Book Title: Bhaktimargni Aaradhana
Author(s): Atmanandji Maharaj
Publisher: Shrimad Rajchandra Sadhna Kendra Koba
Catalog link: https://jainqq.org/explore/001282/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktimArganI ArAdhanA pApa nivRtti zraddhA zAzvata satsaMga 'parama' AnaMda, ekatA | samatA | ladhutA | dhyAnA [2] | | vahana | | | citAvALI ! | | tIrtana | | zravaNa | vidhA bhakti rAmAnaMda dhAma prakAzaka: zrI satyaMta sevA sAdhanA kendra saMcAlita zrImad rAjacaMdra AdhyAtmika sAdhanA kendra, kobA, Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pharmAilamArganI ArAdhanA che. lekhaka : pU. saMta zrI AtmAnaMdajI baka sAdhana AdhyAtmika *ko, karela : prakAzaka : OM zrImad rAjacaMdra AdhyAtika sAdhanA kendra che (zrI saRta-eNvA-sAdhanA kendra saMcAlita) kobA - 382 007 (ji. gAMdhInagara, gujarAta) phona : (079) 2327 6219483 phekasa : (079) 2327 142 E-mail : srask@rediffmail.com -kamAna . . Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : prakAzaka : jayaMtabhAI ema. zAha, pramukha zrImad rAjacaMdra AdhyAtmika sAdhanA kendra kobA - 382 007 (ji. gAMdhInagara, gujarAta) phona : (079) 2327 6 219/483 phekasaH (079) 2327 6142 prathama AvRtti 2220 me 1982 dvitIya AvRtti 1500 me 1985 tRtIya AvRtti 2250 sapTembara 1990 caturtha AvRtti 1000 jAnyuArI 2000 paMcama AvRtti 1000 mArca 2005 mUlya : rUA. 22 : mudraka : bhagavatI oNphaseTa 15/sI, baMsIdhara eNsTeTa; bAraDolapurA, amadAvAda - 380 004 phona naM. 2216 76 03 WWW.jainelibrary.org Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samarpaNa divasa-rAta cAlu rahetI dhamAla, anekavidha hADamArI tathA vadhatI jatI moMghavArI vagere viTaMbaNAovALA jamAnAmAM paNa jeoe sAdAI, saMtoSa, saraLatA, sahanazIlatA, sadAcAra, vinaya vagere guNone jIvanamAM utArI pUrNajJAnI ane paramAnaMdasvarUpI evA paramAtmA temaja zrI sadaguru saMto sAthe ekaniSThAthI laya lagAvI che, temaja lagAvavAmAM prayatnavAna che, tevA nAmI-anAmI sarva bhakta-sAdhakone A graMtha sAdara samarpaNa karavAmAM Ave che. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya ApaNI saMsthA taraphathI sAdhakone ane sAmAnya vAcakone upayogI ziSTa, saMskArI ane AdhyAtmika sAhitya pragaTa thatuM ja rahe che. ghaNAM manuSyo vAcanano lAbha laI zake te hetuthI graMthonI kiMmata, paDatara kiMmatathI paNa ochI rAkhIe chIe. Aja sudhImAM lagabhaga 45 graMtho pragaTa thayA che, Aje "bhaktimArganI ArAdhanA' nAmanA A graMthanI cothI AvRtti mumukSuonI sevAmAM rajU karatAM ame prasannatAno anubhava karIe chIe. bAkI to lekhakazrIe vAstavamAM graMthano vistArathI paricaya Apyo che, tethI te viSe kAMI adhika na lakhatAM te prastAvanA vAMcI javAnI amArI saune bhalAmaNa che. aMtamAM, A graMtha bhakta-sAdhakone potAnA bhAvonI zuddhi sAdhavAmAM sahAyaka thAo e ja prabhu pratye prArthanA. - prakAzana samiti aneka sajjanonA sahakAra ane saujanyathI A graMtha pragaTa thAya che. A satkAryamAM vizeSapaNe sahAyaka thayelA nimnalikhita mahAnubhAvono aMtaHkaraNapUrvaka AbhAra mAnavAmAM Ave che : 1. sevAmUrti jijJAsu bhAI zrI ramaNIkalAla umedacaMda zeTha 2. sevA saujanyamUrti sva. zrI jayaMtIlAla popaTalAla zAha 3. satsAhityapremI prophesara zrI anilabhAI vI. sonejI zrutarasika paMDita zrI bAbulAla siddhasena jaina bhaktisaMgItapremI bhAI zrI ratilAla lAlabhAI zAha 6. saujanya, sevA ane sahanazIlatAnI mUrtirUpa evA "mArA' kuTuMbanA sabhyo - lekhaka Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA bhUmikA : mAnava potAnA astitvakALathI ja zAzvatapadanI zAzvata sukhanI - zodhamAM rahelo che, kAraNake zAzvatapaNuM teno mULa svabhAva che. A padanI prApti mATe teNe vividha upAyo yojyA che, vartamAnamAM paNa yojI rahyo che ane bhAvi kALamAM paNa yojaze. manuSyonI prakRtinI vividhatA jANIne pUrvAcAryoe bhinna bhinna rucivALA manuSyone joItapAsIne temane bhinna bhinna sAdhanApaddhatio batAvI che, paraMtu te sarva paddhatiomAM eka zAzvatapadanI siddhi mATenuM ja lakSa rAkheluM che. A zAzvatapadanI prApti anekavidha kAraNonA AvI maLavAthI thAya che; jemAM niraMtara AtmajAgRti, sadguruno bodha, sanmArganuM grahaNa tathA anusaraNa ane satata abhyAsa mukhyapaNe Avazyaka che. uparokta sAdhano dvArA potAnA doSone dUra karavArUpa ane sadguNone grahaNa karavArUpa satpuruSArtha vaDe jema jema pavitratAnI prApti thAya che tema tema Atmazuddhi vadhatI jAya che ane A AtmazuddhinA mArgane ja zAstromAM mokSamArga ke nirvANamArga kahyo che. A pramANe, mokSamArgane eTale ke AtmAnI pavitratAne pAmavAnAM anekavidha sAdhanomAM bhakti e eka atyaMta mahattvanuM sAdhana che. bhakta ane bhagavAnanuM svarUpa, bhaktinA vividha prakAro, te prakArone sAdhavAnI vidhi, bhaktinuM phaLa vagere bhaktimArga viSayaka vividha pAsAonuM Alekhana A graMthamAM kareluM hovAthI tene 'bhaktimArganI ArAdhanA' evuM nAma ApyuM che. jJAnamArga ane bhaktimArga - vartamAna saMdarbha : kompyuTarayuganA A jamAnAmAM mokSamArgane tattvataH pAmelA AtmAnubhavI mahAtmAonI atyaMta durlabhatA che. kvacit koI satpuruSano Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga thAya to paNa temanA sAcA svarUpane oLakhavAnI zakti pramANamAM bahu ja thoDA sAdhakomAM daSTigocara thAya che. AmAM vaLI vizALa saMkhyAbaLa che jemanuM evA nAmadhArI guruo mohAdhIna thayA thakA ziSyone potAnA saMkucita kuMDALAmAM evI sakhata rIte jakaDI rAkhe che ke temane bicArAne paramArtha-satsaMgano lAbha levAnI taka maLe to paNa teo teno lAbha laI zaktA nathI. kaLiyugamAM sAmAnyapaNe ane chellA traNa-cAra saikAomAM vizeSapaNe, AvI paristhiti pravartatI hovAne lIdhe, pratyakSa satpaSanA sAnnidhyamAM rahIne jJAnamArganI ArAdhanAnI taka asaMbhavaprAyaH thaI gaI che. AvI paristhitimAM koIka virala puruSane bAda karatAM, ghaNAM mahAtmAoe pote mukhyapaNe bhaktimArgano Azraya karI jJAnamArgane gauNa karyo che ane potAnA Azritone paNa bhaktimArganuM avalaMbana levAnI mukhyapaNe preraNA karelI che; kAraNa ke te pramANe vartavAthI ja svaparakalyANano mArga zIdhra prazasta thaze evA nirNaya para teo AvelA dekhAya che. mATe ja jJAnIoe kahyuM: "ghaNA prakArathI manana karatAM amAro daDha nizcaya che ke bhakti e sarvoparI mArga che, ane te satparuSanA caraNa samIpe rahIne thAya to kSaNavAramAM mokSa karI de tevo padArtha che." *. jJAnamArganI vikaTatA ane tenuM durArAdhyapaNuM | zreyamArga maLe jJAnamArganI sAdhanAmAM vikaTatA rahelI che ane A kALe to, AgaLa kahyuM tema, pratyakSa satparuSanI durlabhatA uparAMta buddhinI alpatA ane malinatA paNa jovAmAM Ave che. A saMjogomAM zAstrono marma pAmavo - ane temAM paNa vItarAga darzanamAM kahelA sUkSma tattvono marma pAmavo - ati ati duSkara jaNAya che. gurugama vinA potAnI alpamatithI jeoe jJAnamArganI ArAdhanAno prayatna karyo temAMnA navvANuM TakA uparAMtamAM zuSkajJAnIpaNuM, uddhatAI, ADaMbara, ativAcALapaNuM, mithyA-ahaMkAra, svacchaMdAdhInapaNuM, ekAMtanuM pratipAdana, ekAMtanuM AcaraNa ane aMtaranuM dvidhApaNuM pratyakSa jovAmAM Ave * zrImad rAjacaMdra Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. jemanI AvI dazA hoya temanAmAM AtmajJAnanI prApti mATenI bhUmikA paNa saMbhavatI nathI to pachI AtmajJAna to kevI rIte saMbhave ? Ama, jJAnamArganI ArAdhanAnuM A kALe durArAdhyapaNuM jANavuM. | yogamArga arthAtu dhyAnamArga, AtmasAdhanAnI A eka agatyanI, susiddha thayelI, prAcIna paddhati che. bIjA aneka mahAtmAo madhye maharSi pataMjalie A paddhatine ATha vibhAgamAM vaheMcIne yama, niyama, Asana, prANAyAma, pratyAhAra, dhAraNA, dhyAna ane samAdhirUpe tenuM paddhatisara varNana kareluM che. paraMtu A paddhatimAM paNa pratyakSa gurunI atyaMta AvazyaktA che, nahitara rogAdikanA upadravathI ke riddhi-siddhinI lAlasAmAM paDI javAthI sAdhakanuM A mArge zIdhra patana thavA saMbhava che. vaLI A mArgane pAmavo sAmAnya sagRhastha mATe durgama che kAraNa ke sAcA tattvajJAnanI prApti sahita krame karIne temAM AhAra, nidrAjya, Asana, Indriyajaya ane manojaya karavA paDe che. AvI prayogarUpa, paddhatisaranI AdhyAtmika sAdhanA mukhyapaNe vyavasthita guruparaMparAthI prApta thayelA abhyAsa dvArA ja siddha thaI zake che. traNeya mukhya Arya paraMparAomAM (vedokta, bauddha ane jaina) A kALe AvI zuddha paraMparAgata tAttvika sAdhanA prAye dRSTigocara thatI nathI. AvA saMjogomAM prayogarUpa dhyAnamArganI samyakRpaNe ArAdhanA karavI moTA bhAganA sAdhakone mATe kaThina che ane tethI svAbhAvika rIte ja moTA bhAganA sAdhakone mATe mukhyapaNe bhaktimArganI ArAdhanA sahaja, saraLa, nirvighna, rucikara ane zreyaskara jaNAya che. bhaktimArga : | sAdhanAnA paMthamAM bhaktimArgano Azraya karavAthI je vividha lAbhono anubhava thAya che temAMnA mukhya mukhya nIce pramANe che : (1) saraLatA : bhaktimArgamAM paramAtmA athavA sadguru sAthenA divya premanI sAdhanA karavI e mukhya lakSaNa che. have, sAmAnya manuSya, vyavahArajIvanamAM Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prema (moha) karavAthI eTalo badho TevAI gayo che ke prema karavo enA mATe jANe ke sahaja-svAbhAvika banI gayuM che. Avo manuSya jyAre bhaktimArganI ArAdhanA tarapha pravRtta thAya che tyAre teNe jagatanA padArtho pratye vahetI potAnA premanI dizAne vALIne dhIme dhIme zuddha deva-guru-dharma sanmukha karavAnI che. A prakriyAne thoDI samajaNapUrvaka apanAvavAmAM Ave to temAM kaThinatA anubhavAze nahi. Ama karavAmAM AvatAM bhaktimArganI je eka nabaLI kaDI-aMdhazraddhA-teno paNa sahelAIthI parAbhava thaI zake che, kAraNa ke bhaktine samajaNa ane yuktivALI banAvavAmAM AvI che. jema jema aupAdhika prItine jAtyaMtara karIne nirupAdhika banAvavAmAM Ave che tema tema pApa-pravRtti ghaTatI jAya che, niHsvArthapaNuM vadhatuM jAya che, kAmakrodhAdi bhAvono dhIme dhIme upazama thavA sAthe puNyanI sahaja vRddhi thatI jAya che, citta prasannatA anubhave che ane sadAcArAdi sudaDha thatAM jAya che. kahyuM che tema : "bhagavAnanA darzana-pUjanAdithI pApono vinAza thAya che, svarganA sopAnanI ane mokSanA kAraNanI siddhi thAya che, upasargo kSaya pAme che, vinonI velIono nAza thAya che ane mana prasannatAne pAme che." AvA vyaktitvano udaya thatAM AtmajJAnaprAptinI bhUmikA baMdhAya che; tema vaLI A prakAra bhajavAmAM vizeSa kaThinatA nathI, kAraNa ke ApaNe joyuM tema A prakriyAmAM mAtra premanI dizAne badalavAnA puruSArtha sivAya koI anya kaThina parizrama karavo paDato nathI. bIjAM sAdhano karatAM bhakti (mArga)mAM sulabhatA che. tethI ja saMtoe kahyuM : (copAI) bhagati karata binu jatana prayAsA. saMskRti mUla avidhA nAsA | asi haribhagati sugama sukhadAI ko asa mUDha na jAhi sohAI ! (2) mAna-ahaMkArano nAza : paramAtmA ane saddagurunI nizrAmAM ke AzrayamAM rahIne AtmasAdhanA karavAthI manuSyabhavamAM je sauthI moTA zatrurUpa che evA mAna-ahaMkAra vagere Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 doSone mAthuM UMcakavAno moko ja maLato nathI ane svacchaMda, ativAcALapaNuM vagere doSo paNa sahelAIthI vilaya pAme che. zAstrokta vidhithI bhAvapUrvaka maMdira jaIne bhagavAnane aSTAMga namaskArAdi karavAthI tathA pUjA, pAdasparza, pAdaprakSAlana vagere karavAthI sAdhakamAM rahelo abhimAnano bhAva tUTato jAya che. potAnI laghutA ane prabhunI prabhutA samAtAM tenA hRdayamAM parama premano ane pavitratAno saMcAra thAya che ane dAsAnudAsapaNe rahIne tenI sAdhanA nirvighnapaNe AgaLa vadhe che. kahyuM che mAnAdika zatru mahA, nijachaMde na marAya; jAtAM sadguru zaraNamAM, alpa prayAse jAya.* (3) sarvasulabhatA-bahujanasAdhyatA : bhaktimArganI ArAdhanAno prAraMbha karavA mATe ghaNI yogyatA na hoya topaNa cAle. sAmAnya manuSya ke je bahu bhaNelo na hoya, jenI buddhizakti bahu khIlelI na hoya, smaraNazakti ke grahaNazakti sAmAnya hoya topaNa te prabhubhaktimAM lAgI zake che. tarka dvArA tattvavizleSaNa karavAnI ane madhyasthapaNe guNa-doSanuM sUkSma pRthakkaraNa karavAnI zakti na hoya topaNa deva-guru-dharmanuM sAmAnya oLakhANa karI, temanI AjJA pramANe ArAdhanA karavAthI ghaNI ja moTI saMkhyAmAM manuSyo A sAdhanApaddhati dvArA AtmakalyANane pAmI zake che. (4) sAdo, sIdho, niSkaMTaka mArga : eka vAra sAcA deva-guru-dharmanI yathArtha oLakhANa thaI jAya ane satsaMganA yoge thoDIghaNI prIti jAgI jAya tyAra pachI A mArgamAM vighno nahivat che. koI prakAranA vAdavivAdomAM UtaravuM paDatuM nathI, koI galIkUMcIvALo rasto nathI, ke vAMkAcUMkA javAnI jarUra nathI. zAstramAM A mArgane * zrI Atmasiddhi zAstra-18 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 "AjJAnuM ArAdhana e dharma, AjJAnuM ArAdhana e tapa" e prakAre kahyo che. ahIM to sadgurue batAvelA mArga upara sIdhI lITImAM (nAkanI dAMDIe) cAlyA ja javAnuM che. zraddhA, niSThA, udyama ane saraLatA sahita samarpaNabhAva AvatAM yogya phaLanI prApti nizcita ja che; kAraNa ke A raste koI dvidhA nathI, te anubhavasiddha mArga che ane pUrve aneka mahAtmAone tenA dvArA kalyANanI prApti thayelI che. prastuta graMthanuM Ayojana : A graMthane traNa khaMDamAM vaheMcavAmAM Avyo che - (1) prathama khaMDa - navadhA bhakti (2) bIjo khaMDa - saMta mahAtmAonAM caritro (3) trIjo khaMDa - preraNAtmaka pado, dhUno, bhajano. (1) prathama khaMDa : A khaMDamAM bhaktimArganI bhUmikA sahita navadhA bhaktinuM varNana che. prAraMbhamAM bhaktinuM svarUpa jaNAvyuM che. tyAra pachI bhakti mATe jemanuM avalaMbana levAnuM che tevA zrI deva-guru-dharmanuM saMkSepamAM svarUpa batAvyuM che. bhaktinI sAdhanAnA mukhya viSayane AdhyAtmika ane vaijJAnika draSTikoNathI samajAvavA mATe, nava prakAranI bhakti dvArA tene rajU karyo che. eka pachI eka prakAranI bhakti dvArA kevI rIte sAdhakanI malinatA dUra thAya che, kevI rIte te sadguNasaMpanna bane che, kevI rIte tenI daSTi tAttvika, sUkSma ane sUkSmatara thatI jAya che ane chelle bhakta-bhagavAnanI pAramArthika ektAnuM svarUpa lAdhatAM kevI rIte tenAmAM "ananya', "parA" ke "svarUpa' bhakti pragaTe che tenuM Alekhana karyuM che. Jain Education Jnternational For Private & Personal use only w jainelibrary.org Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 1 (2) bIjo khaMDa : bIjA khaMDamAM saMta-mahAtmAonAM caritronuM saMkSepamAM Alekhana karyuM che. jemanAM caritronuM varNana karavAmAM AvyuM che teo badhA itihAsaprasiddha che. je mahAtmAoe potAnA jIvanakALa daramiyAna viziSTa sAdhanA karI hoya, jemanA vyaktitvamAM bhaktinuM tattva spaSTapaNe tarI AvatuM hoya, jeoe potAnA jamAnAnA samAja upara vizeSa prabhAva pADyo hoya ane evuM satsAhitya nirmANa kareluM hoya ke je sadIo sudhI bhakta-sAdhakone preraNAno strota banI rahe, tevA mahAtmAonA guNAnuvAda A khaMDamAM karyA che. teo bahuvidha vyaktitvavALA che, mahAkavi che, bhakta che, jJAnI che, yugapradhAna che, tArkika che, vAdI che, riddhi-siddhinA dhAraka che, siddhAMtajJa che, nyAya, bhASA, alaMkAra, chaMda, zAstrAdi vidyAonA pAragAmI che ane te te kALanA rAjyakartA puruSonA pratibodhaka paNa che. AvA mahApuruSonAM jIvanacaritro bhaktasAdhakone kharekhara dIvAdAMDI samAna banI raho ane ApaNA saunA jIvanavikAsamAM vizeSa preraNAnA strota thAo ! (3) trIjo khaMDa H A khaMDamAM bhaktipoSaka ane preraNAdAyI pado, bhajano ane dhUnonuM saMkalana karavAmAM AvyuM che, jenI viSayavAra yAdI anukramaNikAmAM ApelI che. lekhanapaddhati :) (a) bhaktimArganA AcAryone anusarIne vyavahAranayanI mukhyatAthI A graMthamAM sAdI bhASAmAM Alekhana kareluM che jethI, bhaktajanone samajavAmAM saraLatA rahe ane zraddhAnuM baLa vadhe. vaLI A paddhatine anusaravAthI prArthanAmAM ke prAyazcittamAM ISTadeva ke zrIsaddaguru sAthe kevI rIte AtmIyatA sthApavI eno paNa khyAla AvI zake che. jyAre jyAre bhagavAne kRpA karI athavA Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 sadagurue AzIrvAda ApyA" ema lakhyuM hoya tyAre AvA banAvo ziSyanI pAtratAnI paripakvatAthI, puNyayoganA phaLarUpe, yogAnuyoge banelA sahaja banAvo jANavA. vastunuM mULa svarUpa A pramANe hovA chatAM, bhaktimArganI ArAdhanAnA kramika vikAsamAM zuddha avalaMbananI ane viziSTa satsaMganI upayogitA ja nahi, paNa anivAryatA svIkArIne eka pachI eka, upara uparanAM sopAnonuM avalaMbana laIne sAdhaka kevI rIte AgaLa vadhe che tenuM paNa spaSTa Alekhana karyuM che. A muddAno vistAra "laghutA" ane "prArthanA'nA peTAvibhAgonA AlekhanamAM joI levA vAcakone vinaMtI che. uttama kakSAnI bhakti e vAMcavAno, jANavAno, samajavAno, kahevAno ke lekhanano viSaya nathI kAraNa ke te ati sUkSma che, anubhavarUpa, virala che ane koI supAtranA jIvanamAM dIrdhakALanI daDha zraddhA ane abhyAsanA phaLarUpe pragaTe che; jethI, atre te viSe mauna bhajavuM zreyaskara jaNAya che. (ba) viSayanuM pratipAdana madhyama vistArathI kareluM che. (ka) pAribhASika zabdono upayoga taddana ocho karavAmAM Avyo che. (Da) binasAMpradAyika ane prayogarUpa AdhyAtmika sAdhanAnA dRSTikoNane ja sarvatra mukhya rAkhavAmAM Avyo che. trIjA khaMDamAM jayAM vividha saMta-mahAtmAonI kRtionuM avataraNa kareluM che tyAM, AdhyAtmika dRSTinI mukhyatA rAkhIne atre pRSTha 15 upara batAvyA pramANe te te zabdonA artha karavA ane samajavA vAcakone vinaMtI che. saMpradAyabuddhine vaza thaI potAnA mata-paMthanA koI bhagavAna, saMta-mahAtmA ke anya koI vyaktivizeSa pratye ja prIti karavI e sAcA sAdhakanI dRSTi nathI. paraMtu guNonI adhiktAne laIne, te te puruSonA vyaktitvanI sAcI oLakhANa karIne, temanA guNomAM anurakta thaI tevA guNo pote paNa pragaTa karavAno puruSArtha karavo te ja pAramArthika bhakti che. A vAta pharI pharI vicArI, sAdhake dRSTirAga ke Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 vyaktirAga choDI guNAnurAga keLavavo yogya che. graMthanI upayogitA : (1) nijabhAvanAnI vRddhi : A graMtha lakhatI vakhate ane saMkalana karatI vakhate aneka zAstro, mahApuruSonAM caritro ane pada-bhajano vagere vAMcavAnuM, vicAravAnuM ane abhyAsavAnuM saubhAgya lekhakane prApta thayuM, te dvArA tenI dharmabhAvanAmAM vRddhi thaI che. (2) pAtheyanuM ekIkaraNa : samayanI taMgInA A jamAnAmAM bhaktasAdhakone eka ja graMthamAM bhaktimArganuM vividhalakSI ane upayogI pAtheya maLI rahe, jethI temane aneka graMthono Azraya karavAno parizrama ane samaya bacI jAya tevo prayatna karavAmAM Avyo che. (3) adhyAtmajIvanamAM bhaktinuM viziSTa sthAna : ghaNAM mumukSuo ema mAnatA hoya che ke 'adhyAtmazAstro vAMcIne jJAnanI prApti karI laIzuM, temAM sadguru ke paramAtmAnI bhaktinI zI AvazyaktA che ?' buddhinI malinatA dvArA kutarkano Azraya karavAthI Upajelo temano Avo bhrama A graMthanA samyak parizIlanathI dUra thavA yogya che. (4) adhyAtma-saMgItathI bhAvavizuddhi : A graMthanA prathama khaMDamAM ApelAM vividha avataraNonuM, tathA tRtIya khaMDamAM udhRta karelAM bhaktipadonuM, bhajanonuM, gAthAonuM, dhUnonuM, maMtronuM ke evA bIjAM padonuM zAMta pavitra vAtAvaraNamAM rahIne, layabaddha adhyAtmasaMgIta sahita bhAvapUrvaka uccAraNa karatAM viziSTa bhAvollAsa, romAMca, pavitra spaMdanonuM vedana ane bhAvonI vizuddhi Adi aneka prakAranI anubhUti thAya che. A kAraNathI bane teTalAM padonAM chaMda, rAga, DhALa te te padone mathALe ApyA che. AvI bhakti vAraMvAra karavA vAcakavargane khAsa bhalAmaNa che. A arthe jijJAsuoe jANakAra ke niSNAta anubhavI saMgItajJa bhakta pAse thoDA samaya (cha-bAra Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 mahinA) abhyAsa karavo. Avo abhyAsa pUro karIne, pote jyAM raheto hoya tyAM pAMca dasa jijJAsu bhakto bhegA maLI, jo layabaddha bhAvabhaktino prayoga karaze to temaNe zAstrokta 'kIrtana' nAmanI bhakti karI gaNAze; je janasAmAnyane vizeSapaNe rucikara ane preraka hovAthI dhIme dhIme eka agatyanuM dharmaprabhAvanAnuM kAraNa banaze. AvA ucca kakSAnA bhAvamaya adhyAtmasaMgItanI A kALamAM khUba ja AvazyaktA che, ane sva-para-kalyANamAM - pavitratAnI prAptimAM - te khUba sahAyabhUta thAya che evo A lekhakanA jIvanano pragADha anubhava che. chelle, A graMthamAM je kAMI paNa sArabhUta lAge te sadguru-saMtonI kRpAnuM phaLa che ema jANI, vivekI sajjano tene apanAvaze ane temAM rahI gayelI truTio pratye aMgulinirdeza karIne, udAra citta rAkhI, lekhakane kSamA ka2ze evI bhAvanA bhAvI viramuM chuM. OM zAMtiH -- AtmAnaMda Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A graMthamAM AvelA keTalAka zabdonA artha A graMthamAM keTalAka paramAtmavAcaka zabdo vAparavAmAM AvyA che, te zabdono AdhyAtmika artha ahIM Apyo che. vAcakone paNa te zabdono A dRSTithI artha samajavA ane sAMpradAyika ke vyaktivAcaka dRSTithI artha na karavA vinaMtI che. (1) rAma : ramatte yonino smi- jemAM yogIo ramaNatA kare che, tallIna thAya che te zuddha AtmA. (2) viSNu : potAnA jJAna dvArA je sarvatra vyApe che te, sarvajJa paramAtmA. (3) zaMkara : je kalyANa karanArA che te, paramAtmA. (4) rahIma : je sarva jIvo para rahema athavA dayA kare che te. (5) pArasa : je potAnA svarUpano sparza kare che te. (6) hari : je pApone ane tApone haravAvALA che te. (7) mahAdeva : rAga ane dveSarUpa mallone jemaNe jItyA che te moTA deva-mahAdeva che. (8) ziva : ziva eTale kalyANa. je pote kalyANa svarUpa che ane anya jIvone paNa kalyANanuM nimitta che te. (9) sugata : jeo rUDI-uttama gatine (mokSane pAmyA che te. (10) jina : vikAronA, karmonA ane indriyonA jItanArA te jinaparamAtmA. (11) nArAyaNa : je manuSyo tenA zarIra)mAM rahe che te, caitanya svarUpI AtmA. (12) zrIpati : anaMta jJAnarUpI lakSmI(zrI)nA pati sarvajJa paramAtmA. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 viSayAnukrama AraMbhamAM samarpaNa, AbhAra-darzana, prakAzakIya nivedana ane prastAvanA. prathama khaMDa : navadhA bhakti bhakta ane bhagavAna bhaktanuM svarUpa, bhaktanAM lakSaNo (viveka, niHsvArthapaNuM, zArIrika pApakAryono tyAga, bhaktikramanA abhyAsamAM utsAha, prasannatA, anAsaktino abhyAsa) bhagavAna athavA paramAtmA zrI sadgurunuM svarUpa zuddha dharmaprarUpaka zAstro (2) bhaktinA vividha prakAro bhaktinI utpattino krama ane tenuM manovijJAna navadhAbhaktinI ArAdhanA zravaNa-kIrtana zravaNa (zravaNadharmanI ArAdhanAnI agatya) kIrtana (kIrtananI sAdhanA paddhati, uttama kIrtanakAra eka virala vibhUti, vartamAnakALanA saMdarbhamAM saMkIrtana-bhakti) 17-18 (4) vaMdana-sevana ArAdhanApaddhati, pUjA (dravyapUjA, bhAvapUjA) vaMdana-sevA-pUjA : eka dRSTi-vyaktigata-sAmUhika sAmAjika, prauDhAvasthAmAM dharmajIvananuM Ayojana. 26-36 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 7 (5) ciMtavana-dhyAna sAdhanApaddhati, (jApa, ciMtavana, dhyAna), nAmasmaraNanA abhyAsamAM upayogI muddA, ciMtanamAM avalaMbananI vividhatAno svIkAra, dhyAna. 37-47 laghutA sAdhanApaddhati, prArthanA, bhaktanA mukhya cAra prakAro, AdhyAtmika abhigama (laghutA sahita AtmasamarpaNa, vizvAsa, niHspRhatApUrvaka nijadoSakathana, prArthanAnuM vijJAna, karelA doSo pharI na karavAnI pratijJA) 48-66 (7) samatA-ektA samatA (bhaktino sUkSmabhAva), ektA, samatA-ektAnI prAptinI vividha bhUmikAo 67-76 bIjo khaMDa : saMta-mahAtmAonAM caritro (2). 86 (8) saMta-bhakatonAM caritro (1) AdyastutikAra zrI samaMtabhadra svAmI yugapradhAna AcArya zrI siddhasena divAkara (3) mahAkavi zrI mAnatuMgAcArya bhayazogAthAkAra zrI jinasena (5) sabhya mUrti AcArya zrI amitagati (6) mahAprabhAvaka zrI hemacaMdrAcAryajI (7) medhAvI mahAkavi AzAdharajI (8) bhaktasAhitI A sakalakIrti che 9 S S S , 8 89 91 103 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 8 (9) mahAtmA kabIradAsajI (1) bhaktakavi zrI narasiMha mahetA (11) prabhupremadIvAnI mIrAMbAI (12) paramabhakta adhyAtmayogI zrI AnaMdadhanajI (13) bhakta kavizrI ghanatarAyajI (14) parama tattvajJa zrImad rAjacaMdrajI (15) bhakta-kavi zrI nAnacaMdrajI mahArAja 105 109 113 118 1 23 128 13ra. trIjo khaMDaH preraNAtmaka pado - dhUno - bhajano (9) 141 143 146 157 bhajana-dhUna-padasaMcaya paMca maMgaLapadane namaskAra (1) vairAgyapreraka pado (2) prabhubhaktinAM pado satsaMga-saddaguru-mAyAbhyanAM pado (4) manuSyabhavanI durlabhatA darzAvanArAM pado (5) AtmA ane AtmajJAna-saMbaMdhI pado (6) prakIrNa pado (7) prArthanA ane AratI (8) zAMtidAyaka dhUno pariziSTa 165 168 175 177 184 186 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -prathama-khaMDa _vidhA bhaki Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 bhUmikA : AtmakalyANanI zreNIne pAmavA mATe bhAratIya tattvajJAnIoe mukhya traNa prakAranI sAdhanApaddhationo svIkAra karelo jovAmAM Ave che : bhaktimArganI sAdhanA, jJAnamArganI sAdhanA ane yogamArganI sAdhanA. prAthamika bhUmikAomAM cittazuddhine mATe niHsvArtha sevAne paNa upakArI jANIne ghaNA tattvavicArakoe niSkAma karmayogane paNa eka viziSTa sAdhanApaddhati tarIke svIkArela che. vyAkhyA : bhakta ane bhagavAna prastuta graMthamAM adhyAtma dRSTikoNane mukhya rAkhIne ApaNe bhaktimArganI ArAdhanAnI sarvatomukhI vicAraNA karavAnA chIe . paramAtmA pratyenA divya premane bhakti kahevAmAM Ave che.1,2 A premabhaktinI ArAdhanA daramyAna jyAre A lokanI ane paralokanI sarva icchAono tyAga karavAmAM Ave che tyAre te nirmaLa bhakti zIghra cittazuddhinuM kAraNa bane che ane sAdhaka-bhakta AtmakalyANanA mArge tvarita gatithI prayANa karI zake che. A kakSAe be vastu sArI rIte jANI levI joIe : (1) bhakta kevA hoya, ane (2) bhagavAna (upalakSathI guru ane zAstra) kevA hoya. prathama bhaktanA svarUpano vicAra karIe : 1. te bhakti paramAtmAmAM parama prema karavArUpa che, koI supAtramAM kyAreka pragaTe che, atisUkSma ane anubhavarUpa che. 2. - bhaktisUtra naM. 2-53-54 : zrI nAradajI viracita. paramAtmA (arihaMta), AcArya, viziSTa zAstrajJa tathA pravacana pratye vizuddha prema te bhakti che.~ sarvArthasiddhi 6-24 : zrI pUjyapAda svAmI. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakta ane bhagavAna bhaktanuM svarUpa : bhakta zabda man dhAtu uparathI banelo che. man dhAtuno artha sevA karavI, bhajana karavuM evo thAya che. mukhyate manayA ti ma., matta banavA phati --iema vyutpatti thaI zake che. je prabhumAM prItivALo hoya, niSThAvALo hoya, sevA-pUjA-smaraNa ke koIpaNa anya prakAre prabhunI bhakti karanAra hoya te bhakta che. je Avo bhakta hoya tenuM vyaktitva kevuM hoya te have ApaNe joIe; jethI ApaNane tevuM vyaktitva keLavavAnI preraNA maLe-ane jo ApaNe bhakta hoIe to ApaNI sAdhanAnI zreNI keTalI UMcI che teno paNa kyAsa (tAga) nIkaLI zake. bhaktimArganI ArAdhanAnI prathama ane madhyama bhUmikAmAM rahelA bhaktanAM mukhya mukhya lakSaNo saMkSepamAM nIce pramANe kahyAM che : bhaktanAM lakSaNo H 1. viveka, 2. niHsvArthapaNuM, 3. zArIrika pApakAryono tyAga, 4. bhaktikramanA abhyAsamAM utsAha, pa. prasannatA, 6. anAsaktino abhyAsa. (1) viveka : ahIM haju vyAvahArika vivekanI ja mukhyatA hoya che. sAruM zuM ane narasuM zuM, bhakSya zuM ane abhakSya zuM, puNya zuM ane pApa zuM, hiMsA zuM ane ahiMsA zuM, svadhana-svastrI zuM ane paradhana-parastrI zuM ? vagere vastuono vyavasthitapaNe bheda pADIne rUDI vastuone ahIM grahaNa karavAmAM Ave che ane AtmakalyANamAM (bhaktinI ArAdhanAmAM) bAdhaka vastuono aparicaya-tyAga-karavAmAM Ave che. "dharma sAro che," "satyaahiMsA pALavAM joIe." "saMtono Adara karavo joIe" vagere bAbatonA svIkAranI A bhUmikA che. | (2) niHsvArthapaNuM jyAM tIvra svArthavRtti hoya tyAM satkAryamAM pravRtti banI zaktI nathI. svArtha eTale ke pAMca indriyonA viSayonI Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktimArganI ArAdhanA sagavaDatA meLavavAnI lolupatA. roja-ba-rojanA jIvanamAM vicArIe to niHsvArthatAno artha che : "kama khAnA aura gama khAnA," "mAre to je haze te cAlaze," "cAlo, tamArI sAthe (paramArthanuM) kama karavA Avu chuM," "mAre to A kAma karavAmAM kaMI paNa vetana levAnuM nathI" ityAdi. (3) zArIrika pApakAryono tyAga : joke jijJAsu bhakta manathI ane vANIthI paNa pApakArya karavA icchato nathI topaNa haju teTalI sthitine pahoMcyo nathI tethI laDAI-jhaghaDo nivAre che, vizvAsaghAta karato nathI, dArU, jugAra, corI ane vyabhicArano avazya tyAga kare che, mAMsAhAra choDe che. Ama, sthULapaNe pApatyAganI bhUmikAnI sAdhanA dvArA potAnI pAtratA vadhAre che. (4) bhaktikramanA abhyAsamAM utsAha : potAnA jIvanane pavitra banAvanAra evAM sAdhanomAM niyamitapaNe pravarte che eTale ke satsaMgamAM utsAhapUrvaka jAya che, sAMcana kare che ane karAve che, prabhudarzana ke tIrthadarzanamAM umaMgavALo rahe che ane niyamitapaNe savAre, bapore ke sAMje stotra, maMtra, prArthanA, pArAyaNa, jApa, vandanA ke bhaktikrama hoya tene niyamathI Adare che. dhArmika kAryomAM utsAha e A kakSAe agatyanuM lakSaNa che. (5) prasannatA : joke A lakSaNano viziSTa vikAsa to AgaLanI bhUmikAmAM thAya che topaNa ahIMthI ja tenI zarUAta thaI jAya che. koI dharmakArya 'veTha'rUpe karavAmAM AvatuM nathI. te bhakta diveliyA ke udAsa caherAvALo raheto nathI. sarva kAryo karatAM ane khAsa karIne dharmaanuSThAno karatI vakhate te cittanI prasannatA jArI rAkhe che. (6) anAsaktino abhyAsa H je dharmane icche che, prabhu-premane ArAdhe che, te dharmanA prANasvarUpa evI anAsaktine paNa icche che ane Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakta ane bhagavAna tethI koIpaNa prakAranI mohAMdhatAne vize rucipUrvaka - buddhipUrvaka pravartatA nathI. Ama karavA mATe khAvAmAM, pIvAmAM, haravA-pharavAmAM, vAtacItamAM, dhaMdhA-vyApAramAM, leNadeNamAM, kauTuMbika saMbaMdhomAM ke anya koI paNa kAryamAM te bhakta tIvrapaNe Asakta thaI jato nathI. jagatanA samasta padArtho pratyenI mohamAyAne ghaTADavAno prayatna bhaktajana niraMtara karyA ja kare che. mATe ja kahyuM che : (doharA) viSayase lagI prItaDI, taba hari aMtara nAhiM; jaba hari aMtarameM base, prIti viSayase nahiM. - kabIranAM AdhyAtmika pado 1-6-1 A pramANe upara varNavelA guNo jayAre bhaktanA jIvanamAM pragaTe che ane paripakvatAne pAme che tyAre te kharekhara bhaktinI ArAdhanAmAM tvarAthI AgaLa vadhe che. AvA bhaktanuM suMdara zabdacitra zrIrAmacaritamAnasamAM daSTigocara thAya che : (copAI) sarala subhAva na mana kuTilAI | jathA lAbha saMtoSa sAdAI | baira na bigraha Asa na trAsA ! sukhamaya tAhi sadA saba AsA ! anAraMbha aniketa amAnI anadhara aroSa dacchapa vijJAnI | prIti sadA sajjana saMsargAtRna sama viSaya svarga apavarSA Avo je bhakta teNe konI bhaktI karavI ? ane zA mATe karavI ? ema prazna thAya teno uttara e che ke teNe bhagavAnanI, sadgurunI ane zuddha 1. ghara vagaranA 2. vinayI 5. kuzaLa 6. mokSa 4. kSamAvAna, pAparahita Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktimArganI ArAdhanA dharmaprarUpaka zAstronI bhakti karavI. AvI bhaktinuM prayojana potAnA cittane nirmaLa ane sthira karavAnuM che kAraNa ke AvA nirmaLa hRdayamAM ja bhagavAnanAM darzana saheje thaI zake che. kahyuM che ke 1. pravacana aMjana jo sadguru kare, dekhe paramanidhAna jinesara ! hRdayanayaNa nihALe jagadhaNI, mahimA meru samAna jinesara ! dharmajinezvara gAuM raMgazuM --zrImad AnaMdadhanajIkRta dharmanAthasvAmInuM stavana (doharA) 2. mana aisA nirmala bhayA, jaise gaMgAnIra / pAche pAche hari phire, kahata kabIra kabIra || saraLa hRdaya sahita evI zuddha vastunuM avalaMbana levuM joIe ke jenI sAthe saMparka thatAM, paricaya thatAM, magnatA thatAM bhaktanuM jIvana paNa tvarAthI zuddhine prApta kare. (1) bhagavAna athavA paramAtmA : laukika kAryomAM ApaNe jevA thavuM hoya tevo Adarza khyAlamAM rAkhIne te AdarzanI ArAdhanA karIe chIe. jema ke dhanano arthI rAjAne seve che athavA bhAratano dezabhakta mahAtmA gAMdhIjI athavA subhASacaMdra bojhane khyAlamAM rAkhIne potAnuM jIvana ghaDe che. paramArtha mArgamAM A ja pramANe bhakta paNa tevA paramAtmAne bhaje che, jemAM sarva sadguNo pUrvapaNe pragaTI gayA hoya. paramAtmAnA ananta guNo madhye temanuM pUrNa jJAna, pUrNa AnaMda ane vaktApaNuM mukhya che. jJAnane rokanArAM evAM jJAnAvaraNIya karmono, AnaMdane rokanArI evI cittanI asthiratAno ane vaktApaNAne rokanAra evA pakSapAtano ane alpajJatAno jemaNe pUrNapaNe parAbhava karyo che ane tenA phaLasvarUpe jeoe pUrNa jJAnAnaMdadazA sahita sarvotkRSTa vaktApaNuM pragaTa karyuM che tevA vItarAga paramAtmAnI bhakti vivekI bhaktone parama priya hoya che. AvA parama zAMta bhAvane prApta thayelA paramAtmA, jemanA darzanathI bhaktamAM atyaMta zAMta, zItaLa, Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakta ane bhagavAna 1 upazama, pavitra bhAvonI Urmio jAge. temane bhajavAthI bhaktanuM kArya zIghra siddha thAya che. temanuM saMkSipta svarUpa satparuSoe A pramANe varNavyuM che : (sadguru zrotriya brahmanii...e dezI) jisane rAgadveSa kAmAdika jIte, saba jaga jAna liyA, saba jIvoMko mokSamArgakA niHspRha ho upadeza diyA, buddha vIra jina harihara brahmA, yA usako svAdhIna kaho, bhaktibhAvase prerita ho yaha, citta usImeM lIna raho.1 (doharA) 2. bAhya tema atyaMtare graMtha graMthi nahi hoya, parama puruSa tene kaho, saraLa dRSTithI joya.* 3. nirAgI, nirvikArI, saccidAnaMda svarUpa, sahajAnaMdI, anaMtajJAnI, anaMtadarzI ane lokya prakAzaka.3 4. Atmika aizvarya, saMpUrNatA, dharmamayatA, sukIrti, AtmalakSmI ane jJAnavairAgya - A che jyAM hoya tyAM bhagavatpaNuM hoya che. AvA saMpUrNa guNonA dhAraka paramAtmAnI bhakti parama kalyANakAraka che. tethI avazya te bhakti kartavya che. have bhaktimAM bIjuM avalaMbana che zrI sadgurudeva. (ra) zrI sadgurunuM svarUpaH jemanA pratyakSa mArgadarzana heThaLa bhakta ArAdhanA kare che te sadgurue paNa parAbhakti arthAt ananya bhakti potAnA jIvanamAM siddha karI hovI joIe. jeoe AtyaMtikapaNe paramAtmA sAthe parama prItino saMbaMdha sthApita karyo hoya, jemanAM netromAMthI ane vacanomAMthI jagatanA sarva jIvo pratye karuNA ane vAtsalyanI amIdhAra hatI hoya, jeo svArthamaya pravRttino tyAga karI kevaLa karUNAzIlatAthI anya bhavya bhaktone paramAtmA sAthe 1. merI bhAvanA-zrImAna jugalakizorajI mukhtAra 2. zrImad rAjacaMdra patrAMka 79-5. 