Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ "rI98(699 - svAmI tadrupAnaMda -
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ aparokSAnubhUti svAmI tanUpAnaMda sarasvatI
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2. lers manana abhyAsa maMDaLa APAROKSHANUBHUTI by Swami Tadrupanand Saraswati (c) 1996 Swamini Tanmayanand 0 prathama AvRtti, prata -20ccha, 1985 trIjI AvRtti, prata - 200, 1992 bIjI AvRtti, prata - 300, 1987 cothI AvRtti, prata - 30, 1996. 0 saMkalana kSamA tripAThI, taralikA mahetA 0 saMpAdana mRdulA zAha, jayarAma paTela 0 chabIkAra mukhapRSTha - pU. svAmI tadrupAnaMda aMtargata - zrI madhusudana paMcAla 0 chabIkalA ku. tejala zAha, zrI rAjeza dalAla. 0 mudraka: pra. pu. bhAgavata mauja prinTiMga byuro, khaTAvavADI, giragAva, muMbaI - 400 04. 0 prakAzaka: manana abhyAsa maMDaLa, saradArapula pAse, jhADezvara - 392 011. bharUca jillo, bharUca gujarAta. phona naM. 47318.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAtaH smaraNIya pa.pU. pitAzrI sva. zrI choTAlAla vanarAvanadAsa bhutA tathA pa.pU. mAtuzrI sva. kamaLAbena choTAlAla bhutAne sAdara samarpaNa saujanya : zrI prANalAla choTAlAla zrImatI icchAlakSmI prANalAla bhutA bhutA tathA bhutA piravAra
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ ryune Bw
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ svayaMnI nirbaLatA sAthe sAkSAtkAra karavo ja sAcuM zikSaNa che. potAnA ajJAnano nikhAlasa paricaya meLavavo ja yathArtha svAdhyAya che. tathA tUTI ane doSanuM AtmanirIkSaNa karavuM te ja vivekapUrvaka adhyayana che. bAkI daMbhI jAherAto ane mithyAbhimAnanA pradarzanathI moTuM koI patana nathI. nyume a Bw svAmI tadrupAnaMda
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 13-2-'83 thI tA. 14-3-'83 sudhIno amadAvAdano dineza hola jANe himAlayano nArAyaNa Azrama banI gayo hato. UMcI AtmasAdhanA tathA pahADanivAsIonI bhaktibharI sevA karI rahelA adbhUta saMta pU. svAmI hUpAnaMda sarasvatInA sAnidhyamAM bhagavAna Adi zaMkarAcAryajI kRta aparokSAnubhUtine AdhAre amadAvAne jIvanamuktinI preraNA pAmavAno anero avasara sAMpaDyo. mULa amadAvAda pAsenA sarakheja gAmanA vatanI ane amadAvAdanI zrI sahajAnaMda kolejanA mAnasazAstra vibhAganA vaDA ekadA pU. svAmI cinmayAnaMdajInAM gItA-pravacano sAMbhaLIne, bhItaramAMthI jIvanamuktinI sAdhanAnA sAdane AdhAre badhuM chaDI muMbaI khAte cinmaya mizananA sAMdipanI sAdhanAlayamAM pahoMcI gayA. pU. svAmI dayAnaMdajI pAse abhyAsa karIne brahmacarya dikSA meLavI brA premacaitanyajI banyA. kyAreka himAlaya choDI gujarAta, mahArASTra, tAmilanADu ke anyatra paradezamAM paNa AtmasAdhanAnI ciMtanaprasAdI pIrasatA jJAnayajJo teo yojatA rahyA ane yajJanA pUrNAhuti-prasaMge rUpiyA-paisA ke cIjavastunI bheTane badale zrotA-sAdhako pAse jIvanazuddhinA saMkalpanI dakSiNA mAgatA rahyA ane hajArone jIvanazuddhi ane jIvanamukitanI dizAmAM doratA rahyA. AvA suziSya para rAjI thayelA gurUdeva pU. svAmI dayAnaMdajIe emane saMnyAsa dIkSA paNa ApI ane e svAmI kUpAnaMda sarasvatI tarIke oLakhAyA. savicAra parivAre emane adhyApaka tarIke joyA che, saitika tarIke jANyA che, AdivAsInA sevaka tarIke mANyA che ane nArAyaNa AzramanA sevAyajJamAM svayaMsevaka tarIke pramANyA che. AvA aparigrahI ane adbhuta saMta sAthenI praznottarIno lAbha meLavavA mATe doDha hajAra karatAM vadhu zrotA-sAdhako A pravacanonA jJAnayajJanI pUrNAhuti pachI aneka baso ane anya vAhano karIne gAMdhInagara jillAmAM uvArasada khAtenA sadvicAra parivAra saMcAlita vikalAMga punarvasa keknI dharatI para doDI gayA hatA. AvI ajaba mohinI je pravacanamALAe gADI hatI eno pAvana graMtha pragaTa karatAM khUba khUba AnaMda thAya che. A graMthano svAdhyAya saunA hRdayamAM jIvanazuddhinI tema ja jIvanamuktinI jhaMkhanA jJADato rahe e ja abhyarthanA. 0 sadavicAra parivAra
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ punarmudraNa veLAe.... kevaLa samarpaNabhAvapUrvaka pragaTa karelI A advitIya graMthanI pahelI AvRttine aneka dizAethI Do AvakAra maLatAM amArAM haiyAMe ajaba tRptino anubhava karyo. emAMya vaLI, amarelI khAte bharAyelI gujarAtI sAhitya pariSade ene zrI harilAla desAI pAritoSika ApIne premathI puraskRta karyo tyAre eka advitIya saMtanA sarvaprathama chatAM atiIya graMthanA prakAzananuM nimitta banavA mATe amAruM haiyuM gajagaja phUlyuM hatuM. A advitIya graMthanI mAgaNI satata cAlu rahetAM enI dvitIya AvRtti pragaTa karatAM ame AnaMda ane gaurava anubhavIe chIe. A AvRtti paNa gharagharamAM pahoMcI jaze ne svajanone snehabheTa ApavAnA rUpamAM premapUrvaka vaheMcAtI raheze evI zraddhApUrvaka, vizvasadabhAva-divasa tA. 21-12-'87 0 savicAra parivAra
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAzUkaraja aparokSAnubhUti viSaya paranAM dineza haoNla (amadAvAda)mAM apAyelA mArAM sADatrIsa divasanAM pravacano pustakarUpe pragaTa thAya tevI icchA ghaNA zrotAo ane mumukSuoe mArI samakSa vyakta karI hatI. e badhAM ja pravacanone zabdabaddha karI prakAzananI jaMjALamAM paDavAnuM kaMTALAbharaluM kArya meM TALyuM hatuM chatAM IzvarecchA baliyasI. keTalAka sahRdayI zrotAoe potAnA zravaNane akSaromAM aMkita kya, huM temAM sudhAro, yathAyogya parivartana ane rUpAMtara karavA nimitta banyo. ane te sAmagrI e A graMtha. savicAra parivAranA zrI haribhAI paMcAle prakAzanano badho bhAra potAnA mAthe levAnI taiyArI batAvI ane pachI to jyAM jyAM jenI jarUra paDe tema hatuM te sau anAyAse AvI maLyAM. te saue svecchAe kAma upADavAnI tatparatA darzAvatAM kAma AgaLa cAlyuM. te sauno vyaktigata AbhAra zakya nathI ane jarUra paNa nathI. vadhu nA lakhAya topaNa zuM? ATaluM lakhyuM te paNa mArA jevA mATe vadhAre khatuM nathI zuM! astu - svAmI dUpAnaMda sarasvatI
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMpAya A graMthanuM saMpAdana amAruM sadbhAgya che- amAruM gaurava che. zrotAsAdhakonI prArthanA svIkArIne pustaka-prakAzananI saMmati svAmIjIe ApI te ApaNA sau mATe apUrva AnaMdano avasara che. A pravacanomAM lagabhaga eka tapa eTale ke cauda varSa sudhInA satata ane kaThora saMgharSa pachI pragaTa thayelI vaktAnI keTalIka zraddhA ane anubhUtiono bulaMda raNakAra saMbhaLAya che. sudIrgha samayanA paTa para vAgoLAyelI anubhUtione aMte TelI A vAcA paraMparAgata hovA chatAM tenI abhivyakti maulika A viSayanuM A prakAranuM gujarAtI bhASAnuM A sau prathama pustaka che. svAmIjIe zaMkAnuM samAdhAna karatAM karatAM keTalI dhIrajathI, keTalI sahiSNutAthI ane keTalI AtmazraddhAthI "aparokSAnubhUti" ne hastAmalakavat karI mUkI che eno to A pustakanuM adhyayana karanArane tarata ja khyAla Avaze. e aparokSa-anubhUtine ApaNI sadAnI sAthI ane guruonI paNa guru banAvI zakyAnI adabhUta cAvI ahIM che. jo e cAvI ApaNane maLI jAya to ApaNe dayvyane jotAM ane zrotane sAMbhaLatAM thaI jaIe. 0 saMpAdako
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ : prakAzakIya : (cothI AvRtti) dhana, vaibhava, Adhunika savalatonI vacce rahenAra manuSya jayAre svayaMne atRpta anubhave che tyAre tenI tRSAne tRpta karavA pa.pU.svAmIjInA graMtho paraba banIne AvyA che. temAMya 'aparokSAnubhUti' to eka evI caitya paraba che ke jenuM pAna karI saMtoSa prApta karyA bAda paNa jIvanabhara tenA saMgI banI tene sAthe ja rAkhavAnuM mana thAya. bhavaraNamAM amRtanuM pAna karAvanAra A graMthanI caturtha AvRtti prakAzita karatA ame atyaMta gaurava anubhavIe chIe. AvA alaukika graMthonA pU. svAmIjInA yogadAna badala gujarAtanI janatA temane aharniza natamastaka raheze. chellA eka varSathI alabhya banelA A pustakanI mAgaNI khUba ja hatI. jeTalI prabaLa tenI mAgaNI hatI teTalI ja saghana Arthika kSetre amArI mUMjhavaNa hatI. muMbaI nivAsI bhAI zrI zaileSabhAI bhutAe A graMthanA prakAzana mATe phALo ApI amArA e mujhArAne jAkAro Apyo ane prakAzana pravRttine vega Apyo che. temanA A bhaktibhAva ane sevA badala ame temanA RNI chIe. kudarata premI, kudarata pArakhu ane kudaratanA saMgI - sAthI evA pU. svAmIjIe pote to sauMdaryarasa pIdho, mANyo ane sAthe sAthe A graMthanA mukhapRSTha dvArA ApaNane saune vaheMcyo paNa che. te ja kAraNathI A graMthanI TIkA ane tenuM mukhapRSTha pa.pU.svAmIjInA anerA, AgavA vyaktitvano ApaNane paricaya karAve che. potAnA pravacanamAM saune svayaMnI vANImAM jakaDanAra pU. svAmIjIne kemerAnI cAMpathI pakaDanAra amArA sAthI, zubhecchaka zrI madhusUdanabhAI paMcAlano abhinaMdana sAthe atre AbhAra pragaTa karIe chIe. pustakanI aMdara chapAyelI pU. svAmIjInI chabI upalabdha karI ApI temaNe amane kRtArtha karyA che. A graMthanA mukhapRSTha tathA aMtargata citranI citrakalA tathA suzobhana mATe sahAyabhUta thanAra bahena ku. tejala zAha tathA zrI rAjezabhAI dalAlanI sevAne ame biradAvIe chIe. graMthane alaMkRta karavAmAM cIvaTapUrvakanA kArya badala ame temanA AbhArI chIe. .
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ graMtha prakAzananA sarva kAryamAM jhINavaTapUrvakanI javAbadArI pAra pADanAra, prakAzana kAryanA kendra samAna pUsvAminI tanmayAnaMdajIno AbhAra mAnavo te temanA mATe arthahIna che paraMtu amAruM e sadbhAgya che. prakAzanakArya mATe vAraMvAra presamAM jaI kAryane vega ApI tene saMpanna karavAmAM sahAyabhUta thanArA manana parivAranA mumukSu bhAI zrI yogeza konTrAkTaranA paNa ame atyaMta AbhArI chIe. A graMthane prakAzita karavAmAM sahakAra ApavA badala mauja prakAzananA zrI mAdhavabhAIno ame aMtaHkaraNapUrvaka AbhAra mAnIe chIe. pa.pU.svAmIjInA A mahAna graMthanI cothI AvRttine AdhyAtmapremI prajA samakSa pragaTa karatA ame atyaMta AnaMda anubhavIe chIe. hari OM. TrasTI maMDaLa manana"
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 39 10 55 56 viSaya vaMdanA prAkathana saMpAdakIya aparokSAnubhUti paricaya maMgalAcaraNa zIrSakanI sArthakatA sAdhanacatuSTaya nirdeza vairAgya viveka zama tathA dama uparati ane titikSA zraddhA ane samAdhAna mumukSutA sAdhana-catuSTayanuM samAlocana AtmavicAra vicAranuM svarUpa vicAranI vicAraNA ajJAna paricaya AtmA ane agni zarIra tAdAtma jJAnanuM svarUpa AtmazodhanI mUrkhatA dehAtmabhAvanuM nidAna AtmA ane sthULa zarIra AtmA ane sUkSma zarIra AtmA sUkSma, sthULa zarIrathI mukata gata-brahma aikaya mtanI utpatti adhyAropa ane apavAda gata-brahmanI abhinnatAnuM daSTAMta bheda e ja bhaya 75 115 118 123 153 1pa9 175 177 178 189 201 28 210 ) anukama
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 211 215 217 220 224 232 238 243 248 250 254 268 20 281 287 294 297 viSaya svarUpanA ajJAnamAM ja vaita zoka-mohano nAza advaita kRtisaMgata che anubhavagama saMsAra asatu che traNe avasthA asat che aikaya nirUpaNa karmamAM ja brahmano marma brahmamAM kArya-kAraNa bhAva jaDa-cetananA bheda bhrAnti che dehAtmabhAvanI bhrAni AtmAmAM dehanI bhrAnti adhyastano adhiSThAnamAM laya mananazIla mumukSunuM kartavya jJAnInA prArabdhanuM nirAkaraNa ajJAnanAzathI prapaMca-nAza jJAna dvArA prArabdhanI nAbUdI prArabdhano svIkAra e ja zruti ane vedAntano inkAra che nididhyAsana (jJAna-prAptinuM sAdhana) yama yama (ahiMsA)-1 yama (satya)-2 yama (asteya)-3 yama (brahmacarya)-4 thama (aparigraha)-5 niyama niyama (zauca)-1 niyama (saMtoSa)-2 niyama (tapa)-3 niyama (svAdhyAya)-4 0 anukama 299 314 317 328 333 334 336 339 340 341 341 343
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 346 viSaya niyama (Izvara praNidhAna)-5 niyama (sajAtIya vRttipravAha)-6 tyAga 361 mona 373 383 387 401 406 408 412 415 435 451 456 465 476 480 486 488 489 490 491 493 498 deza kaLa Asana Asana (siddhAsana) mULabaMdha dehasAsa daSTinI sthiratA prANAyAma pratyAhAra dhAraNA dhyAna samAdhi nididhyAsananAM prakaraNano upasaMhAra sAdhanamAM vighna vRtti dvArA pUrNatvano abhyAsa vRttivihInanI niMdA brahmAkAra vRttivALAnI prazaMsA zAbdika jJAnanI niMdA brahmaniSThAnI sthiti brahmAkAra vRttinI paddhati anvaya-vyatireka dvArA AtmavicAra brahmabhAvathI brahmatva prapaMcamAM parabrahma dRSTi dayathI adazya graMthano upasaMhAra rAjayogano adhikArI 50 pa00 pa4 pa05 506 . 0 anukama
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ aparokSAnnubhUti
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSAnubhUti (zrI Adi zaMkarAcAryanI prasAdI) anAyAse ekane ekAntamAM advaitano abhedano asaMdigdha anubhava thavo tene aparokSa anubhava ke aparokSAnubhUti kahe che. AvI anubhUti te e" "mArA" dvArA lIdhelI mArI mulAkAta atha vinA prayane sahaja rIte mArA "sva" svarUpa sAthe sAkSAtkAra. Avo sAkSAtkAra te ja mArA nijAnaMdI svarUpa sAthe nagnAvasthAmAM meM kareluM AliMgana. AvI alaukika anubhUtine ja AtmajJAna kahevAya che. "e" "mArA" dvArA meLaveluM mAruM jJAna mAruM sva-rUpa sarUpa, cirUpa ane AnaMdarUpa che tevA anubhavathI sarva anarthonI nAbUdI thAya che, paramAnaMdanI prApti thAya che, janmatyunuM caka sadAne mATe samApta thAya che, adhyAsano nAza ane adhikAnanI prApti thAya che, bhrAMtirUpI zAMti nirmULa thAya che ne sanAtana zAMti hastagata anubhavAya che. AvI zAzvata ciraMjIvI zAMtinI dizAmAM pagalAM pADavA ApaNe Adi zaMdarAcAryanA gahana, rahasyamaya pustaka "aparokSAnubhUti' vize ciMtana karavAnuM sAhasa karIzuM. Apa ane huM koI gurukRpAthI vaMcita nathI. tethI ciMtana-mananano tarApo laI aparokSAnubhUti' jevI jJAnanaukA samIpa pahoMcavAnI hAma bhIDIe ane zabdezabdanA sArane jIvanakinAre ANIe. mokSAnubhUtimAM (1) aparokSa ane (2) anubhUti be zabdono subhaga samanvaya spaSTa samajI zakAya che. sAmAnya mAnavInI saMgRhita smRtimAMthI sarI paDelo A "aparokSAnubhUti' zabda zravaNa karatAMnI sAthe ja ajANyo, anabhijJa ane ajJAta che tevo bhAva utpanna thAya che. vAta khoTI nathI. jIvanamAM ane mtamAM mane jeno jeno paricaya chete kAM to mArI pratyakSa che athavA parokSa che. je kaMI pratyakSa che, prati = dareka, ma = Indriyano anubhava che tene meM prayogazALAnI kasoTIe sI-prayogazALAnA pariNAme pArakhI-joyo, paNa 'aparokSa' jevuM najara na AvyuM. je kaMI "dazya che tenI bhUgoLa bhamI Avyo. paNa na jaDyuM mane kaMi mArAthI bhinna-aparokSa' jevuM. je kaMI uparokSa' che tenA sImADe
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) caDIne meM joyuM..chatAM 'aparokSa' hAtha na AvyuM. Ama jene jene huM joNuM chuM teno huM jJAtA chuM. jene jouM chuM teno drA chuM. huM jJAtA banyo, aa thayo ne saravALo Ubho thayo ke huM ajANa chuM, aparicita chuM "aparokSa"thI. mUMjhAyo ke 'aparokSa' che zuM? nizcaya te pratyakSa ane parokSanI sImAnI pele pAra che, jyAM STi ke mana na pahoMce te ja che. to cAlo 'pratyakSa'-'parokSa'nA be kAMThAone samajI, pachI aparokSa caitanyapravAhane sparza karavA prayatna karIe. pratyakSa : je vastu, viSaya ke vyaktine huM mArI samakSa jJAnendriyanI madadathI jANuM chuM, oLakhuM chuM te indriyajanya jJAna che ane te pratyakSa jJAna kahI zakAya. dA.ta.: sAme parvata, makAna, vRkSa che. mahad aMze je nAma ane AkAravAna che te pratyakSa jJAnano viSaya banI zake. ane jyAM kaMI pratyakSa hoya tyAM moTe bhAge dRzya, draSTA ane dRSTinI tripuTI janme che. parokSa: je viSaya indriyathI sUkSma che, jyAM jJAnendriya pahoMcI zakatI nathI arthAt je indriyagamya nathI tene paNa huM jANuM chuM. dA.ta.: tanmAtrA, rAga, dveSa, sneha, tene AkAra nathI tethI daSTino viSaya nathI, chatAM huM tethI ajJAta nathI ja. Ama huM temane parokSa rIte jANuM chuM, jevI rIte huM mana, vIjaLI, gurutvAkarSaNane jANuM chuM. te indriyagamya nathI, chatAM anumAnathI, manathI, buddhithI samajI zakAya tema che. AvuM zAna parokSa che, jyAM jJAna, jJAtA, jJeyanI tripuTI janme che. Ama 'pratyakSa' ane 'parokSa' jJAnanI madadathI ApaNI AsapAsa comera patharAyelA nAma ane AkAranAM dRzya ane bhautika jgatano ApaNe paricaya meLavI zakIe chIe ane je kaMI astitvamAM che tene jANI zakIe chIe. paNa prazna thAya che ke A saune 'jANanAra' koNa ? sarvanI hayAtIno sAkSI koNa? ane tene kaI rIte jANI zakAya ? jgatane jo indriyo jANe to indriyono jJAtA koNa? je jJAtA mana, to manane jANe che koNa ? je javAba buddhi hoya to 'buddhi bahera mArI gaI che", "buddhi tejasvI che," "buddhi bagaDI che", "huM buddhimAna chuM", "huM maMda buddhivALo chuM", vagere kahe che koNa ? buddhino je zAtA hoya te buddhine jANe che AtmA ke brahma athavA caitanya. jo AtmA saune jANe to teno zAtA koNa? A AtmA pratyakSa che ke parokSa? AtmA ke brahma indriyagamya
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ (3) nathI, tethI kadApi te pratyakSa thaI zake nahi. muMka' kRti jaNAve che ke ra vakuvA gRdire nava vAvA nA de tapAsa karyA vA "AtmA netra, vANI, Indriya, tapa ke karmathI prApta thato nathI." tevI ja rIte A AtmA anumAnagama paNa nathI arthAta AtmA kadI parokSa thaI zake ja nahIM. kaI rIte aMtarAtmA mujathI dUra, bhinna, parokSa hoI zake? anumAna, tarka ke mana dvArA te siddha thaI zake tema nathI, te sAdhya paNa nathI. te to svayaM siddha che. tettiriya upaniSada kahe che ke AtmA manano viSaya nathI. "yato vAvo nivartine aApya manasA sara" jyAMthI vANI, Indriyo, mana tene prApta karyA vinA pAchAM phare che te Atmatatva che. Ama, kRtinAM saMdarbhamAM, zAstronA anusaMdhAnamAM ane jJAnInA anubhavamAM eka vAta spaSTa che ke, AtmA nathI pratyakSa ke nathI parokSa ane chatAM te nathI ema nathI-te to sarva kALe, sarva sthaLe hAjarAhajUra che ane tethI AtmA nathI indriyagama, nathI anumAnagama, nathI dUra, nathI pAse, kAraNa ke te to sAkSAt aparokSa che. Ama je aparokSa che te brahma ke AtmA che, ane je brahma ke AtmA che te ja mAtra eka 'aparokSa ApaNuM "svarUpa' dI ApaNAthI bhinna, dUra ke parokSa na thaI zake. tema ja tene pratyakSa paNa na kahevAya. kAraNa ke dazya padArthonI jema svarUpa" = AtmA dazya" banato nathI ke ApaNe dUra UbhA rahI tene joI ke anubhavI zakIe. eka vAta spaSTa samajI laIe ke kadI paNa, bhramaNA ke bhrAMtimAM paNa, 'AtmA'nAM darzana thAya nahIM. rAma, kRSNa ke kALInAM darzana zakya che, paNa brahma ke AtmAnAM nahIM. darzana haMmezA bIjAnA thAya. darzana je "sva"thI dUra che tenAM thAya darzana mujathI je bhinna che tenAM thAya dUranI vastunAM dUrathI thAya te darzana AtmA' to aMtaryAmI che. kyAM che temAM koI pAsa' ke dUra? sarvavyAkhanA sahajarUpe jJAnacakSuthI darzana sarva sthaLe.
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ (4) mAruM sat cit svarUpa kyAM mujathI che bhinna! ke darzananI apekSA dharuM! eka thavA titikSA karuM! sAcAkhoTAnI parIkSA karuM! ekAntamAM pratIkSA karuM! -- mAre mArA darzana mATe, svarUpanA, AtmAnA sAkSAtkAra mATe nathI dUradarzaka ke sUkSmadarzaka yaMtranI jarUra, nathI koi sAdhananI AvazyakatA. kAraNa, brahmadarzana sAdhananirapekSa ja zakya che. AvuM darzana bIjAnuM nahIM, mArA svarUpanuM darzana, eTale ja svarUpanuM jJAna, ke jenA mATe mAtra jJAnacakSunI jarUra che. "vimUDhA nAnunti pazyanti jJAnavasuH" - "mAtra jJAnacakSuvALA ja tene jANe che, ajJAnI jana nahIM." jJAna dvArA ja je 'aparokSa' AtmA che tene jANI zakAya che. kAraNa ke AtmA jJAnagamya che, zrutigamya che, jJeya che. smRti kahe che: "jJAna jJeya jJAnamAM daivi sarvasva tiSThitam". Ama, 'svarUpa' ke 'AtmA' aparokSa che mATe tene jANavA ke jovA upadezanI jarUra che. guru ane zAstranI paraMparAthI cAlI AvatI zikSaNapraNAlikA vinA sarvanA sAkSI, aparokSa AtmAnI advitIyatA jANI zakAya tema nathI. aparokSAnubhUtinA saMdarbhamAM aparokSa eTale ja AtmA tevI samaja pazcAt "anubhUti" vize ciMtana karIe. anubhUti : anubhUti arthAt anubhava. vicArazIla vyakti potAnA anubhava sAgaramAMthI preraNApAna karIne ja jIvananI dizA nakkI kare che. moTA bhAganAM 'tAraNo' kaDavA-mIThA anubhavonI ja pedAza che. jIvanamAM "anubhavathI badhuM maLaze, na maLaze tujane vAcanathI; taDapavAnuM che samajaNathI, samajavAnuM che jIvanathI." Asima "jyAM na pahoMce ravi, tyAM pahoMce kavi; jyAM na pahoMce kavi, tyAM pahoMce anubhavI." jevo jeno anubhava tevI tenI bhAvi dizA. sukhada anubhava, sukhanI punarAvRtti mATe vaNathaMbhI AgekUca karaze, jyAre du:khada anubhava, du:kha utpanna karanArI dizAmAM kUca thaMbhAvI deze, agara tethI viparIta dizAmAM prayANa zarU karaze. Ama, mAnavamana satata preraNAbhAthuM anubhavathI meLave
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ che chatAM sAmAnya rIte sukhaprApti ane duHkhamukti te ja mananI sahaja pravAsanI dizA rahI che. sukha ke du:kha mArI bahAra che, | dukha ke sukha bIjAthI janme che, tevA bhrAMtimaya anubhavathI vyakti pIDAya che mATe du:kha dUra karavA jagatamAM prayatna thAya che, ane sukha bIjethI bahArathI Ave che mATe saMsAramAM tenI zodha cAlu rahe che. mAnavanuM mana kAM to kaMi prApta karavA athavA prApta karela vastuthI ubAIne teno tyAga karavA prayatnarata rahe che. mana kAM to viSayavastune potAnI samIpa kheMce che athavA te paristhitithI dUra nAsavA prayatna kare che. mAnavamananI A nAsabhAga-doDAdoDa tenA prayatna ke parokSa anubhava eTale ke anubhUtine AdhAre ja thAya che. 'pratyakSa anubhUti = anubhava uparokSa anubhava = anubhUti... dvArA je kaMI anubhavAyuM tenI pAchaLa doDAdoDamAM vyakti aparokSa anubhUti jevuM kaMI che teno khyAla cUphI gaI. pratyakSa arthAt je kaMI dazya che te, je Indriyo dvArA bhAgya che ke, saMpUrNa saMsArano je anubhava ke anubhUti che te. ane je atyAre dazya nathI paNa zrAvya che arthAt svarganI vAto zravaNa karI, apsarAonI kalpanA hRdayamAM kotarI, je kAlpanika anubhava thAya te parokSa anubhUti che. "svagIno anubhava je vAcana-zravaNathI meLavyo te parokSa che. ApaNe pratyakSa saMsAranI pAchaLa AMdhaLI doTa mUkI, doTa ApaNI sAcI hatI. dizA khoTI hatI. satyanI anubhUti to bAjue rahI paNa samAjanI sahAnubhUti meLavI ApaNe thobhI gayA ane pharI uparokSa svarganI anubhUti pAmavA puNyakarmo tarapha doDyAM paNa vAyA (tArA) pApa-puNya tarapha javAno rasto na mUkyo ane ApaNe pAchA pharyA. Ama, dharatI ane svarganI je doDAdoDa che te pratyakSa ke parokSa anubhUti kahI zakAya. chatAM manumatinI samajaNa mATe traNa vibhAga pADavA yathArtha che: (1) pratyakSa (2) parokSa (3) aparokSa. (1) pratyakSa anubhUti: je anubhava IksinI madadathI thAya te, jene Indriyagamya jJAna paNa kahe che. jJAnendriyajanya anubhUti upara prayoga
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ thaI zake, te uparathI cakAsaNI ane pherAranI noMdha thaI zake tevI zakyatA hoya che. pratyakSa anubhava mATe bIjA koI pramANanI AvazyakatA rahetI nathI. (2) parokSa anubhUti: je anubhava Indriyajanya nathI paNa anumAna ke tarkagayuM che tene parokSa anubhava kahe che. anumAnanI madadathI je anubhava para avAya che temAM eka vastu zAta hoya che te uparathI ajJAta vize anumAna karavAmAM Ave che. AvI yiAne tArkika kUdako athavA "lojikla jampa" paNa kahe che. dA.ta.: savAre UThIne jamIna bhInI joI tethI nakkI karyuM ke rAtre varSA thaI hatI. rAtre thayelI varSA te AMkho dvArA jovAyela ke anubhavAyela ghaTanA nathI, tenuM pratyakSa jJAna nathI, paNa parokSa anubhava jarUra che. Ama, bhInI jamIna dazya che, zAta che tenA AdhAre je varSo ajJAta che, adazya che, te upara anumAna karyuM ane rAtre varSa thayelI tevo nirNaya kya. AvI rIte anumAna, tarka ke mananI madada dvArA je anubhava thAya che tene parokSa anubhUti kahevAya che. TUMkamAM uparokSa anubhUti paNa 'pratyakSa'nA AdhAre ja thAya che. uparanAM draSTAMtamAM "bhInI jamIna" pratyakSa che. parokSa anubhUtimAM mukhya traNa prakAranAM anumAnano sahAro levAya che. : anumAna kAryathI kAraNanuM kAraNa uparathI sAhacaryathI anumAna kArya vize anumAna anumAna (1) kAryathI kAraNa vizenuM anumAna (1) putrane jotA pitAnA astitvano khyAla spaSTa thAya che. Adhunika yugamAM bhale pitA "TesTaTayUba" hoya. bhale ajJAta paNa kAraNa to hoya ja tevuM anubhavAya che. (2) vRkSane jotAM ja tenuM kAraNa bIja che tevuM sarvasAmAnya anumAna karI zakAya che ane tevo parokSa anubhava vyavahAramAM sAco paNa manAya (3) bhavana kArya che to tenuM kAraNa kaDiyo hovo ja joIe. (4) dAgInA kArya che mATe sonI che.
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. je kaMI astitvamAM che teno racayitA jarUra hovo ja joIe. pachI te ApaNo pratyakSa joyelo hoya tevuM jarUrI nathI. mATe ja ApaNA hAthe bAMdhelI ghaDiyALano banAvanAra kyAMka koI kArakhAnAmAM haze ja. te vize ApaNe zaMkA uThAvatA nathI, kAraNa ghaDiyALa astitvamAM che. tema ja mta astitvamAM che mATe tenuM kAraNa jarUra kyAMka haze. jagata kArya che ane kAraNa vinA kArya hoI zake ja nahIM mATe Izvara kAraNa che. bhale te pratyakSa na hoya, paNa che jarUra temAM be mata nathI. Ama kArya uparathI kAraNa upara javAnI prakriyAne zAtathI ajJAta vizenuM anumAna kahevAya che, je parokSa anubhava mATe jarUrI che. (2) kArANathI kArya vizenuM anumAna bIja' kAraNa che. tene pratyakSa joI khetI thaze, vRkSa ugaze tevuM anumAna zakaya bane che; ane tevA parokSa anubhavathI ja khetI mATe kheDANanuM sAhasa karAya che. tema ja mATI joI ghaDAnA ane sonuM joI ghareNAnA nirmANanI zakyatAo sarjAya che. Ama, kAraNa parathI paNa kArya vize anumAna karIne parokSa anubhava ekatrita karI zakAya che. (3) sAhacaryathI anumAna (1) lagabhaga sAthosAtha vihAra karanArAM strI-puraSa pati-patnI haze tevuM sAhacaryathI anumAna thaI zake. (2) grahanI sAthe rahI AgaLapAchaLa paribhramaNa karanAra upagraha ke caMdra haze tevuM anumAna karI zakAya. (3) vidyAthIonI sAthe sAthe pharanAra paNa moTI umaravALo zikSaka hovo joIe. (4) je maoNDa nAkhI kanyAdAna mATe taiyAra che te kanyAnA mA-bApa hovAM joIe tevuM sAhacaryathI nakkI thaI zake. Ama, anumAnanI madadathI je anubhUti thAya che tene parokSa anubhUti kahe che. mAnavajIvanano pAyAno, prAthamika, vaNakheDAyelo prazna che ke AtmAno anubhava kaI rIte thAya? AtmA pratyakSa che ke parokSa? anaMta samayathI cAlI AvatI A samasyAnI Aje paNa zodha cAlu che. IzvaranI khoja, bhagavAnanAM darzana mATe mumukSu bhaTakI rahyo che. tenI doTa sAcI che, dizA khoTI che. tenI svarUpasAkSAtkAranI talapa sAcI che, talAza khoTI che. AtmAnI zodha pelA cora jevI che je cora pote ja polIsanAM kapaDAM paherIne coranI zodhamAM doDAdoDa karI rahyo che. eka hakIkata spaSTa samajI levI jarUrI che ke pratyakSa ke parokSa anubhUti kadI
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ (8) paNa AtmA tarapha laI jaI nahIM zake, eTaluM ja nahIM prakRti ke zvara paNa parokSa thaI zake tema nathI, to pachI je mAruM svarUpa che, je aMta caitanya che te kaI rIte mArAthI bhinna thaI mane darzana de! te kadApi pratyakSa na thaI zake temaja je mujathI abhinna che te parokSa paNa na thaI zake. AtmAnI ) pratyakSa anubhUti na thaI zake. brahmanI sva-svarUpanI ] kAraNa, AtmA kadI daraya thaI zakato nathI. je daratha hoya te rUpavAna, AkIvAna hoya ane tethI ja cahyuM tene grahaNa karI zake. AtmA nirAkAra che, eTaluM ja nahIM, jene AkAra che tene nAma che. je sAkAra ane nAmI che teno janma che; jyAre AtmA to ajanmA che. na jAya yite vA vArit nAyam mUtA pavitA vA na mUya: "A AtmA janmato nathI, marato nathI tema ja koI paNa vakhata na hoIne pharIthI thavAno che tema nathI. tema ja janmyo che te bhAvimAM nathI rahevAno tema paNa nathI." jyAre tethI viparIta je dazya che te nAza pAmavAnA svabhAvALuM che. tUTa: narTa: svabhAva: Ama, jenI jenI pratyakSa anubhUti che te nAzavAna che. jyAre AtmA AtmA avinAzI che tenI pratyakSa anubhUti svapnamAM paNa zakya nathI. vinA tu tati pena sarvavuiM tata6/ taduparAMta AtmAne zabda, rUpa, rasa, gaMdha ke sparza vagere guNo nathI tethI te IndriyothI pakaDAya tema paNa nathI. tethI AtmAne pratyakSa anubhavavA mathatA vaijJAnika, tArkikone khabara nathI ke keTalA yugo ke janmo sudhI prayogazALAnI parikamA karyA karavI paDaze! aMtarAtmAne potAnI bahAra zodhanArA, pratyakSa jovA mAgatA kadI saphaLa thavAnA nathI. jema talanI aMdara tela che te bahAra kema dekhAya! cakamakano agni tethI bhinna drazya nathI. AMkha kIkIne zodhavA bhaTakyA kare tevI ja bhrAMtimaya zodha AtmAne potAthI pRthaka pratyakSa anubhavanAra calAvI rahyA che. kabIranI bhASAmAM Avo prayatna kevo che? "jyAM tila mahI tela che, jyAM cakamakameM Agi; terA sAMI sujhameM, jAgi sake to jAgi. jyo nainanameM pUtarI yoM khAlika ghaTa mAMhi; mUrakha loga na jana hIM, bahAra lUMTana jAhi."
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ (9) AtmA-hA nI parokSa anubhUti zakya nathI. sva-svarUpa parokSa anubhavamAM anumAnanI madada levAya che ane eka jJAta vastu padArtha ke dravya parathI ajJAta vastu vize anumAna thAya che. jema ke, dhumADo dRzya che tethI tyAM adazya ajJAta agni haze tevA anumAnamAM dhUma ane agni vacce kArya-kAraNa saMbaMdha che te nakkI thayela hoI agninA astitva vize thana karavAmAM saraLatA che; jyAre AtmAne nathI koI kAraNa ke nathI AtmA koInuM kAraNa; nathI AtmA pote kArya ke nathI tenuM koI kArya ke jethI AtmAnuM kArya joI kaMI anumAna thAya. AtmAmAM nathI kaMI pUrve ke nathI pazcAt ke jethI jevI rIte dhUma pUrve agni hoya. AtmAne nathI koi aMga, nathI kaMI nizAnI, nathI dhUma jevuM 'liMga' ke jene joI AtmA vize anumAna thaI zake. AtmA jevuM bIjuM kaMI ja astitvamAM nathI, jethI upamA ke draSTAMta paNa ApI zakAya. te to eka ane advitIya che. AtmAmAM koI dizA nathI, te to sarvavyApta che tethI AtmAnuM koi nizcita sthAna paNa nakakI thaI zake tema nathI. bIjamAMthI vRkSa bhaviSyamAM thaze tema, AtmA amuka samaye Avaze tevuM nathI, te to koI samaye nahoto tevuM nathI. AtmA sarva samaye, sarva sthaLe, jaDa-cetana sarvamAM che ane chatAM pratyakSa ke parokSa rIte anubhavI zakAya tema nathI. te ja AzcaryonuM Azcarya che. mATe ja smRti tene Azcarya kahe che: Azcaryavatpati veinam Azcaryavadhati tathaiva cAnya:| (gI.a.2) parokSa anubhUtimAM citta ke mananI madada levAya che, paNa AtmA to manathI paNa sUkSma che, vANIthI agamya che tethI mana tyAM pahoMcI zake tema nathI; nirAkAra che tethI cakSu pakaDI zake tema nathI. mATe ja kena zruti kathe che: na tatra cakSur gacchati na vAg gacchati na mano na vidyo na vijAnImo yathaitadanuziSyAt // AtmA e tattva che ke jyAM vANI, indriyo ane mananI doDa thaMbhI jAya che; anumAna ke tarkanuM tyAM sAhasa cAle tema nathI. "pothA taNo nA viSaya e, nA tarkanI tyAM to gati; agama agocara paMtha e, gurugama badhI cAvI rahI !" -raMga avadhUta
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ (10) to pachI rakhe koI mAne ke sAhacaryathI AtmA samajI zakAya. jema garamI vadhe to pAro UMce jAya; uSNatAmAna ghaTe to pAro nIce Ave, Ama, pArAnA sAhacarya pravAsa dvArA uSNatAmAna vize jema nirNaya levAya che tevuM bhrAMtirUpa anumAna paNa Atmatattva vize zakya nathI. kAraNa, AtmAne koI sAthe saMbaMdha ja nathI; te to anAmI, araMga, ni:saMga, asaMga tattva che. maso phri mayaM puruSa: (bu.u. 3-4-15) pachI tene koI sAthe sAhacarya-saMbaMdha kevo ! Ama eka vastu suspaSTa che ke AtmA = brahma ke 'sva' svarUpa kadI parokSa anubhUtino viSaya banI zake nahIM. kAraNa ke sva-svarUpa sadAsarvadA aparokSa ja hoya. jenI pAse sthULa daSTi che tene koInI madada ke upadeza vinA ja pratyakSa anubhUti thAya che, e saMsAranI anubhUti che. je satata prayatna ane sAdhanA kare che tene sUkSma dRSTi prApta thAya; te adRzya, ajJAtane paNa anumAna dvArA svIkAre ane parokSa anubhUti meLave, paNa 'aparokSa anubhUti' to mAtra tattva-daSTithI ja upalabdha che te nirvivAda che. AvI tattvaSTi mAtra upaniSada ane vedAntathI ja prApya che. AvI tattvadaSTi te ja akhaMDa, advaita ke abheda dRSTi; AvI dRSTi te ja aparokSAnubhUti. A ISTa laukika ke pAralaukika nathI paNa alaukika che. mATe ja upaniSadano ziSya ni:zaMka thaI khumArIthI lalakAre che ke "huM brahmane jANuM chuM ane nathI jANato." "huM brahmane samyak rIte jANuM chuM tema nathI mAnato, chatAM huM tene nathI jANato tema paNa nathI." nAhaM manye suvedeti no vedeti veda ca jo nastar vek tav ved nona veleti vela 2(kana u) upaniSadanI kevI jJAnagarjanA! huM brahmane jANuM chuM paNa viSaya tarIke nahIM arthAt pratyakSa anubhUtinA viSaya tarIke nahIM, indriyagamya tarIke nahIM, mArAthI bhinna che tema nahIM, te dRzya ane huM draSTA tema jANato nathI; ane brahmane huM parokSarUpe paNa jANato nathI, chatAM huM brahmathI ajJAta chuM, tene nathI jANato, tevuM paNa nathI. huM AtmA ke brahmane 'jJAta' 'ajJAta'thI para che tevI rIte jANuM chuM. huM tene mujathI abhinna, abheda che tema aparokSa rIte jANuM chuM." Ama, zruti pAse je vAcAtIta che tene vAcAthI samajAvavA gebI, alaukika, adbhuta paraMparA che zabdono prayoga karI-zabdo pAchA kheMcI-sAra ... hRdayamAM mUkavAnI. "huM tene nathI jANato tema paNa nathI ane jANuM tema paNa mAnato nathI."
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ ciMtana-manana dvArA ApaNe samajavAno prayatna karyo ke AtmAnubhUti pratyakSa ke parokSa nahIM paNa mAtra aparokSa ja zakya che. aparokSAnubhUti eTale ja AtmajJAna ke brahazAna ke sva-svarUpazAna-saif Knowledge. mATe ja ApaNI paraMparAmAM 'sva'nI zodha, khoja, "huM koNa?" tevA jJAnane utkRSTa ane sarvazreSTha sthAna ApI, AtmajJAnane parama puruSArtha gaNavAmAM Ave che. AtmajJAnanuM sthAna dharma, artha ane kAma karatAM unnata ane ucca che. jJAna pAse sarva siddhio, camatkAro ane anubhavo pAMgaLA ane apaMga bhAse che. jyAM Indriya ke buddhi athavA mana pramANa che tevA anubhavo saMsAranA ! che asaMsArInA nahIM. tevA sarva anubhavo jaDa sAthe che, cetanano tene sparza paNa nathI. Avo koi anubhava 'anaMta sAtheno nathI, tamAma " nAzavAna padArthonA bhramaNAtmaka paricayano prapaMca mAtra che. mana, Indriya ke buddhino anubhava aMtima na hoI zake. kAraNa, jevuM jenuM pramANa tevo teno anubhava. jo pramANa ja aMtavAna hoya, Limited maryAdAyukta hoya to te kadI anaMta ke amaryAdita Limitless anubhava na karI zake. . mATe eka vastu yAda rAkhIe. hajArono, anekano anubhava eka mATe paNa zAna na thaI zake jyAre mAtra ekanuM jJAna lAkho ke agaNita lokono anubhava thai zake (eksapiriyansa opha thAusasa opha pIpala kena noTa bIkama noleja phora e siMgala InDivijyuala baTa naoNleja opha e siMgala InDivijayuala kena bIkama ekasapiriyansa phora miliyansa opha pIpala). AvI spaSTa vAta che chatAM samAja Aje anubhavanI pAchaLa gAMDo banyo; ghelo thaI nAzavAna anubhUti pAchaLa doDayo. - thoDuM vicArIe ke ApaNA anubhava keTalA bhrAmaka ane hAsyAspada che: (1) moTA bhAganAno sadehe sagI AMkhe joyela anubhava che ke sUrya pUrvamAM UgI pazcimamAM Athame che. AvA lokono toTo nathI. A dezamAM to AvuM kathana karanArA bahumatImAM ja maLaze. chatAM vicAravAna samajI zake te jJAna anubhavathI taddana viparIta che. hakIkatamAM sUryano nathI udaya, nathI asta. pRthvInA paribhramaNathI bhAsa ane AbhAsa thAya che ke udaya ane asta sUryanA che ane te paNa pUrva ane pazcimamAM jJAnamAM udaya
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ (12) ke asta nathI; paNa hajAronA anubhavamAM e che. have eka sAco ke aneka! Apa ja nakkI karI lo. pratyakSa anubhava karanArA aneka che ane maeNriTImAM che tethI ApaNuM zuM cAle! mejorITI haMmezA mUkhAonI ja hoya ne! zAnI to raDayokhayo javalle ja maLe. AInsTAIna, geleliyo, nyUTana, sokreTisa, kRSNa, kAIsTa, buddha ke gAMdhI kaMI samUhamAM janma leto nathI, chatAM temaNe AtmasAt karelI vAta anekane gaLe zugara koTiMga vinA sahajatAthI utarI jAya che, ane na Utare to paNa tenuM jJAna kadI ajJAna thatuM nathI. (2) AkAza vAdaLI che tevo anekano pratyakSa anubhava che; chatAM jJAnamAM AkAza raMgarahita che. nathI koI raMgamAM AkAza ke AkAzamAM raMga nathI te nirvivAda hakIkata che. spesa ijha phI phoma klara athatuM AkAzamAM je vAdaLI raMga dekhAya che te pratIti mAtra che. jenI pratIti thAya tenuM yathArtha astitva che tevuM nathI; ane jenuM yathArtha astitva che tenI pratIti thAya ja tevuM jarUrI nathI. AkAzamAM raMga dekhAya che; paNa je je dekhAya te hoya ja tevuM nathI te jJAna che. (3) kSitijamAM dharatI ane AkAzano saMyoga, samanvaya ke milana dekhAya che, anubhavAya che. ane AvA anekanA anubhava khoTA che tevuM mAtra ekanuM jJAna che. satyamAM kSitija ja bhrAMti che. Ama, jeno jeno anubhava thAya che te vAstavikatAthI keTale dUra che te samajAya che ane anubhava ane jJAnano taphAvata spaSTa thAya che. (4) caMdramAM vadhaghaTa thatI anubhavAya che, je ApaNA rojiMdA jIvananI samasyA che. chatAM jJAnaSTimAM nathI caMdra vadhato, nathI ghaTato chatAM anubhavathI mAnavI chetarAya che. indriyonA anubhava kevA che ThagArA! (5) unALAmAM hAIve upara pI vAhanamAM pravAsa karatAM saDaka upara dUra pANI dekhAya che, raNamAM mRgajaLa dekhAya che; paNa pANIno e anubhava kadI tRSAne tRpta karI zake tema nathI. mATe ja to jhAMjhavAnAM jaLa kahevAya che. kevI anubhUtinI ajAyaba racanA! je nathI te dekhAya ane je che te na anubhavAya! (6) TrenamAM musApharI daramyAna khetaro UDatAM, vRkSo viruddha dizAmAM doDatAM anubhavAya, chatAM samajAya che ke gati ane pravAsa vinAnAM khetaro ke vRkSomAM gatino kevo Aropa anubhavAya che!
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ (13) (7) kAcanA vAsaNamAM pANI bharI temAM UbhI karelI lAkaDI dUrathI vAMkI dekhAya che. bicArI lakaDIno kyAM che vAMka! te jevI che tevI nathI dekhAtI tenA svarUpane kurUpa karavAno koNe Apyo paravAno kahone! are, sRSTinuM paNa tevuM che. te kharekhara jevI che tevI jaNAtI nathI, paNa onArAne potAnA pramANa jevI, draSTi jevI, saraLa ke vakra dekhAya che. sAra mAtra eTalo ja ke anubhava e jJAna nathI ane AtmajJAna e pratyakSa ke parokSa anubhavano viSaya nathI. ApaNA anubhavo maryAdita che. kAraNa, anubhava prApta karAvanAra sAdhana ke pramANa indriya ke mana aMtavAna che. te kadI anaMtanI yAtrA karI zake nahIM. paNa jo koi jJAnarUpI anubhava hoya ke je jJAnamaya anubhUtimAM zAtA, jJeya ane jJAnanI tripuTI samApta thaI gaI hoya to tevI anubhUti ja mAtra anAdi anaMtane sparza karIne pote paNa anaMta anAdi anubhUti thaI zake. ane tervo je jJAnarUpI anubhava che tene ja aparokSa anubhUti nAma ApavAmAM Ave che. aparokSAnubhUtine ja brahmAnubha va, abhedAnubhava, advaitAnubhava kahe che. aparokSa arthAt sAkSAt ane anubhUtino artha che sva-svarUpa. Ama, aparokSAnumUrti eTale ja 'sva' svarUpano sAkSAtkAra. satyanA saMdarbha ane yathArtha anusaMdhAnamAM anubhUti mAtra eka che, je kadI kyAMya Ava-jA karatI nathI. paNa dareka ghaTanAnI pAchaLa sAkSI tarIke astitvamAM rahI darekane prakAzita kare che, darekanuM jJAna ke bhAna karAve che. AvI je anubhUti che te nathI pratyakSa ke nathI parokSa; paNa che mAtra aparokSa. zrotA, vaktA banne ekabIjA mATe pratyakSa che paNa acAnaka vaktA UThI cAlato thAya, zrotA besI rahe to vaktA mATe zrotA parokSa thayo kahevAya. paNa mAruM sat, cit AnaMda svarUpa mane pratyakSa mArI sAme dekhAya ! agara "huM zuddha, buddha, mukta, nitya AtmA chuM" te jJAna kai rIte parokSa thAya ? jenAthI jAgrata, svapna, suSupti traNenI pratIti thAya, je sarvanA sAkSI samAna hAjarAhajUra che te ja anubhUti che. AvI anubhUti ja tattvadraSTi, abhayadraSTi, abhedaSTi, akhaMDadraSTi ke advaitadraSTi che je aparokSAnubhUtinuM ja nAma che. tevI draSTithI jIva - brahma aikya prApta thAya che ane moha, zoka jIvanamAMthI sadAne mATe samApta thAya che. taMtra jo moha : zo: tvamanupayata: (IzopaniSada)
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ (14) potAnukti mokSasvarUpa che. tethI sarva anarthonI nivRtti thAya che ane paramAnaMdaprApti thAya che, Adhi, vyAdhi, ane upAdhinI nAbUdI thAya che ane adhiSThAna-prApti thAya che. aparokSAnubhUti jevI adbhuta alaukika anubhUtimAM nathI svarga ke naraka, nathI grahaNa ke tyAga nathI javAnuM ke AvavAnuM nathI AvakAra ke tiraskAra; nathI vyakti ke virATa; nathI kArya ke kAraNa; nathI pratyakSa ke parokSa; nathI piMDa ke brahmAMDa nathI puNya ke pApa; nathI vyakta ke avyakta; nathI sAkAra ke nirAkAra, nathI saguNa ke nirguNa, nathI nAmI ke anAmI; nathI vyaSTi ke samaSTi, nathI koI baMdha ke koI mu; nathI sAdhaka ke keI siddha, nathI koI bheda ke abheda. aparezAnubhUti sApekSatAnI dIvAlothI dUra che. nirapekSanI pele pAra che. deza-kALa-vastunI kSitijothI jojana dUra che. bhedanI rekhAne jyAM sthAna nathI tyAM che mAtra astitva, abheda, AnaMda, abhaya-eka-advitIya-nija svarUpa maMgalAcaraNa A deza, samAja ane tenA AdhyAtmika sAhityanI eka AgavI paraMparA rahI che ke koI paNa zubha kArya zarU karatAM pahelAM kArya nirvidhdha pAra paDe mATe Izvara, sUSTi-racayitA ke devanI prArthanA karI kArya zarU karavuM. ane moTebhAge maMgalAcaraNa dvArA nirAkAra anAmI tatvanA AzIrvAda mAgavAno eka namra prayAsa rahyo che. Adi zaMkarAcAryajI paNa tevA ja vinamra zraddhAyukta prayatnathI A divya graMthano zubhAraMbha karI mumukSunA hRdayamAM jJAnajayota pragaTAve zrIhari paramAnandamupadeSTAramIzvaram / vyApakaM sarvalokAnAM kAraNaM taM nmaamyhm||1|| paramAnanA parama AnaMdarUpane sarvatonAM sarvalokanA 35leTA upadeza ApanArane RpakAraNane = ngataniyaMtAne tam zrInite zrIharine vyApa = sarvavyApakane aham namAmi = huM namana karuM chuM.
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ (15) A maMgalAcaraNamAM guru ane Izvara beno abheda che tevo bhAva paNa che. tethI artha ema paNa thai zake ke zrIhari je paramAnandasvarUpa, jagataniyaMtA, sarvavyApaka ane sarvalokanuM kAraNa che (tenA) upadezakane huM namana karuM chuM. bhagavAna zaMkarAcAryanI vivekI ane namra draSTimAM guru e ja brahmA, viSNu = hari ane mahezvara che ane te ja sAkSAt parabrahma paNa che. temanI AtmadraSTimAM nathI bheda ke bhrAMti. tethI temaNe "teM aham namAmi" kahyuM. paNa namanamAM temano artha mAtra zarIra jhukAvavAno nathI. 'na-mana' jyAM mana nathI arthAt ahaMkAra namI gayo che, ogaLI gayo che; jyAM huM nathI to mAruM kyAM? tevI jJAnapUrvakanI namratA te namana. te name che zrIhari ane tenA upadezaka gurune. Ama eka kAMkare be pakSI mArI gurudeva ane parabrahmarUpa zrIhari baMnene vaMdana kare che. bhagavAna zaMkarAcAryanI samatvadaSTimAM "guru sAkSAt aaN brahma" che. ane "zvara-gurumAM bheda lagAra na mAne te samaje sAra.' zrIharine namana karI bhagavAna zaMkarAcArya evuM spaSTa sUcana saMketa kare che ke temane mana hari = viSNu paNa pUjya che ane zaMkara paNa pUjya che. temanuM advaitAnubhUtinuM jJAna saMpradAyanI dIvAlomAM keda nathI; eTaluM ja nahIM temanI sAMketika bhASAthI spaSTa thAya che ke vADAomAM, dharmanA prapaMca-paMthomAM, saMpradAyonA sImADAmAM rahenArane satya kadI nahIM samajAya. mATe temaNe zrIharine paNa vaMdana karyA che ane bhagavAna zaMkaranI stuti paNa karI che ane adhikArI bhedane lakSyamAM rAkhI zakti upara stotro paNa lakhyA che; vedAMtanA sAdhaka ane mumukSu mATe 'parApUjA' paNa lakhI ane 'mAnasapUjAnI' racanA paNa karI ane sAmAnya kakSAnI vyaktine preraNA ApavA 'carpaTa paMjarikA' stotra racyuM. "manovindam mana goviyam govindam mana mULamate" tevuM upadezAtmaka stotra paNa samAjane arpaNa karyuM. temaNe zabdone choDI sArane ane vivAdane tyAgI vivekane ja mahattva ApyuM che. temaNe saunI stuti karI, saune vaMdana karyA. kAraNa, temane mUrtinA bAhya AkAra karatAM tattvamAM ja rasa che, chatAM namana karavAnuM koIne cUkyA nathI. vyaSTine samaSTimAM DubADI devuM. vyaktine virATamAM gumanAma karavI te ja sAcuM namana che ane tevuM namana ja bhagavAna zaMkarAcAryane abhipreta che.
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ (16) zIrSakanI sArthakatA aparokSAnubhUti procyate moksssiddhye| sadbhireva prayatnena vIkSaNIyA muhurmuhuH||2|| aparokSAnubhUti saddhi vika sajajanoe to mArca = AtmAnI prayatnana= prayatnapUrvaka anubhUti = anubhUti (athavA "sva" muhu muhuH = vAraMvAra | svarUpano sAkSAtkAra) maulI siye proca = mokSanI siddhi mATe vIsaLIyA = vicAravA ke ciMtana karavA ' kahevAya che. yogya che. che ahIM bhagavAna zaMkarAcArye spaSTatA karI ke A graMthano hetu mokSa ke muktinI prApti arthe ja che. temaNe mAtra hetu spaSTa karyo tethI graMthano anubaMdha samajAI jAya che. jo A graMthano hetu mokSasiddhi che to sAmAnya prazna thAya ke mokSano adhikArI koNa? ane kevI saMpattivALo hovo jarUrI che? je yogya adhikArI hoya ane gurU hAjara hoya to viSaya zuM hoI zake? ane te viSayano ja abhyAsa thAya to tenuM prayojana zuM? jo prayojana samajAya to pachI adhikArI ane mokSano aMte zuM saMbaMdha che tevI zaMkA jAge. ApaNe zaMkAonA janma pahelAM graMtha-anubaMdhanAM mukhya cAra pAsAo vize samAdhAna zodhI laIe: [1] adhikArI (1) mokSa prAptino prayatna karanAra sAdhanacatuTya-saMpanna adhikArI hovo joIe. te sAdhana nIce mujaba che: (1) viveka = AtmA ane anAtmAno viveka. (2) vairAgya = A loka upara ane paralokanA tamAma sukha, vaibhava, bhoga para virAga. (3) Tyapatti: (1) zama = mana upara niyaMtraNa (2) dama = indriya vaza rAkhavI. (3) uparati = vRttione viSayamAM bhaTakavA na devI (4) titikSA = sahanazIlatA. (5) zraddhA = vizvAsa (6) samAdhAna = buddhinI sthiratA (4) mumukSutA= mokSanI = muktinI icchA. (2) mokSano adhikArI dharma, artha ane kAmamAMthI uparAma thayelo joIe. uparanA traNa puruSArthamAMthI jenI vAsanA tRpta thayelI che tene ja paramapuraSArtha mokSamArgano adhikArI jANavo. (3) adhikArI evo joIe ke jenAmAM maLa ane vikSepa nirmULa
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ (17) thayAM hoya. maLa arthAt rAgadveSa ane vAsanArUpI maLa; ane vikSepa arthAt mananI caMcaLatA, te dUra thayAM hoya ane have jenI sAdhanAmAM vidana mAtra eka AvaraNa = Atma-ajJAna hoya tevA adhikArI jhaDapathI "sva" svarUpanI yAtrA karI zakaze. [2] viSaya graMtha-anubaMdhamAM adhikArI pachI Ave che viSaya. jIva-brahmanI ekatA jaNAvavI ane "sva" svarUpano bodha karAvavo, A ja viSaya "aparokSAnubhUti'no che ane te ja viSaya vedAntano che. [3] saMbaMdha ahIM be prakAranA saMbaMdhanI apekSA rAkhI zakAya: (1) prastuta graMtha ane teno viSaya, (2) adhikArI ane mokSa ke muktino saMbaMdha (1) prastuta viSayane je pratipAdita kare te graMthane pratipAdaka kahevAya che. ane graMthano viSaya AtmA ke brahma pratipAdana karavA yogya che mATe 'pratipAgha kahevAya che. Ama, graMtha ane viSayano saMbaMdha pratipAdaka ane 'pratipAdano che. (2) bIjA saMbaMdhamAM adhikArI athatu mokSa prApta karanAra vyakti che tene prApaka' kahe che ane mokSa te prApta karavAnI Atmavastu che tethI tene prApta kahevAya che Avo saMbaMdha prApaka ane prApta'no che. 4i] prayojana prastuta graMtha ke vedAntanuM prayojana samAna che. AdhyAtmika, Adhibhautika ane Adhidaivika traNa prakAranAM du:khanI niHsaMzaya AtyaMtika (pharI na janme tevI) nivRtti ... ane nijAnaMda, sahajAnaMda, paramAnaMdasvarUpa mokSa ke sva-svarUpanI prApti. proca mosiddhaye bhagavAne to spaSTatA karI ke graMthanuM ubodhana huM mokSasiddhi mATe karuM chuM te to temano upakAraka udghoSa; kalyANakArI pAvana draSTi. paNa prazna thAya che ke Aje kharekhara mokSAthI keTalA? vidyAthI Aje arthAthI thayA; mokSAthI mamatAthI banyA! Azrama-vyavasthA kone yAda nathI! paNa mananA mALiye laTakAvavA mATe ja, kadAca akasmAte sabhyasamAjamAM
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ (18) carcA samaye kAma Ave mATe cAra Azrama ane cAra vedanAM nAma darekanI smRtimAM kyAMka khUNekhAMcare paDelAM hoya che. paNa vyavasthAno sAra, sUra ane satva haNAI gayAM che, te divya vyavasthA visarAI gaI; cUMthAI gaI; samAje ane sarakAre tene cakaDoLe caDAvI! mATe ja AtmajJAnanA upadeza mATe Aje koI ajANyA saMnyAsInA caraNomAM besavuM paDe che. jo Azrama-vyavasthA jIvaMta hoya to kadAca ghera ghera eka saMnyAsI hota ane bALako svAbhAvikatAthI ramatagamatamAM mota ke muktinA bodhapATha letAM hota. Aje paNa ghera ghera gAmegAme saMnyAsI nathI tevuM nathI, paNa te mA" ane chokarAMnAM manamAM che! chokarAne cUpa karavAno reDImeIDa kImiyo "bAvo pakaDI jaze." kharekhara vairAgya pakaDAvanAra bAvo to pitA che, je saMnyAsa AzramamAM pravezI tevA saMskAra bALakane Apato jAya. te hatI ApaNI alaukika paraMparA jJAnanI, vairAgyanI. paNa bhagavAne kahyuM tema te naSTa thaI; mRtapAya thaI. evaM paraMparAprAptamimaM rAjarSayo viduH| ja tene mahA yoje che. paraMta-IIbha.gI. 4-2 je ApaNI divya paraMparA cAlu hota to bhautijvAda pAchaLa ApaNI navI peDhI gAMDIghelI thaI bAvarI na banI hota ane samAja hatAzA, nirAzA, bhagnAzA ane niSphaLatAno bhoga paNa na banyo hota. pacIsa varSa sudhI brahmacaryAzrama hota to "amuka varSa pUrve lagna na karavAM tevo kAyado na Avyo hota"; saMtati-niyamananAM pATiyAM ke reDiyo-prasAraNo ochAM hota. dareka vyakti gRhasthajIvana pachI jo vAnaprastha bhogavato hota to comera carcAmAM 'janarezanagepa'nAmuddA na carcAta. kAraNa yuvAno ane vRddhone sAthe rahevAno samaya ocho hota ane hota to paNa potAnA AzramamAM pote vyasta. Aje to vAnaprasthAzramanI umaravALA punarlagnanI yojanA kare che! pachI saMnyAsa AzramamAM pravezavAnI vAta kevI! meM kahyuM, "mumukSu mamatAtha banyo che." Aje ApaNe jyAM koI saMnyAsI maLe tene namana karIe, svIkArIe, AvakArIe, satkArIe chIe mATe Apa sau ahIM upasthita cho. paNa saMnyAsInA satkAramAM je AnaMda che tenA UMDANamAM to jarA utaro.... ApaNe saMnyAsIne vadhAvIe chIe kAraNa te bIjI mAno dIkaro che. tame pUcho tamArI jAtane, tamane konA mATe mAna che? saMnyAsa mATe? saMnyAsI mATe? mokSa mATe? zA mATe? ane je kharekhara
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ (19) manamAM sanmAna che to kema khacakAva cho tamArAM putra-putrIne saMnyAsI, zAnI ke vairAgI banAvatAM? darekane potAnA chokarAne DaoNkaTara, enjiniyara, vepArI, ekTara, pradhAna banAvavo che; paNa koIne bALako mumukSu bane, saMta bane, saMnyAsa grahaNa kare tevI icchA nathI, ne chatAM bIjAnA chokarA saMta hoya to tyAM bhIDa bhaDAko ane meLA goThavavAnuM koi cUkatA nathI. tethI ja prazna che Aje mokSArthI che kayAM? ane je koi pUrvanA puNyaprArabdha hoya to tevA mATe A saoNMtha huM kahI rahyo chuM tema bhagavAne kahyuM: "koca mosiye" sadbhireva prayatnena vIkSaNIyA muhurmuhuH te ja saMdarbhamAM bhagavAna kahe che ke jo koI sajana ke sabhAvanAvALo mokSAthIM hoya to tevA mATe A graMtha vAraMvAra ciMtana karavA yogya che. teNe satata niraMtara zodhatA ja rahevuM ke mukti zuM che? kevI che? tenuM svarUpa zuM? mane te kevI rIte maLe? aparokSa anubhava ane mAro AtmA eka che ke judo? huM koNa? kyAMthI Avyo? kyAM javA nIkaLyo chuM? kyAM aTavAyo chuM? jIvananuM aMtima dhyeya zuM? baMdhana zuM? vagere prazno UbhA karI graMthanA AdhAre je vicAramArga apanAvaze te kharekhara unnatinAM ucca zikharo para ArohaNa karIne mokSa prApta karI zakaze. vicAra, ciMtana, IkSaNa = vIkSaNa = Atma-avalokana ke jJAna vinA mokSa nathI, tevuM spaSTa karatAM zaMkarAcArya bhagavAne 'viveka cUDAmaNi'mAM kahyuM: "mAtmayopena vinA ni sidhdhati vahAzatIno pA dA brahma ane jIvAtmA eka ja che evA jJAna vinA so brahmA thaI jAya teTalA kALe paNa mukti thatI nathI." mATe ja temaNe kahyuM ke vAraMvAra AvA graMthanuM valaNa = avalokana karavuM joIe. bhagavAna ahIM evo aNasAra paNa rajU kare che ke "aparokSAnubhUti jevA saoNMtho Aje daTAI gayA che; zodhyA jaDe tema nathI. jevI rIte comAsAmAM jyAM tyAM ghAsa UgI nIkaLe ane sIdhA, svaccha rastAo TaMkAI jAya tema Adhunika yugamAM aneka avanavA saMpradAyo, paMtho, vADAo, dhamAM TI nIkaLyA che. tethI sIdhA rastA jevA AvA sagraMtho daTAI gayA che ane vAtAvaraNamAM bhUta-bhUvA-jAdUToNA, siddhio ane camatkAronAM vAdaLAM gherAI rahyAM che, ane je prakAza dekhAya to te vAdavivAda ane pAkhaMDanI vIjaLI samAna camakI jAya che. mATe A pArasamaNi jevA graMthanuM sadA sevana karavuM.
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ (20) sAdhanAcatuTaya nirdeza svavarNAzramadharmeNa tapasA hritossnnaat| sAdhanaM ca bhavet puMsAM vairAgyAdi ctussttym||3|| svavatramathana = potapotAnA vaNazramanA dharma pALavArUpI (ti) tapa = tapa karIne haritoSAt ane paramAtmAnI bhaktithI prabhune saMtuTa karavAthI) verAva tuTayaM sAdhana vairAgyAdi cAra sAdhana (sAdhanacatuSTaya) pusaT() vet manuSyone prApta thAya che. sarvasvano svIkAra te ja anupama tyAga che tevA sUtra sAthe vartana ane vicAranuM sAmya karI jIvana jIvavA mATe aMta:karaNanI zuddhi Avazyaka nahIM balake anivArya che; ane tenI zuddhinA sAdhanano ahIM bhagavAna nirdeza kare che. jIvanane maryAdAmAM rAkhI, samAjane suvyavasthita karI ane darekane parama puraSArtha tarapha dorI javA mATenI racanAno ullekha karavAmAM Avyo che te ja varNAzramavyavasthA. vaNamAM cAra: brAhmaNa, kSatriya, vaizya ane zudra. te ja pramANe Azrama paNa cAra che: brahmacaryAzrama, gRhasthAzrama, vAnaprasthAzrama, saMnyAsAzrama. ahIM sUcana che ke je vyakti je varNa ke AzramamAM che tyAM rahI teNe AzramadharmanuM maryAdApUrvaka pAlana karI jIvavuM te ja tapazcaryA che. tevA tapathI ja prabhu saMtuSTa thAya che ane tenI kRpArUpe sAdhanacatuTayanI prApti thAya che. koNe kyAM janma levo te kyAM koinI pasaMdagInI vAta che! te to Izvara-anugrahanI vAta che. je varNa ke Azrama maLe tene prabhuno prasAda mAnavo. koI prazna kare ke zarIramAM hRdaya mahatvanuM ke phephasAM? paga ke mAthuM? jaThara ke AMkha? AMkha vinA badhuM vyartha che are, jo jaThara khAvAnuM na pacAve to? phephasA zvAsa na le to jaThara kema cAle? A vAhiyAta vAto che. kharekhara badhAM ja aMga ekabIjAnA pUraka che. eTaluM ja nahIM, avibhAjya che. tema ja koi varga UMcI ke koI nIcI nathI; koi Azrama ISTa ke aniSTa nathI. prabhunA prasAdamAM sAruM ke kharAba vuiM? Izvara tenI racanAmAM sarvavyApta che. te to kaNakaNamAM khovAI gayo, jana janamAM vikharAI gayo." pachI kyAM koI UMca ke nIca? hakIkatamAM to UMca-nIcanA vicAronuM AropaNa karanAra ja zudra che.
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ halakA vicAravALo halakI ja vAta vicAre. halakA vicAranA vaMToLamAM yA vinA vyaktie mAnavajanmanI mahAnatAne biradAvatAM zIkhavI te ja jIvanasAphalyanI sAcI sacoTa jaDIbuTTI che. jene mAnavadehanA, manuSya jIvananA sAramAM rasa che te UMca-nIca, rAga-dveSamAM paDato nathI. vivekI to zarIrane parama puruSArthanuM sAdhana gaNI mokSane mArge javAmAM teno saupayoga kare che, agara zarIramAM hatu gharma sAdhana samajI dhamarthei zarIrane laI jAya che. jene prabhuprAptinI dhUna lAgI che, jene AtmajJAna joie che, jene padArtha nahIM paNa paramAtmAnI tAlAvelI che tevA koI bhaktane, saMtane, jJAnIne temano udeza pAra pADavAmAM varNa ke Azrama vacce Avyo nathI; vinarUpa banyo nathI. nathI koI muzkelI paDI rohIdAsane ke nathI paDI sajana kasAine, na temane vacce viM banyuM karma, na varNa; na saMta kabIrane vaNakaranuM kArya ke varNa vacce AvyAM, eTaluM ja nahIM agatyamuni to vezyAputra hatA tevI vAta sAMbhaLavAmAM AvI che. ane kahevAya che ke vedavyAsa mAchaNanA putra hatA Ama chatAM teonI daSTimAM varNanuM mahattva nahotuM. mAnavajanmanuM sadbhAgye ja temaNe najara samakSa rAkheluM samajavAnuM to ane te ja che ke varganAM lebala mane lAgyAM nathI ane je zarIrane te lebala maLyA che te huM nathI; huM AzramamAM nathI paNa tamAma Azrama ! mArAmAM che. je potAne AzramamAM mAne che te AzramamAM nahIM, A-zaramamAM Ama chatAM jo varNa ane dharmamAM zaMkA thAya to samajI laIe, paThana vedAdhyayana, dAna ApavuM. yajJa karavo, nityakarma saMdhyAvaMdanAdi karavAM te brahmaNano dharma che. ane yajJa karAvavo, dAna levuM, vedAbhyAsa karAvavo, vidyA zIkhavavI te brAhmaNano dharma nathI, AjIvikAnuM sAdhana che. Ama, vivekapUrvaka dharma, karma spaSTa samajI potAnA varNa ane AzramanI maryAdAmAM rahI koI pratye dveSabhAva rAkhyA vinA jIvavuM te tapa che. ane te tapathI ja prabhu prasanna thAya che. AvI svadharmapAlananI vAta kRSNa paramAtmAe paNa gItAnA saMdarbhamAM kahI che: zreyAnsvadharmo viguNaH paradharmAt svnusstthitaat| varSe nidhanaM yaH parathama macAva6: II bha. gI. 3-35aa sArI rIte AcaraNa karela potAno dharma guNarahita hoya chatAM paradharma
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ (22) karatAM vadhAre kalyANakAraka che. potAnAM dharmamAM mRtyu paNa kalyANakArI che; jyAre pAko dharma bhaya upajAvanAra che." "vAri tuTaya" ahIM sAdhanacatuSTayano ullekha karyo che je varNAzrama dharma pALavArUpI tapathI prApta che. sAmAnya rIte jyAM "sAdhanacatuTayaranI vAta che tyAM kamamAM prathama viveka ane pachI vairAgya Ave che. jema ke potAnA pustaka "viveka cUDAmaNi"mAM AcAryazrI dazavi che: vivekino viraktasya shmaadigunnshaalinH| mumukSoreva hi brahmajijJAsAyogyatA mtaa||17|| Ama chatAM ahIM temaNe kama badalI vairAgyane mahatva ApyuM che. cAra sAdhanamAM vairAgya eka evuM sAdhana che ke je te jIvanamAM Ave to bIjA traNa sAdhano jevAM ke viveka, saMpatti, mumutvamuM ApoApa pAchaLa kheMcAI Ave che. jema khATalAnA cAra pAyA potAnI tarapha kheMcavA cArecArane pakaDI kheMcavA paDatA nathI, eka pakaDI kheMco eTale bAkInA traNa pAyA paravaza thaI pAchaLa kheMcAI Ave che. vairAgya khUba ja prabaLa sAdhana che. eTaluM ja nahIM paNa sAcA abhayano janma paNa vairAgya dvArA ja thAya che. zrI bhartuhari jaNAve che: bhoge rogabhayaM kule cyutibhayaM vitte nRpAlAd bhym| maune dainyabhayaM bale ripubhayaM rUpe jarAyA bhym| zAstre vAdabhayaM guNe khalabhayaM kAye kRtAntAd bhym| sarve vastu bhayAnvitaM bhuvi nRNAM vairaamymevaabhym|| 38 // "bhogamAM rogano bhaya che, kuLamAM lAMchanano bhaya, dhanamAM rAjAno bhaya, maunamAM dInatAno bhaya, baLamAM zatruno bhaya, ane rUpamAM vRddhAvasthAno bhaya che. zAstramAM vAdavivAdano bhaya, guNamAM durjanano bhaya, zarIramAM mRtyuno bhaya. AvI rIte gatamAM saghaLI vastu mAnavI mATe bhayayukta che. mAtra eka vairAgya ja abhaya che."
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ (23) vairAgya brahmAdisthAvarAnteSu vairAgyaM vissyessvnu| yathaiva kAkaviSTAyAM; vairAgyaM taddhi nirmlm||4|| # viSayAM yathA prApta ] =kAgaDAnI viTTAmAM jevo vairAgya che tevo ja tathAeva drAvi rAvarAntapu viSayey=brahmAthI mAMDIne tRNa sudhInA sthAvara, pazu, . pakSI tamAma viSayomAM vairAgya thAya. tata rAjya hi nirmata =se ja zuddha vairAgya che. "brahmAthI laIne (vANa sudhInA) tamAma sthAvara viSayomAM (satyaloka, maryalokAdinAM sarva bhogasAdhanomAM) vairAgya hovo joIe. jevo taTastha vairAgya kAgaDAnI vijhAmAM che tevo sarva viSayomAM thAya te ja nirmaLa vairAgya che." vairAgya samajAvatAM bhagavAna zaMkarAcArya "viveka cUDAmaNimAM jaNAve che ke "hAmutra namoviyA A loka ane paralokanA koI viSaya bhoganI icchA na thavI te vairAgya che-"da vamoms chAditya ." je "sva" svarUpanA sAkSAtkAranI yAtrA karavA tatpara thAya che tene svarUpanA vicAro jakaDI rAkhe che ane AtmajJAnanI tAlAvelImAM ciMtana karatAM samajAya che ke "svarUpane khoIne je mArA AtmajJAnanA bhoge, potAne gumanAma karIne moTAmAM moTo sUSTino vaibhava ke brahmAno khajAno prApta thAya to paNa te zA khapano? nijAnaMdanA bhoge sRSTinI samasta saltanata ke dolata vyartha che, anartha che, nirarthaka che. ane tRNamAtra paNa na hoya chatAM jo mane mAruM nija svarUpa maLe to ja jIvana sArthaka che. je sva-rUpa samajAya to zuM mAruM nathI? mamatvanA - mamatAnA vartuLamAM ja, mama-mAvanA kUMDALAmAM ja ajJAnathI meM mArI jAtane "vyaSTi' tarIke keda karI che. huM kema bhUlyo ke mamatvanA vartuLane vIMdhI huM samaSTi thaI zakuM tema chuM ane mana-mAvanA kuMDALAne toDuM to huM vyaktithI virATa chuM. samaSTi ane virATa bhAvanA pAse zuM nathI ke te viSayabhoganI icchA kare? are, viSayadoDa che vairAgyanA abhAvamAM, bhaya che vairAgyanA viyogamAM, Asakti che vairAgyanI anupasthitimAM. vairAgyano artha virAga na ja thAya. rAga arthAt viSaya, vyakti ke paristhitinI samIpa doDavuM ane virAga arthAt viSaya, vyakti ke paristhitithI viruddha dizAmAM doDavuM. bannemAM mananI doDa cAlu che. rAgamAM AkarSaNa che.
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ (24) vairAgyane bhUlathI paNa phleSa sAthe na sarakhAvI zakAya, nahIM to saMsAra, tenA viSayo ane vyakti tarapha napharata UbhI thaze ane napharatathI mana zAMti nahIM ja meLave - udvega meLavaze to tevA dreSayukta vairAgyano zo artha? rAga ane dveSa banne aMta:karaNano maLa che, kacaro che. vairAgyaprApti karI ApaNe kacaro vINavAno prayatna nathI ja karatA. tethI sAco vairAgya e ja che jyAM nathI rAga, nathI ja. vyakti vyaktinA sthAne, vastu vastunA sthAne, viSaya viSayanA sthAne ane huM mArA svarUpamAM mArA sthAne, jevI rIte raste jatAM kAgaDAnI aghAra - vijhA najare caDe to nathI te para ApaNane rAga, nathI keSa ke napharata. paNa tene joyuM-na joyuM karI cAlatA thaIe chIe. viSTA tenA sthAne, huM mArA sthAne tene ApaNe mahattva ja nathI ApatA, nathI tene "silekTa karatA, nathI "rijekTa karatA paNa pratikriyA vinA "niglekTa karIe chIe, upekSA karIe chIe, tevI ja rIte aMta:karaNanA maLa tarapha ISTi na karatA rAgadveSathI mukta thaI, brahmAthI mAMDIne tRNa sudhInA tamAma viSayo arthAt samagra sRSTi parathI daSTi kheMcIne "sva" svarUpamAM goThavI devI; suSTi tenA sthAne ane ApaNe ApaNA svarUpamAM pravAsa karavo te ja sAco vairAgya che. TUMkamAM, padArthamAMthI najara pheravI paramAtmAmAM sthira karavI te vairAgya che. kAkavijhA jema saMsAranI upekSA ane sarjanahAranI apekSA karavI te vairAgya che. jenI bhoganI dizAmAM ke tethI viruddha dizAmAM doDa samApta thaI gaI che teno ja vairAgya nirmaLa che. dhana ke strI samIpa doDe te "rAgI che. dhana ane strI joI bhaDake, sparza paNa na kare ane te bannethI viruddha dizAmAM doDe te "virAgI che. banne doDe che. ekanI doDamAM rAga che; bIjAmAM dveSa che. bannemAM aMta:karaNano maLa che; koI "nirmaLa" nathI. paNa jenA mananI doDa ja thaMbhI gaI che, nathI te koInI samIpa doDato (tathI nathI rAgI), nathI deSathI te koIthI dUra doDato (tethI nathI te virAgI), paNa jeNe viSayadoDa thaMbhAvI dIdhI, mananI mAga miTAvI dIdhI te "vItarAgI' che. jenA jIvanamAM nathI A loka-paralokanI IcchA, nathI putrecchA, nathI virecchA, nathI lokecchA [=mAnamaratabo, pratiSThA, mobho, prakhyAti te ja vairAgyavAna che ane teno ja vairAgya nirmaLa che - "tata varA phi nirmata',
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ (25) Aje astitvamAM che vAto vairAgyanI ane lAto upadezanI. "heze vahitya" jevI dazA che. tyAga vairAgyanI ThekaDI sahu kare; 'muMDane mokSa e sUtra sodhuM thayuM, bhogamAM masta thaI gata Dole vyAsa zAMDilya gama koNa doDe? gurutaNo rAphaDo codize phATIo ApapaMthI badhA Atma nava oLakhe jehane je game tene mUDa, devane bhUlI maMdira pUje." -zrI raMga avadhUta nirmaLa vairAgya to hato naciketAno. tene kAgaDAnI vijhAnI jema samagra brahmAMDanA bhoga tuccha jaNAyA. tene laganI lAgI AtmajJAnanI; tene jANavuM hatuM rahasya jIvanuM, AtmAnuM mRtyunuM ane te paNa sAkSAt kALa pAsethI, yamarAja pAsethI. kaThopaniSadamAM teNe yamarAjane ja mRtyunuM rahasya pUchI mUMjhavI nAkhyA - A to TraDa sikreTa', saunI "phAInala phormyulA." naciketAno prazna hato ke mRtyu pAmelAnA viSayamAM evo je saMdeha che ke maraNa pAmyA bAda A AtmA rahe che - ane koI kahe che raheto nathI. huM ApanA dvArA ja samajavA mAguM chuM ke kharekhara che zuM? A ja mAruM trIjuM varadAna che." prazna sAMbhaLI yamarAja Azcarya pAmyA. chatAM naciketAne viSaya-lAlaca ApI ane TraDa sikreTa" sAcavI rAkhavAnA hetuthI temaNe kahyuM : "jito mai mAnuBkSa' 'naciketA, maraNa saMbaMdhI prazna na pUchIza." tenA badalAmAM huM tane manuSyalokamAM durlabha che te sarva ApIza. te badhuM tuM svacchaMdatAthI mAgI le. A ramaNIo, apsarAo, vAjiMtro, ratha, are "mAmi mawttAmika parivAyattva' mArA dvArA apAyela (A nArIo) thI tuM tArI sevA karAva. paNa maraNa saMbaMdhI prazna na pUcha.' naciketA to vairAgyano sAkSAt agni hato. tarata ja kahyuM: "pi sava nItimatvameva tava vAhitava nRtyate - A saMpUrNa AyuSya paNa alpa ja che, mATe ApanI apsarAo, vAhano, ratho, nAcagAna ApanI pAse ja rahevA do." jyAM sudhI viveka dvArA janmelo Avo vairAgya nahIM jAge tyAM sudhI aparokSAnubhUtinA AMgaNamAM paNa praveza baMdha dekhAze ane daravAjA khUlelA dekhAze dUrathI.
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ (26) viveka vairAgyano paricaya ApI have graMtha gati kare che vivekanI samajUtI mATe. rasto AgaLa dhape ne mAIlasTona mUkyo jAya tema graMthanI gati samasyA mUkI jAya che. vairAgya to samajAvyo paNa te jAge kaI rIte? prathama to ApaNI pAse sArAsArano, nitya-anityano viveka joIe, jene 'pAvara opha Diskriminezana Tu no riyala enDa anariyala kahevAya che. kharuM-khoTuM jANyA pachI ja vairAgya Ave - to pachI kema ahIM kama judo che? viveka ane vairAgya banne eka ja paMkhInI be pAMkho che. satu-asahunA viveka vinAno vairAgya to dUdhanA UbharA jevo, smazAnavairAgya ja gaNAya. vivekarahita vairAgya pAMgaLo che, paNa sAthe ja vairAgya vinAno viveka AMdhaLo che. vairAgyahIna viveka mAtra vAkapaTutA ke vANIno vyartha zramamAtra che. vairAgya mATe jema paripakva viveno pAyo jarUrI che, tema yathArtha viveka mATe rAga ane dveSathI mukta, rAga-virAganA vamaLathI nirmaLa thayeluM aMtakaraNa paNa Avazyaka che. ane rAga-dveSarUpI maLathI mukta mana te ja IcchA-apekSArahita vairAgyapUrNa mana. je mana vairAgyasabhara che, mananI mAgothI zAMta che temAM ja janme che - sArAsAra-viveka. nityamAtmasvarUpaM hi dRzyaM tadviparItagam evaM yo nizcaya: samyag-viveko vastuna: sa vai||5|| AtmisvarUpa di nitya =AtmAnuM svarUpa nitya che dRzya tama vighAmu dazya arthAt jagata tethI viruddha svabhAvavALuM anitya che. have ya niya: tevo je niracaya che. sa: je vastuna: te lakhyo ja Atmavastuno samaka viveva =viveka kahevAya che. vivekanA vicAramAM UtaratAM pUrve bhagavAne tatvabodha" ane "viveka cUDAmaNimAM ApelI vivekanI vyAkhyA para najara nAMkhI AgaLa pravAsa karIzuM "nitya vastu ekaM brahma tad vyatiriktaM srvmnitym|aymev nityaanityvstuvivekH||" "brahma eka ja vastu nitya che ane te sivAyanI badhI ja anitya che - Ama samajavuM te ja nityAnityavasphaviveka che." -"tatvabodha"
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ (27) brahma satyaM jaganmithyetyevaM rUpo vinizcayaH / toDyuM nityanityavahuviveH samudata: 'vi. cUDAmaNi' brahma satya che ane jagata miA che tevo je nizcaya che tene nityAnityavastuviveka kahevAya che." paraMparAgata zabdano kevo che paraco! A ja che khUbI paraMparAgata zikSaNapraNAlInI. vivekano kevo ajaba-gajabano, AtamaraMgI artha! ane ApaNe UbhI karI anarthonI, vyarthonI jamAta. viveka zabdano ApaNe kevI rIte durupayoga karIe chIe, "joyuM ne, meM tamane javAnI nA pADI hatI. temaNe cA to zuM pANIno bhAva paNa na pUchayo. taddana avivekI che. "mane Azcarya thayuM! gaI kAle svAmIjI ApaNe ghera bhikSA laI gayA ane chatAM ApaNe pravacanamAM thoDA moDA paDyA ke saunI vacce dhamakAvI nAMkhyA, jarA paNa viveka rAkhyo nahIM."are, temAM zuM? bicArA svAmIjI keTalAnA cokA yAda rAkhe? bhUlI gayA haze" -"have DAhI thA mA. zloko ane upaniSado keTalAM yAda rAkhe che. cAlo have yAda rAkhajo. prathama "zikSA" maLI." "tuM paNa yAda rAkha, svAmIjIne paNa A ghera chellI bhikSA maLI. A sAdhu, saMto, mahaMtone vyavahAra ane vivekano khyAla ja hoto nathI." hakIkatamAM to dareka zabda tenA saMdarbha ane anusaMdhAnane laI anupama artha Ape che. jo zabdarUpI vAhanamAMthI sAra tAravatAM AvaDe to sAmAnya zabdamAMthI paNa parama artha hRdayamAM utArI zakAya. dazya adazya vyakta avyakta saasat nAmI-anAmI vinAzI avinAzI jaDa cetana sAkaranirAkAra AtmA-anAtmA ane nitya -anitya vastu vacce bheda pArakhavAnI zaktine viveka kahevAya che.
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ (28) viveka arthAta pRthapha karavAnI kriyA janmathI ja. ApaNo yoga thaI gayo che anAtmA sAthe. anAtmA arthAtu jaDa sAthe, nAmI sAthe. AkAra sAthe. sAtha-saMgAtha zodhI ApaNe zaru karyuM che saMzodhana nirAkAranuM, je ApaNane sariyAma niSphaLatAmAM DubADI deze. bacavAno, taravAno mAtra eka ja upAya che ke anAtmAnA yogathI viyoga meLavIe. je zarIra sAkAra che, dazya che, nAzavaMta che, anitya che tene meM vivekanA abhAvamAM mAruM mAnyuM. eTaluM ja nahIM, "huM ja zarIra chuM" tema mAnI janma-mRtyu-jarA-vyAdhinuM eka svIkArI lIdhuM ane khoTA tAdAthI anAtmAne AtmA jAgyo, anityane nitya mAnyuM. AvI bhrAMti ke bhramaNA mAtra viveka dvArA ja na thaI zake. "cam tat viparItA" je je dazya che te AveluM - janmeluM che kAraNa ke te nAmI ane sAkAra che; tethI ja te nAza pAmanAruM -janAruM che - anitya che; jyAre tethI bhinna svabhAva nityavastu AtmAno che. te adazya - anAmI - nirAkAra - ajanmA che; je nathI Avato ke jato; je che, hato ane rahevAno. Ama,banne viruddha svabhAvavALA, saMsArI ane asaMsArI, zarIrI ane azarIrI, AtmA ane AnAtmAno moha bhrAMti ane khoTA tAdAtmathI yoga thaI gayo che, goTALo thaI gayo che, be vacce gUMca paDI gaI che. ane te banneno bheda jANI temane chUTA pADavAnI kSiA viveka dvArA karavAnI che. temano atha khoTA yogano - dazyanA saMyogano --viyoga karavo te ja viveka che, AvA samyaka vivekane ja bhagavAna paNa samartha yoga kahe che. zrIkRSNanI bhASAmAM anAtmAthI viyoga te ja yoga che. te vidyA saMyo viyoga yogAsaritA (bha.ga.a. 6-23) potAne zarIra samajavuM aviveka che, bhrAMti che - mUrkhatAnI parAkASThA che; jyAre potAnA zarIrathI bhinna AtmA samajavo viveka che. je che te kadI ya na thAya. huM kadI 'A' na thaI zakuM. huM to kTA chuM - cetana chuM ane 'A' ghara, 'A' pRthvI tarIke je mane dazya che te to jaDa che. 'A' zarIra da2ya che, jaDa che. tenA mRtyu pachI paNa huM to rahuM ja chuM to pachI huM =madaane 'A'=la,daya ne draSTA eka kaI rIte hoI zake? ane jo eka thaI
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ (29) gayAM che to mAtra bhramaNA, ajJAna, ke adhyAsathI ja. Avo vicAra karI nitya-anityano samyapha nizcaya karavo te viveka che. "sAdhu mere saba baDe apanI apanI Thaura; zabda-bibekI-pArakhI so mAthe ke maura." potapotAne sthAne sarva saMta mAre mATe moTA che paNa zabdabrahmane pArakhanAra vivekazIla saMta to mAthAnA mugaTa samAna vaMdanIya ja che. zama tathA dama sAdhanacatuSTayano saMketa ApyA bAda vairAgya ane vivekanuM spaSTIkaraNa karavAmAM AvyuM. have Ave che trIjuM sAdhana SaTsampatti, jemAM (1) zama (2) dama (3)uparati (4) titikSA (5) zraddhA (6)samAdhAna jevo kama A zlokamAM prathama zama-damanI samajUtI che. sadaiva vAsanAtyAga: zamo'yamiti shbditH| nigraho bAhyavRttInAM dama itybhidhiiyte||6|| sa Ava vAsanAlyA :=sadA vAsanAno tyAga karavo te mayanuM zama ti zandrita =zama kahevAya che vAIvRttInAmu niprada=bAhya Indriyono nigraha tuma ti miIiya i=dama" nAmathI oLakhAya che. vAsanAyAgane zama evuM nAma ApavAmAM AvyuM che. vAsanAyAgano artha ja mananI mAga mUkI devI; manane satata niraMtara doDatuM aTakAvavuM; mana upara niyaMtraNa karavuM ke citta para kAbU karavo. mana para saMyama te ja zama kahevAya che. jyAM sudhI mana vAsanAthI sabhara che tyAM sudhI tenI viSayAbhimukha vaNathaMbhI doTa aTeke tema nathI. vAsanA ja mananI niraMtara pravRttinI preraNA che. vAsanA ja karma karAve che, phaLayoga karAvI manane sukhI ke du:khI kare che ane mananI vAsanA ja navA zarIrane grahaNa karAvI punaH janmamRtyunA cakramAM nAkhe che. vAsanAnuM smazAna te ja mokSadvAra che. vAsanAno aMta e ja janma mRtyunA cakrano aMta che. vAsanAno vinAza te ja karma, phaLa, bhoktA ane kartAno saMhAra che. Avo saMhAra te ja sarjana che muktinuM vaividhyapUrNa vAsanA manane bahekAvI "svarUpa"-thI bhinna dizAmAM doDAvI rahI che. viSayanI AsaktithI mananI dazA ane sarakAranI naka tapa ,
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ (30) dizA badalAI gaI che. te doDe che dolata ane deha prati; te mAge che pratiSThA, sattA ane mahattA; tenI cAha che mada, moha, maratabo....Ama mana potAnI cAha - mAga pUrI karavA sahAro le che Indriyono. indriyo vinA te potAnI dizAmAM AgekUca karI zake tema nathI. tethI mana banyuM lAlacathI lAcAra ane gulAmI svIkArI IndriyonI, kAraNa ke potAno kamAnDa khoyo "DimAnDa ne cAlu rAkhavA. ane aMte mana banyuM bhikhArI sukhanA sAmrAjyanI khojamAM. vAsanAthI vihavaLa baneluM mana bhUlyuM ke AnaMdanI amaratakhANa to potAnI aMdara che; sukhano caitanyasAgara to hadayamAM ghUghavI rahyo che. chatAM bahirmukhI mana nijAnaMda mATe zaraNuM zodhe che viSayanuM, vyaktinuM, saMsAranuM, nazvara mtanuM aneka vAsanAthI gherAyeluM, mAgaNIothI mUMjhAyela mana mAne che ke mArAmAM kaMIka kamI che, koI UNapa che, huM apUrNa chuM. huM adhUro chuM - "AI ema saphariMga phoma. philiMga opha InakampliTanesa". AvI mAnyatA jyAre daDha thAya che, manamAM ghara kare che tyAre mana AvezamAM, avivekamAM, AvegamAM vegathI prayatna kare che pUrNa thavAno - UNapa miTAvavAno - samRddha thavAno. ane tevA prayatnamAM ApaNe saue viSayone lIdhA bAthamAM, vyaktine sAthamAM ane vastune saMgAthamAM. khyAtinAM zikharo sara karyo paNa saravALe samajAyuM ke samRddha dekhAtI ApaNI jIvanaImAratane adhUrAI, apUrNatA ane UNapanI UdhaI korI rahI che; UMcI dekhAtI ImArata aMdarathI khokhalI che; jIvana boduM thaI gayuM che. vAsanAyukta ane zamarahita je asaMyamI mana che tene viSayonA sAthamAM viSamAtra hAthamAM Ave che. viSa ane viSaya svabhAve samAna che. chatAM 'viSa" to eka ja vAra mAre che; jyAre viSaya to vAraMvAra mAre che. viSaya to cAre tarapha vAsanAno agni peTAvI satata tapAvyA kare che. ApaNe viSayano bhoga karatA nathI paNa te ja ApaNane khAya che, khAI khAIne khatama karI nAkhe che. viSayo Indriyone jIrNa kare che ane dhImI gatie vyaktine mRtyu sanmukha lAvavAno prayatna kare che. viSayanA bhogamAM, vAsanAnA vihAramAM, jIvana to aparicita jaNAya che; paNa motano paricaya thato dekhAya che. satata maravAnI prakriyA cAle che ane dhIme dhIme jIvAya che. sadbhAgye koIkane sAnamAM samajAya che ke saMpatti e vipatti ja che. raMgarAga ane rAkha che. svarUpane choDI je saMsArane pakaDe che te aMtarAtmAno tiraskAra kare che. bhautika padArthone Adara e paramAtmAno '
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ (31) anAdara che. mATe, sAdhake, mumasue viSayavAsanA tyAgIne saMyamathI manane 'svarUpamAM sthira karavA rUpI saMyama keLavavo te ja zI kahevAya che. saMta kabIra kahe che: "je dvidhAmAM rahe che, jene bhoga ane yoga bane joIe che te na to jagatane mANI zake che, na jagannAthane jANI zake che." cIMTI cAvala le calI bIcameM mila gaI dAra, kahata kabIra dou nA mile eka le dujI ThAra," kIDI (jIva) cokhAno dANo (nirmaLa Atmatattva) laI jatI hatI. vacamAM dALano dANo (raMgIna saMsAra) maLyo. banne ekasAthe rakhAya tema nathI, eka choDe to ja bIjuM pakaDAya. tevI ja rIte saMsArano bhoga ane prabhuno yoga sAthe na thAya. jagatanI vAsanAo chUTe, zama Ave to ja jagataniyaMtA maLe. "sAgara! jaga joyuM badhuM, agama - nigamanI vAta paNa manane khoyA vinA, dara na Ave hAtha. "mana mAro-mana" sahu kahe, e sahu zabdaprapaMca; sAgara! mana maravuM kharuM, UThe na icchA saMca." - zrI sAgara dama: indriyo para saMyama te dama kahevAya che. indriyone tenA viSayothI vimukha karavI, pAchI bolAvavI te dama che. Ama karavA mATe tene samajAvavAnI jarUra che. sAMsArika vastunI anityatA ane viSayabhoganI vyarthatA samajAvavAthI ja te zakya bane che. saMsAranA tamAma bhoga aMte indriyonA tejane haNanAra che. "mone mayam' tevo bhaya paNa batAvavo paDe ane chatAMya na mAne to indriyone upadeza Apavo paDe ke "mavasucche ToSoDanusaMdhIyatAmu" - saMsAranA sukhamAM doSa jovAno prayatna karavo. tethI viSayAsaktimAMthI mukti meLavI zakAya. manane samajAvavuM ke je zarIramAM tane moha che te aMte to mAMsa, carabI, rakta ane hADakAMnA samUha sivAya kaMI ja nathI. te to maLamUtranI gaTara che, AMkhamAM piyA, moMmAM ghUMka, kAnamAM paruM che. tuM bahAranA pekiMgathI chetarAIza nahIM. tuM vicAra to kara ke nArInAM stana e mAtra mAMsa ane carabIno vikAra che. te mATeno moha ke Aveza mithyA che
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ (32) "nArIstanabharanAbhinivezaM mithyAmAyAmohAvezam / etanmAMsavasAdivikAraM manasi vicAraya vAraMvAram" // Ama, 'dama' prApta karavA bhagavAna doSanuM anusaMdhAna karavAnuM sUcana kare che, jyAre zrIkRSNa gItAmAM kahe che: ye hi saMsparzajA bhogA duHkhayonaya eva te Adyantavanta: jonteya na tevu mate dudhaH ||(bha.gI. 5-22) je sukha ke bhoga Indriya ane viSayanA saMsparzathI-saMbaMdhathI janme che-Ave che te Adi ane aMtavALAM che, mATe he kaunteya !jJAnI temAM ramaNa karatA nathI. jJAnI ane zamadamayukata yogI to zAzvata ane anaMta AtmasukhamAM ja ramaNa kare che. indriyasukha kSaNabhaMgura che. te viSaya sAthe Ave che ane jAya che. tevA sukhanA bhoge vyakti anaMta sukha gumAve che mATe vivekIe dama grahaNa karI AtmAnaMda mATe ja prayatna karavo. 'viveka cUDAmaNi'mAM' sudaMra dRSTAMta che: zabdAdibhiH paJcabhireva paJcaH paJcatvamApuH svaguNena badhdhAH / kuraGgamAtaGgapataMtramInabhRGgA naraH paJcabhiraJcitaH kim // 78 / / haraNa, hAthI, pataMgiyuM, mAchalI ane bhramara je mAtra eka eka indriyathI AkarSAI IndriyadoDamAM maraNa pAme che, to manuSya to pAMca viSayothI gherAyela che; te mare temAM kayAM navAI? (1)haraNa vAMsaLInA sUramAM-zabdamAM moha pAmI UbhuM rahe che, kAna saravA karI te dizAmAM saMgItamugdha bane che ane zikArI zikAra kare che. (2)hAthI Rtugamana kALe hAthaNI sAthe sparza karato spardhAnubhUtimAM magna hoya che; rastAmAM khADo karIne, upara mUkelAM DALAM-pAMdaDAM joto nathI ane aMdara paDI kedI bane che. (3)pataMgiyuM dIpakanA rUpane AliMgana karavA jatAM bhasmIbhUta thAya che. (4) mAchalI rasAsvAda levA jatAM kAMTAmAM phasAya che, tenuM tALavuM phATe che, te motane bheTe che. (5) bhramara sugaMdhathI AkarSAI kamaLamAM bharAya che ane saMdhyATANe paNa UDato nathI. sUryAsta thatAM kamaLa biDAya che ane te aMdara gUMgaLAI mare che. Ama to bhramara lAkaDAnA moTA pATaDAne paNa korI pele pAra nIkaLavAnI tAkAta rAkhe che paNa komaLa kamaLapatramAM keda thAya che. kAraNa ke viSayanI Asakti che, mAnavIne jyAre pAMce indriya pAMce dizAmAM kheMce to kaI rIte vinAzathI bacI zake?
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ (33) mAnavI to viSayabhogamAM behoza thaI, behAla thaI, dhIme dhIme vinAza tarapha vahI rahyo che, viSayo tarapha vaLI rahyo che, viveka choDI rahyo che,'dama' toDI rahyo che. kAraNa ke viSayanI Asakti e 'slo poIjhana' che. dhImuM jhera che. viSaya-bhoganI bhayaMkara asarane dhyAnamAM laIne ja zAsro ane saMtoe eka ja vAtanuM vAraMvAra punaruccAraNa karyuM ke sAdhaka ane mumukSue indriyo upara niyaMtraNa rAkhI, saMyamI jIvana dvArA dama ane zama keLavavA joIe. aSTAvakramuni paNa rAjA janakane upadezatAM tevI ja salAha Ape che-je sadA smaraNIya che: muktimicchasi cettAt viSayAn viSavat tyaja / kSamArjavadayAtoSasatyaM pIyUSavad bhaja ||2|| anuvAda " yadi cAhate ho mukti priya ! viSasama viSaya saba pariharo / zama dama titikSA yama niyama sAdhana sudhA sevana karo / / " uparati ane titikSA Indriya para damana karI 'dama' keLavavo saraLa che. viSayothI dUra rahI zakAya ke indriyone tyAM jatI rokI zakAya. paNa 'zama' sUkSma che; vAsanAtyAga vinA caMcaLa mana kAbUmAM rahe tema nathI. vAsanAno saMpUrNa saMhAra thato nathI. te mATe satata abhyAsa Avazyaka che. te ApaNe vicArI gayA chatAM jo zaMkA jAge ke 'zama' 'dama' to che paNa sAthe sAthe saMgrahavRtti paNa che hiMganI DabI khAlI karyA chatAM paNa tenI gaMdha aMdara che; mana ekatra kare che. artha ane kAma, kAraNa ke haju dharma, artha ane kAmamAMthI mana uparAma nathI thayuM. ane jyAre viparIta saMjogo Ave che tyAre citta ciMtanamAM rahetuM nathI. garamImAM khUba garamI che-"tApa-tApa" pokArI UThe che, "baLI gayA", "asahya", ThaMDImAM "basa bhAI basa, hUMThavAI gayA", "cimaLAI gayA", "kAtila ThaMDI have jhaMpe to basa", "ApaNe to DhIMgarAI gayA"; ane varSAmAM "kyAre ughADa nIkaLe"-basa "dhAma-dhAma-aMdhAruM" "dhoraMbho ghAlyo che; have ati thaI bhAI", "bAre mehu khAMgA thyA che", "A to ghelI che helI." mAtra jyAre paiso gharamAM khUba Ave che tyAre koI ho-hA ke bumarANa macAvI "basa basa bahu thayuM" kahetuM nathI; paNa AcAryazrI uparati ane titikSA dvArA thoDI -
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ (34) zaMkAnuM samAdhAna kare che: viSayebhyaH parAvRttiH paramoparatirhi sA / sahanaM sarvaduHkhAnAM titikSA sA zubhA matA ||7|| viSayemya: pAvRtti:=viSayomAMthI pAchA vaLavuM (Asaktirahita thavuM) sA paramA 3pati:-te uttama uparati kahevAya che. sahanam sarva duHvAnAm=sarva prakAranAM du:kha sahana karavAnI zaktine sA gunA titikSA matA=sArI (zreSTha) titikSA kahevAya che. uparati:viSayonI vyarthatA vartAya, jagatanI kSaNabhaMguratA samajAya, bhoganI bhrAMti pakaDAya; vivekathI saMsAranuM mithyAtva manAya to mana uparAma thAya che. dharma, artha ane kAmathI aMte mAtra prayatna Adare che parama puruSArtha mokSa mATe. je manane viSaya ke bhoga mATenI icchA, vAsanA ke apekSA ja nathI te uparita che. A to AvI rIte 'viSaya: pAvRttiH"viSayo tarapha pUMTha karIne UbhA rahevuM, mukha moDI levuM ke jJAna dvArA tenI upekSA karavI te ja mananI uparAma dazA che. eka vAra AvuM mana viSayothI anAsakta thAya che te kadI pharI viSayAbhimukha thatuM nathI. ane jema eka vAra sarpa potAnI kAMcaLIno tyAga kare che pachI te tarapha pAchuM vaLI te joto paNa nathI. tevuM ja bane che uparatine prApta mananuM. te kadI viSaya prati pravAsa karatuM ja nathI. tenuM lakSya tene samajAI gayuM che- te che mAtra mukti mane uparatine prApta karI jJAnathI. paNa ghaNI vAra bhoga bhogavIne paNa mana bhogathI ubAI jAya che; tene eTaluM dhana maLyuM ke te dhanathI gUMgaLAmaNa anubhave che; eTalI sAravAra- saMbhALa maLe che ke tene have te keda lAge che; eTalI khyAti maLI ke pote ekalo kyAMya pharI zake nahIM-ToLeToLAM pharI vaLe che ane prakhyAti sajA banI jAya che. eTaluM badhuM jyAre mAna ane mahattva maLe che tyAre paNa te vyaktinI surakSA mATe comera zastradhArI polIso pharatI hoya che ane jyAre bhogavilAsa khUba adhika maLe che tyAre paNa tenuM eka secyurezana paoNInTa = saMtRpta biMdu (kakSA) hoya che. eka sImA hoya che bhoganI paNa. te AvI gayA pachI mana ApoApa te viSayabhogathI virAma cAhe che- ArAma mAge che ane tevI mananI avasthA paNa uparAma jevI ja che. Aje tevI sthiti amerikAnI che- tene dhana, vaibhava ane bhoganA have UbakA Ave che. teo paNa
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ (35) dhIre dhIre zAnti zodhe che. paNa pharI bhogamAM ja bhrAMtimaya zAMti zodha che. Ama, be rIte mana uparAma avasthAne prApta thAya che. chatAM evA paNa viSayAsakta che ke temane viSayabhogathI asaMtoSa nathI ane chatAM teo saMtuma paNa nathI; teo sadA zodhe che viSayano pAsa, AvAsa, ane nitya nivAsa viSayanA saMgano. AvA viSaya-ghelAne nathI uparAma, to kayAMthI maLe rAma! temanI sthiti to pelA kUtarA jevI che je ema mAne che ke huM hADakAno bhoga karI rahyo chuM. paNa hADa' kUtarAne bhoga banAve che. zvAnane hADathI prIta lAgI ghaNI dveiSathI jhADanI othe dhAye; dADhathI strAva je thAya te hADano mAnI manamAM ati khuza thAya." -zrI raMga avadhUta ahIM sthiti viparIta che. je bhogya padArtha che te ja bhoktAne bhogya banAve che; viSaya ja vyaktine khAya che. kUtaro mAne che ke huM hADakuM cUsI rahyo chuM paNa pote cusAI rahyo che te bhUlI jAya che. kaThANa hADakuM kUtarAnA tALavAmAMthI lohI kADhe che ane raktabhInuM thaI vAraMvAra kUtarAne chetare che. kUtaro pote ja potAnuM lohI cATI manamAM khuza thAya che. te to bhrAMtimAM che ke lohI hADakAmAMthI maLe che. tevI ja rIte jenuM mana uparAma nathI pAmyuM te viSayAsakta vyakti paNa viSayone nimaMtraNa ApI jAte ja zoSaya che, coLAya che, cUMthAya che, cUrecUra thAya che chatAM bhrAMtimAM bhaTakyA kare che. kUtarAnI to najara ja hADakA para hoya, te to teno svabhAva che. Ama to smazAnane raste bhUlA paDavAnI AdatavALuM kUtaruM ane gIdha svabhAve sarakhAM ja gaNAya. kUtaruM TevAyeluM che DAghuonI pAchaLa javA. doNInI dizAmAM tenI najara che, lADavA maLe che mAM te asaMtuSTa ja rahe che. koI vAra tene athaDAya che hADakuM tyAre mahAmUluM ratna hoya tema tene saMtADI, AMbalInI ADamAM bharAya che. e hADamAM nathI rakata, nathI mAMsa, nathI carabI. tene vaLagI che rAkha. rAkhavALuM aMte to smazAnanuM hADakuM ne! chatAM kutaro harSadhilo thayo; hADanI saMpattimAM vipattino kAMTo visarAI gayo. zA mATe kUtaruM ja. pUchIe ApaNI jAtane karyuM che zuM?"
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ smazAnanI godamAM virAma maLe tyAM sudhI kadI ApaNe zodhyo che ArAma bistaramAM? ApaNe to kAme lagADyo "kAma" niMdaramAM, jeNe UMgha karI harAma jIvanamAM, pachI kyAM jaDe re rAma samajaNamAM! aMdhArAnI othe ApaNe paNa hADa ane mAMsanA locA cUMthavAmAM kayAM pAchA paDayA chIe katarAthI! kutaruM to mAMsa vagaranA hADa sAthe gela kare che to pachI ApaNe mAMsayukata hADapiMjarane ramADIe temAM zuM navAI! tarAe pakaDela hADane vAcA hota to teNe kahyuM hota,"behoza thA mA, sAnamAM samaja; ko dI huM paNa mAnava hato. mArA moMmAM paNa kaMIka jaLacaro, jAnavaronAM hADakAM cUsAtAM hatAM. meM kaMIkanAM hADapiMjara hATamAM vecAtAM dIThAM'tAM. Aje meM mArAM hADa rAkhamAM rajhaLatAM dIThAM che, tArI lALamAM taraboLa joyAM che. tuM choDI de tArI lALathI nItaratA hADane. yAda rAkha A to mAnavInuM hADakuM che- haju atuma che-te tAruM tALavuM cIraze; tArA ja lohIthI lAla banI tane ja lobhAvaze-bharakhI jaze tane. tuM jANe che e haDakuM? ene smazAna riTarnanuM abhimAna che. tArAM hADa te hADa ne cAma te cAma; paNa mArA hADakAne smazAna riTarna thayA pachI la kahevAya che. tAre jovuM hoya to jo hADane choDI pelI AMbalI pAchaLa saMtAI jA- hamaNAM ja je mArAM vahAlAM nathI tevAM sagAM mArAM hADakAMne vINavA Avaze, jema dhIrethI vINI vINI thelImAM bhegAM karaze; ghera laI jaze; daravAjAne Tole mane caDAvaze-sau joze A la che. bhale jIvanabhara mArI kaMTakanI jema temaNe upekSA karI mane AvaLa, bAvaLa, thora kerAM kaTako samajI jaDamULathI ukheDavAnI jahemata karI; aMte kadI mane jema svIkAryo nathI, paNa jyAre huM verAna banyo, tyAre mArA aMtima avazeSone vINI vINIne phla jema bhegAM kare che. tuM jANe che ke pachI teo zokamagna mahorAM paherIne mane triveNI saMgamanI yAtrA karAvaze; paNa mArI vRddhAvasthAmAM mane koI gharathI maMdiranA raste to zuM - aMdhArI oraDImAMthI oTalA sudhI doratuM nahotuM. pachI teo tArI jema ja tAkI tAkIne joyA karaze triveNI saMgama para. jema tArI najara hADakAmAM, tema teo mArA hADane phUla gaNI DubADI deze ane temanI atuma najara mitra tarapha raheze. bhale, bhAI! kutarAjI, mArI aMtima-adhUrI vAta tame sAMbhaLI. have tuM Ubho na rahIza, je pelA mane vINavA AvI rahyA che. tuM mane (haDane) choDI cAlI jAnahIM to aMte e to mAnavInI bhUkhI
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ (37). najara bharakhI jaze. jayAM jyAM tenI najara paDI, basa saMhAra, nAza, visarjana, krodhAgni, kAmAgni, viSayAni, basa Aga-Aga ne Aga, ne karela aMgAra para phUla ne kabara para ghInA dIvA, hA, tuM jA ane suNato * ke * * * * * * * "sAgara jAdUnI jahAM-jUThA para zo rAga; nAma, rUpa, guNa saba galata! jAga! jAga! mana jAga!" -zrI sAgara taruM e ja mana che. je vaphAdAra hoya to dAno dosta banI dilane devatvanI dAstAna saMbhaLAvI devatA banAve ane je mana haDakAyuM thAya to mAlikanuM paNa verI banI karaDI khAya. mATe viSayothI pAchuM bolAvavA kUtarA jevA caMcaLa ane viSayAsakta manane upadezathI, samajAvaTathI, doSadaSTithI, vivekathI, uparAmanA raste vALavuM Avazyaka nahIM, anivArya che. titimA: sahanaM sarva duHkhAnAm titikSA sA zubhA mtaa|| "sarva prakAranAM du:kha sahana karavAnI zaktine titikSAnA nAmathI oLakhAvI che." AvI sahanazIlatA sAdhakanA jIvana mATe savottama ratna samAna che. jevA jatAM sahana koNa nathI karatuM? saune koI ne koI kALe kaMIka sahana karavAnuM Ave ja che. chatAM je rotAM, kakaLatAM ane pratikriyA sAthe sahana karatAM jAya che ane rodaNAM rotAM jAya che tenuM nAma titikSA haragija nathI, tevI ja rIte je kopAyamAna thaI sahana kare che te paNa titikSA nathI ane je bhayabhIta thaI sahana kare che te paNa sahanazIlatA nathI. sAcI titikSAno upadeza ApaNe vRkSothI levAno, pacAvavAno ane jIvanamAM utAravAno che. zastra laI jayAre koI tenuM chedana karavA tatpara | thAya che tyAre vRkSa bhayathI nAsI jatuM nathI; tema ja eka DALuM koI che kApe che tyAre kodhita thaI vRkSa bIjuM DALuM te vyakti para paTakatuM nathI. paNa UlaTuM paththara mAranArane phaLa Ape che; zastrano ghA karanArane chAMyo Ape che; vRkSa maunamAM titikSAno saMdeza Ape che ane sarva sahana kare che pratikriyA vinA; ane loko tene zuM Ape che teno vicAra choDI pote mAthe taDako sahI chAMyo Ape che ane ApavAmAM sahananI yAtanA te bhUlI jAya che, AnuM nAma titikSA. zAnamArganA pathike paNa AvI titikSA jIvanamAM utAravI joIe. naka - " #ka na#'; [ 4 - *** * - nAjA
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ (38) kana ane ThaMDI-garamI, sukha-du:kha, mAna-apamAna, stuti-niMdA, tamAma dhaMdhone ciMtAvilApa pratikAra vinA sahana karavAM te ja titikSA che tema bhagavAna zaMkarAcAryajIe 'viveka cUDAmaNimAM jaNAvyuM che: sahanaM sarvaduHkhAnAm aprtikaarpuurvkm| cintAvilAparahitaM sA titikSA nigdyte|| titikSA jIvanamAM utAravA rAjA harizcandrane yAda karIe, devI sItAjInuM smaraNa karIe, ekalavyanI sAdhanA ane aMgUThAnI bheTa tapha najara karIe, sokreTise pIdheluM jhera ane Isue svIkArelI phAMsI, gAMdhIjIe khAdhelI goLI ane majUranA kapAtA hAthapaga... AvA prasaMgo titikSAnAM benamUna dAMto che. jIvanamAM je sahana nathI karI zakato te kaMI karI zake tema nathI ane je sahana karI zake te du:khane dolata banAvI zake che. "sahananI AvaData ho to, musIbatamAMya rAhata che, hRdaya je bhogavI jANe to du:kha paNa eka dolata che." du:kha sahana karavAnI tAkAta nahIM Ave tyAM sudhI satyano saMketa samajAze nahIM. samajaNanI vANI sAMbhaLavI hoya to arjunano viSAdayoga joIe. kaganI moralI sAMbhaLavI hoya to rAdhAnI vyAkuLatA joIe. draupadInI jema hRdayamAMthI ni:zvAsa nIkaLe to kRSaNa paramAtmA cIra pUravA Ave. ema sAcI daSTi rAkhI aMtarathI du:kha sahevAnI tAkAta keLavavI joIe. sAcI titikSA joIe. jyama jathama darada AvyA kare; khUba khUba khuzI tyama mANavI 4 samajI javuM ke dilabare kaMI bheTa ApI navI navI." zrI saMta sAgara sAcI sahanazIlatA ke titikSA ja sAdhakathI siddhanI ane vAliyAthI vAlmIki sudhInI yAtrA karAvI zake che. jIvathI brahmanI saphara yAtanA vinA zakya nathI. ane titikSA vinA te to azakya ja che. mATe ja kahyuM che: che sahana kare te sAdhu che. jene phariyAda nathI te sAdhu, du:kha-darda yAda nathI te sAdhu koI jene pajavI na zake te sAdhu kAraNa ke vRkSanI ke jema te nathI kodha karato, anAyAse Avela viparIta saMjogathI ke nathI bhayathI nAsI jato. Ubho rahe che pratikULatAmAM, sahana kare che tethI te titikSAnI sAkSAt mUrti che. sahana karanAre vRkSa pAsethI eka ja jIvanasUtra, ? eka maMtra yAda rAkhavAno ane aDaga UbhA rahevuM jIvana jhaMjhAvAtamAM. ne *
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ (39). _ "vRkSa iva tiSThAsecchidyamAno'pi na kupyet na kampet" "vRkSa jema sthira raho, kapAo paNa na kodha karo, na bhayathI kAMpo." zraddhA ane samAdhAna titikSAno sUkSma saMdeza ApyA pachI ja graMtha zraddhAnI vAta kare che. jene jIvanamAM, gharamAM, saMsAramAM Aga dekhAya che te koI paNa yAtanA veThI temAMthI bacavAnuM sAhasa kare che. jene tAlAvelI che jIvananA aMtima dhyeyane prApta karavAnI, beyanI talAzamAM je becena ane bAvaro banyo che, jenA romaromamAMthI eka ja pokAra UThe che "aMtima dhyeya", "A pAra ke pele pAra', te anukuLa saMjogonI rAha jovA thobhato nathI, koInI salAha pUchato nathI, te satata kUdato ja rahe che ane jevo saMjogano ghoDo pasAra thayo ke te tenA para savAra thayelo ja hoya che. nIkaLyA pachI to evA daDha saMkalpathI te vidAya le che ke jema saritA kadI parvatabhANI pAchuM vALIne jetI nathI. athaDAya, kuTAya, veravikhera thAya, paTakAya chatAM tenI doTa priyatama sAgara taraphanI dI thaMbhI nathI tema muktinA paMthe prayANa karI cUkyA bAda mumukSune dhyeya sivAya kaMI dekhAtuM nathI. prayANano AMnada eTalo mahAna che ke koI vidhdha tene aTakAvI zake tema nathI. tenI titikSA ja prabaLa nirNaya che, jene koI pADI zake tema nathI. tevAnuM jIvanasUtra che: kadama asthira ho tene kadI rasto nathI jaDato; aDaga mananA musApharane himAlaya paNa nathI naDato." dhyeya mATe je spaSTa che, je nizcita che, je aDaga che, te hajArane rasto pUchavAmAM nAnama, zarama nathI anubhavato. te bIjAnA anubhavano lAbha uThAvavAno prayatna kare che. paNa jeno ahaMkAra khUba ja majabUta che te bIjAnA jJAnano lAbha levAnuM cUkI jAya che. keTalAka bIjAne vAgelI Thokara joI rasto badale che, jayAre koI ahaMkArI rasto badalatAM pUrve Thokara vAgavAnI rAha jue che. AtmajJAnanI vAta javA daIe. paNa jo himAlayanI yAtrAe jazo ane ahaMkAramAM koIne rasto nahIM pUcho to, tamAro ja ahaMkAra tamane bhaTakAvaze, rajhaLAvaze. lothapotha thayA bAda pharI pUcho ahaMkArane ke "tAre jAte ja rasto zodhavo che ke koInI madada levI che?" madada lezo bhomiyAnI to miniTomAM, klAkamAM kAma patI jaze; nahIM to ahaMkAranI tumAkhImAM gumanAma thavuM paDaze. evaresTa
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ (40) ArohaNamAM siddha parvatArohI paNa sAthe bhomiyo le che pachI navA zikhAunI to vAta ja kyAM? dattAtreya bhagavAna jevAe paNa eka nahIM covIsa gura karyA. paNa Aje "maoNDarna atyAdhunika banavAnI khvAhIzamAM; pote junavANI vicAronAM poTalAM nathI tevuM sAbita karavAnI gAMDI dhUnamAM ghaNA kahe che, "rasto bhUlI jaIzuM to zuM thayuM? moDo moDo paNa jAte ja zodhIzuM. ame koIne kaMI pUchavA taiyAra nathI, zuM ame nathI jANatA?" TUMkamAM temanuM kahevuM che ke "huM koIne guru banAvavA mAgato nathI" "ziSya mAre hoya paNa huM ziSyatva svIkArato nathI. gurunI jarUra nathI." AvAM vidhAno rajU karanAra dhyeyaprAptimAM kAM to khUba ja dhImA che athavA utsuka nathI. jIvanamAM kadI koInA zAnano lAbha laI zakatA nathI teo. kAraNa ke temano ahaMkAra vacce Ave che. jyAM sudhI tADanA jhADa jevo ahaMkAra vacce che tyAM sudhI zraddhAnI yAtrA thaI zake tema nathI. paNa jIvananA koI jhapATAmAM-tophAnamAM jayAre 'tADa' tUTe che tyAre rasto saraLa dekhAya che. vaMToLamAM ghAsa namI jAya che, tethI pharI UbhuM thAya che ane nahIM namanAra tADa jaDamULathI ukhaDI jAya che. je name te prabhune game. jyAM namana che tyAM zraddhAno prAdurbhAva che, "na- mana' che tyAM ja zraddhAnuM prAgaTya che. jyAM mana che tyAM zraddhA suSama che, apragaTa che, avyakta have zraddhA ane samAdhAna vize graMtha pAsethI zravaNa karIe-zraddhAyukta thaIne nigamAcAryavAkyeSu bhakti: zradhdeti vishnutaa| citaikAmyaM tu sallakSye samAdhAnamiti smRtm||8|| nigamAcAryavAkyeSu = veda tathA guruvAkyamAM pati : = zaraNAgati, bhakti (ne ja) zraddhA iti vizrutA = zraddhA tarIke oLakhavAmAM Ave che. = ane satta vica pAmya = paramAtmA ke parabrahmarUpI lakSyamAM cittanI ekAgratA karavI te samAdhAnam iti smRtam samAdhAna kahevAya che. zraddhA: jIvananA koI paNa kSetramAM zraddhA vinA siddhi zakya nathI.je
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ (41) loko videzamAM pharavA jAya che, hAIkiMga, Trekni, hanTiMga game tyAM javA teo prathama paryaTana vibhAganI mAhitI kacerIno saMparka sAdhe che. "TUrisTa Inpharamezana byuro pAsethI kAM te bhADe gAIDa ke bhomiyo sAthe le che agara nakazA ane mAhitI pustikA laI nIkaLI paDe che. jayAM zaMkA jAge tyAM nakazAno upayoga karI AgaLa jAya che. ajANyo musAphara ke sAco yAtrI kadI paNa mAIlasTona ke roDa sAIna para zaMkA nathI karato, balake nakazA ke mAIlasTona para vizvAsa rAkhI, pravAsa AgaLa dhapAve che. mATe ja gaMtavyasthAne pahoMce che. Ama, "TurisTa Inpharamezana byuronI mAhitI pustikA, nakazo ane mAIlasTona jevA ja ApaNA graMtho che, vedo che, zAstro che ane anubhavI bhomiyA jevA ApaNA gurajano ke AcAya che. temanI vANImAM nizaMka aparaMpAra vizvAsa, bhakti te ja zraddhA che. ane tevI akhaMDa zraddhA vinA kadI jJAna prApta thaI zake nahIM. mATe ja bhagavAna kRSNa kahyuM "zraddhAvAna tamane jJAna"zraddhAyukatane jJAna prApta che. ane sAthe ja kahyuM ke jene zAstra ane guramAM azraddhA che ane jenuM mAnasa zaMkAyukta che te vinAzane prApta thAya che. arthAt tevo ajJAnI lyANathI bhraSTa thAya che. __ ajJazcAzraddhAnazca saMzayAtmA vinshyti||4-40|| AtmajJAnanI vAta to gahana che, sUkSma che, zraddhAyukta prayatna vinA abhedya che. paNa sAmAnya rojiMdo vyavahAra paNa zraddhA vinA TakI zake tema nathI. 'IrpoTeDa vastunA mohamAM ne videzI mAlanI ghelachAmAM ApaNe zuM kharIdatA nathI? ane te paNa bila vinAnI bleDa ja savAre prathama puNyanuM kAma kare, pachI Ave "AphTara zeva lozana'. A badhuM kharIdatAM koNa konA para rAkhe che vizvAsa! dhAro ke tame bila sAthe DayUTI peIDa ImporTeDa sIvavAno saMco "siMgara laI AvyA ke honDA moTara-sAIkla lAvyA. paNa tame tenAthI paricita nathI ke kaI rIte moTara-sAIkla cAle! giyara kayAM? pAchalI-AgalI lAITa kyAM? kika ane spiDa InDikeTara vizeno khyAla meLavavo hoya to, agara pelA mazinamAM potAnI meLe oNTomaeNTika gAja kaI rIte thAya tenI mAhitI meLavavI hoya to? traNa raMgIna dorAthI svayaMsaMcAlita rIte bharata-gUMthaNa kema thAya? AvI zaMkA UbhI thAya tyAre tame moTarasAIkala laI jApAna to jaI na zako tethI kAM to je vyakti honDA moTarasAIkala calAvavAnuM
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ (42) jANatI hoya tenA anubhavanI madada levI paDe. paNa jo temAM ahaMkAra ADe Ave to mAtra eka rasto che ane te sIvavAno saMco ke moTara sAIkala joDe eka nAnI pustikA hoya che te sAhitya ke liTarecaranI sahAya levI paDaze. tevA pustakamAM citro sAthe mAhitI hoya che. paNa yAda rAkhIe ke AvI pustikA ke liTarecaramAM je anaMta vizvAsa nahIM hoya to te sacitra mAhitI paNa nakAmI thaI jaze. ApaNe kadI na bhUlIe ke A to mAnavaracita yaMtro che, bezaka jaTila yaMtro che. je tene samajavA mANasane koI sAhityanI jarUra paDe che, to zuM A akhila brahmAMDane samajavA tene koI sAhitya, liTarecara ke pustakanI apekSA nathI? kaI rIte samajAya nitya niraMtara-grahonI gati? kaI rIte samajAya A anaMta, akhaMDa, vaividhyapUrNa sarjanano eka sarjanahAra? A agaNita tAralAnI ToLIo koNe racI? khIlave che koNa A raMgaberaMgI puSpone samAna dharAmAM? lAve che koNa nizcita samaye pAnakharane? konI preraNAthI "ovara TAImanI mAgaNI kya vinA sUrya nitya-niraMtara-uSA ne saMdhyAnI sAcI khabara Ape che? haDatALa ke "dharaNA vinA kema tu pramANe niyamita grISma, vasaMta, zizira, pAnakhara Ave che ne niyama mujaba phaLa-phUla lAve che? A ekatAmAM vaividhya koNe bharyuM? ane vaividhyamAM ekatAno sUra koNe relAvyo? jo sarjanahAra eka, to samAnatA kayAM? sarjaka vinA saMsAra kevo? jo sarjanahAra che, to kema chupAIne beTho che? AvI samasyAnA samAdhAna mATe ApaNe kono saMparka karavA jaIzuM? A to sAmAnya mAnavInA rojabarojanA prazno che. AMkhamAM UMdhane bhare che koNa? ne sapana thaIne vistare che koNa? lIluM lIluM vikasatuM koNa ahIM? pILuM pILuM satata khare che koNa? huM to UMdhI rahyo chuM bistaramAM, khAlI gharamAM pachI phare che koNa? huM hato, chuM ane rahevAno; roja prazno mane kare che koNa? - Adila
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ (43) AvA aneka prazno ApaNane UThe che jgata vize, jIva vize, Izvara vize. zuM tenA samAdhAna mATe koI pustakanI jarUra nathI? jIva, gata ane IzvaranI samaja mATe je sAhitya che te ja ApaNA veda, te ja ApaNAM zAstro, jene ahIM 'nima' kahyuM che. je temAM zraddhA nahIM hoya to na to ApaNe ApaNuM sAcuM svarUpa jANI zakIzuM, na jagatanuM rUpa pArakhI zakIzuM ane jIvana vyartha cAlyuM jaze. tethI veda ane zAstramAM zraddhA rAkhI vedavAkyanA prakAzamAM svarUpa tarapha gati karavAmAM ja mAnavajIvananI sArthakatA che. "veda-zAsra sAcAM che tenI sAbitI zuM?" "bhAI sAbitI to tArI khudanI paNa nathI. tamAro janma amuka tArIkhe amuka samaye thayo tenI sAbitInuM tamArI pAse zuM pramANa che?" "mArA janmAkSaramAM badhuM lakhyuM che." "" 'tArA janma vakhate zuM te jyotiSa jANanAra hAjara hato ?" << "nA, nA. samaya to DokTare ke narse noMdhelo.'' teno artha eTalo ja ke tamArI pAse tamArA janmanI sAbitI nathI, tamAre to janmasamaya ane divasa-rAtanI khAtarI karavA DokTara ke narsanA vAkya para zraddhA ja aMte rAkhavI rahI. to pachI zAstra ke vedavAkyamAM zraddhA rAkhavAmAM vAMdho zuM? te paNa agaNita RSi-muni-jJAnIonI aparokSa anubhUti ja che. .. kadI ApaNe vicAryuM che ke amuka vyakti ApaNA pitA kema ? te pitA che tenI sAbitIne ApaNe paDakAratA nathI, paNa ApaNI mAtAe kahyuM ke te pitAjI che tethI ApaNe zraddhAthI vicAryA vinA svIkAreluM che. zraddhAmAM zaMkAne koI sthAna nathI. ane zaMkAnA sAmrajyamAM zraddhAnuM astitva nathI. je viSayamAM ApaNuM ajJAna hoya tethI te vastu, viSaya ke vyakti "nathI" tevuM na hevAya. je sAbita na thAya te paNa hoya, ane hoya tenI sAbitI na paNa thAya. Adhunika yugamAM "TesTa TyUba bebI" janme. bALaka moTuM thAya chatAM tene khabara nathI ke tenA pitA koNa che? Ama A bALakanA ajJAnathI pitA nathI tevuM na kahI zakAya.. saMtAna che kArya che tethI tenuM kAraNa jarUra hovuM joIe. je astitvamAM che teno racayitA jarUra che. tema jgata astitvamAM che tethI Izvara teno -
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ (4) sarjaka ane niyaMtA che. AvI nizcayapUrvakanI samaja keLavavA mATe tema ja jIva, mta ane Izvarane jANavA mATe vedavAkyamAM, guramAM prathama zraddhA rAkhavI ane tyAra bAda IzvaramAM zraddhA rAkhavI ane tenI sAthe aikya sAdhavA AtmazraddhA keLavavI khUba ja jarUrI che. sAcI zraddhAthI thatI jIvanayAtrAmAM kyAreya, kyAMya, "azakya", "asaMbhava'no aNasAra paNa nathI. "kSitijone AMbavAnI hAma je haiyAne haze; gaganano dhruvatAro paMthano sahAro thaze." zraddhA kayAre na phaLe? zraddhAnA janma, vikAsa ane daDhatAnAM ekabe paribaLo sAdhake samajI levA jevAM che. arvAcIna bhaNataranI eka navI phaLazruti ghaNI vAra dekhA de che ke bhaNelAne, khUba khUba upAdhi - DIgrIothI gherAyelAne, bhaNataranuM evuM abhimAna bahekAvI mUke che ke te koIne guru mAnavA taiyAra nathI, te to ThIka paNa guru zabda mATe elarjI samAje UbhI karI che. kaMI vAMdho nathI; tenA badale tame kenDa, philosophara ke gAIDa' zabdaprayoga karo, paNa "svarUpane pahecAno eTale badhuM ja samAI gayuM. gurunA badale zikSaka, AcArya, mArgadarzaka zabda vAparavAmAM vAMdho nathI, paNa jenI pAsethI kaMIka meLavavuM che tenA mATe AdarabhAva, pUjyabhAva, sanmAna nahIM jAge to jIvana samarpaNa nahIM thaI zake. ane te viNa "guru-ziSya-Ticara enDa ToTa vacce AtmIyatAno setu nahIM sarjAya. riporTa esTAbliza nahIM thAya ane AtmIyatA ane lAgaNInA abhAvamAM saMvAda kadI janma nahIM laI zake. tyAM to vAda, vivAda, vitaMDAvAda, jalpa vagere ja hAhAkAra macAvaze ane tevI zabdonI ramajhaTamAMthI pedA thaze gharSaNa, prakAza kadI nahIM. mATe sau prathama sAdhaka ke mumukSue - jJAnamArganA pathike potAnA ajJAnano svIkAra karavo. badhI ja upAdhi ane DIgrIone DubADI namratAthI guracaraNamAM upasthita thavuM. kAraNa, mtanAM pramANapatro ane dhULa barAbara che - AtmajJAnanA paMthe tenuM abhimAna vyartha che. "vRthA gumAna bhaNataranuM bhaNyo te nA bhaNyo AMhI; nirakSaranI sadAratA prabhune prANapriya, bhAI." -zrI raMga avadhUta
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ (5) "bhaNyo aMgrejI! tethI zuM?! vakIla-dAktara banyAthI zuM?! klA-kavitA e zuM? zuM AvyuM tyAruM saphaLa thAze?! lagADI le asala laganI, mahobata choDa miTTInI: na kimmata hArI kauDInI kyAmata para kabUlAze!" -zrI sAgara prazna thAya ke pahelAM guruno svIkAra thAya pachI zraddhA jAge ke zraddhA prathama jAge pachI koI vyaktine guru banAvI zakAya? guru zodhavAnI-banAvavAnI vastu nathI. te to puNya - prArabdha -yoge prApta thAya che. eka vastu ApaNA hAthamAM che te ziSya banavuM. ziSabhAve ziSyatva svIkAravAthI zraddhAnA vikAsa ane daDhatAmAM madada maLe che. paNa pharI saMzaya jAge ke konI samIpa ziSyatva svIkAravuM? sAmAnya rIte mana to thoDA paricitamAM vizvAsa ke zraddhA rAkhavA prerAya che, kAM to taddana aparicita vyakti AgaLa namana karavA dorAya che. pachI vicitra mana jene namana kare che tenA bhUtakALamAM DokiyAM karavA Atura bane che. kAM to tenI vartamAna jIvana paddhatino cokIpahero rAkhe che ane potAnA nirIkSaNa uparathI guru "sArA","kharAba","ayogya','cAle tevA', 'dhyAnI', 'jJAnI', tyAgI', "maunI' tevA nirNaya para Ave che. sAcA sAdhake mAtra jJAna ) pUratI ja gura para najara rAkhavI tenI jIvanacaryA ke bhUtakALamAM rasa levo nahIM. tema karavAthI zraddhA khaMDita thavAno bhaya rahe che. aMte eka mahattvanI vastu yAda rAkhavI ke atiparicitane guru na banAvavA; nahIM to temanI jJAnanI uccatama kakSAne pAmyA vinA ApaNe khAsA ja rahevAnA. mAnavanuM mana je khUba ja paricita hoya tene AtmajJAnI tarIke jhaDapathI svIkAravA taiyAra thatuM nathI. tame jene sArI rIte oLakho cho. jenI sAthe ramyA cho, jenI sAthe bhaNyA cho, jamyA cho te vyakti ATalI mahAna thaI jAya ane tame tyAMnA tyAM ja rahI jAo tevuM mAnavA ahama taiyAra nahIM thAya. tethI jo koI saMta ke jJAnIno pUrve-paricaya hoya to tevI vyaktine guru banAvatAM khUba khUba vicArajo; jaladI zraddhA Dha
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ (46) nahIM thAya. tame je chokarAne zerImAM ramato joyo hoya ke je chokarIne tame bhaNAvI hoya, jene tame tamArA nagaramAM sAmAnya kAryamAM gUMthAyelo jayo haze ke je tamArAthI uMmaramAM khUba nAno haze tene paNa tame jaladIthI guru tarIke hRdayamAM sthApita nahIM karI zako. mATe ja ajANyo ke paragAmano gura ja nAma - AkArathI gumanAma karavAmAM kAma Ave tevuM kahevAya che. kahevata che ke "oLakhIto vaidya ochA kAmano ane pArakI mA ja kAna vIdha', tema pUrva-paricaya ke atiparicaya paNa zraddhAno dIpaka hRdayamAM jhaDapathI nahIM pragaTAvI zake. te samajavA be prAMta laIe: kahevAya che ke eka vAra acAnaka bhagavAna buddha potAnA ja gAmamAM AvyA. bAra bAra varSanAM vahANAM vItI gayelAM, lokonI najaramAM to avakAzano koI sitAro dharatI para Avyo hoya tema badhe ja prakAza phelAto jaNAyo, mAnavamaherAmaNa UbharAyo, darzananI paDApaDI. jyAre buddha potAnA ja gRhamAM praveza karyo tyAre pitAjIe kahyuM, "bezaka tuM aparAdhI che, te mane khUba nirAza kya, yAtanA ApI chatAM aMte huM bApa chuM. choruM kachoruM thAya, mAvatara kamAvatara na thAya. tane kSamAnI bhIkha ApavA taiyAra chuM paNa tArA A bhikSApAtrane svIkAravA haragija nahIM. tArI bhUla para pastAvo kara, prAyazcita kara, pheMkI de A svAMga, mAphI tane maLelI ja che; saMbhALI le A rAjya, je tAruM ja che." buddhe kahyuM, "pitAjI, je vaibhava-rAjya-mahelano meM tyAga karyo, jemAM mane AganI javALAo dekhAtI hatI ane jeno Ape saMgraha karyo che te haLAhaLa jherathI bharelo nAga che. pitAjIe kahyuM, "have A gAMDapaNa baMdha kara. tuM mane upadeza Ape che?" buddhe kahyuM, "kRpA karI mArI sAme juo. zuM huM te ja chuM je ghara tyAgI gayo hato? je hAla ahIM mojUda che teno janma tamArA gharamAM thayo nahoto. thoDo vicAra karo, pitAjI." pitA kahe, "tuM mane chetarI nahIM zake. tane to huM pAraNAmAMthI oLakhuM chuM, tAro to mane khUba paricaya che. tArI zabdajALathI huM bhulAvAmAM paDavAno nathI. tArI cAlane-zabdane-ramatane-tane-sarvane-huM sArI rIte jANuM chuM." buddha kahe che, "huM to mane ja oLakhato nathI. huM mArAthI ajJAta
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ chuM ane tame mane jANo cho? pitAjI jene tame jANo cho te huM nathI ane je huM chuM tene huM ja jANato nathI; tame kevI rIte jANo cho? paNa Apano dAvo pelA pula jevo che. jeTalA yAtrI tenA uparathI pasAra thayA tene te pula kahe che huM jANuM chuM. huM ApanA dvArA jagatamAM Avyo, ApanI uparathI pasAra thai gayo, ApanA prayogamAM huM upayogamAM Avyo, tethI nathI tamAro, ke nathI tame mArA; jethI tamane mAro paricaya hoya! jema ApanA dvArA A samaye ahIM Avyo tema ApanA pahelAM paNa huM hato. aneka pitA ane mAtA dvArA huM pUrve pasAra thaI cUkyo chuM - mArI A yAtrA anaMta samayathI cAle che." chatAM pitA putrane saMta tarIke svIkArI zake tema nathI; putramAM eka saMtanAM darzana pitAne na ja thAya - zraddhA - na ja janme tenAM be kAraNa che. eka: pitAno ahaMkAra ghavAya che ke putramAM ATalo moTo tyAga? AvuM alaukika jJAna? azakya! ane bIjuM kAraNa: atiparicayathI paNa zraddhAnAM pAyA Dagamage che, jene meM ramADayo-dhamakAvyo-mArI sAme moTo thayo te ja A siddhArtha? zaMkA jAge che, saMzaya zraddhAne TakavA de tema nathI. atiparicayathI ja payagaMbara Izane paNa temanA ja gAmanA lokoe tiraskRta karyA, avagaNyA, kAraNa ke temanI najaramAM zraddhAnuM bIja nahotuM tethI mAtra zaMkAnuM vaTavRkSa ja najare caDayuM. jyAre Izu potAnA ja gAmamAM pravezyA tyAre na to koInuM dhyAna dorAyuM, na koIe prazna karyo. darzananI vAta to bAjue rahI, na sAmAnya atithi jevo satkAra thayo. kAraNa saune temano paricaya hato ane te paNa pUrvaparicaya je zraddhAmAM vighna tarIke ghaNI vAra kAma kare che. saune thayuM : are, A to pelA josepha suthArano chokaro - je roja lAkaDAM laI jato ane gAmamAM suthAranuM kAma karato hato te ja Aje Avyo che! je ahIMnA AMgaNAnI dhULa-mATImAM chokarAM sAthe tophAna-mastI karato to te ja Aje paramAtmAno payagaMbara thaIne Avyo che! jarUra kaMI chetarapiMDI haze. Ama jisasanA gAmamAM tene mATe comera zaMkAnAM vAdaLo dhasI Avela - jyAre temanI tyAM prathama mulAkAta hatI; pachI zraddhAnI to vAta bAjue rahI.
