhAya che. je Izvare, pitAnA jJAnathI, mAyA rUpI kapaTane TALI nAkhyuM che ane je Izvarane traNe kALamAM, ne 3 avasthAomAM nApta thatuM nathI, paNa te ja satya svarUpa, jJAnarUpane zakti tathA AnaMdarUpa Izvare nAza karyo che te Izvara jJAnasvarUpa ne avasthAmAM henAranuM ame dhyAna dharIe chIe. I. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANupaTTa zrImad bhAgavatam (Tuka sAra ) mahAtmya :vaiznava brAhmaNa mukhya zrotAra parikalpa sa; prathama skaMdhataH spaSTamAplAna dhenunsekarAt. (5-47) 18 artha :-kathA karatAM pahelAM zrotA prathamathI ja nakkI karI levA joIe te paNa jijJAsu zuddha brAhmaNa hAvA joie. savAda 4 :--bhagavAna ane brahmAjI, zukadevajI ane parikSIta zajA, maitreyI ane vidurajI, sutajI ane zaiAnakane, anubaMdha catuSTaya : adhikArI, saMbadha, viSaya ane pratyeAjana. bleka-dhamaka preAjIta ketavADatraparamA, nitsarANAM satAma, vedya' vAstatra vastu ziva, tApa trayAnmUlanam; zrImad bhAgavate mahAmunIkRta, kivA parairIzvara, satho avarudghate'tra kRtrizi, sukSubhiH tatakSaNAt. adhikArI :-nimalsarANAM satAm . saMbaMdha :-guru ziSya. vyAsajI ne nAradajI viSaya :-vAstavastu ziva' ( bhAgavatam ). ( pratyeAjana :-tApatrayAnmUlanam . ( 6-81) artha :-vyAsajIe racelA bhAgavatamAM IrSyA vinAnA sat purUSAnA zreSTha dhama kahyo che, je jANavA ceAgya che. je trividha tApane dura karI mekSa Ape che. kemake bIjA zAsrothI izvara je hRdayamAM sthApI zakatA nathI mATe puNyazALI purUSoe bhAgavata bhaNavuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 129 saMkSipta nirvANapada zrImad bhAgavatanA sAta dIvase - Aghe kapIla janma, bharatAkhyAna dvitIye dine, vyAkhyAnaM gajamokSaNaM ca, tRtIye dine tuye hareH udbhava miyAM ca haraNuM paMcame dine, kaThe kathA yegInAma, rAse mokSa parikSata bhAgavata, etatu saptAha mA. artha-pahele dIvase kapIla janma, bIje dIvase jaDabharata kathA, trIje dIvase gaja mokSa. ethe dIvase kRSNa janma, pAMcame divase rakamaNIharaNa, chaThe dIvase nava yeAgezvara, sAtame divase parikSitane mekSa. A bhAgavatane TuMke sAta dIvasane krama che. bhAgavatane jANavA jevo TuMka sAra 12 skaMdhe=bhagavAnanA 12 aMge. hAtha 2, paga 2, sAthaLa 2, bhujA 2, peTa, chAtI, kapALa ane mastaka. kaleke 1615, puSpIkAo 1270, ardha leka 200, kaMDIkAo 335. =kula kaleke 18000. bhAgavatanA zabdo 5 lAkha, 36 hajAra che. mukhya kRpA cAra : (1) AtmakRpA, gurukRpA, zAkRpA. IzvarakRpA. (2) pItRkRpA, sakRtadhana kRpA, brAhmaNakRpA, buddhikRpA vi. vaiznavanA guNa-sevA, darzana ne satsaMga reja 2 InA dANA jeTale paNa satsaMga kare. bhagavAna mATe zarIra, saMpatti ane samaya vApare. zukadevajInA mAtA-pItA vyAsajI ne mAtA arUNI hatA. pArAzara kulapannaH zukanAma mahAyaza, vyAsAt aruNayAM saMbhUte, vidhumeDiira. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 saMkSipta nirvANapada kaMdha 12 te brahmAne pahoMcavAnA 12 pagathiyA che. bhAgavata=madhura vedAMta. tenA daSTAMte AtmajJAnamAM ghaTA. bhAgavata mahimA - nigama kalpatara-lita phalA, zukamukhAtuM amRta drava saMyutama pIbata bhAgavata rasamAlayaM, muhurahe rasIkA bhuvi bhAvukA, (6-80) vedarUpI jhADanuM gaLeluM pAkuM phaLa A bhAgavata che, je zukadevajIe cAkhyuM che. ne te ja jJAnabhaktirasa temaNe gAye che te ja A bhAgavata che. sAdhUnAM darzana leke, sarva siddhikara parama " sAdhunA darzana ja sarva kalyANa ane siddhi ne sukha ApanAra che. daSTAMta--eka gAyane lIluM khaDa khAvAnI Teva paDI gaI hatI. pachI unALAmAM sukuM ghAsa na khAdhuM tethI te dubaLI paDI gaI. gharadhaNIe te gAyanI AMkhe lIlA plAsTIkanA cazmA zIMgaDA sAthe bAMdhI dIdhA tethI sukA khaDane lIluM samajI khAvA lAgI. temaja mANasone viSaye pAMca game che tethI vyAsajIe madhura daSTAMte sAthe bhakti ne jJAna pIrasyuM che, tethI game che. maMgalAcaraNa pachI kathA mahAsya Amadeva brAhmaNanI kathA Atmadevane dhuMdhaLI karIne strI hatI paNa tene kaMI saMtAna na hatuM, tethI kahe che ke dhIpha kula saMtativinA ja pitAne tathA kuLane dhikkAra Ape che. pachI Atmadeva kaI RSi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada 131 pAsethI eka phaLa lAve che, je khAvAthI satAna thAya te phaLa teNe peAtAnI srI dhuMdhaLIne khAvA mATe ApyuM paNa teNIne prasutinuM du:kha yAda AvI javAthI te phaLa teNIe gAyane khavarAvI dIdhu' ane jUThuM' eTalI ke meM khAdhuM che. pachI tenI mhenane prasuti AvavAnI hatI tethI tenA putrane lai AvI ane tenuM dhudhakAra nAma pADyuM. te jema jema meTo thaye tyAre mA bApane duHkha devA lAgyA ne vezyAmAM javA lAgyA, ane je phaLa gAyane Apyu hatu. tene putra geka nAme thaye ne te kAzIe vidyA bhaNavA cAlyeA gayA. dhakArIe mAta pitAne khUba duHkha ApyuM te vezyAe dArU pAi luMTI lIdhe te jhera ApI kuvAmAM pheMkI dIdhA tethI te marIne bhuta thaye.. geAkaLuM tenuM zrAddha siddhapura, gayAjI tathA badrInAthamAM karyuM paNa tenI mukti na thai. tethI teNe tenI mukti mATe bhAgavata besADyuM. ne te bhuta vAMsaDAmAM esI barAbara sAMbhaLatA hatA ne pAche rAtre gAkaNane prazno puchI samAdhAna meLavatA. ne sAtame dIvase kathAne aMte tene mATe vimAna AvyuM ne tenA mekSa thayA. zravaNasya bhedaina, leADatra saMsthitiH; zravaNa' kRta sarve': kiMtu na mananaM kRtam . sAra--bIjA kathA sAMbhaLe che paNa kathAnu manana tathA niIdhyAsana thatuM nathI, temaja zravaNu paNa kharAbara jijJAsAthI thatu nathI, tethI mAkSa maLatA nathI. vAMsanI sAta gAMTho :-kAma, krodha, lAla, mAha, mada, ahaMkAra ne avidyA. Atmadeva=jIva, geAkaNu =jJAnI 'dhakArI=pApI, 'dhaLI= ajJAnatA vigere. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 saMkSipta nirvANapada ulayAtuM zuzulukyAtuM nahi, thayayAnuM utakeyAtama; suparNayAtuM uta, gRdhayAtuM, draSTadeva pramuNarakSa I. ghuDa je meha, varU je krodha, kutarA jevI IrSA, kekapakSI je kAma, garUDa je ahaMkAra ane gIdha je le cheDe. pitAjIne kaNa upadeza Ape che ke vanamAM jaI bhajana kare. asthitaMbha snAyubaddha, mAMsa zeNitalepitama; camavAddha dudha, pAtra mUtra parISama. (pa-58) jarA zeka vipAkAta, sega maMdiramAturama; dupura dudharaM durNa, sa Sa kSaNabhaMgulma. (5-59) kumi viha bhama saMjJAta, zarIra Iti vaNitama asthireNa sthiraM karma, kuteDayuM sAdhayet nahi. (pa-10) yat prAtaH saMskRtaM cAna, sAyaM tad ca vinazyati, tadiya rasa saMpRSTa, kAkA nAma nityatA. (5-60) artha:-A zarIra hADacAma rUdhIra mAMsa duga"dhI ne maLamUtravALuM che, je tene ghaDapaNa zoka duHkha Ave che ne kSaNabhaMgura che. zarIramAM hADakAM kRmi vi. che. te AvA zarIrathI vAsanA cheDI bhagavAnanI sAdhanA kema jIva karatA nathI. je sArUM anna savAre lIdhuM hoya tene sAMje te nAza thaI jAya che, tevA agavaDe poSAyeluM asthira zarIra, je rUdhIra mAMsathI baneluM che tevA asthira zarIravaDe sthira evA paramAtmAne kema meLavate nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 3 3 saMkSipta nirvANapada nAradajI ne bhaktimAtAne saMvAda - bhaktimAtAnA be dIkarA : jJAna ne vairAgya. je juvAna hatA te have gharaDA jevA dekhAtA hatA tethI nAradajIne puchyuM, ke kevI rIte teo puSTa thAya te kaho. nAradajI bhaktimAtAne kahevA lAgyA, tyAre devo amRtane kupe laI AvyA ne belyAH A amRta le ane amane tenA badalAmAM jJAna Ape. paNa nAradajIe nA pADI. zukanavA vadam sarva, svakArya kuzalAH surAH kathA sudhAM prayachavu, gRhivai sudhAM ImAm (1-14). abhaktAna tAMzca vijJAya, na dAdI kathAmRtam zrImad bhAgavatI vArtA, surANAM api dulabhA (1-17) deve che, mojazokhavALA bhegI dhArI tene amRta ApyuM nahi, bhagavAnanI kathA te devene paNa durlabha che. vastu nirdeza =leka 6-81 artha :-mahA muni vyAse racelA. matsara rahita evA sata purUSane zreSTha dharma varNavyuM che. ane vAstavika vastu brahma che, je traNe tApane haraNa karanAra che, ne mokSa ApanAra che te brahmanuM varNana karyuM che. mATe ja mahApurUSa A bhAgavata vAMce che. bhAgavata mahimA :dharma projIta ketavatra parame, nirmansurANa satAM; vedya vAstavavatra vastu zivada, tApatrabyulanama zrImata bhAgavate mahAmunI kRta, kiMvA parizvara savo hadi avarughaDatra hatubhiH zrubhiH tatakSaNAt. (6-81) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 saMkSipta nirvANapada artha :-zrImad bhAgavata ke je purANomAM zreSTha che. tIlaka jevuM che, vaiznanuM dhana che, je paramahaMsanuM nirmaLa jJAna varNavyuM che. ane jJAna, bhakti ne vairAgya ane niSkarma paNa kahyuM che tethI A sAMbhaLanAra, pATha karanAra ke vicAra karanAra purUSa mukta thAya che. (6-82) (kathA mahAtma samApta) zrImad bhAgavata (12 ska) (12-pagathIyA che jJAnanA) atra sage visargazca sthAne piSaNa utaya manvatare zAnu kathA, nirodha mukti rAzraya. (2-10-1) artha -(1-gurU ne 2-ziSya) 3-sarga, 4-visarga, pa-sthAna, 6-paSaNa, 7-unaya= (vAsanAo), 8-mavaMtara, 9-IzAnuM kathA, 10nirAdha, 11-mukti ne 12-adhikAna= (Azraya). gurU, ziSya, guNe, iddhi, ahaMkAra vine saga kahe che. visa=sthAvara jaMgala sRSTi pAvana karavA prANuone=utkarSa = sthAna uttama purUSone dharma=mavaMtara, kama vAsanAo=utayA, bhaktonI kathAone IzAnu kathA, zrI harInI pega nIdrAne laya tene nirodha kahe che, ane sarva svarUpe rahevuM te mukti kahevAya che. adhiSThAna brahma= Azraya kahevAya che. zrotA prakAra 3:-uttama, madhyama ne kaniSTha. uttama-vaktA zukadevajI ne zrotA parikSita. kRSNa ne arjuna yAjJavalkaya ne maitreyI. madhya-vaktA sutajI ne zaunaka, e. zrotA vaktA kaniSTha kalIyuganA che=AcaraNa vinAnA che, bhAgavata madhura vedAMta che - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ 135 saMkSipta nirvANapada vadati tatvavidura tatva, yaju jJAna advayam; brahmati paramAtmani, bhagavAna Iti zabdate. (1-2-11) artha tatvajJAnIo advaita evA jJAnane ja tatva kahe che, jene upaniSadamAM brahma kahe che, ne te ja bhagavAna evA nAmathI oLakhAya che. mighate hadaya graMthiti, chidyate sarva saMzayAH kSayane cAsya karmANi, draSTa evAtmani Izvare. (1-2-11) artha-jJAnIthI ajJAnanI gAMTho chuTI jAya che, tenA badhA saMzaye nAza pAme che, tene kazuM karavAnuM kAma rahetuM nathI, ke jenI daSTi brahma sudhI pahoMcI gaI che. = pitAnA AtmAne je brahmatatva ja mAne che. cAra vedanuM jJAna chatAM vyAsajIne zeka thaye, te zabda rocaka che, kemake bhakti paNa kahevI che mATe. vedane adhikAra : strI, zudra, dvijabaMdhunAM trayI na zruti gocarA: strI, ne kevaLa nAmane ja brAhmaNa hoya tene adhikAra veda mATe nathI. kalIyuganA cAra sthAna che - jugAra, surApAna, sIemAM gamana ne adharmAcaraNa. (1-17-18) sari-samIkU RSi samatA, zRMgI=abhimAnI, azvatthAmAra kAle na rahe te, parikSIta jJAnanI parIkSA karanAra, draupadI= zuddha buddhi, vyAsajI vistArathI kahenAra, pAMDa = pAMca bhute, pAMca pati pAMca viSaye, ane aMdha dhRtarASTra ajJAnI jIva. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 saMkSipta nirvANapada skaMdha 2-jIvana nakAmuM cAlyuM jAya che, mATe tene saduupayoga kare. maMdasya maMda prajJasya vaye maMda Ayuva, nidrayAviyate nakta divAvyartha karmali. (1-12-9) nidrayAyite nakta, vyavAna ca vA vayA divAcAryohayArAjana, kuTuMba bharaNena vA. (2-1-3) artha -ALasu ane maMda buddhivALAnuM AyuSya rAtre nIMdrA ne dIvase vyartha kAme karavAmAM cAlyuM jAya che. ane vyavahArI manuSyanuM AyuSya dIvase dhana kamAvAmAM ane vyavahAra karavAmAM jAya che. mu Daka :agni mUdha, cakSuSi caMdra sUya, _dizaH zrotre vApha vivRtA. vedA vAyu prANe, hRdaya vizvamasya, padatyAM pRthvI zreSa sarva bhUtarAtmA. artha -vALa te vAdaLA che, AMkhe sUrya caMdra che, pApaNe rAtrI divasa che, kAna dIzAo che, nAka azvinIkumAra che, mukha agni brAhmaNa che, vANI che, bAhu kSatrIya che, chAtI vaizya che, paga mudra che, hADakA parvate che, nase nadIo che, rUMvADA vanaspatio che ane peTa darIye che. =vyaSTi samaSTi eka che. appA se parama ApyA che. AtmA teja paramAtmA che, ahaM brahmasima-sarva-khaviMda brahma. The things near & far by some hidden power linked are that you cannot touch a flower without troubling the stars=vyaSTi-samaSTi eka che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada parikSItanA praznane : jIva tathA Izvarane zarIra thavAnuM kAraNa zuM? AtmA sarva bhUtothI rahIta che te dehAraMbha kema thAya? bhagavAna tenI mAyAno tyAga karI kevI rIte rahe che? karmanI gati tathA tenA sthAna keTalA? kayA karmathI jIva, deva= bahya bane che? A brahmAMDanuM aMdara bahAra keTaluM mApa che? avatAra zuM che? prakRtinA tattvonI saMkhyA keTalI? AtmAnuM svarUpa lakSaNa kaho, jIvanA baMdha mokSanuM kAraNa zuM? Izvara mAyAne tyAga karI kema kriIDA kare che? ne pAche sAkSI rUpe rahe che te kaho. mane bhUkhanuM duHkha nathI, ApanA kathAmRtathI mane tRpti che. te kRpA karI mane tenA javAba Apo. zukadevajI javAba Ape che -(ahiM bhagavAna-brahmAjIne kahe che) AtmAne mAyA sAthe leza paNa saMbaMdha thatuM nathI. javAba -(catura lekI bhAgavata) (1) aha mevAsa mevAgre, nAnyatu yat sat asat parama; pazcAt ahaM yadu etadma, eDaziSyate semyahama. (2-9-3ra) artha -sauthI sRSTi pUrve huM ja hatuM, jyAre kaMI na hatu. mAyA na hatI ane mAyA nathI tyAre paNa huM ja chuM ne su che laya thAya che tyAre paNa huM ja bAkI rahu chuM. sarveda sUkta 10-120 : tadAptimIta gabhIra, na teje na tamaH parama anAM anabhivyakta, sat kiMcit avazikhyate. (paMcadazI 2-40) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 saMkSipta nirvANapada eka evA dvitIyaM brahma, nehanA nAsti kicanate vakhate bIjuM kaMI na hatuM, suSTi pUrve huM ja hatuM, mAyA na hatI tyAre paNa huM ja hatuM, ruNilaya pachI paNa huM ja bAkI (2) arthAt pratIta, na pratita cAtmani, tad vidhAt Atmane mAyAM, yathA bhAso yathA tamaH artha -mAyAnI te A padArtha vinAnI pratIti che, mAyA vAstavika nathI, chatAM anirvacanIya che. jema netra doSathI eka caMdra ekane badale be dekhAya che tema. jema rAhanuM mAthuM AkAzamAM nathI chatAM temAM lAge che tema A anirvacanIya che. (3) yathA mahAnita bhUtAni, bhUteSu cAva ceSyanu; pratiSThAni apratikAni, tathA tevuM na tezvaham (2-9-34) artha -mAyAnI sattA che chatAM nathI, te anirvacanIya che. jemAM paMca mahAbhUte dareka padArthamAM kAraNarUpe che chatAM kAraNa jaDatuM nathI, A badhA padArtho zAMtithI dekhAI rahyA che. vAstavika te kevaLa brahma ja che. sarvanuM adhiSThAna brahma ja che chatAM nathI. kAraNa ke padAthe ja zAMtirUpe dekhAya che. jema kAgaLa upara citra che paNa kAgaLamAM nathI. citra kevaLa adhyAta che. etAvat eva jijJAsya, tAva jijJAsunA AtmanA anvaya vyatirekAbhyAM, yat syAt sarvatra sarvadA. (2-9-35) artha -jANavAnI phakta eTalI ja jarUra che ke dareka padArthamAM anyayarUpe brahma che. kAraNamAM kArya bhAva nathI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 139 saMkSipta nirvANapada bannethI para che, te kArya kAraNa cheTA che. kevaLa eka brahma sarvatra vilasI rahyuM che. phaLa -je A jJAna rAkhaze te kapamAM ke game tyAre tamane jarA paNa meha thaze nahi. mAyA prakAra be -rAgadveSavALI ne bIjI dezakALavALI. jue-" science of relativity " (sApekSavAda juo) vidurajIne maitreyI RSIne upadeza :- vidurajI prazna kare che ke jIvane mAyA kema lAgI? maitreyI :sa vA eSa tadA draSTA, nA pazyadu drazya ekarA; me ne asata iva AtmAnaM, supta zakti asupta draka. (3-5-25) artha : eka AtmA ja hate ne che, drazyanA abhAvathI mAyA na hatI, IzvaranI kArya zakti te mAyA che, jethI jagata banyuM tema lAge che. draSTAMta -jema savapnamAM pitAnuM mAthu kapAI gayu tema lAge che paNa te sAcu nathI. jema taLAvanA jaLamAM caMdramAM kaMpana lAge che. paNa khoTuM che temaja A drazya jagata khe che jJAnamAM jAgRta thAva te ja samajAya. dvaita bhAsa bhrAMtti mAtra, che vivartI rUpe zuha budha mukta sadA, nizcala svarUpe. huM akhaMDa eka nitya, cIdudhana avinAzI. (kezavakRti). tatvanA 3 rU5 -jagata rUpa, AtmA rUpa, ne brahmA rUpa che. kapila bhagavAnane sAMkhyavAda che. (prakRti ne purUSa) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 sakSipta nirvANapada prakRti jaDa che. chatAM purUSanA bhAga mATe pravRti nIvRti kare che. AtmA aneka mAne che(sAMkhza zAstra ) prakRti purUSanu vivekajJAna teja mekSa mAne che-paNa izvara mAnatA nathI. skaMdha 4 :-azruvAya kRta yatnA, zruvAya pari kalpitaH; dhruvasya yasya prasAdena, vAsudeva natA'smahama ce| kuvAjI parityajya, ava' pari sevate; dhruvANuM tasya nazyati, adhruva naSTa meva ca. A bird in the hand is good than two on that bush. artha :-satya vastu cheDI daine asatya sa'sAra che tene na pakaDo kAraNa ke asatya vastu haMmezA nAzavaMta che. pura'jana AkhyAna sa'sArI jIva izvaranA tyAga karI anItya svIkAre che tethI dukhI thAya che, dukhane upAya-satsaMga che mATe sAdhu sa`ga karo. draSTAMta :-eka trAjavAmAM svarganuM sukha muke ne khIjAmAM satsaMganu' phaLa mUke te paNa satsaMganu phaLa vadhI jAya che. draSTAMta :-vizvAmitra ne vasiSThajI-( zeSanAga pRthvI uMcI karavA kahe che tapa karatAM satsaMgathI uMcI thAya che. ) skaMdha 5-peAtAnA putrone vRSabhadevanA upadeza .nAhu dehA dehalAjA' nRleke, - kaSTAt kAmAn atu tAvibhujA ce; tapeA divya putrA, caina satya zuddhayet brA saukhya vana'tam . (5-1-1) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ sakSipta nirvANapa 141 aya :-3 putrA ! viSayA duHkhadAyI che, ne kutarA bhuMDa vigerene paNa maLI rahe che. viSA mATe A manuSya deha nathI, paNa A dehathI teA divya tapa karI, aMtaHkaraNa zuddha karI anaMta brahma sukha meLavavu joie. mRtyu vakhate koI rakSaNa karI zakatu' nathI : guru na sasyAt svajanA na sasyAta, pItA na sabhyAt mAtA na sasyAt; deva' na tad syAt na patizrva sasyAt, na vimeAcayetaH samupeta mRtyuma. (5-5-9) artha :-jenuM mRtyu pAse AvyuM che tene keAI guru, mAtA-pItA, sagAvhAlA ke pati koi bacAvI zakatuM nathI. mATe vicAra karo. jaDabharatanA rAjAne upadeza : eva' kuza' sthula', amRtaeNv yat, sat asat, jIva ajIva manyat; dravya svabhAva Azaya, kAlakrama nAnA jayAvehi kRta dvitIyam . (5-12-10) atha :-sthULa, nabaLuM, nAnu mATuM, sat asat, jIva, jaDa, dravyasvabhAva, Azaya, kALakrama vi. badhu dvaita mAyAe ja karyuM che tema samajo. mAthA- -je muLamAM nathI brAMti kALe dekhAya, vyavahAra thAya sAcA jevuM lAge paNa siddhAMta lagADo te paDe khATI te muLamAM ja khATI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 saMkSipta nirvANapada rAjA rahUgaNane jaDabharate Apela upadeza - jJAna vizuddha paramArtha meka, anaMtaratva bahirbA satyama; pratyaka prazAMta bhagavata zabda sayata vAsudeve kavaye vadanti. (pa-12-11) artha :-kevaLa eka brahma satya che, je paramArtha ne jJAna rUpa che, vyavahArathI bhinnane satyarUpa che, vizuddha ne avivAthI rahita te eka ja che, bhedarahita ne paripUrNa che, AtmasvarUpa che, atyaMta zAMta nirAkAra tene ja vidvAne bhagavAna vAsudeva raste paDyA je raNamahIM, prathama bhulA paDI gayA; besI rahyA je maMjhIle, kharekhara bhulA paDI gayA. ALasa cheDe ane brahmanI jijJAsA rAkhI, tatvasvarUpa brahane samaje. kaMdha 6 mina te yena, ca yasya ya; yadra yathA, kurute kArya te ca. parAvare mAM parame, prApha prasiddha taddabrahma taduhetu, anyadekama (6-4-30) artha:-jene viSe A jagata che te brahma che, jenAthI utpanna thAya che te paNa brahma che. sAdhana, jenA saMbaMdhamAM jagata rahyuM che te paNa brahma ja che. upadeza, balIdAna je svataMtrakartA che, prAjaka che te paNa brahma ja che. je traNa bheda (ajAtIya, vijAtIya ne svagata) thI rahita che te saghaLa brahma ja che. (6-4-30 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ akSipta nirvANaSada 143 dakSa prajApatInA 100 dIkarA pitR RNamAMthI mukta thavA saMsAra mAMDavA, jaMgala thaI gAmamAM jatA hatA, tyAM rastAmAM nAradajI maLyA. teNe, meATA dIkarA haya zvane 9 savAla puchyA jo jANatA hA te gRhasthI thavAmAM vAMdhA nathI. paNa te javAba ApI zakyA nahi tethI nAradajIe kahyuM ne sAdhu manAvyA. prazna 1-pRthvIne aMta kAM ? javAba-lIMga deDhu chuTe tyAre ne tyAM prazna 2-eka purUSavALA dezane jANA che ? javAba-nA. sAkSI AtmA brahma ja che. prazna 3-je guphAmAMthI nIkaLAtu nathI te guphAne jANA che ? javAba-nA, sakAma krama che. prazna 4-eka bahurUpI strIne tame jANA che ! javAma-nA. te te buddhi che. prazna 5-eka vyabhicArI srInA patine jANeA che ? javAma-nA. te jIva che. prazna 6-baMne bAju vahutI nadIne jANA ? javAba-nA. te pApa puNya, vAsanA sArI kharAba che. prazna 7-25 padArthanu' anevu' vicitra dharane tame jANe! che? javAba-nA. te zarIra che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 saMkSipta nirvANapada prazna 8-citra vicitra pAMkhavALA DhuMsane jANA che ? javAba-nA. te zAstra che, badha ne mekSa batAve che. prazna ha-charAne vajrathI paNa kaThaNa, peAtAnI meLe phare te kadI Take nahi te cakrane tamA jANA che ? javAba-nA. te kALa cakra che. sau dIkaza sAdhu banyA ne jaMgalamAM gayA. prajApatIe nAradajIne zrApa ApyA ke tamA kAi ThekANe thADA vakhata sivAya vadhAre ubhA rahI nahI zake. sa'sAramAM paDI, paNa cetIne cADhe. draSTAMta :-Fire is a good servent but bad master. agni sArI che ghaNA kAma tenAthI thAya che, paNa jA bhulA tA dajADe che. kaI khanyu nathI :~ thaya' ca va ca ima, tulya kAlA: carAcayaH; janma mRtyu: yathA pazcAt, prAk naiva adhunApinA (6-15-4) artha :-Dhe rAjA parikSIta, ame, tuM ane sava A vata mAna kALamAM jovAmAM Ave che. A sthAvara jaMgama prANIo, janmanI pahelA jema na hatA, ane mRtyu pachI paNa nahiM DhAya, temaja badhu hamaNAM paNa nathI. ( mAtmA, brahmamAM kaI banatu nathI ). deha daiDI vibhAgeADaya aviveka kRta purA; jAti vyakti vibhAgoya, yathA vastuni kalpitaH; (6-15-5) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 145 saMkSipta nirvANapada artha :- deha, AtmA vi. vibhAga avivethI thAya che. kemake jAti vyakti vi. badhu kalpita mAyAthI ja che, paNa sAcuM nathI. skaMdha 7:- nipi ajoDavyakto, bhagavAna prakRteH para sva mAyA guNa Avazya, bAdhya bAdhakatAM gataH. (7-1-6) artha -bhagavAna nirguNa, amara ne prakRtithI para hevA chatAM