3. mokSamALA zikSApATha 56 : zrImad rAjacaMdra 4. viSNupurANa 6-pa-74 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktimArganI ArAdhanA prIti karavAnI rIti batAvavAmAM sahAyaka thAya tevA hoya-AvA lokottara premAvatAra-svarUpa ane pratyakSa mUrtimAna mokSasvarUpa zrI sadgurudeva ArAdhaka bhaktone parama zaraNa, parama preraka ane parama pUjya che. jemanuM zuddha cAritra, prakhara teja ane anubhavayukta divya vANI suyogya bhaktonA citta upara sahajapaNe adhikAra jamAvI le che tevA sadguru kone vaMdya nathI? moTA moTA rAjA, mahArAjA, nagarazeTha, zAhukAro ke udyogapatio to zuM paNa Indra Adi devo paNa jemanA caraNanI raja mAthe caDAvIne jemanuM ziSyatva svIkAravA utsuka rahe che. temanA mAhAbhyanuM varNana vANI dvArA koNa karI zake? mATe AvA uttama gurunI sevA, bhakti, Adara, satkAra sarva rIte karavA ane temanuM zaraNa grahaNa karavuM e ApaNA sarvatomukhI zreyanuM kAraNa che. AvA gurunuM svarUpa jJAnIoe nIce pramANe varNavyuM che : (sadguru zrotriya brahmaniSTha e dezI) viSayoMkI AzA nahIM, jinake sAmyabhAva dhana rakhate haiM, nijaparake hita sAdhanameM, jo nizadina tatpara rahete hai, svArthatyAgakI kaThina tapasyA, binA kheda jo karate hai, aise jJAnI sAdhu jagatake duHkhasamUhako harate hai (doharA). saMta ziromaNi sarvathI, zItaLa zabda rasALa; karuNA sau prANI upara, pUraNa parama dayALa. bhakita-jJAna-vairAgyavaMta, nityAnitya viveka, samadaSTi saune lekhave, dekhe AtmA eka. caraNe Ave je cAhIne, tene Ape abhedAna, Atmatattva upadeza daI, kare Apa samAna. 2. 1. merI bhAvanA 2. adhyAtmakavi zrI prItamadAsajI. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakta ane bhagavAna 10 (savaiyA trevIsA) che. niMdaka nAhiM kSamA uramAMhi, dukhI lakhi bhAvadayALa dhare hai, jIvako ghAta na, jUThakI bAta na, laeNhiadAta* na, zIla dhare hai, garva gayo gala, nAhiM kahuM chala, moha subhAvasoM joma hare che,* deha soMchIna + hai, jJAnameM lIna hai, ghAnata so zivanArI vare hai.3 (doharA) che. kSaNa kSaNa je asthiratA, ane vibhAvaka moha, te jenAmAMthI gayA, te anubhavI guru joya. bhaktimAM trIjuM avalaMbana che zuddha dharmaprarUpaka zAstroH (3) zuddha dharmaprarUpaka zAstro dharmanAM aneka aMgomAM dayA e mukhya aMga che. jyAM sAcI dayA che tyAM avazya dharma che ane jyAM bIjAM aneka aMgo che paNa dayA nathI tyAM dharma saMbhavI zakto nathI kAraNa ke dharmamAtramAM vyakta-avyaktapaNe sarva jIvonI dayA ane hita samAyelAM ja che. kahyuM che ke : 1. jyAM zuddha dayA che, tyAM dharma che. bodhapAhuDa-25 : zrImad kuMdakuMdAcArya (copAI) 2. bhAkhyuM bhASaNamAM bhagavAna, dharma na bIjo dayA samAna; abhayadAna sAthe saMtoSa gho prANIne daLavA doSa. satya zIlane saghaLAM dAna, dayA hoIne rahyAM pramANa, dayA nahIM to e nahIM eka, vinA sUrya kiraNa nahIM pakha. zrI mokSamALA-ra-2-3 zrImad rAjacaMdra * adatta ** sAdhanA dvArA mohane harAve che. + kSINa, dUbaLuM 3. viddhavarya adhyAtmakavi zrI ghanatarAyajI-dharmavilAsa 4. zrImad rAjacaMdra patrAMka 79-4 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 bhaktimArganI ArAdhanA (doharA) 3. jahAM dayA vahAM dharma hai, jahAM lobha vahAM pApa; jahAM krodha vahAM kAla hai, jahAM kSamA vahAM Apa. (zrI kabIra svAmInI amRtavANI) 418 A pramANe rmAM joke dayAnI mukhyatA che, chatAM dayA uparAMta paNa dharmanAM bIjAM aneka aMga che, jevA ke vairAgya, kSamA, vinaya, saMtoSa tapa, tyAga, saMyama, saca bahmacarya, pavitratA vagere. jIvanamAM dharmanAM A vividha pAsAMono vikAsa karanArAM, jJAna-vairAgyane preranArAM, nijadoSone batAvI te doSone dUra karavAnA upAya batAvanArAM, tattvanuM yathArtha svarUpa sApekSapaNe darzAvanArAM, matamatAMtarane nahIM poSatAM, samyakapaNe zraddhA, jJAna ane sadAcAramAM vRddhi thAya tevA upAyomAM joDe tevAM, vyasana, svacchaMda, pramAda Adi mahAna bAdhaka kAraNono parAbhava karI zAMtarasanI sAdhanAnI vRddhi karanArAM zAstro mumukSujanone parama upakArI ane parama avalaMbanarUpa che. A kALamAM AvAM zAstronI vizeSa upayogitA e kAraNathI che ke pratyakSa jJAnI puruSono samAgama ati ati durlabha che. jeo mAtra nAmadhArI guruo ja che temanA saMgathI to UlaTuM sanmArgathI dUra thavAnuM bane ane dharmanA nAme saMsArabhAva poSAya, te karatAM AvAM zAstrothI pAtra jijJAsuone yogya mArgadarzanano lAbha maLI zake che. tethI ja kahyuM che : ( rA) AtmAdi astitvanAM, jeha nirUpaka zAsa, pratyakSa saguru yoga nahi, tyAM AdhAra supAtra. athavA sadagurue kahyAM, je avagAhana kAja, te te nitya vicAravAM, karI matAMtara tyAja." zrI AtmasiddhizAstra-13-14 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakta ane bhagavAna 12 2. zAstra e pAparUpI roganuM auSadha che, zAstra e puNya upArjana thavAnuM kAraNa che, zAstra e sarva (padArtha)ne jaNAvanAra uttama cakSu che, zAtra e sarva hetuone siddha karanAra sAdhana che, mATe dharmI jIve niraMtara zAstramAM yatna karavo zreyaskara che. moharUpI aMdhakAravALA A lokamAM zAstrarUpI prakAza ja pathapradarzaka che. zrI yogasAAbhUta-AcAryazrI amitagati 3. anubhava sukha utpatti karata, bhavabhrama dhare uThAI, aisI bAnI saMtakI, jo ura bheTe AI. zrI rAmacaritamAnasa-saMtamahimAvarNana-20 4. zI enI zailI ! jyAM AtmAne vikAramaya thavAno anaMtAMza paNa rahyo nathI. zuddha, sphaTika, phINa ane candrathI ujajavaLa zukala dhyAnanI zreNIthI pravAharUpe nIkaLelAM te nigraMthanAM pavitra vacanonI mane tamane trikALa zraddhA raho ! e ja paramAtmAnAM yogabaLa AgaLa prayAcanA ! zrImad rAjacandra, patrAMka-para A ane AvA anekavidha guNothI alaMkRta zAstronuM zravaNa karavuM, vAMcavuM, samajavuM, zraddhAna karavuM-e ityAdi aneka prakAre AvAM zAstrono sarvatomukhI paricaya karIne tenA avalaMbanathI potAnA bhAvonI vizuddhi karavI e bhaktajanone parama kalyANakArI che. A prakAre bhaktajanone prAraMbhika bhUmikAomAM avalaMbanarUpa evA zrI deva-guru ane zAsanA svarUpanuM sAmAnya kathana pUrNa thayuM. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vividha prakAro AgaLanA prakaraNamAM bhakti konI karavI ane zA mATe karavI e praznanuM samAdhAna thayuM. have A ane AgaLanAM prakaraNomAM bhaktinA sAmAnyapaNe kyA kyA prakAro che, te te prakArone kaI kaI rIte rojabarojanA jIvanamAM apanAvavAM, tema karavAmAM zuM zuM vighno naDavA yogya che, te vighno dUra karavA mATe bhakta kaI rIte prayatnavAna thAya che ane Ama bhaktimArganAM upara-uparanAM sopAnone sara karato thako te kaI rIte parAbhaktine pAme che e ItyAdi bhaktimArganI ArAdhanAnI kramika, manovaijJAnika ane saiddhAMtika vicAraNA, AdhyAtmika dRSTikoNane mukhya rAkhIne have ApaNe zarU karIe chIe. bhaktinA vividha prakAro (a) adhyAtmadaSTikoNathI vicAratAM bhaktinA mukhya nava prakAra zAstramAM kahyA che. 1 : zravaNa, kIrtana, ciMtavana, vandana, sevana, dhyAna, laghutA, samatA ane ektA. A prakAronI vizeSa vicAraNA AgaLanAM prakaraNomAM karIzuM. (ba) sAdhanApaddhatimAM avalaMbananI mukhyatAthI kathana karatAM bhaktinA saguNa ane nirguNa athavA sAkAra ane nirAkAra evA be bhedo prasiddha che, saguNabhaktinI sAdhanAne sAmAnyapaNe saraLa, sukhada ane sIdhI kahI che, jyAre nirguNanI sAdhanA karavI duSkara, kaSTasAdhya ane vAMkAcUkA rastAvALI kahI che. A sahelAIthI samajI zakAya che kAraNa ke sthULa ane malina buddhivALA manuSyothI nirAlaMbana ArAdhanA 1. zrI samayasAranATaka-9-8 adhyAtmakavi zrI banArasIdAsajI. 2. zrImad bhagavadgItA-12-2, 3, 4, 5. * WWW.jainelibrary.org Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vividha prakAro banI zaktI nathI, prathama AlaMbananI jarUra paDe ja che. (ka) bhaktimArganA dArzanika graMthomAM pratipAdita thayelI zailIne anusaratAM, bhaktinI ArAdhanAM vividha aMga-upAMgo ane zreNionI rUparekhA nIce pramANe jhAya che : (1) pha dvA (3) bhajana (2) (4) satsaMga anarthanivRtti (pApamaya pravRttiothI pAchA pharavuM) (6) rucivizeSa (8) premotpatti (10) parAbhakti, ananyabhakti. (5) niSThA (7) dRDha-anurAga (9) bhAvAnubhUti (Da) bhaktajane potAnA ArAdhyadeva sAthe sthApita karelA saMbaMdhavizeSane lakSamAM rAkhIne bhaktinA mukhya pAMca prakArono nirdeza karavAmAM Avyo che : (1) zAMtabhakti (3) sakhyabhakti (5) mAdhuryabhakti 14 (2) dAsyabhakti (4) vAtsalyabhakti bhaktinI utpatino krama ane tenuM manovijJAna H jagatane vize aneka manuSyo bhagavAnanI bhakti karatAM dekhavAmAM Ave che. paraMtu te bhaktinA phaLasvarUpe je cittazuddhi, samatA ane prasannatA temanA jIvanamAM pragaTa thavAM joIe te dekhAtAM nathI. A uparathI samajI zakAya che ke je bhakti thaI rahI che te bhakti yathArtha nathI, paNa bhUlavALI che ane tethI paramArthadaSTie vicAratAM niSphaLa che. jIvanamAM sAcI bhakti pragaTa thAya te mATe prathama to AgaLa kahyA tevA zrIdeva-guru-dharmanI yathArtha oLakhANa karavI. A oLakhANa karavA mATe sAcA bhaktanA guNo jIvanamAM keLavavA * bhAMktarasAmRtabindu 1-2 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 bhaktimArganI ArAdhanA ane gurunAM vacanamAM daDha zraddhA rAkhavI. vaLI temano vAraMvAra samAgama karI, gurugama dvArA prApta thayelI suyuktithI ane guNAnurAgathI guNagrAhakapaNe keLavavuM, jethI thoDA kALamAM ja bhaktimArganI ArAdhanAmAM dRDha niSThA utpanna thaze. A pramANe bhaktiyukti-zaktinA triveNI saMgamathI zuddha ane deDha zraddhAno udaya thAya che. manovijJAnano evo niyama che ke manuSyane je vyakti ke vastumAM aMtaraMga zraddhA hoya, eTale ke A vyakti ke vastuthI mane avazya khUba lAbha thaze evI AMtarika mAnyatA daDha thaI hoya, te vyakti ke vastunuM tene citaMna ke smaraNa rahyA ja kare che. matalaba ke "A mAruM che," "mane hitakara che" evI buddhi (AptapaNAno bhAva) jyAM UpajI tyAM te vyakti ke vastumAM prIti UpajatI jAya che je thoDA vakhatamAM vardhamAna thaI tanmayatAne prApta karAve che. roja-ba-rojanA jIvanamAM A prakAre banatAM ghaNAM dRSTAMto ApaNe pratyakSa paNa anubhavIe chIe ane zAstromAM paNa tenuM vizada varNana Ave che. ApaNI dIkarI ke bahenanuM sagapaNa nakkI thaI jatAM tenA vyaktitvamAM je AmUla parivartana Ave che tenAthI ApaNe suparicita chIe. tenI bhakti, yukti ane zaktie tenA aMtaraMga premanI dizAne evo vaLAMka Apyo che ke tenI smRti have ApaNA ghara karatAM tenA bhAvi gharamAM vizeSapaNe rahyA kare che. Avo banAva jenA jenA jIvanamAM bane che tenA jIvanamAM AvuM ja parivartana Ave che. jaMgalamAM dUra dUra cAro caratI. gAyanI dRSTi vAcharaDAmAM, pAMca-sAta sAhelIo sAthe vAto karatI panihArInI najara tenA beDAmAM, doraDA para nAca karatA naTanI najara samatulA jALavavAmAM ane lobhInI najara jema paisAmAM najarAyA vagara rahetI nathI tema je bhaktanA hRdayamAM zraddhA jAgI gaI che tenI dRSTi paNa tenA ArAdhya Apta)thI najarAya che. matalaba ke tene vAraMvAra potAnA ISTanuM smaraNa thAya che. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinA vividha prakAro jevI rIte ApaNA gharamAM dIkarAnI vahu navI navI AvI hoya to prathama thoDo kALa tene ataDuM lAge che, paraMtu dhIme dhIme premathI, sevAthI, samajaNathI, abhyAsathI, sahanazIlatAthI ane dRDha manobaLathI tene ApaNA gharamAM goThI jAya che ane te ApaNI banI jAya che tema bhaktane paNa dhIme dhIme ArAdhanA dvArA thoDA kALamAM potAnA iSTamAM dRDha zradghA thaI jAya che ane te niSThAvAna bhakta bhagavAnano banI jAya che. pUrve aneka bhaktoe AvI uttama bhaktine prApta karI che, ane sau koI prAmANika bhaktane vartamAnamAM paNa tevI dazA kramazaH prApta thaI zake che. jemane AvI bhaktadazAnI mastI pragaTI temaNe to gAyuM ke : 1. 3. (dhanarA DholA - e dezI) 1 pIuM pIu karI tumane japuM re, huM cAtaka tume meha, mana eka laheramAM duHkha haro re, vAdhe bamaNo neha, mana caMdra prabhu jina sAhibA re, tume cho catura sujANa mananA mAnyA --zrImad yazovijayajI mahArAja (rAga malhAra) duHkha dohaga dUre TaLyAM re, liMga dhaNI mAthe kriyA re, 1 sukha saMpadazuM bheTa, kuNa gaMje nara beTa vimala jina dIThAM loyaNa Aja, mArAM sIdhyAM vAMchita kAja. vindI 16 -- (rAga tilaka) pAyojI maine rAma ratana dhana pAyo. janama janamakI pUMjI pAI, jagameM sabhI khovAyo. pAyojI mIrAMke prabhu giridhara nAgara, harakha harakha jasa gAyo, pAyojI 1. varasAda. 2. ko mithyAvAdI mane harAvI zake ema che ? loyaNa-locana aMtardaSTi 3. divyadRSTi. * zrImad AnaMdadhanajI mahArAja - Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 bhaktimArganI ArAdhanA (4) eka purANapuruSa ane purANapuruSanI premasaMpatti vinA amane kaMI gamatuM nathI, amane koI padArthanI ruci rahI nathI, kaMI prApta karavAnI icchA thatI nathI...AdipuruSane vize akhaMDa prema sivAya bIjA mokSAdika padArthomAMnI AkAMkSAno bhaMga thaI gayo che. - zrImad rAjacandra : patrAMka 255 (doharA) 5. priyatamako patiyAM likhuM, jo kahuM hoya videsa, tanameM, manameM, nainameM, tAko kahA saMdeza. - mahAtmA kabIradAsajI (doharo) 6. nAma rAmako kalapataru, kali kalyAnanivAsa, jo sumirata bhayo bhAMgateM, tulasI tulasIdAsa. AvI paramAtmAnA divya premanI prasAdIne prApta karavI hoya teNe niSThApUrvaka bhaktimArganI ArAdhanAnA kyA kyA vibhinna prakAro sevavA tenI vicAraNA have ApaNe AgaLanAM prakaraNomAM karIe. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 bhUmikA ane vyAkhyA A be prakAranI bhakti ArAdhanA navadhA bhaktinA pAyArUpa che. zravaNa zabda %0 dhAtu uparathI banelo che ane prItipUrvaka prabhunA guNonuM ane cAritranuM sAMbhaLavuM temAM abhISTa che. sarva AryadarzanomAM zravaNanuM khUba mAhAtmya che. vItarAgadarzanamAM gRhasthane zrAvaka zabdathI saMbodhavAmAM Avela che. je manuSya dararoja uttama AcAra ane uttama vicAra saMbaMdhI upadeza premathI zravaNa kare che (ane yathAzakti tene jIvanamAM utAre che) tene zrAvaka kahevAmAM Ave che. anyatra paNa zAstrakAroe 'pratyanlR dharmatravaLamiti'1 tathA 'nityaM bhAvatuM brUnu'e ityAdi AjJAo karIne gRhasthAzramamAM rahelA sAdhakone bhagavatsaMbaMdhI upadeza sAMbhaLavAnI AjJA karelI che. 1. * navadhA bhaktinI ArAdhanA zravaNa - kIrtana zravaNa sAmAnya manuSyane dharmano bodha prathama to kathArUpe ja grAhya bane che* ane pachI jema tenI pAtratA vadhe tema sUkSmatattvano bodha grahaNa karavAnI ruci ane zakti tenAmAM vRddhiAMta thAya che; tethI pavitra puruSonAM caritrone sAMbhaLavAnI ane saMbhaLAvavAnI prathA ApaNA samAjamAM prAcIna kALathI ja cAlI Ave che. A prakAre pUrve thayelA mahAna tIrthaMkaro, AcAryo, RSi : dharmabindu-pR. 72 (zrImAna haribhadrasuri) A kAraNathI jainadarzanamAM pavitra puruSonAM caritronuM varNana karanAra zAstrone prathamAnuyoga evuM nAma Apela che. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktimArganI ArAdhanA munio, bhagavadbhakto, daivI saMpattivALA puruSo ke yogIzvaronAM caritro sAMbhaLIe tyAre teonAM zAna, dhyAna, saMyama, bhaktiparAyaNatA, sAttviktA, paropakAra, kSamA, vinaya, samAdhi, vizvamaitrI Adi aneka guNonuM pratyakSa AcaraNa batAvatA prasaMgonuM premapUrvaka zravaNa karavAthI ApaNA jIvanamAM temanA pratye prIti pragaTe che ane divase divase vadhatI jAya che. AvA sadguNo pragaTAvavAnI zravaNadharma vaDe ApaNane ruci Upaje che ane aneka saMkaTo AvavA chatAM paNa potAnA satyamArgathI calita na thavAnI te mahApuruSonI vRtti, ApaNane paNa ArAdhanAnA mArgamAM dRDhapaNe vaLagI rahevAnI preraNA Ape che. 19 avadharmanI ArAdhanA ane agatya : prAraMbhika sAdhanAkALamAM rahelA bhaktajane ochAmAM ochuM aThavADiyAmAM eka vAra ke be vAra (zanivAra-ravivAra), satkathA (pravacana-svAdhyAya) sAMbhaLavA javuM joIe. tyAra pachI jema jema tene te kathAmAM rasa vadhato jaze ane zAMtino anubhava thato jaze tema tema te vadhAre divaso kathAzravaNa karaze ane eka divasa niyamita sAdhaka banI jaze. ghaNI vAra kathAmAM javAno samaya nathI maLato ema bahAnuM kADhavAmAM Ave che, paNa te kharuM jotAM yogya nathI. bIjAM kAryomAMthI thoDo thoDo samaya bacAvI dRDhatApUrvaka zravaNadharmamAM pravRtta thavAno nirdhAra karavo e ja zreyaskara che, satkathAno pUro lAbha maLe te mATe satkathAnA sthaLe pAMca-dasa miniTa vahelA pahoMcI vinaya-pUrvaka potAne yogya sthAne besI, bIjA saMsArI bhAvone gauNa karIne ekAgratAthI sAMbhaLI tattvane grahaNa karavAthI zIghra AtmakalyANanI prApti thAya che. jevI rIte zarIrane TakAvI rAkhavA mATe dararoja bhojananI AvazyaktA che, te pramANe AtmAnI ujjavaLatA TakAvI rAkhavA mATe dharma saMbaMdhI upadeza sAMbhaLavAnI AvazyaktA che. thoDo vakhata oraDo na vALIe to te avAvaro Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zravaNa-kIrtana 20 thaI jAya che, tema jo dharmazravaNAdi dvArA AtmAne zuddha na karIe to aneka sAMsArika prasaMga-prapaMcothI malina thaI te duHkhane pAme che. A kAraNathI kathAzravaNa, prabhuguNazravaNa ke zAstrazravaNano moTo mahimA pUrvAcAryoe pratipAdita karyo che, jema ke - (1) je (manuSya tattva pratye) prItivALuM citta karIne dharmanI vArtA paNa sAMbhaLe che te bhavya kharekhara bhAvimAM nirvANane pAtra thAya che. - zrI padmanaMdipaMcavizati : 4-23 (rAga dhanAzrI) 2. giruA re guNa tuma taNA, zrI vardhamAna jinarAyA re, suNatAM zravaNe amI jhare, mArI nirmaLa thAye kAyA re...gi. - zrImad yazovijayajIkRta covIzI. (doharA) 3. zravaNathI jANe dharmane, zravaNathI kubuddhi jAya, zravaNathI pAme jJAnane, zravaNathI mukita thAya, - prAcIna sUkti-saMgraha (copAI) 4. jAne binu na hoI paratIti, binu paratIti hoI na prIti | prIti binA nahi bhagati diDhaI, jimi khagesa jalameM cikanAI che. - zrIrAmacaritamAnasa Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktimArganI ArAdhanA 5. mana mahilAnuM re vahAlA upare, bIjAM kAma karaMta, tema zratadharme re mana daDha dhare, jJAnAkSepakavaMta. - AThadaSTinI sajajhAya : 6-6 upasaMhAra : Avo uttama zravaNarUpI dharma bhagavAna RSabhadeva pAsethI temanA aThThANu putroe, zrI zukadevajI pAsethI parIkSita rAjAe, bhagavAna mahAvIra svAmI pAsethI zrI gautama svAmIe, zrI bhadrabAhu svAmI pAsethI samrATa caMdragupta, zrI hemacaMdrAcArya pAsethI mahArAjA kumALapALe ane samartha zrI rAmadAsa pAsethI chatrapati zivAjIe grahaNa karyo hato ane tene yathArthapaNe jIvanamAM utArI potAnA jIvanane dhanya banAvyuM hatuM. ApaNe paNa A zravaNadharmane premathI-bhAvathI svIkArI dhanya banIe. kIrtana bhUmikA : zravaNarUpI dharma aMgIkAra karavAthI jenA hRdayamAM paramAtmA ane sadguru pratye divyapremanI utpatti thaI che tevA bhagavadgaNonA ArAdhaka bhaktajano potAnA ISTa-mArgadarzakonA guNAnuvAda ane saMkIrtana karavA sahajapaNe prerAya che. sajjanono svabhAva ja evo che ke teo potA upara thayelo upakAra bhUlatA nathI ane tethI paramAtmA, sadgurunAM yazogAna karavA mATe teo ullAsabhAvathI potAnAM tana-mana-dhana sarva samarpaNa kare che. paramAtmAnA divya guNonuM ane caritronuM bhAvapUrvaka moTe svarethI anya jIvo paNa sAMbhaLI zake tevI rIte uccAraNa karavuM tene saMkIrtana nAmano bhaktino bIjo prakAra kahe che. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zravaNa-kIrtana 2 2 kIrtananI sAdhanApaddhati : sAmAnya rIte, yathocita mana-vacana-kAyAnI zuddhi sahita saMdhyAkALa pachInA samaye A sAdhanA karavAmAM Ave che jethI anya manuSyo paNa potapotAnA vyavasAyamAMthI nivRtti meLavI teno lAbha laI zake. AvI satkathAnA paNa be prakAra mukhya che : pahelA prakAramAM nAnAM nAnAM AdhyAtmika pado, bhajano ke dhUno bolAvavAmAM Ave che ane bIjo pakSa tene jhIle che. AvA kramanI sAdhanAmAM ekatAro, hArmoniyama ke evA koI saMgItanA mUdu sAdhana sahita moTethI uccAraNa karI potAnA ane anyanA bhAvone jagADavAmAM Ave che ane e rIte cittazuddhino prayoga karavAmAM Ave che. A prakArane bhAvanA athavA bhajana kahIe. bIjA prakArane pArAyaNa kahIe. ahIM koI eka prasiddha zAstranuM kramazaH vAMcana karavAmAM Ave che, ane mukhya kathAkAra te te zAstranA rahasyane jANanAra, anubhavI ane prasiddha vaktA hoya che. AvuM zAstrapArAyaNa divasamAM traNa klAkathI mAMDIne cha klAka sudhI sAmAnyapaNe rAkhavAmAM Ave che. eka savAranI ane eka baporanI ema be ke traNa beThakomAM dharmavArtA saMbhaLAvavAmAM Ave che, jemAM zAstrokta caritra ke tattvane samajAvavAmAM Ave che. sanAtana hindu dharmanI praNAlImAM to A prakAra prasiddha che je, paraMtu vItarAgadarzanamAM paNa siddhAMtajJoe A prakArane svAdhyAyarUpI tapanA cothA ane pAMcamAM peTAvibhAgarUpe pratipAdita karI AmnAya (ghoSa) ane dharmopadezanA nAmathI tenI prasiddhi karI che.* uttama saMkIrtanakAra eka virala vibhUtiH mAtra ucca koTino AtmajJa saMta hoya te ja uttama saMkIrtanakAra thaI zake che, kAraNa ke tenI viziSTa siddhi * tattvArthasUtra : 9-25. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 bhaktimArganI ArAdhanA mATe pUrvajanmanA prabhupremanA saMskAra, vartamAna jIvanamAM bALapaNathI ja dharma ane sadAcArano abhyAsa, guruparaMparA dvArA vyaktigata zistanuM anuzIlana, zrI devaguru-dharma pratye aMtarAtmAnA AsvAdapUrvakanI yathArtha bhakti, chaMda-saMgIta-bhASAsvara para viziSTa prabhutva ane jIbha upara jANe ke svayaM sarasvatI ja birAjamAna thayAM hoya tevo sahaja skurita spaSTa-miSTa-vAgu raNakAra ityAdi aneka sudaDha pAsAMonI AvazyaktA che. AvA laukki ane lokottara guNInA dhAraka saMta mahAtmA pAsethI prabhu-premanI vAta sAMbhaLavAno avasara prApta thavo e A kALamAM koI mahatpaNanA udayathI ja banI zake che. AvA mahAtmA jyAre prabhuguruno mahimA kahevA lAgI jAya che tyAre bhAvollAsamAM AvI jaIne koIvAra samasta zarIramAM divya-romAMcano anubhava kare che, to koIvAra temanAM nayanomAMthI prabhupremanI avirala azrudhArA vahe che, koI vAra dehabhAna bhUlIne nRtya karavA lAge che, koI vAra khUba moTethI prabhu-guNa gAvA lAgI jAya che, koI vAra prabhunA virahamAM jANe ke unmattanI mAphaka ceSTA karatA hoya tevuM lAge che, to koI vAra AtyaMtikapaNe bhAvavibhora thaI javAthI gaLuM bharAI jatAM (DUmo bharAvAthI) dasa-vIsa sekaMDo sudhI vAgdhArA tUTI jAya che. A ane AvA aneka prakAro banatAM te mahAtmA pote viziSTa sAttvika AnaMdano anubhava kare che, ane temanA jIvanamAM evI to eka AnaMdanI lahera vyApI jAya che ke potAnuM sAdhanAmaya jIvana to prasannatAthI bharAI ja jAya che, paNa AjubAjunA aneka manuSyo para paNa jANe ke divyatAno eka paTa chavAI jAya che ane tatkSaNa pUrato temane zAMtino anubhava thAya che. A kALe AvA uttama saMkIrtanakAra saMtano kvacit ja yoga banI zake che. zAstrano AdhAra laI gosvAmI zrI tulasIdAsajI mahArAja temanuM saMkSipta varNana nIcenA zabdomAM kare che : 1. zrImad bhAgavata : 11-3-3ra Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zravaNa-kIrtana 2. (copAI) mama guna gAvata pulaka sarIrA / 1. gada gada girA nayana bahu nIrA // kAma Adi mada daMbha na jAke / tAta niraMtara basaai tAke || bhAratIya bhakti-paraMparAmAM madhyayugamAM thayelA bhaktakavizrI narasiMha mahetA, saMtazrI tukArAma mahArAja, bhaktaziromaNi zrI mIrAMbAI tathA zrIcaitanya mahAprabhujIe kIrtanapaddhatinA vikAsamAM ane prasAramAM sAro phALo Apyo che. vartamAnakALamAM, gujarAtamAM amadAvAdanA zrIpunita mahArAje kIrtanabhaktinI ArAdhanA ane pracAramAM mahattvano bhAga bhajavyo gaNAya. prAcIna kALamAM aneka moTA AcAryoe paNa prabhunA caritranuM vistArathI varNana karI potAnI bhakti pragaTa karI che, jemAM maharSi vyAsa, zrI vAlmikI RSi, mahApurANanA kartA AcArya zrI jinasena, zrI raviSeNAcArya ityAdi aneka prasiddha vibhUtio AvI jAya che. saMkIrtanarUpI bhaktino mahimA agAdha che. saMtoe tene gAtAM kahyuM che : he paramAtmA (jinendra) ! tamArA nAmanA kIrtanamAtrathI amArA jevA manuSyonI sAme managamatI lakSmI (AtmajJAnAdi lakSmI) AjJA mAgatI hAjara thaI jAya che. (vAstuchaMda) maiM tuma caraNakamala guna gAya, bahuvidhi bhakti karI manalAya; janama janama prabhu pAuM tohi, yaha sevAphala dIje mohi. 24 zrI padmanaMdipaMcaviMzati : 13-5 - Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 5 bhaktimArganI ArAdhanA (dodhakAMta besarI chaMda-SaTrapada) Ihividhi zrI bhagavaMta, sujasa je bhavijana bhASahi, te jana puNyabhaMDAra, saMci cirapApa praNAsahi. roma roma tulasaMti, aMga prabhu guNamana dhyAvahi; svargasaMpadA bhuMja vega paMcamagati pAvahiM. yaha kalyANamaMdira kiyo, kumudacaMdrakI buddha bhASA kahata banArasI' kAraNa samakita zuddha zrI kalyANamaMdira stotra : 43-44, zrI banArasIdAsakRta padyAnuvAda (rAga kAphI) 3. INa vidha parabI mana visarAmI jinavara guNa je gAve, dInabaMdhunI mahera najarathI, AnaMdadhana pada pAve. ho mallijina.. -zrImad AnaMdadhanajIkRta mallinAthasvAmInuM stavana (chappaya) 4. he kali kalamasa khAni, pApa meM svAbhAvika ruci, hoI na sAdhana-bhajana na japa tapasaMyama vrata zuci | alapa Ayu, laghu buddhi, alapa pauruSa bIrabala ! kaliyuga sAdhana sarala, sarasa harikIrtana kevala ! jaise jaratI aginiku, kareM zAMta jala, tAmahi ravi, tyAM kali duraguna damana hita, prabhukIrtanakuM, kahahiM kavi. - prAcIna hindI kavi 5. "niraMtara mArA dhyAnamAM lAgelA ane prItipUrvaka mAruM bhajana karavAvALA te bhaktone huM tattvajJAnarUpI yoga ApuM chuM, jenAthI teo mane prApta kare che." - zrImad bhagavadgItA : 10-10 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zravaNa-kIrtana 6. "he nArada ! huM nathI vasato vaikuMThamAM, ke nathI vasato yogIonA hRdayamAM. jyAM mArA bhakto guNasaMkIrtana kare che tyAM huM vasuM chuM." - padmapurANa-uttarakAMDa : 94-23 7. "jyAM sudhI pratyakSa jJAnInI icchAe, eTale AjJAe nahIM vartAya, tyAM sudhI ajJAnanI nivRtti thavI saMbhavatI nathI. jJAnInI AjJAnuM ArAdhana te karI zake ke je ekaniSThAe tana, mana, dhananI Asaktino tyAga karI tenI bhaktimAM joDAya. jo ke jJAnI bhakti icchatA nathI, paraMtu mokSAbhilASIne te karyA vinA upadeza pariNamato nathI, ane manana tathA nididhyAsanano hetu thato nathI, mATe mumukSue jJAnInI bhakti avazya kartavya che ema sapuruSoe kahyuM che." zrImad rAjacaMdra : patrAMka 200 (AsaNarA-yogI-e dezI) 8. prabhupada vaLagyA te rahyA tAjA, aLagA aMgana sAjA re, ma vAcaka yaza kahe avara na dhyAvuM, e prabhunA guNa gAuM re manamohana svAmI --zrImad yazovijayajIkRta aranAthasvAmInuM stavana upasaMhAraH A pramANe bhaktimArganI ArAdhanAmAM prabhukIrtananuM AgavuM sthAna che. atre sAdhake e khyAlamAM rAkhavAnuM che ke jenA guNonuM te kIrtana kare che, tenA svarUpanI ane tenA caritranI paNa teNe bhAvanA karavI joIe. sAcA bhAvapUrvaka bhagavAnanuM nAma kIrtana karavAthI kAyika, vAcika ane mAnasika zuddhinI prApti thatAM traNeya prakAranA (Adhi-vyAdhi-upAdhirUpa) tApono samULa nAza thaI jAya che, karelAM pAponuM prAyazcitta thaI jAya che, viziSTa puNyano svayaM saMcaya thAya che ane paramAtmadarzanane yogya bhUmikAnI prApti thAya che. jo ke kevaLa bauddhika stare vicAratAM saMkIrtanano mahimA ekadama khyAlamAM Avato nathI, paraMtu jyAre WWW.jainelibrary.org Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktimArganI ArAdhanA pUrve thayelA mahAmunioe paNa prabhuguNa zA mATe gAyA haze eno vicAra karIe tyAre nIcenAM zAstravacanonI apUrvatA ane yathArthatAno khyAla Ave che : 1. "jemanI ajJAnAdi graMthi chedAI gaI che tevA AtmA naMdanimagna munijano, ke jemane kAMI karavuM bAkI rahyuM nathI teo paNa bhagavAnanI niSkAma bhakti kare che, kAraNa ke evA ja (acinya mAhAtmavALA) bhagavAnanA guNo che." 2. "mahAtmA vyAsajIne jema thayuM hatuM tema amane hamaNAM varte che. Atmadarzana pAmyA chatAM paNa vyAsajI AnaMdasaMpanna thayA nahotA, kAraNa ke harirasa akhaMDapaNe gAyo nahoto." vartamAnakALanA saMdarbhamAM saMkIrtana-bhakti : chellA lagabhaga pAMca dAyakAomAM bhautika vijJAne karelI asAdhAraNa pragati ane pAzcAtya vicArasaraNInI asara heThaLa ApaNA dezanI ghaNI suMdara saMskArapraNAlIo ghasAtI jatI jaNAya che. AmAMnI eka agatyanI praNAlI te saMkIrtana-praNAlI che. bhAratIya saMskRtinA hitaciMtako mATe gaMbhIrapaNe A bAbatano vicAra karavAno samaya pAkI gayo che. ApaNe saue maLIne evuM Ayojana karavuM joIe ke jethI bhAvi peDhIone navA navA saMkIrtanakAro maLatAM rahe ane te mATenuM sAmAjika, Arthika, bauddhika ane zaikSaNika stare yogya Ayojana thAya. ApaNA jIvanane sAtviktA ane zAMti ApanAra evA prabhu-guru-kIrtanane ApaNA rojabarojanA jIvanamAM vaNI laIe e ja abhyarthanA ! 1. zrImad bhAgavata : 1-7-10 2. zrImad rAjacaMdra : patrAMka 282 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 bhUmikA : zravaNa-kIrtanAdi bhaktinA prakAronI ArAdhanAthI prasphuTita thayo che prabhuprema jenA hRdayamAM tevo bhakta have sthULa apekSAe paNa prabhunA ghaniSTha sAnnidhyane jhaMkhe che ane A kAryanI siddhi mATe yathAyogya dharmasthAnakomAM, jaI potAnA aMtaraMga premanA bAhya pratIkarUpa evI bhagavAna ke sadgurunI mUrti, citrapaTa ke aMkananuM avalaMbana laI temanAM darzana-vaMdana-pUjanasparzana-sevA-abhiSeka ityAdimAM pravRtta thAya che, ane jo pratyakSa sadguruno lAbha maLe tema hoya to sarva prakAre potAnAM tana-mana-dhanathI temanI sevA-zuzrUSAmAM ullAsathI lAgyo rahe che. vandana - sevana prabhunI ke sadgurunI sevA-pUjA karavAnI bhinna bhinna paddhatio bhinna bhinna mata-saMpradAyomAM pravarte che ane tethI pUjAnA prakAro ane vidhio paNa aneka che. ahIM nIcenA siddhAMtone khyAlamAM rAkhIne jo temAM pravartavAmAM Ave to te vizeSa zreyanuM kAraNa thavA yogya che H 1. 2. laghutama karavo. sevA-pUjAmAM ochAmAM ochAM dravyono upayoga karavo. phaLa-phUla Adi sacitta vastuono upayoga na karavo athavA 3. pANI, dUdha, dahIM ke abhiSekamAM vaparAtAM evAM bIjAM dravyono paNa yatnApUrvaka upayoga karavo. 4. mUrtinI mahattA ane pavitratA jaLavAya e rIte mana, vacana, kAyanI zuddhithI pravartIne je prakAre bhAvonI nirmaLatA vadhe te prakAre vartavuM. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktimArganI ArAdhanA AbhUSaNAdi bhagavAna mATe bhUSaNarUpa nathI, tethI mUrtinA suzobhana mATe tevAM dravyono upayoga prabhunAM aMga-upAMgo upara na karavo yogya che. 29 ArAdhanA-paddhati : jyAM jyAM saMbhava hoya tyAM bhaktajane dararoja prabhunAM darzana karavA maMdirajImAM javuM. yathAyogya zuddhi sahita, cokhkhAM kapaDAM paherI, gherathI nIkaLatAM ja manamAM prabhunuM smaraNa cAlu karI devuM. maMdiranAM pagathiyAM caDhatAM niHsahi zabda traNa vAra bolavo, je sUcave che ke huM saMsArI bhAvothI nivag chuM. bhagavAnanI mUrtinAM darzana thatAM namostu ema traNa vAra bolavuM ane pachI mastaka namAvI hAtha joDI praNAma karavA. zakya hoya tyAM ghUMTaNe paDIne athavA sASTAMga daMDavat namaskAra karavA. tyAra pachI prabhujIne traNa pradakSiNA karavI ane stuti vagere bolavAM. prabhudarzananuM mAhAtmya kevuM che ?-- 1. 2. 3. (anuSTupa) darzanaM deva devasya, darzane pApanAzanaM; darzana svargasopAnaM, darzanaM mokSasAdhanaM. prabhudarzana sukha saMpadA, prabhudarzana navanidhi, prabhudarzanase pAmiye, sakala manoratha siddhi (chappaya) tuva jinaMda dikiyo, Aja pAtaka saba bhajjU, tuva jinaMda diyio, Aja bairI saba lajje. tuva jinaMda diyio, Aja maiM saravasa pAyo. tuva jinaMda dikiyo, Aja ciMtaHmaNi Ayo. jai jai jinaMda tribhuvana tilaka, Aja kAja mero saryo. kara jori bhavika vinaMtI karata, Aja sakala bhavaduHkha Taryo. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vandana - sevana 3 (chappaya) 4. dekhe zrI jinarAja, Aja saba vighana nazAye, dekhe zrIjinarAja, Aja saba maMgala Aye. dekhe zrIjinarAja, kAja karanA kachu nAhIM, dekhe zrIjinarAja, hIMsa pUrI mana mAhIM. tuma dekhe zrIjinarAja pada, bhaujala aMjulijala bhayAra, ciMtAmanipArasakalpataru, moha sabaniso uThi gayA.. (doharA) 5. tuma nirakhata mujhako milI, merI saMpatti Aja, kahAM cakravati saMpadA, kahAM svarga sAmrAja. nAma ucArata sukha lahaiM, darzanano adha jAya, pUjata pArve deva pada, aise hai jinarAya. vaMdata huM jinarAja meM, dhara ura samatAbhAva, tana-mana-jana-jagajAlauM, dhara virAgatAbhAva. | darzana karyA pachI zAMtithI besIne potAnI zakti-bhakti-samaya pramANe vizeSa svati bolavI, pUjA karavI, abhiSeka karavo ke zAMtipATha karavo. thoDIvAra besI prabhunAmano (maMtrano) jApa karavo, svAdhyAya karavo ane A vidhi pUrI thaye zuddha cittathI prabhunuM pharIthI smaraNa karI vidhine samApta karavI. pUjA : bhagavAnanI ke sadagurunI pUjAnA aneka prakAro zAstromAM varNavelA che, temAMnA mukhya be prakAra che : dravya-pUjA ane bhAva-pUjA. dravyapUjA: moTA bhAganA bhakto mATe A prakAranI pUjA jarUrI ane upakArI che. nIcenI sAdhakadazAmAM nirAkAra-niraMjana paramAtmAnuM smaraNa-dhyAna 1. hoMza, abhilASA. 2. apAra saMsArasAgara aMjalinA jaLa samAna thaI gayo. 3. pApa Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 bhaktimArganI ArAdhanA karavAnI zakti nathI hotI athavA ochI hoya che tethI paramAtmAnI tadAkAra, paramazAMta, saumya mUrtinuM avalaMbana laI, tenuM aMgalUchaNa karI, caMdanAdithI tenI pUjA karavAthI mana pavitra ane zAMta bane che. A pUjA ATha prakArI, sattara prakArI, ekavIsa prakArI ke ekso ATha prakArI ema aneka bhedathI zAstromAM varNavavAmAM AvI che. paNa te sarvanuM dhyeya to eka cittanI zuddhi karavI te ja che. sauthI vadhAre pracalita pUjA aSTaprakArI pUjA che ane temAM pUjAnI je sAmagrI vaparAya che tenI pAchaLa rahelo siddhAMta nIce pramANe che jene hRdayamAM jAgrata rAkhIne ja vivekI bhakta pUjAvidhi kare che : (1) bhagavAnane zuddha jaLa caDhAvavAthI Atma-malinatA dhovAya. (2) bhagavAnane caMdana caDhAvavAthI saMsAratApa zAMta thaI zItaLatA pragaTe. (3) bhagavAnane akSata (cokhA) caDhAvavAthI akSaya (mokSa) padanI prApti thAya. (4) bhagavAna samIpa phUla caDhAvavAthI kAmavikArano nAza thAya. (5) bhagavAnane naivedya caDhAvavAthI sudhArUpI rogano nAza thAya. (6) bhagavAnane dIvo karavAthI moharUpI aMdhakArano nAza thAya. (7) bhagavAnane dhUpa karavAthI ATha karmono nAza thAya. (8) bhagavAna samIpa phaLa caDhAvavAthI uttama evA mokSarUpI phaLanI prApti thAya. bhAvapUjA : A pUjAnI adhyAtmasAdhanAmAM sarvatra mukhyatA che ane uparokta dravyapUjAnuM phaLa paNa pUjA vakhate jevA bhAva rAkhavAmAM Ave tenA upara ja mukhyapaNe che. AgaLa vadhelA sAdhako ke jemanI buddhi vividha sAdhanA dvArA ati nirmaLa thaI gaI che athavA sAdhujano jeo zuddha buddhinA dhAraka Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vandena - sevana che temane mATe to mukhyapaNe A pUjA ja kahevAmAM AvI che. kahyuM che : (doharA) bhAve jinavara pUjiye, bhAve dIje dAna; bhAve bhAvanA bhAviye, bhAve kevaLa jJAna. (anuSTupa) dhyAnadhUpa manaHpuSpa, paMcendriyahutAzanam kSamA jApa saMtoSa pUjA, pUjyo devo niraMjanaH / A pramANe tevA ucca sAdhako mATe to dhyAnarUpI dhUpa, manarUpI puSpa, pAMca indriyorUpI arpaNatA, kSamArUpI jApa ane saMtoSarUpI pUjA dvArA dehadevaLamAM rahelA niraMjana AtmadevarUpI paramAtmA ja pUjavA yogya che. vandana-sevA-pUjA : eka dRSTivyaktigataH sAmUhika : sAmAjika : 32 uparokta vidhithI ApaNe je pUjAnuM anuSThAna karyu te vyaktigatapaNe ke sAmUhikapaNe karavAthI potAnA bhAvonI vizuddhi thAya che ane devasthAnakanA vAtAvaraNamAM paNa evI pavitratAnA spaMdano phelAya che jethI tyAM AvanAra koI paNa bhaktajanane zAMti ane zItaLatAno anubhava thAya che. sau koIne sukha, zAMti ane kalyANaparaMparAonI prApti thAo tevI bhAvanA ApaNe pUjAne aMte bolIe chIe, te paNa sAmUhika kalyANabhAvanAnuM ja pratIka che. jema ke samasta jagatanuM kalyANa karanArA evA zrI tIrthaMkara bhagavaMto, gaNadharadevo, pUrvAcAryo tathA RddhidhArI munio amone bodha-samAdhi ane zAMti ApanArA thAo. roga, upadrava, vyAdhi, duHkha, duSkALa ane cittanI asvasthatA zAMta thAo. cittane saMtoSa thAo, sarva prakAranI saMpattinI vRddhi thAo, pAponI zAMti thAo, ane azubha karmaphaLo zAMta thAo. samasta zrIsaMghamAM, rAjAomAM, rAjAonAM rahevAnAM sthAnakomAM, dharmasabhAnA Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 bhaktimArganI ArAdhanA sabhyomAM, nagaranA moTA puruSomAM, nagaranA sarva lokomAM, rAjyamAM, dezamAM, duniyAmAM ane samasta vizvamAM sarvatra zAMti thAo, zAMti thAo. prauDhAvasthAmAM dharmajIvananuM Ayojana : bIjo eka agatyano muddo je A jamAnAne anusarIne vizeSa vicAraNA mAgI le che te sevA-samarpaNatAno bhAva. jIvananA vividha kSetromAM viziSTa zaktio dharAvanArA manuSyo, mukhyapaNe, ApaNA dezamAM, zaheromAM vase che. jo teo kharekhara vivekI hoya to pacAsa varSanI uMmare pahoMcatAM kaI rIte samAjanA AdhyAtmika vikAsamAM teo bhAga laI zake te vize temaNe cokkasa nirNaya para AvavuM joIe. vivikI dhArmika puruSe pacAsa varSanI uMmara pachI gRhastha-vyavasthAnI mamatA ochI karavI joIe. A mATe potAnA vatananI AjubAju koI sArAM dharmasthAnako ke tIrtho hoya to tyAM vAraMvAra javuM joIe, satsaMgAdi karavA joIe ane thoDA samayamAM tIrthanI sevA mATe, mumukSusAdharmIonI ane yAtrikonI sevA mATe potAnA jIvanano moTo bhAga AvAM tIrthamAM gALavo joIe, jethI sevA-pUjA-vandanAnI ArAdhanAmAM pravartavAnuM tenAthI svayaM banatuM jaze, te nIce pramANe : (1) tIrthamAM rahevAthI zAMta, pavitra vAtAvaraNano tene lAbha maLaze ane sAttvika dinacaryAnuM saheje saheje pAlana thaze. (2) tyAM AvatA saMta-mahAtmAo-munijanI ke bIjA mumukSu yAtrikonA satsaMgano, sevA-suzruSAno paNa tene lAbha maLI zakaze. (3) bhagavAnanI sevA-pUjA karavAno avasara prApta thaze, pagAradAra-pUjArIo para ocho AdhAra rAkhavo paDaze ane e rIte tIrthanI sevAno lAbha maLaze, jethI tIrthanI vyavasthA karakasarayukta, suAyojita ane sudaDhapaNe thaI zakaze. 