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ (48) TUMkamAM, zAnamArge zraddhAnA vikAsamAM atiparicaya vina paNa thaI zake che ane AzIrvAdane badale zApamAM pariName che. tethI sAdhake zraddhAnI jyota prajvalita karatAM pahelAM sAvadhAnI rAkhavAnI jarUra che. samAdhAna bhagavAna zaMkarAcAryajI samAdhAnano sAmAnya vyavahAru artha samajAvavAmAM ruci rAkhatA nathI. temanI daSTi sadA paramArtha para sthira rahI che ane jIvananA parama pAramArthika lakSyane dhyAnamAM rAkhIne ja lakSyanAM saMdarbhamAM, aMtima dhyeyanA anusaMdhAnamAM dareka zabdanI vyAkhyA ke artha samajAvavAno temaNe prayatna karyo che. kAraNa ke zarUAtamAM ja temaNe spaSTa karyuM che ke A graMtha to mokSanI siddhi arthe ja che-"mosiye pro. tethI jenuM mana dharma, artha ane kAmamAMthI uparAma pAmyuM che tene rAmanuM darzana karAvavAnA hetuthI - svarUpanuM jJAna karAvavAnA uddezyathI ja zabdanA gUDhArtha - garbhathine bahAra lAvavAno prayatna karyo che. ahIM je samAdhAnanI vAta che te jIvananA AMtarika aMtima samAdhAnanA saMdarbhamAM che. darekanA jIvanamAM eka AMtarika saMgharSa jANe ajANe cAlyA ja kare che. "huM yuvAna hato; yuvatInA vicAramAM vihAra karato; te maLI. bALako nahotAM te paNa maLyAM, aDhaLaka dhana sAcavavAnI ciMtA AvI; pratiSThA doDatI AvI ane huM mUMjhAyo. mArA ja praznano ukela mArI pAse nathI. badhuM maLyuM na maLI zAMti! je badhuM ja meLavavAthI paNa saMtoSa-zAMti na maLe, manane samAdhAna ja na thAya to zA mATe kaMI paNa enna karavuM? are je kaMI ja na karIe to karIe zuM? kyAM javuM? zuM karavuM? badhe ja aMdhAra!" ema, ApaNe ApaNA ja UbhA karelA bhAvagatamAM aTavAI paDIe chIe, kAraNa ke jIvanamAM koI beya nathI; lakSya najare caDatuM nathI dhImo dhImo dhUMdhavAyelA agninI jema saMgharSa cAlyA ja kare che. dareka vyakti pravAsamAM che, pravAhamAM che, doDamAM che, paNa kyAM javAnuM che te koIne khabara nathI. basa karma, krAMti, kauzalya ne karAmata dvArA dareka spardhAmAM utarI paDayA che. koIne pUcho to kharA ke kema A spardhA? kyAM jazo? "huM Ubho nahIM rahuM vAta karavI hoya to doDatA doDatA karo." mAre to eTaluM ja pUchavuM che ke prayANa
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ (49) kyAM? "amane kaMI khabara nathI; ame to bIjAne mAtra pAchaLa pADavA doDIe chIe."Ama, dhyeyahIna, dizA vinAnI doDa kyAM laI jaze, pragati vinAnI yAtrA ke pravAsa kyAM pahoMcADaze? koIne pharasada nathI. sthiti che ApaNI ghAMcInA baLada jevI - doDI doDIne jaise the - hatA tyAMnA tyAM. AvA prayatnano artha basasTenDa para UbhA rahevuM ane je basa Ave temAM caDI javuM. "javuM che jyAM te mane khabara nathI. mAre to basayAtrA maMjUra che." Ama bhaTakanArane janma-mRtyu, svarga-naraka, sthAvara-jaMgama aneka yoniomAM bhaTakavuM paDaze ane chatAM smazAna ane garbhathI teno chuTakAro nahIM thAya. keTalAkane jIvananuM lakSya khabara che paNa te prayatna karatA nathI; keTalAka prayatna kare che paNa temanI dizA sAcI nathI; keTalAka sAcI dizAmAM che paNa temanAM sAdhana ayogya che. yogya sAdhana ane sAcI nizcita dizAmAM pravAsa karI aMtima pAramArthika dhyeyane prApta karavA koIno saMparka ke mArgadarzana jarUra Avazyaka che. ghara banAvavA jema kalAkonuM ciMtana karIne pachI enjiniyara, ArkiTekaTa ane konTekTarano saMparka sAdhI temanA sUcana ne mArgadarzana mujaba AgaLa vadhIe chIe to A to pAramArthika parama puruSArtha sAdhavo che. A lakSya to gharanI jema laukika vinAzI nathI, avinAzI che; svarganI jema pAralaukika lakSya nathI ke jyAMthI puNya kSaya thatAM pAchA pharavAnuM hoya. A to jIvananuM alaukika lakSya che jyAM gayelo - pahoMcelo kadI janma-mRtyunA cakramAM pAcho pharato nathI. A to aMtima dhyeya che. jIvananuM te deza-kALa-vastuthI para alya - avicchinna brahma che. zuM tenI prApti mATe koInA saMparkanI jarUra nathI?" jIvananA AvA parama lakSya ke dhyeya para cittane ekAgra karavuM tenuM nAma ja samAdhAna che. AvuM samAdhAna te ja jIvananA AMtarika saMgharSano AtyaMtika aMta. A samAdhAna eTale ja cittanuM nirviSaya thavuM pachI kyAM che pravAsa? | kyAM che doDa? kyAM che pragatinI hoDa? "jitajayaM tu saksa' cittanuM lakSyamAM ekAgra thavuM eTale ja eka+agra =dhAradAra =eka
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ (50) advitIya parabrahmamAM cittane athavA jIvane tIvra banAvavuM, tenI sAthe eka karavuM aikaya sAdhavuM tevo artha che. ekAgra arthAt je mAtra eka tattva che temAM ja AgaLa vadhavuM ane viSayavAsanAnI dizAno tyAga karavo. te sivAya jIvanamAM nathI samAdhAna ke zAnti. sAmAnya arthamAM vAsanA, icchA, kAmanA, mahecchApUrti te ja zAnti athavA kharAba icchAnI - anicchanIya icchAnI nivRtti te zAnti che. sAcI zAnti ke samAdhAna mAtra icchA ke vAsanAnA AtyaMtika aMtamAM che ane te mAtra parabrahmarUpI lakSyanuM jIva ke citta sAthe aikaya sthApavAthI ja zakaya che. AvuM aikaya sthApavuM kaI rIte ? RSi yAjJavalkaya teno sarvottama rasto maitreyIne upadezatAM bRhadAraNyaka upaniSadamAM nIce mujaba jaNAve che: ''AtmA vA gare dadavya: zrotavyo maMtavyo nividhyAsitavya:'-are! maitreyI, A AtmA darzanIya che (jo jJAnacakSu prApta thAya to potAthI abhinna anubhavavA jevo che), AtmA zravaNIya che (zrotriya brahmaniSTha guru dvArA), AtmA mananIya che (ciMtana - manana dvArA jANavA yogya che.) AtmA dhyAna karavA yogya che (jJAtA - jJeya - jJAnanI tripuTIne samApta karI brahmAkAra vRtti dvArA.)'' RSi yAjJavalkyano saMdeza jene samajAya, saMketa jene pakaDAya teNe samAdhAnanI dizAmAM kSaNamAtra paNa thobhyA vinA prayANa karI devuM joIe. koI saMjoganI, muhUrtanI ke koInI salAhanI temAM jarUra nathI, je saMketa pakaDAyA hoya to ! ghara bAMdhavAmAM salAhasUcana jarUrI che paNa choDavA mATe nirarthaka che. kAraNa, jene pelA lakSya paratvenA saMketa pakaDAyA ja nathI - te tamane zuM salAha Apaze? je khuda taravaiyo nathI - tarelo nathI - te zuM tAre ? "svayaM tIrNa: * pAn tArayati' mATe koI lAla signalathI thobhazo nahIM - lIlI jhaMDInI rAha jozo nahIM; jIvanano samaya to vIjaLInA camakAra jeTalo ja che. taiyAra rahejo eka hAthamAM jIvAtmArUpI doro ane bIjAmAM parabrahmarUpI motI laIne jevI vIjaLI camake ke doro parovI aikayanI advitIya alaukika anubhUti karI lejo. vIjaLI camake tyAre dorAne vaLa caDAvavA rahezo to sukhadu:khanA vamaLamAM ghumyA ja karazo. 'camake vIjaLI Atama ujAsanI tyAre rakhe cazmA zodhatA.' taiyAra, tatpara ane ekAgra
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ (51) rahejo. to ja aNamola mAnavajanma vyartha nahIM jAya. jhabakatI vIja ajavALe! parovI motI le-le-le, calI-calI o calI jAze! pachI tuM vyartha pastAze." ane tevo ja Adeza mA - zrati muMDakopaniSada dvArA Ape che. pramAda choDIne jIvananA lakSyamAM tatparatAthI ekAgra thaI jAo - to ja ! samAdhAna zakya che. praNavo dhanuH zaro hyAtmA brahma tllkssymucyte| apramattena vedhavyaM zaravat tanmayo bhvet||4|| praNava = omakAra dhanuSya che, jIvAtmA bANa che, parabrahma tenuM lakSya ! che. mATe tatparatAthI kAranI upAsanA dvArA bANane dhAradAra banAva, ekAgra kara ane pachI pramAda vinA lakSyane vedhI tanmaya thA, takUpa thaI bANa ane lakSyanA abhedabhAvano anubhava kara. Ama, parabrahmamAM cittanI ekAgratA te ja ciMtana. satata-niraMtara-avirata, ! lakSyanuM manana-ciMtana-manomanthana ke vicAra - te parabrahma sivAya bIjAno cittamAM praveza baMdha karavo. je deza, kALa, vastuthI para che tenuM ciMtana karavAno mAtra eka ja rasto che ane te cittane nirviSaya karavuM. aciMtana e ja brahmaciMtana che. AvuM ciMtana ja janmojanmanA khoTA tAdAtmane dUra karI zakaze - adhyAsa miTAvI zakaze - jUnA vAsanAyukta saMskAra bhUsI nirvAsanika sthitimAM lAvI zakaze. bAkI to jagatamAM nATakI rega che, je araMgI tatvane nahIM pAmI zake. zuM thayuM vedavANI bakyAthI ghANI? zuM thayuM zAstra ne purANa vAMce? zuM thayuM snAna ne dAna dIdhA thakI? zuM thayuM tIrtha te hANa pUje? zuM thayuM gadya ne padya racanA thakI? zuM thayuM zuSka harinAma lIdhe? vedanA mULane, zAstranA sUrane, jagata kiratArane jo na joyo. vyartha nara avatarI, mAtayauvana harIpha raMgaciMtAmaNi janma khoyo. ' -zrI raMga avadhUta "karoDarajaju sIdhI rAkho, AMkho sthira karo, nAka para daSTi ekAgra
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ (para) karo, citta ekAgra karo-to prabhu maLaze." AvI vAto to ekaDiyA-bagaDiyAnI che; ke.jI. klAsa mATe che. ane nAgA thaIne nAcavAthI, bUmo pADavAthI, dhyAnamAM behoza thavAthI parabrahma maLaze, citta zAnta thaze te to buddhi joDe bahAravaTuM khelavAnI bAliza vAta che. vadhu zuM kahevAya? jyAM lagI AtamA tatva cInyo nahIM, tyAM lagI sAdhanA sarva jUThI. mAnuSI-deha tAro ema eLe gayo, mAvaThAnI jema vRSTi vUThI." -narasiMha mahetA nIko : - + = + . mumusutA saMsArabaMdhanirmukti: kathaM me syAt kadA vibho| iti yA sudRDhA buddhir-vaktavyA sA mumukSutA // 9 // vimohe (mo)= prabhu! saMtAnyAhU nimukti = saMsAranAM baMdhanathI mArI mukti thaze? varSa yAt savA rAtira kevI rIte ane kyAre rUti ya sudRDha vaddhiH= evI je sudaDha buddhi ke vicAra che tane) sA mumukSatA vaktavya= tene mumukSatA kahevAya che. sAdhanacatuTayanA saMdarbhamAM ApaNe vicAra karI rahyA hatA. traNa sAdhano para ciMtana karyuM - je che vairAgya, viveka ane saMpatti. have aMtima sAdhana che mokSanI - muktinI adamya IcchA. barniMga DijhAyara opha libarezana'. jene graMtha mumukSutAnuM nAma Ape che. dhAro ke sAdhaka ke mumukSu traNa sAdhanathI yukta hoya paNa mokSanI icchA ja na hoya to badhuM ja vyartha che. prazna thAya che, mokSanI IcchA thAya kone? zA mATe saune thatI nathI? (1) moTebhAge padArthanI icchA thAya, paramAtmAnI nahIM gata janmanI jevI jevI vAsanA, jevA pUrvasaMskAra, jevuM jenuM prArabdha tevI ja IcchA tene thAya che. saritAnI jema nAma ane AkAranuM samarpaNa karI nAmazeSa thanArA ochA che. moTe bhAge nAma-AkAra ekatra karanArA che. mATe ja saune mokSanI icchA thatI nathI. (2) mokSanI icchA to tene thAya jene saMsAra agninI javALAmAM jalato dekhAya.
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ (53) (3) muktino vicAra tenA manamAM jAge jene mta-jIvana baMdhanarUpa bhAse che. jene baMdhanano anubhava nathI tene baMdhanathI chUTavAnI jarUra jaNAtI ja nathI. (4) nirvANa ke AtmajJAnanI jhaMkhanA tenA ja hRdayamAM sure che jene ajJAnanI aMdhArI dIvAlomAM jAta keda jaNAya che. (5) AtmasAkSAtkAranI tAlAvelI tenA ja cittane korI khAya che ke jene AtmasAta karelI sarva vidyA zuSka jaNAya che. tenI samakSa UbhelI sarva samRddhi, saMpatti ane sAkSAt bhoganI mUrtio tene jaDa, cetanahIna ane nirarthaka jaNAya che. evuM jaNAyuM naciketAne svarganAM bhogone mATInA DhephAMnI jema gAvI dIdhAM. ane tevuM anubhavAyuM maitreyIne; mATe ja teNe prazna pUchayo. "sa hovAca maitreyii| yannu ma iyaM bhago: sarvA pRthivI vittena pUrNA syAtkathaM tenAmRtA syaamiti| -he bhagavan! je A dhanathI pUrNa samagra pRthvI mArI thaI jAya, to zuM huM tenAthI amara thaI zakuM?" "neti hovAca yaajnyvlky| amRtattvasya tu nAzAsti vitteneti| yAjJavalse kahyuM nA (nA) dhanathI amRtatatvanI (amaratAnI)to AzA ja nathI." A uttara sAMbhaLatAMnI sAthe ja maitreyInI mosanI apUrva utsukatAno alaukika sUra saMbhaLAyo "yenAhaM nAmRtA syAm kimahaM tena kuryAm yadeva bhagavan veda tadeva me bruuhiiti|" -jenAthI huM amara nA thAu tene laIne huM zuM karuM? je kaMI amaratAnuM sAdhana Apa jANo cho te ja he bhagavAna, mane kaho." Ama, jene kAMcana-kAminI mATI jevAM dazya thAya tene AtmasAkSAtkAranI jhaMkhanA jAge. (6)athavA je koI yogabhraSTa hoya tenA jIvananI zarUAta ja svarUpanA vicArathI, aMtima dhyeyanI khojathI, nijAnaMdanI zodhathI ke parabrahmanI ananya bhaktithI zarU thAya che; te to mumukSunI AkRti, prakRti, saMskRti laIne ja janme che. (7) koIne devayogathI jo sadguruno bheTo thaI jAya ane paramapuruSArtha arthAt mokSanI preraNA maLI jAya to teo kaI kSaNe jijJAsumAMthI mumukSu thaI jaze te kahI zakAya tema nathI. evA keTalAya dAkhalA che ke jeo
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ (54) saMtonI majAkamazkarI karavAnA hetuthI ja praznapepara laIne pUchavA gayA hatA ane jyAre pAchA pharyA tyAre mAthe muMDana, hAthamAM kamaMDaLa ane bhagavAM vasA laIne pAchA AvyA. javAba ane pariNAma (rijhalTa) temane sAthe ja maLyAM. je ApaNe mumukSu chIe ke thavAno prayatna karIe chIe to satata ApaNI jAtane ApaNe prazno pUchavA joIe. peparaseTara ApaNe ja banAvAnuM parIkSArthI paNa ApaNe ja, suparavAIjhara paNa ApaNe ja rahevAnuM ApaNI jAtanA ane pepara paNa jAte ja tapAsavAnAM arthAt ekjhAminara paNa ApaNe ja ApaNA thavAnuM ane ane ApaNuM pariNAma paNa ApaNe ja jAhera karavAnuM rakhe naMbara bIjAne jevA moklatA, pariNAma jAte ja hAjara rahI meLavavAnuM - A che adbhuta parIkSA! jo prayoga karazo to tarata ja samajAze ke ApaNAmAM vairAgya keTalo, viveka kevo ane kevI che zraddhA. titikSA ke parIkSAnA bhayathI gRpa lIdho che? paLavAramAM samajAI jaze. paNa prazno kevA pUchavA joIe jethI mumukSatA divase divase tIvra bane? jagata eTale zuM? jIva koNa? huM koNa? huM kyAMthI Avyo? baMdhana zuM che? zuM baMdhana nitya che? mukti eTale zuM? mArI mukti saMbhava che? to tenAM sAdhana kyAM? mokSa utpanna thAya? teno nAza thAya? Izvara che? hA, to kyAM? AvA praznonI hAramALA jenA cittamAM ramatI haze te saMsArane hAra ApI, hAra-jItanI pele pAra pahoMcI jaze. AvA prazno te ja jIvananA aMtima lakSya mATeno sudaDha vicAra -"ti yA tA luddhi" ane AvA vicAra ja ApaNane "sva" svarUpanI aparokSa-anubhUtinI dizAmAM AgaLa laI jaze. tyAM na to karma, dAna, tapa, snAna,ke pUjApATha kAma Avaze
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ (55) agara na to seMkaDo prANAyAma madada karI zakaze. paNa saMtonAM hitakAraka vacanono vicAra karavAthI ja AtmarUpa vastuno dRDha nizcaya thaI zake che"arthsy nizcayo dRSTo vicAreNa hitoktitaH / na snAnena na dAnena prANAyAmazatena vA // 13 // -vi, cUDAmaNi vedAntanA arthano vicAra karavAthI uttama jJAna thAya che ane te pachI saMsAranA du:khano atyaMta nAza thAya che. mATe mumukSue tIvra mumukSutA prApta karavA vicAramArge prayANa karavuM. vedAntArthavicAreNa jAyate jJAnamuttamam / tenAtyanti tAlukAnAzo mavatyanu // 47 ||vi.cU. sAdhana-catuSTayanuM samAlocana athavA (jJAnanAM bahiraMga sAdhananI samApti) atyAra sudhI carcelA cAra sAdhana: (1) vairAgya (2) viveka (3) SasaMpati-zama, dama, uparati, titikSA, zraddhA ane samAdhAna (4) mumukSutA-A badhAM ja jJAnaprAptinAM bahiraMga sAdhana gaNavAmAM Ave che ane A sAdhanasaMpannaadhikArI mokSamArge saphLatApUrvaka AgaLa vadhI zake che. AtmajJAnaprAptinI pUrva zarato ke lAyakAta jo A sAdhanane gaNavAmAM Ave to paNa atizayokti nahIM gaNAya. jIvananA aMtima dhyeya parama puruSArthane prApta karavA icchatA mumukSu ke sAdhake kSaNe kSaNe siMhAvalokana karI A badhAM ja sAdhanane mAIlasTonanI jema nihALavAM joie. ApaNI AdhyAtmika pragatimAM bIjAnA doSa jevA karatAM ApaNAmAM keTalAM sAdhana keTalA pramANamAM hastagata thayAM che teno vicAra karavAthI pragati jhaDapI thaze ane khoTA khyAlomAM samaya veDachAze nahIM. AsAdhanomAM prApta karelI siddhi ja sAdhakanI-mumukSunI pragatinI pArAzIzI che. prabhune prArthanA karIe ke ApaNane sadAsarvA tenI preraNA prApta thatI rahe ane ApaNe sAdha-catuSya-saMpanna adhikArI banI zakIe. jo ApaNe tevA adhikArI hoizuM to sAkSAt paramAtmAe koi ne koi rUpe, paMcamahAbhUtano mekapa karI mAnavadehamAM gurunuM sthAna zobhAvavuM ja paDaze tevI anaMta zraddhA sAthe vANIne virAma ApIe. -
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ (56) AtmavicAra sAdhanayuna, vivaF: puruSe krio kartavyo jJAnasiddhayarthamAtmana: zubhamicchatA // 10 // notpadyate vinA jJAnaM, vicAreNAnyasAdhanaiH / yathA padArthabhAnaM hi, prakAzena vinA kvacit // 11 // #sAdhanayuna = upara dazavila sAdhanathI yukata thaI 3ntasAdhanayuktana = upara dazavala sAdhanathI yukata thai mAtmanaH suman chatA purA = potAnuM kalyANa icchatA puruSe jJAnaziyartha = jJAnanI siddhi ke prApti mATe vivAda: vartavya = vicara karavo joIe yathA = jevI rIta praNona vinA = prakAza vinA di = kharekhara pavArthamAnam ti = padArthanuM bhAna kadI thatuM nathI, tevI rIte vinA vivALa = vicAra kyAM vinA acAne jJAnaM na utpate = bIjA koI anya sAdhanathI jJAna prApta thatuM nathI. mAnavamAtra vicAravAnuM che. kadI koI vicArathI mukta hotuM nathI. | exist because I think. vicAra e enA astitvano purAvo che. ghaNI vAra vicAra vyaktinI dizA nakakI kare che. jyAre kadI kadI mAnavI dizA nakkI karI vicArane bahelAve che. jAgrata mana paNa vicAra kare che. ajJAnamAM paNa kaMIka tevI kriyA cAlatI hoya che. jevI jenI abhiruci ke rasa tevI tenA vicAranI dizA. chatAM eka vastu spaSTa che ke vicAra jIvananuM kendra che. koI ramatano dizA chatAM eka vastu spaSTa che ke vicAra jIvananuM kendra che. koI ramatano zokhIna cAlu pravacane skora" pUchI le ane komenTIno vicAra kare; vepArI bhAvatAlano vicAra kare, cUMTaNInA umedavAra hArajItano vicAra kare. vicAranA cagaDoLe caDelo samAja ane vicAranA vaMToLe vyakti kyAM che vicArathI mukata?
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ (57) vidyArthI pepara phoDavAnuM vicAre ! na phoDI zake to kaoNpInuM vicAre ! niSphaLa vidyArthI bhaNatara choDavAnuM vicAre! saphaLa bicAro! nokarInI lAgavaga vicAre ! upavAsI pAraNAnuM vicAre! pratiSThAghelo siddhi vize vicAre! lobhI rAtorAta lakhapati thavAnuM vicAre! sleka sijhanamAM DokaTara dardInuM vicAre! davA-kaMpanI DaoNkaTaranuM vicAre! netAo sAcAM dekhAtAM juThThA slogana-sUtra-vacananuM vicAre! virodhapakSo sarakAra uthalAvavAnuM vicAre! sarakAra virodhapakSone dabAvavAnuM vicAre phaMDaphALA ugharAvanAra zrImaMtonuM 'karI nAkhavAnuM' vicAre! zrImaMto, kyAM pramukhapada ke pratiSThA haze tenuM vicAre! rAjakAraNI te bannenuM vicAre! kAmI puruSa strI vize vicAre! sAja-khAMpaNa vecAra roja maraNanuM vicAre! gAyanokolojisTa nita navA janmanuM vicAre! konTrAkaTara TenDara pAsa karanAranuM vicAre! TenDara pAsa karanAra 'vajanadAra pepara veiTa' nuM vicAre! cora ke khUnI vakIla vize vicAre! vakIla coranA khIsAnuM vicAre puNya prApta karanAra brAhmaNa ke paMDitanuM vicAre! brAhmaNa ke paMDita dakSiNAnuM vicAre! sAdhusaMto bhaktono vicAra kare! kaMTALelA zrotA 'TucakA-joksa' dAMtanuM vicAre! paNa mumukSu konuM vicAre? mumukSu 'koInuM' na vicAre! mumukSue bIjA koIno vicAra karavAno raheto nathI. kAraNa ke teNe to potAno ja vicAra karavAno bAkI rahe che. pote kare che vicAra
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ (58) potA dvArA Ape che jAte ja mulAkAta potAnI jAtane jAta dvArA kare che vArtAlApa potAnI sAthe ane thoDI vAra zrotA, thoDI vAra vaktA ane kSaNabhara banneno draSTA. Ama, mumukSu "sva" svarUpathI anyane vicAranA vamaLamAM DubADI jAte tarato rahe che nija vicAramAM. mumukSune spaSTa che ke je huM bIjA koIne bhUlI jAuM to koI yAda karAve; paNa je huM mane ja bhUlI jAuM to karAve yAda koNa? mAre jAte ja mArI jAtane zodhavI paDe, mAre ja mArI yAda mane, mArA dvArA tAjI karAvavI paDe, paNa mane zodhe koNa? mArAthI anya haragija nahIM. huM ja mane zodhuM, mArI ja zodhano zodhaka che. ane jo zodha saphaLa thAya to na rahe zodhaka, na rahe zodha; bace zodhano sAra ke huM ja mAro zodhaka chuM. aMte anyano sahAro nirarthaka che. huM huM ne dvArA ja pAmI zakIza. mATe ja anyanA vicAro daphanAvI daI mAre vicAra karavo joIe mAro- "sva" svarUpano; nijAnaMdano, brahmAnaMdano, AtmAnaMdano, sahajAnaMdanonityAnaMdano. Avo je vicAra che te ja mokSano-muktino suvicAra che. tene ja AtmavicAra kahe che-kAM to mumukSu kaMI na vicAre, ne je muktinA vicAre caDe, to nizcaya jagata paDe, ko dI te nA rahe, aMte gannAthane jaI aDe. vicAramAM adbhuta zakti che, preraNA che. mATe bhagavAna zaMkArAcArye vicArane jJAnanI prAptinuM alaukika sAdhana gaNuM che. "kAritA viva: vartavya eTaluM ja nahIM paNa spaSTatA karI che ke vicAramAtra jJAnaprAptinuM, AtmajJAna ke sAkSAtkAranuM eka sAdhana che. "anya sAdhane jJAnaM ra 3 zruti paNa lagabhaga tevo ja saMdeza Ape che "tameva vilitvAtimRtyuneti nAnya: vasthA vidAyanAtha " "te brahmane jANavAthI ja mukti maLe che te mATe bIjo koI rasto nathI." ane brahmajJAna mATe vicAra mAtra eka sahaja saraLa rasto che. jevI rIte prakAza vinA mtanA padArtho hAjara hoya chatAM adazya ane ajJAta rahe che tema AtmasvarUpa sacarAcara vyApta che; kyAMya nathI tema nathI; te sarva nAma-AkAranuM satva che; tatva che; prANa
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ (59). che; sarvano AdhAra ane adhiSThAna che. chatAM paNa vicAra vinA te aMtarAtmAnuM jJAna ke bhAna thatuM nathI. ane "sadA pAse chatAM Adhe abhAgIne are dIsato" tevI sthitimAM ApaNe mukAie chIe. mATe ApaNe samajavAno prayatna karIe ke "vicAra" eTale zuM? advitIya A prasaMga, vicArakonI vacce huM vicAra karIne kahuM chuM ke A vicArayajJa che. temAM vicAranI vicce huM vicAra karIne kahuM chuM ke A vicArayajJa che. temAM vicAranI] AhutI ApI ApaNe vicAranI pele pAra javAno prayatna karavAno che. tevA prayatnamAM prathama vicArIe ke vicAra eTale zuM? vicAra-vi=viruddha dizAmAM cAra cAlavuM. arthAt ApaNA prati cAlavuM. anyanI dizAmAM to vicAravA ApaNe TevAyelA chIe-ane tethI ja viSaya, vastu, vyaktino vicAra karI ApaNe bahirmukha banIe chIe. have AMtaranirIkSaNa- InTrospekazana" karavAnuM aMtarmukhI banavAnuM ane vicAravAnuM ke viSayone bhogya padArthone jANe che koNa? mANe che koNa? jo Indriyo bhoktA ane jJAtA che to Indriyone viSayamAM javAnI preraNA pradAna kare che koNa? je mana che strota preraNAnuM to manane calita-uttejita kare che koNa? je prANa, to konA izArAthI prANa AvajA kare che? konI cetanAthI vANI zabdoccAra kare che? AvA prazno vicAro te viruddha=vi, dizAno pravAsa-cAra che, mATe te vicAra che. viruddha dizAmAM cAlavuM te ja rivarsa DrAIviMga che. AvuM DrAIviMga abhyAsa vinA agharuM che, pachI to saritAnI jema vinA prayatna DhALamAM DhaLI javA jevuM che. rIvarsa DrAIviMga ke viruddha dizAmAM cAlavuM. te ja dazyathI-adazyanI AgekUca vyaktathI-avyaktanI yAtrA padArthathI-paramAtmAno pravAsa kAryathI-kAraNanI saphara vinAzIthI-avinAzInuM prayANa ane AropathI-adhiSThAnanI parikramA che, vyaktithI-virATanI vaNathaMbhI doTa che.
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ (60) Ama vicAra to vyaSTine potAmAM ja samaSTinuM darzana karAvavAnI tAkAta rAkhe che ane mRtyuthI amaratA sudhI pahoMcADavAnI khAta rAkhe che; je vicAranI kaLA AvaDe to. "motanI tAkata zuM mA zake? jiMdagI! tAro izAro joIe . jeTale UMce javuM ho mAnavI teTalA unnata vicAro joIe." vicAra e ja ApaNA sAcA mArgadarzaka che. je vedananAM vAkyono vicAra karatAM AvaDe-mahAvAkyonuM ciMtana karatAM AvaDe to koI sAthe ke sahArA vinA baMdhananI bhrAMtithI mukta thaI zakAya ane muktinA amRtanuM pAna karI zakAya. "vicAro e ja tArI jiMdagInA sukAnI che. vicArIne vicAromAM amara rahetI prabhA leje." - "sagIra' sAdhaka ane mumukSu mATe vicAra jevuM bIjuM koi ja sAdhana nathI. viruddha dizAmAM cAlavArUpI vicAra karavo te ja pote potA para kareluM AkramaNa che. Amaka thayA vinA potA paNa AhamaNa karavuM te ja pratikamaNa che. zatru potAnI aMdara ja che-rAga, dveSa, lobha, moha, mamatva, katva, bhokatatva ane zatruno senApati ahaM A saune mAta karavAnI zakti vicAramAM che. vicArathI teo vinA yuddha paDI javAnA. zrI ramaNa maharSi potAnI aparokSa anubhUtine vAcA ApatAM jaNAve che ke, "ahaMkAra Ave che kayAMthI?" tevo vicAra karavAthI agara ahaMkAranA kAraNano vicAra karavAthI ahaMkAra nAza pAme che. A ja vicAramArga ahamayaM kuto bhavati cinvtH| A ipatAM nirvivAraNa II udeza sAramuM - 1lA AvA viruddha dizAnA vicArane, AtmavicArane, svarUpanA vicArane, kAraNanA vicArane ja zrI ramaNa maharSi selpha InkavAyarI athavA sva-saMzodhana kahe
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ (61) che. teo paNa dRDhatApUrvaka ni:zaMka samajAve che ke AtmavicAra ke vicAra vinA hu koNa chuM tenuM jJAna kI thaI zake tema tathI. tevuM ja zaMkarAcAryajI kahe che ke vicAra vinA jJAna utpanna thaI zake tema nathI. upaniSada paNa AvA vicAramArgane ja saMmati Ape che. keneSitaM patati preSitaM manaH na prANaH prathamaH prati yuktaH / SitAM vAcamimAM vadanti cakSuH zrotraM ka u devo yunakti // kenazruti vicAranI paddhati darzAve chekonI preraNAthI mana viSaya tarapha; konI preraNAthI prANa UrdhAdi sthAna prati; konI preraNAthI vANI uccAra bhaNI jAya che? kyA deva cakSu ane zrotrane dRzya ke zabda tarapha prere che? jene vicAramArganI-svarUpaciMtananI kaLA AvaDI jAya che te kadI mokSa mATe, sAkSAtkAra mATe, sAmAnAra mATe, rUpadarzana mATe utAvaLa karato nathI; "zorTakaTa' zodhato nathI, kyAMya bhAgadoDa karato nathI. kAraNa ke vicArathI tene badhuM ja jyAM che tyAM ja tyAre ja prApta che. "utAvaLa e ja kAraNathI nathI karato huM darzananI hakIkatathI vadhu suMdara hakIkatanA vicAro che." bhagavAna zaMkArAcArya to jaNAve che ke je vedAntanAM vAkyomAM ramaNa kare che, vicAromAM gamana kare che te bhale mAtra laMgoTI paherato hoya paNa paramabhAgyazALI che "jovinavanta: vattu mAyavanta:' bhagavAne vicAramArgavALAne, AtmaciMtana karanArane parama bhAgyazALI eTalA mATe kahyo che ke mokSanuM, aparokSa anubhUtinuM je mAtra eka ane sarvotkRSTa sAdhana che, te ja tene upalabdha che. ane te ja uttama sAdhana RRSi yAjJavalkya dvArA paNa upadezAyeluM che ke, AtmA vA are draSTavyaH zrotavyo maMtavyo nididhyAsitavyaH / - are, A AtmA darzanIya, zravaNIya, mananIya [arthAt ciMtana ane vicAra] ane nididhyAsana karavA yogya che." tethI zrI zaMkarAcAryajInI vAta zrutisammata che. temanA kthanamAM zruti, yukti ane anubhUtino raNakAra che
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ mATe teo garjanA karI viveka cUDAmaNimAM paDakAra kare che ke ___cittasya zuddhaye karma na tu vstuuplbdhye| vastusiddhirvicAreNa na kiMcitkarmakoTibhiH // 11 // karma cittanI zuddhi mATe ja che; tattvajJAna mATe nathI - tattvajJAna to vicArathI ja thAya che; karoDo kamathI kAMi thatuM nathI. | vicAranuM svarUpa have pachI zloka 12thI 16 sudhI vicAranI prakriyA athavA paddhatino nirdeza karavAmAM Avyo che. vicAranuM mahattva caca have yathArtha vicAra kema karavo te kamabaddha samajAvavAmAM Ave che. ko'haM kathamidaM jAtaM, ko vai kartA'sya vidyte| 35lanuM vimastIda, vivAda:oDayamIdaza: III mAm = huM koNa? m tha nAtam = A jagata kevI rIte utpanna thayuM? vai are marasa a vidate A jvatano kartA koNa? (ca nAta:) 35lAnam vim mati A jagatanuM upAdAna kAraNa zuM che? (koNa che?) : aya : vira: AvA prakArano vicAra te ja vicAra che. gatamAM jyAM jayAM, je koI vidyAzAkhA ke mahAvidyAlayamAM, yunivarsiTI ke rIsarca InsTiTayuTamAM, saMzodhana-kendramAM je abhyAsa thAya che, je prayoga -eksaparimenTa thAya che, je nirIkSaNa- objharvezana thAya che, tyAM dareka sthaLe abhyAsano viSaya ane abhyAsI, nirIkSaNano padArtha ane nirIkSaka banne judA che, ekabIjAthI bhinna che, ekabIjAthI dUra che. dUra rahyA rahyA tArA ane graho dekhAya ane prayogazALAmAM paNa prayoganuM nirIkSaNa ane parIkSaNa thoDe dUrathI ja thAya che, bhale te be Take be IMcanuM aMtara hoya.
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ (63) Ama, je vyakti padArtha, vastu, dravya, paristhiti ke graho, tArA, nakSatra, nihArikAono parIkSaka ke nirIkSaka (observer) che te koNa che? nirIkSaka koNa? daSTA koNa? sarvano jJAtA che koNa? tenuM jJAna nahIM thAya tyAM sudhI te daSTA ke zAtAe enna kareluM mtanuM jJAna kadI yathArtha nahIM hoya. ApaNI keLavaNImAM pratyakSa prayoga dvArA ke tarka dvArA parokSa anubhavanuM ja jJAna apAya che. vicAraka, mumukSu ane vaijJAnikamAM moTo taphAvata e ja che ke eka vyakti mATe jIvananI tamAma ghaTanA tenI bahAra jagatamAM bane che ane pote dUrathI nirIkSaNa-parIkSaNa kare che te vaijJAnika che. jayAre AtmavicAra karanAra mATe ghaTanA je kaMI ghaTe che te AMtarika che ane te sadA daSTA, jJAtA ane sarva ghaTanAno sAkSI huM chuM koNa? tema vicAre che. pote potAne samaje che ane pachI ja jagata sAtheno potAno rito, nAto, saMbaMdha te nakakI kare che. "sva"nA jJAnathI, huM koNa? tevA vicArathI te jIva, jagata ane IzvaranI vaNaUkalI samasyAne ukelI zake che. paNa vaijJAnikane kadI paramAtmA maLavAno nathI, kAraNa ke te potAnI bahAra, potAthI bhinna, dUra Ubho rahI paramAtmAnuM nirIkSaNa karavAnI apekSA rAkhe che. AInsTAIna sAcuM ja kahI gayo ke "meM dUranA tArA zodhyA; temanuM aMtara zodhI kADhayuM,graho gayA; paNa te sauno zodhaka koNa te huM zodhI zakyo nathI. eka vAra temanAM patnIne koI patrakAre pUchayuM ke "tamAre temanI zodha mATe zuM kahevuM che?' temaNe maMda smita sAthe kahyuM "AInsTAIne zuM zodhyuM che tenI mane khabara nathI, paNa meM tene zodhI kADhayo che temAM be mata nathI." je potAnI mulAkAta Icche potA dvArA teNe aneka vAra jAta vize zaMkA uThAvavI ke zuM huM mAtra Indriya chuM? ke janmanAra-maranAra zarIra chuM? jo zarIra chuM, to puna:janma le che koNa? je huM sUkSma zarIra chuM to tene garbhamAM javA prere che koNa? jo nitya caitanyamaya AtmA prere che to kaI rIte? sattA ane caitanya pradAna karI je prere che to te AtmA pote kevo che? mArA jevo. to huM kevo chuM ?
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ (64) Izvara jevo. Izvara kevo che? virATa vizva jevo. virATa vizva kyAMthI AvyuM? mAyAmAMthI. to mAyA kyAMthI AvI ? IzvarathI utpanna thaI. arthAt Izvara ja kAraNa che? hA, Izvara ja jgatanuM abhinna nimitta-upAdAna kAraNa che. upAdAna kAraNa eTale zuM? koI paNa sarjana mATe vastu ke maTiriyala jarUrI che. dA. ta., ghaDo banavavA mATI; vajra mATe rU; dAgInA mATe sonuM. A mATI, rU ane sonuM te upAdAna kAraNa kahevAya. tenA vinA sarjana zakya nathI. je A satya che ke koI paNa sarjana mATe upAdAna kAraNa ke maTiriyala kojha athavA vastu jarUrI che to A jgata banAvavA kaI vastu vAparavAmAM AvI? ane jema mATI, rU, sonuM dharatImAMthI maLe che tema jagatanI vastu koNa kyAMthI lAvyuM? bhautika padArthonA sarjana mATe mAnavI svataMtra nathI, paNa parataMtra che-parAdhIna che. rU, mATI, sonuM meLavavA tene dharatIno sahAro levo paDe che. jyAre Izvara upAdAna vastu ke maTiriyala mATe parAdhIna, parataMtra nathI balake svataMtra che ane jgatanA sarjananuM vastu maTiriyala ke upAdAna 'mAyA' che. tamAma dRzya ke jJeya padArtho aMte mAyAthI banyA che. A 'mAyA' IzvaranI zakti che, je Izvare ja jAte pedA karI che. bIjethI AyAta karavAmAM AvI nathI; potAnI aMdarathI ja temaNe mAyAzakita UbhI karI ane temAMthI jgata banyuM che. mATe ja jgata mAyika che ane Izvara mAyAvI kahevAya che. = jo A sAcuM ja hoya to dRSTAMta ApI samajAvo. jema karoLiyo jALuM banAvavA tAra bIjethI lAvato nathI, paNa potAnI
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ lALathI ja tAra utpanna kare che, jALuM banAve che ane icche tyAre tAra gaLI jaI jALAnuM visarjana paNa kare che tema Izvare mAyA potAnI aMdarathI pedA karI ane te mAyA dvArA kvatanI racanA karI che. che tevuM ja hoya to mAyA ane Izvara be bhinna thayA ke nahIM? nA-nA, te banne abhinna che. jema sUrya ane teno prakAza be kahevAya paNa sUryane prakAzathI chUTo na paDAya ane sUrya vinAno prakAza hoI zake nahIM, prakAza vinAno sUrya paNa hoI zake nahIM. jema agni ane tenI garamI, nartakI ane nRtya, caMdra ane cAMdanI abhinna che tevI ja rIte Izvara ane mAyA eka ane abhinna che. tethI ja to Izvarane abhinna nimittopAdAna kAraNa kahevAya che. eTale Izvara ja kartA ane kAraNa che mtano? hA, tema ja che. to ATalA moTA jagatamAM te kyAM chupAyo che? are bhAI! te jAheramAM badhuM ja chupAyo che. thoDI cokhavaTa karazo? jema ghaDAnuM kAraNa mATI, vastranuM rU ane dAgInAnuM kAraNa sonuM che tema tamAma nAma ane AkAranuM kAraNa Izvara che. have tame ja javAba Apo ke ghaDAmAM mATI kyAM? kevo prazna! jyAM jyAM ghaDo tyAM tyAM mATI. mATI ghaDAthI keTalI dUra che? kevI hAsyAspada vAta karo cho? mATI pote ja ghaDo banI gaI pachI vaLI te dUra kaI rIte thAya? have samajavA, tamArI samaja pAkI che. jema mATI ja ghaDo thaI gaI arthAtuM kAraNa ja kArya banI gayuM tema Izvara pote ja kAraNa che-te kArya banI gayo che. ane jema mATI ghaDAthI dUra nathI- bhinna nathI; balake jayAM jyAM ghaDo che tyAM tyAM mATI che, basa tema ja. bIja ane vRkSa dekhAya juAM paNa eka che. bIja ja vRkSa bane,
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ pachI kayAM goTalI AMbAthI dUra!jyAM jyAM vRkSa tyAM tyAM bIja. tevI ja rIte Izvara pote ja dareke dareka nAma ane AkAramAM gumanAma thaI gayo che. phaLa, phUla, parvata, saritA, sAgara, pazu paMkhI, mAnava, dharA, AkAza, agni, jaLa, prakAza-je kaMI dazaya ane adazya che, jaDa ane cetana che te IzvaranAM ja avanavAM rUpa che : vividha nAma che. jema mATI ja IMTa, naLiyAM, koDiyAM, klADI vagere nAma dhAraNa kare che tema Izvara paNa che jana-janamAM khovAI gayo, kaNa-kaNamAM vikharAI gayo. zodhI zako to Avaje. nirAkArano AkAra chuM ne anAmInuM huM nAma chuM. TUMkamAM, Izvara pote ja gata banI gayo che. have Apa ja javAba Apo, Izvara che kyAM? ATalI samaja pachI, samajAvaTa pachI praznano javAba praznamAM ja ApIza ane Apane kahIza ke Izvara kyAM nathI? jayAM jayAM jJAta che tyAM tyAM Izvara che. jayAM kyAM kArya hoya tyAM tyAM kAraNa hoya. mApha karohive nahIM pUchuM. samajAI gayuM. jemAM mATI-ghaDo judAM nathI, mAtra AropelAM AkAra ne nAma judAM che, mithyA che tema Izvara ane ngata judAM nathI, te banne ekabIjAthI dUra nathI, dUra jaI zake tema nathI. jema mATI ghaDAthI tasumAtra dUra nathI tema Invara, sarjanahAra tenA sarjanathI kadI dUra nathI. bhiA nathI ane have samajAyuM ke huM paNa sarjanahAranuM eka nAnakaDuM sarjana chuM, huM paNa anekamAMnuM eka nAma, eka AkAra chuM. ane jo huM tenI racanA, to racayitA kayAM che mujathI bhinna? je huM kArya, to kAraNa Izvara kyAM che mujathI dUra? have jaNAyuM huM koNa?' huM jIva je IzvarathI abhina. huM ja babbara je gatathI abhinna huM ja mta je mArAthI nA bhinna.
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ (67) bhagavAna zrIkRSNa paNa tevo ja pokAra kare che. bIjaM mAM sarvabhUtAnAM viddhi pArtha snaatnm|7-10 he pArtha, tuM jANe ke huM ja sarva bhUtonuM sanAtana kAraNa chuM. Ama huM koNa? tevA vicArathI ja ciMtananI zarUAta thAya to ane samajAya ke jIva, mta ane Izvara eka che, paNa nAma judAM huM to bhrAMtimAM rahyo ke mane uttara maLI gayo ke huM koNa chuM! kema zuM thayuM? navo prazna thayo ke jIva, mta ane Izvara eka che tevuM kahenAra huM koNa? tame, traNenA sAkSI, traNethI judA cho te. arthAt huM tripuTImAMthI eka paNa nahIM? nA, tame traNenuM adhiSThAna cho. eTale huM ja parabrahma ke AtmA chuM tema ja ne! hA, tema ja. to huM brahma jagatanuM kAraNa ne! hA, tame brahma ja sarvanuM kAraNa cho. to brahmasvarUpa mujathI ja jagata utpanna thayuM? tadana khoTI vAta. eTale huM jhUtanuM kAraNa nathI? brahma tarIke tame kAraNa jarUra cho, paNa samajI lo tame ke brahma gatanuM vivarta (bhrAMtirUpa) upAdAna kAraNa cho. kRpA karI spaSTa karazo? brahmamAMthI jagata utpanna thayuM nathI, paNa ahamAM jagata vivartarUpe bhAse che. to pachI sRSTinuM upAdAna che kyAM?
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ (28). ApanI aMdara. upAdAna mArI aMdara! Azvarya! hA..hA...hA..eka hajAra ne eka vAra ApanI aMdara. mAtra eka vAra kaho-pharI nahIM pUchuM. jayAre brahmanuM ajJAna hoya tyAre mtanuM zAna hoya; jyAre adhiSThAnanuM ajJAna hoya tyAre AropanuM bhAna hoya; jyAre Apane ApanuM ajJAna hoya tyAre saMsAra hoya; jema jAgratanuM jJAna thatAM svapna jagata rahetuM nathI tema svarUpanuM jJAna thatAM saMsAra raheto nathI. paNa azAnamAM ja saMsAra mta janme che. have Apa ja uttara Apo, mta kyAre hoya? samajayo, ajJAna hoya tyAre. ajJAna tamArI aMdara che ke bahAra? mArI aMdara che. to mtanuM kAraNa tamArI aMdara ke bahAra? o ho...ajJAna mArI aMdara. ane te ja che kAraNa mtanuM... tethI jagatanuM upAdAna kAraNa paNa mArI aMdara ja che. mApha karaje, aMtima prazno jagatanI utpattinuM kAraNa mArI aMdara to mtano saMhAraka kyAM che? tame ja cho saMhAraka suSTinA kAraNa ke ajJAna tamArI aMdara che. teno nAza tame ja AtmajJAna dvArA karavAnA. ajJAna nahIM hoya to gata kyAM? AthI yAda rAkho. suSTinA saMhAraka tame. suSTinA sarjanahAra tame suSTinA upAdAna kAraNa tame. suSTino kartA, bhokatA, sarva kaMI huM ane chatAM sarvathI mukta huM
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ (69). ne sparze mane racanA ke racayitA, na huM kAraNa ke kArya, na huM deha ke dehI. apitu huM A nathI, te nathI tevuM kahenAra huM nathI tevuM nathI; huM chuM, hato ane rahevAno paNa kyAMya javAno tema nahIM. kAraNa, sarva sthaLe samatvathI sarvavyApI chuM. koI samaye nahoto tevo huM nathI. to huM kevo? samayamAM na samAya tevo. sthaLamAM na purAya tevo. vastumAM na varatAya tevo. have tame ja kaho "huM kevo?" A che vicAranI prakiyA. A che AtmavicAranuM svarUpa saMsAra ke mta zuM? dhvara koNa? mtano kartA koNa? bhoktA koNa? jIva bhokatA to huM koNa? Ama vicAra karatAM sau prathama huM koNa? tenI ja zodha jarUrI che. ane tenI paddhati ahIM dazavi che. nA bhUtakALa ho, nAraM vAsaNa tathA etadvilakSaNa: kazcid vicAra: so'yamIdRzaH // 13 // pUtAnAma : bhUtono samUha (paMcamahAbhUtano) rUti vehaH a ra evo deha huM nathI. tathI tevI rIte malA: 4-Indriyono samUha paNa nathI. tatikSaNa bajethI anya koI chuM. samaya AvA prakArano vicAra. virahane ja vicAra che. A vicAravaza che. thoDuM vicAro. ghaDAmAM mATI che ke mATImAM ghaDo che? ghaDAnI aMdara ja mATI che; jayAM ghaDo tyAM mATI. nA, taddana UMdhI vAta thaI A. ghaDAmAM mATI nathI, ghaDo kadI mATI
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ (70) nathI. ghaDo' to nAma che. tene eka AkAra che. nAma ane AkAra mATImAM kalpita che. janma to AkArano ja thAya, tenuM nAma apAya tethI te banne AvanArAM che, jyAre mATI ghaDA pahelAM hatI ane rahevAnI. eTale nAmarUpa mithyA che? hA, have barobara. te mATImAM Aropita che; te mATImAM kalpita che. kuMbhAre ja ghaDyA AkAra ne ApyAM nAma. mATe ja ajanmA eka ja sata che, ema ja ne? hA, je sata che te ja Atmacaitanya che ane nAma, rUpa, deza, kALa, vastu temAM kalpita che. deza, kALa, AkAra ke vastumAM te nathI. kalpita eTale ja Aropita? hA, tethI dazya tamAma adhikAna AtmA para Aropita che, pachI te mAro, tamAro, ApaNA sauno AkAra hoya ke saunuM nAma hoya. have spaSTa thayuM. mAre samajavuM ke huM mAnavInA AkAravALo nathI ane dazya zarIra mAruM nathI. basa! basa! A rIte vicAraNAnI Teva pADavI te ja AtmavicAra. "vArda mUtA:" na to huM bhUta chuM, na to bhUtono samUha chuM. arthAt paMcamahAbhUtamAMthI je zarIra banyuM che te huM kadI nathI. kAraNa ke zarIrane to nAma ane AkAra che, teno to janma che; jyAre kahevAya che ke huM to janma pUrve paNa bIjA zarIramAM hato ane A zarIra chUTI jatAM paNa rahIza. to pachI eka vAta nirvivAda che ke huM zarIra to nathI ja, tethI anya evo huM temAM nivAsa karanAra koIka chuM, ' have samajaNa paDI. Akhare pakaDAyuM! huM zarIrathI bhinna chuM paNa zarIra mAruM che! are bhAI, jo jo zarIra tamAruM mAnatA! ane mAnavuM hoya to vicAro ke te zarIramAM hADa, mAMsa, rakta che temAM tame zuM banAvyuM? e badhuM to huM janma sAthe ja lAvyo. to kaho joIe, zarIramAM je pRthvI tatva che, agni che, vAyu che,
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ (71) AkAza che, jaLa che temAM tamAruM potAnuM zuM che? tame zenA mAlika cho? nA, te badhuM to IzvaranuM ja che. je te paMcamahAbhUtanA mAlika tame nathI to tethI baneluM zarIra tamAruM kaI rIte ? kharo tamAro vicAra !khUba ajaba-gajabanI vAto karo cho ke huM zarIra nathI ane zarIra paNa mAruM nathI. have yAda rAkhaje. hA, have bhUla kare te bIjA. jo tame tamArI jAtane zarIra mAnazo to keda thazo. arthAt zuM? je ApaNe zarIra chIe to janmelA chIe ane janmelA eTale AvelA chIe. artha e ja ke ApaNe bhUtakALamAM nahotA, bhaviSyamAM nahIM rahIe. ApaNe zarIra tarIke to mAtra vartamAnakALamAM ja chIe. Ama ApaNe ApaNI jAtane zarIra tarIke svIkArIne samayamAM keda karI, samajAyuM? ApaNe ApaNI jAtane zarIra mAnIe to zuM hAni ? are, je ApaNe zarIra to ApaNane bhUta, bhaviSya, vartamAna che. je ApaNe zarIra to ja ApaNane pUrva, pazcima, uttara, dakSiNa dizA che. je ApaNe zarIra to ja ApaNe koInA sagA chIe ane koI ApaNuM saguM che. jo zarIra to ja koI ApaNuM vaDIla che ke ApaNe koIthI nAnA chIe. je kSaNe samajAya ke huM zarIra nathI te ja paLe pakaDAya ke nathI mAre dizA, nathI mAre samaya, nathI mAre deza, nathI mAre janma, nathI mAre snehI,
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) pachI zoka kono? nathI huM snehI pachI mAro viyoga kevo? nathI huM koIno, nathI mAruM koI, nathI huM zarIra to mArI svAvasthA kevI? nathI mAre svapna ke nidrA to mAre jAgRti kevI? nathI huM zarIra, indriya sahita jagatano kaTA, to dazya (mta) kevuM? nathI, nathI, huM nathI'mAM kaMI nathI ne chatAM sauno InkAra karanAra nathI tevuM nathI. evo huM asaMga- nisaMga chuM, sat svarUpa chuM. to pachI huM zarIra chuM tevI bhrAMti AvI kyAMthI? A bhrAMti saMsaLaMdhyAsanI pedAza che. jema zveta raMgavihIne sphaTika pAse lAla japAkusuma paDyuM hoya to saMsargadoSathI kasamano raMga nirmaLa sphaTikamAM * dekhAya che tema huM nirAkAra, anAmI, asaMgI, araMgI, nitya Atmacaitanya chuM paNa zarIranA saMgathI bhrAMti thaI ke huM zarIra chuM, bhramaNA thaI ke huM janma-mRtyunA zaraNe javAvALo chuM, huM IndriyovALo chuM, samayamAM keda chuM. Ama, zarIrano svabhAva bhUlathI saMsargathI meM mAro jAgyo, mAvyo ane have pastAyo chuM. je saMsargadoSathI huM mane zarIra tarIke svIkAruM to pachI te doSa dUra kaI rIte thAya? | mAtra vicArathI. ApaNe satata vicAraNA cAlu ja rAkhavI joIe ke na to huM, tame ke ApaNe zarIra chIe ke na zarIra ApaNuM che. mAtra zarIrathI saMsarga choDavAno che. zarIra to mAtra thoDA samaya mATe sAthI tarIke ApaNane maLyuM che. temAM moha karavA jevo nathI. nahIM to ApaNA zarIrane kadarUpuM joI dukhI thaIzuM ane rUpavAna joI ahaMkArane majabUta karIzuM. kAM to ApaNA kurUpane surUpa banAvavAmAM, sauMdarya ane zobhA vadhAravAmAM jIvanano amUlya samaya vItI jaze. agara je rUpavAna che te zarIrane vRddha thatuM aTakAvavAnA kImiyA zodhavAmAM samaya veDaphAI jaze ane ciMtanano samaya citA sudhI pahoMcIzuM tyAM sudhI nahIM maLe. mATe zarIrano sAtha-saMgAtha, saMga- saMsarga choDI devo, zarIranI Asakti ane mamatA mUkI devI ne vicAravuM ke nathI huM surUpa, nathI kurUpa, nathI koI rUpa, nathI koI raMga,
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ (03) huM ja chuM, tenuM ja mAre nitya smaraNa karavuM joIe. prAta: smarAmi hRdi saMsphuradAtmatattvaM saccitsukhaM paramahaMsagati turiiym| yatsvapnajAgarasuSuptimavaiti nityaM tadbrahma niSkalamahaM na ca bhuutsNghH|| huM prAta:kALe hRdayamAM skurita thatA AtmatattvanuM smaraNa karuM chuM, je sacita-AnaMda che ane paramahaMsonuM prAptasthAna che. je svakha, jAgrata, sumi traNe avasthAne jANe che te ja brahma huM chuM. paMcamahAbhUtano saMgha=samUha deha huM kadApi nathI. AvA nitya vicAra karavAthI ja samajAze ke huM koNa chuM ane anAtmAno sAtha chUTI jaze. huM zarIra nathI, to indriya to hoI zakuM ja nahIM. jo ApaNe ApaNI jAtane indriya mAnIzuM to ja ApaNe baherA thayA; ApaNane motiyo Avyo; ApaNe potAne mana mAnIzuM to ja sukhI-du:khI thavAno prazna Ubho thaze. je ApaNe buddhi chIe tevuM mAnIzuM to ja ApaNe vidvattAnA ahaMkAramAM phulAIzuM ke mUrkha ke maMdabuddhinI mUrkhAmI vahorI, hatAzA anubhavIzuM. mATe vicAra dvArA makkama nizcaya para AvavAnI jarUra che ke nathI huM zarIra, nathI indriya, nathI mana ke buddhi; paNa te sarvano kaTA sAkSI Atmatatva chuM. ApaNe Atmatattva thavA kaMI ja karavAnI jarUra nathI. popaTa ke koyalane paMkhI thavA zuM karavuM paDe? gAya ke ghoDAne jAnavara thavA zuM karavuM paDe? hiMdu, muslima, pArasIne mANasa thavA zuM karavuM paDe? vyaSTine samaSTi thavA zuM karavuM paDe? vyaktine virATa thavA zuM karavuM paDe? basa, tevI ja rIte jIvane brahma thavA mAtra jIvatva choDavuM paDe; vyakitane virATa thavA vyaktitva choDavuM paDe. na to koI virATa thaI zake, na brahma banI zake. brahma to ApaNe chIe ja thavAno prazna nathI. je ApaNe na hoIe te ja thaI zakIe DaoNkaTara thaI zakAya, enjiniyara thaI zakAya, paisAdAra thavAya, makAnamAlika thavAya, bApa ke mAtA thaI zakAya (mukha
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ (74) na thavAya! kAraNa ke ApaNe chIe ja, nahIM to ATalI lAMbI carcA na karatA hota!). je ApaNuM svarUpa che te prayatnathI na to pedA thaI zake, na kyAMthI AvI zake. je AtmasvarUpanI vismRti thaI gaI hoya to mAtra vicAra dvArA ja pAchI lAvI zakAya. ane jo svarUpanI smRti tAjI thAya to zaMkA, samasyA ane saMdeha jIvanamAMthI sadAne mATe cAlyAM jAya ane kSaNe kSaNe "sva" svarUpamAM ja ramaNa thAya, svarUpanuM ja smaraNa thAya, svarUpamAM ja vyakti magana hoya. tevuM ni:saMdeha zAna hatuM hastAmalakanuM evuM kahevAya che ke te nAno bALaka nAnI vayathI ja mUMgo raheto, svarUpamAM magana raheto. mAbApa ciMtAtura hatAM. anAyAse Adi zaMkarAcAryajI te gAmamAM AvyA ane mAbApe prArthanA karI ke gurUdeva, tame kaMI pUchI juo kema te zAMta, mauna, pravRttihIna che. ane zaMkarAcArya bhagavAne te nAnA bALakane pUchayuM, "tuM koNa che?kyAM javA nIkaLyo che? tAruM nAma zuM che? kyAMthI Avyo che? "kastvaM zizo kasya kuto'si gaMtA kiM nAma te tvaM kuta aagto'si|" prazna pUro thAya te pahelAM ja hastAmalakanI avyakata vANImAMthI vIjaLInA camakAranI jema vANI sarI paDI: "nAhaM manuSyo na ca devayakSau na braahmnnksstriyvaishyshuudraaH| na brahmacArI na gRhI vnsthau| mitra vAda vinodha:." : - to huM manuSya chuM; na deva ke yakSa chuM; na huM brAhmaNa chuM ke na kSatriya, vaizya, zUdra chuM. . nathI huM brahmacArI; nathI gRhasthAzramI: nathI saMnyAsI ke vAnaprasthI, ke huM to jJAnasvarUpa (anaMta AtmA) chuM.
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ (75) vicAranI vicAraNA ajJAna prabhavaM sarva jJAnena pravilIyate / saMkalpo vividha: kartA vicAra: so'yamIdRzaH // 14 // sarvanuM ajJAnena jhamava6 = A sarva azAnathI utpanna thayuM che jJAnena vittIyate = ane te jJAnathI laya pAme che. vividha saMndha: = vividha prakArano saMkalpa ja kartA che athavA vividhatA saMkalpa dvArA ja utpanna che sa: mahemu : vivAda Avo vicAra te ja vicAra kahevAya sva" svarUpanA ciMtanapravAhamAM vahana karatAM ghaNI vAra pravAha virUddha-pravAha sAme javAno prasaMga paNa Ave ane tevuM manana karavAno A sthaLe samaya AvI gayo che. vicAranuM svarUpa samajAvatAM bhagavAne prathama kahyuM: "huM koNa? jagata ! kyAMthI AvyuM? teno kartA koNa? tema vicAro." pachI samajAvyuM ke, "huM ) deha-indriyathI vilakSaNa chuM tevuM manana karo," havenI vicAraNAmAM kahe che ke, "koI jAtano sarjaka nathI; sarjana bhAse che paNa tenuM sAcuM astitva nathI. tethI jene saMsAra dekhAya che te tenA ajJAnanuM kAraNa che. vyaktinA ajJAnathI ja saMsAra utpanna thAya che." va ajJAnena jhamava" vicArasAgaramAM DUbakI mAratAM ane eka ja nizcaya para avAya che ke jJAnI mATe to jagata nathI ja ane ghaNI vAra ajJAnIne paNa tevo anubhava thAya che. jJAnIno samajapUrvakano alaukika anubhava che; azAnIno paristhiti nirmita laukika anubhava che. (1) ajJAnIne jyAre ApattirUpI Aphata Ave che, jyAre te muzkelImAM mukAya che, hatAzA, nirAzA ane niSphaLatAnA vAdaLothI gherAya che tyAre te paNa kSaNika anubhave che ke saMsAra mithyA che; jagata mAyika che, badhe aMdhera che. kyAM che koI niyaMtA! kyAM che nyAya! saMsAra saMtAna che, duniyA ThagArI che, cAla, choDI daIe. Ama, paLabhara ajJAnIne paNa smazAna-vairAgyano vAyaro sparza karI jAya che.
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ (76) (2) jyAre jJAnInA jJAnanI to alaukika anubhUti ja che, svarUpanA ajJAnamAM saMsArano janma che ane AtmatattvanA jJAnamAM saMsArano pralaya che. bhagavAna zaMkarAcAryae kahyuM ke: vayasi gate kaH kAmavikAra: zukaH kAsAraH / naSTe dravye kaH parivAro rAte tattva : saMsAra || tattvanuM jJAna thayA pachI kyAM che saMsAra? jAgrata thayA pachI svapna kayAM? paNa svapna choDavA jAgavuM paDe. jAgavA "kaMI nahIM karavAnuM" karavAnuM. aciMtana jevuM ciMtana te eka ja rasto che. Ama jotAM jJAnI-ajJAnI bannenA anubhava to eka ja sarakhA che ke "saMsAra mithyA che." vicAratAM samajAya che ke ajJAnIne saMsAra ke jagata mithyA jaNAya che, paNa chUTI zakato nathI. kAraNa, 'sva' svarUpanuM tene jJAna nathI; jyAre jJAnInA AtmajJAnamAM saMsAra TakI zake tema nathI arthAt AtmajJAnamAM saMsArano praya che ane AtmaajJAnamAM ja janma che. mATe ja graMtha kahe che "sarva ajJAnena mavam" = sarva kaMI ajJAnathI janme che. cAlo pharI vicAraNA karIe. ajJAnathI ja meM svIkAryuM ke huM zarIra chuM. zarIrabhAva meM pedA ryo tethI koI mArI patnI, koI bALako, koI mArAM mAtA-pitA ane ghaNAM snehIo, saMbaMdhIo zarIranAM thayAM. saune meM AvakAryA. Ama, 'huM zarIra thayo' mATe koI mArA thayAM; je 'mArA' na thayA, te tArA' thayA. Ama, huM, 'mAruM' 'tAruM' 'ApaNuM" 'parAyuM' sauno janma thayo. aham Ave eTale mamabhAva-mamatvano janma - thAya ane sAthosAtha mamatvanuM lakSya darda paNa Ave ja. Ama, svarUpanA ajJAnathI ja 'mArA' mATeno moha jAgyo, parAyA mATeno dveSa janmyo. mamatAthI darda pedA thayuM ane aham bhAvathI ahaMkAra Avyo. A badhuM ja sukha-du:kha rAga-dveSa ajJAnanI ja pedAza che te jarA samajIe. smazAnamAM je lAkaDAM vece che tene kAThI vecatAM jarA paNa darda nathI. kAraNa, tenuM koI maryuM nathI; parAyAnA motamAM kyAM che zoka? te to jokhI-jokhIne lAkaDAM Ape
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ (77) che, salAha paNa Ape che -"zarIra moTuM che, ochAM paDaze." DAghuo lAkaDAmAM kasara karatA nathI. kAraNa, avazeSa paNa rahe tema koI IcchatuM nathI; paNa maranArano putra ke putrI to mAtra eka ghAsano pULo mUkI AghA khasI jAya che. kAraNa ke, temanuM koI maryuM che. have vicAro ke mRtyuthI darda che, zoka che, gamagInI che ke mamatvathI? je mamatAthI, snehathI, sagapaNathI darda thAya che to mamatA janmI kyAMthI? zarIra mAruM che tevA azAnathI zarIranAM sagAM AvyAM ane vidAyanI du:khaveLA lAvyAM. Ama, ajJAna ja kAraNa che sukhanuM ane du:khanuM. eka kApaDiyo roja rtithI kApaDa vece che. ekasAthe aneka grAhaka sAthe vAto kare che. je mAtra kuhalathI jevA ja dukAne caDyA hoya tene paNa grAhaka banAve che. eka prAta:kALe tenAthI dukAnano daravAjo paNa muzkelIthI khUle che, mITaranuM mApa paNa upaDatuM nathI ane eka nAno lAla TukaDo phADavA jatAM 'gaja paDI jAya che, AMkhathI dhAra vahe che, kapaDuM paNa Aja kAtuM nathI. je kaphana mATenA tAkA ne tAkA roja vece che tenAthI eka kaphanano TukaDo phATato nathI, kAraNa ke Aje potAnI patnI mATe phADavAnuM che. du:kha na to kaphananA kapaDAmAM che, na motamAM che, na strImAM che; paNa "mArI patnI mArI che te mamatva ja darda janmAve che, je ajJAnanuM kArya che. Ama, ajJAnathI ja du:kha janme che ane roja kaphananA moTA vepArathI sukha maLatuM te paNa azAnathI ja. "sAnena vitIca" zAnathI (jeno janma che teno pralaya thAya che. je jJAna thAya ke, "na to huM zarIra chuM, na zarIra mAruM che, to pachI nathI koI saguM, nathI koI vahAluM; nathI mamatva ke nathI moha; nathI huM koIno, nathI koI mAruM to ajJAnathI je sukhadu:kha janma che teno nAza thAya. mATe ja kahyuM che ke bhrAMtimaya du:kha, darda ke sukha zAnathI nAza pAme che. mATe ja khoTA khoTA saMkalpa tyajI devA joIe. kAraNa ke saMkalpa ja sukha-du:kha, rAga-dveSa, ahaMbhAva-mamabhAva, kartA-bhoktA vagerene utpanna kare che. "viviya: saMva:vasta" huM zarIra chuM tevA saMkalpathI mukta thAo. "huM kata ke bhoktA chuM" tevo saMkalpa ja ApaNane pApI ke puNyazALI banAvaze, tevo saMkalpa ja phaLa ApazephaLa bhogavavA
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ (78) mATeno saMkalpa ja navI navI yoniomAM pheravaze, navAM navAM zarIro janmAvaze. mATe vicArathI ke vicAra dvArA saMkalpathI mukta thavuM je vyakti jIvanamAM kaMI paNa karI zake che te kadI saMkalpa karatI nathI. e ja sAco vicAramArga che. AtmazAnamAM saMkalpanA paNa laya che. "va mAne khavaM sAnena vatI" te mahAmaMtra upara-tatvajJAnanA sarvazreSTha sUtra para-have gahana gaMbhIra vicAraNA karIe. mta azAnathI ja astitvamAM che. sAcuM jaNAya che, chatAM svapnavatu mta nathI tevuM nathI, che paNa satuM nathI; che paNa eka ja kALe vartamAna kALamAM che. mta che paNa ajJAna kALe ja che. ' mta che paNa bhrAMti ne bhramaNAmAM ja che. mta che paNa vyavahAramAM che. mta che paNa mithyA che. gata che paNa Aropa che. gata che paNa adhyAsa che. mta che paNa manomaya che. mta che paNa mAyAmaya che. che gata paNa kevuM? ! "yaha saMsAra kAgada kI puDiyA, buMda paDe dhula jAnA hai, ke yaha saMsAra kaTikI bADI, ulaga pulajha marI jAnA hai ? yaha saMsAra jhADa au jhAMkhara, Aga lage bari jAnA hai, kahata kabIra suno bhAI sAdho, sataguru nAma ThikAnA hai" Ama, gata eka vAra nahIM hajAra vAra che. paNa ApaNe spaSTa samajI levAnuM ke jjata pratItimAtra che. jenI pratIti thAya te hoya ja tevuM nathI ane jenI pratIti na thAya te nathI tevuM nathI. saMsAra anubhavagamya che paNa je Indriya ane manethI anubhavAya che ja mAM sAcAM nathI tyAM teno anubhava kyAM sAco hoya! jevuM pramANa tevuM prameya. ApaNe vicArI gayA chIe ke je na hoya teno paNa anubhava thAya che. dA.ta. raMgIna AkAza, sUryodaya-sUryAsta, raNamAM jaLa, pANImAM
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ (79) vAMkI lAkaDI, jamIna-AkAzanuM kSitimAM milana, caMdramAM vadhaghaTa A badhuM anubhavAya che, chatAM nathI. tethI koIe saMsAra bAbatamAM potAnI mAnelI indriyo ke buddhi para madAra bAMdhavAnI jarUra nathI. jUnuM kharatuM jAya che, navuM AkAra letuM jAya che. saMsAranI bhrAmaka dhAraNAo badalAtI jAya che. ane saMsArano artha ja evo che ke je nitya niraMtara badalAyA kare che. 'sam sarita Iti saMsAra : niraMtara je badalAyA kare che, jemAM pheraphAra thAya che te nitya kaI rIte hoya ? nitya to mAtra eka ja vastu che je aparivartanazIla che, je parivartananI pele pAra che. satya kvI navuM na hoI zake; kAraNa ke, satya kadI jUnuM nahotuM ke Aje navuM thaI zake; te to pUrve je hatuM te ja Aje che ane tevuM ja te rahevAnuM. satya sA-sarvadA mukta che parivartanathI; 'tha Ijha noTa sabjekTa Tu cenja.' tethI ja saMsAranI dhAraNAomAM koI 'leTesTa' thIyarI ke saMsAranA padArthomAM koI leTesTa padArtha pedA karI zakAya, phezanamAM kaMI leTesTa lAvI zakAya, paNa kadI na bhUlIe ke je Aje leTesTa che te AvatI kAle jUnuM-purANuM thavAnuM; are, eTaluM jUnuM ke 'enTika' thaI pachI mAtra 'myujhiyama (ajAyabaghara)mAM ja keda thavAnuM; 'mamI'nI lAInamAM sUI javAnuM; kAraNa ke, te 'zreSThaSTa hatuM. satya dardI leTesTa nathI, thaI zake nahIM. kAraNa, te greTesTa che, zreSThaSTa che. je sauthI mahAna che temAM parivartana nathI ane je sauthI sUkSma che temAM parivartanane avakAza nathI. ApaNo AtmA tevo ja che, sauthI zreSTha ane mahAna che, (zreSThaSTa) ane sauthI sUkSma paNa te ja che. kaThopaniSada kahe che ke. "aNoraNIyAn mahatomahIyAn AtmAsya jantornihito guhAyAm // 20 // "aNuthI paNa aNu ane mahAnathI paNa mahAna A AtmA hradayanI guphAmAM rahelo che." tethI spaSTa che ke sauthI mahAna ane sauthI sUkSma che temAM kadI koI parivartananI zakyatA nathI. te ni:zaMka sanAtana satya che. te uparathI eka vALIcoLIne bhegI karelI eka vAta hAthamAM AvI jAya che. jema maMthana karatAM amarata maLe, tema manomaMthana karatAM spaSTa thAya che ke jemAM pheraphAra nathI, vadhaghaTa nathI, jUnuM-navuM nathI, parivartana nathI, te pahelAM paNa hatuM, Aje paNa che ane sadAya rahevAnuM paNa
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' (80) che. arthAt te samayathI mukta che, samayamAM AveluM nathI, samayamAM javAnuM nathI. arthAt utpatti ane layarahita che. ane mAtra te ja tattva-sattva eka advitIya 'sat che. sat arthAt kALathI para ane kahevuM hoya to traNe kALamAM che. "trine'pi tivruti kRti sat' paNa hakIkatamAM traNe kALanI bhrAMti sat para Aropita che. Ama, ekmAtra AtmA ke brahma sivAya sarva kaMI asat che. tethI niSkarSa ke nicoDa amAsanI rAte aMdhane paNa dRzya che, ke, jgata che paNa asat che. eka ajJAnIne ja asat jgata sat dekhAya che. ajJAnathI ja sat paramAtmA adazya che ane asat saMsAra anubhavagamya che. mATe bhagavAne satya ja kahyuM: "ajJAnena pramavuM " ane je vAta zaMkarAcArya bhagavAne kahI te zAsrasaMgata che. tevI ja ghoSaNA mAMDUkya kArikAe karI che. "AlAvo 6 yajJAnti vartamAne'pi tattathA||" "Adi ane aMtamAM je nathI te vartamAnamAM paNa nathI." arthAt je janmapUrve nahotuM, utpatti pahelAM nahotuM, mRtyu pachI ke pralaya pachI nahIM hoya, te bhale vartamAnamAM dekhAya, vartamAnamAM anubhavAya chatAM nathI tema ja samajavuM. kevI kevo kevo gahana che A ajaba, gajabano sUkSma che che amara kevo adbhuta kevo ajara, A A A ghoSaNA! saMdeza! saMta! Adeza! upadeza! jene mATe ema kahevAya ke te eka kALe sat nathI, sAcuM astitva nathI. paNa jene tevuM che, rileTiva Trutha che, sApekSa satya che, nirapekSa sat che, ebsolyuTa Tutha che te kadI nahotuM tema nathI, kadI nahIM hoya tevuM thavAnuM nathI, te to che, hatuM ane rahevAnuM. nahotuM-te kadI nitya nathI, eparanTa riyAliTI kahevAya nirapekSa kadI nahIM. je AvI UMDANanI bhUmikA taiyAra karyA pachI vicAra dvArA anaMtanA uzyananI taiyArI karIe; cAlo, have vicAraNAmAM utarIe; UMce javA DUbakI mArIe; anityane DubADIe ane vinA tarApe 'nitya'ne taravA daIe.
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ (81) jeno jeno janma ke utpatti che te samayamAM keda che. samayamAM ja teno udaya thayo ane samayamAM ja teno asta thavAno. AvI sarva vastu, vyakti, prANI ke racanA aMtavAna che, nAzavAna che, 'limiTeDa' che. kAraNa ke, temane Adi=zarUAta che ane jene zarUAta che tene aMta paNa hoya che. AvI tamAma sajelI vastu mATe vidhAna karI zakAya ke temanA sarjana pahelAM arthAt bhUtakALamAM te nahotI, ane temanA nAza pachI bhaviSyamAM nahIM hoya. ane chatAM jo te vastu vartamAnamAM daya hoya-anubhavagama hoya to paNa tenuM sAcuM astitva na ja kahevAya, te sat na ja gaNAya. kAraNa ke, eka ja kALe - mAtra vartamAnamAM anubhavAya che; tenI pratIti eka ja samaye thAya che. tethI tenuM hovApaNuM' nitya nathI. ane je nitya nathI, te nathI tema ja samajavuM je traNe kALamAM astitvamAM hoya te ja vAstavamAM che ane satu che tema samajavAnI jarUra che. ApaNuM zarIra paNa janmeluM ja che. tethI janmapUrve AdimAM nahotuM, mota pachI arthAt aMta pachI paNa nahIM hoya. te mAtra vartamAnamAM dazya che mATe te sat nathI. tethI te nathI tema ja mAnavuM agara mithyA samajavuM. tAraNa eTaluM ja che ke je vacce vacce dekhAya che ane bhUta bhaviSyamAM . adazya thAya che tenuM astitva sAcuM nathI. Ama jotAM zarIra sAcuM nathI to tenA saMbaMdho kyAMthI sAcA hoya? zarIranA sagA to kalpanAmAM paNa sAcA nathI. "ngirajAna dosta", "janama-janamano sAthI" e to AMdhaLAnA hAthI jevI bhrAMti che. AgaLa vicArIe to spaSTa thAya che ke je kaMI ApaNe anubhavIe chIe temAM phakta avasthA che. jAgrata, svapna ane sumi. jAgratamAM je kaMI anubhavAya che te anubhava parvatano, sAgarano, saritAno, avakAzano, graho ke tArAono, prANI-padArtha ke vyaktino, dAna, dravya ke daIno, ahaMtA, mahattA ke sattAno je anubhava thAya che te anubhava tevA ja rUpe, tevI ja sthitimAM svapnamAM raheto nathI. jAgratano bApa svapnamAM nathI. nathI jAgratanI mAla-milakata ke khajAno! svapnamAM bhikhArI hoIe paNa jAgratanA dhanamAMthI pAI paNa khapamAM nathI AvatI. jAgratamAM mitronA meLA bharAtA hoya, zubhecchakenI katAra lAgatI hoya, anuyAyIonAM ToLAM UbharAtAM hoya, paNa svapnamAM gharamAM Aga lAge to koI dekhAtuM nathI! arthAt svapnAvasthAmAM jAgrata avasthA ja adazya thAya che to pachI jAgrata anubhava to kyAMthI
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ (82) rahe? samajavAnuM e ja che ke jAgrata avasthA pote ja sAcI nathI, sat nathI, nitya nathI. kAraNa ke, svapnamAM te rahetI nathI ane suSuptinA anubhavamAM to te hatI ja nahIM. tethI Adi ane aMtamAM je jAgrata avasthA nahotI te vartamAna samaye mAtra jAgRtimAM ja anubhavAya che, tethI te paNa nathI ja, ane che to sAcI nathI. Ama, je jAgrata avasthA ja sAcI nathI, to temAM je kaMI, je koIno anubhava thayo, te tamAma khoTA che, mithyA che. have vicArIe ke jevI rIte jAgrata avasthAno svapnamAM bAdha thAya che arthAt te rahetI nathI, tevI ja rIte svapna avasthAno jAgratamAM bAdha thAya che, tethI svapnAvasthA paNa Ne kALamAM rahetI nathI tethI te paNa sat nathI; anitya ane mithyA che. jAgrata ane svapnano bAdha suSuptimAM che tethI suSuptinI avasthA ke teno anubhava sat che tema rakhe mAnatA! suSupti ane teno anubhava jAgratamAM bAdhita thAya che ane svapnamAM to saMketa paNa suSuptino nathI. Ama, traNe avasthA sat nathI. to te traNe avasthAmAM je kaMI anubhavAya che te eka yA bIjA samaye bAdhita thaI jAya che tethI svapna, suSupta ke jAgrata avasthA sat to nathI ja paNa mithyA che, mAyika che. Aropa che, AbhAsa che, nicoDa eTalo ja ke sarva anubhavo asat ane mithyA che. kAraNa ke, traNa avasthA sivAya koI kaMI anubhavatuM nathI ane traNe avasthA asat che. ...te ja vicAradizAmAM prayANa karatAM pakaDAya che ke saMsArane paNa utpatti ane laya che. tethI samagra jagata paNa Adi ane aMtamAM nahotuM, te mAtra vartamAnamAM anubhavagamya che, tethI saMsAra paNa asat che. gatanuM sAcuM astitva nathI, te to mithyAbhAsa che. jgata eTale ja nAma ane AkAra. ane jema ghaDo, naLiyAM, IMTa vagere nAma ane AkAra mATI para Aropita che tema ja saMsAranAM tamAma nAma ane AkAra niraMjana, nirAkAra, anAmI AtmA para Aropita che. AtmA ja eka sat che, adhiSThAna che. bAkI badhuM ja ajJAnathI, saMkalpathI dekhAya che, anubhavAya che ane ajJAnI anAtmA nAma ane AkArane satya mAne che. mATe ja graMthe sacoTa nirdeza karyo ke "sarva ajJAnena prama' ane vividha saMpa : :
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ sta' mAre je zAnI che tene to mAtra eka advitIya AtmA ja jaNAya che. jene adhiSThAna pakaDAya tenI kvatarUpI bhrAMti sarI jAya che che; je jJAnamAM jAgI jAya che tenI svapnavat jagatanI bhramaNA tUTI jAya che. tethI "jJAnena vinIyate" ukti paNa zAnamArganA pathikane dIvAdAMDI samAna che. potAnI svasvarUpanI anubhUti karanAra aSTAvakra muni paNa tevI ja vANI uccAre che jeno bhAvAnuvAda nIce mujaba che: "cinmAtra meM hI satya huM yaha vizva vaMdhyAputra che! nahIM vAMjha suta janatI kabhI; taba vizva kahane mAtra hai! jaba vizva kucha hai hI nahIM; saMbaMdha kyA phira vizvase! sambandha hI jaba hai nahIM choDuM kise? pakaDuM kise? zrI bholebAbA je jhUtano ApaNe anubhava karIe chIe, jemAM ApaNe sukhI-du:khI thaIe chIe, je jagatanA padArtho pAchaLa gheTa mUkIe chIe ane phariyAda karIe chIe ke ame to rahyA gRhasthI; amArAthI tyAga-vairAgyanI vAta ja zakya nathI. e gRhasthIe kadI vicAra karyo che ke pote sthira che ke ghara sthira che? pote asthira che ke ghara asthira che? aMgrejIvALA kaheze: "ame to hAusaholDara chIe." vAstavamAM to "dha Ara helDa bAya hAusa. che nevara holDa hAusa." sarvasAmAnya uhApoha sarvatra saMbhaLAya che: "ame to saMsArI chIe." are! koI vAra to vicAro! "saMsAra che kharo? je saMsAra hoya to koI saMsArI kahevAya. are! saMsAra je ApaNA ajJAnanI pedAza che to vicAro ke ajJAna che kharuM? avidyA ke ajJAnanI zarUAta kayAre thaI! koI jANatuM nathI. ajJAna che zuM? che kyAM? tevI vicAraNA karatAM "ajJAna' adazya thAya che. "ajJAnanI zodha thatAM, jJAnanI daSTi paDatAM ja je te bhasma thAya to saMsAra mAM bace? ajJAna kAraNa che, mta kArya che. bIja baLe to vRkSa kyAM rahe? AvI ja vicAraNAne abhipreta karavA zrI raMga avadhUta potAnI avadhUtI mastImAM lalakAre che ke,
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ (84) koka viralA "tAta napuMsaka mAtA tUta, bethI dekhI moTA moTA bhame; moTuM acaraja moTA laDe; nAsti tenI mAne raDe. bALaka phosalAvavAnI vAta; manI putrI kALI rAta. mithyA kahenAro tuM kUNa ? nirguNa mAMhe kyAMthI guNa? mULa guNa nA, kyAM nirguNa? bhUta nahIM tyAM bhUvo phUga ?' jyAM mULa ja nathI zAkhA (DALI) kevI? je saMsAra ja nathI to saMsArI (jIva) kevo? ane saMsAranA sarjanahAranI bhrAMti kyAM? kevI? je saMsAra kharekhara che ja nahIM tenI mA kevI? jenI mA' nathI tenA raDanArA kevA ? kevuM gahana satya saraLa bhASAmAM "nAsti -- asti tenI mAne raDe." A to bALaka buddhivALA, aparipakva, maMdamativALAne phosalAvavA mATe ja jgata, teno racayitA, Izvara ane jagatamAM rahenAra jIva tevI racanA che. jJAnamAM nathI koI racayitA nathI koI racanA, nathI koI jIva ke je bane ziva; nathI saMsAra ke koI tene tare ne koI temAM DUbe; ne mArA jevo kinAre rAha jue! je che ja nahIM te mithyA paNa nathI ja. je eka advitIya che, jyAM bIjo nathI tyAM A sat che, tema kahenAra paNa nathI ja. mATe ja 'viveka bhagavAne uccArI che upajyuM moTuM bhUta. aMdara rame. jyAM kArya ja nathI kAraNa kyAM ? racanA ja nathI racayitA kevo ? jgata nathI to Izvara kyAM? bhUta nahIM tyAM bhUvo kUNa? cUDAmaNi'mAM aMtima satyanI agamya vANI zaMkarAcArya "pAramArthika satyamAM vAstavikatAmAM nathI koIno nAza ke utpatti, nathI koI baddha ke koI mukta, nathI koI mumukSu ke na sAdhaka. na nirodho na cotpattiH na baddho na ca sAdhaka: / na mumukSurna vai mukta ityeSA paramArthatA // 575 // "
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ (85) AvI vicAraNA te ja AtmavicAra che, je mokSanuM dvAra che ane jenuM lakSya paNa mukti ja che, AgaLanA zlokamAM je kahyuM ke "vividha saMvatva: vartA" ane "sarva mAne chama te ajJAna ane saMkalpa rahe che kyAM? tevo prazna Ubho thAya te pahelAM tenuM samAdhAna dazavi che. A ja che ApaNI amara, ajara paraMparAnuM adbhuta zaikSaNika lakSaNa ke zikSaka, gura, AcArya pote ja zaMkA UbhI karIne tenuM nidAna paNa kare, arthAta gurU ziSya thaI prazna uThAve ane pachI uttara Ape jethI vidyAthInI samaja tIvra ane spaSTa bane. etayoryadupAdAnamekaM sUkSmaM sdvyym| yathaiva mRdghaTAdInAM vicAra: so'ymiidRshH||15|| ca=jevI rIte paTAlInAmu mRt parva 35lAnam = ghaDo [>, naLiyAM, koDiyA) vagere mATInAM vAsaNonuM upAdAnakAraNa mAtra eka mATI che. etayo: yad upAdAnam (tavI rIte) A bannenuM arthAta (saMkalpa ane ajJAnanuM) upAdanakAraNa sUktam sat avyayam = eka, sUkSma, sat ane avyaya che.. - aca : vira: = A pramANe vicAra karavo, te ja "vicAra" che. ApaNe A zloka pUrve vicArasAgaramAM DUbakI mArI ciMtana karyuM ane samajavAno prayatna karyo ke dukha saMkalpanuM ja kArya che. saMkalpathI janmela darda ApaNI bahAra nathI tethI mtamAM te dardInI zodha karI tenuM nikaMdana kADhavAnA prayatnamAM to sariyAma niSphaLatA ja hAtha lAgaze. tethI saMto potAnA anubhavathI kahe che ke tenuM mULa aMdara che, je "huM kartA-bhoktA chuM tevo saMkalpa" che. je mULane aMdara poSaNa-puSTi maLatAM rahe to bahAra
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ (86) dadarUpI pAMdaDAM ke kALAM kApavAno kyAM che koI artha? vicAratAM samajAI jaze ke bIjAmAM bIjAne lIdhe Avela du:kha ane daI ApaNI ja vAsanA, apekSA ane mahatvAkAMkSAne lIdhe upaDelI mIThI khaNakhUjalI che. A dada-du:khane bhasmIbhUta karavA vicArano ari peTAvavAnI jarUra che je DALAM-pAMdaDAM sahita mULane nirmULa karI zakaze. cAlo, vicArAgnine peTAvIe-pragaTAvIe! jema aneka ghareNAMnuM upAdAna sonuM mAtra eka che ane mATInAM vAsaNonuM upAdAna mATI mAtra eka satu che tema ja aneka saMkalpo ane ajJAnanuM upAdAna ni:zaMka eka che, sat che, sUkSma ane avyaya che. ___ ekaM sUkSmaM sat avyayam iti anekanuM kAraNa eka che te to samajAyuM, paNa have punaH jAge che prazna ke ajJAna ane saMkalpanuM raheThANa kayAM? ane kaI rIte banne eka ja sthaLethI janme che? te samajAya to ja bannenuM upAdAna eka che tevuM svIkArI zakAya. ghaNI vAra jIvanamAM evuM ja bane che ke samajAya kharuM paNa svIkArAya nahIM ane je svIkAreluM che te samajAyeluM nathI hotuM. kaMI vAMdho nahIM. huM prayatna karuM chuM samajAvavAno. Apa sau Astika buddhithI ja nahIM, paNa grAhyabuddhi sAthe guNagrAhya daSTi rAkhIne zravaNa kare. samajavuM-samajAvavuM buddhinuM kArya che. svIkAravAmAM ke InkAravAmAM to ahaMkAra ADo Ave che. cAlo, sArA zrotA thaI pratikriyArahita mana vaDe- vItha dha helpa opha risepTiva mAInDa' sAMbhaLIe nahIM paNa zravaNa karIe-noTa onlI hiyariMga baTa lisaniMga'...saMkalpa ane ajJAnanuM kAraNa eka che te spaSTa karavA ApaNe mananI avasthAo jANavI paDaze. kAraNa ke saMkalpono pravAha mana dvArA ja abhivyakta thAya che. manane mukhya be avasthA che: grahaNAtmaka ane agraNAtmaka ane je grahaNAtmaka avasthA che tenI punaH be zAkhA che: yathArtha grahaNa ane viparIta grahaNa athavA anyathA grahaNa, je nIce mujaba darzAvI zakAya:
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ a grahaNAtmaka avasthA ' anyathA(=viparIta grahaNa) grahaNa svapnAvasthAmAM thAya te. jyAM je vastu ja nathI chatAM dRzya che. je rAta, divasa, samaya anubhavAya che te nathI chatAM viparIta grahaNa thAya che. (07) mana ba yathArtha grahaNa jAgratamAM grahaNa thAya te indriyagamya padArtho ane mAnavasarjita samaya agrahaNAtmaka avasthA | arthAt mananI zAMta avasthA je suSupti che, "jyAM kaMi grahaNa nathI' tevuM mAtra smRtirUpa grahaNa che=jagata ke saMsAranuM agrahaNa che. AvI mananI avasthA samajyA bAda vicAravAnuM ke jyAre mana jAgRti ke svapnamAM je kaMI grahaNa kare che te sarva saMkalpathI ja grahaNa thAya che. jAgRtimAM huM pApI, puNyazALI, milamAlika, tavaMgara, garIba, DaoNkaTara, enjiniyara, netA, abhinetA, rUpALo, rUpo chuM tevuM je kaMI grahaNa thAya che te sarva saMklpanuM ja kAraNa che. prathama meM saMkalpa karyo ke huM zarIra, ane vikalpa uThyo ke 'nA nA-mAtra zarIra nathI, kartA-bhoktA paNa chuM. eTaluM ja nahIM, zarIrabhAve nAno, moTo, yuvA ke vRddha paNa huM ja chuM. Ama, aneka vicArone meM grahaNa karyA ane je huM nathI te te sarva huM chuM evuM ThasAvI dIdhuM. A to jAgratanuM nATaka! paNa bIjo aMka zarU thAya svapnamAM ane tyAM je samaya, je rUpa, raMga, deza vastu ke kALa nathI te sarvanuM viparIta grahaNa paNa mananA saMkalpane ja AbhArI che. ane aMte chellA-trIjA aMkamAM "mane kaMI grahaNa nathI'-'huM kaMI jANato nathI' 'Ai DonTa no enIthiMga' 'am viSmapi na nAnAmi tevI agrahaNAtmaka
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ (88) vRttinuM grahaNa paNa saMkalpane ja AbhArI che ane svarUpanA ajJAnanI tene saMmati che. Ama, triaMkI nATakamAM vicAravAnuM ke nathI huM nATaka, nathI tenuM pAtra, nathI tenuM sTeja, nathI tyAM prekSakonI saMmati ke mati. huM to triaMkI nATakano adazya, aspRzya, araMga, asaMga, ni:saMga, draSTA ' ke sAkSImAtra chuM. jo huM nathI to nathI anyathA grahaNa, nathI yathArtha grahaNa ke nathI agrahaNa. athavuM vicArAgni pragaTAvavAnA saMdarbhamAM vicAravAnuM ke huM chuM adhiSThAna traNe avasthAnA AropanuM huM ja chuM AdhAra svapna, jAgRti ane sumino; chuM huM ja savadhAra mArA manano, mananA saMkalpono ane tenI yathArtha grahaNa, viparIta grahaNa ke agrahaNAtmaka avasthAno. have vicAravAnuM ke.. jo huM nathI to mana nathI, mana nathI to kaMI nathI ne chatAM "kaI nathI' kahenAra nathI tevuM nathI. sarvano InkAra karanArano InkAra thaI zake tema nathI. tethI chuM huM ja adhiSThAna svapna, jAgrata, sumino, are, svapnamAM saMkalpa ja ghaDe che sarjana.. teno huM jJAtA chuM. jAgRtimAM vidhyadoDa che saMkalpa jeno huM sAkSI chuM. Ama, saMkalpanA jJAtA huM eka chuM. 'ham saMkalpano AdhAra; manane sattA pradAna karanAra saMta chuM. "satuM have samajAyuM ke suSumimAM... agrahaNano, suSuptimAM mtanA ajJAnano
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ (89) jJAtA paNa huM ja chuM. Ama, "saMkalpa" "ajJAnano jJAtA huM avyaya chuM... avyayam ane jJAnAne to chuM huM sAkSI... saMkalpa' ane mArA "ajJAna'no. saMkalpa "ajJAna jIve che mArA para. jema jIvita che sarpa dorI para. Ama, mArA Aropano huM sAkSI sUkSma chuM.. sUkSmam tethI ajJAna, saMkalpanuM upAdAna huM.. kevo chuM? huM "gvaM sUkSma savyayam" - eka, sUkSma, sata, avyaya chuM tema ja mAre vicAra karavo joIe. to ja samajAya ke saMkalpa, ajJAnanuM je eka mAtra kAraNa che te mujathI bhinna nathI ane anekanuM upAdAna eka hoI zake tevuM svIkAravAmAM vAMdho nahIM Ave. jevI rIte dorI upara je vyaktine sarpa dekhAya che tene ja dorInuM ajJAna paNa dekhAya che. arthAt dorInuM "ajJAna" ane sarpanuM jJAna eka ja vyaktine thAya che. dorInuM agrahaNa ane sarpanuM grahaNa thAya che tenuM kAraNa eka ja che. eTaluM ja nahIM paNa bhrAMti naSTa thatAM te ja vyaktine pAchuM dorInuM grahaNa thAya che = arthAt dorInuM jJAna thAya che. Ama dorInuM jJAna = grahaNa dorInuM ajJAna = agrahaNa sarpanuM bhAna = viparIta grahaNa traNenuM upAdAna eka ja che. traNenuM kAraNa mAtra sata eka che.
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ (90). ane je eka ane sat che te ja huM chuM. tevo huM kevo chuM? jJAnasvarUpa, sarvano zAtA chuM. mATe ja jAgratamAM gatanuM bhAna (-yathArtha grahaNa) mane ja thAya che. svapnamAM jyatanuM (viparIta grahaNa) zAna mane ja thAya che. sumimAM jjatanA abhAvanuM zAna (graha) mane ja thAya che. Ama yathArtha grahaNa, agrahaNa, viparIta grahaNano zAtA eka ja che. jAgratamAM saMsAranuM astitva ke bhAva che tevo AbhAsa, svapnamAM saMsArano viparIta bhAsa ke sumimAM saMsArano bhAsa-AbhAsa na thavo, A badhuM je "sUma, vi, sat sattAmAM thAya che, te ja sattA ane rti athatuM astitva ane caitanya huM ja chuM-tema vicAravuM, samajavuM ane svarUpane svIkAravuM vicArohanamAM dolata hAtha lAgI ke huM ja chuM kAraNa ajJAna' ane saMkalpanuM chatAM mukta huM karya-kAraNathI evuM chuM adhiSThAna eka huM AvI vicAraNAmAM je koIne zaMkA thAya ke je ajJAnanuM kAraNa hoya te ghora ajJAnI ja hoya athavA je saMkalpanuM kAraNa hoya te to sadAya parivartanazIla ja hovuM joIe... ane saMkalpo jevI caMcaLatA ja tenA kAraNamAM hovI joIe. AvI zaMkAnA svIkAramAM thayo huM ja caMcaLa, vikArI, azAnI,...paNa bhagavAna zaMkarAcAryajI AvI samasyA pedA thatAM pUrve ja tenuM damana kare che ane jaNAve che ke, ahameko'pi sUkSmazca jJAtA sAkSI sadavyayaH talanAtra saho vivAha roDayamI dAdA maja vaLI maha : sUma =huM eka, sUkSma ane sAta sAta sat a zAtA, sAkSI, sat ane avyaya chuM. mana na leze bAbatamAM saMdeha karavA jevuM nathI. : aca : vivAda AvA prakArano vicAra te ja sAcI tatva vicAraNA che.
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ (91). mota, sAkSAtkAra, AtmajJAna, svasvarUpadarzana, mukti ke aparokSAnubhUtinA aMtima sAdhana tarIke vicAranI vicAraNA cAlI hatI. tenA anusaMdhAnamAM vicAramALAno A aMtima ane prathama meru jevo maNako che. anna = saMka' vicAraNA saMdehamukta hovI joIe; zraddhAyukta hovI joIe; spaSTatA ane sAtatya saMyukta hovI joIe; kRtisaMmata taddI sazakata hovI joIe. to ja tene savicAraNA kahevAya, AtmavicAraNA kahevAya, tatvavicAraNA ke vivekavicAraNA kahevAya. je vicAramAM sAtatya ane spaSTatA nathI, ciMgi vidhAuTa kleriTI eNnDa kansisTansI. tenA pAyAmAM ja sadeha che ane tene divAsvapna ke "TrimiMga" kalpanA kahI zakAya, vicAraNA kkI nahIM. mATe mumukSue viveka dvArA anAtmavicAra tyAgI sadeha samApta karI zraddhAvAna thaI vicAravuM ke. 'ahameko'pi sUkSmazca jJAtA sAkSI sadavyaya : have anukrame vicAraNA AraMbhIe.... a4mu : huM eka chuM... eka, eka to ghaNA hoya-sUrya eka, pRthvI eka vagere. paNa huM tevo eka nathI. sUrya jevA to aneka tArA che, pRthvI jevA aneka graha che. huM mAtra eka nathI paNa eka ane advitIya chuM. mArA jevo bIjo nathI tevo huM eka chuM. mATe ja huM advitIya chuM. AI ema nonaDayuala suprIma riAliTI. huM eka chuM. arthAtu anekamAM huM eka chuM. mATe ja mAruM mahattva che. vaividhyamAM ekatA te ja huM eka chuM chatAM anekamAM abhinna huM arthAt aikyamAM vaividhya paNa huM ja chuM. anemAM ekanI zodha che, mATe ja zAsa che. zruti che, guru che. mATe ja mumukSune mokSa che. tethI ja nirdezaka ane nirdeza che. jayAM heta che te to spaSTa che, temAM pramANanI. guranI zArAnI jarUra nathI. bheda to narI AMkhe AMdhaLAne paNa dazya che. anekamAM eka abhedatatva huM chuM. te samajavA ja guru-ziSya paraMparAnI jarUra che ane veda jevI anAdi brahmavidyAnI anivAryatA che. manuM . huM eka chuM kahevAno artha ja e thAya ke huM apUrNa
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ (92) nathI-paNa pUrNa chuM. kadI kayAMya be pUrNa na hoI zake. tethI huM eka tenuM gaMbhIra rahasya e ja ke "huM pUrNa chuM." je pUrNa che te mAtra eka advitIya che. pUrNa arthAtuM tenAthI kaMI bhinna dUra nathI. je kaMI astitvamAM che te sarva tenAmAM samAviSTa che. athAt je kaMI che te badhuM pUrNa dvArA AcchAdita che. "evarIthiMga eNnDa enIthiMga Ijha pareDa bAya nonaDayuala riyAliTI athavA pUrNa dvArA saMpUrNa bhrAMtirUpI sarjana vyApta che. samajAvavA kahI zakAya ke koI vastu AkAzathI bahAra nathI, sarva AkAzathI vyApta che. tethI sApekSa ISTae AkAza pUrNa che. tArA, graho, sUyAM brahmAMDa mAtra AkAzamAM ja che. tethI AkAza dI be na hoya. je be AkAza hoya to banne ekabIjAthI apUrNa thaI jAya, maryAdita thaI jAya, aMtavAna thaI jAya; anaMta na hoI zake. daitamAM banne ekabIjAthI maryAdita che. Ina DayuAliTI botha Ara limiTeDa bAya Ica adhara" tethI vicAravAnuM ke huM "eka" to chuM ja, paNa "paNa" chuM. apUrNatA mane sparze tema nathI. mArAmAM kaMI umerI zakAya nahIM, na to kaMI bAda thaI zake, 'eka' mAM jyAM anya nathI tyAM koNa umere? ane kyAMthI lAve? je bIjuM hoya to tyAMthI umeraNa lAve! tema ja ekamAM jayAM bIje daza" nathI tyAM bAda karI make kyAM? ane tevo prayatna kare koNa? mATe ja kahyuM ke je eka ane pUrNa che temAM je kaMI umerIe to paNa te pUrNa ja rahe, vadhe ke nahIM ane kaMI bAda karatAM ghaTe nahIM pUrNa ja rahe. kAraNa ke umeravAnI vastu paNa pUrNamAMthI levI paDe ane temAM ja umeravI paDe. arthAta bAda karavAnuM ke umeravAnuM tyAM zakya ja nathI. jema ke "limiTalesa mAInasa vana miliyana ikavala Tu limiTalesa ane limiTalesa plasa Tena miliyana Ikavala Tu limiTalesa." Ama, anaMtamAM umeravAthI ke bAda karavAthI koI pheraphAra thato nathI. tethI huM eka, atiIya ane evuM pUrNa tatva chuM ke jemAM koI parivartanane avakAza nathI. AI ema celesa enTiTI AvI tatvavicAraNAmAM spaSTa thAya che ke je huM eka eTale pUrNa chuM, to pachI mAruM eka zarIra paDe ke hAra paDe, atyAre tatkALa paDe ke hajAro varSa pachI paDe, mArI paripUrNatAmAM zarIranI jyAM bhrAMti ja nathI, tyAM kyAM hoya zoka! kyAM rahe zarIrano moha? A zarIra game teTalAM varSonuM kema na hoya! ghaNA yogI, maharSi
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ (93) saMto, lAMbA AyuSyanA vahemamAM jIve che. are, jyAM huM pUrNa chuM, anaMta chuM, tyAM lAMbI Ayu mane kyAM AMbI zake? ane huM to aparivartanazIla eka che. zarIrane vRddhi ane vikAra che, parivartanazIlatA che, teno mane moha kyAM? chatAM Aje pUjAya che bhrAMti. "joyuM ne emanI umara to varatAtI ja nathI! koI 400, 500 he che. e to yogI che." "ATalI moTI umare paNa joyuM ne mukhanuM teja!-eka karacalI nathI mAM para!" AvA sau hADa, mAMsa ane zarIranA AkArane ja jonArA, cAmaDIne, ja bhAkhanArA, RSi aSTAvakanI bhASAmAM to camAra mAtra che. teo potAnI pUrNatA, ekatA, advitIyatA gumAvI beThA che. mATe vicAravuM ke he prabhu, mane AkArathI mukta kara, dehathI bhinna kara, rUpanI anekatAthI alaga karI ane "sva" svarUpanI ekatA, pUrNatA, abhedatAthI eka kara, kAraNa ke huM eka atiya Atmatatva chuM. madam sUkSma.. huM sUkSma chuM.' huM sUkSma chuM eTale huM sauthI mahAna chuM tevo gUDhArtha A nAnA vAkyamAM abhipreta thAya che. zravaNa karatAM Azcarya thAya tevI A vAta che chatAM hakIkata che. tethI koie laghutAgraMthithI pIDAvAnI jarUra nathI. je sUkSma thai zake te ja sarvavyApta thaI zake. tethI vicAravuM ke he prabhu, je nAno chuM to mane eTalo nAno banAva ke mArAthI nAnuM koI na hoya, huM eTalo sUkSma thAuM ke sRSTinA kaNa kaNamAM, gagananA aMgeaMgamAM samAI jAuM. vyApaka thavA mATe sUkSmatA eka ja rasto che. ane kharekhara to jyAM koI rasto ja nathI te ja mAruM aMtima lakSya che. mAro AtmA sarvavyApta che, kyAMya nathI tevuM nathI. are, jene huM mAro AtmA' kahuM chuM te ja huM chuM. te mAtra jaDa, mRta zarIranI sImAomAM ja keda nathI; te atisUkSma, nAma-AkAranI pele pAra che tevuM samajAtAM spaSTa thAya che ke.. huM sUkSma chuM. jema AkAza sUkSma che, mATe sarvavyApta che. huM to AkAzathI paNa sUkSma chuM. AkAzanuM paNa kAraNa chuM. tethI AkAzathI paNa mahAna huM virATano virATa chuM.
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ (94) je je sthULa zarIradhArI che te eka sthaLe che. guru jevA graha ke sUrya paNa koI sthaLamAM che. huM nirAkAra chuM mATe sthaLa-dezamAM keda nathI. AkAra sau da2ya che. huM adazya sUkSma tatva chuM. have samajAyuM ke sUkSmAtisUkSma huM tethI sarvavyAma huM sarvavyApta huM mATe ja nirAkAra huM. nirAkAra che tethI to adazya huM adazya evo chuM ke AMkhano aviSaya huM huM viSaya nathI tethI ja vizeSaNothI mukta huM. anAmI huM, chatAM sUkSma kahI oLakhe sau. mane mApavA, mArI sUkSmatAne AMkavA che mAtra rasto eka. lokoe mane mAryuM lebala eka sarvavyAsa." huM sarvavyApta mArI sUkSmatAne mANavA. mArI kSitijone AMbavA vyApakatAnuM parimANa zodhAyuM. je sauthI vadhu vyApaka te ja sauthI sUkSma hoi zake agara sUkSmAtisUkSma ja sarvavyApaka hoI zake. Ama, lebala mAravAnI suTevavALA samAje mane ajANatAM kahyuM, "huM sUkSma chuM." paNa rahyo huM vicAraka. samajI cUkyo ke A to mtanI samajAvavAnI eka bhASA che, jemAM maryAdA che. huM vAcAtIta, amaryAdita tattva chuM. 'sUkSma" zabda paNa koinA saMdarbhamAM vaparAya to huM sApekSa thaI jAuM paNa vicAratAM samajAyuM ke huM sUkSma, sarvavyAsa, advitIya evo eka chuM. mtanI sApekSa paribhASAthI mukta nirapekSa tatva chuM. aham jJAtA huM jJAtA chuM. vicAraNA kevuM adbhuta amogha zasa che ke jenA dvArA mArI laghutAgraMthinuM viNa prayatna chedana thaI gayuM. mane to ema ke huM kaMI jANato nathI. ajJAnI, mUDha, alpamati chuM. amogha zastranA sAnnidhyamAM Aje samajAyuM ke mArI AvI dhAraNA ja sAbita kare che ke huM mArI mahatAno, mArA azAnano, mArI alpamatino jJAtA chuM, arthAt huM jANanAra chuM. nathI huM ajJAna ke nathI ajJAna mAruM, je tevuM kahe che te mana ane buddhino paNa huM zAtA.. ahA! A jANatAM ja huM uchaLyo anaMtamAM! are,
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ (5) mArI aMdara ja kUdIne huM mane saMsparza karI zakyo. jema sUryana aMdhakArano paricaya ja nathI * tema huM to zAnasvarUpa chuM. kyAM che mane sparza ajJAnano! nA mane paricaya mUDhatAno, mukhatAno, ajJAnano. e to jema sUryaprakAzanA abhAvane loka aMdhAra kahe che. tema ja "sva" svarUpAnubhavanA abhAvamAM ja loko potAne ajJAnI kahe che, "sva" svarUpanA sAtha ne saMgAthamAM, tenA divya prakAzamAM huM sAkSAt zAna chuM. AI ema averanesa, kaoNnsiyasanesa. huM nitya caitanya chuM. caitanyaghana evo huM sarvano jJAtA chuM. mArA mATe kayAreya kAMi paNa ajJAta ane anabhinna nahotuM, nathI, nahIM rahe evo nityacaitanyasvarUpa huM jJAtA chuM samasta brahmAMDano ane brahmAMDa mArA mATe zeya viSaya che. je je zeya che te te dRzya, sAkAra ane Adi - aMtavALuM che. jyAre huM adazya, nirAkAra, anAdi anaMta, sarvano jJAtA chuM. jeno huM jJAtA chuM, je mArA mATe zeya che, tethI taddana bhinna huM... ane sau dazya ane tamAma zeya padArthono prakAzaka jJAnasvarUpa huM. traNa avasthAo-jAgrata, svapna, suSupti-no; traNa zarIro-sthULa, sUkSma, kAraNa-no; traNa guNa-satva, rajansa, tamasa-no; pAMca jJAnendriya, pAMca karmendriya, pAMca prANa, paMcamahAbhUta-ane jyAM ; jyAM paMca-no prapaMca hoya te sarva dazyaprapaMcano jJAtA huM ja chuM. traNa-traNanI tripuTI bhale pachI te dazya, kaTA, draSTi ke jJAtA, jJAna, zeya hoya -huM tevI tripuTIno jJAtA-tamAma tripuTIthI bhinna aspRzya tatva chuM. jJAnasvarUpa huM, mATe ja sarvano jJAtA ane sarvane skUrti = caitanya pradAna karanAra huM ajara, amara, anAmI, abheda, abhaya, anaMta, sarvajJa, jJAnasvarUpa sarvanuM aMtima advaita lakSya huM. 6 tAlI". huM sarvano sAkSI chuM. A to pAramArthika vicAraNA cAle che, tyAM vyAvahArika koI prasaMganA sAkSInI vAta nathI, nathI koI ghaTanA ke banAvanA saMdarbhamAM sAkSI koI. paNa AtmavicAramAM vicArano ke je koI ghaTanA, prasaMga, banAva sarjAya che te sau samayanI aMdara bane che te samayano, kALano huM sAkSI chuM, arthAta nathI huM samayamAM, nathI samaya mArAmAM. huM kALathI bhinna teno sAkSI che. tethI ja huM samayathI mukta chuM. samayanI pele pAra huM AI. ema kahI phoma TAima. nathI huM samayamAM Avyo, nathI samayamAM javAno;
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ (96) paNa samayamAM janmanArAM ane maranArAM tamAma zarIrono huM sAkSI chuM. A che pAramArthika vicAraNA. sAkSI eTale zuM? huM sAkSI "samaya" ke 'kALA'no, tethI kALa" yamarAjano paNa huM sAkSI chuM. mATe "AyuSyathI mukta huM mane Ayu ke umara kevI? te to zarIranI che. to pachI varSagAMTha kevI! te to AropanI che. to pachI saMto, mahaMto, dharmadhuraMdharono paNa janmadivasa, puNyatithi ujavAya che, utsava manAvAya che te zuM? are bhAI! A to AropanA, paDachAyAnA, zarIranI bhrAMtinA utsavone bhrAMtimAM ja sAcA mAnI bhramaNAmAM badhuM ujavAya che ane ajANye ja janma mRtyunA paribhramaNane AvakArAya che. mumukSue, vicArake vicAravuM ke huM to kALano sAkSI, to nathI mAre Ayu ke umara, to kevI mArI puNyatithi ke kyAM rahI koI pApI tithi? are! zarIramAtra che atithi dharatI para. tithi, atithi nirbhara che kALa para! huM to kALano paNa kALa. tethI nathI kALa sAco. are, nathI mAre yuvAnI ke vRddhatva. huM ajanmA nitya zAzvata chuM. sAkSInuM je "sAkya che te kadI satya nahotuM nathI ane nahIM rahe, to pachI zarIrasAzya ja khoTuM che to tenI AvavAnI tithi kyAMthI sAcI hoya? ane javAnI paNa satya nathI. are bhrAMtimAM vaLI pUNyatithi kevI? ane apuNya kevI? huM to pApa-puNya, sukha-du:kha, Adi-aMtano sAkSI chuM teTaluM ja nahIM paNa atithi thai zarIramAM rahelA jIvano paNa sAkSI huM jagatano paNa sAkSI ane jagatai izvarano paNa sAkSI chuM. mATe ja jIva, mta, Izvara mArA mATe sAkya che, sat kadI nahIM huM bhinna chuM traNethI, mATe ja adhiSThAna chuM jIva, jagatu ane IzvaranuM sAkSI...huM mAtra kALano ja sAkSI nathI, paNa dezano paNa sAkSI chuM, arthAt "AI ema viTanesa opha TAIma eNnDa spesa." tethI dezathI mukta huM arthAt eka sthaLe dezamAM spesamAM huM janmyo nathI; zarIra janmeluM che. gharanA khUNAmAM ke davAkhAnAnA oNparezana thiyeTaramAM - are, suvAvaDakhAtAmAM je jIvanuM khAtuM khUleluM te nathI jIva huM, nathI zarIra huM nathI te janmanuM sthaLa che chatAM badhe ja phorma bharavA mATe prazno hoya che ke "plesa opha bartha - janmasthaLa ane bIjA kolamamAM prazna hoya bartha DeiTa' - 'janma-tArIkha have huM kema samajAvuM ke nathI mAre janma, kAraNa, huM kALano sAkSI chuM; nathI mAre janmasthaLa, kAraNa, huM dezano sAkSI
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ (97) zuM karuM! mane samAje evA prazna pUchavA! ane jevA ne tevA javAba apAyA. mane jo huM bhUlathI AbhAra mAnuM to ja mAre janma, ane je janma mAro to ja mAre janmasthaLa ane je eka sthaLe Avyo to nizcita bIjA sthaLe paDavAno. paNa mane samajAyuM ke huM to dezano sAkSI. tethI dezamAM huM Avyo nathI, dezamAM koI sthaLe paDavAno nathI. je AkAra, sAkAra che te ja dezanI kedamAM keda che. ola phormsa Ara limiTeDa bAya spesa. enIthiMga vica ijha bAunDa bAya spesa ijha nathiMga baTa pharma. paNa huM to nirAkAra chuM, ajanmA chuM, dezanI kSitijo, sarahadono sAkSI chuMmATe ja dezathI, kALathI mukta chuM. A sAlI.rakhe koI mAne ke huM deza-kALano sAkSI chuM tethI vastumAM-ojekaTamAM keda chuM. huM to "vastuno paNa sAkSI chuM. arthAt huM viSayano sAkSI aviSaya chuM. Iksi, mana ane buddhino je viSaya ke vastu che temAM to bheda che, eka AkAra bIjA AkArathI judo che, eka vastu bIjAthI bhinna che; paNa huM to sarvanuM kAraNa-sarva kAryathI abhinna chuM. bhinnatA ane bhedano sAkSI huM bhedathI eka kaI rIte hoi zake? bhinnatA to sAkya che tethI te satuM nathI ane asat vastuno sAkSI satu huM. ane sAkSI ja mAtra sat che, kALathI para che ane kahevuM hoya to traNe kALamAM che. ane sat eTale ja ke je deza, kALa, vastuthI mukta hoya, aparicchinna hoya ane je evuM aparichina che te ja che sAkSI traNenuM...ane evuM che koNa? mArA sivAya bIjuM koNa hoI zake? chuM huM ja vastuno sAkSI. mATe mArAmAM nathI svagata, svajAtIya ke vijAtIya bheda. huM abheda, abhaya chuM. bhedamAM ja bhaya! je abheda, te abhaya. Ama, huM sAkSI deza, kALa vastuno. paNa yAda rAkhIe ke nathI koI sAkSI mAro. sAlIno sAkSI koi nathI. - chuM huM sAkSI mAro; mATe ja huM eka advitIya chuM. mAtra eka vedAna,
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ (98). phakta yuti, basa smRti ja advitIyatva pratipAdana karI zake tema che. ahaM sat avyaya: huM eka sAkSI samayano tethI ja sat chuM. huM hato, chuM ane rahevAno evuM zAzvata astitva huM, huM sat zAzvata chuM tethI mAro vyaya thaI zake nahIM. tethI avyabhicArI, acaLa, nizcaLa, avyaya, Atmatattva huM.. nathI vyaya mAro dezamAM, nathI kALamAM ane huM nirAkAra tethI nathI vyaya vastumAM nathI mAro aMta deza, kALa ke vastu dvArA, tethI anaMta huM... anaMta chuM mATe ja avyaya chuM. Ama, vicAraNAnA amodha zase kya saMhAra mArA sarva saMzayono ke aneka huM skULa huM, ajJAnI huM, samayamAM keda huM asa ane vinAzI chuM. AvI tamAma bhamANAne bhasmIbhUta karI meM mArA vicAra dvArA. jagatanA upAdAna kAraNa mAyAne mArI, tenA traNe guNane bALI, tenI nizAnI rUpe bhasmanA traNa lITA kapALe karyA che ke huM ja chuM dazyaprapaMcano saMhAraka, chuM huM ja ajJAna vinAzaka, chuM huM ja deza, kALa ane vastune daphanAvanAra... evo huM kevo? koi mAro sAkSI na bane tevo huM. eka, sUma, zAtA, sAkSI, sata, avyaya chuM __ "ahameko'pi sUkSmazca jJAtA sAkSI sadavyayaH" Avo brahmavicAra, AtmavicAra, svarUpavicAra je koI karI zake che te parama bhAgyazALI che. saoNMthoe to AvA ciMtana-manana ane vicAra karanAranI stuti karatAM kahyuM ke "je puruSa kSaNamAtra paNa brahma saMbaMdhI (AtmAnA) vicAramAM sthiratA rAkhe te puruSe sakaLa tIrthanA jaLamAM snAna karyuM che ema samajavuM; teNe sakaLa pRthvInuM dAna karyuM ema samajavuM. teNe hajAro yajJa karI sarvadavonuM pUjana karyuM che ema samajavuM ane teNe potAnA pitRono uddhAra paNa karyo che te puruSa traNa lokamAM vaMdanIya che." snAtaM tena samasta tIrthasalile; sarvA'pi dattA'vani:! yajJAnAM ca sahasramiSTamakhilA; devAzca saMpUjitA:!! saMsArAcca samuddhRtA: svapitaras-trailokyapUjyo'pyasau! yasya brahmavicAraNe kSaNamapi; sthairya mana: prApnuyAt!!