mAyAnA guNo vaDe ne saMhAre che ne devene rakSe che. badhA guNe prakRtinA che, AtmAnA nathI. bhagavAnamAM viSamatA nathI ja, paNa mAyAthI lAge che. | hiraNyakazipunuM mRtyu be oraDA vacce, uMbara para, sAyaMkALe, nakhathI narakasIha rUpe thayuM eTale ke prANa apAna vacce mana nirvikAra bane che tyAM ja brahma sthiti che. nirvicAra vizAraze adhyAtma lAbha: (ga-zAstrasamAdhI pAda, 47) tatra rAta bharA prajJA. (48) AtmAnA lakSaNa 12 :AtmA nitye avyayaH zuddha ekakSetrajJa Azraya zakIyaH sarvadraH hetu vyApaka, asaMga anAvRtaH (7-7-19) artha:-AtmA nItya che kSaya rahita, zuddha, eka, zarIrane jJAtA, sarvane Azraya, vikAra rahita, svayaM prakAza che. sarvanA kAraNa rUpa, vyApaka, saMgathI mukta ane keIpaNa AvaraNa rahita che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 saMkSipta nirvANapada yasya yata lakSaNa prekta, puse vaNabhika vyaMjakam; yaduM anyatrapi drazyate, tadu tenaiva vinidrazyate. (7-11-35) artha-jyAM je jAtInA lakSaNa dekhAya che tenI jAtI mAnavI. yasthaya lakSaNe prokata, puse varNabhika vyaMjakama; yadu anyatrapa drazya, tateneva vinizyite. (7-11-35) artha -jemAM jevA lakSaNa dekhAya tevI te puruSanI jAtI mAnavI. yAvat biyate jaTharatAvat satva di dehInAma; adhika abhimanyata, sa tene daMDa ahati. (-14-8) artha:-jarUrIyAta jeTaluM ja dravya rAkhavuM paNa je te vadhAre rAkhe te te cera che, ne te daMDane lAyaka che. sarva dharma sAra - pravRtaM ca nivRtaca, drividha karma vaidikama; Avartata pravRrtana, nivRtena atute amRtama (7-15-47) artha -pravRtine nIvRti beja vaidIka mAge che. pravRtithI janma maraNa thAya che, ne nivRtithI amRtatatva=mekSa pamAya che. raka 8:- AtmAvAsya Ida vizva, yata kiMcit jagatya jagata; tenatyakena muMchathA, mA gRdhaH kasya svit dhanam; ' (8-1-9) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada 147 artha -pitAnA AtmAthI ja A Akhu jagata vyApI rahyuM che. dehabhAva cheDI, ne bhega, keInuM dhana laI levAnI IcchA na kare. AtmAnuM svarUpa :sarva na devAsura marce tiryaka, na strI na SaDhe na pumAn na jatu nAyaM guNa karma na sanna na cAsana, niSedha zeSa jayanAda zeSa . (8-3-24) artha -brahma che te deva, asura mANasa ke jaMtu nathI, te strI, purUSa ke napuMsaka nathI, tenAmAM guNakarma nathI, te sata asathI para che tenI huM (gajarAja) prArthanA karuM chuM. skaMdha 9:khaTavAMga rAjAnuM beghaDI AyuSya hatuM. tenI chellI prArthanAyad brahma paraMsUma, anya zUnya kalpita; bhagavAn vAsudeveti, yaM gRti sAtvikAra. (9-9-49) artha - je brahmane vedAMtIe parabrahma kahe che, sUma kahe che, zUnya nahiM hovA chatAM zUnyanI peThe kape che. (kema ke te vANIne viSaya nathI) ane bhakto jene bhagavAna kahe che tene huM prArthanA karuM chuM. duHkhanuM kAraNa vAsanAo che - yadu pRthavyAM brahI yava, hiraNya pazavaH ziyA, na dulhanti manaH prItiM paMsada kAma hatasya te. (9-19-13) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1Y saMkSipta nirvANapada artha:-A pRthvI para jeTalA dANA che, jaLa che, tenuM che, pazue che te sarva ekatra maLe te paNa tRSNAthI gherAelA mANasane kadI saMtoSa maLatuM nathI. na jAtu kAmaH kAmaH kAmAnAM upabhegena zAmati, haviSA kRSNa varmela, bhUpa evAbhi vadhate. (9-19-14) artha -viSayenI tRSNA viSe bhegavavAthI zAMta thatI nathI, paNa ulaTI jema agnimAM ghI nAkhavAthI vadhe che temaja vAsanA vadhe che, mATe tene tyAga karave. kemake te kadI dharAtI nathI. draSTAMtaH-phaTalI Dela kadI bharAtI nathI ne bakarI paNa kadI dharAtI nathI, mATe vAsanAne tyAga kare, te ja zreSTha che. skaMdha 10 - kisahaMtu sAdhUnAM, viduSI kiM apekSitama, ki kArya kadaNa, duryajaM kiM vRtAtmanAm. (10-1-58) artha -sAdhu purUSe zuM sahana karI zakatA nathI? vidvAna purUSone kaI vastunI pRhA che? lobhI purUSane kayuM kArya nahi karavA yogya che? ane jenA hRdayamAM harI che tevA mANasa badhu cheDI zake tema che. satyavata satyapara trisatya, satyasya ni nihita ca satye, satyaya satyamRta, satyanetra, satyAtmaka, vAMzaraNe prayAnA (10-2-26) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 149 saMkSipta nirvANapada artha - he bhagavAna! Apa satya saMkalapavALA che, Apane prApta karavAnuM zreSTha sAdhana satya che, traNe kALamAM Apa satyarUpe rahe che, paMca mahAbhUtemAM tame aMtaryAmI che, bhute nAza pAme che chatAM tame te ajara amara che. tathA satyavANI ne samadarzana sarvatranA Apa pravartaka che. AtmAne sAkSAtkAra thaI zakatuM nathI kemake te manavANathI para che. mRga tRSNa yathA bAlA manyate udakAzayama, evaM vikArIkI mAyAM, ayuktA vadhu cakSate. (10-73-11) artha: jema mUkha jhAMjhavAnA jaLane jaLAzaya mAne che, ajJAnIo temaja sRSTi vi. vikArane pAmelI mAyAne satya mAne che. mallAnAM azani nRNa naravara, ANuM smare mUrtimAna; gopAnAM svajane asatAM, kSitibhUjAM zAtA mitre zIzu. mRtyu bhejayate, virATu viduSa, tatva para bhegInAma; vRSaNanAM paradevatati vidita, 2ge gataH sAgrajaH (10-43-17) artha -A leka draSTi sRSTivAdane che. jevI jenI draSTi tevI tenI sRSTi bane che kaNa jyAre mallonI sabhAmAM AvyA tyAre malene kALarUpa dekhAyA, rAjAmAM zreSTa rAjapurUSa jema, strIone kAmadevarUpa, gevALIAnA pitAnA svajana jevA lAgyA. rAjAone moTA rAjA jevA, putrane pItA jevA, kaMsane kALa jevA dekhAyA, vidvAnane virATa purUSa tarIke dekhAyA, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 saMkSipta nirvANapada yegIone tavarUpa, yAdane sagA kuTuMbI tarIke, jyAre kRNa laDAI karavA kaMsa sabhAmAM gayA tyAre jene jevI bhAvanA hatI te pramANe dekhAyA. aMdha 11 :brAhmaNasya deDayuM, zudra kAmAya neta; kRcchAya tapase ceha, pretya anaMta sukhAya ca. (11-17-42) artha -brAhmaNane deha, jagatanI kSudra kAmanA mATe nathI paNa te dvArA anaMta sukha prApta thAya, te mATe tapa karavuM joIe. DAka lakSA - pUtanA vadha=putra vAsanA cheDavI. zakaTAsu=jJAna vagara mana saMsAramAM khuMcI jAya che te vRti teDavI. kRSNa mATI khAdhI kuvaNe mukha batAvI kahyuM ke, je, mAM mArAmAM mATI=mAyA bakula nathI, vastA sura-pazuvatti, bakAsura-daMbha, aghAsura-Asakti. dhenukAsura mAryo gamANamAne kutare khaDa khAya nahiM ne bIjAne khAvA paNa na de. The dog in the manager-gamANamAne kutaro khaDa khAya nahi ne bIjAne khAvA paNa na de. kALInAga=krodha, moha, kAma chata. pralaMbAsura sArA kAmamAM DhIla karanAra arikAsura baLaka jevI buddhi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nivANapada 151 vyomAsura=saMsAra bhAva kADha. vigere AdyAtmika artha karavA. rAsa maMDalI=badhu jagata geLA geLa ja phare che. sUrya, caMdra, tArA, pRthvI, janma, maraNa, AvavuM, javuM vigere. mRgatRSNa vathA bAlA manyatve udakAze; eva viMkArikI mAyA, ayukta vastu cakSate. (10-73-11) artha:-jema mRgajaLane bALaka jaLa mAne che, temaja A adbhuta mAyA che nahi chatAM dekhAya che. (rAsaramavu badhu goLa goLa pharavuM.) janmavuM maravuM. gepIonI pharIyAda - (1) dudha dahI mAkhaNa core che ne bIjAne ApI de cheH dhana bheguM karavA nathI paNa bIjAne ApavA mATe che. (2) dudha dahI na maLe te chokarAvane duHkha de cheHdhana vadhAre heya te paropakAra kare, saMgrahathI Aphata Avaze. (3) vAcharaDA choDI muke che ne ghara kAmamAM vizva nAkhe chejIva vyavahAra satya mAne che, ne te bhagavAna mukAvavA mAge che. (4) aMdhAre mukIe chIe te tenA hAranA kaustubhamaNInA prakAzathI laI le che=prabhu vyApaka che tenAthI kaMI chUpuM na rahI zake. (5) svaccha AMgaNuM gAbaDuM kare cheHsvArthamAM ja kajIyA hoya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152 saMkSipta nirvANapada kaMdha 11 - (nava yogezvara) 1 kavi, 2 harI, 3 aMtarikSa, 4 prabuddha, 5 pIpalAyana, 6 AvihetreDatha, 7 kumIla, 8 camasA, 9 karabhAjana. teo nImI rAjAne upadeza Ape che-bhakti ne jJAnane bedha Ape che. gurU datAtreyanA 34 gurUo -jenI pAsethI teNe jJAna lIdhuM. baho mukta Iti vyAkhyA, guNa me na vastuta guNasya mAyA mUlavA, na me mokSa na baMdhanama. (11-11-1) artha -baMdha mukti ne mAyAnA guNa che. mAyA vAsatavika nathI chatAM dekhAya che, paNa mArA cetanamAM bIlakula nathI tethI baMdha mukti nathI. skaMdha 12H- (adhikAnanuM jJAna). na svapna na jAgrata na ca tat suSupta, na khaMjalebUta anileDamiH arka A suptavat zUnyavat apratayaM, tabhUlabhUtapada Amananti. (12-4-23) artha:-te tatva, jAgrata svapna avasthAthI yukta nathI, paNa indriyenA abhAvane lIdhe suSupti avasthA tevuM ane zUnya jevuM che, kAraNa ke te tarkamAM AvI zake evuM nathI, vaLI jemAM paMcabhuta nathI, tethI A tatvane vidvAne mULabhuta sthAna kahe che. ghaTe bhine yathAkAza, AkAzasyAt yathApurA evaM dehe mRta , brahma saMpadyate punaH (12-5-5) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada 15 artha-jema mATIne ghaTa tuTI javAthI AkAza tenuM moTA AkAzamAM maLe che ke maLeluM ja) che tema maLI jAya che, tema jIva paNa mRtyu bAda brahmarUpa ja che. ahaM brahma para dhAma, brahmAhaM paramaM padama evaM zamIkSana Atmana, AtmajyAdhAya niSkalama. (12-5-12) artha:-huM ja brahma chuM te ja paramadhAma rUpa brA che. te ja huM chuM. Ama vicAratAM tamo, AtmAne brAmAM sthApIne, je tamane nAga karaDaze tema nahi mAnatAM huM brahma chuM, tema mAnaze te nAga karaDaze nahi. mATe tamArA zarIrane jagatathI juduja mAne-huM brahma chuM tema nizcaya kare ne brahma mAMja brahma rUpe sthira thAva. kaMI judu mAnaze nahi. kizuyaH zrotuM Icchasi? bIjuM zuM vadhAre sAMbhaLavuM che? parikSItane javAba - siddhoriyama, anugrahitasima, bhavatA karuNAtmanaH zrAvite yadaca sAkSAta, anAdi nighane hari 12-6-2) artha - Apa dayALu e mArA para anugraha karyo che, tethI huM kRtArtha chuM kAraNa ke Ape anAdi sAkSAt harinuM maraNa karAvyuM che. Certificate: bhagavat takSakadiye, mRtyu, na bibhemyahama; pratiSThA brahma nivANuM, abhAyaMdarzita tvayA. (12-6-5) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 saMkSipta nirvANapatra artha - bhagavana have huM mRtyuthI Darate nathI, kemake tame mane nirbhaya brahma nivAM kevalya padamAM sthati karAvI che. ajJAna ca nirAte me, jJAnavijJAna nirNaya bhavatA dakti kSemaM, paraM bhAgavata parama. (12-6-7) artha - jJAna vaDe karIne mAruM ajJAna cAlyuM gayuM che, ane ApanI kRpAthI parama bhAgavatapadane huM pAmyo chuM. vedAMta sAra - brahma che te ja AtmA che ane te ja AtmA brahma rUpe huM chuM. A ja bhAgavatane pratipAdya viSaya che ke-tame sAkSAta brahma che te jANe ne zAMti pAme. tAva utarI gaye sukhAkArI ja che. sukhAkArI lAvavAnI nathI. paDado haTAve, aMdara prabhu ubhA ja che, jarUra darzana thaze ja. lIlA haTAve. nIce cekanuM pANI che ja. temaja dehabuddhi ke chavabhAva haTAve te tame sAkSAta brahma ja che. brahma te ja AtmA che ne AtmA te ja brahnA che. niputvAta taye netpattiH kuTasthatyAta na vikIya saMskAratu na zuddhAt, AtmavAtuM ApyataH kutaH. artha - tame nitya kuTastha, zuddha ne AtmArUpe che ja. A nizcaya draDha kare, zAMti maLaze ja. pAtAMjalI munI kRta vegasUH-gA=cittavRtti nirodhaH vRtti -viSaya caitanya abhivyuM ke, aMtaHkaraNa ajJAna: pariNAma vizeSe vRtti artha -je viSaya che, tene aMtaHkaraNa ke je ajJAnanuM pariNAma che. te dvArA viSaya para prakAza pADanArane vRtti kahe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada 155 yeAga=be vastune jovuM' te. paNa ahiM te brahma eka ja che mATe yAga banI zakatA nathI. yegI hue yegame* bhegI Dube bhAga, yAga bhAga jAme nahi sA vidvAna arega; se| vidvAna mareAga, acAha asaMgI, bheda bhAvase rahita jIskI buddhi eka raMgI; kahe gIradhara kavIrAya, jJAna bhIna sakha hai rAgI, cegI Due yAgame, bhAgame' hue bhegI. krama' upAsanA era ceAga, saba guDIyanakA khela; saccA pati mIla gayA, gaI tIkame mela. tAdraSTu; svarUpe avasthAna=mA yAganuM phaLa che, atha :-jonAra peAtAnA svarUpane pAme, teja yAganuM phaLa che. (33) nirvicAra vizAragha adhyAtma lAbhaH, tatra Rtu bhaza prajJA, (1-47-8) artha: vRtti vinA zAMta rahe te adhyAtma lAbha maLe. ne te vakhate satyathI bharapura buddhi thavAthI, vRtti svarUpamAM zAMta thai jAya che. vizno :----avidyA'smitA zagadveSa abhinivezAH pacaklezAH (2-3) svarUpa ajJAna, ahaMkAra, rAga-dveSa ne mRtyubhaya te vinno che. avidyA=ani tyAzuci duHkhAnAtmasu, nityazuci sukhAma khyAti avidyA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 saMkSipta nirvANapada (1) anitya vastuomAM nitya buddhi karavI. (2) apavitra zarIra che tene pavitra mAnavuM te, kema ke zarIra te pAMca rIte apavitra che. jIA -- 1 sthAnAt, 2 khIjAt, 3 upaSTa sta MbhAt, 4 niSpa Mda nAt ane 5 nidhanAt apavitra che: p mAtAthI-yAnI, pItAthI-viya, hADakAthI hADakA, kacaro nIkaLavAthI-maLamUtra parasevA, mRtyuthI-nAza apavitra che. amitA=abhImAna, dehabhAva, zagadveSa ane abhinIveSa=jIvana pratye mamatA=mRtyu thaya. sukhathI rAga ne mRtyuthI dveSa thAya che. te saghaLu varUpa jJAnathI ghaTI jAya che. vRtti nirAdhAt tasiddhi: mATe vRttinA nirodha karA chinnahastava Atha chUTo paDI jAya=kapAya jAya te tarata cheDI devAya che temaja vyavahuAra cheDI, sanyAsa lye. rAjaputravat upadezAt-atha :-jema dIvAna sAheba laDAInA vakhatamAM rAjaputrane ja'galamAM vAgharIne tyAM mukI AvyA hatA, tethI te vAgharIne te pItA samajIne rahetA hatA, paNa pAMca varSe jyAre duzmane cAlyA gayA ne dIvAna sAheba kuvara ne teDavA gayA tyAre pote rAjaputra peAtAne vAdharI mAnI sAthe rahetA hatA paNa jyAre dIvAne kahyuM ke tuM rAjaputra che, ke turata ja jJAna thayuM ke hu' rAjaputra chuM temaja gurU kahe ke tameA brahma che, zarIra nathI. te turata ja samajI javu' joie. ke hu' chatra nathI paNu brahma chuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1pa0 saMkSipta nirvANapada guru upadezAt picAzavataH-gurUne upadeza, bhutanA vaLagADa jema turata ja lAga joIe. nirAzA suravI pagalAvata-jema keI brAhaka na maLavAthI pIMgaLA vezyA zatre vahelA sukhathI suI gaI temaja saMsAramAM sukha na maLavAthI taddana nIrAza thaI sAdhu thavuM joIe ne tethI zAMti maLaze. AvRttiH sakRta upadezAtu-gurU upadezanI vAraMvAra AvRtti kare. ke huM brahma chuM ne jagata mIthyA che, ne turata ja svarUpa jANI levuM. pradhAnastha kulavadhuvaH-dIvAna sAhebane khabara paDI gaI ke putranI strI kharAba che. te kaMI kahe te pahelAM putravadhu potAne pIyara cAlI gaI temaja gurUnA brA upadezathI samajI javuM ke jagata mithyA che te turata ja tene tyAga karavuM joIe. tadevArtha mAtra nirmAsaM savarupa zUnyamiva samAdhiH (3-3) artha: te dhyAna ja jemAM padArtho zUnya jevA thaI jAya che tyAre te dhyAna ja samAdhi kahevAya che. AvRttiH asakRta upadezA-upadezanI vAraMvAra AvRti kare. anArabe para gRhe sukhI sarpavata-makAna bAMdhavA karatA sarSanI jema uMdaranA daramAM rahe che, tema pharatA rahevAthI bIjA nA ghare upAdhI vagara sukhathI rahevAya che, mATe tyAgI bane zrI zaMkarAcAryajI mahArAjanA thoDAka tetra - hiMdamAM cAra dizAomAM zrI zaMkarAcAryajInA cAra Azrame che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ sakSipta nirvANapada pUrvamAM jagannAthapurI--Rgveda, pazcimamAM dvArakA-sAmaveda, uttaramAM jyeAti-athavaveda, dakSiNamAM rAmezvara-yajuve da. ( harigIta ) Atma paMcaka 155 - nahiM dehu hu' nahiM indriyA, ahaMkAra mana buddhi nahiM; nahiM ca prANu samuha dvArA, pathakSetra vasu nahiM. huM sava vastuthI alaga. prajJAnana' parabrahma chuM; huM sAkSI chuM. huM nitya chuM, huM pratye gAtmA brahma chuM. rastutaNA ajJAnathI, rajju ahi(sapa)rUpe ahiMyA thatI; nIja rUpanA ajJAnathI, zIvamAM thatI jIvanI ti. ranjurUpe rajju jANavA, Apta ukti hIta che; tadbhavat gurU uktAthiI, svayaM meva turIyAtIta che. A sa`skRtirUpa dvaita jemAM, bhrAMtithI dekhAya che; nIdrAtaNA byAmAhuthI, jema svapna anubhava thAya che. temaja avidyArUpa mADe, jagata A trAsyA kare; huM zuddha chuM. huM paNa chuM, huM' brahma adraya nitya re. mama rUpamAM A dRzya hu thI, che nahiM juduM jarI; A khAdI vastu kalpanA, sAdi guNutrayathI TharI. mAya huM temAM gRhanagara, drupazu mahiM jema bhAsatA; huM brahma chuM huM. zIva chuM, jJAnI A nizcaya rAkhatA. nathI janma mama, ajanma mRtyu zA vaDe mArU' ghaTe; kSudhA tRSA nahiM prANa hu, tethI na mArAmA ghaTe. nahiM citta tethI zeka mADhi na mArAmAM ghaTe; kartA nahI akriya chuM, nahI kha'dha meAkSa mane naDe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 saMkSipta nirvANapada nirvANa dazaka - (siddhAMta rasa biMdu teta) na bhumi na teya na taje na vAyu, narava nedriya vA na teSAM samUha anekAMti kavvAta suSupta kAsiddha, tadekezavaziSTa, ziva kevalehama. (1) artha:- huM bhumI, pANI teja, vAyu, AkAza ke kameMdriya, jJAnendriya paNa nathI paNa suSuptimAM, aneka bhedone aMtalAvanAra eka siddha bAkI rahete kevaLa zIva chuM, huM kartA katA nathI paNa sarvatra vyApakane avInAzI chuM tethI koI dharma mArAmAM nathI. asaMga, paramAnaMda jJAnarUpa, zuddha cetana rUpe AtmA chuM. 1. AmAM cAvaka matanuM khaMDana che. kema ke teo iMdriyane ja AtmA mAne che. keI manane, koI prANane, buddhine ne koI zarIrane AtmA mAne che vigere badhA matenuM khaMDana che. AmAM cAvakamata, prANa upAsake, kSaNaka vijJAna vAdI-buddhivAdI, yugAcAra ne mAdhyamIka buddha mata, jaina mata, (zarIra jevaDo AtmA mAne che) sAMkhyavAdIo vigere matanuM khaMData karavA A leka che. na varNa na varNAzramAM cAra dharmA, na dhAraNA dhyAna gAdapi ; anAtmAzrayehaM mamAyA sahAnAt; tadeDavaziSTo-ziva kevalehama. (2) artha - mArAmAM koI varNa ke jAtI nathI temaja kaI yoganA lakSaNa nathI temaja varNa ke 4 AzramamAMthI kaI nathI. temaja samAdhi mATe bheganA dharmo dhAraNa dhyAna samAdhi vigere kaMI paNa mArAmAM nathI paNa eka viziSTa bAkI rahetA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 saMkSipta nirvANapada AtmA ziva chuM. A AtmAmAM zravaNa, manana nIdidhyAsana paNuM nathI. namAtA pItA vAna devA na lekA, na vedA na yajJA na titha" bruvAMti; suSupta nirastAtizUnyAtma kavAtuM;. tade kaDavaziSTa-ziva kevalehama. (3) artha:- AtmAmAM suSupti avasthAmAM mAtA ke pItA rahetA nathI temaja koI devadevI, leke, vedo ke ya, ke tIrtha paNa rahetA nathI paNa suSuptimAM jema kaMI rahetuM nathI temaja AtmAmAM paNa koI dharma, ke kazu kaMI rahetuM nathI. sat eva semya, IdaM agresI -huM ekaja prathama sata brahmarUpe ja hate. na sAravyuM na zaiva na tat pAMcarAtra, na jene na mImAMsakAda mati vA; viziSTAnuM bhulyA, vizudhyAtma kavAtuM, tadekezava ziSTa zivaH kevalehama. (4) artha:- akhaMDa anubhava vaDe nirvikalpa caitanyarUpapaNAthI te sAMkhya, zaiva, pAMcarAtra. jena athavA mImAMsakadine mata nathI. tethI huM eka viziSTa kevaLa ziva chuM. na ca na ca na cAMtane bAhAM, na madhya na virya nA pUrva pAdi; viya vyApakatvA akhaka rUpa, tadevaziSTa ziva kevalehama. (5) * artha-huM AkAzanI jema vyApaka hevAthI, mAtra uce nathI, temaja nIce nathI, temaja aMdara, bahAra paNa nathI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada 161 madhya ke nAnuMpaNuM nathI, temaja pUrvaparAdIka nathI, paNa akhaMDa ekarUpa advitiya, avaziSTa kevaLa ziva chuM. (5) tatvamasyAdi vAkyamAM barAbara jIvanA svarUpane brahmarUpa ja kahyo che (upAdhI bAdha karata) aNu paNa te che ane mahAna che te aMdara, bahAra ke madhyamAM nathI paNa sarvatra teja che, te ziva huM chuM. (AkAzavat sarvagataH) AkAza jema AmAM vyApaka che, ne advitIya ne sarvatra che, asaMga je parAmAnaMda rU5 brahma ja AtmA che. na zukla na kRSNa na rakta na pIta, na kunja na pIna na haana dIrgham; arupa tathA jyotirAkArakatvA , tadekezavaziSTaH ziva kevalehama (6) artha -va prakAzarUpa paNAthI aprameya havAthI ne AtmA dhULe ke kALe nathI, rAte ke pILe nathI, aNu ke mahAna nathI, hava ke dIgha nathI, te arUpa, eka ne avaziSTa kevaLa ziva huM chuM. na zAstA na zAaM na zive na zikSA, na catva na cAhe na cAya prapaMca: svarUpAva bedhe vikalyAsahiSNum, tadekezavaziSTaH ziva kevalehama. (7) artha -huM bodha karanAra ke zAstrI nathI, ziSya nathI ke zikSA nathI, tuM paNa nathI ne huM paNa nathI, A prapaMca nathI. je svarUpanuM jJAna vikalpane nahi sahana karanAruM che, te advitiya abAdhita, kevaLa zIva huM chuM. AtmA kevaLa draSTA che paNuM drazya nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada api vyApakatvA hi tatvagAta, svataH siddha bhAvAdananyAzrayatAt; jagat tucchatat samasta tadanyat, taDavaziSTaH ziva kevalehama (2) artha -te vyApakapaNAthI hInatA prayogathI, svataH siddhAbhAvathI, tenAthI bhInna A samasta jagata prapaMca che, tuccha che, paNa huM eka ja bAkI rahete kevaLa zIva chuM. na jAga me svapnakevA suSupti, va vizvo na vA taijasaH prAjJakavA; avidyAtma katvAt trayANa turIyA, tadevaziSTaH ziva kevalehama. (9) artha:-traNe avasthA dehanI avidyApaNuthI mArI nathI, vizvataijasa prANa deva paNa nathI te eka abAdhita saMgarahita ane parama AnaMdarUpa che, prakAzarUpa che. na ca eka dvitiyaM kutaH sthAt navA, kevalatva na cA kevalatuM; na zUnya na cA zUnya advaita katvAn kartha, sarva vedAMta siddha bravImi. (10) artha -te eka nathI te be kema hoya, te kevaLa ke akevaLa nathI, te zUnya ke azUnya cetana paNa nathI. advaitanA pUrvapaNuthI tene huM je vedAMtathI kevaLa ke akevaLa nathI-tene mATe huM zuM kahI zakuM? 3% zAMtiH Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada prasAda -cidAnaMda rUpaH zivohaM zivohama, manonivRti parameSazAMtiH mananI nivRti teja parama zAMti che. asti bhAti priya rU5, nAma cetyartha paMcamama; Adya traya brahma rUpa, jagata rUpa taneyam (vAkyasudhA) artha -A jagatamAM pAMca vAnA che. vastuo che, dekhAya che, te priya lAge che ane nAmavALA ane rUpavALA aneka padArtho che. temAMthI be vAnA jenA nAma ne rUpa che te nAzavaMta che, ane brahma te haMmezA che, sat cita ane AnaMda rUpa che. paraM brahma nityaM tadevAha masmi. nitya je para brahma che teja huM chuM. (vijJAna nauka) jJAnanuM lakSaNa:dehAnyAsAhi saMnyAse, nahi kASAya vAsanA nAhaM dehe mahAtmati, nizcaye jJAna lakSaNama. (sadAcAra stotra) artha:-deha bhAvane nAza kare te saMnyAsa che. paNa kevaLa bhagavA vastro paheravA te nahi. huM deha nathI paNa brahma chuM A draDha nizcaya te saMnyAsa che. yana lAbhAna na para lAbha, yata sukhAya na paraM sukham; yajJAnAtu na para jJAnaM, tad brA Itya vadhAratu. (Atmabodha pa5) artha jenAthI moTo keI lAbha nathI, jenAthI uMcu bIju jJAna nathI ane jenAthI miTu keI sukha nathI te ja brahma che tema manamAM dhAraNa kare. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 saMkSipta nirvANapada zAzvatam, suvarNAt jAyamAnasya, suvarNa brahmaNA jAya mAnasya, zrAva ca tathA bhavet (aparakSAnubhuti 51) artha :-jema senAmAMthI sonu ja nIkaLe che temaja brahmamAMthI je dekhAya te saghaLuM brahma ja che. (adhiSThAna--draSTithI) nimiyAdha" na tiSThati vRtti brahmamayI vinA; yathA niSThanti praznIvAra, sanakAghAH zukAdayaH. ( 134) artha :-nimeSa mAtra paNa prazna vRti karyAM vinA javA na dayA. jema brahmAjI sanakAdIka RSie ane zukadevajI vigeree rAkhI hatI tema rahe. AtmakakhAdhana vinApi, mukti na bhavati brahmazatAM tareDipa. ( vi. c 6 ) artha :-AtmAnA Adha vinA, bhale se brahmAjI Ave tA paNa mukti thatI nathI. svayaM brahmA svaya' vintu, svaya' IndraH svayaM zivaH; svayaM' vizva mida suva', svasmAt anyat na kaMcana. ( vi. yU. 388 ) Akhu vizva, peAtAnA atha :-brahmA, viSNu, ziva ne AmA rUpa che, bIjuM kaMi nathI. mAyA :-nitya navIna lAge tevI, aghaTIta ghaTanA karavAvALI, prathama suMdara mIThI pachI viSaprada jevI kaDavI, ane jJAnane DhAMkanAra che. ,, (zataaAkI) sAdhana cakra :-9 nija gRhAta tuNuM" vinigamyatAm " peAtAnuM sthAna tRNa jema cheDA, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ 165 . saMkSipta nirvANapada mahAtmAnA lakSaNe : adhame dehabhAvatu, jIvabhAvastu madhyamA; uttama sAkSIbhAvatu, sehaMbhAve sa mahAtmA. artha :-dehabhAva rAkhavo te kaniSTa che, jIvabhAva rAkhe te madhya che, ane huM AtmA chuM te bhAva zreSTa che, te ja sAkSIbhAva che, tene ja mahAtmA kahe che, naSTa pUrve saMkalapetu, yAvat anyasya daya nirvikalpa caitanya, spaSTa tAvata vibhAsate. (laghuvAkyavRti-11) artha:-pahele vicAra nAza pAme ane bIjo ubhe na thaye heya tyAre vacce nivikalpa caitanya spaNa bhAse che. jJAna bhUmikA : bhagavatI gati rati na Anamati, premayukta nItacita, guNa gAvata pulakIta hRdaya, dIna dIna sarasa sahIta; viSaya viSe thaI zreSatA, gurU tIratha anurAga, yAte zubhecchA kahI, kathA zravaNa mana lAga. dujI kahI vicAraNA, upanya tatva vicAra, ekAMta he zedhana lagye, kehe ke saMsAra. tamAnasA tIsarI, manake pratyAhAra; sthira he zubha svarUpakI, rakhe nitya saMbhALa. caturthI satvApatti yaha, anubhava udaya alaMga; AtmA jaga dara bhale, kyuM madhya siMdhu taraMga. chuTaye tana abhimAna jaba, nizcaya kI svarUpa; asaMsatti yaha bhUmikA, paMcama mahA anupa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ * 166 kahe padAratha buddhi lA, yahu padArthAM bhAvinI, bhAvAbhAva na tahAM kakku', maiM tu tahAM na saMbhave, sakSipta nirvANapada sakhA hAya abhAva; SaSThI bhumi lakhAva. saptama tu mAMhi; kahAM are kaThu nAMhi. ( zrI nRsiMhasvAmI ) vedAMta DiMDima:=( vedAMtanA DhaMDherAe ) vRthA krIyAM vRthA lApAn, vRthA vAdAt manArathAna tyaktavA sarva brA vijJeya, iti vedAMta DiMDimaH. artha :-khoTI krIyA kAmakAja, khATI vAta cheADI ane khATA maneArathI cheDIne, badhu brahma ja che tema jANA, teja vedAMtanA DhaDharA che. avidyApASika jIva, mAyA pASiko Izvara mAyA vidyA rahita' brahma, iti vedAMta hiMDima, artha :-jIvamAM avidyA che ne IzvaramAM mAyA che baMnethI rahita brahma che. A vedAMtane DhaDharA che. AkAra' ca nirAkAra, nirguONu' ca guNAtmaka, tatvaM tad para brahma, iti vedAMta DiMDimaH, artha :-AkAra, nIrAkAra, guNu, nirguNu, badhu teja brahma tatva che, tevA vedAMtane DhaMDhare che. sarvAma sthita' brahma, sava" brahma, brahmAtmanA sthitama; na kArya-kAraNAt bhinna', iti vedyAMta DiDima. artha :-badhu brahma ja che. ne badhu brahmamAM rahelu che. kArya kAraNu khudA hotA nathI. tevA vedAMtane DhaMDherA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada na jIvaH brANa bheda, pIMDa brahmAMDa abhedata vyaSTi samaSTi ekavA, iti vedAMta DiDimaH artha:-jIva brahmane ke, pIMDa brahmAMDane ke vyaSTi samaSTine bheda che ja nahi. e vedAMtane DhaMDhare che. brahma satya jagata mithyA, je brazaiva nApara ane vedya sat zAstra, iti vedAMta kiMDima:. artha -brahma satya che ne jagata mIthyA che, ne jIva brahma eka ja che. teja sat zAstra dvArA jANe. te vedAMtane DhaMDhare che, abheda darzana mokSa, saMsAre bheda dazanAma; sarva vedAMta siddhAMta, Iti vedAMta viDimaH. arthaabheda darzanathI ja mokSa che, ne bheda teja saMsAra che, Aja sarva vedAMtane siddhAMta che te vedAMtane DhaMDhare che. # zAMtiH zAMtiH zAMtiH aSTAvakra gItA: mukti Icachasi tAta, viSayAna viSavat yaja; samAjavaM dayA teSa sayaM, piyuSavat bhaja. artha:- mukti joItI hoya te viSayane viSa jema mAnI che. ane sadguNa, kSamA, naramAza, dayA, saMtoSa, satya belavuM te amRta jema jIvanamAM utAre. AkAra anaMta viddhi, nirAkAraM tu nizcalama; etad tatva upadezena, na punarbhava saMbhavaH, artha -AkAravALuM badhu nAzavaMta che, ne nirAkAra brahma ja eka ja sAce che. basa A ja tane upadezathI punarjanma nahiM thAya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 saMkSipta nirvANapada AyAsAt sakale duHkhI, nena jAnAti kana; anenaiva upadezana, dhanyaH prAti nivRtima, (16-3) artha:-karmathI ja saghaLA dukhI che, paNa kaI jANatu nathI ke nivRtimAM ja sukha che. basa ATalA ja upadezanI jarUra che. jeNe nivRti meLavI lIdhI che tevA purUSone dhanya che brahmAsmimALA (premapurIjI mahArAja, haradvAra) dehe dehAla divya, chahi suMdaraH ziva; kailAsohi gurva sAkSAta, iti brahmAsmi bhAvayeta. artha:-deha devAlaya che, temAM jIva suMdara zivarUpa che, ne kailAsa teM ghara che. AthI sArI bhAvanA kare. smazAna naMdanavana jAta, leI kAMcanAyate. vizva brAmaya bhAti, bruve brahmAsmi sarvathA. artha: tame ramazAnane naMdanavana mAne, leDhAne enuM mAne ane A badhuM vizva brahmamaya che ne huM brahma chuM tema haMmezA bele. avadhUta gItA - (zrI dattAtrayajI) paMca bhUtAtmaka vizva, marIcijala saMnibhama; kasyApya namaskuya, ahameke niraMjana. (3) artha -paMcabhUtanuM baneluM A jagata, mRgatRSNAnA jaLa jevuM che.-mIthyA che, te pachI ahiM huM tene namaskAra karuM? kema ke huM te nIraMjana chuM ane mAyAnA maLathI rahita chuM. IzvarAnugahAdeva, puMsAM advaita vAsanA mahad maya paritrANA, viprANAmupajAyate. (1) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ sakSipta nirvANapada 113 atha :-IzvaranI kRpAthI ja manuSyane madvaita jJAnanI IcchA thAya che. ke je maraNanA moTA bhayane TALe che. sa bAhyAjya ta'sitya, zivaH sarvatra sA; itaH tataH kathaM brAMtaH, pradhAvasi picAzavata. (14) artha :-te brahma cetana aMdara ne bahAra zIva rUpe vilasI rahyuM che. te pachI tu' gAMDAnI peThe ahiM tahIM bhuta jema zuM bhaTakI rahyo che? samaigazca viyeAga, vatate na ca tena me; navanAha' jaganneha, sava" Amaiva kevalam (15) artha :-tArAmAM ke mArAmAM sacaiAga ke vicAga thatA nathI. tu' paNu nathI ne huM paNa nathI, ne jagata pazu nathI para Mtu AtmA ja sava rUpa che. janma mRtyu na* te citta, badha mekSau zubhAzubhau; katha' rAdisi hai vatsa, nAma rUpa... na ca te name. (17) artha :-janma, maraNu te dehanA dharyAM che tathA baMdha, mAkSa, pApa, puNya je mananA dharyAM che, te tuM zA mATe rUdana kare che? nAma rUpa tArA ke mArA paNa nathI. kAra amRta' viddhi, nizakAra' ca nitaram; etad tatvA pardezana, na punaHva lava sa'bhava:. (21) atha` :-sAkArane tuM mIthyA jANa, ne nirAkAra ne tuM sat rUpe jANu, AvA tatvanA upadezathI, tAre phrIthI janmavu nahi paDe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 aMkSipta nirvANapada Adi madhyAMta muktohaM, na boDahaM kadAcana; savabhAvaH nimala zuddha, Iti me nizcala mati. (43) artha -huM Adi, aMta ne madhyathI rahIta chuM, huM kadApi baMdhanamAM ke mukta nathI, huM te svabhAvathI ja nirmaLa zuddha svarUpa chuM, AvI mArI nizcala buddhi che. na vaMTho na yumAn na strI, na bedhe na kalpanA sAnaMda vA nirAnaMda, AtmAna maLyase kathama. artha -AbhA, purUSa strI ke napuMsaka nathI, temaja bodha rUpa ke kalapanA nathI, AtmAmAM AnaMda ke duHkhanA dharmo jarA paNa nathI. ghaTe jinane ghaTAkAza AkAze lIyate yathA; dehAbhAve tathA cagI svarUpe paramAtmani. artha -je ghaTanA tuTavAthI AkAza, AkAzamAM ja maLI jAya che tema dehane nAza thavAthI AtmA paramAtmA rUpa ja che ne temAM ja maLI jAya che. akSarAta vareyavAta, dhUta saMsAra baMdhanam; tatva masyAdi lakSaNatAt, avadhUta Itikhyate. artha -avadhutamAM annavarNa mAM prathama zreSTha che. saMsAranuM baMdhana che tene jeNe tarachoDI nAkhyuM che, je tatvamasyAdi vAkyonuM lakSaNa jene samajAI gayuM che te ja avadhuta-khare yegI te ja che ke jene meha nathI, AzA nathI ne AnaMdathI rahe che. jagatane iMdrajALa jevuM mAne che ane tatvajJAnathI ja pitAne AtmA brahma ja che evuM jaNAtAM ja te jJAnathI tene mokSa che ja. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada 171 avadhUta kA phIra paMtha kayA? (bhelA bAlA) (rAga harIgIta) dvIja paMtha merA kucha nahi, kayo paMtha mujhase puchatA; meM Apa hI jaba mara mITA, taba paMthase kyA vAsatA. je lavaNa pAnI meM mIlA, se lavaNa pAnI he gayA; avadhUta nahiM jaba Apa hI, avadhUta kA phIra paMtha kyA. saba paMtha kalpita eka meM, usa eka ke hI jAnIe; juThA na jagaDA kIjIe, advaitatA pahecAnIye. take kutarko tyAga , avadhUta kA mAne kahA avadhUta kA phora paMtha kayA. Isa leka meM nahiM kAma kuka, paraleka kI ciMtA nahi; saba Thera meM hI vyApta huM, AnA na jAnA he kahIM. sane apanapA dIyA, usane sabhI kucha pA lIyA, avadhUta saMzaya sabhI jAte rahe, jAtA rahA jaba mepanA je aNu thA so vibhu huA, je bIMdu thA sIMdhu banA. nahiM tuM rahA nahiM me rahA, je satya thA se hI hA. avadhUta meM aura huM tu aura he, paradA uThe Isa bhedakA, AMkhe khulI vijJAna kI, taba artha jAne veda kA. he brahmavettA brahma hI, saba paMtha e chuTA thayA. avadhUta je vinu bhakti kIjI e, viSNu svayaM bana jAIe; durgA tumArI ISTa he, durgA hI ho sukha pAIe. zivako bhaje ziva rUpa che, yaha Adi mata he nahiM nayA. avadhUta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 saMkSipta nirvANapada avadhUta kIsa kA nAma he:le deha se mana buddhi taka, saMsAra je he bhAsatA se sarva mAyA mAtra che, kiMcita nahiM paramArthatA. mamatA ahaMtAe rahita, je prANa nara niSkAma he mAyA avidyA se pare, avadhUta usa kA nAma he. matI maMda ati AyAsa se, mana ke kare ekAgratA, ekAgratA chuTI jatAM, tene lagI jaba vyagratA. jo kreta hI nahi dekhatA, nizcita AtmArAma he nirpekSa he niddha , avadhUta usakA nAma he. jIsame nahiM kartApaNa, bhaktApaNu gaMbhIratA; nirbhayapanA jJAnIpanA, dAnIpaNA arUM dhIratA. mana dharma sAre cheDakara, nIja Atma meM vizrAma he; nahi bheda chasa ke bhAsatA, avadhUta usakA nAma he. nahiM svarga ja nahi henaraka, nahiM leka nahi paraloka he; nahiM veda jahAM nahi vedya he, nahiM baMdha he nahiM mikSa he. nahiM vinu jahAM nahIM rahe, nahi brahma he nahi Atma he; bhelA zruti nahiM kahI zake, avadhUta usakA nAma he. avadhUta kI pahecAna kathA - nahi lAbha kI IcchA kare, nahIM hAnI kI cIMtA kare; jIvana nahiM he cAhanA, nahi mRtyu se kiMcit Dare. saMtuSTa apane Apa meM, sama mAna arU apamAna che, sama mitra hesama zatru hai, yaha avadhUta kI pahecAna he. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ 173 saMkSipta nirvANapada niMdA kare nahi duSTa kI, stuti na karatA ziSTa ka; ciMtA kare nahi aniTa kI, sukha dukha dene eka sama, varNa reta samAna che jama bheda se ati du2, yaha avadhUta kI pahecAna he. nija Atma meM karatA ramaNa, saMzaya kabhI karatA nahi, dekhe tamAzA vizva kA, zIra beja ke dharatA nahi. kalyANa saba kA cAhatA, apanA kIyA kalyANa he; niddha he svataMtra hai, yaha avadhUta kI pahecAna che. mamatA ahaMtA se rahita, kartApanA tApanA sarvajJatA alpajJatA, saba jAnatA he kalpanA. bhelA nahi jJAnI nahi, nahi jJAna arU ajJAna he; cinmAtra saMvita zuddha, yaha avadhUta kI pahecAna he akSarAta vareNyatvAta, dhUta saMsAra baMdhanama; tava masyAda lakSaNavAd, avadhUta itiSya te. jagatanI satyatA, pitAnI parichInnatA ne IzvaranI anyatA na mAne. jJAnAmRtana tRptasya, kRta kRtyaya gina naivAsti kiMcit kartavyuM, ati cet na sa tatvavid . (tastrAnusaMdhAna) artha -jJAnarUpI amRta jene maLyuM che ane kRtakRtya je bane che tene kaMI paNa kartavya pachI bAkI rahetuM nathI, je kaMI kare te te tatvavid nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja tatvAsadhAna - sakSipta nirvANapada dehAtma jJAnavat jJAna, dehAtma jJAna khAdhakam ; Atmacaiva bhavet yasya, sa naiRSi mucyate. artha :-jema deDhunuM jJAna draDha che, temaja jo mANasane AtmatatvanuM jJAna draDha hAya tA dehabhAva turata ja chuTI jAya che ane IcchA vinA brahmajJAna turata ja thAya che. samAsakta yathA citta jatA viSaya gocare; yadeva brahmaNi syAt, kAna mucyate madhanAt. a` :-mANasanuM mana jevuM sa'sArIka viSayAmAM che tevu jo brahmajJAnamAM hoya teA kANu bhavakha dhanathI mukta na thAya ? mi'bhatva' pratibi MbatvaM, yathA puSaNi prakalpitam; jIvatva Izvaratva tathA brahmaNi prakalpitam . atha :-jema sUryanu kAcamAM pratiSi`kha paDe che te kalpanA che temaja brahmanI paNa IzvarabhAva tathA jIvabhAva bane kalpanA che. ArAgya bhAskArAt icchet, zriyaM icchet hutAzanAt; jJAna mahezvarAt icchatA, mAkSa ichet janArdanAt atha' :-khArAgya zarIranu' sUrya pAsethI mAge, dravya agni pAsethI=(mazInathI), jJAna zrI za'kara bhagavAna pAsethI mAge, ne mekSa izvara pAsethI mAgeA. yaduM brahma vidyA sava" bhaviSya manuSyAH manyantu, (zruti) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSita nirvANapada 175 artha -brahma vidyA bhaNavAne badhAne adhikAra che. juo vidurajI, gArgI, maitreyI, jAbAla caSi, mahIdAsa (etarIya), sutajI parAzara vigere bhaNyA hatA. adhitya caturadAna dharmazAstrANi anekazana, brahmatatva na jAnAni, darvipAka raseyathA. artha:-catura mANaso vedone jANe che ne zAstro vAMce che paNa brahmane jANatA nathI. jema kaDachI dudhapAkamAM phare che paNa tene svAda nathI. paMcadazI:-(zrI vidyAraNya svAmi) namaH zrI zaMkarAnaMda gurupAdAM bujanmane, sa vilAsa mahAmaha grAha zAse ka kamae. (1-1) artha:-huM prathama gurUnA caraNa kamaLane vaMdu chuM, je kamaLanI sevAthI, gurUjI sakaLa prapaMca muLa ajJAnarUpI madharane grAsa karI ja te ja temanuM gurUjInuM mukhya kartavya che, eTale mULa-ajJAnane TALanAra che, mATe prathama gurUjInA pAda kamaLane namuM chuM. jJAnane pratibaMdha-anAdi avidyA che. jJAna te traNe kALamAM eka ja che, te saMvit nAmathI oLakhAya che tene janma ke nAza nathI, te te nitya che. svayaMprakAza che, tene prakAza karanAra bIjuM koI nathI. te jJAnanuM bhAna te thAya che, paNa spaSTa thatuM nathI tethI samajAtuM nathI. jema pitAnA dIkarAne avAja, bIjA bhaNanArA chekarA sAthe saMbhaLAya te che, paNa spaSTa nathI. tevI ja rIte brahmanuM jJAna thAya che paNa spaSTa thaI AcaraNa thatuM nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 saMkSipta nirvANada kAraNa - anAdi avidhA che mATe paMcakezane viveka karavuM joIe. paMcakoza:-annamaya, prANamaya, mane maya, vijJAnamaya ne AnaMdamaya-kezathI atIta AtmA che te samaje. draSTAMta -pANI nALIeranuM joIe te prathama lIlA chAlA, pachI lAla kAze, pachI kAcalI, pachI dheluM nALIera ne pachI ja pANI maLe che. jema muMja ghAsamAMthI saLI kADhI laIe chIe temaja zarIra IdriyamAMthI AtmAne sauthI nyAre samajI levuM joIe, AtmA svagata vigere bhedathI rahita che. vRkSamya avagata bheda, patra pugya phalAdita , vRkSAMtara: sajAtiyaH vijAtiya zIlAdita, artha:-vRkSanA mULa, patra, puSpa, phaLa vi. svagata bheda che. eka jhADathI bIjA jhADe che te sajAtIya bheda kahevAya che ane jhADa ne patthara te vijAtIya bheda kahevAya che. AtmAmAM deza, kALa ne vastu nathI, kAraNa ke AtmA vyApaka che ne eka ja che mATe AtmA 3 paricachedathI tyAre che -deza, kALa ne vastu na vyApitthAt deza te aMte, nityasvAta nApikAlatA, na vastuteDaSi sabhyAtuM, AtaMtya brahmaNi tridhA. (3-35) artha -brA vyApaka hovAthI deze karIne brahmane aMta nathI, brahma nitya hevAthIkALe karIne tene aMta nathI, ane te sarva rUpa hevAthI, te brahma kaI vastu nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 177 saMkSipta nirvANapada satya jJAnamanataM yadubrahma, ta6 vastu tarasyatat, IzvaravaM ca jIvavuM, upAdhidvaya kapita.... (3-37) artha-A satyasvarUpa, jJAnasvarUpa ane anaMtarUpa je brahma che, te ja eka vAstavika padArtha che, vastu che te brahmanuM lekapriya izvaratva ane jIvava che, kalpita che te brahmane kaMI karI zakatA nathI. tyAga chavakI jIvatA era Izvara Izvaratva, detuka adhiSThAna je, se nizcaya kara tatva se nizcaya kara tatva, vastugata bheda na jAme, alapajhatA sarvajJatA Arepita tAme; kahe gIradhara kavIrAya, mehanIdrAse jAga, IzvarakI IzvaratA aura jIvakI jIvatA tyAga. zAstrANi adhitya meghAvI, abhyastha ca punaH punaH, parabrahma vijJAya, ulkAvat anyathA ut sUje. (4-45) artha:-graMthane abhyAsa karIne jJAnI mANase paramabrahmane barAbara samajIne ardhA baLelA lAkaDA raseI thaI rahyA pachI jema choDI devAmAM Ave che temaja pustaka paNa cheDI devA, kemake pachI vadhAre vAMcyA karavuM te vANI vilAsa banI jAya che. buddhAdvaita va tatvastha, yatheSTAcaraNa yati, zunAM tatvadazAM caiva, ke bhedavzuci bhakSaNe (4 55) artha:-advaita jANanAra purUSa je yatheSTAcaraNa kare ne kharAba vastu khAya, te tatvajJAnI ne kutarAmAM pachI zo bheda raheze. mATe viveka rAkha. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 saMkSipta nirvANapada jIte tamita vRtizUnya, mana titi mUzvata, etad pada vasiDena, rAmAya bahu gherituma (4-63) artha -mane rAjya jItatAM vRti rahita thaeluM mana, muMgA jevuM thaI rahe che, A padanuM varNana zrI vasiSTha jIe zrI rAmane bahu prakAre karyuM che. catu mukheMdra deveSa, manuSyAzva gavAdiSa, caitanya eka brahmAMtaH prajJA brahma pi. (pa-2) artha -brahmA, iMdra, deva, mANasa, ghoDA ne gAyamAM eka ja caitanya che. te ja brahma ane mArAmAM paNa che-te ja prajJAna brahma" mahAvAkya che. asti brati ceTa, pakSajJAna mucyate, ahaM brahmati ceda, sAkSAtkAraH sa ucyate. (-15) artha:-"asti brA parokSa che, ahaM brahma apakSa" brahma che te parezAna che, paNa brahma huM chuM tene apakSa jJAna kahe che. kuTastha brahma jIveze, ItyevaM catuvidhA ghaTAkAza mahAkAzI, jalAkAza areva yathA. (6-18) artha -cetana ja kuTastha, brahma, jIva ne Izvara che. ne tene cAra AkAza sAthe sarakhAvyA che. ghaTAkAza, mahAkAza, jalAkAza ne meghAkArarUpa che. kena rAma ghaTaghaTa meM bele, kena rAma dazaratha ghara Dole. kena rAmakA sakala pasArA, kena rAma te sabase nyArA. AtmArAma ghaTaghaTa meM bele, jIva rAma dazaratha ghara Dele, Iza rAmakA sakala 5sArA, brA rAma to sabase nyArA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada 179 mAyA traNa prakAranI che.-tucchA, anirvacanIya ane vAstavika tucchA anirvacanIyA ca vAstavI cetyasau trIdhA sevAmAyA tribhirbodhaH zrota, yauktika laukike. (6-130) artha -mAyA jJAnInI daSTie tuccha che, jijJAsunI daSTie anirvacanIya ane laukika daSTie taddana sAcI lAge che. te moha ane jaDarUpa che. aghaTIta ghaTanA paTIyasI mAyA che mAyAne jANavA ghaNA paMDitae mahenata karI paNa tenI sAme ajJAna AvI ubhuM rahyuM. mAyA-hA kahuM te he nahiM, nA kahuM te he hA ke nA ke bIcameM, je he se he. muktista brahma tatvasya, jJAnadeva na cAnyathA; svapna bodha vinA naiva, va svapna hIyate yathA (6-210) artha - mukti te brahmajJAnathI maLe che paNa bIjA keI upAyathI nahi. jema pote jAgRta thayA vinA pitAnuM svapna dura thatuM nathI tema. na nirodhe na cetpatti, na baddho na ca sAdhaka na mumukSuna vai muktaka, ityevA paramArthatA. (6-235) artha:-zrati kahe che ke AtmAne nAza ke utpatti nathI, AtmA baha nathI ke sAdhaka nathI, AtmA mumukSu nathI ke mukta nathI, A sarva vAstavika rIte che ja nahi, kevaLa eka paramArthatA brahma ja che. mAyAkhyAyAH kAmadhene, vatsau jIvezvaravubha, yatheSTha pibatAM kaeNta, tatva nuM advaita vahi. (6-236) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 saMkSipta nivANapada artha:payAnA jIva Izvara be vAchaDA che te bhale dvaitarUpI dudhane pIve, tatva te ati ja che-eka ja che. AtmAnacat vijAtIyAta, ahaM ami Iti puruSa kimicachana kasya kAmAya, zarIra anu saMvareta. (7-1) artha e brahma huM ja chuM ema barAbara puruSa pite jANe, te te kayA bhega padArthanI IcchA kare? ane kayA bIjA hetuthI zarIrane kaSTa Ape? na ja Ape. jema huM zarIra chuM temaja tevI rIte huM brahma chuM tevuM draDha jJAna hoya te pachI zA mATe zarIrane kaSTa Ape. tata ciMtana, tat kathana, ane anya ta6 prabaMdhanama; etaka parama tatva ca, brahmAbhyAsa vibudhaH. (7-106) artha:-jIva brahma eka che tenuM ja ciMtana, kathana, ane eka bIjA sAthe upadezapaNa teja ne tenuM ja nadIdhyAsa tene jJAnIe brahmabhyAsa kahe che. tameva dhIre vijJAya prajJAna, kuvata brAhmaNa nAnu dhyAyAnuM bahUna zabdAna, vAce viplApana hitata. (7-107) artha -kRti kahe che ke mumukSu puruSe, eka AtmAne jANIne buddhimAM phakta ekAgratA karavI, bahu zabdonuM dhyAna dharavuM nahi, kAraNa ke jAju vAMcana te kevaLa vANIne thAka ApavA jevuM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 181 saMkSipta nirvANapada api abdhi pAnAna mahata, sumerUbhulanA dapi; api vahi azAt sAdhe, viSamaH citta nigraha. (7-121) artha -vasiSaNa rAmane kahe che ke kadAca samudranu pAna karI zakAya, sumerU parvata paNa kadAca oLaMgI zakAya, ane agninu paNa pAna kadAca karI zakAya paNa cittane nigraha kare atI kaThIna che. tamekaM jAnItha AtmAnaMhi, anyA vAcaH vimucatha; iti zrutaM tathA anyatra vA, vizvAnaMtviti. artha:-kSati AjJA kare che ke tuM eka AtmAne ja jANa, bIjo abhyAsa choDI de, kema ke bIje abhyAsa vANIne thAka lagADe che. jAgrata svapna suSumyAdi, prapaMca yata prakAza, tad brahmAhaM iti jJAvA, sarva aMdheH pramucyate. (7-213) artha -je AtmA sAkSI rUpe zarIranI traNe avasthAmAM che, mUchI ne samAdhImAM paNa prakAze che ne brahma huM chu, kartA bhaktA huM chuM ema karavAthI sarva prakAranA baMdhanamAMthI mukta thavAya che. brahma avahiMpama che brahmamAM vivAda cAlatuM nathI. samAsakata yathA citta, aMte viSayagocare, evaM brahmaNi cA , kena mucyate baMdhanAt . (7-203) artha:-prANIonuM jevuM citta viSayamAM dhana, putra parivAramAM che tevuM ja je brahama huM chuM tema draDha hoya te kaNa baMdhanamAMthI jaladI mukta na thAya? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 saMkSipta nirvANapada na nirodhe na cetpattiH na ho na ca sAdhaka, na mumukSuneve muktaka, IyeSa paramArthanA (8-71) artha:-AtmAne nAza ke utpatti nathI, AtmA baMdhA. ele nathI, ke sAdhaka nathI, te mumukSu nathI ke mukta paNa nathI, A samajavuM te ja paramArthatA che. avicAra kRte baMdha, vicAreNa nivatate, tasmAt jIva paramAtmanI, sadaiva vicArayet . (10-5) artha-ajJAnathI utpanna thaele baMdha, Atma vicArathI nivRta thAya che, tethI jIva ane paramAtmAnA svarUpa saMbaMdhI haMmezA vicAra karavuM joIe. baMdhanI nivRtine te vinA bIje mArga nathI. samAsakata yathA citta jete viSaya gocare, evaM brahmaNi sthAt, kena muete baMdhanAtu, (11-155) artha -prANIonuM mana jeTalI AsaktivALuM viSayamAM che, teTaluM ja Asakta-tenuM mana je brAmAM hoya te koNa mukta na thAya ? vittAt putrapriyA, putrAt piMDa, piMDAt tathaMdriyama, iMdriyAt priya prANa, prANAt AtmA priyaH para (12-60 ) artha:-dhanathI putra hAle che, putra karatAM pitAne deha vadhAre priya che. tenAthI indriye, tenAthI prANa, ne prANa karatAM sauthI vadhAre priya pitAne AtmA che kema ke te ja paramAtmA che. tat citana tat kathana anya kanya ta6 prabaMdhanama, etad meva parama tatva ca, brahmAbhyAsaMvihudhA (13-83) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada 183 artha :-AtmAnuM' cIMtana, kathana, paraspara vAtacIta te ja brahmanA abhyAsa kahe che mATe ha MmezA AtmagASTi kare. brahma sat cit AnaMda rUpa che, te nAma rUpAtmaka jagata mithyA che te jANe!. AtmAna' caita vijAnIyAt, aya asmi iti purUSaH; kimicchanuM kasya kAmAya, zarIra' anusa'varat. (14-5) artha :-jo purUSa, huM A brahma chuM ema peAtAne A pratyakSa rIte jANe, te kayA mAyika padArtha nI icchAthI kayA mAyika sukha mATe peAtAnA zarIrane duHkha Ape? dhanyAhu dhanyAhu duHkha sasArika' na vikSeDagha; dhanyAha' dhanyAha' svasyA jJAna' palAyitaM kavASi. (14-60) atha' :huM... dhanya chuM huM dhanya chuM have mane sa'sArIka du:kha dekhAtuM nathI. temaja peAtAnuM mArU ajJAna kayAM cAlI gayuM te pazu khabara nathI. dhanyAhu dhanyAhu kartavya me na vidyate kiMcit; dhanyAha' dhanyAha prApya samagha sapannam. (14-61) atha H-huM dhanya chuM huM' dhanya chu' have mAre kaI ka nya karavAnu' nathI. kema ke meM meLavavAnu meLavI lIdhuM che. dhanyA' dhanyAha tRpti me kayayAM bhavet leke; dhanyA' dhanyAhu dhanyadhanyaH punaH punadha nyaH. (14-62) * atha' :huM' mArI jAtane dhanya dhanya mAnuM chuM ne pharIthI dhanya kahuM chuM, kAraNa ke huM' pUNu tRpta thaI gayA chuM ane mane huM' kanI upamA Apu? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 saMkSipta nirvANapada saMgIhi bAdhyate leke, niHsaMgaH sukha manute, tene saMgaH parityAjya, sarvadA sukha micchitA. (2-74) artha -lekene saMga ja baMdhana kare che ane asaMgathI sukha maLe che. tethI koIne saMga na kara, je sukhanI icchA heya te nisaMga rahevuM. vairAga be paramAra sahAyAte parasparam; prANa sahavartate viyujayate kavacit kavacit . (6-276) artha -vairAgya bedha (jJAna) ne zAMti haMmezA sAthe ja rahe che, kyAreka ja judA paDI jAya che. mATe vairAgya, tatvajJAna ne zAMti rAkhe. 3% zAMtiH zAMtiH zAMtiH puruSa sUkta : >> sahaya zISa, puruSaH sahasAkSA. sahasapAt sabhUmI sarvata, vRtAtyatiSThat dazAMgulama artha:-te brahmA purUSane 1000 mAthA che, hajAre AMkha che badhI jJAneMdriyavALe che, sahastra=hajAra paga che.=pa kameMdriya vALo che. te sarva bhumIne oLaMgI jaIne daza AgaLa vadhAre cheTe ubhe che. vedAhame te puruSa mahAtaM, AdityavarNa" tamasa parastAta; tameva vidityAti mRtyumeti, nAnyapaMthA vidyate anAya. (18) artha -te mahApuruSa brahmane amee jANI lIdhuM che. te te sUrya jevA rUpavALe che. tenAmAM aMdhakAra=ajJAna bIlakula che ja nahi, tene jANI lIdhAthI mRtyune tarI zakAya che. A sivAya bIjo koI mArga nathI. manuSya jIvanamAM brahmane jANavAthI ja AnaMda thAya che. ane duHkha nAza pAme che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 185 saMkSipta nivANapada vedAMta siddhAMta -vicAra sAgara ( svAmi nizcaladAsajI) 1. bhramanI nivRtti ja brahma rUpa che. te brahmathI bhInna nathI. (22) pAnu 2. sukha duHkha sAkSI bhAsya che, paNa aMtaHkaraNanA dharmo nathI. (26) pAnu 3. pramAtA vi. saghaLe prapaMca pratIbhAsa rUpa che, te ja baMdha che. (32) 4. brahma sAmAnya ane vizeSa bhAva vinAnuM che. avyavahAryA che. 5. kaI paNa karmabhegavyA vinA nAza pAmatu nathI. jJAnIne mATe te dagdha bIja jevuM che. (37) 6. sAkSI sarva kalezethI rahita che. (48) 7. jIva, Izvara brahma, avidyA, cetana, tene saMbaMdha ne tene bheda anAdi che. (45) 8. cetana ajJAnanuM vidhI nathI paNa vizeSa cetana virodhI che. (60) 9. adhikAnanA jJAnathI mIThA vatu nAza pAme che. (5-221) 10. ajJAna cetananuM Azrita che ne tene ja DhAMke che. jema ke lIla-pANane DhAMke che. 11. padArtha jaNAya tyAre ja che nahi te nathI ja. 12. svapanane jAgratanA padArtho sarakhA ja che. AtmAthI bhInna kaMi ja nathI. . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 saMkSipta nirvANapada 13. jJAnInA zarIra vyavahArane kaI nIyama nathI. (322 ) AvA 27 siddhAMta che. vicAra-sAgaraH mahAtmA nizcaladAsajIe graMtha banAvyo che temAM lagabhaga 27 lAkha lekanuM Extract niceDa che mATe mAnapUrvaka vAMcavA jevuM che. jene saMskRtanuM jJAna nathI tene advaita brahAjJAna sahelAIthI samajAI jAya che, mATe khAsa bhaNavA lAyaka graMtha che, temAM cha prakaraNe che, te sahelI hIMdI bhASA. gujarAtI tarajumA sAthe che. 1le deharo - je sukha nitya prakAza vibhunAmarUpa AdhAra, matI na lakhe chahI matI lakhe, se meM zuddha apAra. (1) - je vastu sukharUpa hoya te paNa nitya rahevuM joIe, vaLI prakAzavALuM (sUrya nahi) ne vyApaka (AkAza nahi) te nAmarUpavALI saghaLI vastune AdhAra heya, te brahma che, te huM chuM. paNa te mATe temAM buddhi cAlatI nathI, paNa buddhine paNa ne samajavAnI zakti Ape che te brahma huM chuM, zuddha chuM ne apAra chuM. brahmaloka le lega je, cahe saba na ke tyAga, veda artha jJAnA munI kahata tAko vairAgya. brahma prApti arU baMdhI hAnI mikSako rUpa, tAkI cAha mumukSatA, bhArata munIvara bhupa. jIva bAkI ektA, hata viSaya ja buddhi, tame je aMtara vahe se matI mada abuddhi. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada paramAnaMda svarUpakI prApti prayajana jAnI, tInemeM je aMtara lahe se matI maMda ajJAnI. veda udadhI bIna gurU lakhe lAge lena samAna, bAdala gurU mukha dvAra hI, amRtase adhIkAna. viSayamAM sukha kema lAge che? javAba - Atama vimukha buddhi jana joI IcchA tAkI viSayakI heI, tA sucaMcaLa buddhi bakhAnI, sukha AbhAsa hoI tyAM hAnI. jaba abhI lakhata padAratha pAve, taba matI kSaNa vikSepa nasAve, tAte hai AnaMda pratIbIMbA, punI kSaNameM bahu cAha viDaMbA. tAte he dhIratAkI hAnI, se AnaMda pratIbIMba nIzAnI, viSaya saMga yu AnaMda heI, bIna satagurU yaha lakhe na keI. AtmarUpa ajJAna he, he mithyA paratItI; jagata svapna nabha nIlatA, rajaju bhujaMgAkI rItI. (1) zUnyavAdI bauddhamata asat khyAti mAne che. (2) buddhi vijJAnavAdI bauddhamata Atma khyAti mAne che. (3) gautama ne kaNAda vazeSika anyathA khyAti mAne che. (4) kapIla sAMkhya zAstra apAti mAne che. (5) anirvacanIya khyAti vedAMta-vyAsajI mAne che. kAraNa ke khyAti anirvacanIya lakhI, paMcama tInameM ora, yukti hIna mata cArIe, mAne ghamakI Thera. 1. asata khyAti peTA che, kAraNa ke vAMjhaNIne dIkaro na dekhAya. 2, Atma khyAti khoTI che, kAraNa ke sarpa te lAMbe TAIma dekhAyA kare che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 saMkSipta nirvANapada 3. anyathA khyAti khATI che, kAraNa ke vastu kaika ne dekhAya kaMika te bane nahi. hAya pramANe ja jJAna thAya che mATe kheATI che. 4. aghyAti mata khoTA che, kAraNa Anu' sAmAnya pratyakSa jJAna tethI sanI bIka lAge che te paNa khATu' che kAraNa ke ahiM sapanI smRti nathI paNa pratyakSa che. mATe abhyAti mata khATA che. 5. bhrama thayA te viSaya ne jJAna avidyAnuM pariNAma che. eka ja vakhate utpatti ne eka ja vakhate nAza pAme che. mATe badhuM sAkSI bhASya che. Ane vivata pariNAma kahevAya che. kema ke eka ja vakhate utpatti ne jJAna thatAM nAza pAme che. A ja vedAMtanA siddhAMta che ke adhisthAnanA jJAnathI bhramanI nivRtI thAya che. 'tara mAhIra eka rasa, je cetana bharapura; vibhu najasama se brahma hai, nahi neDe nahi dura. artha :-je AkAza satra vyApaka che temaja prazna paNa sarva vyApaka che, ane te aMdara ne bahAra bharapura che, paNa pAse ke dUra nathI. ajJAna jIvanI 7 avasthA : eka ajJAna AvaraNa jAnA, bhrAMti dvIvIdha punI jJAna pIchAne; zAka, nAza arU haSa apArA, sapta avasthA Ima nIradhArA, artha :-ajJAna, AvaraNu, bhrAMti, parAkSa aparAkSa jJAna, zAka nAzane haSa -A jIvanI cha avasthA che. 3 yapi AvAsa me, ahe. brahma Ika jJAna; tathApi seA kuTastha ka, lahe Apa abhImAna. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ sakSita nirvANapada 189 artha :-aMtaHkaraNamAM huM brahma chuM' tevuM jJAna thAya che paNa-tenu abhImAna kuTastha le che. ke huM ja brahma chuM. peAtAnu ajJAna=aMtaHkaraNanu ajJAnaja AtmAnA (thrAnA) jJAnane DhAMke che. draSTAMta :-trIta ja pANIne DhAMke che. eraDAnu adhArU-eraDAthI ja thAya che. temaja ajJAna, cetananu Azrita che. te cetanane ja DhAMke che. jaise svapna dvAta khIna krama se, cumIthyA jaga bhAsata bhramate, jo tenA krama jANyA cAhe, se marU sthala jala khasana nIcAre. jagata te svapnanAnA krama jANavA te jhAMjhavAnA pANImAM lugaDA nIceAvavA jevu che.=samajAze nahi. nahiM kha puSpa samAna prapaMca, iMza kahAM karyAM jI kahAve; sAkSya nahi ima sAkSI svarUpana, drazya nahi drak kAhI jaNAve. baMdha ha hAya tA mAkSa ane arU, DeAya ajJAna ta jJAna nasAve; jAnI yahI kartavya taje saba, nizcala hAta hI nizcala pAve. sat cit AnaM eka tu, brahmA ajanya asaga; vibhu caitana mAyA kare, jagA utpati bhaga maya :-tuja sat cit AnaMda rUpa brahma ja che, ane jagatanI utpati nAza karavA te mAyAnuM kAma che paNa AtmAnuM kAma nathI tema jANuvuM, hetu meAkSa kA jJAna eka, nahi kama nahi dhyAna; rajI sapa tamahI nase, hAve raju ke jJAna. OM zAMtiH Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 saMkSipta nirvANapada Good Quatations: Scilence is an eternal aloguance-Hila te mahAna vakRtva che. By reading books knowledge comes but wisdom lingers-pustako vAMcavAthI jJAna Ave che paNa DahApaNuM AvatuM nathI. Vigilence is the price of liberty-Hall jAgRti te ja svataMtratA che. Reading, writing & methmetting (debating) make the man perfect-vAMcavuM, lakhavuM ne carcA karavAthI mANasane pUrNa banAve che. Leaving thoughts, empting mind & waiting, will bring perfectness-A2121 1591, mana khAlI karavuM, ane rAha jovI tethI pUrNatA prApta thaze The joy of search knowledge, does not lie in its monopolist possessions, but sharing its secrets to others-A brahmajJAnane AnaMda, potAnA manamAM khAnagI rAkhavAmAM nathI paNa te jJAnane khare AnaMda bIjAne vahecI devAmAM che. Knowledge thrives in deffusion-sta au vaheMcI devAthI ja vadhe che. If you will not absorb the mind, mind will absorb you-je tame mane nahi jIte, te mana tamane jItI leze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 191 saMkSipta nirvANapada Serival of the fittesh, might is right, marry and multiply, let the strongest live & weakest die my will to power & they will to knowledge, etc. These are the laws of brutes and to secrifice for others is the law of mankind-sabaLA jI ne nabaLAe maravuM. khAva, pI ne majA kare te mUkhanI vAta che, paNa bIjA mATe duHkha sahana karI, bhega ApI, garIbane ApavuM te ja mANasAI che. Try to see unity in diversity-bhedamAM abheda jenAM zIkhe. Try to know Atmik power rather than Atomic power-AtmA jotAM zIkhe paNa eTama bomba jotAM na zIkho. Love thy neighbour as thyself as he is yourself-tamArA pADozIne cAhe kAraNa ke te tamArUM ja rUpa che. When ago knows that its knowledge is ignorance that is its salvation-orila oy967 24042 paDe che ke huM pAmara jIva chuM. tyAre ja temAMthI AgaLa vadhI mukti meLave che. Maya stands for want ot engairy-H141 A prazna puche ke tuM keNuM che, kevI che? te turata ja ApaNane samajAI jaze ke te kevaLa jAdugarI che, sAcI nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 saMkSipta nirvANapada The relaxation of mind is much more important than the consantration of mindmanane tAbe karavA karatA te huM mana nathI tema samajavuM te ja temAMthI mukti che. Do not try to understand the world but try to overstand it-jagata zuM che te samajavA mahenata na kare paNa tene choDI daye te vadhAre sAruM che, kAraNa ke te samajAze nahi If you will add or deduct in a settlad problem, the whole eguation will be disturbed-nakkI karelA siddhAMtamAM tame kaMI bAMdha choDa na kare, nahiM te siddhAMta tuTI jaze. There is a great difference between the worldy experience and true experience-ryoldat anubhava ane sAce anubhava baMnemAM ghaNe phera che. phArasI urdu (suphImata) pavitra mata (supha-una) namAja-para-phagara-savAra, jhehara-madhyAha, asara-4 vAge, magareba-sAMje, IsA-zatre. zAka-gurU, (muda) avasthApa-murIda-mumukSu darvezaphakIra, elIyA-masta, kAmIla-mahAtmA, kutuba-parama haMsa, valI-saMta. molavI-upadezaka. kalaMdara - zreSTha purUSa -3 - dAdAMhayAta, bualIzAha, lAlazAbAja ne rAbIyA masarI nA kalaMdara che. phirastA be-kerebAna ane kebIna, je haMmezA mANasanI kAMdha para hoya che ne puNya pApanA sAkSIo che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ 193 saMkSipta nirvANapada, bakA bIllAha-(bAkI rahetu tatva), phanA phIllAha-sarva nAza. hAMsIla hotI he bakA jaba ulphatame, phanA he jAya - jyAre badhu nAza pAme tyAre ja zreSThatatva prApta thAya che. mAyA-kudarate kAmalA aura hakamate bAgalA kahe che saphArasa-bhalAmaNa, nabIre-dIkara, pAka-pavitra, khephanAka-bhaya kara, nApAka-pApI, aravAha-devatA, phasala-prasAda, murAkabA-samAdhi, maphata mukti-videhI, nagada mukti-jIvana mukta, udbhuta-prema, be, cUM va carA-deza, kALa ne vastu, IyAta-sugaMdha, saDAyAta-durgadha, mayakhAnA-mastane akhADe, AmIna--alIphamIm nuna, rahIma-rahemAna,-vizaTa purUSa, karIma-kRSNa, jhamajhama-gaMgA jamunA, kAbA-kAzI jevuM dhAma, majanu-gAMDa, tenuM nAma kesa hatu, badalata-kAraNa ke, baranA-athavA, I-memuAmalA-karma kAMDa ImemukAsaphA-jJAna kAMDa, ImeIlAhI-brahma vidyA, anAnIyata ahaMkAra, jannata, behIsta-svarga, dejhakha, jahannama-narka, anAnIyata-ahaMkAra, vAhadahulAzarIka-ekale ja advitIyaMbrahma,zahAdata-gavAhI, sAkSI, Alame malkata-devaka, camaDagIdhaDa-ghuvaDa, nIkAba-burakhe. dhupa ha tuMphA he cheDachADa, jaMgala ke peDa kaba late he dhyAnameM, gIradIse, rejagArase, hIla jAya jIsakA dIla; InsAna che ke kama he, e daramnake sAmane. artha :-taDake, tephAna, vAvAjhoDuM thAya te jaMgalanA jhADavA kayAre mUMjhAya che? mATe bhAI, dhaMdhAthI, bAlabaccAthI, manathI mUMjhA nahi, kAraNa tuM te marada cho. ane je A te jhADavA paNa mUMjhAtA nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 saMkSipta nirvANapada na bApa beTA, na desta duzmana, Azaka ne mAzuka sanama kIsIkA; ajaba tarahakI huI pharAgata, na koI hamArA na hama kisIkA. artha-A dunIyA ajaba rItanI che, temAM kaI koInuM nathI. e sIkaMdara na rahI terI bhI AlamagIrI, kitane dIna Apa jIe jIsake lIye dArA mArA. ghaDI huI ghaDIyAlakI, huA parAyA mAla, naMgA AyA naMgA jAyagA, yahI rakhanA khyAla. praznaH e sIkaMdara kahAM jAte ho? "deza chatane ke lIye." pIche kayA karegA? jarA : "zAMti mIlegI." javAbaH te aba mujhe zAMti he aisI zAMti Aja hI lele. maratI vakhate sIkaMdaranA zabdoH-mArI pAlakhImAMthI mArA baMne hAtha bahAra dekhAya tema khullA rAkhaje, ne kaheje ke huM kaMI laI jate nathI khAlI ja hAthe jAuM chuM. mArI pAlakhI vaidyo, hakImanI pAse upaDAvaje ke ame temane sAjA karI zakyA nathI. temaja badhI mArI rIyAsata pAlakhI sAthe kADhajo ke AmAMthI huM kaMI paNa sAthe laI jate nathI. baMdA baheta na kulIye, khudA khamegA nahi, jora julama nAhi kIjIe mRtyulekake mAMhI; mR yukake mAMhI tuja raba turata dIkhave, je nara kare gumAna, se nara khattA khAve; kahe rAma daraveza, bhula mata gAphIla baMdA, khudA khamegA nAhi, phula mata gAphala baMdA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ 195 saMkSipta nirvANapada delase kamIneMkI kahIM zarAphata nahiM hotI, kArUnake khajAnakI, kahIM kIMmata nahiM hatI. artha-paisAdAranI kayAMya kIMmata thatI nathI. paravAne kabhI zAke sIkavA nahiM karate, urasAka kabhI maranekI paravA nahiM karate. artha -pataMgIyA, premathI dIvA para marI jAya che, pachI pharIyAda nathI karatA, premI-prema pAchaLa mare che chatAM pharIyAda nathI karatA. maranA bhalA he usakA, je apane lIe jIe; jaMdA he vehI, je maracukA, InsAna ke lIe jIe. khudA para vizvAsa rAkhe - jIsanehI jhara dIyA he, hI dhana bhI degA mAle makAM havelI, bAge camana bhI daigA. chate raheMge jabataka, khAneka anna bhI degA mara jAya gA te tujhe, kaphana bhI degA. dikI khuzI kI khAtara, cakha mAla dAla dhanake; gara marda he te Azaka, keDI na rakha kaphanake. sAMI leka pukAra te, kara kara laMbe hAtha; tuM paramAtama deva che, tuM trIlekI nAtha. hakIkata : khudAne dIyA he khuba, khuzakara svAla kavI; khAnA pInA lenA denA, yahAM raha jAtA he. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada keteka amIra umarAva, bAdazAha bhaye; kara gae kucha, phIra lagA na ThakAnA he. hIle mIle pyAre jAna, naraMdakI hI rAha cale; jarAsI jIMdagI tAme, dila bahalAnA he. Ave paravAnA, ane eka na bahAnA; yAte nekI kara jAnA, phIra AnA he na jAnA he. yahI he IbAdata, yahI he dIne ImA InsAke kAma Aye, InsA ke IgyA. jIsane zarAba pI kara, mIMyA ke sAtha mahenata kI he usake kIlata, jIllata, era Illata prApta hetI he. dunIyA ImAnavAle ke lIye, kaida khAnA he era kAphI ke lIe, jannata che. dunIyA muDadAla he dunIyA ke tAlIba kutte he; IsalIye Azika allAha ke, dunIyA ke tAlIba nahIM che. Ahe zardI, ge jarade, came tarapha Ine jA rI bekarArI, be za va 2. kama khudane kama guphatane, khyAbe harAma; AzakArA nava nIzA, bAda pIsara. artha zarIramAM zaradI lAge, raMge pILuM paDI jAya, ne AMkhamAM AMsunI dhAra thAya ke kaba khudA mIlegA, tene mATe khuba AturatA rAkhe, khAya eg, vAtacIta paNa bahu ochI kare, ne uMgha cIMtAthI na Ave ke khudA kema na maLe? A badhI khudAnA AzakanI nIzAnI che. A jJAna bhakta jevuM hoya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada hakIkatanuM jJAna : InAyata jo muzI kI hai dilame... mere, vA daulata nahi' he gumAne ke kAkhIla, na lAveA pecame hume' ye atule duniyA, ye dila ve nahi' he sAne ke kAbIla; nahi dila rahA jamAne ke kAkhIla, rahAhu meM AMsu bahAne ke kAbIla atha :-mArA gurUtuM je jJAna mArA dilamAM che te gumAvI devAnu' nathI. huM mANase. mane tame AMTImAM na nAkhA, have huM kadI phasAI nahiM jAuM. mArUM dila A duniyA mATe nathI, huM... phakta khudAnI khAtara AMsu pADavA mATe ja jIvu chuM ke kayAre mane khudA maLe mATe mane muavA nahiM. muAraphatanu (mastInuM) jJAna ; 197 hamahI huM khuda khudA yArA, nahiM pedA hamArI ke; humI jIMdA haMmezA hai, na maranA mana karArI he. pakaDa samazera bahetakI, kala duryakI karaDAlI hai; khudI taja khuda khudA hAye, na kisIkI intajArI he. na devI deva mAne huM, na khudase aura jAne ke; khudA khurda pahecAne huM, nahiM gerAMse yArI ke na atha :-Tu' jAte ja khuda khudA chuM. kema ke AtmArUpe janmyA ja nathI. huM ajara amara chuM ne kadI marIza nahiM te me' nakkI karyu che kema ke huM zarIra nathI paNa AtmA chuM. mArA hAthamAM advaitanI talavAra che tethI bhedabhAva nIkaLI gayA che. zarIranuM abhimAna paNa kADhI nAkhyu che. huM AtmA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 saMkSipta nirvANapada sivAya kaI devadevI mAnatuM nathI. huM jAte AtmArUpe brahma ja chuM, bIju kaMI mane jJAna nathI. meM khuda huM khudA Izvaka mayakhAnemeM dekhA, na jaMgalameM na kAme na batakhAnemeM dekhA; manasura caDA zUlI para pukArA analahaka, A zaka ke majA yuM marajAne meM dekhA. artha -huM jAte ja AtmArUpe brahma chuM A vAta bIje kayAMya nathI. majura jyAre zULI para caDyo tyAre ja be ke huM ja khudA chuM, amArI majA dehabhAva choDavAmAM ja che. Izka karana tavArakI dhAra kapana, e kamma nahiM he naMgIyA bhukhIyA dA; e the thAha nahiM aDabhaMgIyA de, e te kamma he zIrAMcI saMghIyA dA. artha :-khudA sAthe prema kare te talavAranI dhAra para cAlavA jevuM che. ahIM jevA tevAnuM kAma nathI. ahIM te mAthA sATe mAla khAvAnuM che. beThe he tere daraze te kucha karake uThe ge; yA valla bhI he jAyagA, yA marake uThe . artha :-tAre daravAje beTho chuM. te tArA meLApa jarUra karIza nahiM te zarIra paDI jAya te paravA nathI e mAre nizcaya che. kaDA jarA sA aura ve patthare meM ghara kare; InsAna ve je nA dIle, dilabara meM ghara kare. " artha-jyAre nAne kIDo paNa pattharamA ghara kare che te mANasa kema khudAnA dIlamAM, vAsa na karI zake? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ 129 saMkSipta nirvANapada nizcaya - agara ye kuba jagahase Tale te Tala jAye, hImAlA bAda kI Thokara se phiIsala he jAye. agara e bahara bhI juganu kI dumase jale te jala jAye; era AphatAba bhI kamale ja arU Dhala jAye. kabI na sAhabe hIMmata kA salA tuTe; kabI na apanI jaba se balaAye. artha -bhale ghavane tAre uttara dizAthI khasI jAya, bhale hImAlaya pataMgIyA jIvaDAthI uDI jAya, bhale sUrya paNa pUrvane badale pazcimamAM uge, paNa mAre nizcaya kadI pharaze nahi. ane jamAnathI bIju belIza nahi. kaphana bAMdhe have zIra para, tere kuce me A beThe, hajAre tAnA aba hamase lagAva, jIsakA jI cAhe. artha :-mAthe mata laIne huM tAre mATe beThe chuM. have leke game tema bele tenI mane paravAha nathI. - sAMI leka pukAra de, kara kara laMbe hAtha; tuM paramAtama deva che, tuM tIrakI nAtha. mITAde apanI hastIke, garaje martabA cAhe dAnA pAkameM mIkara, gule gulajAra hetA he. artha:-deha bhAva cheDI de, juo jANe phATI kuTI jAya che tyAre ja DuMDu thAya che. merA cheTAsA mana lele pyAre mahinA yahI najarAnA peza karatA he terA dIvAnA. he prabhu! mArUM mana laI le, huM tamane bheTa ApuM chuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 saMkSipta nirvANapada phirA terI talAzameM jaMgala pahADameM, mIlA nahiM mujhake terA asalI makAna che, puchA AlImase terA khAsa kara patA, rahetA he tere pAsa yaha usakA bayAna he. ApahI ApakuM gerakA kucha kAma nahi, jAne mutalakameM merI zakala nahi nAma nahi. sarva vyApI huM ja eka chuM bIjo che ja nahi. Every day is a new years day & every night is X'mas night. artha: dararoja navuM varSa ja che ne dareka rAtrI mArA mATe dIvALI che. na mara bhukhA na rakha jhI, na jA majIdameM sIjhadA kare; hukama he zAha kalaMdarakA, anala haka tuM kahAte jA. na kucha hama hasake zIkhe che, na kucha hama reke zIkhe he je thaDAsA zIkhe he, kisIkA heke zIkhe he. saba ThATha paDA raha jAyegA, jaba lAda calegA bajAra; kajhajhAka ajabakA luTe che, dIna rAta bajAkara nakArA. tana sukhA kubaDI pITha huI, gheDe para jIna dhare bAbA aba mota nagArA bAja cUke, calanekI phIka karo bAbA. artha -kALa pAse Ave che, have javAnI taiyArI kare. tana sukAI gayuM che, zarIre khADA dekhAya che, mota pAse che te jarA Izvarane yAda kare. ora jJAna saba jJAna che, brahmajJAna Ika jJAna, jese gelA te pakA, mAra kare medAna, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21 saMkSina nirvANapada jaba pAyA bheda kalaMdarakA, rAha jA ane aMdarakA, jaba bheda pAve brahmaraMdarakA, tahAM jJAna suraja caMdarakA. gavAsiSTha mahA rAmAyaNa -( ke 32000) tarapi jIvanti, jIvati mRga pakSiNa sa jIvati maneyasya, mananena sajIvati. (1-14-11) artha -jhADavA paNa jIve che temaja pazu pakSIo paNa jIve che. paNa kharU cha te ja gaNAya ke je mananapUrvaka vicArI jIvate heya. sva kaMThe sthita vastu, yathA na prApyate mAta, zvamAMte prApyate tatt, AtmADapi guru vAkyatA artha :-pitAnA kaMThamAM rahelI vastu paNa pachavADe sarI javAthI jaDatI nathI temaja AtmA pitAnuM ja svarUpa che chatAM gurunA samajAvyA vinA samajAtu ja nathI. phlevara IdaM sthAna, vigraha mUrtimAna se, paMca bhUtAni vAsaDayaM, kartha tatra sukhI bhavatuM. artha -A zarIra ja kajIyAnuM sthAna che temAM pAMca bhute rahelA che te jIvane sukha kayAMthI maLe? Atma ajJAnAt jagat bhAti hi, Atma jJAnAta nivatate, rajaju ajJAnAt, ahi bhAti, tad jJAnAt ca nivatate. artha -AtmAnA ajJAnathI ja jagata dekhAya che. ane AtmajJAna thatAnI sAthe ja tene bAdha thAya che. jema deraDInA ajJAnathI sarpa dekhAya che paNa deraDInA jJAnathI sarSa uDI jAya che tema. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra saMkSipta nirvANapada manehi jagatAM katAM, manehi puruSaH paraH manaH kutaM kutarAma, na zarIraH kRtakRtam artha -mana ja jagatane kartA che, mana purUSathI para che. mATe ja mananuM kareluM kAya, kArya kahevAya che. paNa zarIranuM karela kama gaNAtu nathI. sasaMge vAsanA tyAga, adhyAtma vidyA vicAraNama; prANa spaMdana nidhi, ceti upAya: ceta se jaye. artha -satsaMga, vAsanA cheDavI, ane Atma jJAnane vicAra kara prANAyAma karavA, vigere upAye manane jItavAnA che. na devaH puMDarikAkSa, na ca deva trilezana, ' na dehe deva paDasau, na deva citra rupakA, na te rupAM na cAkare, nA yuvAni na cA padama; tathApi puruSAkAra, bhAtAnAM vaM prakAzate. artha -vinuM ke trilocana zaMkara vi. keI deva nathI, tenuM koI rUpa ke AkAra nathI tathApi bhaktone mATe tenI bhAvanA pramANe deva purUSAkAre prakAze che. vidyamAna mAyAvata, tAvat duHkha kSaya kuta-jyAM sudhI mana che tyAM sudhI jIvane sukha maLatuM nathI ja, upAya batAve che - satsaMga vyavahArivAt bhavabhAvana varjanAta; zarIra nAza izitAt vAsanA na pravartate. artha:-satsaMga kare, saMsAra bhAva cheDo ane zarIrane nAzavaMta mAne te saMsAra bhAvanA raheze nahi. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada cittameva hi sa'sArA, rAgAdvi phleza dukhitam; tadaiva te va mu kta', bhavAMta' iti yyate. AtmanA baMdhane hetuH citta kSINu hiyatnata, cittasya tasya kSayataH kevalAtA cit prakAzyate atha' :-citta te ja rAga-dveSavALe saMsAra che, temAMthI mukta thavuM te ja sa`sAra nAza kahevAya che. AtmAne 'dhana phakta citta-mananuM ja che. citta Dabbala ta mAMthI eka ta bAda karatAM kevaLa cit caitanya AtmA rahe che. upAya :-jJAnavAna eva sukhavAn, jJAnavAneva chAti; jJAnavAna eva balavAna, tasmAt jJAnamaye bhava. 03 artha :-jJAnI ja sukhathI jIve che, te baLavAna paNa che mATe peAtAnA AtmAnuM jJAna meLavA te ja upAya che. mekSaH na tiSThati AkAze, na pAtAle na bhUtale; ajJAna hRdaya gra Mthi nAtheA, mAkSaH iti smRtaH. artha :-mAkSa AkAza, pAtALa ke jamIna para kayAMya nathI. kevaLa huM AtmA brahma chuM' tema mAnavuM te ajJAnanI gAMTha kADhayA barAbara che, ne te ja mAkSa kahevAya che. brahmAdi sta Mba paryaMta, manasA kalpita' jagat; svapnavat maneAdrazya, mama nAsti iti nizcaya. artha :-brahmAthI taNakhalA pata, manathI kalpelu jagata che. te svapna jema dekhAya che, tethI te hUM nathI te mArA nizcaya che. A Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada yena kenacit Acchajo, yena kenacita AzIta: yatra kavacana zAyI, samrATa Iva rAjate. artha :-game tevA kapaDAM pahere, game te maLe te jamI le ane jyAM jagyA maLe tyAM suI rahe te samrATa rAjA jene zobhe che. tanu' tyajata vA kAzyAM. pacasvagRhethavA; jJAna saMprApti samaye, mukta asau vigatAzayaH artha -jJAnInuM zarIra kAzImAM ke tenA ghare paDe te paNa vAMdho nathI. kAraNa ke jyAre tene tatvajJAna thAya che te divasathI ja te mukta che, kAraNa ke tene jagatanI koI IcchAo rahelI nathI. nidrAdo jAgarayAta, bhAva upajAyate, te bhAva bhAvayanuM sAkSAt, akSayAnaMda anute. artha:-nidrAnI jarAka pahelAM ne ukyA pahelAM jarAka, ke jyAre mana tadana zAMta hoya che. te ja bhAva rAkhave. dIvase rAkhavAthI akSayAnaMdane bhagave che. prazAMta sarva saMkalpa yA zIlAvat avasthiti jAgra tridrA vinimuktA, sA svarUpa sthiti parA. artha -jenA badhA saMkape nAza pAmyA che, ne je zIlAnI jema zAMta sthitimAM rahe che ane je jAgrata ke nidrAmAM saMkalpa vagarane che tene ja jJAnIe svarUpAavasthA kahe che. na sukhAya sukha calya, duHkha dukhAyane aMtarmukha mane nitya, samukta iti kate. (u. 169-1) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada artha :-je sukha duHkhane samAna gaNe che ane aMtarmukha AtmA huM chuM tema mAne che te ja mukta purUSa kahevAya che. zrI gIradhara kavirAyanA kuMDalIyA :-- gIrIdhara jo seA gIrIdhare, yatna zUnya bIna khe6; gIrIkArana skula sUkSmatana, gIradhara pratyeka veda, gIrIdhara....veda, jo huM nItaryuM prApata; bInA zrota dhvanI sune, vAk bIna zabda ala pata. kahe gImbara kavIrAya, na jAme mItra ara; sabake Apana Apa, AtamA sA tu gIrapara. nA nArAyaNu nIzamaya, kArana kAraja rahita; sabaMdha saMjJA jAtI punI, guNu krIyA asahita. guNu....asahita, kalpanA sava atItA; neti neti karake, cakIta laI zruti gItA. kahe gIradhara kavirAya, na jAme satya raja tamA; nirAva Ika thATa, ApakuM Ape namA. AtmabhInna jo huM krIyA, se| sakha bhramakI mUla; kAyIka vAcIka mAnasI, mI ApakI jIla. sukhI.... bhula, meAkSa hIta kare jo karanI; jyu ravI cAhe teja, jAya khadyota kI zaraNI. kahe gIradhara kavIrAya, sAdhya sA sabhI anAmata; svataH siddha apavarga, cidhana tu mAtama, cihna vilAsa prapa`ca yaha, cit vita cidrUpa; esI. jAkI draSTi hai, sA vidvAna anupa. 201 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada sa, anupa, mahA jJAnI tatva darzaka nija AtmA vyatireka, vAta sune na karazI. kahe gIradhara kavIrAya, vIvekI lAge che kIna saMga kare vivAda, dekhe tyAM cit bhu jaba tuM Apake, tabAhI bhaye kharAba zarIra kA Aspada huA, utara gayI saba Apa. utara Apa, darodara khAte dhakake kabI jAve kedAra khaMDa, kabI bhAve makake kahe gIradhara kavIrAya, kupharake palane gu bakane lage tephAna, jamA saba apanI bhulya. bhAse Ata prapaMca yaha hai advaita akhaMDa Ata mIle advaita me, yahI pranAma pracaMDa. yahI pracaMDa, pIMDa brahmAMDa mITAve, jaga dukhakA vRda, ThaMdra ajJAna nasAve. khaMDa khaMDa karI drazya, akhaMDa svarUpa prakAze; paDha vedAMta kesarI, bhrama dvata leza na bhAse. mAyA kI sattA nahi, te bhI he saMsAra mITe nahiM ajJAnase, karI karI karma hajAra karI. hajAra, iSTa upAsana dvArA dravya dAna arU puNya, gata japa kIe apArA. kIe zAMti nahi haya, kaleza hara jJAna batAyA paDha vedAMta kesarI, chuTe saba terI mAyA. vedAMta carcA kara, nitya lAka ekatra karake, draDha Thesa gelA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ 207 saMkSipta nirvANapada de teDa mAyA, gaDha mAtra pilA; sArthakya hove, nara dIvya celA. amara nAtha eka AtamA, saba devana ke dekha; - keTIna maLe saMta jana, jAnata he kaI leva. jAnata... bheda, vivekI purUSa akAmI, anugata aMtara bIja, mavat aMtayami. kahe gIradhara kavIrAya, bIna avayava ju bhramara iMdriya gaNake nAtha, AtamA so tu amara. svata paramezvara Apa he, bace cahe kucha ora, avaidIka sAdhanameM lagyo, mUTha na ke zIra mera. mUDha na ke zIra mera, Apaku Apa na jAne; zruti samRti purAna, zAstra kA kahyA na mAne. kahe gIradhara kavIrAya, bhame chata ke kSaNa utai; baje cahe kucha aura, paramezvara Apa he svata. daNA dazya na heta he, dazya na daSTA hoya, daSTAne jaba Apako dazyarUpa kara joi; dazyarUpa kara joI, tIsIne bhaye kucenI, mAnya nIjake sevI, zAkta vaiznava jenI, kahe gIradhara kavIrAya, sahe nAnA vidhi kaSTA, bhAMti kupake mAMhI, paDyo chasa dIse daSTA. de cit dazya varga ke punI dazyameM anuyuta, jana adhyasta tAma sabhI thAvat bhautikabhuta; thAvat..........bhuta ApIta raju sapavat, A bhramara siha prasiddha, sanAtana rUpa asat sata; kahe gIradhara kavIrAya, AtamA tuMhI samaNA, kapanA 2hita azunya, cetana dazyaka dahA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 saMkSipta nirvANapada attA je saba jagatake, seI bhumA seI dhiSThAna, seI pratyeka AtmA, seI brahma bhagavAna, I....bhagavAna, sacidAnaMda sarvezvara, trIdhA bheda parIcacheda, rahita amIta paramezvara, kahe gIradhara kavIrAya, jIsakI ekarasa sattA, se tuhI sAkSAt, pratyeka brahmAMDako attA. tyAga chavakI jIvatA, aura izvarako Izvaratva, deneko adhiSThAna, se nizcaya kara tatva; tatva, vastugata bheda na jAye, vyaSTi samaSTi, alpajJatA sarvajJatA Apata tAme, kahe gIradhara kavIrAya, meha driAse jAga, jIvakI jIvatA aura IzvarakI IzvaratA tyAga. merI terI chAMDake, pakSApakSI nArakha, rAga dveSa dura kara, nIjAnaMda rasa cAkha; nIjAnaMda rasa cAkha, aura rasa lAge , eka jJAnake bhaye, duHkha mITa jAve ke kahe gIradhara kavIrAya, raMga jaba pahere gerI, taba heve saphala, jaba taje merI terI. brahmA sanAtana vAcya he, vAca kahe vedAMta, paDhata sunata vedAMtaka, hetA he mana zAMta, hetA he mana zAMta, aMta dukA hetA, jIva heI ke brahma sukha nIMdakI he setA belA nAhi vizva, mAyA na tana-mana, taSa kara sAre karma, bhaja sanAtana brA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada 209 hama jIjJAsu jananape, saba vidhi vidhi anukuLa, svAmI nizcaladAsajI, gurU mIle sukha muLa gurU mula, kRpA kInI ati bhArI, dIye Atama upadeza, avidyA saghaLI TALI; kahe zubha ciMtaka mitra, mITAyA he sabakA bhrama, svarUpa sthiti, ahaM kRtya kRtya bhaye hama. jabAMke na tAkAta, na manaka rasAI | mIlI mujhaka aba apanI asalI bAdazAhI; aura jJAna saba jJAna he, brahmajJAna ika jJAna, jaisA gelA te pakA, mAra kare medAna. mahAtmA suMdaradAsajI:manahI ke bhrama, jevI meM upajana sApa; manake sApa jevarI, samAta he. manahI ke jamate, marIcI kAku jala kahe manahI ke bhama sIpa, rUpa se dIkhAta che. suMdara kahata yaha dIse, manahI ke bhrama; manahI ke brama gaye, brahma hoI jAta che. te te svarUpa che, anupa cidAnaMda ghana, deha te malIna jaDa, yuM viveka kIjIe. tuM te nIsaMga nIrAkAra, avinAzI Aja; deha te vinAzavaMta, tAhI nahiM dhIjIe. tuM te SaDU umI rahita, sadA eka rasa dehake vikAra saba deha zIra dIjIe. suMdara kahata yuM vicArI, Ayu bhInna jANuM; pArakI upAdhI kahAM, Apa kheMcI lIjIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 saMkSipta nirvANapada deha yaha kona ke he deha paMca bhutana ke; paMca bhuta kena he? tAmasa ahaMkAra te. ahaMkAra kona te he? jAsu mahatu tatva kahe, mahatu tatva kena he? prakRti majAra he. prakRti kona te he? purUSa he jAke nAma; purUSa kona te he? brahma niradhAra che, brahma nIrIha, nIrAmaya nirguNa nitya niraMjana era na bhAse. brahma akhaMData, he adha uradha; bAhIra bhItara, brahma prakAze. brahma hI sUkSama, sthala jahAM lagI brahma hI sAheba, brahma hI dAse. suMdara aura, kachu mata jAna huM brahma hI dekhata, brahma tamAze. kaI nRpa kula kI, seja para sute AI; jaba laga jAge te, le ati sukha mAne che. nIda jaba AI taba, vAhI ke supana bhaye jaba paDyo naraka kuMDa meM, yuM jA he. atI duHkha pAve punI, nIka na karyuM hI jAI jAgI jaba paDyo, taba supana bakhA he. yaha juTha vaha juTha, jAgRta supana deu suMdara kahata jJAnI, saba bhrama bhALe che. lAve deha chuTI jAya; kAzI mAMhI gaMgAtaTa; bhAve deha chUTI jAya, kSetra madhaharame. bhAve deha chuTI jAya, vipake sadana madhya; bhAve deha chuTI jAya, paca ke gharame. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada 211 bhAve deha chuTI jAya, Arya ke anArya me; bhAve deha chuTI jAya, vaname nagarame. suMdara jJAnI ke kachuM, saMzaya rahata nAhiM, | svaraga naraka sau, bhAMgI gayA bharame. eka kI daI, na eka na deI, uhI kI IhI, na kahI na hI he. zUnya kI sthala, na zUnya na thula, jahAM kI tIMhI, na zahIM na tIMhI he. mUla kI DAla, na mUla na DAla bahI kI mahIM, na bahI ne mahIM che. jIva kI brahma, na jIva na brahma, tuM che ke nahi, kucha he na nahiM che. nyAyazAstra kahata he pragaTa aNuvAda, mimAMsAdizA mAMhI karmavAda kahyo che; vaizeSIkazAstra punI kAlavAdI he prasiddha, pAtAMjalazAstra te gavAda kahyo che; sAMkhyazAstra mAMhI punI prakRti purUSavAda, vedAMtajuzAstra tIna brahmavAda gAye he; suMdara kahata vAsa mAMhI bhavAda, jAke anubhava jJAna vAdamAM na vahyo che. eka te zravaNuM jJAna pAvaka kyuM dekhIye, mAyAjala sparzata vegebujI jAta he; eka te manana jJAna bIjalI ghana madhya, mAyAjala barasata tAmuM na bujhAta he; eka te nididhyAsana jJAna vaDavA anala, jaise, pragaTa samudra mAMhI mAyAjala khAta he; anubhava sAkSAta jJAna pralayakI agnisama, suMdara kahata Ata prapaMca bIlAta che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 saMkSipta nirvANapada je kucha sunIye, dekhIye, buddhi vicAre jAha sa saba vAkya vilAsa he, jama karI mAne AMhi. aba kachu kahe ve ke nahi, kahu kahAM le bena anubhava karake dekhIye, yaha muMgekI sena, suMdara tere peTakI, tA ke ciMtA kena; vizva bharaNu bhagavaMta he, pakaDI beka tuM mauna. sAta sAta dIna gaye, karaNI orakI aura; suMdara eka vicAra bIna, mana nahi pIve Thera. manaka sAdhana eka che, tuM kara brahma vicAra; suMdara brahma vicAra te, brahma heta nahiM vAra. durI kare saba vAsanA, AzA rahe nahi koI, suMdara vAkI mukti he, jIvata hI sukha heI. bheda sakalaku jJAta che, ekAMta he ajJAta bhedamAM abheda lakhe, se vedAMta prakhyAta. kahanA sananA dekhanA, heI rahA jaba Apa; sacidAnaMda abhedameM, magana bhaye taja tApa, jAne te bhI Apa he, na jAne te bhI Apa; magara na jAna ne meM, rahegA mahA saMtApa, zrI rAmacarita mAnasa :vidyA sItA vigaH sumita nija sukha, zeka mahAbhi panna cetaH saumitri mitre bhavagahana gataH, zAra sugrIva sakhe, hatvAte hainya vAlIM, madanajala nidho, vairya setu prabaddha prazvata adha rakSaH patiH adhigataH cit jAnakI svAmiArAma:. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada 217 atha :-brahmavidyArUpI sItAnA ApaNane viyeAga thayA che tethI peAtAnu Atmasukha maLatu nathI ne jIvabhAve zAka mehamAM AvI paDyA chIe tethI je lakSamAM mana rahevu joIe temAM rahetuM nathI ne sa'sAramAM magna che. mATe zAsrarUpI sugrIvanI maitrI rAkhe, ane dInatArUpa=dehabhAvarUpI vAlIne nAza karI, kAma krodhanA samudra para dhIrajarUpI setu pula bAdhA, ane ajJAnarUpI rAvaNanA nAza karI caitanyarUpI AtmArUpI jAnakI che tene meLavA ne sukhI thAo. veDha mata zeAdhI zeAdhIke purANu sakhe, sata aura asa'tanake bheda khatalAvatA; kapaTI kucAlI, krUra, kalIke kucAlI jIva, kena rAma nAmakI caracA calAvatA; enI kahe mati mAne, hAta pratitI yaha, pAhana hIyemeM Dena prema upajAvate; bhArI bhavasAgara utAratA kavana pAra, yam . jo maiM yaha tulasI rAmAyaNa na gAvatA. asti bhAti priya, rUpa' nAma caitya 5AMcamam| Aghatraya brahmarUpa', jagatpa tatA atha' :-DhAvu', dekhAvu', priya lAgavu', nAma ne rUpa. temAM pahelAM traNa brahmarUpa che ne bAkInA e jagatarUpa che. vyApaka eka brahma avinAzI, sat cetana ghana AnaMdarAzI; rAma brahma cinamaya avinAzI, sava rahita sakha urapuravAsI. dRSTi sRSTivAdaH-janaka ma'DapamAM rAme dhanuSya bhaMga karyAM tyAre jene jevI bhAvanA tevA rAma dekhAyA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 saMkSipta nirvANapada umAnA prazno ne zrI zaMkarane upadeza - juThe ke satya jAhI bIna jAne, jImI bhujaMga bIna rajaju pahecAne. jehI jAne jaga jAI herAI jAge yathA supana bhrama jAI. harakha vizAda rahita raghurAu, tuma jAnata saba rAma prabhAu. prasaratAMya na gatAbhiSeka: tathA na mamsa vanavAsa dukhitA; mukha prasanna manaraMga na Sa, saba kara saba vidhi karI pariteSa Atma rAmAyaNa : tItva mahArNava, havA kAma krodhAdi rAkSasAna; zAMti sItA samAyuktaH, AtmA sAme virAjate. artha :-meha rUpI saMsAra samudra taravAne che, ane kAma krodha, vigere 6 vikAre rUpI rAkSase mArI, zAMtI rUpI sItAjIne meLavI, tame AtmA rUpe rAma thaIne rahe. vAlimIkI rAmAyaNa:-eka zloka. kaca pakSInI mAdAne pAradhIe bANa mAryuM ne mAdA maraNa pAmI. te uparathI adhyAtma rAmAyaNanA 100 zleka thayA ne pachI tulasIdAsajIe jJAna vairAgya bhakti, nAma mahAtma, mAyA brahma Izvara vigere suMdara rIte zeThavI rAmAyaNa banAvyuM prathama pAMca kAMDa hatA paNa pAchaLathI bAlakAMDa ne uttarakAMDa umeravA mAM AvyA che svAmI zrI mAdhavatIrtha che ane zrI kRSNAtmaka svAmI kahe che ke rAmAyaNa ne mahAbhArata ApaNuM saMskAra graMtha che paNa baMne itihAsa nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ 215 saMkSipta nivaNapada zaMkara sahaja svarUpa saMbhArA, lAgI samAdhi akhaMDa apArA. gurU ke vacana pratItI na jehI, sapane hu sugama na sukha siddhi tehI. jANu bhavanu suratarU tara heI, 1 sahitI daridra janIta duHkha I. guDhau tatva na sAdhu durAvAhI, Arata adhikArI jahAM pAvahI. juThe u satya jAhI bIna jAne, jamI bhujaMga bIna rajaju pahacAne. jehI jAne jaga jAI heI, jAge yathA supana jama jAI. harakha vizAda jJAna ajJAna, jIva dharma ahamIti abhImAnA. rAma braho vyApaka jaga jAnA, paramAnaMda paresa purAnA. jathA gaganaghana paTala nIhArI, - jhAMpela bhAnu kahahI kuvicArI. jAsu satyatA te jaDa mAyA, bhAsa satya I meha sahAyA. ehI vadhI jaga harI Azrita rahaI, jadapi asatya deta duHkha ahahI. je sapane zIra kATe keI, bIna jAge na duri duHkha he. rAma brahma cinmaya avInAzI, sarva rahita saba ura pura vAsI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 saMkSipta nirvANapada bAdI basana binu bhukhana bhArU, bAdI bIratI bInuM brA vicArU, bele madhura vacana chamI merA, khAI mahA ahi hadaya kaTherA. duI kI heI eka samaya bhuAlA, hasava ThaThau arU gAla phulAtA. dekhaI sunaya gunIya manamAMhi, mAha sula paramAratha nahi rAma svarUpa tumAra, vacana acara buddhi para; avigata akatha apAra, neti neti nita nIgama kaha. seI jAnaI jehI deha janAI, jAnata tumahI tumahI heI jAI. pucha mahI kI rahI kaha, me puchata sakucAu, jahona heI tahAM deha kahIM, tuma ho dekhAvau ThAuM. sIyA. jadapi brahma akhaMDa anaMtA, anubhava gamya bhajahI jehI saMtA. meM arU moha tera ne mAyA, jehI basa kInha chavA nIkAyA. ga gocara jahAM lagI mana jAhiM, se saba mAyA jAne huM bhAI. mama darazana phala parama anupA, jIva pAva nija sahaja savarUpA. umA kahu me anubhava apanA, sata harI bhajana jagata saba sapanA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada 217 tAta svarga apavarga, sukha dharIya tulA eka aMga; tula na tAhI sakala mIlI, so sukha lava satsaMga. saciva vaida gurU tIna je priya bola hI bhava Asa; rAja dharma tana tInI kara, hAI vega hI nAsa. saguna pAsaka, mekSa na lehI, tInha kahu rAma bhagati nIja dehI. se parama duHkha pAvahI zIra dhunI dhunI pachI nAI kAla hI kama hI Izvara hI, mithyA deSa lagAI niguNa rU5 sulabha ati, saguna jAnana keIka sugama agama nAnA carita, sunI munI mana krama heI. bInuM gurU he ki jJAna, jJAna kiM hoya virAga bInu; gAva hI veda purAna, sukha ki lahIe harI bhagati bIy. sehamati iti vRtti akhaMDA, dIpa zIkhA saMI pa2ma pracaMDA. Atama anubhava sukha suprakAzA, taba bhavamula bheda bhrama nAsA. cherana graMthI pAvajo ke, taba yaha jIva kRtAratha hAI. kahata kaThIna samujata kaThIna, sAdhana kaThIna viveka hAI ghunAkSara nyAya jau, punI pratyuha aneka va zakI 2ha dvIja anahIta kIje, karmakI raha svarUpI cihe. immense of Rama rAmanuM vyApakapaNuM lo.earth water fire air & ether is Rama, In the heart mind prana a senses is Rama, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ sakSipta nirvANapada In the breath blood, nerves & brain is Rama, Om Shree Rama Jay Rama Jay Jay Rama. Within is Rama without is Rama in front is Rama, Above is Rama below is Rama behind is Rama, To the right is Rama to the left is Rama 218 everywhere is Rama.