70 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vandana - sevana 34 (4) vAMcana-lekhana-ciMtana-manana ane satsaMgAdimAM pravRtta thavAthI ghara-kuTuMbAdikanI mamatA paramArthathI ghaTaze ane saMyamamArgamAM AgaLa vadhavAnI yogyatA prApta thaze. A ane AvA bIjA aneka lAbhonI saMbhAvanA hovAne lIdhe bhaktajanone mATe pacAsa varSanI zarIraavasthA bAda, eka prakAre A vAnaprastha Azrama'no sahaja-saraLa avasara banI raheze, bhagavadbhaktonI sevAno lAbha maLaze ane sva-para-kalyANanI siddhi tvarAthI thaze. sapuruSonI vandanA-sevA-pUjA ityAdinA mAhAMlma vize pUrvAcAryo ane saMtoe zuM kahyuM che te have ApaNe vicArIe : (harigIta) 1. jinavara caraNakamaLa name, je parama bhaktirAgathI; te janmavelI-mULa che de, bhAva uttama zastrathI. - bhAvaprAbhRta 153/-zrI kuMdakuMdAcArya 2. devapUjA, gurubhakti, svAdhyAya, saMyama ne tapa; dAna-A cha anuSThAno, gRhasthInA dine dine. - zrI padmanaMdapidipaMcaviMzati : 6-7 (doharA) 3. mokSamArganA netA che je, karmazelanA bhedanahAra, vizvatattvanA jANanArane, vandu targuNa prAmi nidAna sarvArthasiddhi : maMgalAcaraNa-zrI pUjyapAdasvAmI (copAI) 1. karmarUpI parvatane. 2. temanA guNonI prApti mATe. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktimArganI ArAdhanA 4. je tuma caraNakamala tihuM kAla, sevahiM taja mAyA jaMjAla, bhAva bhakti mana haraSa apAra, dhanya dhanya jaga tina avatAra. karmanikaMdana, mahimAsAgara, azaraNazaraNa sujasa-visatAra, nahi seye prabhu tumare pAya, to muja janma akAratha jAya. - zrI kalyANa maMdira stotra : 35, 41 5. vaMdana vaMdana sevana namana vaLI pUjanA re, smaraNa stavana vaLI dhyAna devacaMdra devacaMdra kIje jinarAjanI re, pragaTe pUrNa nidhAna. ola.DI. zrImad devacaMdrajIkRta zrImunisuvratasvAmInuM stavana (maMdAkrAMtA) thAo mArAM namana tamane, duHkhane kApanArA, thAo mArAM namana tamane, bhUmi zobhAvanArA, thAo mArAM namana tamane, Apa devAdhideva, thAo mArAM namana tamane, saMskRti * kALa jevA. - zrI bhaktAmara stotra-26 (doharA) 7. meM vaMdo jinadevako, kara ati niramala bhAva, karmabaMdhake chedane aura na kachu upAya. tuma padapaMkaja pUjaA, vina roga Tara jAya, zatru mitratAkoM dhare, viSa niraviSatA thAya. nAtha tihAre mAmalaiM, chinamAMhi palAya,+ jyo dinakara parakAzarta, aMdhakAra vinAzAya * saMsAranA kALa = mUrtimAna mokSasvarUpa. + pApo kSaNamAtramAM bhAgI jAya che. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadana - sevana 36 bahuta prazaMsA kyA karuM, meM prabhu bahuta ajAna, pUjAvidhi jAnuM nahIM, sarana rAkhi bhagavAna. (copAI) meM tuma caraNakamaLa guNa-gAya, bahuvidhi bhakti karuM mana lAya; janama janama prabhu pAuM tohi, yaha sevAphaLa dIje mohi. kRpA tihArI aisI hoya, jAnama marana miTAvo moya bAra bAra meM vinatI karuM, tuma seye bhavasAgara taruM - vinaya-dohAvalI tathA bhASA-zAMtipATha (doharo) 9. kabIra yaha tane jAtA hai, sake to Thaura lagAya, ke sevA kara saMtakI, kai prabhuke guNa gAya. 10. "bIjuM kAMI zodha mA. mAtra eka sapuruSane zodhIne tenA caraNakamaLamAM sarva bhAva arpaNa karI daI varyo jA. pachI jo mokSa na maLe to mArI pAsethI leje." zrImad rAjacaMdra ( patrAMka 76 11. "bhAva apratibaddhatAthI niraMtara vicare che evA jJAnI puruSanAM caraNAraviMda, te pratye acaLa prema thayA vinA ane samyamratIti AvyA vinA sasvarUpanI prApti thatI nathI, ane AbethI avazya te mumukSu, jenA caraNAraviMda teNe sevyAM che, tenI dazAne pAme che. A mArga sarva jJAnIoe sevyo che, seve che ane sevaze." zrImad rAjacaMdra-patrAMka 194 * mArA janmamaraNa maTADo. x yogya jagyAe lagAva, saphaLa kara. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtavana - dhyAna bhUmikA : jema jema sAdhaka bhaktimArganI ArAdhanAmAM AgaLa vadhato jAya che tema tema tenA bhAvonI nirmaLatA vadhatI jAya che ane tenA nirmaLa bhAvavALo bhakta prabhunuM ciMtana-manana-dhyAna karavAnI zakti prApta karato jAya che. atyAra sudhI sthULa evI indriyonAM AlaMbanathI prabhuno paricaya karato hato--jema ke kAna dvArA prabhunA mahimAnuM zravaNa karato hato, jIbha dvArA moTA uccAraNathI temanuM kIrtana karato hato ane AMkho, hAtha ke paga dvArA prabhunAM darzana-pUjana, tIrthATana vageremAM pravartato hato. have nirmaLa buddhinI prApti thatAM sUkSma evA citta dvArA ciMtanano abhyAsa kare che ane temAM sthiratA siddha thatAM dhyAnanI dazAne prApta kare che. sAdhanA-paddhati : citavana-dhyAnanI sAdhanAnA traNa peTA vibhAga pADI zakAya : (a) jApa : pahelA vibhAgamAM, prabhuno ke guruno vAraMvAra aMtaramAM mahimA lAvI, vizeSa prayatnapUrvaka temanA nAmano athavA temaNe ApelA maMtrano jApa karavAno che. (ba) ciMtavana : jemanuM nAma japIe chIe athavA je maMtrano jApa karIe chIe, tenA arthane anurUpa ciMtavana karavAnuM che. eTale ke prabhunA ke gurunA svarUpane ke temanA guNone yAda karavAnA che. Ane smaraNa paNa kahe che. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtavana - dhyAna (ka) dhyAna : je ciMtavanano abhyAsa karI rahyo che, teno premabhAva, lakSa pratye (sadguru ke paramAtmAmAM) vardhamAna thatAM tallInatA Upaje che, jethI dhyAnanI siddhi thAya che. (a) jApa : ahIM sudhI je bhakta pahoMcyo che, tenAmAM viveka, vinaya, niyamitatA Adi guNo pragaTyA hoya che. AvA sAdhake jApanI sAdhanA mATe sevA-pUjAno alaga oraDo rAkhavo. A oraDo evo hoya ke jemAM bIjAM koI sAMsArika kAryo na karavAmAM AvatAM hoya. Ama karavAthI vAtAvaraNanI pavitratA jaLavAya che. oraDAmAM iSTadeva, guru ke saMtonA phoTA rAkhavAthI mananI pavitratA jALavavAmAM saraLatA paDe che. pravRttimaya kALa daramyAna, maMtra bolavAnI ke prabhunAmanA raTaNanI siddhi karavA zarUAtamAM, koI paNa vastu khAtAM-pItAM pahelAM prabhunAma bolavAno niyama levo jethI dasa-paMdara vakhata to prabhunuM nAma jIbha para ramatuM thaI jAya. thoDA abhyAsa pachI temAM nIce pramANe dhIme dhIme umero karatA javuM-- 38 (i) (ii) savAre UMghamAMthI UThIne tarata ane rAtre sUtI vakhate. gharamAMthI koI paNa kArya karavA mATe bahAra jatI vakhate. (iii) nahAtI vakhate, dhoyelAM kapaDAM paheratI vakhate, bhAIoe dADhI karatI vakhate ane bahenoe vALa oLatI vakhate. kramika abhyAsa dvArA je ATalo AgaLa vadhI zake te kharekhara mahAna sAdhakanI kakSAmAM AvI jAya che, kAraNa ke eka divasanI aMdara te lagabhaga sATha-sittera vakhata prabhunuM nAma bolato thaI jAya che. A vAta thaI pravRtti daramyAna jApanI. Avo bhakta sAdhaka savAra-sAMja thaI zAMtapaNe traNa mALAno jApa karato thAya. AgaLa upara, dhIme dhIme prabuddha bhakta to jemanuM nAma te jape che temanuM smaraNa paNa karato thaI jaze, kAraNa ke nAma-nAmI abhinna che. jevI rIte rAjAnuM nAma bolatAM tenA mahela, vaibhava, lazkara, Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 bhaktimArganI ArAdhanA aMtApura, sattA vagerenuM smaraNa thAya che tevI rIte prabhu ke gurunuM nAma letAM temanAM jJAna, dhyAna, tapa, tyAga, samAdhi, kSamA, vairAgya, parama saMyama vagere uttama guNonuM smaraNa vivekI bhaktone thAya che. mATe ja nAmajapano ke maMtranA japano mahimA mahApuruSoe nIce pramANe kahyo che : (doharA) siddhanike sukhako kahai, jAne viralA koya, hamase mUrakha puruSakoM nAma mahAsukha hoya. dhAnata nAma sadA jalpe, saradhAso manamAhiM, sivavAMchA vAMchA vinA, tAkI bhavaduHkha nAhiM. dharmavilAsa H sukhabatrIsI : 31-3ra-kavivara ghAnatarAyajI (doharA) paDhane kI hada samajha hai, samajhaNakI hada jJAna, jJAnakI hada harinAma hai, yaha siddhAMta ura Ana. mahAtmA kabIradAsajI 3. rAmanAma gati, rAmanAma mati, rAmanAma anurAgI, che gaye, hai, je hohiMge Age, te ganiyata baDabhAgI. vinayapatrikA : 46 : saMta tulasIdAsa 4. kaha nAnaka soI nara sukhiyA rAmanAma guna gAve, aura sakala jaga mAIyA, nirabhaya pada nahi pAvai. A pramANe jayAre nAmanA raTaNa ane jApa dvArA nAmI prabhu-paramAtmA-sadgurunuM ciMtana thavA lAge ane e rIte jyAre cittamAM prabhunuM smaraNa susthita bane tyAre bhaktano bIjI bhUmikAmAM praveza thAya che jenuM nAma che - nternational Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtavana - dhyAna 40 (ba) smaraNa athavA ciMtavana H je maMtrano jApa karatA hoIe tenA arthanuM ciMtana karavuM athavA je prabhunuM nAma letA hoIe temanA svarUpanuM mUrtinuM ke guNonuM ciMtana karavuM. zAMta, pavitra, saumya, samAdhinA AnaMdamAM magna paramAtmAnuM ciMtavana karavAthI ApaNAmAM paNa tevA bhAvonuM skuraNa thAya che, kAraNa ke AtmA, bhAvapUrvaka jenuM jenuM ciMtana kare tenA tenA jevo te thAya che. joke A abhyAsanI siddhi mATe khUba viveka, parizrama, dhIraja,vairAgya, sahanazIlatA aDaga nizcayabaLa, hiMmata, khaMta, mArgadarzaka preraka guru, AtmavizvAsa ane abhyAsanI jarUra paDe che. nAmajapa ane smaraNa bAbata mahApuruSoe ApaNane nIce pramANe preraNA ApI che : (doharA) (1) ghaDI ghaDI pala pala sadA, prabhu smaraNako cAva; narabhava saphalo jo kare, dAna, zIla, tapa bhAva. zrI bRhad AlocanA-26 : lAlA raNajitasiMhajI (2) zuddha saccidAnaMdasvarUpa anaMta siddhanI bhaktithI tema ja sarvadUSaNarahita, karmamalahIna, mukta, nirAgI, sakaLabhayarahita, sarvajJa, sarvadarzI jinezvara bhagavAnanI bhakitathI Atmazakti prakAza pAme che talavAra hAthamAM levAthI jema zaurya ane bhAMgathI nazo utpanna thAya che, tema e guNaciMtavanathI AtmA svarUpAnaMdanI zreNIe caDhato jAya che. darpaNa hAthamAM letAM jema mukhAkRtinuM bhAna thAya che tema siddha ke jinezvarasvarUpanA ciMtavanarUpa darpaNathI AtmasvarUpanuM bhAna thAya che. - zrI mokSamALA-zikSApATha : 13 : zrImad rAjacandra (3) niraMtara udAsInatAno kama sevavo. sapuruSanI bhakti pratye lIna thavuM, sapuruSonAM caritronuM smaraNa karavuM; satyaruSonA lakSaNanuM ciMtana Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 bhaktimArganI ArAdhanA karavuM sapuruSonI mukhAkRtinuM hRdayathI avalokana karavuM tenA mana, vacana, kAyAnI pratyeka ceSTAnAM adbhata rahasyo pharI pharI nididhyAsana karavAM, teoe sammata kareluM sarvasammata karavuM, A jJAnIoe hRdayamAM rAkheluM, nirvANane arthe mAnya rAkhavA yogya, zraddhavA yogya, pharIpharI ciMtavavA yogya, kSaNe kSaNe, samaye samaye temAM lIna thavA yogya, parama rahasya che. (doharo) (4) jaba jAge taba rAma japa, sovata rAma saMbhAra, uThata-baiThata AtamA ! cAlatA rAma citAra. sumarana siddhi yo karo, jaise dAma kaMgAla; kahe kabIra bisare nahIM, pala pala leta saMbhALa. -kabIrajInAM AdhyAtmika pado : 14-22 tathA 6-2-4 nAma-smaraNa (jApa)nA abhyAsamAM upayogI muddA : (1) pavitratAH pavitra puruSonA guNo ane cAritrane yAda karavA mATe bhaktamAM bhUmikArUpa pavitratA Avazyaka che. moTAM vyasana ane sarva prakAranA durAcArano tyAga jarUrI che. (2) AhAra-vihAranI zista : sAdo, sAttvika ane mitAhAra sAdhanAmAM upayogI che. bharapeTa ane bhAre AhAra pramAdajanaka hovAthI vajarya che. khUba zArIrika zrama Asana-sthiratAne bAdhaka thaI caMcaLatA upajAve che tethI atizaya zrama paNa varSa che. (3) bhUmikA-upArjanaH zAMta, nirmaLa cittathI citavanamAM jaladIthI saphaLatA maLe che. dainika gRhakAryomAM rokAyelo bhakta smaraNa-jApa karavA bese te pahelAM be-traNa bhakti-vairAgyanAM pado bole athavA daseka miniTa Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtavana - dhyAna - zAstravAMcana kare to tenuM citta smaraNane yogya bane che. cIkaNA vAsaNa upara jema klAI caDhatI nathI athavA chAra para lIMpaNa karavAthI te TakatuM nathI tema atizaya kSubdha (azAMta) ane malina mana prabhunAmamAM ke prabhusmaraNamAM coMTavAnI yogyatAvALuM hoI zakyuM nathI. 42 (4) niyata sthAna ane samaya H amuka cokkasa samaye ane cokkasa jagyAe abhyAsa karavAthI cittavRttino pravAha eka dizAmAM saheje saheje vaLato jAya che. (5) sAdhanAnuM sAtatya : ciMtavana-smaraNa dararoja karavuM Avazyaka che. thoDA divasono AMtaro paDI javAthI cittane pAchuM ekAgra karavAmAM muzkelI paDe che. lagna, maraNa, musApharI, akasmAta, mAMdagI ke evA viparIta saMjogomAM samaya thoDo ocho karIne paNa ciMtavananA kramane saMbhALI levAthI ghaNo ghaNo lAbha thAya che. jApamAM beThA pachI vacamAM bIjuM koI kArya karavAnuM nathI. (6) ciMtanamAM avalaMbananI vividhatAno svIkAra H manuSyanA cittano eka ja vastuthI kaMTALI javAno svabhAva thaI gayo che. mATe potAnA iSTa paramAtmA ke sadgurunI mUrti, mudrA ke caritraprasaMgomAM citta na coTe to bIjA tIrthaMkaro, AcAryo ke saMtonuM smaraNa karI cittane ciMtavana karavAnI navina sAmagrI ApIne rAjI karavuM, jethI pavitra ciMtavananI dhArA laMbAya ane citta anya saMsArI ke bIjI pApamaya vastuonA vicAramAM cAlyuM na jAya. jo haTha pakaDI anya yogya ciMtanasAmagrI nahIM ApIe to manonigraha thaI zakaze nahIM ane sAdhanAmAM bhaMga paDaze. A mATe jJAnI puruSonI AjJA nIce mujaba che : .......ane maMda vRtti thAya tyAM vItarAga puruSonI dazAnuM smaraNa karavuM, Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 bhaktimArganI ArAdhanA adbhuta caritra para dRSTi prerIne vRttine apramatta karavI, e sugama ane sarvotkRSTa upakArakAraka tathA kalyANa svarUpa che. nirvikalpa. -zrImad rAjacandra : patrAMka-843 (7) jApamAM uccAraNa vize : (i) maMtrano jApa bahu moTethI paNa nahIM ane bahu dhImA svaramAM paNa nahIM-e pramANe karavo. (i) maMtranA zabdono uccAra zuddha ane spaSTa karavo. (i) maMtra bolavAnI gati madhyama rAkhavI, bahu jaldI bolavAthI tenA arthanA citavanamAM pAchaLa rahI javAya che ane bahu dhImI gatie bolavAthI pramAda UpajavAno bhaya rahe che. A pramANe bhakta, jApamAMthI maraNamAM smaraNa sUkSma thatAM - cittavRti sthira thatAM - trIjI bhUmikAmAM praveza thAya che jenuM nAma che - (ka) dhyAna potAnA ISTadevanA svarUpamAM, guNomAM ke cAritraprasaMgonA smaraNamAM jayAre bhakta ektAra thaI jAya che tyAre te smaraNamAMthI dhyAnamAM Avyo che, ema kahI zakAya. paraMtu sAdhanAkALamAM smaraNa ane dhyAnanI avasthAonuM Avana-jAvana thayA ja kare che. sAdhanApaddhati : ahIM bhaktinA viSayanuM pratipAdana cAle che. dhyAna e mukhyapaNe to yoga-sAdhanAno viSaya che. ahIM to mAtra bhaktajana, prabhu-smaraNa ke sadguru-smaraNane kevI rIte laMbAve che tenuM ja saMkSipta vivaraNa karIzuM. AgaLa "jApa'nA viSaya heThaLa je je muddAo kahyA hatA te badhA ahIM Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtavana - dhyAna 44 paNa lAgu pADavAM. ISTanI mUrtinuM je mAnasika citra aMtaramAM aMkAyuM hoya tene mRtipaTa para spaSTa karavuM. sAmAnya rIte te mUrti ke mudrA jANe ke hRdayapradezamAM virAjita karelI hoya tema bhAvanA karIne tenA paga, peTa, chAtI, gaLuM, mukhakamaLaAMkho ane mAthuM - ema bhinna bhinna aMgo para daSTine sthira karavI ane AvI rIte vAraMvAra "parikammA' karavI. pachIthI AkhI mudrAnuM ekasAthe dhyAna karavuM ane tenA vaDe potAnA AkhA zarIramAM jJAnarUpI teja vyApI sarva prakAranI malinatAno nAza karI rahyuM che ema bhAvanA karavI. atyaMta premabhAvane lIdhe je dhyAna karI rahyo che te jANe dhyeyanI sAthe eka thaI jAya che tevo bhAva karavo. basa, ATale sudhI prayatna karI zakAya che. AgaLa, dhyAna yathApadavI sahajapaNe lAge che. AnAthI AgaLanI bhUmikA che--samatA ane ektA, je ApaNe AgaLa upara joIzuM. mAhAsya ane phaLa : smaraNa zabdamAM ciMtavana ane dhyAna banneno samAveza thaI jAya che. je vaDe karIne bhakta bhagavAnamAM athavA sadgurumAM laya lagAvavAno prayatna kare che, buddhipUrvakanA prayatna dvArA jagatanI bIjI badhI vastuone bhUlIne, yena kena prakAreNa (je paNa rIte bane te rIte) te prabhu-gurunuM ja potAnA hRdayamaMdirane vize premapUrvaka pratiSThApana kare che, tene smaraNa kahIe. adhyAtmadaSTie vicAratAM ene "bhAvanA', "prema", ke "suratA' paNa kahI zakAya ane sarva sAdhanAnuM phaLa paNa jJAnIoe A ja kahyuM che ke "jagatanI vismRti karavI ane "satInA caraNamAM rahevuM." saMto teno mahimA nIce pramANe gAya che : (doharo) 1. jina samaro, jina ciMtavo, jina dhyAvo mana zuddha, te dhyAtAM kSaNa ekamAM laho paramapada zuddha. -yogasAra : 18-zrI yogindudeva Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktimArganI ArAdhanA 2. je niraMtara bIjAmAM citta nahIM rAkhato nitya mAruM (paramAtmA)nuM smaraNa kare che te nitya yukta yogIne, he pArtha ! huM sulabha chuM. --zrImad bhagavadgItA : 8-14 (dhanarA DholA - e dezI) pIu pIu karI tamane japuM re, huM cAtaka tume meha, ma eka laheramAM duHkha haro re, vAdhe bamaNo neha, mananA mAnyA, candraprabha jina sAhibA re. --zrImad yazovijayajIkRta candraprabhusvAmInuM stavana 45 3. 4. 5. hara hara ema ja sarvatra ho, te ja pratIti thAo, tenuM ja bhAna ho. te ja sattA amane bhAso. temAM ja amAro ananya, akhaMDa abheda...hovo yogya ja hato. --zrImad rAjacandra-160 prabhusmaraNathI satya, saMtoSa ane jJAna pamAya, prabhusmaraNathI jANe aDasaTha tIrthomAM nAhyA. prabhusmaraNathI zAstronuM sAcuM rahasya prApta thAya. prabhusmaraNathI sheje dhyAna-samAdhi prApta thAya. prabhusmaraNathI duHkha-pApano nAza thaI jAya che. japajI-pauDI 19-zrIguru nAnaka sAheba 6. (prabhu sAthenI laya-smaraNanI dhUna) jene lAgI che tene ja lAgI che ane teNe ja jANI che. te ja "piyu piyu" pokAre che. e brAhmI 1 : bIjo 2 : chetare. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtavana - dhyAna 46 vedanA kahI kema jAya? ke jyAM vANIno praveza nathI. vadhAre zuM kahevuM? lAgI che tene ja lAgI che. tenA ja caraNasaMgathI lAge che; ane lAge che tyAre ja chUTako hoya che. -zrImad rAjacandra : patrAMka 241 (doharA) 7. japa, tapa, saMyama sAdhanA, saba sumiranake mAhi; kabIrA jAne rAmajana, sumirana sama kachu nAhiM, sumarAse sukha hota hai, sumaranase duHkha jAya; kahai kabIra sumarana kiye, svAmI mAMhi samAya. sumarana jagameM sAra hai, aura sakala jaMjAla, Adi aMta saba zopiyA, dUjA dekhAM kAla. -kabIranAM AdhyAtmika pado (maMdAkrAMtA) zAstrokA ho paThana sukhadA, lAbha satsaMgIkA, savRttAMkA sujasa kaheke, doSa DhAM sabhIkA, boluM pyAre vacana hitake, ApakA rUpa dhyAUM, taulAM selpha caraNa jinake, mokSa lona pAUM. bRhanjinavANI saMgraha : zAMtipATha bhASA (prabhAtiyuM) 9. dhyAna dhara hari taNuM, alpamati ALasu - je thakI janmanAM duHkha jAye, Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 bhaktimArganI ArAdhanA avara dhaMdhA kare, aratha kAMI nava sare, mAyA dekhADIne mRtyu vahAra -bhaktakavi narasiMha mahetA 10. jaya jaya gurudeva ! namoDastu, namoDastu namoDastu, zaraNaM, zaraNaM zaraNuM, trikAla zaraNe, bhavobhava zaraNaM, sadguru zaraNe, sadA sarvadA, trividhi trividhi bhAvavaMdana hoya, vinayavandana hoya, samayAtmaka vandana hoya, OM namoDastu jayagurudeva zAMti parama tAru, parama sajjana, parama hetu, parama dayALa, parama mayALa, parama kRpALa, vANI surasALa, ati sukumAra, jIvadayA pratipALa, karmazatrunA kALa, "mA haNo, mA haNo" zabdanA karanAra, Apake caraNakamalameM merA mastaka, Apake caraNakamaLa mere hRdayakamaLameM akhaMDapaNe saMsthApita rahe, satparuSoMkA sasvarUpa, mere cittasmRtike paTa para TaMkotkIrNavat sadodita jayavaMta rahe, jayavaMta rahe. A prakAre ciMtavana-dhyAnano apUrva mahimA aMtaramAM lAvI, tevA uttama bhAvo ApaNA AtmAne viSe niraMtara Upaje ane sthira rahe tevA puruSArthamAM lAgavAnI prabhu ApaNane zakti Ape e ja abhyarthanA ! 1. bIjo 2. chetare Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghutA bhUmikA : laghutA zabda "alpapaNuM', nAnApaNuM' sUcave che. potAnA AtmA viSe Avo laghutAno bhAva kone Upaje ? je bhAgyavAna bhaktajane zrIsadgurunA bodha dvArA bhagavAnanA-paramAtmAnA anaMta aciMtya alaukki svarUpane jANyuM hoya, "aho ! AvA abhuta aizvaryanA svAmI mArA prabhujI che' evI jenA aMtaramAM pratIti thaI hoya, tevA bhaktanA hRdayamAM potAnI vartamAna dazAnA doSonuM digdarzana thatAM je alpatvano, tucchatAno, prabhunuM dAsAnudAsapaNuM svIkAravAno ane tene ja zaraNe rahevAno je bhAva Upaje te sAcI laghutA che. Avo bhAva kharekhara Upajavo kaThina che ane tethI ja zAstrakAranI zailImAM paNa teno krama zravaNa-kIrtana-ciMtavana-vandana-sevana-dhyAna evI cha sAdhanAbhUmikAonA paripAkarUpe sAtamI bhUmikAmAM bhavya bhaktonA jIvanamAM Upajavo kahyo che. sAdhanA-paddhati : satsaMga, samajaNa ane zraddhA ema traNa mukhya bhUmikAomAM A sAdhanA vaheMcAyelI che. bhaktanuM ane bhagavAnanuM, potAnuM ane paramAtmAnuM zuM sAcuM svarUpa che, te jANavAno sarvottama upAya sAcA anubhavI puruSono samAgama karavo te che. jayAM sudhI temano satsaMga na karIe tyAM sudhI . Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 bhaktimArganI ArAdhanA potAnA doSo kevI rIte jaNAya? tathA AvA parama-mAhAmyavAna prabhu che e paNa kyAMthI khyAlamAM Ave ? mATe ja saMtoe kahyuM - "anaMta kALathI AthaDayo vinA bhAna bhagavAna, sevyA nahIM guru-saMtane, mUkyuM nahi abhimAna. prabhu, prabhu laya lAgI nahi, paDona saguru pAya, dIThA nahi nija doSa to, tarike koNa upAya ? adhamAdhama adhiko patita, sakaLa jagatamAM huMya, e nizcaya AvyA vinA, sAdhana karaze zuMya ?" * - zrImad rAjacandra : 264/15-18-19. Ama, sAcA jijJAsu thaIne saraLatA-vinayAdi guNo sahita vAraMvAra saMtono, bhagavadbhaktono ane satsaMgIono samAgama karavo joIe. vAraMvAra prabhunA guNono mahimA sAMbhaLIne te saMbaMdhI vicAra karavo. AvI sAdhanAmAM je je bAdhaka tattvo hoya temano tyAga karavo. sAttviktAne grahaNa karIne, nAstika ane durjanothI dUra rahIne, jema jema prabhunA guNono vicAra karavAmAM Avaze tema tema zraddhAno AvirbhAva thaI te pAkI thatI jaze. prathama ane madhyama bhUmikAomAM anAdi kALathI sevelAM mithyA-abhimAnanA saMskAra jora karaze, tathA UMgha, khUba khAvApIvAnI vRtti, gAmanA gapATA mAravAnI Teva, vyasana vagere tuccha vastuo prati cittanuM vAraMvAra kheMcAI javuM, loko taraphathI ane svajano taraphathI bhagavabhajanamAM aneka vinonuM upajAvavuM, bhaviSyamAM mAruM zuM thaze ane mane koNa madadarUpa thaze evI ciMtA ane bhayanI lAgaNI thavI e ItyAdi prakAre aneka bAhya ane aMtara paribaLo satsaMga-savicAraprabhubhaktimAM vikSeparUpa thaze topaNa vizvAsa, sadgaramAM niSThA ane AdhInapaNuM tathA satata bhajanano abhyAsa karavAthI bhagavAnanuM lokottara Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghutA 50 mAhAbhya zraddhAmAM Avaze ane potAnA doSono vizeSa vizeSa khyAla Avato jaze. Ama thatAM, sAcA svarUpamAM "laghutA"no bhAsa thaze ane bhaktinI A prakAranI sAdhanA krame karIne sArI rIte siddha thaI zakaze. uparokta AkhI sAdhanAnI sAMkaLamAM, yogya satsaMgano vidhipUrvaka Azraya ane potAnI aMtaranI zraddhA - A be vastuo pAyArUpa che. teno sAdhanAkrama saMkSepamAM mahAtmAo nIce pramANe kahe che : paraMtu te bhakti viSayatyAga ane saMgatyAgathI prApta thAya che. mukhyatve mahAtmAonI kRpA athavA to bhagavAnanI kiMcikRpAthI te prApta thAya che. te mATe mahAtmAono saMga durlabha, agamya ane acUka sAdhana che. kusaMgano sarvathA tyAga karavo. nAstika ane vairInAM vacano sAMbhaLavA nahIM. abhimAna, daMbha Adikane choDavAM tathA vAdavivAdanuM avalaMbana levuM nahIM. ahiMsA, satya, pavitratA, dayA, Astikaya AdinuM pAlana karavuM. akhaMDa bhajanathI temAM saphaLatA maLe che.* A pramANe jyAM sudhI ane jeTalA pramANamAM potAnI bhaktizakti pahoMce che tyAM sudhI ane teTalA pramANamAM bhakta sAdhaka vivekapUrvakano guruttama puruSArtha kare che. Ama karavA chatAM koIka koIka kSaNo sAdhanAkALamAM evI paNa Ave che ke jayAre AgaLa vadhavuM to zuM paNa jayAM hoIe tyAM TakI rahevuM paNa bhaktane mATe muzkela banI jAya che. AvuM anullaMghanIya vighna AvatAM te zuM kare ? AvA kasoTInA kaparA kALamAM, kAM to te satparuSanA zaraNe jAya athavA to prabhunuM zaraNa grahaNa karI pote prArthanArUpe pravarte che. dareka bhakta-sAdhakane vadhatA-ochA pramANamAM AvI dazAno anubhava thAya ja che tethI te prArthanArUpa sAdhanApraNAlIno ApaNe have vicAra karIe. * zrI bhaktisUtra (maharSi nAradarajI) Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktimArganI ArAdhanA prArthanA sAmAnya bhUmikA : zabdAnvayanI apekSAe vicArIe to potAnA pramukha artha (pra+artha)nI siddhi mATe je kAMI karavAmAM Ave te prArthanA gaNI zakAya. paraMtu manuSyonA AtmavikAsanI aneka zreNio hovAne lIdhe teonuM abhISTa (dhyeya, artha) paNa juduM juduM hoya che ane e apekSAe prArthanA karanAranI zreNIo paNa aneka che. tevA bhaktonA mukhya cAra prakAra zAstramAM kahyA che : arthArthI, Arta, jijJAsu ane jJAnI.* arthArthI : sauthI nIcI kakSAno A bhakta potAnA svArthane mATe prabhune prArthanA kare che, chatAM tene prabhumAM vizvAsa che, e apekSAe tene bhakta tarIke gaNavAmAM Avyo che. A H A bhakta navI saMpatti ke bIjA koI sAMsArika vaibhavane icchato nathI, paraMtu prApta aizvaryano viyoga sahana karavAnI tenAmAM haju zakti nathI, tethI tenI rakSA arthe te, prabhune prArthanA kare che. jijJAsuH A bhakta mahad aMze niSkAma che kAraNa ke te jagatanA koI padArthonI IcchA karato nathI, mAtra paramAtmapadanA jJAnanI prAptinI tene icchA che, e apekSAe A bhakta UMcI koTino gaNI zakAya. jJAnI : A sarvottama bhakta che, teNe to koI apekSAe paramAtmapada prApta karI lIdhuM che ema kahI zakAya. tenI bhakti mAtra advaitukI che, niHspRhA che, ananya che, prazaMsanIya che. prabhue tene potAnA AtmIyajana tarIke svIkAryo che. * zrImad bhagavadgItA : 7-16 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghutA para AdhyAtmika abhigama : manuSyanA sarvottama puruSArtharUpa mokSanI abhilASAthI prerAIne, AtmAnI zuddhi mATe, paramAtmA ke saddagurune najara samakSa rAkhIne bhakta, bhagavAnane je namra vinaMtI kare che te AdhyAtmika dRSTie prArthanAnuM vyAvahArika svarUpa che. prArthanAnuM vijJAna samajavA mATe ane AdhyAtmika vikAsamAM teno yathAyogya upayoga thaI zake te arthe, dareka prabuddha prArthanAkAre nIcenA siddhAMtone sArI rIte samajavAM joIe : (a) laghutAsahita AtmasamarpaNa : dareka prArthanAkArane e spaSTa khyAla hovo joIe ke pote alpa zaktino dharanAra che ane jemane prArthanA karavAmAM AvI rahI che te ati mahAna zaktinA dhAraka che. jenA aMtaranI aMdara, potAnI vartamAnadazAnI laghutAnuM yathArtha darzana nathI thayuM te sarvArpaNabhAvathI prabhunuM zaraNa kevI rIte laI zake ? jayAM sudhI ajJAnajAnata "huM", aham' ke "abhimAna'no bhAva aMtaramAM rahyo che tyAM sudhI prapannatA-AtyaMtika zaraNAgati-(Total Unilateral Unconditional surrender)no bhAsa siddha thaI zakto nathI. A kakSAnI sAdhanA saMpUrNa rIte saphaLa thavA mATe bhaktanA aMtaramAM, vartamAnamAM potAnA puruSArthathI AgaLa vadhavAnI potAnI saMpUrNa azaktinI jAherAta ane tenA phaLarUpe UpajavA yogya zaraNAgatinI saMpUrNatA paNa daSTigocara thAya che. tethI ja saMtoe gAyuM : (1) he nAtha ! huM Apano saMdezavAhaka chuM, dAsa chuM, sevaka chuM. ane kiMkara chuM. mATe "A mAro che e pramANe Apa svIkAra karo. adhika huM kAMI kaheto nathI. vAgarAgastava/2018 zrI hemacaMdrAcAryajI (2) he paramAtmA (arihaMta) ! Apa kRpA karIne A bhayAnaka kUvArUpa saMsAramAM paDelA mujano tenAthI uddhAra karo. Apa temAMthI mujano Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 53 bhaktimArganI ArAdhanA uddhAra karavA samartha cho. tethI huM vAraMvAra Apane nivedana karuM chuM. tame ja dayALu cho, tame ja prabhu cho ane tame ja rakSaka cho. tethI moharUpa zatru dvArA jenuM mAnamardana karavAmAM AvyuM che evo huM ApanI pAse pokArIne kahuM chuM. ....A huM ane te karmarUpI zatru ApanI sAme hAjara chIe. AmAMthI Apa duSTane kheMcIne bahAra pheMkI do, kAraNa ke sajanuM rakSaNa karavuM ane duSTane daMDa devo e nyAyapriya rAjAnuM kartavya hoya che. zrI padmanaMdipaMcaviMzati : 20-3-4 tathA 9-20 (doharA) (3) (a) dAsa kahAvana kaThIna hai, meM dAsanako dAsa, aba to aisA ho rahuM, ki pAMva talakI ghAsa. (ba) sAhaba tuma hI dayAla ho, tuma laga merI dora, jaise kAga jahAjako, sUjhata aura na Thaura. (ka) sAhaba so saba hota hai, baMdese kachu nAhiM, rAI te parvata kare, parvata rAI mAMhi, - mahAtmA kabIradAsajI (vAstu chaMda) (4) mahArAja zaraNAgatapAla, patitaudhAraNa dInadayAla sumirana karavuM nAma nija zIza, muja duHkha dUra karahu jagadIza. - zrI kalyANamaMdira stotra : 40-zrI banArasIdAsakRta padyAnuvAda (doharA) (5) huM pAmara zuM karI zakuM ?" evo nathI viveka, caraNa zaraNa dhIraja nathI, maraNa sudhInI che. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghutA 54 kevaLa karuNAmUrti cho, dInabaMdhu dInAnAtha, pApI parama anAtha chuM, graho prabhujI hAtha. -zrImad rAjacandra H 264-5, 14 (rAga dhanAzrI) (6) tuM gati tuM mati Azaro, tuM AlaMbana muja pyArI re, vAcaka yaza kahe mAhare, tuM jIva jIvana AdhAro re. giruAre guNa tuma taNA. -zrImad yazovijayajI mahArAjakRta mahAvIra stavana (rAga khamAja-tIna tAla) (7) mArI nADa tamAre hAthe hari saMbhALajo re, mujane potAno jANIne prabhu pada pALajo re. mArI nADo vizvezvara zuM hajI visArI, bAjI hAtha chatAM kAM hAro; mahA mUMjhAro mAro naTavara, TALajo re. mArI nADao kezava hari mAruM zuM thAze, ghANa vaLyo zuM gaDha gherAze? lAja tamArI jAze, bhUdhara bhALajo re. mArI nADao (ba) vizvAsa : joke bhaktimArganI ArAdhanA karatI vakhate sarvatra prabhumAM vizvAsa to jarUrI che ja, paNa A kakSAe vizvAsa tenI caramasImAe pahoMce che. ahIM, bhaktajana thAkI jaIne jANe ke prabhu ke saddagurunA khoLe jaI bese che, jema koI bALaka bahArathI ramI AvIne, thAkyo pAkyo thaI mAtAnA khoLAmAM jaI paDe tema. jema bALakane mAtAmAM atUTa vizvAsa che ke teNI tenA para hetathI hAtha pheravI teno thAka utAraze ane khAvApIvAnuM Apaze tevo ja - paNa tethI anekagaNo vadhAre - vizvAsa bhaktane bhagavAnamAM che. eka laukika sajjana paNa jo zaraNAgatanuM Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ papa bhaktimArganI ArAdhanA rakSaNa kare che, to traNa lokanA nAtha evA paramAtmA ke karuNAnA sAgara evA sadguru kema sahAyaka thayA vinA rahe? hA, A eka evA alaukika, divya prema-saMbaMdhanI vAta che, je mAtra bhakta-hRdaya ja samajI zake che ke jeNe potAnuM sarvasva prabhucaraNe samarpaNa karI dIdhuM che. saMto, A vizvAsane - zraddhAne dharmasAdhanAnuM mukhya aMga gaNe che, yathA - (1) zraddhA e dharmanuM mULa che. - zrIdarzanaprAbhRta-2 : zrI kuMdakuMdAcArya (rolA chanda) . 2. janamajanamake duHkha sahe saba te tuma jAno, yAda kiye muja hiye larga Ayudhase mAno, tuma dayAla jagapAla svAmI meM zarana gahI haiM, jo kucha karano hoya, karo paramAna vahI hai. -ekIbhAvastotra : 11 : munizrI vAdirAja (bhUdharadAsajIkRta padyAnuvAda) (doharA) 3. patitauddhArana nAthajI, apano biruda vicAra, bhUlacUka saba mAharI, khamIe vAraMvAra. japa tapa saMvara hIna huM, vaLI huM samatA hIna, karuNAnidhi kRpALu he! zaraNa rAkha huM dIna. - zrI bRhad AlocanA : lAlA zrI raNajitasiMhakRta (paddharI chaMda). 