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ (99 ) ajJAna paricaya have graMtha navo paMtha le che. A pUrve AtmavicAra kema karavo te samajAvavAno prayatna thaI gayo. have pachI zloka 17thI 21 sudhI AtmAnI deha sAthe tulanA karI ajJAna eTale zuM te samajAvavA graMthe potAnA pravAhane vega Apyo che. AtmA viniSkalo hyeko deho bahubhirAvRtaH / tayoraikyaM prapazyanti kimajJAnamataH param // 17 // AtmA vinitaH phri H= =(AtmA kaLArahita eka che) AtmA niravayava eka che, beTha: vRmi: AvRta:-deha aneka avayavo ane AkArothI gherAyela che. tayo: maivayaM prazyanti=(paNa) loko A bannene eka samaje che arthAt deha e ja AtmA che' tema mAne che, ata: pam ajJAnam vija=AnAthI vadhu moTuM ajJAna karyuM ? ahIM eka vAta spaSTa che ke dehamAM anekatA che ane AtmA -jenA jevo bIjo nathI tevo eka che. prathama dehanI anektAno vicAra karatAM samajAya che ke deha traNa che. (1)sthULa zarIra (2)sUkSma zarIra (3)kAraNa zarIra - sthUla deha (phIjhikala grosa boDI)-je AkAra sAthe janme che ane mRtyu pAme che tene nAma apAya che ane nAmadhArIno nAza thAya che. A sthULa dehamAM hRdaya, phephasAM, magaja, jaThara, AMtaraDAM ema aneka avayava che, temAM aneka taMtro paNa che; pAcanataMtra, zvasanataMtra vagere. Ama sthULa dehanI anekatAmAM zaMkA nathI. dehanI aMdara paNa anekatA ane dehamAM paNa vibhinnatA. dehanA AkAra judA, temanA raMga judA, temanAM nAma aneka. are! UMcAI, vajana ane svabhAvanI bhinnatAthI kyAM ApaNe aparicita chIe? sUkSma zarIra (saTala boDI)-sUkSma zarIra jene DAghuo upADI laI jatA nathI paNa vAsanAnA samUhurUpe te navA garbhamAM praveza karI karmAnusAra sukha-du:kha
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ (100) | bhogavavA vAraMvAra janma le che. A sUkSma zarIramAM paNa anekatA che. te kula 17 avayavono sUkSma saMdha che. pAMca jJAnendriya + pAMca karmendriya + pAMca prANa + mana buddhi. sUkSma zarIrane liMgadeha paNa kahevAya kAraNa zarIra (kokala boDI)-kAraNa zarIra arthAta je sthaLa ane sUkSma zarIranuM kAraNa che. tene ajJAna paNa kahI zakAya. Ama eka ja zarIramAM traNa zarIro te ja anekatA che. Ama vicAratAM zarIranI aMdara paNa anektA ane zarIromAM paNa bhinnatA jovA maLe che. jyAre AtmA to evo eka che ke tenA jevo bIjo nathI mATe to tene advitIya kahe che. have A anekatAthI gherAyela zarIrane koI AtmA samaje te to ghora ajJAna ja kahI zakAya. eka aneka kaI rIte thAya ane anekane kevI rIte eka samajI zakAya? je AtmA ane deha paraspara vira8 dharmavALA che tenuM aikya saMbhavI zake tema nathI. chatAM A to bhAI, bheLaseLano jamAno! gAya-bakarInI carabIne loko ghI samajI khAvA lAgyA, bhagavAnano paNa Dara nathI tevA duSTa, pApI vepArIo ghImAM sastI carabI bhegI karI vecavA lAgyA...maracAMmAM lAkaDAno raMgIna vahera, pApaDamAM marIne badale papaiyAnAM bI evuM to kaMIka bheguM karAyuM. ajJAnathI lokoe khAdhuM bheLaseLanA jamAnAmAM vagara kharce je anAmI, nirAkAra, niravayavI, eka AtmAne zarIra joDe bheLavI zakAya to koNa aTake? ane zarIrane AtmA ja jANI amaratAno AnaMda maphata maLe to koNa choDe? ApaNe yAda rAkhIe ke zarIrane ja AtmA mAnavuM te to Aropane adhiSThAna samajavA jevuM sapane dorI mAnavA jevuM, chIpane cAMdI samajavA jevuM paDachAyAne "svasvarUpa mAnavA jevuM paththarane hIro ane pittaLane sonuM samajavA jevuM che. ane tevI ja rIte AtmAne zarIra mAnavuM te adhiSThAnane Aropa, dorIne sarpa, hIrAne patharA, svarUpane paDachAyo ane sonAne pittaLa svIkAravA jevuM ja ajJAna che. AvA ajJAnathI ja vAraMvAra ApaNe smazAnamAM virAma laIe chIe ane garbhamAM ArAma karIe chIe. aneka yoniomAM praveza karIe chIe. punaHjanmanA daravAje
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ (101) phtAra karIe chIe. AtmA viniA: --AtmA niravayava che. " viniSkalo vizeSeNa nirgatakalo niravayava ityarthaH " tAno artha je 'kALa' karIe topaNa 'kALa' ane kaNa kaNathI banelo deha te banne zarIrane ja che, AtmAne nahIM. mATe AtmA vinivRtta tevuM kahyuM che. huM zarIra chuM athavA AtmA ja zarIra che tevI ghora bhrAMti ja vyaktine ajJAnanA ghanaghora araNyamAM ghasaDI jAya che. 'huM zarIra chuM" tevI mAnyatA ja mane 'pApI, puNyazALI' banAve che, 'nAno moTo' ghaDe che, 'sukhI, du:khI' sarje che. zarIrabhAvanI bhramaNA ja ApaNane jaDa banAve che. ApaNe to caitanyaghana ke cetananA samuMdara chIe....chatAM ajJAnathI motanA cakkaramAM DubIe chIe. rakhe ApaNe mAnIe ke ApaNe cetana vyakti chIe, paraMtu sAkSAt caitanya ja ApaNuM svarUpa che. caitanya tattva ke sattva ja mAruM alaukika rUpa che. AtmA ane dehane bhinna karavAnI dizAmAM prayANa karavuM te ja AtmavicAraNA, te ja paMtha che pAvana sAkSAtkArano, te ja svarUpa khojanI AMtarajhaMkhanA che. AtmA ane deha ajJAnathI khUba bhaLI gayA che. temane chUTA karavA nIcenI rIto vicArIe. gatamAM mAtra be ja vastu che: (1)jJatA, (2)jJeya. (1)jJAtA arthAt jANanAra, (2)jJeya arthAta jANavAnI ke jaNAyelI vastu. jJAtA eka che ane jJeyamAM aneA che. je jyu che te kadI zAtA nathI ane je cetana che te kadI jJeya thaI zake nahIM. arthAt indriyano viSaya ke vastu thaI zake nahIM. zAtA eTale ja AtmA, je dareka vyaktimAM 'huM, ahama, 'AI" meM tarIke jANIto che ane 'huM' je jANuM chuM te 'A', m, "dhIsa', 'ha' kahevAya che. A ghara, A vRkSa, A parvata, A AMkha, A zarIra, Ama je mane jaNAya che, jene huM jANuM chuM te mArA mATe zeya che.
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ (100) je je zeya padArtha che te ja che. je je "la che temAM anekatA che. je je anekarUpe che tene zAtA "ame che. "maNe mAtra eka che. ara ke huM e ja zAtA. huM zAtA cetana chuM. "A deha jaDa che. huM aparivartanazIla chuM. "A deha vikArI che. svapnadraSTA huM dama , svapnasRSTi A ddha che. huM svapnano zAtA chuM, svapnasRSTi zeya che. huM rahuM chuM; svapnasRSTi cAlI jAya che. huM Avato-jato nathI; "A" "tame sarvatra Ave-jAya che. huM zAtA zAnarUpe rahuM chuM; zAnamAM 'A' mta rahetuM nathI. 'maha huM brahma chuM. "A" " sarva bhrAMti che. zarIra sau 'A' "la che. 5 'A' zeya che. bhrAMti che. bhrAMti kadI brahma thaI zake nahIM. chatAM zarIrane je AtmA mAne, bhrAMtine brahma jANe, kadI te zAni hRdayamAM na ANe. AtmA niyAmakazcAntar deho bATo niymykH| tayorakyaM prapazyanti; kimajJAnamata: prm||18|| mAtmA niyAmaka = anA:AtmA niyAmaka ane dehanI aMdara che. te vAta niyaSya deha bahAra ane niyama che. taya devayaM prapatti =se bannene eka mAnanAra mATe ataH pa masAna vi? =AnAthI vadhu ajJAna kyAM? AtmA niyAma:' =AtmA niyAmaka che.' AtmA niyAmaka che te eka saMketa che. koI jyAre niyAmaka hoya, niyaMtA hoya, tyAre bIje jarUra niyama hoya ane teno koI niyama paNa hoya. artha evo che ke eka
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ (103) 'phulara' ane bIjo 'phula' che. rAjA kaMI kare nahIM paNa bIjA pAse kArya karAve che. rAjAnA mAtra IzArAthI ja pradhAno, maMtrIo, taMtrIo, kArya calAve ane nagaranuM rAjataMtra cAle. tema AtmA pote kaMI karato nathI. tene to IzArAnI paNa jarUra nathI. mAtra tenI hAjarIthI, astittvathI ja zarIra pAcanataMtra, zvasanataMtra vagere taMtrone calAve che. tethI ja kahyuM, 'zarIra, niyamya che.' 'veha niyamya' je AtmA pote kArya kare to to kartA thaI jAya. te to sAkSImAtra che. zarIra jagata sAthe saMdezAvyavahAranuM tamAma kArya kare che. tathA AtmA akartA, abhoktA che. tethI ja kRSNa paramAtmAe paNa bhagavadgItAmAM kahyuM ke "nava dAre pure peDhI neva vaMn na jAyan'|| (bha.gI. 5.13) AtmA to nava dvAravALA puramAM, zaheramAM rahe che ane te nagara te ja zarIra. Ama, AtmA zarIrathI bhinna che tevuM mAnanAra pote kaMI ja karato nathI, karAvato nathI. tethI ahIM viparIta artha na letAM AtmA niyAmaka che arthAt te kartA che tevuM nahIM. te zarIra pAse kArya kaI rIte le che nahIM samajAya to ApaNe AtmAne kartA mAnavI bhUla karI besIzuM. samajAvavA AtmAne niyAma upAdhi bakSI, je kharekhara nirupAdhika tattva che. paNa samajavAnuM ke dehane potAne sattA ane sphUrti nathI, ekjhisTansa (astitva) enDa konsiyasanesa nathI. deha to jaDa che. te kaI rIte kArya karI zake? paNa AtmA tene sattA ane smruti pradAna kare che mATe ja AtmA niyAmaka che ane deha niyamyaja niyamamAM rahI kArya karanAra che. = 'AtmA aMtaH H vAgha' 'AtmA aMdara che ane deha bahAra che.' tema kahevAno artha evo nathI ke AtmA aMdara che tethI bahAra nathI. aMtaH eTale aMdara nahIM paNa sUkSma che. ane zarIra hovAi eTale dRzya che, sthULa che tevo artha che. AtmA annamayakoza, prANamayakoSa, manomayakoSa, vijJAnamayakoSa ane AnaMdamayakoSathI paNa sUkSma che mATe tene aMtaH aMdara kahyo che.
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ (10) zarIra ane tenA koSa 38 AtmA aAvAda nAma ha kAMs rANamaya koSa, Lelo nANa bhaya koSa - sUkSmatAnA daSTikoNathI AtmA pAMcakoSavALA zarIranI aMdara che tevuM kathana che. bAkI to te sarvavyApta che. aMdara bahAra, upara, nIce, AgaLa, pAchaLa, sarvatra tenuM ja sAmrAjya ke astitva che. Ama AtmA sUkSma che tethI ja aMtara aMdara che tethI adazya che mATe ja nirAkAra che. AkAra nathI tethI eka ja sthaLe nathI paNa sarva sthaLe bAma che. Ama aMdara eTale ja sUkSma sUkSma artha vyAsa. samajAvavA kahevAya ke baramAM pANI che, pANImAM varALa che. varALamAM vAyuM che tevuM ja ahIM kathana che. deha bAhyA che tethI sthaLa che...daya che. mATe sAkAra che...mATe avayavI che tethI teno janma che....janmelAne nAma che.... nAmano nAza che.
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ (105) Ama deha ane AtmA banne ekabIjAthI bhinna ane judA che. eka sUkSma, eka khULa; eka dazya, eka adazya, eka niyAmaka, eka niyama. A chatAM je koI paMcakoSavALA dazya jaDa zarIrane AtmA mAne to te vAta dava" ke prabhune bhUlIne, choDIne simenTa, ITa, paththaranA maMdirane ja deva" mAnavA jevuM che. A to makAna ne ke "bhavana'ne bhagavAna mAnI mAlikane bhUlavAnI bhayaMkara bhUla karavA jevuM che, paNa atyAre AvI bhUla-bhrAMti-bhramaNAmAM samAja bhUlo paDyo che. AtmAne choDI hADamAMsa-cAmanI ja pUjA zarU thaI che. tethI zrI raMga avadhUtajI kahe che: "ApapaMthI badhA Atma nava oLakhe devane bhUlI maMdira pUje." "mAtmA maMtaH' e eka bIjo saMketa ApI jAya che ke tene bahAra zodhavAnI jarUra nathI. te badhe ja che tene mATe tIrthonI yAtrA nirarthaka nIvaDaze. je nAnA zarIramAM ja jaDato nathI te lAkho-karoDonA kharce bAMdhela, aneka ekaramAM patharAyelA ke bahumALI makAnomAM, UMcI UMcI imAratomAM kaI rIte tame zodhI zakazo? ane kevI mUrkhatA! 14 bhuvanano mAlika; 14 mALanI ImAratamAM Avaze? saMto, mahaMto, dharmadhuraMdharonA prapaMce baMdhAyelA paththaromAM te keda thaze? paNa paththarane paramAtmA samajI beThelA tamane paththarano ja paricaya karAvaze. kAraNa ke cetanane to teo paNa jANatA nathI. bhUlecUke je jAo haradvAra to ghoDAgADIvALA koI sUcanA vinA AvAM maMdironI mulAkAta karAvaze. kAraNa temane paNa mahine yAtrI dITha kamizana maLatuM hoya che. tethI ja to zaMkarAcArya bhagavAne kahyuM "AtmA maMta: tene bahAra to ajJAnIo amAsanA aMdhArAmAM, kALA cazamAM paherI, kALI bilADInI jema zodhI rahyA che, samAjanI AvI durdazA joI saMta kabIranI vANI vIjaLI jema prakAza ane kaDAkA sAthe trATake che: "o nenanameM pUtarI, yAM khAlika ghaTamAMhi, mUrakha loga na jAnahIM, bAhara TUTana jAhi" "jema AMkhamAM kIkI che tema dehamAM mtano nAtha vaselo che. mUkhana tenuM jJAna nathI. mATe tene zodhavA bahAra bhaTake che." AgaLa kahe che ke "jema talamAM tela raheluM che ane carmamAM ariA samAyela che tevI
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ (16) ja rIte tAro paramAtmA paNa tArI aMdara rahelo che. mATe bhrama bhAMgI jAgI zake to jAga." "jyAM tila mAMthI tela che, jyAM cakamakameM Agi; terA sAMI tujhameM jAgi sake to jAgi." AtmA jJAnamaya: puNyo deho maaNsmyo'shuciH| tayorekyaM prapazyanti kimajJAnamata: prm||19|| mAtmA jJAnamaya: pukhya: = AtmA jJAnasvarUpa ane pavitra che. te mAMsamaya: aniH =deha mAMsamaya ane apavitra che. to devacana Apatti =se bannenuM aikya jenAra mATe ata: panuM ajJAna vi? =AthI vadhu ajJAna kevuM? 'mAtmA jJAnamaya: puSaH" "AtmA jJAnamaya ane puNya che." A to zruti ane smRtino amaradhoSa suNAvatuM amarakoSa jevuM sanAtana sUtra che. AtmA zAnI nahIM paNa "jJAna" pote ja che. jJAnasvarUpa che.arthAt te caitanya che jene "averanesa", "konsiyasanesa' evuM paNa samajAvavA mATe kahI zakAya. je te caitanya, cetanAzakti nathI to ajJAnI-zAnIno bheda paNa nathI. to to nathI kyAMya mUrkhatA ke mUDhatA, nathI kyAMya vitA, nathI koI kuzAgamati ke koI maMdamati. "are kyAMya kaMI nathI" tevuM jANavA paNa koInI jarUra che ane jenI jarUra che te jaDa na hovuM joIe. chatAM astitvamAM hovuM joIe teTaluM ja nahIM paNa "huM jaDa nathI tevuM jANavAnI zaktiyukta hovuM joIe. arthAt jJAnamaya hovuM jarUrI che. ane tevo mAtra eka AtmA che je jJAnasvarUpa che ane jaDa nathI. arthAtu jJAtA che. AtmA jJAnasvarUpa che mATe ja tamAma zarIrone rti Ape che ane potAne traNa zarIrathI, zarIranI traNa avasthAthI, paMcamahAbhUtathI, paMcakoSathI, paMcajJAnendriyathI, paMcakarmoniyathI, paMcaviSayasamUhathI, paMcaprANathI ane tamAma dakSaprapaMcathI potAne judo jANe che. je je zeya che te to javAvALuM che tethI ja te jaNAya che. je jANeluM (janmeluM) che te ja jaNAya ane jaNAya te jAya ane je jANelA ane jaNAyelAne jANe che te AtmA, nathI jato, nathI Avato ane je koI AvAgamanarahita AtmAne jANe che, pratyakSa nahIM, parokSa nahIM paNa aparokSa rIte jANe che te
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ (107) kadI AtmAthI bhinna thato nathI, bhayane prApta thato nathI. kAraNa ke jene te jANe che te ja te che tevuM tene samajAya che. arthAta jJAnane sparze che te svayaM jJAnamaya che tevuM aparokSa rIte anubhave che ane AvI ? anubhUti ja tenAmAM jANavAnI jijJAsAne jaihara jema jAte ja jalAvI devAnI jyoti pragaTAve che. jenA dvArA badhuM ja jANI zakAya tene ja je jANI le, tene bAkI rahe zuM jANavAnuM? jJAtAnA zeyane je jANe tenA jIvanamAM zeya zeSa rahetuM ja nathI. mATe ja kahyuM che ke brahmane jANanAra brahma ja thaI jAya che. A che pratApa jANavAno! che A camatkAra jJAnamaya AtmAno! ke je AtmAnA jJAnamaya svarUpane jANe te paNa AtmA jevo jJAnasvarUpa, sasvarUpa ane ananAsvarUpa thaI jAya. AtmA che kevo? zrutie kahyuM "satya jJAna ane brahma" te sat jJAna ane ananta svarUpa che. te saune jANe che paNa teno jJAtA tethI para anya koI nathI. mATe AtmAne jJAnamaya kahyo che. have zaMkA thAya che ke AtmA jJAnamaya che tethI tene dAca pavitra puSya: kahyo haze paNa zarIrane azuTi apavitra hevAnI jarUra zI? zarIra to mokSanuM sAdhana che to apavitra zA mATe? samAdhAna: zarIra karmanuM phaLa che. karma vAsanAprerita che. vAsanA ja mAnavIne judI judI yoniomAM laI jAya che ane vAraMvAra maLamUtranA saMgama jevA garbhamAM keda kare che. e saMgamamAMthI nIkaLela gamagIna deha, karelAM karmanuM phaLa bhogavI sukhIdu:khI thayA kare che tethI ja te apavitra che. jyAre AtmAne nathI garbhavAsa tethI pavitra che. nathI AtmA karyA tethI nathI du:kha ke sukha jevI bhrAMti. tethI ja te pAvana che. jyAre zarIramAM karmanuM bIja paDeluM che. yAda rAkhIe ke zarIra pote phaLa che gata janmanA karmanuM paNa jema dareka phaLamAM bIja hoya tema dehamAM karmanAM bIja che. tethI zarIra eka vAra phaLa bhogavI aTakatuM nathI paNa karmabIjathI uttejAya, puna: karma karI tenA phaLa bhogavavA vAraMvAra yoni - zarIra prApta kare che. ane zarIrano "punA nanane punAja mA puna nanana nareyana"
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ (108) evo krama cAlyA ja kare che. kabrastAnathI stanapAna, stanapAnathI kabrastAna e paMtha dehathI chUTato ja nathI. mATe ja zarIrane 'atti' apavitra kahyuM che. uparAMta deha to mAMsa, majjA, lohI, carabI, AMkhe piyA, moMmAM thUMka, nAkamAM lIMTa, peTamAM maLamUtra Ama vicitratAno samUha, suMdara pekiMga sAthe moha pamADe tevo che. saMsArasAgaramAM DubADe tevo che tethI ja to apavitra kahyo che. zaMkA: AtmA je asaMga che to tene puchyuM ke pApa kevuM? zA mATe tene 'AtmA mukhya:' kahyuM? samAdhAna: 'AtmA puNyazALI che', pavitra che kAraNa ke te jJAnasvarUpa che. jJAna eTale ja agni. jema agni sonAne paNa maLarahita-pAvana kare che tema 'jJAna' paNa apavitratAne bALI nAkhe che. apavitra e ja ajJAna. ajJAna baLe to bace jJAna. 'jJAna' ja AtmA che. A jJAnamaya AtmA zarIramAM paDelA apavitra bIjarUpI karmane bALI nAkhe che. dareka bIjamAM tenA saMskAra hoya, maracAMnA bIjamAM tIkhAza te saMskAra che, kAtarAmAM AMbalInI khaTAza te saMskAra che. eTalA badhA tIvra saMskAra ke bIjo kAtarA khAya ne ApaNI AMkha baMdha thAya. jevA bIjanA saMskAra tevuM tenuM phaLa. Ama zarIramAM karmarUpI bIja paDayAM che. ane te bIjamAM aneka deha pedA karavAnA saMskAra che, phLa bhogavavAnA saMskAra che. jo A karmarUpI bIjane saLagAvI devAmAM na Ave to janmamRtyunuM A cakra aTake tema nathI. sukha-du:khanA saMsArano aMta Ave tema nathI. ane jJAna eka ja agni evo che ke je karmarUpI bIjane bALIne bhasmIbhUta kare che ane vyaktine saMsArasamudrathI tAre che. janma-mRtyuthI mukti apAve che. garbhathI choDAve che. kAraNa bIjano ja nAza thAya to vRkSa ke zarIrarUpI phaLano prazna ja raheto nathI. zarIramAM paDyAM che saMcita, AgAmI ane prArabdha karmarUpI bIja. palakamAtramAM 'jJAnamaya' AtmAno sparza ke AtmajJAna thatAM te baLIne bhasmIbhUta thAya che. te ja kAraNathI AtmAne pavitra "AtmA mukhyaH" tema kahyuM che. kRSNa paramAtmAe to hyuM ke
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ (100) "sanAmika sarvavani mammata gule ta" (gI.a4) jema lAkaDAMone ari bALI bhasmIbhUta kare che tema jJAnAriA ke Atmadarzana tamAma karmone bhasmIbhUta kare che. Ama vicAratAM AtmA 'zAnamaya' che mATe pavitra che. je puNya pavitra che te ja apavitra zarIranI zaMkhalAthI sadA mATe mukta karAvI zake tema che. AtmAnuM svarUpa ja zAna che. ane 'zAna" te ja AtmA che. tethI bhagavAne gItAmAM kahyuM ke "nahi ane ui vi i vidya' (gI.a. 4) A saMsAramAM zAnathI vadhu pavitra koI nathI, kAMI nathI. mATe AtmajJAnane, svarUpanA zAnane, sAcA svarUpane jaNAvatI vidyAne rAjavidyA kahI ane tene pavitra kahevAmAM Ave che, sarvottama paNa kRti dvArA kahevAI. "vidA rAgaguEUR pavimurhattama" (gI.o. 9). Ama vicAratAM AtmA parama pavitra, jJAnamaya caitanya; jyAre zarIra apavitra, jaDa, zAnarahita benuM aikaya kema saMbhave? chatAM je koI aikya darzana karI zarIrane ja AtmA samaje to mAnavuM ke teNe jIvatAM ja potAnI citA saLagAvI che. AtmA prakAzaka: svaccho dehastAmasa ucyte| tayorakyaM prapazyanti kimajJAnamata: prm||20|| mAtmA prArA: va: AtmA prakAzaka ane svaccha che, te tAmasa =daha tamoguNanuM kArya che, to kapatti =se bannenuM aikya jenAra mATe ataH muM ajJAna viSNa? =AthI vadhu azAna kayuM? AtmA prArA che: AtmA prakAzaka che arthAt sarvano zAtA che te vAta AgaLa carcAI gaI. prakAzaka hovAthI ja ApaNe traNa zarIra, traNa avasthA tathA mana, buddhi, IndriyonA zAtA teothI bhinna chIe. jema sUrya gaMgAjI ane gaTara bannene prakAzita kare che chatAM nathI te pavitra ke apavitra thato tema AtmA sArA-narasA, pApI-puNyazALI saune prakAzita kare che chatAM temanAthI asaMga rahe che. sukhadu:khane prakAzita kare che chatAM AtmA nathI sukhI nathI du:khI, ane je vyakti potAne Avo prakAzaka AtmA mAne che te paNa sukhadu:khathI para thaI jAya che. AtmAmAM rAga rUpI ahaMtA-mamatA rUpI maLI nathI tethI ja te svaccha che, zuddha che.
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ (110) rALa manomaya Rutilat zabda tejalsa prArA *)phata Saia S ) - tmikamAya mAyA GAL La U U ka HIT U U U - saSya - vANI hAtha mAtra CLAU netra ghANa How = janma sava sarva sattva 30 ) paga gudA upara haja savAla tama ja che 2sa nA saravALA, mAMthI html" uijthanAnaroller
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ (11) saunA prakAzaka AtmAne kenopaniSade zrotrano zrotra, mananuM paNa mana, vANInI vANI, prANano paNa prANa, AMkhanI AMkha che tema kahyuM ane te rIte je AtmAne jANe che te amaratA pAme che tevI ghoSaNA karI. "zrotrasya zrotraM; manaso mano yad vAcohavAcaM sa u prANasya prANa: cakSuSaH cakSuH atimucya dhIrAH pretyAsmAd lokAt amRtA bhavanti // 'hitAmasa dehane tamasanuM kArya kema kahyuM? e praznanA samAdhAna mATe sAmenA pAnA upara Apela nakazA tarapha najara pheravo. tethI saraLatA raheze. sRSTinI utpattino kama samajavAno prayatna karavo paDaze. utpatti mATe mAyA" ja upAdAna kAraNa che te samaja uparathI AgaLa vadhIe. je mAyAmAMthI mAyA dvArA sarvasva sarjayuM hoya to svAbhAvika che ke mAyAnA traNa guNamAMthI ja zarIra banyuM haze. paNa mAyAnA traNa guNa sattva, rajasa ane tamasamAMthI kyuM karyuM zarIra banyuM te jANavAno prayatna karIe ane samajIe ke tamasa guNamAMthI kaI rIte sthULa zarIra (phijhikala grosa boDI)banyuM. zrutinA saMdarbhamAM vicAratAM prathama AkAza, temAMthI vAyu, vAyuthI agni, agnithI pANI, pANIthI pRthvI ema paMcamahAbhUta sarjAyAM. "tasmAdvA etasmAdAtmana aakaashssNbhuutH| aakaashaadvaayuH| vaayorniH| aneraapH| artha: kRthivI (tattirIya u. -brahmAnandavallI) sRSTinA AraMbhamAM A pAMce tattvo sUkSmarUpe hatAM tethI apacIta paMcamahAbhUta kahevAyAM. pachI jIvonA sukhabhoga mATe IzvaranA saMkalpathI pAMce apaMcIkata paMcamahAbhUtono paraspara ekabIjAmAM meLApa thayo ane sthaLa suSTinI racanA thaI. AvA paMcamahAbhUtanA meLApane paMcIkaraNa kahevAya che. have A paMcabhUtomAMthI zemAMthI zuM banyuM te jANavAthI samajAze ke sthULa zarIra kevI rIte tamoguNanuM kArya che. apaMcIkata paMcamahAbhUtane sUkSma bhUto athavA tanmAtrA paNa kahevAya che. jyAre A pAMce tattvo sUkSma rUpe hatAM tyAre ja temAMthI sUkSma zarIranI
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ (112) racanA thaI. sUkSma zarIra 17 tattvono samUha che. pAMca prANa, pAMca jJAnendriya, pAMca karmendriya (barobara paMdara) ane mana tathA buddhi maLI kula sattara tatva thAya che. temanI racanA nIce mujaba che. zAnendriya sarjana (1)AkAzanA sattvaguNamAMthI zotreti sarjAI, (2)vAyunA sattvaguNamAMthI tvacA Indriya sarjAI, (3)teja, agninA satvaguNamAMthI cakSu Indriya sarjAI, (4)jaLanA satvaguNamAMthI rasanendriya sarjAI (5)pRthvInA sattvaguNamAMthI ghaNendriya sarjAI karmokiya sarjana (1)AkAzanA rajasaguNamAMthI vaIjyi sarjAI, * (2)vAyunA rasaguNamAMthI pANi (hAtha) indriya sarjAI, (3)teja, aginA rajasaguNamAMthI pAdendriya sarjaI, (4)jaLanA rasaguNamAMthI upastha Ikti sarjAI, (5)pRthvInA rasaguNamAMthI gudA Indriya sarjAI. aMta:karaNa sarjana pAMce apaMcIkA paMcamahAbhUtanA satva guNanA aMzanA saravALAmAMthI aMta:karaNa banyuM. arthAta mana, buddhi, citta ane ahaMkAra (mANa vartA.a zomAM huM kartA-bhoktA chuM tevo bhAva)nuM nirmANa thayuM. aMta:karaNa mana ahaMkAra citta aMtakarUNa eka ja che. chatAM kArya juAM che tethI cAra nAma apAyAM che.
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ (113) prANasarjana pAMce apaMcIkRta paMcamahAbhUtanA rasaguNanA aMzano saravALo karI temAMthI pAMca prANanuM nirmANa thayuM. prANa eka ja che. paNa kArya juduM juduM kare che tethI nAma badalAyAM che. 99 99 99 99 (1)prANa....hRdayapradezamAM che (2)apAna....gudA (3)samAna....nAbhi (4)dAna....kaMTha * ** (5)vyAna....sarva zarIramAM che. sthULa dehasana ApaNe joyuM ke apaMcIkRta paMcamahAbhUtamAMthI sUkSma zarIra banI cUkyuM ane tenA nirmANamAM sattvaguNa ne raguNano upayoga thaI cUkyo. have rahyo mAtra tamasa guNa jemAMthI sarjana thayuM nathI. uparAMta 'sthULa' zarIranA nirmANa mATe sUkSma paMcamahAbhUta ke tanmAtrAne paNa sthULa karavAM paDe tethI paMcIkaraNa thayuM....badhA ja paMcamahAbhUta paraspara maLI gayA ane sthULa banyA. tethI paMcIkRta paMcamahAbhUta kahevAyA. ane have te paMcIkRta paMcamahAbhUtanA tamasa guNamAMthI sthULa zarIranI racanA thaI. mATe tamo guNa dehanuM kAraNa gaNAya ane zarIra tamasa guNanuM kArya kahevAya che. tethI zlokamAM jaNAvyuM che ke "veda: tAmasa mukhyate" = deha tamoguNanuM kArya che." Ama je deha tamoguNanuM kArya che te AtmA kaI rIte kahevAya ? AtmA to traNe zarIrano prakAzaka, sAkSI, zAtA traNe guNathI bhinna che. AtmA guNAtIta che. ane deha guNanuM sarjana che. AvI spaSTa vAtane je samajatA nathI ane UlaTuM dehane ja AtmA mAne che te ajJAnI jIvo bharabapore ajavALuM karavA AgiyAnI zodha karI rahyAM che. da: tAmasa deha tAmasa che. bIjA artha ke dRSTikoNathI vicAratAM tamasa e ja aMdhakAra. aMdhakAra e ja jaDatAno svIkAra ane caitanyano inkAra. Ama je jaDa zarIrane svIkAre che ane AtmAno tiraskAra kare che te jIvatAM ja mota AvakAre che. kAraNa 'huM zarIra chuM te mAnyatA ja mRtyu che. jIvananano aMta che. mATe ja zAntipAThamAM prArthanA karIe chIe ke "tamaso mA otirgamaya'
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ (14) aMdhakAramAMthI prakAzamAM he prabhu laI jA arthAta mRtyuthI amaratAmAM laI UMDA aMdhArethI prabhu parama teje tuM laI jA; mahAmRtyumAMthI amRta samIpe nAtha laI jA." "sva" svarUpanuM ajJAna ja mRtyu che. ajJAna - aMdhakAra che, aMdhakAra tamA che. "mA te mRtyu tAvIja' AtmA nityo hi sadpo deho'nityo hysnmyH| tayorekyaM prapazyanti kimajJAnamata: prm||21|| mAtmA nityaka=AtmA nitya che. hiM sakUpa: =ane sat rUpa che. leka nitya di asanmaya: =deha anitya ane asat rUpa che. tayo devaya prapati =se bonuM aikaya jenAra mATe ata: paNa ajJAnam viSNu? =AthI vadhu moTuM azAna kyuM? 'mAtmA nitya: dikSa: =AtmA nitya ane satvarUpa che. A kRti ane smRti saMmata satya che. AtmA hato, che ane rahevAno. te to kALAtIta che. mATe ja tene sarUpa kahyo che. " eTale ja je traNe kALe hoya te "vica agisTa Ina ola thI pirIyalsa opha TAIma "trivAre titi ti sa" ane je sata hoya te ja nitya hoya. nityano artha che avinAzI, arthAt je vyakata-avyaktathI para hoya, je aparivartanazIla hoya, ajanmA hoya, avyaya hoya - te nitya hoya. zrIkRSNa paramAtmAe gItAmAM saMdeza Apyo "vinAzina nityaM namanavyaya" * nitya di asanma:' daha anitya ane asatarUpa che." mAt tethI taddha nathI tevuM nathI. paNa je mAtra thoDA samaya mATe astitvamAM che, je janma-mRtyunA svabhAvathI yukta che te je deza, kALa, vastuthI paricchinna che te. ane Ama je zarIra parivartanazIla che tene ja anitya kahyuM che. nitya arthAta je janmapUrve avyakta hoya, janma pachI vyakta thAya ane mRtyu pachI puna: avyakta thAya che. bhUtakALamAM na hoya, bhaviSyamAM
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ (115) rahenAra paNa na hoya ane mAtra vartamAnamAM dazya hoya te sarva anitya che. janma pUrve deha nahoto, mRtyu pachI raheto nathI, mAtra janmathI mRtyunI yAtrA vacce ja da2ya che. arthAtu vartamAnamAM ja dazya che tethI ja dehane nitya kahyo che. AvA "anitna zarIranA saMdarbhamAM gItAjIe kahyuM avyaktAdIni bhUtAni vyakta madhyAni bhaart| avyakta nidhanAnyeva tatra kA pridevnaa|| he arjuna, sarva jIvo=bhUto=prANIo janmapUrve sUkSmarUpe =avyakta hatAM, mAtra vartamAnamAM vyakta dehadhArI dekhAya che, mRtyu pachI pAchAM avyakta =adazya thaI jAze. 'tatra vA vinA temAM zoka kevo? zarIra "nitya che kAraNa ke, tene Adi ane aMta che. tene prAgabhAva, pradhvasAbhAva che. prAyara nona ekajhisTansa ane posTirIara nona ekajhisTansa. arthAt janmapUrve dehano abhAva hato ane mRtyu pachI paNa abhAva hoya che. tethI ja tene anitya kahevAya che. Ama zarIra ane AtmA be viruddha dharmavALA che, temano sAtha kyAM? saMgAtha kevo? saMga zo? prakAza ane aMdhakArane jyAM ekabIjAno paricaya ja nathI tyAM saMbaMdha kevo? chatAM koI jaDa zarIra sAthe potAno saMbaMdha mAne to tethI vadhu mUrkha koNa? AtmA ane agni AtmanastatprakAzatvaM ytpdaarthaavbhaasnm| nAgnyAdidIptivaddIptir bhavatyAndhyaM yato nizi // 22 // thata pAnAnuM avamAnanam padArthonuM je jJAna che, tana mAtma: prItvam te AtmAnuM prakAzapaNuM che, cAlInAmuM vahivat mavati agni Adi bIjA tejasvI padArthonA prakAza jema tasya hi ramavati (AtmA) teno prakAza nathI. tenI jyoti nathI, yatattethI ja nirita madhya rAtre (AtmA sAthe) aMdhAruM pratIta thAya che. vAMkA: AtmA prakAzasvarUpa che; tethI zuM teno prakAza divaserAtre eka ja
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ (116) jevo bhAse? ghaNA varNave che ke "mane rAtre vAdaLAMnI jema prakAzanAM darzana thayAM; Akho rUma prakAzita thayo" te zuM Atmadarzana kahevAya? AtmAno prakAza dekhAya kharo? samAdhAna: AvI bhrAMtinA samAdhAna mATe A suMdara zloka che. na to koIne prakAza jema AtmA dekhAya, na to prakAzita AtmA ke brahmanAM darzana thAya. paNa tevI bhrAMti jarUra koI AkAramAM dekhAya. ahIM spaSTatA _ "yat padArthAnAm avabhAsanam tat AtmanaH prakAzatvam" judA judA padArthonuM je bhAna thAya che, je jJAna thAya che tene ja AtmAnuM prakAzatva ke prakAzasvarUpa kahevAya che, arthAt padArtho che ane nathI tevuM jJAna ja prakAza che. zAstro, vedo, upaniSado ane smRtiomAM vAta AvI ke AtmA prakAzasvarUpa che tethI zabda pakaDanAra ane tenuM rahasya tyAganAra ghaNA samajyA ke AtmA sAkAra vastu che. tene paNa sUrya, caMdra, tArA, vIjaLI, agni ke beTarI jevo prakAza haze. paNa tevo koI prakAza AtmAne nathI tevI ahIM spaSTatA che. "gama mAddhi satata rItiH mavati" "AtmAne agni Adi padArthonI jema prakAza nathI" paNa jenAthI ApaNane jJAna thAya che te jJAna ja prakAzarUpa hyuM che. eno artha e che ke AtmA jJAnamaya ke prakAzamaya che. AtmAno prakAza kadI asta thato nathI jyAre bAhya { prakAzano asta thAya che. sUrya ane caMdrano paNa udaya ane asta che. vIjaLI paNa aMdhArAmAM camakI cAlI jAya che. agni paNa peTAvyA pachI olavAI jAya che. jyAre AtmaprakAza to svapnamAM paNa asta pAmato nathI. svapnasRSTinuM jJAna paNa tenA ja prakAzathI thAya che. are jAgratamAM je saMsAranuM jJAna thayuM te paNa AtmaprakAzathI ane te ja jANelo - joyelo saMsAra suSuptimAM nathI tevuM je saMsAranA abhAva' (naoNna ekajhisTansa")nuM bhAna ke jJAna thAya che te paNa AtmAnA prakAzanA lIdhe ja che. UMghamAM AtmA UMghato nathI eTaluM ja nahIM paNa te aMdhakAra sAthe jAge che. bAhya prakAzanI hAjarImAM aMdhakAra hoto nathI jyAre AtmA ane aMdhakAra sAthe hoya che. tethI ja ApaNe kahIe chIe ke "ahIM aMdhAruM che." A aMdhakArano jJAtA koNa? prakAzaka
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ (117) koNa? jyAre caMdra sUrya, vIjaLI, agni na hoya tyAre kahe che koNa ke aMdhAruM che? mAtra zAnasvarUpa AtmA. hu Isa IlyumIneTara oNpha DArkanesa? aMdhakArano prakAzaka koNa? aMdhAruM jAte kahetuM nathI. aMdhAra aMdhArane na jue. ane bAhya prakAza to aMdhakArane joI ja na zake kAraNa ke prakAza ane aMdhAra sAthe jIvI na zake. tethI AtmAno ja eka prakAza che je aMdhArA sAthe astitvamAM hoya che ane aMdhArAne arthata padArthonA "abhAva-naoNna ekajhisTansane paNa te jANe che. mATe ja zlokamAM kahyuM che ke "mAM thato niri"rAtre AtmAnI sAthe aMdhAruM pratIta thAya che. arthAt AtmA ajJAnano, abhAvano, aMdhArAno paNa zAtA ke prakAzaka che. je ApaNAmAM AtmA nathI to jAgrata, svapna, suminuM jJAna thAya kone? huM (AtmasvarUpa) chuM mATe ja zeya che, jJAta kaMI che, dazya che. tethI huM ane jJAna eka chIe "jJAna" ja mAruM svarUpa che. chuM huM prakAzaka sarvano. huM chuM tethI ja sUrya prakAzI rahyo che, caMdra zItaLa cAMdanI pAtharI rahyo che, vAdaLathI gherAyelI rajanInA aMdhAramAM camakI ane cAlI janAra vIjaLIno camakAra mAro che. are, ghanaghora ghaTAmAM saMtAkukaDI ramanAra sitArAnI AMkhamAMno taravarATa mAro che. huM chuM tethI to "astitva che. huM nathI to kaMI nathI. mArA prakAzamAM nathI udaya, nathI asta. nathI mArA jJAnamAM vRddhi, nathI aMta. evo huM jJAnasvarUpa chuM, prakAzarUpa chuM. aMdhAra sAthe AvuM chuM. UMghamAM huM jANuM chuM. huM jANuM chuM tethI ja jjata jAge che. tethI ja zrutie kahyuM ne tatra sUryo mati vaMtratA nemA vidyuto mAnti kuto'ymgniH| tameva bhAntaM anubhAti sarva, tasya bhAsA sarvamidaM vibhaati|| AtmAne prakAzita thayA tyAM nathI sUrya, caMdra ke vIjaLI. to pachI agninI to vAta ja kyAM? te to svayaM prakAza svarUpa che. te prakAze che, bhAse che, pachI sUrya, caMdra, vIjaLI, agni vagere bhAsamAna thAya che. ane AtmaprakAzathI ja jaDa, cetana je kaMI che tenA astitvanuM bhAna thAya che. arthAt sarva kaMI prakAzita thAya che. ane tevuM parabrahmanuM, AtmAnuM svarUpa ja paramadhAma che jyAM zazI, sUrya ke agnino prakAza nathI, mAtra jJAnarUpI AtmaprakAza che. je tyAM pahoMce che te kadI janmamRtyunA AvAgamanacakamAM pAcho pharato nathI. tethI kRSNa paramAtmAe gItAmAM ghoSaNA karI ke,
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ (118) na tadbhAsayate sUryo na zazAMko na paavkH| yad gatvA na nivartante taddhAma paramaM mm|| zarIra tAdAbhya. aneka janmonA saMskAra evA daDha thayA che ke ApaNe jenA sAtha, saMparka ane sAnnidhyamAM AvyA te ja huM chuM tema samajI beThA, je gharamAM rahIe chIe te gharane ja potAnuM svarUpa samajIe to gharane Aga lAgavAthI ApaNe bhaDake baLazuM, varasAdamAM bhIMjAI jaIzuM, taDakAmAM tapI jaIzuM, pavanamAM kapUra jema UDI jaIzuM, jIrNa thaIzuM paDI jaIzuM. A to mAnane talavAra samajavAnI vAta thaI. paNa evI ja bhUla ane bhrAMtimAM jIvana aTavAI gayuM che. tAdAtma evuM gahana, gheruM thaI gayuM che ke UMdhamAM paNa koI zarIranuM nAma daI bolAve to UbhA thaI jaIe chIe. ane du:khamAM nAmanA nAzane yAda karI rovA lAgIe chIe. kAraNa, viveka dvArA nAmI ane anAmIno bheda samajAyo nathI te ahIM samajAvavAno prayatna che. deho'hamityayaM mUDho, dhRtvA tiSThatyaho jnH| mamAyamityapi jJAtvA ghaTadraSTeva srvdaa||23|| ghaTadraSTA rUva mayam rUti sarvalA jJAtA =dhaDAne jenAra jema kahe che ke, A ghaDo mAro che" eTale huM ghaDAthI bhinna chuM tema dehane jenAra kahe che ke "huM dehano draSTA chuM "tethI deha mAro che" ane huM AtmA dehathI bhinna chuM. mapi .... .... Ama chatAM maya : mara| tiA deha ja huM chuM evuM maro mUDha: nana: kRtvA tiSThati mUDha puruSa samaje che te AzcaryanI vAta che. je je mAruM che te huM nathI. je je ApaNuM che te "ApaNe" nathI. je je tAruM che te tuM nathI. sadA mAruM ane huM tAruM ane tuM; ApaNe ane ApaNuM judA ja rahyA che. eka thayA nathI. thaI zake tema paNa nathI. huM ghaDAno draSTA chuM. ghaDo dazya che. draSTA ane dazya kaI rIte eka hoya! jagatamAM jovAyeluM ane jaNAyeluM jANanAra ane jenArathI bhinna hoya che. taduparAMta keTalIka
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ (119) jaNAyelI vastune meM baje karI, mAlikIbhAva Ubho karyo ane kahyuM. A mArI,' 'mArA," "mAre che. temAM zarIra paNa "mAruM banI cUkyuM. te ja spaSTa kare che ke zarIra mAruM che paNa huM zarIra nathI. haju Izvare evo AzIrvAda Apyo nathI ke jene "mArI,' 'mArA," ke "mAruM,' kahIe ane bhagavAna tathAstu' bole te pUrve ja ApaNe te thaI jaIe. nahIM to "mArI patnI" kahetAM ja pati panImAM pheravAI jAya. "mArI bheMsa" hetAM ja bharavADa bheMsa thaI jAya. "mArA gadheDA" kahetAM ja kuMbhAra gadheDo - "mane khyAla nahIM ke mArA zrotAo gadheDA jevA mUrkha haze" kahetAM ja mAIka sAme vaktA na maLe paNa...ane hoMcI...hoMcI spIramAMthI. chatAM IzvaranI racanA tevI nathI. UlaTAnuM je mAruM che te huM nathI ane je mane dRzya che te paNa huM nathI. kaTA dazyathI ane jJAtA zeyathI judo che. tethI ja to ghaDAno draSTA ghaDAthI, zarITA zarIrathI bhinna sUrya mane dazya che tethI sUrya huM nathI. tArA mane 'ya' che tethI camakI ane tUTI paDuM evo sitAro huM nathI. pRthvI "mAruM raheThANa che tethI huM pRthvI nathI. dolata "mArI kIrti che tethI huM nathI kIrti, nathI dolata. A varaghoDo 'mAro" che paNa nathI huM vara, nathI ghoDo. A ghara, rUma, Asana, te para beTheluM zarIra mane dazya che. tethI huM zarIrano kaTA, zarIrathI bhinna chuM. nahIM to zarIrane kaI rIte joI zakuM? AMkhathI bhinna na houM to kaI rIte AMkhane jANuM? manathI jo mukta nathI to kevI rIte caMcaLatA ane mananI zAMtine pArakhuM? jo judo nathI huM buddhithI to kema mArI vitA ke mUrkhAmI jANuM? huM to judo chuM, bhinna chuM mukta chuM dazyathI, zeyathI, mAruM,' 'mArA." mArI,"thI ane mAro nizcaya che ke jema ghaDAno kaTA ghaDAthI judo tema huM AtmA, zarIrano kaTA, zAtA zarIrathI judo, jevI rIte... ghaTadraSTA ghaTAdbhinnaH sarvathA na ghaTo ythaa| dehadraSTA tathA deho naahmityvdhaaryet||
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ (120) paNa zAtA, kaTA huM koNa? jema ghaTano zAtA ghaTa... jema paTano zAtA paTaza.. jema mano zAtA maThA... tema sarvano zAtA huM sarvaza chuM. huM sarvajJa eTale ja sarvanuM adhiSThAna sadhAra chuM. huM AtmasvarUpa dharatIne dhAraNa karanAra, dharatI nahIM, dharaNIdhara chuM. baMsI dhAraNa karanAra kRSNa baMsI' nahIM, baMsIdhara che. dhanuSa dhAraNa karanAra rAma dhanuSya' nahIM, dhanudharI che. to pachI.. zarIra dhAraNa karanAra "huM zarIra kevI rIte? chuM huM zarIradhArI, paNa zarIra kadI nahIM. chUtA nahIM hai deha phira bhI deha tIno dhAratA racanA karuM meM vizvakI nahIM vizvase kucha vAsatA kartAra huM meM sarvakA; yaha sarva merA kArya haiH phira bhI na mujhameM sarva hai,Azcarya hai!Azcarya hai! (aSTAvakragItA, bhAvAnuvAda, bholebAbA) Ama dIvA jevI spaSTa vAta hovA chatAM buddhi joDe bahAravaTuM khelI medAne paDelA kahe che ke "zarIra ja mAro sAthI che" "zarIra mAruM 'che" "te ja mAruM sarvasva che." mATe ja saue vagara lAkaDe khaDakAvI citA "ciMtAnI' ane sau thayA ciMtita....ciMtAnI citA para. ciMtAnI citA para asavAra thaI koI gheDe che hodA' tarapha, koI savAra thaI ciMtAnI citA para buddhi ne 'DigrIo'nA DuMgara caDAve che. koI zarIrane potAnuM mAnI pahelavAna banAvavAnI dizAmAM doDe che.koI sattAnI zodhamAM arohaNa karI beThA che citA para ciMtAnI, ahaMkArane
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ (121) saMtoSavA; ane koI rAta-divasa cittane dhanavAna banAvavA hRdayamAM ja ciMtAnI hoLI saLagAvI beThA, vipattine, Apattine saMpatti mAnI dolatanI ImArata caNavA beThA che.aMte A tamAma doDanA pAyAmAM preraNA paDI che khoTA tAdAtmyanI ke zarIra mAruM che. paNa kadI bhUlIe nahIM ke zarIrane pahelavAna banAvavAthI, manane hodde apAvavAthI, buddhine khUba khUba bhaNAvavAthI ane cittane dhanavAna banAvavAthI kadI ApaNe cAritryazuddhi ke zAnti nahIM ja meLavI zakIe. dhanavAnonA mohaka mahelomAM khArAM thayela jIvana keda che. "nathI meLavAtI khuzI saMpattithI A mojAM rahIne kahe che jgatane bhItaramAM ja motI bharyAM che chatAMye samudranAM jIvana khArAM thaI gayAM che. mAnI lo ke "zarIra ApaNuM' che. samajAvI do manane ke huM zarIra nathI paNa zarIra mAruM che. jo zarIra ApaNuM che to zA mATe ApaNI buddhine sAttvika karatA nathI? zA mATe manane zAMta karatA nathI? kema jIvanane sanmArge vALatA nathI? indriyone kSINa thatI kema aTakAvatAM nathI?... vicArI to juo ke zarIra ApaNuM ke parAyuM? have jANyuM ke bhADAnA ghara jema parAyuM che... barobara vicArI lo... pAko nizcaya ke pAkuM che. jo zarIra paNa parAyuM ane pAkuM che to pachI... A anAcAra konA mATe? karacorI, selaTeksa corI, dANacorI, parIkSAmAM pepara corI; ilekzanamAM kenDiDeTanI corI, beleTaboksanI corI, are! maMdiramAM dAnapeTInI corI..., A badhuM konA mATe? jo zarIra paNa parAyuM che to...veDaphAtA jIvanane jotAM samajAya che ke... 1 "jouM chuM huM AMsumAM to eTaluM jouM chuM: nekI DUbI gaI ne pApo phkta tare che.' huM zarIra nathI, zarIra mAruM nathI, to pApa konA mATe? pavitramAM
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ (122) pavitra vidyAdhAmomAM paNa corInI navI navI paddhatio kule che, kAle che. pUrvAzramamAM huM eka vAra kolejamAM suparavijhana mATe vargamAM pravezyo ane anubhavyuM. jeuM chuM huM vijhana suparamAM to eTaluM jouM chuM huM ke pepara DUbI gayA ne kopI phakta tare che. jyAM sadAcAranI zikSA apAya tyAM ja anAcAra corI! paNa jyAM sudhI "svasvarUpanI sAcI oLakhANa nahIM thAya tyAM sudhI ApaNe zodhIzuM sAtha sattA, mahattA, ane saMpattino..paNa... "bhalA! tuM koNa? ne kyAMthI? kabara para koNa saMgAthI?" jyAre evo vicAra jAgaze tyAre ja samajAze ke zuM huM koNa! ne kyAMthI? "kaLImAM chuM na koI phUlanI suvAsamAM ane chatAMya bAganA vikAsamAM chuM. mane na zodhajo ke, have huM kyAMya nathI ane juo to tamArI AsapAsa chuM. A mAro deha nathI sAcI oLakhANa ane khabara nathI huM bIjA kyA libAsamAM chuM." -Adila Ama aMte je samajAya vicAraNA dvArA ke huM bhrAMtimAM paNa zarIra to nathI ja ane te mAruM paNa nathI paNa parAyuM che. je te parAyuM jaNAya to tene prabhunI thApaNa mAnIne svIkAro. temAM mamatva na rAkhazo. eka janma mATe vAparavA maLyuM che...ane taiyAra raheje-tenI thApaNa tene pAchI ApavA aMta samaye kALadUtanA Agamana pUrve ja kaheje.prabhu laI le tArI thApaNa tArI pAse...mane ciMtAmukta kara. '! "dhaNInI thApaNa dhaNIne soMpI; maTI gayuM sAcavavuM AtamarAma nakarA thaIne; vAyulaharatuM pharavuM" -zrI "sAgara' Ama daha mAro che; te huM chuM tevI mUDhamati choDI, thApaNa tene | soMpI, paramArthamAM huM, "mAruM, parAyuM jalAvI devuM ane svarUpamAM magana thaI, nagana tatvamAM rahevuM ja sAra che.
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ (123) jJAnanuM svarUpa svarUpanA ajJAna ane zarIra sAthenA bhrAMti bharelA tAdAtmanI carcA thayA pachI have zloka 24thI 28 sudhI graMtha vicArapravAha sAthe AgaLa pravAsa kare che ane "jJAna" zuM che te samajAve che. laukika daSTie vidvatAne zAna kahevAya che. to koI mAhitI (Inpharamezana) ne jJAna kahe che. koI prayoga ane nirIkSaNanAM tAraNone zAna kahe che. vAstavamAM ahIM je jJAnanI vicAraNA thaze te koI viSaya, vyakti, padArtha ke paristhitinuM jJAna nathI. A evuM jJAna che ke jenI pachI normanI '' ane 'nA' ke aMgrejImAM "opha na lAgI zake. "dhIsa Ijha noTa noleja "opha samathiMga - dhIsa Isa noleja kepITala ke " arthAta A to carcA che bIjAnI nahIM; mujathI dUra che tenI nahIM, mArI aMdara ja che tenI paNa nahIM. je sarvasva - sarva sthaLe che chatAM nathI dUra ke pAsa, tevA mArA Atmamaya nija svarUpanI vAta che. mAre mAruM ja jJAna meLavavAnuM che. vizvanA mahAna vaijJAnika kahI gayo, "meM dUra tArA zodhyA; navA niyamo - siddhAMto zodhyA; padArtho toDayA; tenA rahasyo jANyAM paNa sauno zodhaka huM koNa te zodhI zakyo nathI. tethI koI paNa viSayanI, padArthanI jANakArI ke mAhitIno saMgraha "InpharameTiva noleja e jJAna nathI. ane je AtmajJAna ke brahmavidyA che te to nathI pratyakSa ke parokSa paNa aparokSa che. jyAre bAkI badhIja vidyA kAM to pratyakSa ke parokSa jJAna Ape che. sAcuM jJAna to e ja che ke je deza', kALa" ane "vastuthI aparicchinna Atmatatvane potAthI abhinna, abheda jaNAvI zake. jIva mta ane IzvaranuM aikya batAvI zake; vaividhyamAM aikya ane aikyamAM vaividhyanAM darzana karAvI zake. AvuM niHzaMka abheda ane abhaya pragaTAvanAra AtmajJAna ja jJAna che, jenI carcA havenA pAMca zlokathI karavAmAM AvI che. brahmaivAhaM samaH zAnta: sccidaanndlkssnnH| nAhaM deho hyasapo jJAnamityucyate budhaiH // 24 // sama: zAnti: trilAlatA = sama, zAjA ane saccidAnaMda lakSaNabrhm eva aham = yukta je brahma che te ja huM chuM,
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ (124) hi . =ane mApa le mAra = asarUpa - mithArUpI -je deha che te huM nathI, = te ja zAna che tevuM vidvAno - zAnIjano tat zAna matiri tu ucyate - kahe che. a sama:' = huM sama che" sama- arthAta viSamabhAvarahita. brahma viSamabhAvarahita che, virodharahita che, nirodhamukta che. ane te ja brahma huM chuM ane sama: zAnta: svabhAvayukta huM ja brahma chuM. AvI aparokSa anubhUti ja zAna che. jyAM virodha che; viSamatA che tyAM bheda che. huM viSamabhAvathI bhinna che tethI ja abheda chuM. jyAre zarIra viSamabhAva ane bhedathI yukta che. huM abheda chuM, eka chuM. ekyAM viSama ke aviSama zuM? samatva ane asamatva zuM? jyAre zarIrane bheda che - jAta, nAta, kuLa, gotra, nAma, rUpa, guNa, doSa vaLI dehane bheda che traNa prakAranA svagata, svajAtIya, vijAtIya, uparAMta zarIra deza, kALa ane viSayathI baddha che. jyAre huM to "nila di sama traNa" gItAmAM kahyA mujaba niyama ane samanuM brahma chuM. zarIranA doSa mArAmAM nathI ane huM to jAti, nIti, kuLa, gotra, nAma, rUpa, guNa, doSa tema ja deza, kALa ane vastuthI mukta; aparicchinna brahma tatva huM chuM. nathI mAre puchyuM ke pApa nathI sukha ke dukha nathI svarga ke naraka nathI sagati-avagati; nathI dharma-adharma nathI svIkAra ke tyAgI are nathI mArA mATe koI sajajana ke koI durjana - AvI viSamatAnuM huM adhiSThAna chuM. DAku ane dAnavIranA bheda to mArA svapnanAM pAtro jevA bheda che. eka ja mana svapnamAM jema aneka pAtro jevA bheda pedA kare che; paNa bhAratamAM te abhinaya karanAra mana ja na rahetAM bheda bhAgI jAya che. palakavAramAM palaka khUlatAM ja nathI raheto svapnadraSTA nathI rahetI svapnasRSTi, nathI svapnanA bheda ane samajAya che ke badhuM mana ja UbhuM kare che. kyAMya koI viSamatAM nathI. tevI ja rIte jyAre avidyAnI nidrA tUTe che tyAre ja zAna thAya che ke huM nathI virodha,
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ (125) nathI nirodha, nathI viSama paNa huM to avirodha-samatva "sama:' chuM. tethI mArAmAM nathI baMdhana ke nathI mokSa. savA ke samatva na muktine nyA. huM to samatva chuM ane samabhAvamAM che jyAM baMdhana ke mukti? kyAM che kaI zikha ke gura? kyAM koI kAraNa (pitA) ke (kAya) patra? ke kyAM janma mAro ke mRtyuno bhaya? mane nathI baMdhananI bhrAMti ke nathI mokSanI ciMtA mane! mArA svarUpamAM mana nathI, to tenI kalpanA kyAMthI? ane mananI viSamavirodhI kalpanA ja baMdhana che. tethI mAre baMdhana kevuM? "yaha hai bhalA; yaha hai bUrA; yaha puNya hai, yaha pApa hai, yaha lAbha hai, yaha hAni hai, yaha zIta hai, yaha tApa hai, yaha grAhya hai, yaha tyAjya hai, yaha Aya hai yaha jAya che Isa bhAMti manakI kalpanAbandhana yahI halAya hai!" mArA zuddha svarUpamAM nathI viSama kalpanA nathI virodhI saMkalpa; nathI' bhedadazI mana. kAraNa ke huM sama: chuM. samatAmAM nathI kaMI tyAjya, tethI baMdhanamAM tyAganI vyAkuLatA nathI. nathI samatva bhAvamAM kaMI paNa grAhya, tethI muktine svIkAravAnI AturatA nathI. Ama huM grAhya-tyAjyathI mukta nityamukta samatva caitanya chuM tevI anubhUtine jJAnIjano jJAna kahe che. AvA jJAnanI parAkASThA eTale ja huM parabrahmanuM paramadhAma chuM ane parabrahma ja mAruM paramapada che. mAm pAntiH huM zAnta svarUpa chuM, athata mArAmAM caMcaLatA nathI. mArAmAM koI parivartana nathI; nathI saMkalpono; udaya ke asta. AvI sama zAnta mananI sthiti te ja a-manA paristhiti che, ane vAsanAzUnya aMta:karaNa che je AtmajJAnanuM anivArya aMga che. ' AvI sthiti vinA svarUpanuM jJAna thavuM zakya nathI. ApaNe vicArIe ! ke uga ApaNAmAM UThavo na joIe. jo huM zAna chuM to vikAro bhale mArAmAM AvajA kare paNa huM vikArI na thAuM. je kAma, krodha, lobha, moha jevA vikArono saMhAra karavA, nirodha karavA prayatnazIla thaIzuM, tenI viruddha pratikriyAno mAro calAvIzuM to tatkALa ApaNe azAnta thaIzuM vikArI banIzuM. zAna svarUpathI dUra cAlyA jaIzuM. tethI vikArone dUra
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ (16) karavAnI bhAMjagaDa choDI, tenA sAkSI banI tenAthI aLagA rahevAthI ja tenA sahavAsamAM paNa avikArI rahI zakIzuM. mATe svarUpa zAna ja sAcI zAna daSTi che. huM je krodha joDe tAdAtma nahIM karuM to huM dhI nahIM banuM kAma joDe tAdAtma nahIM karuM to kAmI nahIM banuM ApaNe satata sajAga rahI vicArIe ke lobhI mana, mohAMdha buddhino huM sAkSI chuM nathI te mArI ke huM teno, to ja vikAronA tAdAtmathI bacI zakAze. "sAkSI tarIke "zAnta' huM to vikAra utpanna thatA pUrve hato, 'vikAranA asta pachI paNa hoIza, vikAranI hAjarImAM paNa chuM, chatAM asaMga chuM. je kodha sAthe tAdAtma thAya to huM zodhI AvavA-javAvALo paNa teno sAkSI kadI krodhI na hoya. ane huM to sAkSI chuM -sarva vikArono. tethI nathI ajaMpo vikAra-nAbUdIno, nathI jhaMkhanA vikAronI gerahAjarIrUpa zAntinI. kAraNa, huM zAnta svarUpa chuM. A ja zAna che, zAnInI daSTimAM.... _ 'aham sat cit Ananda lakSaNaH' huM sata, cita, AnaMda lakSaNayukta chuM. huM sat chuM eTale traNe kALamAM sthita chuM. are kALanuM paNa astitva huM kALathI para huM huM kALathI para tethI nathI mAre asta ke udaya eTaluM ja nahIM, kyAMya kyAreya ApaNo abhAva hato tevuM nathI. koI paNa sthaLe ApaNI kadI anaupasthiti hoI zake ja nahIM. pachI zA mATe dareka prasaMga ke utsavamAM hAjara rahevAnI ciMtA? ApaNe kyAM nathI ke javuM paDe? paNa sat svarUpa samajAya to. Ama ApaNe svarUpathI sat chIe arthAt kALathI paricchinna nathI, noTa bAunDa bAya TAIma; baTa vI Ara phI phoma TAIma! ApaNe; huM, tame, sau svarUpathI to kALathI aparicchinna chIe. kAraNake, samayano bhAva ke abhAva bannenA sAkSI ApaNe avinAzI chIe. 'kALa" ja saune mAre che. paNa ApaNuM svarUpa to aspRzya che kALa mATe paNa. 'mara vire huM citasvarUpa chuM athati huM caitanya chuM. jaDa nathI. "AI ema evara konsiyasanesa, dha averanesa ema AI je huM sata chuM ane vita nathI to huM jaDa thaI gayo. karaNa chuM' to kharI; paNa jANato nathI. paNa mane khyAla che ke huM jaDa nathI, cetana chuM. arthAt huM
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ (127) jANuM chuM ke huM cetana chuM. Ama jANavAnI caitanyazakti ja zAna che. ' huM mane jANuM chuM. tethI joya huM ane zAtA paNa huM tethI ya zAtA judA nathI, eka che. huM zuM jANuM chuM? huM satu hava che te huM jANuM chuM. meM mArA sahu svapane jANyuM tethI zeya sata che ane jJAtA rita che. ane banne eka che. je huM chuM. tethI huM savita chuM. huM caitanyarUpa jJAnarUpa viturvA chuM mATe ja huM mane nirapekSa jANuM chuM. mArA sat svarUpane jANavA mujathI bhinna koI sattAnI jarUra nathI. mAruM astitva mArAthI ja jANI zakAya jyAre bIjAnuM astitva mArA lIdhe jaNAya che. huM zAtA cisvarUpa = zAna svarUpa chuM. mATe ja koI zeya che. jo huM citarUpa zAtA nathI to zeya nathI. huM chuM mATe jjata che, nahIM ke jagata che mATe huM chuM. mta che paNa te jaDa che. te jAte kahetuM nathI ke huM jjata chuM. jyAre zAtA ja nakkI kare che ke zeya mta che. Ama mArA sivAya anyanuM jJAna sApekSa che. mArA upara AdhArita che mane zeyanuM jJAna. jyAre huM pote ja cit svarUpa chuM tethI mAruM jJAna nirapekSa che. huM sasvarUpa chuM tevuM huM mAtra mArA dvArA ja bIjAnI madada vinA jANuM chuM. kAraNa cit paNa mAruM ja svarUpa che. "madanuM mAnuM chuM AnaMda svarUpa chuM'. huM mArA dvArA mArAmAM ja pUrNa chuM. apUrNatA, UNapa ke adhUrAIno khyAla mane sparza karato nathI. tethI du:kha ke daI mArI sImAmAM praveza karatAM nathI. svarUpe huM evo chuM ke koI paNa vastu, vyakti ke paristhitithI huM vaMcita nathI. pachI to mAre basa AnaMda, mAtra AnaMda. jeno virodhI kadI na maLe tevo AnaMda. cittarUpe sarvajJa mATe AnaMda. sat svarUpe avinAzI mATe AnaMda. AnaMda svarUpe du:khathI mukta mATe AnaMda. prApti prayatnathI svataMtra mATe huM AnaMda svabhAve, svarUpe huM anaMta mATe AnaMda, nathI aMta mAro deza, kALa ke vastuthI mATe mAro anaMta AnaMda che. Ama chuM huM saccidAnaMda lakSaNayukta. ajara, amara, avinAzI "satya jJAne mananAM tra' AvA svarUpanA jJAnane ja zAna kahevAya che. paNa A jJAna prApta karavAno rasto kyo? teno mAtra eka ja rasto aSTAvakzItAmAM
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ (128) "caitanya ko kara bhinna tana se, zAni samyapha pAyagAA hogA turata tU hI sukhI saMsArase chUTa jAyegA AgrAma tathA vaNadiA kicit na tU abhimAna karA. saMbaMdha taja de dehase, ho jA ajara! ho jA amarA" (bhAvAnuvAda, bholebAbA) asahu deha huM nathI' ema jo caitanyathI Da dehane chUTo pADI zakAya to; atyAre ahIM ja ApaNe ApaNuM zAnta mukta svarUpa meLavI zakIe. "yadi dehaM pRthak kRtya citi vizrAmya tisstthsi| adhunaiva sukhI zAnta: bandhamukto bhvissysi||4|| (gaTAvakra gIta) nirvikAro nirAkAro nikhadyo'hamavyaya:! nAhaM deho hyasapo, jJAnamityucyate budhaiH // 25 // 'mara| nirvi: ni :huM vikAra ane AkAra rahita chuM. mada nivA: avyayaH =huM nirdoSa ke niSpApa ane vyayarahita chuM. di akUpa: : mada asatarUpa je deha che te huM nathI. jJAnanuM ti kyo che. te ja zAna che tevuM zAnI jano kahe che. zarIramAM bheda che, aneka alagatA che, vaita che te jANavA jema koI zAsanI jarUra nathI, gurunI AvazyakatA nathI tema zarIra dazya che te paNa pratyakSa jJAna che. paNa zaMkA thAya che ke zarIra da2ya to AtmA kevo? svAbhAvika uttara che ke adazya. paNa tevuM nathI. je eka samaye da hoya; te ja bhaviSyamAM adazya thaI zake. je adazya che temAM dayA thavAnI zakyatA che. jema ke zarIra janme che tyAre daratha, te pUrve adazya. AtmAne Aje adazya mAnIe to dazya thavAnI zakyatA svIkAravI paDe. AtmA kadApi dazya nahoto tethI tene adaya paNa kahI zakAya nahIM. AtmA to darayAdazayathI para che. ane te ja AtmA huM chuM. je huM dakSAdazyathI para to zarIra kadI nahIM tevo huM kevo? " ni :"
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ (129) huM AkAranI kSitijomAM purAyela deha nathI mATe ja nathI dazya ke nathI adAya. jevuM mane dekhAya che, tevo huM nathI. ane jevo huM chuM tevo koIne dekhAto nathI. are anyane jevo huM dekhAuM chuM tevo paNa mane huM joto nathI. loko mane eka sthaLe jue che. jema ghelachA ane ajJAnathI ghaNA bhagavAnane choDI maMdirane eka sthaLe jue che. jyAM maMdira che tene pavitra sthAna mAne che ane maMdira nathI tyAM prabhu nathI tevuM samajI tene apavitra sthAna mAne che. huM deha nathI. tethI eka sthaLe nathI. sarva sthaLe che tethI deha nathI. ane te ja kAraNathI sAkAra nahIM paNa nirAkAra chuM. mATe ja dezathI mukta chuM. phI zaoNma spesa. chatAM meM anubhavyuM ke mArA kadarUpapaNAnI jyAre TIkA thaI tyAre huM raDyo! tame samaja chatAM du:khI thayA! niMdAthI! huM raDyo arthAt aMtara AMsu vinA royuM! mArI TIkA eTale ja mArA rUpanA ghaDavaiyA IzvaranuM apamAna. je je samAje jayAM jayAM, jyAre jyAre, kadarUpa, kurUpa zabdano prayoga karyo tyAM ja te ja kSaNe teNe gataniyaMtAnI upekSA, avahelanA karI. have jyAre e samAja nirAkAranI dizAmAM lyANakArI yAtrA karI zakaze? mATe ja rahyuM aMtara mAruM. eTale je samAje "sauMdaryane AvakAryuM tyAre tame hasyA" tema ja ne! nA, nA jyAM jayAM "saudaya' mATe spardhA yojANI, InAmo, khitAbo, IlakAbo jAherAta sAthe vaheMcAyAM tyAM tyAM IzvaranAM bhADUtI makAno ja carcAyAM, prakhyAti pAmyAM. misa InDiyA', 'misa yunivarsI, 'misa yunivarsiTI." AvI spardhAmAM paNa ajJAtapaNe AkAranI ja pUjA samAyelI che, sAkAranI ja ghelachA dazya che. sauMdaryano svIkAra, AvakAra, svAgata, sanmAna te ja ajANatAM koIne kadarUpa'nuM TAITala ApavAnuM duSkaryo che. paNa A badhuM ja svarUpanA ajJAnamAM che. daha- sauMdaryanA cAhako, Azako, sanmAnakartAone paNa aMtarayAmI paramAtmAno khyAla nathI; "sva" svarUpanuM bhAna nathI; ane dehanA AkAranI, rUpanI TIkA karanAra prabhunI racanA ane svayaM prabhuthI jojana dUra che. je vyakti potAne deha mAne che, sAkAra, AkAra mAne che te kadI paramAtmAne nirAkAra rUpe nahIM apanAvI zake. AvI khUba vistAra pAmelI ajJAnatAno lAbha laI dharmane nAme DhoMga calAvanArAoe dhArmika sthaLoe saritAne kAMThe saMgama para TIlATapakAM karI patharA goThavyA.
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ (130). patharA para siMdUra lagADI hanumAna banAvyA, parama bhakta hanumAna ane gamanI ThekaDI uDADI. azAnamAM DahoLAyela mAnavamana paNa svaccha, zAMta, nirjana sthaLa paNa je mUrtirahita haze to tyAM nahIM jAya ane kolAhalapUrNa gaMduM, hoTalo, reDiyo, bajAra ane meLAnI vacce, vepArInI peDhI ke kariyANAnI dukAna jevAM dhaMdhAdArI sthaLoe jayAM mUrti haze tyAM ja jaze. karaNa ke, je potAne nirAkAra svIkArato nathI te prabhune kaI rIte svIkAre? jene nija zarIramAM, je mAtra pAMca TanuM che temAM ja Izvaradarzana thatAM 'nathI tene UMcI ImAratomAM kyAMthI thaze? te dhArmika bhavanomAM to tenuM rUpa ja khovAI jaze! Atmadarzana mATe, svarUpanA sAkSAtkAra mATe kayAMya javAnuM nathI. koI kyAMyathI AvavAnuM nathI. mAtra dehabhAvathI mukta thavAnuM che. zarIranA AkAramAMthI chUTA thavAnuM che-jevA chUTA thayA ke svarUpane maLyA. svarUpane maLyA ke samajAyuM... mArAmAM AkRti nathI.. bhrAMtimAM paNa vikRti mArI nathI... prakRti ne svIkRti mArI nathI surUpa-kurUpanI saMskRti mArI nathI vikArano huM draSTA chuM. AkAra mAruM rUpa che. nirAkAra mAruM svarUpa che. mada nirvivAda huM nirAkara chuM." ApaNe ApaNAmAM AkAra mAnIzuM to vikara svIkAravo ja paDaze. che je ApaNe ApaNI AkRtino svIkAra nahIM karIe to kadI paNa vikRti ApaNane sparza nahIM karI zake. cAlo, Aje eka pavitra nirNaya karIe. sau mane uttara Ape potAnI jAtane pUchIne-ApaNe vikArI chIe ke vikArarahita nirvikArI? ApaNe nAnA hatA, moTA thayA, vRddha thayA. A sau vikAra che ApaNA mATe. ApaNe vikArI chIe. yAda rAkhIe je ApaNe vikarI
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ (131) chIe topaNa motano bhaya nathI, dardano Dara nathI, kAraNa ke jnmathI ApaNe DaratA nathI, garbhathI mukti te ja vikAra ane janma, bALapaNathI yuvAnImAM praveza te paNa vikAra, yuvAnIthI vRddhAvasthA ane aMte zarIbhAva ke zarIranI avasthAno tyAga paNa vikAra. Ama deha choDavAnI kriyAne paNa svAbhAviktAthI svIkAravI joIe. kAraNa ke te paNa eka vikAra ja che. mATe je ApaNe vikArI chIe topaNa motanA bhayathI mukta chIe, ane nirvikAramAM to - motanI, jnmanI, vRddhinI, pheraphAranI koI zakyatA ja nathI. vikAro to dehane che. huM dehathI bhinna nirvikAra AtmA chuM tevA jJAnamAM paNa bhaya nathI motano, darda nathI roganuM- kAraNa roga sau zarIrane che, mane nathI. aham nirviSa:-vikAra eTale pheraphAra. vikAra arthAt bagaDavuM. vikAra eTale ja saDo. pachI te saDo pANImAM, padArthamAM khorAkamAM ke zarIramAM game temAM hoya. are manano saDo eTale kAmanAnuM tophAna ane vicArono saDo ke vikAra eTale viSayaciMtana. mAnavasvabhAva kevo vicitra che! tene vikAra pasaMda che. khUba khUba mahenatathI te vikAro pedA karI tenuM sevana kare che. ApaNI jANItI jalebI vikAranI parAkASThA. loTa khUba khUba saDe, gaMdhAya-paNa taLAya eTale gaMdha para sugaMdhanuM paDa caDe ane pAchI cAsaNImAM DUbakI mAre lebI, khAnAra vikAramAM DUbe. te ja pramANe loTane saDAvavAmAM Ave eTale khamaNa thAya-te paNa loTano vikAra. dUdhanuM dahIM thAya te paNa vikAra. dUdhamAM lAkho beMkaTeriyA jaMtu thAya pachI ja dahIM thAya. paNa tamAma jaMtu sAthe eka glAsa lassI peTamAM jAya eTale vikAra aMdara jaI zAMtino kare sisakAra. ApaNe ApaNI jAtane vikArI mAnI tethI banyA ApaNe vikAranA bhogI. DhokaLAM, hAMDavo ane tamAma Atho Ave tevI vastu vikArI ane je zarIranA avayavo mATe moha Upaje che te nArInA stana paNa mAMsacarabIno vikAra ja che. paNa moha lAgyo mAnavane saDAno, bagADano, vikArano; kAraNa vikArathI ja dehano janma che. bALapaNathI vRddhatvanI yAtrA vikAronI ja hAramALA che. aMte mRtyu paNa zarIrano vikAra che. kAmakrodha manano vikAra che. zarIramAM paruM thAya, pAka thAya, gUmaDAM le te paNa vikArane ja AbhArI che. ApaNe samajavAnuM che AtmaciMtanathI ke huM nirAkAra to kyAM mAre vikAranI-vikRtinI svIkRti karavI? tevuM ApaNI saMskRtimAM nathI. ApaNe
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ (132). prayatnazIla banI ApaNAmAM saMskAra daDha karavAnA che ke huM vikArarahita che. jema vinA prayatna vanaspati Uge che, dADhInA vALa Uge che, tema kaMI nahIM karIe topaNa vikAra utpanna thaze. mATe sajAga rahI AtmaciMtana dvArA vikArathI bacavAno prayatna anivArya che. "manu nivA?' huM niSpApa avAno artha pApa thAya che, huM pApathI mukta chuM. paNa mane sparza karatAM nathI. kAraNa ke huM avayavarahita chuM. pApa ke purNa karavA mATe avayava joIe. azarIrIne pApa ke puNya nathI. ane nathI huM kata ke mAre saMga hoya satkarma ke duSkarmano. pApano khyAla to je asaMgata, du:khadAyI, bIjAne pIDA upajAvanAruM karma kare che tene ja che. dareka jANe che jenAthI huM duHkhI chuM te ja karmathI bIje paNa du:khI che. tethI te pApanI bhAvanAthI, gunegAranI lAgaNIthI, gunAhita mAnasathI pIDAya che ne potAne pApI mAne che. "gIlTaphiliMga" vyakti jAte ja upajAve che, sArAnarasAnA bhAva dvArA. AtmA AvA tamAma bhAva ane manodazAthI mukta che. ucita-anucita, sakAma-niSkAma karma AtmAne nathI. AtmA to asaMga niHsaMga che. tethI mAre karma sAthe saMbaMdha nathI. huM AtmasvarUpe asaMga chuM. bhakatInuM mAre baMdhana nathI. mahad aMze loko pApa choDavA taiyAra che. puNya choDavA taiyAra nathI. te paNa 'kamInI, sAtvika karmanI sonAnI jela che. pote puNyazALI che tenI sau jAherAta kare che, pApa chupAvI rAkhe che. jayAre kaMI kharAba karma ApaNAthI thAya tyAre kahIe chIe ke meM to bALako mATe, sagA-snehI mATe karyuM. "Izvare karAvyuM te kharuM!" "mArA kharAba svabhAvano huM bhoga banyo." "meM kodhamAM A badhuM karyuM." "prArabdhagata thayuM." A azAna ja ApaNane "sva" svarUpathI viruddha dizAmAM laI jAya che. ApaNe AtmA na hoIe to ja puNyazALI ke pApI hoIzuM. AtmasvarUpe pApapuNyathI mukta niSpApa niravA ja ApaNuM svarUpa che. "aham aca" "huM vyaya-rahita chuM.' arthAt huM aparivartanazIla chuM. parivartanano kaTA chuM. rUpAMtara sarva sAkAramAM che. huM nirAkAra, mArAmAM rUpAMtara kadI nahIM.mAro vyaya thato nathI eTale huM kadI mArA "sva' svarUpathI jo bhinna ke viparIta thato nathI. " vyeti na viparItaM eti"
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ (133) aneka karNonI yAtrA karI cUkelI sAMbhaLavAmAM Avela eka thA A saMdarbhamAM yAda AvI. mane to kyAnuM AMtaradaya sparzI gayuM. eka vAra saMta kabIrajI eka sthaLe thobhI gayA. vismaya pAmyA. vicAravaMToLamAM UDyA. ghaMTInA be paDa vacce pisAtA anAjanA dANA joI are, koI ghaNo A be paDa vacce bacI zakyo nathI tema ja kALanAM be cakromAM mAnavajAta pisAya che. koI temAMthI bacI zake tema nathI. saMsAra mAtra kALacakramAM cUrecUrA thAya che: AvA vicAro kabIranI AMkhamAM jhaLajhaLiyAM lAve che. saMtanA karuNAmaya hRdayamAMthI vANI pragaTe che: "calatI cakkI dekhike diyA kabIrA roya, tArI "9 tyAM to anAyAse putra mAla tyAM upasthita thAya che ane vismaya pAmela pitAne kahe che ke ApanI vAta to satya che, kALacakrathI koI bacyuM nathI. paNa kema ApanI dRSTi ghaMTInAM be paDa vaccenA khIlA tarapha gaI nahIM? te khIlo aphara che mATe ja be paDa phare che. te avyaya che, mATe ja ghaNAno vyaya che. khIlo pote pisAto nathI paNa tenA ja AdhAre ghaNA pisAya che. are, kadI kema bhUlAya ke je ghaNA A AdhArarUpI khIlAne vaLagIne rahe che te kdI pisAtA nathI. kema ke, temane sAtha che avyaya, aphara khIlAno. tevI ja rIte je vyakti aparivartanazIla parabrahmanA svarUpamAM khIlA jema sthira Ubho rahI zake agara satata, sAtha ke saMgAthamAM parabrahmamAM rahI zake te kALanA cakra vacce, vyaya ane kSaya thatAM saMsAra madhyamAM paNa avyaya rahI zake tema che. je ajJAnI potAne deha mAne che te to vyayavALA thaI jAte ja jAtane jaDa banAve che. zarIra asat che, kalpita che, anAdi che, tenI nivRtti Apo-Apa na thAya. jJAna dvArA ja zarIrabhAva naSTa thaI zake... jJAna mATe satata ciMtana "huM avyaya, nirAkAra, aparivartanazIla chuM" te jarUrI che. nirAmayo nirAbhAso nirvikalpo'hamAtataH / nAhaM deho sadrUpo jJAnamityucyate budhaiH // 26 // ag nimaya: nizAmAsaH- huM nIrogI ane AbhAsarahita chuM. (ama) nirvivattva: Atata: kalpanArahita ane sarvavyAma chuM.
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ (134) di .... ane asat : kRti rehA mamu naH asarUpa deha huM nathI. (tata) jJAna (gati) kRti te vadhe te ja jJAna che tevuM buddhivAna dvArA kahevAya che. zaMkA: jayAM sudhI "huM nirvikAra, nirAkAra, AtmA chuM' tevuM jJAna nathI tyAM sudhI to huM zarIra chuM tema ja samajavAnuM ke nahIM? samAdhAna: nA, kadI nahIM. jJAnamAM to bIjuM che ja nahIM. tethI bAra'; "mArA" "mAro vagere nathI. jo ajJAnamAM koI potAne AtmA ane ane vAraMvAra janmamRtyunA cakramAM AvavA-javAvALo mAne topaNa spaSTa che ke te "jIva' che. jIva vAsanA pramANe AgaLa javAno; deha pAchaLa chUTI javAno. arthAt je pAchaLa chUTI jAya, jene DAghu upADI jAya te huM ke mAruM kaI rIte hoI zake? te to smazAna javA garbhathI nIkaLelI haratI-pharatI lAzo, tyAM ja yAtrA aTakAve che. keTalIka lAzo bane che nizAna kabaronuM, keTalIka smarIne saritAmAM DUbe che. tethI ajJAnamAM tame jIva cho topaNa surakSita cho, cAlyA jAo cho. zarIro keTalAM veDaphAya che! jamInamAM UdhaI, pANImAM jaLacara! nirjanamAM gIdha"valcara'nI kheMcAkheMca ane sabhya samAjamAM posTamaoNrTama'nI cUMthAgUMtha-are..motanA hAthamAM paNa kayAM che surakSita zarIra! je ATaluM rajhaLatuM-rakhaDatuM....te huM kadI nahIM te bhrAMtimAM paNa mAruM thaI zake tema nathI. huM to Adhi, vyAdhi ane upAdhithI mukta chuM. sarvavyApta chuM. 'gara nirAmaya' huM rogarahita nIrogI chuM." ni+ nAmaya nirAmaya. mAmaya arthAt darda ke roga. roga to zarIrano vikAra che. huM to azarIrI. mAre vikAra kevo? ane upAdhinA rogane jo huM mAro mAnuM to huM kevo mUrkha? huM mane zarIra mAnuM to ja mAre vyAdhi=zarIranA roga che. ane zarIranA rogane mAro roga mAnuM to mane vyadhika mAnasika ciMtA-te manano roga che. ane Adhi, vyAdhinA svIkAramAM, mAnasika ane zArIrika dardInA svIkAramAM ajANatAM ja meM upAdhino svIkAra karyo, A to badhuM ajJAnamAM che. jJAnamAM to huM nirupAdhika, nirAbhAsa, nirvikalpa, sarvavyApta Atmatattva chuM. tethI ja huM Adhi, vyAdhi, upAdhithI mukta chuM. jo bhrAMti ke AbhAsamAM paNa ApaNe ApaNI upAdhinI svIkRtine
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ (135) praveza ApIzuM manamAM, to mAnasika ke zArIrika roganA bhoga thaI paDazuM. arthAta ApaNe nIrogI chIe tema ja vicAravuM? nAnA-nA..."nIrogI'no vahema choDo! rogI-nIrogI bannemAM zarIrabhAva mojUda che. huM nIrogI" chuM. "nirupAdhika chuM. azarIrI chuM. je "nIrogI" chuM tema mAnazo to te zarIrabhAvano svIkAra che. " ane zarIrane divya banAvavA prayatnazIla rahezo. zarIra pote ja bhrAMti che. to te bhramaNAne divya karavAnI vAta keTalI bhUla bharelI che te tame jAte ja vicAro! A samAjamAM AvI bhrAMti mATe bhramaNAtmaka vAtono bhaMDoLa che. keTalAkanAM zarIra mRta thayA pachI jAherAto thAya che, phoTA chapAya che, pustako chapAya che ke temano deha haju tevo ja che. moM para karacalI paNa nathI. e to ThIka! paNa lokomAM vAto prasare che ke "emanA moM para haju tevuM ja teja camake che." keTalI mUrkhatA! cetana cAlyA gayA pachI teja kevuM ane je cetana hoya-teja hoya to to e mRtadeha kAcanI peTImAMthI UThIne cAlato na thAya! khera!khoTI vastune moTI joradAra asarakAraka jAherAtanI jarUra hoya che. svayaMsiddha sanAtana tattvane sAbitI ke jAherAtanI jarUra nathI. A "roga" "nIroga"nA saMdarbhamAM eka prasaMga kahuM A vakhate eTale oNgasTa mahinAmAM zrI araviMdanA AzramamAMthI zrI ramaNAzramamAM keTalAka jijJAsuo AvelA hatA. te vakhate bIjA koIe evo prazna karyo ke, prazna: zrI araviMda ema mAne che ke vijJAnamaya zarIra evuM thaze ke jemAM roga Avaze nahIM. je vRddha thaze nahIM ane je ApaNI icchA vagara maraze nahIM. uttara: zarIra e ja eka roga che, e roga lAMbo vakhata rahe evuM icchavuM e jJAnI puruSonuM kAma nathI. koI paNa rIte dehanuM abhimAna choDavAnuM che. deha huM chuM e zAna jema AtmajJAnane aTakAve che tema deha huM nathI evuM jJAna jene barAbara thAya tenI icchA na hoya to mukta thAya che.
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ (136) zrI ramaNa maharSi paricaya ane bodha" AvRtti pamI: 1978-pAnuM 63-64 lekhaka: brahAlIna svAmI mAdhavatIrtha sastuM sAhityavardhaka kAryAlaya ApaNA vicAro te svarUpamAM sthira nahIM thAya ane vicAronI asthiratAthI buddhino roga thaze, mana ke cittamAM zraddhA nahIM hoya ane saMzayazaMkAthI sabhara mana sadAya saMkalpa-vikalpamAM jholAM khAze to manano roga thaze. ane je vyakti hakIktamAM to AtmasvarUpe abhaya che tene paNa asalAmatInI lAgaNI satAvaze. phIliMga oNpha InasikyaoNriTI asalAmatInI lAgaNI ke bhAva-tevI vyaktine bhayabhIta karaze. je vyakti nisvarUpe-AtmarUpe-saunuM adhiSThAna che tene AropanI, saMsAranI bhrAMti parezAna karaze ane manano rogI te evuM anubhavaze ke huM tarachoDAyela chuM, tiraskRta chuM, mAruM koI nathI, kevI mahAna bhramaNA! je sarvano AdhAra che-te mAne che ke huM ' tiraskRta chuM, A che pIDA "phIliMga oNpha rijekazana"nI. koI pIDAya che laghutAgraMthI ke gurutAgraMthIthI, InphiriyaoNriTI ke supirIyaoNriTI kaoNmpaleksa'thI. jyAre koIne hisTIriyA ke epIlepsInI phITa Ave che. koI bhrama, vibhrama ke mati bhramanA bhoga thaI paDe che. paNa AvA zarIranA, mananA ke buddhinA tamAma roga ajJAnamAM che. ane "ajJAnI" rogono saradAra che, mULa che. jyAM samajAyuM ke manobuddhayahaMkAra cittAni nAhaM vilanano zivoham...zivoham.... | huM mana, buddhi, ahaMkAra ke citta nathI paNa cita, caitanya ane AnaMda svarUpa sAkSAt ziva chuM, tyAM Adhi, vyAdhi, upAdhi bhasmIbhUta thAya che. 'manuM nirAmasi' huM AbhAsarahita chuM. sau bhAsa, AbhAsa, pratibhAsa manamAM paDe che. huM mana nathI to bhAsa kevo? nathI bhujamAM bhAsa ke huM pApI chuM, nathI AbhAsa ke puNyazALI chuM. tema ja nathI duSTa ke datA, nathI yogI ke bhogI, nathI mUrNa ke paMDita, nathI zAMta ke vikSiNa, nathI prasanna samAdhithI ke nathI ciMtita asamAdhithI, A badhA ja bhAva AbhAsa ke bhAsa che. mArAmAM Avo koI bhAsa nathI. huM nirAbhAsa chuM.
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ (137). ghaNI vAra pUjA, japa, dhyAna, ciMtanamAM AbhAsa thAya che ke huM UMce UThayo, UDayo, prakAzano sAkSI banyo. are anAhata nAdano zrotA thayo, pUjAmAM magana thayo, AnaMdita thayo. A to badhAM dhyAnamAM vina che. rasAsvAda jevA "laya' jevA, jemAM vyaktine jhokuM Ave niMdara Ave ane bhAsa' thAya ke samAdhi AvI. AvanAra, janAra, samAdhi, bhAsa, AbhAsa ke pratibhAsa huM nathI. kema ke koI samaye huM kyAMya jato nathI. ane sarva sthaLe hAjarAhajUra chuM tethI "bhAsa jema utpanna thavAno ke kayAMyathI AvavAno prazna ja UThato nathI. huM AbhArahita Atmatattva . nirviva:' huM nirvikalpa chuM. huM nathI kalpanA, nathI parikalpanA, nathI saiddhAMtika kalpanA, nathI huM saMkalpa ke vikalpa, nathI zaMkA ke saMzaya. te to badhI aMta:karaNanI vRttio che. "saMvavijyAbhi ata:vanagavRtti: huM aMta:karaNane sAkSI tethI bhinna chuM. jAgratamAM sthULa sRSTinA padArthona grahaNa karavAno ke tyAga karavAno saMkalpa mAro nathI. jAgratanI hatAzA, nirAzA, bharAzA, niSphaLatAmAMthI nAsI javAno ke divAsvapnanA sAmrAjyamAM praveza karavAno saMkalpa paNa mAro nathI. mana_ ja bhAgeDu vRtti UbhI karI musIbatamAMthI nAsI javAno ke prayatna kare che. ane jo temAM niSphaLa jAya to mana Ijajatabhera niSphaLatAmAMthI chaTakavA "hisTIriyAnI phITa' 'tANa" UbhI kare che, jethI lokonI hamadada paNa maLe che ane paristhitino mAnapUrvaka nikAla thAya che AvA tamAma saMkalpo je mana kare che. nirNayo je citta le che, teno huM sAkSI chuM tethI ja to huM nirvikalpa chuM. svapnamAM jAgratanI adhUrI icchA ke atuma vAsAnAne avanavA svAMgamAM rajU karI adhUrapa pUrNa karavAno saMkalpa paNa mAro nathI. tene to prosesa oNpha vizaklimenTa' kahevAya che. mananuM prakSepaNa kahevAya che. projekazana pha mAInDa" are, svapnasRSTimAM je nATakIya tattva che DrAmeTAIjhezana te paNa nathI mAro prayatna nathI vikalpa ke saMkalpa. mananI mAnasika ramata che. huM to sAkSI chuM svapna ane jAgratano. ane te ja pramANe rakhe koI mAne ke suSuminI saMlpa-vikalparahita sthiti huM chuM. huM to suputinA ajJAnano paNa sAkSI, azAnathI mukta jJAnasvarUpa "avasthAtrayANI
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ (138) " Ama jAgrata avasthA sAthe saMkaLAyela sthaLa zarIrano koI roga huM nathI tethI nirAmaya chuM ane svapna avasthA sAthe joDAyela sUkSma zarIrano koI AbhAsa nathI tethI huM nirAbhAsa chuM. te ja pramANe suSupti sAthe saMlagna kAraNa zarIranI saMkalpa-vikalparahita azAnamaya sthiti paNa huM nathI tethI ja nirvikalpa che ane huM te ja nirvikalpa. | 'ara mAtaH' huM sarvavyApaka chuM. huM, tame, "ApaNe sau sarvavyApta chIe. sarvavyAsa na hoIe to kadI | ApaNe nirAkAra ke sUkSma na hoI zakIe. eTaluM ja nahIM paNa deza, kALa ane vastuthI mukta paNa na hoI zakIe. ane ajara, amara, 'abhayanI vAta ApaNane sparzI paNa na zake. Ama, satata prayatnazIla rahI zarIrabhAvane nAbUda karI vicAravuM ke huM asat deha nathI paNa nirAmaya, nirAbhAsa, nirvikalpa, sarvavyApta AtmA chuM, tevI vicAraNA te ja zAna kahevAya che. kema ke jevI vicAraNA tevI ja vyakti thAya che ....vicAronI anubhUtimAM vicAro, vicAraka gumanAma thAya che. bace che mAtra jJAnarUpI anubhUti. jJAnanA svarUpanI carcAmAM prazna e udbhave che ke kayuM jJAna? kevuM jJAna? mAtra huM deha nathI athavA huM sAkSI chuM teTaluM ja jANavAthI jIvanano prazna hala thaI jaze? ApaNe jeTaluM samajIe chIe teTaluM e saraLa nathI. jyAM sudhI jIva ane brahmanuM aikaya nahIM jaNAya tyAM sudhI jIva jIva raheze ane brahma brahmanI jagyAe ja jaNAze, tanAbUdI te mATe bheda niHzeSa naSTa thavo joIe. jIva e ja brahma che, be judA 'nathI to eka thavAno prazna ja na hoya; paNa azAnamAM brahma ja jIva ? jema bhAse che, jema aMdhArAmAM dorI ja sarpa bhAse che. je kSaNe bhedabhrAMti dUra thaze te ja kSaNe avidyA ane svarUpa ajJAnasahita huM deha chuM te bhrAMti dUra thaze. advitabodha te ja jIva-brahma aikya ane aikya-zAnathI ja heta ajJAnanI nAbUdI thaze. te ja dazavi che. nirguNo niSkriyo nityo nitymukto'hmcyutH| nAhaM deho hyasadrUpo jJAnamityucyate budhaiH // 27 //
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ (139) : maka nirNana: niyi: =huM nirguNa, niri, nitya nityapura: mataH =nitya, nityamukata, amRta chuM. di. . .. =ane asat : ha: a ra =asat rUpa deha huM nathI jJAnam rati Daca sudhaH =buddhimAna ane zAna kahe che. je koI kALe anAyAse prabhu maLI jAya ane pUche ke tame tamArA sadgaNa ane durguNa bemAMthI zeno nAza iccho cho? to ApaNe zuM kahevAnA? moTA bhAge darekane puNya sAcavavAM che; pApano saMhAra karavo che. durguNane tyAgI sadgaNa saMgRhIta karavA che. jyAre ghaNAne puNyazALI, sadgaNIno DoLa karavo che, dekhAva karavo che, paNa tattvanI STimAM to banne keda che. banne baMdhana che. ApaNe basasTenDa upara UbhA hoIe tyAre bhikhArI vAraMvAra mAge che. manamAM lAge che ke A gaMdo, gobaro, mAkho baNabaNato Agho jAya to sAruMtene dUra khaseDavA ja kaMI ApavAnI. irachA che; nahIM ke 'dayA' che. paNa dayA" che; tevuM ghA nI harImAM sAbita thAya to dAna" yogya InvesTamenTa gaNAya. AvA vicAramAM ApaNe DULyA chIe. acAnaka dhAro ke tamArA bhAvi jamAI tyAM AvI caDe to tarata ja bhikhArIne bolAvI tame eka rUpiyAnI noTa ApI do cho te kharekhara bhikhArIne nahIM, tamArA bhAvi jamAIne cAMllo ja che. chatAM 'dayA'no Avo bhAva satvaguNanI vRtti che. "huM dayALuM " te daMbha che, paNa te rasaguNanI vRtti che, athavA jo ApaNAmAM evo vicAra jAge ke basanI ATalI moTI lAIna che chatAM koI bhikhArIne ApatuM nathI, AjakAla loko nirdaya thayA che. to te bIjA mATe hInatAno bhAva te tamoguNanI vRtti che. AvA guNa ane tenI vRtti ja vyakti pAse karma karAve che. guNa mAtra baMdhana che. pachI ' sattvaguNa ke rajoguNa, sadgaNa ke durguNa; pApa ke puNyanuM badhuM ja baMdhana mAtra che. baMdhanamukta thavA nirguNa, niraMjana, nirAkAranuM jJAna Avazyaka che. te jJAna kevuM? guNAtIta jevuM. guNAtIta eTale ja A nirNana: huM guNarahita chuM arthAta huM satva, rajasa, tamasathI mukta chuM. ane kaMI janmeluM che, racAyeluM che, sarjAyeluM che te sarva guNathI AcchAdita
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ (140) che. guNathI mukta nathI. kAraNa ke mAyA ja upAdAna kAraNa che sarjananuM, ane mAyA triguNAtmikA che. tethI sarjanamAM traNa guNa che. kRSNa paramAtmAe to spaSTatA karI che ke meM cAturvarsTanI racanA karI che, paNa guNa ane kamane dhyAnamAM rAkhIne.arthAta guNa karmanA vibhAga pramANe "vAturvaSya mAM sUI gugala vibhAga:" je A vAta sAcI che to pachI kaI rIte koI guNathI mukta thaI zake? vAta to sAcI che. mATe ja vyaktigata bheda che. 'InDivijyuala DipharansIsa" che. svabhAvagata bheda che. mATe ja darekanA karmamAM bheda che. chatAM A to zarIrabhAvamAM che. je potAne sajayala -janmela mAne tene mATe te satya che. je potAne mAyAnuM kArya mAne tenA mATe te che. AvI svIkRti AtmaajJAnamAM ja zakya che. huM zarIra houM to ja huM tamasa guNanuM kArya che ane sUkSma zarIra satvaguNanuM kArya; karmendriya rajasa guNanuM kArya paNa AtmAthI zarIrane vikhUTuM pADatAM ja; huM zarIra chuM bhrAMti nAza pAme che. ane samajAya che ke nathI huM koInuM kArya, nathI mAre koI kArya, nathI huM koInuM kAraNa nathI mAre koI kAraNa. huM ajanmA chuM. janmeluM sarva atu che. teno mane saMga nathI. pachI tenA guNo mArA kevI rIte hoya? are je mAyAnA traNa guNa che te mAyA eTale ja ya ma. yA=NI mA =nathI te. mAthA pote ja bhrAMti to tenA guNa kyAMthI astitvamAM hoya! huM to mAyAthI mukta chuM. nathI sukhano anubhava karAvato satvaguNa mArAmAM nathI karma mATe prerato raja mArAmAM nathI pramAdathI gherato tama mArAmAM. huM tethI ja guNAtIta atha nirguNa chuM. abheda tatva chuM. mnatamAM je bheda che...te guNanA lIdhe ja che, pachI te padArthanA guNa hoya; dravyanA hoya; vyaktinA hoya ke game tenA hoya. janmelAne guNa che, bheda che, bhaya che. huM ajanmA, nirguNa, abheda, abhaya AtmasvarUpa chuM. | 'adaku vici:' 'huM kiArahita chuM." A to karmano jamAno che, kiyAno yuga che. darekane kaMI ne kaMI karavuM che. sAmAnya janamAM evI ja bhrAMti ghara karI gaI che ke kaMI na karavuM zakya ja nathI. je kaMI kAma na hoya to navayuganAM yuvA-yuvatIo
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ (141). navI sUtrAtmaka bhASAmAM vAta karaze borIyata' boriMga' "mAkhIo mAravI' bAma" "savA nava ne pAMca" "hAu Dha kli TAIma Isa dha greTesTa problema paNa AvA loko svayaM eka koyaDo' che. problema che tevuM te samajatA nathI. kriyA ke karma karavAthI zAnti, sukha, AnaMda maLaze tevI mAnyatAnA svIkAramAM temaNe mAnyuM che ke sukha, AnaMda, zAnti utpanna thaI zake tema che, prayatna dvArA pedA thaI zake tema che. eTaluM ja nahIM paNa bahArathI AvavAnI vastu che. tethI teo niraMtara prayatnazIla rahevAno prayatna karI rahyA che. ane zikhAmaNa paNa evI ja apAya che ke "kipa thora mAInDa eMgejaDa" "manane kAryazIla rAkho" "gIva okyupezana Tu mAInDa" AvI samAjanI bhrAMtie, yuvA ane vaDIlone ciMtana, manana ane manomaMthanathI vaMcita rAkhyA; badhe ja lAyansa" "Inara vhIla" "roTarI" 'sporTasa klaba" "TuDiyo ra9'; "nAiTa klaba' 'citraloka sine sakla' aneka saMsthA khulI. "kyAMya' 'ciMtana..manana'nI klaba na khulI...jyAM kaMI nahIM karavAnuM karavuM tevuM zikSaNa apAya. tethI ja samAja caMdrane sparza karI zakyo; paNa potAnA svasvarUpathI sadAya aspRzya ja rahyo, kAraNa ke karmanI kriyAnI dhUna para savAra thayo. prazna e thAya che ke karma ke yiA kare koNa? jenAmAM UNapano, apUrNatAno bhAva che te ja karma kare. phIliMga opha InakamplITanesa' ja karmanI preraNA Ape che. AvI bhAvanAthI pIDAtA lokono vaLI bIjo prazna che ke kevuM karma karuM, sakAma ke niSkAma? niSkAma kamInA karmanI pAchaLa paNa koI sakAma vAsanA DokiyAM karatI hoya che. sAmAjika saMsthAo, paropakArI saMsthAo paNa kudaratI AphatonA samaye sevA jarUra kare che, chatAM jAherAta, propegenDAthI mukta thaI zakatI nathI. gavarnara ke mukhya pradhAnanA hAthamAM dAnano ceka ApatA phoTAo tame vAraMvAra akhabAranA prathama pAne, moTA mathALA sAthe jozo. AvI niSkAma pravRttimAM paNa kyAMka khUNekhAMcare...pratiSThA, sattA, mahattAnI bhUkha, bhikhArI banI TUMTiyuM vALI sUtI hoya che. tethI phoTAmAM lAkhono ceka ApanAra dAnavIra, hRdayamAM bhikhArI thaI pharato hoya che. AvA samAjasevako, ane sAmAjika saMsthAo; je koI kAryakTo yoje che.tenA mULamAM aMte to phaMDaphALo ja mukhya hoya che. arthAt AvI
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 12) pravRttino hetu raN guNa dvArA sthapAya che; te pravRttinAM klevara satvaguNa jevAM sAtvika dekhAya che. ane AvI pravRttine vega pratiSThA vadhAravA mATe apAya che. mumukSu, sAdhaka ke tatvanA ciMtanamAM rasa dharAvanAre samajI levAnuM ke koI pravRtti guNamukta nathI. ane pravRtti eTale ja rajano jIvatojAgato...pravAha ane sArAmAM sArI pravRtti paNa jo aMta:karaNazuddhine mArge prayANa na karAvI zake to te tyAjya ja che, keTalAka samaje che ke pravRtti have du:khadAyaka thaI paDI che. paNa hodo, mAna, mobho pravRttine tyAgI zake tema nathI. temanA jIvanamAM saMgharSa che. ane temanI dalIla che ke sAtvika pravRttimAM kyAM che bAdha! kyAM che niSedha niSkAma karmano! potAnI UNapa, apUrNatAno khyAla; "phIliMga opha InkamplITanesane poSavA chAvaravA ane samAjamAM maLatA "sanmAnane TakAvavA te kahe che ke "mAruM jIvana zA mATe veDaphAya. bhale lokonA kalyANa mATe...mArAM samaya, dhana, * zarIra no upayoga thAya" A ja che narI bhrAMti. jANe bhagavAne tene lokonA kalyANano konTrAkTa Apyo hoya. eka vAta spaSTa samajI levI jarUrI che ke jyAM sakAma, niSkAma karmanI vAta che....tyAM "svarUpanuM azAna" che. ane "huM zarIra chuM" tevuM bhramANatmaka jJAna che. "A mArI pharaja che;". "mArI pavitra javAbadArI che" "mAre samAjanuM, kuTumbanuM vyaktinuM, rASTranuM Na cUkvavAnuM che."AvA sUtro sAthe samagra samAja karma, kSiA kartavyanI javALAomAM saLagI rahyo che. kartavya jalatI Aga hai, sabako jalAtI hai yahI so vRkSa kese ho hA ho Aga jisameM laga rahI che ktavyase chUTa jAya so; Isa Agase baca jAya che. * pIyuSadhArA nita piye; bhaya zoka saba bhaga jaya ho ('avagItA'no bhAvAnuvAda) kartavyajavALAthI dadhdha samAjane aNAvamuni saMketa Ape che aSTAvakragItAmAM "vyakatamAdkhavAtA dhAntAtmanA kuta: prazamapIyUSadhArAsAramRte sukhm||18/3|| che eTaluM ja nahIM paNa niSkAma ane sakAma karmanI vacce saMgharSamAM jIvatA sau ajJAnI ja che kAraNa ke jene dehAbhimAna che, "huM zarIra chuM"
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ (143) tevo pUrvagraha jeno gayo nathI teno ja prazna che ke kyuM karma karuM? sakAma ke niSkAma? "niSThA rakhuM niSkarma yA kami niSThA dharuM! yaha prazna dehAsaktA hai kyA karuM kyA nahi karuM! niSkarmase nahi hAni che; nahi karma meM kucha artha che! abhimAna dono tyAga de; yaha hI parama puruSArtha che! (bhAvAnuvAda-aSTAvaksItA). rAjA janakane upadezatAM aSTavaksItAmAM RSi aSTAvaka dvArA kahevAyuM ke karmanaSkayanirbandhabhAvA dehsthyoginH| saMyogAyogavirahAdahamAse ythaasukhm||13/4|| .. "dehAbhimAnI karma yA niSkarmakA Agraha kre| kupha yoga-viyoga kucha sulate tra Ne pare" (kAvyAnuvAda -svAmI omakArAnanda) jene svarUpanuM jJAna che tene khabara che ke huM to niravayavI chuM to ' karma karuM kevI rIte? nirAkArane vaLI karma kevAM? are huM to sarvavyApta chuM. mane kaMI aprApya nathI. to huM kenAmAM? kyAM? zuM meLavavA yiA karuM? huM to mArAmAM saMtuma chuM. saMtuSTa chuM. mane karmanI spRhA kevI? mAtAnI A mRdA! mArAmAM spRhA, icchA, vAsanA, kAmanA nathI. mahatvAkAMkSA ajJAnanI nizAnI che. mArA zAnamAM ajJAnano aMza nathI. mArA svarUpamAM karmanuM astitva nathI. mArI paramapUrNatAmAM apUrNatAnI, UNapa'nI bhrAMti nathI mATe ja huM... huM niSkriya chuM "mu nikriyA mAro ni:saMdeha nizvaya che ke artha, kAma ke koi paNa karma kadI zAni nahIM ApI zake. e ja bhAva aSTAvakamuni janakane upadezatAM abhivyakta kare che. "alamarthena kAmena sukRtenApi krmnnaa| praza: saMsAranAra vizrAmamUnma: 20/0 || "kyA arthase kyA kAmase zubhakarmase bhI kyA huaa| saMsAra banameM hI bhramA mana zAnta isase nA huaa||" jene nija svarUpa samajAya che tene spaSTa thAya che ke huM nirAkAra, niravayavI niSkriya che. mArAmAM vRddhi ke hAni nathI. tethI mane karma karavAthI !
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ (14) nathI phAyado ke vRddhi, sUI rahevAthI nathI hAni. svapato nAsti me hAniH siddhiryatnavato na vaa| nAzollAsau vihAyAsmAdahamAse yathA sukhm|| "sote hue bhI hAni nahIM; nahIM yatnase kucha siddhi hai| sukhase rahUM nizcala sadA mujhameM na kucha kSayavRddhi hai|| (aSTAvakragItA, 13---6) mATe ja ApaNe saue satata vicAraNA karavI rahI ke aneka janmo, aneka yoniomAM pasAra thaI Aje mAnavajanmanI utkRSTa yonimAM je AvI - cakyo chuM to zA mATe mArA svarUpanA ciMtanamAM ja samaya na vitAvavo...ane smaraNa karavuM ke huM nikti, niraMjana tatva chuM. mana, vacana, kAyAthI aneka vItelA janmomAM karma to karyuM ja che. zA mATe have svarUpane, - aMtarAtmAne samajI uparAma na thavuM! mada ansa: "huM atirahita chuM.' che je svarUpanI yAtrA mATe medAne paDayo che teNe satata smaraNa karavuM ke je je vastumAM caMcaLatA che, parivartana che, pheraphAra che, smRti che, vRddhi che, kSaya che te huM nathI. teTaluM ja nahIM paNa te sarva anAtmAmAM, AkAramAM ane jaDamAM che. cetana sadA atirahita che. huM parama caitanya chuM -tamAma atino kaTA ane sAkSI chuM. mATe ja huM maLyuta atirahita caMcaLatA mArA cittanI vRtti che. nathI huM vRtti, nathI citta, ati che saMsAramAM, sarjanamAM nathI huM sajala ke nathI huM saMsAra, ati che mAyAmAM ane tenA traNa guNamAM. paNa huM mAyAthI para, nirguNa, nirvikAra, | nirAkAra, AtmA chuM. zrIkRSNa nAma dUra karatAM zeSa rahe caitanya; ane parama caitanya e ja abhuta tatva che. tethI ja kRSNa paramAtmAnuM nAma azruta che. Ama je jJAna dvArA jIvatAM ja nAma ane AkArane phagAvI daI zake. te te ja kSaNe anubhUti karI zake ke bace che mAtra caitanya ane caitanya te ja acuta..huM.ane huM....eTale ja ati, kSayavRddhirahita acuta. 'ma nityamutta: huM nityamukta chuM huM, 'tame" ApaNe sau "sva' svarUpanA jJAnamAM to mAtra mukta ja
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ (15) nathI, paNa nityamukata chIe. evo koI samaya nahoto jyAre ApaNe mukta hatA, nathI, ane hoIzuM paNa nahIM huM nityamukta chuM arthAta muktisamayamAM mAnavaprayatna dvArA, koI dezamAM pedA thaI zake tema nathI. "libarezana kena noTa bI krieTeDa Ina TAIma enDa Ina spesa bAya hyumana epharTasa. hara kSaNe huM mukta chuM. paNa huM jANato nathI. ajJAnanA AvaraNathI, zarIra sAthenA tAdAtmathI, jIva-brahmanA bhedabhAvathI, ane janmonA avidyAjanita anAtmasaMskArathI mArI svarUpa che vizenI ajJAnatA ke svarUpanI vismRtithI ja mArI ane brahmanI vacce bhrAMtirUpI bheda che. bhrAMtirUpI bhedathI mukti naSTa thatI nathI jethI te pharI utpanna thAya. AtmA to sadA deza, kALa, vastuthI, mukta ja che.' evuM je kSaNe aparokSajJAna thAya ane te AtmA ke brahma huM ja chuM, tevuM bhAna thAya tyAre avidyA, ajJAna hotAM nathI. banne paraspara pUrNa virodhI sAthe rahI zake nahIM. Ama ajJAnano nAza te ja svarUpanuM jJAna che. teno artha jJAna ke mukti utpanna thaI gaI tema nahIM ja. dhAro ke ApaNI ane sUryanI vacce vAdaLa che. tethI sUrya dazya nathI paNa vAdaLAM khasI jatAM sUryadarzana thAya. tethI kaMI sUrya nahoto ane pedA thayo tema nahIM ja gaNAya. tevI ja rIte mukti pedA na thAya. AtmasAkSAtkAra mATe koI muhUrta ke coghaDiyAM hotAM nathI. te amuka sthaLe amuka rUpe dekhAya, darzana de; A badhI vAto, AvAM pustakonAM varNano bhrAMti sivAya kaMI ja nathI. mukti to atyAre ane ahIM ja mojUda che. "libarezana Ijha hiyara; enDa nAu mAre mane maLavA bIje na javuM paDe! AtmA, kyAMkathI Avaze? mATe rAha paNa na jovI paDe mATe ja samajavAnuM ke huM nityamukta chuM. nathI mane kALanuM baMdhana. huM hato, chuM ane rahevAno. nathI mane dezanuM baMdhana kema ke huM nirAkAra, sarvavyApa, sarva samaye ane sarva sthaLe mojUda chuM. nathI mane vastunuM baMdhana. kema ke mArAmAM svagata, svajAtIya vijAtIya bheda nathI. huM abhedatatva chuM. Ama nityamukta hovA chatAM jyAre anAtmA sAthe tAdAtma karI anubhavIe chIe ke huM brAhmaNa, vaizya, kSatriya chuM. huM gRhasthI ke saMsArI chuM, huM
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ (16) ' janmelo chuM, huM pApI ke puNyazALI chuM tyAre baMdhanano bhAva Ubho thAya che. jemAM vAdaLAM hovA chatAM sUrya che temaja baMdhanano bhAva hovA chatAM mukti che. chatAM te muktinI anubhUti vyaktine thatI nathI. smRtie kahyuM ke huM nitya chuM, ajanmA chuM. mAro kSaya ke mRtyu nathI chatAM zarIratAdAtmathI 'svarUpa" na samajAyuM. "ajo nityaH zAzvato'yaM purANo na hanyate ramAne pAra' ra-ra | kRti dvArA paNa e ja upadezAyuM che ke huM nitya mukta chuM. tejobiMdu upaniSade ghoSaNA karI ke "sattAna to mo vana' huM mAtra bhAvarUpa chuM = astitvarUpa chuM. zuddha mokSa mAruM ja svarUpa 'nityaH zuddho buddhamuktasvabhAva: satyaH sUkSmaH sNvibhuushcaadvitiiyH| AnaMdAbdhiyaH paraH so'hamasmi pratyagdhAturnAtra sNshiitirsti"||16|| ' "sarvanA mULarUpa je paramAtmA nitya, zuddha, buddha (zAna svarUpa) mukta, satya, sUkSma, sattArUpa, vyApaka, advitIya ane AnaMdasamudra che te ja huM chuM temAM saMzaya nathI." maTupaniSada" (1-11) ApaNe e ja vicAravuM rahyuM ke jo svarUpe, svabhAve huM nityamukta chuM to kema baMdhana anubhavAya che. mukhya kAraNa che dehAbhimAna; ane rUpa sAthenuM khoTuM abhisaMdhAna, kanDIzaniMga ane anAtmA sAthenuM sadIo jUnuM tAdAtma. "ratna AIDenTIphIkezana vItha noTaselpha" ja javAbadAra che baMdhananA bhAvamAM je deha sAthenuM tAdAtma toDI vicAre che ke huM mukta chuM tene mukti hastAmalavatuM hAjarAhajUra jaNAya che. je dehAbhimAna sAthe jIvI. potAne janma-mRtyuvALo, baMdhanayukta mAne che te jAte ja baMdhananA cakramAM potAne dhakko mAre che. aSTAvakra aSi janakane kahe
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ (147) "mukatAbhimAnI muktohi baddho baddhAbhimAnyapi kiMvadaMtIha satyeyaM yA matiH sA gatirbhavet" abhimAna rakhatA muktikA so; dhIra nilaya mukta hai. abhimAna rakhatA banyA; so mUDha baMdhanayukta hai jaisI mati vaisI gati lokokti yaha saca mAna karA. bhavabase nirmukta ho; ho ja ajara! ho ja amara (bhAvAnuvAda, bholAbAbA) "che mukta mukatAbhimAnI e: baddhAbhimAnI baddha che jevI mati tevI gati; lokokti paNa e satya che" maryA pachI nahIM, jIvatAM ja mukta thavA mATeno eka ja rasto che dahane je dUra kare te svarUpaniSThA pAmaze tatkALa baMdhanamukta thaI; AtmasvarUpa e jANaze." Ama, ahIM, atyAre ja, mukata thavAno eka mAtra upAya; ke asat : zarIra huM nahI; te mAruM nahIM; tema vicArasaraNI zarU karavI. anAtmAnA niSedha dvArA sauno niSedhaka bacaze. mAtra AtmA je nirguNa, niSkriya, nityamukta, ayyata che te ja Atmatatva huM chuM. tema vicAratAM vicAratAM.. "huMane huM bacaze. ane rahe che.. ane pachI. koI tyAM nathI tema kahenAra ke mAtra huM chuM tema kahenAra paNa nahIM bace. je haze te vAcAtIta... anirvAa... aviSayaane tevI anubhUti te ja jJAna nirmalo nizcalo'naMtaH shuddho'hmjro'mrH| nAhaM deho hyasadrUpo jJAnamityucyate budhaiH // 28 // adam nirmAta: nita: anaMtaH zuddha: mana: ma =huM maLarahita, daDha, aMtarahita, zuddha, ajara, amara chuM. di ane asara : reDha: mA asatarUpa deha huM nathI. jJAna rati 3 vadhe A ja jJAna che tema vidvAno kahe che.