-Om Shree.. To the right is Rama to the left is Rama everywhere is Rama, Vyapka is Rama Vibhu is Rama Pranam is Rama. Om Shree... Sat is Rama Chit is Rama Anand is Rama, Shanti is Rama Sakti is Rama Joyti is Rama. Om Shree... Prem is Rama Merey is Rama Beauty is Rama, Bless is Rama Joy is Rama Purity is Rama. Om Shree.. Refuse Solace path Lord & witness is Rama, Father mother friend relative & Guru is Rama. Om Shree.. Support Scource Centre ideal and Goal is Rama, Creator preservor distroyar and redermer is Rama. Om Shree... The Goal ultimate of one and all is Rama, Attainable through shradha, Prem and merey is Rama. Om Shree.. Accessible to devotion and Surrendor is Rama, Heosana to Rama Glory to Rama Victory to Rama, Salution to Rama Prostration to Rama Adoration to Rama. Om Shree... Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ sakSipta nirvANapada nirvANapada, dhammapada, mukta, mekSa, sAkSAtkAra, aMtImapada, navakAramaMtra=AkAra vagaranuM mana karavu. vyaSTi samaSTi eka che : The things near & for, by some hidden power, linked are That you cannot touch a flower without troubling the stars. 219 zrI rajanIzajI yoga-samAdhimAM manane zUnya thavAnuM ja kahe che. dRSTAMta :krimiTi simiTi karI bharI talAvA-talAvanu pANI vyaSTi karI naLa dvArA ApavAmAM Ave che. mATe RSi samaSTi eka che. dRSTAMta :-Radio Voice of America or India is prevailed all over the world. atha :-vaDodarAnA reDIyeA avAja samasta duniyAmAM phelAya jAya che. ApaNA raDIyAmAM te avAja sakAcAI jaI kevaLa EmplifirethI mATe karavAmAM Ave che. mATe ja STi samaSTi eka che. upaniSad virATa varNana (mu`Daka 2-1-4) :agni: mUrchA, cakSuSi ca'dra sUryo', diza: zrotre, vAk vivRttAzrva vedA; vAyu prAtheA, hRdaya vizvama, padmaNyAM pRthivI dveSa, sarva bhUtAMtarAtmA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 kSipta nirvANapada artha -mArA vALa megha che, kapALa satyaka che, AMkhe sUrya caMdra che, neNe rAtrI divasa che, kAna dizAe che, nAka azvinIkumAro che, prANavAyu mahA vAyu sAthe eka che, mukha agni che. vANI che, brAhmaNa che, bAhu kSatriya che, chAtI vaizya che ane pada yuddha che, peTa pAtALa che, udara darIyara vyaSTi samaSTi eka che. mahedarI rAmanuM rAvaNa pAse virATarUpe varNana kare che - paga pAtALa eja zIzadhAmA, aparaleka aMgaaMga vizrAmA kuTI vilAsa bhayaMkara kAlA, nayana dIvAkara kaca ghana mAlA. brahmabindu upaniSad - hevize veditabetu, zaba brA paraMcayata; zabda brahmaNi niSNAta, paraM brahmAdhi gacchati. vegi zUnya pare bhavet, nirvicAra vizAra adhyAtma lAbha; tatra taMbharA prajJA. pahelI vRttine tyAga karI, bIjI uThavA na daIe; vacamAM nirvikalpa dazAne anubhava letA rahIe. hiraNya kazyapanuM mRtyu uMbarAmAM thayuMnirvikArapaNuM. 3 zAMtiH zAMtiH zAMtiH aba kaheve ke kucha nahi, kahu kahAM le bena anubhava karake dekhIye, the guMgakI sena. (mahAtmA suMdaradAsajI) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ rI saMkSipta nirvANapada yAjJavalkaya maitreyIne kahe che - temaja (kenepaniSada) na tatra cakSuchati na vAMm gacchati, na mane na vizva vijAnimo. kAraNa-vijJAtAraM hi kena vijAnIyAta, yatra AtmA eva abhUta tadda kenake pat kanaka vadet Iti. dhyAna-gati karatAM sthiratAmAM vadhu zakti che, jemake zabda karatAM maunamAM vadhu zakti che. dhyAna keI mUrtinuM, vastunuM dhyAna karavuM tema nahi, paNu manamAMthI viSaye dura karI, pitAnuM svarUpa ja pUrNa che tema mAnI manane nivicAra karavuM tene yegI leke dhyAna ja savAM svati bhavatu, aSAM zAMti bhavatu, sarveSAM pUrNa bhavatu, sarveSAM maMgala bhavatu. # zAMtiH zAMtiH zAMtiH Atma bodha : svasmina samyaka parisAte, ki ye avaziSyate, ki he ki upAdeyaM, ki kArya AtmadarzitaH. artha -pitAnA svarUpane jANyA pachI, jANavAnuM kaMI bAkI rahetuM nathI, te pachI zuM choDavuM ? ne zuM grahaNa karavuM? AtmadarzI purUSane A pachI kArya karavAnuM bAkI rahetu nathI. pAMca vakhata dhIrethI bele ane manane AnaMdathI bharI daye - sahajAnaMdI zuddha svarUpa, avinAzI huM Atma svarUpa." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 123 harI gIta: sukha ke| kahAM hai DhuMDhatA, khAhira nahi hai sukha kahIM; tuM Apa sukhakA si'dhu hA, usakI khabara tujhako niha. sakSipta nirvANapada IcchA na kara AnaMda kara, IcchA khaDI hI duSTa hai; he zreSTha se bhI zreSTha, para tuM cAha kara ke bhraSTa he. Atma jJAnanA thApAka bhajanA ( rAga-gara ) merA sat cit AnaMda rUpa, koI kAI jAne re. Teka mana vANI kA meM draSTA, dvaita mAtra kA hama he sRSTA; me' kevaLa anubhava rUpa. kai0 paMca kozase me' huM nyArA, tIna gunase me' bhI nyArA; me' kevaLa sAkSI rUpa. koI janma maraNa meza dhama nahi, punya yApa merA kama nahi; meM kevaLa brahma svarUpa. koI sUrya ca'dra me' teja hai merA, agni meM bhI ujAlA merA; me' kevaLa AnaMdaeN rUpa koI tIna lAkakA meM' hu' svAmI, ghaTa ghaTa kA aMtarayAmI; jyu' mAlA me' sUta. koI rAjana nIja rUpa pIchAne, jIva iza meM bheda na jAnA; me' lakSa se brahma svarUpa. koI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ 223 saMkSipta nirvANapada ravI sAhebanuM bhajana (rAga-AzAvarI) mAyA mUle nAhiM (trItAla). mAyA mUle nahiM saMte, mAyA mUle nahi; Teko bIna vicAra sakala jaga bhalA, jJAna vinA aTavAye. saMtA mAyA mAyA siddha sAdha pukAre, acaraja eja kahAve; bherIMga sIMdara bheya para jese, kaho kIsa vIdha kATe. saMte kheta paDA hai bIna rakhavArA, ADA ubhA kInhA . akala vInA oDA oLakhAyA nahinAhaka haraNa bInhA. saMte mATI kerA mahela banAyA, cItaryA vAgha cItare, tese hI jaga dekhI chavaDe zubhe, e vAgha kIsake khAve. sate mAyA miMda supana kI jesI, jJAna binA aMdhiyAre kahe ravI sAheba Atama jaba pragaTyo, huA jJAna ujIyAre. saMte AnaMdasAgajI ( rAga-deza trItAla) hama mastAnA para brahmakA, sabhI jaga jAnA he bhramakA. hama, jAna lIyA yaha he jaga bhramakA, mithyA mamata lagAnA khAya dhuMA arU phena pInase, bhukha tarasa kayuM chIpAnA. hama, eka rUpa cIdAnaMda vyApaka, vizva sakala phelAnA; ota preta hekara jaga beThe, bhItara bahAra samAnA. para brahmakA nIrAkAra niNa nIraMjana, nIravayava zAMta nizAnA; parama tatva paramAnaMda sehe, parama prANa pahecAnA. para brahmakA eka aMzase vizva prakAze, saguna mUrta rUpa lInA tIna aMza AnaMda bharyo vana, hI hamArA ThIkAnA para brahmakA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada jaga kahe te he| jIse, jaga nahiM jhagamaga brahma hI he; janma kA jagata kA, na koi kAraNa huM na krama che. cit se acita kI, Aza kaise; hAtA kahI pragaTa, phaise manA kIsane manAyA, kIsase huM manA; e sabhI jAnane kA, thA sabhI zrama che. prakAza se bhI tama De. 324 mIthyA cetana kalpanA kA, eka nutana nIketana he; AkAza meM', acetana kA bhrama 3. khAMDa khIlAnA dA nahiM, khAMDa khIleAnA eka; tese jaga brahma dekhIe, kIe kabIra viveka. ( vasiSTha mahArAja ) kezava kRti ( trItAla ) huM akhaMDa eka nitya ciMdhana avinAzI, kalpita jaDa sakala dezya jAlanA vilAsI-huM pUzuM kAma chuM tamAma dharma rUpa dhyAtA, vividha jagata jALanA vicArathI vidhAtA huM sakala drazya avadhIe sadaiva che vinAzI, Adi aMta madhya mAMhe huM rahyo prakAzI-huM nivikAra nirAkAra chuM svaya' prakAzI, vizvamAM vasAvanAra muktipurI kAzI-huM brahmAbhava indradeva kAi nathI nyArA, lAka lokapAla sUkSma dRSTivaDe mArA-huM' dezakALa vastunA na bhedabhAI mAre, jAgrata ke svama ke suSupti hAya yAre-Tu' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ 225 saMkSipta nirvANapada dvaita bhAsa bhrAMti mAtra che vivartarUpe, zuddha buka mukta sadA nizcala svarUpe huM dhyAna ane dhyeya ane dhyAtA nahi ne, vANu manathI atIta huM caturtha epha-huM kezava harI rAmakRSNa nAmathI gavAu, sthira sadaiva paramadhAma jAuM ke na thAu- huM, vedAMta geya rahasya (rAga - sAraMga trItAla) kata: vaDodarAnA sTezana mAratara vedAMta siddhAMta aMtaramAM, sudraDha kara vizvAsathI; karI cira nidbhUta AraMbhI, zamadama sAdhana abhIlASathI. cetana sarvemAM eka rahyuM, zruti bhagavatIe upadezI kahyuM, upAdhIvaDe bhInna pratIta thatuM. vedAMta jyama ghaTa avichInna AkAza taNe, mahAkAza thakI nahi bhInna gaNe; mahAkAza varUpe nitya bhaNe. vedAMta advitIya akhaMDa avInAzI, Atama sukha taNe rAzI; rahyo jAgRta AdImAM bhAsI. vedAMta nahi Iza na sUtra virATa are, nahi prAjJa na taijasa vizva are, kadI bhega na ga jarIe are. vedAMta nahi leza prapaMca taNe temAM, bhAse ja prapaMca sahu temAM; e eka taNe, saghaLe mahimA vedAMta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ darza kare kama' tathApi nahi' karatA, suthe spaze badhu karatA; e kaphtA ja chatAM e nahiM karatA. vedAMta. jJAnI tRpti ati pAme che, janmArdika dukha sau vAme che; vANIthI kahAna virAma che. vedAMta. Atma svarUpa (rAga-gajhala ) karyAM : buddhisAgarajI huM AtmA chuM. huM AtmA chuM, huM kevaLa zuddha AtmA chuM. ( Teka. ) nIrAkAre badhAmAM chuM, huM kevaLa zuddha AtmA chuM. nathI huM zarIra ke iMdri, sakSipta nirvANapada nathI mana ke mane vRtti; nathI ahaMkAra ke buddhi. huM AtmA chuM nathI hu' grupa ke bhIkhArI, nathI huM ghara ke ghara khArI; nathI nara ke nathI nArI. huM AtmA chuM nathI dhana mAla ke mIlkata, nathI huM AbarU Ijjata; ahA mAnada cetana ghana. huM AtmA chuM nathI sAgara ke sarAvara, nathI huM mRtyu tavara; sadAziva zAMta AnaM ghara. huM AtmA chuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada 227 sRSTi-daSTivAda (jagata dehAdhyAya) - izvare saMkalpa karyo ekeDahuM bahu svAma-huM eka bahu rUpe thAuM. Let there be lightne jagata banyuM. ghaNuM moTA bhAganA ApaNA dharma graMtha jevA ke - paMcakaraNa, paMcadazI, vicAra-caMdrodaya ane vicAra-sAgara, gItAjI, rAmAyaNa ane upaniSada, veda vigere prathama dazya jagatane vicAra karI sRSTindaSTivAda prathama samajAve che. jIva, dehAdhyAsa ne jagatane kendra mAnavAthI cha dazA utpanna thAya che. daSTAMta bALakanA janma vakhate ja gaLathuthImAM (prathama bALakane ghI gela garama karI, rUmAM baLI jAya che) phaIbA kahe che ke-"huM pAva", sAsu-huM pAva", naNaMda-"huM pAva" Ama prathama "huM"nA saMskAra (haM deha chuM te) prathama zarU thAya che. pachI te nAma pADavAmAM Ave che ke "mohana". gharanA mANase tene mehana, mohana kahI bolAve che. pachI sagA-vahAlA, pADozI, nizALanA mAstare, gujarAtI, aMgrejI kolejanA, pachI nekarI karate heya tyAM paNa mehana nAma lakhAve che ne pagAra mAstara ane jenA saMbaMdhamAM Ave te badhA tuM deha che, mehana che, pAmara jIva che tema AvA 7 kilAmAM dehAdhyAsa pAke karAve che. brAhmaNe, kathAkAro paNa kahe che ke tuM jIva che, ne mokSa mATe sAdhana karAve che. (1) jIva jagatane sAcuM mAne che tethI jagata kendra bane che ane pUrva pUrvanA saMskAra mAne che. nava chekarA nhAvA paDyA tene gaNanAre dazame, pitAne ja bhule che. jagata, sUrya caMdra che mATe Izvara mAnavAmAM Ave che, paNa e sama Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 sakSipta nirvANapada jAtuM nathI ke jAgrata, svapna jema mithyA che, izvara pUrNa che vyApaka che te zA mATe banAve? devasya eSa svabhAvaH, Atma kAmasya kA pRhA. ( mAMDUkayakArikA 1-9 ) (2) saMbaMdhathI (darzIna vicArathI) mANasa sAthe, vastu sAthe jagatane satya mAnI vyavahAra kare che; pUrva pUrvanA sa'skAra mAne che, tethI phoTogrAphanI prasiddhi game che ne dAna, sevA deza tathA jJAti mATe kare che. ( 3 ) saMbaMdhathI, daza`nathI, mANasa vastune paMca bhutA, dehathI sagA sabadhIethI, jagata satya mAnI vyavahAra jIva kare che, ane pUrva' pU`nA sahkAra, sAcA lAge che. tethI huM jIva chu' tema lAge che. (4) kalpita, svapna ke suSupti dazA samajAtI nathI, ane pratibhAsika sattA, ne pAramArthika sattA samajAtI nathI, jagatanA vyavahuAramAM teja pramANa che (sUrya prakAzathI, ) svapna paNa tejasa devathI thAya che, te ka'ThamAMhItA nADImAM thAya che, sInemA, ghuleAka, zarIranu pIta, vi. teja che. Electricity paNa teja che. rAtre phAnasa paNa tejathI vyavahAra karI zake che. ( 5 ) deza, kALa ne maraNuthI bhutakALa ne AzAthI bhaviSya kALa ane vAsanAthI vatamAna kALa che, ne kalpita che. vicAra te ja samajAze ke vartamAna kALa eka kSaNunA ja che. khIjI kSaNe bhutakALa khanI jAya che. che te gamatu nathI ane bhaviSyanI AzA thAya che, sukha Ave te rahetu nathI. Ama hAya tA ThIka, tema jIva racyA ja kare che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada 229 (6) 6 pramANe-(pratyakSa anumAna, upamAna, athapitti, zabda ne anupalabdhi) sAcA lAge che, te anvaya bhAva samajAtuM nathI, kemake " brahma satya jagata mithyA" te samajAtu nathI, ane kheTA sukhane sAcuM mAne che. A jagata-lIlAnATaka samajAtu nathI. A sRSTi draSTivAda-mArA rUpiyA huM vAparU athavA bIjAne ApI dau te ochA thAya, tema lAge teja, zarIra bhAva teja sRSTi-draSTi vAda che. jagatamAM ghaNuM vAde che :AraMbhavAda, pariNAmavAda, vivartavAda, ajAtivAda, avacchedavAda, bIMba pratIbIMbavAda ne AbhAsavAda vigere sRSTi-draSTivAdamAM, ghaNA jIva, jagata vigere mAnavuM te-Ane ja mAyAvAda kahe che. vicAre te prathama jIva thavAnuM kAraNa jaDaze nahiM jIva, Izvara ne jagata, sAcu mAnavuM teja sRSTi-draSTi vAda che. 3 zAMtiH zAMtiH zAMtiH daSTi-sRSTivAda (vivAda) , daSTi pahelA suSTi nathI, janma thayA pachI ja sRSTa lAge che. ApaNe baMne AMkhe jhINI karaze te padArthonA dekhAvAmAM phera paDI jaze. AMkhe ? 0000 vi. dekhAze. daSTi-sRSTivAdamAM deza kALa, avinAbhAva saMbaMghathI rahe che. tene Correlation kahe che. temAM saLaMga jAgrata avasthAne vicAra che, temAM jIva, jagata ne Izvara kapita che ne brahmamAM adhyasta che. mAyA paNa karipata che. AvI vAte vede, upaniSado ke gItA, rAmAyaNamAM nathI. daSTi-sRSTivAdanuM mukhya sAdhana vairAgya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 saMkSipta nirvANapada vAda ghaNA che :- zrI nibhAcAryajI dvaitAdvaitavAdaHAraMbhavAda mAne che, zrI vallabhAcAryajI zuddhAdvaitavAda pariNAmavAda mAne che, zrI zaMkarAcAryajI kevalAdvaitavAdavivartavAda mAne che, ane vasiSTha mahArAja ne gauDapAdAcAryajI ajAtIvAdaHdaSTi-sRSTivAda mAne che. vivarta=je hoya tene badale bIjuM dekhAvuM te. jemake brahmane badale jagata dekhAvuM. daSTAMte -tasmina maru, zaktikA, sthANu, sphaTIkAda; jala, rauSya, puruSa, sAvita dekhAya che. = marU bhUmimAM jaLa, chIpamAM rUpuM, jhADanA kuMThAmAM purUSa ne sphaTIkanA zivalIMgamAM resA dekhAvA. temaja brahma para jagata vivartarUpe dekhAya che. AvuM jagata che te mATe sAcuM nathI, adhyAsa che. kartApaNuM ke bhApaNuM, zarIra ke manamAM che, chatAM AtmAmAM mAnavuM te adhyAta che. daSTAMta -badhA manuSya pitAne "huM" kahe che chatAM ApaNe tene "tuM" ke "te" kahevuM te adhyAsa che. zarIra ke mana kriyA kare tene AtmA kare che tema mAnavuM te adhyAsa che. daSTAMta -dArU pIdhA pachI koI kahe ke huM rAjA chuM, te te kaI mAne nahiM. temaja deha dhArI, zarIra, mana-buddhi jIvane AtmA kahe che te sAcu nathI. adhyAsanA duSTatA:-hoTha raMgavA, hAthe meMdI mukavI, zarIranuM nAma, AtmAnuM mAnavuM vigere. vitarta pRthvI roja phare che chatAM sUrya phare che tema lAge che. zabdo badhA sApekSa ne sAthe ja ubhA thAya che. je divase putra janme tyAre ja "bApa" zabda bolAya che temaja sAsu-vahu, derANI-jeThANI, TATuM-unuM, sArUM-narasuM A badhuM sApekSa che. temaja jIva che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada 271 te ja jagata che, bAkI te kevaLa brahma ja che brahma laTakA kare brAnI pAse "ekamevA dvitIyaM brahmA" che. brahma vyApaka ne pUrNa che mATe temAMthI kaMI paNa utpatti thAya ja nahi. vicAre-sauthI prathama jIva kayAMthI Ave? kAraNa jaDaze nahi, mATe jagatane svapnA jema mAne. (zaMkara) umA kahe meM anubhava apanA, sata hari bhajana, jagata saba sapanA. (bAlakAMDa) sapane hAya bhikhArI nRpa, raMka nAkapati hoya; jAge lAbha na hAni kachu, tImI prapaMca yaha soya. svapnamAM paMDita bhaye, svapna mUrakha jAna; suMdara jAgye vaDUte, nahiM jJAna ajJAna. A jIva, jagata ne Izvara vi. zAMti che. (kezavakRti) dvaita bhAsa bhAMti mAtra, che vivartarUpe, zuddha buha mukta sadA, nizcala svarUpe. zAne bhaya kyAM che bhavasAgara, zuM mAre te taravuM re; nitya paramAnaMda svarUpa huM, duHkha vinA zuM DaravuM re. (jue pAnuM 12) zrI zukadevajI mahArAja parikSIta rAjAne kahe che - - tu rAjana mariSyati, pazu buddhi ImAM jahi; na jAtaH prANabhUtaDagha, dehavat vaM na naMti. (bhAgavata 12-5-27) artha tuM AtmA che tethI jampa ja nathI. tuM deha nathI, A daDha kara. zrI vasiSTha jI-he rAma, kaMI banyuM ja nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 saMkSipta nirvANapada daSTAMta -vRddha pati-patnine eka juvAna dikaro marI gaye, strI khUba raDI ne patine puchayuM-tame kema raDatA nathI ? javAbamAM tenA patie kahyuM-gaI kAle svapnAmAM mAre sAta dikarA hatA, savAre marI gayA. have bela, tArA ekane raDuM ke mArA sAta mATe raDuM? saMsAra svapna tulya ja che. barAbara vicAre te samajAze ke deza, kALa, vasta kaMI ja nathI. kevaLa eka cetana che. OM zAMtiH "madhurAdhipaterakhilaM madhuram che,-badhu eka ja che. draSTi-sRSTivAdamAM kAraNa bhAva hete nathI kAraNa ke eka ja brahma che. jagatane jIvane sAcA na mAne, purUSane strImAM, paisAmAM, jagatamAM sukha lAge che. paNa nAnA bALakane keImAM sukha lAgatu nathI. bhulA-ApaNe ja saMtoSI mAnI, beDIyAra mAnI sthApanA karIne tene sAcA, anAdi mAnIe chIe. pAkIstAna 1947 pahelA na hatuM paNa have tyAMnA mANase pitAne pAkIstAnI mAne che. varSanI sAle vikrama, I. sa. ke IglIza ke pArasI vi. sarva kapita che chatAM sAcI mAnIe chIe. svapna vakhate svapna sAcu lAge che. jAgyA pachI khoTu paDe che. temaja ajJAnatAthI jagata Izvare banAvyuM te tema mAnIe chIe. paNa e vicAratA nathI ke pUrNa mAM krIyA heya nahi. A jIvane mAnava zarIra kema maLyuM te pUrva janmanuM kAraNa punya kahIe chIe. paNa pUrvamAM paNa zarIrathI ja punya banI zake che. paNa kAraNa sAcuM nathI. paNa brahma satya jagamithyA, cha brahmava nA para: =jagata utpanna thayuM nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada 233 zAMti che, svapna jevuM che. sInemAnA khela jevuM paDadA para kevaLa dekhAya che, satya nathI. juoH "Iza" upaniSad - 30 pUrNa madada pUrNami, pUrNata pUrNa muducyate; pUrNamya pUrNamAdAya, pUrNa mevA vaziSyate. (1) A badhuM kevaLa brahma che. ne bIju kaMI paNa dekhAya che te bhrAMti che. draSTi-sRSTivAda, samajavA mATe gurUnI jarUra paDe che. pANImAM lAkaDI vAMkI cUkI dekhAya che. temAM sabaMdhanI vicitratA che. suratanA caMdubhAI gI:-When I take myself as a body, all the miseries will assail on me, but when I take myself as an Eternal Soul, all the miseries are going out of saven oceans. artha:-huM deha chuM tyAre khuba dukha mane dekhAya che paNa jyAre huM pitAne AtmA mAnuM chuM ne jagatane mithyA mAnu chuM te saghaLA duHkho sAta samudranI pAra cAlyA jAya che. pharI yAda karo huM AtmA brahma chuM ne jagata deha cetanapara vivarta rUpe ja che. A daSTi-sRSTivAda samaja agharo che mATe koI gya guru pAse jaI samaja paDe che. AvA gurU zrI zukadevajI rAjA parikSItane maLyA hatA temaja zrI rAmane vasiSTha, nAradajIne zrI sanaskumAra, yadurAjAne zrI datAtreyajI, zIvAjIne zrI rAmadAsajI, vivekAnaMdajIne zrI rAmakRSNa paramahaMsadeva, ketune muni uddAlaka ane zrI maMDanamizrane zrI zaMkarAcAryajI maLyA hatA ne brahma satya jagata mithyA samajAvyuM hatuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 saMkSipta nirvANapada uttara mImAMsA-eka brahma tatva mAne che, te barAbara che. paNa sAMkhyazAstra-prakRti, purUSa be mAne che, nyAyazAstra16 padArtho mAne che, vaizeSika dravya mAne che, yogazAstra-3 padArtho mAne che, pUrva mImAMsA-2 padArtho jaDa ane cetana mAne che. jagata kevaLa brahma para vivartarUpe bhAsI rahyuM che tethI dharmamAM, ItihAsa ne karmakAMDane bhAga bahu ja muMjhave che ne eka tatva brahmanuM jJAna thavA detuM nathI. gItAmAM paNa kSetradharma che, paNa deza kALane vicAra nathI. gItAjI vyavahArika mANasane bahu ja upaye gI che paNa eka tatvavAda samajaNavALA mATe upagI nathI. daSTi-sRSTivAdamAM prathama jJAnanuM pRthakakaraNa karo ne pachI ekIkaraNa kare, te ja vivartavAda samajAze. daSTisRSTivAdamAM pate ja cAra thaIne corI kare ne pote ja polIsa thaIne pakaDe che. vaLI pote ja nyAyAdhiza thaI nyAya cUkave che ne jamAdAra thaIne jakaDe che-pakaDe che. A badhuM eka tatva ja che. jemAM svapnamAM aneka dekhAya che paNa jAgatAM ja pite eka ja che tema. As the distruction of the dream is complete on awekening. So all the effects or ignorance musr vanish with the rise of wisdam. jema svapnanI badhI asara jAgrata thatAM rahetI nathI temaja tatvajJAna=daSTi-sRSTivAda samajatAM ajJAnanI asara rahetI nathI. saMnyAsI badhA ghara pitAnA mAnI bhikSA le che. phakta traNa zabdo yAda rAkhe :(1) AtmA sarva vyApaka ne brahma che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada 235 (2) Atma padArtho-jagatanA svama sarakhA athavA sInemAnA citre jevA daDha mAne. jagata ne tenA sarva padArtho banyA nathI paNa kevaLa brahma para vivarta=khAlI bhAsa mAtra che. mRgajaLa jema chIpamAM dekhAtA rUpA jema. kevaLa brahma sivAya kaMI banyuM nathI te ja sAra che. zAMtiH jagata ghaNA nathI, paNa jo ApaNe dhana joIe te jagata, arthazAstra Economic dekhAya che. je ApaNe strI joIe te jagatamAM kAmazAstra gamaze, ane je tamAre bhagavAna joIze te, bhagavAna, rAma, kRSNa, tIrthakara, buddha