4. tribhuvana tihuMkAla maMjhAra koya, nahi tuma bina nija sukhadAya hoya, Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghutA 56 mo ura yaha nizcaya bhayo Ana, dukhajaladhi-utAranA tuma jihAja. - zrI dolatarAmajIkRta prabhustuti 5. vizvAsa, vizvAsa, ApaNA potAnAmAM vizvAsa, paramAtmAmAM vizvAsa. A ja mahAnatAnuM rahasya che. - svAmI vivekAnaMda (doharo) 6. A dehAdi AjathI, vata prabhu AdhIna; dAsa, dAsa, huM dAsa chuM, teha prabhuno dIna. -zrI AtmasiddhizAstra : 126 (rAga bihAga - tritAla) 7. jihi sumiranase ati sukha pAvai so sumina kyoM choDa diyA, khAlasa eka bhagavAna bharose, tana-mana-dhana kyo na joDa diyA. nAma-jAna kyoM choDa diyA. AvA aneka bhakta-saMtoe potAnA sarvasvanuM prabhu-gurune samarpaNa karI potAnuM jIvana dhanya ane kRtakRtya banAvyuM che. namana ho temanI zraddhAne! namana ho temanA samarpaNane ! (ka) niHspRhatApUrvaka nijadoSakathana : prArthanA e vyApAra nathI; e to che nirmaLa pratIka - bhaktanI laghutAnuM, vizvAsanuM ane samarpaNatAnuM. joke A jagatamAM moTA bhAganA manuSyo to potAnI koIne koI prakAranI Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktimArganI ArAdhanA vAMchAne pUrI karavA mATe prabhune prArthanA kare che, paraMtu ahIM sAkSAt adhyAtmasAdhanAmAM temanI gaNatarI nathI. jeoe prArthanAnA rahasyane jANyuM che teo A jIvanamAM prabhu pAse kAMI yAcanA karatA nathI ane parabhavamAM paNa koI laukika vaibhavanI icchA karatA nathI. bhakta saMtoe to kahyuM : (harigIta) 57 jAcuM nahIM suravAsa puni nararAja parijana sAthajI, budha jAcahuM tuva bhakti bhava bhava dIjiye zivanAthajI* aba hohuM bhava bhava svAmI mere, maiM sadA sevaka raho; kara joDa yaha varadAna mAMg mokSaphala jAvata lahau* 'bhakti pUrNatA pAmavAne yogya tyAre thAya che ke eka tRNamAtra paNa hari pratye yAcavuM nahIM, sarva dazAmAM bhaktimaya ja rahevuM.'x AvA niHspRha bhakto ja bhaktisAdhanAnI carama sImAne pAmIne potAnA jIvanane kRtakRtya kare che. prArthanAnuM vijJAna : ahIM jo prazna karavAmAM Ave ke AvA bhaktone kAMI icchA nathI to zA mATe teo prabhune prArthanA kare che? zuM bhagavAnane khabara nathI ke tenA bhaktane mATe zuM iSTa che ane zuM aniSTa che ? zuM bhagavAna sarvajJa nathI ? karuNAsAgara nathI ? bhagavAnane prArthanA karavAthI zuM siddha thaI zake che ? A praznanuM samAdhAna nIce pramANe jANavuM : (1) prArthanA e prAyazcittanuM eka svarUpa che ane prAyazcittane siddhAMtamAM eka aMtaraMga tapa tarIke svIkAravAmAM AvyuM che. x bhASAstutipATha : zrImad * darzanapATha : kavivara budhajanakRta rAjacaMdra : patrAMka 250 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghutA 58 (2) prArthanA, mokSamArganI siddhimAM, puruSArtha ane prArabdhano samyapha prakAre samanvaya sAdhe che ane tethI syAdvAdavidyAnI puSTi kare che, matalaba ke gurutama puruSArtha karavA chatAM jyAre sAdhanAmAM AgaLa vadhI zakAtuM nathI tyAre bhakta-sAdhakane prabhuzaraNa svIkAryA sivAya bIjo koI vilpa raheto nathI. (3) joke paramAtmA ke sadgurune, bhakta taraphathI koI stuti-bhaktiprArthanA vagerenuM prayojana nathI, chatAM jyAM sudhIte pramANe na karavAmAM Ave tyAM sudhI bhaktano ahaMbhAva-mamatvabhAva vilaya pAmato nathI ane tema thayA vinA paramArtha mokSamArganI siddhi paNa thaI zaktI nathI. AnAthI AgaLa, prArthanA e prayoga ane anubhavano viSaya che. paurANika ane aitihAsika-ema aneka dRSTAMtoe prArthanAnA siddhAMtanI puSTi karI che. mahAsatI draupadI, mahAsatI sItA, aMjana cora Adi paurANika daSTAMto che. AcAryazrI samaMtabhadrasvAmI, zrImAnatuMgAcArya, bhaktakavi zrI narasiMha mahetA ane prabhupremamasta zrI mIrAMbAI Adi aitihAsika daSTAMto che, A vaDe prArthanAnI sAdhanA-praNAlInI saphaLatApUrvaka siddhi thAya che. je yugapradhAna AcAryo, apramatta yogIzvaro ane mahAjJAnIoe saiddhAMtika graMthonI racanA karI che temaNe ja sAthe sAthe bhakti, prArthanA, AlocanA, prAyazcitta Adi viSayaka graMthonI paNa racanA karI che. potAnI jIvanasAdhanAmAM teoe jJAna sAthe bhaktinI AvazyaktAno atyaMtapaNe anubhava karIne, teno svIkAra karela che. jemanAM upadezAmRtano amArA jIvana upara vizeSa upakAra thayo che evA, jJAnabhaktinA ArAdhaka mahAtmAomAMthI thoDA mahAtmAonI kRtiono nIcenA koThAmAM aMgulinirdeza mAtra karIe chIe : www.jainelibrary.com Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna-bhaktino samanvaya batAvato koTho Oh jJAna-paraka kRtio mahAtmAnuM zubha nAma zrI kuMdakuMdAcArya samayasAra pravacanasAra paMcAstikAya niyamasAra Adi aneka bhakti-paraka kRtio dazabhakti (prAkRta) 1. tIrthaMkarabhakti 6. AcAryabhakti 2. siddha-bhakti 7. nirvANabhakti 3. zruta-bhakti 8. paMcaparameSThi-bhakti 4. cAritrabhakti 9. naMdIzvara-bhakti 5. aNagAra (sAdhu) bhakti 10. zAMti-bhakti zrI samatabhadrasvAmI | 1. yujyanuzAsana 2. AptamImAMsA 3. ratnakaraMDazrAvakAcAra 1. bRhat svayaMbhUstotra (caturvizati stavana) | 2. stutividyA (jinazataka) zrI hemacandrAcArya siddhahemazabdAnuzAsana 2. kAvyAnuzAsana 3. yogazAstra 4. pramANamImAMsA 1. vItarAgastotra 2. ayogyavyavacchedikA 3. anyayogavyavacchedikA 4. triSaSTizalAkApuraSacarita bhaktimArganI ArAdhanA Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAtmAnuM zubha nAma zrImad rAjacaMdra zrImad zaMkarAcArya bhakta kavi zrI narasiMha mahetA jJAna-paraka kRtio zrI AtmasiddhizAsra zrI apUrva avasara (1) vivekacUDAmaNi (2) (3) Atmabodha gItAbhASya (1) jyAM lagI AtmA tattva cInyo nahIM, tyAM lagI sAdhanA sarva jUThI. (2) huM karuM, huM karuM e ja ajJAnatA, zakaTano bhAra jema zvAna tANe. (1) (2) bhakti-paraka kRtio zrI mokSamALA-zikSApATha 13/14/15/35/56/107 patrAMka : 201213/223/250/263 493 (uttarArdha) 572/693/885 upadezachAyA 4/8 (3) 1. haristuti 2. goviMdASTakam 3. jagannAthASTakam 4. gurvaSTakam zivAnaMdalaherI 5. 6. devIbhujaMgastotra 7. sauMdaryalaharI 8. kalyANavRSTistavana 9. bhavAnIbhujaMgam (1) bhUtaLa bhakti padAratha moTuM brahmalokamAM nAhi re, (2) hira hara raTaNa kara, kaThaNa kaLikALamAM, dAma bese nahi kAma saraze. (3) narasaiMyA TraMkane, prIta prabhuzuM ghaNI, avara vepAra nahIM bhajana tole. laghutA 60 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 61 bhaktimArganI ArAdhanA ahIM bhaktanI je niHspRhatA kahI che, te sAMsArika vastuo saMbaMdhI jANavI. bhakta, mokSamArgamAM AgaLa vadhavA bhakti karavAnI zakti, saMyama dhIraja, jJAna ityAdi pAramArthika sadgaNonI prArthanA kare to teno, koI apekSAe bAdha nathI. nijadoSakathana e AtmasudhAraNanuM eka agatyanuM aMga che, jevI rIte vyavahArajIvanamAM koInuM najIkanuM svajana gujarI gayuM hoya ane te vyakti na raDatI hoya to tene raDAvavAmAM Ave che ke jethI enI aMtaravyathA haLavI thaI jAya, tevI rIte paramArthamAM dinapratidinanA jIvanathI ApaNane je doSa lAgyA hoya athavA pramAdathI koI moTo doSa thaI gayo hoya to tenuM saguru ke prabhu samakSa nivedana karIne prAyazcita karavAthI te doSa haLavo thaI jAya che, ane bhaktajana te doSathI mukta thaI zake che. AtmazuddhinI A prakriyAno siddhAMtamAM vipulapaNe vistAra karyo che tyAMthI abhyAsIoe tenuM avalokana karI levuM. atre to eTaluM ja kahevuM basa thaze ke potAnA doSonuM kathana khullA dilathI karavuM joIe pUrve thayelA ucca koTinA mahAtmAo paNa potAnA doSonI nikhAlasapaNe kathanI karI kevI kevI rIte doSarahita thayA che te have ApaNe joIe : 1. vIrajIne caraNe lAguM, vIrapaNuM te mAguM re zrImad AnaMdadhanajI mahArAja * 1. prAyazcittanA nava prakAra kahyA che. -zrI tattvArthasUtra : 9-12 2. daza prakAranA doSothI rahitapaNe cAra prakAre AlocanA karavAnI zAstramAM AjJA karI che. - (a) uparokta sUtranI sarvArthasiddhinI TIkA - (ba) niyamasAra - 108 3. lAla raNajitasiMhakRta bRhad AlocanA tathA AlocanA - pATha. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghutA 2. 3. (harigIta) je azubhabhAve doSa kaMI kIdhA vacana, mana, kAyathI; guru samIpa niMdA tenI kara tuM, garva ke mAyA tajI. (harigIta) ThagavA vibhu A vizvane vairAgyanA raMgo dharyA, ne dharmano upadeza raMjana lokane karavA karyA; vidyA bhaNyo huM vAda mATe, keTalI kathanI kahuM ? sAdhu thaIne bahArathI, dAMbhika aMdarathI rahuM, (kaDakhAnI dezI) tAra ho tAra prabhu, muja sevaka bhaNI, dAsa avaguNa bharyo, jANI potA taNo, zrI ratnAkarapaccIsI : 9 jagatamAM eTaluM sujaza lIje; rAgadveSa bharyo, moha vairI naDyo, --bhAvaprAbhUta-106 dayAnidhi dIna para dayA kIje. krodhavaza dhamadhamyo, zuddha guNa navi ramyo, lokanI rItimAM ghaNuMye rAto; dara bhamyo bhavamAMhIM huM viSayamAto. --zrImad devacandrajIkRta mahAvIra svAmInuM stavana Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktimArganI ArAdhanA (doharA) 4. burA ju dekhana meM calA, burA na miliyA koI; jo dila khojA ApanA, mujhasA burA na koI. -mahAtmA kabIradAsajI (rAga-kedAra-tritAla) 5. mo samakauna kuTila khala kAmI. jina tanu diyo tAhi bisarAyo, aiso nimakaharAmI che dhru bhari bhari udara viSayako dhAva, jaise sUkara grAmI, harijana chAMDa hari-vimukhanakI nisidina karata gulAmI / 1 // pApI kauna baDI hai mote, saba patitanameM nAmI. sUra patitako Thaura kahAM hai, suniye zrIpati svAmI che ra (doharA) 6. he prabhu! he prabhuzuM kahuM dInAnAtha dayALa, huM to doSa anaMtanuM bhAjana chuM karuNALa, zuddhabhAva mujamAM nathI, nathI sarva tuja rUpa; nathI laghutA ke dInatA, zuM kahuM paramasvarUpa, nathI AjJA gurudevanI acaLa karI uramAMhI; ApaNo vizvAsa daDha ne paramAdara nAhIM. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghutA 64 joga nathI satsaMgano, nathI sevA joga; kevaLa arpaNatA nathI, nathI Azraya anuyoga. huM pAmara zuM karI zakuM? evo nathI viveka; caraNa zaraNa dhIraja nathI, maraNa sudhInI cheka, aciMtya tuja mAhAbhyano nathI praphullita bhAva; aMza na eka snehano, na maLe parama prabhAva. acaLarUpa Asakti nahIM, nahi virahano tApa; - kathA alabha tuja premanI, nahIM teno paritApa. bhaktimArga praveza nahi, nahIM bhajana daDha bhAna; samaja nahIM nija dharmanI, nahi zubha deze sthAna. sevAne pratikULa , te baMdhana nathI tyAga; deheMdriya mAne nahIM, kare bAhyA para rAga, tuja viyoga skurato nathI, vacananayana yama nahIM; nahi udAsa ana-bhaktathI, tema gRhAdika mAhIM. ahaMbhAvathI rahita nahi, svadharma saMcaya nahIM; nathI nivRtti nirmaLapaNe anya dharmanI kAMI. ema anaMta prakArathI sAdhana rahita huMya, nahIM eka saguNa paNa, mukha batAvuM zuMya ? - zrImad rAjacandra H 264 (rolAchanda) . 7. Alocanavidhi thakI doSa lAge ghare te saba doSa vinAza hou tumauM jina mere, bAra bAra isa bhAMti moha, mada, doSa, kuTilatA, IrSAdikartI bhaye nidiye je bhayabhItA. -sAmAyikapATha-bhASA-10 paMDita zrI mahAcandrajI viracita Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 bhaktimArganI ArAdhanA (Da) karelA doSo pharI na karavAnI pratijJA : prArthanAnA prakramamAM, sAdhaka potAnAthI thaI gayelA doSono kevI rIte saMpUrNa ekarAra kare che te vAta ApaNe AgaLa joI gayA. jeNe ahaMkAra ane mAyAcAra choDIne potAnA doSonI kabUlAta karI che teno Azaya doSothI rahita thaI sadguNasaMpanna thavAno che. jeno A nirdhAra deDha thayo che, teNe, sadguru ke prabhunI sAkSIe pratijJA levI ja rahI ke pharIthI have A doSa nahIM karuM. je A pramANe pratijJA kare che tene doSanuM punarAvartana thatuM nathI, arthAt kadAcita thaI jAya to paNa te doSanI mAtrA ati alpa hoya che. jema jema bhaktajana yathArya dinabhAva grahaNa karIne AgaLa vadhato jAya che, tema tema tenA bhAvonI vizuddhi thatI jAya che, ane Ama thatAM svAbhAvikapaNe ja tenuM AtmabaLa vRddhigata thAya che. pahelAM pApapravRttio jora kare jatI hatI paNa have potAnI Atmazakti ane saMkalpabaLa vadhavAthI te te pravRttionuM jora cAlatuM nathI. matalaba ke tenI sAdhanA mAtrAnI apekSAe ane guNavattAnI 24UELLZA (both Quantitatively and Qualitatively) lasiz ulud jAya che ane Ama, upara uparanI zreNione siddha karato thako te parAbhakti,ananyabhakti-samatAbhAvane pAmato jAya che. A AlocanA Adi prakriyA dvArA AtmabaLa vadhArI, zUravIra thaI, mahApuruSoe kevI rIte mokSamArgamAM vijaya meLavyo che tenuM svAnubhavamudrita varNana zrImad rAjacandrajI nIce pramANe kare che: "viSaya kaSAyAdi vizeSa vikAra karI jAya te vakhate vicAravAnane potAnuM nirvIryapaNuM joIne ghaNo ja kheda thAya che, ane AtmAne vAraMvAra niMde che, pharI pharIne tiraskAranI vRttithI joI, pharI mahaMta puruSanAM caritra ane vAkyanuM avalaMbana grahaNa karI, AtmAne zaurya upajAvI, te viSayAdi sAme ati haTha karIne tene haThAve che tyAM sudhI nIce mane besatA nathI, tema ekalo kheda karIne aTakI rahetA nathI. e ja vRttinuM avalaMbana AtmArthI jIvoe lIdhuM che, ane tethI ja aMte jaya pAmyA che. A Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghutA vAta sarva mumukSuoe mukhe karI hRdayamAM sthira karavA yogya che." (patrAkaM 819) prArthanAH upasaMhAra : jema zarIra mATe bhojana jarUrI che, bALaka mATe mAtA jarUrI che tema mAtra AdhyAtmika vikAsa mATe ja nahIM paraMtu rojabarojanA jIvananA saMgharSothI upara UThavA mATe, nirbhaya thavA mATe, mananI zAMti mATe ane jIvanasaMgrAmamAM preraNA, manobaLa ane nizcitatAnI prApti mATe, manuSyane prArthanAnI AvazyaktA che. sAmAnya mAnavIthI mAMDI, madhyama sAdhaka ane UMcI koTinA mahAtmA-sau koIne eka yA bIjA rUpe prArthanAnI jarUra paDe che-pachI te sAmUhika ho yA vyaktigata ho. prAthamika bhUmikAmAM sAmUhika prArthanA vizeSa lAbhadAyaka nIvaDe che kAraNa ke sAmUhika pavitratAno lAbha potAne maLI zake che. dhIme dhIme zraddhA-bhakti vadhatAM, banne prakAranI prArthanAmAM bhakta joDAI zake che ane lAbha meLavI zake che. A lekhakanA AdhyAtmika vikAsamAM prArthanA, zaraNAgati ane prAyazcitte khUba mahattvano bhAga bhajavyo che tethI sAdhakone A sAdhananuM avalaMbana levAnI tenI khAsa bhalAmaNa che. vartamAnayugamAM mahAtmA gAMdhIjI, saMta vinobAjI, munizrI nAnacandrajI tathA munizrI saMtabAlajIe sAmUhika prArthanAo yojIne tene lokapriya banAvI che. A sAdhanA mATe aMtaranI zraddhA ane bhakti sivAya bIjI koI moTI sAdhasAmagrInI ke zArIrika kaSTa veThavAnI paNa jarUra paDatI nathI, mATe sahajasAdhya evA bhaktimArganA A agatyanA aMgano svIkAra karI bhakta-sAdhako potAnA jIvanane unnata ane nizcita banAvo e ja abhyarthanA, iti zivam. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6' 7 samatA ########## samatA bhaktimArganI ArAdhanA ektA bhUmikA : bhaktimArganI ArAdhanAnI caramasImAnI A bhUmikA che. samatA ane ektAno bhAvArtha lagabhaga eka thAya che. samatA zabda samabhAva, samarasIbhAva, svabhAvanuM sUcana kare che. siddhAMtamAM, tene mATe bIjA cha mukhya zabdono upayoga karIne badhAne ekArthavAcaka kahyA che. A cha zabdo che sAmya, svAsthya, samAdhi, yoga, cittanirodha ane zuddhopayoga.* samatAnI sAdhanA krame karIne siddha thaI zake che. saraLatA, vinaya ane samajaNa vagere guNothI saMpanna thaI, zravaNa-kIrtanAdi bhaktinA prakAronI upAsanA dvArA, jema jema bhaktanA bhAvonI zuddhi thatI jAya che, tema tema samatAnI utpatti thaI tenI vRddhi thatI jAya che vivekapUrvakanI bhaktinA phaLarUpe jJAnIoe A samatAnI prApti kahI che. yathA (toTaka chaMda) samabhAvI sadA pariNAma thaze, jaDa maMda adhogati janma jaze, zubha maMgaLa A paripUrNa caho, bhajIne bhagavaMta bhavaMta lo. zrI mokSamALA : 15-3 * zrI padmanaMdipaMcaviMzati : 4-64 ahIM zloka 63 thI 70 sudhI A samatAbhAvanuM saMkSipta varNana karyuM che. te abhyAsI mumukSuoe avalokana karavA yogya che. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samatA - ektA 68 bhaktino sUkSma bhAva : samatA e bhaktinI ArAdhanAnA paripAkarUpe pragaTa thato bhaktano eka ati nirmaLa, vizuddha ane sUkSma bhAva che. premabhaktimAM jema jema bhakta AgaLa vadhato jAya che, tema tema tenA jIvanamAMthI svArthanA aMzono vilaya thato jAya che, ane tene sarva jIvomAM potAnA parama ArAdhya prabhunuM ja darzana thavA lAge che. tevA bhaktane mAruM tAruM kAMI rahetuM nathI, aMtaramAM satatapaNe prabhunuM smaraNa rahevAthI tenuM citta eTaluM badhuM prabhumaya thaI jAya che ke sarvatra tene prabhudarzana ja thavA lAge che. tethI ja mahApuruSoe kahyuM, "jevI daSTi A AtmA pratye che, tevI daSTi sarva AtmAne viSe che. jevo sneha A AtmA pratye varte che, tevo sneha sarva AtmA pratye varte che. koI pratye ochApaNuM-adhikapaNuM kaMI AtmAne vartatuM. nathI. avikalparUpa sthiti che." (zrImad rAjacandra). je Avo bhakta hoya te konA para krodha kare ? konI niMdA ke IrSA kare ? konA para moha kare ke kono vizvAsaghAta kare ? tene to sarva jIvo pratye samAnatAno bhAva bhAse che, tethI jJAnIoe kahyuM : icchA ane dveSa vagara, sarva ThekANe samadaSTithI jonAra evA puruSo bhagavAnanI bhaktithI yukta thaIne bhAgavatI gatine pAmyA, arthAta nirvANa pAmyA.* A kakSAe, samatAne pAmelA mahAtmAonAM pariNAmonI be zreNio vicArI laIe. eka savikalpa avasthA che ane bIjI nirvikalpa avasthA che. savikalpa avasthAmAM te bhaktajana bhaktinA bIjA zravaNakIrtanAdi prakAromAM pravarte athavA potAne yogya bIjI pravRttimAM paNa rahe, jyAre nirvikalpa avasthAmAM AvI jAya tyAre to te prabhupremamAM saMpUrNapaNe DUbI jAya che ane dehanuM ke jagatanuM sarva bhAna gumAvI de che. A dazAne * zrImad bhAgavata : 3-24-47 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktimArganI ArAdhanA bhAvasamAdhi ke premasamAdhi kahe che. pahelI bhUmikAmAM dAso'haM hatuM pachI soDahaM thayuM ane chevaTe "ahaM" mAtrano anubhava rahI gayo. A ahaM te deha nahIM, vANI nahIM, mana nahIM, buddhi nahIM, paraMtu te sarvathI pAra raheluM evuM zuddha, anupama, saccidAnaMdasvarUpa paramAtmapada che, je vANIno viSaya nathI. A sthitino anubhava te ja che ektA ektA jyAM bhakta, bhakti ane bhagavAna eka thaI jAya che te ja A nija anubhavapramANa potAnuM mULa svarUpa che. A sthiti sarva AdhyAtmika sAdhAnAnI caramasImA che. ArAdhanAnuM phaLa paNa A ja che ane kRtakRtyatA paNa A ja che. A sthitine kharekhara jANavA mATe teno anubhava ja karavo joIe. tene ja jJAnIo svAnubhUti athavA AtmasAkSAtkAra kahe che ane yogIo nirvikalpa samAdhi kahe che. te bhUmikAmAMthI pAchA pharyA bAda judA judA bhaktajanoe tene mUMgAnI bhASAmAM izArAthI samajAvyuM che. teoe je kAMI kahyuM temAM tenuM saMpUrNa digdarzana nathI, kAraNa ke te to anirvacanIya che, paraMtu teno aMgulinirdeza mAtra teoe karyo. jJAnIoe paNa tene gAyuM. potapotAnI sAdharrApaddhatimAM ane kathanapaddhatimAM bheda hovAne lIdhe tathA potAnA anubhavanI pragADhatA vibhinna hovAne lIdhe bhale tenuM varNana bhinna bhinna paddhatimAM thayuM hoya, paraMtu te pada, sthiti anubhUti, bhAva to eka ja che. 23 samatA-ektAnI prAptinI vividha bhUmikAo : supAtra ane abhyAsI jIvonI vizeSa vicAraNA arthe, samatAnI sAdhanAnA svarUpa viSe, atre, thoDI vicAraNA, bhaktanI bhASAmAM prastuta karIe chIe. joke A vAta mukhyapaNe to gurugama dvArA samajAya che, topaNa Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samatA - ektA - bhUmikA anusAra thoDI samajaNa ane vicAraNA atyAre karI haze to pratyakSa sadgurusamAgamamAM, bhaviSyamAM te jaldIthI samajI zakAze ema jANI teno nirdeza karIe chIe : samabhAva te to AtmAnuM potAnuM mULa svarUpa ja che ane teno AvirbhAva mukhyapaNe nIce batAvelI traNa kakSAe thAya che H (a) zraddhAnI mukhyatAnI apekSAe jyAre samatAbhAvano AvirbhAva (paricaya) thAya tyAre prabhudarzana thayuM ema kahevAmAM Ave che. (ba) smRtinI mukhyatAnI apekSAe jyAre samatAbhAvano AvirbhAva (paricaya) thAya tyAre prabhupadanuM jJAna thayuM ema kahevAmAM Ave che. (ka) rasAsvAdanI mukhyatAnI apekSAe jyAre samatAbhAvano AvirbhAva (paricaya) thAya tyAre prabhupadano bheTo thayo ema kahevAmAM Ave che. 70 sAdhanAjIvananA saMpUrNa vikAsanI bhinna bhinna bhUmikAonA kALamAM, A traNano AvirbhAva parasparanI apekSA paNa rAkhe che ane kacit ekabIjAthI nirapekSa paNa che. A bhAvanI abhivyakti mahAjJAnIoe ane bhaktoe potapotAnI bhASAmAM ane potapotAnI zakti-bhaktine anusarIne nIce pramANe karI che : 1. rAma sabhAmAM ame ramavA gyAM'tAM, pasalI bharIne rasa pIdho hirano rasa pUraNa pAyo.. pahelo piyAlo mArA sadgurue pAyo, bIje piyAle raMganI relI ....harino rasa trIjo piyAlo mArA rome rome vyApyo, cothe piyAle thaI chuM ghelI ....harino rasa Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 71 bhaktimArganI ArAdhanA rasabasa ekarUpa thaI rasiyAne saMge, vAta na sujhe bIjI vATe .harino rasa, moTA jogezvarane je svapna na Ave, te mArA maMdiriyAmAM hAle harino rasa, akhaMDa hevAtaNa mArA sadgurue dIdhAM, akhaMDa saubhAgI amane kIdhAM harino rasa bhale maLyA re mahetA narasiMhanA svAmI, dAsI parama sukha pAmI harino rasa, (doharA) 2. va nija svabhAvano anubhava, lakSa, pratIta, vRtti vahe nija bhAvamAM, paramArthe samakita.* 3. "jeNe koI prakAre traNapaNuM aMgIkAra karyuM che (zraddhA, smRti, rasAsvAda) topaNa je ekapaNAthI cuta thaI nathI ane je nirmaLApaNe udaya pAmI rahI che, tevI anaMta caitanyacihnavALI Atmajyotine ame niraMtara anubhavIe chIe, kAraNa ke tenA anubhava vinA anya rIte sAdhya AtmAnI siddhi nathI.* samatA ane ekatArUpI bhAvonI sAdhanA ane tenI anubhUtino ullAsa, aneka mahAtmAoe potapotAnI sAdhanapaddhati, kathanapaddhati ane anubhUtinI taratamAtAne anulakSIne svazakti pramANe nIce mujaba vyakta karyo che ? (1) "jina (paramAtmA) dAtAra che, jina e "bhoktA che, A samasta * zrI AtmasiddhidAsa - 111-zrImad rAjacandra. + zrIsamayasArakaLaza : 2 -AtmakhyAti : zrImad amRtacandrasUri Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samatA - ektA jagata jina che. jagatamAM sarvatra jina che, je jina che te huM pote ja chuM." zrIjinasahastranAmamaMtra : 3 : AcArya siddhasena divAkara. (2) mokSaprAptinAM kAraNonI sAmagrImAM bhakti ja mahAna che. potAnA AtmasvarUpanuM anusaMdhAna karavuM tene ja bhakti kahevAmAM Ave che. -zrI vivekacUDAmaNi : 32-zrImad zaMkarAcArya (3) dehabuddhithI huM tamAro dAsa chuM, jIvabuddhithI huM tamAro aMza chuM ane tatvabuddhithI huM ane tame eka chIe, ema mArI daDha mati che. - adhyAtmarAmAyaNa (doharA) (4) rAma kabIrA eka haiM, kahana sunanake doya; do kara jo koI jAnI, guru milA nahi hoya. merA mana sumire rAmakuM, merA mana rAmahi AhiM, aba mana rAmahi hai gayA, sIsa navAvo kAhi. mAlA japU na kara japuM, mukhase kahyuM na rAma, rAma hamArA hamako jape, (ma) baiTha karuM vizrAma. -kabIrajInAM AdhyAtmika pado (rAga malhAra) (5) aho! aho! huM mujane kahuM, namo muja namo muja re; amita phala dAna dAtAranI, jehanI bheTa thaI tuja re. -zrImad AnaMdadhanajIkRta zAMtinAtha svAmInuM stavana (zrI zreyAMsa jina aMtarajAmI...e dezI) Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 73 bhaktimArganI ArAdhanA (6) dravyaseva vaMdana namanAdika, arcana vaLI guNagrAmojI, bhAva abheda thavAnI IhA, parabhAve niSkAmojI zrI. 2 parama guNI seva tanmayatA, nizcaya dhyAne dhyAvejI, zuddhAtama anubhava AsvAdI, devacaMdra pada pAvejI. zrI 11 - zrImad devacaMdrajIkRta caMdraprabhusvAmInuM stavana 7. paramAtmA ane AtmAnuM ekarUpa thaI javuM (!) te parAbhaktinI chevaTanI hada che, eka e ja laya rahevI te parAbhakti che. paramAtmAne niraMjana ane nirdeharUpa ciMtavya jIvane e laya AvavI vikaTa che, eTalA mATe jene paramAtmAno sAkSAtkAra thayo che, evo dehadhArI paramAtmA te parAbhaktinuM parama kAraNa che, te jJAnI puruSanA sarva caritramAM aikyabhAvano lakSa thavAthI tenA hRdayamAM virAjamAna paramAtmAno aikyabhAva hoya che ane e ja parAbhakti che. jJAnI to paramAtmA ja che, ane tenI oLakhANa vinA paramAtmAnI prApti thaI nathI, mATe sarvaprakAre bhakti karavA yogya evI dehadhArI divyamUrti, jJAnIrUpa paramAtmAnI-ne namaskArAdi bhaktithI mAMDI parAbhaktinA aMta sudhI eka laye ArAdhavI, evo zAstralakSa che. paramAtmA A dehadhArI rUpe thayo che ema ja jJAnIpuruSa pratye jIvane buddhi thaye bhakti Uge che ane te bhakti krame karI, parAbhaktirUpa hoya che. A viSe zrImadbhAgavatamAM, bhagavadgItAmAM ghaNA bheda prakAzita karI e ja lakSya prazasyo che, adhika zuM kahevuM? jJAnI tIrthaMkaradevamAM lakSa thavA jainamAM paNa paMcaparameSThI maMtramAM "namo arihaMtANaM" pada pachI siddhane namaskAra karyo che, e ja bhakti mATe ema sUcave che ke prathama jJAnIpuruSanI bhakti; ane e ja paramAtmAnI prApti ane bhaktinuM nidAna che. -zrImad rAjacandra : patrAMka 225 (harigIta) 8. re Atma tAro ! Atma tAro ! zIgha ene oLakho; sarvAtmamAM samadaSTi gho, A vacanane hRdaye lakho. -zrI mokSamALA : 67-5 " sataI. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samatA - ektA - A pramANe sarva bhaktone lakSyarUpa evI samatA-ektA nAmanI parAbhaktinuM nirUpaNa pUruM karyuM. 74 upasaMhAra upAsanAkrama ane tenuM phaLa : adhyAtmavikAsane lakSamAM rAkhIne bhaktimArganI ArAdhanA bhakta-sAdhaka kevI rIte kare che tenuM punaHsmaraNa, samApti-avasaranA samaye, ApaNe have karI jaIe. A bhaktimArganI ArAdhanA mATe sAdhake sarvaprathama satsaMga karavAno che. jyAM jJAna-dhyAna-vairAgya ane prabhubhaktinA bhAvonuM poSaNa maLe tevA satsaMgamAM vAraMvAra premapUrvaka javAthI sAdhakane (duniyAno) rucino raMga Utare che, kAraNa ke sAcI prabhubhakti dvArA mohamAyAnA bhAva ghaTatA jAya che, ane divyapremanA (deva-guru-dharmanI bhaktinA) bhAva vadhatA jAya che. Ama, bhaktasAdhakanA jIvanamAM pAyArUpa evuM eka atyaMta dRDha zraddhAbaLa Upaje che, jenA upara dhIme dhIme bhakti-muktirUpI mahela baMdhAvA lAge che. uparokta rItithI jenA aMtaramAM vivekapUrvakanI bhaktino bhAva udaya pAme che te, bhaktimAM bAdhaka evAM kAraNothI dUra rahe che ane krame karIne te te kAraNonA tyAga kare che kAraNa ke prabhunI sAthe anusaMdhAna karavAmAM te te kAraNo aMtarAyarUpa che. A pramANe bhaktajananA jIvanamAMthI vyasanano, svArthamaya pravRttiono, anyAyapUrvakanA jIvana-vyavahArano ane anya durguNono vilaya thAya che. pApapravRtti ane pApamaya bhAvo upazAMta thatAM, tenA jIvanamAM anekavidhi sadguNonI viziSTa vRddhi tvarita gatithI thAya che ane tenuM AtmabaLa divase divase vadhavA lAge che. kALe karIne sAdhakanI bhaktisAdhanA vadhatI ja jAya che, kAraNa ke zraddhA ane samajaNapUrvaka, bhajananA krama niraMtara, te, vardhamAna karato jAya che. vividha prakAranA sAttvika ane tAttvika anubhavonI paraMparAone pAmato Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktimArganI ArAdhanA thako, potAnI zuddhine ane bhaktiniSThAne vadhArato thako te have paramAtmAnAM darzana potAnA dehadevaLamAM ja pAme che. tene, bhagavAna potAnA hRdayamAM ja pragaTelA vAraMvAra anubhavamAM Ave che, arthAt A kakSAe bhakta, bhakti ane bhagavAnanI tripuTIno vilaya thatAM bhaktinI sarvocca bhUmikAnI tene prApti thaI jAya che. A dazAne ja parAbhakti, ananyabhakti, ekatvabhakti, svarUpabhakti, Atmabhakti ke premasamAdhirUpa bhakti kahevAmAM Ave che. 75 AvA bhaktanA romeromamAM eka sAttvika AnaMda chavAI jAya che. tenuM citta prasannatAthI UbharAI jAya che, ane potAnA priyatamanI upAsanAmAMsevAmAM - te potAnA jIvanano zeSa kALa samarpaNatApUrvaka vyatIta kare che. tenuM jIvana have eka satpuruSanuM - sAcA saMtanuM - jIvana banI jaI, vyaktigata ane sAmUhika kalyANanI eka dIvAdAMDI samuM zobhatuM rahI aneka mumukSusAdhaka bhaktone AdhyAtmika preraNAsrota banI rahe che. uttama bhaktanuM svarUpa : uttama bhakta, uttama jJAnI ane uttama yogI A traNeya prakAranA mahAtmAonA jIvanamAM tAttvika dRSTie vicAratAM samAnatA hoya che. bhaktanA jIvananA vikAsamAM saMvedanazIlatAnI mukhyatA hoya che, jJAnInA jIvananA vikAsamAM vivekanI jhaLahaLatI jyotanuM mukhyapaNe digdarzana thAya che ane yogInA jIvananA vikAsamAM daDhapaNe zAMtarasa anusAriNI jIvanaprakriyAnI mukhyatA jovAmAM Ave che. game te bAhya prakAranI sAdhanApraNAlI vaDe A paramAtmatattvanI upAsanA karavAmAM Ave, te saghaLIya upAsanAnuM phaLa aMtarAtmAnI zuddhi ane cittanI sthiratA che. A be tattvonI paramArthathI jyAM siddhi che tyAM uttama adhyAtmadazAnI prApti hoya che. chelle, AvI dazAne pAmelA puruSonuM jIvaMta vyaktitva kevuM hoya che tenuM je varNana pUrve mahAtmAoe karyuM che te jANI, tevA puruSone tattvathI oLakhI, temanAmAMthI preraNA prApta karI, sarva bhaktasAdhako tevI uttama bhaktadazAne pAmavAno prayatna kare te ja bhAvanA. (1) jeo jIvamAtra pratye dveSarahita hoya, sau sAthe samatAvALA, Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samatA - ektA 76 kSamAvAna, saMtuSTa, yatnavAna, daDha nizcayI ane prabhu pratye arpaNatAvALA hoya, je lokothI DaratA nathI ane loko jenAthI DaratA nathI, je bhaya, harSa, ISya ane sarva AraMbhonA tyAgI hoya tathA je harSa, dveSa, zoka ane AkAMkSAthI rahita ane zubhAzubha (karmo)nA tyAgI hoya tathA je zatru mitramAM, mAna-apamAnamAM, ThaMDI-garamImAM, sukha-duHkhamAM tathA stuti-niMdAmAM samatAvAna hoya tathA niHsaMga, sahajapaNe sadaiva saMtuSTa, gRharahita ane sthira buddhivALA hoya, te bhakto bhagavAnane bahu priya hoya che. -zrImad bhagavadgItA : adhyAya 1213thI 19 (rAga-khamAja, tAla-dhumALI) (2) vaiSNava jana to tene kahIe, je pIDa parAI jANe re, paraduHkhe upakAra kare toye, mana abhimAna na ANe re. dhru sakaLa lokamAM sahune vaMde, niMdA na kare kenI re, vAca kAcha mana nizcala rAkhe, dhana dhana jananI tenI re, 1 samadaSTi ne tRSNAtyAgI, parastrI jene mAta re, jihvA thakI asatya na bole, paradhana nava jhAle hAtha re. 2 mohamAyA vyApe nahi jene, daDhavairAgya jenA manamAM re, rAmanAmazuM tALI lAgI sakaLa tIratha tenA tanamAM re. 3 vaNalobhI ne kapaTa-rahita che, kAma krodha nivAryA re, bhaNe narasaiyo tenuM darazana karatAM, kuLa ekotera tAryA re. 4 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIje-khaDana LjaMtamahAtmAonAM caritro Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhaktonAM caritro [1] AdyastutikAra zrI samastebhadrasvAmI lokottara buddhipratibhA, nyAyazAstramAM nipuNatA, avirata sarasvatIArAdhanA ane alaukika jinazAsana premanA dhAraka- AdyastutikAra AcAryazrI samaMtabhadrasvAmIe potAnA janmathI A bhAratanI bhUmine lagabhaga bIjA saikAmAM vibhUSita karI hatI. jIvanaparicaya : temano janma dakSiNa bhAratamAM thayo hato. temanA pitA uragapuranA rAjA hatA. (hAlanuM urapura ke je tAmilanADu rAjyamAM kAverI nadIne kAMThe tricinApallI pAse AveluM baMdara che.) teo nAgavaMzanA eka mahAna kSatriya rAjA hatA ane temanuM nAma kalikavarmana hatuM. AcAryazrInuM potAnuM mULa nAma zAMtivarmA hatuM. bAlyAvasthAthI ja teo prakhara buddhizALI hatA. temanI bAlyAvasthAnI koI vizeSa mAhitI upalabdha nathI, paraMtu eTaluM cokkasa che ke temanAmAM AtmakalyANane potAnuM jIvanadhyeya banAvavAnI tamannA hatI. A bhAvanAne mUrtimaMta karavA vi. saM. 194mAM lagabhaga 18 varSanI uMmare teoe dIkSA grahaNa karI jJAna ane tyAgathI jIvanane mahAna banAvavAnI kalyANakArI prakriyA AraMbhI hatI. temanI dIkSA prasiddha jainAcAryazrI balAkapiccha muninI pAse kAMcImAM thaI hatI. dIkSA bAda kaThora adhyayana dvArA potAnI pratibhAne Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhaktonAM caritro 80 khIlavI teo alpa samayamAM siddhAMta, nyAya, tarka, chanda, alaMkAra, vyAkaraNa ane kAvyazAstra Adi aneka vidyAonA prakAMDa vidvAna banyA. paraMtu pUrvakarmayoge teone bhasmaka nAmano roga thayo. teoe guru pAse samAdhimaraNanI anujJA mAgI, paraMtu gurue temanuM ati ujajavala bhaviSya joI anumati ApI nahIM. tethI teoe guruAjJA pramANe dIkSAno vyuccheda karI, auSadhAdine grahaNa karyA. prasiddha lokakathA anusAra kAzI (dakSiNanuM kAzI-kAMcI)mAM temanI stutithI candraprabhu bhagavAnanI suvarNapratimA pragaTa thaI. A prasiddha prasaMgathI teonI kIrti sarvatra vyApI gaI. A vakhate tyAMnA rAjAe temanI vizeSa oLakhANa mAgI ane temanA mahAna cAritrathI prabhAvita thaI temanI pAse dIkSA lIdhI. tyAra pachI AcAryazrI potAnA guru pAse gayA ane pharIthI dIkSA laI dharmapracAranuM kArya cAlu karyuM. A pramANe potAnI sarvatomukhI mahAna AdhyAtmika pratibhAno vikAsa karI, kula lagabhaga 47 varSa sudhI loka-kalyANa ane jinazAsananI adbhuta prabhAvanA karI, AdyastutikAranI padavI pAmelA bhagavAna arihaMtanA parama bhakta, yugapradhAna AcAryazrI samaMtabhadrasvAmIe vi.sa. 241mAM svargArohaNa karyuM. jIvanakAryanuM vihaMgAvalokana : teonA kRtitvanA be vibhAga karI zakAya ? (1) dharmapracAra (2) sAhityanirmANa (1) dharmapracAra : potAnI dIrghakAlIna sAdhu-avasthAmAM teoe kAzmIrathI kanyAkumArI ane DhAkAthI dvArakA sudhI vihAra karyo. teo jyAM Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 81 bhaktimArganI ArAdhanA jyAM jatA, tyAM teonI pratibhAthI, pravacanazailIthI, zuddha cAritrathI ane alaukika vA-chaTAthI sau prabhAvita thatA. temaNe sarvatra ahiMsAdharmano ane prabhu mahAvIranI anekAMtavidyAno pracAra karyo ane bhalabhalA vAdIone niruttama banAvI dharma-vijaya prApta karyo. temanA A mahAna kAryanI ane satsAhityanI bhUri bhUri prazaMsA temanA pachI thayelA sarvazrI jinasenAcArya, zubhacandrAcArya, vardhamAnasUri, vAdirAjasUri, vidyAnaMdamuni, muni vAdIbhasiMha, vasunaMdI AcArya, bhaTTAraka sakalakIrti tathA zrImad rAjacandrajI Adi anekAneka mahAtmAoe karelI che. A uparAMta aneka zilAlekho paNa temanI puNyakIrtinAM yazogAna gAya che. (2) sAhitya nirmANa : AcAryazrInA racelA graMtho nIce pramANe che : 1. bRhat svayaMbhUstotra 2. stutividyA-jinazataka 3. devAgamastotra-AptamImAMsA 4. yukatyanuzAna 5. ratnakaraNDakazrAvakAcAra 6. jIvasiddhi 7. tattvAnuzAsana 8. prAkRta vyAkaraNa 9. pramANapadArtha 10. karmaprAbhatR TIkA ane 11. gaMdhahati mahAbhASya. A graMthomAMthI prathama pAMca upalabdha che. ApaNe temanA viSe thoDuM jANIe jethI samantabhadrAcAryajInA bhaktirasamAM thoDuM avagAhana zakya bane. bRhasvayaMbhUstotrane caturvizatistotra tarIke paNa oLakhavAmAM Ave che. temAM tIrthakaronI kramazaH 143 padyamAM stuti karavAmAM AvI che. pratyeka tIrthakaranI viziSTatAnuM varNana karavAmAM bhASA ne alaMkAranI evI racanA karavAmAM AvI che ke tethI pratyeka varNana eka suMdara stutimaya bhaktirasathI bharapUra varNana bane che ne gAyaka tathA zrotAnA manane DolAve che. A graMthanuM paThana nitya karavA jevuM che. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhaktonAM caritro jinazatakamAM ra4 tIrthakaronI stuti 100 zlokamAM citrakAvyanA rUpamAM, eka prakAranI viziSTa zailImAM karavAmAM AvI che. cakra, kmaLa mRdaMga, I. AkRtiomAM anekArthI geya zabdono upayoga karIne karavAmAM AvI che. samantabhadrajI kahe che ke jinendra bhagavAnanI ArAdhanA karanAra manuSyano AtmA AtmIya tejathI jhagamagI UThe che. Avo manuSya sarvotkRSTa mAnavI bane che ane tene mahAna puNyano saMcaya thAya che. devAgamastotra athavA AptamImAMsA samaMtabhadrajInI yugapravartaka kRti che. A stotramAM 115 padya che. AcAryazrI aMdhazraddhALu nathI, paraMtu zraddhAne tarkanI kasoTI para caDAvIne sAcuM ane zraddheya zuM che tenI ApaNane pratIti karAve che. ekAntavAdI vividha darzanonI AlocanA bhaktisabhara padomAM karavAmAM AvI che ane te AlocanA dvArA anekAntamata, syAdvAdanuM prabaLa samarthana karyuM che. AthI syAdvAdanA vistRta vivaraNa ane samarthanano A prathama graMtha lakhavAmAM Ave che. yutyanuzAsanamAM bhagavAna mahAvIranuM 64 padomAM stavana karavAmAM AvyuM che ane te stavananI aMdara ekAntavAdI darzanonA doSanI spaSTatA karatAM vIraprabhunA anekAntAtmaka sarvodaya tIrthanA guNonI spaSTatA karavAmAM AvI che. ratnakaraNDaka-zrAvakAcAranAM 150 padomAM zrAvakonA AcAranuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. samyaphadarzana, samyakajJAna ane sammacAritranuM vivecana karI 11 pratimAo tathA samAdhimaraNano paNa zrAvakadharmamAM samAveza karela che. buddhivAdI dRSTikoNathI AlocanA karavAthI manuSya naitiktAnA mAhAbhyane sArI rIte pichAnI zake che ane tenA pratye tene ruci utpanna thAya che. AcAryazrInI mAnyatA pramANe mananI sAdhanA hRdayanA parivartanamAM pariName to ja sAcI sAdhanA che. bAhya AcAromAM Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktimArganI ArAdhanA ADaMbaranI chAMTa hoya che. cAMDAlane tyAM janma lenAramAM paNa samyakdarzanano udbhava thAya to devo paNa tene devasamAna mAne che. A graMthamAM mukhyatve ATalI vAtono nirdeza che : 83 1. Atmadarzana (samyagdarzana)no mahimA. zrAvakanA ATha mULa guNonuM vivecana. 2. 3. (arihaMta) paramAtmAnI pUjAnuM mahattva. 4. vratonuM samyak pAlana karanAra mahAnubhAvonAM caritro. 