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ (18) zloka 24thI jJAnanA svarUpa vize je vicAraNA cAlI rahI hatI te vicAranI pUrNAhuti thAya che. - "adaku nirmAtaH huM maLarahita chuM' je je avidyA ke azAnanuM kArya che te sarva maLe che. huM to jJAnasvarUpa chuM. jJAnane ajJAnano ke avidyAno sparza kyAM? banne pUrNa virodhI, eka samaye, eka sthaLe astitvamAM na ja hoI zake. jo mArA svarUpamAM ajJAna ke avidyA ja nathI to tenuM kArya kyAMthI hoya! huM avidyAjanya kArya je maLe che, tethI rahita chuM. huM svarUpe svaccha, zuddha, zubha, jyotirmaya chuM jema sthULa zarIra tama| guNanuM kArya che, tethI asa ane azuddha che tema huM "AtmasvarUpa" koI guNanuM kArya nathI. eTaluM ja nahIM huM zarIra jema paMcamahAbhUtano saMghAta nathI. mArAmAM koInuM saMyojana ke mizraNa nathI. huM to asaMga, niHsaMga milAvaTarahita nirmaLa chuM. AtmA asaMga che. tethI ja koI paNa padArtha ke dravyano maLa tene lAgI zakato nathI. jema AkAzamAM vaMToLa uche, maLa temAM dekhAya, paNa tene sparza karato nathI. | AtmAmAM zarIrabhAva, dehAbhimAnarUpI maLa nathI je avighAjanita che. huM zarIra chuM te svIkAratAM ja huM rUpALo, baLavAna, sukhI, rAjA, dhanavAna vagere bhrAMti UbhI thAya che. eTaluM ja nahIM huM kata', ke huM bhoktA chuM evo ahaMkAra pedA thAya che. je karma karAve che ane aneka yoniomAM laI jAya che. A karma e ja mAnavajIvanamAM maLe che kAraNa ke te ja jIvAtmAne patananA mahAsAgaramAM laI jAya che. zrI ramaNa maharSi kahe che ke 'kRti mahodadhau patanakAraNam / phalamazAzvataM gatinirodhakam // karmano mahAsAgara patananuM kAraNa che. anitya phaLa ApanAra kama) AdhyAtmika pragatimAM avarodhaka che. karma karAve koNa? adhUrI atuma vAsanA. tethI vAsanA paNa maLe che. huM svarUpe to vAsanarahita chuM. AtmasvarUpamAM
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ (149) huM akAma, niSkAma ane AtmakAma chuM. tethI mArAmAM vAsanArUpI maLa nathI, ane vAsanAnA abhAve ja aMta samaye mArA prANonuM utkramaNa thatuM nathI paNa je potAne zarIra mAne che, kartA, bhoktA mAne che tenuM uThamaNuM nizcaya thAya che. are, keTalAkanuM to roja-baroja uThamaNuM thatuM dekhAya che. kAraNa mamatva che tenAmAM moha che. zoka che. A to sau mananA maLa che. aMta:karaNanI hRdayagraMthi ja maLasvarUpa che. jemAM avidyA+kAma+karma che. jyAM sudhI A hRdayagraMthinuM chedana na thAya tyAM sudhI huM nirmaLa chuM te na samajAya. nirmaLa arthAt jenAmAM zoka, moha, kartA, bhoktA, dehAbhimAna, vAsanA, karma ane avidyArUpI maLI nathI te. huM tevo chuM. parabrahma... mArA jevo ja paramAtmA che. tethI ja parApUjAmAM bhagavAna zaMkarAcArye spaSTa karyuM ke nirmalasya kuta: snAnaM vastraM vizvodarasya c| agotrasya tu avarNasya kutaH tsyopvitkm|| nirmaLane snAna kevuM? samagra vizva ja jenA udaramAM che tene vastra kevuM? je gotra, varNathI rahita che tene yajJopavIta kevI? akrama nita huM nizcaLa chuM. arthAta huM sthira, avicaLa, acaLa chuM eTaluM ja nahIM sarvavyAsa ane paripUrNa chuM. tethI kyAMthI Avyo nathI; kayAMya javAno nathI. nathI mArAmAM zarIranI jema AvAgamanano phero, nathI mArAmAM vRddhi, nathI jIvana jema utkramaNa ke garbhamAM praveza. kAraNa huM dezathI mukta, sarva samaye, sarva sthaLe rahenAra che. are, mAre to zarIro paNa badalavAM nathI paDatAM. je avatArI hoya tene paNa zarIro badalavAM paDe; huM avatarato nathI, avatArI nathI. paNa deza, kALa, vastuthI aparicchinna Atmatattva chuM. pIra, payagambara, avatArIne, paDe zarIra badalavuM saMtonuM maravuM evuM bhAI, mahAjaLe jaLa maLavuM. huM nizcala chuM tethI ja vRddhi, kSaya, kriyA, sadgati ke avagati muka chuM. ajJAnI jIvane svarganI prApti ke narakanuM gamana che. "nA hama naraloka ko jAte, nA hama saraga sidhAre ho;
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ (150) sabahi karama hamArA kviA; hama karamanase nyAre ho" "saMta kabIra" huM mArAmAM, mArA dvArA, paripUrNa chuM. apUNane ja adhUrAI, caMcaLatA che. svarUpamAM je nipuNa che tene nitya, niraMtara, nizaMka, nirdoSa, nizcalatA ja che. nivRttatA ja mAruM svarUpa che. ane tethI ja huM nizaLa chuM 'aham nizcala:' "ara| manantaH' huM ananna chuM. arthAt mAro aMta nahoto, nathI, thavAno nathI. dezathI mAro aMta nathI, kAraNa huM zarIra ke sAkAra nathI. nirAkArane, sarvavyAmane dezanI sImA sparza karatI nathI. huM dezathI mukta chuM. kALathI mAro aMta nathI. kAraNa huM ajanmA chuM. janme te mare ane mare te janme. jene Adi che tene ja aMta che. zarIrane, saMsArane Adi=zarUAta che. mAre Adi nathI tethI aMta nathI. Ama huM svarUpe anAdi ane anaMta chuM. vastuthI mAro aMta nathI. kAraNa huM abheda chuM. mArAmAM svagata, svajAtIya bheda nathI. bheda dazya vastumAM che. huM to adazya jJAnasvarUpa chuM. laI: na: mAva:' je dekhAya che te nAzavAna che. huM to jJAnendriya, mana-buddhino aviSaya, tethI nathI zya, nathI mAro nAza ke aMta. huM to hRti saMmata sanAtana satya chuM. "sAM sAnaM ananta " (ta.u) "huM satya, jJAna ane anantarUpa brahma chuM." athatu huM deza, kALa, vastuthI mukta aparicchinna tatva chuM. "aham zuddhaH' huM zuddha chuM." athata mArA jevo bIjo nathI tevo huM eka ane ala chuM. azuddhi bahArathI Ave che. atimAM nathI kaMI bahAra, nathI kaMI aMdara. nathI dUra ke pAsa. kAraNa eka advaita te ja caitanya ane caitanya eTale ja jJAna. je jJAnasvarUpa che te agni jema zuddha che. mATe ja tene jJAnAgni
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ (151) hevAya che. je zAnAgnimAM kartA, karma, bhoktA, pApa, puNya, koI azuddhi pravezI zake tema nathI. tevA jJAnamAM to kaTA, daya, daSTi, dhyAtA, dhyAna, beya; upAsaka, upAsanA, upAsya ane zAtA, zAna, zeyanI tripuTI paNa che bhasmIbhUta thaI jAya che. nathI tyAM zAtA; kAraNa zuddha zAnamAM joya saMsAra bacato nathI to zAtA koNa? " te tatve : saMsAra?' je saMsAra ja nathI, to teno zAtA nathI ane bhrAMtirUpI saMsAranuM jJAna paNa nathI. saMsAranuM jJAna, zeya saMsAra ane tenA zAtA.. traNe yuddha jJAnasvarUpa AtmA para adhyAropa che, jJAna ja mAruM svarUpa che. vaitabhAva, bhedabhAva, ! bhayabhAva, judAI, paricchinnatA, anekatA ja jIvananI bhrAMtimaya azuddhi che. ane huM te azudrihita chuM, dvitathI mukta chuM. eka, ati, zuddha, buddha, mukta chuM. | 'adakuM mana: mama:" huM ajara.. amara chuM." aMdhAra ane prakAzanI jema deha ane AtmA paraspara pUrNa virodhI che. te banne kadI eka na hoI zake. deha asatu jaDa che. AtmA satu ne cetana che. dehane vRddhatva ane mRtyu che. AtmA ajara amara che. deha aneka ane zya che. AtmA eka ane dayAdazyathI para che. deha malina che, kArya che. AtmA zuddha che, kArya kArANathI para che. deha parivartanazIla che. AtmA aparivartanazIla che. deha cala, caMcaLa che. AtmA acala, nizcaLa che. dehane Adi aMta che. AtmA anAdi anaMta che. tethI asaMtu deha kadI AtmA na hoI zake. te ja kAraNathI huM svapnamAM paNa zarIra nathI. chatAM jyAM sudhI ApaNA jJAnamAM daDhatA nathI, jJAnaniSThA nathI tyAM sudhI svarUpamAM sthira thavAya tema nathI. je je svarUpamAM asthira che, caMcaLa che, temane ja tibhAva sAthe aneka sthaLe 'svarUpa" zodhamAM bhaTakavuM paDe che. AvA potAne, potAthI bahAra zodhatA lokone joI saMta kabIra hase . pAnI bica mIna piyAsI
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ (152) mohi suna suna Avata hAMsi, AtamajJAna binA saba sUnA kayA mathurA kyA kAsI, gharameM vastu dharI nahi sUjhe bAhara khojana jAsI, mRgakI nAbhI mAMhI kastUrI bana bana khojana jAsI, kahe kabIra suno bhAI sAdho sahaja mile avinAsI. vAta to dIvA jevI spaSTa ja che ke nija svarUpa sahajAnaMda che, sahaja svarUpa sahajatAthI ja maLI zake tema che. paNa teno rasto kayo? bIjo koI nahIM, jema "svarUpa" sahaja che, tema ja jJAna paNa sahaja che, kAraNa ke jJAna paNa mAruM ja svarUpa che. basa kAMI ja karavuM nahIM. mAtra "para" choDa, "svane jo... "ja" eTale "jANa'. darzana eTale potAne mANa'. 'jANa' e ja che AnaMdanI anaMta khANa. pachI na bAkI rahe koI oLakhANa. kara paricaya potAno, potAnI jAte, potAnI ja jyota jalAva, jJAnAgni pragaTAva, svayajyoti prajvalita karI svayaMne je. to ja tane samajAze ke.... meM zuddha huM, meM buddha huM; jJAnAgni aisI le bhalA mata pApa; mata saMtApa kara; ajJAna banako de jalArA - jyoM sarpa rassImAMhI jisameM; bhAsatA brahmAMDa bharA so bodha sukha tu Apa he; ho jA ara! ho jA aMmarA. nija rUpake ajJAnase; janmA kare phira jAya marA bholA! svayaMko jAnakara; ho jA ajara; ho jA amara (aSTAvakragItAno bhAvAnuvAda, bholebAbA) nanananana
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ (153) AtmazodhanI mUrkhatA "AtmA tvaM girijA mati: sahacarA: prANA zarIraM gRhaM pUjA te vividhopabhogaracanA nidrA smaadhisthitiH| bhagavAna zaMkarAcAryajI parApUjAmAM jaNAve che ke he zaMbho! "tame ja AtmA cho. buddhi pArvatI che. prANo ApanI sAthe rahenAra anucaro che. zarIra ApanuM maMdira che." Ama jo zarIra ja maMdira hoya, AtmA aMdara birAjamAna hoya to pachI ApaNe kyAMya bahAra phAMphAM mAravAnI jarUra kyAM che? paNa ghaNI vAra evuM bane che ke je atyaMta nikTa hoya te ja ati dUra hoya che. ane tenAthI ja ApaNe anabhinna ane ajJAta hoIe chIe. vAyu ke havA ApaNI aMdara che, bahAra che, upara, nIce sarvatra che. chatAM tenA mahattvano kyAM kadI ApaNe vicAra karyo che? tenI khUba najIka chIe mATe ja tenI paravA nathI karI. paNa pAMca miniTa mATe nAka, moM baMdha karo. zarIranuM rUMvevuM..vAyunAM guNagAna gAze....ane tenA astitvanuM bhAna paNa kSaNamAtrAmAM thaze, tenuM mahattva paNa samajAze. AtmA to e vAyuno paNa prANa che chatAM ApaNe tenI zodha zarIra bahAra karI rahyA chIe te mUrkhAmInI parAkASThA che tevuM samajAya svadehe zobhanaM santaM puruSAkhyaM ca sammatam / kiM mUrkha zUnyamAtmAnaM dehAtItaM karoSi bhoH||29|| mo pUrva =he mUrkha svade zomana santam =nija zarIramAM sata= rahelo maMgaLamaya (sauMdaryamaya) purUSArA 2 sammatam =purUSanAmadhArI ane zrutisaMmata dehAtItam AtmAnam -dehathI para AtmAne sUcanuM vim vo i=zA mATe zUnyarUpa mAne che. have bhagavAnano saMketa pakaDavAno prayatna karIe. de zomAM sAM zarIramAM maMgaLamaya rahelo (AtmA) jo vaijJAnikone "sAbitI vinA svIkAra nahI? tevA sUtrane varelI navI yuvAna peDhIne ema kahevAmAM Ave ke AtmA zarIramAM ja che....to basa
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ (15) teo utAvaLA thaze.. "DIsekazana mATe, posTamorTama mATe, zarIrano vADhakApa ane cIraphADa mATe rakhene hadaya, magaja, jaThara, jema AtmA jevuM kaMI maLI jAya paNa Avo prayatna temanI hatAzAnI bhagna javALAomAM ghI homavAnuM kArya ja karaze. zarIramAM AtmA che, tethI bahAra nathI tevuM nathI; paNa jene zarIramAM ja nahIM jaNAya, tene gatamAM rakhaDavAthI paNa maLavAno nathI. zarIramAM atha zarIrane sparza kyAM vinA tenA saMhAra vinA paNa jANI zakAya tevo che hoLInA tahevAramAM bajAramAM khAMDanAM ramakaDAM vecAtAM maLe che. tenAM aneka nAma, aneka AkAra hoya che. khAMDanAM ramakaDAMmAM khAMDa che tevuM jANavA, khAMDanAM ramakaDAMnuM posTamorTama ke "DIsekazana' karavAnI jarUra nathI. te ramakaDAMnA AkArane yathAvat rahevA daIne ja temAM khAMDa che te jANavAnI jarUra che. paNa kamanasIbe ApaNe banyA pAgala nAma ane AkAranA mtamAM, tethI nirAkAra ane anAmI AtmAne khoI beThA. paramAtmA nathI dehanI bahAra, nathI mtathI dUra jarA dhyAnathI joIe to che te ApaNI AsapAsa je dehamAM AtmA che....te dehamAM ApaNe eTalI badhI Asakti UbhI karI; zarIranA sAkAra rUpanI ghelachA eTalI vadhI ke zarIrane ja AtmA mAnI beThA ane AtmAnI vismRti thaI gaI. Ama ne Ama A sabhya, susaMskRta ane zikSita vargo devane choDI maMdiranI paNa zarU karI; paramAtmA choDI patharA pUjavA lAgyA ane lAMbA samayane ane paththara ja paramAtmA evI mAnyatA daDha thaI. anIti ane anAcArane raste AvelI tamAma saMpatti moTe bhAge maMdironA pAyAmAM daTAvA lAgI. saMto, kahevAtA vidvAno, sAkSaro, sajajano ane samAjanA pratiSThAvALA vargoe teno na to virodha karyo, na niSedha paNa sahakAra Apyo. samAjakalyANanuM beya laIne beThelI saMsthAoe paNa mauna dharyuM, kema ke saune ane jarUra che paisAnI. saunI prati vaNamAge Avato dhanapravAha aTakAvavA koI taiyAra na thayuM. dUjhaNI gAyane koNa tyAge! bIjI mahelAtomAM kALuM dhana vaparAya te to gajAhera che. paNa jyAM paramAtmAno vAsa che tevuM mAnanArA paNa paramAtmAne pavitra mAnavA chatAM paNa apavitra dhana kema vApastA haze te ApaNe ja vicAravuM rahyuM! AvA lokone paNa UMDe UMDe khyAla che ke paramAtmA to hRdayamAM ja che, A to dekhAva che, vyavahAra che,
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ (155) guNagAra che.... mUrtinA zaNagArathI, devAlayonA alaMkArathI jo pratiSThA maLe ane durAcArI pravRtti baLe, pApa sau zaNagAra ane alaMkAra pAchaLa chupAI jAya to dhaMdhA-dArIone sarvazreSTha 'InvesTamenTa'-rokANa gaNAya.....Ama samAjamAM catura dekhAnArA sajajanatAnAM mahorAM paherelA ApaNe sau ApaNI jAtane kevI rIte chetarIe chIe...te tarapha jovAno prayatna karIzuM...to...deva ane dAnava bannene ApaNI aMdara joI zakIzuM. ahIM, A zlomAM to spaSTa saMketa che ke AtmAne meLavavA zarIrano tyAga anAvazyaka che. zarIra choDavAthI AtmA nahIM maLe. svargamAM javAnI jarUra nathI. vaikuMThamAM ja paramAtmA che ane ahIM, atyAre nathI tevuM paNa nathI. tevuM mAnanArA AtmAne deza ane kALathI paricchinna, baddha "limiTeDa bAya TAIma eNnDa spesa' banAvI deze. paNa AtmA to mukta che deza ane kALathI. mATe sarvavyApta che. ane zarIramAM paNa che. AtmA sarvatra che to kevo che? 'zomanam'. AtmA. maMgaLamaya che. sauMdaryonuM paNa sauMdarya che. tenA sauMdaryamAM nathI vRddhi ke vRddhatva; nathI jarA ke roga; te anAdi ane anaMta che. jyAM jyAM je je maMgaLamaya, AnaMdakara, sukhamaya, sauMdaryamaya jaNAya che...te AtmAnI ja veravikhera thayelI sauMdaryamaya virATa vibhUti che. zarIramAM sauMdarya che...te paNa AtmAnuM. Ama jyAM jyAM astitva che tyAM tyAM AtmA ja upalabdha che. mATe ja kahyuM ke te santam che. 'hovuM' 'bhAva' 'astitva' ja AtmAno svabhAva che, te kadI abhAva nahoto. 'naoNna ekajhisTansa' nathI, ane nahIM hoya. AtmAnAM svarUpa ane svabhAvamAM 'prAgabhAva' ke 'pradhvaMsAbhAva' nathI. [prAyara naoNna ekjhisTansa eNnDa posTiriyara naoNna ekjhisTansa] arthAt nathI AtmAno udaya asta; nathI Adi ke anta; mATe ja te santam kahevAyo che. puruSANyam AtmA puruSa nAmadhArI che. AtmAnuM bIjuM nAma ke pratyaya
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ puruSa' kahevAya che. pura ke purI arthata nagara ke zahera ane temAM je vase che tene puruSa kahevAya che. ApaNAM zaheronA nAma paNa tevAM ja che. ngannAthapurI, dvArakApurI, kAnapura, nAgapura, zAhapura vagere, tevI ja rIte zarIra paNa eka zahera ke nagara che. gItAmAM kahyuM ke te nava laravALuM nagara che, ane temAM je rahe che te ja AtmA che je pote kaMI karato nathI ke karAvato nathI. zAnI potAne AtmA mAnI zarIrarUpI nagaramAM tevI rIte ja rahe che ane sarva kyano tyAga kare che. temAM ja te sukhI rahe che. sarva karmANi manasA saMnyasyAste sukhaM vshii| navadvAre pure dehI naiva kurvanna kArayan // 13 // AtmA puruSa nAmathI jANIto che. te vAta sRtisaMmata che. tethI ja AtmAnuM bIjuM nAma "mammata paNa che. bRhadAraNyaka kRtimAM jaNAvyuM che ke "mano di mAM pura" (3-4-15) "A puruSa asaMga che." "mArca : vAMmotiSati" "A avasthAmAM (svakha) A puruSa svayaMjyoti hoya che." AtmAne puruSa kahe che tevuM smRtimAM paNa che. tethI A zruti-smRti-sammata vAta che. zrImadbhagavadgItAnA adhyAya 15mAM jaNAvyuM che ke 3ttama putva: mAtmatyulA hatA. yo lokatrayamAvizya bibhartyavyaya IzvaraH // 17 // "uttama puruSa to judo ja che. je traNe lokamAM vyApIne saghaLAM prANInuM dhAraNapoSaNa kare che te avinAzI, paramezvara, paramAtmA ema kahevAyela "manomi to veDhe ja pratiH puruSottamaH ITA tethI lokamAM tathA vedamAM puruSottama nAmathI prasiddha chuM." Ama zAsomAM, zruti-smRtimAM ane saMtonI vANI dvArA paNa AtmAne puruSa nAmathI oLakhelo che. "puSpa vasati pati puSa" zarIrarUpI puramAM rahenAra puruSa che; chatAM potAnA gharane, purane ajJAnathI vyakti potAnuM svarUpa samajI beTho che. te ja ajJAna che. puna:janmanuM pravezadvAra che.
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ (157) 'sammatam AtmA puruSa nAmadhArI che. nitya che, mukta che, dehathI bhinna che. vizvano AdhAra che, abhaya che, nirlendra che te vAta zruti, smRti, veda, zAstra-samamata che ane huM paNa te ja AtmA chuM." adhyasta tujhameM vizva hai tU vizvakA AdhAra hai svacchanda hai, nirkanda hai bhayamukta hai, bhavapAra hai kRti santa saba hI kaha rahe, kahatA yahI prabhu zyAma hai bholA nahi hai dUsarA, to socakA kyA kAma hai" _ 'bho mUrkha AtmAnaM zUnyaM kiM karoSi he ajJAnI mUrkha, AtmAne zA mATe zUnya rUpa mAne che?" eka vastu khUba ja spaSTa che ke je ApaNuM svarUpa che teno tyAga ! kadApi ApaNe icchatA nathI, eTaluM ja nahIM, svarUpano tyAga zakya paNa nathI. tevuM ja bIjuM satya che ke je ApaNuM svarUpa che te ApaNane priya-che ane je ApaNA svarUpathI bhinna che te ApaNane apriya che. jenA vize araci, apriyatA, aNagamo che, jeno bhaya che te ApaNuM svarUpa kadI nathI. A eTalI svAbhAvika ane sahaja ghaTanA che chatAM ApaNe kadI te vize vicAra nathI karyo tethI vAta spaSTa thaI nathI; ane UlaTuM svarUpathI viruddha dizAmAM jIvanapravAha sarI gayo. UDyA tyAMthI savAra, samajI pharI vicArIe, sarpa kadI paNa potAnA jherano tyAga karato nathI icchato paNa nathI. sarpanuM jhera bIjA mATe ghAtaka che, sarpa mATe AzIrvAda che. te to tenuM ja svarUpa che tethI teNe te jhera tyAgavAno kadI na to prayatna karyo, na to icchA karI. tema AnaMda ApaNuM svarUpa che mATe AnaMdanA tyAganI kalpanA mAnavIe kadI karI nathI. paNa satata, niraMtara dukhatyAga mATe mAnavI prayatnazIla rahyo. kAraNa dukha ApaNuM svarUpa nathI, rUpa nathI. mATe ja tenA tyAganI tatparatA che. jo du:kha ja svarUpa hota to sau du:khamAM magna thaI jIvatA hota. du:khanI vidAya koIne duHkhamaya na jaNAI hota. paNa ApaNo anubhava tevo nathI. chatAM
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ (158). jo zarIrane ja AtmA mAnIzuM to AtmA zUnyavata arthAt zarIra jema jaDa thaze, janmamRtyuvALo thaze. mATe ja zarIrane AtmA na mAnatA; AtmAne zarIrathI bhinna, puruSa, maMgaLamaya, zrutisammata, asaMga, ajara, amara mAnavAnI, samajavAnI, vicAravAnI jarUra che. je je ApaNane apriya che te paNa ApaNuM svarUpa nathI. mRtyu, ajJAna, du:kha, paricchinnatA, bhaya, baMdhana sarva ApaNA mATe apriya che-tethI te AtmA nathI-anAtmA che. mAtra AtmA ja paramapriya che. ApaNo anubhava che ke apamAna, gulAmI, virodha, niMdA tarapha ApaNe kadI ruci darzAvI nathI. keTalIka vastu janmajAta ApaNAmAM AvI che te pUrvanA saMskAranuM ja darzane che. Ama janmojanmathI amuka vastu mATenI aruci dazavi che ke te ApaNuM svarUpa kadI nathI. Ama vicAraNAnA paMthe pravAsa karatAM spaSTa thAya che ke AtmA arthAta "svarUpa" sadAya mujathI abhinna che, dehathI para che, abhaya che. paNa jo te nahIM samajAya to ja huM mArA ja svarUpane jIvatAM jaDa gaNIza. jAte ja jAtanI hatyA karIza. jema koI paNa mUrtimAM sonuM, rUpuM ke dhAtu judI che ane mUrti judI che. AkAromAM anekatA hoya, dhAtu eka hoI zake. Arasano paththara eka hoI zake. AkAramAM anekatA saMbhavI zake. AkAra janme che. nAza pAme che. pachI te mATI ke sonuM game te hoya. eTaluM ja nahIM mUrti upara je paramAtmAnI prANa-pratiSThA thAya che tenI ane mUrtinI vacce paNa bheda che. jenI pratiSThA thAya che te paramAtmA amUrta che, adazya che, anAmI, nirAkAra che. tema ja AtmA anAmI, nirAkAra, amUrta, adrazya che chatAM dRzya, sAkAra ane mUrti jevA mUrta zarIramAM che te nisaMdeha che. zarIramAM che chatAM zarIrathI asaMga, ni:saMga, atIta, AtmA che, ane huM paNa tevo ja araMgI, asaMgI dehAtIta chuM; te ja jJAna che.
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ (159) dehAtmabhAvonuM nidAna bhagavAna zaMkarAcAryajI have puna: kRpA karI pUrvavicAranuM punarAvartana kare che. zAstromAM ekanA eka vicArane daDha karavA punarukti athavA puna: uccAraNanI prathA che. te zaikSaNika paddhatinuM paraMparAgata lakSaNa che. jema ghAsanA medAnamAM eka ja jagyAethI vAraMvAra cAlatAM tyAM keDI paDI jAya ane ghAsa UgatuM nathI tema punarAvartanathI "dhAraNa" "rITenzana' sAruM thAya che. kAraNa keDI jema smRtinI rekhAo spaSTa thAya che. je zikSaNanuM dhAraNa sAruM hoya tene vinA vilaMbe jhaDapathI smRtipaTa para lAvI zakAya che. arthAt jaladI, dhArIe tyAre yAda ke "rIkaoNla karI zakAya che. punarAvartananuM bIjuM kAraNa zrotAnA mAnasane taiyAra karavA mATe che. menTala seTa taiyAra hoya pachI kaMI kahevAya to jhaDapathI grahaNa thAya. zrotA eTale reDiyo "risiviMga seTa ane vaktA arthAt "TrAnsamITara-reDiyoghara." ghaNI vAra ApaNe anubhavIe chIe ke koI mahatvano kAryakama ApaNA mitrano AvavAno hoya ane je reDiyo khAmIyukta hoya to ApaNe aneka prayatna vaDe tenI soya badhe pheravIe chIe. pADozInA ghera barobara saMbhaLAya che paNa ApaNA yaMtramAM ja khAmI che. TrAnsamITaramAM khAmI nathI. aMte jyAre ApaNA reDiyomAM barobara dhvaninA pravAho pakaDAvA lAge che tyAre pelo kAryakrama samApta thaI jAya che. riDiyo' AgaLa vansamora'-dubArA'nI bUmo pADavAthI paNa puna: prasAraNa thatuM nathI. AvI nirAzA zrotAne na thAya mATe paraMparAgata zikSaNapraNAlikAmAM eka ja vicAranuM avanavAM daSTAMto sAthe punarAvartana karavAnI prathA cAlI AvI che. tethI zravaNa karatAM zrotAnI mAnasika sthiti eka vakhata jo barobara na hoya ane spaSTa grahaNa na thayuM hoya to paNa dhIrajathI zravaNa karavAnI titikSA jenAmAM che tenI tamAma zaMkA ni:saMdeha punaruktithI dUra thAya che. havenA ATha zlokomAM puna: samajAvyuM che ke ApaNe na deha chIe: na to dezakALa vastuthI paricchinna jaDa AkAra chIe. na to ApaNane jarA, mRtyu sparza kare che, na to ApaNAmAM vikAra, parivartana ke avayavo che. ApaNe sAkSAta, aparokSa, ajara, amara, abheda, abhaya, brahma ke AtmasvarUpa chIe.
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ (160) svAtmAnaM zrRNu mUrkhatvaM zrutyA yuktyA ca pUruSam / dehAtItaM sadAkAraM sudurdarza bhavAdRzaiH // 30 // mrutyA yuvantyA 7 = zruti ane yuktithI mUrNa tva svAtmAnam pUvam = he mUrkha! tuM AtmAne puruSa; vehAtItam savAgatam zu = dehathI para; sadAkAra; sAMbhaLa mavArI: mukulam = tArA jevAne Atmadarzana thavuM muzkela che. ahIM kaTAkSamAM cArvAka ane tenA jevA dehAtmavAdI para prahAra che. cArvAka zarIrane ja AtmA mAne che. Aje paNa tenA vaMzajo ochA nathI. mATe ja kahyuM che ke he mUrkha! zruti-smRtinA sAMnidhya vinA, gurunI kRpA vinA he dehAtmavAdI, tane Atmadarzana thavuM muzkela che. zruti spaSTa kahe che ke dehathI bhinna mukta atIta AtmA che. taittirIya upaniSadanI brahmAnanda vallImAM spaSTa che ke "tasmAdA ptasmAlanAsamayAt anyontara mAtmA prANamaya:' nizcaya ja te A antarasamaya zarIrathI bhinna; tenI aMdara rahenAra A AtmA prANamaya puruSa che. ane te ja upaniSadamAM carcAne aMte pAMce koSathI AtmA bhinna che, traNe zarIrathI mukta che tema jaNAvyuM ane tenuM varNana karatAM kahyuM, "jyAre paNa jIva adRzya, zarIrarahita, nirdeza na karI zakAya tevA, bIjAnA AzrarUpa, abhayarUpa AtmasvarUpane sthitine pAme che tyAre te abhayapadane pAme che." yA hyevaiSa etasminnadRzye'nAtmye'nirukte'nilayane'bhayaM pratiSThAM vindate / athaso'bhayaM gato mavatiA = kaThopaniSadamAM paNa spaSTa che ke "sthira na rahenArAM vinAzazIla zarIromAM je zarIrarahita che, tema ja avicaLa bhAvathI sthita che, te mahAna sarvavyApI paramAtmAne jANIne buddhimAna puruSa koi paNa kAraNathI kyAreya zoka karato nathI. "azarIraM zarIraSvanavastheSvavasthitam / mahAntaM vibhumAtmAnaM matvA dhIro na zocati // 22 // Ama bhagavAna zaMkarAcAryanI vAta zrutisaMmata che, pote upajAvI kADhelI
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ (11) nathI tevuM zotAnA manamAM Dha thatAM tenI raddhA majabUta thAya che. eTaluM ja nahIM paNa yukti - tarkathI paNa te ja samajAya che. kaTA ane daya kadI eka na hoya; zAtA ane zeya juddha ja hoya che. te yuktithI jotAM zarIra dazya che mATe teno karavAnIrathI bhinna che ane te ja pramANe zarIra, indriya, mana, buddhino drA, ane hatA tethI bhika che, te yukti dvArA paNa pramANita thAya che. zAstranI bIjI yukti je khUba jANItI che te neti neti." sarvano niSedha karatAM je bace te ja AtmA..? AvI yukti AtmArakamAM khUba pracalita banI che. manobuddhayahaMkAra cittAni nAhaM na ca zrotravile maane|| na ca vyomabhUmirna tejo na vaayuH| cidAnaMdarUpaH zivo'ham zivo'ham // 1 // Ama jotAM bhagavAna zaMkarAcArye kadI potAnA vicAro maulika che tevo dAvo karyo nathI. paNa eTaluM spaSTa karyuM che ke A vicArone zruti ane yuktino Teko che. zrIkaraNa paramAtmAe paNa gItAnAM saMdarbhamAM kahyuM ke A badhuM paraMparAgata jJAna che. mAruM paNa maulika nathI. parva paraMparAma no viDo a. 4-2 "e pramANe paraMparAthI prApta thayelA A yogane rAjarSio jANatA hatA." tethI viruddha AjanA vartamAna yugamAM sau dAvo kare che ke A mAruM maulika pustaka che," maulika zAna che" "maulika vicAra che." aMte to sarva kaMI vyAsa bhagavAnanuM ucchiSTa ja che chatAM huM maoNDarna chuM, junavANI ke oNtheDikasa nathI tevuM darzAvavA ghaNA kahe che. zAso, upaniSado to junavANI vicAronAM purANAM poTalAM che. choDo zAsa; mUko veda paDatA; paNa AvuM samajAvavA temaNe paNa pustako ja lakhyAM che; UdhaInuM bhaluM karavA! eTaluM ja nahIM jorazorathI pravacana karIne keTalAMka kahe che ke guranI jarUra nathI, pravacanathI AtmA maLato nathI! keTalo virodhAbhAsa! guru banyA sivAya teo na zIkhavI zakyA ke guranI jarUra nathI! pravacano vinA na samajAvI zakyA ke pravacano nirarthaka che. jyAre paraMparAgata zikSaNapraNAlIne anusarIne zaMkarAcArya bhagavAne to kahyuM ke zuti, yuktino AdhAra laI huM tane oLakha; tArA svarUpane pichAna! anekamAM aikya samajavA kRtinuM
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAnidhya prApta kara. zaMkarAcArya bhagavAne to sAdhanapaMcakamAM upadeza ApatAM kahyuM ke "mahAvAkyanA arthano vicAra karo; mahAvAkyano Azraya lo; kutarka ke khoTI yuktithI dUra raho ane zrutisaMmata takane anusaro." "vAvArtha vinAcatAM ji :: samAtrIyatati dustarkAtsuviramyatAM shrutimtstrko'nusndhiiytaam|" khoTA kutarkathI koI kahI zake ke je je dazya che te nAza pAmavAnA svabhAvavALuM che. ": naI: svabhAva:" paNa AtmA dazya nathI, tethI te avinAzI che. ane teja pramANe vAyu, AkAza adazya che - mATe te paNa avinAzI AtmA che. AvA kutarkathI bacavuM ja rahyuM - paNa je tarka zrutisaMmata che teno saharSa svIkAra karavo. AvA upadezanA saMdarbhamAM ja kahevAyuM che ke "vAtmAna kRNa mUrva vaM kRtya yuvA.. kRtisaMmata vAta AgaLanA zlokamAM paNa carcAi gai ke AtmA puruSa nAmadhArI ane dehathI bhinna che. "mavAraH sura" "tArA jevAne Atmadarzana mukela che." ahIM cAvaka jevA dehAtmavAdIone saMbodhI kahyuM che ke Atmadarzana mukla ApaNe vicArIe ke konA mATe mukela che. (1) zAsA ane gurumAM zraddhArahita che tene Atmadarzana mukela che. kAraNa ke zAstra pramANa che ane guru vinA AtmajJAna nathI. guru hoya paNa zraddhA na hoya topaNa nirarthaka che. kRSNa paramAtmAe paNa gItAmAM kahyuM ke "zraddhAvAna tamane sAra" ane "sAMcAtmA vina " zraddhAvAnane jJAna prApta thAya che; jyAre saMzayavALAno "vinAza nizcita che. (2) zAsakaMmata vAta che ke jene AcArya ke guru nathI tene paNa Atmadarzana khUba khUba kaThina che. "vAryavAna puruSo verA" (3) jenI pAse sUkSma buddhi nathI tene paNa Atmadarzana zakya nathI. sUkSma buddhi arthAta nAma ane AkArane bAda karIne jovAnI buddhi. kAryane
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 13) choDI sarvanA kAraNane jovAnI vRtti; Aropa choDI adhiSThAnane pakaDavAnI sUkSma buddhi. kaTha-upaniSade to spaSTa kahyuM che ke "sarvabhUtomAM rahelo chatAMya; chupAyela A AtmA pratyakSa thato nathI. A AtmA to kevaLa sUkSma tattvone jenArA puruSathI ja, potAnI tIvra ane sUkSma buddhithI ja joI zakAya che. ___ eSa sarveSu bhUteSu gUDhotmA na prkaashte| dRzya thayA guhA sUkSma sUkSmaviima:II kaTha zruti ahIM prazna thAya che ke cArvAka jevA je loko sthaLa buddhivALA che, ane zarIrane ja AtmA mAne che - temane Atmadarzana kyAMthI thAya? | () je vyakti abhedadazI nathI tene paNa Atmadarzana zakya nathI. kAraNa ke AtmA abheda buddhino viSaya che. taittirIya upaniSada jaNAve che ke "yA hovaiSa tasmina manta sute atha tI mayaM mavati' jyAM sudhI te AtmA sAthe jarAka jeTalo paNa bheda anubhave che tyAM sudhI te bhayane = janma mRtyunAM saMsArane ja pAme che, arthAt tene kadI paNa Atmadarzana zakya nathI. (5) je bhedadazI che tene to bhrAMtimAM pANa brahmadarzana zakya nathI ane bhedabhAvanAthI pUrNa vyaktine bheTadarzanathI ja mRtyu dvArA mRtyu ja prApta thAya che tevuM kaTha upaniSade kahyuM che: "manavelamAptavya ne nanakti vizvanA mRtyoH saH mRtyuM gacchati ya iha nAneva pshyti||" Ama Atmadarzana tene khUba ja saraLa che, jenI pAse sUkSma, abheda buddhi che; je zraddhAvAna che; jene guranI kRpA upalabdha che; je zruti ane yuktinA sAMnidhyamAM che. mATe ja kahyuM che ke tevI bhAgyavAna vyakti mATe AtmA pAsemAM pAse che. ane je vyakti dUra che. gurapAthI; AcAryanA upadezathI; je abhAgIne satsaMga nathI zrutino; je sthULa buddhivALo ane dehAtmabhAvavALo che ane bheda darzanathI yukta che; ke yukti ke nathI vaMcita che. tevA mATe to pAsemAM pAse hovA chatAM AtmA jojana dUra che... tenA mATe Atmadarzana durlabha che. mATe ja kahyuM "ta6 TUH tatti"
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ (164) "sadA pAse chatAM Adhe abhAgIne are dIsato sahu raMge araMgI tuM lahe tuja raMga ko avadhUta" zrI raMga avadhUta" je AtmA ajJAnI mATe atyaMta dUra ane jJAnI mATe nija svarUpa che, tenA ja saMdarbhamAM kahe che ke zarIramAM anektA che. AtmA eka che; tethI deha kadI AtmA thai zake nahIM. ahaM zabdena vikhyAta eka eva sthitaH paraH / sthUlastvanekatAM prAptaH kathaM syAddehakaH pumaan|| 31 // ahaM zanTena vidyAtaH- AtmA 'huM" evA zabdathI prasiddha che. ya: ya : funt:- od als, zilell uz, auula zdal 9. sthUlaH tu ane tAM prApta:= ane sthULa zarIra to anekatAne pAmeluM che. pumAna veThavA varjya sthAt = tyAre AtmA deha kai rIte hoi zake? 'ahaM rAbvena vijJAta '- 'AtmA aham zabdathI prasiddha che.' bhagavAna zaMkarAcArya ahIM aham ane nohuM" ane 'A' ne 'AI "eNnDa" dhIsa" no; "meM mArI "yaha no bheda jaNAve che. eka aham / eTale ahaMkAra; bIjo aham te AtmA mATe aMgrejImAM nAno 'AI' ane kepiTala Ai' ema be che. jyAre ahaMkArano nAza thAya che tyAre aham AtmA svayaM jAte ja prakAze che. ahami nAzabhAjyahamahaMtayA / sphurati hRtsvayaM paramapUrNasat ||20|| (upadezasAram-ramaNa maharSi) am vRtti arthAt ahaMkArano prakAza jenA para paDe che te mArUM thAya che. jenA para nathI paDato te parAyuM thAya che. Ama mArA parAyAnI bhAvanA baMdhAya che. s vRttimAM pheraphAra thAya che, temAM anektA che. paNa 'aham' vRtti badalAtI nathI. Ama chatAM 'am vRttino paNa je prakAzaka che te AtmA che. jo ahaMkAra nathI to kaMI, koI, kyAMya, 'mAruM" nathI. ane jo mAruM nathI to parAyuM paNa nathI. arthAt dazya gata 'bhU che. 'A' che, "dhIsa' ke yaha kahevAya che te Idam ke
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ (165) 'A jgata" nathI chatAM 'am AtmA to hoya che ja. suSuptimAM gata anubhavagamya nathI, chatAM 'nathI' tevuM kahenAra, koI che. te koNa? je koI nathI, kAMi nathI suSuptimAM, to kahe che koNa ke koI nathI? TUMkamAM AtmAno abhAva koI kALe nathI. saunI gerahAjarImAM paNa te sarva sthaLe, sarva samaye, hAjarAhajura che. koI pUche ke svapna koNe joyuM? svapnadraSTa koNa? to javAba che aham ke 'huM'. jAgratano anubhavakta koNa? 'am Ama, traNe avasthA ane je kaMi 't che temAM parivartana che. 'aham 'huM AtmA aparivartanazIla chuM... nitya chuM. zarIro 'lma che. AtmA am che. tethI zarIra anitya che. je anitya che, temAM anekatA che. gatanAM dazyo aneka AMkha eka... AMkho... aneka teno aa eka je AMkhanI paNa AMkha kahevAya che "vadhu: payuM" vasuparavatimukhya dhIrA:" (nopaniSada) te ja eka AtmA che. gaMdha, sugaMdha aneka paNa nAka eka, aneka zarIronA aneka nAka. chatAM darekane saMdhavAnI zakti pradAna karanAra AtmA eka che. www zabda aneka paNa... zravaNendriya eka. anemAM bhale aneka kAna dekhAya paNa sarva Indriyono prakAzaka eka che, je AtmA ja cetanAzakti ane zravaNazakti pradAna kare che, jene grova zrotra' (nopaniSada) 'kAnano paNa kAna' tevuM kahyuM che. prANa pAMca chatAM teno preraka AtmA eka che. 'prApya prAyara' tarIke | zrutimAM prasiddha che. Ama vicAratAM samajAya che ke svAda aneka, rasanA eka ane vicAro aneka, nirNayo aneka, chatAM aMta:karaNa ekanuM eka; ane aneka tarIke sau 'da kahevAtA parivartanazIla zarIro aneka chatAM AtmA saumAM ekano eka. mATe ja AtmA kI de thaI zake nahIM ... ahaM draSTatayA siddho; deho dRzyatayA sthitA mamAyamiti nirdezAtH kathaM svAddehakaH pumAn ||3saa ahaM navA zilDa huM AtmA sAhIpaNAthI siddha chuM.
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ (16) te dayA sthita ane deha dIyapaNAthI sthita che. mane ayana (i) rati nit : "A deha mAro che ema ghaNIvAra ApaNe bolIe chIe; tethI. pumA : stham C * A AtmA deha kaI rIte hoI zake! vicAramArge pravAsa karatAM ApaNe spaSTa nirNaya para AvI cUkyA chIe ke kaTA ane dazya, zAtA ane zeya ekabIjAthI bhinna che. huM AtmA ane zarIra vinAzI, jaDa, mujathI bhinna che. | "mAM karatA sitA' huM sarvano TA sAkSI chuM. Ama jANavA chatAM ghaNI vAra pUchavAmAM Ave che ke tame koNa cho? uttaramAM ApaNe ApaNA zarIranuM ja nAma bolIe chIe; zarIranA saghana tAdAtmanA kAraNe zAnI vyavahAramayaSTithI vAta kare che. chatAM paramArthamAM te sabhAna che ke bhrAMtimAM paNa te zarIra nathI; paNa zarIra, Ikyio , pAMca koSa, paMcaprANa, traNa avasthAno draSTA ke sAkSI tethI bhinna che. jyAre mArI upAdhi brahmacArI premacaitanya kahevAtI tyAre navo navo prema caitanya sAMdipanI sAdhanAlayamAM prasthAnatrayIno abhyAsa karI, narmadAtaTe zAna-sAdhana AzramamAM gayo. tyAM eka prasaMga mane sparzI gayo. eka AzramavAsI bhAudAdAnA hulAmaNA nAme jANItA. mArI pAse AvyA. thoDI vAra pachI prazna pUchavAnI icchA vyakta karI maMjUrI meLavI.mane ema hatuM ke kaMI upaniSadano bhAre zloka pUchaze to ApaNA bAra vAgI jaze...tyAM to ! vicitra pazna pUchayo.."tamane konA jevA thavuM game? pU. svAmI cinmayAnaMdajI ke dayAnaMdajI?" kSaNavAranA paNa vilaMba vinA premacaitanya uttara Apyo "mane mArA jevA thavuM game." vAtAvaraNamAM hAsyanuM mojuM pharI vaLyuM. anAyAse acAnaka apAyelA uttara tarapha jyAre vicAra karuM chuM tyAre samajAya che ke gahana ciMtana Akasmika rIte paNa kevuM satya rajU karI zake che. A ja saMdarbhamAM 5 svAmI akhaMDAnaMdajI eka prasaMga nadhi che, te paNa Apane kahyA vagara rahI zakato nathI: "eka vyaktine mahAtmAe pUchA.... dhvara kesA hai?'
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ (167) mahAtmA.."tere jaisA" vyakti.." kaisA huM?" mahAtmA...."izvara jaisA." vyakti...."hama donoM kese hai?" mahAtmA... "eka jaise." Ama vicAratAM spaSTa thAya che ke upAdhi huM nathI, upAdhi mane drazya che. huM upAdhino draSTA, upAdhithI mukta chuM. paramArthamAM to koI bheda ja nathI. chatAM keTalAka mAne che ke zarIramAM je AtmA che te zarIra jevo che. tevuM svIkAratAM kIDIno AtmA nAno thAya; hAthIno moTo thAya. to to AtmA vikArI thaI gayo kahevAya. AvI bhrAMtinA lIdhe ja sAmAnya bhASA, vyavahAramAM moTo jIva', 'nAno jIva' vagere vaparAya che. paNa jIva ja brahma che. pachI kayAM che nAnA-moTApaNuM? mATe ja vicAravuM ke AtmA koInA jevo nathI. paNa kahevuM ja hoya to Izvara jevo che tema kahevuM. Izvara kevo che?-to jagata jevo. jagata konA jevuM che? to jenAra jevuM. jagatanI draSTA huM kevo chuM? to mArA jevo. jo dazya pUche ke draSTA kevo? to kahevuM ApaNe be eka jevA, abhinna chIe. arthAt 'tuM' "ApaNe sau abhinna Atmatattva chIe. Atmatatva eTale ApaNe mULamAM kevA? mULamAM ApaNe sau "mULa" vagaranA chIe. ApaNe nathI vyaSTi nathI samaSTi... nathI vyakti...ke virATa.. nathI jIva.ke ziva... nathI nazvara...nathI Izvara... nathI ApaNe piMDa..ke brahmAMDa.. ApaNe upAdhi ja nathI to zarIranI vyAdhi kayAM? upAdhi-vyadhithI
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ (168) * vaMcitane Adhi kayAM? mATe ja vicAravuM ke huM nirupAdhika, ni:saMga, asaMga, araMga Atmatattva chuM. AtmA-anAtmAne samajAvatAM pUrvavicArasUtranA saMdarbhamAM kahevAyuM che ke ahaM vikArahInastu; deho nityaM vikAravAn / iti pratIyate sAkSAt; kathaM syAd dehakaH pumAn // 33 // ...=vaLI .... ahaM viAddIna:=huM vikArarahita chuM. vedaH nityaM vidhavAn...=ane deha nitya vikAravAna che. kRti kSAt pratIyate- evuM sAkSAt ApaNe joIe chIe. pumAn : tham svA= tethI AtmA deha kaI rIte thaI zake ? ! dehamAM vRddhi ane visarjana che. vRddhithI visarjananI satata cAlatI prakriyAmAM kSaNe kSaNe vikAra che. zukrajaMtuthI sthULa zarIrano vikAsa, satata vikArane AbhArI che. vajanamAM prathama vRddhi thAya che ane aMte zarIra vajanazUnyatA tarapha AgaLa vadhe che, Ama zaizava, yuvAnI, prauDhatva, vRddhatva ane visarjana sarva vikArI zRMkhalA che. sUkSma zarIramAM paNa krodha, lobha, moha, kAma, kRpA, dayA sau vikAro ja che. huM sarva vikArono STA chuM pachI te indriyanA, mananA ke zarIranA hoya. ane dRSTA chuM tethI ja dRzya zarIra nathI paNa nirvikAra svarUpa, sat ane nityAnaMda chuM. yasmAtparamiti zrutyA tayA puruSalakSaNam / vinirNItaM vimUDhena kathaM syAddehakaH pumAn ||34|| yasmAt param kRti taiyA mrutyA = jenAthI param arthAt pUrva ke pachI koI nathI tevI zruti vaDe "yasmAt x 7 aparUM asti iivat kRti taiyA zrutyA" puruSa takSAm = AtmAnuM lakSaNa vinitim = nizcita karAyeluM ja che. pumAna veTha : tham sthAt = tethI Atmadeha kaI rIte hoI zake ? yasmAt param iti zrutyA' A khUba ja prasiddha zruti che. taittirIya upaniSadmAM che ke "yasmAt param na apAM asti iivat" AvI zruti dvArA AtmAnuM lakSaNa siddha thayela che ke AtmAnI pUrve koI nahotuM. teno artha e ja ke AtmAnuM koI ja kAraNa nathI. ane AtmA
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ (169) koInuM kArya paNa nathI. mATe kahyuM ke "mAtu para ra" ane pachI kahyuM che ke "param ti ne viMci" arthAt AtmAnI pachI paNa koI kArya nathI. eTale AtmA paNa koInA sarjana mATe kAraNa nathI ! ane AtmAnuM koI kArya nathI. TUMkamAM AtmAne kAraNa nathI ne AtmAnuM koI kArya paNa nathI. tethI AtmA kArya-kAraNa-rahita che. arthAt AtmA ke brahma kAraNa-kAryathI para che. viveka cUDAmaNimAM Ave che ke. "kAryakAraNavilakSaNaM paraM brahma tattvamasi bhAvayAtmani" je brahma kArya-kAraNathI para, mukta che te ja brahma tuM che tema tuM ! manamAM dhyAna kara'. tatvArtha jotAM samajAya che ke para= pUrve ane sAmAnya rIte kAraNa pahelAM hoya, pachI kArya Ave che. bApa-ane beTo, eTaluM ja nahIM kAraNa sUkSma hoya che-jema ke bIja ke zukajaMtu; jayAre kArya sthULa rUpe dekhAya che. = pachI...ane kArya pAchaLathI Ave che je sthaLa che. jema zarIra kArya che ane sthaLa che. have spaSTa thAya che ke AtmAmAM sthaLa ke sUkSma evuM kaMI hotuM nathI kAraNa ke e badhuM to dezamAM che. AtmA dezathI mukta che. tethI nAnuM 'mo' paNa temAM nathI. AtmAmAM koI pahelAM ane koI pachI tevuM nathI. pUrve-pachI samayamAM hoya; AtmA samayathI aparicchinna che. kALathI mukta che. AtmAmAM nathI kArya ke kAraNa. tevuM sarva vastumAM, sAkAramAM hoya, | jene janma che tene kArya-kAraNa che. AtmA vastuthI mukta che. mATe che kArya-kAraNathI para che. Ama je AtmA deza, kALa, vastuthI mukata che te deza, kALamAM baddha zarIra kaI rIte hoI zake? AgaLanA zlokamAM nirdeza thayo te mujaba kRtinA saMdarbhamAM ja vicAra AgaLa pravAsa kare che. ane ahIM zvetAzvatara upaniSadanA dRSTAMta dvArA ja spaSTa batAvyuM che ke zruti saMmata tarkano ane vicArano sahAro laI AtmavicAra karavo. "yasmAtparaM nAparamasti; kiMcit yasmAnANIyo na jyAyo'sti kazcit vRkSa va stabdho Divi tikRtye tenevuM pUrNa puruSeNa sarva" jenAthI kAMI pUrve nathI, kAMI pachI nathI; jenAthI koI vadhu sUkSma ke vadhu moTuM nathI; !
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ (100) je eka vRkSa jema sva-svarUpamAM acaLa che, te AtmA vaDe A sarva gata pUrNa che. AtmA ke jene puruSa nAmathI saMbodhI zAstroe tenA svarUpanI spaSTatA karI ApI che. te ja puna: pragaTa kare che. sarva puruSa eveti sUkte puruSasaMjJite / apyucyate yataH zrutyA kathaM syAd dehakaH pumAn // 35 // sarva puSa va= A sarva puruSa ja che, kRti puruSa saMkSite sUvaze evuM rudrInA puruSasUktamAM (kahevAyuM che) mrutyA api yataH OMnyate zruti dvArA paNa tema ja kahevAyuM che, jumAn rehA jyam svA= tethI AtmA ke puruSa deha kaI rIte hoI zake? 'sarva puruSa eveti sUkte puruSa saMjJite vedanA 'puruSasUkta' bhAgamAM spaSTa che ke A je kaMI sthAvara-jaMgama; dazya-adazya; vyakta-avyakta; jaDa-cetana; sAkAra-nirAkAra;saguNa-nirguNa; nAmI-anAmI che; te sarva AtmA ke puruSa ja che. saMsArano Aropa mAno to paNa te parama puruSanA adhiSThAna vinA astitvamAM nathI. tethI gRtamAM paNa je sAruM-naThAruM; deva-dAnava; mitra ke zatru; strIliMga-pulliMga ke napuMsakaliMga je kaMI che te A puruSa ja che. puruSamAM jAtinA, AzramanA, varNanA koI bheda nathI. tevI spaSTatA mATe ja puruSasUktamAM kahyuM che ke... " puruSa evedaM sarvaM yad bhUtaM yacca bhavyam / utAmRtatvasyezAno yadannenAtirohati // " "puruSa va phlam sarvam" "A sarva je kaMI che te puruSa che. tevI ja vAta bRhadAraNyaka upaniSadamAM paNa che." "mAMno phri apak puruSaH A puruSa= AtmA asaMga che." to pachI tenuM zarIra kyAM? tene nathI sAtha, saMgAtha ke saMga. are jyAM puruSa eka, abhinna, advaita che, je tenA sivAya bIjI vastu che ja nahIM; to zarIrano prazna ja Ubho thato nathI.
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ (171) jema mojAM phINa, parapoTA, motI, mAchalAM ane sAgara ja che. sAgaramAMthI janme che; sAgaramAM ja temanuM astitva che. ane sAgaramAM ja te sau laya pAme che. te ja pramANe dazya prapaMca mAtranuM adhiSThAna puruSa ja che. puruSamAM ja temanI utpatti, sthiti ane laya che. jema sarpano janma dorImAMthI, astitva dorI para ane laya paNa aMte dorImAM ja thAya che chatAM paraMparAgata zikSaNapraNAlikAmAM prathama Aropa Ubho karavA bheda darzAvavAmAM Ave che. pachI neti neti' dvArA bheda dUra karI "apavAda dvArA eka, abheda, atinuM darzana karAvavAmAM Ave che. mATe prathama sarjana, sthiti, laya, tevo kama paNa batAvyo che ane ane te sarva bhrAMti che tevI vAta paNa zAstra karI che. je bheda nathI, to apavAda dvArA zuM dUra thAya? mATe ja alaukika, ajaba, gajabanI zikSaNapraNAlikA che. zaMkA-jo AtmA eka che, sarvavyApta che, jaDa-cetana sarvamAM te ja che to adazya kema che? adazya che tethI te sarvavyApta nathI. A take asaMgata che. kharekhara sarvavyApta hoya te adazya ja hoya. vAyu kyAM dekhAya che? are! AkAza kayAM dazya che? aMdha vyakti paNa vAyunA astitvano svIkAra kare che sAcI vAta to evI che ke, je kahe che ke, AtmA adazya che teno svIkAra to karI ja le che. chatAM je aMdha vyaktine sUrya na dekhAya to temAM sUryano koI guno? zrIkRSNa paramAtmAe spaSTa ja kahyuM che ke mukhe ke ajJAnIne athavA mUDhane AtmA dekhAto nathI. te to mAtra jJAnacakSuvALAne ja sulabha che, dekhAya che. "vimUDhA nAnupati patni jJAnavaluka:" bRhadAraNyaka upaniSadamAM paNa AtmAne asaMga puruSa kahyo che. tethI A badhA purAvAthI spaSTa thAya che ke AtmA deha kadI nathI. asaMga: puruSa: prokto bRhadAraNyake'pi c| ananta malasaMzliSTaH kathaM syAd dehakaH pumaan||36|| raka ane vRdalAye pabUhadAraNyakamAM paNa pu: ai: prostA= AtmAne asaMga gaNyo che ane
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ (172) anaMta mata kSatti ()- deha bahu pApanA saMgavALo mAnyo che tethI. cA levA pumAna- AtmA deha kaI rIte thaI zake? bRhadAraNyaka kRtie ghoSaNA karI "ane di maya puru?" je AgaLa carcA gayA. AkAzamAM ja vAdaLAM che chatAM te koruMkaTa che. tene raMga nathI vAdaLano, pANIno saMsparza paNa nathI tema AtmA zarIramAM ane zarIra AtmAmAM ja bhrAMti dvArA Aropita che, chatAM AtmAne teno saMga nathI. sonAnA, cAMdInA ke mATInA pAtramAM AkAza to ekanuM eka ja che. tene upAdhi sAthe saMbaMdha nathI. huM paNa AkAza jema asaMga chuM. asaMgatA ja mAro sahaja svabhAva che. nathI mArAmAM dhyAna, dhAraNA ke samAdhi; nathI mArI sAthe puruSa ke pApa; nathI mAruM nizAna svarga ke naraka. are! jyAre sumimAM "mAruM "mArA" "ApaNA" ke "parAyA' koI nathI tyAre ja AnaMda che. kAraNa ke asaMga ja mAro mULabhUta sahaja svabhAva che. huM asaMga chuM tethI zarIranA pApa-puNyadharmathI rahita chuM. deha to rAgadveSAdi maLayukta che. huM aMta:karaNathI paNa spartha nathI. vANI, mana, ioi mane sparzI zakatAM nathI. tethI paNa huM asaMga ane aspRzya chuM. mArAmAM pApa-muktinI khevanA nathI ane puNya prAptinI apekSA nathI te sarva, bhrAMtimaya saMsAramAM bhrAMtirUpI pravRtti jevuM che. nathI mAre karma, kiyA, ke phaLa. A asaMga puruSanI vAta bRhadAraNyaka upaniSadamAM AvI che. asaMga puraSa sAthe saMtoe sAkSAtkAra karyo. araNayanA sAnidhyamAM. tethI zrutinA eka bhAganuM nAma "AkhyA che. kharekhara araya ja zaraNa che. je zaraNa Ape te arAya. rAya eTale jyAM yuddha che te. mATe ja jhaghaDA vakhate laukika bhASAmAM paNa kahe che ke "raNamedAnamAM AvI jA. ghara pAse to kUtaruM bhase." Ama raNya eTale yuddha ane a=nahIM -kyAM yuddha nathI te zAMta, zItaLa pradeza ja zaNa che-ane tevuM zaraNa ja araNya che. Ama je sthaLe saMsAranA rAgadveSa, AMtaravigraha leha, kleza nathI te saMtone mATe yogya tapobhUmi che. tethI ja te araNya kahevAya che. tevI ja rIte bRhadAraNyaka jevI zruti paNa sAdhaka, mumukSu, saMto mATe AzrayasthAna che. zAnI mATe te AtmaramaNanuM medAna che ane mumukSu sAdhaka mATe ciMtananuM AzrayasthAna che.
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ (173) AvA araNyamAM rahIne jene ciMtana karavAnuM prArabdha prApta thAya te ja potAnA asaMga svarUpane jANavA "asaMga yAdekha lena chinnA" vairAgyarUpI zastrathI saMsAravRkSanuM dRDhatAthI chedana karI zake che. sAvA araNyano sAtha te ja zrutinuM sAnnidhya, samAgama ane satsaMga che. zrutinA satsaMgathI ja aMte jIvanamukti sudhInI yAtrA thaI zakaze. satsaMgatve nissaMgatvaM nissaMgatve nirmohatvam / nirmohatve nizcalatattvaM nizcalatattve jIvanamuktiH // ane jIvanamukta dazA eTale zarIrano saMhAra nahIM; tyAga nahIM zarIra sAthe maravAnI kaLA-e ja jIvanamukti che. huM asaMga Atmatattva chuM-te samajatAM ja zarIra jva parathI pAMDuM khare to vRkSa ciMtita tyAM jAya; na huM zarIra chuM, na keTalAMya zarIro kharI gayAM haze niSprANa thaI jAya che. pachI vRkSa nathI...tema zarIrane jyAM javuM hoya te mAruM che. bhUtakALamAM pAMdaDAM jema paNa jyAre kharavuM hoya tyAre kharI paDe. pAnakharano Dara pAMdaDAMne...mALIno Dara kaLIone...huM to kALamukta, kALano paNa kALa chuM. * tatraiva ca samAkhyAtaH svayaMjyotirhi puruSaH / as: para prakAzyo'sau kathaM syAd dehakaH pumAn // 37 // 2 taMtra = ane te ja bRhadAraNyaka zrutimAM pUnaH hi= puruSa to svayaM jyotiH samAjJAtaH- svayaMjyoti, svayaMprakAza kahyo che. aso naH- A dehane jaDa kahyo che. para prAyaH- paraprakAzita kahyo che. jumAn veThavA vayaM svAt tethI A deha AtmA kaI rIte hoI zake? 'azI naDa: pa prAyaH' zarIra jaDa che tenuM mukhya kAraNa ja ke te para-prakAzita che. zarIranuM astitva che, hovApaNuM che, bhAva che, sat che, paNa citpaNuM potAnuM nathI. arthAt AtmAnI cetanatAthI ja te kArya kare che. jema caMdra paraprakAzita che. te prakAza nathI Apato tevuM nathI,
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ (174) paNa te sUryano ja prakAza che. potAno nathI. je kharekhara zarIra pote ja svayaMprakAzavAna, zAnasvarUpa hoya to..rAtre gharamAM cora Ave che tyAre zarIra kema jANatuM nathI? are! Indriya, mana, buddhi sau che paNa UMdha che, ane je prANa jAge che tene paNa coranuM zAna thatuM nathI. Ama je zAtA nathI te sau jaDa che, paraprakAzita che. dIpakane paNa potAno prakAza nathI. dIvAsaLI, rU, tela, oNkisajana vinA te prakAza ApI zakto nathI. manA pu: svayaM carivari" ""hadAraNyaka zruti' AtmA svaya prakAzita che, jayAre bIjA badhA prakAzita che paNa bIjAnA AdhAre. AtmAne prakAzavA bIjAnA prakAzanI jarUra nathI. ahIM prakAzano artha che jJAnarUpI prakAza amAsanI aMdhArI rAtre prayoga karavA rAha jovAnI jarUra nathI. jyAre jyAre ApaNe sumimAM hoIe tyAre tyAM koI prakAza nathI. svapna nathI eTale mana virAmamAM che. navo nirNaya thato nathI tethI buddhi ArAmamAM che. arthAtuM nathI tyAM sUrya, caMdra, tArA, agni, mana, buddhi, Indriyo. chatAM koI prakAze che, je jANe che ke huM kaMI jANato nathI" "aham viSNa nAnAja te AtmA che. tene prakAzavA bahAranA prakAzanI jarUra nathI. uparAMta vAdaLAMthI AkAza chavAyeluM hoya, sUrya, caMdra, tArA, agni, vIjaLI kaMI na hoya chatAM ApaNe kahIe chIe ke "ghora aMdhAruM che." to A aMdhArAno prakAzaka koNa? koNe kevI rIte zenA dvArA jANuM aMdhArAne? te ja AtmaprakAza ke je svayaM jyoti svarUpa che. mATe zrutie kahyuM che ke jyAre te Atmatatva prakAze che tyAre ja sarva kAMI prakAzita thAya che. "tameva bhAntaM anubhAti sarva tasya bhAsA sarvamidaM vibhAti" tethI svayaMjyoti AtmA Da parakAzita deha kaI rIte hoI zake?
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ (15) AtmA ane sthaLa zarIra pUrvamImAMsA athati vedano karmakAMDano vibhAga. zruti, smRti, saMtono anubhava ane yuktithI je vAta siddha karI che tenA mATe have karmakAMDIo arthAta jeo karmamAM vizvAsa dharAve che temanI vAta kare che. hindu dharma sivAya paNa bIjA dharmo karmanI philasuphI svIkAre che. ane te mujaba paNa karelAM karmano badalo bhogavavA mATe paNa AtmAnA astitvano svIkAra karavo paDe che, zarIrane agnisaMskAra thAya, jaLasamAdhi karAya ke daphanAvAya to paNa evuM koI che. je karmanAM phaLa bhogave che. zarIranA nAza pachI paNa pUrvanA saMskAra mujaba janma le che. Ama jIvAtmA ane AtmA zarIrathI bhinna che te nirvivAda hakIkata che. tevuM ja karmakAMDamAM paNa vidhAna che tenI vAta kare che. prokto'pi karmakANDena hyAtmA dehaadvilkssnnH| nityazca tatphalaM bhuMkte dehpaataadnntrm||38|| di... ... . =ane varmADena mA .... =karmakAMDamAM paNa mAtmA lehA vikSa: nitya: =AtmAne dehathI vilakSaNa ane nitya provara: mAnyo che. ra... ... .. ane TapAtAtu ananta =deha paDayA pachI paNa tasya karma: patta puMvare =jIvAtmAe karelA karmanuM phaLa jIva bhogave che. je dehamAM vase che te dehI che ane te nitya che. gItAjImAM kahyuM "dehI nityamavadhyo'yaM dehe sarvasva bhArata" he bhArata, dehI=AtmA sarvanA zarIramAM che ane te nitya che tema ja vadha na karI zakAya tevo che. je zarIranA nArA sAthe jIvAtmAno paNa nAza thAya to prazna e Ubho thAya che ke sArAM-narasAM karma kyAM che tene bhogavaze koNa? tethI spaSTa che ke karmanAM phaLa bhogavavA zarIranA patana pachI paNa jIvAtmAne yAtrA karavI ja paDe che. ajJAnamAM je jIva che te ja zAnamAM AtmA che.
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ (16) zarIra ke upAdhi sAthenA gADha tAdAtmathI avighA tArA AtmA ja javarUpe bhAse che. thatimAM to spaSTa che ke... __ kAmAnya: kAmayate manyamAnaH saH kAmabhirjAyate tatra ttr| paryApta kAmasya kRtAtmanastu ihaiva sarve pravilIyanti kaamaaH||2|| bhogonA viSayonuM ciMtana karAnAra, te kAmanAonA yogathI jyAM te * prApta thAya che tyAM janma le che. paNa jemanI vAsanA ahIM ja pUrI thaI gaI che temanI kAmanA vilIna thayelI mAnavI; temanuM citta zuddha jANavuM" A uparathI spaSTa che ke AtmA zarIrathI judo che zarIro badalAya che te badalAto nathI ane vAsanA mujaba jIvAtmA janma levA AgaLa vadhe che. zrImadbhagavadgItAmAM paNa tevuM ja sUcana che: "utkrAmantaM sthitaM vApi bhunjAnaM vA gunnaanvitm|" zarIra choDIne jatAM, zarIramAM rahelA athavA viSaya bhogavatA hovA chatAM azAnI tene jANatA nathI. zAnI, zAnacakSuvALA ja tene jANe che: vimUha navanti paranta narasudA" je dehathI AtmA bhika na hota to smRtimAM je yogaskanI vAta che; te kadI saMbhavI na zake ane zrIkavara paramAtmAe tevo upadeza na Apo hota. arjunanI zaMkAnuM samAdhAna karatAM bhagavAne kahyuM che ke yogabhraSTa jIvAtmA sadAcArI ane zrImaMtane tyAM athavA buddhimAna gRhastha yogIne tyAM janma le che. tethI spaSTa che ke zarIrathI AtmA bhinna che ane AtmA zarIra thaI zake nahIM zucinAM zrImatAM gehe yogbhrsstto'bhijaayte| athavA yogInAm eva kule bhavati dhiimtaam| (adhyAya-6, gIta)
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ (177) AtmA ane sUkSma zarIra pUrvazlokamAM carcA thaI ke zarIranA patana pachI paNa jIvAtmAnI vAsanAnusAra ke karmaphaLanA bhoga mATe yAtrA cAlu rahe che. Ama jIvAtmA nAzavAna nathI. paNa tethI te jIvAtmA ke sUkSma zarIra AtmA paNa nathI. AtmA to traNe zarIro, traNe avasthAno sAkSI tethI bhinna che te samajAve che. liGgaM cAnekasaMyuktaM calaM dRzyaM vikArI ca / avyApakamasadrUpaM tatkathaM syAt pumAnayam // 39 // timAM ...... =ane liMga ke sUkSma zarIra paNa ane saMyuvAM vatam zyam =anethI saMbaMdhavALuM cala, dRzya ane vijAtI namra vikArI che. avyApam asat rUpam =avyApaka ane mithyA rUpavALuM che. tat ayam pumAn katham syAt sUkSma zarIra A AtmA kaI rIte hoI, zake? sUkSma zarIra AtmA kema nathI tenAM kAraNo nIce mujaba che: = (1)sUkSma zarIra 'ane saMyuttam arthAt ghaNA avayavovALuM che. pAMca jJAnendriya + pAMca karmendriya + pAMcaprANa + mana+buddhi ema 17 tattvonuM baneluM che. = jyAre AtmA koIthI banyo nathI, AtmAthI kAMI banyu nathI. e to eka ane at che. niravayavI che, tene avayava ke indriyo kevI? te asaMga che tethI manabuddhi prANono sparza paNa nathI. tethI asaMga AtmA kadI paNa sUkSma deha nathI. (2)sUkSma deha 'vatam' che. kema ke temAM mana che. mana caMcaLa che. vAsanA mujaba eka deha choDI bIjAmAM jAya che. jyAre AtmA avicaLa che. sarvavyAsa che. tethI tene kyAMya javAno prazna ja udbhavato nathI. tethI paNa sUkSma deha AtmA nathI. (3)sUkSma deha 'viAvI che jyAre AtmA avikArI che. mananA vikAro jANItA che. koI vAra zAnta, koI vAra uddegapUrNa khinna, to vaLI vAsanAthI yukta baLavAna ane vAsanAmukta thAya to nirmaLa bane che. jyAre AtmAne
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ (178) AvA koI vikAra nathI tethI vikArI liMgadeha AtmA nathI. (sUkSma deha zAnathI dazya che ke te eka sthULa dehane tyAgI bIje dhAraNa kare che. jyAre AtmAmAM javA-AvavAnI kriyA nathI tethI sUkSma deha AtmA nathI.) (5)sUkSma deha "vyA che jyAre AtmA sarvavyA che. sUkSma deha zarIra bhinna che, jyAre AtmA aneka, anaMta zarIromAM eka che. sUkSma deha deza, kALa, vastuthI paricchinna che, jyAre AtmA aparicchinna che. tethI paNa sUkSma deha AtmA nathI. (6)sama deha "mAtuM rUpa che. arthAta tenuM traNe kALamAM astitva nathI tethI te mithyA che. AtmajJAna thatAM, vAsanAkSaya thatAM, sUkSma zarIra nAza pAme che. mATe te "satuM nathI. jyAre AtmA traNe kALamAM rahenAra, kALano paNa kALa, kALathI mukta "sat svarUpa che tethI AtmA sUkSma deha dI thaI zake nahIM. AtmA sUkSma, sthULa zarIrathI mukta evaM dehadayAdanya AtmA puruSa IzvaraH / sarvAtmA sarvarUpazca srvaatiito'hmvyyH||40|| parva =e pramANe hayA = sthaLa ane sUkSma zarIrathI ma: mAtmA puruSa: zivada =AtmA anya che. te puruSa, Izvara; sarvAtmAnuM sarvapa, satIta ] =sarvAtmA, sarvano adhiSThAtA; sarvapa; avyayaH iti aham ( sarvathI para; avyaya che ane ahI zabdathI oLakhAya che. prakaraNanA ane bhagavAna zaMkarAcAryajI ApaNane ApaNA ja svarUpanI pichAna karAve che. dareke vicAravuM joIe ke " tarIke oLakhAya che te mAruM nija svarUpa, sthULa tathA sUkSma zarIrathI para che. puruSa nAmadhArI puruSottama che. svarUpe huM upAdhimukta chuM. chatAM upAdhinA ISTikoNathI Izvara
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ (179) chuM, kAraNa chuM, kAryaamta mujathI bhinna nathI. tethI ja to huM 'sarvAtmA chuM. sauno aMtarAtmA chuM. "sUveLA va zarIro aneka chatAM eka. jema aneka maNakAMmAM sUtra eka che. huM sarvarUpa chuM "sarvara upAdhithI huM kAraNa che. abhinnanimitta upAdAnakaraNa Izvara chuM. ane je je dazyaprapaMca astitvamAM che, temAM huM ja vyApta chuM. meM ja aneka AkAra ane nAma dhAraNa karyo che. jemAM mATI ane sonuM, mATInA vAsaNa ane ghareNAMmAM eka chatAM aneka rUpadhArI che, tema huM sarvarUpa chuM. je nirAkAra hoya te ja sarva AkArono, sAkArono AdhAra hoya. AkAza nirAkAra che. mATe ja sarva AkAro temAM paribhramaNa kare che. tema huM savakAra sarvanuM adhiSThAna chuM, mArA svarUpa mATe ja IzopaniSadamAM kahevAyuM ke " zivama sarva jigna natyiAM jatAM' "mtamAM je kaMI sthAvara, jaMgama che te sarva Izvara dvArA AcchAdita che." tethI paNa mane samajAya che ke huM sarvarUpa chuM. huM sarvAtIta ane avyaya paNa chuM, sauthI atIta artha sauno sAkSI chuM. sauthI atIta arthAt sauthI sUkSma chuM. paMcakoSanI aMdara chuM, mananuM paNa manana karanAra chuM. STinI paNa daSTi huM. mane paga nathI paNa sauthI jhaDapI huM. karNa vinA zravaNa karuM te huM. ane hAtha vinA sparza karuM te huM sauthI dUra ane atyaMta najIka che te huM. Ama mArA svarUpano vicAra karatAM spaSTa thAya che ke huM sarvano AdhAra, avinAzI, avyaya, Atmatattva chuM. zarIra ane AtmAnA vibhAjanamAM zAMkA-samAdhAna paraMparAgata zikSaNapaddhatimAM eka viziSTa ane anokhuM tattva e che ke guru ke AcArya ja ziSya mATe zaMkA UbhI kare che ane tenuM samAdhAna paNa guru ke AcArya ja Ape che. zakya che ke ziSyane prazna pUchavAnI hiMmata na hoya; agara teTalI paripakvatA na hoya ane banne hoya chatAM AdarabhAvathI mauna sevato hoya. tevAne mATe guru ja prazna pUche ane ati uttara paNa te Ape che. tethI bhaviSyamAM jAganArI tamAma zaMkAnuM jAgatAM pUrve ja samAdhAna thaI jAya. zAstranI bhASAmAM AvI zaMkAne pUrvapakSa
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ (180) paNa kahe che, jIva-brahma aikyano asvIkAra karanAra agara virodhI mata je vicAra rajU kare che te pUrvapakSa tarIke jANIto che. ahIM paNa je loko zarIra ane AtmA bannene satya mAne che temanI zaMkA rajU karI ane pachI tenuM samAdhAna paNa pachInA zlokamAM ApavAmAM Ave che. zarIrane satya mAnanAra cArvAka ane bIjA tarkazArIonA vicAro Aje paNa astitvamAM che. tyAtmika mAra pravacana satyatA ____yathoktA tarkazAsmeNa tata: kiM purussaarthtaa||1|| yathA tarkazAstreNa prapaJcasya- jevI rIte tarkazAsAthI (nAyathI) prapaMcanI satyatA uktA satyatA kahevAI che, tethI to zarIra sata thayuM. temAM navuM zuM? ahIM prayatna veDAyo che.) iti AtmadehabhAgena =A pramANe AtmA ane zarIranA bheda batAvavAthI (to prapaMca sAco thayo - je nyAyadarzana mAne che), tata: kim puruSArthatA =sethI Atmatatva mATe puruSArthanI jarUra nathI. - ahIM pUrvapakSanI dalIla evI che ke zarIra ane AtmA judA che. temAM zAse navuM zuM kahyuM? te to nyAyadarzana, tarka dvArA sAbita thayelu ja che. zarIra ane AtmA be che. judA che. ane bane satya che. tema to ame tarkavAdIo kahIe chIe. ta che mATe ja bane che ane satya che. A to tame prapaMcane ja satya gaNAvyuM je nyAyazAsane ane amane prathamathI ja svIkArya che. tethI tame koI vizeSatA ApI nathI. A to vAMjhaNo puruSArtha kahevAya. bheda to knatamAM che ja tenI sAbitInI jarUra nathI. te ApoApa ja da2ya che. pUrvapakSInI dalIla che ke A puruSArthathI to paramArtha samajato ja nathI. tamArA ja kahevA mujaba zarIra ane AtmA judA che. ane tethI ja bane satya che. je zarIra ane AtmA bane satya che to mokSa saMbhavI zake ja nahIM ane je mokSa ja asaMbhava che to tamArA sArAbhyAsanI jarUra kyAM? kevo gAMDo puruSArtha!
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ (181) samAdhAna graMthanA atyAra sudhInA vicAramAM je carcA thaI temAM mahattvano eka ja muddo hato ke zarIra ane AtmA judA che. AtmA zarIra thaI zake nahIM. A bheda to spaSTa rIte sthApita thaI gayo. have prazna che ke ajJAnamAM 'huM zarIra' ane jJAnamAM "huM zarIrathI mukta" paNa "huM" eka che ke be? arthAt satya keTalAM che? zarIra ane AtmA banne satya che ke mAtra eka ja satya che-tenuM have samAdhAna karavAmAM Ave che. kAraNa ke je pratyakSa ane parokSa rIte siddha thaI zake tema che, tene mATe zAstranI jarUra nathI. ane je pratyakSa ke parokSa jJAnano viSaya nathI, tene jo zAstra samajAvI na zake to zAstra nirarthaka che. paNa tevuM nathI. sArthakatA zAstranI samajavA pUrvagraharahita mAnasa vaDe, zaraNe javuM paDe zrutinA ane tevA prayatnathI tamAma zaMkAonuM smazAna ApaNe ApaNA caraNo nIce ja daTAyeluM joIzuM. je sAkSAt aparokSa che tenuM ja darzana karAvavAno zAstrano uddezya che, tAtparya che. temAM ja vedanuM vedatva che. pratyakSa ane parokSa jJAnanI jyAM sImA Ave che, tyAM ja zAstranI, zrutinI zubha zarUAta thAya che. have samAdhAna karatAM satya eka che; ane zarIra asat che tevI vAta kare che. ityAtmadehabhedena dehAtmatvaM nivAritam / idAnIM dehabhedasya hyasattvaM sphuTamucyate // 42 // rUti Atmave melena=A pramANe AtmA ane zarIrano bheda batAvavAthI vehAtmatvam [dde Atmatvam]= dehamAM AtmApaNAnI buddhinuM ke daha ja AtmA che" te bhrAMtinuM nivAritam... *nivAraNa thayuM. vAnIm vedamevasya phri =have deharUpI bhedanuM cokakasa rIte asatvam m hanyate =mithyApaNuM spaSTa kahevAya che. have samAdhAna pakSe thoDI dalIlonuM zravaNa karIe. (1) jo deha ane jgata satya che to gRtano; motano; dehano bhaya satya che. ...
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ (182) jo bhaya sat che to abhaya azakya che. to pachI bhayanAbUdInA tamAma prayatno nirarthaka che. ane zrutinA mata mujaba abhaya zakya che. anekane maLyo che...maLI zake tema che. mATe ja taittirIya zrutie garjanA karI kahyuM che ke yato vAco nivartante / aprApya manasA saha / AnandaM brahmaNo vidvAna na bibheti kutazcati // "mana sahita vANI ane (indriyo) jene sparza karyA vinA pAchI re che te brahmAnaMdano jJAtA kadApi bhayane prApta thato nathI.'' A abhayasUcaka zrutithI spaSTa che ke zarIra ane saMsAra bannenI nAbUdI zakya che. tethI te satya nathI. ane je sat svarUpa brahma che tenI prAptithI ja abhaya prApta thAya che, ane zarIranA motano Dara nAza pAme che. gatanA mohathI janmelo bhaya dUra thAya che. te ja zrutimAM abhayapadanI spaSTatA paNa che. yadA hyevaiSa etasmin adRzye anAtmye anirukte anilayane abhayaM pratiSThAM vindate / "kAraNa ke jyAre paNa A jIva A adRzya, azarIrI nirdeza na karI zakAya tevA, bIjAno Azraya na lenAra, abhaya rUpa AtmAne pAme che, tyAre te abhaya padane prApta thAya che." "atha somaya thato mavati" (2)tame je kahetA ho ke ame zarIra ane AtmAno bheda batAvI; bheda darzana karAvyuM che to te pAyA vinAnI vAta che. ame to atyAra sudhI UMghanArA ane UMghavAno DhoMga karanArA mATe viveka jagADavAno prayatna karyo che. jeo zarIra sAthenA tAdAtmyathI 'zarIra ja huM ' ane 'huM eTale ja zarIra' tevuM mAnI beThelA temane samajAvavAno prayatna karyo ke kadI aMdhAruM ane ajavALuM eka na thaI zake. zarIra jaDa che, AtmA cetana che, te bannene eka samajavuM mUrkhatA che. mATe cetanane jaDathI dUra karavAnuM samajAvyuM-tene tame bhedadarzana samajo...to tamane koNa madada kare ? baherAne vAdaLAMno gaDagaDATa ke garjanA na saMbhaLAya temAM bicArA vAdaLa ke vIjaLIno zo vAMka? caitanyathI jaDatAne dUra karavAno amAro pavitra prayatna paNa ApanAthI
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ (183) sahana thato na hoya to jAte ja jAtane du:khI karo. (3)jo tame zarIra ane AtmA bannene judA ane satya mAno cho to ' pachI tamane ghaDo ane mATI; sonuM ane ghareNAM banne satya lAgatAM haze ane bannemAM bheda nahIM jaNAto hoya. jo tema ja hoya to kyA karI sonuM mane ApI, dAgInA tame rAkho! baMgaDI tame rAkho, tenuM sonuM mane Apo! mane spaSTa khyAla che ke tame nahIM ApI zako, vAto ja judAInI che. che kyAM judAI! achoDo, baMgaDI, vIMTI-nAma judAM che, AkAramAM bheda jarUra che. chatAM sonAthI bhinna, dUra, aLaguM temanuM astitva kyAM? ghaDAthI mATI judI jarUra che. paNa mATIthI bhinna ghaDAnuM darzana karyuM che? sUtara vinA kapaDAM kevAM? dorI vinA sarpa kyAM? adhiSThAna vinA Aropa kyAM? paDadA vinA calacitra kevuM? koI Adhunika, arvAcIna, leTesTa cAvaka kahI zake ke paDadA vinA meM sinemA joI che. pUchIe kyAM? to kaheze svapnamAM to...to..sarvazreSTha vAta thaI. jema svapnamAM je joyuM, te jAgratamAM rahetuM nathI, tethI sarva asat che. tema ja samajavAnuM che ke zarIra, jagata, sarjana, sarva svapnavat che. asat che. bhrAMti che. satya kaMI nathI. svapnamAM jema DAku-sAdhu vacce bheda nathI tema jAgratamAM, jJAnamAM, sarva abheda che. ane samajavAnuM eTaluM ja ke jema mATI-ghaDAmAM bheda che paNa mATI vinA ghaDo saMbhavI na zake; tema ja zarIra AtmAthI bhinna jarUra che paNa AtmA vinA zarIra saMbhavI zake nahIM. dazya draSTAthI bhinna che. zeya zAtAthI bhinna che. paNa draSTAthI bhinna, jJAtAthI dUra zeya kadI nathI. kAryathI kAraNa bhinna che. paNa kAraNa vinA kAryanuM astitva hoI zake nahIM. ane....AtmA dehathI bhinna jarUra che. paNa deha AtmAthI pRthapha thaI zake nahIM. kAraNa dehane sAcuM astitva ja nathI. sarpa dorIthI judo, dorI vinA
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ (18) jIvI zake ja nahIM. dehamAM je bheda darzana thAya che, te svapnanAM pAtro jevo ja bheda che. samagra svapnasRSTi jJAnarUpa che. ane jAgrata dAya-prapaMca satasvarUpa che. je vicAramArge sthiratA Avaze to samajAze ke nathI svakha, nathI suSupti ke jAgrata...paNa huM ja cit ane satasvarUpa chuM. Ama vicAratAM je bheda ame darzAvyA che te bheda asatya che samajAvavA mATe ja che. tethI amAro puraSArtha nirarthaka nathI. bheda Ubho karI; Aropa khaDo karI, teno apavAda karI, ekya ati AtmatatvanuM zruti-saMmata darzana karAvavuM te ja amAro udezya che. bhagavAna zaMkarAcAryajI ahIM vedAnanI mahattvanI prakriyA spaSTa kare che ane vivartavAdanuM pratipAdana kare che. paramArthamAM nathI utpatti, sthiti ke laya; nathI sAdhaka, sAdhanA ke siddha, nathI koI ziSya, zikSaka ke zikSA nathI baMdhanano bhrama ke temAMthI chuTakAro; nathI koI mukta ke nathI mukti. Ama chatAM je jJAtinI utpatti dekhAya, anubhavAya ane tenI sthiti ane laya samajAya topaNa tyAM bheda hoI zake nahIM. jema svapnasRSTi janma letI sthitimAM anubhavagama jaNAya, jAgratamAM teno laya paNa jaNAya chatAM te sarva aMte to che ja nahIM. bheda anubhavAya chatAM te vAstavika na hoya; tevuM ja mtanuM che. je bheda ajJAnakALe anubhavagama che te hakIkata nathI. adhiSThAna pote ja ajJAnathI nAma ane AkAramAM pratibhAsita dazya thAya che tenI ahIM spaSTatA che. caitanyasyaikarUpatvAd bhedo yukto na khicit| jIvatvaM ca mRSA jJeyaM rajjau sarpagraho ythaa||43|| tanya rUtvAtu-AtmAnuM ekarUpapaNuM hovAthI (jyAM joIe tyAM brahma ja che ema mAnavAthI) melaH phaeNivitra yuvara:koI paNa rIte bheda mAnavo yukta nathI. navatvama di mRNA sevanuM yathA nI sahi = jema dorImAM sarpabuddhi mithyA che. tevI ja rIte (brahmamAM) jIvabuddhi mithyA che. rajjvajJAnAt kSaNenaiva yadrajjurhi srpinnii| bhAti tadacciti: sAkSAt vishvaakaarennkevlaa||4|| yavat jevI rIte juaAnAtu lagenA parva dorInA ajJAnathI paNa mAtrAmAM ja
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ (185) rantu: hi sarvinI mAti = dorI pote ja sarpa rUpe dekhAya che. tattvat = e ja pramANe vanA vitiH = kevaLa brahma ja sAkSAt vizvAkAreNa bhAti = pote vizvAkAre dekhAya che. mAnavajIvananI nirvivAda vAstavikatA che ke svapnasamaye dekhAtI anekatA ane bheda bhrAMtimaya che, manomaya che, mananuM prakSepaNa mAtra che. ane te ja rIte rojiMdA anubhavathI dareke pote tAraveluM tAraNa suspaSTa che ke suSuptimAM dvaitanAza che. bheda ane judAInI nAbudI che. chatAM koI du:khI thatuM nathI. balake jyAM bIjuM nathI tevI suSupti ke "DIpa slIpa"ne sau AvakAre che. te ja sUcita kare che ke bheda, judAI, anekatA mAruM svarUpa nathI. je svapnanI ja nAbUdI thAya to koNa du:khI na thAya? paNa suSuptimAM to dRzyaprapaMcanI thoDA samaya mATenI nAbUdI paNa AnaMda prasarAve che ane ApaNe kahIe chIe "AI heva sAunDa slIpa' "mane sukhacenathI nidrA AvI". je bheda ke anekatA ja sAcI hota to koI suSuptinA AnaMda mATe ke "sAunDa slIpa' mATe prayatna na kare; paNa sauno anubhava judo che. tethI spaSTa thAya che ke deha ane jagata vizenI ApaNI zaMkA-kuzaMkA ajJAnanI ja ADapedAza che. jo zaMkA jAge ke jagata che ke nathI? deha che ke nathI? to jagata ke deha hoya ke na hoya paNa teno uttara jarUra che. ane te uttara che ke che-che ane nathI-nathI ke nathI-nathI ane che-che. arthAt ajJAna dazAmAM jagata jagata che. vyAvahArika dRSTimAM jagata che bhramaNA ke bhrAMttirUpe jagata che, Aropa rUpe jarUra che. jevI rIte svapnasamaye svapnasRSTi jarUra che. teTaluM ja nahIM, sAcI paNa bhAse che. svapnanA deza, kALa, viSaya, sukhadu:kha sAcAM lAge che. paNa jAgratanuM jJAna thatAM sAcuM jaNAyela svapnajagata bhrAMti ane asat jaNAya che. jema dorInA ajJAnakALe sarpa sAco anubhavAya che; bhaya hoto nathI chatAM jaNAya che. paNa dorInuM jJAna thatAM, nathI sarpa sAco ke nathI teno bhaya sAco. tevuM ja jagata ane deha vize che. chatAM vAstavitA svIkAratAM ghaNo samaya lAge che. kaparuM kArya jaNAya che. ane je astitvamAM ja nathI tene svIkAratAM paLa vAra paNa thatI nathI. jema ke jhAMjhavAnAM jaLa (mRgajaLa), sUryodaya-sUryAsta, caMdranI vadhaghaTa, Akazano vAdaLI raMga vagere. tenuM mukhya kAraNa nAma ane AkAranA samAgamanI sadIo jUnI Adata. nAmI ane sAkAra sAthenI jgo jUnI Asakti. bheda sAcA mAnI tenI sAthe bhoga karavAnI anaMta yoninA purANA saMskAra. ane vartamAnamAM 'sva' svarUpanI
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ (186) thayelI vismRti ja javAbadAra che. bAkI to jema jAgratamAM svapna asat jaNAya che; dorInA jJAnamAM jema sarpa khoTo ane bhayarahita dekhAya che tema ja 'sva'svarUpanA jJAnamAM deha ane jgata khoTAM ane asat jaNAya che. mATe zaMkarAcAryajIe kahyuM "jJAte tattva ja saMsAra" ane "vAte satyavat mAti proSe sati asat mavet" vivartavAdane sahaja rIte saraLatAthI spaSTa samajavA vicArIe ke sarpa sAco ke dorI ? banne sAcAM che! aMdhArAmAM sarpa sAco lAge; sat jaNAya. ajavALAmAM dorI sAcI lAge; sat jaNAya. jo banne sAcAM to; to daita ja siddha thAya ! nA.....nA.....nA.... sarpa ane rajju banne khoTAM che. banne kaI rIte asat hoya ? aMdhArAmAM dorI khoTI bhAse; asat jaNAya. ajavALAmAM sarpa khoTo bhAse, asat jaNAya. to zuM banne asat che? che ja nahIM, tevuM ja ne? are! bannene asat kahenAra to che ja! arthAt banne nathI tema nahIM; paNa eka Aropa che; bIjuM adhiSThAna che. tethI be dekhAya chatAM eka ja che. sarpa Aropa ane dorI adhiSThAna che. arthAt dorI para sarpa jaNAyo te mananuM prakSepaNa ke Aropa che. te sarpa to bhrAMti che ane te paNa aMdhakAra samaye ja che. tema jgata ke deha paNa bhrAMti che. 'sva'-svarUpanA ajJAna samaye ja te sat sAcAM jaNAya che. zarIrano AkAra ane te AkAranuM nAma; nirAkAra anAmI AtmA para Aropita che. mananA prakSepaNa jevuM ja che. jema sarpanI bhrAMti paNa dorInA adhiSThAna vinA zakya nathI; tema deha ane jgatanI bhrAMti paNa parabrahmarUpI adhiSThAna vinA zakya nathI. tethI jema sarpano janma bhramaNAtmaka che, chatAM dorI ja bhrAMtinuM kAraNa che tema jgatano
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ (18) janma paNa jamaNAtmaka che ane brahmA ja mtanuM vivarta upAdAna kAraNa che. jema dorI potAnA mULa svarUpamAM koI paNa prakAranuM parivartana karyA vinA potAnAmAM vikAra-sajaryA vinA-sapana janmAve chearthAt dorI pote ja saphare bhAse che; gherInA ja azAnathI. "vui mAnatu lona parva pa ri sarSanI masi" te ja pramANe brahma pote ja nirAkAra-anAmI pote ja potAnA azAnathI: sAkAra ane nAmI mta rUpe bhAse che "sAkSAt vivAre nAsi" tethI ja jAne jagatanuM vivarta upAdAna karaNa mAnavAmAM Ave che. ane kvatane brahmanuM vivata jANavAmAM Ave che. hAla ja gatarUpe bhAse che tethI ja be vastu nathI; &ta bhAse che paNa che nahI ane gherI ja sarpa rUpe jaNAya che, bhAse che. tethI AyAna mAtra sat che. je dorI ja che. mATe ja bhagavAna zaMkarAcAryajI kahe che,"je savarUpa paramezvaramAM A samasta saMsAra rajajumAM sarpanI jema pratibhAsita thaI rahyo che, te ajJAnAtIta, divya tejomaya, pUrNa sanAtana puraNane huM prAta:kALe namana karuM chuM." prAtarnamAmi tamasa: paramarkavarNa pUrNa sanAtana padaM purussottmaakhym| yasminnidaM nagadazeSamazeSamUrtI rancvAM bhuk iva pratibhAsitaM vai|| je je bhAse che, pratibhAsita thAya che, te te sAcuM astitva dharAve che tevuM nathI. jenI pratIti thAya te sata che tevuM na mAnI zakAya. pratIti thanAra saunuM astitva che tevuM nathI ane jenuM astitva che tenI pratIti thavI ja joIe tevuM paNa nathI. jema dorI ja sarpa rUpe dekhAya che; raNanI retI ja magajaLarUpe bhAse che; chipolI ja cAMdInI pratIti karAve che tevI ja rIte jahA ja javarUpe jagatarUpe ke deharUpe bhAse zA nuM kharekhara astitva ja nathI, je sa nathI tenI pratIti zA mATe thAya che? samAdhana AvI zaMkA ke sadeha khUba ja svAbhAvika che. tenAM mukhya be kAraNa che: (1)azAna (2)bhabha. (1) vizvanuM aAna: ati dorInuM ajJAna hoya to ja sarpanuM jJAna na to sarpa kharekhara janmelo hoya; na to sAcosAca jIvato hoya; na to prakAzamAM AvatAM teno nAza ke laya vAstavika hoya chatAM traNe
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ (188) avasthAnI pratIti thAya che. tevI ja rIte adhiSThAna AtmA ke brahmanA ajJAna thI ja jIva janme che, sukhIdu:khI thAya che ane cAlyo jAya che. brahmanA azAnamAM ja aneka nAma-AkAravALuM gata janme che, sthitimAM rahe che ane pralayane prApta thAya che. (2)Ama: dorIne 'dorI' tarIke na jANavI paNa sarpa tarIke jANavI te bhrama che. Ama gherI ke bhramane tadna na jANavAM te to ajJAna che paNa dorIne sarpa jANavo ke brahmane jIva jANavo te to zAna che temAM zaMkA nathI; paNa te mithyAjJAna che. ane mithyAjJAnanA prabhAve ke pratApe je nathI te dekhAya; je asat hoya tenI pratIti thAya ane mithyAjJAnathI mithyA paNa bhAsita thAya. moTe bhAge ajJAna ane bhrama sAthe ja janme che. dA.ta. dorInuM ajJAna hoya to ja sarpanuM mithyAjJAna hoya ke sarpano bhrama hoya che. ane sarpano bhrama hoya tyAre ja dorInuM ajJAna hoya che. arthAt parabrahmanA=aAtmAnA=adhiSThAnanA='sva'-svarUpanA ajJAnamAM ja jIvabhAva hoya che. "huM rDA bhoktA chuM" tevI bhrAMti hoya che. Ama "naoNna eprilensana oNpha riyAliTI eNnDa misaeprilensana oNpha dha seIma" sAthe ja astitvamAM Ave che. " moTA bhAganA sAko pUche che ke jIva janme che kaI rIte? ane kyAre? je kSaNe ajara, amara, nimukta, eka, advaita, AtmAnuM ajJAna jaNAya che ane te ja AtmA rDA, bhoktA, manuSya ane brAhmaNa vagere che tevo bhAsa zarU thAya che; te ja kSaNe brahma jIva bane che, te ja jIvano janma che. Ama jemAM mAna ane bhrama ja tane sarje che. mithyAvAna ja anekatA UbhI kare che. bheda che bhayamAM; bhama che haitamAM; hai che ajJAnamAM ajJAna che bhrAMtimAM; bhrAMti che svarUpanI vismRtimAM, vismRti che nAma ane AkAranA AvakAramAM; dazaprapaMcanA svIkAramAM; sagAnA anusaMdhAnamAM, anAtmAnA sAMnidhyamAM, AropanA saMdarbhamAM, bAkI adhiSThAnanA daSTikoNamAM sarvatra eka advaita che. paramArthamAM to gRta che ja nahIM. ane jene bhAse che te paNa jalanA vivartIpe ja bhAse che. "sinmAna tU bharapUra hai; nahi vizva tujhase mana haiM| phira tyAga mA kaisA grahaNa tujhase na janma kucha ana hai! hai vizva terI kalpanA; te siddha ama tattva hai| nahi bheda hai; nahi ta taiyata hai ekatva hai"
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ (189) gata- brahyA aikya. upAdAnaM prapaMcasya brahmaNo'nyanna vidyte| tasmAt sarvaprapaMcoyaM brahmavAsti na cetarat // 45 // prapaMcasya upAdAnam =mtanuM vivarta upAdAna kAraNa vahANa: anyatra vidyate = brahmathI bIjuM koI nathI, tamA ayaM sarva prapaMcaH = tethI A saghaLuM jJAta brahma eva asti = brAhma ja che, ca itaratna = tenAthI bhinna nathI. mATI ghaDAmAM che; paNa ghaDo athata nAma ane AkAra mATImAM nathI. sUAra kapaDAMmAM che; paNa vaso sUtaramAM nathI. lAkaDuM pharnicaramAM che; paNa pharnicara lAkaDAmAM nathI. TUMkamAM, kAryathI kAraNa bhinna che; paNa kAraNathI kArya bhinna nathI. kAraNa ke ghaDA vinA mATI hoI zake; paNa mATI vinA ghaDAnuM astitva nathI. parapoTA, moja, phINa pANI vinA na hoI zake; paNa temanA vinA pANI hoI zake. kartha je kaMI che; te dazya che. ane TA dazyathI bhinna che. paNa daya kadI kaTAthI bhinna nathI. aMte to daSTi, dRzya ane kaTA eka ja che. daya kadI thiI bhinna nathI. ane daSTi dazyamAM ja samAyelI che, sthita che, te daSTi kaTAthI paNa bhinna nathI, Ama jotAM jevI daSTi tevI ja suSTi. ane jevo kaTA tevI ja tenI daSTi. tethI kA, dazya ane daSTi eka ja jaNAya che paNa A vaividhyamAM aikya che. dazyomAM vividhatA, anekatA, bhinnatA che chatAM te sauno sAkSI kA to eka ja eka sAkSInA lIdhe ja aneka dRzya che, ane tema chatAM dazyanI bhinnatA, anekatA kaTAmAM nathI. tethI jevI rIte dazyo kaTAmAM nathI tevI ja rIte dayaprapaMca ke paMcamahAbhUtathI nirmANa thayelI sRSTi parabrahmamAM che nahIM, bhUtakALamAM nahotI, bhaviSyamAM raheze nahIM. chatAM bhAsamAna jarUra thAya che. A bhAsamAna thAya che tene ja pratIti kahevAya che.je "eparanTa TUtha" paNa kahevAya. A uparathI spaSTa che ke jenI pratIti thAya che, je bhAse che te asatuM
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ (198). che, khoTuM che, mithyA che. ane je ATaluM ja samajAI jAya to jIvana dhanya thaI jAya. khoTI vastunI prAptino khoTekhoTo upajelo AnaMda ke khoTekhoTuM utpanna thaI naSTa thanAruM sukha, sAcuM kyAMthI hoya? eTaluM ja nahIM paNa je tamAma asatuM ja hoya to to jema bALako kahe che "ame to khAlI khAlI ramIe chIe. bahena polIsa ane huM cora... paNa mammI khoTe khoTo cora... ramatamAM huM cora kho!" Ama mithyAtvanA khyAla sAthe khoTA mtamAM sAcI vastu ja nathI tyAM khoTekhoTuM bhale khovAI jAya, khoTekhoTuM bhale cAlyuM jAya! khoTekhoTuM koI bhale mare. kyAM che zoka! ane zoka karIe to paNa khoTekhoTo, paDadha paranI sinemA jevo ke nATakanA abhinaya jevo. pachI AvA jJAnamAM na arthe sukha, na daI pahoMcADI zake du:kha, kAraNa ke sukha ane du:khanI pratIti thAya che. kharekharuM te nathI; AvA parabrahmanI upAdAnatAnA sUtramAM; vivarta upAdAna kAraNanA saMdarbhamAM; satyanA saMketo pakaDAI jAya to kAM to badhuM ja pratItimAtra lAge ane beDo pAra thaI jAya; agara mAtra adhiSThAna ja dekhAya, phakata brahmadarzana ja thAya; pratIti paNa adazya thaI jAya ane hAhAthI bhinna kaMI ja na dekhAya; to paNa jIvanamAMthI sadAne mATe zoka ane moha cAlyAM jAya. "tatra che moha : zo: htvamanuzyata:' (IzopaniSada) ane AvA aikyanAM darzana pachI to navI ISTa maLI jAya ke je thAya te thavA do; je jAya tene javA ; je Ave tene mAvavA do; badhuM ja pratIti mAtra che. nathI kaMI sudhatuM; nathI kaMI bagaDatuM parapoTA TavAthI, kinArA sAthe athaDAI laherono laya thavAthI, sAgara roto nathI kAraNa ke te potAne adhiSThAna tarIke avicaLa jANe che. potAmAMthI uThelI lahera ane laya thatI lahera pratItimAtra che. temaja huM caitanasAgara chuM. lahero jema utpanna thatAM ane naSTa pAmatAM zarIro pratItimAtra che. huM to caitanya chuM, AdhAra chuM, adhiSThAna chuM. mArA nirvikAra nirAkara caitanyarUpI anaMta sAgaramAMthI ja parapoTA jema sAkAra, sAgavI, vikarI dazyo, dorImAMthI sarSanI jema utpanna thatAM bhAse che. mujathI bhinna dekhAya che. chatAM mArAthI judAM nathI. huM ja temanuM bhrAMtirUpI astitva chuM. tamAma
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ - (191). dazyo mArA para paDadA upara citro jema Aropita che. huM brahma ane dazyaprapaMca paNa brahmamaya ja che. kAraNa ke adhiSThAna vinA Aropa paNa astitvamAM na hoI zake.. jevI rIte.. jese taraMge jhAga budabuda; siMdhuse nahIM bhinna kucha; mujha Atmase utpanna jJa; mujhase nahIM hai anya kucha, jyAM taMtuose bhinna paTakI; huM nahIM sattA kahIM; mujha Atmase Isa vizvakI; tyoM bhinna sattA hai nahI." (vedAMta zRMdAvalI) Ama jyAre aiyadarzana thAya tyAre ja jagatakartA ane jagatano bheda cAlyo jAya. aMtavAna ane avinAzInI judAI samApta thaI jAya. na rahe koI kAraNa, na rahe koI kArya. paramAtmA prathama hoya ane prapaMca pachI hoya tevI bhramaNA naSTa thaI jAya. AgaLa-pAchaLa, upara-nIce, pUrva-pazciAtuM, nAno-moTo evI sApekSatA sadaMtara nAmazeSa thaI jAya. ane tenuM jJAna ane zikSaNa Ape te ja gura, sAco guru na to bIjAne mahAna rAkhI pote pAmara bane; na to potAnI Aropita mahAnatAne-jALavavA sadAya ziSyane pAmaratAmAM parovI rAkhe. ke na to ziSyane ziSya ja rAkhe niraMtara tene karmanI zikSA ApI. potAnuM kArya ja tenI pAsethI kaDhAve rAkhe. ane aMta:karaNazuddhinA pravRtticakamAM evo to ziSyane cAkaDe caDAve ke enA zarIranA tamAma cakro DhIlAM na paDe tyAM sudhI te thaMbhI ja na zake. Ama jIvanabhara je ziSyane ziSyanI bhUmikAmAMthI bahAra ja na kADhe te guru pote ja pAmara che. pachI bhale tenI pAse ziSyonI vaNajAra hoya. gurunI mahAnatA ziSyanuM ziSyatva samApta karavAmAM che. gurunuM gurutva potAnI gurutA bhUlavAmAM che. je guru pote "guru" che tevuM bhUlI na zake te IzvaranI mahAnatA paNa bhUlI na zake ane te ja kAraNathI to "jIvane sadA jIva ja rahevA deze... je guru jIva Izvara bannene miTAvI deze te ja 'ziSya-guru'nA nATakano jhaDapI aMta ANI deze. ane samajAvI deze ke cora ane rAkSasamAM paNa caitanya che-teTaluM ja nahIM paNa teo caitanyathI bhinna kadI nathI. rAma ane rAvaNamAM gAtro ane nAma ja bhinna che bAkI "aMte to hemanuM hema hoye". te ja pramANe utpatti, sthiti ane
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ (12) layanuM mAtra UbhuM karAyeluM nATaka ja che. jyAM badhuM ja bhalA che tAM koNa bane "kAraNa" ane rUpa le koNa "ka" nuM? sahi kaNa? ane sarje koNa? jyAM bheda ja nathI tyAM aMta:karaNa kevuM? tenI zuddhi kevI? tenI zuddhi mATe karma kevuM? te rmano mArga cIMdhanAra guru kevo? ane te cIdhelA mArge cAlanAra ziSya koNa? ane cAvI-cAvIne zuddha thayo te koNa? are! jyAM aMta:karaNa pote ja eka upAdhi temAM vaLI pratIta thatI zuddhi-azuddhinI bhAvanA sAcI kaI rIte hoya! are! aMta:kAranI upAdhimAM je kaMI dekhAya, te upAdhi larA je jaNAya, te pANa upAdhi ja hoya. te paNa deza, kALa, vastumAM keda che tethI bhinna nirupAyika tatva kadI nathI. je aMta:karaNa pote ja alaga che to upAya che, te te nirUpAdhika tattvane pahoMcI nahIM zake. to tevA aMta:karaNanA bagADanI ciMtA ke sudhAravAnI vyathA kema choDI na zakAya! je AkhuM ggata pratItimAtra che to aMta:karaNane paNa kema pratIti na samajAya? ane je te pratIti ja che to varSonAM varSo tene sudhAravA karma kema? sAco mumuku ke ciMtaka na to AvA karmanI bhAMgaDamAM paDe che ke na to suSTinA sarjananI mAthAkUTamAM varSo veDaphI nAkhe che. potAne ja potA dvArA maLavA nIkaLelo na to nAyikane maLe che ke na tenI vAtano virodha kare che. je te kahe ke Izvara ja suTi banAve che-to ciMtaka ke mumukSa kaheze. "banAvavA ghe" je tene breI che ke Izvara ja mtarUpa thaI gayo che to te kaheze "thavA de" potA lA potAno paricaya jene karavo che tene bIjAmAM rasa nathI. tene to che ke nathI huM Izvara-nathI mta. te banneno sArI ane te bane pratItimAtra che. jenAthI jhUta thAya che ke je kaI mtamAM thAya che te sarva dazya che. je daraya hoya temAM ja pharakSara thAya, parivartana thAya, rUpAMtara thAya. mArAmAM rUpAMtara nathI. huM to caitanya che. dama nahIM ane daSTino viya paNa nahIM. sarjananuM kyuM ke visarjananuM kArya mArAthI na thAya kema ke je daraya ane jaDa hoya te ja kaMI karI zake. nathI huM jaDa, nathI dU25. mATe ja huM sAkSI. nathI mArAmAM rUpAntara, nathI parivartana ke nathI mAruM koI pariNAma. jo huM ja badalAI jAuM to mArA rUpAntarano
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ (193) sAkSI koNa? mATe huM to rUpAntarano, vikArono, parivartanano sAkSI-aparivartanazIla : ane avikArI nathI huM koInuM pariNAma ke nathI koI mAruM pariNAma. tethI ja chuM huM mukta kAraNa ane kAryathI ane pariNAmathI. mATe ja huM brahma chuM sAkSI chuM. sAkSI rahevuM te ja mAro svabhAva che. Ama mArAmAM na to adhiSThAna tarIke parivartana che, na pariNAma tethI huM jagatanuM karaNa chuM. chatAM vivarta upAdAna kAraNa chuM ane tethI ja mujathI bhinna kaMI nathI. have pachInA traNa zlokamAM graMthakAra anekatA athavA bheda asat che. tevuM puravAra kahe che. je bheda ane anektA pratIta thAya te pratItine puravAra karanAra Indriyo pote ja pratItimAtra che. AMkha eka, paNa dazyo aneka, nAka eka, gaMdha aneka. rasanA eka, svAda aneka. Ama anekatAne pArakhanAra Indriya eka nathI. temAM paNa enakatA ja che. IkyiomAM paNa bhitA ja che. ane te bhinnatA paNa satya nathI. pratIti mAtra ja che. kAraNa ke indriyo aneka che tevo anubhava suSuptimAM raheto nathI ane AMkha nAkanI bhinnatA tyAM rahetI nathI. IndriyonI bhinnatA ane anekatA mana jANe che. chatAM mananA aneka saMzayone-zaMkAne buddhi jANe che ane buddhinA sArA-narasA nirNayone mUDha, maMda ane sUkSma buddhinI bhinna kakSAne jANanAra mAtra eka che, astiIya che tevI vAtamAM koI bheda ke bhinnatA nathI. vyApya vyApakatA mithyA samAtmetizAsanAt / iti jJAte pare tatve bhedasyAvasaraH kutaH // 46 // sarva mAtmA ti zAsanataMtra sarva brahma ja che evI zAstranI AjJAthI cANa vyApatA mithyA = vyAsa ane vyApakapaNuM mithyA che, tijJA je ta = A pramANe parama tatvanuM jJAna thavAthI mecaH avasara: : = bhedano avasara ja kyAM che? "cALa cAvatA mi' A vicAra zaMkarAcArya bhagavAne tejobiMdu upaniSadamAMthI lIdho che. ane te dvArA je bhedavAdI bhedane ja ke bhinnatAne ja, anekatAne ja sAcI mAnanArA che, temanA vicAranI asaMgatatA ane asatyapaNuM darzAvavAno prayatna che.
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ (194) bhedabhAvI mAne che ke mta ke suSTi ariAmAM tapelA lohapiMDa jevI che. temAM paramAtmA arinI jema vyApaka che ane lahapiMDa vyApya che. Ama mta ane teno racayitA judo che, eka vyApaka ane bIjuM vyAkha che tevo bheda ke bhinnatA temane svIkArya che te sau bhedavAdI che. bhedavAdI upAdhinA bhedane sAcA bheda mAnI beThA che. pratItine pUrNa satya jANI cUkyA che. kAraNa ke "sva" svarUpane zarIra samajI beThA tethI bhedavAdI nAma-AkAramAM keda thayA ane mATe ja potAne vyaSTi tarIke svIkArI cUkyA pachI samaSTino inkAra na ja thAya. je potAne vyakti mATe teNe virATane svIkAravuM ja paDe. Ama bheda temane svIkArya thaI paDyA ane potAnI pAmaratA dUra karavA IzvaranI mahAnatAne bhedadazIe AvakArI. upAdhi temaNe potAnI ane IzvaranI sAcI jANI. pote kArya ane avidyAnI upAdhithI jIva banyA, ane Izvarane kAraNa ane mAyAnI upAdhithI Izvara banAvyo. tyAra bAda potAnI samaja dvArA bhedadazaoe kahyuM ke jIva ane Izvara judA che paNa hakIkatamAM jIva ane IzvaramAM caitanya to eka ja che-je upAdhi dUra karyA vinA na samajAya. ane bhedadaza dvArA nirupAdhika tatva nathI samajAyuM mATe ja temaNe vyApya ane vyApakatAnA bheda UbhA karyA che. temanI vicAradhArAmAM to ghaTAkAza vyApya che ane mahAkAza vyApaka che. kharekhara AkAza to eka anaMta che. temAM kaMI vyAkha ke vyApaka tevA bhAgalA na thaI zake. ghaDo banyo te pUrve paNa AkAza hatuM. ghaDo ghaDAI rahyo che tyAre paNa AkAza che. ane ghaDAnA dhvaMsa pachI paNa te rahe che ja. hakIkatamAM to AkAzamAM ja ghaDo ghaDAI rahyo hato. ghaDo banyA pachI AkAze ghaDAmAM praveza karyo nathI ke jethI bannemAM bheda pADI zakAya. tevI ja rIte zarIrarUpI ghaDo banyA pachI temAM AtmAe praveza karyo nathI ke cittarUpI ghaDAnA nirmANa pachI caitanya aMdara praveza lIdho nathI. caitanya ke AtmAnA adhiSThAna upara ja zarIra ke cittarUpI ghaDo Aropita che. tethI te banne AtmAthI judA che, bhinna che te bhrAMti che jyAre ApaNe zarIrane AtmA mAnI laIe tyAre ja bhinnatA ke anekatA sarjAya che. paNa AtmA adhiSThAna che; jenA para bhinnatA Aropita che; anekatA pratIti mAtra che tevI samaja AvatAM ja "huM parabrahma
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ (195) chuM te samajAya che, ane je huM brahma chuM to huM mAtra eka nahIM paNa sarvavyApta advitIya chuM ane tevA spaSTa jJAnamAM kyAM che bhinnatAnI gaMdha? kyAM che anekatAnI AzaMkA? che kyAM bhedano avasara? mATe ja kahyuM che: "visAvasara: cutaH" vedAntIne to spaSTa che ke "sarva tni " "A sarva brahma ja che." bAkI pratIti mAtra che. "sarva prapaMco drava gati na retarata sarva prapaMca paNa brahma ja che-bhinna kaMI ja nathI" ane vedAntI je samaje che te zrutisaMmata taka che. mATe A zlokamAM paNa kahyuM che ke "sarva mAtmA ti zAsanAti tethI vedAntIne mATe vyApya ane vyApakatAnA bheda mithyA che. asahu che. bheda mAtra tene asvIkArya che. bheda bolAya ke kahevAya paNa aMte to abheda samajAvavA mATe ja teno prayoga thAya che. jema ke sUrya ane teno prakAza ema be kahevAya paNa sUryathI teno prakAza chUTo pADI na zakAya. banne abheda che. tevI ja rIte agni ane tenI dAhakatA vize paNa che. garamI abhinna che. chatAM judI bolAya che. ghaTAkAza ane mahAkAza tevA zabda vaparAya che kAraNa ke AkAza eka che tevuM samajAvavuM. samajAvavA kahevAya kharuM ke mATInA piMDamAM mATI vyApaka che; paNa mATI vinA piMDa kevo? ke mATI vinA ghaDo kevo? sonuM ane dAgInA judA bolAya che paNa chUTA paDI zake nahIM. tethI vyApya ane vyApakatAnA bheda miTyA che, asat che. AtmA ja jagatanuM adhiSThAna che. jagata AtmA ke brahmanuM vivarta che tema kahevAthI be vastu ke dvata thatuM nathI. bheda te ja bhrAMti, bhrama ke Aropa. jenuM kadI sat astitva nathI tethI ja to bheda bhrama-sarva kAMI mithyA che tema kahyuM che. AgaLanA zlonA saMdarbhamAM carcAI gayuM ke vyAkha ane vyApakatA mithyA che. to pachI alpajJa kevI rIte koI hoI zake? ane jo alpajJa ja nathI to Izvara sarvajJa kevo? jo jIva alpazaktimAna ja nathI to Izvara kaI rIte sarvazaktimAna? jo jIva ekadezIya nathI to kyAM hoya sarvadezIya Izvara! Ama vyAkha vyApakanA bheda ja bhrAMti che to jIva ane Izvarano
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ (196) bheda kevo? huM ja jIva ane huM ja Izvara teTaluM ja nahIM paNa mArA adhiSThAna upara ja jIva, .jgata ane IzvaranI ramata ramAya che. huM to eka ane advitIya chuM temAM koNa kAraNa ane koNa kArya? temAM kyAM che dRzya ane drA? che kyAM bhoktA ane bhogya padArtha? e badhuM to mAtra mArA ja sat svarUpanA nirUpaNa mATe mArA upara ja AropAyelI kalpanAmAtra che. huM to klpanAthI para; chatAM mArA svarUpanA ajJAnamAM ja mArI ane IzvaranI vacce kAlpanika dIvAlo UbhI karavAmAM AvI ane A dIvAlo UbhI karanArA saMpradAyonA rakhevALo bhrAMtimAM DUbI bIjAne DubADavAno prayatna mAtra karI rahyA che. jeo saMpradAyanI dIvAlomAM baMdI banI satya zodhe che teo bhale svapnamAM satyane DubADI saMpradAyane tarato rAkhe; paNa sAkSAt zruti, mumukSu para kRpA karI, karuNA karI, pokAra kare che ke je bhedadarzana kare che te mRtyu dvArA mRtyunA mukhamAM ja praveza kare che. zrutinAM A vacano upaniSadanI A garjanAo to comAsAmAM phUTI nIkaLelA ghAsa jevA saMpradAyo pUrve paNa hatI che ane rahevAnI. upaniSado to aparokSa-anubhUti karI cUkelA RSi-munio ane vicArakonI alaukika vicAraNA che je vADA, vaMDA, saMpradAyano ane dharmonI tALAbaMdhIthI mukta che. ane tenI ja spaSTatA karavA bhagavAna zaMkarAcAryajI zrutisaMmata vAta samajAvavA zrutinA mukhe ja satya samajAve che. zrutyA nivAritaM nUnaM nAnAtvaM svamukhena hi / kathaM bhAso bhavedanya: sthite cAdvayakAraNe // 47 // naM=kharekhara svamuana hi-potAnA mukhathI ja zrutyA=zruti dvArA nAnAtva nivArita=sarva prakAranA bhedanuM nivAraNa thayuM che, ==ane vaLI anya jALe sthite advitIya kAraNa siddha karela hovAthI anya: mAta: tham mavet-bIjo koI bheda-bhAsa kaI rIte saMbhave ? doSo'pi vihitaH zrutyA mRtyormRtyuM sa gacchati / iha pazyati nAnAtvaM mAyayA vaMcito naraH // 48 //
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ (197) mAyA vaMcitaH nara = je puruSa mAyAthI gAyalo hoya te ja da pati nAnAviM= A brahmamAM nAnAtva =bheda jue che. saH kRtyoH mRtyu ti- te puruSa mRtyu dvArA mRtyunA mukhamAM praveze che. roSa: ji= brahmamAM bhadadarzana ja doSa che. kRtya vidita kRtie =upaniSada [bhadadarzana doSa che tema svIkArela zrutinA sAra jevo, vedanA rahasya jevI, zAstranA sUkSma saMta jevI zarkarAcAryajInI A amara sahaja ghoSaNA che tene zrutino sAtha che; bRhadAraNyaka upaniSadamAM 4-4-19mAM kahyuM che ke "manasaivAnudraSTavyaM neha nAnAsti kiNcn| mRtyoH sa mRtyumApnoti ya iha nAneva pazyati // [je A brahmamAM bheda jue che te mRtyu dvArA mRtyune ja pAme che) ane te ja vicAra kaThopaniSadamAM paNa che. manasaivedamAptavyam neha nAnAsti kiNcn| mRtyoH sa mRtyuM gacchati ya iha nAneva pshyti|| [je brahmamAM nAnAtva=bheda jue che te mRtyu dvArA mRtyunA mukhamAM arthAt janma-mRtyunA cakyAM ja praveze che.]. je vyakti mAyAthI ThagAyela che te ja brahmamAM bheda jue che. "mAyA vaMtiH H : 4 pati natvi' ane jene jene bheda dazya che, judAI bhAse che, anekatA dazya che tene ja bhaya prApta thAya che. zruti kahe che ke bhedamAM ja bhaya che. jyAM bIju nathI, anya nathI, tyAM bhaya nathI. "ditIyA mayaM masi' jyAM bheda che, bIjo che tyAM ja koI vastu, vyakti ke paristhiti mATe moha che. mATe ja te prApta karavAno prayatna che. ane prApta je kAMI thAya tenA rakSaNanI ciMtA thAya che. kAraNa ke prApta thayelAmAM Asakti baMdhAya che ane jemAM jemAM Asakti che tenA viyogathI zoka paNa thAya che. Ama zoka ane moha banne bheda che mATe ja pedA thAya che. jyAM bheda nathI tyAM ekatvadarzana che. ane
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ (198) aikyamAM kayAM che zoka, kayAM che moha? "tatra vaje moH : zo: tvam anuparasthA" (IzopaniSada) tevI ja spaSTatA bu. u.mAM karelI che ke ajJAnamAM, avighAmAM, "sva-svarUpanI vismRtimAM ja daita jevuM bhAse yatra phi tamiva mavati... jyAM avighAmAM kaeNta jevuM bhAse che. tati hatAM niti.... tyAM ja anya anyane sUdhe che. tati phAtAM pati. tyAM ja anya anyane jue che. tatita kRti tyAM ja anya anyane sAMbhaLe che. tati ta mavati. tyAM ja anya anyanuM abhivAdana kare tavitA tame manute. tyAM ja anya anyanuM manana kare che. tyAM ja anya anyane jANe che. vitA tama vinAnAti paraMtu, jenA mATe sarvasva AtmA ja thaI gayuM che tyAM koNa kone sUdhe? yatra vA asya sarvamAtvaivAbhUtatkena kaM jipret ? tana pa.. koNa kone konA dvArA jue? tat zrayyA.. koNa kone konA dvArA sAMbhaLe? tata na va mavale... koNa konuM abhivAdana kare?. ta na manca... jenuM manana kare? tatva na vinAnIyA... koNa konA dvArA kone jANe? jovAnuM jANavAnuM, sAMbhaLavAnuM svAgata, sanmAna, apamAna-A sarva avidyAmAM che, ajJAnamAM che, tadarzanamAM che. ane tadarzana ja moTAmAM moTo doSa che. "lopoDapi viditaH kRtya' "brahmamAM heta ke bheda darzana ja doSa che te zrutisaMmata vAta che." kavi boTAdakara te ja saMdarbha abhivyakta karatAM kahe che ke "haju huM tuM taNo dilamAM rahyo chuM te mata tujane!" samAnI yAcanA te kyAM kSamA karanAra ko bIje, vinayanI pUraNI mAge adhUrI eTalI prIti, pratIti premanI karavA nathI adhikAra Adarane.
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ (199) zAstroe, kavioe ane saMtoe e ja vicArane avanavI rIte vAcA ApI che. zrIraMga avadhUta lakhe che ke sAmanya mAnavI ja nahIM paNa mahAna tapasvI ane yogIo paNa bhedadarzanathI saMsAracakramAM aTavAyA kare che. ane janmamRtyunA sAgaramAM vAraMvAra gothAM khAdhA ja kare che. koka " nAnAneha kathe zruti eka aneka sarva datta kahe koI tane; rAmakRSNa dinamaNi zivazakatyAdi tuM nAmarUpa mahAtapasvI yogIo bhede gothAM "nAnAaikya" jJAnathI raMga pAra thai phoka ! khAya ! jAya." vaLI sahu zrutie je kahyuM te ja anubhavaniSTha saMtoe abhivyakta karyuM. tevuM ja gIta kavioe gAyuM. ane tenuM ja pratipAdana smRtie paNa karyuM. bheda mithyA che. ane sanAtana satya, nirvivAda, adhiSThAna to mAtra eka advaita parabrahma ja che tevI spaSTatA kRSNa paramAtmAe potAne svamukhe karI pachI kyAM che saMdeha? kyAM rahI zaMkA? bhagavAne kahyuM ke "pitAhamasya jagato mAtA dhAtA pitAmaha: / vedyuM pavitramAMA: rR sAma yanuova 6 59-175 ahIM bhagavAne spaSTatA karI che ke je kaMi che te huM ja chuM. parabrahma sarvanuM adhiSThAna te huM ja chuM. mujathI bhinna kaMi ja nathI te samajAvavA kahe che ke jagatano pitA, mAtA, dhAraNakartA, pitAmaha, pavitra OMkAra, Rk, sAma ane yajurveda huM ja chuM. eTaluM ja nahIM paNa " gatirbhatA prabhuH sAkSI nivAsa : zaraNaM suhRt / pramanaH prataya : sthAna nidhAnaM nIgamavyayam|| (gI.a.9-18) I huM . ja sarvanI gati, poSaNakartA, prabhu, sAkSI, nivAsthAna, zaraNa ane suhRda chuM tema ja (jagatanI) utpatti, sthiti, pralaya, nidhAna ane avinAzI bIja paNa huM ja chuM." AtmatatvanI ekatA, asaMgatA, paripUrNatA, vyApaktA, akhaMDitatA eTalI sahaja ane saraLa che chatAM aneka janmonA bhedadarzananA thIjI gayelA saMskArothI te samajAtI nathI. ane bIjuM, jenuM pUrvagrahayukta mAnasa che,
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ (200) jeo saMpradAyanI dIvAlomAM keda che, avidyAnI nidrAmAM ghare che temane paNa te sahaja svIkArya nathI. te ja mahAna daI che, du:kha che, jenI koI davA nathI, kAraNa ke tane sAbita karavAnI jarUra nathI te to spaSTa ja che. bheda to narI AMkhe dekhAya che. nathI tene sUkSma buddhi ke tarkanI jarUra, nathI samaya ke zAsonI AvazyakatA. ane anemAM eka jevAnI kaLA paNa sahaja che. rojiMdA svapna ane suptinA anubhavathI spaSTa che ke bheda svapnavata che ane sumimAM bIjuM nathI mATe AnaMda che. chatAM je khUba saraLa, je roja anubhavAya te ja samajAtuM nathI! te ja mahAna Azcarya che. tadarzananI mAtra eka ja davA, svapnavat bhedanI nidrAmAMthI jAgavuM. chatAM koI davA nahIM-bhrAMtinI vaLI davA kevI? "huM duHkha sArA meM koI nahIM usakI davA yaha daya sArA hai mRSA, phira vaita kesA vAha vAha cinmAtra huM meM ekarasa; mama kalpanA yaha dazya he meM kalpanAse bAhya huM Azcarya he! Azcarya che!! carcAnA sAramAM, mananavicAranA sAgaramAM DUbakI mArI ane je nirNayamotI hAtha AvyuM che e ja ke daitadaSTinI nAbUdI mATe vicAravuM ke je kaMI bhAse che, dekhAya che. anubhavagamya che, jenI jenI pratIti thAya che te sarva mithyA che. ane jo atimAM niSThA daDha karavI hoya ke advaitanuM pratipAdana karavuM hoya to vicAravuM ke jenI pratIti thatI nathI te ane thAya che te sarva kaMI brahmamAtra ja che. athati daya ane adazya, vyakta ane avyakta, sarva brahma che tevI zAnInI daSTimAM nathI rAga, nathI duSa, brahmamAM kyAM che rAga, kyAM che dveSa? ane je jJAnI tAraNa para Ave, niSkarSa para Ave, aparokSa-anubhUtithI nicoDa kADhe ke jIva ane AtmAno ke piMDa ane brahmAMDano bheda ja nathI to aikyamAM paNa nathI zoka ke moha, tethI spaSTa che ke aikyadarzana ke brahmadarzanamAM. janma-maraNa nathI. kAraNa, 'samaya', 'kALa" nathI svarga ke naraka nathI. kAraNa, deza', 'spesa" nathI. piMDa-brahmAMDano bheda nathI. kAraNa, vastu nathI. rAga-dveSa nathI. kAraNa, anyano AbhAsa nathI. Ama tatvajJAnI ke AtmavicAraNAne varelo AtmajJAnI jIvanamukta thAya che.