vi. najare caDaze ne sevA pujA karatA thaI jaze. paNu je mokSa gamaze te jJAnanA pustako jevA ke-brahmAsmimALA, vedAMtarDiDima, AtmabaMdha, viveka cUDAmaNa, aparokSAnu bhuti vi. jJAnanA pustake gamaze. "sRSTi=jagata kaMI vastu nathI. paNa tame kevA che, tamane zuM game che? teja pramANe tamArU jIvana, jagata ne tevA ja Izvara bane che. (zaMkarAcAryajI) bhAvavRtmA hi bhAvatva, zUnya vRtya hi zUnyatA brahma vRtmA hi pUrNatva, tathA pUrNa vaMhi abhyasetu. (apanubhuti 129) artha :-tamAro bhAva, jagata rU5 thaze te jagata gamaze, paNa je mana zUnyatA=zAMti, ekalapaNu athavA brahma Icchaze te tame pUrNa brahmane bhAva dhAraNa karaze. Atma jJAna mATe sAdhana, asaMgapaNa che, ane AtmA ja sarva kaMI, che te phaLa che. savama bhAva dhAraNa karavAnI rIta -je kaMI paNa drazya che tenI upAdhI bAda karo. te ja adhiSThAnanuM jJAna thaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada draSTAMtaH-zarIramAM, zarIra, hAtha, paga-kameMdriya, jJAnendriya, aMtaHkaraNa vigere cheDI sarvAdhiSThAna AtmAne kevaLa jANI bhe. khuba saMteSa ne zAMti rUpI phaLa maLaze. kemake AtmA janma maraNa rahita, dukha darda rahita, 3 deha, 3 avasthA, paMca kezathI rahita. pUrNa cetana brahma ja che ne te ja tamArU svarUpa che. lakSaNa, jahatI, ajahatI ne bhAga-tyAga lagADI samaje. khuba AnaMda Avaze. draSTAMta -kAzI rAjA rAjasIMhAsana para beThA hoya keparadezamAM jaI vRddha thaI bhakSA mAgatA hoya, paNa te, te, teja kAzIrAja che tema samaje. temaja jIvana nAnApaNu ane Izvaranu moTApaNu (zaktimAM) bhale bheda hoya paNa adhiSThAna brahma te baMnemAM eka ja che. jema pANa HeatermAM vIjaLIthI bhale garama thAya ke pANI rephrIjheTaramAM ThaMDu thAya paNa pANI, pANI ja che. ne mazIna bhale judA hoya paNa temAM vIjavI eka ja che temaja jIva bhAvanAne hoya ke Izvara bhAva upAdhIthI mATe hoya paNa baMnemAM cetana AtmA brahma ja che. tema draDha jANe. jJAna thayA pachI paNa zarIra te rahe che ne jJAnIne vyavahAra paNa cAle che. jJAnane paNa karmathI sukha-duHkha thAya che, paNa temAM tenI satya buddhi hetI nathI. jJAna thayA pachI paNa lezavidyA rahe che. jema vijaLIne paMkhe cAMpa baMdha karyA pachI paNa cheDe vega hovAne lIdhe pharate rahe che. paNa tenA jJAnamAM kaMI paNa vadhe AvatuM nathI. karmane saMbaMdha rahetuM nathI. deza, kALa vatu AtmAmAM nathI, temAMthI chuTavA mATe ja zukadevajIe bhAgavata parikSItane saMbhaLAvyuM hatuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ 237 saMkSipta nirvANapada kAla vyAla mukha grAsa, trAsa niNuza heta; zrImad bhAgavata zAstra, kalau kIraNa bhASitama. (bhAgavata 1-11) artha:-mananI zuddhi mATe AnAthI bIjuM kaMI paNa sAdhana nathI, janmAMtaranuM puNya hoya te ja bhAgavata sAMbhaLavAne lAbha maLe che. nAradajIe devene paNa amRtanA kulanA badalAmAM paNa bhAgavata sAMbhaLavA na ApyuM. svapnamAM keI bhula kare ne 15 varSanI jela paDe, paNa te mANasa phakta pAMca kalAke jAgI jAya te te bAkInI jela ke bhagave? savAre uThIne 10 vAge beMkamAM rUpIyA levA jAya che. jema svapna cheTuM che temaja jAgratapaNuM mAyAvALuM vivarta hovAthI khoTuM che. jJAnI putraSa, lekeSaNa ne viSaNA cheDI de che. jJAnIne traNe lekamAM kaMI kartavya nathI. badhA upaniSado te vedAMta nathI, paNa phakta 4 mahAvAka ja vedAMta che. jJAnI mATe kahe che kekare karma tathApi nahiM karate, suMghe spaze badhuM kare; e karate ja chatAM e nahiM karate, vedAMta siddhAMta aMtaramAM sudaDha nara kara vizvAsathI. jJAnI tRpti ati pAme che, janmAdika duHkha sau vAme che; vANIthI kahAna virAme che, vedAMta siddhAMta aMtaramAM sudaDha nara kara vizvAsathI. je jJAnathI Akhu jagata brahma rUpa thAya te, nAne e cIdAbhAsa jIva, brahma rUpa kema na thAya? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238 saMkSipta nirvANapada jema manuSya, svaprayAda karatuM nathI, temaja jJAnI, jagata ke jIva bhAva yAda karatA nathI. - vijJAna -bhuta, bhaviSyanA vicAra karavA te mUrkhAI che. cidAbhAsagaMjIva bhAva, kevaLa cetana AtmAnuM vitarta che, jJAna thayA pachI, kartA bhaktA ke pramAtA rahetA nathI. jJAnI mATe traNa kALa nathI. A badhI mAyika utpatti che. sevA karavAnI vRtti, sevakane, brahma thavA deze nahi, mATe dehabhAva cheDe, dezakALa beTa che, ane huM te paMca kezAtIta chuM traNa dehane draSTA sAkSI chuM. AtmA ja brahma che ne sAkSI che paNa je jagata vivarta che, ne adhikAna brahma che ne vyApaka che. jyAre jaDa ne cetananA dharmo judA judA che, te, eka bIjAmAM na rahI zake. jyAre brahma eka ja che, te sAkSI paNa nathI kemake bIju nathI. viveka sAthe vairAgya rAkhe, tatvajJAnanI sAthe mane nAza, ne vAsanA kSaya rahevA ja joIe, adhyatanI navRti adhiSThAna rUpa hoya che temaja jagatanI nIti brahma rUpa ja hoya che jema deraDInA sapanI nivRti deraDI rUpa ja che. khAsa -(yukti) pahelA pRthakkaraNa kare ne pachI ekIkaraNa kare. vedAMtamAM te kevaLa eka brahma ja che athadhyAsa ne jJAnAdhyAsa baMnene kADhe, kAraNa ke draSTA, drazya, be che ja nahi. ThuMThAmAM purUSa che ja nahi, ThuMThu ja che. brahma, pANImAM mAcha9, jagyA para jhADa, pazu thaI zake che, gAMdhIjIe bIjA janmamAM DheDha thavAnI IcchA batAvI hatI. sevA mATe tejathI ja, svapna, tejathI jAgRtAvasthA tejathI ja ileka, A saMsAra ne vyavahAra paNa taDakAmAM, tejamAM thAya che, pArasInI agni pujA=tejanI ja pujA che hiMduonI gAyatrI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada 239 pujA sUryathI che. dIvasa paNa tejane ja kahe che. saMbadha ghaNI prakAranA che, draSTi-sRSTivAdamAM avinAbhAva sabaMdha che. vedAMtamAM sattA 2 :-pAramArthika ne pratibhAsika, tenA bheda vyavahArIka sattA che sAra H-draSTi pahelA sRSTi nathI, ane je, che, te tamArA bhAva ane vicAravu ja piraNAma che. tejanI gati 1 sekanDamAM 1,86000 mAIlanI che teja 7 mu pramANu che dezakALamAM meTI uMmare, peAtAnI nIzALa nAnI lAge che rastA paNa nAnA lAge che, sudara zrI kutarAne gamatI nathI sa'skAra ja dezane kALa banAve che. jJAnanI bhumikA sAta : 1 zubhecchA, 2 suvicAraNA, 3 tanumAnasA, 4 sA patti, 5 asa'satti, 6 padArthaM bhAvinI, 7 turIyA. AmAM ceAthI bhumikAe tatvajJAna thaI jAya che. pachInI 5, 6, 7 jIvanamuktinI che. jJAnanI zreSTha bhumikA cAra : 1 brahmavid-satvApatti, 2 brahmavidvara-ArUDha asa`sakti, 3 brahmavid variyAn-mArUDha padArtho bhAvinI, 4 brahmavid variSTha-7 turIyA. bhASAmAM ghaNI zakti che :-jevA peAtAnA bhAva te pramANe atha kare che te ja dRSTi-sRSTivAda che. (jue pAnu 38 ne 42) cAra mahAvAkayeAnA vAcyA ne lakSyArtha samajo. mRtyunA krama :-vANI manamAM laya pAme che, mana prANamAM, prANu devatAmAM, temaja janme tyAre paNa khALaka jo na raDe te DokaTara tamAcA mArI raDAve che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 saMkSipta nivapada vANI prakAra cAra -parA, pazyati, madhyamA ne vaikharI. sthAna -nAbhI, chAtI, kaMTha ne mukha. daSTAMta -dasa chokarA nadIe nhAvA gayA. bahAra AvI gaNavA lAgyA. sau badhAne gaNe che paNa pitAne gaNato nathI, tethI zaMkA thaI ke eka DubI gayela che. pachI bIjA vaTemArgue gaNAvyA ke dazame tuM che. temaja AkhA jagatane Izvaramaya mAnanAra pitAne jIva mAne che, mATe ahaM brahmAsima pAkuM kare, AnaMda thaze. avidyAno Azraya, prazna puchanAra pote ja che. vicArI netA bhedanI koI paNa sthiti saMbhavatI nathI, tuM kahete he te, prazna :-bheda, bhInna dhamamAM rahe che ke abhInna dhamamAM? ja - bhedavALAmAM bheda rahe che, te vyAghAta deva Avaze. draSTAMta -mArA mukhamAM jIbha nathI. mAre bApa brahmacArI che. pitAnuM belyu pote ja kApI nAkhe che. abhInna dhamamAM te bheda saMbhavate ja nathI. draSTi-sRSTivAdamAM abheda che, mATe bheda saMbhavato ja nathI. (2) AtmAzraya-pitAne potAne ja Azraya mAna. jemake huM mane pitAne madada karU chuM (svastha vApekSA pAdakaH prasaMga, AtmAzrayaH). (3) a nyAzraya - Each helping each other, eka bIjAne sAma sAmA madada kare. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 241 saMkSipta nirvANapada (4) caphrikA deSa -ekane AdhAra bIje ne bIjAne ApAra triI ne trIjAno AdhAra pahele. vigere. Penilopis Theory ghAMcInA baLadanI jema goLa goLa pharavuM te. (5) anavasthA deSa:-Endless causes athavA te Infinite regarus jemAM kAraNa khuTe ja nahi. ekanA AdhAra bIje ne bIjAne trIjo vigere. draSTAMta rAjAe koI tene lAMbI vAta kahe tene InAma jAhera karyuMeka bhAIe hA pADI, paNa zarata karI ke "tamAre pachI zuM" tema puchayA karavuM. te bhAIe gAmamAM eka moTI koThI caNavI ne AkhA gAmanA ghauM temAM bharavA kahyuM ne keThIne taLIe phakta eka ja anAjane dANe nIkaLe tevuM chIdra zabyu. ghauM bhayo ne rAjAjIne bolAvyA, juo bApu eka dANe Abe, pachI cakalI laI uDI gaI pachI bIje dANe Aje bIjI cakalI laI uDI gaI vigere hArI gaye. jaina zAsa paNa sAMkhyanI jema be tatva mAne che mATe ThIka nathI. huM brAhmaNa chuM, kANuM chuM, A adhyAsa beTa che, deza, kALa ne vastu kalpanA che, bheda nathI paNa kalpanAthI ubhA thayA che. tevI ja rIte bhAta-5Na kalpanAthI brahmA vinu maheza mAnI pujA pATha kare che. saMbadha, kAkA mAmA, bhAI, bena, vi. sarva kapanA che. saMbaMdhe ghaNA prakAranA che : samavAya -nitya saMbaMdhaH taMtavaH paTasya. guNaguNa rAtu pANI, krodhI mANasa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra4ra vedAMta zIkhavA mATe : sakSipta nirvANapada tAdAtmya :-tapta lADu pIMDa, phoTogrAph sayAga :dudha + sAkara. adhyAsika :-zarIra ne AtmA mAnavA, kAkA, mAmA. avInA bhAva :-brahma + mAyA, dhUma + agni. bhInnA bhInna :-jJAnInA vyavahAra. ku vakIla jema kAyadA zIkhavA paDe che, bhaNavuM paDe che. tadna vijJA* guru mevAbhiga tA, samita pANiH zrotriya brahmaniSTham artha :-brahma jJAna zIkhavA mATe, zrotriyane brahma niSTha pAse jAva. gurU advaita darzananI Teva pADA, teja kharA purUSAtha che. hari OM zAMtiH brahmanuM akhaDa bhAve darzana karI ne karAve te ja darzananA mahimA che. Simplicity means reduction of everything to wholeness brahmabhAva: meAkSaH brahmasUtra:-athAtA brahma jijJAsA / jo citta zuddhi thaI hAya te brahmane jANavAnI icchA karA, khuba sukha ne zAMti maLaze. vedAMtamAM bahumatI nathI, pazu echI matI che. jJAnInA thayelA che. mATe zAMti che. purA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 saMkSipta nirvANapada daSTi-sRSTivAdanA thaDA dekhAte - kRSNa, kaMsa sabhAmAM gayA tyAre saunA bhAva pramANe dekhAyA. (jue pAnuM 42-43) advaitaratna, svAmI madhusudana sarasvati - (atiprazna) prazna-je jIva brahma ja che te AnaMdarUpa brA huM chuM tema kema lAgatuM nathI ? javAba-avidyArUpI AvaraNa chavane che mATe. ziSya-tame kahe che ne ke avighA che ja nahi? gurU-avidyA brahmajJAna thayA pahelA che, ane brahmakAra vRtithI te nivRta thAya che. ziSya-mArA hRdayamAM te vRti kema thatI nathI? gurU-tArUM hadaya patthara jevuM che mATe. ziSya-tamArA hRdayamAM dvata che ke advaita? gurU-huM Izvarane prArthanA karuM chuM ke tArUM hRdaya zuddha thAya. ziSya-mAruM mana viSayethI caMcaLa che tethI upAsanA paNa thatI nathI. gurU-viSayamAM doSa daSTi kara, mana-vANune nigraha kara, ane sarvatra brahma tava je. ziSya-mArAmAM gyatA nathI te tame lAvI Ape. gurU-te zA kAmanI? kemake tuM brA che je mATe zraddhA rAkha. sAdhana caturNaya kara. (viveka, vairAgya, saMpatti, mumukSutA) ziSya-huM saMskArI chuM mATe kema bane? gurU-zraddhA rAkhane tArUM darzana sIdhuM kara te samajAze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 saMkSipta nirvANapada ziSya-brahAmAM mithyA darzane AvyuM kayAMthI? gurU-jyAre sRSTidaSTivAda, brahmA viSNu maheze mA ne anasuyAnI parikSA levA gayA ne teone bALaka banAvI dIdhA tethI satI anasuyAne zaraNe jA. vedAMta muktAvaLI - prazna-dvaita daSTA koNa che? javAba-je aviAne kalpaka che te, te pite ja che. prazna-huM koNa chuM? javAba-brahma. ziSya-brahma vikArI che! brahmathI bhinna bIjuM kaMI ja nathI. prazna-te jagata kema dekhAya che? javAba-te vivartarUpa che mATe. ziSya-huM kayAMthI AvyuM? javAba-te prazna sRSTi-daSTivAdane che. manamAM ja kALa ne deza vigere bane che tethI ja teo kahe che ke tene kALa AvI gayuM che. zrI zaMkarAcAryajI gItA bhASya (13-2)mAM kahe che ke avidyA jene dekhAya che tene vaLagI che. te kene dekhAya che? javAba-tAro prazna ja cheTe che. kemake ajJAna tane ja che, mATe sAcA prazno ja tuM nahiM karI zake. saSa ki bahunA-samajIne vadhAre zuM kahevuM? % zAMtiH Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ 245 saMkSita nirvANapada Ten Commandments of Christianity. (1) Thou shalt not make any graven image. tAre kaI katarelI mUrti banAvavI nahi. (2) Thou shalt not bow down thy head to them. tAre kaI mUrtine namavuM nahi. (3) Thou shalt not take name of god in vain. tAre koI IzvaranuM nAma vRthA levuM nahi. (4) Remmber the Sabathday (Sunday) to keep it holy. ravIvAra tAre yAda rAkhavuM ane te divase prArthanA karI pavitra thavuM. (5) Hohour thy father and mother. tArA mAtA pitAne mAna Apa. (6) Thou shalt not kill any one. tAre kaMI jIvanI hatyA karavI nahi. (7) Thou shalt not steal. tAre kadI cerI karavI nahi. (8) Thou shalt not commit adaltary. tAre kadI vyabhicAra kare nahi. (9) Thou shalt not covet gold. tAre kadI tenuM saMgharavuM nahi. tene lema na kara. (10) Thou shalt not bear ( give ) false witness. tAre kadI koInI peTI sAkSI puravI nahi. (11) Observe sabathday to keep it holy. ravIvAra tAre pALa ne prArthanA karavI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 saMkSipta nirvANapada Religions : Roman Catholic, Protestant, and Presbitariance and Puritans etc. je kaI tArA jamaNuM gAla para tamAce mAre te DAbe gAla tenI sAme dhare. Good Quatations : Try to see unity in diversities. bhedamAM abheda jotA zIkhe. Try to know Atmic power than Atomic Power. eTaba jANavA karatA Atma zakti jANe. Love thy neighbour as thy selt because he is yourself. tamArA pADezane cAhe kAraNa ke te paNa tamAruM ja svarUpa che. Maya stands, for want of enquiry. mAyA zuM che tene tame tapAse nahi tyAM sudhI rahevAnI. All apearances are illusive. A badhA dekhAve te ja mAyAjALa che. There is a great difference between the worldly experience and the true experience. jagatane anubhava ane sAcA anubhavamAM ghaNuM ja phera che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada 24 Laughed out the life and you will find no trouble. jiMdagI hasI kADhe ne tamane kaMI muzkelI nahiM paDe. We should control our anticipations and give right directions to them. ApaNe ApaNI IcchAone rokavI joIe ane tene sAcI doravaNa khApavI joIe. We must know ourself first and than other things of the world. ApaNe prathama pitAnI jAtane ja (AtmAne) jANa joIe ane pachI jagatanI vastuo jANavI joIe. Uneasy likes the head, that wears the crown. dukha haMmezA moTA hodedArane ja hoya che. If we will balance our pleasure and pain, of the whole-life, the latter greatty exceeds the former. ApaNe jIvanamAM je sukha ne dukha bhagayA che tene vicAra karIzuM te, dukha ja jAju bhagavyuM che. Peace of mind is more valuable than the profit of things. bahAranA bIja lAbha karatAM mananI zAMtInI vadhAre kIMmata che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 saMkSipta nirvANapada Mind is nothing but bundle of wants and thoughts too. mana, icchAo ane vicAronA mATo bhAro che. Only one mind is creating the wholeworld. A mana ja Akhu jagata utpanna kare che. Confess thy sin and you will be free. tamArA pApa kabula karo ane tamane mAphI ApavAmAM Avaze. Knock the door & it will be opened for you. svarganA daravAjo khakhaDAvA ane tamAre mATe ughADavAmAM Avaze. Self-realisaration is the highest religion in the world. AtmAnA sAkSAtkAra te ja dunIyAmAM meTe dharma che, A conversation with a wise man is worth than reading hundred books. jJAnI mANusanI sAthe dhame vAtA. te eka seA pustakanA jJAna barAbara che. A world is a tragidy for one who feels, but it is comidy for one who thinks. lAgaNIvALA mANusa mATe jagata dukha rUpa che paNa je jJAnI che tene mATe jagata eka phArasa rUpa che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ sakSipta nirvANapada Where there is hatred saw love. jyAM dhIkkAra lAge tyAM prema karo. Where there is despair saw faith. jyAM nIrAzA lAge tyAM prabhu para zraddhA rAkheA. Where there is darkness bring light. jyAM aMdhArU lAge tyAM prakAza lAvA. 249 When money is lost, nothing is lost. jyAre paisA gumAvyA, te te pAchA Avaze. When health is lost, something is lost. jayAre taMdurastI gumAvI, tyAre kaika thoDuM gumAvyu che. When charactor is lost, everything is lost. paNa jyAre vartaNUka gumAvI, tyAre badhu gumAvyu che tema mAnA. See unity in diversity. bhedamAM abheda jotA zIkheA. Where there is quality, quantity. there is no guNNA dhAraNa karanAranI sakhyA ghaNI ja ochI hoya che. Do not believe thus far and no more. jJAna khasa mATaluM ja che tema na mAneA. te jJAna ghaNu ja vizALa che. Vairagya is a pass-port for the land of bliss. vairAgya te IzvaranI pAse javAnA paravAnA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 saMkSipta nirvANapada You cannot keep your cake whole and Eat it. jagatamAM, ApaNu AbAda rAkhI, prabhu prApti nahi thAya, bIjAne Ape. A camel can pass through the nook of a niddle, but a rich man cannot. sayana nAkAmAMthI uMTa nIkaLI zake che, paNa paisAdAra nIkaLI zakatuM nathI. Recognision of Brahma, is impossible. brAnI mAhItI maLatI nathI, kemake tene keI iMdriya pahoMcI zakatI nathI. A friend in need, is a friend indeed. dukhamAM madada kare te ja mItra che. Lead kindly to light. mane kRpA karI jJAna tarapha dorI laI jAva. Who is frist here, is last there. A jagatamAM je prathama che te tyAM svargamAM chelle che. Byran saw its master & blushed. bhagavAna IzunI daSTa pANI para paDatAM ja te dArU banI. gaye zaramIMdu banI gayuM. Let there be light & the world was created. Be thoughtless as recognision is impossible. nirvicAra bane, kAraNa ke AtmAne kaI Indriya pahoMcI zakatI nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nivaNapada 251 Love your enemies and pray for them. tamArA duzamane cAhe ne tene mATe prArthanA kare. If you give anything to other as a help, your right cannot know, what your left hand has done. tamArA jamaNA hAthe ApeluM dAna tamArA DAbA hAthane khabara paDavA na daye. Please do not see others faults. bIjAnA dIla na jue. Knock the door & it will be opened, find and you will get. bAraNA bhabhaDAve ne tamArA mATe ughADavAmAM Avaze zeThe ne tamane jaDaze. Love your neighbour & God. tamArA pADezI ne Izvara para prema karo. You give very little to others but wish much more. bIjAne ghaNuM ochuM Ape che, paNa tame ghaNuM vadhAre IcchA kare che. Be-stil-dariyo zAMta thaI gaye. Forgive them, as they do not know, what they are doing. teone mAphI Ape kemake tene tenA karmanuM bhAna nathI. Body is a temple and soul is a God therein. zarIra devaLa che, ane aMdara AtmA deva che. Remember him every day and change your life. Izvarane haMmezA yAda karo ke tamAruM jIvana pherave. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra52 saMkSipta nirvANaSada Atma svarUpa (bhujaMgI chaMda) (zrI zaMkara mahArAja unAvAvALA) suNe te svarUpe, suNe te suNAvu IzAro karIne, mane oLakhAvuM. na mAne kahyuM nA, huM tene manAvuM, huM te brahma rUpa, kuTastha kahAvuM. kahe leka pAgala, na tala bhAra khAyuM; karyuM mana meM mArU, darIyAthI meTuM. gaNAye dIvAne, pachI zuM dabAvuM, huM te brahma rUpa, kuTastha kahAvuM. nahi braha jJAnI, gaNavA huM cAhu nathI mAre mArAmAM, moTA ja thAvu. badhI lAja cheDI, have kAM dabAu, huM te brahma rUpa, kuTastha kahAvuM. nathI gAma ThAma, nathI nAta jAta; nathI jAta bhagInI, nathI mAta tAta. nathI suta dArA, na khavarAvuM khAvuM; huM te brahma rUpa, kuTastha kahAvuM. na nAge na DhAMkyo, para kuvAre, samajatA janene, karU chuM IzAre. na levuM na devuM, na gavarAvuM gAvuM huM te brahmA rUpa, kuTastha kahAvuM. nathI janma mAre, pachI maraNa zAnuM thaye janma jene, jarUra te javAnu. zarIranA vikAre, badhA e batAvuM; huM te brahmA rUpa, kuTastha kahAvuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada traNe kALa mAMhI, hu* evA na evA; tridhA bheda paricchedamAM, tevA na tevA. kathyA nA kathAu, lakhyA nA lakhAu; hu' tA brahma rUpa, phruTastha kahAvu, mahA brahmajJAnI, gurUe batAvyu; karI dUra ajJAna, kAma patAkhyuM. kahe zaMkara, sacidAnaMda gaNuAu; hu tA brahma rUpa, kuTastha kahAvu. peAtAnuM brahma svarUpa ( gajhala ) ( nirvANu SaTaka ) vicAra kara ke yahu tene dekhA, he sacidAnaMda rUpa meza. ( Teka. ) na bhumI ADhi, pAMca bhute; samuha unhA, na me kadAcana, 253 vikAra mAyA kA, sabhI hai; avikRtA naMda, rUpa meza. vicAra na iMdriyAdi, na buddhi maiM huM na kArAdi, zarIra tIneA. me' 5'ca, kAzA se nIrAlA; aviktAnaMda, rUpa merA. vicAra0 avasthA jAgrata, svapna suSupti; yahu drazya hai, maiM huM draSTA InkA, yahu mIthyA hai, bASa hatA; akhAdhya Ana, rUpa merA. vicAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 saMkSipta nirvANapada nahiM the ye saba, mejuda meM thA; rahegAnA, rahuMgA me taba. he AdI era aMta, Ina sabhI kA; anAdi anaMta, rUpa marA. vicAra ajJAna nidrA meM, se gayA jaba; aneka dekhe, rUpa apane, khulI je AMkhe, te meM ne dekhA huM kevalAnaMda, rUpa merA. vicAra nijAnaMda masti AnaMda che re lola. sahu sukha dukha sarakhu, AnaMda che re lola, nijAnaMda joI harakhu. AnaMda che re lelA Ave sAhasatI pati, AnaMda che re lola; cAlI jAya gothA khAtI, AnaMda che re lela. khAvA mIThAI maLe jAjI, AnaMda che re lela; kadI maLe sukI bhAjI. AnaMda che re lela. paherU kulaDAnA gajarA, AnaMda che re lola; uDe dhuDa kerA DhagalA, AnaMda che re lela. bAga bagIcAmAM pharatA, AnaMda che re lela; kadI aghora vane pharatA, AnaMda che re lela. bhale leka kahe gAMDA, AnaMda che re lela; bhale gALe dIe bhAMDA, AnaMda che re lela. koI dhakkA lAte mAre, AnaMda che re lola; kei AratI utAre, AnaMda che re lela. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ 255 saMkSipta nirvANapada bAdhA konI huM te lekha, AnaMda che re lela sau rAma rUpa dekhu, AnaMda che re lela. pANI pIvA sonA jArI, AnaMda che re lola, pIvA bebe kadI vArI, AnaMda che re lela. kadI dAna bahu daIe, AnaMda che re lela kadI bhIkha mAgI khAIe, AnaMda che re lola. vaSIrAje A gAyu, AnaMda che re lela; svAmI zaMkare vadhAryuM', AnaMda che je lela. rAga -kAlIMgaDA (mAlakeza) trItAla mana masta bhaye, taba karyo bole. (Teka.) hIrA pAye, gAMTha gaTharI me; bAra bAra vAke, kayuM khele. mana masta surata kalArI, bhaI matavArI, madavA pI gaI, bIna tele. mana masta halakI thI jaba, caDI tarAju - purI bhaI taba, kayuM tela. mana masta haMsA pAye, mAna sarovara aba tAla talaiyA, kayuM Dole. mana matava terA sAheba, he ghaTa mAMhI. bAhIra nainA, kyo khele. mana masta kahe kabIra, sune bhAI sAdhe; sAheba mIla gayA, tIla ele. mana masta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ 256 saMkSipta nirvANapada nilepa bhAva (rAga-deza) jJAnI jJAna dazAnI, dara kadI cUke nahiM re. (2) Teka vadha vidha vyavahAre bhale karatA, ADI avaLI draSTi karatAM; dara upara jema, suratA naTa cuke nahiM re. jJAnI jaLamAM kamaLa nIza dInanhAtA, jaLa saMgAthe jaLa maya thAtAM, alepatAM jema lepa chatAM mUke nahi re. jJAnI hAva bhAvanA vidha vidha karatI, ADI avaLI draSTi karatI, hela upara yuvati jema draSTi cUke nahi re. jJAnI jJAnI gurU bhagavAna mahAtmA, prapaMca rUpa chatAM paramAtmA; nIja mahinAmAM ramatA hada cUke nahi re. jJAnI (rAga-kedAra, tritAla) tuM te rAma sumara jaga laDavA de -Teka kerA kAgaja kAlI zAhi, lIkhata paDhata vAke paDhavA de. tuM te hAthI calata he apanI gatameM, kutara muMkta vAka bhukavA che. tuM te hata kabIra sune mere sAdhu, naraka pacata vAka pacavAke tuM te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ 257 saMkSipta nirvANapada mAyA (harIgIta) adUbhuta racanA A IzvaranI, keIthI jANI zakAya nahi; mahA mAyA mehana varanI, keIthI jANI zakAya nahi. jIva mAtrane khuba ramADIne, viSayenA svAda cakhADIne; mAre che meha pamADIne, keIthI jANI zakAya nahi. jIvane prabhu pAsa na jAvA de, mAyA kadI meLa na khAvA de zAMtI ke sukhI na thAvA de, keIthI jANI zakAya nahi. taraNA othe jema DuMgara che. mAyA ethe tema Izvara che; jANe chatAM mahIta te para che, keIthI jANI zakAya nahi. kare kAMI kRpA je Izvara te, mAyA manathI chuTI jAya ahe; zaMkaranI zIkha ura mAMhI dhare, keIthI jANI zakAya nahi. Atma svarUpa ( hIMca) hAM re me aMdarane bahAra, eka ja tuM AtamA; hAM re pIMDa brahmAMDanI bahAra-eka ja mAyA mAtra bhAsa che, jIva Iza kalpanA hAM re kalpanAthI saMsAra-eka ja nAma rUpa guNa karma, sAkArane saMbhave; hAM re nirvikalpa nirAkAra-eka ja AtmAnI zakti mAM, zakti traNa lekanI hAM re nitya tRpta nirAkAra-eka ja zaMkara che brahmarUpa, brahma vizvarUpa che; hAM re sarva sArane e sAra-eka ja anitya saghaLuM zamI gayuM pApe brahmAnaMda, AnaMda sAgara anubhavechuTa saghaLo phaMda. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258 mAnava saMkSipta nirvANapada nipRhi te sAva svataMtara, kazI rahI na kasura; tyAgIne keNa tAbe rAkhe, he kIsakI magadura. (rAga-tIlaka kAmada) mAnava mujane mAnava je banAve, mArI saghaLI prabhutAne lajAve. janma maraNathI mukta rahuM chuM; te paNa janama manAve; nAnuM bALaka samajIne mujane, pAraNue re jhulAve. mAnava huM zuddha cetana sAkSI rahyo chuM, paNa jaDa jagamAM manAve; uttama pada InkAra karI, mArI halakI padavI Therave. mAnava taDake zIta naDe mAnavane, mujane vastra dharAve; vasavAne muja kAje maTA, madira mALa caNAve. mAnava bhukha tarasa lAge nahi te paNa, moTA thALa dharAve; mAruM nAma laI pujArI, mAla malIdA uDAve. mAnava kA nu De kahI mAruM, Izvara nAma lajAve; jyAM jyAM khela karIne mujane, naTanI jema nacAve. mAnava bhAminI bheLe rajhaLAvI, laMpaTa mAMhI lekhAve, kapaTI paNa kahetA nava cUkyA, cAhana cera TherAve. mAnava azuddhatA jANuM mArAmAM, nita nita snAna karAve huM chuM zuddha chatAMya te paNa Ama ajJAna jaNAve. mAnava zaMkarane avatAra TherAvI, nAge bhuta banAve; mahA vyasana mArAmAM mAnI, gAMjo bhAMga phukAve. mAnava Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada 259 dAnavane huM vagara vicAre, vara deha ema manAve; buddhi zUnya gaNIne mArUM, bheLe nAma dharAve. mAnava nIradhana jANIne mujane, ghara ghara bhIkha maMgAve; pApIonA mAla khajAnA, mArA nAme caDAve. mAnava nirvikAra sarvezvarane mAnI, mane tuccha TherAve; mujane cheka utArI nAkhI, uMdhe mAga calAve. mAnava satya svarUpa anAdi mArUM, ke ene samajAve; nahi te Ama adharma karyAthI. jagatane sukha nahiM Ave. mAnava zrI rAma carita mAnasa sAra vidyA sItA vigaH sumita nija sukha, zoka mahAbhipanna cetaH saumitri mitro, bhavagahana gata, zAstra sugrIva sakhyA. havAstu dainya vAlI, madana jala nidho, dheya setu prabaddha prazvastAdha rakSapatita, adhigataH cit janmI AtmArAma . artha :-ApaNane brahma vidyA rUpI sItAne viyAga thaye che. ne pitAnuM svarUpa brahma bhulI gayA chIe. tethI ja zeka moha thAya che. saumItrA putra lakSmaNe je mana lakSyamAM hatuM te saMsAramAM gayuM che. tethI have zAstronI maitrI kare, ane jIva bhAva-dInatA rUpI vAlIne mArI, ne meha rUpI saMsAra sAgara taravA mATe, dhIrajane pula bAMdhe, ane ajJAna-deha bhAva rUpI rAvaNane nAza karI, caitanya rUpI jAnakIne mevo. ne kahe ke huM brahma chuM. zrI gItAjInuM lakSya (rUpaka) zrImad mahAbhArata meva gehe, tatrADapi gItA khalu gehanInAma; yat karmakAMDa padabhUSaNe tat, jJAnatyasyA kahI kIMkiNuM yAt, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ 260 saMkSipta nirvANapada bhakti para kaMkaNa meva citta, vairAgya zATI paridhAna masyA; viveka prajJAdi vicitra mAlA, gAdika taya kaTAkSa bhUtam; priyA pravINa khalu mA yatInAM, tyAM sukhaM yat bhagavat prasAda, artha -gItAjI rUpI strInuM ghara mahAbhArata che, temAM ja te rahe che. gItAmAM varNavela karmakAMDa te tenuM paganuM ghareNuM che, ne temAM jJAna che te teNIne kAne kaMdore che, bhakti che te hAthane kaMkaNa che ne teNIe vairAgya rUpI sADI paherI che, ne gaLAmAM viveka ne jJAnanI mALA paherI che ne yoganuM je varNana che te teNInA netra kaTAkSa che. tethI ja te pravINa che ne yatIone vhAlI che ne tenAthI thatu sukha te brahmajJAnane prasAda che. # zAMtiH zAMtiH zAMtiH AtmAnI zreSTatA he cit kyA he cAhanA, saba vastukI tuM khAna he, je bhupa he, bhikSu bane, te mahA anajAna he kyA mAgatA he ISTae, tuM ISTakA bhI ISTa he, he zreSase bhI zreSTha, para tuM cAha karake bhraSTa he. dhana cAhatA he kIsalIe, tuM nitya mAlAmAla che, sikake sabhI jIsameM bane, tuM vaha mahA TaMkazALa he saccA dhanI vaha jAnIe, je nitya hI saMtuSTa he. he zreSThase he mUkha tuM saMtAnake, kisa vArate he cAhatA, saMtAna terI he sabhI, tuM vizvabharakA he pitA; je tuM na he, nahiM heya kucha, brahmAdi je kucha zreSTha che. he zreSThase. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada 261 kyA rUpake tuM cAhatA, he mUrti terI mahInI, terI pramANe sUryameM, zazImeM bhI terI rezanI; Asakta hekara rUpepara, pAtA pataMgA kaSTa che. he zreSThase. aizvarya karyuM che cAhatA, tuM IzakA bhI Iza he, terI caraNa kI dhulI para, brahmA gUMkAtA zIza he; abhImAna ke jaDase mITA, abhImAna yAdhi kucha he. he zreSThase sukhake kahAM he hRDhatA, bAhara nahiM he sukha kahIM, tuM Apa sukhakA sIMdhu he, usakI khabara tujhake nahi IcchA na kara AnaMda kara, IrachA baDI hI duSTa he. he zreSTha IcchA kare karyuM jJAnakI, tuM mukha te vijJAnakI, jJAnI tujhake jAnane, karatA samAdhi dhyAnakI; kauzalyane sat sat kahA, samaje asat pApINa he. he zreSThase. pahelo ane chello upadeza . kathAne upadeza zA mATe? ja. :-vajJAna rAkhavuM te jIvana che, ane sva vismaraNa te mRtyu che mATe. saMtane, sAdhune sahaja svabhAva zuM? ja. :-jema vAdaLA pANIthI bharAya tyAre varase ja, gulAbamAM sugaMdha Ave tyAre phelAya che, ne sUryAM prakAzane garamI sahaja rIte phelAya che, temaja sAdhu puruSe, nadIo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 saMkSipta nirvANapada jema sahaja rIte vahe che temaja upadeza Ape che. hetu nathI, svabhAva che. brahma kayAM che? ja. :-maMdira ke kathAmAM nathI, mUrti ke pustakamAM nathI, yAtrAmAM ke AkAzamAM nathI, tene meLavavAne prayatna cheDe, tame ja brahma che. dehAdhyAsa kema chuTe? ne meha kema chatAya ? ja. :-kevaLa pitAnuM sAcuM brahma svarUpa samaje. brahma vyApaka ne pUrNa che ke te tame cho. juo :-ragArtasya roga nivRtti iti svAdhyam (bhAmatI sUtra -vAcaspati mizra) oraDAmAM jagyA che ja, sAmAna haTa. lIla pANa parathI haTAve, pANuM che ja. ThAkarajIne Tere, paDade haTAve, aMdara ThAkarajI che ja temaja, dehAdhyAsa choDe tame brahma che ja. vAta purI. - sAcuM pravacana zuM? krodha, meha kema jAya? mana zAMta kema thAya? ja. tame pUrNa brahma che, mana, buddhi zarIrane pradeza cheDe. manane kahe-Be still, quiet. zAMta thA. sarvanuM kendra, tame pote ja che. jIvana kema jIvavuM? ja. :-vINa jema madhyamAM sArI vAge, temaja-vadhu tyAga ke vadhu grahaNa che. sAce vega zuM che? ja. nAzavaMta padArtho parathI mana-upADavuM ne pUrNa AtmA pitAnuM svarUpa che te jANavuM. "gI zUnya pare bhaveta. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ 263 saMkSipta nirvANapada kaMI na karavuM, na vicAravuM, kaMI AtmA sivAya na mAnavuM te ja khare ga che. tame pUrNa brahma che. tamane brahmA viSNu ke maheza sahAya nahI karI zake. tamAre ja badhI IcchAo choDavAnI che. te ja tamArI kuzaLatA che (aSTAvakajI). brahma mATe kaI sAdhanAnI jarUra nathI. sAce tyAga, saMnyAsa pitAnuM svarUpa jANavAthI AvI ja jAya che. vAsanAo Te che ne kharI zAMti maLI ja jAya che. samAdhi eTale zuM? ja. :-mananI hada taTe te-deha bhAva, mana bhAva jAya te pachI ja samajAze ke "brahma draSTi-utkarSati" duHkha, jagata mAyA kalpanA che mATe cheDe. kharU zIkSaNa zuM? ja. -je jagatanuM, zarIranuM jANyuM che te bhulI jAva. deha bhAvamAM ja bhaya che. mATe pUrNa brahma che temaja gurU vAkya ne zAstra para draDha vizvAsa rAkhe. vijaLIne dI kuMkathI na elavAya, cAMpa dabAve. icachAe zAMta kare kema ke tame pUrNa che. "suSa kima bahunA." 3 zAMtiH zAMtiH zAMtiH draSTAMta - tame brahma che? ja. :-hA. prazna:-parikSA lauM? ja. :-hA. prazna kema parIkSA lezo ? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ sakSipta nirvANapada ja. :-A sAya tamArA zarIramAM gheUMcI dauM athavAdIvAsaLIthI tamArU zarIra bALu. 264 ja. :-me' AtmAne brahma kahyo che paNa zarIrane nahiM mATe, AtmAnI parikSA lyA. ne jo zarIra uzkerAI jaze te tamane lAgaze ne duHkha thaze puchanAra cUpa thai gayA. kema ke :kahyuM kayAMka ne samajyA kazuM', AMkhanuM kAjaLa gAle ghayu. - Ama na thavu joie, khelanAranA zabdo barAbara samajo te lAbha thaze ja. jJAnasUrya svAmI rAmatIrthaM jI M.A. sudhI abhyAsa karyAM hatA. tenI uMmara 23 varSoMnI hatI. vairAgya Avye.. peAtAne zrI tathA be bALako hatA. kolejanA prephesare e ghaNuM samajAvyA, paNa na mAnyA. strIne kahe che ke jo tAre mArI sAthe Avavu hoya te| A badhA ghareNAM vagere . gaMgAmAM nAkhI de ne cAla mArI sAthe. paNa teNInI hiMmata cAlI nahuM, tethI ekalA ja nIkaLI paDyA. tatvajJAnamAM jyAre vairAgya Ave che tyAre Atmasukha mATe koI keinuM mAnatA ja nathI. dRSTAMtA :- bharatajIe pAtAnI mAtAnu kahyuM na mAnyuM ane rAmaca'drajIne maLavA cAlyA. bhakta prahlAdajIe kRSNanI bhakti na DI ane pitAjInu` kahyuM na mAnyuM. zrI vibhISaNa mahArAje mATA bhAI rAvaNanu kahyuM na mAnyuM ane rAmajInI zaraNAgatI svIkArI. zrI mIrAbAie peAtAnA dhaNI rANAnu kahyuM na mAnyu. khalIrAjAe peAtAnA gurU zukrAcArya jInu kahyuM na mAnyuM ne traNa DagalA pRthvI ApavA taiyAra thayA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ 265 saMkSipta nirvANapada harIgIta (svAmI rAmatIrthajI) huM rAma chuM ke sukhI, kahI keNa te zakaze ahA ati zAMta svastha vizuddha ne, nilepa gaMbhIra sadA. muja nija AtmAnaMdamAM, kadI kaMI na kSati pahoMcatI; e svAnubhavanA varNane, vANI kadI na vadI zakI. ahiM tyAM badhe paNa kayAM, are jyAM kayAM ja che uDI gayuM; hamaNu sadA, kadI koIdI, kayAre aho kayAre zamyuM. A, te ane huM keNa, evA bheda karyAya zamI gayA paheluM pachI, vacamAM uMce, sahu bheda pAra gaye TaLyA. kadI eka pAMca pacIza se, sau ema saMkhyA zI gaNuM; je karma kartA jJAna jJAtA, reya e zuM varNavuM. che ne hatuM ne kaMI thaze, te rUpa eka ja zabdanA AnaMdaghana AtmA huM tuM te, bheda hAvA nA kazA. vedAMta masti (rAmatIrthajI) ravIbiMbamAM DAghArUpe, ne caMDaravI thaI huM taNuM; chaNe davanI thaI parNane, tephAnI darIe thaI kudu. virame ahiM paramANuone, huM kahuM chuM karNamAM pharamAvuM huM bheLA tamane, vicaratA rahe gaganamAM. lAlI huM prAtaHkALanI, vAyu lahara huM sAMjanI, AzakanI IcchI arja huM, bhItI ja huM mAthakanI. Dho huM ne talavAra huM, jethI te ghAyala he; ddhAnI jananInA hRdayamAM bhaya phurate teya huM. gulAba ne tene kavI, bulabula tenuM gAna huM; cakamaka skUliMge jyoti huM, uDatA pataMge teya huM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ 266 saMkSipta nirvANapada nIzaya huM madirAya huM, A drAkSa ne bhaddI ja huM; yajamAna atithine musAphIra, mAle majane huM ja chuM. sarvatra brahma che (rAga-harIgIta athavA dezI) kaIka kahe che sUrya te che, brahmAnI chabI avanavI kaIka kahe che vizvamAM, A mUrti tenI mAnavI. kaIka kahe che tAralAmAM, teja A camakI raho; kaIka kahe che madhura puSpa, teja smita karI rahyo. kaIka kahe che teja A, bulabula thaI gAI rahyo kaIka kahe che teja A, vAyu thaI dama laI rahyo. kaIka kahe che megha thaI, jaLa azuo pADI rahyA kaIka kahe che teja zItala, rAtrIe uMghI rahyo. kaIka kahe che vahI rahyo che, teja khaLakhaLa jharaNumAM kaIka kahe che jhulI rahyo che, teja meghadhanuSyamAM kaIka kahe che tina ghana puMjamAM te gati kare; paNu rAma kahe e sarvamAM te, sarva rUpe e ja che. (gajhala) ahiM huM bhaMga thaI guMja, tahIM huM sIha thaI ga; tarUM chuM matsya thaI jaLamAM, vaLI A vRkSa thaI jhula lIlI harIyALI thaI ugu, urdu zuka lehI tAkSI thaI jabuke vIjaLI garbhe, caDuM e huM vAdaLa thaI. Dho huM ne talavAra huM, jethI te ghAyela ha; ddhAnI jananInA hRdayamAM, bhaya kurate teya ha. nIzaya huM, madIrAya huM, A drAkSa ne bhaddI ja ha; yajamAna atithI ne musAphara, khyAle majAne huM ja chuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada 267 anaMta jIvanane niyama (rAga-harIgIta) priya jana jatAM, zatru jatAM, jAtA badhA sabaMdhIe; jAtA tuTI A jagatanA, bahu vIdha je je baMdhane. priya lAgatA nIja hadayamAM, A dharaNe je ApaNuM tene ya dina kaMI Avate ne, naSTatA ne pAmatA. ghana ghaTAnA vRkSa te, sukAya che kSaNa vAramAM kalela karatAM paMkhIo, A mRtyuthI sapaDAya hAM. pue khIlyA karamAya che, ne teja jhAMkhu thAya che, lAvaNya bagaDI jAya che ne, nija prema vikRta thAya che. A nAma kIrti kSINa thatI ne, dhuma sama mahImA thatuM A vizvane je ThATha, te sahu kSaNika ne mIthyA te. A je padArtho jagatanA, ati prIya thaI kheMcI rahyA te te badhA ThagI chetarI, aMte dago daI nAsatA. ArAma arthe vastuo A, je ame uttama gaNI, raheze sadAe mAnIe, paNa jota jotAmAM jatI. IcchA ja karI haju vastunI, tyAM vastu te vilAya che tene ame vizvAsa karIe, phaNamAM DubIe are. zuM A badhuM jaga Akhare, gaI rAtrInuM svapna ja che. kaI e nathI sAcuM zuM emAM, huM, ame, ne te are zuM A badhu mithyA ja che, sabaMdha ne saMbaMdhIe AvuM badhuM tyAM kayAM jauM, zaraNuM lauM konuM kahe. paritApathI A hRdaya dhIkatu, zAMti te kayAMye nahi, huM zuM karuM ne kayAM jauM, e jhaMkhanA cAlI rahI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 saMkSipta nirvANapada dekhAya che. A vizva mujane, jApa mALA nA samu, maNake phare tene krame, kahe che tame mRtyu thayuM. A eka maNako pharI gaye, bIjo phare trIjo phare, maNakA badhA pharI jAya che, paNa sUtra te kAyama rahe; e divya vyApaka sUtra je, A vizvamAM prevAI rahyuM, mArUM kaMI paNa jaga viSe, te teja mArUM che badhuM. savuM sadA huM teja bhAve, teja mujane nitya he, e nAma rUpa te nA vividha, maNakA bhale laya pAma; mitra ane zatru upara, AdhAra huM rAkhuM nahi, temaja vaLI A divya dekhAvo huM avalaMbu nahi. muja zarIranA ArogyanI, ke vizvanI saMpattinI, darakAra zAne rAkhuM chuM, jyAM huM ane muja priya maNI; A dazya vastuo viSe, Asakti mujane jarI nahi, A,te, badhA e, svarUpanA, siddhAMta huM bhUluM nahi e sarva ne nyALu chatAM, kheMcAuM huM jarIe nahi, pizAkanI A vividhatA, zetaraMjanA pyAdA samI muja premamUrti zethI meM, e sarvamAM nyALI rahyo, ene ja huM avalaMbu ne, ene ja huM cAhI rahyo. advaitamAM advaita che ne, e ja kevaLa satya che, muja e ja che sarvasvane, muja e ja che rakSaka badhe muja mitra sAce e ja che ne, e ja muja celA gurU, muja e ja pitA e ja Atma ja, taMtra che muja hatANuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSina nirvANapada 269 (rAga-harIgIta) ghanaghaTAnA vRkSa te, sukAya che kSaNa vA 2 mAM, kalela karatA paMkhIo, A mRtyuthI sapaDAya hA; puSpo khIlyA karamAya che ne, teja jhAMkhu thAya che, lAvaNya bagaDI jAya ne, nija prema vikRta thAya che. A nAma kIti kSINa thatI ne, dhumrasama mahimA thatuM, A vizvane je ThATha, te sau kSaNika ne mithyA thata; paritApathI A hadaya dhIkatu, zAMti te kayAMye nahi, huM zuM karuM ne kayAM javuM, e jhaMkhanA cAlI rahI. ArAma arthe vasatuo, Aje ame uttama gaNI, raheze sadAye mAnIe, paNa jotajotAmAM jatI; tene ame vizvAsa karIe, phINamAM DubI are, kaMIe nathI sAcuM zuM emAM, huM tamane ne te are. muja e ja patni ane, muja e ja AtmArAma che, muja e ja che jIvana, muja hakane ArAma che, utpAta mAre e ja che ne, e ja muja zAMti ure, e tio jAti, muja muja auSadhi muja zAma e. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 sakSipta nirvAgrupada ratna kaNikA khAMDa khIleAnA dA nahiM, khAMDa khIleAnA eka; te se jaga brahma dekhIye, kIce kabIra viveka, jenA chellA hAya dAva, tene maLe A prastAva. jJeya jJAtA marU jJAna nahi, dhyeya dhyAtA arU dhyAna; kahana hAra suMdara nahi, eha advaita khakhAna, koTI vastu svapna paNu, jAgrata thatAM dura thAya; tema vibhAva anAdine, jJAna thatAM dura thAya. bhAmyA deDhAdhyAsathI, AtmA dehu samAna; pazu te ane bhInna che, jema asI ne myAna. naya nizcaya ekAMtathI, AmAM nathI kIdhela; ekAMte vyavahAra nadghi, ne sAtha rahela. AgaLa jJAnI thaI gayA, vartamAnamAM hAya; thAze kALa bhaviSyamAM, mAga bheda nadghi hAya. deha chatAM jenI dazA, vate dehAtIta; te jJAnInA caraNamAM, vaMdana hA aNita, hA zIkha, hIMdu, pArasI, khrIstI khudAnA mahu'maTThI; jaine dayAnI bhale hA, vaiznavA paravA nathI. nA bhInna mAre aikaya che, badhu badhA A vizvamAM; AtmA mArA, hu temane, jai kaheA sa Mdeza A. manathI kare na kalpanA, mukhathI khele na khela; aisI avasthA unmunI, zarIra rahe aDAla. ekamAM e tu kAM bhALa, tAre hAthe eTale kAM vALa, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada 201 tyAM javA ne thavA kaMI nathI, sAramAMthI sAra kADhyuM nathI. kevaLa nija svarUpanuM, akhaMDa varte jJAna; kahIe te kevaLa dazA, deha chatAM nirde, chuTe dehAdhyAsa te, nahi' karyAM tuM krama; naddhi' bhAktA tu ehanA, e ja dharmonA mama, phukyA netra vicAranA, oLakhe nahiM kAI sata; hAthI gheADA pAlakhI, tene kahe che bhagavata. gaI putaLI leAnakI, thAha sIMdhukA lena; paiThata hI kula mIla gaI, ulaTa kahe ke| ena. samajAvyu. sa ma je nahi, ne janAvanI jAta; akhA ke enA dhokhA na kIjIe, mApaNI nahiM nAta. aNasamajIne prakheSatA, sAmA mAMDe DhAThe; karaDu maga kadI palaLe nahiM. bhale seA maNu khALA kATa. mana bAMdhe pavana mAMdhe, khAMdhe caurdU leka; muA maDadA beThA kare, teAya AkhA kahe phAka jina jAnyA nija rUpA, tIna jAnce sabalaka; nahi jAnyA nija rUpako, jo jAnyA se phoka, sAkhI zIkhA seALaseA ne kItana zIkhA karADa; brahmatatva jAne nahi, tyAM lagI mAthApheDa, yahI manuSyakI mUDhatA, nahiM. nIja padame' bhAva; nIja padake bhAva mInA, nahi chuTe duHkha dAva. svarUpa tarapha vaLavuM te krama, svarUpa jANavuM te upAsanA sthiti te jJAna. ane svarUpa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSipta nirvANapada satya anubhava thAya te, dila dara thaI jAya; mitI nIsare mejamAM, tyAM jJAnI parakhAya. dekhIe jezIe jabAM, khulI bayAnakI, meM ne puchI jamInakI, te sunI AsamAnakI. saddagurUe sAnamAM samajAvyuM nIja rUpa, samajI jAtAM sAnamAM, huM Izvara adabhuta. bhalA huA hara bIsare, zIra se TalI badalAya; jaisA thA vaisA rahA, aba kucha kahA na jAya. mukha japu na kara jayu, ura japu nahi rAma, rAma sadA hamake bhaje, hama pAve vizrAma. hada pe se elIyA, be hada pe se pIra hada behada dene Tape, tAkA nAma phakIra. viSaya viSavat tyAga karI, karIe sAdhu saMga; pite sacidAnaMda sadA, jemane tema abhaMga. sata anubhava thAya te, dila darI thaI jAya; metI nIsare mojamAM, tyAM jJAnI parakhAya. zurakharU hotA he insAna, Aphate sahane ke bAda raMga lAtI hai hInA, patthara se pIsane ke bAda. samApta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ akSara brahmanI meTAI A saghaLI duniyA eka phaLa jevaDI che. eka jhADane AvA lAkho phaLa che, AvA jhADanA hajAro vana eka parvata para che,. AvA hajAre pavato eka pRthvI para che, AvI hajAro pRthvI eka dvIpa para che, AvA hajAro dvIpa eka IMDAmAM che, AvA hajAro iMDA eka samudramAM che, AvA hajAro samudro eka mahApurUSanA zarIramAM che, ane te virATa purUSa paramAtmA akSara brahma che. brahmatatva : zUnya he vastu.. zUnya he sAdhana... zUnya he prApti . alcbllo 3004846 phona : 0278-2425322 dAdAsAheba, bhAvanagara, jaina graMthamALA zrI yazovijayajI . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com