5. moyukta muninI apekSAe nirmohI zrAvakanI zreSThatA. samyagdarzanayukta cAMDAlane paNa devatulya gaNavAno 6. udAra dRSTikoNa 7. samAdhimaraNanuM svarUpa, vidhi ane mAhAtmya. Ama vividharUpe dharmanuM padyamaya, suMdara tathA buddhiyukta Alekhana karIne samantabhadrAcAryajIe jainazAsananI utkrAntimAM amUlya phALo Apyo che. paramabhakti, uttama jJAna, dRDha cAritra, parIkSApradhAnapaNAnI sAthe sAthe zraddhAvantapaNuM, satyanuM anuzIlana ane sarvajJanA zAsana pratye sarvasamarpaNatAnA bhAvAvALA AvA AcAryazrIne ApaNA vAraMvAra namaskAra ho ! namaskAra ho ! [2] yugapradhAna AcArya zrI siddhasena divAkara potAnA bahumukhI viziSTa vyaktitva dvArA jaina dharmamAM sarvamAnyatA prApta karanAra AcArya zrI siddhasena mahAna bhakta, tArki, vAdI, Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhaktonAM caritro 84 siddhAMtajJAtA ane anekAMtavidyAziromaNi hovAthI eka yugapradhAna AcArya tarIke zobhe che. jIvanaparicaya : A mahApuruSano janma ujjayinImAM kAtyAyana gotrIya brAhmaNakuLamAM thayo hato. temanA pitAnuM nAma devarSi ane mAtAnuM nAma devazrI hatuM. temano udayakALa vi.saM. 625nI AsapAsa lekhavAmAM Ave che. bALapaNathI ja kuzAgra buddhinA dharAvanAra evA A brAhmaNa bALake vaidika kuLaparaMparA pramANe nAnI vayamAM ja siddhAMta, nyAya, vyAkaraNa Adi zAstrono abhyAsa karyo hato, ane mahAna vAdI (vAdavivAda dvArA dharmatattvano nirNaya karanAra ane anya sAthe dharmasaMbaMdhI carcA karanAra) tarIkenI kIrti paNa meLavI lIdhI hatI. prasiddha jainAcArya zrIvRddhavAdInI sAthe vAdavivAdamAM parAjaya thavAthI, temaNe temanuM ziSyatva svIkAra karI jainadIkSA lIdhI ane temanuM nAma kumudacaMdra rAkhavAmAM AvyuM. jJAnanipuNatA ane cAritradaDhatAthI kumudacaMdra gurunA badhA ziSyomAM agragaNyatA prApta karI lIdhI hatI ane gurue paNa temane ja uttarAdhikArI tarIke niyukta karyA hatA. AgamagraMthono saMskRtamAM anuvAda karavAnA muddA para temane bAra varSa saMghathI bahiSkRta karyAnI ane pachI sanmAnapUrvaka saMghamAM svIkAryonI eka aitihAsika ghaTanA temanA jIvanamAM noMdhAI che. ' potAnI jIvanasaMdhyAnAM varSo temaNe dakSiNa bhAratamAM pRthvIrapura nAmanA gAmamAM gALyAM hatA ane samAdhimaraNa dvArA svAgarohaNa karyuM hatuM. jIvanakAryanuM vihaMgAvalokana : sthaLe sthaLe vihAramAM dharmapracAra karavA Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 85 bhaktimArganI ArAdhanA uparAMta temaNe moTA moTA rAjAone paNa pratibodhyA hatA, jemAM ujjainano rAjA vikramAditya bIjo paNa samAveza pAme che. teo saMskRtanA prakAMDa vidvAna hatA ane teoe jaina nyAya, anekAnA ane bhagavadbhakti viSayo upara lakhelA nIcenA graMtho temanI alaukika sarvatomukhI pratibhAnuM darzana karAvI jAya che. temanI upalabdha kRtiomAM sanmatisUtra, zrI kalyANamaMdira stotra ane keTalA vidvAnone mate lAtrizikA (32 zlokanI eka evI 32 stutio)no samAveza thAya che, ke jemAM nyAyAvatAra' paNa AvI jAya che. banne AmnAyanA prathama koTinA prAcIna ane arvAcIna aneka mahAna AcAryoe temane bhaktipUrvaka namaskAra karyA che, jemAM sarvazrI akalaMka AcArya, jinasena AcArya, haribhadrasUri, hemacaMdrAcArya, abhayadevasUri Adi aneka che. uparokta kRtiomAMthI atre ApaNe mAtra kalyANa maMdira stotra viSe TUMkamAM vicArIzuM. 3. kalyANamaMdira stotra : atyaMta bhaktibhAvathI sabhara A stotramAM 44 pado che. bhagavAna pArzvanAthanI temAM stuti karelI che. te bhagavAnanA nAmathI saMsAranAM duHkho kSINa thAya che. hari, hara, brahmA vagere mahApuruSone parAjita karanAra kAmane bhagavAne parAjita karela che, krodhane to temaNe navamAM guNasthAnake jItI lIdho che ane kSamAthI krodha jItI zakAya che te potAnA jIvanathI sAbita karI batAvyuM che. Ama, bhagavAnanA vividha guNono mahimA gAIne sau koIne bhaktibhAvathI temAM lIna thavAno upadeza karyo che. paraMtu bhAvazUnya bhakti nirarthaka che, bhAvapUrvaka karelI bhakti WWW.jainelibrary.org Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhaktonAM caritro 86 ja sArthaka bane che evo siddhAMta nIcenA zlokamAM temaNe pratipAdita karyo che : AkarNito'pi mahito'pi nirIkSito'pi nUnaM na cetasi mayA vidhRto'si bhaktyA / jAto'smi tena janabAndhava ! duHkhapAtram yasmAta kriyAH pratiphalanti na bhAvazUnyAH // kalyANamaMdira stotra : 38 he bhagavAna ! meM ApanuM nAma paNa sAMbhaLyuM che, ApanI pUjA paNa karI che ane ApanAM darzana paNa karyA che, paNa duHkha mAro keDo choDatuM nathI, tenuM kAraNa e che ke meM bhaktibhAvapUrvaka ApanuM dhyAna karyuM nathI. mAtra ADaMbarathI ja A sarva karyuM che, bhAvapUrvaka nahi. jo bhAvapUrvaka bhakti, pUjA ke stavana karyuM hota to saMsAranuM A duHkha mAre bhogavavuM na paData. [3] mahAkavi zrI mAnatuMgAcArya potAnI aMtaraMga zreSTha bhakti ane camatkArika kavitva dvArA zrI RSabhadeva bhagavAnanA adbhuta stotranI - zrI bhaktAmarastotranI - racanA karanAra zrI mAnatuMgAcArya sAtamI zatAbdInA eka mahAna sapuruSa thaI gayA. jIvanaparicaya: AcAryazrInA jIvana saMbaMdhI apUrNa ane vivAdaspada mAhitI upalabdha thAya che.* temanA janmasthaLa, kuLa ke guruparaMparA viSe paNa pramANapUrvakanI nakkara hakIkatano abhAva varte che. mAtra teo rAjA harSa ke rAjA * "prabhAvakacarita'mAM jaNAvyA pramANe teo banArasanA vidvAna zreSThI dhanadevanA putra hatA ane temanI mAtAnuM nAma dhanazrI hatuM. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktimArganI ArAdhanA ArthithI manana hatuM ? paramAra AcAtAonI bhojanA samayamAM thayA hovA joIe evI vidvAnonI mAnyatA che. Do. kItha tathA paM. zrI gaurIzaMkara ojhA vagere itihAsavettAoe potAnA saMzodhana dvArA temane harSakAlIna mAnyA che. samrATa harSano rAjya kALa I.sa. 606 thI 647 che, tethI AcAryazrI paNa sAtamI zatAbdImAM vidyamAna hatA ane prasiddha saMskRta mahAkavi bANanA samakAlIna hatA. temanA jamAnAmAM paramAtmAnI stuti dvArA camatkAro batAvavAnI eka prakAranI praNAlikA sarvatra pravartatI hatI. jaina guruo pAse AvI vidyA che ke kema evo prazna UThatAM tenA samAdhAna mATe AcAryazrIne AhvAna svIkAravuM paDeluM. joke teonuM spaSTa vidhAna hatuM ke mArA prabhu to vItarAgI che tethI stuti-nidAnuM paramArthathI tene kAMI prayojana nathI, paraMtu prabhunA Azrita devatAonI stutithI laukika camatkAra banI zake. lokakathA anusAra AcAryazrIne lokhaMDanI beDInA baMdhanamAM mUkavAmAM AvyA. teoe paramAtmAnI stutirUpe je prasiddha stotranI racanA karI tenA prabhAvathI temanI beDIo tUTI gaI ane jinazAsanano jayajayakAra thayo ane paramAtmAnI sAcI bhaktithI AtmavizuddhinI sAthe laukki riddhisiddhinI prApti paNa thAya che evo siddhAMta prayoga- rUpe siddha thayo. yathA - (doharo) tuma padapaMkaja pUjaA, vidana roga Tara jAya, zatru mitratAko dhare, viSa niraviSatA thAya. AcAryazrInI sauthI prasiddha racanA bhaktAmara stotra che. prAkRtamAM lakhAyeluM bhayaharasto paNa temanI kRti mAnavAmAM Ave che. bhaktAmarastotramAM 48 zloka dvArA bhagavAna RSabhadevanI stuti karavAmAM AvI che. saMskRta bhASA, kAvyacamatkAra, alaMkAra vagere daSTiothI jotAM eka aitihAsika stutikAvya che. badhAya zloka ekamAtra Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhaktonAM caritro - 88 vasaMtatilakA chaMdamAM lakhAyA che. kalyANamaMdirastotra sAthe A stotranuM ghaNuM sAmya che. samasta jaina samAjamAM A stotrano khUba ja mahimA che ane hajAro bhaktajano dararoja teno mukhapATha kare che. tenA para aneka TIkATippaNa thayelAM che ane teno anuvAda hiMdI, gujarAtI, marAThI vagere aneka bhASAomAM thayelo che. AvI bhAvapreraka, prabhu guNavAcaka zreSTha kRtinA racayitA bhaktapravara AcAryazrInA caraNakamaLomAM namaskAra karI, temanAM eka-be padyanuM AsvAdana gujarAtImAM karIe :- "je jene bhaje te tenA jevo thAya' e nyAyane pratapiAdita karatuM evuM eka, ane "paramAtmapadane pAmavAno zreSTha upAya paramAtmAne jANIne, mAnIne temane bhajavA e ja che," evA siddhAMtane rajU karatuM bIjuM - ema be pado nIce pramANe che : (maMdAkrAtAM) emAM kAMI nathI navInatA nAtha ! devAdhideva ! bhakto sarve pada prabhu taNuM pAmatA nityameva. loko seve kadI dhanikane to dhanI jema thAya, sevA thAtAM prabhupada taNI Apa jevA ja thAya.II10 moTA moTA munijana tane mAnatA nAtha to te tejasvI cho ravi sama ane dUra ajJAnathIye, sArI rIte amara banatA Apane pAmavAthI, mukti mATe nava kadI bIjo mAnajo mArga AthI. ra3 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 89 bhaktimArganI ArAdhanA [4] RSabhayazogAthAkAra zrI jinasena potAnA dIrghakAlIna saMyamajIvanano moTo bhAga jemaNe zrI RSabhadeva, zrIpArthaprabhu ane zrIbharata cakravartI Adi pavitra purANapuruSonAM guNakIrtana, guNasmaraNa ane guNa-AlekhanamAM gALyo, evA AcArya zrI jinasenasvAmIe bhAratanI bhUmine navamI zatAbdImAM potAnA janmathI pavitra karI hatI. jIvanaparicaya H temanA jIvana viSe je mAhitI prApta che te parathI ema jaNAya che ke teono janma vikrama saMvata 810nI AjubAju karNaTaka ke mahArASTramAM thayo haze. teoe bALabrahmacArI avasthAmAM ja saMyama grahaNa karyo hato ane ekaMdare lagabhaga 95 varSanA AyuSyamAM aneka svapara-lyANanAM kAryo karyA hatAM. teonuM zarIra ekavaDA bAMdhAnuM ane zarIrasauSThava sAmAnya hatuM. teonA mukhya gurunuM nAma vIrasena hatuM, tathA jayasenanuM paNa teoe guru tarIke smaraNa kareluM che. mahApurANamAM je je AcAryone temaNe namaskAra karyA che te parathI teo zrImaMtabhadrasvAmInI paraMparAmAM thayA che ema vidvAnonuM mAnavuM che. teoe potAnA dIrgha jIvanakALamAM vistRta vihAra karyo hoya tema nirdezo maLe che ane dakSiNamAM dhAravADa jillAthI mAMDI upara vaDodarA thaI cittoDanI bhUmine paNa temane pAvana karI hatI. jIvanakArya ane sAhityanirmANa : AcAryazrIe potAnA jIvanano moTo kALa malakheDa (mAnyakheTa)mAM gALyo hato, je te vakhate mahArAja amoghavarSanI rAjadhAnI hatI. A sthAna vartamAnamAM lagabhaga dhAravADa jillAmAM mAnavAmAM Ave che. viziSTa saMyama, agAdha vidvattA, alaukika kavitva, niraMtara jJAnArjana ane ugra tapasyA dvArA temanI kIrti sarvatra Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhaktonAM caritro 90 vyApI gaI hatI. guNabhadra ane vinayasena jevA samartha munio ane amoghavarSa, akAlavarSa ane lokAditya jevA mahArAjAo ane sAmaMto temanA caraNone bhaktipUrvaka sevatA hatA te temanI alaukika ane laukika mahattAne sahajapaNe siddha kare che. mahArAjA amoghavarSe uttarAvasthAmAM temanI pAse dIkSA laI munipada grahaNa karyuM hatuM. teoe racelA pAMca graMtho mAnavAmAM Ave che : (1) AdipurANa (2) pArzvavyudaya kAvya (3) jayadhavalA-rIkA (4) vardhamAnapurANa (aprApya) (5) pArthastuti (aprApya) A uttama racanAo parathI temanA mahAna vyaktitvano khyAla AvI zake che, jayadhavalA TIkA vIsa hajAra zlokapramANa temanA gurue lakhela. pAchaLanA cAlIsa hajAra zlokonI racanA temaNe pote karelI che, je temanA agAdha siddhAMtajJAnanuM dyotaka che. atre mAtra temanA AdipurANano saMkSepamAM vicAra karIzuM. AdipurANa : bhAratIya saMskRti ane sAhityano A eka moTo koza che. joke temAM mukhyapaNe zrI RSabhadeva, bharata cakravartI vagere mahApuruSonAM caritronuM varNana che, chatAM prasaMgopAtta temAM itihAsa, bhUgoLa, saMskRti, samAja-vyavasthA, rAjanIti, arthazAstra, dharmatIrtho, cAra gationuM svarUpa, dAna-tapa puNya-pApa ane mokSa Adi tattvonuM vivaraNa vagere aneka viSayone evI rIte AvarI levAmAM AvyA che ke A zAstra vidvAnone, sAhityakArone, kavione, abhyAsIone, mumukSuone, munijanone ke sAmAnya vAcakavargane paNa zuddha bodha sAthe ziSTa manoraMjananI sAmagrI pUrI pADe che. Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktimArganI ArAdhanA 47 parvomAM racAyeluM A eka mahAna purANa-zAstra che. 12 ane 13 parvomAM RSabhadevanA garbha ane janmakalyANakonuM, 15mAM parvamAM temanA zarIrasauMdaryanuM, 16mAM parvamAM putra-putrIonA janmanuM ane tyAra pachI 22mAM parva sudhI bhagavAnanA vairAgya, dIkSA, tapa, zreyAMsa rAjA dvArA bhagavAnane zeraDInA rasanuM AhAradAna, keLavajJAnanI prApti ane dharmasabhA (samavasaraNa)nuM varNana che. pAchaLanAM parvomAM bharata, bAhubali vagere mahApuruSonAM caritronuM varNana che. A pramANe potAnI bahumukhI pratibhAthI jemaNe potAnuM jIvana dhanya banAvyuM che, ApaNane bhagavAnanAM caritronuM ane sadgaNonuM rasapAna karAvyuM che ane bhAratIya saMskRti ane jaina vADmayane samRddha karyuM che tevA AcAryazrIne "bhagavarjinasena evA pUjaya nAmathI vibhUSita karanAre yogya ja karyuM che. AvA mahAna AcAryane pharI pharI namaskAra karIe chIe. 3OM saumyamUrti AcArya zrI amitagati jemanAM vacanAmRtonuM pAna karavAthI bhavya bhaktajanonA aMtaramAM zAMti, sadAcAra, samatA ane prabhubhaktino udaya thAya che evA zrI amitagati AcArya vikramanI 12mI zatAbdImAM ujjaina-dhArAnagarInI AjubAjunA pradezomAM vihAra karatA hatA. jIvanaparicaya : temanA jIvana viSe thoDI ja vizvasanIya mAhitI prApta thAya che. temano janma vidvAnoe lagabhaga vi. saM. 2025nI AjubAju nirdhArita karyo che. temanA bALapaNanI kAMI vigato maLatI nathI, Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhaktonAM caritro temanA sAhitya parathI teoe gRhasthAzramamAM praveza karelo manAya che. mALavAnA prasiddha rAjA bhojanA kAkA mahArAjA muMjanA samayamAM teo vidyamAna hatA ane muMja rAjA je aneka vidvAno, kavio ane sAhityakAronuM potAnA rAjadarabAramAM sanmAna karato hato temAM zrI amitagatinuM sthAna bahu UMcuM hatuM. jIvanakArya ane sAhityanirmANa : mAthurasaMghanI guruparaMparAmAM teone AcAryapada prApta thayuM hatuM. teno ullekha nIce pramANe che : vIrasena devasena amitagati (prathama) nemiSaNa mAdhavasena ApaNA caritranAyaka amitagati (dvitIya) Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 93 teonA racelA graMtho nIce pramANe che : (1) subhASitaratnasaMdoha (2) dharmaparIkSA (3) upAsakAcAra (4) paMcasaMgraha (5) ArAdhanA (6) bhAvanAdvAtriMzatikA (sAmAyika pATha) subhASitaratnasaMdoha : graMthanuM nAma sUcave che te pramANe judA judA 32 viSayo upara 922 padyomAM A graMthanI racanA thaI che. mAyA, ahaMkAranirAkaraNa, indriyanigraha, srI-guNa-doSa, kopa-lobha-nirAkaraNa, jJAnanirUpaNa, cAritranirUpaNa, vyasana-nirAkaraNa, zrAvakadharma, bAra prakAranAM tapa vagere sAdhakane upayogI aneka viSayo upara A graMthamAM upadeza karyo che. bhaktimArganI ArAdhanA dharmaparIkSA : A graMtha AcArye mAtra be mAsamAM racyo hato ane temAM kathAo dvArA anekAntadharmanuM maMDana karela che. upAsakAcAra : A graMtha atamigati-zrAvakAcAra e nAmathI prasiddha che. tenA 15 adhyAya ane 1352 zloka che. gRhasthane upayogI sarva prakAranA bodha uparAMta 114 padyomAM dhyAnanuM varNana vistArathI karela che. ArAdhanA : zivAryakRta bhagavatI ArAdhanAno AdhAra laI graMtharacanA karavAmAM AvI che. bhAvanAdvAtriMzatikA : 32 padyonA eka nAnA prakaraNarUpe A graMthanI racanA che. enuM bIjuM nAma sAmAyika-pATha che. AtmabhAvanA Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhaktonAM caritro 84 bhAvavA mATe khUba upayogI hovAthI teno aneka bhASAomAM anuvAda thayelo che. tenAM thoDAM pado gujarAtImAM joIe - (harigIta) sau prANI A saMsAranAM, sanmitra muja vahAlAM thajo. sadguNamAM AnaMda mAnuM, mitra ke verI hajo; duHkhiyA prati karuNA ane duzamana prati madhyasthatA, zubha bhAvanA prabhu cAra A, pAmo hRdayamAM sthiratA. muja buddhinA vikArathI, ke saMyamanA abhAvathI, bahu duSTa durAcAra meM sevyA prabhu kubaddhithI; karavuM hatuM te nA karyuM, pramAda kerA jorathI, sau doSa mukita pAmavA, mAguM kSamA huM hRdayathI. je jJAnamaya sahaja Atma te svAtmA thakI jovAya che, zubha yogamAM sAdhu sakaLane, Ama anubhava thAya che; nija AtmamAM ekAgratA, sthiratA vaLI nija AtmamAM, saMpUrNa sukhane sAdhavA tuM, AtmathI jo AtmamAM. -zloka saMkhyA 1, 8, ra5 paMcasaMgraha : 1375 zlokapramANa A eka gahana saiddhAMtika graMtha che. jene pAMca prakaraNomAM vibhAjita karyo che. graMtha mAtra abhyAsI ane vidvAno dvArA ja samajI zakAya tevo che. A graMtho uparAMta, bRhata-sAmayikapATha nAmano 120 zlokapramANa bIjo paNa eka temano racelo graMtha maLe che. A sivAya bIjA aneka graMtho upalabdha nathI. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktimArganI ArAdhanA A pramANe saMskRta bhASAnA prakAMDa paMDita hovA uparAMta, ApaNA caritranAyaka eka Adarza muni, zAMta-gaMbhIra sAhityakAra, siddhahasta kavi, mahAna bhakta ane udAracetA krAntikArI vicAraka che. temanA uttama bodhathI ApaNane AtmasAdhanAmAM aneka prakAre preraNA maLe che. * 95 [6] mahAprabhAvaka zrI hemacandrAcAryajI jemanAM maMgaLamaya ane gauravazALI kAryonI Adhunika itihAsa paNa sAkSI pUre che te 'kalikAlasarvajJa' zrI hemacandrAcArye gujarAtanI ane jainadharmanI je apratima sevA karI che tene gujarAta kadI paNa vIsarI zakaze nahi. navaso varSanAM vahANAM vahI gayAM chatAM, temaNe ucca kakSAnuM, sarvajanahitakara ane vividha viSayone sparzatuM je anupama sAhitya ApaNane bheTa ApyuM che teno joTo maLavo durlabha che. jIvanaparicaya : zramaNa saMskRtinA A ujjavala ratnano janma I.sa. 1145mAM kArtikI pUrNimAnA pavitra divase dhaMdhukAmAM mAtA pAhiNInI kUkhe thayo hato. putraratna garbhamAM hatuM tyAre mAtA pAhiNIne evuM svapna lAdhyuM ke pote putraratnane gurucaraNe bhaktibhAvapUrvaka samarpaNa karI rahI che. teNIe zrI devacandrasUrijIne svapnanI vAta karI. gurue kahyuM, "pAhiNI, tArI kUkhe jainazAsananI advitIya sevA karanAra putraratnano janma thaze." gurunA kathanAnusAra dedIpyamAna putraratnane prApta karI mAtA kRtakRtya thaI. putranuM nAma cAMgadeva rAkhavAmAM AvyuM. ekadA mAtA pAhiNI putrane laIne gurunA darzana karavA gayA. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhaktonAM caritro devacandrasUrijI bALakanA moM paranI sUkSma rekhAomAM temanA uccatama vyaktitvane pArakhI gayA ane dharmasaMdhane mATe bALakanI mAgaNI karI. bALakanA janma pahelAM potAne Avela svapnane yAda karI mAtAe prasannatApUrvaka dharmasaMghane potAno ekano eka putra arpaNa karyo. laghuvayamAM dIkSA ApI na zakAya paraMtu bALakanI asAdhAraNa buddhimattA ane tenAM anya lakSaNone dRSTimAM rAkhI nava varSanI vaye I.sa. 1154nI sAlamAM cAMgadevane dIkSA ApavAmAM AvI ane temanuM nAma muni somacandra rAkhavAmAM AvyuM. potAthI prakhara buddhi vaDe TUMka samayamAM muni somacandrajIe tarkazAstra, lakSaNazAstra, sAhitya ityAdi anekavidha vidyAonuM adhyayana karyuM. temanI agAdha zaktio joI gurue temane 21 varSanI uMmare nAgaura (rAjasthAna) mukAme AcAryapada para ArUDha karyA ne temanuM hemacandra nAma rAkhavAmAM AvyuM. mAtA pAhiNIe paNa bhAgavatI dIkSA aMgIkAra karI. 96 mALavA para vijaya meLavI siddharAja jayasiMha pATaNa pAchA pharI rahyA hatA. mAlava dezanuM uttama sAhitya temane prApta thayuM hatuM. tenI pUrtirUpa eka advitIya vyAkaraNa lakhAvavAnI temane icchA thaI. vidvAno temane AMgaNe AvyA. temAMthI temanI catura dRSTie AcArya hemacandrajIne oLakhI kADhyA ane temane vyAkaraNa lakhavAnI vinaMtI karI. sAhitya-nirmANa ane anyakRtitatva : 'siddhahema-vyAkaraNa'nI racanAnI A hatI bhUmikA. A vyAkaraNanI racanAthI vidvAnonI sRSTimAM eka navI camaka AvI. mahArAjA siddharAje hAthInI aMbADI para sthApita karI A graMtharatnane AkhA nagaranI parikammA karAvI. 300 vidvAnoe tenI nakalo karI ane dezamAM sarvatra teno pracAra karyo. kAzmIra sudhInAM sarva pustakAlayomAM 'siddhahema vyAkaraNa'ne gauravavaMtu sthAna prApta thayuM. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 97 bhaktimArganI ArAdhanA gujarAtamAM abhyAsakramamAM A vyAkaraNane dAkhala karavAmAM AvyuM ane tenA zikSaNa mATe vidvAna adhyApakonI varaNI karavAmAM AvI. 3pa66 zloko ane ATha adhyAyomAM vibhAjita A vyAkaraNanI tulanA pANinInA tathA zAkaTAyananA vyAkaraNanI sAthe karavAmAM AvI che. tenA ATha adhyAyomAM sAta adhyAya saMskRta bhASAmAM che ane eka adhyAya prAkRta bhASAmAM che. prAkRta te samayanI lokabhASA hatI. AthI hemacandrAcArye tene saMskRtapradhAna graMthamAM ucita sthAna ApyuM. triSaSTizalAkApuruSa' nAmanI temanI kRtimAM 63 mahApuruSonAM jIvanavRttAnta AlekhAyelAM che. temAM 24 jino, 12 cakravartIo, 9 vAsudeva, 9 prativAsudeva ane 9 baLadevanAM preraka caritronuM Alekhana karI ApaNane preraNA ApavA uparAMta tAtkAlIna saMskRti, dharma, darzana vijJAna, kaLA ane tatvajJAnane evI rIte vaNI levAmAM AvyuM che ke sAmAnaya manuSyane, bhaktane, ItihAsapremIne ke abhyAsI vAcakone saune mATe te ghaNo upayogI graMtha banyo che. A uparAMta "abhidhAna cintAmaNi", "hema anekArtha saMgraha', dezI-nAmamAlA" ane "nighaMTu koSa" e cAra graMthamAM temaNe jJAnano amUlya bhaMDAra ApaNane bakyo che. vaLI pramANa mImAMsA, yogazAstra, vItarAgastavana, annIti vagere bIjA graMthothI paNa teoe potAnI anekavidha pratibhAno khyAla Apyo che. Ama kula sADAtraNa karoDathI paNa vadhu zlokovALuM temanuM sAhitya ApaNo amUlya vAraso che. aneka sAhityakAro temanI AsapAsa vIMTaLAyelA rahetA. temanA prazikSaNa kendramAM eka sAthe 84 kalamo kAma karatI hatI. ahiMsAmaya vItarAgadharmanI prabhAvanAmAM temane gujarAtanA be mahAna rAjavIono sahakAra sAMpaDyo hato. siddharAja jayasiMha temanA parama Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhaktonAM caritro mitrane prazaMsaka banI gayA hatA. A mahAnubhAvanI samaSTi kevI hatI teno khyAla siddharAje pUchelA eka praznano temaNe je uttara Apyo hato te parathI maLe che. siddharAje eka vakhata pUchyuM, "kyo dharma zreSTha che ?" javAbamAM hemacandrAcArye zaMkhapurANamAM AvelA eka nyAyanuM dRSTAnta ApyuM ane kahyuM, "jema vRSabhane maratAM maratAM saMjIvanI auSidha maLI gaI, tema satyazodhana karavAmAM koI paNa pUrvagraha vinA vivekabuddhino yogya upayoga karI satyanuM saMzodhana karazo to tamane te avazya lAdhaze." kevI hatI A vizuddha vivekabuddhi! siddharAjanA svargavAsa pachI kumArapALa gujarAtanI gAdI para AvyA. kumArapALa para AcAryazrIe aneka upakAra karyA hatA. AthI upakAravaza kumArapALe rAjasiMhAsana para ArUDha thatAM rAjyane AcAryazrInA caraNomAM samarpita karyuM. AcAryazrIe teno asvIkAra karI kumArapALane sUcanA karI ke teNe rAjyamAM 'amAri' DaMko vagaDAvavo. A rIte rAjyamAM 'amAri' ghoSaNA karavAmAM AvI. tenAthI irSyAnvita thayelA keTalAka rAjapuruSoe rAjAnA kAna bhaMbheryA, "devIne balidAna nahi maLe to kopa karaze ane rAjyano vinAza thaze.' rAjAe AcAryazrI sAthe tenI carcA karI. tenA phaLasvarUpa rAtre devInI sAme eka pazune rAkhavAmAM AvyuM ane kahevAmAM AvyuM, "jo devI kharekhara balidAna icchatAM haze to pazunuM bhakSaNa karaze." paNa Ama thayuM nahi. pratispardhIo niruttara banI gayA ane kumArapALanI ahiMsA pratyenI zraddhA rUDha banI. 98 hemacandrAcAryajInI samadaSTinuM eka udAharaNa upara ApyuM che, paNa AcAraNa dvArA te temaNe pratyakSa rajU karyuM tethI temanI khyAti vadhu prasarI. eka vakhata vihAra karatAM teo somanAtha pATaNa padhAryA. mahArAjA kumArapALa paNa te samaye tyAM AvelA hatA. keTalAka vighnasaMtoSI mANasoe Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 99 bhaktimArganI ArAdhanA kahyuM ke AcArya, bhagavAna zivane namaze nahi, paNa hemacandrAcArye temanI dhAraNA khoTI pADI. zivajIne sASTAMga namaskAra karI temaNe nIceno zloka gAyo : "bhavabIjAMkurajananA rAgADyAH kSayamupAgatA yasya ! brahmA vA viSNurvA, haro jino vA namastasma " bhavabIjane aMkurita karavAvALA rAgadveSa para jemaNe vijaya prApta karyo che tevA bhale brahmA, viSNu, hari ke jinezvara ityAdi game te nAmathI saMbodhita hoya, tene mArA namaskAra che." "mahArAgo mahAdveSo, mahAmohastadhaiva ca | kaSAyasya hato yena, mahAdevaH sa ucyate !" "jeNe mahArAga, mahAdveSa, mahAmoha ane kaSAyano nAza karyo che te mahAdeva che." ema kahyuM. AvI hatI temanI sarvadharma samanvayAtmaka nIti. udAra dharmanIti, rAjAo parano viziSTa prabhAva ane vizALa zrutajJAnavaibhavathI teozrIe jainazAsananuM gaurava khUba ja vadhAryuM che. AcArya hemacandrajIno yuga gujarAtamAM jaina dharmanA utkarSano suvarNayuga hato. siddharAja jayasiMha, mahArAjA kumArapALa, maMtrI bAhaDa vagere uparanA AcAryazrInA viziSTa prabhAvathI aneka navAM jinamaMdiro nirmANa thayAM ke temano punaruddhAra thayo. rAmacandra, guNacandra, udayacandra, bAlacandra vagere aneka ziSyoe temanuM lokopakAranuM ane dhArmika zikSaNanuM kArya cAlu rAkhyuM. vartamAna yugamAM zrImad rAjacandrajI, zrI AnaMdazaMkara dhruva tathA zrI kanaiyAlAla mANekalAla munazIe vividha prakAre temano guNAnuvAda karela che. ekare 84 varSanuM AyuSya pUrNa karIne I.sa. 1229mAM pATaNa mukAme teoe svargArohaNa karyuM. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhaktonAM caritro [7] meghAvI mahAkavi AzAdharajI anekavidhi vidyAomAM pAraMgatapaNAthI, dIrgha ane vistRta sAhityanI racanAthI, viziSTa ane vizALa vidvAna ziSyaparaMparAnA nirmANathI ane pavitra sadAcAramaya jIvanathI madhyayuganA prabuddha jaina mahApuruSomAM zrI AzAdharajInuM sthAna agragaNya gaNI zakAya che. 100 jIvanaparicaya : teo mULa nAgaura pAse AvelA mAMDalagaDha (mevADa)nA nivAsI hatA. temano janma vi.sa. 1230mAM lagabhaga thayo hato. temanA pitAnuM nAma sallakSaNa ane mAtAnuM nAma zrIratnI hatuM. temanAM dharmapatnI sarasvatIdevI hatAM jethI temane chAhaDa nAmanA eka putraratnanI prApti thaI hatI. lagabhaga vIsa varSanI uMmare teo dhArAnagarImAM AvIne vasyA hatA, kAraNa ke te jamAnAmAM mahammada ghorIe ajamera, dilhI ane mevADanA vividha bhAgo upara sattA hAMsala karI lIdhI hatI tethI dharmasAdhanAmAM vighna thavAnI saMbhAvanA hatI. teoe temanA vidyAguru paMDita zrI mahAvIra pAsethI zikSaNa laI alpakALamAM vyAkaraNa, nyAya, siddhAMta, adhyAtma, jainAcAra, kAvya, bhASA, Ayurveda Adi aneka viSayonuM sAMgopAMga jJAna prApta karI potAnI agAdha buddhizaktino paricaya Apyo hato. temanA samayamAM dhArAnagarImAM vijayavarmA nAmano rAjA rAjya karato hato ane jyAre temaNe sAgAradharmAmRta nAmanuM zAstra lakhyuM tyAre jaitugidevanuM rAjya cAlatuM hatuM. potAnA jIvananAM chellAM ghaNAM varSo (cALIsathI paNa vadhAre) teoe dhArAnagarIthI vIseka mAIla dUra AvelA nalakacchapura-(nAlachA)mAM nivAsa karI ekAMta, zAMta jagyAe rahevAnuM pasaMda karyuM hatuM. ahIM rahyA Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 bhaktimArganI ArAdhanA (ra) tyArathI gRhavyavahArano tyAga karI, ekAgrapaNe sarasvatInI ArAdhanAmAM rahI, zrIneminAtha prabhunA caityAlayanA Azraye teoe potAnI viziSTa zrutasAdhanAmAM sAttvikapaNe jIvana vitAvyuM hatuM, tethI teone RSitulya gaNavAmAM AvyA che. teonA dehavilaya viSe cokkasa mAhitI maLatI nathI paNa vi.saM. 1310nI AjubAju teoe jIvanasamApana karyuM haze ema ItihAsakAro mAne che. sAhityanirmANa, ziSya paraMparA ane bahuzruta vyaktitva : potAnI taSNa prajJA ane avirata sAhityasAdhanA vaDe teoe aneka viSayo upara potAnI siddhahasta kalama calAvI hatI. teoe vIsa saMskRta graMtho racyA hatA jemAMnA vadhAre agatyanA nIce pramANe che : (1) sAgAradharmAmRta (7) ArAdhanAsAraTIkA anagAradharmAmRta (8) kriyAkalApa adhyAtmarahasya (9) ratnatrayavidhAna (4) jJAnadIpikA (10) amarakozaTIkA (5) IbdopadezaTIkA (11) bharatezvara-abhyadaya (6) jinayajJakalpa (12) triSaSTi-smRtizAstra sAgAra-anagAra-dharmAmRta: gRhastha ane muninA AcAronuM vivaraNa karato A eka mahattvano graMtha che. gRhasthadharmanuM varNana ATha adhyAyomAM vistArathI karyuM che, jemAM sAta vyasanono tyAga, madya-mAMsa-madhuno tyAga, ahiMsAdi aNuvratonuM grahaNa, prabhupUjA, gurunI upAsanA, supAtradAna Adi aneka AcAronuM sAMgopAMga varNana kareluM che. vaLI, Atmadarzana sahita jema jema zrAvaka, saMyamamArgamAM AgaLa vadhato jAya tema tema tenI pAkSika, naiSThika ane sAdhaka evI traNa kakSAonuM vaijJAnika varNana che. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhaktonAM caritro 10ra AraMbhaparigrahano kramika tyAga karato thako, upara uparanI saMyamazreNIne sparzato thako, zuddhi ane sthiratAne vadhArato thako zrAvaka kevI rIte aMte sallekhanA dvArA mRtyu-mahotsava UjavIne uttama gatine prApta kare che tenuM suMdara, bhAvavAhI, preraka ane sarvAMgasaMpUrNa zabdacitra ahIM rajU karavAmAM AvyuM che. A graMtha (dharmAmRta) jJAnapITha taraphathI tathA agAsa Azrama taraphathI bahAra paDelo che. adhyAtmarahasya : 7ra padyomAM yogamArganuM saMkSepamAM varNana karato A suMdara graMtha vIra-sevA maMdira taraphathI prakAzita karavAmAM Avyo che. svAtmA, zuddhAtmA, sadguru, daSTi, zruti, mananuM svarUpa vagere yogAbhyAsI ane adhyAtma-sAdhakone upayogI aneka pAribhASika zabdono suMdara rIte artha samajAvyo che. tenuM bIjuM nAma "yogodIpana' che. jinayajJakalpamAM maMdiranirmANa, mUrtinirmANa, jinapUjA, abhiSekavidhi vagerenuM varNana che. triSaSThi-smRtizAstra ane bharatezvaraabhyadayamAM pUrve thayelA pavitra puruSonAM caritronuM preraka varNana che. zrImAn AzAdharajInA aneka samartha ziSyo hatA, jemAM mukhyapaNe vAdIndra vizAlakIrti, paMDitavarya devacandra tathA vinayacandra, mahAkavi madanApAdhyAya tathA bilDaNa maMtrI ane madanakIrti tathA udayasena nAmanA nigraMtha muniono paNa samAveza thAya che. A badhA ziSyoe potAnA guru pratyeno ahobhAva pragaTa karatAM tathA anya darzananA vidvAnoe paNa A mahApuruSanI prazaMsA karatAM temane "nayavizvacakSu', "prajJApuMja', "kalikAlidAsa vagere viziSTa sanmAna zabdothI saMbodhyA che. AvA aneka guNonA dhAraka, maulika ciMtaka ane lekhaka hovA uparAMta mahAkavi zrI AzAdharajI eka mahAna zraddhALu bhakta paNa hatA te Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 bhaktimArganI ArAdhanA temanI pUjAo ane tIrthaMkarAdinAM caritronAM varNana uparathI saheje jANI zakAya che. OM [8] bhaktisAhityakAra zrIsakalakIrti madhyayugamAM saMskRta sAhityano pracAra-prasAra karI, aneka navA graMthonI racanA karI, vividha tIrthakaro ane purANapuruSonAM caritro lakhI, jemaNe jainadharmanI gujarAta, rAjasthAna vagere pradezomAM khUba prabhAvanA karI te zrI sakalakIrti AcAryano samaya vikrama saMvata 1443 thI 1499no manAya che. jIvanaparicaya : teozrIno janma vi. saM. 1443mAM gujarAtanA aNahilapura pATaNamAM thayo hato. pitAnuM nAma karmasiMha ane mAtAnuM nAma zobhA hatuM.teo mAtanA garbhamAM hatA tyAre temanI mAtAne zubha svapna AvatAM ujajavaLa putraratnanI prAptinI AgAhI karavAmAM AvI hatI. putrano janma thatAM tenuM nAma pUrNasiMha rAkhavAmAM AvyuM hatuM. teonuM zarIrasvAthya, zarIrasauSThava ane zarIrasauMdarya adbhuta hatuM ane teo batrIsa lakSaNanA dhAraNa karanAra hatA. pAMca varSanI vaye vidyAbhyAsa mATe mokalavAmAM AvatAM, potAnI kuzAgra buddhino saune paricaya karAvI, thoDA ja kALamAM zAstranipuNatA prApta karI lIdhI hatI. cauda varSanI vaye mAtApitAe temanA lagna karyA, paraMtu temanuM citta saMsAramAM lAgatuM ja nahi ane aDhAra varSanI vaye apAra saMpattino tyAga karI teo bhaTTAraka zrI padmanaMdI pAse cAlyA gayA. cotrIsame varSe temane AcArya padavInI prApti thaI hatI, ane teoe dharmapracAranuM Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhaktonAM caritro 104 kArya dakSiNa rAjasthAna ane uttara gujarAtamAM cAlu karI dIdhuM hatuM. ekaMdare chappana varSanuM AyuSya pUrNa karI vi. saM. 1499nA poSa mahinAmAM gujarAtamAM mahesANA madhye teoe svargArohaNa karyuM. jIvanakArya ane sAhityanirmANa : paMdaramA saikAmAM pazcima bhAratamAM svAdhyAyano, bhagavadbhaktino ane jaina dharmano sauthI vizeSa pracAra-prasAra karavAnuM zreya zrIsakalakIrtine phALe jAya che. bAMsavADA, zirohI, udepura, ratanapura, mahesANA, sAbarakAMThA vagere jillAomAM temaNe khUba paribhramaNa karyuM ane aneka navIna jinamaMdironI sthApanA karI, jemAM galiyAkoTa, sAgavADA, Abu ane IDaramAM karelI pratiSThAo vizeSa prasiddhine pAmI che. vartamAnamAM teoe racelI aneka viSayone sparzatI 37 kRtio viSe jANavA maLe che, jemAM 29 kRtio saMskRtamAM che ane ATha kRtio rAjasthAnamAM che. temanI rAjasthAnI kRtiomAM vacce vacce gujarAtI zabdono prayoga paNa thayelo che. saMskRta kRtiomAM zrI zAMtinAtha, zrIvardhvamAna ane zrImallinAthanAM tathA bIjA mahApuruSonAM caritronuM suMdara, bhAvavAhI, camatkRtipUrNa varNana che. zrIsakalakIrti AcAryanuM vyaktitva vividhalakSI che. sAhityasarjaka, dharmapracAraka, mahAna kavi, ugra tapasvI tathA siddhAMta, karmazAstra, bhagavadbhakti, adhyAtma, bhASA, chaMda, alaMkAra, AcAra Adi vividha viSayonA mahAna paMDita tarIke teonuM aitihAsika vyaktitva ApaNane eka yugapradhAna AcAryanI smRti karAvI jAya che. mULa pUrvAcAryonI zuddha paraMparAone sAcavavAmAM teoe ApeluM yogadAna cirasmaraNIya raheze. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 bhaktimArganI ArAdhanA mahAtmA kabIradAsajI bhAratanI madhyayuganI saMtaparaMparAmAM jemanuM apratima sthAna che ane ghaTaghaTavAsI rAmanI sAthe jemaNe alakha lagAvI hatI tevA zrI kabIradAsajI premabhaktinA eka mahAna puraskartA thaI gayA. jIvanaparicaya : temanA jIvana vize adhikRta mAhitI maLatI nathI. kabIrajIno jIvanakALa vi.saM. 1456 thI 1549 vacceno mAnavAmAM Ave che. banArasa pAse laharA taLAvamAM bALasvarUpe teo maLI AvyA hatA. nIru ane nImA nAmanAM vaNakara daMpatIe kabIrano uchera karyo hato. arabI bhASAmAM kabIrano artha "mahAna' thAya che. kabIranuM jIvana aneka rahasyothI AcchAdita che. temanI kizorakALanI kArakIrdi tathA keLavaNI vize khAsa mAhitI upalabdha thatI nathI. temanA jIvana vize je mAhitI maLe che tenA uparathI kahI zakAya ke teo vaNakara hatA, atyaMta garIbImAM UcharyA hatA, sikaMdara lodInA zAsanakALa daramiyAna teo banArasamAM rahetA hatA, rAmAnaMda nAmanA gurunA teo ziSya hatA ane temane potAne paNa aneka ziSyo hatA. teoe koI prakAranuM laukika zikSaNa lIdhuM nahotuM chatAM temanI kRtio parathI jaNAya che ke teone samasta bhAratIya darzanonuM ane islAma vizenuM sAruM jJAna hatuM. A jJAna teonA pUrvabhavonA UMcA saMskAra ane bALapaNathI ja teoe sevelA satsamAgamanuM phaLa gaNI zakAya. bAlyAvasthAthI ja temanuM mana dharma tarapha DhaLeluM hatuM ane klAko sudhI teo koI koI vAra to UMDA ciMtanamAM DUbI jatA. teone saMta-samAgama bahu priya hato ane Adara tathA zraddhAbhAva sahita teo sAdhuonI sevA karatA. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhaktonAM caritro 106 teoe gRhasthAzramamAM praveza karelo manAya che. temanI patnInuM nAma loI, putranuM nAma kamAla ane putrInuM nAma kamAlI hatuM. teonA jIvana ane bodha uparathI teone gRhakAryamAM taMtra anAsaktabhAva hato tema jANI zakAya che. samasta manuSyo pratyenA temanA premathI, temanI madhura, hRdayasparzI vANI ane vArtAlApothI ane viziSTa puNyaprabhAvathI janatAnA badhAya staranA loko temanA pratye moTI saMkhyAmAM AkarSAyA hatA. kabIrajIne zAMtimaya ane saMtoSI jIvana priya hatuM. dAnavRtti temanAmAM nAnapaNathI ja dRSTigocara thatI hatI. te jamAnAmAM pravartamAna aneka virodhAbhAsI vicAradhArAo vacce rahIne paNa eka satyazodhaka, krAntikArI prayogavIra tarIke temaNe manuSyonAM hRdayone joDavAno ja prayatna karyo. jo ke dareka mahAtmAnI peThe temane aneka kasoTImAMthI pasAra thavuM paDyuM, to paNa potAnI sajanatA, saraLatA, svacchatA ane paramAtmaniSThAthI teo temAMthI hemakhema pAra UtaryA ane janasamAjamAM prIti ane Adarane pAtra banyA. kabIrajInI preraka vANI : sAdI saraLa bhASA ane suMdara manohArI zailImAM zobhatI temanI preraka vANI temanA hRdayamAMthI ja sIdhI vahI rahI hoya tevo bhakta-sAdhakane anubhava thAya che. bhinna-bhinna samaye teoe karelo upadeza "bIjaka' nAmanA graMthamAM saMgRhIta thayelo jovAmAM Ave che, paraMtu temAM paNa pAchaLathI racAyelAM padone umerI devAmAM AvyAM hoya ema vidvAnonuM mAnavuM che. allAhAbAda vizvavidyAlayanI hiMdI pariSade pragaTa karelI "kabIra-graMthAvali vidvAno dvArA temanI sauthI vadhAre adhikRta racanA mAnavAmAM Ave che, jemAM baso pada, sADA sAtaso sAkhIo ane bIjAM paNa ghaNAM padono samAveza thAya che. temanA pachI thayelA aneka bhakta saMtoe mukta kaMThe temanI prazaMsA karI che. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107. bhaktimArganI ArAdhanA paramatattvajJa zrImad rAjacaMdrajI, kabIrajI ane narasiMha mahetA vize potAno AdarabhAva vyakta karatAM kahe che : "mahAtmA kabIrajI tathA narasiha mahetAnI bhakti ananya, alaukika, adbhuta ane sarvotkRSTa hatI, tema chatAM te niHspRhI hatI. svane paNa temaNe evI duHkhI sthiti chatAM AjIvikA arthe, vyavahArArthe paramezvara pratye dInapaNuM karyuM nathI, tema karyA sivAya joke IzvarecchAthI vyavahAra cAlyo gayo che, tathApi temanI dAridrayAvasthA haju sudhI jagata-vidita che, ane e ja emanuM sabaLa mAhAbhya che. paramAtmAe emanA paracA pUrA karyA che te e bhaktonI icchAthI uparavaTa thaIne. bhaktonI evI icchA na hoya, ane tevI IcchA hoya to rahasyabhaktinI temane prApti paNa na hoya. -zrImad rAjacandra, patrAMka 231 vartamAnakALamAM DaoN. zrI hajArIprasAda dvivedIe kabIrajInA sAhityano sAro abhyAsa karelo tathA zrI ravIndranAtha TAgore temanAM so padono aMgrejI anuvAda karelo, jethI pAzcAtya dezomAM paNa kabIrajInuM sAhitya pracAra pAmyuM che. kabIrajIe potAnA upadezamAM bhakta-sAdhakane upayogI evA vidhavidha viSayo para prakAza pADyo che. dharma ane adhyAtmajJAna, prema ane bhakti, zraddhA ane divyajIvana e koI eka ja mata, paMtha ke saMpradAyano ijAro nathI. UMca-nIca ke rAjA-raka ityAdinA bhedabhAva vinA sAdAI, satya, saraLatA, sadAcAra, akhUTa AtmavizvAsa, sanAmanuM raTaNa ane sadgurue batAvelI AjJAnuM ArAdhana karavAthI manuSya ucca adhyAtmadazAne prApta karI zake che. dharma e mAtra koI bAhya ADaMbaramAM ke kriyAkAMDamAM samAyelo nathI paraMtu potAnA AcAravicAranI zuddhimAMthI pragaTe che. tene mAtra dharmasthAnaka pUrato maryAdita rAkhavAno nathI paNa rojabarojanA jIvanamAM vaNI levAno che. sAmAnya manuSya paNa potAnuM gRhakArya karatAM Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhaktonAM caritro 108 karatAM, yathArtha samajaNa ane premathI prabhunAmanuM raTaNa kare to tenuM jIvana paNa dayALu, premamaya, divya ane nirbhaya banI zake che. AvA vidhavidha bodhanI prarUpaNA karatAM temanAM thoDAM pado vicArIe : (dohAra). 1. AtmA aura paramAtmA, alaga rahe bahu kAla; suMdara melA kara diyA, sadguru milA dalAla. 2. pothI paDha, paDha jaga muvA, paMDita bhayA na koya; DhAI akSara prema ke paDhe so paMDita hoya. 3. rAI bAMTA bIsavAM, phira bIsanakA bIsa; aisA manuvA jo kare, tAhi mile jagadIsa yaha tana viSakI velaDI, guru amRtakI khAna; zIza diye jo guru mile, to bhI sastA jAna. 5. prema na bADI Upaje, prema na hATa bikAya; rAjA parajA jehi ruce, zIza deI le jAya. 6. priyatamako patiyAM likhuM, jo kahuM hoya videsa tanameM, manameM nainameM, tAko kahA saMdesa, 7. kAma, krodhI, lAlacI, Inase bhakita na hoya, bhakti kare koI sUramA, jAti barana kula khoya. mAnuSa janama durlabha hai, hoI na bAraMbAra; pAkA phala jA giri parA, bahari na lArga DAra. * zrImad bhagavadgItA. a.6 zloka-19 WWW.jainelibrary.org Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 109 bhaktimArganI ArAdhanA [10] bhaktakavi zrI narasiMha mahetA pazcima bhAratamAM ananya evI premabhaktinA prathama pravartaka, gujarAtI girAnA Adyakavi tathA paramAtmapremane dharAI dharAIne pIvAthI ane pivarAvavAthI samasta bhAratamAM uttama vaiSNavajana tarIke prasiddha evA zrI narasiMha mahetAe, saMtonI ane zUrAonI soraThabhUmine potAnA jIvana-kavanathI pAvana karI hatI. jIvanaparicaya : teono janma vi.saM. 1466nI AjubAju bhAvanagara pAsenA taLAjA gAmamAM thayo hato. teo janma vaDanagarA nAgara hatA. nAnapaNamAM mAtApitAno viyoga thavAthI teo moTAbhAI sAthe jUnAgaDha rahevA gayA hatA, je temanI karmabhUmi rahI. nAnapaNathI ja narasiMhane bhajanakIrtananI ruci hatI. vaLI giranAranI taLeTImAM rahevAthI aneka satsaMgIono, saMtono ane haribhaktono samAgama maLI raheto. maMdiramAM ane mahAdevamAM, pUjAmAM, kIrtanamAM ke harikathAmAM temano rasa vadhato joI, temane saMsAra pratye AkarSavA lagabhaga 1484mAM mANeka sAthe temanAM lagna karavAmAM AvyAM, paraMtu bhavi_ya kAMIka juduM ja hatuM. bahUnAM janmanAmante jJAnavAna mAM prapadyate / vAsudevaH sarvamiti sa mahAtmA sudurlabhaH // * jIvana-parivartanaH navapariNIta narasiMhane AjIvikA na raLato joIne bhAbhI maheNuM mAre che ane narasiMha vagaDAnI vATe cAlatAM eka jUnA gopInAtha mahAdevanA maMdira pAse AvI prabhunI sAthe sAta sAta dinarAta sudhI alakha * zrImad bhagavadgItA, a. 7, zlo. 19. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhaktonAM caritro 110 lagAve che. utkaTa prabhupremamAM tallIna narasiha, dehabhAna bhUlI jAya che, paramAtmadarzanane pAme che ane tene "divyacakSanI prApti thAya che. yathA- (jhUlaNA chaMda) "aceta cetana thayo, bhava taNo agha gayo, sUtI UThI mArI Adya vANI, kIDI huto te kuMjara thaI UThiyo, pUraNa brahma zuM dhyAna coMTayuM." A prasaMga pachI narasiMha, prabhunI bhaktimAM vizeSapaNe rahevA lAge che ane bhAI-bhAbhInI IcchA pramANe judo rahe che. dharmapatnI paNa dareka prakAre anukULa thaIne rahe che. temanI AjIvikA kaI rIte cAlatI haze ane putra zAmaLa tathA putrI kuMvarabAI sahita sauno nirvAha kevI rIte thato haze te viSe kAMI mAhitI maLatI nathI, paNa divase divase narasiMhanI bhaktinI yazogAthA cAre dizAomAM phelAtI jAya che. bahAramAM jema jema bhaktigaMgA akhkhalitapaNe temanI kalamamAMthI vahevA lAge che tema tema divyapremanI ane prabhumastInI bharatI paNa temanA jIvanamAM vRddhiAMta thatI jAya che ane atUTa zraddhAvALA bhaktanAM saghaLAM kAma paramezvaranI kRpAthI pAra paDI jAya che. putrano vivAha, putrInuM mAmeruM, hUMDI ane hAra evA cAreya prasaMgonI kasoTImAMthI narasiMha zuddha bhaktasvarUpe pAra Utare che. temanA jIvanakALAmAM ja putra ane patnIno viyoga thayelo AlekhavAmAM Avyo che ane vi.sa. 1pa36nI AsapAsa temanI jIvanalIlA saMkelAI haze ema vidvAnonuM mAnavuM che. jIvanakArya ane sAhityanirmANa : eka mahAna bhakta ane zreSTha kavi tathA kIrtanakAra tarIke narasiMha mahetAnuM vyaktitva upasI Ave che. temanI Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktimArganI ArAdhanA vANImAM rahelA prabhupremanA rasamAM mahAlavAmAM sau koI bhakta, sAdhakone tRptino anubhava thAya che. temanA racelA sAhityamAM mukhyatve nIcenI kRtio che : (1) svacaritrAtmaka kRtio (3) kRSNaprItinAM pado (5) jJAnabhaktinAM pado 111 (2) AkhyAno (4) upadezAtmaka pado atre AdhyAtmika dRSTine lakSamAM rAkhIne temanAM thoDAM padonuM vihaMgAvalokana karIe. samatAnI sAdhanA : sarva prakAranI sAdhanAnuM lakSa samatAbhAvane prApta karavo te ja che. je kAMI jIvanamAM bane te viSe harSa-zoka na karatAM-- (jhUlaNA chaMda) je game jagataguru deva jagadIzane, te taNo kharakharo phoka karavo;..... huM karuM, huM karuM' e ja ajJAnatA, zakaTano bhAra jema zvAna tANe; sRSTi-maMDANa che sarva eNI pere, jogI-jogezvarA koIka jANe. AvI vicAraNA vaDe rAga-dveSanA bhAvone laMbAvavA nahi paNa prabhu je kAMI kare che te mArA hitamAM ja che evo nizcaLa bhAva keLavavo. jaDasvarUpI bAhya kriyAkalApo ke koruM zAstrajJAna--A bannemAMthI koI paNa kharekhara paramArthane sAdhI zaktAM nathI. vivekapUrvakanA jIvana dvArA, satya paramAtmatattvanI upAsanA sAcA premasahita karIne, pApAcaraNarahita thavAnuM che, ane A kArya kare te ja sAco vaiSNava che-bhakta che-saMta che. sAMpradAyika Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhaktonAM caritro 11 ra kriyAomAM ja dharma mAnavo te prabhubhaktanuM lakSaNa nathI, paNa jIvanazuddhine anusaravuM e ja mukhya dharma che ema teonuM kahevuM che, yathA- (jhUlaNA chaMda) " (i) jyAM lagI AtamAM tattva cInyo nahIM, tyAM lagI sAdhanA sarva jUThI. e che parapaMca sahu peTa bharavA taNA AtamArAma paribrahma na joyo,. bhaNe narasaiyo te tattvaciMtana vinA, ratnaciMtAmaNi janma khoyo. (i) kuLane tajaze ne harine bhajaze, saheze saMsAranuM maheNuM re, bhaNe narasaiyo hari tene maLaze, bIjI vAte vahAze vahANuM re. (rAga barAja-tAla dhumALI) (i) vaiSNavajana to tene kahIe je pIDa parAI jANe re, paraduHkhe upakAra kare toye mana abhimAna na ANe re.. moha mAyA vyApe nahIM jene, daDha vairAgya jenAM manamAM re, rAmanAma-zuM tALI re lAgI, sakaLa tIratha tenA tanamAM re. vaNalobhI ne kapaTarahita che, kAma krodha nivAryA re, bhaNe narasaiyo tenuM darazana karatAM, kuLa ekotera tAryA re. narasaiyo eka mahAna kavi che, rasastraSTA che. chaMda laya-bhASAno jJAtA che, uttama sajjana ane bhakta che, krAntikArI vicAraka ane samartha upadezaka che, paraMtu AvA bahumukhI ane tejasvI vyaktitvanI niSpannatAnuM Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 bhaktimArganI ArAdhanA mukhya kAraNa jo ame kAMI paNa jANatA hoIe to te che teno prabhu pratyeno ananya, asmalita, AtyaMtika ane alaukika divyaprema. tenI prApti mATe ja e ApaNane preraNA karI jAya che : (jhUlaNA chaMda) (1) sarasa guNa hari taNA je jano anusaryA. te taNo sujaza to jagata bole; narasaiyo raMkane prIta prabhu-zuM ghaNI, avara vepAra nahIM bhajana tole akaLa avinAzI e, nava ja jAye kaLyo, aradhaUradhanI mAMhe mahAle, narasaiyAco svAmI sakaLa vyApI rahyo, premanA taMtamAM saMta jhAle. (3) parapaMca paraharo, sAra hRdaye dharo, Ucaro mukha hari acaLa vANI; narasaiyA ! hari taNI bhakti bhUlIza nahi, bhakti vinA bIjuM dhULadhANI. [11] prabhupremadIvAnI mIrAMbAI aneka sadIo vItI javA chatAM jenAM prabhupremanAM pado Aje paNa bhaktahRdayanA tArone jhaNajhaNAvIne tenAmAM prabhubhaktino saMcAra kare che tevAM bhaktaziromaNi mIrAMbAInA nAmathI gujarAta-rAjasthAnamAM kayo bhakta paricita nathI? ApaNA dezanAM teo eka mahAna bhakta kavayitrI thaI gayAM. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhaktonAM caritro 114 jIvanaparicaya : mIrAMbAIno janma vi.saM. 1560mAM mAravADamAM meDatA pAse AvelA kuDakI gAmamAM thayo hato. temanA pitAzrInuM nAma ratanasiMha rAThoDa hatuM. bALapaNathI ja teo moTA bhAgano samaya kRSNabhaktimAM gALatAM. mAtra cAra varSanI vaye temaNe dhArmika vRtti keLavavA mAMDI hatI. eka vakhata temanA ghara AgaLathI varaghoDo pasAra thaI rahyo hato. vararAjAne suMdara rIte zaNagAryA hatA. bALavayanI mIrAMe vararAjAne joI bhoLA bhAve pUchayuM, " bA, mAro vara koNa che ?" javAbamAM mAtAe aDadhuM majAkamAM ane aDadhu bhaktibhAvathI kahyuM, "mArI vahAlI mIrAM, A bhagavAna zrIkRSNa e ja tAro vara che." tyArathI bALamIrAMe kRSNa bhagavAnanI mUrtine prema karavAnuM zarU karI dIdhuM. Adhunika ItihAsa pramANe, lagabhaga 13 varSanI vaye mIrAMbAInuM lagna mevADanA rANA saMgrAmasiMhanA putra bhojarAja sAthe thayeluM teo patnI tarIke atyaMta kartavyaniSTha hatAM. gRhakArya patAvIne teo kRSNabhaktimAM lIna rahetAM. pAMceka varSanA sAsaravAsa pachI bhojarAjanuM mRtyu thatAM teo vidhavA thayAM. mIrAM viSe evI aphavAo uDAvavAmAM AvatI ke teo atyaMta mukta rIte sAdhuo sAthe harephare che. mIrAMne paNa sAdhuo pratye khUbha AdarabhAva hato ane temano satsamAgama hiMmatapUrvaka karatAM ane eka rajapUtANInI adAthI kahetAM : "puNyake mAraga cAlatAM, jhaka mAro saMsAra." Ama chatAM saMta tarIke mIrAMnI khyAti dUra dUra sudhI phelAtAM temanA diyara vikramAjid, mIrAMnI kasoTI karavA karaMDiyAmAM nAga mokalyo ke jherano pyAlo mokalyo. A badhI kasoTImAMthI paNa mIrAMbAI pAra UtarI gayAM. paNa temanA kAkA viramadeve temane vi.saM. 1591mAM meDatA bolAvI lIdhAM ane A rIte mIrAMe mevADa choDyuM. vi.saM. 1595mAM kAkAnuM mRtyu thatAM mIrAMbAI potAnI bAlasakhI lalitA sAthe yAtrA karavA vRndAvana javA nIkaLyAM. tyAM prasiddha bhakta zrI jIvA gosAIe temane strI jANIne darzana ApavAnI nA Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 bhaktimArganI ArAdhanA kahI. AnA javAbAmAM jyAre mIrAMbAIe "vRndAvanamAM ekamAtra zrIkRSNa ja puruSa che evI paramArtha-vAta lakhI mokalI tyAre zrIgosAMIjIne potAnI bhUlano pazcAttApa thayo ane pachI pote ja mIrAMbAIne maLavA gayA ane prabhukIrtanano lAbha lIdho. mIrAMe saMta tulasIdAsane paNa kuTuMbIjano taraphathI thatI kanaDagata aMge eka patra lakhyo hato, jeno uttara tulasIdAsajInI "vinayapatrikAmAM pragaTa thayelA- jAke priya na rAma vaidehI- tajiye tAhi koTi vairIsama, japi parama sanehIA padathI Apelo. dilhInA zahenazAha akabara ane prasiddha saMgItakAra tAnasena paNa guptarUpe eka vakhata mIrAMbAInAM bhajana sAMbhaLavA AvyA hatA ane temanI bhaktithI prasanna thayA hatA, tathA ratnano hAra mUrti samakSa bheTarUpe mUkyo hato. prasiddha bhakta raidAsane mIrAMe guru mAnyAnuM kahevAya che, paraMtu A gurupaNuM pratyakSa na hotAM parokSa hovAnI vadhAre saMbhAvanA lAge che. vi.saM. 1924mAM, cittoDathI hArIne temanA diyara udayasiMhe udayapura vasAvyuM. ahIM paNa duSkALa Adi aneka saMkaTono temane sAmano karavo paDyo tyAre potAnAM paramasaMta bhAbhI mIrAMbAI yAda AvyAM. rANAe temane potAnA rAjyanI zAMti ane AbAdI mATe dvArakAthI pAchAM bolAvavA brAhmaNamaMDaLI ane kula-purohitane mokalyAM. mIrAMnuM saMta-hRdaya lokonuM du:kha sAMbhaLI dravI UThyuM. teo potAnA prabhunI rajA levA maMdiranA aMdaranA bhAgamAM gayAM, paraMtu maMdiramAMthI pAchAM bahAra AvyAM ja nahIM. lokoe, teo prabhumAM samAI gayAM ema mAnI lIdhuM. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhaktonAM caritro mIrAMbAInAM pado : mIrAMbAIe bhAratanA aneka prAMtomAM vihAra karyo hato. temanAM pado rAjasthAnI, gujarAtI, hiMdI ane vrajabhASAmAM maLI Ave che. temAMnA ghaNA pado prakSipta paNa gaNavAmAM Ave che, eTale ke anyanAM racelAM temanA nAme caDhAvI devAmAM AvyAM che. mIrAM janmajAta kavayitrI che. temanI kavitAmAM rahelI vedhaka zaktinuM kAraNa e che ke tenuM kAvya te temanI aMtaraMga prema UrminuM sahajapaNe pravaheluM zabda-vAhana che. temAM prabhu-milanano talasATa che, sarasatA che, sAhajiktA che, virahIpaNuM che, dAsatvabhAva che, gurubhakti che ane AtyaMtika samarpaNatA hovAne lIdhe prasannatA paNa che. temAM rahelI geyatA ane layabaddhatA tene lokapriya ane lokabhogya banAve che. vartamAnakALamAM temanA padono pracAraprasAra karavAnuM mukhya zreya prasiddha baMgALI lekhaka zrI dilIpakumAra raoNyane phALe jAya che. dilhInA prasiddha 'biralA maMdira'mAM paNa mIrAMbAInAM thoDA pado 'saMtavANI'nA vibhAgamAM bhIMta para lakhavAmAM AvyAM che. have ApaNe mIrAMbAInAM thoDA pado joIe : (1) (2) sataguru okhada aisI dInhI, jhuma ruma bhaI caInA,3 sataguru jaisA vaida na koI pUcho veda purAnA. (rAga tilakakAmoda) 116 ghaDI eka nahi AvaDe, tuma darasaNa bina moya; tuma ho mere prANajI, kA sUM jIvana hoya... paMtha nihArUM Dagara1 buhArUM, UbhI mAraga joya; mIrAM ke prabhu ! kaba re miloge ? tuma miliyAM sukha hoya. (3) pAyojI maine rAmaratana dhana pAyo. // Teka // vastu amolika dI mere sataguru 1. rasto. 2. auSaghasa davA 3. zAMti Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 bhaktimArganI ArAdhanA kirapA kara apanAyo. 1 janama janamakI pUMjI pAI, jagameM sabhI khovAyo. /rA kharace na khUTe vAko cora na lUTe dina dina baDhata savAyo. Do. satakI nAva khevaTiyA sataguru, bhavasAgara tara Ayo. 14o. mIrAM ke prabhu giridhara nAgara, harakha harakha jaza gAyo. paNa (rAga kAphI-tIna tAla) (4) rAma-nAma-rasa pIje, manuA rAma-nAma-rasa pIje. taja kusaMga sata-saMga baiTha nita hari-caracA suni lIjai II kAma krodha mada lobha moha bahA cittaso dIje, mIrAM ke prabhu giradhara nAgara, tAhike raMgameM bhIje. ! AvAM AvAM aneka pado jemaNe potAnI AnaMda-UrmionI phalazrutirUpe ApaNane ApyAM, ane je dvArA sau sAdhakone potAnI bhaktinI ArAdhanAmAM aneka prakAre preraNA maLe che tevAM premamasta mIrAMbAIne aMjali ApatAM kavie sAcuM ja kahyuM che : Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhaktonAM caritro "rAtI mAtI premakI, viSama bhagatikI moDa, rAma-amala mAtI rahe, dhana mIrAM rAThoDa !" * [12] paramabhakta adhyAtmayogI zrI AnaMdadhanajI jJAna, bhakti ane yoganI ArAdhanA dvArA, aMtaramAM ja AnaMdano bhaMDAra bharyo che evo jemaNe svAnubhava karyo hato, tevuM ja AtmAnaMdanirbhara jIvana jeo jIvyA hatA, ane jenA phaLarUpa ApaNane uttama covIzI ane aneka adhyAtmapadonI prasAdI jeo ApI gayA che te, zrImad AnaMdadhanajI, sattaramI sadInA uttarArdhamAM ane aDhAramI sadInA prAraMbhamAM vidyamAna hatA tema vividha pramANo dvArA jANI zakAya che. 118 temanI covIzI ane pado parathI ema anumAna karavAmAM AvyuM che ke teo gujarAtamAM janmyA ane viharyA hatA. jIvananI uttarAvasthAmAM teo mAravADamAM gayA hoya te saMbhavita che. teo zrImada yozavijyajI upAdhyAyanA samakAlIna hatA. dIkSA ane sAdhanA : jJAna ane vairAgyanA yoge temaNe tapAgacchIya munivara pAse dIkSA aMgIkAra karI hatI ane temanuM dIkSA nAma lAbhAnaMdajI hatuM. temanuM citta vairAgya ane adhyAtmathI raMgAyeluM hatuM ane haMmezAM madhyastha dRSTithI satyane nihALavAnI ane satyano Adara karavAnI temane tatparatA hatI. gacchabhedanI takarArothI alipta rahI te adhyAtmajJAna vaDe potAnA AtmAnI zuddhi pratye lakSa ApatA hatA. teo sadaiva vicAratA hatA ke karmanI sAthe anAdi kALathI AtmAno saMyoga thayo che to have kema ane kyA upAyo Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktimArganI ArAdhanA ja vaDe saMsAramAMthI vahelA mukta thavAya ? rAgadveSa ja saMsAranI abhivRddhinuM mULa kAraNa che ane AgamonA jJAnanuM phaLa cAritryanI apramattadazAe ArAdhanA karavI te ja che ema temaNe dRDhapaNe mAnyuM hatuM ne tene jIvanamAM utAryuM hatuM. AjubAju sAdhuono zithilAcAra joI nindAne sthAne temanA dilamAM vairAgya ane karuNAbhAva vRddhi pAmavA lAgyo. jema jema temanI jJAnadazA vadhatI gaI tema tema teo ghaNo kALa dhyAnamAM gALatA hatA. pUrvanA sAdhuonI peThe smazAna, vana, guphA ityAdi sthAnomAM kAyotsarga karIne dhyAna karavAnI temanI abhilASA ane vRtti hatI. 119 niHspRhatA ane lokasaMgatyAga : eka kiMvadaMtI anusAra teozrI gujarAtanA koI zaheramAM paryuSaNanuM vyAkhyAna vAMcatA hatA. te zaheramAM evo rivAja hato ke zeTha Ave pachI ja vyAkhyAna zarU thAya. sabhA bharAI gaI ane zrImade kalpasUtranuM vAcana zarU karyuM. koIe temane yAda ApI ke zeThanA AvyA pahelAM vAcana thaI zake nahi. AnaMdadhanajI thoDo samaya pATa para besI rahyA ne zeThane samAcAra kahevaDAvyA, paNa zeTha lAMbA samaya sudhI AvyA ja nahi. tethI temaNe vicAryuM ke A rIte zrAvakonA ziSTAcAranA baMdhanamAM rahI AgamothI viruddhapaNe vartavuM e yogya nathI, tethI temaNe vyAkhyAna zarU karyuM. zeTha tarata ja AvyA ane potAnA AvyA pahelAM vyAkhyAna AraMbhavA mATe gusse thayA. AnaMdadhanajIe kahyuM ke zrAvakonA AvA pratibaMdhathI AgamonI mahattA lopAya ane te rIte mAro sAdhudharma haNAya. A huM pasaMda karato nathI. zeThe jyAre kahyuM ke mArA kahyA pramANe na vartAya to mArA upAzrayamAM rahI zakAze nahi. AnaMdadhanajIe tatkSaNa nirNaya karyo ke gRhasthonA baMdhanamAM rahI dharma viruddha AcaraNa karavuM tenA karatAM gAmegAma vihAra karavo ane dhyAna tathA sAdhudharmanI vividha kriyAonuM pAlana karavA magna rahevuM, te ja zreyaskara che. guru samakSa temaNe Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhaktonAM caritro 1 20 potAnI icchA pradarzita karI ane gurue temanI yogyatA tathA zAstra pratyenI daDha zraddhA joIne temane anujJA ApI ke "je rIte tamArAmAM zuddha cAritryanI abhivRddhi thAya te pramANe AcaraNa kara' A pramANe gurunI AjJA maLavAthI mAtra Avazyaka upakaraNo laIne teozrI gAmogAma vicaravA lAgyA. jJAna, tapa ane sAdhanAnA triveNIsaMgamathI AtmasvarUpa temanAmAM daDha thayuM hatuM ane te rIte ja teo viharatA hatA. temanuM sAdhu avasthAnuM nAma lAbhAnaMdajI hatuM, paraMtu te AtmAnA AnaMdamAM masta rahetA hatA tethI loko temane AnaMdadhananA nAmathI oLakhatA hatA ane te nAmathI ja saMbodhatA hatA. girirAja AbunI guphAo tathA taLAjA, giranAra, IDara, tAraMgA vagere sthaLoe ekAntamAM rahIne dhyAna dharanAra AnaMdadhanajI jagatanuM ne potAnA zarIranuM bhAna bhUlI jatA. aneka hiMsaka pazuo paNa temanI samIpa zAMta thaI jatAM. zrImad yazovijayajI paNa eka jagyAe jaNAve che te mujaba zrImad AnaMdadhanajInA sahavAsathI temane adhyAtmane raMga lAgyo hato. AtmasvarUpamAM lIna rahenAra A mahAtmAnA mukhamAMthI je vANI nIkaLI che tenI thoDI prasAdIno ApaNe AsvAda laIe. upadezano sAra : durgAnamAMthI mukta thanAra ja sudhyAnamAM sthira thaI zake che. temaNe 63 prakAranAM durgAna varNavyAM che, jeno tyAga Avazyaka che. paramAtmAne, svAmI ke mitra je prakAre kalpIne temAM sthira thaIe te pahelAM potAnI pAtratA pratye lakSa ApavAnuM teozrI ApaNane sUcave che. bhagavAnanA cAkara ke mitra banI tenI sAthenI ekarUpatA prApta karavA yogya guNonA vikAsanI ane te khIlavavA keTalAka AtmabhoganI taiyArI rAkhavI joIe. A mATe durgAnanuM svarUpa samajI teno manathI tyAga karI manane temAMthI mukta karavA upara teozrI bhAra mUke che. dhyAna karavAnI Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121 bhaktimArganI ArAdhanA icchAvALAe 63 durgAnone ahitakArI mAnI, manane zubhadhyAnamAM sthira karavAno mahAvaro rAkhavo. zubhadhyAnamAM mana lAge te mATe durgAnanI sAthe kusaMgatino paNa tyAga karavAno teozrI bodha Ape che. ATaluM karatAM yogya guNono vikAsa karI zakAya che. adhyAtmajJAna AmAM madadarUpa bane che, ne dhIme dhIme paramAtmasvarUpamAM lIna thavAnI keDIe pragati karI zakAya che. AnaMdadhanajI ema mAnatA hatA ke manane vaza karavAthI mukti maLe che. zubhAzubha adhyavasAyonuM kAraNa mana che, ane A adhyayasAyonuM pariNAma karmabaMdhana che. manamAM udbhavatA rAgAdi adhyavasAyo jo TaLe to AtmA paramAtmArUpa thAya. vaLI teo pratimApUjAne Avazyaka gaNatA hatA. teozrI kahetA ke sAkAranuM dhyAna karyA pachI nirAkAra dhyAnanI yogyatA Ave che. AtmAnA pariNAmanI caMcaLatAne teo bhaya gaNAvatA ane teno tyAga karI AtmAnA sthira pariNAma karavA te ja abhaya che, tema upadezatA. AnaMdadhanajIkRta covIzImAM tIrthaMkaranA guNonI stuti karavAmAM AvI che. A covIzInI racanA prabhubhaktinI AMtarika saravANIo phUTatAM thayelI che ane tethI te hRdayaMgama bane che. prabhunI samakSa vividha rUpe kevI rIte stavanA karI zakAya te temAM batAvela che. jema ke, prabhunI AgaLa potAnA doSane pragaTa karI prabhunI kSamA yAcavI tene svadoSapragaTana-stavanA kahevAmAM Ave che. temanA kahelA upadeza vaDe prabhunI stuti karavI tene upadezastavanA kahevAya che. temanAM padomAM temanA AMtarika guNavikAsanI ApaNane jhAMkhI thAya che. dA.ta., sAtamAM padamAM yogano anubhava varNavIne yogajJAnano paricaya Apyo che. AThamAM padamAM sumatiityAdi pAtro vaDe svAnubhavathI AtmajJAnane pragaTa vAcA ApI che. dazamA padamAM paNa AdhyAtmika pAtronA mAdhyamathI svAnubhavane zabdAMkti karela che. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhaktonAM caritro . 1 2 2 temano aMtima upadeza kharekhara mananIya che. meDatAmAM temanA nAmanI eka derI che te parathI anumAna thAya che ke temano dehotsarga meDatAmAM thayo hato. temanA upadezano sAra e hato ke "mohane jItI AtmAnI zuddhatA prApta karavI, e A jIvanano hetu che. sAdhuoe rAga, dveSa, nindA, ityAdi doSone jItI anyane teno upadeza Apavo. anaMta evA A saMsArano pAra pAmavA mATe vItarAgavANInuM zaraNa levuM, te ja sarvazreSTha mArga che. sarva prakAranA bhaya ane sarva prakAranA saMgano tyAga karIne paramAtmAnI bhaktimAM tanmaya banavuM joIe. zarIranA aNu para paNa mamatva rAkhavuM e mokSaprAptimAM vighna che. je jovAnuM che, je anubhavavAnuM che, te sahu AtmAmAM ja che. rAgadveSanA tyAgI evA tyAgIonI sevA karavAthI A doSono tyAga karavAnI kUMcI hAtha lAgaze. saMsAramAM zAntino mArga eka nivRtti ja che. vairAgyabhAvathI potAnA AtmAnuM bhAvi nirmaLa karavA harahameza prayatnazIla rahevuM joIe. jyAM guNa hoya tyAMthI te guNa levo. guNIno rAga dhAraNa karavo ane AtmAnA zuddha guNamAM ramaNatA karavI. karmarUpa doSathI AkhI duniyA doSI che. emAMthI je doSarahita thavA prayatna kare che ja kharo mumukSu che." upasaMhAra : A pramANe ApaNe joI zakIe chIe ke tuccha matamatAMtarothI pAra zuddha AtmAnI sAdhanAnI temaNe je alakha jagAvI, tenuM pratibiMba temanI vANImAM paDe che. temanI anubhavavANImAM ojasa, prasannatA, prabhubhakti, krAntikArI AgamAnusArIpaNuM ane adhyAtmamastInAM ApaNane darzana thAya che. teonAM pado vividha rAga ane chaMdomAM gujarAta ane rAjasthAnamAM vizeSapaNe gavAya che ane aneka sAdhakone preraNA Ape che. zrImad yazovijayajI, zrImad jJAnasArajI, zrIjJAnavimaLasUri, Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 - bhaktimArganI ArAdhanA zrImad rAjacandrajI, zrI AtmArAmajI mahArAja tathA zrImad buddhisAgarajI mahArAja vagere aneka mahAtmAoe teonA pratye je bahumAna tathA Adara-satkArano bhAva pradarzita karyo che te parathI temanI ucca adhyAtmadazAno saune khyAla AvI zake che. AvA AnaMdadhanajI mahArAja ApaNane saune bhaktinI sAcI ArAdhanAmAM vizeSapaNe preraka bano e ja abhyarthanA. OM zAMtiH [13] bhakta-kavizrI dAnatarAyajI aneka bhAvamaya bhajano, pUjAo ane AdhyAtmika padonA racayitA tathA zAstronA padyAnuvAdaka, adhyAtmakavivara saMta zrI ghAnatarAyajI, uttara bhAratamAM thayelA viziSTa pratibhAzALI hiMdI kAvyakAro ane lekhakomAM agatyanuM sthAna dharAve che. jIvanaparicaya : temanA jIvana viSe thoDI ja mAhitI maLe che. temano janma vi. saM. 1733mAM AgrA mukAme thayo hato. temanA pitAzrInuM nAma zyAmadAsa hatuM. mAtra paMdara varSanI nAnI vaye temanAM lagna thaI gayAM hatAM. teone lAlajI nAme eka putra paNa thayo hato. vi.saM. 1777mAM teoe sametazikharanI yAtrA paNa karI hatI. ghAnatarAyajInI kRtio : (1) temano "dharmavilAsa' nAmano graMtha suprasiddha che. tenuM saMkalana teoe pote ja vi.saM. 1780mAM karela che. temAM 333 pada, aneka pUjApATha ane 4pa viSayo upara kavitAo saMgRhIta karelI che. bhagavAna RSabhadevanA janmasamayanuM varNana atirocaka Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhaktonAM caritro che. re mana bhaja bhaja dInadayALa, jAke nAma leta ika khinameM, kaTe kauTi aghajAla,'' jevAM padomAM nAmasmaraNano mahimA sArI rIte pratipAdita karelo che. 'upadezazataka'mAM 121 padya che. kavie AtmasauMdaryano anubhava karI vAcaka samakSa evA surekha rUpamAM mUkyo che ke vAcaka saheje tenA sahabhAgI thaI zake. mAnavahRdayane svArthanI saMkucita sRSTimAMthI UMce laI jaI lokakalyANanI bhAvabhUmi para sthita karI kavie batAvyuM che ke manovikAra A sAdhanathI nirmULa karI zakAya che. A uparAMta temaNe iSTadevane namaskAra, bhaktinI AvazyaktA, mithyAtva, samyaktvano mahimA, gRhavAsanuM duHkha, indriyonuM dAsatva, naraka-nigodanuM duHkha, puNya-pApanI mahattA, dharmanI upAdeyatA, jJAnI-ajJAnInuM ciMtana, AtmAnubhUtinuM vizeSapaNuM, zuddha AtmasvarUpa ane navatattva ityAdi viSayonuM suMdara vivecana karyuM che. bhavasAgara pAra karavAno kavie suMdara upAya batAvyo che : (savaiyA trevIsA) "kAsaiko soca kare mana mUrakha, soca karai kachu hAtha na aihe, pUrava karma subhAsubha saMcita so nihathai apano Tala dehai. tAhinivAranako balavanta, tirUM jagamAhiM na kou larse haiM, tAtai hi soca to samatA gahi, jyA~ sukha hoI jinaMda kahe haiM. uparanA padathI kavie samatAnuM avalaMbana levA sUcavyuM che, ne kahyuM che ke samadRSTi ja AtmasvarUpano AsvAda mANI zake che. 124 AgamavilAsa : A graMthamAM kavinA 46 kAvyo che. tenuM saMkalana temanA mRtyu bAda karavAmAM AvyuM hatuM. A saMgrahamAM bahudhA saiddhAntika 1. sukha 2. AMkho vaDe. 3. AzArUpI dAsI jenA caraNa dhue che. 4. subuddhi 5. mokSasthAna. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktimArganI ArAdhanA viSayonI carcA hovAthI tene 'AgamavilAsa' nAma ApavAmAM AvyuM che. bhedavijJAna ke Atmanubhava H kavinI A eka ananya racanA che. temaNe AmAM jIvadravya ane pudgalAdi dravyonuM vivecana kareluM che. kavine apratima zraddhA che ke AtmatattvarUpI ciMtAmaNi prApta karatAM samasta icchAo pUrNa thaI jAya che. Atmatattva prApta thatAM viSayomAMno rasa naSTa thAya che : 125 maiM eka zuddha jJAnI, nirmaLa subhAva jJAtA, dagajJAna carana dhArI, thira cetanA hamArI. 0 aba cidAnanda pyArA, hama ApameM nihArA. uparokta kRtio uparAMta teozrIe dravyasaMgraha ane tattvasAra graMthono hiMdI bhASAmAM je bhAvAnuvAda karyo che te uparathI temanI aMtaraMga AtmasAdhanAno, adhyAtmadRSTisaMpannatAno, kAvyanipuNatAno ane siddhAMtajJAnanA prubhatvano vAcakavargane saheje khyAla AvI jAya che. A sAthe jyAre temaNe racelI pUjAo ane bhaktipadono sumeLa sAdhIe tyAre temanI sabhyasAdhanA pratye ApaNane atyaMta AdarabhAva Upaje che. temanI thoDI adhyAtmaprasAdIno AsvAda laI A kathana ApaNe pUruM karIe H (a) sadgurustuti : (savaiyA ekatrIsA) kAhusaunA boleM benA, jo boleM to sAtA dainA, dekha nAhIM nainAsetI rAgI doSI hoI haiM, AsA dAsI jAnai pAkhaMOM mAyA mithyA dUra nAkhkhu, rAdhAe~ hIyemAhIM rASa~, sUdhI draSTI joI kaiM. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhaktonAM caritro 1 26 indI koI dore nAhIM, ApA jAnai Apa mAhIM teI pArve mokha ThAMhIM karma maila dhoI ke. aise sAdhu baMdo prAnI, hIyA vAcA kAyA ThAnI, jAteM kIje ApA jJAnI bhasma buddhi khoI keM. (ba) durjana-sajjana-svarUpa : (savaiyA ekatrIsA) vidyAsA~ vivAda karuM, dhanasoM gumAna dhare, balasIM laDAI lare mUDha AdhavyAdharme. gyAna ura dhArata hai, dAnako saMbhArata hai, paramai nivArata hai, tInoM guna sAdhameM. paradukha dukhI, sukhI hota hai bhajanamAhiM, bhavaruci nAhIM dina jAta hai arAdhameM. dehasatI dubale hai, manasetI ujale haiM, sAMtibhAva bharse ghaTa, parve nA upAdharme. (ka) dharmaArAdhanAnuM phaLa : | (savaiyA ekatrIsA) narka pasuteM nikAsa kareM svarga mAhi vAsa, saMkaTaka nAsa sivapadako aMkUra che. dukhiyAko dukha hare, subiyAka sukha kare 1. sukha 2. AMkho vaDe 3. AzArUpI dAsI jenA caraNa dhue che. 4. subuddhi 5. mokSasthAna Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 bhaktimArganI ArAdhanA vighana vinAsa mahAmaMgalaka mUra che. gaja siMha bhAga jAya, Aga nAga hU palAya, rana roga dadhi baMdha sabai kaSTa cUra hai, aiso dayAdharmaka prakAsa Thaura Thaura houM, tihuM loka tihuM kAla AnaMdakau pUra hai. (Da) prakIrNa zikSAtmaka doharA : (1) cetana tuma to catura ho, kahA bhaye matihIna; aiso nara bhava pAyake, viSayanameM cita dIna. (2) narakI sobhA rUpa che, rUpa sobha gunavAna, gunakI sobhA gyAnaa, gyAna chimAtaira jAna. (3) bAlapane agyAna mati, jobana madakara lIna; vRddhapauM hai sithilatA, kahI dharama kaba kIna. jaise viSe suhAta hai, taimeM dharma suhAya; so niharSe paramArathI, sukha pAvai adhikAya. (5) eka kanaka aru kAminI, e donoM diDha baMdha; tyAge nihace mokha hai, aura bAta saba dhaMdha. (6) samaratha prItama prabhu baDe, tina sevI mana lAya; Iha para bhI Ina sama nahIM, manavAMchita sukhadAya. 1. udadhi-samudra. 2. kSamAthI. Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhaktonAM caritro [14] parama tattvajJa zrImad rAjacandrajI vIsamI zatAbdImAM ApaNA dezamAM thayelA ucca koTinA saMtonI pahelI haroLamAM jeonuM sthAna che tevA, jJAna-bhakti-vairAgyanI parama pavitra triveNInA saMgamarUpa zrImad rAjacandrajI eka viziSTa ane alaukika vyaktitvanA dhAraka mahApuruSa thaI gayA. 128 jIvanaparicaya : teozrIno janma saurASTra pradezanA morabI tAlukAnA vavANiyA gAme vi.saM. 1924nA kArtika suda pUnamane divase thayo hato, je divase bhagavAna saMbhavanAthano ane zrImad hemacandrAcAryajIno paNa janmadivasa Ave che. temanA pitAzrInuM nAma ravajIbhAI ane mAtAnuM nAma devAbA hatuM. nAnapaNathI ja temanAmAM dAdA taraphathI vaiSNavadharmanA ane mAtA taraphathI jainadharmanA saMskAronuM siMcana thayuM hatuM. jAtismaraNajJAna : temanI buddhizakti ane smRti bALapaNathI ja khIlelI hatI ane eka ja vAra pATha karavAthI teonI smRtimAM te rahI jato. sAta varSanI vaye vi.saM. 1931mAM, temanA eka svajana zrI amIcaMdajI sarpadaMzathI mRtyu pAmyA. temanA agnisaMskAranA darzanathI zrImadjIne jAtismaraNajJAna thayuM hatuM ane krame karIne temanI jJAnazakti vizeSa khIlI hatI. ATha varSanI uMmarathI teo kavitA banAvatA. dasa varSanI vayathI teoe jainadharmanAM pratikramaNAdi sUtrone avalokyAM hatAM ane temAM kahelI dayA ane maitrIthI teo khUba prabhAvita thayA hatAM A samaya daramyAna ucca kakSAnA svataMtra lekho ane upayogI nibaMdho lakhavAnI zakti temaNe saMpAdana karI lIdhI hatI. paMdara varSanI avasthA prApta karatA sudhImAM to temaNe potAnA adhyayana dvArA aneka viSayonuM vizALa jJAna prApta karI lIdhuM hatuM. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktimArganI ArAdhanA avadhAnazakti : soLa varSanI vayathI teomAM avadhAna karavAnI zakti pragaTI hatI ane 8, 12, 16 para ane chelle 100 avadhAna karIne zatAvadhAnI tarIkenI teonI khyAti samasta bhAratamAM vyApta thaI gaI hatI. paraMtu A zaktine AtmakalyANanI sAdhanAmAM vighnarUpa jANIne teoe teno tyAga karyo hato. kevI alaukika niHspRhatA ! AvI tIvra smaraNazakti uparAMta teomAM atIndriya sparzazakti ane rasAsvAdazakti paNa pragaTI hatI jethI joyA vagara, hAthathI ja sparza dvArA pustakane oLakhI letA ane rasoIno svAda cAkhyA vinA batAvI detA. 129 vi.saM. 1944mAM teono gRhasthAzramamAM praveza thayo hato ane pachInAM be varSomAM teonuM aMtaramaMthana vadhatuM jatuM hatuM. A samaye teo prakAze che : (doharo) laghuvayathI adbhuta thayo, tattvajJAnano bodha; e ja sUcave ema ke gati-Agati kAM zodha ? je saMskAra thavo ghaTe, ati abhyAse kAMya; vinA parizrama te thayo, bhavazaMkA zI tyAMya ? (copAI) jahAM rAga ane vaLI dveSa, tahAM sarvadA mAno kaleza, udAsInatAno jyAM vAsa, sakaLa duHkhano che tyAM nAza. 