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2001) jagatanI utpatti: adhyAropa ane apavAda pUrva zlokanI carcAthI ApaNe niSkarSa para AvyA ke sarva kaMI brahma ja che jenI jenI dazya ke anubhavagama pratIti thAya che te sarva mithyA je badhuM ja brahma che to mta AvyuM kyAMthI? e mAnavajAtano sadIothI, yugothI cAlyo Avato prazna che. AvI zaMkAnA samAdhAna mATe jJAnI, saMto, zAstro ane upaniSadonA ArSadraSTA RSi, muni ane AcAyoe potAnA svAnubhava, yukti ane zrutinA AdhAre eka zikSaNa paddhati taiyAra karI. te paraMparAgata jJAna che ane te ja jJAnanI saritA Aje paNa A dezamAM akhkhalita vahI rahI che. brahmanI akhaMDitatA ane ektA samajAvavA jANIjoIne jenI utpatti thaI nathI tenuM kAraNa darzAvavAmAM AvyuM, utpatti batAvI ane sthiti ane layano siddhAMta paNa samajAvavAmAM Avyo. ane kArya-kAraNarahita brahmanuM kAraNa banAvavAmAM AvyuM -Ane "adhyAropa" kahevAya che. kArya-kAraNa pUrve-pachI, avyakta-vyakta, kAraNa sUkSma-kArya sthULa; jagata kArya ane brahma kAraNa, evI UbhI karela bhramaNAo zikSaNa dvArA, jema DokTara IMjekSana ApIne davA zarIramAM mokle tema daSTAMto ane tarka dvArA ziSyanA manamAM moklI bheda Ubho karavAmAM Ave che. paNa bheda Ubho karavAno hetu tenI sthApanA haragija nathI.- abhedanAM darzana karAvavA mATe ja bheda Ubho karAya che. adhiSThAnanA jJAna mATe ja AropanI bhrAMti sarjAya che. ane eka divasa bhedanI bhrAMti dUra karavA guru ziSyane kahe che ke jenI jenI pratIti thAya che, je je dazya che, je je vikArI che, jemAM jemAM anekatA -bheda ane vRddhi che te mizrA che ane anya satya to mAtra eka ane advaita che. AvI zikSaNapraNAlikAne "adhyAropa ane apavAda" kahevAmAM Ave che jyAM prathama bhedanI bhrAMtino svIkAra thAya che ane pachI teno InkAra karI satyano saMketa karAya che. je dvaitano inkAra che - te ja apavAda kahevAya che. Ama jagatanI utpatti vize brahmane kAraNa kahevAmAM Ave che, kAraNa ke moTA bhAganA loko jagatanI utpattimAM rasa dharAvatA hoya che. kAraNanI
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ (202) zodha vinA temane sAMtvanA ke cena maLatAM nathI. eTaluM ja nahIM, maha aMze lokone jagatanA niyaMtA ke racayitAmAM rasa nathI, tenI racanAmAM ja rasa che. racanA racAI kyAre, tenuM kAraNa koNa tevo prazna pUchI pAcho navI racanAmAM ropo thaI jAya che ane racayitAne bhUlI jAya che. laukika anubhave paNa spaSTa che ke sAmAnya mAnavIne kismatamAM rasa che. kismatanA ghaDavaiyAmAM nathI. mATe ja upaniSadoe paNa utpatti vizenI vAto ane rahasyo samajAvyAM ane adhyAropa karyo. vijJAne paNa utpatti vize aneka siddhAMto ApyA che. zAstrasaMmata utpattinI vAta ahIM samajAvavAmAM AvI che. brahmaNaH sarvabhUtAni jAyante prmaatmnH| tasmAdetAni brahmaiva bhavantItyavadhArayet // 49 / / paramAtmAna: grahaNa: = brahmamAMthI ja sarvabhUta (prANI=padArtha) utpanna thAya sarvabhUtAni nAyane che. tAt tAni (sarvamUtani) brahma purva mavati = tethI A prANI, padArtho | sarva brahmarUpa che, ti vadhArayet =tema jijJAsue samajavuM joIe. "brahaLa: sarvabhUtAni nAya?" brahmamAMthI ja sarvabhUto utpanna thayAM che. A kathanane samarthana ApatAM kathana upaniSadamAM paNa che. jene utpatti samajavAmAM rasa che temane tevuM samajAvavA mATe ja mA zrutino A adhyAropa svIkArya prayatna che. taittirIya upaniSadamAM kahyuM che ke, "yato vA imAni bhUtAni jaaynte| yena jAtAni jiivnti| ytpryntybhisNvishnti| tdvijijnyaassv|" / "tasmAdvA etasmAdAtmana AkAzassaMbhUtaH AkAzAdvAyu: vAyoragniH morA : makhya pRthivI vRthivyA moSadhayA moSIkhyotram annapurUSa:" (taittirIyopaniSada) nizcaya ja sarvaprasiddha A paramAtmAthI ja sau prathama AkAza utpanna thayuM. AkAzathI vAyu, vAyuthI agni, agnithI pANI, pANIthI pRthvI ane pRthvIthI auSadhi ane auSadhithI anAja tathA atrathI puraSa utpanna thayo che. "A utpattino kama je utpatti thaI nathI tene samajAvavA mATe zrutie Apyo, jethI sAmAnya mAnavInA mananI zaMkAnuM samAdhAna thAya ane vicAraka mATe, mokSArthI mATe adhyAropa
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ (203) dvArA bheda sarjI tene nAbUda karavAnI taka maLe, utpatti mATe parabrahma kAraNa che tevuM samajAvavA mATe muMDaka upaniSadamAM paNa jaNAvavAmAM AvyuM "yathorNanAbhiH sajate gRhNate ca yathA ___ pRthivyAm oSadhayaH smbhvnti| yathA sataH puruSAt kezalomAni tathA'kSarAt sambhavatIha vizvam / 7 // jevI rIte karoLiyo jALa banAve che ne tene gaLI jAya che, jevI rIte pRthvImAM auSadhio utpanna thAya che, ane jevI rIte jIvatA puruSamAM vALa ane rUMvADAM UgatAM hoya che tevI ja rIte avinAzI parabrahmathI A sRSTi ane temAM sarva kaMI utpanna thAya che." "etasmAt jAyate prANo mana: sarvendriyANi c| khaM vaayuyotiraap: pRthivI vizvasya dhaarinnii||3|| (muMDakopaniSada) "A parabrahmathI ja suSTikALamAM, prANa, mana, teja, jala ane sarva prANIo dhAraNa karanArI pRthvI A pAMce bhUta vagere utpanna thayAM che." Ama utpattine samajAvavA ane adhyAropa karavA zrutie, zAstra, saMtoe ane bhagavAna zaMkarAcAryajIe traNa bheda svIkAryA che. (1)kAraNa ane kAryano bheda Avo bheda samayamAM che. kema ke kArya bhaviSyamAM janme che, jyAre kAraNa kAryanI pUrve astitvamAM hoya che. Ama pUrve ane pachI samayamAM ja hoya che, jyAre parabrahma to samayathI para che. "TRUTH IS FREE FROM TIME" e samajAvavA ja prathama kAryakAraNano bheda svIkArI pachI kahevAmAM Avaze ke brahma nathI koInuM kArya ke nathI koI mATe kAraNa, te to kAryakAraNathI mukta che, vilakSaNa che. "kAryakAraNavilakSaNaM svayaM brahma tattvamasi bhAvayAtmani // 261 // | (vi.s.). A to kArya-kAraNano apavAda thayo. paNa te pUrve kArya-kAraNano svIkAra paNa te ja zlokamAM thayelo che: "ekameva sadanekakAraNaM kAraNAMtara nirAsakAraNam'
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ (204) je pote eka ja che, chatAM aneka padArthonuM kAraNa che. ane jene ema kahI zakAya ke enA sivAya jagatanuM bIjuM koI kAraNa nathI." Ama kArya-kAraNanA apavAda dvArA bheda nAbUda karIne brahma kALanI pele pAra che, kALathI mukta che tema batAvavAno suMdara prayatna thayo che. (2) aMdara-bahArano bheda AtmA ke brahma aMdara che ane jagata bahAra che. arthAt kAraNa avyakta che, kArya vyakta che. brahma sUkSma che, jagata sthaLa che. A aMdara-bahArano bheda haMmezA dezamAM-spesamAM, AkAzamAM hoya che kharekhara to aMdara-bahAranA bhedamAM be vastunA bhedano svIkAra karavo paDe. jyAre AtmA ke brahma eka advaita ane sarvavyApta che. sarvavyAsamAM koNa aMdara? koNa bahAra? are, ekamAM vaLI aMdara ane bahAra kevuM? chatAM A dezanA bheda svIkAravAmAM AvyA. ane adhyAropanI madada lIdhI. kAraNa sAmAnya mAnavanI dhAraNA-mAnyatA che ke jagata ApaNI bahAra che ane AtmA zarIranI aMdara che. AvI dhAraNAnuM mukhya kAraNa jaDathI ja utpatti thAya tevuM samajavAnA saMskAra mAnavImAM khUba prabaLa thaI gayA che. ane tevA abhyAsathI ja te mAne che ke jenI utpatti thAya che te dazya che ane ApaNI bahAra che, eTaluM ja nahIM paNa utpanna thayela jagata bahAra che ane jaDa che. brahma cetana che ane ApaNI aMdara che. AvA bheda UbhA karI teno InkAra paNa zrutie ja karyo che. jethI samajAya ke brahmamAM nathI kaMI aMdara, nathI bAhya. ane te dezathI mukta che. bRhadAraNyaka kRti jaNAve che ke "brahma na prANa che, na mukha che, na mApa che, na temAM aMdara che, na bahAra che." "aprANamamukhamamAtramanantaramabAhyam" (bu.u. 3-8-8) (3) kaTA-dazya bheda samajAvavA mATe kahyuM ke jagata dazya che ane brahma draSTA che. A svIkArela adhyAropa che. jyAM dazya tamAma bhrAMti che tyAM sAco daSTA kevo? kaMI utpanna ja thayuM nathI tyAM draSTA kevo? anya hoya to koI dazya ane koI draSTA hoya paNa jyAM bIjI vastu ja nathI tyAM dazya-draSTAno
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ (205). bheda kyAM? bhAva kyAM? be vastumAM ja bheda che. ane je vastu hoya temAM svagata bheda paNa hoya. arthAt vastu dazya hoya, dazyane nAma-AkAra hoya ane tenAM aneka aMga ke vibhAga hoya. jyAre AtmA ke brahma vastu nathI; te dazya nathI; teno janma nathI; te to nirAkAra-eka-advitIya tattva che. temAM kaTA ke dazyanI bhrAMti kyAM che? Ama adhyAropa karavA, utpatti samajAvavA, prathama deza, kALa ane vastu dvArA bheda svIkAravAmAM Ave che ane pachI kahevAmAM Ave che ke - zivataviSayatirli yajJa tattvamasi mAvatmi7i' je brahma deza, kALa, vastu-viSayathI mukta che te ja tuM che -Ama tuM cittamAM vicAra kara. AvI rIte prathama deza, kALa, vastunA bheda svIkArAya che mAtra InkAravA mATe ane deza, kALa, vastuthI mukta akhaMDa AtmAnI aditIyatAno nirdeza karavA mATe. A che paraMparAgata paddhati adhyAropa ane apavAdanI, jenA sahAre uparanA zlokamAM kahyuM che ke brahmamAMthI sarvabhUta arthAt sarva prANI, padArtho utpanna thayAM che ane paMcamahAbhUta paNa temAMthI ja nIpajyAM che. mATe ja te sau paNa brAhmarUpa ja che. Ama aMte to te ja kahyuM ke sarva kAMI brahmamaya che. ane brahma sivAya koI vikalpa ke bheda astitvamAM nathI. Ama ahIM adhyAropa mATe suSTinI utpattino svIkAra thayo che. tene rakhe koI sAcI, vAstavika utpatti mAne; rakhe brahmane koI sAcuM kAraNa mAnI bese. A mtanI utpatti mATe to aneka vAda-vivAda ane mata-matAMtara che. vijJAne paNa ghaNI lAMbI yAtrA karI "eksaperimenTezana" "veriphikezana" ane "karezana"no upayoga karI avanavA siddhAMto ApyA che. vijJAne Apela utpattino khyAla jotAM agAu te sivAyanA khyAla paNa joI, vijJAnano utpatti vizeno abhigama kevo teno vicAra karIe. muslima vicAradhArAmAM suSTinI utpatti svIkArya che paNa anna nahIM; jyAre bauddha abhigamamAM gata ke saMsAra anAdi che, paNa antavAna che tema mAnavAmAM Ave che. jaina dharmanI mAnyatAmAM sarjana anAdi ane ananta mAnavAmAM Ave che. vedAna kahe che ke huM chuM mATe gata che. arthAt mta jo dazya che to kaTA tenI pUrve che. arthAt mAMmA prathama che. tatpazcAt vaMbhAva
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ (206) Ave che. jo huM ahaMkAra nathI, draSTA nathI, to dazya paNa nathI. vijJAne to ApaNane vAMdarAnA avatAro kahyA ane vAMdarAne ApaNA pUrvajo kahyA ane DArvina jevAe utkrAMtino siddhAMta samajAvI satata vikAsanI prakriyA darzAvI. DArvinanA vicAro para jaDavAdI saMskRtinI gherI asara hatI. pAzcAtya vicAraNAmAM jaDa vastunuM astitva maulika, potAnI jAte ja svayaMbhU manAyela che, jyAre pUrvanI vicAraNAmAM caitanyane svayajyoti ane anAdi, anaMta, svapragaTa mAnavamAM Ave che. jo jaDane svataMtra astitva hoya ane jaDa jAte ja utpanna thAya to pachI caitanya arthahIna niSkriya thaI jAya, eTaluM ja nahIM paNa cetana ane jaDanA astitvamAM phera ja na rahe. te to ThIka paNa jaDavAdI pAzcAtya vicArakomAM DArvine Apela siddhAMta Adhunika che jyAre jagatanuM sauthI prAcIna sAhitya veda che. temAM kayAMya koI, vAMdaro mANasa banyo che tevo ullekha nathI. uparAMta je vikAsanI prakriyA cAlu ja hoya ane te rahevI ja joIe. kAraNa, prakriyA eTale ja jene pUrNavirAma nathI te. to pachI te ja prakriyAnA saMdarbhamAM mANasamAMthI paNa vikAsa dvArA kaMI bIju banavuM joIe. chatAM chellAM hajAro varSothI mAnavI ja astitvamAM che. ane mANasathI AgaLa navo sudhAro thavo joIto hato ke utkrAMtinA aMtima zikhara para mANasa nahoto hovo joIto, je chellA hajAro varSothI che. Ama vicAratAM utkrAMtivAdanI prakriyA ke siddhAMta "sugarakoTeDa kesulanI jema gaLe utArI zakAya tema nathI. A to mAnavanI vAta thaI paNa vijJAna jagatanI utpatti vize ghaNA abhigamo ApyA; te badalAyA ane haju badalAya to navAI nahIM. kAraNa ke vijJAnano pAyo prayoga, nirIkSaNa, cakAsaNI ane sudhAro che. ' - vijJAne tAraNa kADhyuM ke je kaMI che te aMte eTama paramANu che. ane pratyeka paramANu=eTama brahmAMDanuM pratIka che. AvA vicAro 1931mAM rutharaphorDe paramANunuM vibhAjana karyuM pachI daDha thayA. ane eTamanI vacce proTona che ane tenI pradakSiNA karatA sau ilekTrona che. tyAra bAda 1932mAM proTonanuM vibhAjana thayuM ane navA navA siddhAMto - zabdo zodhAyA jevA ke proTona, enTI-proTona, nyUTrona, enTI-ilekaTrona vagere. A badhI zodha pUrve manAtuM ke utpatti mATe javAbadAra mULa 92 tattvo che. pachI sudhAro thayo ke 10 tatvathI utpatti thaI che. pachI DAlTane eTamane = paramANune
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ (207) jagatanuM mULa kahyuM paNa avibhAjita che tema kahyuM. tyAra bAda eTamanuM vibhAjana thayuM. ane tyAra bAda AInsTAInano sApekSavAda astitvamAM Avyo ane loko dazya jagatanA draSTA vize vicAratA thayA. AInsTAIne "TAIma-esesarI phortha DAyamenzana" ane "thiyarI opha rileTiviTI" dvArA navA vicAro jagatane ApyA. tethI khaLabhaLI uTheluM vaijJAnika jagata vicAranA cake caDhyuM ane teNe zodhI kADhyuM ke je eTama jagatanuM mULa che te proTona+IlekTrona+nyUTrona+tamAma parivartanazIla che. mATe jaDa che ane vinAzI che. ane je vinAzI ane jaDa che te jagatanuM kAraNa nathI. ane aMte vijJAnano aMtima nicoDa kaMI Avo che ke jaDa padArtha ke inarTa meTara jagatanuM kAraNa nathI. utpattinuM mULa nathI, paNa cokkasa enarjI ke caitanya ja jagatanuM kAraNa che. potAnA AvA niSkarSane, siddhAMtane, abhigamane samajAvavA vijJAne je siddhAMta ke thiyarI ApI tene teo "prinsipala opha InaDiTaraminebilITI" kahe che. arthAt je 'enarjI' ke zakti jagatanuM kAraNa che te vize kaMI kahI zakAya tema nathI. A kevI Azcaryamaya vaijJAnika ghaTanA che ke ApaNe paNa brahma vize tema ja kahIe chIe ke brahma vize kaMI kahevAya nahIM. karaNa te vAcAtIta che. vANI, Indriya ke mana dvArA agamya che, te ja vastu mATe temaNe paNa kahyuM ke jenA vize kaMI 'DiTaramAIna" na thAya tevI "enarjI =zakitta vizeno siddhAMta te ja "prinsipala opha InaDiTaraminebiliTI". AvuM nAma rAkhavA pAchaLa vijJAnano Azaya e ja ke je zaktine teo enarjInA nAme oLakhe che te AMkhe adazya che, anAmI che, sarvavyApta che;, guNadharmarahita che chatAM traNe kALe astitvamAM che. ane ApaNe paNa brahma mATe tevuM ja mAnIe chIe. jema vijJAne kahyuM ke dareka eTama=paramANu brahmAMDanuM sUkSma pratIka che, arthAt je kaMI eTamamAM che te ja saMpUrNa brahmAMDamAM che. sUryamaMDaLamAM jema sUrya vacce che ane graho AgaLapAchaLa phare che tema ja eTamanI vacce proTona che ane IlekTrona AgaLapAchaLa phare che. A ja vicArane vinA prayoga, vinA saMzodhane, leboreTarI ke bAhya nirIkSaNa vinA bhAratanA RSimunioe cittane-manane prayogazALA banAvI, mAtra ekAMtanA sahAre ciMtanamanana ane manomanthananA AdhAre nakkI karI, ni:saMdeha ghoSaNA karI ke "yathA piMDe tathA brahmAMke' je kaMI A zarIramAM che te ja brahmAMDamAM che. ane sRSTinuM adhiSThAna-kAraNa A piMDamAM je caitanya che, tethI bhinna nathI.
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ (108) ane je caitanya piMDamAM che te ja sarvavyApta paripUrNa brahmAMDamAM paNa che. ane tethI bhinna kaMI ja nathI. Ama vijJAna ane tatvajJAna Aje eka ja niSkarSa upara AvI pahoMcyAM che. paNa mAtra bannenI bhASA judI che. pAribhASika zabdo bhinna che. je banne eka Tekanikla TarminolojI apanAve to be judA dekhAtA abhigamo eka thaI jAya. karaNa baMnenuM tAraNa eka ja che. nAma-AkAra ane karma brahma che. brahmaiva sarva nAmAni rUpANi vividhAni c| __karmANyapi samagrANi, bibhartIti shrutirjgau||50|| sarva nAmAni vahya = sarva nAmo ane sarva rUpo brahmarUpa ja 2 =ane vividha samALi varmAna judAM judAM saMpUrNa karmona brahma ja dhAraNa kare pi I iva nimarti =che. ti zrutiH na = AvuM zrutie kahyuM che. jo brahmathI ja sRSTinI utpatti mAnIe to brahma kAraNa kahevAya ane je kArya che te brahmathI bhinna na ja hoya. tethI IzAvAsya upaniSadamAM kahyuM che ke huM vacam vaM sarva vat vivi natyiAM nAta/ uparAMta, zrutinI spaSTatA che ke brahma nirAkAra -anAmI che. chatAM nAma ane AkAra tenA para Aropita che ane Aropa paNa adhiSThAna vinA jIvI na zake. tethI nAma ane AkAra paNa brahmamaya che. bRhadAraNyaka upaniSadamAM nAma, AkAra ane karmane brahmarUpa ja kahyAM che. trayaM vA vaM nAma " varga ane gItAnA caturtha adhyAyamAM paNa kamani brahmarUpI karma kahyuM che -"hArma samAdhanA" Ama jene nAma, AkAra ane karma paNa brahmarUpa jaNAya che tenI daSTi brahmarUpa banI jAya che ane tethI abheda adazya tene, abheda ja sarva jaNAya che. tethI ja te abhayane prApta kare che ane tevI abhayadaSTi te ja prapaMcanI nAbUdI ane parabrahmano sarvatra sahaja svIkAra che.
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ (209) jagata brahmanI abhinnatAnuM dRSTAMta suvarNAjjAyamAnasya suvarNatvaM ca zAzvatam / brahmaNo jAyamAnasya brahmatvaM ca tathA bhavet // 51 // suvait nAyamAnasya=sonAmAMthI janmela ghareNAnuM suvarNatvam gAravatam 6= sonApaNuM zAzvata che. tathA cakra te ja pramANe brahmaLa: nAyamAnasya brahmatva mave- brahmamAMthI utpanna thayela prANI padArthonuM brahmapaNuM paNa zAzvata che. "suvarvAMt nAyamAnasya' ahIM ghareNAM janme che sonAmAMthI, tema kahyuM te samajAvavA mATe che. arthAt AkAra ke rUpano ja janma thAya che. sonuM janmatuM nathI ane je AkAra janme che te AkAramAM ja vRddhi che, vikAra che, parivartana che, kSaya che ane teno nAza paNa che. dAgInAnA AkAramAM rUpAMtara thaI zake, sonAmAM nahIM. temAMnuM sonuM to zAzvata ja che. jema AkAra badalAya, lIna thAya, tema AkAra para thopAyela Aropita nAma paNa naSTa thAya. baMgaDIne ogALatAM nAma ane AkAra naSTa thaze; sonuM zAzvata raheze ja. te ja pramANe brahmathI utpanna thayela jIvomAM, prANIomAM, mAnavImAM ane jagatamAM ja pheraphAra ke rUpAMtara thaI zake, teno ja nAza thaI zake kAraNa ke te janmela che. jagatamAM ke zarIramAM je brahmatva che te to sonA jema zAzvata che. ahIM kharekhara vAstavika rIte jagatano janma brahmathI thAya che tema nahIM; paNa janma thato pratIta thAya che; bhAse che. kharekhara to jema 'ghaDo' nAma ane teno 'AkAra' mATI para Aropita che, 'baMgaDI' nAma ane teno 'goLAkAra' sonA para Aropita che tema ja jagatanA tamAma nAma+AkAra nirAkAra brahma para Aropita che. ane te Aropane satya mAnavuM te ja jagatano janma che. dA. ta. sAme vRkSa che te AkAra paNa te 'lImaDo' che te nAma che. have 'nAma' ane 'AkAra' bAda karIe chatAM bace che manamAM vRkSanuM jJAna. nAma ane AkAranA nAza pachI paNa "nAmano nAza che" te jJAna nAza pAmatuM nathI. tethI ja to jJAnanuM bIjuM nAma brahma che. ane brahmane jJAna kahevAya che. "satya jJAnaM anAM drA.' tattvajJAnamAM tattvamaya banelA ApaNA lokapriya kavi narasiMha mahetA keTalI saraLa bhASAmAM sahajatAthI kahe che ke: "akhila brahmAMDamAM eka tuM zrIhari jUjave rUpe anaMta bhAse,
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ (210) dehamAM deva tuM tejamAM tattva tuM zUnyamAM zabda thaI veda vAse; veda to ema vade zruti smRti sAkha de, kanaka kuMDaLa vize bheda no; ghATa ghaDiyA pachI nAmarUpa jUjavAM aMte to hemanuM hema hoye." bheda e ja bhaya __svalpamapyantaraM kRtvA jiivaatmprmaatmnoH| ya: saMtiSThati mUDhAtmA bhayaM tsyaabhibhaassitm||52|| nIvAtmapatmino = jIva ane paramAtmAne (Izvarano) sva ma = thoDo paNa bheda samajIne (jIve che) mArI tvI = eiTale huM ane Izvara bhinna chIe ya: mUhAtmA =je mUDha puruSa saMtiSThati =jIvana jIve che mAM gamamAta taNuM te puruSane [janma-mRtyunA cakano bhaya rahe che. ahIM potAnI ane IzvaranI vacce thoDo paNa bheda jANanArane mUDha kahyo che. ": saMtiSThati mUhAtmA" je mUrkha che tene to sudharavAnI taka che; arthAt te ajJAnI che. je kharekhara avidyAnI nidrAmAM sUto che tene kyAreka koka jJADI zakaze; paNa je UMghavAno DhoMga kare che tene koNa jJADI zake? ane Avo DhoMga karanAra mUDha che. je mAtra ajJAnI che tema nahIM; paNa pote ti darzana karanAra che; bhedadazI che chatAM potAnA ajJAnane ajJAna tarIke to oLakhato nathI ja, paNa potAnI jAtane jJAnI mAne che. AvA vaita ke bhedadazae puna: janmanuM rijharvezana karAvI lIdhuM che. A janme to tene koI bacAvI zake tema nathI kAraNa ke te mUrkha che. ane mUrkhatA svIkAravA taiyAra nathI. pote DUbe che ane DUbatAne kahe che ke ahIM Avo; huM tamane saraLatAthI DubADI zakIza. maravAnuM to che ja, huM sukhathI marIza ane maravA mATe bhaviSyamAM paNa tamAre takalIpha na levI paDe mATe huM ja tamAruM bukiMga karAvI daIza, tamAre to jayAM cho tyAM rahI bhedarzana karatA rahevuM! AvA dardInI dazA AMdhaLo AMdhaLAne dore tevI che. AvA bhedadaza tamane temanA vimAnamAM maphata TikiTa, khAvAnuM ane sevA mATe paricArikA paNa Apaze; paNa vimAna UDyA pachI kaheze ke khAsa koI taklIpha nathI, mAtra vimAna paDavAno ja bhaya che. Ama "zruti" ke upaniSadonI vAto jemane saraLa
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ (211) ane spaSTa hovA chatAM samajAI nathI athavA samajAI chatAM saMpradAyanA vADAomAM keda thayelA teo satya svIkArI zake tema nathI, kAraNa ke tema karatAM saMpradAye ApelI sattA-mahattA naSTa thaI jAya. teo maDha sattAne bhoge janmamRtyunA cakramAM kharA khAvAnuM pasaMda kare che paNa mahattA choDatA nathI. bhaya ane bhramane svIkAre che paNa brahmane nahIM. taittirIya zrutie spaSTatA karI che ke: ___"yadA hyeSa etasmin udaram antaram kurute atha tasya bhayaM bhvti|" "kyAM sudhI jarAka jeTalo paNa paramAtmA sAthe bheda kare che tyAM sudhI tene bhaya rahe che." ane bRhadAraNyaka kRtie to kahyuM ja che ke "bhaya to vaitamAM ja che" "phitIyA mayaM mavati" jyAM sudhI jIva-Izvarano bheda samApta na thAya tyAM sudhI kadI bhaya dUra thAya tema nathI kAraNa je jIva alpajJa, alpazaktimAna, janmavAnI che te tevo ja rahe che ane potAne deza, kALa, vastuthI paricchinna ja mAne che. bhedamAM Izvaradarzana zakya ja nathI. ane sAcA Izvaradarzana jIva ane IzvaranI upAdhinA nAzamAM ja che. ane te baMne upAdhino nAza te ja svarUpanAM darzana che, tevuM zrI ramaNa maharSi samajAve che. "zAnIvayovaiSadhImilA samAvato va vatana" "jIva ane IzvaramAM mAtra vezano ja bheda che. paramArthamAM sat vastu to eka ja che." - "veSadanati: svAtmadarzanam | vinaM vAtmapato" jIva ane Izvarano jo veza arthAt upAdhi dUra thAya to ja svAtmadarzana thaI zake, sva-svarUpanAM darzana ja Izvaradarzana che. ane AvA Izvaradarzana ke svasvarUpa darzanathI ja bheda, bhaya ane dvita nAza pAme che. svarUpanA ajJAnamAM ja daita jene potAnA svarUpanuM jJAna che tene spaSTa che ke je Atmatatva mArAmAM che te ja AtmA ke caitanya prANImAtramAM sarakhuM ane sarvavyApta che. jaDa ane cetanamAM caitanya to eka ja che. vyakta ane avyaktamAM caitanyanI daSTie koI phera nathI. tevuM jANanAra mATe kyAMya koI bheda zakaya nathI. tenI dRSTimAM sarva kaMI abheda, akhaMDa ane eka ja che. AvI abheda daSTimAM je thoDo paNa bheda dazya thAya to prathama 'huM 'gadaM= nava janme che. arthAta "huM kartA chuM; bhokatA chuM, zeTha chuM, brAhmaNa chuM, dhanavAna
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ (12) chuM, baLavAna chuM, vidvAna chuM agara nirdhana, nirmAlya ane nirbaLa chuM. paNa huM kaMIka chuM tevA aham bhAvamAMthI ja je mArA jevo che; te mAro che. mArA sagA che te mArA che; amArA che; amArAnI jJAti, amArI che. ane mArA-amArAnA kuMDALAnI bahAra che te parAyA ane pArakA che, paNa saunI vacce huM kaMIka chuM tevo bhAva te ja ahaMkAra che. jayAM ahamRbhAva che tyAM manamAva che. Ama bhedanI zarUAta thAya che temAMthI mArA mATe moha janme che; parAyA mATe dveSa janme che. paNa tenuM mULa to "sva-svarUpanA ajJAnamAM ja che te ja ahIM samajAvavAno prayatna thayo che. yatrAjJAnAdbhavedvaitamitarastatra pshyti| Atmatvena yadA sarva netarastatra caannvpi||53|| yA tamAre je daitabhAvavALI avasthAmAM ajJAna tame mata =ajJAnathI tabuddhi dekhAya che. tatra tira macI ta: parasthati =anya anyane jue che. yA sarva Atmatvena [pati]= jayAre sarvamAM AtmA ke potApaNuM dekhAya che. tatra ma ma ta ra pasthati tyAM potAthI bhinna aNumAtra paNa joto nathI. "tatra mag: pi hatAM pari" jJAnamAM jayAre potAnAthI bhinna ke AtmAthI bhinna kaMI ja dekhAtuM nathI tyAre bheda ke bhayanuM kAraNa ajJAna paNa rahetuM nathI. paNa AvI sthiti thAya kyAre? ane kaI rIte thAya? te svAbhAvika prazna che. AvI AtmadarzananI sUkSma daSTi prApta karavA gahana ciMtananI jarUra che, brahmabhAva ke AtmabhAva ddha karavAnI jarUra che. jo ciMtanano ApaNAmAM abhAva hoya to huM brahma chuM" te bhAva sthira na thAya ane huM ane sarva paricchinna ja jaNAya. ciMtana karatAM ja na AvaDe ane prazna thAya ke ciMtana-manana zenuM karavuM? teNe zravaNa karavuM joIe. zravaNathI "viveka jAgaze ane AtmA-anAtmAno bheda samajAze. eTaluM ja nahIM, AtmA zuM che tenuM jJAna thaze ane potAnA svarUpa vizenuM mithyA jJAna ke ajJAna dUra thaze. pachI ciMtana ke mananano rasto saraLa thaze. (1)tatvanuM ke AtmAnuM ajJAna dUra karavA zravaNa Avazyaka che.
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ (213) (2)AtmAnuM ke svarUpanuM ajJAna dUra thayuM hoya chatAM tevA parokSa jJAnamAM jo zaMkA jAge to zravaNa pachI manana karavuM jarUrI che. (3)AvA prayatna chatAM "sva"-svarUpanA jJAnamAM viparyAya jaNAya to nididhyAsana karavuM jarUrI che. ane nididhyAsananA sahAre jo "sva"svarUpanuM ajJAna dUra thAya to ja spaSTa thaI zake ke bIjAmAM paNa AtmasvarUpe huM ja birAjamAna chuM. huM ja jagatanuM adhiSThAna chuM ane mujathI bhinna koI nathI. bhale vyavahAramAM bheda bhAse, pratIta thAya, paNa pAramArthika daSTimAM to aikaya ja jaNAya. ane tevI aikayanI dRSTithI ja hanumAnajI zrI rAmacaMdrane kahe che ke he rAmajI, dehabuddhithI huM Apano dAsa chuM, jIvabuddhithI huM Apano aMza chuM. Apa bhagavAna ane huM bhakta chuM. paNa AtmabuddhithI na to Apa rAma cho; na huM hanumAna chuM. ApaNe abheda chIe. AvI rIte Atmabuddhi ke advaitAvasthAmAM, sUkSma buddhi ke paramArthamAM, upAdhinA layamAM ke AtmaajJAnanI nAbUdImAM, kadI aNumAtra paNa bheda dekhAto nathI. Atma-ajJAnamAM ja huM pIDA pAmI zake ane anyane pIDA pahoMcADI zakuM. huM apamAna karI zakuM ane apamAnita thaI zake, huM parAjita karI zakuM, parAjayathI du:khI thaI zakuM. huM anyanI niMdA karI zakuM, niMdA sAMbhaLI darda anubhavI zakuM, paNa jo "sva'nA jJAnathI huM mane bIjAmAM joI zakuM to, mArI niMdA kevI rIte karuM? mAruM apamAna huM zA mATe karuM? bIjAmAM jo huM ja chuM to huM mane mArA dvArA pIDA ke parAjita na ja karuM. ane jo tevuM duSkRtya karuM to te mAro ja parAjaya, mArI ja niMdA, mAruM ja apamAna ane mane ja pIDA che mArA dvArA. tattva samajAya, AtmasvarUpanI ekatA samajAya to tamAma pazu, paMkhI, prANI mAtramAM mane mAruM ja svarUpa dekhAya. pachI bhale rUpa juduM hoya. te rUpanI judAI to vastronI judAI che. dareka mAnavImAM, jIvamAM, AtmA tarIke huM ja chuM. chatAM meM judA judA AkAranA, rUpanAM zarIra rUpI vastro dhAraNa karyA che. agara jema pArTImAM javA koI vAra bIjAno sUTa ke sADI dhAraNa karIe tevI ja rIte aneka jIvoe kapaDAM bIjAnAM paheryA che chatAM temAM caitanya to huM ja chuM. mArI jAtanAM darzana karavA; paMcamahAbhUtanA raMge raMgAyela mAtra vastra ja pheMkI devAnI jarUra che. pachI to badhe huM, huM ane huM ja.
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ (14) saurASTranA eka garIba kheDUte magaphaLI vecI. muzkelIne aMte dIkarAne amerikA bhaNavA mokalyo. tyAra bAda gharanI paristhiti bagaDI. jema pAka sAro thayo nahIM devuM cUkavavA gharabAra vecya ane dukALamAM adhika mAsanI jema garIba kheDUtane kaeNnsarano roga thayo. lokonI salAha laI te patnIne kahyA vinA sAravAra mATe mubaMI gayo ane eka hospiTalamAM jhADu mAravAnI nokarI zodhI ane IlAjanI tapAsamAM pharavA lAgyo. eka divasa teNe jAyuM ke te kAma karato hato te ja haoNspiTalamAM eka seminAra bharAvAno che ane amerikAthI eka DakaTara kensara uparanI navI zodha para pravacana ApavAnA che. teNe vicAryuM ke cAlo te ja DaoNkTarane pUchIza ke mAro koI IlAja che ke nahIM? seminAramAM to bhASaNa ja thAya, IlAja nahIM paNa seminAranI pUrNAhutinA divase ja tenA rogamAM asahya vadhAro thayo ane teNe pelA DaoNkaTarane maLavA vAraMvAra vinaMtI karI paNa koI dAda na maLI. chevaTe seminAranA sabhAgRhanA mukhya dvAre te sUto ane pUrNAhutinI AbhAravidhi pachI ja jIvananA chellA bhAranI vAta teNe DaoNkaTarane karavI tema vicAryuM. pUrNAhuti, AbhAravidhi patI. pachI sau bhojana-samAraMbha mATe UbhA thayA. pelA vRddha kheDUtanI vedanA ghaNAe sAMbhaLI ane chatAM gaNakArI nahIM. keTalAke bhojana-samAraMbhamAM vidana tarIke vedanAne gaNI tarachoDI. mukhya DokTarane koIe kahyuM to temaNe jaNAvyuM ke eNpoInTamenTa laIne Avajo. tevAmAM ja vRddha prANa choDayA ane sau bhegA thayA. seminAranA mukhya pravacanakAra DaoNkaTare paNa kutUhalathI kensaranA abhyAsanI dRSTithI jarA pUchyuM ke zenuM kaeNnsara hatuM tyAM to khabara paDI ke gaLAnuM jenA upara amerikAthI Avela DaoNkaTare pepara vAMceluM ane teo risarca karatA hatA teo tarata ja dardIne jovA UpaDyA. tapAsa karatAM jaNAyuM ke te to te ja DaoNkaTaranA pitA hatA ane seminAra pachI DaoNkTara potAne gAma javAnA hatA. epoInTamenTanI vAta karanArane ajANe marelA bApanI mulAkAta thaI kharI! je DaoNkaTare bIjAnA dardIne potAnuM mAnyuM hota, bIjAmAM potAne jovAno prayatna karyo hota to kadAca pitAne pahelAM maLI zakyA hota. paNa parAyo haze koI AvA to keTalAye dardI Ave che! AvI vicArasaraNImAM te maLI zakyA mAtra du:khane. pitAne nahIM, paNa pazcAtApane bheTI zakyA. Ama "sva'nuM ajJAna ane bhedanuM, judAInuM parAyAnuM bhAna ja dukha ane dardIne AvakAre che, "sva'nuM jJAna du:kha, bhrAMti, ajJAna ane bhayano nAza kare che.
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ (15) zoka-moha nAza yasmin sarvANi bhUtAni hyAtmatvena vijaantH| na vai tasya bhavenmoho na ca shoko'dvitiiytH||54|| smina tamAre ati bhAvavALI avasthAmAM rahIne sarvAna mUtAni di Atmatvena vijJAnatA sarvabhUtone AtmabhAvathI jANanArA te puruSane aditIyata: advaitatAne lIdhe moda: na javet zoH ra ra ma =zoka ke moha thatA nathI. zAvAsya" zrutimAMthI aikyano alaukika saMdeza laI graMthakAre advaita akhaMDa abheda daSTino parama lAbha jIvanamAM kayo hoya te samajAvyuM che. vAta paNa spaSTa che ke jIvanamAM kadI ApaNe ApaNA mATe Asakti dharAvatA nathI. mane mArA mATe moha na hoI zake. Asakti, prAptinI IcchA, rakSaNanI apekSA, rakSAnI AkAMkSA ke tyAganI tatparatA haMmezA bIjA mATe hoya. huM je mAro bacAva ke rakSA icche to te zarIranI rakSA ke salAmatI mATenI pravRtti pAchaLa moha beTho che, Asakti che, kAraNa ke zarIra "mAruM" che. je parAyAnuM zarIra bImAra hoya, dukALamAM rajhaLatuM hoya, paradezamAM parAyAM zarIro yuddhamAM kapAtAM hoya to darda nathI kAraNa ke te mAnavI ke deza mATe moha nathI; tethI IrAna-IrAka yuddha mATe ApaNe vyathita nathI. bhAratanI sarahade laDAI thAya to ciMtA nathI. je sainiko sAthe tAdAtma anubhavIne potAne sainiko mAne tene ja yuddhanuM duHkha thAya ane vijayano AnaMda paNa thAya. Ama chatAM je yuddhamAM potAno sago sainika tarIka hoya to roja yuddhanA samAcAra sAMbhaLavAnI IcchA thAya. kAraNa ke tyAM "mAro" che, sago che, Asakti che, moha che. ane arjunano prazna e ja mohamAMthI udbhavyo che. te kahe che ke.... "vemaM vanane kRSNa yuyutsu samusthitaYI 28. "rani mama trIja"! "he kRSNa, laDavAnI icchAthI UbhelAM A sagAne joIne, mArAM aMgo zithila thAya che." yuddhamAM zastra laIne yuddhe caDhavA taiyAra thayela sainikanAM A vacano nathI,
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ (216). tevuM ApaNane samajAya che. chatAM te hakIkata che. ane arjuna jevo parAkramI senAdhipati paNa yuddhabhUmi choDavAnI vAta kare che kAraNa ke te mohagrasta che. sAme UbhelA jo bIjA hoya, koI lohInI sagAI ke Asakti jo teo mATe na hoya to arjunane temano saMhAra karavAmAM nathI koI Apatti, nathI koI pApabhAva, nathI koI saMkoca, nathI saMdeha. paNa A to sAme gura che, bhAI che, snehI ne sagA che, potAnA ane pArakA tene dekhAya che, te chatI AMkhe mohAMdha che, A mohanuM mULa kAraNa bhedadaSTi che. huM mAranAra chuM arthAt kartA chuM, koI maranAra che eTaluM ja nahIM paNa je maraze te "mArA" che. parAyA nathI, Ama bhadadarzanathI ja moha jAge che. ane tethI ja arjuna zokagrasta che. arjuna jevI jenI jenI bhedamaya daSTi che tene ja yuddhabhUmi tyajavA vicAravuM paDe, ane jene bIjAnI dharatI, rAjya, sattA pacAvI pADavAM hoya, tene paNa AkramaNa karI sattAsaMpatti mATe prayatna karavo paDe; paNa bannene bhedadaSTi hovI joIe. je abheda daSTithI jagatane jovAno prayatna kare tene koI para AkramaNa karavAnuM mana ja na thAya, kAraNa ke badhuM tenuM ja che, pachI kAM koInuM paDAvI pADavuM? badhAmAM tevo abhedadazI potAne ja jue pachI potAne na potAno rAga hoya, na le. pote svarUpe nirAkAra, ajanmA, avinAzI AtmA, pachI kyAM che avinAzI mATe zoka? are ekamAM pUrNatA che. tethI nathI koI mATe moha! ke na to kAIno svIkAra ke tyAga thaI zake!pUrNamAM UNapano ajaMpo nathI. tethI prApti mATe prayatna nathI. pUrgamAM koI vastu ke vyaktinA nAzathI apUrNatA janma letI nathI. tethI nathI koIno zoka ke nathI pUIne vastu, vyakti, sattA, ane mahattA mATe moha. ekatva darzana pachI te sarva kartavyathI mukta thaI jAya che. hotA jahAM para moha hai bhaya zoka rahate hai vahAM rahatA nahIM jahAM moha che; bhaya zoka Ate nahIM tihAM | nirmoha jo nara ho gayA; saMsAra se so tara cUkA karanA use nahIM zeSa hai, saba kara cUkA saba dhara cUkA jyAM zoka ane moha che tyAM ja bhedadaSTi che ane tevI vyakti mATe che mAruM ne mArA; ApaNe ApaNA ne amArA che; mArI ane amArI pratiSThAmAM ja saMgharSa che. mArA ane pAyAmAM ja moha che. mAro ane pArako, vepAramilakata, vaibhava tevA bhAvamAM ja spardhA che. mArI strI,
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ (217) bALako ane parAyAM bALako temAM ja vera-jhera ane Asakti che, kAraNa ke jyAM mAruM Ave tyAM te ja kSaNe tAruM-parAyuM janme che ane jIvananI zAMtine haNe che. tevo bhAva ja "sva-svarUpanI vismRtinuM kAraNa bane che. jyAre huM mArA ja svarUpane, sarva nAma ane AkAramAM joI zakuM tyAre eka ja prazna thAya ke huM kyAM nathI? jyAM jyAM gajhala ne kAvya che te zabdamAM huM zUnya chuM. mahephila UThI gaI che chatAM kAnamAM guMjyAM karuM te huM ja chuM. paDatA pAnakharanA pAMdaDAmAM patana tarIke huM ja chuM. komaLa kaLImAM la thaIne mahekanAro huM ja chuM. sAgara chatAM vAdaLa banIne vyomamAM ghUmanAro huM ja chuM. prazAMta pagale avatarI jhAkaLa mahIM UMdhanAro huM ja chuM. satata vicaratA vicAromAM gati tarIke huM ja chuM. niraMtara doDatI nadIono sthira kinAro huM ja chuM. laI dharAnA sAthIone AMdhImAM UDanAro huM ja chuM. thIjI gayela tophAna barapha jema te himAlaya huM ja chuM. jana janamAM khovAI gayo, kaNa kaNamAM vikharAI gayo, zodhI zako to Avaje, anAmInuM huM nAma chuM, nirAkArano AkAra chuM, Ama mane mAro paricaya mArAthI maLe te ja advaita ISTino lAbha che. advaita zrutisaMgata che. ayamAtmA hi brahmaiva sarvAtmakatayA sthitH| iti nirdhAritaM zrutyA bRhdaarnnyksNsthyaa||55|| sarvAtmakatA sthita =sarvAtmA rUpe rahela mAm mAtmA hi vaha gvaka A AtmA kharekhara brahma ja che, rUti vRdalAvathasaMcaya kRtya nitiM bRhadAraNyaka kRtimAM A nirdhArita thayela che.
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ (218) ahIM zaMkarAcAryajInI nikhAlasatA ane namratAnAM adbhuta darzana thAya che. je vicAra teo samajAve che, te potAno maulika che tevo ahaMkArabharelo dAvo teo karatA nathI. paNa UlaTuM jaNAve che ke upaniSadamAM ja AvuM samajAvyuM che, jevuM meM anubhavyuM che. ane upaniSada to agaNita zAnIonI aparokSa anubhUtino niSkarSa che. tethI aiya, abheda ane atinI vAstavikatA upajAvelI nathI, ke saMpradAyanI dIvAlomAM gUMgaLAyeluM tathAkathita satya nathI. e to sahaja, svAbhAvika, svayaMsiddha, sanAtana ane zAvita satya che. ane paraMparAthI e satyanA saMketo zruti ane smRti dvArA, avirata jJAnapravAha dvArA gatane maLatA ja rahyA che. tethI ja svayaM kuraNa paramAtmA paNa svamukhe "jJAnakarmasaMnyAsayoganA saMdarbhamAM kahe che ke A zAna ke zAnayoga paraMparAthI prApta thayo che. nathI te mAruM maulika jJAna ke nathI bIjAnuM, pf RBIH SAno viTA" Aje kyAM che bhagavAna zaMkarAcAryanI nikhAlasatA? kyAM che svaMya kRSNa paramAtmAnI paraMparAgata aNIzuddha sparatA? Aje to sau zAnane potAnuM AgavuM maulika gaNAve che. potAnI prAIveTa parsanala sAkSAtkAra mATenI yukti, prayukti ane Tekanika mATe keTalAya saMto jANItA banyA che. sekaMDamAM samAdhi ane syora sajezana" ane "Tekasa Ina Tu DeIjha" jevAM copAniyAM, jAhera khabaro, posTaro Aje zaheromAM jovA maLaze. zALA ke kolejanA zikSaNa chatAM ughaDelA prAIveTa klAsisa jevA, samAdhinA, kuMDalinI jAgrata karavAnA, zaktino pAta ke potAno te nahIM jANanAra mATe zaktipAtanA vargo, ane jJAna mATe paNa aneka dharmonA, saMpradAyonA yUzana phI laI vargo zarU thaI gayA che. jANe ke AtmajJAna e mahApuruSo, saMto, mahAtmAo, yogIo ke AcAryonI monopolI na hoya! kharekhara to maulikatAnA davA, saMpradAyanI dIvAlo, dharmanA vADAo, mahApuruSonI monopolI jevI Tekaniko, jAdunA khela karatA madArI jevA mahAtmAonA camatkAro ke TayUzana phI sAthe apAtuM AtmajJAnanuM yoganuM samAdhinuM sempala vagere choDIne ApaNe saue ApaNI ajabagajabanI, alaukika paraMparAne AtmasAta karavA mA zrutinA zaraNe javAnI jarUra
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ (219) che. parama zraddhA ane ni:saMdeha mana haze, tarkano aMta haze, buddhinI nizcaLatA haze, zaraNAgatinI saritA hRdayamAM vahetI haze to caitanyanA sAgara jevI mA zrutimAM nAma ane AkAranI jIvananadInI Ahuti anAyAse apAI jaze. caitanyasAgaramAM nimagna thaI ApaNe caitanyamaya banI jaIzuM. ane AtmA ane brahmanuM aikya samajI saghaLA bhedane DubADI zakIzuM. garjanA karI zakIzuM ke "ayam AtmA phri brahma vA" elAna karI zakIzuM ke "akSara gUMthe akSara jJAna kSara akSarathI para e jANa yathA piMDa brahmAMDa tema saMta kahe che jANI ema." A zlokamAM graMthakAre bRhadAraNyakazrutino dAkhalo ApI samajAvavAno prayatna karyo che ke je zrutimAM che te ja huM kahuM chuM. zrutimAM kahyuM che ke "sa nA ayam AtmA brA vijJAnamayA' te A vijJAnamaya=jJAnasvarUpa AtmA ja brahma che.' zruti ane vedoe aneka vAra aikyanAM, abhedanAM, abhayanAM, advaitanAM gIta gAyAM chatAM bhedabhAve paMtho, saMpradAyo comAsAnA ghAsanI jema dharatI para patharAyA ane zrutio, vedonI uktio tethI DhaMkAI gaI, gherAI gaI, visarAI gaI. tethI bhedadIoe paramArtha khoyo . ane svArtha sAdhyo. "vAdI vakhANe nAnA bheda neti neti kahI thAke veda, girivara jevA bhAkhe graMtha peTa kAraNe thApe paMtha, tethI svAratha zo raMdhAya rago reta tela nava thAya."
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ (220) anubhavagamya saMsAra asat che anubhUto'pyayaM loko vyavahArakSamo'pi san / asadrUpo yathA svapna uttarakSaNabAdhataH // 56 // ayaM to:=A saMsAraloka anubhUta : api-anubhavAya che; (chatAM) vyavahAlama: api san=vyavahAragamya che chatAM paNa yathA svapna:=jAgelA puruSane jema svapna khoTuM lAge che tema ja OMttarakSaLavAdhata: =chevaTanI kSaNomAM, arthAt zAnane aMte ayam to : asatpa:=A saMsAra asat jaNAya che. gatamAM je kaMI vyavahAramAM upayogI jaNAya che, jenAthI jagatano vyavahAra zakya bane che, te te vastu sArI hoya ke narasI, upayogI hoya ke nakAmI, puNya hoya ke pApa, svarga hoya ke naraka, anubhavagamya hoya, sAkSAt hoya, indriyagamya hoya chatAM paNa te kadI 'sat' nathI. 'sastuM to mAtra eka che, ane te to aparivartanazIla che ane pUrNa che. temAM parivartana, rUpAMtara ke sudhAro na thaI zake to pachI jagatamAM kyAMya koI paNa vyakti, vastu ke paristhiti mATe sudhArAne pheraphArane sthAna ja nathI. chatAM koI mAne ke AtmA ke brahmamAM sudhAro ke parivartana na thAya; paNa jagatamAM to thAya ane te mATe prayatna jarUrI che to te paNa vAhiyAta vAta che. jgata jo svapnavat che, bhrAMti che, to tenA sudhArAnI bhAMgaDa kevI? bhrAMtimAM vaLI pheraphAra kevo ? svapnane koNa bagADI ke sudhArI zake? ane je jAgratamAM rahetuM nathI tenA mATe vyartha AMsu kheravAno koI artha ! tenA mATe koI parizramanI zakyatA kharI ? ane jo koI prayatna kare topaNa svapnavat jgatane sudhAravAno prayatna paNa svapna jevo khoTo ja ne? kAraNa ke "jAgIne jouM to jagata dIse nahIM (UMdhamAM=avidyAnI nidrAmAM) UMghamAM aTapaTA bhoga bhAse." svapnasRSTinA viSayo, padArtho cittano ja vihAra che, Aropa che, prakSepaNa che, projekazana che ane te ja cittano vilAsa ja te jAgrata avasthAnI vyaktio, vastuo ane paristhitio che. temAM koI phera nathI chatAM bheda dekhAya che. svapna aMdara dekhAya che ane jAgRtinA padArtho bahAra dekhAya che. Ama chatAM hakIkata che ke banne dekhAya che. ane dekhAya che mATe
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ (221). banne padArtho asata che. nathI sat aMdara dekhAya te, nathI bahAra dekhAya te, are, jyAM citta caitanya ja judAM nathI tyAM temaNe kalpalA, Aropita karelA padArtho kayAMthI sAcA hoya? tethI ja to narasiMha mahetAe gAyuM... "citta caitanya vilAsa tadrupa che brahma laTakAM kare brahma pAse." jAgrata ane svapnanA padArthone kalpanA paNa citta; tenI sAthe bhoga karanAra paNa citta; bhogathI sukhI-du:khI thanAra paNa citta; caitanyathI abhinna che, chatAM viSayAsakta thaI, vAsanAgrasta thaI bheda bhAse che. Ama advaitabhAvamAM, aikayadarzanamAM anya nathI, samAja ja nathI to samAja-sevaka kayAM? saMsAra ja nathI to saMsArI kevo? koI bagaDyuM ja nathI to samAjasudhAraka kevo? abhedamAM, mArA zuddha caitanyamAM aMta:karaNa nathI to zuddhi kevI? Ama chatAM samAjasevA ane sudhArAnI vAtoe jora pakaDyuM tenI pAchaLa eka bhrAMti jIvaMta che ke puNyakarmathI pApa dhovAI jaze. jo A bhrAMti sAcI ja hoya to pachI pApanuM kAraNa puNya kahevAya ane puNyakarma karavAthI du:kha dUra thaze ane AnaMda maLaze. paNa evuM jovA maLatuM nathI. puNyakarma karanArA dAtAo ane sevako, sudhArako, becena, azAMta ane du:khI jovA maLe che. temanI pAse sukha che, sagavaDa che, paNa zAMti ke AnaMda nathI. sukha ane sagavaDanAM sAdhano zAMtinA-AnaMdanA bAdhako che. samAjasevAnI pravRtti bIjI pravRtti karatAM uttama che, zreSTha che temAM zaMkA nathI. paNa tevI sAtvika ke puNyapravRttithI du:kha dUra thaze te narI bhrAMti che. du:kha ke dardanuM kAraNa ajJAna che. ane ajJAna ApaNI aMdara che. tenA nAzathI AnaMda paNa aMdarathI ja udbhavaze, bahArathI Avaze nahIM. bahAranI puNya ke sAtvika pravRtti AMtarika dardano nAza karavA mATe niSphaLa jaze te spaSTa samajI levuM. lokakalyANanI vAta bAhya jagatamAM jagata mATe ja thAya che ane lokakalyANa te paNa vyavahAra che. te vyavahAra jagatamAM ja thAya che chatAM ahIM spaSTa che ke je je vyavahAramAM upayogI che; vyavahAramAM anubhavagamya che-te jagata paNa jJAnakALe bAdhita thAya che, jema jAgRtikALe svapnasRSTi bAdhita thAya che. tethI puNyanI, sevAnI, kalyANanI, uddhAranI pavitramAM pavitra pravRtti lokavyavahAra che. ane jJAna thatAM te sarva bAdhita thAya che. kAraNa ke jagata, vyavahAra, sarva kaMI asata ja che.
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ (222) "uttarakSaLa vApata : ayam lo : asapa:' tethI bhagavAna zrIkRSNa paNa lokakalyANanI vAta kare che. "tosaMpramevApi saMpazyantumasi / " / / 2-200 "lokasaMgrahane jotAM paNa tuM karma karavAne ja yogya che." Ama kalyANanI pravRtti sArI che, sAttvika che. paNa aMte bAdhita thanArI ja che te ni:saMdeha che, mATe ja bhagavAne gItAmAM te ja adhyAyamAM spaSTatA paNa karI che ke... "Atmatyeva 2 saMtuSTastasya vhAya na vidyute // 3-10 || "(je) AtmAmAM ja saMtoSa pAmelo (hoya) tene koI kArya karavAnuM rahetuM nathI." jene AtmajJAnane aMte jgata asat jaNAya tenA mATe pravRtti karavAnuM ke nivRtti svIkAravAnuM koI paNa prayojana hotuM nathI. '"nava tasya tenAthI nA teneha varavanA" ArU-68mA jo jgata asat che, to karma karo ke na karo kaMI ja mahattvanuM nathI. to pachI zA mATe bhagavAne dharmanI sthApanA karavAnI pravRtti svIkArI ane kahyuM ke sAdhunA paritrANa mATe dharmanI sthApanA mATe yugeyuge mArA svarUpane pragaTa karIza. " paritrANAya sAdhUnAM vinAzAya ca duSkRtAm dharmasaMsthApanArthAya saMbhavAmi yuge yuge // 4-8 // ApaNe kadI na bhUlIe ke Izvara ke bhagavAna to avatArI puruSa che. avatAra che. te icche tyAre, icche tyAM, potAnA avyakata svarUpane rUpa ApI zake. arthAt pote potAnI mAyA dvArA potAne pragaTa ke vyakta karI zake. nirAkArathI sAkAra ane anAmIthI nAmI, adazyathI dazya thaI zake ane dhAre tyAre aMtardhAna paNa thaI zake. Ama avatArInuM avataraNa viziSTa prayojana mATe ja thAya che. khAsa hetu mATe ja thAya che. sAmAnya jIvanI jema atRpta vAsanAne lIdhe ke karmanAM phLo bhogavavA janma thato nathI. tethI yAda rAkhIe ke sAdhuno uddhAra karavo arthAt sajajana=sat jananuM paritrANa karavuM te avatArInuM karma che. dharmanI sthApanA karavI te temano dharma che. mATe ja temane avatAra levA paDe che, zarIra badalavAM paDe che. jyAre saMta ke jJAnI pote ja brahma che. "brahmavid brova mati" tethI pote svarUpe akartA, asaMga, ni:saMga, AsakAma, AtmakAma sarvano
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ (223) sAkSI che. mATe ja teNe karma karavAnI jarUra nathI. je jJAnIne karmanI AvazyaktA nathI to pachI saMto ane jJAnIo zA mATe upadeza kare che? AvI zaMkAnA samAdhAna mATe ja kRSNa paramAtmAe kahyuM ke "nava tasya tenA"nAtene racanA" ArU-18mA "A lokamAM te puruSane karma karavAthI ke nahIM karavAthI koI paNa prayojana nathI." AthI ja A bhUmi para upadeza karanArA saMto paNa thaI gayA ane nivRttipriya jJAnI paNa thayA jevA ke dattAtreya, zudeva, vAmadeva vagere. Ama jene jagata svapnanI jema khoTuM dekhAya che, anubhavagamya vyavahAramAM upayogI chatAM bAdhita thatuM jaNAya che, teo jagatanI bhrAMtine sudhAravAmAM samaya barabAda karatA nathI. paNa 'sva' svarUpane jANI, AtmarUpI adhiSThAnamAM, bAhya dekhAtI Aropa jevI sRSTino potAnI aMdara ja laya kare che. te samajAvatAM saMtazrI sAgara jaNAve che ke "koI bhalo mUrjyo hato! vrata lIdhuM evuM navuM kaMI! jga raMguM lAla badhuM ja to, basa jouM yA jIvuM nahIM! lAkhkho bajeTa banAvato! kaMI bhAvatAla pUchAvato patto na toye lAgato ! barabAda sau mahenata thaI, guru jANabhedu vacana kahyAM, aya mUrkha! jaga raMgAya nA! ajI lAla cazmAM pahera A! mUrkhA! uMmara eLe gaI! badhI pRthvI carma mhaDhAya nA, jAte jUtI paherAya hAM! nA nA jahAM badalAya nA, paNa thAya laya potA mahIM!! zI mUrkhatA e UMdhanI! ajI ! huM nahIM to jnma kahIM ?" (dIvAne sAgara) Ama dRzyaprapaMca avighAnI UMghamAM UMghanArane ja dekhAya che. ane te nidrAno DhoMga karanArane dRzyaprapaMca sAco lAge che. paNa vicArakane samajAya che ke jo 'ahaMkAra' 'huM" ja nathI to jagata kyAM? je huM jgatano bhoktA sAco, aa sAco, to ja dRzya ane bhogya jagata sAcuM che. paNa jyAM ahaMkAra laya pAme che tyAM ja pralaya thAya che.
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ (224) traNe avasthA asat che anubhavagamya traNe avasthAnuM mithyAtva ahIM be zloka dvArA AcAryazrI samajAve che. tAtparya e ja che ke je bAdhita thAya te mithyA ane je tatva trikAlAbAdhita che te ja sat che. svapna jAgaraNe'lIka : svapne'pi na hi jAgara : / dvayameva laye nAsti layospi bhayorna ca // 57 // jAgaraNe svapna : alIka: hi svapne jAgaraH api na ye dvayam eva nAsti ca ubhayo: hi laya api na =jAgratamAM svapna mithyA che =ane svapnamAM jAgrata paNa nathI, =tema ja suSuptimAM =te banne avasthA nathI, =ane jAgrata tema ja svapna bannemAM =suSupti paNa nathI. trayamevaM bhavenmithyA guNatrayavinirmitam / asya draSTA guNAtIto nityo hyekazcidAtmakaH // 58 // evaM guNatrayavinirmitam trayam bhavet mithyA asya draSTA hi guNAtItaH nityaH : vivAbhaH =upara pramANe =traNa guNa dvArA utpanna thayela traNa avasthAo =mithyA Thare che. (asat jaNAya che) =A traNe avasthAno draSTA ke sAkSI =AtmA to guNAtIta che, nitya che, eka ane cetanarUpa che. tatvanI gahana vicAraNAne aMte have to prazna e ja udbhave che ke ekamAM, advaitamAM, adhiSThAnamAM, nitya sAkSImAM bheda kevA? saguNa-nirguNathI para tevA brahmamAM guNa kevA? nirAkAramAM AkAra kevo? anAmImAM nAma kevuM? Ama chatAM jo daita ke bheda bhAse to, pratIta thAya to te mAyA mAtra ja che, vAstavika nathI. "mAyAmAtramitdvaitamadaMta paramArthata '' |||| (Agama prakaraNa mAMDUkyakArikA) dvaita mAyAmAtra ja che. paramArthamAM to advaita ja che. dvaita bhAse che; vAstavika nathI to pachI teno nAza kevo? je cAMdI chipolImAM bhAse che teno saMhAra kevo? ane tenA vinAzano prayatna
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ (225) karanAra kevo? je sarpa sAco nathI teno laya gherImAM thAya te laya paNa kyAM sAco che! tema chatAM bhrAMti ane bhramano' Aropa ke bhAsano athavA dazyaprapaMcano nAza evuM je bolAya che. kahevAya che. te ja adhiSThAnanuM zAna che. "A dorI che" tevuM jJAna te ja sarpano nAza "dorI ja sarpa che', "chipolI ja cAMdI che" "brahma ja dayaprapaMca che" tevuM jJAna te ja dazya prapaMcano laya, pralaya ke nAza che. pralaya nathI ApaNI bahAra ke nathI aMdara. jenuM astitva ja nathI temAM zuM bahAra, zuM aMdara? Ama bhrAMtimAM, tetamAM, mAyAmAM, AropamAM, miththAmAM, asatamAM, dazyamAM, vikAramAM, bAdhitamAM ja heta che. paramArthamAM badhuM eka, abheda, akhaMDa che. tenI samaja have zruti, yukti ane anubhUtinA sahAre samajIe. jo bhrAMtithI dekhAto sarpa vAstavika rIte, vyAvahArika rIte paNa sAco ja hoya to pachI tenI nivRtti na ja thAya ane jo kharekhara te sarpanuM astitva hoya to to kaMI paNa na karIe chatAMya kALakrame bhAvavikAranA nyAye, te sarpano svata: ja nAza thAya. paNa tevuM nathI thatuM. te sarpanA nAza mATe dorInuM jJAna Avazyaka bane che. ane sarpano bAdha thAya che te ja pramANa che ke te sarpa vAstavika nathI. nahIM to bAdha thAya nahIM. te ja pramANe mta paNa bhrAMti che, bhAsa che. tenuM je vAstavika astitva hoya, to te potAnI meLe ja svata: ja nAza pAmaze. je te vyavahAramAM paNa sAcuM hoya to tenI vidyamAnatA vAstavika kahevAya. ane teno bAdha na thAya. paNa "jhAte tattva : saMsa?" mujaba teno bAdha thAya che. uparAMta te bhrAMti che mATe prayatnathI ajJAna dUra karavuM paDe che ane ajJAna dUra thatAM kArANanA nAzathI jagatarUpI kArya paNa nAza pAme che tema kahevAya che. paNa ajJAna vinA teno bhAsa nathI tethI nathI saMsAra zarU thayo, nathI teno laya thayo. bhrAMtine nathI janma, nathI mota. Ama je jagatanI ja utpatti nathI, to pachI gatamAM ja anubhavAtI svapna, jAgrata ane suptinI avasthAo ane tenA padArtho kyAMthI vAstavika hoya? tethI anubhavAtI traNa avasthA mAM to mithya che, kAM to mAyAmaya ke kalpala manomaya che. vano nAro tIva: vaneDa ira di nA"
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ (226) ahIM jaNAvyuM che ke svapnanA padArtho khoTA che, mithyA che, kAraNa ke jAgRtimAM te bAdhita thAya che. eTaluM ja nahIM paNa jAgRtimAM je kaMI dazya hoya che te svapnamAM hotuM nathI. Ama svapnanA padArthonuM asatyatva gajAhera che. tenAM mukhya kAraNo nIce mujaba che: (1) teo traNe kALe nathI hotA. jAgrata ane suSuptimAM teno bAdha thAya che. (2) svapnanA padArtho zarIranI aMdara dekhAya che. ane moTA parvato, vRkSo vagere zarIranI aMdara samAI zake nahIM tethI te sau asatya che, (3) tevI ja rIte svapnamAM musApharI karatI vyakti potAnI moTara, plena ke TrenamAMthI ghaNI vastu tenA zarIranI bahAra jue che te dazyo paNa mithyA che. Ama svapnanI aMdara ane bahAra je kaMI dazya che te sarva asat che. (4) svapnanA padArtho vyAvahArika nathI mATe paNa mithyA che. jAgratanuM devuM bharavA svapnanI milakata nakAmI che. tethI te vyavahAragaNya paNa nathI. Ama anubhavagaya che, chatAM vyavahAra thAya tema nathI mATe te sau padArtho mithyA che. (5) svapnadarzana asatu che kAraNa ke khUba ja TUMkA samayamAM bhAratamAM svapna jotI vyakti kaI rIte amerikA, laMDana, AphrikA ke jarmanI pahoMcI zake? amadAvAdamAM mANasa ghAsaleTanI lAInamAM Ubho hoya ane jhoke caDe ane jotajotAmAM ephila TAvara caDI gayo hoya, perisamAM pahoMcI gayo hoya teno vAMdho nahIM. svapnamAM kadAca pAsaporTa ke visA vinA pahoMcI zakatA hoya paNa jyAre ghAsaleTano Dabbo hAthathI chUTe che te jAge che, tyAre pAcho bhAratamAM ja kema jAge che? perisamAM jAgavo joIe. jo ema perisa pahoMcAtuM hota to amadAvAdIo ghAsaleTanI lAInamAM ja UbhA hoya, kema? mATe ja svapnadarzanamAM dazya thatA sau padArtho asata che. TUMkA samayamAM dUranI yAtrA zakya nathI, (6) svapnamAM padArtho ane kALanI pherabadalI thAya che. tethI paNa svapnanA padArtho sAcA nathI. sUtI vakhate rAtri hoya ane acAnaka svapnamAM
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ (227). vyakti divase, bharabapore raNamAM pANI mATe doDatI hoya. rajAI-kAmaLA laIne sUtelI, raNamAM paraseve rebajheba potAne jue che. Ama kALa ane padArtho badalAI jAya che tethI paNa svapnanA padArtho asat che. (7) Ama, svapnamAM dekhAtA padArtho zarIranI bahAra ke aMdara game tyAM dekhAya te asatya che, kAraNa ke svapnanA padArtho svapnasamaye samayamAM janme che. svapnadezamAM janme che. Ama je je deza-kALamAM janme che te te nAzavaMta che. TUMkamAM- sarva dezakALamAM janmela padArtho nAzavaMta che. tamAma dazya padArtho janmelA che. mATe sarva dazya padArtho nAzavaMta che. nAzavaMta che tethI ja bAdhita thAya che ane jeno bAdha thAya te asata ke mithyA ja kahevAya. A daSTie koI paNa padArtha-pachI te svapnamAM dekhAya ke jagatamAM, je dazya che te anitya che, kAraNa dazyane ja AkAra che, AkArane ja utpatti che, AkArane ja nAma che. nAmano nAza che. Ama svapna ke jAgratanA padArthono bAdha che temano AkAra che. te sau dazya che mATe sarva padArtho asat ane mithyA che. (8) tadduparAMta svapna ane jAgRtinA padArthomAM vikAra che, vyabhicAra che, tethI paNa te asat che. svapnanA padArthomAM bheLaseLa jevuM agara nATyAtmaka rUpa ((DrAmeTAIjhezana) paNa dekhAya che. aDadhuM zarIra strInuM, aDadhuM mAchalInuM. mANasane zigaDAM vagere jevuM kadI hotuM nathI. tethI paNa svapnanA padArtho khoTA che. (9) ghaNI vAra evuM bhAse che ke bahAra dekhAya te sAcuM ane aMdara dekhAya te khoTuM. paNa svapnamAM je bahAra dekhAya che te paNa khoTuM ja hoya che. ane svapnadraSTAnA saMkalpo paNa khoTA hoya che tethI sAcAkhoTA vibhAgo ja khoTA che. ane jema svapnamAM aMdara-bahAra dekhAtuM sarva kAMI asata che tevuM ja jAgRtimAM paNa aMdara-bahAra dekhAtuM sarva kAMI dazyaprapaMca asata ja, mithyA ja che. paNa jema jAgratamAM AvIe tyAre ja svapna asat jaNAya che tema jAgRti paNa avidyAnI nidrA che. A
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ (228) te tUTe tyAre ja, jJAnakALe ja jAgRti paNa mithyA jaNAya che. chatAM eka spaSTatA samajI levI: (a) alpajIvI svapna ke dIrghajIvI jAgratanA padArtho kalpita che. banne padArthono jIvanakALa sApekSa che, nirapekSa nathI.. kAraNa ke. game teTaluM dIrdha jIvana paNa ati alpa ja che, anitya ja che. asat ane mithyA ja che, parva tima"mera" (kaTha kRti, 1-25) (ba) vyakta-avyakta badhuM ja kalpanA che. (ka) je je AdimAM ane aMtamAM hotuM nathI, te te vartamAnamAM dazya hoya chatAM hotuM nathI. arthAt je mAtra vacce vacce dekhAya tenuM vAstavika astitva hotuM nathI. bIjA zabdomAM jene jene prAgabhAva ke pradhvasAbhAva prAyara nona-ekajhisTansa ane posTIriyara nona-ekajhisTansa hoya tene eNbsolyuTa ekajhisTansa-nirapekSa astitva hotuM nathI. TUMkamAM, je pahelAM, pUrve, bhUtakALamAM nahotuM ane pachI bhaviSyamAM rahevAnuM nathI te bhale vartamAnamAM dazya hoya, bhAse, pratIta thAya chatAM hotuM nathI. arthAt vacce vacce mAtra vartamAnamAM dekhAtA padArtho vastuo ke vyaktio nitya hotI nathI, traNe kALamAM rahenArI hotI nathI, trikAlAbAdhita hotI nathI. mATe ja tene asata ke mithyA kahevAya che. ane ApaNA anubhavamAM che te traNe avasthA-svapna, jAgrata ane supri-eka eka kALe bAdhita thAya che. tethI te asata ke mithyA che. je A avasthAo ja mithyA che. to temAM dazya padArtho, vastuo, vyaktio kaI rIte nitya ke satya hoI zake? chatAM ApaNe asatu padArtho pAchaLa, anitya paristhiti pAchaLa, mizrA sagAMvahAlAM ane sneha pAchaLa, Asakta thayA, mohita thayA, zokamagna banyA keTalI mUrkhatA. mUDhatA.. ajJAnatA! mAM kArikAmAM paNa A ja saMketa vaitaba prakaraNamAM jovA maLe che: mAlavanta = cannati vartamAneDapi tathA II "je Adi ke aMtamAM vidyamAna na hoya te vartamAnamAM paNa tevuM ja hoya." [avidyamAna ja hoya. AvuM sanAtana satya jene samajAyuM
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ (229) che te anitya ke mithyA padArthomAM ramaNa icchato nathI ke nathI dIrgha AyuSyanI icchA karato. "ativIrye nIvite je met" kAraNa ke game teTaluM dIrghAyuSya aMte to alpa ane nAzavAna ja che. "yalAM tanmartyam" (chAM.) "yameva mavemithyA|" traNe avasthAo jAgrata, svapna ane suSupti mithyA re che, kAraNa ke dareka avasthA mAtra eka eka samaye ja dRzya hoya che eka kALe temano traNeyano bAdha thAya che. dareka avasthA mAtra vacce vacce ja jaNAya che. dA.ta. jAgrata avasthA... svapnamAM jaNAtI nathI. jAgratamAM ApaNe koInA bhAI, mAtA, pitA, brAhmaNa game te hoIe te jJAna svapnamAM rahetuM nathI. tethI ApaNe nathI bhAI sAcA, nathI bApa sAcA, nathI ApaNuM mAtRtva sAcuM, nathI jAgratanuM dhana sAcuM, kema ke jAgratamAM, dhanavAna hoya ane svapanamAM bhIkha mAMgato hoya, nathI cAritrya sAcuM kemake jAgratamAM guNavAna hoya, svapnamAM corI karato hoya. nathI jAgratano vaibhava sAco. jAgratamAM erakanDizanavALo baMgalo hoya, paNa svapnamAM jhADa nIce sUto hoya... eTaluM ja nahIM, jAgratamAM ApaNI mAlamilakta, mitro, nokarI, sattA, jJAna, snehIjano, upAdhi, Adhi ane vyAdhi game te hoya, temAMnuM kaMI suSuptimAM rahetuM nathI. bRhadAraNyaka zruti kahe che ke suSuptimAM puruSa aMdara-bahAranA koI viSayane jANato nathI. are, svapnanA ane jAgratanA tamAma padArtho ane viSayono tyAM bAdha thaI jAya che. are, svapna ane jAgrata avasthAno ja suSuptimAM laya thaI jAya che. "tame yam va nAsti" mATe ja suSuptimAM " atra pitA apitA bhavati mAtA amAtA lokA alokA devA adevA velA avelA: teno asteno mavati' suSuptimAM pitA apitA, mAtA amAtA, loka aloka, deva deva, veda aveda ane cora paNa acora bane che. Ama jAgrata ane svapnano bAdha thAya che tethI te banne avasthA asat ke mithyA che, ane te banne avasthA eka ja kALe dekhAya che. svapnamAM jAgrata avasthA nathI hotI ane suSuptimAM paNa teno laya hoya che. tethI ja jAgratAvasthA mithyA che. tevI ja rIte svapna jAgrata avasthAmAM hotuM nathI ane suSupti samaye bacatuM nathI, tethI mithyA che jyAre suSupti paNa
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ (230) bAdha pAmanArI che. suSuptino anubhava "ahaM vipina nAnAmi" (huM kaMI jANato nathI) tevI avasthA jAgratamAM rahetI nathI. jAgratamAM to vyakti potAne pitA, mAtA, vidvAna, guNavAna, zeTha, nokara vagere upAdhithI yukta jANe che. Ama suSuptinI anubhUti svapnamAM hotI nathI, jAgrata avasthAmAM rahetI nathI. te to mAtra vacce vacce suSupti kALe ja jaNAya che, tethI suSupti paNa asata che, mithyA che ane teno anubhava paNa khoTo anitya ja che. Ama niSkarSa eTalo ja ke jAgrata, svapna ane suSupti traNe avasthA asata ane mithyA che. kAraNa ke traNe kALe rahetI nathI ane mAtra vartamAnamAM anubhavAya che. tethI je Adi ane aMtamAM na hoya chatAM vacce dRzya hoya te anitya che e ja siddhAMta mujaba te traNe avasthA asata ane mithyA che. te ja niyamanA AdhAre je je janmeluM che te sarva kAMI mithyA ane anitya che. kAraNa ke janma pUrve te hoI zake nahIM ane mRtyu ke vinAza pachI hotuM nathI. tema jotAM jgata ke saMsAranI je utpatti sAcI hoya to te paNa pUrve nahotuM, mRtyu pachI nahIM rahe ane vacce dekhAya chatAM asata ke mithyA ja Thare che. te ja siddhAMte zarIrano janma che. ane te paNa janma pUrve nahotuM, mRtyu pachI nahIM rahe. mATe vacce dRzya che chatAM mithyA che. jo zarIra sat nathI to tenAM sagAM sAcAM kaI rIte? mATe aMgrejImAM zabdo yogya vaparAyA che. "phAdhara Ina laoN", "madhara Ina laoN', 'bradhara Ina laoN" -kAyadAno bApa; kAyadAnI mA...... kAraNa ke janma pahelAM koI bApa nahotuM ke nahotI mA. janma thayo tyAre ja koI bApa banyuM, koI mA. kAyadAthI lagna thayuM tyAre ja koI patnI banI, koI pati. jo sAmAjika ke sarakAranA kAyadA mujaba koI lagna ja na kare to phAdhara Ina laoN" janme ja nahIM.... Ama jotAM jeno jeno janma che, jene jene prAgabhAva ke praosAbhAva che, jeno jeno samayamAM bAdha che, je mAtra vartamAnamAM dRzya che, te
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ (231) te asata che, anitya che, mithyA che. pachI te gata hoya, zarIra hoya, padArtha hoya ke jAgrata, svapna, subuminI paristhiti hoya. "mA traNa guNAtIta nityo holiAtma?" A traNe avasthAno je sAkSI che, taNA che, te to guNAtIta che. eka che, ane nitya caitanyarUpa AtmA che. je traNe parivartana pAmatI, AvajA karatI avasthAno sAkSI che te aparivartanazIla che, avicaLa che. tethI ja tene avasthAtraya sAkSI kahe che. te sAkSI AtmA ja sarvano kaSTA che, mATe ja dazyathI bhinna che. te sAkSI svarUpe che tethI sarva avasthAne jANe che. ane sarvano jJAtA che mATe ja jJAnasvarUpa che. AtmA nitya che tethI ja ajanmA che ane dakSAdazyathI mukta che. ane te caitanyasvarUpa sarvanuM adhiSThAna che. adhiSThAna eTale ja eka pUrNa ane atasvarUpa. ekamAM nathI sarjanahAra ke sarjana, nathI jagata ke IzvaranA bheda. je Izvara ja nathI, to, tenI zakti mAyA kyAMthI hoya? ane je mAyA ja nathI to tenA traNa guNa sattva, raja, taman tenAmAM kevA? adhiSThAna AtmA to sarvano sAkSI che ane kAraNa kAryathI mukta, bhinna che. mATe ja te mAyA, tenA traNa guNa ane tenA sarjanathI bhinna, mukta che. tethI ja guNAtIta che. mATe ja zaMkarAcArye kahyuM che. "mI guNAtitA" nathI AtmAmAM guNa ke nathI te nirguNa. nathI temAM bheda ke anekatA; nathI jIva, mta ke Izvara, te badhuM to mAyAmAM che, mithyAmAM che, advaitamAM nahIM. "mAyAmAtramidaM dvaitaM advaitaM prmaarthtH||
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ (32) eya nirUpaNa ahIM be zloka dvArA jIva brahmano abhedabhAva ane jIva brahmamAM bhrAMti ja che te samajAvyuM che. brahmathI bhinna je kaMI che, Aropa, kalpanA, bhramaNA ja che. yadvanmRdi SaTabhrAntiHzuktau vA rjtsthitm| tad brahmaNi jIvatvaM vIkSyamANe na pazyati // 59 // thava jevI rIte mRti paTaparimATImAM ghaDAnI bhrAMti che. vA==athavA zu tazitamuchIpamAM rUpAnI bhrAMti che. vIcA na para paNa cakora puruSa joto nathI. tatva, tevI ja rIte rahA vIvamuka(jJAnI puruSa) brahmamAM AvabhAva joto nathI. * (pAThabheda nIvavaM. "prA pati ne svata:" tema brahmamAM brAtirUpa ajJAnathI ajJAnI jue che.) yathA mRdi ghaTo nAmaH kanake kunnddlaabhidhaa| zuktau hi rajatakhyAti vazabdastathA pare // 60 // yathA... jevI rIte kRSi8: nAma mATImAM ghaDo nAmarUpI bheda che. ane guptatAmiSA ==sonAmAM kuMDaLa nAmarUpI bheda che. dika=ane vattA nitihayAti chIpamAM rUpA rUpI bheda dekhAya che. tathA pat nIvarAja te pramANe parabrahmamAM jIva rUpI bheda dekhAya che. ahIM e ja AgaLanA vicAranuM puna: uccAraNa che. jema mATImAM ghaDAno "AkAra' ane dhaDo' nAma Aropita che ane tethI mATI ane ghaDo bhinna bhAse che, teTaluM ja nahIM aneka ghaDA, aneka naLiyAM, hajAro IMTo, lAkho koDiyAM dekhAya che, chatAM mATI to ekanI eka ja che. te ja rIte karoDo tAra-tANAvANA jaNAya, agaNita vaso
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ (233) dekhAya, chatAM rU to ekanuM eka ja che. parapoTAmAM AkAza, nAriyeLamAM AkAza, ghaDAmAM ghaTAkAza, maThamAM maThAkAza, meghamAM meghAkAza, hRdayamAM hRdayAkAza, grahomAM AkAza, nakSatromAM AkAza ane te saunI bahAra, saunI AjubAju, upara-nIce, mahAkAza, Ama chatAM AkAza to ekanuM eka, abheda, akhaMDa ane sarvavyApta hovA chatAM bheda upAdhinA che, bhrAMtinA che. tevI ja rIte parabrahma ke AtmA izvaranA zarIramAM sarvajJa ane mahAna kahevAya che. ane jIvanA zarIramAM alpajJa che te mAtra bhrama che, bhrAMti che, kalpita bheda che. nathI jema maThAkAza, ghaTAkAza ke mahAkAza, tema ja nathI jIva, mta ke Izvarano bheda. jema eka ja AkAza bhramathI bhinna bhAse che. jema eka ja loTamAM pUrI, roTalI, bhAkharI, paroThA, sakkarapArA vagere bhinna bhinna rUpe dekhAya che; jema eka ja vAyu prANa, apAna, udAna, samAna, bAna tarIke oLakhAya che; jema eka ja pANI samudra, nadI, sarovara, kuvo, vAva, varSA, vAdaLa, varALa, barapha, "eca Tu o" kahevAya che. tevI ja rIte eka advaita brahmane ja bhrAMtithI ajJAnI loko judA judA nAme jANe che, oLakhe che, ane bheda Ubho kare che. abheda brahmana ja jhava, Izvara ane jagatathI teo jANe che. sarvajJa, alpajJa, sarvazakitamAna, alpazaktimAna, ekadezIya, sarvadazIya.. tevA bheda paNa bhrAMti ja che. dazyaprapaMca, jagata ke saMsArano niSedha zrutinA sAthamAM ane anubhUtinA saMgAthamAM muktinAthano saMdeza ApavA, aneka yukti AcAryazrIe ApaNA hAthamAM sUkSma hathiyAra jema dharI dIdhI ane saMsAravRkSane daDhatAthI, vairAgyathI mULa sahita nirmULa karavAno saMketa ApI dIdho. Ama hAthaveMtamAM azvatya vRkSa jevo saMsAra che ane hAthamAM hathiyAra che. pachI rAha zenI? pratIkSA konI? uThAva zasa! vAra karatAM pahelAM ja vRkSa DhaLI jaze, kAraNa ke te kadI UbhuM ja nahotuM. saMsAravRkSanI bhrAMti hatI ane bhrAMtirUpI zastrathI ja te bhasmIbhUta thaI gaI. "A bhrAMti che" teTalI ja daDhatA jIvanamAM AvatAMveMtA nathI tyAM jIvana, nathI saMsAra, nathI saMgharSa ke nathI koI saMsArI. jo saMsAra nathI to saMsArI koNa? saMsArI ane saMsAra nathI to sarjaka koNa? Ama bhrAMtine bhramaNA
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ (234) tarIke pArakhI zAzvata zAntino sAkSAtkAra karavA puna: thoDA saMketo ApavAmAM AvyA che. jene oLakhI 'sva'-svarUpanI yAtrAmAM pragati sAthe pravAsa karavAno prayatna karIe. brahma na oLakhAya to vAMdho nahIM. bhramane bhrama tarIke jANIe to paNa basa. bhramaNA ja AvaraNa UbhuM karI 'sva'svarUpane kai rIte DhAMke che te ahIM cAra zloka dvArA samajAvavAmAM AvyuM che. yathaiva vyomni nIlatvaM yathA nIraM marusthale / puruSatvaM yathA sthANau tadvadvizvaM cidAtmani // 61 // yathA va=jevI rIte yoni nItatva AkAzamAM vAdaLI raMga dekhAya che. matsyane nIm=raNamAM pANInI bhrAMti (dekhAya che) sthALI puruSatvam=ThUMThAmAM (vRkSanA thaDamAM) puruSanI bhrAMti (drazya che.) tattvat va=te ja pramANe vilAtmani vizvam caitanya AtmAmAM jagatanI bhrAMti bhAse che. yathA eva vyomni nIlatvam ApaNA sauno pratyakSa anubhava che ke AkAzano raMga vAdaLI che, paNa te anubhava bhrAMtipUrNa che. AkAza to raMgathI mukta che. chatAM saMdhyA samaye ane prAta:kALe kSitija para aneka raMgo bhAse che. ane te sivAyanA samaye AkAza vAdaLI lAge che. vaMToLiyAno kacaro ane AMdhI samaye AkAza dhUMdhaLAyeluM dekhAya che, paNa hakIkatamAM AkAza dekhAya che tevuM nathI. te ja pramANe je jagata ApaNe jevuM joie chIe tevuM kadI nahotu, nathI, rahevAnuM nathI. kAraNa je svayaM bhrAMti che temAM vaLI 'kALa' kevA ? samayanA bheda kevA ? je AkAza kharekhara vAdaLI ja hoya to sapheda eNroplena nIce Utare tyAre raMga badalIne Ave! paNa bhrAMtine nathI raMga ke nathI te araMga. "matsyane nIm" tevI ja bhrAMti raNamAM dekhAya che. raNamAM havA garama thaI UMce jAya che. prakAzanAM kiraNo jyAre garama havAmAMthI pasAra thAya che tyAre vakrIbhavananA niyame vAMkA vaLe che ane tethI ja jaLa
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ (235) jevuM bhAse che. tevuM ja saDaka para DrAIviMga karatAM unALAmAM DrAivarane saDaka para dUra pANI dekhAya che; paNa hotuM nathI. "zALA puruSatva" tevI ja bhrAMtithI sukAyelA vRkSamAM mANasanI AkRti dekhAya che. Ama je koI vastunA lIdhe bIjI vastu dekhAya te bhrAMti jarUra che. paNa tene Ilyujhana kahe che. ane jyAre najara samakSa kaMI ja na hoya ane chatAM je kaMI dekhAya to tene helyusinezana kahe che. Ama mAnavajIvana bhramavibhama tema ja matibhamathI bharapUra che ane te ja kAraNe parabrahmanuM darzana durlabha thaI paDayuM che. AvI koI janmojUnI bhrAMti Dha thatAM, anAtmA sAthe khoTA tAdAtmane lIdhe nityacaitanya brahma, jaDa gata jevuM bhAse che ane abheda AtmAmAM asaMkhya bheda pratIta thAya che. tethI zrI raMga avadhUta sUcave che. "dIse kIkI mahIM kALuM na toye eha aMdhAruM, juo nIluM badhuM toye; sadA che vyoma e nyAruM raho haradama hakIkImAM, mijAjhI mota bahu raMgI, sakhuna chello na basa AgaLa rahevuM mauna ekAMgI." yathaivazUnye vaitAlo gandharvANAM puraM ythaa| yathA''kAze dvicandratvaM tadvatsatye jagatsthiti: // 2 // yathA va jevI rIte je tAta: nirjana sthAnamAM bhUtano bhaya; gaMdharvAnA puramu AkAzamAM gaMdharvanagaranI bhrAMti; cathI mAvo divaM tvamukaAMkhano khUNo dabAvatAM AkAzamAM be caMdra dekhAya che. chatAM te sau mithyA che. tavat so nAsthiti: te ja pramANe satyamAM, brahmamAM kvatanI mithyA sthiti ja dekhAya che. ajJAnIne jagata bhogya ane pote bhoktA tevuM mAtra bhramathI ja jaNAya che. jyAM sudhI svarUpanuM jJAna nahIM thAya tyAM sudhI kartA, bhoktA, karma, kAraNa, phaLa, jIva, mta ane IzvaranI bhrAMti naSTa thaze nahIM. Atmadarzana mATe svarUpanA sAkSAtkAra mATe jJAnacakSunI... jarUra che. te sivAya
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ (236) jIva ja brahma che ke bhrAMtimAM brahma ja jIva jema bhAse che te nahIM jANI zakAya. vimUDha nAnuparanti pati jJAnavaluka: (bha.gI. 15-10) yathA taraMgakallolairjalameva sphurtylm| pAtrarUpeNa tAnaM hi brhmaannddaudhaistthaatmtaa|| 63 // yathA jevI rIte natam parva jaLa ja ta khtole nati manamutaraMga ke lahera rUpe phure che, di ane patrarUpe tApratrAMbuM ja vAsaNa rUpe dekhAya che, tathA brahmADIH mAtmA (spati) tema ja AtmA brahmAMDa rUpe dekhAya jevI rIte jaLa anAmI, araMgI che chatAM anaMtarUpI ane anekanAmI tarIke bhAse che. "gaMgA jamanA sarasvatI bhinna nAma je cheka bahurUpI bahunAmamAM jaLarUpe sahu eka" -zrI raMga avadhUta tevI ja rIte aneka nAma ane AkAramAM, anaMta mUrtio ane amUrtanAM deva ane devIomAM parabrahma paramAtmA to ekano eka ja che. bha zuM mUrakha bhUta aneka; Izvara che saghaLe eka pANI, aMbu jala, vAri, ApamAM; nAma vinA nahIM bheda bASpa, barapha rUpe judA paNa aMte vAri sahu eka" -zrI raMga avadhUta jema eka ja trAMbuM aneka vAsaNa rUpe dekhAya che, sonuM ghareNA rUpe dekhAya che, calacitrono paDado citrarUpe tema aneka nAma, AkAra, anAmI, nirAkAra, abheda akhaMDa AtmA ja nAmI, sAkAra, khaMDita ane bhedayukta bhAse che, paNa vAstavamAM bheda astitvamAM ja nathI. tethI game te nAme game tenI pUjA ke pATha karo, phAve tene upAso
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ (237) paNa aMte to je sau nAma-AkAranuM adhiSThAna che tenI ja te jANye-ajANye ArAdhanA che. ane te advaita tattva ja saumAM avyakta che sarvavyAma che. mATe yAda rAkhIe ke bhrAMti che to jgata che. ane bhrAMti nathI to parabrahma che. brahmamayI daSTi haze to bhrAMtinA bheda paNa brahmamaya ja jaNAze. "rAma kaho rahemAna kaho koi auramajhada koi buddha bakhAnA kRSNa kahe krAisTa kahe kou, jIna kahe kou pArasanAthA mahAdeva kou gaNapati devA; zakti kAlikA ko kara sevA vastu eka kina nAma anantA: rUpa mRttikA ghaTa ghaTa pekhA." - zrI raMga avadhUta ghaTanAmnA yathA pRthvI paTanAmnA hi tantavaH / jagannAmnA cidAbhAti jJeyaM tattadabhAvataH // 64 // yathA=jevI rIte pRthvI ghaTanAnA=pRthvI ja ghaDAnA nAmathI siddha che, di-ane tantava: paTanAnA=taMtuo ja paTanA nAmathI siddha che, cit namannAnA AmAti=(tema) citta-caitanya jagatanA nAmathI siddha che, tasya amAvata:=(mATe) nAmanA abhAvathI (kAryanA abhAvathI) tat jJeyak=anAmIne (kAraNane=adhiSThAnane) jANI levuM joie. have AcAryazrI je bheda che, bhrAMti che, Aropa che, aneA che, nAma che, AkAra che, dRzya che, vyakta che, janmeluM che, prAgabhAva ke pradhvaMsAbhAvayukta che jJeya che, sAdhya che, kArya che, pratIti mAtra che, te sarva nAmI che ane tenA abhAvathI ja anAmI anaMta, parabrahmane jANI levuM joie. jema eka mATI ja ghaDo, naLiyAM, koDiyAM, IMTa, kalADI rUpe jaNAya che, ane ghaDo eTale ja mATI tema jevuM prasiddha che, jema taMtuo ja aneka vasronA nAmathI siddha thayela che te ja pramANe eka advaita brahma ja dareka nAma ane AkAranI pAchaLa caitanya tarIke siddha thayela hakIkata che. nAma ane AkArano laya thatAM, Adhi, vyAdhi ane upAdhino nAza
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ (238) thatAM, vyaktino virATamAM ane vyaSTino samaSTimAM vilaya thatAM, bace che mAtra caitanya svarUpa brahma ane te brahma ja sarva nAma-AkAra-ane jIvone sattA ane sphUrti pradAna kare che. tethI saunuM astitva brahmane lIdhe ja che tema jANI levuM joie. "tat jJeya" kAraNa ke kAryanuM, nAma-AkAranuM svataMtra astitva nathI. mATI vinA ghaDo kyAM ? vasa kevAM? taMtu vinA brahma vinA saMsAra kyAM ? mATe ja zlokamAM kahyuM che ke "takSNa amAvata: tat jJeyam|" kAryanA=nAma ane AkAranA abhAvathI kAraNane jANI levuM, anAmIne joi levuM, AropanA apavAdathI tattva samajI levuM ke nathI jgata brahmamAM (ane jo che to Aropa ke adhyAropa che, je che to bhrAMti rUpe che ane nathI brahma nAma ane AkAramAM ane jo che to sattA ane sphUrti pradAnakartA tarIke che, adhiSThAna rUpe che) tevuM jANavuM ane samajavuM ke "na nAma usakA na rUpa usakA sabhI uIMka navo kisIkA anaMtarUpI vo rUpa ekA berUparaMgA samA rahA hai" -zrI raMga avadhUta karmamAM ja brahmano marma jo badhuM abheda ja che to pachI karma paNa brahmarUpa ja che. ane brahmamAM karmadarzana e brahmanAM ja darzana che. abheda bhAve karmamAM pravRtti thatAM brahmamAM ja praveza thai jAya che. sarvo'pi vyavahArastu brahmaNA kriyate janaiH / ajJAnAnna vijAnanti mRdeva hi ghaTAdikam // 65 // tu=ane ghaTAlim mRt va=mATIthI banela ghaDo aMte mATI ja che evuM ajJAnAt na vijJAnanti-ajJAnathI loko jANatA nathI, tema ja sarva: vyavahAra: avisarva vyavahAra paNa
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ (239) nane brahmA citte brahmathI ja loko dvArA thAya che. (paNa azAnathI loko tene jANatA nathI.) ___ "ajJAnAt na vijAnanti mRd eva hi ghaTAdikam" ghaDo ane mATI ja che tevuM ajJAnathI loko jANatA nathI. ane koI pUche ke zuM bharI lAvyA? ApaNe kahIzuM pANI. zemAM? ghaDAmAM. paNa mATI ja ghaDAne dhAraNa kare che. te jema sahajatAthI samajAtuM nathI, ane mATImAM ja pANI bhareluM che je pakaDAtuM nathI, tevI ja rIte sarva karma brahma dvArA ja thAya che te parakhAtuM nathI. ghaDAne sparza karatAM ApaNe mATIne jAye-ajANe sparza karI ja laIe chIe, brahmanA sadA saMsparzamAM hovA chatAM tene jANatA nathI. jevI rIte vastrane dhAraNa karatAM ApaNe taMtune ja dhAraNa karIe chIe chatAM ajJAnathI taMtune jANatA nathI tevI ja rIte tamAma karmo jJAnendriya, karmeksi, vANI, mana ke buddhi dvArA thAya che, ane te sau jaDa che. temane sattA, spharti to brahma ja Ape che kyAM karmo brahmathI thAya che tevuM ajJAnathI ApaNe svIkArI zaktA nathI. tenuM mULa kAraNa ajJAna che. kArakhAnAmAM svayaMsaMcAlita mazIna vaDe bhale utpAdana thAya paNa te mazInanA cAlavAmAM vIjaLI ja kAraNa che chatAM vIjaLIthI utpAdana thayuM tema ApaNe kahetA nathI; ane navA mazInathI - leTesTa yaMtrathI utpAdana vadhyuM tema kahIe chIe. vIjaLInA abhAvamAM navA-jUnAM yaMtro nirarthaka che tema ja caitanya ke brahmanA abhAvamAM mtanA sau vyavahAra arthahIna che - zakya ja nathI. ApaNe dhAraNa karelA sonA, cAMdI, motI ke hIrAnA dAgInA aMte to mATI ja che, eTaluM ja nahIM paNa jenA para te alaMkRta thayA che te zarIra paNa mATI ja che. mATe tene pArthiva zarIra kahyuM che. Ama mATI upara mATIno ja lepa thayo chatAM ApaNe bheda joyo, Asakti UbhI karI. rAga-dveSanA, krodha-klezanA, svIkAra-tyAganA, saMgraha-vigrahanA vamaLamAM phasAyA chIe. jo zarIrarUpI mATI para mATInA lepa karavAnuM prayojana samajAI jAya to, vyartha pravRtti baMdha thAya ane vikRtano tyAga ane svIkAno svIkAra samApta thaI jAya. sauMdaryano haThAgraha ane kadarUpatAno pUrvagraha nirmULa thAya, kAraNa ke badhe mATI ja. mATI.. dekhAya. sarva mATImaya jaNAya....
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ (240) pachI rahyuM kyAM rUpa ke kurUpa? te ja nyAye jo sarva karma, pravRtti ane vyavahAra brahmamaya dekhAya to brahmamAM nathI kaMI sAruM, nathI naThAruM; nathI puNya, nathI pApa; nathI sadAcAra ke anAcAra; nathI kuvicAra ke sadvicAra; nathI kaMi avyavahArika ke vyAvahArika, kAraNa badhuM ja brahmamaya che. brahma ja brahma sAme brahma dvArA brahmamAM ramaNa kare che. bhoktA paNa brahma, bhogya paNa brahma, kartA, karma, kAraNa, phaLa badhuM ja brahmamaya jaNAya to karma paNa brahmarUpI samAdhi ja thai jAya. AvI dRSTimAM tene sRSTi bhAse che kharI, paNa baLelI dorI jema. baLelI kAthInI dorIno AkAra rakhiyAmAM dorI jevo ja jaNAya che, chatAM tenAthI kAMi bAMdhI na zakAya. tema karma ane vyavahArane paNa je brahmarUpa jANI pravRtti kare tyAre te pravRtti dekhAya chatAM baLelI dorI jevI. temAM phaLa ApavAnI zakti bhasmIbhUta thayelI hoya tethI te bAMdhI na zake, paNa jene jJAna nathI ke vyavahAra brahmathI thAya che te potAne ja kartA mAne che ane karmaLamAM baMdhAya che. Ama potAnA svarUpane na jANavAthI ke khoTuM jANavAthI ja baMdhana che. ane mithyA jJAnanA nAzathI baMdhana nAza pAme che. baMdhana khoTuM che ane teno nAza paNa khoTo che, je khoTI rIte tUTe che. eka vAra eka guru ane ziSya gAyone lai yAtrAe nIkaLyA. rastAmAM aMdhAruM thai gayuM. rAtavAso karavA teo jaMgalamAM eka vaDalAnA jhADa nIce paDAva nAkhI beThA. tyAM to eka ziSya doDato Avyo ane kahevA lAgyo ke AzramamAM atithi AvyA che ane gurujIne pAchA bolAvavAnuM kahyuM che. tethI gurue gAyone gaLe hAtha pheravI dorI bAMdhatA hoya tema dekhAva karIne gAyone judA judA jhADa pAse UbhI karI dIdhI ane prathama Avela ziSyane laI teo Azrama tarapha cAlI nIkaLyA ane kahetA gayA ke rAtre gAyonuM dhyAna rAkhaje ane savAre caravA laI jaje, savAre ziSye UThIne joyuM to gAyo jyAM hatI tyAM ja UbhelI, paNa bAMdhelI nahIM... tethI teNe to darekane lAkaDI mArI jaMgalamAM laI javA prayatna karyo paNa gAya to AgaLa ja na cAle. tethI te samajyo ke gurue maMtrathI gAyone bAMdhI haze. te gurujInI rAha joI besI rahyo. bIje divase bapore gurujI pAchA pharyA ane joyuM to badhI ja gAyo tyAM ja UbhelI. tethI ziSyane
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ (241) Thapako ApatAM kahyuM ke kevo mUrkha che, gAyone bhUkhI rakhAtI haze ? jaMgalamAM laI jA... navo ziSya mUMjhAi gayo... teNe kahyuM ke gAyo to evI bAMdhelI che ke khasatI ja nathI. gurujI samajI gayA ane kahevA lAgyA, "mUrkha, te to baMdhanamukta che. meM kyAM bAMdhI che te tane choDI ApuM?..." UbhA thaine temaNe dareka gAyane gaLethI doraDuM choDatAM hoya tevo dekhAva karyo... pachI pITha thAbaDI eTale... gAyo to cAlavA mAMDI... khoTuM... baMdhana... khoTekhoTuM... khoTI rIte ja... khulI zake ane khoTuM baMdhana dUra thAya tyAre khoTI ja mukti prApta thAya. jene bhrAMti che ke pote kartA che, bhoktA che, tene ja karmanuM khoTuM phLa paNa che. ane te ja phaLanI Asakti -apekSAthI karmaLamAM baMdhAya che ane potAne baddha mAne che. je potAne na to kartA mAne, na karma mAne, paNa brahmane ja kartA, karma, phaLa badhuM samaje tene badhuM ja brahmamaya jaNAya. to kyAM rahyuM phaLa ane kyAM che baMdhana karmaphaLanuM? Ama vicAratAM spaSTa che ke je daSTi brahmamayI thaI jAya to baMdhana adRzya thai jAya, kAraNa ke aikyamAM nathI jgata ke teno vyavahAra. ane jo che to te brahmamaya che. brahmanA jJAnamAM to brahmathI bhinna kaMi ja dekhAtuM nathI. zrIkRSNa paramAtmAe kahyuM ke brahmArpaNaM brahmahaviH brahmAgnau brahmaNA hutam / brova tena ntivyaM brahmavarmasamAdhinA | (bha.gI. 4-24) "arpaNa karavAnAM sAdhana brahma che. homavAnuM dravya brahma che. agni brahmarUpa che, hotA brahma che. brahmarUpI karmamAM samAdhistha te puruSa mATe prApta karavAnuM paNa brahma ja che." AvI brahmamayI daSTi prApta karavA mATe brahmanuM jJAna jarUrI che, brahmano anubhava to darekane che kema ke sarva vyavahAra ane pravRtti tenA dvArA ja thAya che. paNa badhuM brahmathI thAya che ane brahma ja sarvane sattA sphUrti Ape che tevuM jJAna nathI. ane jJAna vinAnA sarva anubhavo daridra che. dA.ta. ApaNA AMgaNAmAM eka vRkSa che. roja te AMkhe dekhAya sau tenA chAMye besIne ArAma kare, sau tenI zItaLatAno anubhava kare.
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ (242) roja chokarAM jhADa upara caDe-rame. tenAM lAkDAM kapAya che. tenAM pAMdaDAM kapAya che. baheno tenAM lAkaDAMthI rasoI banAve che. Ama vRkSano anubhava saune che chatAM tenI kiMmata koine nathI. eka divasa jaMgala khAtAnA mANase AvIne kahyuM ke A to caMdananuM vRkSa che. tyAre saune enI kiMmata samajAi. have te vRkSanI saMbhALa levAI; tenI pUjA thavA lAgI. lAkaDAM kapAtA baMdha thayAM. tenAM lAkaDAMthI have rasoI thatI nathI paNa tene have tALAmAM sAcavavAmAM Ave che, kAraNa ke tenuM jJAna thayuM. e ja pramANe jyAre jJAna thAya ke sau vyavahAra brahmathI thAya che tyAre sau sAkAramAM nirAkAra dekhAya che. mane mArA ja zabdomAM parabrahma sUranI jema saMbhaLAya che. dareka vyaktimAM virATanI jema te dekhAya che. pachI to brahmamayI daSTi, brahmamayI sRSTi, brahmamaya vyavahAra ane brahma e ja paramArtha jaNAya che. brahmamaya vyavahAramAM saMsAra mithyA jaNAto nathI ane jo te mithyA ja jaNAya to te raheto nathI ane brahma dekhAya che. paNa mithyA jaNAvuM eTale ja na jaNAvuM arthAt saMsAra... saMsAra na dekhAya paNa brahmarUpe ja dekhAya. jagata brahmamaya thai jAya teno artha ja e che ke gata... gata nathI rahetuM. nAma.... AkAra... AkarSaNa Asaktiyukta te rahetuM nathI. ane mATe ja sarva saMtoe sAkSAtkAra karyo che. saMsAramAM rahI teno niSedha karavA saue vyavahArane brahmamaya samajavA prayatna karavo joie... tevI aikya dRSTimAM paNa saMsAra ke vyavahAra nahIM rahe ane... bIjo rasto che... jagatanA vyavahArane mithyA... svapnavat samajI temAMthI manane uparAma karavuM... "sAgara! jaga vyavahAra sau; kevaLa svapna samAna, sudharo ke bagaDo! bhalA ! nahIM vRddhi! nahIM hANa. sAgara ! jahAM ! jUThA para zo rAga?! jAdunI nAma rUpa guNa saba galata! jAga! jAga! mana! jAga!" - zrI sAgara
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ (243) brahmAmAM kArya-kAraNa bhAva have be zloka dvArA graMthakAra pharI brahmane kAraNa darzAvavA nirdeza karAyelA vicAranuM punarAvartana kare che. punarAvartanathI vicAromAM spaSTatA-dRDhatA jarUra Ave. paNa vicAra saMzayamukta na banI zake. zaMkAne nirmULa karavA, saMzayane samApta karavA, avighA, kAma ane karmarUpI hRdayagraMthinuM chedana karavA to parabrahmanuM aparokSa jJAna ja kAma Ave. ane jJAna vinA avidyA ke ajJAnanI nivRtti nathI. te banne paraspara pUrNa virodhI che tethI jema aMdhakAramAM prakAza nathI ane prakAzamAM aMdhakAra nathI tema jJAna ane ajJAna sAthe TakI zake nahIM. tethI ja upaniSade paNa parabrahmanA jJAnamAM ja saMzayanI mukti ane zaMkAnI nAbUdI jaNAvI che. mATe jJAnanuM mahatva darzAvavA ja punarAvartana che. 'badhuM brahma che' tevI mAnyatA athavA zAstramAM zraddhA, zaMkAnuM samAdhAna nahIM karAvI zake. zraddhA jJAnaprAptinA mArge AvatAM vighno sahana karavAnI adbhuta tAkAta ane preraNA pUrI pADaze. guru ane zrutimAM akhaMDa vizvAsa Ubho karaze.. paNa jJAna vinA dehathI chuTakAro nathI. saMdehathI mukti nathI. tethI ja muMDakazruti kahe che ke "bhidyate hRdayagraMthi : chidyante sarva saMzayA : kSIyante cAsya karmANi tasmin draSTe parAvare kArya ane kAraNarUpa te parAtpara parabrahmane tattvathI jANI lIdhA pachI A jIvanI avidyArUpI gAMTha khUlI jAya che. tenA saghaLA saMzayo kapAi jAya che. tenAM sarva karma naSTa thAya che. ane AvA ja hetune siddha karavA ahIM paNa e vicAranuM vAraMvAra...manana karavAnuM sUcana che. kAryakAraNatA nityamAste ghaTamRdoryathA / tathaiva zrutiyuktibhyAM prapaMcabrahmaNoriha || 66 || ghaTamUvo: sAryavALatA yathA nityam Aste = ghaDA ane mATInuM jema kAryakAraNapaNuM nitya che. tathA va= te ja pramANe zrutiyuttibhyAm....= zruti ane yuktiothI 64= A bAbatamAM prapaMcatrALo: AryajALatayA nityam Aste- prapaMca ane brahmanuM kArya kAraNapaNuM nitya che.
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ (24) gRhyamANe ghaTe yadvanmRttikA yAti vai blaat| vIkSyamANe prapaMce'pi brahmaivAbhAti bhAsuram // 67 // yuvatu= jevI rIte rAmA paTe= ghaDo pakaDatAM Btti vatata je yAti= mATI potAnI meLe sahaja svabhAve pakaDAya che, te ja pramANe) vIcamA vegata pakaDatAMnI sAthe (prapaMca jotAMnI sAthe ja) mAm vAhya pi= prakAzavAna brahma paNa parva mAmati = sAthe ja dekhAya che. prapaMca brahmamAM adhyAropa che. ane tethI ja Aropa vidyamAna nahoto tyAre paNa adhiSThAna to hatuM ja ane Aropa nahIM hoya tyAre paNa adhiSThAna to hoya che ja. AropanA jJAna samaye paNa adhiSThAna brahma to che ja, teTaluM ja nahIM paNa brahma ja prapaMcarUpa bhAse che. e daSTie jo prapaMca dazya che to tenuM kAraNa jarUra che, kAraNa ke kAraNa vinA kArya hoI zake nahIM. je koI kahe ke brahma' mtanuM sAcuM vAstavika kAraNa nathI. to pachI spaSTa che ke prapaMca" ke "jagata" sAcuM vAstavika "kArya paNa nathI. arthAt kArya-kAraNa sApekSa che ane sApekSatAnA daSTikoNathI banne nitya che. ane nirapekSa dRSTikoNathI nathI koI kAraNa, nathI koI kArya jevI rIte ghaDo pakaDatAM mATI ja hAthamAM Ave che, phINa, parapoTA, mojAM pakaDatAM pANI ja hAthamAM Ave che, tevI ja rIte jagatanI koI paNa vastu vyaktine AvakAratAM, svIkAratAM paramAtmAno ja svIkAra thAya che, parabrahmano ja saMsparza thAya che ane vastu ke vyaktine inkAratAM, apamAnita karatAM, paramAtmAno ja inkAra ke apamAna thAya che. jema koIne ghareNAM na jovAM hoya tene sonuM na ja dekhAya. ghaDAne dhikkAre che te mATIne ja dhikkAre che. tema saMsAranA padArtho, prANIo, mAnavIono tiraskAra te paramAtmAno ja tiraskAra che. jaDa padArtho paNa parabrahmanA caitanya vagara prakAzita thatA nathI. mtane jANavA jJAna jarUrI che. ane brahma jJAnasvarUpa che. tethI ja brahmathI je dekhAya che te paNa brahma ja che, kAraNa ke mta' karyuM che ane brahma kAraNa che. ane kArya-kAraNa abhinna che. tethI jema kAryanA darzanathI kAraNanA darzana thAya; tema mtanAM darzanathI ja brahmanAM darzana thAya che. ane mATe ja zrI ramaNa maharSie
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ (245) kahyuM che ke jjatanI sevA e ja IzvaranI sevA che. jagata IzadhIyuktasevanam aSTamUrtibhRddevapUjanam // 5 // mta izvara che tevI buddhithI tenI sevA te ja ATha mUrtivALA devanuM pUjana che. jo brahma ja astitvamAM che, te sivAya anya che ja nahIM, to kaI rIte ApaNe anAtmAno anubhava karIe chIe? ane AtmAno anubhava zA mATe niraMtara thato nathI? AvA sadehanA samAdhAnArthe AcAryazrI spaSTatA kare che. Ama thavAnuM kAraNa vyaktigata bhinnatA che. jJAnanI kakSA upara A bheTadarzana AdhArita che. daSTinI paripakvatA para sRSTinI parakhano AdhAra che. ane abheda daSTimAM to paricaya, paricita ane padArtho rahetA ja nathI... ane nathI aparicita kaMI advaita ane ekamAM, nathI Aropa ke adhiSThAnanI sApekSatA, nathI AdhAra ane AdheyanI bhrAMti. Ama chatAM eka ja vastu jema aneka aMdhajanane judI judI dekhAya che tevuM ja kaMI ahIM che, tenI spaSTatA thayelI che. sadaivAtmA vizuddho'sti hyazuddho bhAti vai sdaa| yathaiva dvividhA rajjur jnyaanino'jnyaanino'nishm|| 68 // yathA parva = je pramANe jJAnika jJAninaH gi: nirAmu dividhA matiH tenI te ja dorI jJAnIne dorA tarIka ane ajJAnIne bIjA prakAre (sarparUpe) dekhAya jJAninaH mAtmA salA parva vizuddha mastikate ja pramANe jJAnIne AtmA sadAya vizuddha dekhAya che. dika ane mAninaH sA re mAtmA azuddha mati= ajJAnIne AtmA sadA azuddha dekhAya che. 'nina: mAninaH nu niza6 vidhA mati ekanI eka dorI te jevI che tevI ja jJAnIne "dorI ja dekhAya che, jyAre ajJAnIne te ja dorI "dorI' tarIke to nathI dekhAtI paNa
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ (246) UlaTuM tethI viparIta 'sarpa' tarIke dekhAya che. jIvanamAM paNa tevuM ja bane che. na jANavuM te to ThIka che. koi paNa vastu, vyaktine na oLakhavI temAM ubhayapakSe nukasAna nathI. paNa tene viparIta oLakhavI te ja AropaNa che. potAnA vicAronuM anya para prakSepaNa che. ane jyAM sudhI pote pedA karela prakSepaNa samApta na thAya tyAM sudhI bhrama nIce chupAyela brahma na jaNAya. Aropita vastu prayatna na karIe chatAM dekhAya, UbhA karAyela bhrama-vibhrama ke bhaya... comera ApaNI ja parikramA karatA dekhAya che, kAraNa ke te ApaNuM ja sarjana che.. paNa jenA AdhAre te sarjAya che... tenuM bhAna bhUlAya che. mATe ja anAtmA bhUlAto ja nathI, AtmA smarAto ja nathI. eka ja ghaTanAno jJAnI satata sAkSI ane jJAtA che, jyAre te ja ghaTanA ajJAnIne ajJeya ane ajJAta che. mATe ja zrIkRSNa paramAtmAe kahyuM ke "he arjuna! mArA ane tArA ghaNA janmo vItI gayA che, paraMtu te sarvene huM jANuM chuM, paNa tuM jANato nathI." " bahUni me vyatItAni janmAni tava cArjuna / tAnyahaM veda sarvANi na tvaM vettha paraMtapa // 5 // (gItA-4/5) zrIkRSNane khyAla che ke potAnA avatAro badalAya paNa pote badalAya tema nathI. avatAro AvajA kare paNa pote kyAMya jatA nathI ke AvatA nathI. zarIra paDe paNa pote ii na paDe tevuM aNanama tattva che. zarIra to pAMdaDAMnI jema kharI paDe che, paNa pAMdaDA kharavAthI vRkSa kharatuM nathI. vRkSe to aneka pAMdaDA bhUtamAM kheravyAM che. hAla kherave che, bhaviSyamAM kheravaze. chatAM nathI vRkSane Agamana ke vidAya, nathI udaya ke asta, nathI svIkAra ke tyAga, nathI kharavAnuM ke khIlavAnuM paNa tevI ja samaja arjunamAM nathI. tethI ja to arjunane viSAda che. zarIranA nAzano ahaMkAra che. kartA bhAvano, pApanI bhAvanAno bhaya che, bhoktA-bhAvathI. kAraNa ke je AtmAne kRSNa akartA, abhoktA, ajanmA, ajara, amara mAne che tene ja arjuna kartA-bhoktA, nAza pAmanAra mAne che. ane tethI ja te yuddhamAM UbhelAno saMhAra karavAnI nA pADe che. arjuna bhrAMtimAM che ke huM saMhAra karanAra chuM, kartA chuM, ane sAme UbhelAno nAza karanAra huM ja kAraNa chuM. tethI huM ja pApano sarjaka chuM. keTalI bhrAMti che
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ (247) ke huM mArI zakuM tema chuM, zarIranA nAzathI vyaktino nAza thaI zake tema che. Ama nathI arjuna potAne 'nimitta' samajI zakato, nathI AtmAne avinAzI samajI zakato. jyAre bhagavAna kahe che ke "he arjuna! je puruSa A AtmAne nAzarahita, nitya ajanmA, avyaya jANe che, te puruSa kevI rIte kone marAve che tathA kone haNe che?" " vedAvinAzinaM nityaM ya enamajamavyayam / kathaM sa puruSaH pArtha kaM ghAtayati hanti kam // 21 // " Ama eka ja AtmA jJAnI ane ajJAnIne bhinna svarUpe bhAse che. te ja ahIM zaMkarAcAryajI samajAve che ke jJAnIne dorI 'dorI' tarIke ja jaNAya che, jyAre ajJAnIne te ja dorI sarparUpe jaNAya che. AtmA eka ja chatAM jJAnI tene avinAzI akartA jANe che. ane arjuna tene vinAzI ane kartA jANe che. mATe ja kahe che ke huM gurujanonI hatyA karavA karatAM bhIkha mAgeluM anna khAvuM vadhu klyANakArI mAnIza. arjunanI mAnyatAmAM gurujanonI hatyAthI je artha ane kAma upalabdha thaze te lohIthI kharaDAyelA haze ane te bhogo prApta karavA karatAM yuddhabhUmino, yuddhano, pApakarmano tyAga ja sarvottama che. mATe ja arjuna jIvanasaMgharSathI nAsI epijhama chUTavAno prayatna kare che: temAM tenI bhAgeDuvRtti che, je tenA prajJAvAdathI jaNAi Ave che. spaSTa "gurUnA phri mahAnumAvAnuM zreyo mo mekSyamIda sove" // gI.a. 2/5 - || "na ca zreyo'nupayAmi tvA svananamAve" / / gI.a. 1/31 // "svajanane mArIne (huM) klyANa paNa joto nathI" - na jANye vinaya vRdhdha na 6 rAkhyuM suvAni 4' ||gI.a. 1/32 // "he kRSNa ! huM vijya, rAjya tathA sukha icchato nathI." arjunanA AvA mohathI upajelA prajJAvAdamAM tenuM Atma-ajJAna spaSTa che. AtmAne kartA mAnavAnI bhrAMtithI ja teNe jAte ja potAnI jAtane mUMjhavI che. Ama AtmAmAM azuddhi jovI te ja akartAmAM kartA, akarmamAM karma, ajanmamAM janma, avinAzImAM vinAza jovA jevuM che. mATe ja zaMkarAcAryajIe kahyuM. "ajJAnina: salA ne AtmA azuddha: mAtiA" "ajJAnIne AtmA sadA azuddha dekhAya che."
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ (248) jaDa-cetananA bheda bhrAnti che AtmA-anAtmAnA vibhAgo avivekI che. _yathaiva mRNmaya: kumbhastadeho'pi cinmyH| AtmAnAtmavibhAgo'yaM mudhaiva kriyate'budhaiH / / 69 // cathI va =jevI rIte ma: mRya = ghaDo mATImaya che, tatva6 mAM vinma - tevI rIte deha paNa caitanyarUpa ja che. mAm mAtmAnavimA nu mudhA iva cite tethI jaDa ane cetananA AtmA ane anAtmAnA vibhAga jJAnI dvArA mithyA manAya che. vedAntanI paraMparAgata zikSaNa paddhatinuM ahIM umadA daSTAMta che. ajJAna, adhyAsa, khoTuM tAdAtma ane sthULa daSTinA kAraNe vyaktimAM zarIrabhAva jAge che, janme che ane te potAne sAkAra, nAmI ane zarIravALo janmelo mAne che, ane dhIre dhIre dehabhAva daDha thAya che ane temAM Asakti thAya che. zarIranA dukhe vyakita du:khI ke sukhI thAya che. bhrAMtimAMthI vyakitane choDAvavA vedAnta eka prakyiA samajAvI ke je je dazya che, je je zeya che, te te draSTA ane jJAtAthI bhinna che. Ama bheda Ubho ryo jethI jJAtA draSTA ke AtmAne zarIrathI bhinna darzAvI ane dehabuddhithI vyaktine chuTakAro apAvI zakAya. Ama jaDa-cetanano, draSTA-dazyano, jJAtA-zeyano, nAmI-anAmIno, sAkAra-nirAkArano, dazya-adazyano, vyakta-avyaktano, vinAzI-avinAzIno, ajanmA-janmelAno ane AtmA-anAtmAno bheda darzAvavAno hetu vyaktimAM viveka pragaTa karavAno che. jethI vyakti anAtmAmAM UbhI thayelI Asakti, rAga, moha, AkarSaNano tyAga karI AtmAmAM ramaNa karI zake ane AtmasvarUpane spaSTa samajI zake. ane tethI ja tayukta daSTAMta ApavAmAM Ave che ke "ghaTadraSTA ghaTAdbhinna: sarvathA na ghaTo ythaa| dehadraSTA tathA deho naahmityvdhaaryet|| jema ghaDAne jonAro ghaDAthI judo che; koI paNa prakAre ghaDArUpa na thaI zake; tema ja dehano kaTA je huM AtmA te kadApi deharUpa nathI evo nizcaya karavo." have jo koI sAdhaka ke mumukSu AvI zikSaNa paddhati ke viveka pragaTAvavAnI kiyAne siddhAMta mAnI bese to te samajanAranI ja aparipakavatA gaNAya. tethI ahIM bhagavAna zaMkarAcAryajI kRpA karI sAdhakanI bhUla ke mumukSunI
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ (49) bhrAMti sudhAravAmAM madada karavA ane bhramaNA dUra karavA kahe che ke deha koI pRthaka tatva nathI ke je tenA draSTAthI bhinna hoI zake...jema ke 'dhaDo" nAma che ane tene eka AkAra che. chatAM te nAma-AkAra to mATI para Aropita che. eTale ghaDo mATIthI bhinna hoI zake ja nahIM. ghaDo mATImaya che. tevI ja rIte zarIra paNa caitanyamaya che= cinmaya che. caitanya para dehano AkAra ane nAma Aropita che. tethI deha ane tenA kaccha bhinna hoI zake ja nahIM. mATe ja dazaya ane draSTA, jaDa ane cetana ke AtmA ane anAtmA evA vibhAgo hoI zake nahIM. A bheda to kalpelA che...samajAvavA pUratA ja che. vAstavamAM to badhuM ja eka, abheda ane pUrNa che. Ama chatAM parabAnA svarUpane samajAvavA mATe sAmAnya caitanya ane vizeSa caitanya evA bheda paNa pADavAmAM Ave che. Ama ane to abhedano ja nirdeza karI abhayamAM praveza karAvavo te ja saMto-zAstrono Azaya che. chatAM teo bheda dvArA abheda, vibhAga ke khaMDa UbhA karI akhaMDitatA tarapha laI javAno prayatna kare che; ane tattva samajAI gayA pachI nathI samajAvavAnI paddhati, nathI siddhAMta, nathI zikSaka, zikSA ke ziSya. jo bheda-vibhAgano abhAva thAya ane caitanyamAtra ja che tevuM svIkArI zakAya to ApaNe paripUrNa chIe tevuM svIkArI zakAya ane ApaNI pUrNatAmAM che jyAM doSa? kyAM rahe che gheDa anya bhaNI? kevo rAga? konA prati? pUrNatAmAM pratIkSA kyAM? amino aNasAra kyAM? tRmino AviSkAra kyAM? pravRttinI preraNA kyAM? nivRttinI jhaMkhanA kyAM? A ja che phaLa vinAnI phaLazruti abheda daSTinA vibhAganA mithyAtvanI. AthI ja je koI mAtra zarIrane ja AtmA mAne che te jAte ja AtmAno anAdara karI apUrNatA ane paricchirAtAne AvakAre che. A to ghaDAne ja mATI kahevA jevI mUrkhatA thaI. paNa je koI zarIra paNa AtmA che, tevuM svIkAre che tenA mATe pote pUrNa che...ane je kaMI astitvamAM che te sarva paripUrNa ja che. kyAMya koI apUrNa nahotuM, nathI, nahIM hoya. A che zAnInI zAnamaya daSTi, jemAM bheda nathI, vibhAga nathI, judAI nathI, deza ane kALanuM aMtara nathI. te ja zAna ke upAsanAno marma che; ciMtana-mananano niSkarSa che. "satatara aMtara nahi; bAhyAMtara brahma; ema jANe te upAsanA, e che moTo marma" [prItamanI vANI] Ama vicAraNAne aMte nirvivAdapaNe samajAya che ke je vastu jemAM
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ (250) kalpita hoya te vastu tenAthI bhinna nathI. tethI brahmathI jagatano vAstava abheda che. mATe brahmathI bhinna jagatanI sattA nathI. dehAtmabhAvanI bhrAnti AgaLa vicArI gayA ke jaDa ane cetana ke AtmA ane anAtmAnA vibhAgo mithyA che. teno artha e ke sarva kAMI AtmA ja che. to pachI zarIra ja AtmA che temAM khoTuM zuM che? AvI vAta khoTI ja nathI, mUrkhatA ja nathI, paNa mUDhatAnI parAkASThA che. Ama kahevAthI to UlTuM bheda sAbita thAya; spaSTa thAya. kAraNa ke zarIra ja AtmA che; arthAt te sivAyanA anAtmA thAya. tethI ema samajavuM joIe ke anekamAM, sarvasvamAM anaMta nAma ane AkAramAM, vyakta ane avyaktamAM, dRzya ane adRzyamAM jema AtmA che, tema ja zarIramAM paNa che. AvI samaja dRDha karavA have pAMca zloka dvArA dRSTAMta ApavAmAM Ave che, jeno mULa hetu bhrAMtinI nivRtti che. paNa A bhrAMti arthAt zuM? bhrAMti eTale adhyAsa. adhyAsa arthAt zuM? adhyAsa arthAt mithyAjJAnano viSaya ja anirvacanIya hoya che te viSaya ke vastu ane tenuM jJAna te adhyAsa che. dA. ta. chipolImAM rUpAno adhyAsa che. jyAM chIpanuM astitva vyAvahArika che ane rUpAnuM astitva prAtibhAsika che. mATe chipolImAM kalpita rUpuM ane rUpAnuM mithyAjJAna banne adhyAsa kahevAya che. 'paMcadazI'mAM jaNAvyA pramANe potAnA abhAvavALA adhiSThAna ke adhikaraNamAM potAnI pratItine adhyAsa kahe che. jema ke chIpamAM rUpAno abhAva che chatAM adhiSThAna ke adhikaraNa chIpamAM rUpAno bhAsa ke pratIti thAya te adhyAsa kahevAya. rajajumAM sarpano abhAva che chatAM rajajumAM sarpanI pratIti thavI te adhyAsa che. adhiSThAna ke adhikaraNa chIpa, rajaju ke raNanI jema vyAvahArika paNa hoya ane AtmAnI jema pAramArthika paNa hoI zake jeno adhyAsa thAya te rUpuM, sarpa ke mRgajaLa, prAtibhAsika sattAvALo viSaya ke vastu paNa hoI zake. Ama adhyAsa samajyA bAda e samajavuM paDe ke Avo adhyAsa
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ (251) saMsarga-doSathI paNa thAya che jene saMsarvAdhyAsa kahe che. ane jayAre anAtmAnuM svarUpa AtmA para adhyasta thAya tyAre svarUpAdhyAsa kahevAya che. athavA padArthanuM svarUpa jayAre anirvacanIya janme tyAre svarUpAdhyAsa kahevAya che. ahIM tevA ja adhyAsanI nAbUdI mATe bhagavAna zaMkarAcAryajI zloka 70thI74 sudhI daSTAMta Ape che. sarpatvena yathA rajjU rajatatvena shuktikaa| vinirNItA vimUDhena dehatvena tthaa''tmtaa||70 // satyena yathA vimUDhena nU:= ajJAnIe jema dorIne sarpa mAnyo ki | dorImAM sarpapaNuM joyuM. rAtatvena vittA vinirnAtaka rUpApaNAthI chIpa joI (arthAt chIpane rUpuM jANuM) tathA vimUhena seinTena mAtmatA vinirNatA= tema ja mUDha puruSe dehapaNAmAM AtmA jANyo dihane AtmA mAnyo Ama Aropa, prakSepaNa ane kalpitane adhiSThAnane samajavuM te bhrAMti ane adhyAta che. ahIM dehane AtmA mAnavo arthAt je deha adhyasta che tene adhiSThAna mAnavuM ane je AtmA adhiSThAna che tene adhyasta mAnavuM te nakakara ajJAna che. kAraNa AtmA satya che. te adhyasta na thaI zake paNa teno anAtmA vize je saMsarga che te adhyasta che. AtmAno dharma che AnaMda ane advaitapaNuM. jayAre zarIrano gharma che du:kha ane anekatA ke dvaitapaNuM. ajJAnathI jyAre du:kha ane anekatA ke bhinnatA AtmA para svarUpathI adhyasta thaI AnaMda ane advaitane DhAMke che tyAre huM AnaMdarUpa chuM ke advaitarUpa che tevI pratIti thatI nathI. paNa UlaTuM huM du:khI chuM; Izvara ke AtmAthI bhinna zarIra chuM tevI pratIti thAya che, jayAre tethI viruddha AtmAnA sat ane cit dharmo zarIranA asata ane jaDa dharmo upara saMsarga dvArA adhyasta thaI asata ane jaDane DhAMkI de che tyAre vyakti samajI zakatI nathI ke zarIra nAzavAna che, asata che, jaDa che, abhAna che, tene potAnI tevI pratIti thatI nathI; paNa ajJAnathI te zarIrane ja sata mAne che, zarIrane ja AtmA mAne che, zarIrane ja caitanya-avinAzI mAne che. tethI ja zaMkarAcAryajIe kahyuM che ke "tathA vimUna dehatve mAtmatA vinitA" "ajJAnI dehapaNAmAM paNa AtmA mAne che." ghaTatvena yathA pRthvI paTatvenaiva tntvH|
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ (upara) vinirNItA vimUDhena dehatvena tthaa''tmtaa||79|| caNA jevI rIte (I) pRthvI paratve taMtava: paratvena parvaH pRthvIne ghaDo, tArane vasa mAne che. tathA vimena hatve AtmatA vinitA tema ajJAnI dehane ja AtmA mAne che, agara dehathI ja AtmA nakakI kare che. huM svarUpe to dezakALathI aparicchinna chuM, mukta chuM, paNa je ajJAnathI huM mane zarIra ja mAnuM ke mArA zarIrane ja svarUpa mAnuM to huM dezakALathI paricchinna thaI jAuM. A to sUryakiraNane ja sUrya ane parapoTAne ja sAgara samajavA jevI mUrkhatA che. kanakaM kuNDalatvena taraMgatvena vai jlm| vinirNItA vimUDhena dehatvena tthaa''tmtaa||72|| na guptatatvena= jema koI kuMDalane sonuM samaje, tatvena re natam =mone ja jaLa samaje tathA vimUhena rehatve mAtmA vinitA tema ajJAnI dehane ja AtmA mAne che. agara dehathI ja AtmA nakkI kare che. dehane je AtmA mAnaze te AtmAne nAzavaMta karaze, kAraNa dehane AkAra che je dazya che. AkAranuM nAma che je zeya che. ane dRzya ane zeya banne nAzavAna che. puruSatvena yathA sthANurjalatvena mriicikaa| vinirNItA vimuDhena dehatvena tthaa''tmtaa||73|| puSatvera yathA sthApu= jema koI jhADanA pUMThAne mANasa mAne, gatatvena viI= sUryanAM kiraNothI tapelI jamInane jaLa mAne tathA vidhena lehara mAtmatA vinitA tema ajJAnI dehane ja AtmA mAne che. ___ gRhatvenaiva kASThAni khaDgatvenaiva lohtaa| vinirNItA vimUDhena dehatvena tthaa''tmtaa||74|| gRha vi jAni jema koI lAkaDAne ja ghara mAne, toDatA kAna parva ane loDhAne khagnarUpe mAne. tathA vimUhena lehatve mAtmatA vinitA tema ajJAnI dehane ja AtmA mAne che.