'kuTuMbarUpI kAjaLanI koTaDInA vAsathI saMsAra vadhe che. game teTalI tenI sudhAraNA karazo topaNa ekAMtathI jeTalo saMsArakSaya thavAno che, teno somo hisso paNa te kAjaLagRhamAM rahevAthI thavAno nathI.' vi.saM. 1947mAM teone zuddha AtmajJAnano udaya thayo hato. yathA --- Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhaktonAM caritro 130 ogaNIsameM ne suDatAlIsa, samakti zuddha prakANyuM re, zruta anubhava vadhatI dazA nija svarUpa avabhAsyuM re... dhanya ekAMtavAsa ane nivRtti pratye : vi.saM. 1947 pachIno kALa zrImadjInA jIvanamAM vadhatI jatI ekAMtasAdhanAno hato, jemAM 1951 pachI to temanI nivRttikSetranI sAdhanA khUba ja vegavaMtI banI hatI. 1947mAM rALaja (khaMbhAta)mAM, 1951mAM haDamatiyA (saurASTra)mAM, 195ramAM kAviThA, vaDavA, rALaja, vavANiyA, morabI ane sAyalAmAM, 1954mAM morabI tathA uttarasaMDAmAM, 1955mAM IDaranI AsapAsanAM jaMgalo ane pahADomAM ane 1956mAM dharamapuramAM teozrI rahyA hatA. ahIM mukhyapaNe teo svAdhyAya, mauna, ciMtana-mananamAM potAno samaya vitAvatA. vacce vacce jijJAsuo-mumukSao-munione paNa temanA samAgamano lAbha maLato, paraMtu mukhyapaNe potAne je apUrva avasarabAhyAMtara nigraMthapada - pragaTa karavuM hatuM te pragaTAvavA mATe jANe ke A eka ghaniSTha taiyArI (Intensive Training Period)no kALa temanA mATe hato. vi.saM. 1956mAM teozrInuM zarIra-svAthya bagaDavA lAgyuM hatuM. teoe sarvasaMga-parityAganI taiyArI karIne mAtAjI pAse tenI AjJA paNa mAgI lIdhI hatI, paraMtu zarIra dhIme dhIme vadhAre kRza thavA lAgyuM ane vi.saM. 1957nA caitra vada pAMcamane maMgaLavAranA divase bapore 2-00 vAgye teoe rAjakoTamAM A pArthiva zarIrano tyAga karI svargArohaNa karyuM. sAhityanirmANa ane jIvanakArya : zrImad rAjacandra vartamAnakALanA eka yugapradhAna puruSa hatA. temanA jIvanamAM temanA pUrvabhavonI ArAdhanAnI spaSTa jhalaka maLI Ave che. jJAna, vairAgya, bhakti, Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 bhaktimArganI ArAdhanA ciMtanazIlatA, adbhuta smaraNabhakti, janmajAta kavitva, apUrva upadezakapaNuM, lokakalyANanI bhAvanA, sarvadharmasamabhAva, viziSTa jainadharmAnurAga, vizvavAtsalya, siddhahasta lekhakapaNuM, pracura vidyAprema, vacanAtizaya, utkRSTa sAdhakapaNuM ityAdi aneka saguNothI vibhUSita temanuM bahumukhI vyaktitva Aje paNa ghaNA mumukSuone preraNA Ape che. "zrIAtmasiddhizAstra' nAmanA 142 gAthAnA zAstramAM teoe gAgaramAM sAgara' bharavAnI kahevatane caritArtha karI che. sAdhako mATe A zAstra khUba khUba upayogI che. saraLa gujarAtI bhASAmAM racAyeluM hovAthI tene sahelAIthI samajI zakAya che. temAM je rIte "cha pada' (AtmA che, te nitya che, kartA che, bhoktA che, mokSa che, mokSano upAya che)nI siddhi karI che te uparathI temanI agAdha medhAvI pratibhAno khyAla sau koIne AvI zake che. "mokSamALA' nAmanuM nAnuM zAstra tathA "apUrva avasara' ane bIjA aneka kAvyo dvArA temaNe ApaNane uttama AdhyAtmika sAhityano vAraso Apyo che. teoe sthApelA paramakRta-prabhAvaka maMDaLa taraphathI pUrvAcAryonAM lakhelAM aneka zAstro pragaTa thayAM che. pazcima bhAratamAM mULa saMghanA uttama sAhityane prakAzamAM lAvavAnuM mukhya dhyeya A saMsthAne phALe jAya che. teonA sAnnidhyane pAmIne zrImad laghurAjasvAmI, saujanyamUrti zrI saubhAgyabhAI, prajJAvaMta zrI aMbAlAlabhAI tathA satyAbhilASI zrI jUThAbhAI-pramukha tathA aneka sAdhaka-AtmAoe potAnuM zreya sAdhyuM hatuM. mahAtmA gAMdhIjI para temano atyaMta prabhAva paDyo hato ane satya, ahiMsA ane brahmacaryano bodha temaNe zrImadjI pAsethI meLavyo hato. temanA smArakarUpe nAnImoTI cALIseka saMsthAo bhAratamAM vidyamAna che, paNa te maLe agAsa, vaDavA, vavANiyA, hampI, devalAlI, morabI, ghATakopara ane amadAvAdanI saMsthAo mukhya che. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhaktonAM caritro 132 AvA laukika ane lokottara guNothI alaMkRta A mahApuruSane sAcI aMjali tyAre ja ApI kahevAya ke jyAre temanA jIvanamAMthI rUDI rUDI vastuone vivekapUrvaka grahaNa karI ApaNA jIvanane ApaNe sadAcArI, pavitra, prajJAsaMpanna ane sAdhanAmaya banAvIe. tathAstu. OM zAMtiH [15] bhakta-kavizrI nAnacandrajI mahArAja sarva jIvo sAtheno maitrIbhAva, janmajAta kavitva, sumadhura svarasahita bhaktigItonuM prastutikaraNa, sahaja-paropakAravRtti ane sarvadharmasamabhAva Adi viziSTa guNonI saurabhathI pazcima bhAratamAM pAMca dAyakAothI paNa adhika samaya sudhI dharmajAgRtino saMdeza ApanAra zrInAnacandrajI mahArAja vartamAna zatAbdInA eka mahAna bhakta-saMta thaI gayA. jIvanaparicaya : pU. mahArAjazrIno janma saurASTranA sAyalA gAmamAM vi.saM. 1933nA mAgazara suda ekamane guruvAranA roja thayo hato. pitA pAnAcaMdabhAI ane mAtA raLiyAtabAInuM kuTuMba khAnadAna, udAra ane saMskArI gaNAtuM. bALapaNanuM nAma nAgarabhAI hatuM. nAnI uMmaramAM mAtapitAnI chatrachAyAno viyoga thavAthI bhAI-bhAbhI sAthe rahevAnuM thayuM. bhAIno paNa dehavilaya thayo. nAgarabhAIne vairAgyabhAvanI utpattinuM nimitta maLI gayuM. vi. saMvata 1957mAM teoe pU. zrI devacandrajI mahArAja pAse kacchanA aMjAra gAmamAM dIkSA lIdhI. lIMbaDInA ATha varSanA sthiravAsa sahita thoDAM varSomAM ja potAnI AgavI buddhipratibhAthI teoe saMskRta, prAkRta, vyAkaraNa ane bIjAM paNa aneka zAstronuM adhyayana karI lIdhuM hatuM. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 133 bhaktimArganI ArAdhanA saurASTra-kacchamAM thoDA cAturmAsa karIne, gurudevanI sevAmAM rahyA ane temano dehavilaya thayo tyAra pachI teoe saMghanA AgrahathI muMbaI bhaNI prayANa karyuM. ahIM ghATakoparamAM teonAM kula traNa comAsAM thayAM, jethI sthAnika jainasamAjamAM khUba pramANamAM dhArmika ane sAmAjika jAgRti AvI. Ama chatAM mukhyapaNe teonAM vihAra sthaLo saurASTra ane kacchamAM rahyAM, jayAM jaina-jainetara janatAmAM temaNe sadAcAra, nirbasanatA ane prArthanAnA saMskAra reDyA. - ekaMdare 64 varSanuM dIrgha saMyamI jIvana vitAvI, visaM. 2021nA mAgazara vada 9ne divase, sAyelA mukAme teoe mahAprayANa karyuM. sAhityasarjana ane jIvanakArya : janmathI ja suMdara kAvyo banAvavAnI zakti ane prArthanAno viziSTa abhyAsa hovAne lIdhe teoe dharmaArAdhanAne lagatAM saMkhyAbaMdha (lagabhaga 400) suMdara, geya padonI vividha chaMdomAM racanA karI che, je "prArthanAmaMdira', ane "subodhasaMgIta mALA' (bhAga 1-2-3)mAM prasiddha thayAM che. A uparAMta teoe lakhelAM, saMpAdita karelAM "saMskRta kAvyAnaMda' bhAga 1-2-3 tathA "mAnavatAnuM mIThuM jagata graMtho paNa prakAzita thayA che. teonI sAhityaprasAdIno thoDo rasAsvAda nIce rajU karela che. (a) kAvyaprasAdI : prArthanA (harigIta athavA bhairavInI Dhaba) he nAtha ! grahI ama hAtha rahIne sAthe mArga batAvajo, nava bhUlIe kadI kaSTamAM paNa pATha eha paDhAvajo, prabhu, asat AcaratAM gaNI nijabALa satya suNAvajo, Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhaktonAM caritro 134 sAvA, anyAya pApa adharma na game svarUpa e samajAvajo. 1 bagaDe na buddhi kuTila kAryo bodha eha batAvajo, vibhu ! jANavAnuM ajaba rIte jarUra jarUra jaNAvajo, sahu dUSita vyavahAro thakI dInuMbaMdhu dUra rakhAvajo, che yAcanA ama kara thakI satkArya nitya karAvajo. 2 prabhu ! satya-nyAya-dayA-vinaya-jaLa hRdayamAM varasAvajo, badanAma kAma harAma thAya ne eha Teka rakhAvajo, he devanA paNa deva ! ama upara prema pUra vahAvajo, pApAcaraNanI pApavRtti he dayALa ! haThAvajo, 3 sukha-saMpa-sajajanatA-vinaya-yaza rasa adhika vistArajo, sevA dharamanA zokha ama aNu aNu viSe ubharAvajo, zubha "saMtaziSya" sadhAya zreyo e viveka vadhArajo, AnaMda-maMgaLa arpavAnI arajane avadhArajo. 4 guru mahArAjane vinaMtI (rAga-deza. DhabanavimaLA nava karazo ucATa) sadaguru mukata thavAno apUrva mArga batAvajo re, batAvI gupta rahasyo, nahi jANela jaNAvajo re, Teka. gaMDu banI bahu kALa gumAvyo, athaDAmaNano pAra na Avyo, lAyakAta guru nAlAyakamAM lAvajo re. saddagura0 1 timira tamAma sthaLe chavarAyuM, hita-ahita jarA na jaNAyuM, aMdhakAramAM prakAzane pragaTAvajo re. sadguru. 2 dardInA che aneka doSo jaDatA sAmuM kadI nava jozo, vizALa dRSTi karIne amI varasAvajo re. sadguru. 3 Urdhva sthAna zubhavRtti caDe che, aneka vino AvI naDe che, Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 bhaktimArganI ArAdhanA A agavaDanI sarasa davA samajAvajo re, sadguru0 4 alaga rahe akaLAmaNa mArI, nirbaLatA rahe sadAya nyArI, dayA karI guru evI cAMpa dabAvajo re. sadguru pa aMjana netre ajaba lagAvo, satya rahasya mane samajAvo, zaMkA pharI Upaje nahi ema zamAvajo re. sadguru 6 janma-maraNa jAye guru mArA, nIkaLIne doSo rahe nyArA, 'saMtaziSya'ne evuM svarUpa samajAvajo re. sadguru viralA (rAga-pIlu athavA AzA) Atama darazana viralA pAve, divya prema viralA pragaTAve. Teka. e mAraga samaje jana viralA, viralAne emAM rasa Ave. Atama sadgurusaMga kare koI viralA, amRtaphaLa koI viralA khAve. Atama aMtaramAM jAge jana viralA, karmadaLone viralA haThAve. Atama tajavAnuM tyAge koI viralA, jJAnanadImAM viralA nahAve, Atama Atama ramaNa kare koI viralA, amarabuddhi viralA ajamAve. Atama samaje AtmasamA sahu viralA, dhyAna prabhunuM viralA dhyAve. Atama arpI de prabhu arthe viralA, 'saMtaziSya' viralA samajAve. Atama (ba) adhyAtmabodha : (1) jIvana ane dhana : vivekapUrvakanI vicAraNA : mANasanA jIvana mATe paisA che, paisA mATe mANasanuM jIvana nathI. jagatamAM dekhAtuM badhu sauMdarya AtmAne lIdhe che. zarIra ane AbhUSaNonI kiMmata AtmAne lIdhe che. AtmAnuM aniSTa karI jaDa lakSmI pAchaLa doDanAra pAgala che, mUrkha che. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhaktonAM caritro hRdayamAM mANasAInI dIvA pragaTAvajo ane paramAtmAnA smaraNathI te pavitra sthaLe thoDIvAra virAma letAM zIkhajo...phakta peTa bharavA mATe rAta-divasa vyavasAyamAM ghANInA belanI mAphaka joDAvuM ane prajA vadhAravI, tenA mATe ciMtAo sevavI, tenA arthe aneka viTaMbaNAo veThavI ane chevaTe kazuM Atmadhana meLavyA vinA badhuM choDIne cAlyA javuM e zuM barAbara che ? jIvana zA mATe ? AvyA zA mATe ? kyAMthI AvyA ? pAchA kyAM javAnuM ? sAthe zuM zuM AvavAnuM ? ApaNe koNa ? zuM karIe chIe ? A badhA AtmA saMbaMdhI vicAro navarAza maLye karatA rahezo. 136 hamezAM satsaMga, sAcana karatA rahevuM. tamAruM zreya temAM che. bAkI to A badhAM dazyo eka vakhata nakAmAM thavAnAM che. truTio to mAnavamAtramAM hoya paNa zreyArthIe guNagrAhaka thavuM. tamArA gharamAM saune prabhusmaraNanuM kahezo. (2) satsaMga, sAcana ane sadguNa dvArA prabhumaya jIvana : prabhu sanmukha thavAno prayAsa satata rAkhavo. e ja upayoga, e ja ciMtana, e ja laganI, evAM ja vAcano, evo ja saMga e badhAM nimitto madadagAra thAya che. vAcanathI vadhu vakhata ciMtanamAM gALavo. Asakti ghaTe, sevAbhAva vadhe, vANI-vicAra para saMyama rakhAya te vAta lakSamAM rAkhazo. dayA, prema, sevA, bhaktinA raso pragaTAvavA mATe tamone maLelA badhA yoga sArA che mATe A bhAvono vikAsa thAya e khUba lakSamAM rAkhazo. (3) svarUpanA jJAnathI mRtyu para vijaya : jIvanano vikAsa e ja jIvananuM rahasya che. vikAsano upAya sadvicAra. sadAcAra e sadvicAranuM pariNAma. samaya, zakti, sAdhana ane samajaNano durupayoga na thAya tevI kALajI te paNa sadvicArathI udbhave che. mRtazIla padArthanA ati ane haMmezanA paricayathI AtmA paNa mRtazIla jevo pAmara ane Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 bhaktimArganI ArAdhanA bhayagrasta banyo che. AtmA, paranA adhyAse kSaNe kSaNe marI rahyo che, ke je svabhAve jotAM amara, avinAzI che. potAnA bhAnamAM AvanAra mRtyune jItI zake che. (4) sAdhanAmArga dRSTi bhakti : nAmasmaraNaH sAdhanAno amUlya samaya ane amUlAM sAdhanono sadupayoga karavA, aMtaradRSTi prayatnapUrvaka pragaTAvavA ane dhyeyane vaLagI rahevA khUba jAgRti rAkhazo. khUba lakSapUrvaka bhAvapratikramaNa karIne, hRdaya zuddha karI paramAtmAnuM smaraNa karatAM karatAM, temanuM nAmoccAraNa karatAM karatAM zayana karazo. paramAtmAnA nAmasmaraNamAM amodha zakti che, ajaba tAkAta che, mAtra zarata e che ke e pratye zraddhA, ekAgratA ane prema joIe. ....badhAmAM atUTa saMpa, aikya jaLavAI rahe evAM madhura, mIThAM, premALa, nirdabhI vartana rAkhazo. upayogI abhyAsanI, anubhavanI, prasaMganI noMdha rAkhatA rahezo. tamArAmAM bharela AnaMda-premanA pravAhonI moja mANatA rahezo. kadIye nirutsAhI, nirAzAvAdI, hetavIrya, hataprabha na thazo. sadAya AnaMdamAM, prasannacitta raho e ja bhalAmaNa che. (5) vaktAonA jIvanamAM anubhavazUnyatA : svAnubhava karavAnI to ApaNA samAjamAM prathA ja nAbUda thaI gaI che. vyAkhyAnamAM je kahevAya che te vAMceluM, gokheluM, sAMbhaLeluM ane ekaThuM kareluM ja moTe bhAge hoya che. anubhavane arthe sAdhanA karavAnI Teva ja naSTa thaI gaI che. kharI rIte potAnI jAtane zodhI, enI zuddhi mATe satata prayatna karanAra ja kAMI meLavI zake ane meLave to kAMIka ApI zake. koIne kriyAnuM, koIne AcAranuM, koIne zAstro bhaNavAnuM to koIne vaktA tarIkenuM gumAna vRddhi pAmatuM hoya che. jeno nAza karavo ghaTe te ja vRddhi pAme, chatAM e tarapha lakSa ja nathI ! Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhaktonAM caritro upasaMhAra dharmapracAra, samAjasudhAraNA ane sAdhusaMgaThanamAM paNa teoe amUlya phALo Apyo che. temanA mukhya ziSyomAM muni zrI cunIlAlajI ane muni zrI saMtabAlajI che. vaLI bhinna-bhinna sthaLomAM temaNe pAThazALAo, pustakAlayo, upAzrayo ane auSadhAlayonI sthApanA mATe preraNA karI che, jemAM lIMbaDInuM samRddha ane suvyavasthita zrI devacaMdrajI pustakAlaya, borIvalInI janarala hospiTala tathA zrI sarvodaya udyoga maMdira, ane amadAvAda tathA lIMbaDInAM jaina vidyArthIgRho, sAyalAnuM pustakAlaya, davAkhAnuM ane pAThazALA vagere mukhya che. 138 Ama, samAja ane saMghano potAnI AgavI pratibhAthI viziSTapaNe upakAra karanAra, sva-para-kalyANarata zrI nAnacandrajI mahArAja gujarAtanA eka mahAna sAdhaka-saMta ane prasiddha kIrtanakAra thaI gayA. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo khaMDa lAtmaka pado pUrogo - Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhajana - dhUna - pada - saMcaya maH | = paMca maMgaLapadane namaskAra () amo arihaMtA, zrI paramAtmane namaH | = | (2) namo siddhALa (3) Namo AiriyANaM zrI saruve namaH | = (4) Namo uvajjhAyANaM (5) khamo to savvasAhULa (1) dehasahita paramAtmAne namaskAra ho ! (2) deharahita paramAtmAne namaskAra ho ! (3) AcArapradhAna muni mahArAjone namaskAra ho ! (4) jJAnapradhAna muni mahArAjone namaskAra ho ! (pa) vizvanA samasta ArAdhaka muni mahArAjone namaskAra ho ! (savaiyA ekatrIsA) vizvakI vibhUtiko vinazvara vicAri jina, deha gehasoM saneha tyAgI tapa dhArA hai; dhArAdhara sama pApapujako prabhaMjana hai, karama karindako mRgindra banI mArA hai. kAma-krodha, moha-mada, lobha-lobha, mAna-chala, sakala upAdhikA samAdhise viDArA hai. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhajana - dhUna - pada - saMcaya 14 2. pAya bodha kevala, subodhi diye jaga jana, aise jinadevaka namo namo hamArA hai. (2). (chappaya). acala dhAma vizrAma, nAma niharca pada maMDita, yathAjAta parakAza, khAsa jahaM sadA akhaMDita; bhAsahi lokAloka, thoka sukha sahaja virAjahiM, praNamahi Apu sahAya, sarvaguNamaMdira chAjahiM; Iha vidhi anaMta jiya siddhamahi, jJAnaprAna vilasaMta nita; tina tina trikAlavaMdana "bhavika', bhAvasahita nita ekacitta. (harigIta) paripUrNa paMcAcAramAM, vaLI dhIra guNa gaMbhIra che; paMcenTi-gajanA darpa-dalane dakSa zrI AcArya che. (4) ratnatraye saMyukta ne niHkAMkSabhAvathI yukta che; jinavarakathita arthopadeze zUra zrI vijhAya che. nigraMtha che, nirmoha che, vyApArathI pravimukta che; cauvidha ArAdhana viSe nityAnurakta zrI sAdhu che. Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 namaskAra mahAmaMtrano mahimA (savaiyA ekatrIsA) mahAmaMtra yahai sAra, paMca parma namaskAra, bhaujala utAre pAra, bhavyako AdhAra hai, vighnako vinAza kare, pApakarma nAza kare, Atama prakAza karai pUravako sAra hai, duHkha bharapUra kara, parama udAra hai, tihu~ loka tAranako, Atama sudhAranako, jJAna visatAranako, yahai namaskAra hai. [1] vairAgyapreraka pado Pain Education International bhaktimArganI ArAdhanA (1) (rAga belAvala) jiya jAne merI saphala dharIrI...(2) - suta vinatA dhana yauvana mAto, garbhataNI vedana visarIrI. - jiya jAne supanako rAja sAca karI mAnata, rAcata chAMha gagana badarIrI, AI acAnaka kAla topacI, gahego jyuM nAha21 bakarIrI. - jiya jAne atihi aceta kachu cetata nAMhi, pakarI Teka hArila lakarIrI,2 AnaMdadhana hIro jana chAMDI, nara mohyo mAyA kakarIrI.-jiya jAne 1. hiMsaka pazu. 2. rila paMkhI lAkaDI pakaDI lIdhA pachI choDatuM nathI tema. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhajana - dhUna - pada - saMcaya 144 (rAga banajArA, tAla tritAla) do dinakA jagameM melA, saba calA calIkA khelA | Teka | koI calA gayA koI jAve, koI gaThaDI bAMdha sidhAvejI, koI khaDA taiyAra akelA. | |/1 kara pApa kapaTa chala mAyA, dhana lAkha karoDa kamAyAjI, saMga cale na eka akelA. suta nAra mAta pitu bhAI, koI aMta sahAyaka nAhIMjI, kyoM bhare pApakA ThelA. Hall yaha nazvara saba saMsArA, kara bhajana izakA pyArAjI, brahmAnaMda kahe suna celA. II4 (gajhala) khalaka saba renakA sapanA, samaja mana koI nahIM apanA, kaThaNa hai lAbhakI dhArA, bahata saba jAta saMsArA-khalaka, ghaDA jo nIrakA phUTA, pattA jo DArase sUTA, aisI nara jAna jiMdagAnI, samaja mana ceta abhimAnI.-khalaka bhUlo mata dekha tana gorA, jagatameM jIvanA thorA, tajo mada lobha caturAI, raho niHzaMka jagamAMhIM.-khalaka kuTuMba parivAra suta dArA, usI dina ho gayA nyArA, nikala jaba prAna jAyegA, koI nahIM kAma AvegA.khalaka sadA mata jAnA yaha dehA, lagAvo rAmase nehA, kagI jamakI taba phAMsI, kahe kabIra avinAzI.-balaka Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 145 bhaktimArganI ArAdhanA (4) (rAga kAphI, tritAla) re mana ! mUrakha janama gavAyo. Teka kari abhimAna viSayarasa rAcyo, zyAma sarana nahi Ayo.-re mana ! yaha saMsAra phUla semarako, sundara dekhi bhulAyo, cAkhana lAgyo rUI gaI UDI, hAtha kachu nahiM Ayo- re mana ! kahA bhayo abake mana soce, pahile nAhiM kamAyo, - kahata sUra' bhagavata bhajana binu sira dhunidhuni pachitAyo re mana ! (bhajana-tAla kavAlI) aba to choDa jagatakI lAlasA re sumaro sarjanahAra.- Teka bAlApana khelanameM khoyo, jobana mohyo nAra, bUDhApana tana jarjara hove, tana tRSNA vistAra. - aba to palapala chinachina umarA jAve, jaise aMjalidhAra, gayA vakhata phira hAtha na Ave, kIje jatana hajAra. - aba to. mAtapitA nArI suta bAMdhava, svArathakA vyavahAra, aMtakAla koI saMga na jAve, manameM dekha vicAra - aba to. svapna samAna jagatakI racanA, jUThA saba saMsAra, brahmAnaMda bhajana kara harikA, pAve mokSa duvAra. - aba to jUThI jhAkaLanI pichoDI manavAjI mArA zIda re jANIne tame oDhI? manavAjI (2) soDa tANIne manavA sUvA jyAM jAzo tyAM to zvAsane sejAre jAze UMDI..manavAjI Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhajana - dhUna - pada - saMcaya 146 baLatA bapora keza, arAMparA jhAMjhavAMmAM tarasyA hAMphe re doDI doDI mananA maragalAne pAchA re vALo vIrA sAcA saravariye dhone joDI....manavAjI sAcA dekhAya te to kAcA manavAjI mArA jUThAM re jAgartinAM motI zamaNAne kyAre mAre sAcAM motI mogarAjI cUnI cUnI lejo. ene gotI...manavAjI evuM re oDho manavA evuM re poDho manavA sthira re dIvAnI jema jyoti, ughADI AMkhe vIrA evA jI UMghavA ke, koI nA zake re suratA toDI....manavAjI [2] prabhubhaktinAM pado (1) (rAga mizra pIlu-tAla dIpacaMdI) bhakti karatAM chUTe mArA prANa prabhu evuM mAguM chuM, rahe caraNa kamaLamAM dhyAna prabhu evuM mAguM . tAruM mukhaDuM prabhujI huM joyA karuM, rAta dahADo bhajana tArAM bolyA karuM, rahe aMta samaya tAruM dhyAna prabhu evuM mAguM chuM. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147 bhaktimArganI ArAdhanA mArI AzA nirAzA karaje nahi, mArA avaguNa haiyAmAM dharaje nahi, zvAse zvAse rahe tAruM nAma prabhu evuM mAguM chuM. mArAM pApa ne tApa zamAvI deje, tArA bhaktone zaraNamAM rAkhI leje, AvI deje darazana dAna prabhu evuM mAguM . (8) (gajhala) tumhAre darzana bina svAmI, mujhe nahi cena paDatI hai, chabI vairAga terI sAmane, AMkhoke phiratI hai. (Teka) nirAbhUSaNa vigata dUSaNa, parama Asana madhura bhASaNa; najara nainoM kI nAsA kI, anI para se gujaratI che. 1 nahIM karmo kA Dara hamako, ki jaba laga dhyAna caraNana meM tere darzana se sunate haiM, karama rekhA badalatI hai, 2 mile gara svarga kI sampatti, acazmA kInasA isa meM; tuoM jo nayana bhara dekhe, gatI duragati kI TaratI hai. 3 hajAro mUrtimAM hamane bahutasI, jagata meM dekhI; zAMta mUrata tumhArIsI, nahIM najaroM meM caDhatI hai. 4 jagata siratAja ho jinarAja, 'sevaka' ko daraza dIje; tumhArA kyA bigaDatA hai, merI bigaDI sudharatI che. 5 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhajana - dhUna - pada - saMcaya 148 (9) (rAga mizra jhijhoTI-tAla karavA) parama kRpALu dIna dayALu jIvananA AdhAra prabhujI, sacarAcara jagadIzvara Izvara, ghaTaghaTamAM vasanAra. prabhujI. 1 Urmio zubha jAge mArI, bhramaNAo sahu bhAMge mArI; mAyAnuM A jhera utAro, amRtanA siMcanAra. prabhujI. aMdhAruM aMtara oraDIe, pala palamAMhI pApe paDIe, bhakitanI jyoti pragaTAvo, prakAzanA karanAra. prabhujI. 3 jogIzvara nA jANe bhedo, guNalA gAtAM thAke vedo, pAmara kyAMthI jANe punita, guNagaNanA bhaMDAra. prabhujI. 4 (10) (rAga yamanakalyANatAla keravA) sahajAnmasvarUpa, TALo bhavakUpa, akhila anupama bahunAmI, prabhu niSkAmI aMtarajAmI, avicaLadhAmI he svAmI ! jaya jaya jinendra, akhila ajendra, jaya jinacandra he devA; huM zaraNa tamAre, Avyo dvAre, caDhajo hAre karuM sevA, sukhazAMtidAtA, prabhu prakhyAtA, dilanA dAtA he svAmI. sahajA...1 jaya maMgalakArI, bahu upakArI, Aza tamArI dila dharIe, abhayapada cahuM chuM karagarI kahuM chuM, zaraNe rahuM chuM stuti karIe, A lakSacorAsI, khANa ja khAsI, jauM chuM trAsI he svAmI. sahajA2 Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 bhaktimArganI ArAdhanA nava jozo kadApi, doSo tathApi, kumati kApI he bhrAtA, muktipada dAtA, pramukha manAtA, sanmati dAtA che trAtA, kRtio nava jozo, atizaya doSo saghaLA khozo he svAmI. sahaja 3 huM pAmara prANInuM duHkha jANI, aMtara ANIne tAro, ghara dhaMdhAdhANI, zira laI tANI, bhaTakyo khANI bhava khAro. mane raste caDAvo, kadI na DagAvo, citta rakhAvo duHkha vAmI sahajA4 uttama gati Apo, sadharma sthApo, kilveiSa kApo hAtha grahI, prakAza pratApo, akhila amApo, bhavaduHkha kApo nAtha sahI; avanImAM tamAro, sauthI sAro, je zubha dhAro sukhadhAmI sahajA05 (11) (rAga tilaka kAmoda, tIna tAla) pAyojI maine rAma ratana dhana pAyo. vastu amolika dI mere sataguru, kirapA kara apanAyo. pAyojI. janama janamakI pUMjI pAI, jagameM sabhI khovAyo. pAyojI kharacena khUTe vAko cora na lUTe, dina dina baDhata savAyo. pAyojI. satakI nAva, khevaTiyA sataguru, bhavasAgara tara Ayo. pAyojI mIrAMke prabhu giridhara nAgara, harakha harakha jasa gAyo. pAyojIta Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhajana * dhUna - pada - saMcaya (12) (rAga dhanAzrI) tArAM darzana mAtrathI deva, bhramaNA bhAgI re meM to loka lAjanI kuTeva, sarave tyAgI re. (1) sahajAtmanuM nIrakhI svarUpa, Thare che neNAM re rUDAM lAge che rasapa, vahAlAM tArAM veNAM re (2) meM to prIti karI prabhu sAtha, bIjethI toDI re have zrI sadguru saMgAtha, banI che joDI re (3) meM to pariharyA paTa ATha, nathI kAMI chAno re (5) meM to melyo sarva uMcATa, mAno ke na mAno re (4) meM to hRdaya raDAvI loka, rAkhyA hatA rAjI re have ema na banaze phoka, badalI gaI bAjI re toDo dAsanI Azano pAza, pUro AzA re mane to tamArA sukharAza, che daDha vizvAsA 2e (6) joI hRdayanetra vanakSetra, padhAro prIte re tArA ratnatrayanI sAtha, raho rasa rIte 2 (7) (13) (rAga sAraMga) hama magana bhaye prabhu dhyAnameM. Teka visara gaI duvidhA tana manakI, acirA suta guNa gAnameM. 1 hara hara brahma puraMdarakI riddha, Avata nahi koI mAnameM 150 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 151 bhaktimArganI ArAdhanA cidAnaMdakI moja macI che, samatA rasake pAnameM.....hama. itane dina tuM nAhi pichAnyo, mero janama gamAyo ajAnameM aba to adhikArI ho baiThe, prabhu guNa akhaya khajAnameM hama, gaI dInatA saba hi hamArI, prabhu ! tuja samakita dAnameM prabhu guNa anubhava rasa Age, Avata nahi koI mAnameM...hama. jinahi pAyA hinahi chipAyA, na kahe koI ke kAnameM tAlI lAgI jaba anubhavakI, taba jAne koI sAnameM....hama prabhu guNa anubhava caMdrahAsa jya, so to na rahe myAname vAcaka yaza kahe moha mahA ari, jisa liyo hai medAnameM hama, (14) arihaMta namo bhagavate namo, paramezvara zrI jinarAja namo, prathama jinezvara preme pekhata, sIdhyAM saghaLAM kAja namo. a. 1 prabhu pAraMgata parama mahodaya, avinAzI akalaMka namo, ajaraamara adbhuta atizaya nidhi, pravacanajaladhi maMyaka namo. ara tihuyaNa bhaviyaNa jana mana vaMchiya, pUraNa devarasAlara namo, laLI laLI pAya namuM huM bhAve, kara joDIne trikALa namo. a. 3 siddha buddha tuM jagajana sajjana, nayanAnaMdana deva namo, sakala surAsura naravara nAyaka, sAre ahoniza seva namo. a. 4 tuM tIrthakara sukhakara sAhiba, tuM niSkAraNa baMdhu namo, zaraNAgata bhavine hitavatsala, tuM hi kRpArasa siMdhu namo. a. 5 kevaLajJAnAdarbhe darzita, lokAloka svabhAva namo, 1. caMdra. 2. devata, kalpataru. Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhajana - dhUna - pada - saMcaya 152 nAzita sakala kalaMka kaluSaNa, durita upadrava bhAva namo. a. 6 jagaciMtAmaNi jagaguru, jagahitakAraka jagajananAtha namo, ghora apAra mahodadhi tAraNa, tuM zivapurano sAtha namo. a. 7 azaraNa zaraNa nIrAga niraMjana, nirupAdhika jagadIza namo, bodha diyo anupama dAnezvara, jJAnavimaLa sUrIza namo. a. 8 (21). (harigIta) tuma taraNa tAraNa, bhavanivAraNa, bhakimana AnaMdano, zrI nAbhinaMdana, jagatavaMdana, AdinAtha niraMjano-ho prabhu Adi. tuma AdinAtha anAdi seve, seya pada pUjA karuM, kailAsagiri para RSabha jinavara, padakamala hirade dharuM-ho prabhu padakamala. tuma ajitanAtha ajIta jIte, aSTakarma mahAbalI, Iha virada sunakara sarana Ayo, kRpA kIjyo nAthajI.ho prabhu kRpA. tuma caMdravadana sucaMda laMchana, caMdrapurI paramezvarI, mahAsena naMdana jagatavaMdana, caMdranAtha jinezvaro-ho prabhu caMdranAtha. tuma zAMti pAMca kalyANa pUjo, zuddha mana vaca kAya jU, durmikSa corI pApanAzana, vighana jAya palAya jU-ho prabhu vighana. tuma bAlabrahma vivekasAgara, bhavyakamala vikAsano, zrIneminAtha pavitra dinakara, pApatimira vinAzano-ho prabhu pApa. jina tajI rAjula rAjakanyA, kAmasenA vaza karI, cAritraratha caDhI hoya dUlahA, jAya zivaramaNI varI. ho prabhu jAya. kaMdarpa darpa susarpa lacchana, kamaTha zaTha nirmada kiyo, azvasenanaMdana jagatavaMdana, sakalasaMgha maMgala kiyo.-ho prabhu sakala. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 jina dharI bAlakapaNe dIkSA, kamaThamAna vidArakai, zrI pArzvanAtha jinendra ke pada, maiM namo ziradhAra hai. -ho prabhu maiM namo. tuma karmaghAtA mokSadAtA, dIna jAni dayA karo, siddhArthanaMdana jagatanaMdana, mahAvIra jinezvaro.-ho prabhu mahAvIra. chatra tIna sohaiM, suranara mohaiM, vInatI avadhAriye, kara joDi sevaka vInavai, prabhu AvAgamana nivAriye-ho prabhu AvAgamana. aba hou bhavabhava svAmI mere, maiM sadA sevaka raho, kara joDa yo varadAna mAguM, mokSaphala jAvata laho-ho prabhu mokSaphala. jo ekamAMhI eka rAjata, ekamAMhi anekano, ika anekakI nahIM saMkhyA, nayUM siddha niraMjano. ho prabhu nayUM. (16) (bhujaMgaprayAta chaMda) nareMdra phaNIdra surendra adhIsaM. zateMdra su pUchai bha" nAya zIzuM, munIMdra gaNaMdra namo joDi hAtha namo devadevaM sadA pArzvanAthaM. gajeMdra mRgeMdra gahyo tU chuDAvai mahA Agate nAgae~ tU bacAve, mahAvIrad yuddhameM tU jitAvai bhaktimArganI ArAdhanA mahArogamaiM baMdhamaiM tU chuDAvai. duHkhI duHkhahartA sukhI sukhakartA sadA sevakoko mahAnaMda bhartA hare yakSa rAkSasa bhUta pizAcaM 1 viSe DAkinI vighnake bhaya avAcaM. 3 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhajana - dhUna - pada - saMcaya 154 daridrInako dravya ke dAna dIne aputrInaka teM bhale putra kIne mahA saMkaTose nikAre vidhAtA saba saMpadA sarvako dehi dAtA. 4 mahAcorako vajako bhaya nivAre mahApInake puMjalaiM tu ubAre mahAkrodhakI agniko megha-dhArA mahAlobha zailezako vaja bhArA. 5 mahAmoha aMdherako jJAna-bhAnuM mahAkarma kAMtArako doM pradhAna kriye nAga nAgina apoloka svAmI haryo mAna tU daityako ho akAma. 6 tuhI kalpavRkSa tuhI kAmadhena, tuhI divya ciMtAmaNi nAga ena. pazu nakake duHkhamaiM tU chuDAvai mahAsvargameM muktimaiM tU basAve. 7 kare lohako hama pASANa nAmI raTe nAma so kyo na ho mokSagAmI kare seva tAkI kare deva sevA sunai baina sohI lahai jJAna mevA. 8 jape jApa tAka nahIM pApa lAge dhare dhyAna tAke sabe doSa bhAge binA tohi jAne dhare bhava ghare tumhArI pArtei sarve kAja mere. 9 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 155 bhaktimArganI ArAdhanA (doharA) gaNadhara Indra na kara sakaeN, tuma vinatI bhagavAna dhAnata' prIti nihArameM, kIje Apa samAna. 10 (17) (rAga dhanAzrInAla keravA) sevo bhaviyAM vimala jinesara, dullA sajjana saMgAjI, evA prabhunuM darizana levuM, te AlasamAM gaMgA jI. sevo1 avasara pAmI Alasa karaze, te mUrakhamAM pahelo jI; bhUkhyAne jema ghebara detAM, hAtha na mAMDe ghelo jI. se. 2 bhava anaMtamAM darzana dIThuM, prabhu ehavA dekhADe jI; vikaTa graMthi je poLa poLiyo, karma vivara ughADe jI. se3 tattvaprItikara pANI pAye, vimalAloke AMjI jI; loyaNa guru paramAtra die tava, bhrama nAMkhe savi bhAMjI jI. se. 4 bhrama bhAgyo tava prabhuzuM prema, vAta karuM mana kholI jI; sarala taNe je haIDe Ave, te jaNAve bolIjI. se. 5 zrInayavijaya vibudha paya sevaka, vAcaka yaza kahe sAcuM jI; koDi kapaTa jo koI dikhAve, tohi prabhu viNa navi rAcuM jI. se. 6 (rAga AzA - tAla dIpacaMdI) suNo zAMti niNaMda sobhAgI, huM to thayo chuM tuja guNarAgI, tame nirAgI bhagavaMta, jotAM kema malaze taMta suNo 1 huM to krodha kaSAyano bhariyo, tuM to upazama rasano dariyo, huM to ajJAne Avariyo, tuM to kevala kamalA variyo. suNo, 2 huM to viSayarasano AzI, te to viSayA kIdhI nirAzI, Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhajana - dhUna - pada - saMcaya 156 huM to karmane bhAre bhAryo, te to prabhu bhAra utAryo. suNo. 3 huM to moha taNe vaza paDiyo, tuM to saghalA mohane naDiyo, huM to bhava samudramAM khUto, tuM to ziva maMdira pahoto. suNo4 mAre janma maraNano joro, te to toDayo tehano doro, mAro pAso na mele rAga, tame prabhujI thayA vItarAga. suNo 5 mune mAyAe mUkyo pAzI, tuM to nirabaMdhana avinAzI, huM to samaktithI adhUro, tuM to sakala padArathe pUro. suNo, 6 mAre cho tuM hi prabhu eka, tAre muja sarIkhA aneka, huM to manathI na mUkuM mAna, tuM mAnarahita bhagavAna. suNo. 7 mAruM kIdhuM te zuM thAya, tuM to raMkane kare rAya, eka karo muja maherabAnI, mAro mujaro lejo mAnI. suNo8 eka vAra jo najare nIrakho, to karo mujane tuma sarIkho, jo sevaka tuma sarIkho thAze, to guNa tamArA gAze. suNo9 bhavobhava tuja caraNanI sevA, huM to mAruM devAdhidevA, sAmuM juone sevaka jANI, evI udayaratnanI vANI suNo10 ' (19) (rAgaH mizra khamAjanAla rUpaka) zIzItalajina bheTiye, karI bhakta cokhkhuM citta ho, tehathI chAnuM kaho kichyuM, jene soMpyA tana mana vitta ho-zrI. 1 dAyaka nAme che ghaNA, paNa tuM sAyara te kUpa ho, te bahu khajavAra tagatage, tuM dinakara tejasvaparUpa ho....zrI. 2 moTo jANI Adaryo, dAridra bhAMjo jagatAta ho, 1. sAgara. 2. AgiyA. 3. sUrya. Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 157 bhaktimArganI ArAdhanA tuM karuNAvaMta ziromaNi, huM karuNApAtra vikhyAta ho...zrI. 3 aMtarajAmI savi laho, ama mananI je che vAta ho, mA AgaLa mosALanA, zA varaNavavA avadAta ho...zrI. 4 jANo to tANyo kichyuM? sevA phaLa dIje deva ho, vAcaka yaza kahe DhIlanI e na game muja mana Teva ho.zrI5 satsaMga-sadguru-mAhAbhyanAM pado (20) (rAga-jaMgalA tAla-3) Aja sakhI sataguru ghara Aye mere mana AnaMda bhayo rI . Teka darzanase saba pApa vinAze duHkha daridra saba dUra gayo rI. Aja0 | 1 amRta bacana sunata tama nAgyo ghaTa bhItara prabhu pApa layo rI. Aja | 2 janma janma ke saMzaya TUTe bhavabhaya tApa miTAya diyo rI. Aja0 | 3 | brahmAnaMda dAsa dAsanako caraNa kamala lipaTAya rahyo rI. Aja0 | 4 | Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhajana - dhUna - pada - saMcaya 158 (21) (rAga-bharatharI-dohA) te guru mere mana baso, je bhavajaladhi jihAja, Apa tirahiM para tArahI aise zrI RSirAja. te guru1 mohamaharipu jAnikeM, chAMDyo saba gharabAra, hoya digambara vana base, Atama zuddha vicAra. te guru ra roga uraga-vila vapu giNyo, bhoga bhujaMga samAna, kadalItaru saMsAra hai, tyAgyo saba yaha jAna. te guru 3 ratnatrayanidhi ura dhareM, aru nigraMtha trikAla, mA kAmakhavIsako, svAmI paramadayAla. te guru 4 paMcamahAvrata Adare, pAMco samiti sameta, tIna gupati pArle sadA, ajara amara padota. te guru. 5 dharma dharai dazalAna, bhArthe bhAvana sAra, sarve parISaha bIsarTa, cArita-ratanabhaMDAra. te guru 6 jeTha tape ravi Akaro, sUkhe saravara nIra, zila-zikhara muni tapa tape, dAjhe nagana zarIra. te guru 7 pAvasa rena DarAvanI, barase jaladhara dhAra, tarutala nivarse taba yatI, bAje jhajhA vyAra. te guru. 8 zIta paDe kapi ma gale, dAha saba vanarAya, tAla taraMganike taTe, ThADe dhyAna lagAya. te guru 9 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 159 bhaktimArganI ArAdhanA Ihi vidhi duddhatapa tapai, tIno kAla maMjhAra, lAge sahaja svarUpameM, tanaso mamata nivAra. te guru. 10 pUrava bhoga na cita, Agama bAMI nahi, caDuMgatike dubaso re, surati lagI zivamAMhi. te guru. 11 raMgamahalameM paDhate komala seja bichAya, te pacchima nizi bhUmimeM, sorve saMvari kAya. te guru. 12 gaja caDhi calate garavasa, senA saji caturaMga, nirakhi nirakhi paga dhareM, pArle karuNA aMga. te guru. 13 ve guru caraNa jahAM dhareM, jagameM tIratha teha, so raja mama mastaka caDho, "bhUdhara' mAMge eha. te guru0 14 (22) (rAgamizra jhiMjhoTI tAla keravA) parakammA karIne lAguM pAya re, sadgurujI mArA. tamo malyAthI mahA sukha thAya re, vizvabharavAlA. 1 bhaTakI bhaTakIne Avyo zaraNe re, sadgurujI mArA. rAkho tamAre caraNe re, vizvabhara vA'lA re dInabaMdhu dina pratipAla re, sadgurujI mArA. huM chuM ajJAnI nAnuM bALa re, vizvabhara vAlA. 3 najaro karo to lIlA nIrakhuM re, sadgurujI mArA. hRdaya kamaLamAM ghaNuM harakhuM re, vizvabhara vA'lA. 4 mAyAnA baMdhathI choDAvo re, sadgurujI mArA. bhakitanA bheda batAvo re, vizvabhara vA'lA. 5 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhajana - dhUna ~ pada - saMcaya trividha tApa zamAvo re, sadgurujI mArA. bhavasAgara pAra utAro re, vizvabhara vA'lA. da tRSNAnA pUramAM taNAyo re, sadgurujI mArA. bUDatAM bAMya mArI graho re, vizvabhara vA'lA. 7 ' kAmI krodhI ne lobhI jANI re, sadgurujI mArA. dAsa sarvene lejo tArI re, vizvabhara vA'lA. 8 (23) (rAga : mADha-tAla dAdarA) jJAnI enuM nAma jeno moha gayo che tamAma kaMcanane to kAdava jANe, rAja vaibhava asAra, sneha maraNa samAna che jene, moTAI lIMpaNagAra. bhAI zAnI camatkAra che jhera sarIkhA, riddhi azAtA samAna, jagamAMhi pUjyatA pAmavI, jANe anarthanI khANa. bhAI jJAnI enuM nAma... II Teka // bhogavilAsa che jALa samAna, aru kAyAne jANe rAkha, gharavAsa jene bhAlA jevo, kuTuMba kArya che jALa. lokomAMhI lAja vadhAravI, jene mukhanI lALa, kIrti icchA mela jevI, puNya che viSTA samAna. 2 160 bhAI jJAnI deha chatAM jenI dazA che, varte dehAtIta, banArasI evA zAnI caraNe, kare vaMdana agaNita bhAI zAnI bhAI jJAnI bhAI zAnI Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 161 bhaktimArganI ArAdhanA (24) (gajhala tAla-dhamAla) binA satasaMga ke mere, nahIM dilako karArI che ! Teka jagatake bIcameM AyA, manujakI dehako pAkara, phasAyA jAla mAyAke, yAda prabhukI bisArI hai. / 1 / bina sakala saMsArake aMdara, nahIM hitakara che koI, najara phelAya kara dekhA, sabhI matalabake yArI hai. 2. binA kiye japa nema tapa pUjana, phirA tIrathake dhAmomeM, na jAnA rUpa IzvarakA, umara sArI gujArI hai. // 3 / binA phaTe ajJAnanA paradA, kaTai saba kamake baMdhana, vo brahmAnaMda saMtanakA, samAgama mokSakArI hai. / 4 binA (rAga : bhairavI-tInatAla) saMta parama hitakArI, jagata mAMhI / dhruva | prabhu pada pragaTa karAvata prIti, bharama miTAvata bhArI / 1 / parama kRpAlu sakala jIvana para, hari sama saba duHkhahArI / 2 / triguNAtIta phirata tana tyAgI, rIta jagatase nyArI / 3 / brahmAnaMda saMtanakI sobata, milata hai pragaTa murArI 4 (ra6) (rAga hamIra-tIna tAla) guru bina kauna batAve bATa - baDA vikaTa yama ghATa / dhruva che bhrAMtikI pahADI nadiyA bicamAM Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhajana - dhUna - pada - saMcaya ahaMkAra kI lATa | // 1 // kAma krodha do parvata ThADe lobha cora saMghAta // 2 // mada matsarakA meha barasata hai mAyA pavana vahe dATa // 3 // kahata kabIra suno bhAI sAdho kyoM taranA yaha ghATa || 4 || (27) (rAga mizra bhUpAlI - tAla keravA) zIlavaMta sAdhune vAre vAre namIe pAnabAI jenAM badale nahi vratamAna re, cittanI varatI jenI sadAya niramaLI jene mA'rAja thayA me'rabAna re...zIlavaMta bhAI re ! zatru ne mitra re eke nahi uramAM jene paramArathamAM prIta re, mana krama vANIe vacanuMmAM cAle ne rUDI pALe evI rIta re....zIlavaMta bhAI re ! AThe po'ra manamasta thaI re've jene jAgI gayo turIyAno tAra re, nAma ne rUpa jeNe mithyA karI jANyuM ne sadAya bhajanano AhAra re....zIlavaMta bhAI re ! saMgacuM tame jyAre evAnI karazo ne tyAre Utarazo bhavapAra re.... gaMgAsatI e boliyAM ne jene vacanuMnI sAthe ve'vAra re....zIlavaMta 162 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 bhaktimArganI ArAdhanA (28) (rAga mizra mADha-tAla hIMca--keravA) zAMti pamADe tene saMta kahIe tenA dAsanA dAsa thaI rahIe tenA bhaktane AdhIna thaI rahIe....zAMti vidyAnuM mULa jyAre pUruM na jANyuM tyAre paMDyAno mAra zIda khAIe.... zAMti lIdho voLAvo ne cora jyAre lUMTe tyAre tenI saMgAte zIda jaIe.... zAMti kalpavRkSa sevyuM ne dAridra UbhuM tyAre tenI chAyAe zIda jaIe.... zAMti rAjAnI cAkarIne bhUkha nahi bhAMgI tyAre tenA bhAra zIdane vahIe.... zAMti karyA guru ne bhUla navI bhAgI tyAre tenA celA zIda thaIe..... zAMti goLI khAdhI ne roga jyAre Ubho tyAre tenI goLI zIda khAIe.... zAMti nAma anAma mArA gurue batAvyuM zAMti te to rAkhyuM che mAre haiye..... sarvanA mAMhI che ne sarvathI nyArA bApu evA bhaktane nitya cAhIe.... zAMti Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhajana - dhUna - pada - saMcaya 164 (29) (rAgamizra mADha tAla karavA) saMgata saMtanakI kara le, janamakA sArthaka kachu kara le. uttama dehI nara pAyA prANI, isakA hita kachu kara le, sadguru zaraNa jAke bAbA, janama maraNa dUra kara le. saMgata kahAMse Ave kahAMku jAve, ye kucha mAlUma kara le, do dinakI jiMdagAnI yAro, hoziyAra hokara cala le. saMgata kauna kisIke joru laDake, kauna kisIke sAle, jabalaga palloM meM paisA bhAI, tabalaga mIThA bole. saMgatao kahata kabIrA sUno bhAI sAdho, bAra bAra nahIM AnA, apanA hita kachu kara le bhaiyA, Akhira akelA jAnA. saMgata. (30) (rAga bhairava : Dhaba - je koI premaaMza avatare) manuSyano janma pharI nahi maLe, kadI tananAvA beThI taLe. Teka kharekharI tuM khoja karI le, aMtaramAM aTakaLe-prANiyA aMtarakesara ne kastUrI kevaDo, tela viSe zuM taLe?... manuSyano 1 kalpatarune kore mUkI, bAtha bhIDI bAvaLa-mUrkha te bAthaThaMDakanAM tajI daI ThekANAM, kAM baLatAmAM baLe . manuSyano ra bhaja ane taja avara kAma to, tApa trividha TaLe sarva tuja tApapavitra thAvA, pApa tajavA, prabhune bhaja paLe paLe. manuSyano Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 165 bhaktimArganI ArAdhanA kAM avaLaI karI aMtaramAM, Amatema AphaLe-maphatano AmatemamUrkha vinA sAcA motIkaNa, koNa ghaMTIe daLe?... manuSyano. 4 paramezvarano paMtha tajI, kAM bhraSTa paMthamAM bhaLe? are kAM bhraSTasaMtaziSya kahe nahi samaje to, khoTa jaNAze khaLe manuSyano. 5 [4]. manuSyabhavanI durlabhatA darzAvanArAM pado (31) (rAga soraTha) jiMdagI sudhAra baMde yahI tero kAma che. Teka . mAnuSakI deha pAI, hari sena prIta lAI viSayoM ke jAla mAMhI, phasiyA nikAma hai. / 1 / aMjaliko nIra jaise, jAvata zarIra taise dhare aba dhIra kese, bItata tamAma hai. / 2 / bhAI baMdhu mitra nArI, koI na sahAyakArI kAla yama pAzadhArI, sirape mukAma hai. / 3 // gurukI zaraNa jAvo, prabhukA svarUpa dhAvo brahmAnaMda mokSa pAvo, saba sukhadhAma hai. || 4 || (32) (rAga deza) rAtre roja vicAro Aja kamAyA zuM ahIM re - zAMta paLe avaloko nija gharamAM UDe jaI re... rAtre Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhajana - dhUna - pada - saMcaya 166 karavAnAM zAM kAryo kIdhAM, nahIM karavAnAM kyA tyajI dIdhAM lAbha khoTamAM vadhela bAjI che kaI re rAtre je je Aje nizcaya kariyA, amala viSe kevA te dhariyA sudharavAnuM vizeSa mAre kyAM jaI re.. rAtre levAnuM zuM zuM meM lIdhuM, tyajavAnuM zuM zuM tajI dIdhuM kaI bAjuthI mArI bhUla hajI rahI re... rAtre karuM karuM karatA nathI kaMI karato dhyAna prabhunuM hajI nathI dharato vAto karatAM zubha veLA jAye vahI re.... rAtre janma dharyo che jene mATe, mana haju karyuM ne tene mATe saMtaziSya zo javAba ApIza, tyAM jaI re... rAtre (33) (rAga : deza athavA pUrva-tritAla) nahi aiso janama vAraMvAra / dhruva In kyA jAnuM kachu puNya pragaTe, mAnusA avatAra... nahi baDhata palapala ghaTata china china, calata na lAge bAra bicharake jo pAna TUTe, lAge nahi puni DAra... nahi, bhavasAgara ati jora kahiye, viSama okhI dhAra suratanA nara bAMdhe beDA, begi utare pAra....nahi sAdhu saMtA te mahaMtA, calata karata pukAra dAsI mIrAM lAla giridhara, jIvanA dina cAra... nahi, 1. sakhata 2. nAva. 4. jaldI Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 167 bhaktimArganI ArAdhanA (34) (rAga : mizra khamAja-tAla karavA) manuSya dehanuM TANuM re, vAlIDA pAchuM nahIM to maLe. ane manakho tAro nahIM Ave vAraMvAra. manuSyA. baLada thaIne cIlA re, vAlIDA ghaNA kApazo ho jI, ane khAvA paDaze, parUNI kerA re mAra, AraDiyAnA godA re, vAlIDA tamane lAgaze ho jI.manuSyA... UMTa ja thaIne re vAlIDA, bojo ghaNo lAda ho jI ane khAvAM paDaze, kaMtherI kerAM re pAna, jIbhalaDImAM kAMTA re vAlIDA, tamane lAgaze ho jI.manuSyA jhADa thaIne re vAlIDA, vanamAM khUrazo ho jI. ane khAvA paDaze kuhADI kerA re mAra, DALe ne pAMkhaDIe re paMkhIDA mALA ghAlaze ho jI.manuSyA gurune pratApe re jeThIrAma boliyA ho jI, ne jeThIrAma ghaTa re gaMgAjI kero re dAsa manuSyA, (35) (rAga : mizra mADha - tAla keravA) Apa svabhAvameM re, abadhu sadA magana meM rahanA, jagata jIva haiM karmAdhInA, acarija kachuA nalInA. Apa0 tuma nahIM kerA, koI nahIM terA, kyA kare merA merA, terA hai so terI pAsame, avara sarba anerA. Apa0 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhajana - dhUna - pada - saMcaya 168 vadhu vinAzI, tuM avinAzI, aba hai unako vilAsI, vadhu saMga jaba dUra nikAsI, taba tuma zivakA vAsI.Apa0 rAga ne rIsA, doya khavIsa, ye tuma duHkha kA dIsA, jaba tuma unakuM dUra karIzA, taba tuma jagakA IzA. Apa0 parakI Aza sadA nirAzA, ye hai jaga jana phAsA, te kATakuM karo abhyAsA, ho sadA sukha vAsA. Apa0 kabahIka kAjI, kabahIka pAjI, kabIka huA apabhrAjI, kabIka jagameM kIrti gAjI, saba pugalakI bAjI. Apa zuddha upayoga ne samatAdhArI, jJAna dhyAna manohArI, karma kalaMkadhU dUra nivArI, jIva vare zivanArI. Apa0 AtmA ane AtmajJAna saMbaMdhI pado (36). (rAga : mizra pahADI-tAla karavA) alakha niraMjana Atma jyoti saMto tenuM dhyAna dharo A re kAyA ghara Atama hIro bhUlI gayA bhavamAMthI pharo alakhao dhyAna dhAraNA Atama padanI karatAM bhramaNA miTa jAve Atma tattvanI zraddhA hova to Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 169 bhaktimArganI ArAdhanA alabao anahada AnaMda mana pAve ....alakha viSayArasa viSa sarIkho lAge cena paDe nahi saMsAre jIvana maraNa paNa sarakhuM lAge Atamapada cIne tyAre halako nahi bhAre e Atama kevaLa jJAna taNo dariyo buddhisAgara pAmatA te bhavasAgara kSaNamAM tariyo ..alakha0 (37) AtmakIrtana (rAga : mizra pIlu-tAla karavA) huM svataMtra nizcala niSkAma, jJAtA drA AtamarAma. Teka meM vaha huM jo huM bhagavAna, jo meM huM vaha hai bhagavAna, aMtara yahI UparI jAna, ve virAga yae rAga vitAna. 1 mama svarUpa che siddha samAna, amita-zakti sukha-jJAna-nidhAna, kiMtu Azavaza khoyA jJAna, banA bhikhArI nipaTa ajAna. 2 sukha-duHkha dAtA koI na Ana, moha rAga ruSa duHkhakI khAna, nijako nija parako para jAna, phira duHkhakA nahi leza nidAna. 3 jina ziva Izvara brahmA rAma, viSNu buddha hari jisake nAma, rAga tyAga pahuMcuM nijadhAma, AkulatAkA phira kyA kAma. 4 hotA svayaM jagata pariNAma, meM jagakA karatA kyA kAma, dUra haTo parakRta pariNAma, sahajAnaMda rahuM abhirAma. 5 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhajana - dhUna - pada - saMcaya (38) (gajhala-tAla dAdarA) apaneko Apa bhUlake hairAna ho gayA. mAyAke jAlameM phasA vIrAna ho gayA. // Teka // jaDadehako apanA svarUpa mAna mana liyA. dinarAta khAnapAna kAmakAja dila diyA, viSayoko dekhadekhake lAlacameM A rahA, dIpakameM jyoM pataMga jAyake samA rahA, pAnImeM milake dUdha ekajAna ho gayA. mAyAke // 1 // vinA vicArake sadA nAdAna ho gayA. mAyAke // 2 // kara puNya pApa svarga naraka bhogatA phire, tRSNAkI Dorase baMdhA sadA janama dhare, pI karake mohakI surA bebhAna ho gayA. mAyAke // 3 // satasaMgameM jAkara sadA dilameM bicAra le, badanameM apane Apa rUpako nihAra le, brahmAnaMda mile mokSa jabhI jJAna ho gayA. mAyAke // 4 // (39) (prabhAtiyAno rAga : jhUlaNA chaMda) jyAM lagI AtamAtattva cInyo nahIM, tyAM lagI sAdhanA sarva jUThI. mAnuSA deha tAro ema eLe gayo, mAvaThAnI jema vRSTi tUTI. 170 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 171 . bhaktimArganI ArAdhanA zuM thayuM snAna, pUjA ne sevA thakI, thayuM ghera rahI dAna dIdhe. zuM thayuM dharI jaTA bhasma lepana karyo, thayuM vALa locana kIdhe. zuM thayuM tapa ne tIratha kIdhA thakI thayuM mALa grahI nAma lIdhe. zuM thayuM tilaka ne tulasI dhAryA thakI, thayuM gaMgajala pAna kIdhe. zuM thayuM veda vyAkaraNa vANI vadhe, thayuM rAga ne raMga jAye. zuM thayuM khaTa darazana sevA thakI, zuM thayuM varaNanA bheda Aye. e che parapaMca sahu peTa bharavA taNA, AtamArAma paribrahma na joyo. bhaNe narasaiyo ke tattva darzana vinA, ratna ciMtAmaNi janma khoyo. (40) (rAga : mADha - tAla keravA) hama to kabahuM na nija ghara Aye ! paraghara phirata bahuta dina bIte nAma aneka dharAye ! Teka | parapada nijapada mAni magana che, paraparanati lapaTAye zuddha buddha sukhakanda manohara, cetana-bhAva na bhAye / 1 nara, pazu, deva, naraka nija jAnyo, parajaya buddhi ladAye Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhajana - dhUna - pada - saMcaya - amala, akhaMDa, atula, avinAzI, Atamaguna nahi gAye // 2 yaha bahu bhUla bhaI hamarI phira kahA kAja pachatAye / 'daula' tajo ajahU~ viSayana ko, sataguru vacana suhAye // 3 (41) (rAga : mAlakaMsa-tAla keravA) 172 alakha dezameM vAsa hamArA, mAyAse hama hai nyArA nirmala jyoti nirAkAra hama, haradama dhruvakA tArA alakhane suratA saMge kSaNa kSaNa rahenA, duniyAdArI dUra karaNI sohaM jApakA dhyAna lagAnA, mokSa mahalakI nisaraNI alakha paDhanA gaNanA sabahI jUThA, jaba nahIM Atama pichAnA. vara vinA kyA jAna tamAsA, luNa bina bhojanakuM khAnA alakha AtamajJAna vinA jana jANo, jagameM saghaLe aMdhiyArA sadguru saMge AtamajJAne, ghaTa bhItarameM ujiyArA alakha sabase nyArA hama sabamAMhI, zAtA-zeyapaNA dhyAve buddhisAgara dhana dhana jagameM, Apa tareluM para tAre. alakha (42) (rAga : mizra jhiMjhoTI-tAla keravA) maiM darzanazAna svarUpI hUM, meM sahajAnaMda svarUpI hUM. hUM jJAnamAtra parabhAvazUnya, hUM sahajJAnaghana svayaM pUrNa, hUM satya sahajaAnaMdadhAma, maiM sahajAnaMda- maiM darzanajJAna 1 hUM khudakA hI kartA bhoktA, parameM merA kucha kAma nahIM, parakA na praveza na kArya cahAM, maiM sahajAnaMda maiM darzanazAna0 2 Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 173 bhaktimArganI ArAdhanA Ala utArUM rama hUM nijameM, nijakI nijameM duvidhA hI kyA, nija anubhavarasase sahaja tRpta, meM sahajAnaMda - meM darzanazAna. 3 (rAga jhiMjhoTI - tAla keravA) bhavijana bhAva dharIne jinadazA ArAdhIe re, dharmanAM aMga vicArI te samabhAve sAdhIe re, bhavijana 1 prathama aMga kSamA kahyuM, dharmataNuM mahAmUla, zAMta sudhArasa sevIe, krodha karI nirmULa, bhale koI krodha karI maraNAMta upasarga kare re, chatAM samabhAve rahI sAdhaka te para karuNA dhare re. bhavijana 2 bIjuM aMga mArdava kahyuM dharmataNo AdhAra, namrapaNAne sAdhIe tyAgI mAna vikAra; bhale koI indra candra nAgendra AvI name re, chatAM thaI sthira svabhAve sAdhaka svAtamamAM zame re. bhavijana 3 trIjuM aMga Arjava kahyuM dharIe te nijabhAva, tyAgI mAyAzalyane karIe zuddha svabhAva; kiMcit doSa thatAM svAtama niMdI te zocIe re, gurnAdika kane vaLI spaSTa karI AlocIe re. bhavijana 4 cothuM aMga nirlobhatA zuddha hRdayathI dhAra, tRSNA pudgala bhAvanI tyAgI sarva prakAra; bhale mahAcakavartInI riddhi ke hoya dInatA re, chatAM tyAM bhAva viSe sAdhakane hoya samAnatA re.bhavijana 5 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhajana - dhUna - pada - saMcaya 174 paMcama te satyane kahyuM dharmataNuM mULa aMga, tajIe nahIM te Tekane duHkhano hoya prasaMga; bhale mahAsAgara ke kadI jAya DagI merugiri re, tathApi satya na cUke sAdhaka deha jatAM jarI re. bhavijana 6 zauca aMga chaTTe kahyuM citta viSe te dhAra, zuddha mananI sAdhavA, karIe tattva vicAra; darzana moha jatAM tyAM mithyAbhAva TaLI jaze re, kSaya thaI bhAva zubhAzubha tyAM mananI zuddhi thaze re.bhavijana 7 saptama te saMyamane kahyuM, dharmaaMga sukharUpa, te sattara bhede sevIe lakSI jina svarUpa aMtarmukha upayoge rahI te pada ArAdhIe re, apratibaddha vihArI thaI svarUpane sAdhIe re. bhavijana 8 aSTama te tapane kahyuM, dharmaaMga sukha sAja, te dvAdazabhede sevIe cetana zuddhi kAja; karI zeya bhAva pratyenA bhogataNI nilabhatA re, Ave ghora pariSaha paNa nahi manane kSobhatA re.bhavijana9 navamuM brahmacaryane kahyuM dharma aMga baLavAna, triyoge te sevIe rAkhI nija pada bhAna; bhale koI devasuMdarI mohavaza thaI AvI chaLe re, chatAM tyAM deha jatAM paNa sAdhaka manathI nahIM cagere. bhavijana 10 dasamuM akiMcana kahyuM dharma aMga nijabhAva, tattvamaya daSTi karI, karIe zuddha svabhAva, chuM huM sahajasvarUpI dehathakI bhinna AtmA re, Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 175 bhaktimArganI ArAdhanA rahI te lakSa seve sAdhaka pada paramAtmA re. bhavijana 11 aMga kahyAM dasa dharmanAM jina vacana paramANa, te samabhAve sevatAM pAme pada nirvANa, svAtama karuNA lAvI te sau jana vicArIe re, nijapada arthe te kahe dhyAnavijaya svIkArIe re. bhavijana 12 [6] prakIrNa pado (44) (rAga : lAvaNI) prabhunuM nAma rasAyaNa seve, paNa jo pathya paLAya nahi; to tenuM phaLa leza nA nAme, bhava rogo kadI jAya nahi. Teka -paheluM pathya asatya na vadavuM, niMdA koInI thAya nahi; nija vakhANa karavAM nahi suNavAM, vyasana kazuMya karAya nahi. jIva sakala Atama sama jANI dila koInuM dubhavAya nahi; paradhana paththara samAna gaNIne, mana abhilASa dharAya nahi. - daMbha darpa ke durjanatAthI, aMtara abhaDAvAya nahi; paranArI mAtA sama lekhI, kadI kudRSTi karAya nahi. huM prabhuno, prabhu che mama rakSaka, eha bharoso jAya nahi; je prabhu karaze te mama hitanuM e nizcaya badalAya nahi. - zakti chatAM paramAratha sthaLathI, pAchAM pagalAM bharAya nahi; " svArtha taNA paNa kAma viSe kadI adharmane acarAya nahi. 5 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhajana - dhUna - pada - saMcaya 176 6 10 karyuM karuM chuM bhajana ATaluM, jyAM tyAM vAta karAya nahi; huM moTo mujane sahu pUje, e abhimAna dharAya nahi. nAmataNA atulita mahimAne vyartha vakhANa manAya nahi; kapaTa dagA chaLa prapaMca mAyA, aMta sudhI adarAya nahi. janasevA te prabhunI sevA, eha samaja visarAya nahi, UMca nIcano bheda prabhunA mAragaDAmAM thAya nahi. nAma rasAyaNa seve samajI, kaSTa thakI kadI kAya nahi; e paththonuM pAlana karatAM, maratAM sudhI DarAya nahi. pathya rasAyaNa bane seve, mAyAmAM lalacAya nahi; to "haridAsa taNA svAmIne maLatAM vAra jarAya nahi. (45) (rAga-jaLa bharavA dIyo jamunA taNAM re) mahAvIra taNA bhakta ene mAnavA re, pahere satya-zIlanA je zaNagAra. mahA1 satyAsatya syAdvAdathI samajela che re, divya-daSTi vaDe eka dekhanAra. mahA nirdabha mRdu hRdaya premathI bharyA re, vizva vAtsalyamaya eno vyavahAra. mahA. 3 romeroma vIra vacanathI vyApI rahyAM re. divya guNamaNionA bhaMDAra. mahA4 jeNe tanamanadhana arthI prabhucaraNamAM re, zvAsocchavAsa enuM raTaNa raTanAra. mahA5 graMthi-bheda karI bheda jJAna pAmiyA re, Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 177 'saMtaziSya' jene paravAno prabhuno maLyo re, bhavasAgaramAM te nahi bhamanAra. svapara zAstra taNo zodhyo jeNe sAra. mahA 6 bhaktimArganI ArAdhanA [9] prArthanA ane AratI (46) (rAga : mezra jayajayavaMtI - tAla keravA) he prabho AnaMdadAtA jJAna hamako dIjiye, zIghra sAre durguNoMko dUra hamase kIjiye; lIjiye hamako zaraNameM hama sadAcArI baneM, brahmacArI, dharmarakSaka vIra vratadhArI baneM ....he prabho premase hama gurujanoMkI nitya hI sevA kare, satya boleM, jUTha tyAge mela ApasameM kare; niMdA kisIkI hama kisIse bhUla kara bhI nA kare, divya jIvana ho hamArA, tere yaza gAyA kare ...he prabho mahA 7 (47) (rAga-vAghezrI, bhairavI-dUra kAM prabhu0 !-e Dhaba) ATaluM to Apaje bhagavan ! mane chellI ghaDI; nA rahe mAyA taNAM baMdhana mane chellI ghaDI. A A jiMdagI moMghI maLI paNa jIvanamAM jAgyo nahIM; aMta samaya mane rahe sAcI samaja chellI ghaDI. A Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhajana - dhUna - pada - saMcaya - jyAre maraNazayyA pare, mIMcAya chellI AMkhaDI; zuddha bhAvanA pariNAma ho tyAre mane chellI ghaDI. A hAthapaga nirbaLa bane ne zvAsa chello saMcare; o dayALuM ! Apaje darzana mane chellI ghaDI. A huM jIvanabhara saLagI rahyo, saMsAranA saMtApamAM; tuM Apaje zAntibharI nidrA mane chellI ghaDI. A agaNita adharmo meM karyA, tana-mana-vacana-yoge karI; kahe kSamAsAgara ! kSamA mane Apaje chellI ghaDI. Ava0 aMta samaye AvI mujane, nA krame ghaTa duzmano; jAgratapaNe manamAM rahe, tAruM smaraNa chellI ghaDI. Ava0 (48) (doharA) jhaLahaLa jyotisvarUpa tuM, kevaLa kRpAnidhAna; prema punita tuja preraje, bhayabhaMjana bhagavAna. 1 nitya niraMjana nitya cho, gaMjanagaMja gumAna; abhivaMdana abhivaMdanA, bhayabhaMjana bhagavAna. 2 dharmadharaNa tAraNataraNa, zaraNa caraNa sanmAna; vighnaharaNa pAvanakaraNa, bhayabhaMjana bhagavAna. 3 bhadra-bharaNa bhItiharaNa, sudhAjharaNa zubhavAna; klezaharaNa ciMtAcUraNa, bhayabhaMjana bhagavAna 4 avinAzI arihaMta tuM, eka akhaMDa amAna; ajara amara aNajanma tuM, bhayabhaMjana bhagavAna. 5 178 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 179 bhaktimArganI ArAdhanA AnaMdI apavargI tuM, akaLa gati anumAna; AziSa anukULa Apaje, bhayabhaMjana bhagavAna. 6 nirAkAra nirlepa cho, nirmaLa nItinidhAna; nirmohaka nArAyaNA, bhayabhaMjana bhagavAna. 7 sacarAcara svayaMbhU prabhu, sukhada soMpaje sAna; sRSTinAtha sarvezvarA, bhayabhaMjana bhagavAna. 8 saMkaTa zoka sakaLa haraNa, nautama jJAna nidAna; icchA vikaLa acaLa karo, bhayabhaMjana bhagavAna. 9 Adhi vyAdhi upAdhine, haro taMta tophAna; karuNALu karuNA karo, bhayabhaMjana bhagavAna. 10 kiMkaranI kaMkara mati, bhUla bhayaMkara bhAna; zaMkara te snehe haro, bhayabhaMjana bhagavAna. 11 zakti zizune Apazo, bhakti-muktinuM dAna; tuja jukti jAhera che, bhayabhaMjana bhagavAna. 12 nIti prIti namratA, bhalI bhaktinuM bhAna; Arya prajAne Apazo, bhayabhaMjana bhagavAna. 13 dayA zAMti audAryatA, dharma-marma mana dhyAna; saMpa jaMpa vaNa kaMpa de, bhayabhaMjana bhagavAna. 14 hara ALasa edIpaNuM, hara adha ne ajJAna; hara bhramaNA bhArata taNI, bhayabhaMjana bhagavAna. 15 tana mana dhana ne annanuM, de sukha sudhA samAna; A avanInuM kara bhaluM, bhayabhaMjana bhagavAna. 16 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - bhajana - dhUna - pada - saMcaya prabhu vinaya vinaMtI rAyanI, dharo kRpAthI dhyAna; mAnya karo mahArAja te, bhayabhaMjana bhagavAna. 17 (49) (gajhala-rAga pIlu) mere dilameM sadA yAda AnA, dayA karake darzana tumhArA dilAnA // Teka // sadA jAnakara dAsa apane caraNakA, mujhe dInabaMdhu na dilase bhulAnA. prabhu // 1 // sabhI doSa janmoke mere hajAro, kSamA karake apane caraNameM lagAnA. prabhu. // 2 // kiyA kAma koI na terI khuzIkA, apanA birada dekha, mujhako nibhAnA. prabhu // 3 // phasAyA hUM mAyAke cakkarameM gaharA, brahmAnaMda baMdhanase mujhako chuDAnA. prabhu || 4 || (50) (rAga : AzAvarI) avadhU kyA mAMgyuM gunahInA, ve gunagani na pravInA.... avadhU 180 gAya na jAnUM bajAya na jAn, na jAnUM surabhevA; rIjha na jAnUM rijhAya na jAnUM, na jAnUM padasevA.... avadhU 1 veda na jAnUM kitAba na jAnuM, jAnUM na lacchana chaMdA; tarakavAda vivAda na jAnuM, na jAnuM kaviphaMdA.... avadhU 2 jApa na jAnUM jIvAba na jAnuM, na jAnuM kathavAtA; bhAva na jAnUM bhagati na jAnuM, jAnUM na sIrA tAtA..... avadhU 3 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 181 bhaktimArganI ArAdhanA gyAna na jAnuM, vigyAna nana jAnuM, na jAnuM bhajanAmAM (padanAmA); AnaMdaghana prabhuke ghara tAre, raTana karUM guNadhAmA... avadhU. 4 (51) azuddhAtmA zuddhAtmAne araja kare che. he paramezvara ! zuddhAtmA! mArA hRdayane dayAthI bharapUra kara. he satya ! mArA hRdayamAM Ava. he zIlanA svAmI ! mane kuzIlathI bacAva. mane saMtoSathI bharapUra kara ke jethI huM paravastu para najara na karuM. je jene bhogavavAne teM ApyuM te huM nA cAhuM. tuM niSpApa, pUrNa pavitra che. tArI pavitratA mArAmAM bhara. mane pAparahita kara. jJAna, vairya, zAMti ane nirbhayatA mane Apa. tArA pavitra vacanathI mArAM pApa dho. he AnaMda ! mane AnaMdathI bharapUra kara. mane tArI tarapha kheMca. he deva ! meM tArI AjJA toDI che, to mAro have zuM havAla thaze? huM mApamAM bUDI rahyo chuM. huM haraghaDI pApanA kAmamAM ja harSa mAnI rahyo chuM. tAru kRpAdAnanuM teDuM mArI tarapha AvyuM ke tuM mane potA tarapha bolAve che. tArI pavitratA mane dara vakhate cetave che ke A pApamAM tuM nA pesa, mATe have huM tArI pavitratAnuM sanmAna karuM. mane pavitra AtmAthI bharapUra kara. tArI sarve AjJA pALavAnI buddhi tathA zakti mane Apa. mohazatrunA kabajAmAMthI mane choDAva. huM bALaka chuM, mATe dara samaya mane bacAva, paDavA Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhajana - dhUna - pada- saMcaya 182 na de. mane tArAmAM rAkha, tuM mArAmAM rahe. je tArI kRpAnajara thaI te pUrI kara. tArA sivAya koI dAtA nathI. tArI AjJAnA bagIcAmAMthI mane bahAra nA mUka. tArI zAMtinA samudranA mane jhilAva. tAro sarve mahimA mane dekhADa. tuM AnaMda che, tuM prema che, tuM dayA che, tuM satya che, tuM sthira che, tuM acaLa che, tuM nirbhaya che, tuM eka, zuddha ane nitya che, tuM abAdhita che, tArA anaMta akSaya guNathI mane bharapUra kara. daihika kAmanAthI ane viSayanI bhIkhathI mArA dilane vAra. kaSAyanI taptithI bacAva. mArAM sarve vighno dUra kara, jethI sthiratA ane AnaMdathI huM tArI siddhine anubhavuM. mArI sarve zubhecchA tArA vacana pasAyathI pUra. sAcA mArga batAvanAra gurunA pasAyathI pUra. mane jUThA haThavAdathI ane jUThA dharmathI choDAva. kugurunA phaMdathI bacAva. tArA pasAyathI mana, vacana ne zarIra Adi je zakti huM pAmyo chuM te sarve zakti huM khoTA vA pApanA kAmamAM na vAparuM ane phogaTa vakhata na gumAvuM e buddhi Apa. tArA pasAyathI huM sarvene sukhanuM kAraNa thAuM, koIne duHkhanuM kAraNa na thAuM, mATe mane satya ane dayAthI bharapUra kara, ane je mane yogya hoya te Apa. khoTA manoratha ane vyartha vicArathI haMmezAM bacAva. Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 183 bhaktimArganI ArAdhanA (para) OM paramAtma-AratI 4 OM jaya jaya avikArI, svAmI jaya jaya avikArI; hitakArI bhayahArI (2) zAzvata svavihArI OM jaya jaya kAma krodha mada lobha na mAyA samarasa sukhadhArI, svAmI samarasa sukhadhArI; dhyAna tumhArA pAvana (2) sakala kalezahArI....OM jaya jaya he svabhAvamaya jina tumI cInA bhavasaMtati TArI, svAmI bhavasaMtati TArI; tuva bhUlata bhava bhaTakata (2) sahata vipata bhArI...jaya jaya para saMbaMdha baMdha duHkha kAraNa, karata ahita bhArI, svAmI karata ahita bhArI; parama brahmakA darzana (2) cahuMgati dukhahArI....OM jaya jaya0 jJAnamUrti he satya sanAtana munimana saMcArI, svAmI munimana saMcArI; nirvikalpa zivanAyaka (2) zuciguNa bhaMDArI...jaya jaya0 baso baso he sahaja jJAnaghana sahaja zAMticArI, svAmI sahaja zAMticArI; Tarse TaleM sabapAtaka (2) parabala baladhArI.....35 jaya jaya Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhajana dhUna - pada - saMcaya 184 [8] zAMtidAyaka dhUno (1) jaya gurudeva, jaya gurudeva, jaya gurudeva, jaya gurudeva OM gurudeva & gurudeva, 3gurudeva, 3% gurudeva, OM gurudeva. sahajAnaMdI, zuddha svarUpa, avinAzI huM AtmasvarUpa. deha vinAzI, huM avinAzI AnaMdadhana huM AtamA. deha mare che, huM nathI marato, ajara amara pada mAharuM. . (3) deva amArA zrI arihaMta, guru amArA guNiyala saMta. (4) sahajAnmasvarUpa paramaguru Atama bhAvanA bhAvatAM jIva lahe kevaLajJAna re. paramaguru nigraMtha sarvazadeva. saMta suzAnta satataM namAmi, bhavAbdhi pota zaraNaM vrajAmi. ajara amara avinAzI AnaMdadhana zuddhasvarUpI meM AtmA huM.. ajara0 sadguru ! tere caraNakamalameM, zAzvata sukhano pAyA hUM... ajara0 prabhu ! jo pada tAko vo pada mAko padaprAptiko AyA huM. aja20 (9) arihaMta, arihaMta, arihaMta, arihaMta, bhagavaMta, bhagavaMta, bhagavaMta, bhagavaMta. tArA AtmAnI riddhino Ave nahi aMta-arihaMta tArI bhaktithI bhavyo pAme bhavakaro aMta-arihaMta tArA paramapadane pAmavAne hRdayamAM khaMta-arihaMta tArA zaraNe AvelAne svIkAro saMta-arihaMta Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 185 bhaktimArganI ArAdhanA tArA zaraNe AvelAne ugAro saMta-arihaMta (10) mana vALyuM vaLe sadguruvarathI--(2) abhyAsa ane vairAgya thakI--(2) mana vALyuM sadguruvarathI nija anubhavathI--(2) mana vALyuM. (11) prabhu ! aMtarAyamI deva aho !--(2) dhruva munipuMgava ! preraka, nAtha aho, mama jIvanake adhinAyaka ho; citta-zAMti niketana ! premanidhe ! mama maMdirake ujiyAre ho--prabhu pitu mAtu sahAyaka svAmi sakhA, tuma hI eka nAtha hamAre ho; jinake kahyu aura AdhAra nahIM tinake tuma hI rakhavAre ho.--prabhu jaga Azraya ! jagapati ! jagavaMdana ! tuma anupama alakha niraMjana hoya; aba Aya paDe tuma caraNomeM bhavase tuma hamako pAra karo--prabhu (12) RSabha jaya, prabhu pArasa jaya jaya - (2) mahAvIra jaya, guru gauttama jaya jaya-(2) (13) darzana jJAna ramaNa ekatAna, karatAM pragaTe anubhavajJAna deha Atma jema khaDga ne myAna, TaLe bhrAMti avirati ajJAna|| 1 // jJAtA draSTA zAzvata dhAma, saccidAnaMda chuM AtamarAma dhyAtA, dhyAna, dhyeya gatakAma, huM sevaka ne huM chuM svAma // 2 // Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhajana - dhUna - pada - saMcaya -- GADO pariziSTa saMdarbhagraMthonI sUci adhyAtmapadAvalI--DaoN. rAjakumAra jaina (bhAratIya jJAnapITha) AtmasiddhizAsra--zrImad rAjacaMdrajI AdipurANa--AcAryazrI jinasena (bhAratIya jJAnapITha prakAzana) Azrama-bhajanAvali-- (navajIvana prakAzana maMdira) iSTopadeza--zrI pUjyapAdasvAmI (paramazruta-prabhAvaka maMDaLa) upadezachAyA--zrImad rAjacandra kabIra--hajArIprasAda dvivedI (ravANI prakAzanagRha, amadAvAda) kabIranAM AdhyAtmika pado-- (sastuM sAhityavardhaka kAryAlaya) kabIrasvAmInI amRtavANI-- (bIra kIrtimaMdira saMsthA, kAzI) janmazatAbdI smRtigraMtha (zrI cittamuni, mATuMgA jaina sthA. saMgha) jinendra-stavana maMjarI (svAdhyAyamaMdira, sonagaDha) -- jIvanasAdhanA--mukulabhAI kalArthI, (zrImad rAjacaMdra pAThazALA, amadAvAda) jainadharma ke prabhAvaka AcArya--sAdhvI zrI saMghamitrA (jaina vizvabhAratI) jaina sAhityano saMkSipta itihAsa--mohanalAla dalIcaMda desAI tattvArthasUtra--AcArya zrI umAsvAmI (nAthUrAma premI-saMpAdita) tIrthaMkara mahAvIra aura unakI AcArya paraMparA, bhAga 1, 2, 3, 4 --DaoN. nemIcaMdra zAstrI dharmabiMdu--AcArya haribhadrasUri (jaina patra oNphisa, hAthI bilDiMga, muMbaI) dharmavilAsa--adhyAtmakavi zrI dAnatarAyajI (nirNayasAgara presa, muMbaI) narasiMha mahetA--jIvana ane kavana--DaoN. dhIrubhAI parIkha niyamasAra--AcArya zrI kuMdakuMdasvAmI (svAdhyAya maMdira, sonagaDha) nityakrama--(zrImad rAjacaMdra Azrama, agAsa) padmanaMdapiMcaviMzati--AcArya padmanaMdi (jaina saMskRti saM. saMgha, solApura) pramukha aitihAsika jaina puruSa aura mahilAeM DaoN. jyotiprasAda (bhAratIya jJAnapITha prakAzana) paMca-52mAgama--AcArya zrI kuMdakuMdasvAmI (zrI digambara jaina svAdhyAya maMdira, sonagaDha) prAcIna sUkti-saMgraha-- -- 186 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 187 prArthanA-maMjarIzrI zivAnaMda adhyaryu (gujarAta divyajIvana saMgha) prArthanA maMdira--zrI nAnacaMdrajI mahArAja-saMpAdita (de.sA.pu.lIMbaDI) prItamadAsajInI vANI bRhad AlocanA--lAlA raNajitasiMha bRhajinavANI saMgraha--zrI pannAlAlajI bAkalIvAla bhakta vizeSAMka--'kalyANa' (gorakhapura) bhaktisUtra-- maharSi nArada (divyajIvana saMgha prakAzita) bhagavannAma-prArthanA vizeSAMka--'kalyANa' (gorakhapura) bhajanapadapuSpikA devacandrajI (prakAzana maMdira, lIMbaDI) bhAvapAhuDa--AcArya zrI kuMdakuMdasvAmI (pATanI graMthamALA prakAzana) bhUdharavilAsa--kavivara bhUdharadAsajI (jaina pustaka bhavana, kalakattA) mIrAMbAI : eka manana--DaoN. majamudAra (prAcya vidyAmaMdira, vaDodarA) mokSamALA----zrImad rAjacaMdra. rAjavANI ane amIrasajharaNAM-- (zrImad rAjacaMdra satsaMga maMDaLa, morabI) rAmacaritamAnasa--saMta tulasIdAsa. vidvad ratnamAlA--paM. nAthurAma premI (jainamitra kAryAlaya, muMbaI) vivecUDAmaNi--zrImad zaMkarAcArya vIra zAsanake prabhAvaka AcAryazrI joharApurakara kAsalIvaoNla, (bhAratIya jJAnapITha) zrImad AnaMdadhanajI--zrI buddhisAgarajI (adhyAtmajJAna pracAraka maMDaLa) zrImad bhagavadgItA (divyajIvana saMgha, RSikeza) zrImad bhAgavata (zrI DoMgarejI mahArAjanI TIkA) zrImad rAjacaMdra (agAsa Azrama, AvRtti I.sa. 1951) samayasAra--AcArya kuMdakuMdasvAmI (paramazruta-prabhAvaka maMDaLa) samayasAra-nATaka--adhyAtmakavi zrI banArasIdAsajI samaMtabhadrabhAratI--paM. jugalakizora mukhtAra (vIra-sevA-maMdira) sarvArthasiddhi--AcArya zrI pUjyapAda svAmI (jJAnapITha prakAzana) svAdhyAyamALA bhAga 1, 2 --saMgrAhaka svAmI zrI manuvaryajI svAdhyAya saMcaya--(zrImad rAjacaMdra svAdhyAya maMdira, devalAlI) Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. 3. 4. 5. EUR. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 1234567 4. 5. 6. 7. 1. 2. saMsthAnAM prakAzanonI sUci gujarAtI prakAzano cAritra suvAsa......... ApaNo saMskAra vAraso.. yoga, svAsthya ane mAnava mUlyo. tIrthasaurabha.. zrImad rAjacaMdranI jIvana sAdhanA...... arvAcIna jaina jyotirdharo (anupalabdha). puSpamALA......... zrIAtmasiddhizAstra-hastalikhita.. sAdhaka-sAthI... sAdhanA sopAna... saMskAra, jIvanavijJAna ane adhyAtma... adhyAtma jJAna prevezikA... bodhasAra.... aMgrejI prakAzano 2. 1. Aspirant's Guide.......... Adhyatma-Gnan-praveshika.. Prayer and its Power......... Jain Approach to self-Realization.. 3. Our Cultural Heritage...... Diwali-Booklets............. sAdhaka bhAvanA.......... adhyAtma pAtheya.... adhyAtma paMthanI yAtrA.. ratnakareMDa zrAvakAcAra (anupalabdha). bArasa aNukmA (anupalabdha).. dainika bhaktikrama.... bhaktimArganI ArAdhanA. rAjavaMdanA...... bRhad AlocanAdi saMgraha.. divALI-pustikAo.. Atmasiddhi.. hindI prakAzano adhyAtmajJAna pravezikA....... cAritra suvAsa... 15.00 16,00 ...15.00 20.00 20,00 25.00 ...05.00 10,00 ..40,00 10.00 40.00 10.00 .04.00 16.00 10.00 20,00 40.00 22.00 ...05.00 10.00 .04.00 .25.00 ..05.00 .30.00 .30.00 .30.00 ..05.00 ...60.00 .08.00 18.00 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sapuruSonuM yogabaLa jagatanuM kalyANa karo. -zrImad rAjacaMdrajI GI | + 12 che. " rama zraddha che mAtmAnaMda naMda eka sAdhanA idra nAyaka kekobA, zrImad rAjacaM 382007 7 zrI, zrI satkRta sevA sAdhanA kendra saMcAlita zrImad rAjacaMdra AdhyAtmika sAdhanA kendra kobA. ji. gAMdhInagara-382007 phonaH 23276 2 19-23276 483 pheksaH 23276142