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ (253) Ama gharamAM lAkaDuM mAnavuM te eka vAta che, paNa lAkaDAne ja ghara mAnavAthI to pharnicara, jaMgala, vRkSa sau ghara ja thaI jAya. tema zarIrane ja AtmA mAnavAthI huM je ajara-amara-avinAzI-avikArI chuM te vikArI ane nAzavaMta thaI jAuM. Ama chatAM A badhuM ja bhrAMtimAM dekhAya che ane teno koI IlAja nathI, 'zarIra ja AtmA che' tethI vikRta koI bhrAMti nathI. ghaNAne bhrama thaI jAya che ke pote payagaMbara che, vaijJAnika che, rASTrapati che, senApati che. keTalAka evA matibhramathI pIDAya che ke teo ghoDo gaLI gayA che. to eka vyaktine evo bhrama thaI gayo ke pote cokhAno dANo banI gayo che. keme karIne te bhrama dUra na ja thayo. upacAra ane sAravArathI paisAnuM pANI thayuM...aMte eka manovaijJAnikanI sAravArathI tenA manamAM ThasAvavAmAM AvyuM ke te cokhAno ghaNo nathI, paNa bIjA jevo mANasa che. Ama ghaNI mahenatane aMte te samayo ke have mane koI caNI zake nahIM. have huM pavanathI UDI zakuM nahIM. Ama jUnI bhrAMti ane saMskAra bhUMsI tene navuM zikSaNa ApavAmAM AveluM ke have tAre DaravAnI jarUra nathI. ane te sAmAnya jIvana jIvato thaI gayo. eka vAra te potAnA snehI ane mitro sAthe prANIbAgamAM-'jhu'mAM gayo. ane acAnaka te paMkhIonA pAMjarA AgaLa thaMbhI gayo ane teTalAmAM eka kUkaDo bolyo ane pelA bhAIe doDAdoDa zarU karI.tarata ja mitroe samajAvyuM ke kema Dare che? tAro bhrama haju gayo nathI! tuM kyAM cokhAno ghaNo che? tuM to mANasa che. teNe javAba Apyo ke mane khabara ja che ke huM mANasa chuM...paNa A maraghI ke kUkaDAne kevI rIte khabara paDe ke huM mANasa chuM? Ama varSo jUnA rIDhA thayelA saMskAro; khoTuM tAdAtmya; janmojanmanI avighAthI evo adhyAsa ane bhrAMti thaI che ke 'huM zarIra chuM" agara 'zarIra te ja huM chuM' te bhrAMti satata svarUpanA ciMtana, manana ke nididhyAsana vinA naSTa thAya tema nathI. A to evI durdazA che ke vyakti pote ja potAnI jAtathI vikhUTo paDayo che. potAne ja potAnI vismRti thaI che. have yAda karAve koNa? bIjAnI zodha pote karI zake; paNa potAnI zodha kare koNa ? AvI zodha mATe thoDuM AMtarika ekAnta; caMcaLatAno abhAva; vAsanAno aMta ane vicArasAgaramAM DUbakI...te ja prayatna vAraMvAra...satata saMzodhana; sadaMtara viSayavismRti; niraMtara svarUpanI smRti.
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ (254) AtmAmAM dehanI bhrAnti bhrAMti athavA adhyAsano khyAla meLavatAM ApaNe AgaLanA zloka 70thI 74mAM dehamAM AtmAnI bhrAMti arthAt je sanAtana satya che tene adhyasta rUpe joI gayA. kharekhara adhiSThAna AtmA adhyasta thaI zake nahIM paNa AtmAno anAtmA vize je saMsarga che te ja adhyArU thayo ema ApaNe samajI cUkyA chIe. jevI rIte japAkusuma ane sphaTika pAse pAse hovAthI, je sphaTika raMgavihIna che temAM rAto raMga bhAse che. ane kesUDAnAM phlathI raMgelA vastramAM rAto raMga dekhAya che. Ama sphaTika ane vastra raMgIna dekhAya che. te banne raMgIna bhAse che. paNa vAstavamAM sphaTikamAM dekhAtA rAtA raMganuM tAdAtma to puSpa joDe che sphaTika joDe nathI. tema ja vastramAM rAto raMga je bhAsI rahyo che, pratIta thAya che te raMganuM tAdAtma paNa kesUDAMnAM phla sAthe che. Ama banne daSTAMtamAM rAtA raMgano saMbaMdha=saMsarga klamAM che. ane chatAM vastra ane sphaTikamAM je saMsarga ke saMbaMdha bhAse che te anirvacanIya tAdAtma saMbaMdha ke saMsarga che. banne daSTAMtomAM puSpa ane vastra tathA puSpa ane sphaTika ubhaya vyAvahArika che, paNa temanA saMbaMdhanuM=saMsarganuM jJAna anirvacanIya Upaje che ke rAtuM vasa ane rAto sphaTika A anirvacanIya saMbaMdha ke saMsarga ja adhyasta thAya che arthAt AtmA anAtmA upara ke AtmA zarIra para adhyasta thato nathI paNa teno anirvacanIya saMbaMdha ja adhyasta thAya che. AvA adhyAsane saMsarvAdhyAsa ke saMbaMdhAdhyAsa kahevAya che. have pachI AcAryazrI je daSTAMto zloka 75thI 86mAM Apaze temAM ApaNe AtmA para anAtmAno Aropa ke anAtmA kaI rIte AtmA para adhyasta che te daBto dvArA jovAno prayatna kamabaddha karIzuM. yathA vRkSaviparyAso jalAdbhavati ksycit| tadvadAtmani dehatvaM pazyatyajJAnayogataH // 75 // yathA =jema tava te ja pramANe vaccarit =koIne mAtmani tehatvam =AtmAmAM nAnA =jaLamAM dehapaNuM vRkSavipara: =vRkSa UMdhuM ajJAnayotiH pati ajJAnane lIdhe mavati =dekhAya che. dekhAya che.
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ (255) sarovarane kinAre koI jhaverInI jAherAtanuM pATiyuM hoya, jemAM koI strInI chabI hIrAnA gInA sAthe UbhelI hoya ane te jAherAtanuM borDa pratibiMbarUpe pANImAM dekhAya te joI pratibiMbane sAcI strI ane sAcA dAgInA mAnI jo pANImAM kUde to zuM hAtha Ave? bIjA to ThIka paNa potAnI mUrkhatA para potAne paNa hasavuM Ave. tevuM ja je vyakti vRkSanA paDachAyAne vRkSa samaje tenA mATe ane AtmAne deha samaje tenA mATe kahI zakAya. paDachAyo to jDa che; asat che; anirvacanIya che; vRddhi ane vikAsa vinAno che. jyAre vRkSamAM vRddhi che, vikAsa che. pANImAM halanacalana thavAthI paDachAyo hAlaze; jyAre vRkSa to sthira ja UbhuM raheze. tethI paDachAyAnA halanacalanano Aropa vRkSa para karavo te bhrAMti che, kalpanA che. tevI ja rIte zarIra janmeluM che, nAma ane AkArayukta che. teno ajanmA, anAmI, nirAkAra AtmA para Aropa karavo te to zarIranA dharmo AtmA para adhyasta karavA jevuM che. ane anAtmAno AtmA para Aropa e ja svarUpAdhyAsa kahevAya. Avo svarUpano adhyAsa thAya che tyAre ja zarIranA dharmo jevA ke huM manuSya chuM, brAhmaNa chuM, pAtaLo chuM, jADo chuM, goro chuM, kALo chuM, kadarUpo chuM, rUpALo chuM, bALaka chuM, kamajora chuM, zaktizALI chuM vagereno Aropa ajJAna dvArA AtmA para thAya che. ane tethI AtmAnA dharmanI pratIti thatI nathI; ane AtmA zarIranA dharmothI yukta jaNAya che. tethI vyakti du:khI bane che. alpatAno, alpazaktino ane apUrNatAno anubhava kare che. AvA adhyAsane deha upahita cetana vizeno adhyAsa kahevAya che. jema paDachAyA upara koI paga mUke athavA phUTapAtha para cAlanAranA saDaka para paDatA paDachAyA upara vAhana doDe chatAM nathI paDachAyAne IjA thatI, nathI jeno paDachAyo paDe che te zarIrane IjA thatI, jema paDachAyAne bAMdhavAthI, palALavAthI, Aga cAMpavAthI ke pratibiMbane patharA mAravAthI biMbane kaMI thatuM nathI tema zarIra paNa paDachAyA jema ke pratibiMba jema jaDa che, teno nAza thavAthI AtmAno nAza thato nathI. chatAM je AtmAne zarIra mAne che te sadA bhayane prApta thAya che. samaya ane dezanI kArAvAsamAM jAte ja keda thAya che.
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ (256) potena gacchata: puMsa: sarva bhAtIva cnyclm| tadvadAtmani dehatvaM pazyatyajJAnayogataH // 76 // tena tiH pula: =vahANamAM janArA puruSane va yathA. ... =jevI rIte sarva zvatam mati =sarva kAMI pharatuM dekhAya che, tat mAtmati dehatva =te ja pramANe AtmAmAM dehapaNuM mAnayoti: pati =ajJAnanA yogathI dekhAya che. jevI rIte vahANamAM musApharI karanAra vahANanI gatino Aropa kinAre UbhelAM sthira vRkSo, makAno para kare che, tethI ja tene vRkSo viruddha dizAmAM doDatAM dekhAya che ne vRkSonI acaLatA jaNAtI nathI; tevuM ja bIjI vyakti kahe che ke huM vaDodarAthI amadAvAda 10 kliomiTaranI jhaDape Avyo. Ama teNe kAranI" "moTaranI jhaDapano Aropa potA upara karyo. kharekhara te vyakti to besI ja rahelI are UMdhI paNa gayelI! Ama khoTA AropathI bhrAMti, adhyAsa ane mithA jJAna udbhave che. ane je tevuM jJAna daDha thaI jAya to teno nikAla jaladI thato nathI ane satata abhyAsa, vairAgya, svarUpaciMtana anivArya bane che. uparanA daSTAMtamAM jema vRkSanI acaLatA-sthiratA para gatino Aropa che, tevuM ja ajJAnathI je AtmA acaLa, akartA, abhoktA che tenA para zarIranAM, ijyinAM karmono Aropa thAya che. ane tethI ja vyakti AtmAne paNa zarIra jevo ja kartA, bhoktA, caMcaLa ane parivartanazIla mAnavA lAge che. Ama svarUpe ApaNe jevA chIe tevA nahIM, paNa tethI viparIta ane vikRta dharmavALA jaNAIe chIe. A paNa adhyAta che. paNa aMta:karaNanA dharmo che kartA ane bhoktA ane temanA dharmo AtmA para adhyasta che tethI A adhyAsane aMta:karaNa upahita cetanano adhyAsa kahI zakAya. pItatvaM hi yathA zubhre doSAdbhavati ksycit| tadvadAtmani dehatvaM pshytyjnyaanyogtH||77|| yathA.=jevI rIte varit =koI puruSane toSAt =AMkhanA doSathI zu vItatva mavati =dhoLAmAM pILuM dekhAya che, tava Atmati dehatva =tema ja AtmAmAM dehapaNuM
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ (257) majJAnayotiH pati =ajJAnanA lIdhe dekhAya che. "jItavaM phi thI zu hovAlumati zakti AMkhanA doSathI jema dhoLAmAM paNa pILuM dekhAya arthAt daSTidoSathI je ISTamAM ja azuddhi hoya to te azuddhanuM ja AropaNa zuddha svarUpa para paNa thAya ane svarUpa paNa azuddha ja dekhAya. TUMkamAM ahIM evo saMta jaNAya che ke jevI ISTa hoya tevI ja suSTi dekhAya. jevuM pramANa hoya tevuM ja prameya jaNAya. jevuM sAdhana hoya tevuM ja sAdhya jaNAya. jo daSTi bhedavALI hoya to mtamAM bheda ja dekhAya. ISTa tivALI hoya to dvatamaya ane anekatAvALuM ja sarva dekhAya. jo sUkSma daSTi hoya to ja sUkSma tatva jaNAya. nAma-AkAra bAda thaI jAya ane mAtra tatva dekhAya. je sthULa daSTi haze to badhuM ja sthULa zarIra vALuM ane AkAravALuM nAmI ja dekhAze. ane nirAkAra anAmI AtmA paNa dehadhArI ja jaNAze. jevuM zlokamAM kahyuM che "tadvadAtmani dehatvaM pazyati ajnyaanyogt:"|| Ama jotAM spaSTa thAya che ke jo ApaNe kamaLAnA rogathI pIDAtA hoIzuM to badhuM ja pILuM dekhAze. lIlA cazmAthI badhuM ja lIluM dekhAze. ane deharUpI cazmAthI badhuM ja dehamaya ke sAkAra dekhAze ane sarvanuM sUkSma, sarvavyApta kAraNa Izvara paNa sAkAra ja jaNAze. carmacakSuthI Izvara amUrta, avyakta ane abhinna nimittopAdAnakArANa hovA chatAM sAkAra mUrtiomAM vyakta ane mUrta ja dekhAze. ane ajJAnarUpI cazmAthI ke doSadaSTithI to je nathI te paNa dekhAze. ane brahmanA badale bhrama ane zAntinA badale bhrAMti ja dekhAze. mATe ja bhagavAne gItAmAM kahyuM che ke vimUDha nAgupati pati jJAnavAda:" Ama jemanI daSTi deza, kALa ane vastumAM keda haze temane je kaMI dekhAze te paricchinna ja haze dezakALa ane vastuthI. ane TimAM moTAmAM moTo doSa eTale ja AtmAmAM. paricchinnatA, apUrNatA ane maryAditatAnAM darzana karavA ane AtmAne deha samajI levo, ane dehanA dharmonuM "sva" svarUpa para AropaNa karavuM che. eka vastu spaSTa che ke jevI ISTa haze tevI ja suSTi dekhAze. suSTi jevI che tevI dekhAtI nathI. ema AtmAnuM svarUpa che tevuM nathI jaNAtuM
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ (258) paNa anubhava; saMskAra; khoTuM tAdAtmya; ajJAna ane dRSTinA doSathI doSita thayeluM ja 'sva' svarUpa anubhavAya che. mAyAvALI daSTithI sRSTi mAyAmaya jaNAze. mithyA daSTithI sRSTi mithyAmaya jaNAze. Izvara daSTithI sRSTi Izvaramaya jaNAze. svapna daSTithI sRSTi svapnavat jaNAze. mananI dRSTithI sRSTi manomaya jaNAze. paMcamahAbhUtanI dRSTimAM sRSTi paMcamahAbhUtamaya jaNAze. bheda daSTithI sRSTi bhedamaya jaNAze. abheda daSTithI sRSTimAM abhedatA jaNAze. abhaya dRSTithI sRSTimAM abhayatA jaNAze. brahma daSTithI sRSTi brahmamaya jaNAze. cakSubhyAM bhramazIlAbhyAM sarvaM bhAti bhramAtmakam / tadvadAtmani dehatvaM pazyatyajJAnayogataH // 78 // pramazItAbhyAm rakSAm =daraDI khAvAthI jenI AMkho bhamI gaI che; te AMkhothI sarva pramAtmam mAti =sarva kAMI bhamatuM; pharatuM dekhAya che. tattvat Atmani vetvam =te ja pramANe AtmAmAM dehapaNuM ajJAnayota: pati =ajJAnatAne lIdhe ja dekhAya che. jema sTImaranI musApharImAM badhuM DolatuM lAge; parvatanI moTara-musApharImAM badhuM pharatuM lAge, phUdaraDI pharyA pachI phera caDavAthI badhuM bhamatuM lAge; tema AtmA. janma-mRtyunA cakramAM bhamato nathI chatAM ajJAnane lIdhe bhamato, jato-Avato dekhAya che. azarIrI hovA chatAM zarIra badalato jaNAya che. alAtaM bhramaNenaiva vartulaM bhAti sUryavat / tadvadAtmani dehatvaM pazyatyajJAnayogataH // 79 // yathA... =jevI rIte pramaLena va... =mAtra pheravavAthI ja ajJAtam...=saLagatuM lAkaDuM = uMbADiyuM = utsuka, sUryavat vartutvam mAti... =sUrya jevuM vartuLa dekhAya che. tatvat Atmani vehatvam... =te ja pramANe AtmAmAM dehapaNuM
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ (259) pati ajJAnayogataH =ajJAnanA lIdhe ja dekhAya che. ahIM samajAvyuM che ke je nathI bhrAMtithI tevuM dekhAya che. jema ke saLagatuM lAkaDuM; jalatI agarabattI ke tArAmaMDaLane jorathI goLagoLa pheravavAmAM Ave to vartuLa racAya che....ane dekhAya che. kharekhara tyAM vartuLa nathI...chatAM aMdhArAmAM prakAzita padArthanI pharavAnI jhaDapane AMkha pakaDI zakatI nathI tethI AkAzamAM jyAM nathI tevuM vartuLa bhAse che. A bhAsavuM te netradoSane ke dRSTinI maryAdAne AbhArI che. ane jAherAta karanArA teno lAbha laI evI lAITo goThave ke je jhaDapathI baMdha thaI ane cAlu thAya che ane tethI ja tyAM avanavA AkAra ane gati dekhAya che. tevI ja rIte je Adi-aMtarahita che, aphATa che, amApa che, anaMta brahmanI sarahadone mana mApI zakyuM nathI ane tethI ja anaMta AtmAne te aMtaHvAna zarIra mAnI bese che. kALAtIta AtmAne AyuSyavALuM kSaNabhaMgura zarIra mAne che. nirAkAra AtmAne vikArI ane sAkAra zarIra mAne che. ahIM 'ajJAtam' =uMbADiyuM ke saLagatuM lAkaDuM dRSTAMta tarIke vaparAyuM che teno gUDhArtha, garbhArtha ane marmArtha samajavA prayatna karIe. AjanI 'eTomika eI' ke aNuyugamAM have lAkaDAthI rAMdhavAno saMjoga mAtra grAmajIvananA saMparkathI ja prApta thAya. tethI saLagatA lAkaDA ke ubADiyAnA dAMta karatAM ApaNe saLagatI agarabattI ke tArAmaMDaLanuM dRSTAMta laIe. jene vAMkuMcUkuM, trikoNa, corasa ke goLa jevI rIte pheravazo tevo ja AkAra janme che tevuM bhAse che, pratIta thAya che. chatAM kharekhara te sthaLe AkRti hotI nathI. AkRti janmI nathI, janmI nahotI; janmI zake ja nahIM. te AkRtimAM je halanacalana dekhAya che...te to bhrAMti che ja paNa bhAsatuM vartuLa paNa bhramaNA ja che. Ama jyAM koI AkRti ja nathI chatAM tArAmaMDaLanA pharavAthI temAM goLa AkRti, te AkRtimAM calana =caMcaLatA ane gati tathA vartuLanI utpatti jevuM bhAse che. eja pramANe je AtmA janmarahita che, acaLa che, avasturUpa zAnta che, jJAnasvarUpa che temAM paNa zarIra jema utpatti bhAse che. avayava jema halanacalana pratIta thAya che. vastu jema astitvanI bhramaNA thAya che. ane jIva jema gatino adhyAsa thAya che. Ama adhiSThAna ajanmA AtmAmAM adhyasta padArthanI utpattino ke
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ zarIra jema janmano bhAsa thAya tene nAtyAmA kahI zakAya. jema ke chagana-maganano janma. kharekhara to "chagana magana" nAma che. nAmano vaLI janma kevo? are, janma jevuM bhAse che. je janma ja nathI to chagana mAro; ane magana tamAro kevo? are, mArA-tamArA jevuM bhAse che. kharekhara to koInuM kaMI ja nathIkAraNa ke kaMI che ja nahIM. paNa bhAse che. mATe kaMI nathI" te kahevA jevuM paNa rahyuM nathI. Avyo nagana jAvuM nagana kono chagana! kono magana! Ama kaMI utpanna thayuM nathI. koI kALe koI janyuM ja nathI chatAM jema saLagatuM lAkaDuM pheravavAthI vartuLa dekhAya che, bhAse che, pratIta thAya che tema janma bhAse che, utpatti pratIta thAya che. jema janmelA jevA bhAsatA chagana-maganamAM halanacalana bhAse che, te cAlatA jatA hoya to gati bhAse che. "chagana jAya che" "magana Ave che' tema AtmA paNa jato-Avato, jUnA zarIrane choDato, navA zarIrane pakaDato ke zarIramAM praveza karato bhAse che. AvA AbhAsane vatAmAsa kahI zakAya. ane e ja pramANe vicAratAM AtmA to vastuthI mukta che...chatAM vastu jevA ja svagata, sajAtIya-vijAtIya-bheda AtmAmAM bhAse che. abheda AtmAmAM bheda nathI ane chatAM pratIta thAya che. tauparAMta vastu jevA guNa paNa AtmAmAM bhAse che. dA.ta. chagana goro che. magana kadarUpo che. vAstavamAM "chagana' 'magana" paramArthe to -rUpa, raMga, guNathI mukta che. chatAM AtmA vize AvA AbhAsane svAmI (vastumAmAsa) kahI zakAya. Ama AtmaajJAnane lIdhe ja AtmA janmato, AvajA karato, vastu jema bheda ane guNavALo ane zarIra jema gativALo bhAse che. mahattve sarvavastunAmaNutvaM hytiduurtH| tadvadAtmani dehatvaM pazyatyajJAnayogataH // 8 //
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ (261) sarvavastunAm mahai=sarva vastumAM moTApaNuM paNa atir : anutvam tti-ghaNe dUrathI jema nAnApaNuM dekhAya che. tatvat Atmani veThatvam=ja pramANe AtmAmAM dehapaNuM pati ajJAnayota:=ajJAnanA lIdhe ja dekhAya che. jema jema draSTA ane dRzya vaccenuM aMtara deza ane kALamAM vadhatuM jAya tema tema dRzya mahAna hovA chatAM paNa nAnuM dekhAya che ane moTI vastu jo nAnI na thatI hota to nAnakaDI AMkhanI kIkImAM teno samAveza na thaI zakyo hota. parvata, sAgara, AkAza ane temAM dekhAtA sUrya karatAM paNa moTA tArAo atyaMta nAnA bane che... kAraNa ke temanI ane draSTA vacce aMtara vadhe che mahattve sarvavastunAmaNutvaM hyatidUrataH " "ativR: anutvam di' sUrya ane mAnavI vacce tArAnI sarakhAmaNImAM aMtara ochuM che tethI te tArA karatAM moTo dekhAya che. chatAM je kadano che tenA karatAM lAkha ghaNo nAno paNa te bhAsato nathI kAraNa ke dUra che. .... basa evI ja rIte ajJAnI mATe sauthI mahAna; sarvavyApta, AtmA atyaMta nAno banI jAya che. ane zarIranA ja AkAravALo tene dekhAya che. kAraNa ke ajJAnI ane AtmA vacce deza ane kALanuM aMtara ghaNuM ja che. ajJAnI potAnI jema ja AtmAne nAnA AyuSyavALo ane zarIranA kadavALo mAne che. tethI ja zarIra dRSTithI, sthULa dRSTithI tevo ajJAnI aMdhakAramAM khUba dUra cAlyo jAya che ane svayaMprakAza AtmA tene potAno prakAza paNa pahoMcADI zakato nathI. jyAre jJAnI mATe AtmA sauthI najIka che eTaluM ja nahIM paNa potAno ja AtmA che; nija svarUpa che. ane te AtmA sarvavyApta che mATe pote paNa sarvavyApta sauthI mahAna bane che. Ama jJAnI mATe AtmA pAse che ane mahAna che; jyAre ajJAnI mATe dUra che ane zarIranA kadano ja che. '"sadA pAse chatAM Adhe abhAgIne are dIsato sahu raMge araMgI tuM, lahe tuja raMga ko avadhUta'' - zrI raMga avadhUta
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ (262) je vyakti ajJAna dUra karI AtmA ane potAnI vacceno bheda naSTa karI "te mahAna sarvavyApI paramAtmAne jANI le che, te buddhimAna puruSa koI paNa kAraNathI kyAreya koi paNa prakArano zoka karato nathI" tevuM kaThopaniSadamAM kahyuM che. "mArUM vipumAtmAne matva thI ra zorasi" i ra-rA tAtparya e ja che ke vyakitae potAnI ane AtmAnI vacce ajJAnathI je deza ane kALanuM bhramaNAmaya aMtara raceluM che teno nAza karIne AtmAne sauthI samIpa, potAnA AtmasvarUpa tarIke jANavuM joIe. gItAmAM kRSNa paramAtmAe to kahyuM che ke abheda bhAve bhakti karanAra jJAnI bhakta to mAro AtmA che. "jJAnI tvarbhiva che ma " (jJAnI tu AtmA eva me matam) arthAt bhagavAna kahe che ke cAra prakAranA bhaktomAM sarva koi uttama che temAM zaMkA nathI. paNa AtmAne potAnI sauthI samIpa arthAt AtmasvarUpa samajanAra ja deza ane kALanuM aMtara samApta karIne Atmamaya banI jAya che ane pote mahAna bane che. ane Avo sarvavyApta AtmA bhagavAna kahe che ke mAruM potAnuM sAkSAt svarUpa ja che. Ama jJAnI, kRSNa paramAtmAnA hRdayamAM rahI paramAtmAnuM svarUpa banI cUkyo jyAre ajJAnIe aMtara UbhAM kya, aMtarAya sarjI paramAtmAthI vegaLo, cheTo Ubho rahyo mATe nAnA dehavALo sthULa zarIra banyo. mATe ja bhagavAne kahyuM ke.. "tadvadAtmani dehatvaM pazyatyajJAnayogataH // 8 // sUkSmatve sarvabhAvAnAm sthUlatvaM copnetrtH| | (sarva vastunAma-pAThabheda) tadvadAtmani dehatvaM pazyatyajJAnayogataH // 8 // ca sarvabhAvAnAm sUkSmatve ane jemAM sarva padArthonA sUkSmapaNAmAM (2 sUkSmatte sarvavatnA)35netrata: sthA . cAmAMthI cULa ke moTApaNuM dekhAya che,
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ (263) tavat tmira rehatvapUte ja pramANe AtmAmAM dehapaNuM majJAnayoti: pati-ajJAnanA lIdhe ja dekhAya che. 35netrata: pUtatvam ahIM upanetra athati cazmA, bAyanokyulara, monaoNkyulara, megniphAiMga glAsa ke sUkSmadarzaka yaMtra game te laI zakAya. paNa artha e ja che ke jema sUkSma padArtho paNa cazmAM ke sUkSmadarzakamaMtrathI moTA ane sthULa dekhAya che. tevI ja rIte AtmA sarvavyApta che. sUkSmathI paNa sUkSma che. maLapaLIyA kaThopaniSadamAM kahyuM che ke IndriyonA viSayo IndriyothI sUkSma che. te viSayo - zabda, rasa, rUpa, gaMdha ane sparzathI mana sUkSma che. manathI buddhi sUkSma che ane buddhithI sUkSma jo koI hoya to te AtmA che. indriyebhya: parA hyA: arthebhyazca paraM mnH| manasastu parA buddhirbuddherAtmA mahAnparaH // 10 // Ama AtmA sauthI sUkSma che. chatAM jenI daSTi sthULa che; jenA '5netra arthAt jovAnAM sAdhana - pachI te cazmA ke koI yaMtra game te hoya; te sthULa hoya, agara sAkArane ja jovAnI zakitavALAM hoya; avayavIne ja pakaDI zake tevAM hoya; bhedarUpI doSathI yukta hoya, to tevA ajJAnIne sUkSma; sarva vyApta AtmA paNa sthULa dehAkAra jaNAze. AtmAne jevo che tevo ja jANavA mATe to upanetrano upayoga baMdha karavo paDaze ke jenAthI bheda, sAkAra, avayavI ane mithyA ke anirvacanIya paNa pAse ane moTuM sthULa dekhAya che. Atmadarzana mATe carmacakSu nakAmAM che sthULatA dekhADe tevAM upanetra to vyartha ja che. sArthaka che mAtra abheda daSTi athavA sUkSma buddhi ke jenA dvArA AtmA jevo che tevo "aNuthI paNa aNu ane mahAnathI paNa mahAna "moLIyAnuM madato madIyAna' joI zakAya che. tevuM ja zrutinuM paNa kathana che. "dRzyate tvamyayA buddhayA sUkSmayA sUkSmadarzibhiH" / AtmA AMkhathI jovAnI vastu nathI, kAraNa ke te eka sthaLe nathI, sAkAra nathI. te to mAtra sUkSma buddhithI potAthI abhinna che tema jANI
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ (264) zakAya che. jo indriyano ke daSTino vidhya AtmA thaI zake to to aneka bhrama thavAnI zakyatA rahelI che. kAraNa ke jene "opTikala ilyusana ke daSTibhrama kahe che tenAthI to AtmA che tevo to nahIM ja dekhAya paNa kadAca vikRta ke judo paNa dekhAya. jema ke gADInA samAMtare jatA pATA bhegA thatA dekhAya che. kSitijamAM dharatI ane gagananuM milana sarjAya che. ane nIcenI AkRtimAM banne lITI sarakhI ja che chatAM viruddha dizAmAM jatAM pAMkhiyAMthI nAnI moTI dekhAya che. eTaluM ja nahIM paNa jo eNTama, IlekTraoNna ane nyuTraoNna dRSTithI dekhAtA nathI chatAM buddhi dvArA samajAvI zakAya to pachI AtmA paNa dekhAto nathI chatAM sUkSma buddhi dvArA samajAvI zakAya tevo che tevuM kahevAmAM kyAM che koI doSa? A sUkSma buddhi te ja jJAnacakSu che jethI AtmA dazya che. paNa jenI pAse ajJAnacakSu che tene te dekhAto to nathI paNa UlaTuM deha jevo bhAse che. "tadvadAtmani dehatvaM ajJAnayogataH pazyati" kAcabhUmau jalatvaM vA jalabhUmau hi kaactaa| tadvadAtmami dehatvaM pazyatyajJAnayogataH // 82 // vAvapUNI natatvamUtrakAcanI bhUmimAM jaLapaNuM vA..=athavA namUnI di vAvatA=jaLanI bhUmimAM kAcapaNuM(jema dazya che.) tavat tmini hRtva=te ja pramANe AtmAmAM dehapaNuM ajJAnayoti: pati-ajJAnanA lIdhe ja dekhAya che. kAcanI bhUmimAM jaLa ane jaLanI bhUmimAM kAca dekhAya tevI bhrAMti UbhI thaI zake tema che. daSTibhramanAM aneka daSTAMtomAM evuM joI zakAya che. jo koI manovaijJAnika laeNboreTarImAM pratyakSIkaraNa ane dRSTibhramanA prayogo
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ (265) joI zakAya to evuM anubhavI zakAya ke.. pANI nIcethI upara caDatuM hoya ane padArthonI goThavaNIthI eka ja rUmamAM be khUNe UbhelA mANasomAMthI nIco mANasa chAparAne aDato dekhAya ane UMco mANasa chAparAthI ke siliMgathI dUra jaNAya. A badhA ja daSTibhramanA dAkhalA che mahAbhAratamAM evo eka suMdara dAkhalo jemAM yudhiSThiranI rAjyasabhAnuM Ayojana evI rIte kareluM ke duryodhanane temAM pANIno bhrama thaI gayo ane kahevAya che ke teNe kapaDAM UMcAM karI lIdhAM. ane eka sthaLe evI racanA hatI ke jyAM pANI hatuM chatAM dekhAya nahIM ane duryodhana temAM paDI gayo. jema daSTibhramathI yathArtha darzana thatuM nathI tema ja mAyAnI asara nIce vyakti nirAkAra AtmAmAM sAkAra deha jue che. Ama jevuM daSTibhramamAM mithyAdarzana thAya che tevuM ja ajJAnakALe AtmA ke je vRddhi, vikAra ane vinAzathI rahita che chatAM tevo dehadhArI dekhAya che. yadvadagnau maNitvaM hi maNau vA vahnitA pumaan| tadvAdAtmani dehatvaM pazyatyajJAnayogataH // 83 // hi...vata vaLI jevI rIte "mAnuM anau mAtvamUka(koI) puruSa agnimAM maNipaNuM vA maLI vanitI=athavA maNimAM agni jue che, tatvata mAni tehatva=te ja pramANe AtmAmAM dehapaNuM majJAnayoti: pati-ajJAnanA lIdhe ja jue che. ghaNI vAra agninA nAnA kolasAmAM maNi ane maNimAM Agiyo ke agni bhrAMtithI dekhAya che tema ja ajJAnathI zarIramAM AtmA ane AtmAmAM zarIra dekhAya che. abhreSu satsu dhAvatsu somo dhAvati bhAti vai| tadvadAtmani dehatvaM pazyatyajJAnayogataH // 84 // makheDu satyu thAvastu AkAzamAM vAdaLAM doDatAM hoya tyAre soma: dhAvata (ti) vai mati caMdra paNa doDe tevuM jarUra bhAse che, tavat mAtmani tvam te ja pramANe AtmAmAM dehapaNuM
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ (266) ajJAnayoti: pati-ajJAnanA lIdhe ja dekhAya che. uparanA dRSTAMtamAM spaSTa che Indriyagamya jJAna yathArtha nathI. kAraNa ke caMdra doDato nathI chatAM dekhAya che. kAraNa ke vAdaLAMnI gatinuM AropaNa caMdra para thAya che. tethI mithyAjJAna janme che. te ja pramANe zarIranA kAryathI aka-akarma AtmAmAM paNa karma ane kartA dekhAya che. A paNa mithyAjJAna che. yathaiva digviparyAso mohAdbhavati ksycit| tadvadAtmani dehatvaM pazyatyajJAnayogataH // 85 // yathA iva vivipata =jevI rIte dizAbhrama rita mohAti mavati koI vyaktine mohathI thAya che, takalAtmati dehatvam tevI ja rIte AtmAmAM dehapaNAnuM jJAna mazAnayAta: pati-ajJAnathI dekhAya che. yathA zazI jale bhAti caJcalatvena ksycit| tadvadAtmani dehatvaM pazyatyajJAnayogata: // 86 // cathI vaMtratvena jaLamAM jevI rIte caMcaLatAthI tu koI puruSane zaza (vata:) mati caMdra Dolato dekhAya che, tavat mAtmani rehatva tema ja AtmAmAM dehapaNuM majJAnayoti: pati-ajJAnane lIdhe dekhAya che. jevI rIte pANImAM paDatuM caMdranuM pratibiMba pote hAlatuM nathI chatAM pANI halavAthI, jaLamAM taraMgo UThavAthI; pratibiMba calita bhAse che je pANI DahoLAyeluM hoya te pratibiMba paNa malina bhAse che ane pANI svaccha ane sthira hoya to pratibiMba paNa spaSTa, svaccha ane sthira dekhAya che; tevI ja rIte parabrahmanuM aMta:karaNarUpI jaLamAM paDatuM pratibiMba paNa aMta:karaNanI caMcaLatAne lIdhe calita bhAse che ane aMta:karaNanI rAgadveSAdi malinatAthI malina dekhAya che. AvI AtmAnI malinatA ke caMcaLatA je pratIta thAya che te to tenI upAdhinI che chatAM ajJAnathI AtmAnI bhAse
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ (267) che. ane tethI je ApaNe mAnIe ke huM kartA chuM; AvavA-javAvALo chuM; caMcaLa chuM; rAgadveSAdithI pUrNa chuM - ane tethI ja malina chuM, to ApaNe dhama= aMta:karaNa sahita aMta:karaNanA dharmonuM AtmA para AropaNa kahevAya. ane A AropathI ja bhrAMti ke adhyAsa utpanna thayo; jene dharmasahita dhamano adhyAsa kahevAya che. Ama zloka 35 thI 86 sudhInI je vicAraNA ApaNe karI tenA niSkarSamAM, nicoDamAM ke tAraNamAM spaSTa thatI hakIkata nIce mujaba che: (1) AtmA ane deha paraspara bhinna che. eka drazya che, bIjo draSTA che. ekane kSetra=zarIra kahevAya che, bIjAne kSetrano jJAtA=kSetrajJa kahevAya idaM zarIraM kaunteya kssetrmitybhidhiiyte| pato retti taM pradu: kSetra ti tadiva: bha.gI. 13/1 / (2) AtmA ane zarIra paraspara pUrNa virodhI dharmavALAM che. zarIra aMtavAna che: "maMtavaMta me DhA: nityacovattA ni:" . bha.gI. 2/18 jyAre AtmA nitya che. zarIra janme che, jyAre AtmA ajanmA che "mano nitya: zAravatoDya purA' | bha.gI. 2/20 Ama pUrNavirodhI hovAthI prakAza ane aMdhakAranI jema banne eka ja sthaLe, eka ja samaye astitvamAM na hoI zake. (3) AtmA dehathI mukta che. kAraNa ke deha e to pratItimAtra che. bhAse che, tenI sAthe AtmA janma mRtyuvALo bhAse che. chatAM dezakALathI mukta che. jJAnIne deha adazya nathI; dekhAya to che paNa pratIti ke bhAsarUpe.. tethI tenI samajamAM adhyasta ke Aropa paNa adhiSThAna AtmA ja che. brahmathI bhinna kaMI nathI. sarva kAMI AtmA che. ane A je kaMI che te paNa AtmA ja che.
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ (268) adhyAstano adhiSThAnamAM laya zAnamAM azAnano pralaya pratIti, bhAsa, adhyAsa, jAMtinI nivRtti havenA be zloka dvArA zloka 75 thI 86 sudhInI vAtano upasaMhAra karatAM jaNAve che ke mAtra AtmajJAna dvArA ja bhramaNA ke adhyAsano vinAza thaI zake tema che. bhramanI nivRtti e ja adhiSThAnanuM jJAna ke adhyAsanA mithyAtvanuM jJAna kahevAya che. evamAtmanyavidyAto dehAdhyAso hi jAyate / sa evAtmaparijJAnAla-lIyate ca parAtmani // 87 // pavamuka upara pramANe vidyAtiH dikaajJAnathI ja mAtmani dehAdhyAsa: gAyate AtmAmAM dehano bhrama janme che. 2 la: lehAdhyAsa: iva ane AtmAmAM thayela te dehano adhyAsa=bhrama paNa mAtmaparijJAnAtu..=AtmAnA vizeSa jJAnathI pa2ni nIyate..=paramAtmAmAM lIna thAya che. sarvamAtmatayA jJAtaM jagatsthAvarajaMgamam / abhAvAt sarvabhAvAnAM dehasya cAtmatA kuta: // 8 // [pAThabheda rehAnAm. thAvaniMga rati sarva jatu sthAvarangama sarva jagata mAtmatayA jJAti AtmarUpe ja jANyuM hoya to sarvamavinAmu amAvati=sarva bhAvono=padArthono abhAva thavAthI ra teca mAtmatA 3i: [ra herAnA dehamAM paNa huMpaNuM kyAM rahyuM. ahIM uparokta zlokamAM AgaLanI carcAno marma kahyo ke AtmAnA vizeSa jJAnathI ja dehAdhyAsano laya thAya che ane sarva anAtma padArthono abhAva thAya che. mAtmaparijJAnI AtmAnA vizeSa jJAnathI ke "sarvanAtmatayA jJAta sarvane AtmarUpe jANavAthI sarva padArthono abhAva thAya che ane dehAdhyAsanI nivRtti thAya che. paNa zarata che ke "jANavAthI'; ahIM jJAnanuM mahatva darzAvyuM che. kAraNa ke adhyAsa, bhrama ke bhAsa AtmajJAnamAM che. AtmajJAnamAM adhyAsa ja nathI; mta ja nathI to abhAva kono? laya zeno? chatAM zlokamAM jaNAvyuM che ke pAni tIyase tethI laya che-tema samajanAre vicAravuM ke Aropano adhiSThAnamAM laya; nAmano anAmImAM laya, sarpano dorImAM ane jagatano brahmamAM laya. jJAnamAM jyAM mArAthI bhinna kaMI che
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ (269) ja nahIM tyAM padArthono abhAva kevo? paNa jema jaNAvyuM ke "sarvamAvanAnuM amAvAnuM to samajavuM ke svarUpanA sAcA jJAnamAM brahmathI bhinna ke AtmAthI juduM kaMI ja nathI to zarIra kevuM? je zarIra nathI to tenuM nAma ane AkAra kevAM? zarIranI ja hayAtI nathI ane abhAva che to tenI traNa avasthA kevI? je tenI svapna jAgrata ane sumi jevI avasthA nathI to teno sAkSI kvo? sAlya hoya to ja koI sAkSI hoya. Ama avasthAtrayasAkSI evuM je AtmA mATe kahyuM te khoTuM nathI. paNa samajavAnuM ke sAkSI sApekSa che. sAkya na hoya to tenI hayAtI nathI. je svapna vagere ja prAtibhAsika hoya to teno sAkSI kevo hoya! ane vaLI traNa avasthAno sAkSI nathI; teno sAkSI koNa? arthAt koIka jarUra che. ane te adhiSThAna che ane tenA jJAnamAM ja traNa avasthA; paMcamahAbhUta, ahaMtattva; mahattattva prakRti; mAyA; sarvano abhAva sarjAya che; jaNAya che. Ama ja bhAvano abhAva samajI zakAya. TUMkamAM, potAmAM ja saMsArano laya karavo hoya ke "sva" svarUpamAM ja padArthono abhAva samajavo hoya to "AtmavijJAna AtmAnuM vizeSa jJAna jarUrI che. agara sarvamAM AtmadaSTi anivArya che. "sarva AtmatiyA jJAti A ja vAta aneka sthaLe smRtimAM kahI che jyAM jANavuM jJAna mukhya che te darzAvyuM che. ya yat tat pravAmi yajJAtviA amRtam ara7" [je jANavA jevuM che ane jethI amaratA maLe te kahuM chuM (gI.e. 13/12) jJAnaM ya jJAna gama hari sarvasya zikitam II gI.a. 13/17 | (AtmA) (jJAnarUpa; zeyarUpa ane jJAnathI ja jANI zakAya tevo sarvanA hRdayamAM che). mAtmajJAnAtuM... AtmAnuM vizeSa jJAna eTale zuM? te svAbhAvika prazna che. vizeSa jJAna arthAt AtmAne viSaya tarIke na jANavo; dazya ke zeya tarIke na jANavo; paNa potAthI bhinna nathI ane indriyono; manano; buddhino aviSaya che tema jANavo. zrutinI bhASAmAM zrIkaraNa paramAtmAe kahyuM che ke kaI rIte jANavo: "anAmituM rahyuM na hatuM ja mahatva ?"gI.a. 13/12 II brahma anAdimata, dezakALavastuthI para che. paNa te nathI sata ke nathI asat kahevAto. nathI vyakta ke avyakta kahevAto; nathI kAraNa ke
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ (270) kArya kahevAto; Ama jANavo te vizeSa rIte jANavuM che. "sUkSmatvAttat mavizeyam stham ca anti, 2 tat'|| gI.a. 13/15 // "AtmAne evI rIte jANavo ke je sUkSma hovAthI avizeya=na jANI zakAya tevo che ane ajJAnIne dUra hovAthI paNa avizeya che. jyAre jJAnI mATe te pAsemAM pAse che." AvI rIte jJAnIne sarva kAMI potAnI aMdara ane potAnA svarUpe ja jaNAya che tyAre e abheda; abhaya ane advaitabhAvamAM zarIra AtmA ja che tevuM kahevA mATe paNa bheda raheto nathI. Ama jyAM zarIrabhAva nathI tyAM svamAna; apamAna; bahumAna nathI. gati, pragati, adhogita nathI. ane jyAM huM" 'aham evo ahaMkAra nathI to saMsAra nathI. "ajI huM nahIM to jaga kahIM ?" mananazIla mumukSunuM kartavya AtmavicAraNAnA yAtrInI jIvanadRSTi AtmAnaM satataM jAnan kAlaM naya mahAdyute / [mahAmaa-pAThabheda] prArabdhamakhilaM bhuJjan nodvegaM kartumarhasi // 89 // de mahAdyute hai (mahAmatte)=he moTA bhAgyazALI AtmAnam satatam nAna=AtmA saMbaMdhI satata jJAna meLavato meLavato jitam naya...=samaya pasAra kara, avitam prArabdham muntram =tAruM prArabdha saMpUrNa rIte bhogavatAM radezam tuMm na asi=udvega ke zoka karavo icchanIya nathI. 'AtmAnam satataM jJAnam ahIM 'sva'nI sAcI parakha vize saMketa che. AtmavicAra dvArA; svarUpaciMtana dvArA; jIva, jgata ane IzvaranA saMbaMdho vize manomaMthana dvArA tuM tene jANa. jagatanA bhautika padArthone oLakhavA te jANavuM nathI. te to jgatanI mAhitI bhegI karavA jevuM che. te to 'InpharmeTiva naoNleja' che. 'mAhitIprada zAna che' arthAt te to koI vastu; vyakti ke paristhitinI mAhitI che. mAhitI mATe 'no' 'nI' 'nuM" 'nA' ane aMgrejImAM 'oNk' vaparAya. dA.ta. vastu ke padArthanuM jJAna 'naoNleja ora Inpharamezana 'oN' ena oNbjekTa. paNa ahIM je jJAnanI vAta
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ (271) karI che te to "noleja kepiTala ka" che. arthAta ahIM parabrahma ke AtmajJAnanI vAta che. jemAM jANanAra jJAtA zeyathI bhinna nathI hoto. ane AtmAne jANanAra AtmA ja thAya ke brahmane jANanAra brahma ja bane che. zAstra ane AtmaciMtananA saMdarbhamAM "jANavuM' e nirIkSaNa ke onjharvezana' nahIM ja -ane "Inpharmezana' to svapnamAM paNa nahIM. ahIM to AtmA samagra vizvanuM, brahmAMDanuM adhiSThAna che tema jANavAnuM che. ane te adhiSThAna huM pote ja chuM tevI daDhatA kAyama karavI tene jJAnaniSThA he che. AvI jJAnaniSThA prApta karavA satata, niraMtara, ciMtana karatA rahevuM. ane samajavuM ke je huM jagatanuM adhiSThAna, to adhyasta "jagata" ke jIva'no Aropa kayAM che mujathI bhinna? ane mATe ja huM ja gata; huM ja jIva ane Izvara paNa huM ja chuM. mArA AdhAre ja jIva ane IzvaranI saMtAkUkaDI jevI zodha cAlI rahI che. sarjana ane visarjananI ramata mArA upara ja; mArA dvArA ramAI rahI che. ane tenA saMdarbhamAM ahIM sUcana che ke he mahAmate; he bhAgyazALI; he mAnavadehadhArI; mumukSu; tuM AtmavicAra dvArA jANa ke tuM ja dazya che; tuM ja kaSTA che; tuM ja daSTi che. tArAthI bhinna kaMI nathI tethI tuM ja dazyarUpa thaI gayo che. chatAM tuM ja tane kaSTArUpe joI rahyo che. keTaluM Azcarya che ke huM ja dazya ane kaSTA rUpe mane jouM chuM ane chatAM jANuM chuM ke dRzya ane kaTA banne nathI chatAM bhAse che; pratIta thAya che. A to AzcayanuM Azcarya... kharekhara AtmA parama Azcarya ja che. Ama vicAratAM vicAratAM samaya pasAra karI ane samaya vitAvatAM vicArato jA ke "tuM koNa?" "mana cahe to jaI nepathyamAM saMtAya tuM raMgamAM Ave to jagatanA maMca para dekhAya tuM tArI A darzananI lIlA spaSTa che dIvA samI dazya tuM adazya tuM Izya tuM kaTAya tuM 'kAlaM naya mahAdyute 'kAlaM naya mahAmate' ahIM mumukSunI; mananazIlanI; AtmavicArakanI jIvanapaddhatino nirdeza karatAM jaNAvyuM che ke tuM AtmavicAramAM ja samaya vitAva, nahIM to samaya tane vitAvI deze ane kaheze ke jIvavA khAtara nga je jiMdagI jIvI gayo enI jIvanavAratAnuM mota zIrSaka hoya che."
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ (272). -ganI dahIMvAlA ahIM samaya ApaNo sAkSI bane te karatAM ApaNe ja samayanA sAkSI banIe tevI paddhati darzAvI che ane te paddhati eTale ja AtmavicAraNAno alaukika paMtha mATe ja kahyuM che ke "gAtmAnanuM sAtamuM jJAnanuM #l naya mahA" he bhAgyavAna! AtmaciMtana dvArA ja; bhAgyavazAt je mAnavadeha ane thoDuM AyuSya upalabdha che; teno sadupayoga karI le tArA manane niraMtara vedAnAnAM vAkyomAM parovI rAkha tArI buddhi ane Indriyo dvArA satata brahmAmAM ja ramaNa kara ane sAcA arthamAM brAhmaNa ke brahmacArI thA. je AtmaciMtanamAM samaya vitAve che tene miA bhAsatA jagatamAM kaMI bheguM karavA jevuM lAgatuM nathI mATe te kaupInadhArI rahe che. pratIti rUpe jaNAtA padArtho mATe moha nathI ane tevA asata padArthonI vidAyathI zoka nathI mATe te govanta: zaWI mukta rahe che. jIvanayAtrA mATe ja tevI vyakti prayatna kare che, bAkI AtmaciMtanamAM magna rahe che. tethI ja te bhikSAmAtranA annathI saMtuSTa che. jJAtinA mithyAtvane na jANatAM sarvane mATe tenA hRdayamAM karuNA che mATe vintaH che. tema ja parama bhAgyazALI che evuM zaMkarAcArya bhagavAne "kopIna paMja' mAM kahyuM che. "vedAnta vAkyeSu sadA ramanto bhikSAnamAtreNa ca tussttimntH| azokavantaH karuNaikavanta: jopInevA: u mAvo." IzvaranI zodhamAM ApaNe bhaTakyA karIe chIe, paNa jagata zuM che te apANe vicAryuM nathI. bAkI vizvaracanAthI racayitA kyAM che bhinna? sarjanathI sarjanahAra kyAM che dUra? evo je vicAra kare tenI Izvarodha jyAM che tyAM ja thaMbhI jAya. kAraNa ke vRkSamAM bIjanI jema kriezana" ane "kicaramAM ja 'krieTara" mojUda che, hAjarAhajUra che. paNa vicAra karatAM AvaDe to ja; "manana" samajAya to ja; "ahI" ane "atyAre Izvara rajU thaI zake tema che. mATe ja kahyuM ke AtmaciMtanamAM te bhAgyazALI te samaya vitAva.. mAM paNa je na samajAya to nirAza na thavuM paNa ciMtana cAlu rAkhI.... ApaNI jAtane ja ApaNe prazna pUchavo... ane uttara potAno potAnI jAtane jAte saMbhaLAvavo... kharekhara khudA maLato nathI! to khudane khoI dA.
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ (273) khAmozIthI khudanA khyAlomAM khudane to joI le! AvI rIte khuda ja vicAre ke khalakanA khela jo khoTA to kharI kyAM khumArI? dhana, mAla; khajAnAnI! to pachI draSa khoTo, ane rAga sAco; ke ThaMdra mAtra khoTAM; evA sAcA-khoTAnA vibhAga ja khoTA che, are! khilA pilA ke deha baDhAyA vo bhI agana jalAnA hai" mATe ja priya-apriya; ApaNAMparAyAM, sukha-du:kha, janma-mRtyu; satkAra-pratikAra; vijya-parAjya; saMyoga-viyoga; milana-vidAya; sarva kAMI samayanA vaheNamAM vahI jatI saMjogonI lahero che. ane prArabdhavazAt je koI saMjoganI lahero janme tene janmavA devI; sparzavA devI; vahI jAya to vahevA devI; tuM prArabdhagata Avela saMgathI uga ke zoka na karIza. ane kadI saMjogothI, paristhitithI, prArabdhathI vyathita na thA, paNa AtmavicAramAM samaya vitAva ane prArabdhano pratikAra vinA svIkAra kara. kAraNa ke prArabdha bhogavyA vinA naSTa thAya tevuM nathI; icchAthI chUTe tevuM nathI to pachI "chUTe nA te nibhAvI le, paDayuM pAnuM sudhArI le" (go.mA. tripAThI) prArabdhavazAt je kaMI AvI paDe tenAthI jaladI chUTA thavAno prayatna ke tevA saMjogathI mukta thavAnI utAvaLa karavI; te to karmaphaLadAtA IzvaranI racanAno InkAra karavA jevuM che. je paramAtmAnI pUrva nizcita yojanAno InkAra kare che, te ajANe paramAtmAno paNa InkAra kare che. jyAre je mananazIla che te samaje che ke IzvarathI che kyAM bhinna tenI yojanA; ane Izvare ApaNA mATe je kaMI Ayojana karyuM che, te pratyeka AyojanamAM; saMjogamAM, paristhitimAM; Izvarane ja joIne paramAtmAno ja vicAra karavo; te IzvaradarzanathI jarAya utaratI kakSA nathI. kema ke IzvaranA vicArothI Izvara kyAM dUra che! ane tethI ja AtmavicAraNAne paMthe nIkaLelo pathika kadI utAvaLa nathI karato prArabdhathI chUTavAmAM ke nathI tene utAvaLa prabhudarzananI. teno Dha nizcaya che ke, "utAvaLa e ja kAraNathI nathI karato huM darzananI hakIkatathI vadhu suMdara hakIkatanA vicAro che." 'akhilam prArabdham bhujan udvegaM kartuM na arhasi graMthano nirdeza che ke "tAruM prArabdha bhogavI pUrNa kara; uga ke
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ (274) zoka karavo icchanIya nathI." ahIM jJAnI; ajJAnI; gRhastha ke saMnyAsI; yogI ke bhogI, sau mATe eka mahatvano saMdeza apAyo che ke zoka ke du:kha anubhavyA vinA prArabdha bhogavI ane pUrNa karavuM te ja jIvana sAthe samAyojana karavAnI; gata sAthe anukuLa thavAnI sarvottama cAvI che. jIvanasaMgrAmamAM saphaLa thavA mATe; AtmajJAnanA paMthe pragati karavA mATe, sahajatAthI samajadArI sAthe prArabdhano svIkAra karavo ja rahyo. jo prArabdhano svIkAra saraLatA ane svAbhAvikatAthI nahIM thAya to mAnasika taMga avasthAno menTala Tenzana no vyakti bhoga banaze. ane du:kha sahana karavAnI tenI zakti ochI thaze. titikSAnI kakSA nIcI jaze. satata ciMtAnA humalAthI te ghavAto ja raheze. ciMtA tenA cittane korI khAze. jIvana khavAI jaze. udhaInA rAphaDA jevuM banI jaze. ane tevI vyakti hatAzA, nirAzA, niSphaLatA, bhagnAzAnI AMdhIthI gherAyelo ja raheze. prArabdhanA inkAramAM ke tenI sAme baMDa pokAravAmAM, nathI prArabdhano nAza thato nathI prArabdha dUra jatuM. "are prArabdha to gheluM rahe che dUra mAge to na mAge doDatuM Ave! na vizvAse kadI raheje" (bAlAzaMkara) prArabdhane prabhuno prasAda gaNI svIkAravAmAM ja jIvananI sArthakatA che, jIvananI svasthatA che. prArabdhavazAt je kaMI AvyuM che te badhuM anAyAse AveluM gaNAya ane je prayatna vinA AvI paDyuM che te koI prayatnathI nAbUda karI zakAya tevuM paNa nathI. tethI baLApo, ciMtA, vilApa ke pratikAra ryA vinA ja sukha-du:kha je kaMI AvI paDe tene sahana karavuM. bhogavavuM ane bhogavavAthI ja teno nAza thAya che tema daDhatApUrvaka samajavuM. ajJAnInAM prArabdhakarma to ajJAnI dUra karI zakato nathI ane sahajatAthI sahana paNa karI zakato nathI. paNa jJAnI jevo jJAnI paNa prArabdhakarmanAM phaLa bhogavyA vinA prArabdhano nAza karI zakato nathI. kema ke tenuM prArabdha khUba baLavAna hoya che tevuM 'viveka cUDAmaNimAM samajAvyuM che. "prArthe vanavatta hatu vi pona akSayaH (vi.cU. 454) ane ema paNa kahyuM che ke jJAna thAya chatAM paNa prArabdhakarmanAM phaLa nAza pAmatAM nathI. "jJAnayAhubdha varSa jJAnAnna narasiM" (vi.2452) jyAre jJAnAgni dvArA saMcita ane AgAmI karmano nAza thAya che.
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ (275) "sabhya jJAnahutAzanena vilaya: prAsaMvitAnAminAm (vi.cU. 454) Ama eka vastu nirvivAda che ke prArabdhakarma bhogavyA vinA nAza thatAM nathI ane bhogavavAthI ja naSTa thAya che. je thavAnuM che te nathI thavAnuM tevuM nathI.... te to thaIne ja rahevAnuM. ane je nathI thavAnuM che te kadI zake tema nathI. to pachI zA mATe udvega! ke zoka! prArabdhakarma to hAthamAMthI chUTelA bANa jevuM che. bANa chUTI gayA pachI jo samajAya ke jene lakSya karI bANa choDeluM te to vAgha nathI; gAya che; to paNa have te bANa vacce rokAya tema nathI. have to te lakSyane vIMdhe ja chUTako. ema prArabdhakarmanuM phaLa paNa maLavAnuM zarU thAya pachI vacce aTake tevuM nathI. jevI rIte relavenA zanTiMga samaye enjina DabbAne dhakko mAre che pachI Dabbo pATA para doDe che..;. enjina vinA te doDayA kare che... kAraNa tene dhakako vAgI cUkyo che, eka prakAranI gati maLI cUkI che. have te Dabbo, jyAM sudhI gatizakti pUrNa nahIM thAya tyAM sudhI rokAze nahIM; paNa dhIre dhIre gati dhImI thaze eTale ja Dabbo kyAMka aTakaze. A Dabbo e ja zarIra, tene prArabdharkamano dhakko vAgI cUkyo che.. ane tethI te zarIrarUpI Dabbo; jyAM sudhI prArabdharkamanuM phaLa bhogavyA vinA samApta nahIM thAya tyAM sudhI gatimAM raheze. jIvananA pATA para doDayA ja karaze. ane jeTalo samaya te doDaze teTaluM ja tenuM AyuSya gaNAze. zarIrarUpI Dabbo aMte vRddhAvasthAmAM dhImo paDaze... ane prArabdhakarma bhogavAI jaze.. tyAre tyAM ja baMdha paDaze. paNa vacce aTakaze nahIM. tethI ja samajAvyuM che ke prArabdha bhogavatA udvega ke zoka karavo icchanIya nathI. 'TvemAM tuM na asi jo prArabdhane Izvarano prasAda mAno topaNa zoka karavo nirarthaka che ane jo potAnAM ja karmonuM phaLa mAno topaNa uddega karavo sArthaka nathI. jema ApaNe ja koI vastu kharIdIne maMdiramAM laI jaIe chIe; ane te ja vastu 'prasAda'rUpe pAchI maLe che. tema ahIM paNa prArabdha jo Izvarano; karmaphaLadAtAno; karmAdhyakSano prasAda che to paNa te prasAda ApaNo ja kharIdelo che. arthAt ApaNo ja mAgelo che. ApaNo ja saMgrahalo che; ApaNo ja vAvelo che. kAraNa ke jevAM karma ApaNe karyAM che tevuM ja phaLa ApaNane prabhue ApyuM che. jevAM ApaNAM karma tevAM ja phLa; jevI vAsanA tevI yonI; ane jevI mati tevI gati.. A to sarva-svIkRta siddhAMta che. mATe mane maLeluM jIvana
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ meM mAMgeluM che. mane maLeluM ghara meM ja raceluM che. AvI paDelI vipatti, Apatti ane saMpatti mArAM ja karmanI phaLazruti che. Ama je samajAya to huM ja chuM racayitA mArA vartamAna jIvanano; bhAvi saMpadAno. to pachI nathI Izvarano; nathI napharata saMjoganI; nathI doSa anyano mArI khuzI nAkhuzImAM. kyA saMpadA kyA ApadA prArabdhavaza saba Aya hai | Izvara unheM nahIM bhejatA; nija karmavaza AjAya che . aisA jise nizcaya huvA, rahatA sadA nizcita che ! nahIM harSatA, nahIM zocatA hotA turata hI zAna che | jyAM sudhI ApaNA manamAM, ApaNA samAjamAM prArabdha vizenI bhramaNA samApta nahIM thAya ane tenI spaSTatA nahIM thAya tyAM sudhI prArabdhano sahaja svAbhAvika svIkAra ke inkAra nahIM thAya. Ama prArabdhanA svIkAra ke inkAra mATe prArabdhanuM jJAna jarUrI che. tenI thoDI samaja meLavavA prayatna karIe. karmane samajavA tenA ghaNA vibhAgo che jema ke vANI; mana; Indriyo; zArIrika karma ane mAnasika karma jAgrata ane ajAgrata rIte thatAM karma. karmanAM pracalita nAmomAM nIcenAM vAraMvAra prayogamAM Ave che: karma ...vihita karma niSedha karma ..nitya karma naimittika karma vikarma akarma AgAmI karma . saMcita karma prArabdha karma niSkAma karma sakAma karma kAma karma -prAyazcita karma
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ (277) jemAM mukhya traNa che1. saMcita karma 2. AgAmI karma 3. prArabdha karma. karma: koI paNa karma vaheluM ke moTuM phaLa jarUra Ape che. karma ane phaLa sAthe ja joDAyela che. jyAM karma che tyAM karyA che ane kartA hoya tyAM bhoktA jarUra hoya che. karma vartamAnamAM thAya jyAre phaLa bhaviSyamAM maLe che. karma ane phaLano Izvararacita kAyado evo che ke temAM apavAda nathI. saMcita karma: aneka karmo evAM che ke jenAM phaLa haju maLyAM nathI paNa maLaze to kharAM ja. AvAM karma kartAnA nAme jamA thAya che. dA.ta. roja ramaNalAla 50 karma kare che ane temAMthI temane 30 karmanuM phaLa maLe che ane 20 karmanuM phaLa bAkI rahe che. Ama eka aThavADiyAmAM 140 karmo ramaNalAlanA nAme jamA thAya che. ane eka mahinAmAM 6 karmo bhegAM thAya. Ama, eka varSa ane AkhA jIvanamAM keTalAMya karmo jamA thAya. ane aneka vItelA janmonAM paNa jamA hoya che. Ama, aneka janmonAM je saMcaya thayelAM karyo che tene saMcita karma kahe che. saMcita karma arthAtu je karmonuM phaLa bhogavavAnuM bAkI che. phaLa bhogavavA mATe yonI ke zarIranI jarUra paDe che. tethI jIvAtmA dara janme navuM navuM zarIra ke yonI dhAraNa kare che. kAraNa ke phaLa bhogavyA vinAnAM saMcita kamomAMthI jeTalAM paripakava thAya che, te sau bhegAM thaI, phaLa bhogavavA, navuM zarIra vAsanA mujaba dhAraNa kare che. Ama, vyakti ke jIvAtmAnAM nahIM bhogavAyelAM kamanuM beMka belensa te ja saMcita karma kahevAya che. AgAmI karma: vartamAnamAM je karma thAya ane bhaviSyamAM jenAM phaLa AvavAnA che te AgAmI karma kahevAya che. je karmanuM phaLa maLI gayuM ane bhogavAI gayuM che te karma to La ApIne zAMta thayuM hevAya. paNa jenuM phaLa nathI maLyuM. te karma zAMta thatuM nathI paNa phaLa ApavA prerita thAya che te AgAmI karma kahevAya che. prArabdha karma: saMcita karmarUpI beMka belensamAMthI jeTalAM kama phaLa ApavA paripakava thAya teTalA karma samUhane laIne jIvAtmA navI yonI ke zarIrane dhAraNa kare che. ane janma pachI zarIra je phaLa bhogave che; sukha-du:khano anubhava kare che.. tene prArabdha karma kahevAya che. saMcita karma e dhanuSya che ane prArabdha karma e bANa che. saMcita karmarUpI dhanuSyamAMthI chUTeluM
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ (278) prArabdha karmarUpI bANa chUTyA pachI vacce rokAtuM nathI. jyAre karmaphaLa bhogavAI jAya che tyAre ja te bANanI gati samApta thAya che... ane bANa paDe che. A prArabdha karma te ja AyuSya kahevAya che. prArabdha karma pUrAM thAya tyAre ja zarIrano pAta thAya che. ane prArabdha karma bhogavavA mATe ja zarIra janme che. Ama janmathI mRtyu sudhInI zarIranI yAtrAno AdhAra prArabdha karma upara che. koNa keTalAM karmanAM phaLa bhogavavA Ave che te para jIvanasapharanI laMbAI AdhAra rAkhe che. dA.ta. eka lAkha saMcita karmamAMthI ramaNalAla eka hajAra paripakava karma laI te bhogavavA mATe eka mAbApane tyAM janma le to teno artha e ja ke 'ramaNalAla' nAmanA zarIramAM te jIva eka hajArakarmanAM phaLa bhogavaze tyAM sudhI raheze. ane A eka hajAra karmanuM nAma have saMcitanA badale prArabdha kahevAze. arthAt je saMcita che te ja karma navI yonImAM; navA janma prArabdha karma kahevAya che. have prazna thAya che ke zarIranI jAti; yonI ke bhogavilAsa; sukha-du:kha koNa nakakI kare che? samAdhAna: (1) zarIranI jAti strI ke puruSa ane yonI pazu; pakSI ke mAnavI; te vyaktinI pUrva aTTama vAsanA mujaba nakakI thAya che. ane pUrva vAsanAthI prerAIne ja vyakti karma kare che. ane karmanAM phaLa bhogavavA puna: janma le che. Ama aMte strI ke puruSa nara ke mAdA evI jAti ane yonI prArabdha dvArA ja nakakI thAya che. (2) AyuSya paNa prArabdhanuM ja pariNAma che. (3) ane te ja pramANe artha ane kAma arthAt bhoga ane vaibhava saMpatti paNa prArabdha dvArA ja upalabdha che, kAraNa ke jevAM jenAM karma tevuM ja tene phaLa maLe che. te nyAye ja 'artha' ane 'kAma' be puruSArtha vyaktine sAMpaDe che. temAM puruSa-prayatnanuM kAma nathI. 'artha' ane 'kAma' prArabdhAdhIna che. bAkI garIba kheDUto, majUro, tanatoDa mahenata ane akhaMDa parizrama kare che chatAM temane dhana to nathI maLatuM paNa aDadhA pagArano dArU pI teo zarIre ane arthe kaMgAla ja thatA jAya che. jyAre koI milamAlikane tyAM janme to janmathI ja paisApAtra gaNAya ane keTalAMka to janma pUrve garbhathI ja zrImaMta thaI jAya che... temane 'artha' prAptimAM puruSArtha karavo paDayo nathI paNa prArabdhathI ja teo paisApAtra thayA che.
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ (279). Ama prArabdhathI ja jAti; yonI, AyuSya, artha ane bhoga prApta thAya che. tevuM samajI te bAbatamAM koIe zoka ane uga karavA jevuM nathI " tuM na masi' jene prArabdha karmanI sAcI samaja che te sadA zAnta thAya che, nizcita thAya che. "sukha du:kha aura jIvana maraNa saba karma ke AdhIna hai aisA jise nizcaya havA; hotA nahIM phira dIna hai || jo bhoga Ate bhogatA, hotA na bhogAsakta hai nirlepa rahatA kamase; hotA turata hI zAnta hai | jeo prArabdha samajatA nathI teo potAnI jAtithI pIDAya che. strIonI kAyamanI phariyAda che ke zA mATe strInuM zarIra mane maLyuM! nathI amane svataMtratA! nathI amArI pAse sattA! nathI abhaya! amAre to sadAya samAjanuM niyaMtraNa! kuTuMbanI javAbadArI! abaLAnI upAdhi! rakSaNanI vyAdhi! AvA baLApo kADhatI strIo ane yuvatIothI samAja bharAyelo che. temanA udgAromAM puruSonA varcasvano citkAra che. puruSonI kaThoratAnuM darda che, puruSonI bhramaravRtti mATe napharata che ane temanI niSpharatA mATe ghaNA che, AMtarika ajaMpo che ke AnA karatAM puruSa hota to sAruM. paNa prArabdha badalAya tema nathI. mATe strIoe potAnAM vastro badalyAM puruSanAM kapaDAM paheryAM; nokarI lIdhI; sattAnAM sUtro pakaDavA spardhA zarU karI. jAtinI samAnatA ANavA strIe zuM nathI karyuM? moTara, plena calAvatAM zIkhI, paeNrezuTathI paDavAnuM zIkhI; parvatonAM zikharo sara karyA....basa kema karIne puruSa thavAya che kharuM! svataMtratA ane svacchaMdatAnI dhUnamAM javAbadArImAMthI mukita mATe videzomAM to lagna joIe paNa bALaka joIe nahIM, evI prathA ane jhuMbeza zaru thaI. Ama jAtinA asvIkAramAM strIe mAtRtva paNa khoyuM.... paNa tethI AMtarika zAMti to na ja maLI paNa aMjapo vadhyo. jAti prArabdhagata che. chatAM strIe puruSa thavA, puruSa strI thavA prayatno AdaryA. ane paisAdAre AyuSya vadhAravA prayatno AdaryA ane garIbe atharthi prayatno AdaryA. paNa saunA prayatno adhUrA ja rahyA che, ane raheze. mATe ja AyuSya, jAti, dhana ane bhoga mATe taTasthabhAva rAkhavo jarUrI che. zoka karavo icchanIya nathI. " tuM na masi" jene potAnA prArabdha para acaLa zraddhA che tene kadI dhana ke vaibhava, artha ke bhoga mATe ajaMpo
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ (280). na karavo e ja sanAtana sUtra che. kAraNa ke te meLavavA puruSArtha nakAmo che. ane je potAne apUrNa mAne te ja dhana ke bhogathI, potAne pUrNa karavA prayatna kare. prArabdhano saMpUrNa sahajabhAve svIkAra karanAra athavA prArabdhano inkAra karanAra jJAnI ja AtmaciMtana karatAM karatAM, prArabdha bhogavI athavA saMsArathI mukti meLavI zake. jene atUTa zraddhA che prArabdhamAM te koInI khuzAmata karato nathI ke potAnA zarIranI paNa ciMtA karato nathI. teNe to zarIra prArabdhane soMpI dIdhuM che. ane prArabdha ja zarIranuM poSaNa kare che. prArabdhAnusAra ja zarIrane jarUranI vastu yenakena prakAre koI nimitta dvArA maLI jAya che. zrI raMga avadhUta kahe che ke, "vapu(zarIra) prArabdha poSe che khuzAmata jahAM taNI zAne? pha alamasta svAde; phikara zva:kAlanI zAne? zaMkarAcAryajI paNa e ja vAta "viveka cUDAmaNi"mAM spaSTa kare che ke "rthe puSyati vadhu vapu zarIranuM poSaNa prArabdhathI ja thAya che. Ama jo samajAya ke AyuSyanuM niyaMtraNa prArabdha kare che. zarIranI puSTi ke Arogya paNa prArabdhathI ja thAya che. artha; bhoga ane jAti; sarva kaMI prArabbAdhIna che. to pachI mane bhaya zeno? ciMtA konI? dhana, mAla, milakatanI ciMtA kevI? bhogonI apekSA kevI? A sarvathI muktino eka ja upAya che. mana artha, bhoga ane AyuSya pAchaLa doDe che tene thaMbhAvI AtmaciMtanane mArge vALavuM ane jJAnanA baLathI prArabdha bhogavIne pUrNa karavuM ane AvA prArabdhakSayamAM ja arthathI chuTakAro che. viSayothI vairAgya che. saMsArathI mukti che. "dhanakI jise nahIM cAha hai, nahIM mitra kI paravAha hai Asakti viSayo meM nahIM; prArabdha para nirvAha . saba vizva maTiyAmeTa kara; jo Apa bhI hai miTa gayA! miTakara huvA hai Apa hI; saMsArase so phUTa gayA." Ama prArabdha karma bhogavavAthI ja nAza pAme che jyAre AgAmI karma ane saMcita karma AtmajJAnathI naSTa thAya che. huM brahma chuM tevA jJAnathI saMcita karma nAza pAme che kAraNa ke saMcita karma je jIvAtmAne nAme che te jIvano ja nAza thAya to tenA nAme karma kevAM? beMka belensa jenA nAme che te ja marI jAya to "belensa kevuM? Ama saMcita karmano
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ laya thAya che. ane 'huM che. ane kartA ja nathI ? (281) mAM chuM' tevA jJAnathI kartAno nAza thAya to karma kevuM? ane karma ja nathI to phaLa Ama AgAmI karma no paNa nAza thAya che. AvI rIte traNe karmo jJAnAgnimAM bhasmIbhUta thatAM; janmamRtyunA cakrano aMta Ave che ane jJAna dvArA mukti ke mokSa prApta thAya che. jJAnInA prArabdhanuM nirAkaraNa utpanne'pyAtmavijJAne prArabdhaM naiva iti yacchrayate zAstre tannirAkriyate'dhunA AtmavijJAne tatvane apiAtmajJAna prApta thAya to paNa prArabdham na Dva mukhvati-prArabdha koine choDatuM nathI, rUti yat rAtre brUyate evuM je kaMi zAstramAM saMbhaLAya che tat athunA..... tenuM atyAre (hAla) nirAyite..... nirAkaraNa thAya che. mukhvatiA // 90 // tattvajJAnodayAdUrdhvaM prArabdhaM naiva vidyate / dehAdInAmasatyatvAdyathA svapno vibodhataH // 91 // ( dehAdInAm asatyatvAt tu yathA svapno vibodhata:) yathA vibodhata: svapnaH=jAgelA puruSane jema lAge che tema ja tattvajJAna utpanna thayA pachI tattvajJAnasya udyAt vehAvInAm asatyA-deha Adi tamAmanuM mithyAtva jANyA pachI prArthaM na Dva vidyate prArabdha rahetuM nathI (teno paNa laya thAya che). karma janmAntarIyaM yat prArabdhamitikIrtitam / tattu janmAntarAbhAvAt puMso naivAsti karhicit // 92 // svapna mithyA sanmAntarIyam yat varma-pUrvajanmanAM je karma che tene tat prArabdham kRti nItitam-zAstra prArabdha karma kahyuM che unanmAntarasya amAvA paNa (AtmA)ne janma nathI tevuM jANyA pachI puM puruSane tat naiicit na va asti=(prArabdha) koI paNa prakAre saMbhavatuM nathI.
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ (282) svapnadeho yathAdhyastastathaivAyaM hi dehakaH / adhyastasya kuto janma janmAbhAve hi tatkutaH / / 93 // svapana: yathA madhyata:svapnadeha jema svapnamAM kalpAyo. tathA va = te ja pramANe maya hajI: di A jAgrata avasthAno deha paNa samajavo, maLatI (daza) sanma kuMta:kalpAyelA adhyasta dehano janma kevo? janmAmAve di tata sta: =je (zarIrane) janma ja nathI, to tyAM prArabdha zakA: have evI zaMkA jAge che ke je bhogavyA vinA prArabdha karma naSTa na thAya ane prArabdhanI samApti vinA zarIranuM patana na thAya... to pachI zarIranA patana pachI ja mukti maLe? jIvatAM jo koIne mokSa ja na maLe to jIvanamuktinI vAta kevI? bIjI zaMkA che ke jJAna prApta thayA pachI prArabdhano nAza thAya ke cAlu rahe? jJAna thatAMnI sAthe jo prArabdha naSTa thAya to to zarIra paNa naSTa thaI jAya. to pachI koI paNa vyakti jJAnaprAptimAM utAvaLa zA mATe kare ? samAdhAna: AvI zaMkAnA samAdhAnArthe vicArIe. prazna- prArabdhane jJAnI-ajJAnI samAna rIte bhogave che? uttara- nA, tevuM nathI. temanI bhogavavAnI rItamAM bheda che. prazna- bheda kaI rIte? prArabdhabhogathI to koI bace nahIM? jema zlokamAM kahyuM che ke "AtmavijJAne ja banyuM ? eva muJcati" uttara- hA, e vAta sAcI che. prArabdha koIne choDatuM nathI. pachI jJAnI hoya ke ajJAnI. paNa ajJAnI mAne che ke huM du:kha bhogavI rahyo chuM, prArabdha mAre che. ane te bhogave ja chUTako. te pote duHkhI, dada che tema mAnIne bhogavavAmAM vadhu du:kha, taklIpha, kaSTa anubhave che. jyAre jJAnI mAne che ke duHkha, darda ke sukha-vaibhava je kaMI bhogavAya che te badhuM zarIra dvArA bhogavAya che. ane zarIranuM prArabdha bhale zarIra bhogave, mAre temAM levA-devA nathI. nathI huM sukhI zarIranA prArabdhathI, nathI du:khI zarIranA dardathI. Ama banne prArabdha bhogave che. paNa bhogavavA bhogavavAmAM
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ (283) bheda che. prazna- teno artha e ja thayo ke jJAna hoya to prArabdha bhogavAya chatAM darda ke harSa na thAya. kAraNa ke prArabdhavALA zarIra sAthe ApaNe tAdAtma anubhavatA nathI. ane tethI prArabdha zarIranuM mAnavuM te ja ucita gaNAyane? uttara- hA, tamArI samaja have sudharI; prArabdha to zarIrane ja che. ApaNe to AtmasvarUpa chIe. uparAMta zarIrano janma karmathI ja thayo che mATe prArabdha karma paNa dehanuM ja samajavuM joIe. "mA nirmito duH prArabdha tasya vyatAnuM" (vi. cU. 459) AtmA kaMI koInuM sarjana nathI ane zarIranI jema karmathI AtmA pedA thayo nathI; "navarAtmaka iva AtmA nirmitaH" to pachI AtmAnuM prArabdha kevuM? tethI samajavuM ke karmanAM phaLa bhogavavA je zarIra janmeluM che tene ja prArabdhakarma che. prazna- to pachI jo huM mane zarIra mAnuM to ja mAre prArabdhakarma che, tema ja kahevAyane! jo dehabhAva nathI; to prArabdha paNa nathI, tema ja uttara- "hA, tevuM ja che huM zarIra nathI to prArabdha mAre nathI" ane jo zarIra ja huM chuM to mAre prArabdha che. Ama avidhA ke ajJAnanI nidrAmAM sUtelo hoya; zarIrane ja potAnuM svarUpa mAnato hoya, tene zarIra paNa che, prArabdha karma paNa che. prArabdha mujaba AvatAM sukha-du:kha, dolata-darda che ane te bhogavavA pote ajJAnamAM bhoktA paNa che. tyAM bhogya padArtho paNa che. te padArthone prApta karavAno prayatna paNa che. te prayatnamAM niSphaLatA maLe to tenuM darda paNa che. te dardathI mukta thavA puna: phaLa che. te phaLa bhogavavA puna: janma paNa che. Ama ajJAnanI nidrAmAM sUtelAne "UMghamAM aTapaTA bhoga bhAse." paNa jo ajJAnanI nidrAmAMthI te jAgIne samajI zake ke huM zarIra nathI; to tene prArabdha kyAM! paNa jAgIne jue to ja samajAya ke "jAgIne jouM to jagata dIse nahIM." mATe ja zlokamAM paNa kahyuM che ke jema jAgyA pachI svapna ane tenA padArtho mithyA jaNAya che tema je vyakti tattvajJAna prApta karI ajJAnanI UMghamAMthI jAgI jAya che tenA mATe deha Adi tamAma padArtho miA bane che. ane jene deha ja asat jaNAya tene prArabdha sAcuM kaI rIte jaNAya? "tattvajJAnodayAlUrva pramabdha nava vidAtA"
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ (284) Ama spaSTa che ke zAnamAM prArabdha rahetuM ja nathI. tethI pUrve jaNAvelI zaMkA asthAne che ke zAna thayA pachI prArabdha cAlu rahe ke naSTa thAya? ane prArabdhanAzathI zarIrano paNa nAza thAya... vagere... jJAna thavAthI deha AdinuM mithyAtva samajAya che; tethI deha sAco raheto ja nathI; pachI kyAM rahyo teno nAza sAco? Ama deha ane teno nAza banne khoTAM to tenuM prArabdha kyAMthI sAcuM hoya? eka garIba yuvAne zeThanuM khUna karyuM. kesa cAlyo. maranAranA vakIle khUba joradAra dalIla karI ke khUnIne phAMsI ja maLavI joIe. jyAre khUnInA vakIle bacAva pakSe tene nirdoSa TheravavA purAvA ApyA. ane te khUnIne bacAvavA prayatna karato rahyo. Apa vicAro ke kyo vakIla puNyanuM ane kyo vakIla pApanuM kArya karI rahyo che? kesa cAlato hato. khUba bhIDa hatI. acAnaka adAlatamAM moTo dhaDAko thayo. ane paLavAramAM vakIla, khUnI, sAkSIo, nyAyAdhIza ane prekSako hatA na hatA thaI gayA. have vicAro ke zuM te saunuM prArabdha sarakhuM hatuM? nA bhAI! nA! A to svapna hatuM. svapnanAM pAtronuM vaLI prArabdha kevuM? jyAM vakIla, khUnI, nyAyAdhIza ane zeno janma ja khoTo che tyAM evo prazna ja na Ubho karI zakAya ke kyA karmathI eka zeTha ane bIjo garIba, kyA prArabdhathI eka nyAyAdhIza ane bIje vakIla; ane kyA karmanA phaLarUpe zeThanuM khUna thayuM? eTaluM ja nahIM paNa svapnanAM pAtronuM karma... nathI puNya ke nathI pApa, kAraNa ke te sau pAtro temanAM karma; temano janma; temanuM prArabdha, sarva kaMI pratIti che; bhAsa che; mithyA che. tevuM jJAna jAgrata thayA pachI ja thAya che. ane jAgatAM samajAya che ke svapnasRSTi ja khoTI hatI; bhrAMti hatI, tyAM khUnIne vaLI bhAvi janma kevo? svapnanA koI paNa pAtrane pUrvajanma nahoto chatAM badhuM bhAsatuM hatuM, jyAM sudhI svapna. cAluM hatuM. tevI ja rIte jyAM sudhI ajJAna ane tenI nidrA che tyAM sudhI ja dehabhAva che; dehane karma che, dehanAM kAraNa che ane aMta:karaNamAM kartAbhoktA bhAva che. jyAM sudhI avidyAnI nidrA tUTatI nathI tyAM sudhI karmaphaLa bhogavavA navI navI yonI che.... janma che. zarIra che. ane te zarIrane prArabdha che. prazna- eTale zarIrane ja prArabdha karma che te cokkasa che; tevuM ja tame kahevA mAgo cho?
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ (285) uttara- kRpA karI tame have jAgIne sAMbhaLo! pahelAM meM kahyuM hatuM ke prArabdha zarIrane ja hoya! paNa have kahuM chuM ke zarIrane prArabdha hoya che te paNa bhrAMti che. " zarIrasyApi prArabdhaM kalpanA bhAntireva hi " (vi. cU. 462) jevI rIte svapnanuM zarIra dekhAya; anubhavAya; sukhI- du:khI thAya; janme ane mare chatAM te svapnadeha bhrAMti che. tevI rIte jAgratano deha paNa bhrAMti rUpe ja pratIta thAya che. jAgratanA dehanI paNa hayAtI; janma ane mRtyu mAtra pratIti ja che. arthAt deha kalpita che; Aropa che; adhyasta che. jo dehanA nAma ane AkAra adhyasta hoya caitanya para, to te dehanuM sAcuM astitva ja nathI. jo dehane astitva nathI to janma kyAM ? jo dehane janma nathI to prArabdha kevuM? bhrAMtino vaLI janma kevo ? janma nathI to nAza kevo ? Ama, nathI janma zarIrane ke zarUAta prArabdhane, nathI aMta dehano ke prArabdhano, ane AtmA to anAdi anaMta che. tethI spaSTa che ke nathI prArabdha zarIrane... nathI prArabdha AtmAne... have bIjI zaMkA laIe ke jo prArabdhano bhoga vinA nAza nathI ane prArabdhakSaya vinA zarIranuM patana nathI tethI to zarIranA patana pachI ja mukti ke mokSa maLe; ane jo te sAcuM hoya to jIvanamuktinI je vAta che te vyartha che; khoTI che; te ja sAbita thAya che. samAyAna hakIkatamAM muktinI vAta je baMdhanamAM che tenA mATe che. avidyAnI nidrAmAMthI gADavA mATe che. vAstavamAM je 'sva'svarUpane jANI temAM sthira thAya che tene mATe AtmabhAvamAM, ke 'samabhAvamAM arthAt samatva'mAM, nathI baMdhana ke nathI mokSa... 19 "sA me samatva na muni baMdhaH
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ (286) Ama samatvamAM baMdhana; mukti ke jIvanamukti nathI eTaluM ja nahIM, paNa tyAM prArabdha ke videhamukti paNa nathI evuM aSTAvakra munine rAjA janaka kahe che. kva prArabdhAni karmANi jIvanamuktirapi kva vA / kva tadvidehakaivalyaM nirvizeSasya sarvathA 8 // (a. va. gItA-20/4) Ama uparokta 'jIvanamukti' vizenI zaMkAnuM nivAraNa thaI gayuM. jJAnI mATe to prArabdha ke mukti kaMI nathI. Ama chatAM AjanA samAjamAM; samayamAM jo ApaNe dharmadhuraMdharo; mahAtmAo; ekanI zodhamAM 1008 ane asaMganI zodhamAM asaMkhya Azramo; celAo ane matamatAMtaronI vacamAM birAjamAna thayelA mahaMto; mahAmaMDalezvaro; yogI; maharSi; AcAryo ke bhagavAnone pUchIe... zA mATe Apa saunI pAse aneka saMsthAo; anaMta saMpradAyo; mahelo jevA Azramo; deza-videzamAM tenI zAkhAo; agaNita sevako; cAkaro; bhoga-vaibhava ane vilAsanAM sAdhano che? zuM A upalabdhi mATe Ape vairAgya lIdhelo ? gRhasthAzrama choDelo ? upAdhi svIkArelI? aMtima Azrama apanAvelo! to teo javAba Apaze ke "A to amAruM prArabdha ame bhogavIe chIe.'' AvI vibhUtione pUchavAnI hiMmata koNa kare ke tamArA jJAnamAM tamAruM prArabdha bhasmIbhUta kema na thayuM? jo tamAruM ghara, sagAM, badhuM ja chUTI gayuM... to prArabdha kevI rIte TakI gayuM! khera! bilADIne bAMdhe koNa ghaMTa! te dharmadhuraMdharono ke pUjyapAdono game te uttara hoya chatAM jo prArabdha baccuM hoya to jarUra avighA bacI che. jo dorIne 'dorI' tarIke jANI hoya; pachI sarpa bace nahIM. moM jAya ane pUMchaDI rahe tevuM thatuM nathI. zAstra; saMto ane jJAnIo khI gayA che, kahe che ane kahetA ja raheze. jema aSTAvakragItAe upara kahyuM tema samatvamAM nathI baMdhana; nathI mokSa; nathI zarIra ke nathI prArabdha; nathI karma, kartA, ke nathI bhoktA; nathI pUrvajanma ke nathI bhAvi...punarjanma; ane vartamAnamAM deha ane jagatamAM je utpatti, sthiti ane laya bhAse che; pratIti thAya che; te mithyA che, Aropa che, adhyAsa che. tattvajJAnanI draSTimAM brahmathI bhinna ke atirikta kaMi ja nathI.
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ (287) ajJAnanAzathI prapaMca-nAza upAdAnaM prapaJcasya mRdbhANDasyeva kthyte| ajJAnaM caiva vedAntaistasminaSTe kva vizvatA // 94|| Drava yathA= jevI rIte mAMDaca 35vAnam kR mATI, vAsaNanuM upAdAna kAraNa che, prapannI 35vinam mAnam parva= tevI rIte prapaMcanuM saMsAranuM upAdAna kAraNa ajJAna ja che. 4 velAntaH sina (mAne) naSTa =ane vedAntanA jJAnathI te ajJAnano nAza thatAM viravatA va? =jagata kyAM? (kArANanA nAzathI kAryano nAza che.). yathA rajju parityajya sapaM gRhNAti vai bhrmaat| tadvat satyamavijJAya jagat pazyati mUDhadhIH // 95 // yathA =jevI rIte jhum rinya =dorInA asvIkArathI pramata kaI ve gRti =te ja dorIne bhramathI sarpa manAya che. tavaMtu te ja pramANe mUDhathI: satyam vijJAya =mUDha puruSa dvArA satyane = AtmAne na jANatAM nAtu pazyati =(bhramathI) jagatane (satya) tarIke jovAya che. .. rajjUrUpe parijJAte sarpakhaMDaM na tisstthti| madhaNAne tathA jJAte prapanva: zUnyatA ti: // 66 . gUje rAte =doraDInuM yathArtha rUpa jANyA pachI. savaMdam - titi =(pAThabheda prinirvatiSati)=temAM aMzamAtra paNa sarpa raheto nathI tathA ....= te ja pramANe adhikAne jJAte = adhiSThAnanuM = brahmanuM jJAna thavAthI prapanva: zUnyatAm ti: (pAThabheda prapanna: zUnyatAm vrane)= prapaMca jagata ni:zeSa thAya che. ajJAna ja jagatanuM upAdAna kAraNa che, ane jJAnathI ja jagatano laya thAya che te ahIM spaSTa kare che. je bIja bALI nAkhavAmAM Ave to vRkSa thaI zake nahIM. ema kAraNanA nAzamAM kAryano nAza samAyelo che. chatAM, jo koI kAryasahita kAraNano nAza karavo hoya to mAtra AtmajJAna ja anivArya che. jema khAMDanAM
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ (288). rakamaDAM pANImAM ogALavAthI nAma ane AkArarUpI kAryano nAza thAya ane e khAMDavALuM pANI pI javAthI kAraNano paNa nAza thAya. TUMkamAM, vasamAM rahela sUtarane bALavAthI vasa paNa baLI jAya che. tema ja ajJAna mtanuM upAdAna karaNa naSTa thatAM gata paNa ajJAna sAthe ja nAza pAme che. jAgI javAthI svapnasRSTi ane svapnadraSTA banne adazya thAya che tema ja..anAyAse; vinA prayatna dazya prapaMca naSTa thAya che. jevI rIte dorInuM ajJAna hoya to ja sarpanuM bhAna hoya che tevI ja rIte AtmA je adhiSThAna che tenuM ajJAna hoya che tethI ja prapaMca dekhAya che. ajJAnamAM dorI pote ja sarparUpe dekhAya che. ajJAnamAM brahma pote ja brahmAMDa tarIke bhAse che. dorInuM ajJAna na hoya to sarpa na bhAse AtmAnuM ajJAna na hoya to prapaMca paNa na bhAse. dorInA ajJAnathI ja sarpa ane teno bhaya janme che. paramAtmAnA ajJAnathI ja jIva-jagata janmelAM bhAse che. prakAzamAM sarpa ane teno bhaya banne pUrNa rIte naSTa thAya che. tema ja adhiSThAna AtmAnA atanA jJAnamAM gata prapaMca lezamAtra rahetuM nathI. "dhikAne jJAnane prapannaH tAm tiH" TUMkamA, AtmajJAnathI AtmA gatarUpe bhAsato hato teTaluM ja nahIM paNa jagata-papaMca-satya jaNAtuM hatuM, jema bhrAMtirUpI sarpa sAco lAgato....ane teno bhaya anubhavAto tema ja. paNa AtmajJAna thatAM prapaMcano aMzamAtra satya jaNAto nathI. badhuM ja pratIti mAtra jaNAya che. svapnavatuM jaNAya che. agara sarvasva brahmamaya jaNAya che. Ama jotAM prapaMca che ja nahIM, satu nathI, to temAM deha kyAMthI sAco hoya! je deha ja sAco nathI to tenA mATe zodhAtAM sukha, vaibhava kyAM che sAcAM! dazya mAtra asatu che. chatAM sau paDyAM che saMsAra racavAmAM racelA saMsAranA jIrNoddhAramAM; je nathI temAM sau paDayA mATe ja kahyuM che ke saMsAra prapaMca che. jyAM juo tyAM loko pADavA mATe talapApaDa, tatpara thayA che. loko paDavA prayatnazIla che. jene prapaMca dekhAya, sAco anubhavAya, te bhale paDe, ajJAnI bhale anekamAM paDe, aneka vAra paDe
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ (289). paDI paDIne paDavAmAM paNa je eka naMbarano banI zake to bhale paDe: meM sAMbhaLyuM che ke koI prema kare to kahevAya che ke te premamAM paDyo che. premamAM paDavAnuM ja hoya che. sAcuM che ajJAnI hoya teNe ane vAsanA vadhAravI hoya teNe nisaMkoca paDavuM..... mohamAM paDI.. mohAMdha thavuM karmamAM paDI...kAmI thavuM saMsthAmAM paDI... svAtha thavuM prapaMcamA paDI...prapaMcI thavuM. gAmaDAmAM vIjaLI na hoya, kAdava-kIcaDano rasto hoya ane paDe che..paNa zaheromAM paNa sAMbhaLyuM che ke loko samUhamAM paDe che...phaleTamAM paDe che. phleTa thaI jAya che. abhaNa to paDe! Aje bhaNelA vidvAno paNa paDe che...pothAmAM pothAmAM paDI paMDita thavuM. "vAMcI vAMcI paMDita mUvA, khodI khodI muvA cUvA, bApa e to paDavAnA kUvA." paDo; bhAI paDo; je prapaMca nathI; temAM jarUra paDo; karmanA mahAsAgaramAM paDavuM hoya toya paDo; vAsanA vadhAro; ane potAnuM patana karo." "kRti mahodadhau patana kAraNam phalamazAzvataM gatinirodhakam' -ramaNa maharSi ajJAnIne pravRtti ke karmamAM paDato rokavo nahIM tevuM bhagavadvacana gItAmAM che. kAraNa, jJAna samajaze nahIM, ane karma choDI deze....to tene hAni thaze. " dvimevuM nanayejJAna lInAmuM' (3-ra6) karmamAM AsaktivALA ajJAnIonI buddhimAM bheda utpanna na karavo." tethI ja to saue spaSTa samajI levuM ke je prapaMca kharekhara vAstavika nathI chatAM ajJAnI temAM paDavA mAgato hoya to...paDavA devo...rokyo nahIM ane bhUlathI paNa tene vAsanAkSayanI, karmanivRttinI, ke jJAnathI ja karmo naSTa thAya che tevI vAta na karavI. kAraNa ke pravRttimAM AsaktivALA ajJAnIo kSInAmuM ajJAnI AvI vAta zravaNa karavA TevAyelA nathI. temane evuM ja zravaNa karavuM game jenAthI temanI pravRttine ke ahaMkArane gobo
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ (290). na paDe. paNa pravRttithI je pratiSThA maLe, je jAherAta thAya ane tethI je khyAti maLe; tevuM ja karavAmAM ahamane puSTi maLe che. tethI tevuM ja zravaNa karavA teo TevAyelA che. paNa sAcA sAdhake. mokSanI laganI lAgI che tANe, vairAgyano agni jenA hRdayamAM che teNe, asaMgani:saMganA upAsake kyAreya kazAyamAM..paDavuM nahIM ane je prapaMca hakIkatamAM nathI. temAM to kadI nahIM.... AtmaciMtana-manana ane nididhyAsana e ja sAdhakanAM mumukSunAM sAdhana che ane te ja ciMtana manana jJAnI mATe AtmaramaNanuM medAna Ama jJAnIne prapaMca nathI; paDavAno prazna paNa nathI ane jene prapaMca bhAse te paNa sAvacetI ane sAvadhAnIthI paDatAM paDatAM bacI jAya che. ane paDyo hoya to paNa IzvarakRpAthI puna: Ubho thAya che. paDavAmAM nAmozI nathI, badanAmI nathI, paNa paDIne UbhA nahIM thavAmAM adhogati che, patana che. prArabdha ajJAnIne samajAvavA mATe ja che. dehasyApi prapaJcatvAt prArabdhAvasthiti: kuta: ajJAnIjanabodhArtha prArabdhaM vakti vai shrutiH||97|| darya prapaSyatva =dehamAM paNa prapaMcapaNuM che, BRvyarca masthiti : =to pachI prArabdhanI sthiti kyAM? ajJAnInanodhArtha kRtiH pram vatti =mAtra ajJAnIne samajAvavA mATe ja zrutimAM prArabdhanI vAta che. zaMkA: jo AtmajJAnathI ajJAna naSTa thAya, to tenI sAthe tevuM kArya prapaMca = gata ane temAM rahelo deha paNa naSTa ja thAya che; Ama jo kAraNa ajJAnano nAza thatAM kArya deha paNa naSTa thAya to jJAnaprApti pachI jJAnI ane kevI rIte? samAdhAna: AvI zaMkAnA samAdhAna arthe ja kRtimAM, vedamAM vAta karI che ke "prArabdha ja dehanuM kAraNa che," A vAta mAtra upalaka daSTithI karI che. tethI kaMI jJAnIne deha satya che tevuM nahIM, paNa ajJAnIne
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ (291) samajAvavA mATe ja evuM kyuM che. "ajJAnInananodhArtham' bAkI zrutinuM tAtparya ane hetu to mAtra eka advaita parabrahmanuM varNana karavAno ja che. eka advaita brahmamAM anyanI, bhedanI, bIjAnI zakyatA ja nathI; chatAM jo deha jevuM dekhAya; te janmato dekhAya to te mAtra bhAsa ke pratIti che. deha jIvato dekhAya che paNa che to jaDa; caMdra prakAzato dekhAya che paNa pote prakAzahIna che. tema dehamAM dekhAtuM bhAsatuM caitanya tenuM svayaM nathI. tethI jaDa dehane sAcuM prArabdha mAnI zakAya nahIM. jema sarpa paNa bhrAMti che. chatAM hAlatocAlato bhaya utpanna karato dekhAya che. chatAM sarpanI sattA jema pratibhAsika che tevuM ja dehanuM paNa che. tenI sattA kadI pAramArthika nathI. mATe deha ane tenuM bhAsatuM prArabdha banne mithyA ane asat che. tene AvA ni:saMdeha jJAna pachI jJAnIne zarIra jIve ke mare tenI ciMtA ja nathI. te zarIranA saMtApe kadI saMtapta thato nathI. ane dehanI bhrAMtithI ke sukhathI sukhI thato nathI, saMdehavihIna aparokSa jJAna che ke 'huM ja A AtmA chuM' pachI te kadI koI icchAthI, kAmanAthI, zarIra pAchaLa saMtapta thato nathI; tevuM ja zruti jaNAve che. AtmAnaM cet vijAnIyAt ayam asmi iti pUruSaH / kim icchan kasya kAmAya rarIram anusaMot|| (bu.u.) jJAnIne mana deha jaDa che eTaluM ja nahIM paNa kalpita che, adhyasta che. tethI tene zarIramAM nathI rAga ke nathI dveSa. je vAstavika astitvamAM hoya tenA mATe ja Asakti ke anAsakti hoya; tenA mATe ja moha ke zoka hoya paNa bhrAMti mATe tevuM zakya nathI. mRgajaLa lAMbu Take ke atyAre ja te bhrAMti naSTa thAya tethI jJAnIne harSazoka nathI. ane tevI ja dhAraNA AtmajJAnInA zarIra mATe paNa che. "yaha deha Thahare kalpa taka; yA Aja usakA anta ho| terA na kucha biga bane; yaha jAna kara nizciMta ho|| dinarAta tujhameM hai nahIM; nA hi saberA zAma hai| tU kAla kA bhI kAla hai; phira zoca kA kyA kAma hai" Ama jyAM zarIranI ja jJAnIne ciMtA nathI, tyAM prArabdhanI ciMtA kyAMthI hoya; ane tene mana prArabdhanI svIkRtI ja sAcI hotI nathI. 'vaihasya pravRMtrAt'deha paNa prapaMca ja che. evuM A zlokamAM kahyuM che
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ (292) teno artha ke zarIra pAMca pAMcanA paMcakathI baneluM che. dA.ta. zarIramAM pAMca prANa; pAMca koSa; pAMca jJAnekyio ; pAMca karmendriyo ane zarIra pote paNa paMcamahAbhUtathI banyuM che. Ama pAMca pAMcanA samUhathI banyuM che tethI dehane prapaMca kahe che. uparAMta jagata paNa prapaMca che, ane zarIra gatano ja eka aMza che mATe paNa prapaMca kahevAya che. A prapaMca suSamimAM adazya thAya che tethI prapaMca satya nathI. nitya nathI, tene pAramArthika sattA nathI. prapaMcanA abhAvamAM zarIra ke tenuM prArabdha paNa TakI zake nahIMAma chatAM zarIranI vyAvahArika sattA che temAM koI matabheda nathI ane zarIra sAthe prArabdhanI paNa vyAvahArika sattA che. prArabdhanI vyAvahArika sanA: jIvanavyavahAramAM vyakti hatAzA nirAzAno bhoga thaI paDe che; tethI ja vyavahAramAM te vyaktinA du:khamAM AzvAsana ApavA prArabdhanI vAta kahevAI che. mATe ja jene AghAta lAgyo hoya tene kahevAya che ke sukha-du:kha badhuM prArabbAdhIna che. temAM koI pheraphAra karI zake nahIM. ane mATe ja zoka karavo vyartha che. "vidhinA lekha kadI mithyA thaI zake nahIM." "prArabdha to saMtone paNa hoya che ane tethI ja to temane paNa kevA kevA bhayaMkara roga thAya che. (paNa saMta, jJAnI mAne che ke prArabdha zarIra bhogave che). Ama je mahaMto, saMto, jJAnIo mukta nathI to ApaNe kyAM?" "jJAnathI to AgAmI ane saMcita nAza pAme che, prArabdha to karelAM karmano badalo che tethI te bhogavavAM ja paDe che." Ama, AvI aneka vAto vyavahAramAM prArabdhanA saMdarbhamAM saMbhaLAya che. te mAtra AghAtane haLavo karavA mATe che. ajJAnIne AzvAsana ApavA mATe che. ahIM zruti, upaniSada, smRti ke zAstra athavA saMto paNa laukika ke vyAvahArika daSTie ja ajJAnI mATe ja prArabdhanI vAta kare che. koIe bhUlathI evuM samajavAnI jarUra nathI ke prArabdhanI vAta puruSArthano virodha karavA ke teno inkAra karavA mATe che. kharekhara to dharma, artha, kAma ane mokSa e cAra puruSArthamAM viveka jarUrI che. zuM puruSArthathI maLaze ane zenA mATe prArabdhanI jarUra paDe che? AgaLa vicArI gayA ke artha ane bhoga prArabdha upara AdhAra rAkhe che. jyAre dharma ane mokSa puraSAthadhIna che. AtmajJAna mATe parama puruSArtha mokSa mATe ajJAnanI nivRtti Avazyaka che ane tevI nivRtti satata ciMtana-mananarUpI puruSArtha vinA zakya nathI. Ama dharma ane mokSa puruSArthadhIna che. jyAre artha ane kAma prArabbAdhIna che. banne vAto vyAvahArika che ane ekabIjAnI virodhI nathI. tethI spaSTa
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ (293) samajI levuM ke je huM mane zarIra mAnuM to mAre prArabdha che. ane je huM mane brahma mAnuM to mAre prArabdha sAcuM nathI. je koI evo prazna pUche ke A zarIra, mAbApa vagere kevI rIte maLyA? to tevA praznanA samAdhAna mATe prArabdha ja yogya javAba che. jo tame evo javAba Apo ke zarIra zvare ApyuM che...to pachI kema koIne nIrogI ke koIne rogI; koI ne suMdara ane koIne kurUpa maLyuM? jo bhagavAna ja ape to saune samAna zarIra maLavA joIe. ane je tevuM thayuM nathI to bhagavAna paNa pakSapAtI kahevAya. Ama bhagavAna para doSAropaNa na thAya mATe vyavahAramAM prArabdhathI zarIra maLe che tevo javAba apAya che. koI pUche ke mAbApa koNe ApyAM? temAM paNa javAba Apavo paDaze ke prArabdha mujaba maLyAM che. temAM koInI pasaMdagI cAlatI nathI. nahIM to sau paisAdAra, milamAliko ane udyogapatione ja mAbApa banAve ane temanA ghera ja nizALa ane prasUtigRha cAle. paNa tema thavuM zakya nathI. tethI mAbApa prArabdhathI maLe che tevuM kahevAya che. je Izvara Ape che tema kahIe to kema koIne garIba, koIne paisAdAra; kema koIne lAMbI umara sudhI, koIne thoDA samaya mATe mAbApa maLe che? kema koInAM mAtA ke pitA aMdha? ane koInA rogI? AvA praznonA nirAkaraNa arthe ja prArabdhanI racanA thayelI che. mATe ja kahyuM che ke "ajJAnInanodhAya" have je ema vicArIe ke A prArabdha e karma che ke bhoga? je ApaNe tene karma mAnIzuM to prArabdhathI sukha ke duHkha na thavuM joIe. paNa sukha-du:kha thAya che. jo prArabdha mAtra karma ja hoya to pApa ane puNya ja karmathI janme. have jo prArabdhane bhoga mAnIe to temAMthI mAtra sukha-du:khano ja bhAva thavo joIe. ane koI paNa bhoga bhogavavAthI pApa ane puNyano bhAva na pedA thavo joIe. pachI bhale te bhoga vastu pratyeno hoya ke zArIrika hoya chatAM bhoga bhogavatAM pApa-puNyabhAva jAge che. tethI prArabdha pUrNarUpe bhoga ke pUrNarUpe karma nathI. kharekhara to koI paNa kyiA katvanA abhimAnathI thAya ke huM kartA chuM tevA bhAvathI thAya to ja te karma bane che. je tyAM katabhAva nathI to pApa-puNya kaMI nathI ane je kyiA bhoktatvabhAve=bhoktAbhAve thAya to ja bhoga bane che. je bhogavavAnI kyiAmAM huM bhoktA chuM tevo bhAva nathI to bhoga bhogavAya chatAM sukha-duHkha na janme. Ama prArabdha nathI bhoga chatAM tevuM bhAse che.
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ (294) jJAna dvArA prArabdhanI nAbUdI ahIM svayaM zrutinA zabdo dvArA samajAvavAno prayatna che ke jJAnamAM sarva karmo nAza pAme che. to prArabdha bacI zake nahIM tevI ja vAta gItAmAM to sUcita che ja. jJAnAdi sarvamAM amaratyutte tathA' 4/ _jema agni lAkaDAne bALe che) tema ja jJAnarUpI agni sarva kamena bhasmIbhUta kare che." ane je koI jJAnarUpI agni potAnA hRdayamAM ke buddhimAM prajvalita karI jJAnAgnimAM sarva karmo bALI nAkhe che tene ja gItAmAM paMDita kahevAmAM Ave che. "jJAnabilamAM tamAku: sudhAH" i4/16IL. Ama je vAta smRtie karI che tene anumodana ApatI vAta zruti paNa uccAre che te ahIM samajAvyuM che. kSIyante cAsya karmANi tasmin draSTe praavre| ___ bahutvaM taniSedhArtha zrutyA gItaM ca ytsphuttm||98|| tani pajave che. AtmAno sAkSAtkAra thatAM maya ja kSIyo =A puruSanAM karmo nAza pAme che kRtya thatuM suram vadutvam tam zrutithI je bahu spaSTa ane bahu kahevAyuM tatu niSedhArtha prArabdhanA niSedha mATe ja che, je zrutimAMthI ahIM eka paMkti lIdhI che te zruti muMDakopaniSada che. ane bloka nIce mujaba che. bhidyate hRdayagraMthi: chidyante sarva sNshyaa:|| kSIyante cAsya karmANi tasmin dRSTe praavre||8|| ["kArya ane karaNarUpa te parAtpara parabrahmane tatvathI jANI lIdhA pachI A jIvanI avidyArUpI gAMTha khUlI jAya che, saMzayo cheAI jAya che, ane sarva karmono kSaya thAya che."] A kRtimAM spaSTa che ke jJAnInAM sarva karmono nAza thAya che ane tenI hadayagraMthi chedAI jAya che.
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ (25) hRdayagaMthi eTale zuM? avidyA + kAma + karma maLIne hRdayagraMthi thAya che. jema dorInI gAMThamAM be cheDA ane vacce gAMTha che tevuM ja ahIM paNa che. avidyA vacce che ane kAma ane karma AjubAju che. graMthi chUTe che, khUle che. ke bhUdAi jAya che arthAt graMthinI bhrAMti dUra thAya che. kharekhara tyAM adhyAsa che, graMthi ke gAMTha jevuM nathI chatAM bhAse che. jema 26 mI jAnyuArI ke 15 mI ogaSTa dhvajavaMdana vakhate, dhvajane upara laI jatAM pahelA gAMTha mArelI hoya che. ane jyAre dorIthI dhvaja upara caDAvavAmAM Ave che; pachI bIjI dorI kheMcatAM ja gAMTha khUlI jAya che. ane dhvaja pharake che. je A gAMTha sAcI ja hoya to khUle ja nahIM paNa te khoTI hoya che, tethI khoTI khoTI khUlI jAya che. ane khoTI chatAM sAcI bhAse che. A gAMThane slipa noTa ke sarakatI gAMTha kahe che. tevI ja rIte hRdayagraMthi paNa khoTI khoTI gAMTha jevI ja che. ane avighAthI te sAcA jevI lAge che. jJAna thatAM ja avidyA rahetI nathI ane tethI avidyAnA AdhAre TakelAM kAma ane karma paNa rahetAM nathI. jJAna thAya ke "huM akarma akartA chuM" pachI karma kevuM? ane jJAnathI samajAya ke "huM pUrNa chuM" pachI koI paNa vastu mATe kAmanA kevI? Ama AkhI graMthi ja jJAnamAM chedAI jAya che. tethI ja "huM kartA chuM" ke "bhoktA chuM' huM karmathI baddha chuM ke mukata chuM!" "puNya-pApa ke prArabdha karmano nAza che ke te bhogavavAM ja paDe." AvA aneka saMdeha jJAnathI chedAI jAya che. kSIyaoN gArca maNi' kRtimAM je spaSTa kahyuM ke jJAnathI sarva karmono nAza thAya che. te eTalA mATe ja kahayuM che ke karmo naSTa thAya pachI karma dekhAya, bhAse, pratIti thAya chatAM zarIranAM, mananAM ke indriyanAM karelAM karmo baMdhanamAM nAMkhI zake nahIM. kAraNa ke jJAnIe 'kata" no ja saMhAra kya che. "ka" nI kabara para te Ubho che. ane Avo jJAnI katabhAva vinA; karmanA abhimAna vinA jaje karma karato jaNAya topaNa samajavuM ke te karmathI baMdhAto nathI. jema baLelI dorI kAthInI dorI, rakhiyA rUpe che chatAM AkAra to dorIno ja che paNa have tenAthI kaMI bAMdhI zakAya nahIM. tevI ja rIte jJAnIne phaLa utpanna karavAnI zaktithI vihIna thayelAM karma bAMdhI zake nahIM. tauparAMta jJAnI svarUpe to sarvavyAsa, nirAkAra
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ (296) AtmA che. je AkAza na baMdhAya to AtmA kevI rIte baMdhAya? chatAM sarva sAmAnya anubhava che ke ame karmathI baddha chIe. jene Avo anubhava che baMdhanano teo ja chUTI zake che. jevI rIte svapnamAM tamane koI cora bAMdhe.. to chUTavA tamAre konI madada levI paDe? keTalAM klAka sudhI kyA prayatno karavA paDe? are! kaMI karyA vinA, koInI madada vinA mAtra svapnamAMthI jAgI javAthI ja svapnanA core bAMdheluM baMdhana chUTI jAya che. have vicAro, jAgavA mATe zuM karavuM paDe? kaMI ja nahIM te mAtra jAgIne jANavAnuM ke A svapna nathI. tevI ja rIte ajJAnanI nidrAmAMthI jAgIne joIzuM to kartA, karma, kAma, avidyA ke saMzaya kaMI ja bacaze nahIM. ane je karma ja nahIM rahe to prArabdha kevI rIte haze? mATe ja kahyuM che. "kSIya vAstha smafja" ahIM "mafja evuM bahuvacana vaparAyuM che teno artha tamAma karma thAya. jemAM saMcita, AgAmI ane prArabdha traNe karmono samAveza thaI jAya che. jJAnAgnimAM be karmo bhasma thAya. ane prArabdha bace tema thaI zake nahIM. ane tethI ja ahIM bahuvacanano prayoga che. svAmI vidyAraNya paNa tevuM ja potAnI dIpikA-vyAkhyAmAM jaNAve che. " ti vahurva yatapura nItiM tattatridhArtha pravyAmAvatiSavinA" tAtparya e ja che ke prArabdha karma paNa jJAnathI naSTa thAya che tevuM darzAvavA mATe ja ahIM zrutie bahuvacanano prayoga karyo che. jJAnaprAptimAM je kartA ja nathI to karma kevuM? je karma nathI to puNya ke pApa kevuM? tema ja karma ja nathI to tenuM phaLa ke bhoga kevAM? je phaLabhoga nathI to prArabdha kyAM? jo bhoga nathI to sukha ane du:kha paNa nathI. mATe ja kahyuM che ke jJAnamAM nathI kartA, nathI bhoktA; mATe nathI kaMI pApa ke puNya ne nathI sukha ane duHkha; tethI ja nathI svarga ke naka, nathI sadgati ke avagati... tyAM to che mAtra eka alA, svasvarUpa, parabrahma. maganalAle prathama vAranAM lagna 1960mAM kyAM bIjI vAra 1975mAM teo paraNyA ane trIjI vAranAM lagna 1980mAM thayAM ane acAnaka teo hAlathI 1983mAM gujarI gayA to sauthI prathama vidhavA koNa thayuM...ane sauthI chelluM koNa vidhavA thayuM? are! traNe traNa ekasAthe ja vidhavA thAya, AgaLapAchaLa na thAya ane koI avidhavA rahI zake paNa nahIM.
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ (297) tema ja AtmajJAna thatAM kata pote ja mRtyu pAme che. ajJAnathI ja kartA hato. have jyAM kartA ja nathI tyAM karma kevAM? pachI te AgAmI, saMcita ke prArabdha hoya temAMthI koI bacI zake nahIM. A carcAnA aMte phalita thAya che ke prArabdhanI carcA ke nirdeza mAtra ajJAnI mATe che. ane prArabdhano paNa jJAnamAM nAza thAya che mATe zrutimAM bahuvacana vAparI spaSTatA karI che ke "kSIne vAca varmAna." prArabdhano svIkAra e ja yuti ane vedAntano InkAra moTA bhAge jIvanamAM saune AzvAsananI jarUra paDatI hoya che. kAM to jAte ja manane manAvavA athavA bIjAne madada karavA temAM prArabdhano siddhAMta khUba ja upayogI nIvaDyo che. ane upayogitAnI daSTie prArabdhano svIkAra karavo te ja DahApaNabharyuM pagaluM che. tevI zaMkAnA saMdarbhamAM ahIM zlokamAM jaNAvyuM che ke nA, te yogya nathI. tema karavAthI to ApaNe jAte ja vedAntavicAranI viruddha jaIzuM ane ApaNe ja ApaNA mATe hAnikartA puravAra thaIzuM. ucyate'jJairbalAcvaitat - tdaanrthdvyaagmH| vedAntamatahAnaM ca yato jJAnamiti zrutiH // 99 // tat vattA ma 3jo = jo ajJAnIo baLapUrvaka (prArabdha) svIkAre talA anarthayAma: = to be anartha doSa prApta thAya, velAnta matadAnam = vedAntanA matanuM khaMDana thAya 2 yata: jJAnam rUti zrutiH - ane je kRtithI AtmajJAna thAya che te zruti khoTI Thare. je ajJAnapUrvaka baLajabarIthI prArabdhano svIkAra karavAmAM Ave to zlokamAM jaNAvyuM che ke be anarthadoSa prApta thAya che. te samajIe. | 'tA manaWyAma:' (1) prathama to velAnA matadAnam = vedAntanA matanuM khaMDana | vedAntano mata che ke mokSa che ane te mAtra jJAnathI prApta thAya che. have je prArabdhano svIkAra karavAmAM Ave to jJAnaprAptinI jarUra rahe nahIM
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ (298) ane prArabdha mujaba darekane vahelo ke moDo mokSa maLaze ja. jayAre vAta to spaSTa che ke jo te na muktiH' jJAna vinA mukti nathI ane "jJAnanuM muktiH' jJAnathI ja mukti thAya che. have prArabdhanA svIkAramAM jJAnano InkAra che. ane jo jJAna ja jarUrI nathI to to mokSa paNa jarUrI nathI. kAraNa jJAna siddha na thAya to mokSa paNa siddha thato nathI. jyAre vedAnta mujaba mokSa che. Ama mokSa asiddha thAya che, te ja vedAnA matanuM khaMDana che. AvI vAto to paDadA uparanAM citro jevI che. paDadA uparanAM citro dAvo kare ke "paDado sAva khoTo che. jo je chetarAtA paDadAthI." paNa prekSako jANe che ke paDadAne khoTo kahenArAM citro pote kevAM che. aneka citro AvIne cAlyAM gayAM. traNa klAkamAM to temanI hastI paNa bhUMsAI gaI.. are.. pAvara phela thatAMnI sAthe ja bolatAM baMdha thayAM; chatAM paDado to hato tyAMnI tyAM. citro Ave ne jAya; paDado nahIM! citro phala jAya! paDado nahIM. jema paDado adhiSThAna che, tema AtmA adhiSThAna che. ane AtmA jJAnasvarUpa che tethI jJAna asiddha thAya tema nathI. ane AropanI vAtothI prArabdha svIkArAya tema paNa nathI. (2) bIje doSa che ke je zrutithI jJAna thAya che te kRtio paNa khoTI Thare "yata: jJAnaM ti zrutiH" muMDaka-zrutimAM spaSTa che ke je koI te parabrahmane jANe che te parabrahma ja thaI jAya che." " ya ra re tamaM vahAve drava mati" ane te paNa spaSTa che ke te uparAvaranA jJAnathI tamAma karmo naSTa thAya che. "kSIyo vAya tasmina che pAra karyo naSTa thAya che kAraNa ke AtmAnA jJAnathI kartA naSTa thAya che. je ApaNe AtmAne ja kartA mAnIe to to teno mokSa ja nathI. kAraNa ke kartA hoya to karma hoya; karmane phaLa hoya; phaLa bhogavavA koI zarIra hoya; eka zarIrathI phaLa na bhogavAya te bIjuM levuM paDe; tethI punaH janma thAya; bIjA janma phaLa bhogavavA mATe pAchuM karma karavuM paDe, tenuM puna: phaLa jAge... Ama janma=mRtyunA ke karma-phaLanA cakathI koI chUTI zake ja nahIM, ane koI kadI mukta ja thaI zake ja nahIM paNa jyAre zrutie muktinI
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ (299) ane jJAnanI vAta karI che tyAre jJAna ane mokSa banne che. zruti khoTI nathI. kAraNa ke kartA ane karmano nAza che. karmano nAza che tethI ja kahyuM che ke na puchyuM ne pApaM na sauhyaM na vu:vuM" karma nathI tethI ja huM puNya ke pApa nathI; bhoga nathI tethI huM sukha ke duHkha nathI. Ama karma nathI te ja sUcave che ke huM kartA nathI. Ama vicAratAM prArabdhano kadI svIkAMra thaI zake nahIM. ane anaMta RSimunionI aparokSa anubhUti jevI zrutiono InkAra paNa thaI zake tema nathI. nididhyAsana: jJAnaprAptinuM sAdhana tripaJcAGgAnyatho vakSye pUrvoktasya hi labdhaye / taizva sarve: savA bArya nividhyAsanameva tu|| 100 // pUrvoktasya hi tabvaye = pUrve prathama kahelA AtmasvarUpanI prApti arthe tripazcAAni atha: vakSya = paMdara aMgo kahuM chuM 3 = mATe tai: savai: = te sarva (aMgo) thI = nividhyAsanam v savA vhAryam - sadA nididhyAsana karavuM jarUrI che. nityAbhyAsAdRte prAptiH- na bhavet saccidAtmanaH / tasmAd brahma nididhyAset jijJAsuH zreyase ciram // 101 // nityAbhyAsAt te = nitya abhyAsa karyA vinA sannivAtmanaH prApti: na mavet tasmAt = je sat cit svarUpa AtmA che tenI prApti nathI, tethI. = jijJAsuH zreyase brahma ciram nididhyAset jijJAsu ke mumukSue potAnA zreya mATe lAMbA samaya sudhI nididhyAsana karavuM joIe. atyAra sudhI jJAnanI carcA-vicAraNA karI ke jJAnathI ajJAna dUra thAya. ane te dUra thatAM, na rahe prArabdha, na bace koI karma, ane AvA aparokSa jJAnathI ja mukti maLe che. AvI vicAraNA atyAra sudhInA zloko dvArA thaI. AtmajJAna zuM che te samajAyuM... paNa te jJAnanI prApti kevI rIte thAya che te samajavA have jJAnaprAptinA sAdhanonI carcA Ave che.
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ (300) je nididhyAsanane jJAnaprAptinuM mahattvanuM sAdhana ahIM kahevAmAM AvyuM che te vAta AcArya zaMkarAcAryajInI ja nIpaja nathI. temanI mahAnatA ane namratAno anubhava to AgaLa paNa thaI gayo che. teo moTA bhAge zrutinA saMbaMdhamAM, saMdarbhamAM ane zruti-svIkArya hoya tevI ja vAta kare che. ane dRSTAMto paNa zrutinA ja zabdomAM jyAM jarUra jaNAya tyAM Ape che. ahIM paNa nididhyAsananI vAta zrutisaMmata che. ane jJAnanA anivArya ane aMtima sAdhana tarIke RRSi yAjJavalkayajI paNa nididhyAsanane ja gaNAve che. bRhadAraNyaka upaniSadamAM A vAtano ullekha khUba ja spaSTatA, dRDhatA ane gaMbhIratApUrvaka karavAmAM Avelo che. bRhadAraNyaka upaniSadamAM be prakhara brahmavAdinI strIono ullekha che. jemAM eka gArgI ane bIjI maitreyI. RRSi yAjJavalkya jyAre aMtima AzramamAM pravezavAnA hoya che te pUrve potAnI banne patnIo, kAtyAyanI ane maitreyIne potAnI milakata vaheMcI ApavA bolAve che. maitreyI khUba ja vivekI ane vicArazIla hatI. teNe vicAryuM ke yAjJavalkayajIne evuM te zuM maLyuM che ke jethI teo dhana, dolata, patnI, ghara badhuM ja choDI javA tatpara thayA che? ane tethI teNe dhanano svIkAra na karyo; kAraNa dhanathI koI amara thaI zake tema nathI evuM teNe yAjJavalkya RSinA upadezathI ja sAMbhaLyuM. "amRtattvasya tu nAzAsti vitteneti" sAdhana ja ane aMte maitreyIe to kahyuM, "je dhanathI amaratAnI AzA ja nathI to pachI te dhanane laIne huM zuM karuM? mane to jenAthI amara thaI zakAya tevuM ja kaMI kaho. amRtattvanuM amaratAnuM huM jANavA mAguM chuM. mane bIjuM kaMI joItuM nathI.'' A praznanA uttaramAM jJAnanI carcA zarU thaI ane aMte je sAdhana yAjJavalkayajIe carcAne aMte jaNAvyuM te nIce mujaba che, jemAM nididhyAsanano nirdeza che. yAjJavalkyajIe kahyuM "are! maitreyI! A AtmA darzanIya che, zravaNIya che, mananIya che ane nididhyAsana karavA yogya che.'' - - " AtmA vA are draSTavyaH zrotavyo maMtavyo nididhyAsitavyaH" draSTanya: arthAt darzanIya che. ahIM darzana eTale jovuM nahIM paNa jANavAnA arthamAM che. ane 'jovuM' tevo bhAva laIe topaNa jJAnacakSu dvArA
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ (301) ja darzanIya che. "vimUDhAnAnupazyanti pazyanti jnyaanckssussH"| ane jJAnacakSu dvArA jevuM - te ja jANavuM che. eTale darzanIya arthAt AtmA potAthI judo nathI tema jANavA yogya che. sAkSAtkAra karavA yogya che. zrotavya: athatuM zravANIya che. AtmA zrotriya brAhmaniSTha guru dvArA zravaNa karavA yogya che. zabdapramANa che tethI ja zravaNa dvArA abheda advitanuM jJAna zakya che. maMtavya. arthAt AtmA mananIya che. manana, ciMtana dvArA AtmA "sva svarUpa che tema jANI zakAya tema che. nividhyAtivya. arthAt AtmA vize dhyAnano prayatna thaI zake tema che. "sva"svarUpane ke AtmAne jANavA dhyAna, dhyAtA, dhyeya eka thaI jAya tevuM ciMtana zakya che. Ama, nididhyAsana eka mahatvanuM sAdhana che te vAta kRtimAM che ane tevI ja kRtisaMmata vAtane zaMkarAcAryajI paNa jJAnanuM aMtima ane zreSTha sAdhana mAne che. mATe ja A zlokamAM temaNe kahyuM che ke "nividhyAsana iva salaiI - sadA nididhyAsana karavuM jarUrI che." Ama jotAM samajAya che ke jJAnaprAptinAM zrutisaMmata sAdhanomAM mukhya traNa che: (1) zravaNa (2) manana (3) nididhyAsana. A traNemAM sAdhana-zreSThatvanI daSTie nididhyAsana zreSTha, uttamottama sAdhana che evuM zaMkarAcAryajI "vivecUDAmaNi"mAM dazava "kRteH rAtA vidyArnananuM mananArA nididhyAsaM lakSaguNamanantaM nirvikalpakam // 365 // "zravaNa karatAM manana so gaNuM uttama che. manana karatAM nididhyAsana lAkha gaNuM uttama che." Ama nididhyAsana sarvazreSTha sAdhana che. mATe ja te nididhyAsana karavAnuM sUcana ahIM paNa che. eka vastu sadA yAda rAkhavI ghaTe ke game teTalAM pustako vAMco, kathAo sAMbhaLo, saMskRta bhASAnA game teTalA vidvAna bano, vyAkaraNanA AcArya bano, athavA zAso kaMThastha karo. paNa jyAM sudhI
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ (302) nididhyAsana thaze nahIM tyAM sudhI sAkSAtkAra, AtmajJAna ke muktinI dizAmAM pragati thaI zakaze nahIM. tethI AtmavicAra ke mokSamArge aMte to nididhyAsana ja karavAnuM che. to zA mATe atyArathI ja tenI zarUAta na karavI? ghaNAne prazna thAya che ke nididhyAsana kyAM sudhI karavuM? keTalA divasa tenuM anuSThAna karavuM ke upAsanA karavI? Avo prazna karanAre vicAryuM nathI ke ApaNuM ajJAna keTaluM jUnuM che! jyAM sudhI ajJAna dUra na thAya tyAM sudhI nididhyAsana karavuM jarUrI che. prapaMcanI nAbUdI thAya ke ajJAna dUra thAya, tyAM sudhI satata nididhyAsana karavuM joIe. tevuM sUcana ahIM zlokamAM jaNAvyuM che ke "vividhyAsanama gva sa phArya" athatu jyAre huM kartA chuM, bhoktA chuM, deha chuM, janmamRtyuvALo chuM tevI bhrAMti samApta thAya tyAre ja nididhyAsana samApta karavuM... bAkI tene sadAnuM kArya samajI anusaravuM. e ja mumukSuno aMtima mArga che. AthI bhakta kavi narasiMhe kahyuM che, jyAM lagI AtamA tatva cInyo nahIM tyAM lagI sAdhanA sarva jUThI." sAdhakanI aMtima sarvazreSTha sAdhanA nididhyAsana che. e ja saMcita, AgAmI ane prArabdha karmane bhasmIbhUta karavAno AkharI upAya che. ApaNA aneka janmonA pUrvasaMskAro eTalA badhA daDha thayelA che ke UMdhamAM paNa koI ApaNuM nAma bole to ApaNe jAgI jaIe chIe. ApaNe kadI vicAratA nathI ke ApaNe nAma nathI ane te nAmavALI AkRti ke deha paNa ApaNe nathI. eTaluM ja nahIM paNa khoTA tAdAtma dvArA evA to ApaNe bhramaNAmAM paDayA chIe ke ApaNe kaMI karyuM nathI; kaMI karI zakIe nahIM; ApaNe khAdheluM anna paNa ApaNe pacAvI zakIe tema nathI ane pacAvatA paNa nathI. bhagavAne to gItAmAM kahyuM che, "huM ja cAre prakAranAM anna pacAvuM chuM" pAri mana turvidha" chatAM ApaNe mAnI beThA chIe ke "huM pacAvuM chuM, huM ja khAvAnI kriyA karuM chuM Ama ApaNe kartA banI beThA chIe ane narasiMha mahetA kahe che tema "huM karuM huM karuM e ja ajJAnatA, zakaTano bhAra jayama zvAna tANe" kartAnA svIkAramAM ja karma, phaLa ane bhoga che. have vicAratAM samajAya che ke "huM to zarIranA, mananA, IndriyanA karmano sAkSI chuM. akamI ane aka chuM. chatAM daDha tAdAsyathI rIDhA thayelA saMskAra nIkaLatA nathI, ane AvA saMskArone nirmULa karavA mATe be-pAMca divasanA ke ekAda mAsanA prayatno
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ (303). kAma nahIM Ave. tethI ja ahIM jaNAvyuM che ke "nityAgAdine ra mata sarvAlAmaH" nitya abhyAsa karyA vinA sat cit svarUpa paramAtmAnI prApti thatI nathI. janmojanmanAM, yugonAM baMdhano toDavAM ane paramAtmA sAthe ajJAnane kAraNe thayelo viyoga joDavA satata, niraMtara, lAMbA samaya sudhI jijJAsue nididhyAsana karavuM tema kahayuM che. "nisAsu zreya huM vim nividhyAta" te upara vicAra karIe. nididhyAsana eTale zuM? dhyAnano prayatna te nididhyAsana kahevAya che. moTA bhoge loko nididhyAsanane dhyAna, samaje che. dhyAnamAM to bheda che. vaita che. dhyAna, dhyAtA ane beya ke upAsaka, upAsanA ane upAsya deva; sAdhaka, sAdhanA ane sAdhya-ema tripuTI che. jyAre eka advaita brahmanI anubhUtimAM anyanI zakyatA ja nathI. tethI jo brahmanuM koI dhyAna kare to beya vastu brahma eka, dhyAtA bIjo ane dhyAnanI prakriyA trIjI ema traNa vastu thai. tethI eka, akhaMDa advaitanuM dhyAna na thaI zake. paNa tenuM to "sva" svarUpe jJAna thaI zake. advitIya bhAvamAM sthira thayA pachI to tyAM pUjA paNa zakya nathI "sthite-dvitIyamAmina tha pUnA viviyate' to pachI dhyAnano to prazna ja nathI-jayAM sarva eka-abhinna thai gayuM che tyAM koNa konuM kevI rIte dhyAna kare? vividhyatana nividhyAsana ahIM ni:=e upasarga che, ane vidhyAsanano artha dhyAnanI IcchA evo thAya che. tethI dhyAnanI icchAthI thayelo evo prayatna te nididhyAsana che. paNa nididhyAsana te dhyAna nathI. brahma ke AtmA dhyAnano aviSaya che. viSaya tarIke AtmAne jANavo te nahIM jANavA jevuM ja che. AtmA na to daSTino manano ke tarkabuddhino viSaya banI zake tema che. tethI jevI rIte mokSanI icchAne mumukSA kahevAya che, jANavAnI IcchAne jijJAsA kahevAya che; jIvavAnI icchAne jijIviSA kahevAya che te rIte dhyAnanI IcchAne vidhyAsana kahevAya che. ni upasarga AgaLa mUkavAthI vividhyAsana zabda bane che. ane e zabdathI brahmaciMtanano prayatna avo artha thAya che.
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ (304) dhyAna ane nididhyAsanamAM zuM taphAvata che? nididhyAsanano artha ApaNe joI gayA, temAM dhyAna ke ciMtanano mAtra prayatna che, prayAsa che. dhyAna zabdano artha che-ciMtana ane dhyAnanA bIjA arthamAM dhyeya, dhyAna ane dhyAtA evI tripuTIno paNa samAveza karAya che. dhyAna zabda "dhye cintAyAm'dhAtuthI banyo che. jo koI sAdhaka, mumukSu ke vicAraka sabaLa prayatnapUrvaka AtmaciMtanano prayAsa kare, agara dhyAnanI icchAvALo prayatnamAtra kare athavA nididhyAsana kare to mAtra AvI ciMtananI ceSTA ja moTA bhAganAM vighno dUra karI de che. arthAt dhyAna nahIM paNa teno prayatna ja asaMbhAvanA ane viparIta bhAvanAne dUra karI AtmajJAna tarapha vyaktinI pragati karAve che. asaMbhAvanA arthAt saMzaya mukhya saMzaya be prakAranA che: (1) pramANagata (2) prameyagata. dA.ta. zruti e pramANa che. tethI zaMkA thAya ke zruti ke upaniSadomAM jIva-brahmanA bhedano ke abhedano nirNaya haze? A zAstro upajAvI kADhelAM haze ke sAcAM haze? AvI zaMkA pramANagata che. jyAre jIva ane AtmA kharekhara juA che ke abhinna che tevI zaMkA prameyagata kahevAya che. AvA saMzayone asaMbhAvanA kahe che. satata nididhyAsanathI AvI bhAvanA nirmULa thAya che. ane je viparItabhAvanA vighna tarIke hoya jevI ke "jIva ane brahmano bheda sAco che." "jIva, gata ane Izvara traNe sAcAM che", "jIva kvI Izvara ke brahma thaI zake ja nahIM", "zarIra satya ja che" AvI bhAvanAne viparItabhAvanA kahevAya che to te paNa nididhyAsananA baLe nirmULa thAya che. ane parabrahma 'sva'svarUpathI abhinna che tevI aparokSa anubhUti thAya che. A ja che alaukika prabhAva nididhyAsanano. nididhyAsananAM aMgo bhagavAna zaMkarAcAryajI ahIM potAnI vicakSaNa buddhi ane agamya viveka dvArA nididhyAsananAM aMgo jaNAve che. temaNe upayogamAM lIdhelA yaniyama jevA zabdo ke nAma taddana aparicita nathI chatAM sarvasAmAnya vyavahAramAM pracalita paNa nathI. arthAt A zabdo arvAcIna nathI, prAcIna che. paNa te zabdonuM ke nAmanuM arthaghaTana purANuM nathI. temaNe karelI nAmonI navI vyAkhyA koI paNa vyakti ke saMpradAyanI aMgata mAlikI nathI. ['parsanala prAIveTa proparTI oNpha e parasana ora kalTa"] yama, niyama, tyALa vagerenA
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ (305) temaNe karelA artho mukta che ane sAthe sAthe rUDhicusta nathI. temane to jIvananA aMtima lakSyanA saMdarbhamAM dareka nAmanuM tAtparya zuM che temAM ja rasa che. mokSamArganA pathikane ke baMdhanamAMthI chUTavA taraphaDiyAM mAratA dareka sAdhakane kaI rIte madadagAra thaI zakAya, mArgadarzana ApI zakAya, khoTe raste jato aTakAvI zakAya te ja hetune dhyAnamAM rAkhIne temaNe nididhyAsananAM vividha aMgonI vyAkhyA ApI che. ApaNe tyAM zabdonA artho zodhavAne badale tenA anarthono vadhu upayoga thAya che. dA.ta. "viveka zabda AtmA-anAtmAno bheda pArakhavA vaparAya che paNa Aje to koInA ghera mahemAna thaIe. ane je sAmenI vyakti cA-nAsto na karAve e to ThIka paNa je pANIno bhAva pUche paNa nahIM to te vihIna kahevAya. ane cA pivaDAvavAnI IcchA na hoya chatAM pUche te vivekI gaNAya. tevuM ja che 'mithyA' zabdanuM-je zabda, samaga dazyaprapaMca anubhavAya chatAM sat nathI tevuM samajAvavA vaparAya che te Aje jyAM nukasAna thAya te mithyA; lAbha thAya te sat te arthamAM vaparAya che. ane mithyA zabda rasoDAmAM, bAtharUmamAM zAkamArkeTamAM sau sthaLe vaparAto thaI gayo. tethI 'miA' zabdanuM gAMbhIrya paNa 'mithyA' jevuM ja thaI gayuM che. tevuM ja kaMIka Adi zaMkarAcAryajInA samayamAM cama:,niyama:,tyA:deza, mAna,mAsanamuM vagere nAma ke zabdo mATe thayeluM. dareka saMpradAye tenA artho khoI anartho sarjayA tethI sadehanA vaMToLa UmaTayA ane sAcA artho khovAI gayA. ciMtana-mananarUpI svarUpanI sAcI sAdhanA artha-anarthanAM vamaLomAM bhamavA lAgI. temAMthI AtmavicAraNAne mArge vaLelA lokAne ugAravA mATe prAcIna nAmonI ahIM arvAcIna vyAkhyA ApavAnI AcAryazrIe kRpA karI che. ApaNe je "zabdo'nA-nAmanA sAcA artho grahaNa karavA ane te mujaba sAdhanA karavA tatpara nahIM thaIe to kadAca artho, anarthonA araNyamAMthI ane zabdanI jaMjALamAMthI brahmano rasto zodhI nahIM zakIe "arthanA durvyaya thakI yA vyartha zaMkAo vaDe satyanA bhedo sahajamAM koI dI'nA sAMpaDe jIva mArI sAdhanA kara ekadhArI to ja che; zabdanI jaMjALamAMthI brahmano rasto jaDe" cAlo ApaNe sAcA arthane grahaNa karavA, nididhyAsananAM paMdara aMgo jANavAno prayatna karIe!
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ (306) yamo hi niyamastyAgo maunaM dezazca kaaltaa| AsanaM mUlabandhazca dehasAmyaM ca dRsthitiH||102|| prANasaMyamanaM caiva pratyAhArazca dhaarnnaa| AtmadhyAnaM samAdhizca proktAnyaGgAni vai krmaat||103|| re.... =e pramANe ma...kamathI (nididhyAsananA) mAni provAni aMgo kahyAM che. (1)yama (2)niyama (3)tyAga (4)mauna (5)deza (6)kALa (7)Asana (8)mULabaMdha (9)dehasAo ke dehanI samatA (10)STinI sthiratA (11) prANano nirodha prAsaMyamanas (12)pratyAhAra (13)dhAraNA (14)mAtmadhyAnamu-dhyAna (15)samAdhi nididhyAsana'nI mahattA zA mATe? prazna pAyAnI vicAraNA mAge tevo che. sAmAnya samaja mujaba ApaNe lokone evuM kahetA sAMbhaLIe chIe ke "AMkha dvArA huM jouM chuM", "kAna dvArA zravaNa karuM chuM", "nAka dvArA sUchuM chuM" chatAM ApaNe kadI vicAryuM nathI ke zravaNa karavuM, suMghavuM ane jovuM eTale zuM? kAna, nAka ane AMkha to mArA maDadAne paNa haze tyAre zuM te jotuM ane sAMbhaLatuM haze? are, jyAre huM suputimAM houM chuM...tyAre mAro deha zabavatu hoya che...tyAreya sAMbhaLato ke joto nathI to pachI dehanA mRtyu pachI to kaI rIte sAMbhaLe? Ama je indriyo ja jotI-sAMbhaLatI hoya to mRtadehane indriyo kyAM nathI? eno artha e ke jagatanAM dazyone jonAruM ane suMdhanAruM tatva koI bIjuM ja che. ane te tatva sarvane spazIne paNa pote aspRzya rahI zake che. sarvane joIne paNa pote adazya rahI zake che. tamAma gaMdhane grahaNa karIne pote agrAhya banI chapAI zake che. anaMta svara ne agaNita zabdane sAMbhaLe che chatAM tene koI sAMbhaLI na zake tevuM te tattva che, paNa A tatva kevuM che? kavi dhIrAnA zabdomAM "taraNA othe DuMgara re, DuMgara koI dekhe nahIM, talane othe jemAM tela rahyuM che kASThamAM hutAzana, dadhi othe ghA ja re, vastu ema chUpI rahI." jema AMkha dvArA badhuM ja dekhAya paNa potAne potAnI AMkha na dekhAya. arIsAmAM dekhAya te to pratibiMba che ane pratibiMba dekhAya che re ja sAbitI che ke tene jonAra biMba tenAthI bhinna che. arIsAmAM
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ (307) paththara mArazo to pratibiMba phUTI jaze ane biMba sAbUta raheze. tethI ja spaSTa thAya che ke je arIsAmAM che te AMkha nathI. ane je AMkha che te arIsAmAM nathI. jenAthI badhuM ja dekhAya che te AMkha jema adRzya che tevI ja rIte prakAza dvArA badhuM prazita che. AMkha hoya paNa rAtre prakAza na hoya to vastuo astitvamAM hoya che...chatAM jaNAtI nathI ane prakAza AvatAM te sarva vastuo mojUda hatI ane che tevuM bhAna thayA vagara rahetuM nathI. Ama chatAM adRzya hoya te prakAzathI dRzya thAya che, te prakAza pote dekhAto nathI. paNa tenAthI aneka vastu, vyakti, padArtha dekhAya che te ja batAve che ke prakAza che. Ama 'prakAza' anekane batAvIne paNa pote dekhAto nathI. prakAza jene prakAzita kare che tene nAma, AkAra, rUpa, raMga che...tethI ja te badhA dekhAya che. paNa 'prakAza' svayaM AMkhathI pakaDAto nathI, kAraNa te AMkhanI maryAdA che. Ama jo mAnavInI AMkha prakAzane na joI zake, daSTithI manane na pakaDI zake, AMkha hovA chatAM gurutvAkarSaNanuM baLa ke vidyuta na joI zake ke pavanano AkAra AMkha na kahI zake to e AMkha AtmAnI oLakhANa kyAMthI ane kevI rIte karAvI zake? "kone kahuM ne koNa sAMbhaLaze agama khela apAra, agama kerI gama nahIM re vANI na pahoMce vistAra eka deza evo re, buddhi thAkI rahe tahIM" -dhIro paramAtmAnI oLakhANa je AMkha dvArA ja thatI hota to saMta ziromaNI kavi suradAsane kaI rIte thaI? Atmadarzana jo AMkhano ja viSaya hoya to AMkhe ochuM dekhAtAne; motiyAvALAne ke dRSTidoSayuktane paramAtmA paNa judo judo ja doSasabhara dekhAya! paNa sAruM che ke Atmadarzana e dRSTino viSaya ja nathI. "darzana"eTale "jovuM" nahIM paNa "jANavuM", ane te paNa jJAnacakSu dvArA. tethI gItAmAM kahyuM "vimUDhA nAnuvanti panti jJAnacakSula:" A jJAnacakSu te ja zuddha mana ke sUkSma buddhi ane tethI ja zrutie ghoSaNA karI ke "manasA v huM AptavyuM" zuddha manathI ja e Atmatattva prApta karavA ke jANavA yogya che, agara sUkSma buddhithI paNa jANI zakAya tema che. "sUkSmayA sUkSmazimi: Ama jyAM Atmatattvane
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ (308). prApta karavAnI vAta athavA levAnI vAta Ave tyAM paNa jANavAnI ja vAta che. kAraNa ke "AtmA paramAtmA' ke 'parabrahma" ApaNAthI dUra nathI. kavi dhIrAnA zabdomAM "zAM zAM doDI sAdhana sAdhe pote potAnI pAsa." ane parabrahma ke tenuM parama dhAma banne eka ja che. jo AtmA ApaNI aMdara che to tenuM parama dhAma paNa aMdara ja che. tethI kyAMya javAno prazna ja nathI, kyAMyathI pAchA AvavAnI paNa vAta nathI. che to "jANavAno ja nirdeza; paNa smRtinI, zrutinI AvI paraMparAgata pratIkAtmaka zailImAM thayelI vAtanA saMketo na pakaDAya to anartha jarUra Ubho thAya. jema ke gItAmAM kahyuM "mina 'ti na vitati pU" "jemAM gayelo pharIthI pAcho Avato nathI" tethI koI samaje ke AtmA dUra haze ane tyAM javAnuM haze paNa vAstavikatAmAM ema kahyuM ke AtmAne ajara, amara, jANIne pote paNa AtmarUpa banI gayo che tene saMsAramAM pharI AvavAnuM rahetuM nathI. te ja pramANe "yatva na nivartate taddA para ma" "je parama padane pAmelo ke parama padamAM gayelo puruSa pAcho saMsAramAM Avato nathI." Ama jotAM spaSTa thAya che ke prazna che "jANavAno, prApta karavAno, javAno, meLavavAno nahIM. carmacakSuthI AtmAnAM darzana vagereno to mAtra AbhAsa, bhramaNA ke bhrAMti ja che. kAraNa ke AtmajJAna ke brahmadarzanamAM Indriyo, mana, buddhi, vighnakara bane che. jyAre jjatanA jJAnamAM teo upayogI che. Indriyo dvArA to, AMkha dvArA to rUpanAM darzana thAya, svarUpanAM kadI nahIM 'svIsvarUpa sAthe sAkSAtkAra karavAmAM; parabrahmanI aparokSa anubhUti karavAmAM, Indriya, mana, buddhi, tarka sau bAdhaka che. eTaluM ja nahIM paNa... brahmadarzana sAdhana nirapekSa ja zakya che mATe ja nididhyAsananI mahattA che. nididhyAsanamAM dhyAna, dhyAtA, beyanI tripuTI to nathI ja paNa sAdhana, sAdhya ane sAdhakano laya che. siddhi nAmazeSa che. kAraNa ke brahma ke AtmAne mAre mArAthI bhinna hoya tema, dUra hoya tema, "viSaya" ke "vasu' tarIke to jANavAno ja nathI. AtmA sAdhya hoya ane te siddha karavAno che tevuM paNa nathI. kAraNa ke je siddha thAya ke je sAdhya hoya, te anitya che. 'yat sAdhyam tat anityam iti" tethI AtmA "sAdhya hoya to anitya thaI jAya ane te AMkhe
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ (309) dekhAya tevo hoya to nAzavAna thaI jAya, kAraNa ke je je dekhAya che te nAza pAmavAnA svAbhAvavALuM che. "kaSTa: naSTa: svamAva:" to pachI brahmane jANavo kaI rIte? brahmane, AtmAne ke mAre 'mane' mana, buddhi ane indriyanA aviSaya tarIke jANavo. ane mArAthI bhinna padArtha ke viSaya tarIke na jANavo. Ama jANavuM te "na jANavA' tarIke jANavuM te ja sAcuM jANavuM che. ane te ja sAdhana nirapekSa brahmadarzana che-je nididhyAsananuM phaLa che. jANavAnI parAkASThA kenopaniSa dvArA vyakata thaI che. jyAM kahevAyuM ke.. "nAda mane suveti nona veti verA yo ta ve ta ve nona veti ve rA" huM brahmane samyaka rIte jANuM chuM tema huM mAnato nathI. chatAM huM nathI jANato tema paNa mAnato nathI. je ke huM tene jANuM chuM chatAM (aparokSa rIte) nathI jANato. huM tene nathI jANato ema paNa nathI. ane jANuM chuM tema paNa nathI" Ama jANavAnI prakriyA kevI suMdara! kevI nirmaLa! kevI spaSTa! huM brahmane "jANuM chuM" ane "nathI jANato," ema mAnato nathI. arthAt "huM jANuM chuM kharo" paNa brahma mArA mATe viSaya nathI. brahma mujathI bhinna rUpe jJAta nathI. huM brahmano draSTA chuM tevuM jJAna nathI. mAre mana brahma indriyagamya nathI. parabrahma anumAnagama paNa nathI. chatAM huM jANuM chuM ke nathI te pratyakSa ke parokSa nathI te dazya ke zeya; nathI te jJAta ke ajJAta chatAM jANuM chuM huM ke te jJAta-ajJAtathI para che tema jANIne paNa huM samyapha rIte jANuM chuM parabrahmane
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ (310) tema huM nathI mAnato! ane taddana ajJAta chuM brahmathI tevuM nathI jANato! jANuM chuM brahmane tyAM "jANanAra' nathI jaNAto! jANavuM" "jANanAra jaNAyela jayAM jamInadosta thAya, tyAM koNa kone konA dvArA jANe? je "jANavuM jANanAra jaNAyela traNene jANe che te sarvano jJAtA anyathI jaNAto nathI. je jIva, mta, Izvarane potAnAthI bhinna jANe che; ane e traNene jANyA pachI temAMthI koI bacatuM ja nathI, rahe che traNeno sAkSI caitanyamAtra, teno koI sAkSI nathI. te caitanyasvarUpa huM chuM tema mane huM jANuM chuM. tethI ja kahuM chuM ke...taddana nathI jANato tema nathI. Ama. nathI huM jANato tema nathI. Ama chatAM jANuM chuM" e ja che samyapha jANavAnI sAcI prakriyA, jemAM brahmane aparokSa rIte jANavuM te ja brahmasvarUpa thavuM tema samajAvI zakAya. bAkI to "vijJAti vinAnAM vijJAti vijJAnatANuM" je kahe che ke "huM jANato nathI" te jANe che ane je kahe che "huM jANuM chuM" te nathI jANato. tethI je koI kahe ke huM brahmane, AtmAne, mArA svarUpane pratyakSa jANuM chuM...te to mUrkha ja che, paNa je tene parokSa jANe che te paNa mahAmUDha che. ane te potAne ke brahmane kadI jANI zakaze nahIM kAraNa ke brahma kadI parokSa thaI zake ja nahIM, te parokSa che paNa nahIM. je kahe che ke huM "mane" agara "brahmane" pratyakSa ke parokSa rIte jANato nathI te ja kharekhara jANI zakaze.. ane te ja kaMI jANe che. kAraNa ke brahmAdarzana sAkSAta aparokSa che ane tevA darzana mATe ja nididhyAsana anivArya che ke jayAM huM "mane bIjA dvArA nahIM, mArA dvArA ja jANavAno prayatna karuM ane aMte huM jANuM mane', "mArA" dvArA arthAtu ne huM dvArA huM ja jANI zake. tethI jJAtA paNa huM ane 'zeya" paNa huM ane jJAnasvarUpa paNa huM. A jANavAmAM ja "svasvarUpano aparokSa anubhava che. je vAcAtIta che. tethI "jANuM chuM kahe e nathI jANato ja na jaNuM kahe che ke jANanAro; gUDhanuM gUDha che; agamya gamanuM game-agame che tamAro brahmamAga" -nAnAlAla (upaniSadapaMcaka)
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ (311) jo 'jJAtA'ne 'zeya'na banAvI zakAya to jJAnapaMthe karelA sarva prayatna nirarthaka che. ane 'jJAtA'ne jJeya' banAvI zakAya to 'brahmajJAtA' pote ja 'brahma' banI jAya -"brahmavid dradhruva mati" ane vyakti potAne brahmasvarUpa jANe to sarva saMzaya samApta thAya; avighA, kALa ane karmanuM smazAna sarjAya, prArabdha, AgAmI ane saMcitakarma bhasmIbhUta thAya...ane e ja che marma nididhyAsanano...e ja che...aMtima lakSya nididhyAsananuM...tattvane jANyA vinA; janma...maraNanA...cakrathI mukti nathI te jJAne na muntiH ane jJAnAt mukti: jANavAthI ja mukti che tevuM kahyuM che. "jJeyaM yattatpravakSyAmi yajjJAtvA'mRtamaznute / " je jANavA yogya (che) tene jANIne (manuSya) amaratAne pAme che.A vAtane huM sArI rIte kahIza. ahIM 'jANavA' upara ja mahattva apAyuM che kAraNa che ke te jANyA sivAya bIjo rasto ja nathI. 'nAnyaH panthA:' mATe ja zrIkRSNa vAraMvAra 'jANavAnI' vAta gItAmAM kahe che. kSetramAMM cApi mAm viddhi sarvakSetrevu mAta !'' "mAm viddhi" mane ja jANa. ahIM paNa kahyuM ke sarva zarIromAM mane ja jANanAra='kSetrajJa' jANa ane tevuM ja caturtha adhyAyamAM kahyuM ke "nanma varma 7 me vijyameva yo vetti tattvataH' tyaktvA dehaM punarjanma naiti mAmeti so'rjuna // 4-9 // ahIM paNa bhagavAne "ya: vetti tattvata:" kahyuM che arthAt je tattvathI jANe che paramAtmAnAM divya karma ane divya janma te zarIra choDayA pachI pharI puna:janmane pAmato nathI. paNa paramAtmAe kahyuM che ke "mAm ti'-mane ja pAme che. arthAt sat vidJAnandra svarUpa parabrahmane ja pAme che. AvI ghoSaNAmAM zarata che 'je tattvathI jANe che te' arthAt AtmasvarUpane jANyA vinA jIvananuM aMtima lakSya sadhAya tema nathI. tathA parabrahmanA jJAnathI ja saMsAra baMdhanamAMthI mukti maLe che. ane mokSa prApta thAya che tevI spaSTatA paNa bhagavAne gItAnA navamA adhyAyamAM karI che. tyAM paNa mahattvanI vAta jANavAnI ja che "yajJAtvA mokSyase'zumAt| AtmajJAna jANIne tuM azumAt -du:kharUpI saMsArathI ke baMdhanathI mukta thaIza. 66 Ama ApaNuM 'sva'svarUpa to sAkSAt aparokSa 'jJAna' che. brahma to 'jJAna'svarUpa che. "satya jJAna ananta brahma (tai.u.) ane te jJAna dvArA ja jANI zakAya tema che.
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ (312) jJAnaM jJeyaM jJAnagamyaM hRdi sarvasya dhisstthitm||13-17|| mATe ja kRSNa paramAtmAe tene jJAna gamya kahyuM che ane te prakAzamaya che, jJAnamaya che, "hari sarvasya dhiSThita sarvanA hRdayamAM vizeSarUpe rahelo tema chatAM je ajJAna hoya to tenuM mAtra kAraNa -AtmaazAna-ane ajJAnane dUra karavA jarUrI che mAtra jJAna. jJAna sivAya koI ajJAnane haTAvI zake tema nathI ane ajJAna ke aMdhakAranA dhvaMsa vinA jJAnanuM prAgaTaya thaI zake tema nathI tevuM to bALakone samajAvavA ja kahevAya che. jJAna kaMI AvatuM nathI paNa ajJAna jatAM tenuM bhAna thAya che. jJAna kadI anupasthita ke gerahAjara hotuM ja nathI. te to caitanyasvarUpa che. sarva jJAnanuM jJAna che. tamAmanI anupasthitimAM te upasthita che. azeya nathI, hoya jJAnaparo e, sau jJAnanuM jJAna, jJAna ajJAnanuM e" -nAnAlAla (upaniSadapaMcaka) Ama je te brahma jJAnasvarUpa che to tene jANavA evo vicAramArga apanAvavo paDe jayAM vicAraka na bace, evuM ciMtana karavuM paDe jayAM ciMtaka na rahe. ane evI vicAraNA eTale ja nididhyAsana evI vicAraNA AtmavastunI hastAmalakavatu prApti karAvI zake che. tethI ja kahyuM che ke 'viirvivALa Ama brahmavicAra kaho, brahmabhAvanA kaho ke nididhyAsana, tenI prakyiA ja mahattvanI che. brahmavicAranI prakriyAne samajAvatAM AcArya zaMkarAcAryajIe viveka cUDAmaNimAM kahyuM jAtinItikulagotradUragaM naamruupgunndossvrjitm| dezakAlaviSayAtivarti yad brahma tattvamasi bhaavyaatmni|| je brahma jAti, nIti, kuLa ke gotrathI rahita che; nAma, rUpa, guNadoSarahita che; deza, kALa, viSayathI bhinna che; te ja tuM che-Ama tuM cittamAM vicAra kara. svAbhAvika sahajabhAve keLavAyelI ane satata jAgRtimAM thayelI bahAvicAraNAne nididhyAsana kahe che. rakhe koI tene "saMmohananI taMdrAmAM apAyela sUcana mAne. (hipnoTijhamanI TrAnsamAM apAyela sajezansa) agara TaoNsajezansa eTale ke "svayaMne apAyelAM svayaMsUcana" kahe ke te samaje. brahmabhAvanA ke brahmavicAra e niraMtara jAgRti che. temAM sumi jevo thoDA samayano darazya-prapaMcano laya nathI ke nathI "svasvarUpanuM ajJAna. sumimAM ajJAnanuM jene zAna che te ajJAta che. jyAre brahmavicAra ke nididhyAsanamAM
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ (313) je kaMI ajJAta nathI, kaMI jJAta nathI; che mAtra sAta-ajJAtathI je para hoya te. nididhyAsanano niSkarSa kaMIka Avo che. 'mAyAkalpitadezakAlakalanA "zI mUrkhatA e UMdhanI; ajI! huM nahIM to nga kahIM?" "nahIM jJAna jJAtA joyamese eka bhI hai vAstavika" jJAte tatte : saMsadA nAma, rUpa,guNa, saba galata! jAga! jAga! mana! jAga!" "manapaNa, tanapaNa, sagapaNa mithyA jagapaNa ne kyAM rahevuM re? Atama paNa Ulase evuM re!caiitanya sAgara ghUghave che ... . . tanmayatanmaya..tanmaya..che; pRthivI ne vyoma" "so...haM.ho...haM. vRddho.. 4. kuttoDa...4...zivoS...6 svayaM jyotiH pas.6 sat jitu mAnavasvarUpoDa ' nididhyAsananA niSkarSa para daSTipAta karyA bAda have ApaNe tenAM aMgo para vicAraNA AraMbhIe. ApaNI vicAraNAno kamakame...kame AgaLa vadhaze....ane kramAMkanA aMtima caraNane sparza karatAM tyAM nahIM hoya anukama ke aMta nahIM hoya zubhAraMbha ke samApti ane chatAM ammalita, akhaMDita, vicAraNAnA 'pravAha sAtatyane samajavA nIcenA kamane anusaravAno namra prayAsa ApaNe cAlu rAkhavo paDaze. yama prANasaMyama niyama Asana pratyAhAra bhAga mULabaMdha dhAraNA mIna dehAma daSTisthiratA samAdhi kALa dhyAna deza
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ (314) sama sarvaM brahmeti vijJAnAt indriyagrAmasaMyamaH / yamo'yamiti saMprokto'bhyasanIyo muhurmuhuH ||104|| sarva brahma rUti vijJAnAt=sarva brahma che tevA jJAnathI phandriyagrAmasaMyama :=indriyonA samUhane sArI rIte rokavo, ayaM cama: rUti saMprotha =te,A yama che tema kahevAyuM che, abhyasanIya: muThu: murtta:=(je) roja abhyAsa karavA lAyaka che. nididhyAsananAM aMgonI vicAraNAmAM prathama sthAna yama ne apAyuM kAraNa ke jenA jIvanamAM 'yama che tenA vicAramAM saMyama che ane tevo vicAraka kadI avagatine ke adhogatine pAmato nathI ke nathI prApta karato punarjanmane. 'cama' yukta 'saMyamI' tamAma dRzyaprapaMcane keda kare che potAnI muThThImAM ane 'kALa'ne caDe che potAnAM momAM. upaDe che pravAsamAM 'kALa' 'akALa'nI pele pAranA. mATe ja tevA yamano abhyAsa vAraMvAra karavA jaNAvyuM che. 'abhyasanIya : murtta: mudu:'=roja abhyAsa karavA lAyaka che. jagatanA bhautika padArthonuM jJAna prApta karavA jo cittanI ekAgratAthI abhyAsa karavAnI jarUra jaNAya che, to pachI je kaMI astitvamAM che te sarva brahma ja che tevuM samajavA paNa satata abhyAsa Avazyaka che, te vize be mata na ja hoI zake. jema koI paNa abhyAsakramamAM praveza mATe amuka zarato anivArya gaNAya che tema ahIM AtmajJAna mATe paNa indriyonA samUhane viSaya tarapha jato rokI, 'yama'nuM sevana karavAno nityAbhyAsa jarUrI gaNavAmAM Ave che. jema saritAnI vaNathaMbhI doTamAM sAgarasamAgamano koI vizeSa prayatna nathI paNa DhALa hoya tyAM DhaLI jAya ane vaLAMkamAM vaLI jAya pANI; te to sahaja ane svAbhAvika che. tevI ja rIte svabhAvagata ja indriyo potAnA viSaya bhaNI viSayagAminI thAya che, viSayAsakta thAya che, temAM nathI doSa Indriyono ke nathI guno viSayono ke te saunA sarjano. bhoktA ane bhogya padArtho racayitAnI racanAno abhinna bhAga che. temAM puNya pApanI bhAvanA UbhI karI, rAgadveSAdinuM sarjana karavuM te mananuM sahaja, svabhAvagata karma che ane tethI ja temane temanA vinA prayatne thatA svAbhAvika karmamAMthI mukta karavA je prayatna Adaravo paDe tene ja abhyAsa kahevAya che.
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ (315) je nadInA pravAhane pUrvanizcita dizAmAM laI javA prathama baMdha bAMdhavAmAM Ave che ane tatpazcAtu kenAla dvArA pANI AgaLa laI javAya che tevI ja rIte Indriyo ane cittarUpI nadIno viSayasamudra tarapha vaheto pravAha rokavA mATe sau prathama viveka dvArA jAgelA vairAgyano baMdha bAMdhavo jarUrI che ane tevA baMdhathI jo viSayAbhimukha pravAha thaMbhe, to te sthira thayelA cittapravAhane brahmanI dizAmAM vALavA satata abhyAsa karAvavI paDe che ne sarva kAMI brahma ja che tevo jJAnayukta abhyAsa ja ahIM yama zabdathI nirdezita che. jema nadIno baMdha naherothI joDAyela na hoya ane mAtra pANI rokAI rahetuM hoya to baMdha bAMdhavAnuM prayojana siddha thatuM nathI. kAraNa ke roluM pANI upayogI nathI. tevI ja rIte mAtra vairAgyarUpI baMdhathI indriya ane cittano viSayapravAha rAkvo te to niprayojana siddha thAya, -temAM 'sarva brahma che tevA jJAnayukta abhyAsano abhAva hoya to-tethI mAtra vairAgya jarUrI nathI paNa abhyAsa anivArya bane che, viSayonI doTa thaMbhAvavA-doSadarzananI kaLA hastagata thAya tevo vairAgya ja khapano che; ane tevA vairAgyathI ja cittamAM viSayonI vimukhatA sarjAya che ane yama rUpI abhyAsa dvArA svarUpamAM, jJAnamAM-brahmamAM-daDhatA Ave che. mATe ja teno nitya abhyAsa karavAnuM sUcana che, tevuM ja sUcana gItAmAM jovA maLe che. "gagAlena tu sauneya verAyeLa 2 pRDha" (adhyAya-6-35) bhagavAne kahyuM che ke viSayAsakta citta ke mananI caMcaLatA ochI karavA ane teno nigraha karavA abhyAsa ane vairAgya jarUrI che; te dvArA mana vaza thaI zake tema che. eka vastu suspaSTa ane anubhavagamya che ke ApaNe AjanA samayamAM abhyAsa karatAM hoIe tevuM dekhAya che, kAraNa ke have vedAnta ke tattvajJAna samajavA 12 varSanI tapazcaryA rahI nathI. lokomAM navI jAgRtinuM nirmANa thayuM che. jANavAnI icchA arthAt jijJAsA jAgI che ane jijJAsuonuM mumukSumAM rUpAntara thatuM dekhAya che. zAstro samajavAnI suvidhA vadhI che. moTAM zaheromAM kyA ke pravacanano jANe yuga Avyo hoya tevI havA ghumavA lAgI che. zrotA-vaktA vadhyA che. saMpradAyo, maTho, maMdiro ane mahAtmAo dariyAnI bharatI jema ApaNA mAnasa para chavAtAM jAya che. ane chatAM dariyA jevI oTa jaNAtI nathI. yogazikSaNanA ane yogAsananA -vargo, dhyAnanA sAdhanAnAM kendro, kuMDalinI jAgrata karavAnI
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ (316) zibiro, jJAnayajJo, japayajJo, brahmasatro ane vedAntanA abhyAsakrama sAthenAM svAdhyAyavartuLonI kyAMya koI moTA zaheramAM kamI nathI. paraMtu Avo abhyAsa hovA chatAM ApaNo vikSepa ocho thayo hoya tevuM jaNAtuM nathI. ApaNI vAtamAM, vicAramAM, AcAramAM ke ApaNA maunamAM.. ApaNI kSipta, vikSipta khaDara thayelI manodazA vataIi Ave che. ApaNe ApaNI caMcaLatAne abhyAsa dvArA dabAvavAno prayatna karIe. chatAM paNa jANe-ajANe ApaNI AMtarika azAnti ane subdhatA, apUrNatA ane asvasthatA DokiyAM karI jAya che ane abhyAsa hovA chatAM jIvana vikSepayukta jaNAya che. tethI spaSTa samajI levuM ke eklo abhyAsa ke vairAgya vinAno abhyAsa nakAmo che niSphaLa vairAgyanA sadbhAvathI ja vikSepano abhAva anubhavAya che... ane vikSepanA abhAvamAM ja abhyAsanI sulabhatA ane sArthakatA rahelI che. vairAgyathI jenA vikSepa ochA thayA hoya tenuM ja vikSeparahita mana abhyAsa mATe tatpara bane che; abhyAsanA anuSThAnanI preraNA prApta kare che. ane kaMTALo, thAka ke aruci vinA satata abhyAsamAM rata bane che. satata abhyAsa ja vairAgyane daDha karI zake che. Ama, vairAgyayukta nitya abhyAsa dvArA ja cittanadIne caitanyasAgara tarapha vALI zakAya che. cittane caitanyamaya banAvI zakAya che. mATe ja kahyuM che ke nitya yamarUpI abhyAsa karavA lAyaka che. agasanIya muhU: muhuH | prayatna vinA ugatA vALa ane rUMvATI kApavA mATe jema prayatna jarUrI che, vinA prayatna thato parasevo dUra karavA prayatnapUrvakanuM snAna jarUrI che ane koI paNa AyAma vinA roga ane vRddhatva Ave che te mATe jema vyAyAma jarUrI che tevI ja rIte aMta:karaNanA roga che kAma, krodha, lobha, moha, vAsanA, rAga ane dveSa. temane dUra karavA yatnapUrvakano yama rUpI abhyAsa niyamita karavo joIe prathama ApaNe "pa zabdano artha yogazAsanA AdhAre samajavAno prayatna karIe ane tyAra bAda bhagavAna zaMkarAcArye ApelA arthonuM ciMtana karIzuM. hiMsA, asatya, corI, parigraha, abrahmacarya vagere niSiddha AcaraNothI
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ (317) yogIne aTakAvanAra agara niyamanamAM rAkhanAra je saMkalpa che tene cama kahevAmAM Ave che. Ama je vyaktinuM niyamana kare te yama che. jIvanamuktivivekamAM paNa AvA ja niyamananI vAta che. "hiMsoi niSidharmeca yoni camacIri yamaH" zrI pAtaMjala yoga darzana"mAM sAdhanapAdamAM ATha yogAMgano nirdeza kya pachI sUtra 30mAM yamanI vyAkhyA nIce mujaba ApI che: 'ariMsAratyAktara vAuidA yama:' rA. "ahiMsA, satya, asteya, virya ane maryAdi e yama che." Ama, ahIM pAMca yama jaNAvyA che, jyAre yAjJavalkaya saMhitAmAM daza yama kahyA che je nIce mujaba che. ahiMsA, satya, asteya, brahmacaryakSamA, gharma, dayA, saralatA, mitAhAra, zauca "ahiMsA satyamatteyaM bravartha kSamA vRtiH | yArna mitAha: zaurva veva yama haza: " yogazAstramAM pAMca yama jaNAvyA che ane temAM "ahiMsA sau prathama che. tevI ja rIte yAjJavakya saMhitAmAM yama daza gaNAvyA chatAM prathama to ahiMsA ja che. tethI ahiMsAne prAdhAnya ApI ApaNe ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ane aparigraha vize vicAra karavAno prayatna karIe. (1) "hiM':- pAMca yamanA kAmamAM mokhare ahiMsA che. kAraNa ke ahiMsAnI siddhi mATe ja anya cAra yamonuM pratipAdana che. ApaNe yAda rAkhavuM ghaTe ke ahiMsAno virodha karyA vinA, ahiMsAnA satata sAnnidhyamAM ja satya, asteya, brahmacarya ane aparigAhanuM anuSThAna karavAnuM che. hiMsAno sahAro laIne je bhUlathI paNa koI paNa emanuM anuSThAna karavAmAM Ave to te anuSThAnamAM sariyAma niSphaLatA ja che. zAstromAM ahiMsAnuM svarUpa kevuM che? yAjJavalpasaMhitAmAM ahiMsAnuM svarUpa samajAvatAM kahyuM che ke "narmaLA manasA vArA sarva bhUteSu sarvalA | magana prosTiMsa vaeNna yomiH " "sarvadA sarva bhUtone mana, vANI ane karma dvArA kaleza ke du:kha nahIM
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ (318) upajAvavuM tene yogIoe ahiMsA kahI che." ahiMsA upara khUba jhINavaTathI ne vicakSaNa buddhithI ApaNA AcAryo, saMto, zAstro ane RSioe ciMtana karyuM che. mATe ja teo mAtra zarIranI nahIM, paNa mAnasika hiMsA vize paNa vicArI zakyA che. manathI ahiMsA koI paNa vyakti vize jANe-ajANe rAga ke dveSa pragaTa karavo te to hiMsA che ja, paNa apragaTa rAgadveSane manamAM saMgRhIta karavAM te paNa sUkSma hiMsAnI jamAvaTa che, jema be mitra jevAM dekhAtAM rASTro, sarahada upara lazkaranI jamAvaTa kare tevuM ja te avyakta rUpe che. manamAM jo koI vyakti pratye dveSa haze to ja tenuM apamAna karavAno kadI vicAra Avaze. jenA prati Sa haze, tene zikSA ApavAno, pATha bhaNAvavAno ke badalo levAno vicAra manamAM AvyA vinA nahIM rahe. tethI bIjAne du:kha pahoMcADavAnI yojanA manamAM ghaDAyA karaze. bhale tame koIne haju kaMI paNa karyuM nathI, chatAM koI paNa prANInA ahitano vicAra TreSamAMthI jAge che. tethI dveSa to hiMsA che ja, paNa rAga paNa mAnasika hiMsAnI pUrva taiyArI rUpe ja che. koI paNa prANI ke jIva vize jyAre atyaMta rAga hoya to te vyakti ke prANIne ijA karanAra pratye dveSa jAge che ane tenI tIvratA khUba UMcI hoya che. evuM paNa bane ke je vyakti vize khUba mAna hoya, pUjyabhAva hoya, prema, sneha ke Asakti hoya; agara te vyakti ApaNI bhAvi AkAMkSAonuM pratIka hoya, jene najaramAM rAkhI ApaNe pragatinA mArge AgaLa vadhatA hoIe, tevI vyaktinuM apamAna thAya, tene koI dvArA ijA thAya; tene koI paNa prakAranI muzkelI paDe, temAM jo koI vyaktino hAtha che tevuM jaNAya to ApaNe tenA tarapha dhRNA, dveSa pragaTa karIe chIe eTaluM ja nahIM paNa tene mana ane zarIrathI ijA pahoMcADavAnA prayatnamAM paNa aTakatA nathI. Ama eka vyakti taraphanI atyaMta Asakti ke AMdhaLo rAga-bIjA mATe napharata UbhI kare te paNa eka prakAranI mAnasika hiMsA che. AvI hiMsA rAjakIya ane dhArmika netAonA anuyAyIomAM spaSTa jaNAI Ave che. be netAonA vicAromAM matabheda hovAthI ghaNI vAra tenA anuyAyIo koI paNa kAraNa vinA paraspara ekabIjAne deza ane duzamanabhAve jue che te apragaTa, avyakta hiMsAnuM ja sUkSma svarUpa che.
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ (319) e pramANe zarIrathI koIne ijA na karI hoya paNa ijA karavAnuM vicAravuM ke jeo tevuM vicAratA hoya temAM mUka saMmati ApavI te paNa mAnasika hiMsA ja che. svapnamAM paNa tame karelI hiMsA tamArI jAgrata vicAraNAno ajAgrata paDagho ja che. kAraNa ke svapnamAM ApaNe ApaNA vicAronuM ja prakSepaNa projekzana" ajANatAM karIe chIe. tethI svapnanI hiMsA bhale sIdhI rIte bIjAne nukasAna na kare, chatAM te potAnA vyaktitvane ja eka yA bIjA prakAre ijA pahoMcADe che. bIjAne zArIrika IjA na pahoMcADavI te ja ahiMsA nathI, paraMtu vyaktie potAnA zarIrane, manane ane vicArane paNa ijAyukta karavAnI jarUra nathI. jo ApaNuM mana ane zarIra IzvaranI "amAnata' che, thApaNache ane mAtra eka janma mATe ApaNane vAparavA maLI che to te kAyA ane mana upara nAhakanAM kaSTa ke daI lAdavAnI jarUra nathI. kAraNa ke te tamArI mAlikInI to nathI ja paNa mokSa ane dharmanI prApti mATenuM amUlya mAdhyama che, zreSTha sAdhana che. Ama potAnA mana ane zarIrane paNa pIDA pahoMcADavAno ApaNane haka nathI. ane jAheramAM to kadI paNa nahIM, kAraNa ke ApaNe ApaNA zarIrane bhale khIlA mArIe, sATakA mArIe, kAMTA bhoMkIe paraMtu te jovAthI jo bIjAne mAnasika pIDA thAya to ApaNA zarIrane ApaNe pahoMcADelI ijA paNa bIjA mATe mAnasika hiMsA ja che. tethI tevAM pradarzanomAM hAjarI ApI hiMsA karanArane protsAhana ApavAmAM paNa hiMsA ja samAyelI che. Ama jotAM mana ane vicAra dvArA pragaTa ke apragaTa, jANatAM ke ajANatAM paNa anyane du:kha ke AghAta pahoMcADavo te mananI hiMsA ja che. ane tevI hiMsAthI je dUra rahe che te ja manathI ahiMsA pALI zake che. manathI jeNe ahiMsA pALavI hoya teNe rAga ane dveSa bannene choDavAM ja ghaTe ane prANI mAtramAM AtmabhAva jagADavo paDe, darekamAM potAne jovAno prayatna karavo paDe. je huM mane ja bIjAmAM joI zakuM to kadI huM mArI jAte.. mane... IjA pahoMcADI zakato nathI. duHkha, darda ke ijA pahoMcADavA. anyanI, parAyAnI, pArakAnI jarUra paDatI hoya che. mArA ja dAMta mArI ja jIbhane jamatI vakhate bhUlathI kacarI nAkhe to huM hathoDI laI dAMta toDato nathI.... kAraNa tyAM jIbha, dAMta sau mArAM ja che. jyAre pArakAno to bhIDamAM ajANatAM vAgelo dhakko paNa ahamane gobo pADI jAya che. tethI je kharekhara ahiMsAnuM pAlana Icche teNe
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ (320) to ekabIjAmAM bhAI-bhAI ja nahIM paNa sarvamAM potAne ja jovAno prayatna karavo joIe ane to ja kadI pote potAno veSa nahIM kare. pote potAnuM apamAna nahIM kare ane kadI paNa pote potAne du:khI nahIM kare. mATe ja zrImadbhagavadgItAmAM paNa kahyuM che ke __ Atmaupamyena sarvatra samaM pazyati yo'rjuna / sukhaM vA yadi vA duHkhaM sa yogI paramo mata : // 6/32 / / "he arjuna, je yogI sarvabhUtomAM sukha athavA du:khane paNa potAnI upamA ke potAnA daSTAMtathI samAna jue che te yogI parama (zreSTha) mAnyo che." AthI, bIjAnuM du:kha e mAruM ja che evuM jyAre samajAya che tyAre ja ApaNe manathI ahiMsaka banI zakIe chIe. vANI dvArA ahiMsA ApaNe evI vANI na uccAravI ke jethI anyane apamAna ke niMdA jevo anubhava thAya. anyane anekanI hAjarImAM vANI dvArA halako cItaravo, utArI pADavo ane majAka-mazkarI mATe paNa TIkAnuM kendra banAvavuM te vANInI hiMsA che. ane AvI hiMsA ghaNI vAra zarIranI ijA karatAM vadhu tIvra ane ghAtaka nIvaDe che. zabdonA bANathI je vIMdhAya che te ghA jaladI rUjhAtA nathI ne rUjhAya to DAgha rahI jAya che. ane verajheranI anaMta vRttione janmAve che. tethI vANInA prayogamAM khUba ja sAvadhAnInI jarUra che. vANI dvArA koInI paNa lAgaNI dubhAvavI te hiMsA che... tethI jo tevI dahezata hoya; to maunasevana vadhu sAruM.. ane mAgyA vinAnA abhiprAya ApavAnI kuTeva jo ApaNAmAM ghara karI gaI hoya... to tene dUra karavI ghaTe, nahIM to ApaNe vANIthI hiMsA karI besavAnA. ApaNe uccAryA nathI te zabdonA ApaNe mAlika chIe paNa ApaNe uccArI nAMkhyA che te zabdonA ApaNe gulAma banavuM paDe che. zabda to tIra che. chUTI gayA pachI teno koI upAya ke IlAja nathI. teno artha evo haragija nahIM ke bIjAne game tevuM ja bolavuM, goLa goLa bolavuM ke sAruM hoya tevuM bolavuM. jo "sAcA'nA bhoge "sAruM bolAtuM hoya to teno tyAga karavo ane jo satya kaDavuM ja bolAya tema hoya, lAgaNI
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ (321) dubhAya tevuM ja hoya to mauna rahevuM. paNa "sAcA" nA bhoge "sAruM na bolavuM vANIthI saune khuza rAkhavAno prayatna e AkarI tapazcaryA che. eka vastu vANInI ahiMsAmAM yAda rAkhavI ghaTe ke vANI "mazAnanI hovI joIe. jo vANIthI koIne paNa kleza thAya to te vANI dvArA thatI hiMsA ja samajavI ghaTe. karma dvArA ahiMsA Azramavihita nityakarmano virodha karyA vinA; sarvakAle; sarva avasthAmAM; sarva dezamAM sarva prANIne; kAyAthI du:khanI utpatti na karavI te ahiMsA koI paNa prANIne ApaNe sukha na ApI zakIe to vAMdho nathI, taLAva, havADA, cabUtaro ke dharmazALA na bAMdhI zakAya; zALA, maMdiro, maTho ke aspatAlo na kholI zakAya to vAMdho nathI. paNa kadI koIe koIne du:kha to na ja ApavuM; kadI koIe anyane bhayabhIta to na ja karavAM.... kAraNa ke koIne du:kha priya nathI; saune sukha priya che, tethI jo evuM jaNAya ke ApaNA karmathI koIne du:kha ke bhaya pahoMcavAno che.. to te karmano tyAga karavAmAM koI hAni ke Apatti nathI; balake ahiMsAnuM pAlana che. "sarvANi bhUtAni sukhe ramante sarvANi duHkheSu tathodvijanti teSAM bhayotpAdana jaatkhedH| kuryAnna karmANi hi jaatvedH|" sarva prANIne sukha priya che. koIne du:kha priya nathI. tethI dareka prANIne bhayanI utpatti karavI khedakAraka che. e jANI yogIe bAhya karma na karavAM." jo anyane bhayabhIta karavAmAM ke daI pahoMcADavAmAM hiMsA hoya to pachI prANIno saMhAra ke mAnavInI hatyAmAM to ghora hiMsA ja che, amAnuSI kartavya ja che, rAkSasI vRtti ja che, mahAna pApa ja che temAM koI zaMkA nathI. koInI paNa hiMsA karavAno koIne zAse paravAno Apyo nathI; koI paNa kALe temAM chUTachATa mUkI nathI. hiMsAno dareka sthaLe ane dareka samaye niSedha ja jaNAvyo che. ahiMsA pAlanamAM kyAMya koI apavAda nathI. mATe ja mane mahAvrata kahevAya che, jemAM ahiMsAne prAdhAnya prApta
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ (322) thayuM che. ane tenA pAlana mATe yogazAso sUtra dvArA sUcanA ApI che - "jJAtiverAtasamayAvacchinnA: sArvamImAM mahAvrata " jAti, deza, kalA ane samayathI paricchedane na pAmatA evA, sarva avasthAmAM kartavya rUpe nizcita thayelA A yamane mahAvrata kahevAya che." TUMkamAM, ahiMsApAlanamAM koI apavAda nathI. jAti, deza, kALa ke avasaranA saMdarbhamAM paNa apavAda nathI. atithI aparicchinna ahiMsA je koI ema samaje ke brAhmaNa ane gAyanI hatyA na karavI; to evo artha thayo ke bIjAnI hatyA karavAmAM vAMdho nathI. gAya katalakhAne na javI joIe teno artha evo na thAya ke bIjAM prANI javAM joIe. AvI ahiMsA to jAtithI paricchinna ke avacchinna thaI kahevAya. tethI temAM ahiMsAnuM AMzika pAlana thayuM kahevAya. tethI sAcA arthamAM huM kadI koI paNa prANInuM hanana nahIM karuM ane temAM bhAgIdAra ke sAthI nahIM banuM. jIvamAtranI hatyAthI huM dUra rahIza te ja jAti aparicchinna ahiMsA dezathI aparicchinna ahiMsA jo koI evI pratijJA kare ke huM tIrtha, devAlaye ke dharmasthAnamAM hatyA nahIM karuM, to evo artha thAya ke bIjA sthaLoe tene hatyA karavAnI chUTa che. AvI ahiMsA dezathI paricchinna gaNAya che. te sAcI ahiMsA nathI. tethI sainika dvArA yuddhanA medAnamAM thAya che te paNa hiMsA ja che yuddha vinA araNyamAM pazunI hatyA thAya che te paNa hiMsA che. samAjamAM vyaktinI hiMsA to karapINa khUna ja gaNAya che. sainikane yuddhakALe, te dezamAM, hatyAnI saMmati maLe chatAM te hiMsA nathI tevuM na ja kahI zakAya. mAtra te hiMsA mATe teno deza ke rAjya tene sajA karatuM nathI. paNa duzmana dezamAM te sajAne pAtra bane che. ahiMsAnA pAlanamAM koI sthaLa ke dezanA saMdarbhamAM kyAMye chUTachATa na hovI joIe. ane na hoya te ja dezathI aparicchinna ahiMsA kahevAya che. kALathI aparicchinna ahiMsA ahiMsApAlanamAM koI samaye hiMsAnI chUTa maLe tevuM nathI ane amuka samaye ja hiMsA na thAya ane bIjA samaye hiMsA thaI zake tevuM paNa
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ (323) nathI. koI ema samaje ke 'huM caudazanA divase ke pavitra divase besatA varSe hatyA nahIM karuM.' AvuM vrata AMzika ahiMsA sUcave che. tevA vratanA pAlanamAM je ahiMsA che te kALa vaDe paricchinna ke avaccheda pAmelI jaNAya che. tethI pUrNa ahiMsAmAM huM koI paNa sthaLe, koI paNa kALe, koInI paNa hiMsA nahIM karuM tevI spaSTatAnI jarUra che. samaya arthAt avasara ke prasaMgathI aparicchinna ahiMsA keTalAka loko evA hoya che ke jeo sAmAnya saMjogomAM prANInI hatyA karatA nathI. paNa vizeSa praMsage ja hatyA kare che. jema ke keTalAka AkhuM varSa jugAra na rame... paNa gokuLaaSTamIne divase to jarUra rame, tethI kaMI teo jugArI nathI tevuM na ja kahevAya. jema koIe eka ja vakhata corI karI hoya ane pakaDAya to te cora nathI tevuM na ja kahevAya. tevI ja rIte vizeSa prasaMgamAM je hatyA kare che te hatyAro ke hiMsaka nathI tema na ja kahevAya. bhale te hiMsA yajJa, yAga ke devaprItyarthe karelI hoya. tethI koI vrata le ke "huM devatAne rIjhavavA mATe, yajJa mATe bali ApIza; te sivAya hiMsA nahIM karuM" to evI ahiMsA avasara, prasaMga, utsava ke samayathI paricchinna ke pariccheda pAmelI gaNAya che. tethI sArA ke mAThA, pavitra ke apavitra, snehI ke devatA, koIne paNa koI paNa prasaMge rIjhavavA karelI hiMsA svIkArya nathI. ane temAM ahiMsAnuM pAlana nathI. zreSTha ahiMsA parama satyanA sAnnidhyamAM vikAsa pAmelI ahiMsA eTale huM koI paNa prANIne, koI kALe, koI paNa sthaLamAM, koi paNa prasaMga, utsava ke avasaramAM mana, vANI ane kAyA dvArA du:kha pahoMcADIza nahIM evI pratijJA vaDe pALavAmAM AvelI ahiMsA ja jAti, deza, kALa ane prasaMga, avasara ke samayathI aparicchinna ahiMsA che. ahIM ahiMsAnI carcAnA saMdarbhamAM rakhe koI samaje ke hiMsAnA bhayathI nityakarmano tyAga karIne ahiMsAnuM pAlana karavuM. nityakarmanuM sAvadhAnIpUrvaka pAlana karavA chatAM paNa zaucAdimAM kSudra jaMtuonI nirupAye icchA vinA hiMsA thAya... tethI zaucAdi kriyAno tyAga karavAnI jarUra nathI paNa tevI hiMsAnA bhayane dUra karavA sAdhaka yogIe nitya
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ (324) prANAyAmAdika prAyazcita karavuM. paNa tevI nirupAya hiMsAnA bhayathI nityakarmatyAganI vAta paNa na karavI joIe. ahiMsApAlanane nAme malinatA vadhAravI, snAnAdi ke zaucAdi kriyAo choDavI ane anyane pIDA ke sUga upaje ema vartavuM te vAstavika ahiMsAnuM pAlana nathI. tema jIvavAmAM kadI sukha, AnaMda nahIM jaNAya ane pApanI lAgaNI ghara karI jaze. dahIMmAM bekaTeriyA dekhAze Atho AvelI tamAma khAvAnI cIjomAM hatyA jaNAze; nahIM paDakhuM pheravI zakAya, nahIM cAlI zakAya, nahIM khAI zakAya. tethI vAstavika rIte ahiMsAnuM pAlana karavuM hoya temaNe darekamAM potAne jovAno prayatna karavo joIe. AtmabhAva ke AtmadaSTi vinA, abhedabhAva vinA ahiMsAnuM pUrNapaNe pAlana zakya ja nathI. AthI AtmabhAvathI ahiMsAnuM pAlana karavuM, ane AtmAnA aktibhAvanA, ardhAbhAvano udaya thavA devAmAM ja jIvananI pUrNa ahiMsA prApta thaI zake tema che. Ama ahiMsAnuM pAlana karatAM karatAM jo pUrNatA hAthamAM AvI jAya to ApaNe abheda bhAvamAM, ati khyAlamAM ekAkAra thaI, Adi-aMtarahita sanAtana satyane prApta karI zakIzuM. A che baLa ahiMsApAlananuM. tethI ja tene ATalI mahattA maLI, pradhAnatA maLI, ane kahevAyuM ahiMsA paramo gharSa: Ama ahiMsA rUpI dharma te sAdhana che. satyanI dizAnuM parama puruSArthanuM aMtima lakSyanuM kadI na bhUlIe ke hiMsAmAM ja baMdhana che, ahiMsAmAM mukti che. hiMsAmAM gatanI jIta che- paNa potAno parAjya che. jyAre ahiMsAmAM mtanI jIta nathI paNa potAno parAjya paNa nathI. ahiMsAmAM to koInI hAra nathI. te to jItanI jIta che, vijayano digvijaya che. sudharelA samAjanI svaccha hiMsA 20mI sadInI adaya hiMsA che. jANI samajIne anyane pIDA pahoMcADavI te ja hiMsA che ane hiMsAkAryamAM bhAgIdArI ke mauna saMmati e hiMsA nathI evI samaja narI bhrAMti ane ajJAna sivAya kaMI ja nathI. AvI bhrAMtine AjanA svArthI samAje jIvanano siddhAMta banAvyo. ane athatha banI cUlo samAja pote sIdhI
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ (325). rIte na saMDovAya tevI rIte anarthe artha kamAvA lAgyo. rUpiyAne lohInA DAghA paDatA nathI tema mAnI, pote ahiMsaka che tevo saMtoSa levA lAgyo. dhIre dhIre ApaNA samAje ane ApaNe kuratA tarapha AgekUca karI, hiMsaka kAryamAM bhAgIdAra banyA ane hiMsAne mauna Teko Apyo. masyaudyoga khIlavavA prajAtaMtra sarakAra lAkho rUpiyA kharce beMka mAchImArane boTa kharIdavA lona Ape ane te dvArA je mAchalAM pakaDAya te hiMsA mATe eklo mAchImAra ja javAbadAra kharo? ke pachI te hiMsAnA bhAgIdAra ApaNe sau? maraghAMuchera, Dukkarauchera vagere dvArA je hiMsA ADakatarI rIte thAya che teno bhAgIdAra koNa? A prakAranI thatI hiMsA-ahiMsAno nirNaya leze koNa? kAraNa ahiMsAnA sAcA arthamAM to hiMsAmAM bhAgIdArI ke mauna paNa hiMsA ja. jayAre sAcI ahiMsAmAM to aniSTano, anyAyano, DhatApUrvaka pratikAra ja che. kAyaratAthI nahi, lAcArIthI nahi paNa AtmabaLathI, upadrava vinA, hatyA vinAno pratikAra te ja ahiMsA che. AvI daSTie vicAra karatAM hiMsA thAya tevA kAyadA je sarakAra race che je sabhyo te kAyadA racavAmAM bhAga le che te sau hiMsAmAM bhAgIdAra kahevAyA A ja hiMsAne huM svaccha hiMsA kahuM chuM A ja che 20mI sadInI adaya hiMsA ke dhoLI hiMsA. tenAM thoDAM daSTAMto joIe. khorAka dvArA thatI hiMsA maTanaTelo yukta vanaspati khAnAra ja nahIM paNa te carabI prApta karanAra, tenI AyAta karanAra ane vanaspatimAM tenI bheLaseLa karanAra sahu hiMsAnA adazya bhAgIdAra che. jeo prANIone ja mArIne khAya che teo sIdhI hatyA kare ja che. teo bhrAMtithI mAne che ke zakti mAMsathI ja Ave che ane tethI teo maDadAMono saMgraha potAnA peTamAM kare che. AvA hiMsaka loko potAnA peTane kabrastAna mAnatA hoya to navAI jevuM nathI. je janAvara anyane mArIne khAya to tene ApaNe hiMsaka pazu kahIe chIe, jaMgalI kahIe chIe, paNa mAnavI potAnA bhojana mATe hatyA kare chatAM te hiMsaka ke jaMgalI kahevAtA nathI! gAya, bakarI, gheTAM jevAM pazuonuM mAMsa zaktidAtA che, evI mAnyatA che paNa bAkI te pazuo pote zakti prApta karavA
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ (326) InI hiMsA karatAM nathI. teo to ghAsacAro care ke vanaspati khAya che! to pachI ApaNane tevI zakti vanaspatijanya AhArathI kema na maLe? keTalAka evI dalIla kare che ke vanaspatimAM paNa jIva che to teno AhAra kema thAya?- jIva che e vAta sAcI paNa prANI ane vanaspatimAM eka taphAvata che ke vanaspatine jyAre ApaNe kApavA prayatna karIe chIe tyAre te pratikAra, kodha ke nAsI javAno prayatna karatI nathI, jyAre prANIne mAravA jaIe tyAre darda anubhave che, pratikriyA kare che. AthI temano AhAra karavAmAM nizcita hiMsA samAyelI che. AvI ja eka bhrAMti nirjIva ke vejiTeriyana manAtAM IMDAMnA AhAramAM rahelI che, je kahevAtA sudharelA lokomAM khUba ja pracalita che. A uparAMta AjanI adazya hiMsAmAM khUba ja carcA pAmelI khAdya vastu che "cIjha." "cIjhamAMthI avanavI vAnagI banAvI tahevAra sudhArAya che; paNa tene meLavavA mATe nirdoSa, navajAta vAcharaDAMnAM jIvana bagADAya che! hAlamAM mAIkro-boIla reneTa nIkaLyuM che je vanaspatimAMthI bane che paNa te khUba pracalita nathI jayAre hiMsA dvArA banAvAyelI cIjhano khUba upayoga thaI rahyo che. saudaryaprasAdhananAM sAdhano mATe thatI hiMsA khorAka uparAMta ApaNI moTA bhAganI phaeNzananI sAmagrI-sauMdaryaprasAdhana paNa AvI svaccha dhoLI hiMsAthI raMgAyelI che. alabatta temAM lohIno raMga ada2ya che. temAMthI thoDAMka prasAdhano jevAM ke zempa, AphTarazeva lozana, senTa vize joIe. 1. rojiMdA jIvananA vaparAzamAM levAtuM zempatenI yogyatA tapAsavA mATe sANasAmAM jakaDI, cIpiyAthI AMkho kholI, zempanAM TIpAMnI baLatarAthI cIsAcIsa karI, aMdha banatAM aneka sasalAne bhoge mAnava upayoga mATe pramANita ane yogya banAvAya che. zempanA vAparanAra A hiMsAmAM adazya rIte bhAgIdAra kharA ke nahIM? 2. AphTara zeva lozana-gInIpIga jevAM nAnakaDAM prANIonI cAmaDI cholI, te para AphaTara zeva lozanano prayoga karI pramANita karAvI bajAramAM
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ (327) mukAya. teno upayoga karanAra A hiMsAmAM bhAgIdAra kharAne? 3. senTa-slenDara lorisa' nAmanAM, kadamAM nAnAM chatAM AkarSaka vAMdarAnI AMkha ane hRdaya vATIne banAvAtAM sauMdaryaprasAdhana; ane biju nAmanA prANIne jIvatAM lAkaDIthI mArI mArIne tathA tene anya krUra rIte uttejita karI, tenA zarIramAMthI nIkaLatA tailI padArtha je senTa tarIke vaparAya che teno upayoga karanAranA zarIramAMthI senTanI sugaMdhane badale e mUka prANInI dardanAka cIsa nathI sAMbhaLavA maLatI zuM? ane teno upayoga karanAra A hiMsAnA adazya bhAgIdAra kharA ke nahIM? zaNagAranAM sAdhano mATe thatI hiMsA sauMdaryaprasAdhanamAM ja nahIM paraMtu ApaNe zaNagAra-pachI te dehano hoya ke gharano temAM paNa adazya rIte hiMsAnA kevA bhAgIdAra banIe chIe ? gharane suzobhita karavA vaparAtAM hAthIdAMtanAM ramakaDAM ke kalAtmaka kaLAkRtio mATe thatI besumAra hAthInI hatyA, parsa banAvavA thatI sApa ane magaranI hiMsA ane koTa banAvavA carma mATe thatI sIla mAchalI ane rIMchanI hiMsA tema ja kastUrI mATe thatI kastUrI mRganI hiMsA-A badhI cIjono upayoga karanAra hiMsAnA bhAgIdAra kharA ne? A adazya hiMsAnI bhAgIdArImAMthI ApaNe chaTakI zakIe tema nathI. pUjAnI sAmagrI mATe thatI hiMsA pUjAmAM vaparAtuM zuddha rezamI aboTiyuM aneka kIDAonI hatyA sAthe saMkaLAyeluM che to paMcAmRtamAM vaparAtuM madha je pavitra gaNAya che te madhamAkhInI UlaTI ja che. tathA mAkhIoe potAnA nibhAva mATe saMgRhIta kareluM madha khUMcavI levuM te paNa hiMsA che to pachI teno upayoga karanAra e hiMsAnA adazya bhAgIdAra kharA ne? yaMtronI vaparAzamAM hiMsA misAIlanAM yaMtromA telanI jarUra paDe che tyAre vhela mAchalInI nirdaya hatyA thAya che. hArapUna greneDathI teno zikAra thAya che. to A yaMtro ApaNe vAparIe eTale AmAM paNa ApaNe adRzya bhAgIdAra kharA ne? gAMdhIjInA ahiMsA vizenA vicAro joIe:
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ (328) 0. "ahiMsAno dharma kevaLa RSio ane saMto mATe nathI. e sAmAnya mAnavIo mATe paNa che. hiMsA e jema pazuono kAyado che tema ahiMsA e mAnavajAtano kAyado che." 0 "dAnanI jema ahiMsAnI paNa gharamAMthI ja zarUAta thavI joIe." 0 "AcAranI ahiMsA sAthe ja vicAranI ahiMsA na hoya to te lAMbo vakhata TakI zake nahIM." 0 "hiMsA upara kazuM cirakAlIna racI zakAya nahIM." 0 "hiMsA kAyadesaranI nathI tema chatAM jo AtmarakSaNa mATe ke arakSitanA rakSaNa mATe AcarAtI hoya to e kAyara zaraNagati karatAM ghaNuM uttama vIratAnuM kArya che." 0 "AkhI jAti napuMsaka banI jAya e karatAM huM hiMsAnuM jokhama kheDavAnuM hajAra vAra pasaMda karuM" 0. "huM alabatta mAnuM chuM ke jyAM kAyaratA ane hiMsA vacce ja pasaMdagI karavAnI hoya tyAM huM hiMsAnI ja salAha ApuM." 1 0 "huM mAnuM chuM ke hiMsA karatAMya ahiMsA anaMtagaNI caDiyAtI che. sajA karatAM kSamA vadhAre pauruSapUrNa che. kSamA vIranuM bhUSaNa che. paNa jayAre sajA karavAnI zakti hoya tyAre ja sajA na karavI e samA che. nirAdhAra prANI ke kAyara manuSya pAsethI AvatI kSamAno koI artha nathI." camanA eka aMga tarIke ApaNe ahiMsA para vicAra karyo hato. have yamanA bIjA aMga upara vicAra karavAno prAraMbha karIe. 2. satya ahiMsA ane satya vikhUTAM na pADI zakAya tevAM ekabIjA sAthe otaprota thayelAM aMgo che. satyanuM sAcuM svarUpa asatyanI nivRtti arthe ja samajAvavAmAM Ave che. yogazAstramAM tenI jhINavaTapUrNa mImAMsA ke carcA che. ApaNe je vastune jevI rIte joI hoya, anumAna karI hoya athavA zravaNa karI hoya te ja prakAre te vastune kahevI e satya che.
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ (329) je vAta khoTI hoya ane vaktA tene sAcI mAnato hoya ane potAnI mAnyatA mujaba sAcA rUpe pragaTa karato hoya to tene potAnA ajJAnanimittaka pApa lAge che. kAraNa ke vaktAnI vANI,yathArtha rIte asatyanI nivRtti rUpa nathI. vakatA eka mAhitI eka rUpe jANato hoya paNa jayAre tene prazna puchAya tyAre viparIta arthano sAmAne bodha karAvavA je vANIno upayoga kare che te vANI ke zabdo taddana asatya na hoya chatAM paNa tene satya kahevAya nahIM kAraNa ke tyAM satya mAhitI chupAvI anya artha ghaTAvavA, vANIno prayoga thayelo che. dA.ta., ApaNe ghera AtmArAma atithi tarIke AvelA che ane teo rasoDAmAM beThA beThA bhojana kare che. gharanA bIjA DraoNIMgarUmamAM TeliphonanI ghaMTaDI vAge che. ApaNe Teliphona laIe ane jo sAmethI prazna puchAya ke "AtmArAmabhAI che?'' A praznanA uttaramAM jo ApaNe mUMjhavaNamAM mukAI jaIe ke sAcI mAhitI ApavI nathI ane asatya paNa bolavuM nathI to ApaNuM vyavahAra-pAraMgata mana ApaNane preraNA Ape che ane ApaNe tarata ja javAba ApIe chIe ke "AtmArAmabhAI ahIM nathI.'' kharokhara to je rUmamAMthI ApaNe Teliphona karIe chIe tyAMthI AtmArAmabhAI sIdhA ja dekhAya che. chatAM ApaNe saMdarbha badalIne kahyuM, 'AtmArAmabhAI ahIM nathI'' arthAt DraoNIMgarUmamAM nathI. ApaNI 'sAme nathI' te zabdo ke vANI khoTI nathI. paNa prazna pUchanArano saMdarbha che ke AtmArAma gharamAM che ke nahIM; ApaNe AgaLa vAta karatAM phonamAM kahIe chIe ke "koI saMdezo hoya to ApI do...AtmArAmabhAIne ApI daIzuM'' ane ApaNe saMdezo laI laIe chIe ane gaurava anubhavIe chIe ke ApaNe asatya bolyA nathI. Ama chatAM ApaNe je uttara Apyo ke "AtmArAmabhAI ahIM nathI'' te ApaNA yathArtha jJAnathI viparIta artha sAmAne pahoMcADavA mATe hato. tevA kathanathI asatyanI nivRtti thatI nathI. Ama, jo ApaNuM kathana asatyanI nivRttirUpa satya na hoya to sAcuM dekhAtuM kathana paNa satya kadI nathI. ApaNuM kathana 'AtmArAma ahIM nathI' te, jo jANIjoIne sAmI vyakti na samaja zake tema bolAyuM hoya to paNa satya nathI. potAne AtmArAma
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ (330) vize je jJAna che, te ja nahIM paNa tenA jevuM jJAna ApavA prayojAyeluM hoya topaNa kathana satyathI vegaLuM che. kAraNa ke tethI je asatya uccAraNa thAya che tenI nivRtti nathI. A prasaMge mahAbhAratanuM khUba ja pracalita udAharaNa laI zakAya. droNAcAryanA putranuM nAma azvatthAmA hatuM ane eka hAthInuM nAma paNa azvatthAmA hatuM. jayAre azvatthAmA hAthInuM mRtyu thayuM tyAre droNAcArya samajyA ke potAnA putranuM mRtyu thayuM. temaNe potAnA saMzayanA nivAraNa mATe ane satya jANavA mATe yudhiSThirane prazna pUchayo: "he AyuSyamA! azvatthAmA haNAyo?" tyAre yudhiSThira jANatA hatA ke azvatthAmA hAthI haNAyo che. chatAM temaNe javAba Apyo: "azvatthAmA haNAyo." have yudhiSThiranA A uttarathI droNAcAryane yudhiSThiranA jevuM jJAna thayuM nahIM. kAraNa ke droNAcArya potAnA putranA saMdarbhamAM prazna pUchatA hatA jayAre uttara hAthInA saMdarbhamAM hato. Ama droNAcAryane hAthInA mRtyuno bodha thAya tevo uttara na hato ane temane tevo bodha to na thayo paNa potAnA putranuM mRtyu thayuM che tevuM jJAna thayuM. ahIM yudhiSThiranuM vAkya "azvatthAmA haNAyo" sAcuM ja hatuM. azvatthAmAM nAmanA hAthInuM maraNa thayuM te hakIkata che. chatAM bolAyelA vAkya ke uttarano upayoga jANIjoIne droNAcAryanA putranuM mRtyu thayuM che te samajAvavA mATe hato. tethI yudhiSThirano uttara asatya gaNAyo ane gaNAya che. kAraNa ke droNAcAryane potAnA uttarathI pote je jANe che te ghaTanAnuM jJAna nahIM thaI zake tema jANavA chatAM, uttaramAM potAnA jJAna jevI bhASA na vAparavI ke nimprayojana bolavuM te koI paNa prayojanane siddha karatuM nathI. mATe asatya rUpa ja che. ApaNe niSThApUrvaka satya bolavAno Agraha rAkhavA prayatna karavo joIe. ane tevA prayatnamAM asatyano tyAga karIne satya bolavuM.te ja satya kahevAya che. Ama sarva prakAranA asatyano tyAga karI satya AcaravuM joIe. je satya na bolAya to vAMdho nahIM, paNa asatya to na ja bolavuM. "asatya bolavA karatAM to mauna zreSTha che. ane mauna karatAM nirdoSa satya bhASANa zreSTha che." e ke nirdoSa sata bhAyANa karavuM kaThina che. paNa
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ (331). sAvadhAnI sevavAthI tenI kaThinatA dUra thAya che. satya bhASaNa karavuM te mahAna tapa che. tethI ja kahyuM che ke satyena Oiaa vitato devayAna: satya dvArA devayAna mArga khullo thAya che. zruti satyavAdIne brahmalokanI prApti thAya che, tevuM kahe che. satyanA AcaraNa mATe nIcenA muddAo satata najara samakSa rahevA joIe: (1) niSThayojana bhASaNa na karavuM, (2) saMdigdha ke na samajAya tema na bolavuM, (3) apekSA vinAnuM kathana, potAnA jevuM jJAna bIjAmAM utpanna na kare to te satya nathI, (4) satya kathana saune upakAraka hovuM joIe. ane apakAraka to kadI na hovuM joIe. dA.ta. ApaNe baeNnkanA karmacArI chIe. baeNnkano keziyara lAkhonI kaeNza laI rijharva baeNnkamAM jato hoya ane acAnaka koI cora jevA jaNAtA mANaso AvIne pUche ke kaeNza laIne keziyara moTaramAM kayA raste ane kyAM gayo? AvA praznanA uttaramAM je ApaNe sAcI vAta kahIe to samAjanA, lokonA, paisA ja lUMTAya ane kaeNziyara, DrAIvara, rakSaka vagerenI hiMsA thavAno paNa saMbhava rahe; uparAMta beMkanA jo ApaNe niSThAvAna karmacArI hoIe to beMkane vaphAdAra na rahyA tevo bhAva paNa ApaNAmAM jAge; tadghaparAMta "sarvabhUtonA hitarUpa satya bolavuM joIe tevo siddhAMta paNa na sacavAya. tethI ApaNe corane nizcita mArga na batAvIe paNa anya koI mArga para moTara ane keziyara gayA che tema uttara ApIe to te uttara satya nathI chatAM 'sarvabhUtonA hitamAM jarUrI che." Avo uttara satyAbhAsarUpa che, vAstavika satya nathI, (5) zrotAne uga thAya evuM vacana bolavuM te paNa satyarUpa nathI. zrotAne priya lAge tevI rIte satya bolavuM (6) uccArelI vaktAnI vANI viparIta arthano bodha karanArI, bhrAMtiyukata, ajJAnayukta ke aprasiddha zabdoyukta na hovI joIe. je tevI hoya to
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ (332) te vANI satyarUpa nathI. yogazAstranuM sUcana che ke jJAnanA sAdhake uparanAM cha vidhAno dhyAnamAM rAkhIne ja vANIno prayoga karavo. ane jo tema na thAya to mauna rAkhavuM. paNa asatya to na ja bolavuM. maunavrata paNa asatyanI nivRtti rUpa ja che. tethI tene satya gaNavAmAM Ave che. have zaMkA evI jAge che ke uparanA cha muddA dhyAnamAM rAkhIne satyanuM pAlana karavuM atizaya kaThina che ane mauna rAkhIne vyavahAra calAvavo paNa atyaMta kaThina che. to karavuM zuM? vyavahAramAM Aje asatya ja badhe pharatuM hatuM ane UMce caDatuM dekhAya che. koI paNa vyApArIne AvA zAstranA ke satyanA niyamo gaLe utarAvavA jaIe to te ApaNane ja gaLe utArI jAya. tame vyApArIne pUcho ke "sAcuM kaho, tamane mAla zuM bhAve maLe che?" te tarata ja kaheze ke "sAheba, tamArAthI chAnuM kaMI nathI, tame phikara na karazo, tamArI sAthe chetarapiMDI na thAya; tamane to vAjabI bhAve ja ApIzuM..." AvI vAtomAM tame paNa tamAro mULa savAla bhUlI jAo cho ane vyApArI tamane tamArA praznanA anusaMdhAnamAM uttara ApavAnuM TALe che. ane haMmezAM vAjabI bhAva le che! moTA bhAge koIne tame tenI uMmara ke Avaka pUcho to teo sAco javAba ApatA nathI. teno vAMdho nahIM. paNa khoTo uttara paNa sAco gaNAto nathI. te karatAM mauna sAruM che. sabhyasamAjanA vyavahAra mATe evuM kahevAya che ke koIne tenI uMmara ke Avaka pUchavI barobara nathI. ane temAM paNa apariNIta yuvatIne pUchavuM te to khoTuM ja gaNAya. chatAM A sabhya jevo dekhAva karatA samAje evuM kadI vicAryuM nathI ke "asatya bhASaNa" sabhyasamAjamAM kevuM dekhAya che? netAone to cUMTaNIpracAra samaye vAyadAo, vacano ApavAno ane tenuM pAlana nahIM karavAno samAje hajAro Apyo hoya tema jaNAya che. Ama rAjakAraNa, vyApAra, zikSaNa ke vyavahAra asatya vinA cAlI zake ja nahIM tevI vicArasaraNI nUtana samAjanA pAyAmAM ghara karI gaI che. khera, je hoya te! ApaNI zaMkAnA saMdarbhamAM eTaluM ja yAda rAkhavAnuM
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ (333) ke jo ema lAge ke satyanuM AcaraNa kaThina che ane mauna dvArA vyavahAra calAvI zakAya tema nathI to sau saue potAnuM dhyeya yAda rAkhavuM. vizeSa karIne yoganA sAdhakano Azaya yogasiddhi che. mumukSuno uddezya mukti che. vyavahAra nabhAvavo ane calAvavo e sAdhaka ke mumukSuno Azaya nathI. tethI sAdhake to satya na bolI zakAya tyAM mauna dhAraNa karavuM, paNa asatya na bolavuM. A ja saMdeza che yogazAstrano satyanA saMdarbhamAM. satya e brahmAnubhavanuM prathama pagathiyuM che. jo ApaNe bIjA pAse satya bhASaNanI apekSA rAkhatA hoIe to ApaNe paNa satya bolavuM joIe. asatya bhASaNa dvArA ApaNe ApaNo ja anAdara karIe chIe, ApaNI jAta upara ja ApaNe napharata ane dhRNA pedA karIe chIe te ApaNane saraLatAthI samajAtuM nathI. satya bhASaNamAM mAtra nIDaratA nathI. nIDara to guMDo ane ghAtakI paNa hoI zake. satyavAdImAM to abhaya che. satya bolavAthI pote toDarato nathI paNa tenA satya kathanathI te bIjAmAM bhaya paNa pedA karato nathI. AvuM abhayaprerita satyAcaraNa AtmajJAna vinA zakaya nathI. Ama satya ane ahiMsA AtmajJAnanI nIpaja che. AtmajJAna sAdhya che. satya ane ahiMsA pUjArI che to AtmajJAna pUjaya che tema kahevAmAM paNa vAMdho nathI. paNa ahIM pUjArI ane pUjayamAM bheda che tema kahI zakAya nahIM. kAraNa ke sAco ahiMsaka ane satyavAdI AtmajJAnathI vaMcita hoto nathI. ane AtmajJAnIne satya ane ahiMsAno abhyAsa karavo paDato nathI, adazya AtmajJAnanI dazya bAju e ja satya ane ahiMsA che. 3. asteya asteya e yamanuM trIjuM aMga che. teya arthAt corI karavI ane asteya eTale corIno abhAva. yogazAstra mujaba steya eTale koI paNa vyaktinI mAlikI ke mamatvavALI vyakti, vastu ke padArthanuM, mAlikanI jANa vinA, chUpI rIte, baLAtkArathI, chaLakapaTathI, tenI AjJA ke IcchA vinA haraNa karavuM te tema=corI kahevAya che ane tenAthI aspRha rahevuM te asteya kahevAya che. yAjJavalkayasaMhitAmAM asteyanuM svarUpa nIce mujaba varNavyuM che: karmaNA manasA vAcA paradravyeSu niHspRhaaH| asteyamiti sNproktmRssibhistttvdrshibhiH||
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ (334) karma, mana, tathA vANI vaDe anyanA dravyamAM aspRha thaI rahevuM tene ja tattvadarzI RSioe asteya gaNyuM che. AthI spaSTa samajavuM ke koIno vicAra paNa ApaNo bane tevI bhAvanA ane tenuM AcaraNa e corI ja che=steya che. tethI suDha, aspRhA rAkhI, zAstra niSiddha karelI rIte, koInuM kaMI paNa grahaNa na karavuM. 4. brahmacarya brahmacarya e yamanuM cothuM aMga che. teno artha vizeSa karIne indriyonA saMyamanI sAthe upasthendriyanA nigrahanI sAthe saMkaLAyela che. 'brahmacarya' zabda jAtIya vRtti ane jAtIya saMbaMdhonA saMdarbhamAM ane tenA nigraha nimitte ghaNI jgyAe vaparAya che. dakSasaMhitAmAM brahmacaryanA ATha prakAro jaNAvI tenuM rakSaNa karavAnuM sUcana che. "brahmacarya sadA rakSedaSTadhA lakSaNaM pRthak / smaraNaM kIrtanaM keliH prakSaNaM guhyabhASaNam // saMkalpo'dhyavasAyazca kriyAniSpattireva ca / tamaithunamaSTAGgaM pravadanti manISiNaH // na dhyAtavyaM na vaktavyaM na kartavyaM kadAcana / etaiH sarvairvinirmukto yatirbhavati netaraH // " "pRthak lakSaNavALA, ATha prakAranA brahmacaryanuM yogI sarvadA rakSaNa kare. rAgapUrvaka strInuM smaraNa karavuM, rAgapUrvaka tenI zreSThatAnuM kathana karavuM, tenI sAthe krIDA karavI, tene rAgapUrvaka jevI, tenI sAthe gupta vArtA karavI, tenI sAthe bhoga karavAno saMkalpa karavo, tenI sAthe saMbhoga karavo ke saMbhoga karavAno nizcaya karavo A ATha prakAranuM maithuna che, ema buddhimAno kahe che. mATe yogIe kadI maithunanuM ciMtavana na karavuM, te saMbaMdhI na bolavuM, zarIra vaDe paNa tenuM saMpAdana na karavuM, te sarvathI atyaMta moLo thAya te ja yogI che, anya nahIM." 'brahmacarya' mATeno artha jJAnIo dvArA judA dRSTikoNathI paNa thayo che. zAnI mAne che ke jyAM zarIra ja pote nathI, to pachI indriyo ke tenA bhogamAM te kaI rIte Asakta hoya ? zarIrabhAvamAM ja-dehAbhimAnamAM ja-vIryasaMyama ke IndriyasaMyama sAthe saMkaLAyelA brahmacaryanAM artho che. AtmajJAnI,
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ (335) tattvadarzInI dRSTimAM to brahmamAM sadAsarvadA ramaNa kare te brahmacArI-tevA artho che. gItAmAM evuM kahyuM che ke jJAnI evuM mAne che ke indriyo ja IndriyonA viSayomAM pravRtta thAya che ema samajIne pote kAMI ja karato nathI. "indriyANIndriyArtheSu vartanta iti dhArayan // naiva kiMcitkaromIti yukto manyeta tattvavit // jJAnInI dRSTi ja kaMIka vilakSaNa che, teno niSkarSa kaMIka Avo che. "AzA kare jo bhogakI; so bhogameM haMsa jAta heH jo dveSa karatA bhogase; so bhI na chuTTI pAya hai|| AzA, nirAzAse chUTA, so yoga samyak kara cUkA la jJAnakA bhI pI cUkA; saba kara cUkA; saba dhara cUkA // "nahi rAga karatA bhogameM; nahi dveSa karatA bhogase| nahi pAsa jAtA yoga ke; nahi dUra rahatA yogase // nahi indriyAM hotI vikala; nahi rakta hai na virakta hai| hai tuma apane ApameM; so prAza jIvanamukta hai!" zrI raMga avadhUta pote brahmacArI hatA ane temaNe huM kema brahmacArI chuM, kevo chuM brahmacArI huM......te jaNAvatAM lakhyuM che... "nA maiM nAhatA, nA maiM dhotA, svaira momeM phiratA kAlI kaMbala, bhagavI cAdara; jholI zveta TiMgAtA paMtha bhekhakI bAta na jAnuM-nijAnaMdameM rahatA..... nita nita nUtana bhoga bhoga ke brahmacArI kahelAtA nArI-narake vastra khIMcakara divya tanu dikhalAtA Izka hakIkI pIMka pyAre ghora aghorI banatA Akhara jIva zivako pIMka nirAlaMbameM sotA." Ama, tattvanI dRSTie nitya niraMtara AtmasmaraNamAM ja magna rahenAro brahmacArI che. ane tattvArtha AtmasAt thAya to; dehAbhimAna ane tenI kriyAo thAya chatAM na thAya; thAya chatAM phaLa na Ape, Ama jJAnamAM nathI koI saMyama, nathI koI nigraha. chatAM vyakti brahmacArI che. brahmacArIe AzramamAM nathI; Azrama tenAmAM nathI, brahmacarya koI upAdhi nathI, koI
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ (336) kriyA nathI, nigraha, nirodha ke saMyama nathI. te sthiti che svarUpanI; ramaNa che sarvavyAptamAM, sarvasthaLe, sarva samaye, sabhAna avasthAmAM... saunI sAthe... chatAM ekAntamAM. 5. apariprada aparigraha e yamanuM pAMcamuM aMga che. parigraha: (1) bhogasAdhanano mama bhAva ke mamatva buddhithI svIkAra karavo parigraha kahevAya che, (2) jIvanajarUriyAtanI vastu karatAM vadhu ekatra thayelAM bhogavilAsanAM sAdhano ke dhana te parigraha che, (3) jIvananirvAhathI atirikta saMgraha bhale zAstravidhi mujaba thayo hoya chatAM te aparigraha nathI-balake parigraha ja che. aparigraha jIvanayAtrA pUrNa karavA mATe tenA nirvAhathI vadhu bhogasAdhano, zAstravidhi pramANe prApta thAya chatAM teno asvIkAra karavo ke anaMgIkAra karavo te aparigraha kahevAya che. bhogasAdhana, dhana, vaibhavano mama bhAvathI svIkAra na karavo te aparigraha kahevAya che. viSayamAtrano azaktithI svIkAra na karavo te aparigraha nathI. DaoNkTare jaNAvyuM hoya ke khAMDa na khAvI kAraNa ke madhupramehano roga che ane tevA kAraNathI mIThAI na levI, te aparigraha nathI. zarIra tamAma bhoga bhogavI zake tevuM svastha hoya, loko dhana ane vaibhava-bhoganAM sAdhana Ape chatAM na levAmAM ja aparigraha che. daMbha khAtara ke bIjAne batAvavA khAtara na levuM ke na svIkAravuM te paNa aparigraha nathI. saMgraha ke ekatra karavAthI niMdAno bhaya hoya ane na svIkAravuM te aparigraha nathI. paNa jenAmAM nathI daMbha ke nathI niMdAno bhaya; nathI svIkAravAmAM azakta ke nathI rogagrasta ke nathI samAjathI tiraskRta; sau Ape chatAM jarUriyAtathI vadhu na le te ja sAco aparigrahI che. kAraNa ke tene parigraha ke saMgrahamAM doSadarzana thAya che. parigrahamAM keTalAka doSo paNa che. jevA ke
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ (337) (1)arjanadoSa: je vastunI viSayanI prApti mATe ayogya pravRtti karavI paDe; lAMcaruzavata ke chetarapiMDI karavI paDe, bIjAne ane jAtane arthAt svayaMne tema ja samAjane chetaravo paDe, asatya bhASaNa ane AcaraNa karavuM paDe, naitika ane rAjakIya kAyadA toDavA paDe ane tyAra bAda ja je dhana ke bhogyapadArtho maLe to te meLavavAmAM je doSa thAya che tene arjanadoSa kahe che. (2)rANadoSa; bhale zAstrokta rIte dhana ke bhoga maLatAM hoya ke pachI anAyAse maLyAM hoya paNa tenA rakSaNanI satata ciMtA rahe to te svIkArela viSaya ke vastumAM rahelo rakSAgadoSa kahevAya che. rAtre UMgha na Ave kAraNa ke prApta karelI vastuno nAza thavAnI ciMtA rahe. je potAnI ciMtA prabhune na soMpe, tene prabhu bhoga paNa Ape che. ajANatAM ja ApaNe bhoga mAgI citA jevI ciMtA AvakArIe chIe. (3)mayadola: prApta karelI vastumAM tenA vinAzane bhaya che, ane vinAza thAya to darda ke klezano bhaya che. ane eka vastu to satya ja che ke samaya ane dezamAM manuSya prayatna dvArA je Aje maLyuM...te kAle javAnuM ja che. jenI utpatti thaI teno nAza thayA vinA rahevAno nathI. Ama saMgraha ke parigrahamAM sadoSa rahelo che. (4) saMgadoSa: jema jema prApta ke bhegI karelI vastuno bhoga karIe tema tema Indriyo kSINa thatI jAya che. ane jeno bhoga thAya tenA tarapha rAga vadhato jAya che. Ama, mana viSayAsakta bane che, caMcaLa bane che ane indriyonuM teja haNAI jAya che. Ane saMgadoSa kahe che. (5) hiMsAdo: koI paNa viSaya ke vastune ekta karI, parigraha karI teno bhoga bhogavavAmAM jANe-ajANe hiMsA thatI ja hoya che. sUkSma ane zudra jaMtuonI hiMsA vinA bhoga zakya ja nathI. Ane hiMsAdoSa kahe che.
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ (338) AvA doSanuM darzana thavAthI jJAnI, yogI ke ciMtaka parigrahathI mukata thaI aparigrahI rahevA mATe saMkalpabaddha bane che. zrI kaNAda muni kaNa kaNa vINIne potAnuM gujarAna calAvatA tethI temanuM nAma kaNAda muni paDayuM tevuM sAMbhaLavAmAM AvyuM che. kaNAda munino evo niyama hato ke teo koI vastuno saMgraha karatA nahotA. khetaromAMthI anAja laI jatAM, anAja sApha karatAM. je kaMI dANA verAyelA hoya, tevA kaNa kaNane teo ekatra karatA ane jIvananirvAha calAvatA hatA. eka divasa te rAjyanA rAjane kAne vAta pahoMcI ke potAnA rAjyamAM koI tapasvI ane jJAnI saMta birAje che ane teo kaNa kaNa ekatra karI gujarAna calAve che. rAjA moTA rasAlA sAthe tyAM AvI pahoMcyA. sAthe aneka ratha hatA jemAM khAdyasAmagrI, kavya, phaLa, phUla vagere hatAM. rAjAe kaNAda munine praNAma karIne sAthe lAvela sAmagrI svIkAravA kahyuM. rAjAnI prArthanAno javAba ApatAM muni kaNAde kahyuM ke "rAjA, A badhuM sAcavavAnI ciMtA ane rakSaNanI javAbadArI karatAM to aparigrahI rahevAmAM ja sAra che. uparAMta, saMgraha, sUkSma ane zudra jaMtunI hiMsA vinA zakya ja nathI, tevuM kaMIka kaNAda muninI vANI ane hAvabhAvamAM avyakta dekhAtuM hatuM te rAjA samajI na zakyA. tethI rAjAe pharI vinaMtI karI, he dayALu! kRpA karI mane zaramAvo nahIM, mArA rAjyamAM koI tapasvI saMtane koNa kaNa vINIne khAvuM paDe te mArA jevA rAjavIne zobhe tevuM nathI. huM ApanI sarva javAbadArI upADIza. Apa A sarva vastuno, khAdyasAmagrIno svIkAra karIne mane sevAnI taka Apo ane mArI bhUla badala mane zaramiMdo na karo." muni kaNAde kahyuM, "rAjana, ApanA rAjyanI sarahada kyAM sudhI che te batAvI de. eTale huM tArA rAjyane choDI bIje cAlyo jaIza ane tane zaramiMdo nahIM karuM.evuM kahevAya che ke muni kaNAda tyAra bAda bIje vihAra karI gayA.
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ (339) niyama niyama zabdathI ApaNe khUba ja paricita chIe. niyama ane saMyama vinAnuM jIvana avyavasthita ane dhyeyahIna hoya che. laukika vyavahAramAM "niyama zabda judA judA saMdarbhamAM avanavo artha Ape che. vyaktine potAnA jIvanamAM upayogI evA svayaMracita niyamo hoya che. zALA ke kolejamAM zistanA niyama, samAjane sabhyatA TakAvI rAkhavA pALavA paDatA niyamo, rAjya ke sarakAre nAgarika upara lAdelA niyamo, saMsthAne saMsthAgata niyamo, dharmamAM paNa pALavA paDatA niyamo; AzramanA tema ja mAnavatAnA vaNalakhyA niyamo, nIti ane sadAcAranA niyamono bhaMga thAya chatAM sajA na thAya tevA niyamo tema ja dharma, artha ane kAmaprAptinA niyamo (jene puruSArthanI prAptinA niyama kahI zakAya) jemAM sAmAnya rIte ema kahevAyuM ke artha ekatra jarUra karo paNa dharmanI rIte dhana kamAva ane nIti ane sadAcArane raste kAmAyelA dhana dvArA "bhoga" arthAta "kAma" bhogavavAmAM vAMdho nathI. ane dharmanI prApti mATe paNa jo svaccha nIti dvArA arjita dhana vaparAya to ja zreSTha gaNAya. ane aMte parama puruSArthanA saMbaMdhamAM paNa koI niyama che. "niyama'no artha yogInI daSTimAM tathA yogazAstramAM judo che. ane jJAnI ke vedAntanI ISTamAM judo artha che. TUMkamAM, potAnA kalyANa mATe paNa zAstromAM niyama che ane AtmasAkSAtkAranI dizAmAM prayANa karavA mATe paNa niyama che. rAjanItizAsa, nItizAsa, dharmazAstra ane mokSazAstra dareka koI ne koI niyamanI vAta kare che. ApaNe ahIM yogazAstramAM ane yogInI daSTimAM niyamano artha zuM che te ane jJAna ke vedAntamAM ane jJAnInI daSTimAM niyama zabda kayo saMketa pahoMcADe che tenA upara vicAra karavAno prayatna karIzuM. yogazAstra ane niyama zrI pAtaMjalayogadarzanamAM sAdhanapAdanA sUtra 32mA niyamanI vyAkhyA nIce mujaba karavAmAM AvI che: zaucasantoSatapa: svAdhyAyezvarapraNidhAnAni niyamAH // 32 //
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ (340) sUtrArtha=pavitratA, saMtoSa, tapa, svAdhyAya ane IzvarapraNidhAna (e) niyamo (che) // 32 // uparanA sUtra mujaba niyama pAMca che. haThapradIpikAmAM niyamanI saMkhyA dasa gaNAvavAmAM AvI che, je nIce mujaba che: ahiMsA satyaM asteyaM brahmacarya kSamAdhRtiH / dayA ArjavaM mitAhAra: zaucaM ca niyamA dazA: / / 161 // prathama ApaNe pAtaMjalayogasUtra mujaba pAMca niyamane samajavA prayatna karIe. (1)auSa arthAt zuddhi athavA pavitratA e prathama niyama che. gauttazuddhinA be prakAra che. (1)sthULa zarIranI zuddhi ane (2) mananI zuddhi. (1) zarIranI zuddhinA be prakAra che: bAhya zuddhi ane AMtara zuddhi. (a) zarIranI bAhya zuddhi karavA mATe snAna karavuM ane te mATe jaLa mRttikA mATI ke gomaya vagereno prayoga karavo ema kahevAyuM che. vartamAna yugamAM mATIne badale sAbu vagere vaparAya che. Ama chatAM parasevo, mela vagere dUra karI zarIrazuddhi karavI Avazyaka gaNAI che. hindI bhASAmAM maLatyAga mATe suMdara prayoga thAya che. ane moTA bhAge relave sTezana para borDa jovA maLe che: zoSAlaya arthAt jAjarU ane loko kahe che ke "maiM zauca ke liye gayA thA" arthAt pavitra thavA gayo hato. TUMkamAM, zarIranI bAhya zuddhi karavI tevo niyama che. = zarIranI AMtara zuddhi : pavitra padArthonA bhojanathI thAya che. gomUtra ane yAvaka = javanA loTamAMthI banAvela bhojanano prayoga zarIranI AMtara zuddhi mATe thAya che. tevA bhojanathI zarUrInI aMdaranA ghaTaka, rasa, rudhira Adi sapta dhAtunI zuddhi thAya che, jene zarIranuM AMtara zauca kahe che. Aja pramANe zarIranA zauca che zuddhi mATe neti, dhauti, basti nauli, trATaka, kapAlabhAti, brahmadAtaNa vagereno ullekha paNa maLe che. mananuM zauya zuddhi. jene AMtara zuddhi kahevAya che. manano maLa jevoke rAga, dveSa, IrSyA, mada, mAna, asUyA vagerene cittanA doSa paNa kahevAya che. te doSa ke maLane maitrI, NA ane muditAnA anuSThAnathI dhoI nAkhI doSanI nivRtti karavI tene AMtara zuddhi ke atyaMtara pavitratA kahevAya
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ (341) (2) saMtoSa e bIjo niyama gaNAya che. jIvanayAtrA TakAvI rAkhavA mATe je padArthonI jarUra che mAtra tenA mATe ja prayatna karavo ane anya padArtho meLavavAnI AkAMkSA na rAkhavI, athavA anya binajarUrI padArthomAM aspRhA te ja saMtoSa kahevAya che. prArabdhagata je kaMI maLe temAM saMtuSTa rahevuM te saMtoSa che. prArabdhagata pratikULa saMjoga maLe to paNa dveSa na karavo; ane anukULa saMjoganI apekSA na rAkhavI; te ja sAcA sukhanI nizAnI che. je saMtoSI che tene samasta jagatanI dolata ke sRSTinI samRddhi tRNa samAna che kAraNa ke tene tRSNA ja nathI. jyAre asaMtuSTane tenA asaMtoSanI koI sImA ja nathI. tethI sAdhake je kaMI prArabdha anusAra prApta thAya temAM saMtoSa rAkhavo ghaTe. (3) tA: e trIjo niyama che. yogazAstramAM tapa e eka kriyA che. ane te kyiA vyasthita cittavALA mATe arthAta atyaMta prabaLa vAsanAgrasta vyakti mATe Avazyaka mAnavAmAM Avela che. vAsanA vadhu hovAthI tenA cittamAM rajasuM ane temanI pradhAnatArUpa azuddhi hoya che. ane tethI tevI vyaktinuM citta ane Indriyo viSayomAM satata ramaNa kare che. Ama hovAthI tenuM mana yogavirodhI gaNAya che. yogamAM vRttiono nirodha ja mahattva dharAve che. tethI tevI vyakti mATe ane ArakSa mATe tapa karavAnuM kahyuM che. tapa karavAthI zarIranuM zoSaNa thAya che, dehane kaSTa paDe che, Indriyo nirbaLa bane che ane thAkelI Indriya tenA viSaya pratye doDatI nathI. tethI viSayAkAra vRttino virodha karavAmAM saraLatA rahe che. tauparAMta tapa zubhakarma che ane tenAthI puNyanI prApti thAya che tathA cittanA pAparUpa maLano kSaya thAya che tethI caMcaLa ane vyasthita cittavALA mATe tapa Avazyaka che. jenuM aMta:karaNa samAhita che ane jenAmAM rajasa ane tamasa dravyanI pradhAnatA nathI tevA adhikArI mATe tapanI kriyA ke karma kahyAM nathI. arthAta je yogArUDha che te mATe karma nahIM balake karmathI nivRtti ke zama ja kAraNa kahevAya che. AvI kriyAo to Arura mATe ja che. tevI vAta
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ (342) bhagavadgItAmAM paNa che. ArurukSormunaryogaM karma kaarnnmucyte| yogaDhiyA tava nama: mukhyatAadhyAya / "Aratu mATe azuddhino kSaya karanAra kiyA vagere sAdhanarUpa che. ane yogArUDhane yoganI siddhi mATe zama-arthAt kriyAnivRtti ja kAraNa che." ahIM je tapane kyiA kahevAya che te tapa te zuM che? kevI kriyAne tapa kahevAya che? tevA prarananA uttaramAM yogazAstramAM apAtA nirdezo nIce mujaba che: tapa athata zarIranuM zoSaNa karavuM tevuM paNa kahevAya che, yAjJavaktasaMhitAmAM to kahyuM che ke, "rASaf ydustAna tapa 3ttama" zarIranuM zoSaNa karavuM te uttama tapa che." evuM kachUkyAMdrAyaNAdi kiyAnA saMdarbhamAM kaheluM che. TUMkamAM tapano yogazAstramAM je artha che te saMdarbhamAM kAyAne kaSTa ane zarIrazoSaNa evo artha che. ane te mATe vividha kriyAono nirdeza che jevI ke bhUkha, tarasa, ThaMDI, garamI sahana karavA; UbhA rahevuM besavuM tevuM vrata rAkhavuM ghaNA tapasvI bAra varSa sudhI UbhA ja rahe che. te ja pramANe maunavrata rAkhavuM paNa tapa che. maunarUpI tapanA be prakAra che: (1) kASThamauna athata vANIthI na bolavuM eTaluM ja nahIM paNa potAnA abhiprAyane zarIranI koI paNa ceSTA dvArA abhivyakta na karavo. vANInA maunavALA to sleTa ke kAgaLamAM lakhIne paNa vicAra pradarzita kare che jayAre kASThamaunamAM teno paNa niSedha che, (2) AkAramauna arthAt mAtra vANIthI ja na bolavuM te AkAramauna che. AvuM tapa karanArA potAnA abhiprAyane vyakta karavA IzArA, hAvabhAva, mudrAo ane kAgaLa-pensilano upayoga kare che. Ama vANano upayoga na karavo te paNa tapa kahevAya che. paMcAgni tapa, chUcAMdrAyaNa tapa, sAMtapana Adi to karavA e sau tapanA ja prakAra che. Ama chatAM mana, vANI ane zarIranI vadhu paDatI
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ (343) niSiddha pravRttine rokavI ane te saune vihita karmamAM joDavAM te ja mukhya tapa che. mATe AvA mukhya tapanuM anuSThAna karavA ja sAdhake Agraha rAkhavo ghaTe. A tapanA saMdarbhamAM evI spaSTatA paNa karI che ke AvA tapa AcaranAre dhyAna rAkhavuM ke mananI prasannatAno bhaMga na thAya ane zarIramAM dhAtuonI ati viSamatA na thAya. zAstranI AjJA ane vidhAna pramANe ja tapa karavuM. jo zAstravidhi mujaba tapa na thAya ane zarIranI dhAtuomAM ativiSamatA thAya to hAnikAraka nIvaDe che. ane ati kaThina tapa karavAthI kaphAdi dhAtunA vaiSamya dvArA yogamAM vinarUpa roga vagere utpanna thAya che ane manamAM kSobha thAya che. tethI yoganA sAdhake tapa mRdu rIte ane cittanI prasannatAmAM vidana na thAya tema karavAnuM che. jo cittamAM vikSepa thAya tevuM tapa haze to yogabhraSTa thavAze. tethI yogazAstranA niyamone dhyAnamAM rAkhI tapa karavuM anivArya che. ApaNe yogazAstramAM 'tapa'nI samaja kevI che tenI para vicAra karyo A tapanA saMdarbhamAM kRSNa paramAtmA bhagavadgItAmAM kahe che ke jJAnarUpI tapa ja sAcuM tapa che. ane tevA jJAnarUpI tapamAM tapta thaIne pavitra thaIne aneka mArA svarUpane prApta thaI cUkyA che. . vaDhavo jJAnatapanA pUtA mamIvamAtA: 20/4 jJAnapI tapa vaDe pavitra thayelAM ghaNAM mArA svarUpane pAmyA che.' (4) svAdhyAya e cotho niyama gaNAya che. svAdhyAya arthAt mokSazAstranuM adhyayana ke manana, svAdhyAyano bIjo artha "sva"nuM adhyayana paNa thAya che. taeparAMta zrI sadguru dvArA apAyela maMtrano japa athavA praNava ke iSTamaMtrano japa evo artha paNa thAya che, AvA svAdhyAyathI sAdhakane Izvarano anugraha prApta thAya che. ane tenA yoganAM vidana dUra thAya che. mATe ja gItAmAM bhagavAne paNa japayajJane sarvayajJomAM zreSTha kahyo che, ane kahyuM che ke yajJomAM japayajJa huM chuM. "yajJAnAM navayaroismiA " ahIM dazavila svAdhyAya paNa eka kriyA che. mukhyatve yogamAM kriyAnuM
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ (344) kriyA nathI paNa ane tethI tenA vizeSa mahatva che, jyAre vedAntamAM niyamanA saMdarbhamAM ciMtana che. ahIM japane paNa svAdhyAya kahevAya che. prakAra samajI laIe. japanA mukhyatve be prakAra che: (1)vAcika japa (2)mAnasa japa vAcika japanA be vibhAga che: (a) vAcika ane (va) upAMzu japa. (a) vAcika japa: arthAt ekAntamAM vaikharIvANIthI thato japa je najIkavALI vyakti zravaNa karI zake tevo hoya che. (6) upAMzu japa: eTalo dhImethI thAya che ke najIkamAM najIkanI vyakti paNa sAMbhaLI zake nahIM. ane A japamaMtranA uccAraNa samaye mAtra jIbha ane oSThanuM sahaja calana thatuM hoya che. (2) mAnasa japanA paNa be prakAra che: (a) mAnasa japa ane (6) dhyAna japa. (a) mAnasa jaya: jemAM jIbha ane oSThanuM koI paNa prakAre calana thatuM nathI ane kevaLa mana dvArA ja japa thAya che. tevA japanA uccAraNamAM che ke na to svarayaMtranI peTImAM calana thAya che. to avAja thAya 1 (6) dhyAna japa: jyAre mAnasa japano satata abhyAsa thAya che ane lakSaNAvRtti zabdavRttimAM sahaja rIte AyAsa vinA lIna thAya che ane tevI sthitimAM je japa thAya che tene dhyAna japa kahevAya che. vAcika japa karatAM upAMzu japa sahaagaNo zreSTha che ane upAMzu karatAM mAnasa japa zreSTha che, tema ja mAnasa japa karatAM dhyAna japa sahasragaNuM zreSTha che. Avo japa artha samajIne karavo sAro che. kAraNa ke tema karavAthI zabdavRtti uccAramAM ane lakSaNAvRtti maMtranA arthamAM rokAyelI he che. ane tema thavAthI anya vRttionuM sphuraNa thatuM nathI. japanI jema ja zAstra adhyayana - mokSazAstranuM adhyayana paNa svAdhyAya ja kaheyavAya che, jemAM 'sva' nuM adhyayana ke AtmanirIkSaNa paNa AvI jAya che. A svAdhyAya paNa niyamanA saMdarbhamAM samajAvelI kriyA ja che. (5) ULidhAna: e yogazAstrano pAMcamo niyama IzvarapraNidhAna arthAt
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ (345) tamAma karmo Izvarane samarpita karIne karavAM. karmo IzvaraprItyarthe karavAM nimitta thaIne karavAM. Izvara karAve che mATe mArAthI thaI rahyuM che tema samajavuM TUMkamAM IzvaranI preraNA ane IzvaranI sattAthI ja mArA vaDe karma thAya che; huM karato nathI, tevA ciMtana dvArA karmo thavA devAM te IzvarapraNidhAna kahevAya che. IzvarapraNidhAnano artha che karmono tyAga ke saMnyAsa ane sAthe sAthe karmanA phaLanI Asakti ke apekSAno paNa tyAga ke saMnyAsa. Ama karma ane tenA phaLanI apekSAnA tyAga sAthe thatuM niSkAma karma e ja IzvarapraNidhAna che jene saMpUrNa samarpaNa ke "ToTala sarenDara" kahevAya che. AvI IzvarapraNidhAnanI vAta bhagavAne arjunane gItAmAM kahI che: yatkaroSi yadaznAsi yajjuhoSi dadAsi yat / yattapasyasi kaunteya tatkRruSva madarpaNam // "je tuM kare, je khAya, je home, je dAna kare, je tapa kare, vagere je je kare te sarva he kuntIputra! tuM mane arpaNa kara." AvI rIte karmasaMnyAsa zakya che. taduparAMta potAmAM kartAbhAva che teno tyAga karavo hoya to sarva karma Izvara ke brahmathI thAya che tevI bhAvanA karavI joIe. ane tevA ciMtanathI karma thAya to karmano tyAga thaI jAya che ane bhAva na rahetAM karmaphaLa paNa tyajAya che. jyAre dAna apAya che. tyAre brahma ja dAna Ape che, brahmane ja apAya che arthAt brahmane potAne ja apAya che. kAraNa sarva kAMI brahmamaya ja che. AvuM ciMtana ja zreSTha brahmArpaNa che ane te ja sAcuM IzvarapraNidhAna che. sAcA IzvarapraNidhAnamAM huM kriyAno kartA nathI paNa Izvara ja che tema ciMtana karavuM "nArUM vartA sarvamaitat vrovavuMte tathA'| (kUrma purANa) niyamanA saMdarbhamAM yogazAstra mujaba ApaNe pAMca niyamanI carcA karI. temAM tapa, svAdhyAya, IzvarapraNidhAna Adi kriyAo karatI vakhate ApaNe ApaNA taraphathI bhAvanA karavI paDe che ke je kaMI thAya che te Izvara dvArA thAya che. Izvara che ane te ja sarva karAve che. vedAnta kahe che ke ApaNe bhAvanA karIe ke na karIe chatAM je kaMI astitvamAM che te sarva brahmarUpa che brahmathI bhinna koI vastu ja astitvamAM nathI. dvaita
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ (346) vastu nAma mAtra paNa nathI. bIjI vastu hoya to temAM bhAvanA karavI paDe, jayAM bIjI vastu ja nathI tyAM ApaNA taraphathI bhAvanA kevI? bhAvanA ApaNAM taraphathI thatI hoya che, jemAM dvata jevo bhAva che. jyAre zAnanI pradhAnatA to adhiSThAnathI thatI hoya che. yogamAM manane, Indriyone mtathI-viSayathI pAchuM kheMcavAnI vAta che, vRttinirodhanI vAta che. jayAre vedAnamAM mana ke indriyone na to kayAMyathI pAchI bolAvavI che, ke na kyAMya moklavI che. jayAMthI manane pAchuM bolAvazo te paNa brahma che; ane jyAM moklazo te paNa brahma che. vaitamAM ja A badhI kheMcatANa che. vRttinirodha che. paNa adhiSThAnanA jJAnamAM jyAM vaita nAza thayo che; badhuM eka ja thaI gayuM che tyAM mana jyAM jyAM jAya che tyAM samAdhistha thaI jAya che. Ama vedAntanA jJAnamAM jyAM jyAM mana jAya tyAM samAdhistha thaI jAya tema kahevAyuM te jJAnanA saMdarbhamAM "niyama zabdano artha zuM che te samajavA ApaNe prayatna karIe. jJAnanA saMdarbhamAM ane vedAntanA saMsargamAM niyama no tatvArtha samajAvatAM Adi zaMkarAcAryajI kahe che ke sajAtIyapravAhazca vijaatiiytirskRtiH| niyamo hi parAnando niyamaH kriyate budhaiH // 105 // sanAtIyapravAha:- AtmA saMbaMdhI vicAravALo ciMtanapravAha calAvavo vinAtIya tiraskRti =AtmA sivAyanA anya padArthonA vicAra ke ciMtanano tyAga karavo te panaH niyamaH jyio parama AnaMda ApavAvALo A niyama che, vadhe niyama: cite jJAnI ja (Avo) niyama pALe che. sanAtIyavAda arthAt AtmAnA saMdarbhamAM thato vicAra, AtmAnA saMbaMdhamAM thatuM AtmaciMtana, jemAM AtmavastunI ja vRtti dvArA manana thatuM hoya che. arthAt AvA vicAramAM sajAtIya-pratyaya-pravAha nadInI jema vinA prayatna sahaja ane svAbhAvika rIte vaheto hoya che. AvA satata, niraMtara, akhaMDita, akhkhalita vahetA vicArapravAhamAM zabdo aneka, paNa saMketa eka hoya che; vicAro aneka, lakSya eka hoya che. jema nadInA ovArA aneka, lakSya
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ (347) mAtra sAgara eka hoya che. temaja ciMtanamAM ke vicAramAM aMtima lakSya mAtra AtmA ja hoya che, vijAtIya vRttipravAda arthAta anAtmAno vicAra. anAtmA eTale paramAtmA nahIM paNa padArthanuM ciMtana. padArthanuM ciMtana eTale ja "sva" svarUpathI dUra laI janAra vicAra. padArthanuM manana eTale nAma ane AkAravALI vastumAM rAga ane AsaktivALA padArthomAM paribhramaNa. AvA vijAtIya pravAha dvArA thatuM ciMtana padArthonI ja prApti karAvaze; tenA mATe vAsanA UbhI karaze ane aMte tyAM ja laI jaze, padArtho vinAzI che ane tenA vicAra avinAzI tarapha kadI laI jaI zakaze nahIM, vijAtIya vRttipravAha dvArA je vicAraNA thAya che te nAmInI che, anAmInI nahIM, vyaktinI che avyakta tatvanI nahIM, anekatAnI vicAraNA che ekanI nahIM, anityanI vicAraNA che, nityanI nahIM, Ama anAtmavastunA mananathI anekatA prApta thaze, anekatAthI bheda sarjAze, bhedathI mAtra bhaya maLaze, abhaya kadI nahIM. mATe ja kahyuM che ke anAtmA saMbaMdhI vicArano tyAga karavo; vinAtIya pravAhano tiraskAra karavo. "vinatIya tiratiH" arthAtu anAtmAnA, padArthonA, nAma ane AkAranA, anekatAnA vicArono tiraskAra karavo ane AtmAnA vicArane arthAt nityano, satno, avinAzIno, ekano, vicAra nityaniraMtara karavA mATe, sajAtIya pravAhano Azaro laI tevo ciMtanapravAha sadA cAlu rAkhavo te ja paramAnanda ApanAro niyama hevAya che. upara jaNAvyA mujaba parama AnaMda ApanAro niyama mojUda che, chatAM AnaMda prApta thato nathI, tene badale du:kha ane dardanI anubhUti thAya che. anekanI prAptimAM prayatna ane tethI maLatI nirAzA ane niSphaLatA ja jIvanamAM vartAya che. tenuM mukhya kAraNa mAnavamana che. ane mananI sthiratAmAM kadI koIe saMsArano anubhava karyo nathI. saMsAranI anubhUti haMmezA mananI asthiratAmAM ja thAya che. mana azuddha che, caMcaLa che, avivekI che ane tethI ja te bhedanuM sarjana kare che, tenuM darzana kare che ane tevuM mana ja mAro zatru che. vAstavamAM mArA zuddha AtmasvarUpamAM to mana ja nathI ane zuddha mana ane AtmA eka ja che, Ama mArA svarUpamAM mana nathI athati bhedabharzana nathI.
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ (348) bheda nathI arthAt dvaita nathI. jo bIjuM nathI to prapaMca kevo ? dRzyaprapaMca ke gata nathI; to mana ke indriyone pAchAM bolAvavAnA niyamanI vAta kevI ? muthI bhinna padArtha ja nathI to tenI padArthAkAra vRtti kyAM? je viSayAkAravRtti ja nathI, to vRtti nirodhanI vAta kyAM? je anya kaMI che ja nahIM to tapanI kriyAthI manane nirbaLa banAvavAnI jarUra kyAM? sajAtIya vRttipravAha dvArA jo samajAya ke badhuM ja caitanya che. caitanya brahmathI atirikta kaMI che ja nahIM to pachI je kaMI AMkhathI dekhAya che te, kAnathI saMbhaLAya che te, nAkathI sUMdhAya che te, avayavothI sparzAya che te; sarva kaMI brahma ja che. to pachI mana bhale jyAM jAya tyAM javA do; indriyo jeno saMsarga kare teno karavA do. brahma ke AtmAno ja teo anubhava karaze, Avo anubhava karavA temane koI niyama ke saMyamanI jarUra nahIM rahe. hakIkatamAM jo AtmasvarUpa ke caitanya samajAya to tamAma kriyAnI bhAMjagaDathI mukti maLI zake. mana e to kAlpanika ghaDo che. te banyuM te pUrve caitanyaAtmA to hato; manarUpI ghaDo ghaDAI rahyo hato tyAre paNa caitanya to hatuM ja, mana nahIM hoya chatAM ghaDo to rahevAno ja che. manarUpI ghaDAe caitanyamAM AkAra lIdho. pachI te manamAM bahArathI gatanA viSayonI vAsanA naMkhAI tethI mana viSayAsakta banyuM ane tyArathI tenI viSayadoDa zarU thaI. pariNAme vikSepa Avyo. vikSepane dUra karavA dhyAnanI kriyA AvI. A sarva dvaitabhAvamAM che; azuddha mananA svIkAramAM che. bhedanA AvakAramAM che. jo tattvathI samajAya ke mArA zuddha svarUpamAM to mana nathI ane Atmaviveka dvArA je azuddha mananI bhrAMti hoya te nAbUda thaI jAya to pachI bace mAtra zuddha mana. Ama zuddha mana ane AtmA eka ja che je viveka dvArA bace che. tyAra bAda to sarvatra brahmadarzana ja hoya che. paNa tevA brahmadarzana mATe bhedadarzI, azuddha manane ogALavAnI jarUra che. "mana ogALo manorathI
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ (349) kyAM javuM che jathArathI ? melo mananI vRthA tathA pathathI judo kahAM pathI ? mana pahelAM paNa hatA sahI; mana che tyAM laga mano vyathI; mana ja pachI mana rahe nahIM pahoMce thAtathI. pAra che ke'tAmAM badhe sahI; nathI katho; to nathI nathI. -rAjendra zukala sajAtIya vRttipravAha eTale kevo vicArapravAha ? sajAtIya vRttipravAha dvArA ciMtana karavuM arthAt paLe paLe vijAtIya vRttipravAhano tiraskAra karatA javuM ane mAtra AtmAnA vicAranI dizAmAM prayatna vinA svAbhAvikatAthI vahana karavuM...DhALa hoya tyAM pANI DhaLI jAya tema 'sva' svarUpanI dizAmAM vicArone DhaLavA devA; je nIce mujabanI ciMtanakriyA dvArA samajI zakAze: huM sthULa zarIra nathI. kAraNa sthULa zarIra jaDa che, huM cetana chuM. sthULa zarIra dRzya che; huM adazya tattva chuM. sthULa zarIra pUrve huM hato; chuM ane rahevAno. tethI zarIra huM kadI nathI. zarIra AvyuM che, cAlyuM jaze... huM Avyo nathI, jaIza nahIM tevo anAdi, anaMta AtmA chuM. zarIra vikArI che; huM avikArI caitanya chuM. zarIra kArya che paMcamahAbhUtanuM, huM kAryakAraNathI para chuM. sthULa zarIra nAmI, sAkAra tathA kriyAtmaka che. huM anAmI, nirAkAra ne akriya AtmA chuM. sthULa zarIra deza, kALa ane vastuthI paricchinna che.
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ (350). huM deza, kALa, vastuthI mukta, aparicchinna AtmasvarUpa chuM. sthULa zarIra satva, rajasa, tamasathI gherAyeluM che jyAre huM guNAtIta chuM. na to zarIra ke tenA vikAra, AkAra ke nAma mane sparze che. na to sthULa, sUkSma ane kAraNa evA vibhAgo ane sparze che. huM zarIra nathI, to zuM huM citta chuM? nAnA nA! citta to apaMcIkata paMcamahAbhUtanuM sarjana che, huM to anAdi, anaMta, parabrahma chuM. citta sumikALe, ajJAnamAM lIna thAya che; mArAmAM nathI udaya, nathI asta, tethI huM citta kadI nahIM. citta to jaDa che, avidyAnuM kArya che. huM cetana chuM, jJAnasvarUpa chuM. citta caMcaLatAne vareluM che, huM parama zAMta svarUpa brahma chuM. nathI huM indriya, kAraNa te prakAzya che ane huM svayaMprakAza AtmA. Indriya potAnA viSayane AdhIna che jyAre huM nityamukta chuM. Ikyio daya che, mana chA che, jyAre huM AtmasvarUpa dazyadraSTAthI vilakSaNa chuM. Ama nathI huM zarIra, nathI citta ke nathI huM Indriya ane nathI buddhi. buddhi aMta:karaNano bhAga che. aMta:karaNa AtmA nathI. tethI huM buddhi nathI. buddhino dharma nirNaya levAno che je AtmAno dharma nathI. jyAre huM AtmasvarUpa chuM. to huM chuM koNa? huM jIva paNa na hoI zake!
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ (351) jIva avidyAnI upadhivALo che. huM nirupAdhika AtmA chuM. jIva ajJAnathI AtmAmAM Aropita che; huM to sarvanuM adhiSThAna, AtmA chuM. jIva kartA - bhoktAnuM abhimAna rAkhanAra che. huM akartA, abhoktA, sarvano sAkSI chuM. tethI jIva nathI. jIva alpajJa ane alpazaktimAna che. sarvajJa ane sarva zaktimAna evo huM koI jIva na ja hoI zakuM. jIva niyamya che ane Izvara niyaMtA che. te bannethI bhinna, anya, niraMkuza AtmA chuM. nathI huM prANa, nathI huM zyaprapaMca ke nathI huM Izvara. Izvara kAraNa che jgatanuM ne jagata kArya che. huM kArya ane kAraNa bannenuM adhiSThAna chuM. jIva ane IzvaranI upAdhithI huM mukta chuM. jIvanI upAdhi avighA che; IzvaranI upAdhi mAyA che. huM nirupAdhika, parabrahma svarUpa chuM. Izvara jgatanI utpatti, sthiti ane layano kartA che. jyAre huM akartA AtmA chuM. asaMga, ni:saMga, akriya, nirlepa chuM. Izvara AnaMdAnubhava kare che. jyAre huM sAkSAt AnaMda svarUpa chuM. tethI AnaMda anubhavanAra Izvara kadI nahIM. Izvara bahurUpI che. huM ekarUpa, advaita, brahma chuM. Ama,nathI huM jIva nathI Izvara, nathI kSara puruSa, nathI akSara puruSa, huM kSara-akSarathI bhinna puruSottama svarUpa chuM. huM nAzavAna kSara zarIrathI ane avinAzI jIvathI bhinna chuM. akSara puruSa
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ (352) IzvarathI huM nyAro chuM. kArya kAraNathI vilakSaNa huM. nathI mAruM koI kAraNa nathI mAruM koI kArya evo huM kevo? (te samajavA sajAtIya pravAha dvArA ciMtana karIe) na dekhAu tevo; chatAM dareka sthaLe huM houM tevo. huM kyAMyathI...Avyo nathI, chatAM huM chuM. jo huM chuM..to kevo chuM? huM AkAra ke sAkAra nathI. ane chatAM nathI tevuM nathI. nAma ane AkAramAM huM keda nathI. chatAM huM chuM. to huM chuM kayAM? evI koI paNa jagyA nathI jyAM huM nathI. chatAM zodhavA nIkaLo to hAthamAM na AvuM tevo huM. zodhakane zodha sAthe khovAI javuM paDe; pachI maLe te huM. arthAt huM sarvavyApta chuM. ane sarvavyApta chuM tethI ja nirAkAra chuM. sAkAra ane AkAra ja eka sthaLe hoya; AkAra pigaLAvI zake te ja sarva sthaLe pahoMcI zake. huM nirAkAra chuM tethI ja diza" nA "spesanA kArAvAsathI mukta chuM.
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ | (35) sthaLa" nA baMdhana mane sparzatAM nathI. dezathI mukta chuM mATe ja huM 'kALathI ('TAIma'thI) paNa mukta chuM. kAraNa ke AkArathI svataMtra-nirAkAra chuM huM. jo mAro koI AkAra hoya to huM eka ja sthaLe hola, jo huM sAkAra to mAro janma hoI zake; je mAro janma hoya to kALamAM huM baddha thaI jAuM; paNa nathI huM AkAra, tethI eka sthaLe sthaLamAM keda nathI. te ja kAraNathI mAro janma nathI, tethI samayamAM huM keda nathI. deza, kALanA sImADAthI para huM sAkAranI sarahadonI pele pAra huM, evo huM sUkSmathI paNa sUkSma chuM. mATe ja sarvavyApaka, ne sarvavyApta chuM. sthULa vastu kadI sarvavyApta na hoI zake; huM dhULa nathI chatAM sauthI mahAna chuM kAraNa sUkSma ane sarva sthaLe, sarva samaye, mojUda chuM. sarvavyApaka ja sUkSmathI sUkSma hoya; ane sarvavyApta hoI mahAna paNa hoya, huM tevo chuM. sUkSma chuM paNa sApekSatAthI mukta chuM. huM nirapekSa tatva chuM. nirAkAra chuM tethI mAre nAma nathI. nAma nathI tethI mAro nAza nathI.
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ (35) nAza nathI eTale avinAzI huM ja chuM. avinAzI arthAta traNe kALe chuM. koI kALe nahoto, nathI, nahIM houM tevuM nathI. arthAta huM chuM, hato ane hoIza. kALAtIta huM anAdi ane anaMta huM. huM traNe kALamAM chuM. eTale huM sat chuM. satuM eTale ja astitva chuM huM. sano kadI abhAva nathI. tethI mAre prAgabhAva nahoto, pradhvasAbhAva nahIM hoya. huM zarIranA janma pUrve nahoto. eTale mAro abhAva hato tevuM nahIM. zarIranA vilaya bAda puna: mAro abhAva thaze tevuM paNa nahIM. sano kadI abhAva nathI, asatno kadI bhAva = astitva nathI. huM sat chuM. eTaluM ja nahIM paNa huM jANuM chuM ke huM sat chuM. ane A jANavuM eTale ja huM cit svarUpa chuM, caitanyamaya chuM. astitva' ke "bhAva" to ghaNAne hoya; te "sata kahevAya. be vRkSo varSothI sAthe hoya chatAM ekabIjAthI ajJAta hoya paNa huM mArA svarUpathI ajJAta nathI.
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ (355) huM jANuM chuM ke huM sata chuM. eno artha e ja ke huM mAtra houM ane mane jANato na houM to huM jaDa thayo. huM ja nathI. kAraNa huM mane jANuM chuM cit dvArA; caitanya dvArA tethI ja I sat cha bhane cit chu. vita eTale ja jJAnasvarUpa hovuM Ama huM kahu rita chuM. are, huM jJAnasvarUpa ane ananta chuM. "satyam jJAnam banatam brahma huM sarvano jJAtA, jJAnasvarUpa chuM. huM anaMta chuM. mAro dezathI, kALathI ke vastubhedathI aMta nathI. anna to sAkAra zarIrano hoya. na huM AkAra, na zarIra, nathI mAre vRddhi ke vikAra, nathI mAre roga ke nAza. huM to Adhi, vyAdhi, upAdhithI mukta chuM. huM nirAkAra tethI sthULa zarIra nathI. sUkSma zarIra mATe hoI zake nahIM. te to AvajA karanAruM che; vAsanA sAthe; tevA garbhamAM huM AvAgamananA pherAthI svataMtra chuM. huM kyAMya jaI zakuM nahIM, kAraNa koI sthaLa evuM nathI jyAM huM nathI. huM kAraNa zarIra nahIM, te to ajJAna che. huM svayaM jyoti, jJAnasvarUpa chuM.
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ (356) sarvano sAkSI chuM. huM sthULa zarIra nathI, tethI jAgrata avasthA mArI nathI ke huM nathI. huM sUkSma zarIra nahIM, tethI svapnAvasthA mArI nathI ke huM te nathI. huM kAraNazarIra nahIM tethI supumi mArI nathI ke huM te nathI. huM to avasthAtraya sAkSI chuM, traNe avasthAno draSTA ane sAkSI chuM. avasthA aneka che. dazyo anaMta che. padArtho agaNita che. huM sarvano sAkSI eka-atiIya chuM. sarvavyAsa kadI aneka na thaI zake! anekatAmAM, bhedamAM, sarvavyApakatA hoI zake ja nahIM. Ama huM ekano eka. aneka bhrAMtimAM paNa mAtra eka huM eka chuM. mATe ja pUrNa chuM. pUrNa hoya te ja eka hoI zake. jyAM be che, te che, tyAM banne apUrNa che. jyAM be che ane bannenuM svataMtra astitva che to banne ekabIjA vinA apUrNa ja che. pUrNatA eka ane advitIyamAM ja zakya che. huM eka ane pUrNa chuM. tethI ja huM akhaMDa chuM, mATe abheda chuM, huM abheda chuM. tethI mAre bhaya nathI. bhaya vaitamAM che.
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ (357) dvaita che ja nahIM; sarvatra basa huM ja huM! to mane mAro bhaya kyAMthI? je dRzyamAtra brahma ja che; to paNa bhaya nathI. bhaya nathI, kAraNa bIjuM nathI. dvaita che tevI bhrAMti che, to bhaya paNa bhrAMti che. huM bhrAMtimAM nathI, bhrAMti mArAmAM nathI. tethI huM abhaya chuM. abhayanuM advaitanuM koI vijAtIya rUpa nathI. tethI anAtmavicArathI asaMga huM ane AtmavicAranuM kendra huM. sRSTino AdhAra ne dRzyaprapaMcanuM adhiSThAna huM. huM astitva mAtra chuM eTale satsvarUpa chuM. huM mArA sat svarUpane jANanAra chuM. eTale cit svarUpa paNa huM ja chuM. huM jaDa nathI, cetana chuM. caitanyamaya chuM tevuM paNa huM jANuM chuM. Ama jyAre huM mane
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArA dvArA jANuM chuM ke huM kALathI para sat chuM. jaDathI mukta cit chuM. ajJAnathI anya jJAna chuM. tyAre pragaTe che mAtra AnaMda...AnaMda...AnaMda! mane samajAya che mArA dvArA ke (358) AnaMda svarUpa chuM. huM sat chuM. huM cit che. huM AnaMda chuM I am Awareness I am Consciousness I am Eternal Bliss A mAruM svarUpa che. tenA para avatAro avajA ryAM kare che. mArA svarUpa upara rUpa-arUpanI ramata ramAye jAya che. huM eka advaita chuM. ekamAM nathI koI aMdara; nathI koI bahAra; nathI kaMI sUkSma ke sthULa; nathI koI aNu ke mahAna; nathI koI jIva ke Izvara;
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ (359) nathI vyaSTi ke samaSTi; nathI koI piMDa; nathI kyAMya brahmAMDa; nathI vyakti ke virATa; nathI koI kAraNa ke nathI koI kArya AtmA mAtra eka adhiSThAna che. temAM koI joDakAM ke dhaMdha nathI; AtmA to kaMdhanA yuddhathI mukta che. te badhuM AropamAM che; adhiSThAnamAM nahIM. huM saunuM adhiSThAna chatAM sauthI nirlepa chuM. huM nitya mukta chuM. mAre muktinI jarUra nathI. baMdhana mananI bhrAMti che. mArA zuddha svarUpamAM mana nathI to baMdhana kyAM? mane baMdhana nathI; to muktinI vAta kyAM? huM to deza, kALa ane vastuthI aparicchinna AtmA chuM. 'deza' mananI bhrAMti che. 'kALa' manano khoTo khyAla che. 'deza' kALa, vastunAM baMdhana to bhrAMtimAM che, ajJAnamAM che, AropamAM che, huM adhiSThanA chuM. nityamukta chuM. mArI hAjarImAM Aropa hoya. paNa mArA jJAnamAM Aropa hoI zake nahIM.
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ (30) A pramANe je satata ciMtana thAya che tene sajAtIya vRttipravAha kahevAmAM Ave che. zabdo badalAya che chatAM temAM eka ja tattva upara vicArapravAha cAle che. ane te tatva e ja Atmatatva ke brahmatattva vicAranuM kendra badalAtuM nathI; bhale vicAro badalAya. AvuM ciMtana karatAM karatAM aMte.... huM sat chuM. cit chuM. AnaMda chuM. abhaya huM advaita huM. eka huM....ananta.huM. ane AtmavicAravALI akhaMDAkAravRtti paNa aMte DubI jAya che. jovI rIte kacarAne pANImAM DubADI ane phaTakaDI pote paNa DubI jAya che tema, aMte bace che vRttivihInatA...ane "sva" svarUpa sAthe anAyAse alaukika akasmAta sarjAI jAya che....te ja che parama AnaMda ApanAro niyama...jemAM sajAtIyavRttipravAhano sahAro laI AtmaciMtana karavAmAM Ave che ane aMte te vRtti paNa nAmazeSa thaI jAya che, ane sva" svarUpanI anubhUti mAtra bacI jAya che. A ja che mumukSu mATe sarvazreSTha niyama.
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ (361) tyAga nididhyAsananAM aMgonI carcAvicAraNA karatAM aMte sajAtIya vRttipravAha dvArA AtmaciMtana karatAM anekatA naSTa thaI jAya, bheda nAbUda thAya. jo bIjI vastu ja nathI to pachI tyAga zeno? e prazna khUba ja sahaja ane svAbhAvika che. ahIM paNa tattvanA daSTikoNathI dRzyaprapaMcanA tyAgane ja sAco tyAga kahyo che. jyAM sudhI Avo tyAga thato nathI, tyAM sudhI bhautika tyAga ne jJAnamAM vizeSa mahattva nathI. ane jyAM sudhI vairAgyano nAga karaDato nathI, viSayo viSavat thatA nathI tyAM sudhI vyakti jJAnanI adhikArI thatI nathI. 66 tyAga na Take re vairAgya vinA koTi upAyajI" kariya -niSkuLAnaMda padArtha ane paramAtmAno saMga sAthe na hoya. paramAtmA maLatAM ja padArtho gumanAma thaI jAya che. ane padArthomAM vairAgya utpanna thAya pachI ja kharekhara paramAtmAnI yAtrA zarU thAya che. Ama ahIM vairAgyavAna ane tyAgIne ja brahmajJAnano adhikArI mAnavAmAM Avyo che. mATe ja tyAgane mahattva ApI kahyuM che ke mahAna puruSone paNa tyAga pUjya che tyAgaH prapaJcarUpasya cidAtmatvAvalokanAt / tyAgo hi mahatAM pUjyaH sadyo mokSamayo yataH // 106 // vivAtmatvasya avatojnAt= caitanyasvarUpa evA brahmanuM vAraMvAra ciMtavana karavAthI prapanvarUpasya= prapaMcarUpano (sahaja) tyAga thAya che. yata: mokSamaya: sagha:=AvA tyAgathI tarata ja mokSa prApta thAya che, tyA:mahatAM phri (a)pUnya:=mATe mahAna puruSo paNa tyAgane pUje che. tyA:- tyAga e jIvananI sahaja, svAbhAvika ghaTanA che. chatAM jIvanathI jojana dUra rahI che e ja mahAna durghaTanA che. jIvanano prAraMbha tyAgathI ja thayo che ane aMta paNa tyAgathI ja thAya che. ApaNe kadI vicArI zakyA nathI ke je mAtAe garbhathI bALakano tyAga na karyo hota to zuM thAta? mAtAe tyAga karyo ane prasUti thaI te ja che bALakanI mukti garbhathI; jyAM tene UMdhA mAthe nava nava mAsa sudhI, maLa-mUtranA sAnnidhyamAM aMdhArI koTaDImAM laTakavuM paDayuM te sthaLathI prasUti dvArA tenI mukti thaI tethI ja tene DilivarI evuM nAma maLyuM. Delivaransa eTale
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ (32) mukti, mokSa evo artha che ane te uparathI prasUti mATe DilivarI zabda Avyo che. Ama mAtAe karelA garbhanA tyAgathI ja ApaNo janma che arthAt tyAga dvArA ja ApaNe vasuMdharA para AvyA....Ama ApaNA jIvananI prathama ghaTanA che tyAga ane aMte zarIranA tyAga dvArA ja puna: janma ke mokSa prApta thAya che. jJAnI jIvatAM ja jJAna dvArA zarIra tyAge che 'neti neti' dvArA ane amaratA prApta kare che. ajJAnI paNa sadgati mATe svargaloka ke uttama lokanI prApti mATe zarIra tyAge che. Ama jIvananI aMtima ghaTanA paNa zarIra tyAganI che. Ama chatAM tyAganuM mahatva na samajAyuM anAtmA sAthe tAdAtma karI jIvanArane, viSayAsaktane, bhogAsaktane, asatune sat mAnI jIvanArane, hADakAM ane cAmaDAM cUMthanArane, AkAra ane nAmI sAthe ja satsaMga karanArane, anityanA samAgamamAM samaya vyatIta karanArane, svapnavatu saMsArane sAco mAnI snehIsagAmAM gaLADUba rahenArane! jIvanane aMte ane prAraMbhamAM to tyAga che ja paNa paLe paLe paNa tyAga, tyAga ane tyAga ja dekhAya che je daSTi asaMganI prApta hoya to! thoDuM vicArIe to samajAze ke tyAga vinA jIvana zakya ja nathI. ApaNe paLe paLe zvAsamAM havA laIe chIe, teno ucchavAsa dvArA tyAga na karIe to zuM thAya? savArathI sAMja sudhI pIdheluM pANI, khAdheluM anna, teno tyAga na karIe to zuM thAya? divasa daramyAna zarU karelI pravRttino tyAga karyA vinA pravRtti cAlu ja rAkhIe; divasa ane rAta jo pravRttimaya ja rahIe to zuM thAya? TUMkamAM, tyAga khUba ja Avazyaka nahIM, balka anivArya che. pravRttino tyAga karI nidrA paNa jarUrI che, ane nidrAne tyAgI pravRtti paNa jarUrI che. kharekhara je vicArIe to samajAya che ke tyAgamAM ja sukha che...AnaMda che. je ApaNA rojiMdA jIvananI kiMmatI anubhUti che paNa ApaNe tene samajI zakyA nathI. ApaNe jayAre sumimAM hoIe chIe tyAre nathI ApaNI pAse svapnagatanI kAlpanika kAmanAo, nathI jAgRtimAM dekhAtA mtanI sthAvarangama milakata, nathI ApaNI pAse ApaNI dolata, nathI mojazokhanAM sAdhano, nathI ApaNAM snehI-sagAM, saMtAna ke patnI, nathI sajavA ApaNe zaNagAra, khissAM khAlI che, ochAmAM ochAM vasa
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ (363) che, ApaNe bhUlI gayA chIe ke ApaNe zeTha, minisTara, DaoNkaTara, vakIla, vepArI ke hoddAdAra oNphisara chIe, pUjya saMta ke sevAbhAvI kAryakara chIe. ApaNI upAdhi, hodo ke sattA suSuptimAM ApaNI pAse nathI. ajANatAM ApaNe je kaMI ekatra kareluM te sarvano tyAga thaI gayo che. eTale sudhI ke ApaNe pitA,mAtA, pati ke patnI chIe te paNa khyAla nathI. Ama chatAM e jIvananI vAstavika hakIkata che ke jayAre koI pUche ke suSuptinI tamArI anubhUti kevI hatI to ApaNe kAMI paNa saMkoca vinA, tarata ja uttara ApIe chIe ke huM khUba ja sukhacenathI sUto hato." AI heDa sAunDa slIpa. jayAre mArI pAse kaMI ja nahotuM tyAre huM AnaMdamAM hato. suSumimAM je AnaMdano anubhava ApaNe karyo che te ja anubhava mATe ApaNe roja prayatna karIe chIe ane jene UMdha na Ave tene pUcho keTakeTalA prayatno kare che vidana vinAnI, svapna vinAnI suputine prApta karavA? Ama eka hakIkata spaSTa che ke jyAre sarva kAMI tyajAya che tyAre ja suSuptino AnaMda maLe che. A ja che ApaNA jIvananI virodhAbhAsI vAstavikatA! jIvanabhara aneka vastunI prApti mATe prayatnazIla rahIe chatAM suSumimAM praveza karavA ekatra karelI tamAma vastune tyAgavAthI, are saMgrahita mAla-milakatanA vicArane paNa tyAgavAthI ja suSupti prApta thAya che. Ama chatAM paNa tyAganuM mahattva samajAyuM nathI. e ja che jIvananI mahAna durghaTanA! badhuM tyAgatAM tyAgaje huMpaNAne badhuM bhUlatAM bhUlaje dehabhAne." ane "badhuM pAmatAM pAmaje tattvajJAne" -svAmI zrI svayaMjyoti tyAga vize samAjamAM bhrAMti moTe bhAge tyAga zabdathI UbhI thayelI aneka bhrAMtio samAjamAM pracalita che. ane te sarva bhrAMti sthULa vastu ke bhautika padArthonA tyAga sAthe saMkaLAyelI che, jyAre ahIM zaMkarAcAryajI to jJAnanA udayamAM dazyaprapaMcanA tyAganI vAta samajAve che. prathama ApaNe tyAga vizenA khoTA khyAlo tarapha najara karIe tethI sAcI asaMgatA ke vairAgyano khyAla Avaze. laukika samaja ane mAnyatAmAM
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ (364) vasa choDI nagnAvasthAmAM rahevuM tene tyAga mAnavAmAM Ave che. to keTalAka zarIrane kaSTa ApavuM, garamI, ThaMDI sahana karavI tene tyAga samaje che. jayAre koI anna choDI mAtra phaLAhAranuM sevana karanArAne tyAgI samaje che. anna choDI denArane sadya anna ja smRtimAM rahe che kAraNa ke tene satata yAda rAkhavuM paDe ke bhUlathI paNa anna na khAI javAya. Ama anna choDayuM paNa smRtimAM sadA "anna, anna" evo zilAlekha chetarAI jAya che. to kyAM rahyo tyAga annano? eTaluM ja nahIM, jyAM phaLAhArI tapasvI vihAra karaze, tyAM phaLa maLaze ke nahIM tenI ja ciMtA tene satAvaze! eTaluM ja nahIM anna choDI zakAze, vasa choDI zakAze, paNa temAM rahelI Asakti chUTaze nahIM to te sAco tyAga kahevAze nahIM. koI dANacora moTaramAM sonAnI lagaDIo laIne jaI rahyo hoya che. acAnaka tene khabara paDe che ke pAchaLa polIsanI moTara pIcho karI rahI che. tethI tarata ja te dANacora mahAna parizramathI meLavela sonuM cAlu moTare bArImAMthI bAjunI nadImAM nAMkhavA mAMDe che ane polIsa pakaDe te pUrve tamAma lagaDIono tyAga kare che. ahIM sonAno tyAga to thayo che paNa dANacoranA manamAM sonA mATenI Asakti gaI nathI tethI A tyAga vAstavika nathI. keTalAka lokomAM evI mAnyatA che ke je strI ane dhanane joI viruddha dizAmAM prayANa kare athavA potAthI strI ane dhanane dUra rAkhe te tyAgI che. keTalAka paisAne aDavAmAM ke strInAM darzana mAtramAM potAne vyathita, du:khI samaje che ane te bannethI dUra nAse che. te paNa tyAga nathI. je vyakti strI ke paisAthI viruddha dizAmAM doDaze te virAgI kahevAze ane je dhana ane strInI dizAmAM doDaze te rAgI kahevAze. dhana ane strInI samIpa doDazo ke tethI viruddha doDazo topaNa manamAMthI strI ke dhana dUra thavAnAM nathI. je sAco vairAgyavAna che, tyAga samajI cUkyo che, te potAnI doDa thaMbhAvI de che. paisAne sparza karavAmAM te pApa samajato nathI ane chatAM saMgrahamAM mAnato paNa nathI. tema ja strI-darzanathI mUMjhavaNamAM paDato nathI ane sAthe ja temAM rAga Ubho thavA deto nathI. Avo tyAgI rAga ane virAgathI para che. te vItarAgI che ane vItarAga ja tyAgano marma che, satva che, tyAganuM e tattva che. saMnyAsI mATe daMDa ane kamaMDaLano tyAga paNa sAco tyAga nathI.
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ (35) tethI zAzvata zAnti maLe tema nathI. zarIrano tyAga karavAthI zAnti maLaze tevI mAnyatA to mUkhamInI parAkASThA che. yogavAsiSThamAM eka suMdara kathA che pitA ane putranI. pitA bRhaspati che ane putra kaca che. putra karA vedAbhyAsa karIne pote pAraMgata thaI gayA che tevuM temane abhimAna thayuM. pitA bRhaspati putranI AMkhamAM tenA abhimAnane joI zakyA. ane abhimAnane ogALavAnA hetuthI temaNe prazna pUchyo: bRhaspati: vedAbhyAsa pachI have tane zAnti maLI ke nahIM? kaca: nA; zAnti to nathI maLI! bRhaspati: to pachI zAnti mATe prayatna kara. kaca: zAni kevA prayatnathI maLe? bRhaspati: tyAgathI ja zAnti upalabdha thaI zakaze. evAM pitAnAM vacana zravaNa karI tyAga mATe tatpara thayela kaca gharabAra choDI nIkaLI paDyo. tenI samajamAM gharabArano tyAga e ja sAco tyAga hato. te potAnI bhUla na samajo ke tene vidyAnuM abhimAna thayeluM. vedAbhyAsanuM ghamaMDa hatuM te choDavuM jarUrI hatuM. vidyAnuM phaLa che namratA; vidyAnuM phaLa ja zAnti che, jo sAcI vidyA ke jJAna hastagata thAya to. paNa tevI samaja vinA kaza to upaDyo yAtrAe. eka varSa sudhI tIrthATana karyuM. aMte ghera pAcho pharyo tyAre pharI pitAe prazna pUchyo... bRhaspati gharabAra choDyAM. have tane zAnti maLI? kaca: zAntino koI aNasAra paNa nathI maLyo. bRhaspati: to, tyAga karo. zAnti jarUra maLaze. 'tyAgano maMtra laI kace daMDa-kamaMDaLano tyAga karyo ane pharI eka varSa tIrthATana karI pAchA pharyA. pitAjIe kahyuM: "have to tane zAMti maLI haze." kaca: nA, haju zAnti maLI nathI! haspati: to tyAga karo. kaca: are! huM to azcina chuM. dhanamAtra choDayAM che. zuM kaho cho gurudeva! kaupInano paNa meM tyAga karyo che. bRhaspati: chatAM tane zAnti nathI to tyAga karo! A sAMbhaLI kya manomana vicAravA lAgyo ke laMgoTano tyAga paNa tyAga nathI. dhananA tyAganI koI kiMmata nathI. to pachI basa have to mArI pAse bacyuM
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ (366) che mAruM zarIra. cAla, teno paNa tyAga karuM! haju paNa kya zarIrane potAnI mAlikI samaje che tethI ja zarIranA tyAganI vAta vicAre che. zarIra mAruM che tevo bhAva jyAM sudhI mojuda che tyAM sudhI zarIra tyajAI jaze chatAM "manamAve- "mAre che tevo bhAva bacI jaze. ane zarIranI vAsanA eka nahIM aneka zarIrane prApta karaze. paNa kaca A vAta samajayo nahIM tethI teNe citA saLagAvI ane zarIra tyajavA agnimAM kUdavAnI taiyArI karI....ane jayAre kaca kUdavA tatpara thayA arimAM ke tarata ja bRhaspatie AvIne temano hAtha pakaDayo ane kahyuM A rIte zarIratyAga na thAya. je zAna haze to jIvatAM ja zarIra taI jaze. je tyAga ja karavo hoya to huM zarIra chuM ane zarIra mAruM che tevA bhAvano tyAga kara; nahIM to eka zarIra choDavAthI aneka zarIro prApta thaze. kacaM: to tyAga eTale zuM? bRhaspati - "nittAtyA viH sarva tyA" cittano tyAga e ja sarva vastuno tyAga che." jJAnI zarIra, mana, buddhi, Ioi saune tyAge che "sva" svarUpanA jJAna dvArA. svarUpanuM ke AtmAnuM jJAna thavAthI ApoApa AnAtmAno tyAga thaI jAya che. dorInA jJAnamAM sarpano sahajatAthI vinA prayatna tyAga thAya che. adhiSThAnanA jJAnamAM Aropano anAyAse ja tyAga thAya che. jJAna vinA tyAga duSkara che; asaMbhava che. jyAre ApaNe koI vastuno, padArthano tyAga karIe chIe tyAre prathama mAnIe chIe ke vastu ke padArtha che. jayAre jJAnamAM vAstavamAM koI vastunI utpatti ja nathI. ane je vastu, padArtha che to te ajJAnamAM che, Aropa tarIke che, mithyA che. je vastu ja nathI to tyAga kvo? ane mithyAno tyAga to tyAga ja nathI. paNa mithyA vastune ApaNe ApaNI mAnI che te to bhrAMti che. "vastu che,' 'padArtha che ane te 'mArI milakata che banne bhAva ajJAnanI ja nIpaje che. citta ke mana ja Avo bhAva pedA kare che. kAraNa ke citta ja bhedarzana kare che ane anyane potAnuM mAnI mAlikI bhAva Ubho kare che. mATe ja samAjamAM bhAganI zAMti pravarte che. AvA bhedadathI cittano ja jayAre tyAga thAya che tyAre nathI kaMI mAruM nathI huM koIno mAlika pachI ja kharekhara tyAga janme che. citta ja jyAre tyajAI jAya tyAre samagra
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ (367) dayaprapaMca astitvahIna bhAse che. ane mAtra brahmadarzana ja thayA kare che. kAraNa ke bhedadaza citta na rahetAM bace che mAtra caitanya. mATe ja kahyuM che ke prapaMcano tyAga ja sAco tyAga che. kAraNa ke je prapaMca che ja nahIM ane brahmamAtra ja che to pachI saMsAramAM nathI koI paNa vastu niMdA karavA yogya ke nathI kaMI stuti karavA lAyaka! nathI koI vastu svIkArya ke nathI kaMI tyAW! haMmezAM yAda rAkhIe ke jeno svIkAra karavo haze, je prApta karavuM haze tenuM satata ciMtana thayA karaze; ane jeno tyAga karavo haze tenuM paNa ciMtana thayA karaze. arthAt prAptinI ke tyAganI vastu to manamAM ja raheze; kema ke temanuM satata ciMtana thAya che. ciMtana ja samApta thAya, tyAjayanuM ke svIkAryanuM - te ja tyAga kahevAya che. vAstavamAM tyAga eTale zuM? prapaMnnaparA cAra- prapaMca rUpano sahaja tyAga ja vAstavamAM tyAga che. Avo tyAga kaI rIte upalabdha thaI zake? jitAtmavI avanavanItu- caitanyasvarUpa brahmanuM vAraMvAra ciMtana karavAthI ja Avo tyAga upalabdha thaI zake tema che.. brahmanuM AtmAnuM adhiSThAnanuM satata ciMtana karavAthI Atmadarzana ke aikyadarzana ja sarvadA samIpa raheze. bhinnatAvALAM nAma ane AkAra adazya thaze. je nAma ane AkAravALo saMsAra dazya che tene ja dazyaprapaMca kahevAya che athavA tene rUpavALo prapaMca kahevAya che. jyAM sudhI te saMsAramAM nAmaane AkAra ja dekhAze tyAM sudhI teno tyAga thavAno nathI. paNa jayAre satata brahmaciMtanathI nAma ane AkAra hovA chatAM te sarva to Aropa che tema samajAze; ane tattva to brahma ja che ema jaNAze tyAre nAma ane AkAra ke rUpa hovA chatAM te nathI tema jaNAze. rUpa to bhrAMti che, adhyAsa che, Aropita che, vAstavika nathI. adhiSThAna AtmA upara ladAyelAM che, bhAse che te rUpa che ane rUpa hoya te ja bhAse che. nAma ane AkAra to pratItimAtra che, hakIkatamAM temanuM sAcuM astitva nathI. AvuM jJAna brahmanuM satata ciMtana karavAthI thAya che ane AvA zAnathI ja ypazvaca tyAga prapaMcano, nAma ane AkArano, rUpano sahaja tyAga siddha thAya che. saMsArano ke prapaMcano svarUpata: tyAga zakya ja nathI, mAtra AtmajJAna ke adhiSThAnanA saMdarbhamAM ja sAco tyAga saMbhavita che. je sonAnA ghareNAmAM nAma ane AkAra dazya thAya to ja tyAganI vAta
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ (368). jAge, paNa rUpa, raMga ane AkAra ke nAma na jaNAtAM sonuM ja sonuM jene dekhAya tenA mATe rUpa hovA chatAM pratItimAtra che, ane rUpa sAthe, jJAnamAM rUpano thayelo tyAga che. jema ke zarIrane choDayA vinA nathI huM zarIra ke nathI zarIra mAruM paNa huM to parabrahma chuM tevA zAnamAM zarIra arthAtu nAma ane AkAra eTale ke prapaMca hovA chatAM jJAnI mATe prapaMcano tyAga thayelo ja che. mATe ja kahyuM che ke caitanyasvarUpanuM vAraMvAra ciMtana karavAthI prapaMcarUpano tyAga thAya che. tyAre pazvakapaca vivAtmavIvatonaq sarvasvano svIkAra ja bhAga che. mAruM zarIra ane sarvanA zarIranuM mAruM mana ane sarva mana mAro AkAra ane sarvanA AkAra; mAruM nAma ane sarva nAma: vyaSTi ane samaSTi; vyakti ane virATa; piMDa ane brahmAMDanuM sarva dazya ane tamAma zeya vastu brahmasvarUpa ja che. brahmathI atirikta, anya, juduM ke pRthapha kaMI ja nathI..badhuM ja brahmamaya che. AvA svIkAramAM paNa prapaMcano sahaja tyAga samAyelo che. adhiSThAna AtmAnA svIkAramAM prapaMcarUpI Aropa ApoApa tyajAI jAya che. have tyAgane eka navA abhigamathI vicArIe | sarvasvanA svIkAra mATe, AtmaciMtana mATe, saMsAranA mithyAtvane jANavA mATe paNa vairAgyanI ane tyAganI AvazyakatA jaNAI che. kAraNa ke jayAM sudhI jagatanA padArthomAM Asakti haze, viSayono saMga haze, nAma ane AkArano samAgama haze tyAM sudhI AtmaciMtanamAM ekAgratA Avaze nahIM mATe ja Adi zaMkarAcAryajI jaNAve che ke jo AtmajJAna prApta karavuM hoya; ane AtmajijJAsA mATe prayatna karavo hoya to zIgha gRhano tyAga karI cAlyA javuM. "AtmecchA vyavasIyatAM nijagRhAt pUrNavinirgamyatAm" Avo saMdeza eka adhikArI mATe che, ke jenAmAM viveka dvArA janmelo vairAgya hoya teNe kSaNamAtra paNa thobhavAnI jarUra nathI. jenAmAM vairAgyanI UNapa hoya che te ja anekano saMparka sAdhe che. kharI vAta to evI che ke jene saMsAramAM AganA bhaDA dekhAya te koInI saMmati meLavavA jato nathI, koIne kansalTa karato nathI. ghara bAMdhavuM hoya to anekanI salAha sucana Avazyaka che. jene ghara choDavuM che te kadI koIne pUchato nathI. AvA ja tyAganI vAta jAbAlopaniSadamAM paNa che.
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ (369) yadahareva virajettadahareva prvrjet| je divase vairAgya jAge te ja divase parivrAjaka arthAt saMnyAsI thavuM'. ahIM evo saMketa kRti dvArA maLe che ke smazAnavairAgya nahIM paNa kharekhara nityaanityanA viveka dvArA saMsAranuM mithyAtva samajAya to kSaNamAtra paNa vicAra karyA vinA tyAga karavo ane saMnyAsI thavuM saMnyAsI thavuM eTale zuM? saMnyAsathI tyAga phalita thAya? saMnyAsa eTale ja tyAga. tyAga ane vairAgya ja AtmaprAptino aMtima mArga che tevuM jaNAvatAM bRhadAraNyaka zruti jaNAve che ke etameva pravAjino lokamicchanta: pravrajanti A AtmalokanI icchAthI ja tyAgI puruSa sarvasvano tyAga karI cAlyA jAya che athatu saMnyAsI thAya che. ane je saMnyAsI thAya che te putranI icchA, dhananI icchA, ane lokecchA- eTale mAna, mobho, maratabo, sanmAna vagerene tyAge che ane bhikSAcaryA karatA phare che. tema jaNAvatAM bRhadAraNyaka zruti kahe che ke __ "putraiSaNAyAzca vitaiSaNAyAzcalokaiSaNAyAzca vyutthAyAya bhikSAcarya crnti|" Ama smRti, zruti ane zAstromAM tyAganuM mahattva khUba ja che. ane tevA tyAgane dhyAnamAM rAkhIne ja kRSNa paramAtmAe bhagavadgItAmAM aneka sthaLe vairAgya ane tyAgano saMdeza Apyo che. ahIM je prapaMcarUpanA tyAganI vAta thaI che; te ja vAta gItAmAM saMsAravRkSanA chedana mATe; asaMgazastrathI karavAmAM AvI che. ane asaMgazastra eTale ja vairAgya. vairAgyarUpI zastra vinA saMsAravRkSanuM chedana azakya che. mATe ja bhagavAne kahyuM ke azokha na chindI | vairAgyarUpI zastra vaDe daDhatAthI kApI nAkha', arthAt prabaLa vairAgya ane tyAga dvArA tuM nAma ane AkAravALA saMsArano nAza kara. ahIM spaSTa che ke saMsArano saMga haze tyAM sudhI asaMga AtmAno sAkSAtkAra thaI zakaze nahIM. ane je kSaNe vairAgya ke tyAga dvArA saMsArano nAza thaze, prapaMcano laya thaze, te ja kSaNe mokSa prApta thaze. ane dazyaprapaMcathI chuTakAro thaze. mATe ja ahIM zlokamAM bhagavAna zaMkarAcAryajI jaNAve che yataH molama: sada: AvA tyAgathI tarata ja mokSa prApta thAya che. kAmano tAga ja sarvazreSTha bhAga che.
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ (378) gItAmAM bhagavAne kahyuM che ke, prajahAti yadA kAmAnsarvAnpArtha manogatAn / AtmanyevAtmanA tuSTa: sthitprjnystdocyte||a.2/55|| he arjuna! jyAre (A puraSa) manamAM rahelI badhI kAmanAone tyajI de che (ane) manamAM AtmA vaDe ja saMtuSTa thAya che tyAre sthitaprajJa kahevAya che. Ama vAsanAnA, kAmanAonA tyAgathI ja buddhi sthira thAya che. ane caMcaLatAno laya thAya che. ane sthira buddhivALo ja potA dvArA potAmAM saMtuSTa rahe che. Avo saMtoSa tyAga vinA zakya nathI. eTaluM ja nahIM paNa jenI buddhi sthira thAya che te ja potAnA svarUpane samajI zake che ane AtmaciMtanamAM te sthira thAya che; svarUpamAM tenI niSThA thAya che. ane te jJAnIne samajAya che ke huM ja sarvanuM adhiSThAna chuM. je huM adhiSThAna chuM.... to huM ja sarvasva chuM. to pachI parigraha kono? -saMgraha zenI? nigraha kono? jo sarvamAM huM ja huM to pUrvagraha konA mATe? anugraha konA upara? paNa AvuM samajAya kyAre? buddhi sthira thAya tyAre. buddhi sthira thAya kyAre?.... kAmanAono, vAsanAono tyAga thAya tyAre ja... kAmanAnA tyAgathI ja samajAya che ke huM adhiSThAna chuM gatanuM je kaMI da2ya che...te mAruM ja svarUpa che. to konI karuM huM pratIkSA.... lau konI chuM....parIkSA.. che kyAM mArAmAM koInI upekSA bacI kyAM che koInI apekSA karuM kaI rIte mArI ja huM rakSA?.....
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ (371) tyAga dvArA ja amaratA ke mukti prApta thAya che bhagavAna zaMkarAcArye prapaMcanA tyAga dvArA ja mokSa maLe che tema kahyuM che. '"sagho mokSamayo yataH'','tyAgathI tarata ja mokSa maLe che.' A vicAra bhagavAna zaMkarAcAryanI kapoLakalpita kalpanA nathI. zruti, smRtinuM dohana karIne bhagavAne A satya kathananuM uccAraNa kareluM che. vAsanAnA tyAgathI ja prapaMcano tyAga thAya che. arthAt prapaMcanuM mithyAtva samajAya che. vAsanAno saMhAra thAya to ja janma ane mRtyunA cakrathI chuTakAro maLI zake tema che. arthAt janma, mRtyunA pherAthI mukti meLavavA vAsanA ane kAmanAno tyAga Avazyaka che. ane te ja pramANe sthitaprajJa thavA paNa vAsanA-tyAga anivArya che. vAsanAtyAgathI kaI rIte amaratA maLe ? upaniSadomAM evI spaSTa vAta che ke vAsanAkSaya e ja mukti che. bRhadAraNyaka zruti evI ghoSaNA kare che ke yaH akAmo niSkAma: AptakAma AtmakAmo na tasya prANA utkrAmanti brahmaiva san brahmApyeti // "je akAma, niSkAma, AmakAma=vAsanAzUnya, AtmakAma=AtmAnI ja icchA karanAra che tenA prANonuM utkramaNa thatuM nathI. te brahma thaI brahmane ja prApta thAya che. arthAt vAsanA tyAgI cUkelo ja AtmaciMtana dvArA; brahmane potAnA svarUpa tarIke; potAnAthI abhinna jANe che ane brahmane jANanAra brahmathI judo ke bhinna raheto nathI. Ama potAne sat cit ane AnaMdasvarUpa jANanAra tatkALa mokSane prApta thAya che. A ja che mahattA tyAganI! A ja che camatkAra tyAgano! A ja che alaukika phLa tyAganuM! mATe ja tyAga pUjanIya che. tyAgathI amaratA prApta thAya che kaivalyopaniSadamAM to prAraMbhamAM ja tyAganI stuti che. ane spaSTatA karelI che ke amaratA, mokSa, mukti ke baMdhanathI chuTakAro karmathI nahIM, prajAthI nahIM; dhanathI kadI nahIM; paraMtu tyAgathI ja prApta thAya che. " na karmaNA na prajayA dhanena tyAgenaike amRtattvamAnamuH / '' A amaratA e ja abhaya che. sarva zAstrono; vedono, zrutino,
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ (372) smRtino jo koI saMdeza hoya to mAtra eka ja che ke abhaya prAma karo. ane abhaya saMga, sAtha, saMgAtha ke saMgrahathI kadI prApta thavAno nathI. kAraNa AtmA to asaMga che. asaMga hoya te ja abhaya hoI zake. vairAgyazatakamAM bhartRharie gAyuM che ke jgatanI dareka vastunA saMgamAM bhaya che. sarvavastu bhayayukta che. mAtra vairAgya ke tyAga ja abhaya che.''sarve vastu bhayAnvitaM bhuvi nRNAM... vairAgyam eva abhayam" saMkSepamAM, sAramAM,niSkarSamAM tyAga ke vairAgya vinA nathI abhaya, nathI amaratA, nathI prapaMcanI nAbUdI, nathI parabrahmano sAkSAtkAra! mATe ja zaMkarAcAryajIe kahyuM che ke tyAgathI tarata ja mokSa prApta thAya che. Ama vicAratAM spaSTa thAya che ke prapaMcarUpanA tyAgathI mokSa ke mukti upalabdha che, ane te ja kAraNathI bhagavAne zlokamAM kahyuM che ke 'tyAra: mahatAM hi pUchya'='mATe mahAna puruSo paNa tyAgane pUje che.' tyAgano tattvArtha (1) jAgrata thatAM, vinA prayatne svapnaprapaMcano laya thAya che; tema AtmajJAnathI anAyAse prapaMcarUpano tyAga thAya che te ja vAstavika tyAga che. (2) sarvasvano svIkAra ja tyAga che. (3) adhiSThAnanA svIkAramAM ja Aropano sahaja tyAga che. (4) "meM tyAga karyo che" e vicArano tyAga thAya te ja tyAga che. (5) meM jenuM sarjana karyuM nathI teno tyAga nirarthaka che. jenA sarjana mATe nimitta ane upAdAna kAraNa huM nathI, tenA tyAganI vicAraNAmAM sArthakatA nathI. te tyAga vyartha che. (6) svapnamAM gharabAra, snehI, mitro, milakata tyajavAno koI artha nathI. tema ja svapnavat saMsAranA snehI ke padArthono tyAga anartha che. (7) cittano tyAga ja sarvatyAga che. "cittatyAmAM vidyuH sarvatyAnam'
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ (373) mauna mauna moTA bhAge tapazcaryAno eka bhAga che tevuM manAya che ane vANInA saMdarbhamA ja mauna vaparAya che. ane tevA maunanA be prakAra che: (1) kASTha mauna arthAt mAtra vANIthI ja abhiprAya vyakta na karavo tema nahIM paNa zarIranAM avayavonI koI paNa ceSTA vaDe potAnA abhiprAyane abhivyakta na karavo ane kASTha jema=lAkaDA jema=jaDavat paDyA rahevuM. (2) AkAra mauna arthAt mAtra vANI dvArA ja potAnA abhiprAyane vyakta na karavo. AvA AkAra maunanuM vrata rAkhanAra be tolAnI jIbha halAvavAnuM muzkela samaje che paNa pAMca kilonuM mAthuM halAvavAmAM saraLatA samaje che! kayuM saraLa che! saMta kavi zrI narasiMha mahetA jaNAve che te pramANe vAdavivAdathI mukta thavuM te ja mauna che. kAraNa ke jyAM pakSApakSa che tyAM paramezvara nathI. dharma ane Izvara zraddhAno viSaya che. vAdavivAdathI zraddhAnuM khaMDana thAya che. tethI dharma ane Izvara saMbaMdhe vAdavivAda na karatA maunasevana ja zreSTha che. sAdhakane saMbodhana karatAM sAdhanapaMcakamAM Adi zaMkarAcAryajI jaNAve che ke... " dehe'hammatirujhyatAM budhajanairvAdaH parityajyatAm " 'dehamAM ahambuddhino tyAga karo ane jJAnI joDe vAdavivAda choDI do." arthAt jJAnI sAthe mauna rAkhI jJAna prApta karo. nididhyAsananA saMdarbhamAM ahIM bhagavAna zaMkarAcAryajI arvAcIna abhigama dvArA maunane traNa zloka dvArA samajAve che. yato vAco nivartante aprApya manasA saha / yanmaunaM yogibhirgamyaM tadbhajetsarvadA budhaH // 107 // yata: aprApya nivartate-je (brahmane) jANyA vinA vAva: manasA samana sahita vANI vagere indriyo pAchI vaLe che, yat mAnaM yozimi: myam=je yogIothI prApta karavA yogya che te ja mauna che. budha: sarvalA tat manet=jJAnIe sarvadA te maunarUpa = brahmarUpa thavuM.
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ (374) vAco yasmAnivartante tadvaktuM kena shkyte| prapaJco yadi vaktavya: so'pi zabdavivarjitaH // 108 // cazmA( vAva: rivartane je brahmathI vANI Adi pAchAM phare che. tana (da) vavatta na rAvate te (brahmanuM) vivecana koIthI thaI zake? vi panna: vasaMtavya: je prapaMca vANI dvArA kahevAya (ema kaho) sa: ma zabda vivarjita topaNa te anirvacanIya che arthAt zabdavarjita iti vA tadbhavenmaunaM satAM sahajasaMjJitam / girAmaunaM tu bAlAnAM prayuktaM brhmvaadibhiH||109|| ti vA.. =brahma ane saMsAra banne anirvacanIya che, tat mane khave... tethI mauna thavuM (tathI brahma ke prapaMca mATe vAdavivAdano tyAga) te ja mauna thavuM che, satAM sadara saMtimu (Ama) saMtonuM mauna=vAdarahita thavuM te sahaja saMjJaka hoya che. jAmInaM tu vAtAnAm brahmavAmi. yuvA vANInuM mauna mUMgA-mUMgA rahevuM te to bALako mATe ajJAnI mATe che. tevuM brahmajJAnIoe kahyuM che. ahIM maunanI eka alaukika vyAkhyA ApavAno adbhuta prayatna thayo che. jemAM evuM kahevAyuM che ke je yogIone gamya sthiti che te ja mauna che athatuM "yata mInaM yoiima " yogIone, jJAnIone je gama che te to brahma che ane te brahmamAM sthiti e ja mauna kahevAya tevuM spaSTa che. brahmane ke brahmasthitine mauna eTalA mATe kahyuM che ke te parabrahma mana, vANI ane indriyono aviSaya che. parabrahma pratyakSa nathI tethI Indriyo tene prApta karavA azaktimAna che. tema ja te brahma parokSa paNa nathI tethI mananA anumAnano viSaya paNa na thaI zake. Ama je pratyakSa ke parokSa nathI, nAmI ke sAkAra nathI; dazyodazyathI para che ane te ja kAraNathI te vANIno viSaya paNa nathI. brahma to vAcAtIta che. mATe ja brahmane mauna kahyuM che ane mauna te ja brahma che tevI vyAkhyA ApavAno prayatna karyo che. parabrahma to parama zAnta svarUpa che. viSamatAthI mukta sama che tethI paNa brahmane mauna ke maunane brahma kahyuM te yathAyogya ja che.
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ (375) yato vAco nivartante aprApya manasA sh| "jene (brahmane jANyA vinA mana sahita vANI vagere (indriyo) pAchAM phare che." A vicAra taittirIya upaniSadamAMthI levAyo che. zrutinA sAthamAM kRtisaMmata vAta karavI e Adi zaMkAcAryajInI anokhI zailI che te ahIM spaSTa che. taittirIya kRtimAM paNa A ja zabdo, A ja saMketa yato vAco nivartante aprApya manasA sh| __ AnandaM brahmaNo vidvAna na bibheti kdaacneti| ahIM evo saMketa che ke brahma mana ane vANIno aviSaya che. eTaluM ja nahIM paNa vANInuM zabda-uccAraNa karavuM te cupacApa mauna rahevuM te banne kyiAno sAkSI ja brahma che. mananuM saMkalpa-vikalpomAM vihAra karavuM ke zAnta rahevuM tevI sthitino je sAkSI che te ja brahma che. Ama brahma to caitanyasAkSI che mana ane vANI jaDa che. te brahmane prApta karI zakatAM nathI. tethI je vivekI hoya, vidvAna hoya teNe maunarUpa thavuM. "maunarUpa thavuM" arthAt brahmarUpa thavuM tevo ja saMketa spaSTa che. vadhaH sarvadA tat mane-"vivekIe sadA te maunarUpa thavuM." AvA Adezano be daSTikoNathI vicAra thaI zake. prathama to brahmAnaMdano anubhava avarNanIya che. AtmAnubhUtine zabdamAM samajAvI zakAya tema nathI tethI vidvAna, jJAnIe te bAbata mauna rAkhavuM ja ucita che. jema koI gUMgAe goLa khAdho hoya to kaI rIte varNana kare? zrIraMga avadhUta AvA ja vicArane suMdara rIte vyakta karatAM jaNAve che ke vANI antavAna che te kaI rIte anantanuM varNana karI zake! mATe caitanyasAgaramAM DUbakI mArI mauna rahevuM "anantane e sAnta vANI rIta zI vaNIM zake? mAbApanI zAdI-khuzAlI bALa zuM jANI zake? pothAM taNo nA viSaya e; nA tarkanI tyAM to gati agama agocara paMtha e; gurugama badhI cAvI rahI. laghu ane siddhAMtathI je dhyeya hAMsala nA thayo bALI mUko siddhAMtane; e pANini paDato mUko. raMga pothAM pustako pheMkI badhAM dariyAvamAM "mUMgo thaI DUbI rahe samuMdara e zAhanA"
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ (376) Ama, eka daSTikoNathI samajAyuM ke brahmAnaMdanI anubhUtinuM varNana vANI dvArA zakya nathI mATe zAnIe mauna sevana karavuM bIjA abhigamathI vicAratAM paNa spaSTa che ke vANI dvArA prabhu prApta thaI zake tema nathI mATe paNa mauna ja zreSTha che. ane tethI ja kahyuM "tamatsavaMta 35." "lakhavuM ane bakavuM nakAmuM hA! vadhyuM avaLuM badhe! lakhavA ane bakavA thakI; prabhu nA maLe, prabhu nA maLe!" "vRthA bakavAdamAM bhAI na jhAMkhI IzanI kyAMI? bakI mUvA vibudha bhArI; na zAntinI kaNI pAI?" -zrI raMga avadhUta ane je ema vicArAya ke maunarUpa thavuM eTale ja brahmarUpa thavuM topaNa zlokamAM apAyela saMdeza ane Adeza khUba sUcaka che ke jJAnIe sarvadA brahmarUpa thavuM. ane brahmarUpa thavuM te sarvazreSTha mauna che. brahmathI vadhu zAntimaya kAMI ja nathI. je brahmarUpa thAya che te ja potAne zAnta svarUpa tarIke jANe che ane zAzvata zAni pAme che. tethI ja hayuM "tamatsarvA ." jJAnIe brahmAnaMdanI anubhUtine abhivyakta karavAmAM maunasevana karavuM. brahmaprApti mATe paNa mauna rAkhavuM ane vAdavivAda ke vitaMDAvAdathI bacavA mATe paNa mauna rAkhavuM. Ama chatAM jo koI ziSyabhAve, namratAthI Ave ane praNipAta dvArA prazna kare to saMvAda karavo; vAdavivAda nahIM. Avo saMvAda jarUrI che, sArthaka che tema chatAM jo jJAnIne jarUrI jaNAya to ziSyanA praznanA saMdarbhamAM te mauna rAkhI zake che. ane jJAnI ke gurunuM mauna sAdhaka ke ziSyanA saMzayone, zaMkAone praznonuM nirmULa karavA mATe samartha bane che. gurostu maunaM vyAkhyAnaM ziSyAstu chinnsNshyaaH| mATe ja, maunane sAMbhaLo agocarane oLakho aspazyane sparzI agamane vAMco
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ (377) agamane vAMce te AtmA maunanuM zravaNa kare te mumukSu -nAnAlAla (upaniSadapaMcaka) gurunA maunamAMthI ja to sarjAyAM che zA; pragaTa thaI che zruti; gavAI che smRti ane tethI ja kahyuM che ke guranA maunamAM sthita thavA; tenA maunane jANavAnuM praNipAta dvArA, sevA dvArA, tene zaraNe jAva. prazna pUcho ane mauna thaI zravaNa karo. "taraddhi kAna pAranera sevara'. Avo saMketa pradAna karavA mATe paNa kahyuM che ke "vadha: sarvatA tat mane'. vivakIe sarvadA maunarUpa thavuM. arthAtu guru samakSa vAdavivAdanA tyAgarUpe mauna ane brahma jANyA pachI; "sva"svarUpane pichAnyA pachI paNa mauna ja abhipreta che. have bhagavAna zaMkarAcAryajI zA mATe mauna dhAraNa karavuM tenuM tabaddha kAraNa samajAve che. "vAvo yamatrivarti tatvanuM na zakyo" "je (brahAthI) vANI Adi pAchAM phare che; te (brahmanuM varNana konA dvArA zakya che!" arthAt brahma to vAcAtIta che tethI tenuM varNana thaI zake tema nathI. tethI mauna ja ucita che. teno artha e ja thayo ke jyAM jyAre brahmacarcA ke bahma vize vAdavivAda thato hoya tyAM mauna rAkhavuM. brahmAthI bhinna, anya je gata che; je dazyaprapaMca che, tenA vize ja vANIno prayoga karavo joIe tevI sAmAnya mAnavInI laukika samaja che. kAraNa ke brahma adazya, anAmI ane nirAkAra che tethI tenuM varNana na thaI zake; paNa jjata to vyakta che, dazya che, nAmI ane sAkAra che tethI tenuM varNana to jarUra vANI dvArA thaI zake. AvI laukika mAnyatAno paNa ahIM zloka 108 mujaba inkAra karavAmAM Ave che. prapaJco yadi vaktavya: so'pi zabda vivrjitH||108|| "je prapaMca vANI dvArA varNavI zakAya (ema kaho) to te paNa zabdavarjita che, arthAt anirvacanIya che." brahma vANIno viSaya nathI te to spaSTa che. paNa kvata ke daza3prapaMca paNa vANIno viSaya nathI te samajavuM thoDuM kaThina che, chatAM satya che. je saraLa hoya, sAruM hoya, te sAcuM hoya tevuM kadI nahIM ane samajavuM
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ (378). mukela, lAge te asat che tevuM paNa nathI. ahIM ema kahyuM ke nAma ane AkAravALuM mta jene prapaMca kahevAya che tenI kharekhara vAstavika utpatti ja thaI nathI. te to jema gherI upara sApano Aropa che tema ja mta paNa Aropa che AtmAnA adhiSThAna upara. jema paDadA upara citro Aropita che tema ja AtmA adhiSThAna rUpI paDado che jenA upara prapaMcanA nAma ane AkAra AropitA che. Ama je Aropa hoya tenuM vAstavika astitva ja na hoya ane chatAM te pratItimAtra hoya che. have samajavAno prayatna karIe ke prapaMca zA mATe vANIno viSaya nathI ke zabdavakti che. (1) jagata ke prapaMca pratIti mAtra che. je pratIti che te mAtra ajJAnakALe hoya che. ane je mAtra ajJAna samaye ja anubhavAya che tenA vize zuM kahevAya? je kaMI kahI zakAya te paNa ajJAnamAM ja kahevAya tethI kaheluM na kahevA barAbara ja che. mATe prapaMca zabdavarjita che, (2) prapaMcanI anubhUti to bhAMti che. bhrAMti je kharekhara che ja nahIM tenA mATe vANIno prayoga karavo vyartha che. gata je bhrAMtimaya che to pachI AvI bhrAMtinA varNana mATe vAparavAmAM AvelI vANI ke zabdo mAtra bhASAno vilAsa che athavA nirarthaka vANIno zramamAtra che. tethI prapaMca zabdavarjita che, (3) jagata ke prapaMcanI sattA athavA astitva prAtibhAsika che. arthAt tenuM astitva svapnavatu che je eka samaye svapnamAM ja jaNAya che. mtane sAcI sattA nathI to pachI tenuM varNana karavAmAM zabdono upayoga karavo vyartha che. je svapna jevuM che tenI stuti karo ke niMdA badhuM ja samAna che. svapna jema pratibhAsika sattAvALuM gata paNa kSaNajIvI che tethI vANIno upayoga arthahIna che, (4) prapaMca anirvacanIya che tethI vANIno viSaya ja nathI. prapaMca anirvacanIya che athata mithyA che. ane mithyA eTale jene satuM ke asat kaMI ja na kahevAya che. je prapaMca satu hoya to tene vize kaMI kahI zakAya, agara tenuM varNana thaI zake. paNa gata sat nathI. prapaMca
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ (379). satuM nathI. kAraNa ke te traNe kALamAM rahetuM nathI. mAtra azAnakALe tenI pratIti thAya che; te bhAse che. paNa zAnakALe saMsAra raheto nathI. "jJAne tatte : saMsAH" "zAnakALe saMsAra kyAM?" jagatanI, prapaMcanI ke saMsAranI sAcI utpatti ja thaI nathI. je utpatti mAnIe to te dorImAM bhrAMtine lIdhe sarpanI utpatti thaI che tevI ja rIte gatanI utpatti thaI che. jema dorInA jJAnathI sarpanI nAbUdI ke laya thAya che tema adhiSThAna AtmAnA zAnathI mta, prapaMca ke saMsAranI nAbUdI ke laya thAya che. tethI spaSTa che ke prapaMca traNe kALamAM nathI. je te traNe kALamAM nathI; to te sahu kadI nathI. satuM nathI tethI tenuM varNana zakya nathI. to zuM tene asat na kahI zakAya! nA! nA! nA! prapaMca tadana asatuM paNa nathI. kAraNa ke eka kALe te anubhavAya che. je koI kALe na anubhavAya te ja asatu che. gata to ajJAnakALe anubhavagama che. tethI tene asat paNa na kahI zakAya. jevI rIte dorI upara dazya sarpa tadana asat nathI. jo sarpano anubhava ja na thAya to bhaya na lAge. bhaya na hoya to; ghaDIe nahIM. prakAza lAvIe nahIM prakAza AvatAM sarpa adazya thAya che. tethI sarpa nahoto tevuM nathI. ane sarpa adazya thaI gayo tethI te satya che tevuM paNa nathI. Ama sarpa nathI satuM nathI asaMtu paNa miTha che. tevI ja rIte prapaMca paNa nathI sat ke kaMI kahI zakAya.
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ (380) prapaMca nathI asat ke 'asat' tarIke varNavI zakAya. prapaMca saMsAra ke gata nathI sat ke nathI asat tethI vANI tene varNavI zake tema nathI. mATe ja prapaMca avarNanIya che. tethI ja saMsAra anirvacanIya che. te ja kAraNathI jagata zabdavarjita che. niSkarSamAM parabrahma vAcAtIta che tethI varNana azakya che. jyAre dRzyaprapaMca anirvacanIya che; mithyA che. tethI vANI nirarthaka che. mATe ja jJAnIe brahma ke prapaMca saMbaMdhamAM zuM kahevuM? mAtra mauna ja zreSTha che. ahIM je maunano nirdeza che te parathI eTaluM ja phalita thAya che ke brahma ane prapaMca banne anirvacanIya che. tethI te bannenI bAbatamAM "kRti vA tat mAnaM manet"=mauna ja rahevuM. tAtparyamAM brahma ke gata bAbata vAdavivAdano tyAga karavo te ja mauna kahevAya che. "mitta mAtraM tu vAttAnAm" arthAt bolavuM nahIM ane jevA aparipakva mATe che. "vANInuM mauna to bALako mATe che." gUMgA - mUMgA thaI pharavuM tevuM mauna to bALaka are, e to ajJAnIo mATe ja kahyuM che. -
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ (381) navA nizALiyA ke navA sAdhakone zarU zarUmAM khUba vAcALa hoya to cUpa karavA ane AzramamAM ke gharamAM zorabakora ocho karavA ja zIkhavavAmAM Ave che. jJAnI mATenuM mauna to maunarUpa ke brahmarUpa thavAmAM che ane brahma ke prapaMcanA vAdavivAdathI mukta rahevAmAM ja..mauna che. bALamaMdiramAM zikSaka bALakane avAja karatAM aTakAvavA moM para AMgaLI mukAve che ane gharamAM tophAnI chokarAne cUpa rahevAnuM kahevAya che. tema ja saMtapuruSone sAdhako jyAre arthahIna prazno pUchI parezAna kare che tyAre mauna vrata rAkhavAnuM kahevAya che. AvA maunavratadhArInI bolavAnI icchA ke vAsanA maunathI samApta thatI nathI. jyAre tevI vyakti mauna toDe che agara sAta divasa bhoMyarAmAM ke maunamaMdiramAMthI bahAra Ave che tyAre eTaluM badhuM bole che ke vAta na pUcho. tame cUpa rahyA to tamAruM AvI ja banyuM! tenI pina ghasAI na jAya ane tame kaMTALIne nAsI na jAva tyAM sudhI te bhAI ke bahena to ela. pI. upara ela. pI. caDhAve jaze. tame tene kahI do ke have mArI "mA" ke mArA 'adA" khamAtuM nathI! chatAye tamane sAMbhaLe te bIjA. tame te maunavratadhArInA hAthamAM AvyAM. have tamane chaTakavA de e ja bIjo! AvI savA nava ane pAMca jevI keTalIye vyaktio tamane tIrthadhAmomAM, haradvAra, hRSIkeza; kAzI ke koI maunamaMdiranA oTale bhaTakAI jAya to jarAya navAI na pAmazo. AvA lapiyA mATe ja vANInuM mauna che. tethI kahyuM che "NiT mauna tu vAtAnAm". mauna vyartha nathI chatAM navA sAdhako mATe vANInuM mauna che te nirvivAda hakIkata che. jo vANInA maunathI vAsanAno kSaya thAya, saMyama vadhe, indriya para kAbU Ave; vikSepa ochA thAya to te mauna sAdhana che. bAkI maunavrata dhAraNa karanAra ane tenA saMparkamAM AvanAra sau mATe vina ja che. maunane saraLa artha che (1) ahaMkArane vadhAre ane prabaLa kare tevuM na bolavuM, (2) niMdA ke doSadarzanavALuM na bolavuM, (3) potAnI stuti potA dvArA na karavI, (4) jo bolavuM ja paDe to "svasvarUpanI dizAmAM laI jAya tevuM bolavuM, (5) asatya, apriya, ahitakArI na bolavuM te ja moTuM tapa che.
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ (382) maunano tatvArtha vAsanAno kSaya e ja sAcuM mauna che. vANInuM nahIM, mananuM mauna ja svarUpanI dizAmAM pragati che. jyAM mananI mAgonuM smazAna che te ja mauna che. jyAM indriyadoDano aMta che, te ja mauna che. zArAvAsanA jyAM virAma pAme te tAtvika mauna che. mATe bRhadAraNyaka zrutie kahyuM ke tameva dhIro. vijJAya prajJAM kurvita braahmnnH| nAnudhyAyAd bahUJchabdAn vAco viglApanaM hi tditi|| buddhimAna brAhmaNe tene (AtmAne ja) jANIne temAM ja prajJA karavI joIe. vadhu zabdono abhyAsa na karavo; te to mAtra vANIno zrama Ama tatvathI mauna samajAya to vAsanAnuM kabrastAna ane mananI mAgonuM smazAna manamAM racAI jAya. aMte zAsavAsanA paNa chUTI jAya, kAraNa ke zAstronI madadathI nityAnityano viveka samajAI gayo, zAstrono nicoDa pakaDAI gayo ke huM Adhi, vyAdhi, ane upAdhithI mukta chuM. abheda AtmAmAM bhedanI bhrAMti paNa bacI zake nahIM tevA daDha nizcaya pachI zAstrono ane paMDitAIno tyAga thaI jAya che. ane jJAnImAM bALaka jevI nirdoSatA ja zeSa rahI jAya che. aMte bALaka jevo bhAva paNa tyajAya che ane mauna ja thaI javAya che. paNa jyAre maunamAM ekatvanuM darzana thAya che tyAre mauna ke amauna jevuM kaMI ja rahetuM nathI. pachI to "sva"svarUpa ja sAcuM mauna che te anubhUti thaI jAya che. ane jIvananI sAcI khumArInuM eka ja gIta rasanA gAyA kare che ke "AtmA sadA hai mukta tu, phira kyA kare che dhyAna jaba dUsarA hai hI nahIM to sarvathA maunatva che."
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ (383) deza AgaLa mauna vize carcA thaI tethI eka zaMkA UbhI thaI ke je brahma vize paNa mauna ja rAkhavAnuM hoya to zA mATe vedAntAnAM pustako, saMto, sau AtmAnuM varNana kare che? vAstavamAM vedAntAzA AtmA ke brahmanuM sIdhesIdhuM varNana to karatuM ja nathI. balake brahmano lakSaNA dvArA mAtra nirdeza kare che. je je anAtmA che teno neti neti' dvArA InkAra kare che ane aMte je zeSa che te AtmA che tevI vedAntanI sAra samaja che. vedAntazAstra brahmanuM varNana karatuM nathI paNa bhrama dUra karavA prayatna kare che. vedAntano mukhya hetu zabdo ke vANI dvArA satyamAM je asatya che, AtmAmAM je anAtmA che, nityamAM je anitya che, nirAkAra ane anAmImAM je nAma ane AkArano Aropa che tene dUra karavAno che. TUMkamAM, vedAntazAstra hoya, zruti hoya, smRti hoya ke saMtono upadeza hoya, sau Aropa, bhrAMti, adhyAsa ane ajJAnano niSedha karavAnuM ja kArya kare che. jyAre vAsaNa sApha karAya che tyAre sAbu ke AMbalInuM pANI vAsaNa batAvavAnuM kArya karatAM nathI, ' mAtra tenA uparano mela sApha kare che. ane tethI vAsaNa ApoApa jevuM pUrve hatuM tevuM dekhAya che. te ja pramANe sAvaraNI pRthvIne batAvavAnuM kArya karatI nathI; paNa kacaro sApha karavAnuM kArya kare che. tevI ja rIte vedAnta avidyA ane Aropane dUra karI Ape che jethI ApoApa brahmadarzana thAya che. Aropa ane apavAda dvArA ja vedAnta brahmano nirdeza kare che. . have nididhyAsananA pAMcamA aMga tarIke deza Ave che. ekAna deza ke pradeza vize lokomAM aneka jAtanI avanavI mAnyatAo pravarte che. ekAntanI zodha mATe loko parvata, guphA ane jaMgalomAM jAya che. kRtrima guphA na maLe to bhoMyarA caNI guphA taiyAra kare che. mANasothI dUra ja ekAnta deza hoya che tevI mAnyatA paNa pracalita che. te sauno niSedha karI ahIM ekAnta dezanI navI vyAkhyA ApavAmAM AvI che. AdAvante ca madhye ca jano yasminna vidyte| enevaM satataM vyApta saMzo vinAmRta: 220 | mAlo aMte ra ma == AdimAM, aMtamAM ane madhyamAM
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ (384) mana (ra) nana: vidate je brahmamAM janmeluM kaMI che ja nahIM vena [ satata| cAmu= jenAthI A ngata niraMtara vyApIne raheluM che. sa. vijhana: mRta: Teka te ja janarahita sarva dazyarahita deza gaNAya ekattAnI zodha mATe loko nirjana pradezanI zodhamAM yAtrA kare che. paNa jayAre ekAntanuM saMzodhana baMdha thAya che tyAre ekAnta deza potAnI aMdara ja prApta thAya che. jo ekAnA dezanI zodha mATe himAlaya jaIzuM to ThaMDI ane barapha vighna tarIke Avaze. ThaMDIthI bacavAnA upAyamAM ja samaya cAlyo jaze. ciMtana mananano samaya vyartha naSTa thaze. bhUlathI jaMgalamAM taMbu tANIzuM to jaMgalI jAnavarono bhaya satAvaze ane bhayabhIta mana kadI dhyAnamAM sthiratA prApta nahIM karI zake. eTaluM ja nahIM ngalamAM gAya, bheMsa ane bakarAM carAvanArA Avaze. tamane tapasvI samajI potAnA svArthe aneka prazno pUchaze. je gAmanI bhAgoLe rahevAnuM pasaMda karIzuM to gAmaDAnA loko darzanArthe Avaze, gAmanI samasyAonuM samAdhAna karavAnI javAbadArI Avaze. moTAM zaheromAM rahevAnuM pasaMda karIzuM to mulAkAtIonI vaNajhAra UbhI thaI jaze. Ama aneka prayatno chatAM ekAnta maLavAnuM nathI. badhe ja vighna dekhAze paNa ekAnta ke zAnta pradeza dekhAze nahIM. Ama ekAnta pradeza zodhavAthI maLavAno nathI. sAco ekAnta deza eTale ja anekamAM ekanuM jJAna thavuM je AtmAthI sarva kaMI vyApta che ane jenA Adi, madhya ke antamAM koI paNa janmeluM ja nathI te AtmasvarUpa ja nirjana pradeza che ane te ja ekAnA deza che. ekAna deza vAstavamAM manamAM ja che manamAM aneka padArthonI vAsanA haze to tyAM avanavA viSayonI mAgaNI mATe zorabakora ane ghoMdhATa haze. ane vastu, viSayo, padArtho, vyaktionI avarajavara ane hilacAla manamAM cAlyA ja karaze paNa jyAre vAsanAno aMta Avaze, bhedadaSTi samApta thaze ane mana abhedadaza banaze tyAre te manamAM potAthI anya, bhinna, judo koI kAMI haze ja nahIM. ane tevA atiza, aikyadazI manamAM ja ekAnta pradeza hAtha Avaze. "svasvarUpathI
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ (385) jema jema dUra jaIzuM tema tema ekAnta pradezathI vikhUTA thaIzuM. 'sva'svarUpane jANI temAM sthita rahevuM te ja ekAMta deza che. jo prapaMca paNa mAruM ja svarUpa che to to sarva sthaLe ekAnta deza ja che. ane gata, prapaMca satya che ane mujathI bhinna che tevA bhAvamAM jyAM jyAM jagatamAM jazo tyAM kyAMya ekAnta nahIM maLe. mananA bheda nAza karyA vinA kyAMya ekAnta nathI ane bAkI to ekAnta kyAMya dUra nathI. abhedadarzI mana ja sAcuM ekAnta che. nirjana pradezanI zodha bhrAMti che moTA bhAge jyAM koI vyakti na hoya tene ApaNe nirjana pradeza kahIe chIe. kAraNa ke janano artha samajyA nathI "nayate kRti nana: je kaMI utpanna thAya che te 'jana' che. ane mANasa ke vyakti paNa janmela che mATe te paNa jana kahevAya che. A vyAkhyA pramANe jo nirjana pradezanI zodha karavI hoya to evuM sthaLa zodhavuM paDe jyAM koI janmeluM hoya ja nahIM ane jyAM koI kadI koI kALe janmyuM nahotuM, janmeluM nathI, janmaze nahIM te ja nirjana pradeza kahI zakAya. AvI spaSTatA pachI jyAM jyAM najara karazo tyAM tyAM sarva kAMI janmeluM ja jaNAze ane janmeluM haze, te nAma ane AkAravALuM haze, te ja dRzya thaze. Ama jotAM samagra dazyaprapaMca paNa janmelo ja che. are, paMca-mahAbhUta paNa janmelAM ja sthaLa che. sUrya, caMdra, pRthvI, nakSatro, AkAza sarva kAMI janmelAM ja che. to have nirjana sthaLa che kyAM? citta paNa janmeluM ja che. tethI citta pradeza paNa nirjana nathI. game tevA pAtALamAM pesI Ie ke guphAmAM tyAM ApaNuM potAnuM zarIra to haze ja ane te zarIra paNa nana: che, janmeluM che. tethI nirjana pradeza ke ekAnta zodhavAthI maLe tema nathI. potAnA sva'svarUpa sivAya arthAt brahma ke AtmA sivAya kyAMya ekAnta deza nathI. potAnA svarUpamAM pUrve= AdimAM paNa koI janma nahoto, madhyamAM=hAlamAM paNa AtmA janmela nathI ane bhaviSyamAM=aMte paNa AtmAno janma thavAno nathI ke AtmAmAM janmeluM kAMI hoI zake nahIM mATe AtmA ja eka vijana che, nirjana ekAnta deza che. mATe ja kahyuM
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ (386) AdAvante ca madhye ca jano yasminna vidyte| svasvarUpamAM ke brahmamAM janmeluM jagata ke prapaMca che ja nahIM. jema gherImAM bhrAMtithI janmelo sarpa Adi, madhya ke aMte nathI. ane tethI ja spaSTa che ke AtmAthI anya koI ekAna ke vijana deza nathI. jenI dRSTimAM vaitabhAva che ja nahIM tene janasamUhamAM paNa ekAnta che, ane jenAmAM te bhAva che tene jvalanI guphAmAM paNa ghoMdhATa che. ati daSTithI jo bhedano nAza thayo che to pachI parvatanI guphAmAM ke zaheronI madhyamAM game tyAM vasavATa thAya chatAM koI pharaka paDato nathI. tevI ja bhAva aSTAvaksItAmAM jovA maLe che. __ aho janasamUhe'pi na dvaitaM pazyato mm| araNyamiva sarvRtta kva ratiM krvaannyhm|| te ja upadezano bhAvAnuvAda bholebAbAe karyo che te khUba ja hRdayagamya ane hRdayaMgama che. "jo Apa apanA jAna karake ApameM hI magna hai saMtRma apane ApameM hai, ApameM saMlagna, hai!! bastI bUrI lagatI nahIM, rucatA nahIM araNya che! so zuddha hai so buddha haiso dhanya hai, so mane hai tadarzanamAM ane bhedamAM ja ekAnta dezanI zodha che. je gata kharekhara utpanna thayuM nathI, je che ja nahIM tenuM vidhdha kevuM? dorIne kadI bhrAMtirUpI sApano bhaya hoya? je sarpa che ja nahIM teno vikSepa kevo? ane jo vikSepa ja nathI to ekAnta dezanI zodha kayAM? paNa AvuM to aSTAvaka jevA koI jJAnI ja samajI zake ane kahI zake ke nahIM deha meM, nahIM deha merA, zuddha huM meM buddha huM phUTastha huM, niHsaMga huM nahIM devase saMbaddha huM aisA jise nizvaya huA, phira kyA use ekAnta hai, bastI bhale jaMgala rahe, hotA turata hI zAna che." bholebAbA
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ (387) kALa ApaNe sAmAnya samaja pramANe deza ane kALane taddana bhinna ke judAM mAnIe chIe. vAstavamAM tevuM nathI. deza ane kALa banne, banAva sAthe ja janme che tevuM have to ApaNe sApekSavAdanA saMdarbhamAM vicArI zakIe tema chIe. eTaluM ja nahIM, vijJAnamAM deza ane kALa be nahIM paNa eka tatva mAnavAmAM Ave che. jema svapnAvasthAmAM svapnasRSTinI utpattino banAva banatAM navA deza ane kALa sarjAya che ane jAgRtimAM AvatAM ja svapnamAM deza ane kALa 'TAima enDa spesa" samApta thaI jAya che tevuM ja jAgRtimAM thAya che. sApekSavAda pramANe deza ane kALanAM sarva mApa" jonAranAM, draSTAnA deza ane kALa pramANe ja utpanna thAya che. Ama chatAM ApaNane samayanA saMdarbhamAM evI Teva paDI gaI che ke 24 kalAkano ja divasa hoya; 30 divasano mahino hoya ane bAra mahinAnuM varSa hoya. chatAM jAgrata avasthAnI AvI Teva ane samayano Avo khyAla svapnamAM raheto nathI. svapnamAM 24 kalAkano divasa raheto nathI. tyAM to eka kalAkanI nidrAmAM svapna thoDI miniTo ja cAle che chatAM varSo vItI jAya che, hajAro mAIlanuM aMtara kapAI jAya che, eka dezamAMthI bIjA dezamAM svapnadraSTA pahoMcI jAya che; are! vyakti janmIne yuvAna paNa thaI jAya che. arthAt tyAM navo deza, ane navo kALa janme che. sthiti badalAtAM arthAt jAgratathI svapnamAM jatAM deza ane kALanA khyAla badalAI jAya che. Ama, zarIra daSTie jotAM ApaNe bALaka, yuvAna, gharaDA thaIe chIe tethI lAMbo samaya vItI gayo tevuM mAnIe chIe. jIvadaSTie joIe chIe tyAre ja janma che tevuM anubhavIe chIe ane tarata ja bhUtakALa, vartamAnakALa ane bhaviSyakALanI utpatti thAya che. jIvabhAvamAM ja janma ane mota che. jo AtmabhAve vicArIe to ApaNo janma paNa nathI ane mota paNa nathI. to pachI kyAM rahyo kALa! zarIra ke padArthanI daSTimAM ja kALa che. AtmadaSTie to ApaNe mAtra chIe, sadA vartamAna! paNa ApaNe AtmadaSTie vicAravAnuM zIkhyA nathI tethI ja dezakALanI bhrAMtimAM aTavAIe chIe. AvI bhramaNAthI ApaNane mukta karavA bhagavAna zaMkarAcAryajI kALanI navI vyAkhyA, arvAcIna abhigama sAthe jaNAve che. kalanAtsarvabhUtAnAM brahmAdInAM nimesstH| kAlazabdena nirdiSTo hyakhaMDAnanda advyH|| 111 //
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ nimeSataH... nimeSanI gaNatarIthI brahmAvInAm sarva bhUtAnAm tanA=brahmAdi samasta prANI padArthonI klana-Aklana (utpatti-sthiti-laya) karavAthI aNaMDAnand aya: phri=akhaMDAnaMda aya (brahma) ja vAtAbvena nirviSTaH='kALa'zabdathI oLakhAya che. (388) ahIM A vyAkhyAmAM kALa eTale ja brahma ema kahevAyuM che. brahmano bIjo zabda kALa che tevo artha ahIM thayo. tethI svAbhAvika prazna UThe ke brahmane kALa kema kahyo che? kAraNa ke brahma ja sarvanuM adhiSThAna che. ane paramANuthI mAMDIne brahmAjI Adi sarva bhUtonA AyuSyanI gaNatarI brahmanA saMdarbhamAM ja thAya che. arthAt saunA AyuSyanI gaNanAmAM akhaMDAnaMda aya brahma AdhAra che tethI brahma ja kALa che tema kahyuM che. prAcIna samayamAM kALane mApavA mATe paddhati hatI temAM evI prathA hatI ke jeTalA samayamAM sUrya paramANusthAnanuM atikramaNa kare, teTalA samayane paramANukALa evuM nAma ApavAmAM AvatuM. ane te mujaba be paramANu=eka aNu traNa aNu=eka trasareNu traNa trasareNu=eka truTi 10truTi=eka vedha traNa vedha=eka lava traNa lava-eka nimeSa aDhAra nimeSa=eka kASThA trIsa kASThA=eka kalA trIsa kalA=eka kSaNa athavA eka paLa sATha (60) kSaNa=eka ghaDI sATha (60)ghaDI=eka ahorAtra traNaso sATha (360) ahorAtra=eka varSa 17,28,000 varSI=satyayuga 12,86,000 varSoM=tretAyuga 8,64,000 varSoM=dvAparayuga 4,32000 varSo=kaLiyuga
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ (389) 43,20,000 varSo=4 yuga 4 yuga=eka mahAyuga 1800 mahAyuga=brahmAno divasa 1000 mahAyuga=brahmAnI rAtri 2000 mahAyuga=brahmAnuM eka ahorAtra brahmAnuM eka ahorAtra=eka kalpa brahmAnA 36,000 ahorAtra=brahmAnuM AyuSya brahmAnuM AyuSya=eka mahAkpa kadAca kALanI A prAcIna gaNatarIthI ApaNe vismayamAM, AzcaryamAM mukAIe. paNa AjanA vijJAnamAM paNa samayanI gaNatarImAM sekanDanA somo bhAga hajAramo bhAga ane 'senDano lAkhamo bhAga mApavAnI paddhatio zodhAI che. senTisekanDa, milIsekanDa ane mAikrosekanDa jevAM nAma jyAre ApaNe sAMbhaLIe chIe tyAre AzcaryamAM mukAtA nathI kAraNa ke vijJAnanI vAta svIkAravA ane zAstranI vAta inkAravA Ajano kahevAto zikSita varga TevAyelo che. chatAM bhUlavuM na joIe ke koi paNa yaMtranI madada vinA ApaNA jyotiSazAstrIo mAtra gaNatarInI madadathI sUrya ke caMdragrahaNanI AgAhI mahinAo ane varSo pUrve kare che ane te sAcI ja paDe che. khera! te carcA ahIM asthAne che. ApaNe to kALane kema brahma kyo che te ja carcA karIe. thoDuM vicAratAM samajAze ke kALamAM bhUta, bhaviSya ke vartamAna tevA bheda nathI. padArtha ke zarIrane utpatti che ane teonA saMdarbhamAM ja bhUta, vartamAna, bhaviSya vagere upAdhi 'kALa' upara AropAyelI, ladAyelI che. kALa ke samayanA bhAgalA vAstavika nathI; kalpita ke mAnasika che. jema jema koI 'ghaTanA','banAva' ke 'InvenTa pasAra thAya che tema tema kALanA bhAgalA mana dvArA thatA hoya che. kALamAM sekanDa, miniTa klAka vagere Aropita che. jyAre ghaDiyALanI zodha nahotI tyAre AvAM nAma nahotAM, bIjA nAma hatAM. chatAM 'kALa'no khyAla to hato ja. suSuptimAM jyAre koI 'banAva' ke 'IvenTa' banatI nathI tyAre samayano khyAla paNa hoto nathI. tema ja jyAre AtmasvarUpamAM sthita thavAya che tyAre 'sva'svarUpamAM nathI janma ke nathI mota; nathI jIvana ke nathI vRddhi, nathI kSaya, nathI vikAra ke parivartana. tyAM koI ghaTanA ghaTatI nathI. tethI 'sva' svarUpanA
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ (390) sAthamAM samaya hoto nathI. samayano khyAla ke konsepTa Atmasthiti prApta thatAM nAbUda thAya che. chatAM je kaMI vikAra ke parivartana jaNAya che te svarUpanA saMdarbhamAM ja samajAya che. AtmA, brahmA ke "svasvarUpa ja, nitya che. bAkI jenI gaNatarI thAya che, jenI samayamAM mApaNI thAya che, je samaya sAthe Ave che ane jAya che te sarva anitya che; nAzavaMta che, Adi-aMtavAna che. jyAre parabrahmA to anAdi ane anaMta che. ane je anAdi ane anaMta che, aparivartanazIla che tenA saMdarbhamAM ja kALamAM janma lenArA ane maranArAnI gaNanA thAya che. te aparivartanazIlanA saMdarbhamAM ja sau parivartano, pheraphAro dRzya thAya che. ane sau prANI padArthonAM rUpAMtaro samayamAM samajAya che. parabrahmamAM koI parivartana thatuM nathI. te to rUpAMtara sAthe joDAyela kalpita-kALano paNa kaTA ane sAkSI che. tethI brahma to kALano paNa kALa kahevAya che. ane je parabrahma kALano paNa 'kALa" che; te ja mAruM svAsvarUpa che tevuM parakhAya che. huM kALathI mukta chuM. nathI mAre AkAra ke nathI zarIra; nathI mAre udaya ke asta; nathI mAre puSyaghaDI ke pApI saMjoga; nathI koI zubha muhUrta ke azubha muhUrta nathI kuMbhasnAnanI pavitra ghaDI ke koI apavitra paLa nathI nididhyAsana mATe maMgaLamaya; pavitra ke apavitra samaya ke kALa; nathI koI kALI caudaza jevo amaMgaLamaya divasa che, nathI pUrNimA ke agiyArasano pavitra divasa. huM svarUpe to deza, kALa ane vastuthI aparicchinna chuM. dezakALano paNa sAkSI chuM. nathI mAre bhUta, bhaviSya ke vartamAna. kAraNa ke nathI huM AkAra, sAkara ke nAma. ane je huM kaMI paNa chuM. huM akhaMDa maLa chuM, akhaMDa deza chuM, akhaMDa vastu chuM.
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ (391) ema vicAratAM vicAratAM ja svarUpanuM ciMtana thaze to akhaMDa deza, akhaMDa vastu ane akhaMDa kALa badhuM eka ja thaI jaze. ane te ja mAruM sAcuM svarUpa haze. Ama nididhyAsana je "kALa' upara thaze to samajAze ke huM kALano sAkSI, kALathI para chuM. pachI kyAM che zubha ke azubha coghaDiyAM? kALa to manano khyAla ke konsepTa' che temAM vaLI lAbha-alAbha, zubha-azubha, caLa-acaLa vagere kyAMthI! jo huM parabrahma sarvavyApta, to mAre kyAM che abrahma ke brAhmamuhUrta? huM kALamAM nathI. paNa svarUpe kALa mArI aMdara pharyA kare che. huM to kALano paNa kALa" parabrahma chuM. to che jyAM ciMtA patananI ? apekSA kevI udayanI? sadgati ke avagatinI bhrAMti kevI! yaha deha Thahare kalpa taka; yA Aja usakA ana ho terA na kucha bigaDe bane; yaha jAna kara nizcita ho dinarAta tujhameM hai nahIM; nA hi saberA zAma hai - kAla ko bhI kAla hai; phira soca kA kyA kAma hai - bhAvAnuvAda - aSTAvakragItA jo mana pavitra hoya to tamAma samaya, saMjoga, prasaMga, ghaDI ke kALa pavitra ja che. niravayava kALa potAnA "sva"svarUpa - ke je sarvanuM adhiSThAna che - tethI bhinna nathI. nididhyAsananA saMdarbhamAM ApaNe deza ane kALano vicAra karyo ane niSkarSa para AvyA ke brahma ja ekAnta deza che ane te ja advaita, akhaMDAnaMda tatva 'kALa' kahevAya che. pAramArthika dRSTie deza ane kALa sAcA nathI. AjanuM vijJAna ane vizeSa karIne sApekSavAda paNa "deza ane kALa' 'TAIma enDa spesa'ne vAstavika mAnatuM nathI. ApaNA deza ane kALa'nA khyAla keTalA bhrAMtimaya che te samajavAno prayatna karIe deza ane kALanI bhramaNA deza ane kALa e ApaNA ja mananI kalpanA che. deza ane kALa
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ (392) gatamAM nathI, paNa ApaNA manamAM che. gata sAthe jgatanA draSTAno kaI jAtano saMbaMdha che tenA upara deza ane kALa AdhArita che. saMsArano ke duniyAno AdhAra dezakALa upara che, paNa dezakALano AdhAra draSTAnI bhUmikA upara che. RRAnI gati upara paNa deza kALano AdhAra che tevuM sApekSavAda samajAve che. sUrya ane pRthvInI gatinA saMdarbhamAM samayanI kalpanA thayelI che. Ama chatAM 'samaya' ke 'kALa' sAmAnya nathI. ApaNe pRthvI upara UbhA rahI ane jovAno prayatna karIe chIe mATe ja sUryodaya ane sUryAsta dekhAya che. jene ApaNe prAta:kALa' ke 'saMdhyAkALa' evuM nAma ApIe chIe. jo ApaNe pRthvInuM sthaLa choDI ra00 mAIlanA vAtAvaraNanI bahAra cAlyA jaIe ke sUrya upara jaIe to 'saMdhyAkALa' ke 'prAta:kALa' jevo koI kALa dekhAya nahIM ane samajAya ke pRthvInA deza uparathI ane tenI gatinA saMbaMdhamAM ja udaya ke asta jaNAya che. hakIkatamAM sUryamAM nathI udaya ke asta; nathI savArano samaya ke sAMjano samaya; nathI pI. ema. ke e. ema. chatAM pRthvInI gati ane tenA deza arthAt sthAnanA lIdhe ja kALano bhrama thAya che. jevuM relve TrenanI gatine lIdhe ema lAge che ke sTezana AvyuM ke sTezana gayuM. 'gayuM' ane 'AvyuM" e to musApharano dRSTikoNa che. sTezana mAstaranI dRSTimAM sTezana nathI AvatuM ke nathI jatuM. meLAmAM jyAre bALako cagaDoLamAM goLa goLa phare che ane mAtApitA eka sthaLe UbhAM hoya tyAre paNa bALakono ghoDo temane laI phare che tethI evo bhAsa thAya che ke pitAjI AvyA ane gayA chatAM pitAjI eka ja sthaLe UbhA che. tevI ja rIte cagaDoLa phare che tethI ja koI bALaka AgaLa, koI pAchaLa evuM jaNAya che. bAkI sau cagaDoLamAM ja che. ApaNe je samayanA vibhAga pADayA che ke Aje bIja che, kAle trIja thaze, pachI pUrNimA Avaze. Ama chatAM A badhuM ja pRthvI deza uparathI jaNAya che. ane RRA pRthvI upara che mATe ja AvA bheda jaNAya che. caMdra upara nathI pUrNimA ke amAvAsyA, nathI ajavALiyuM ke aMdhAriyuM, nathI kRSNapakSa ke zuklapakSa. tamAma pakSApakSI ApaNA manamAM,
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ (393) ApaNA sthAnamAM ane ApaNI gatimAM che. A bAbata spaSTa kare che ke kALa" e mananI kalpanA che. deza badalAtAM kALa badalAya che. 1982nA julAI-ogaSTamAM mAre klAsa mAnasarovaranI yAtrAe cInamAM javAnuM thayuM. mAruM nivAsasthAna himAlayamAM 60nI phUTanI UMcAIe zrI nArAyANa AzramamAM hatuM. tyAMthI padayAtrA karI cha divasa pachI ame lagabhaga 17 thI 18 hajAra TanI UMcAIe, lIpupAsa pahoMA, jyAM bhArata ane cInanI sarahada hatI. have amAre cInanI bhUmimAM pravezavAnuM hatuM. amArI ghaDiyALamAM savAranA dasa vAgyA hatA, paNa cInamAM pravezyA ke tarata ja amane kahevAmAM AvyuM, "samaya badalI nAkho. atyAre cInanI ghaDiyALa mujaba divasanA 1 ane 30 miniTa thaI che." ame sUcanA mujaba samayamAM pheraphAra karyo. Ama sthAna, sthaLa ane deza badalAtAM kALa badalAI gayo. eTaluM ja nahIM bhAratamAM ame kadI sUryAsta samaye sUtA nahotA; paNa cInamAM rAtre 10 klAke sUryAsta thato chatAM sau sUI jatA hatA. Ama navA samaya sAthe navI ghaTanA ane navI ghaTanA sAthe navA kALa janme che te samajAyuM. meM anubhavyuM ke have to navA samaya mujaba * ja bhUkha lAgavA mAMDI, ane bhUkha lAge tyAre navo ja samaya utpanna thavA lAgyo. A batAve che ke 'kALa" mananI ja pedAza che ane te, sthAna, ane deza' para AdhArita che. ApaNe evuM paNa anubhavyuM che ke jyAre sTImaramAM ke plenamAM musApharI karIe chIe tyAre thoDA thoDA samaye jema jema sTImaranuM sthAna ke deza athavA "spesa' badalAya che tema tema ghaDiyALanA kAMTA paNa pheravavAnI sUcanA apAya che. arthAt deza badalAya to kALa paNa badalAya che. eTaluM ja nahIM paNa je pazcimathI pUrvanI dizAmAM pravAsa thato hoya to sTImaranA athavA plenanA sau pravAsIone tArIkha arthAta divasa badalavAnuM kahevAya che. A uparathI spaSTa thAya che ke samaya athavA kALa koI sarva sAmAnya vastu nathI. paNa kaTAnAM sthAna, gati ane deza mujaba te badalAya che. tethI kALa satya nathI. eka ja samaye dUranA dezamAM rahetA be mANaso Teliphona para vAta karatA hoya chatAM bannenA 'kALa'mAM phera jovA maLe che.
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ (394). eka divase bolato hoya to tene te ja samaye sAMbhaLanAra rAtre aMdhArAmAMthI javAba Apato hoya tevuM banI zake che. AvuM bane che kAraNa ke bannenA sthAnamAM phera che. TAnI gati kALamAM camatkAra sarjI zake che hanumAna prasAda jo klattAthI vAyuta vimAna laI laMDana javA ravivAre bapore 12 vAge nIkaLe to teo te ja divase lagabhaga 12 vAgye laMDana pahoMcI zake. paNa eka ja zI ke temanuM vimAna klAkanA 100 mAIlanI jhaDape UDavuM joIe. jo tema thAya to hanumAnaprasAdane yAtrA daramyAna sAMja ke rAtrIno anubhava ja na thAya. satata madhyAhana jevuM ja lAgyA kare. kAraNa ke pRthvI paNa lagabhaga teTalI ja jhaDapathI sUryanI AsapAsa phare che, ane vimAna paNa te ja jhaDape pUrvathI pazcima tarapha jAya che. mATe ja Avo camatkAra thaI zake. bhUta bhaviSya ane vartamAna traNe zAMti che. "Aja', "gaIkAla" ane "AvatIkAla' bhrAmaka che. samayanA khyAlamAM vyatIta thanAruM jIvana ane samaya banne khoTAM che. dA. ta. Aje zukvAra che. arthAta zukravArane ApaNe "Aja' kahIe chIe. paNa te ja zukravArane zanivAre "gaIkAla' kahIe chIe. ane te ja zukravArane guruvAre ApaNe "AvatIkAla' kahIzuM A zukvAra che zuM? "Ajara, gaIkAla" ke "AvatIkAla'! "Ajane zA mATe zukvAra kahevAnI jarUra? rAta ane divasa to enAM e ja che paNa 'kALanI kalpanAnuM tenA upara AropaNa che. Aja = vartamAnakALagaI kAla = bhUtakALa, AvatI kAla = bhaviSyakALa = A sarva kalpita che. kharekhara bhUta, bhaviSya ke vartamAna jevuM che ja nahIM. zukravArane divase ApaNe tene vartamAnakALa kahIe ane te ja zukravArane guruvAre jotAM bhaviSyakALa kahIe chIe ane te ja zukvArane zanivAre jotAM bhUtakALa kahIe chIe. kharekhara A zukravArane kyo kALa vaLagyo che? zukravArane kaMI thayuM nathI paNa ApaNA bhedarzI manamAM ja kALanA bheda che. tethI ja pUrve pazcAta, AgaLa pAchaLa dekhAya che.
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ (395) ApaNe zarIra ke jIva chIe tevo bhAva jyAre hoya che tyAre ja jIvanI gati ke zarIranI vRddhinA saMdarbhamAM bhUtakALa, vartamAnakALa ke bhaviSyakALa janme che. ApaNe zarIra chIe, to ApaNo janma che, ane janma che to janmapUrve bhUtakALa che. ane zarIrane vRddhAvasthA che to bhaviSyakALa paNa che. ApaNe je ajJAnamAM potAne jIva mAnIe to ja ApaNe zarIra choDI javAnI kriyA che, sadgati ke avagati che. jIve bhUtakALamAM aneka zarIra lIdhAM hatAM; ane bhaviSyamAM zarIra dhAraNa karaze tevI vAta ApaNane lAgu paDI zake. paNa nididhyAsana karatAM jJAna prApta thAya ane samajAya ke huM zarIra nathI, sAkAra nathI, jIva nathI, to pachI kyAM che mAre janma ane kyAM che mAro koI kALa? jIva je brahma sAthe aikya sAdhe ane brahma ja thaI jAya to tene haMmezAM vartamAna kALa ja che. zarIrabhAva ane dehanuM tAdAtma toDI brahmabhAvamAM jIvIe to ApaNe sarvavyApI thaIe ane brahmanI jema ja ApaNe utpatti, sthiti ane layathI mukta thaI zakIe. ane te ja kSaNe bhUta, bhaviSya ane vartamAnanA baMdhanathI paNa chUTI zakIe. 'kALA'no khyAla khoTo che te nIcenA daSTAMtathI samajAze: -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- - - - - - 4'7 -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- nArezvara _ _ a are, dhara . - - - - - narmadA nadInA kinAre traNa gAma che. nArezvara, aMgArezvara ane jhADezvara. eka yAtrALuono saMgha naukA dvArA nArezvarathI potAnI yAtrA zarU kare che. naukA nadImAM jatI hoya che. te vakhate nArezvaranA kinAre je loko UbhA che teo kahe che ke saMgha to gayo ane aMgArezvaranA kinAre jyAre saMgha pahoMcyo tyAre te gAmanA lokoe svAgata karatAM kahyuM ke saMgha "Avyo che. jyAre jhADezvaranA ovArA upara je loko UbhA che teo jaNAve che ke saMgha haju AvavAno che. Ama eka ja ghaTanAno jyAre judA judA sthaLethI levAno prayatna karavAmAM Ave che tyAre budha judA kALa paDI jAya che. aMgArezvaravALA mATe saMgha vartamAnamAM che, jhADezvaravALA mATe - - - kezva2
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ (396) saMgha bhaviSyakALamAM ane nArezvaravALA mATe saMgha bhUtakALamAM che. paNa je naukAnA nAvikane pUchavAmAM Ave to te kaheze ke "huM gayo paNa nathI ne Avyo paNa nathI. huM to naukAmAM hato ane chuM. mAre koI kALa nathI." je yAtrALuo naukAmAM pravAsa kare che temane mATe barobara che ke nArezvara gayuM ane jhADezvara AvavAnuM che. je pravAsI nathI tene mATe nathI kaMI AvatuM ke nathI kaMI jatuM. have ApaNe eka bIjuM udAharaNa laIe. uparanA daSThatamAM nauka dvArA je yAtrALuo pravAsa karI rahyA che temane jhADezvara bhaviSyamAM Avaze tevuM dekhAya che ane nArezvara temane mATe bhUtakALamAM che. have A ja samaye anaMtakumAra vaDodarAthI muMbaI plenamAM jatA hoya che. temanuM plena narmadA nadI upara UMce UDatuM hoya che. A anaMtakumAra nIce najara kare che to ekasAthe ja teo nArezvara, aMgArezvara ane jhADezvara joI zake che. AthI temane mATe A traNe sthaLa vartamAnakALamAM che. anaMtakumAra plenamAM beThA beThA ghaDiyALa joI kahe che ke muMbaI 30 miniTa pachI Avaze. arthAta temane mATe muMbaI bhaviSyakALamAM che. paNa anaMtakumAra jo caMdra upara pahoMcI ane tyAMthI javano prayatna kare to temane vaDodarA ane muMbaI ekasAthe ja jaNAya che. ane banne sthaLa vartamAnakALamAM ja che evuM teo anubhave che. A baMne udAharaNa uparathI eka hakIkata nirvivAda che ke "kALa e sAcI vastu nathI. sthaLa-deza-spesa ke pachI draSTAnI gati badalAtAM kALa badalAya che. je vastunA dharmamAM parivartana thAya te nitya nathI paNa anitya che. kALa" sApekSa che. A samajavA ApaNe eka bIjuM udAharaNa joIe. je vaDe ApaNe joIzuM ke bhUtakALane bhaviSyakALa banAvI zakAya che uparokta dAMtamAM nArezvaranA kinAre je loko UbhA che te kahe che ke saMgha gayo. teo mATe saMgha bhUtakALamAM che. paNa have temanAmAMthI thoDA loko helikaoNpTara laI jhaDapathI jo jhADezvara pahoMcI jAya to je saMdha temane mATe bhUtakALamAM hato te ja saMgha have temane mATe bhaviSyakALamAM thaI jAya ane puna: teo jhADezvaranA loko sAthe saMghanuM svAgata karI zake. te ja pramANe je jhADezvarathI koI helikaoNpTaramAM nArezvara jAya to
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ (397) bhaviSyano saMgha bhUtakALa paNa thaI zake. AthI samajavAnuM ke kALa sApekSa che, satya nahIM. jyAre parabrahma nirapekSa tattva che. tethI ja brahma to kALano paNa kALa che. ane huM brahmathI abhinna chuM te ja sAcuM ciMtana, manana ke nididhyAsana che. jIva je zarIra sAthe tAdAtmya karI, zarIra sAthe pravAsa kare to jIva Ave, ane jIva jAya. arthAt jene ghera zarIrano janma thAya tene ghera kahevAya ke jIva Avyo. ane jene ghera zarIranuM mRtyu thAya tyAM hevAya ke jIva gayo. Ama jIvAtmA AvajA tyAre ja kare che jyAre zarIra sAthe rahe che, zarIra sAthe tAdAtmya anubhave che ane zarIra sAthe pravAsa kare che. jo jIvAtmA brahma sAthe eka thaI jAya to brahma sAthe ja rahe. pachI tene nathI javAnuM, nathI kyAMyathI AvavAnuM! nathI utpatti ke nathI laya, nathI bhUta ke nathI bhaviSya. Ama kALanI bhramaNAthI jIva mukata thaI zake che, jo te ciMtana kare svarUpanuM to. nahIM to te 'kALa' nA khapparamAM homAya che. dezano bhrama deza mATeno bheda paNa vyakti potAnA samaya ane sthaLa mujaba nakakI kare che. dA.ta. dinezabhAI dineza haoNlamAM besI eka pravacana sAMbhaLI rahyA che. ane chellA 10 divasathI eka nizcita karelI sITa upara besIne ja te pravacana sAMbhaLe che. te pote mAne che ke huM eka ja sthaLe besI pravacana sAMbhaLI rahyo chuM. dinezabhAInA pitAzrIne je ghera koI pUche ke dinezabhAI kayAM che, to teo javAba Apaze ke dineza haoNlamAM pravacana sAMbhaLe che. dinezabhAInA pitAzrI jo muMbaI jAya ane temane koI pUche ke dinezabhAI hAla zuM kare che? to teo kaheze ke amadAvAdamAM pravacana sAMbhaLe che. pravacanamAMthI eka zrotA, je dinezabhAIno mitra che te amerikA jAya, ane tene koI pUche to te kahe che ke dinezabhAI bhAratamAM pravacana sAMbhaLI rahyA che. Ama dinezabhAIne judA judA sthaLethI jonAra mATe dinezabhAI ane tenA RRAnuM aMtara vadhe ke ghaTe che. chatAM dinezabhAI mAne ke huM eka ja sthaLe rahI pravacana sAMbhaLuM chuM. vaLI dinezabhAIno paNa dezano khyAla sAco nathI. kAraNa ke eka divasa je deza"mAM besI pravacana sAMbhaLyuM che te dezamAM pRthvI rahI ja nathI. pUrI
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ (398). pRthvI ja te deza choDI 24 klAkamAM lagabhaga 15 lAkha mAIla dUra cAlI gaI che. evuM kahevAya ke pRthvI sUryanI AsapAsa eka sekanDamAM 18 mAIla phare che. tethI dineza haoNlanA zrotA, vaktA ane te haoNlanI sAthe ja pRthvIe deza badalyo che; ane gaI kAle je dezamAM dinezabhAIe pravacana sAMbhaLeluM te ja dezamAM bIjA divase te hotA nathI. chatAM eka ja sthaLe pravacana sAMbhaLe che tevI bhrAMti dinezabhAI ane sau zrotAne thAya che. tevuM ja TrenanI musApharImAM bane che. amadAvAdathI praphullabhAI savAranI TrenamAM muMbaI javA nIkaLe che. ane potAnA ja tharamaoNsamAMthI 8 vAgye cA pIve che. 12 vAgye potAnI ja sITa para besI potAnuM ja Tiphina kholI bhojana le che. ane praphullita cahere kahe che ke meM TrenamAM eka ja sthaLe besI cA pIdhI; ane bhojana karyuM che. paNa Trena jyAre valasADa pahoMce che tyAre sTezana upara praphullabhAIne sTezana mAstara vAta karatAM jaNAve che ke temaNe eka ja sthaLe nahIM paNa vaDodarAmAM cA pIdhelI ane suratamAM bhojana lIdheluM sTezana mAstaranI dRSTimAM jayAre praphullabhAIe ATha vAgye cA pIdhI tyAre vaDodarA hatuM. bapore bAra vAge surata hatuM jyAM temaNe bhojana lIdhuM. eno artha e thayo ke eka ja sthaLamAM, dezamAM, judA judA samaye je banAva banyo che tene judI dRSTithI jotAM judI judI gyA ke dezanA bheda jovAmAM Ave che. - praphullabhAI muMbaI pahoMA ane potAnA anubhavanI vAta eka svAmIjIne kahI tyAre temaNe kahyuM ke mAnavazarIra ja eka Trenano Dabbo che. ane dareka DabbAnI gati paNa bhinna bhinna hoya che. tethI mAnavI potAnI gati ane sthaLa pramANe ja potAnA deza ane kALa nakakI kare che. svAmIjIe vAta AgaLa calAvatAM kahyuM "praphullabhAI, ApanI dRSTie Ape eka ja sthaLe, ApanI sITa upara ja, cAha ane bhojana lIdhuM che. paNa bhUlazo nahIM ke ApanI sITa, te Dabbo ane prema gatimAM hatAM ane vaLI Trena sAthe AkhI pRthvI paNa gatimAM ja hatI. tethI Apa bhale eka ja deza ke sthaLanI vAta karo cho, paNa gatinA lIdhe dareka kSaNe navo kALa ane navo deza pedA thAya che. tethI ja sTezana mAstara je jamIna upara che tenI daSTimAM tame vaDodarAmAM cA pIdhI, ane suratamAM
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ (399) bhojana lIdhuM te paNa yogya ja che. tema ja jo pRthvInI gati dhyAnamAM laIe topaNa Apa eka ja sthaLe hatA tema kahI zakAya nahIM, mAnavI potAnI gati ane sthaLa pramANe ja potAno deza ane kALa sarje che. te sAMbhaLI praphullabhAIe tarata ja pUchyuM ke zarIra Dabbo che ane tene paNa pita che arthAt zuM? svAmIjI: zarIra Dabbo arthAt gatimAM che. darekane potAnI gati pramANe ja samayanuM bhAna thAya che. je zarIrarUpI Dabbo khUba ja jhaDapathI jato hoya arthAt jenA jIvanamAM banAvo jhaDapathI banatA hoya, eka pachI eka ghaTanAo ghaTatI ja hoya tene samaya khUba lAMbo lAge che. ApaNe yAda rAkhIe ke samaya-haMmezAM ghaTanA, banAva ke 'IvenTa'nI sAthe ja janme che. tethI tevA lokone samayanuM-'kALa'nuM satata bhAna hoya che. je loko saMsAra ke prapaMcanI duniyAmAM prapaMcI banI cUkyA che, rAtadivasa rAjakAraNanI gaMdI ramatamAM je netAo kAdava uchALavA sivAya, lokone khoTA vAyadAothI chetaravA sivAya ane bhraSTAcAranA pAyA majabUta karyA sivAya kaMI karatA ja nathI, tevA netAne pUcho to kaheze ke, "Aje koI epoInTamenTa nathI, koI mITiMga nathI, presa kaoNnpharansa nathI, udghATana mATe nimaMtraNa nathI, koI jagyAe haDatALa nathI tethI samaya jato nathI." AvA prapaMcI lokono zarIrarUpI Dabbo khUba ja jhaDapathI jAya che. tenI gita te ja che kAraNa ke banAva upara banAva bane che- tethI ja uparokta koI pravRtti na hoya tyAre samaya jato nathI tevI phariyAda jAge che. kAraNa, teonI pravRtti samaya pasAra karavAnI hoya che. jyAre tethI tana viruddhanI vAta ke jenA zarIrarUpI DabbAnI gati nahIMvat che, jyAM ghaTanA ja ghaTatI nathI tyAM samayanuM bhAna ja hotuM nathI. zrI ramaNa maharSie ekAMtamAM lagabhaga eka ja sthaLe 53 varSa ciMtanamAM vitAvyAM ane chatAM eka vAra kyuM hatuM ke pa3 varSa to mAtra vIjaLInA camakAranI jema cAlyAM gayAM. svAmIjIe kahyuM- tethI ja praphullabhAI, ema heto hato ke jyAM ghaTanA ke banAva banatA nathI tyAM zarIrarUpI DabbAnI gati nahIMvat hoya che. arthAt tyAM samayanuM satata bhAna rahetuM nathI. AvI sthiti prApta karavA niraMtara sva'svarUpanA sAnnidhyamAM rahevAno prayatna karavo ja
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ (40) : ucita che. deza ane kALanI carcA uparathI eTaluM to spaSTa thAya che ke AtmA nirapekSa tattva che ane kALa" ane deza banne sApekSa che. jAgRtimAM je deza ane kALanA anubhava thAya che te svapnadazAnA dezakALa jevo ja che. dA.ta. ramezabhAI savAre sAta vAge eka pravacana sAMbhaLavA gayA ane dIvAlane aDIne zrotAomAM sauthI chelle beThA. banyuM evuM ke ramezabhAI savAre pravacanamAM UMdhI gayA. tyAM temane svapna AvyuM svapnamAM te khUba ja utAvaLe taiyAra thAya che. thoDIvAramAM suTeDa, buTeDa, kaTeDa thaI relave-sTezana para pahoMcI jAya che ane sAmAna sAthe TrenamAM bese che. TrenanI musApharI zarU kare che. A Trena valasADathI muMbaI javAnI hoya che. A ramezabhAI savAre pravacanamAM UMdhatA hoya che. chatAM svapnamAM temanI Trena sAMjanI hoya che. TrenamAM rAtre dIvA thAya che. AthamatA sUryana ramezabhAI TrenanI bArImAMthI jue che ane muMbaI Ave tyAM sudhI teo jAgatA rahe mATe dareka sTezane vAraMvAra cA pIe che. chevaTe muMbaI pahoMcI TaeNkasI karI vimAnaghara upara Ave che. ane amerikAnA plenamAM besI jAya che. sabhAge temane bArIvALI jagyA maLI hoya che. plenanI bArImAMthI teo avakAzamAM jue che to temane caMdra, tArA, nakSatro vagere dekhAya che. jyAre vimAna koI moTA zahera parathI UDe che tyAre dharatI uparanI rozanI paNa dekhAya che. plenanI gatine lIdhe dareka kSaNe pote navo deza ane navo kaLa anubhave che. A badhuM jotAM jatAM pAchA plenamAM ramezabhAI to UMdhI gayA. tyAM acAnaka sUcanA apAI ke "cuka AvavAnI taiyArImAM che. dareke potAnI kamaranA paTTA bAMdhI levA" ane ramezabhAIe paNa baMdha AMkhe potAno paTTo zodhavA hAtha lAMbo kya, paTTo kheMo tyAM to eka bahene kahyuM "e bhAI! pravacana sAMbhaLavA AvyA cho ke bahenonA coTalA kheMcavA?" ramezabhAI tarata ja jAgI gayA, pAchA pravacanamAM svastha thaI gayA. ahIM svapnamAM saMdhyAkALa, rAtri ane je navo deza utpanna thayo hato te kAlpanika hato chatAM svapnadraSya mATe te sAco hato. svapnadraSTA mATe to svapnanA deza ane kALa tenAthI bhinna nahotA. je svapnadraSTA jAge to ja teNe anubhavelA deza ane kALa khoTA che tema samajI
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ (401) zake che. A ja rIte jAgratanA deza ane kALa paNa khoTA che, sApekSa che, anitya che. paNa te samajavA jAgRtinI bahAra javuM paDe, arthAta jAgRti paNa avidyAnI nidrA che; temAMthI jAgavuM paDe to ja samajAya ke jAgrata ane svapna baMnenA deza ane kALanA khyAla khoTA che. dezakALanI AvI vicAraNA bAda niSkarSarUpe je mahattvanA muddA che te nIce mujaba jaNAvI zakAya: (1) deza ane kALa kalpita che. te kvatamAM nathI; paNa ApaNA jagata sAthenA saMbaMdha para AdhArita che, (2)deza ane kALa sApekSa che, jyAre AtmA ke "svasvarUpa nirapekSa tattva che. (3) draSTAnI gati, sthiti ane sthaLa para deza ane kALa AdhArita (4) banAva ghaTanA ke IvenTa sAthe ja kALa janme che, (5) suSuptimAM ghaTanA ghaTatI nathI tethI kALano khyAla tyAM nathI, (6) jIva zarIra sAthe rahe to ja "Ave" ane "jAya" arthAt kALano anubhava kare. jo jIva brahma sAthe eka thAya to na janme ke na mare-kALathI mukta thaI jAya, (7) deza-kALa ane vastu-paricchinnatA anAtma vastumAM ja che, (8) mtamAM, brahmamAM ke sAkSImAM deza ane kALa nathI. deza ane kALa to mAtra bhedadazI mananI bhrAMtimAM ja saMbhavI zake. mumukSu ke sAdhake to brahmane ja ekAna deza; ane "svasvarUpane ja kALano paNa kALa mAnI ciMtana karavuM ane deza, kALa ane vastunI paricchinnatAthI mukta thavuM e ja tAtparya che. Asana - Asanano sAmAnya artha besavAnI viziSTa paddhati tevo thAya che." AsananI carcA cittanI ekAgratA, tapazcaryA ke paramAtmAnI prAptinA saMdarbhamAM je karIe to khUba ja spaSTa che ke koI paNa Asana lAMbo samaya
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ (102) Take tema nathI ane AsanamAM hoIe teTalo ja samaya jo paramAtmAnI prApti thAya to prApta karela paramAtmA ja anitya thaI jAya! je paramAtmAmAM sadA sthiti rahe tevuM icchIe to Asana paNa khUba ja sahaja ane svAbhAvika hoya tevuM joIe. je khUba ja parizrama ane aMgonA baLapUrvaka maroDathI Asana siddha thaze to lAMbo samaya tevuM Asana TakI zakaze nahIM ane dhAro ke zarIrane avanavA aMgamaroDamAM rAkhavAno abhyAsa siddha thaze, paNa mana vakra thaze to paNa Asanasiddhino artha raheze nahIM. jo 'sva'svarUpamAM sthita thavA ja AsananI jarUra hoya to 'svarUpa'to darekne sahaja rIte prApta ja che, mAtra 'svarUpa'nuM jJAna nathI; athavA 'svarUpa'nI vismRti thaI gaI che. ane te baLapUrvakanI kriyA ke aMgamaroDathI pAchI maLI zake tema nathI. jo tene prApta karavA kaMI paNa karavuM hoya to te sahaja svAbhAvika Asana hovuM joIe. kAraNa, AtmasvarUpa sahaja che. Asana karavA pAchaLano hetu dareka sAdhaka ke mumukSune khUba spaSTa hovo joIe. zarIranA sukha mATe Asana jarUrI che ke rogonI nAbUdI mATe mahattvanuM che athavA AtmaciMtana mATe tenI upayogitA che? te jANyA pachI ja teNe AsananI prakriyA zarU karavI rahI. Asana kevI rIte karavuM? UbhA rahIne, sUI jaI ne ke cAlatAM ? AvA praznonA uttara yogazAstramAM maLe che. ane tyAM evuM kahevAya che ke yogobhyAsamAM Asana UbhA rahIne thaI zake nahIM, kAraNa ke te kALe citta, zarIrane dhAraNa karavAnA kAryamAM prayatnazIla hoya che. cAlatAM cAlatAM paNa Asanano abhyAsa thaI zake nahIM, kAraNa ke cAlatI vakhate netrendriya mArganuM ke vacce AvatA vighnanuM avalokana karavAmAM rokAyelI hoya che. ane citta, netrane mArgadarzana ApavAmAM tema ja zarIra dhAraNa karavAmAM vyasta hoya che. sUtAM sUtAM paNa Asana thaI zake nahIM; ane tevI rIte je yogAbhyAsa thAya to nidrA ke jhokAM AvavAnI zakyatA rahelI che. jene yogamAM 'laya' nAmano doSa kahe che, tethI spaSTa che ke Asana evI rIte karavuM ke jemAM zarIra sthira rahe ane mana prasanna rahe tema besIne ja yogAbhyAsa mATe Asanano abhyAsa karavo.
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ (403) vedAnta darzanamAM paNa besIne ja Asana karavAnI vAta mAnya rAkhavAmAM AvI che. ane kahyuM che ke "mAsInaH saMbhavItA" "upAsanA besIne thaI zake che tevA saMbhavathI" uparokata sUtra vaparAyuM che. yogazAstromAM 84 Asanone mukhya mAnavAmAM AvyAM che. ane temAM zarIra Dole nahIM ane mana vyAkuLa na thAya tevI rIte zarIrane rAkhavAnI kiyA Asana che tema kahevAya che. 84 AsanomAMthI keTalAMka AsanonAM nAma nIce mujaba che: (1) siddhAsana (2) padmAsana (3) daDhAsana (4) pavana muktAsana (5) vIrAsana (6) vAmajAsagamanAsana (7) vAtAyanAsana (8) mayUrAsana (9) matsyadrAsana (10) kukurAsana (11) gorakSAsana (12) makarAsana (13) vRkSAsana (14) cakAsana (15) nADAsana (16) ardhakurmAsana (17) garuDAsana (18) siMhAsana (19) aMguSThAna (20) yaSTikAsana (21) vAsavadAsana (22) hasAsana (23) gomukhAsana (24) kurmAsana (25) matsyAsana (26)maMDUkAsana (27) bhujaMgAsana (28) zakrAsana (29) lolAsana (30) parvatAsana (31) graMthibhedAsana (32) kokilAsana (33) kuMjarAsana (34) vyAghAsana (35) UniSadanAsana uparokta AsanonAM nAma uparathI spaSTa thAya che ke ghaNAMkharAM AsanonuM to pakSI ane prANIonA aMgamaroDa uparathI ja anukaraNa karavAmAM AvyuM paMkhI ane prANIone to prabhue tevuM ja zarIra ApyuM che teo kaMI koInuM anukaraNa karatAM nathI, to zA mATe mAnavI anukaraNa karato haze? kadAca evuM bane ke mAnavInI pUrvayoni koI pazu ke paMkhInI hoya ane daDha thayelA saMskAro pharI jAge to ja te tevuM karavAno prayatna jo koI paNa pUrvagraha vinA vicArIe to samajAya ke Asano koI paNa prANI ke pakSIonA aMgamaroDanuM anukaraNa che paNa te keTalo samaya TakI zake? ane tevA anukaraNathI zo lAbha? are, je loko vyAyAmazALAmAM nitya jAya che ane je sarakasamAM kAma kare che teo khUba saraLatAthI ja aMgamaroDanA khela karI zake che to pachI temane ja zreSTha yogI mAnavA paDe! deDakAM to mahinAo sudhI jamInamAM eka ja Asane paDyAM rahe che, temanuM zuM? yogazAstramAM Asana zarIra sAthe ane tenI kriyA sAthe saMkaLAyeluM
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ (404) che. jyAre vedAntamAM Asana sthira zarIra nahIM paNa sthira sukha sAthe saMkaLAyeluM che; zarIranI kriyA sAthe kadI nahIM vedAnamAM Asana tene kahevAya che ke jyAre temAM koI baLapUrvakanI kyiA na hoya. "Asana karuM chuM" tevo katvabhAva paNa na hoya ane Asanasiddhi maLI che tevo siddhinA AnaMdano bhoktAbhAva paNa na hoya. chatAM saraLatA ane sahajatAthI je thAya te Asana che. vedAntanI samaja spaSTa che ke Asanasiddhi meLavavAnA prayatnamAM to ane dehanuM abhimAna vadhaze ane anAtmA sAthenuM tAdAtma daDha thaze. yogazAstramAM amuka pavitra sthaLe meM Asana sthApeluM che, ane amuka AsananI siddhi meM prApta karI che tevo bhAva che. teno artha e ja che ke zarIranuM je Asana che temAM huM maryAdita chuM. vedAnamAM jJAnanI khumArI che. zarIrabhAvano dhvaMsa che. huM kayAMya beTho nathI; sArI suSTi mArAmAM beThI che. huM adhiSThAna chuM sarvanuM; mAre vaLI Asana kevuM? "pUrNacavAhanuM sutra sArA rAsanamuil" (parApUjA)"-Adi zaMkarAcArya pUrNanuM AvAhana kyAM? sarvanA AdhArane Asana kevuM? huM adhiSThAna chuM; sadA sthira ane nizcaLa chuM. zarIrane sthira karavAnI bhrAMti mArAmAM nathI. zarIrane nizaLa karavA tene pIDA thAya tevI kriyA mArI kadI nahIM. evI samaja sAthe thAya tene ja vedAntamAM Asana kahe che. sukhenaiva bhavedasminajastraM brhmcintnm| AsanaM tadvijAnIyAt netrtsukhnaashnm||112 / / znana- je (AsanamAM) besIne dravitnam manasram suplena ma ta va mAsana vinAnIyA = paramAtmAnuM ciMtana niraMtara ane sukhapUrvaka thAya te ja Asana jANavuM suhanAzanam yat tat Asanam ra (ve) je Asana sukhano nAza karanAruM che te Asana kahevAya nahIM. (athavA) (athavA). mukanArAnA AkSa ra (pati) sukhanAzaka anyane Asana na kahevAya ahIM bhagavAna zaMkarAcAryajI spaSTa kare che ke je rIte besavAthI, je AsanamAM besavAthI, paramAtmAnA ciMtanamAM sukha sthira rahe che tene
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ (405) ja Asana jANavuM ahIM zarIranI sthiratA mahatvanI nathI. paNa sukhanI sthiratA mahattvanI che. zarIranI sthiti karatAM bhedabhAva vinAnI sthiti, tabhAva vinAnI sthiti, abheda ane abhaya sthiti ja agatyanI che. yogadarzanamAM sAdhanapAdamAM sUtra 46mAM nirdeza che ke sthirakuumAsanamuI46 | "nizcaLa ane sukha karanAruM hioya te] Asana chei] arthAt zarIra nizvaLa rahe ane manane sukha thAya tema besavuM te Asana che. paNa yogazAstramAM jaNAvelAM Asanono abhyAsa ghaNI vAra eTalo muzkela jaNAya che ke zarIra to sthira thaI zake che, paNa mana asthira thAya che. kAraNa ke zarIrane sthira karavA jatAM ghaNI vAra paga upara paga caDAvela hoya tethI tyAM lohInuM paribhramaNa yogya thatuM nathI; page khAlI caDe che; tethI mana paramAtmAne badale pagamAM jAya che. AvI muzkelIthI bacavA ane zarIranA kaSTathI mukta thavA vedAntamAM zarIranI sthiratA nahIM paNa ciMtananA sukhanI sthiratAne ja agatya apAI che. tethI tAtparya e ja che ke sukhacenathI brahmaciMtana thAya tevI rIte ja AsanamAM besavuM joIe. yogazAstramAM Asano mATe je vidhi ane paddhati che tenuM pAlana thavuM khUba ja jarUrI che. jo tevuM na thAya to tenI viparIta asara thAya tevuM paNa jaNAveluM che. "vaMzAsane tu dAriddhaM pASANe vyaadhisNbhvH| dharaNyAM daHkhasaMbhUtirbhAgyaM chidridaarje|| tRNe dhanayazo hAni:pallave cittvibhrmH|| "vAMsanA AsanamAM daridrapaNuM, pASANanA AsanamAM vyAdhinI utpatti, ughADI pRthvI paranAM AsanomAM du:khano prAdubhava, chidravALA kASThanA AsanamAM durbhAgyapaNuM, tRNanA AsanamAM dhana ane yazanI hAni ane pAMdaDAMnA AsanamAM cittano vibhrama thAya che," Ama je aneka prakAranAM Asano karavA jatAM bhUla thAya ane aMte du:kha ja thavAnuM hoya to tevAM zarIra sthira rAkhavAvALAM ane khUba ja sAvadhAnIpUrvaka karavAM paDatAM AsanonI bhAMgaDamAM paDavAnI zI jarUra! tethI ja bhagavAna zaMkarAcArye AsanamAM thatA doSathI mumukSune mukta karavA eTaluM ja kahyuM ke je rIte besavAthI paramAtmAnuM ciMtana sukhapUrvaka thAya tene ja Asana jANavuM ane sAthe ja kahyuM.... rUtarat mAsanaM ra mavati -anya Asano ke jenAthI sukhano nAza
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ thAya che tene Asana na jANavAM. (406) siddhAsana siddhAsana, padmAsana, bhadrAsana ane svastika AsanamAMnuM koI paNa eka Asana sAdhaka yogIe siddha karavuM joIe evuM yogazAstramAM che tethI ahIM siddhAsananuM mahattva samajI carcA karavAmAM AvI che. haThayoga pradIpikAmAM siddhAsana, padmAsana ane bhadrAsananuM varNana nIce mujaba karyuM che. " yonisthAnakamaMtrimUlaghaTitaM kRtvA dRDha vinyaseta meThra pAdamathaikameva hRdaye kRtvA hanuM susthiram / sthANuH saMyamitendriyo'caladRzA pazyed bhruvorantaram hyetanmokSakapATabhedajanakaM siddhAsanaM procyate || " '' DAbA paganI pAnInI, gudA ane upasthano madhyabhAga je sIvanI temAM dRDha sthApanA karavI ane jamaNA paganI pAnIne upasthanA mUlabhAga upara sArI rIte sthApana karavI, haDapacIne hRdayanI upara cAra AMgaLa para susthira karavI ane sarve indriyone niyamamAM rAkhIne sthANunI peThe sthita thaI sthira dRSTi vaDe bhramarano madhya pradeza jovo; tene yogIjano mokSadvArane ughADuM karanAra siddhAsana kahe che." vedAntamAM siddhAsana yatsarvabhUtAdi vishvaadhisstthaanmvyym| siddhaM yasmin siddhAH samAviSTAs tadvai siddhAsanaM viduH // 113 // sarvamUtAti yat siddham=je sarvaprANIomAM siddha che, yat vizvasya adhiSThAnam avyayam = ne (brahma) vizvanuM adhiSThAna ane avinAzI che yasmin (brahma)i=je (brahmamAM) siddhA samAviSTAH-siddha puruSo samAviSTa che athavA praveza pAmyA che, tat maiM siddhAsanam vivuH-te ja siddhAsana eka sthiti che, eka dRSTi che. te zarIranuM Asana mAtra nathI. siddhAsana arthAt brAhmI sthiti ke advaita abheda STi.
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ (407) A brAhmI sthiti te ja 'sva'svarUpamAM sthiti arthAt Atmastha thayelI sthiti ke svarUpa sAthe aikya. ApaNuM svarUpa ke AtmA kaMI 'sAdhya' karavAnI vastu nathI; te to svayaM siddha ja che. je vastu, viSaya, padArtha, vyakti ke paristhiti deza ane kALamAM manuSyaprayatna dvArA prApta thaI zake arthAt sAdhya thaI zake te kadI nitya na hoI zake. "yat sAdhyam tat anityam kRti" jo siddhAsana mAnavaprayatna dvArA prApta thaI zake to to te sAdhya che tema kahevAya. ane khUba puruSArthayukta prayatnathI je te siddha thAya to siddhAsana anitya kahevAya. jo sAdhana ja anitya hoya to ii te nityanI prApti karAvI zake ja nahIM. tethI siddhAsana pote ja anitya che to tethI AtmA je nitya vastu che te maLI zake tema nathI. te bAbata dhyAnamAM rAkhIne ja zaMkarAcArya bhagavAne kahyuM ke je sarva prANIomAM siddha che te ja siddhAsana che. "sarvamUtAdri yaMt siddham" je vizvanuM adhiSThAna ane avinAzI che te ja siddhAsana che. tU vivasya adhiSThAnam avyayam; je brahmamAM siddha puruSo praveza pAmyA che te ja siddhAsana che. "smin siddhA: samAviSTA: tat ve siddhAsanam" Ama ahIM parabrahmane ja siddhAsana kahyuM che. kAraNa ke brahma svayaM siddha che. tene sAbita karavAnI jarUra nathI. e siddha tattva ja che. indriyo ane manane brahmane jANavAnI preraNA ApanAra ja brahma che. mana, brahmane jANe te pUrve ane manonAza pachI paNa brahma che. brahma to mana, buddhi, indriyo, indriyonA viSayo, jAgrata, svapna, suSupti jevI traNa avasthAo vagere sauno sAkSI che. mana, vANI ke indriyo pote jaDa che ane tethI brahma je sAkSIcaitanya che tenI sAbitI ApI zake tema nathI. brahma ke AtmA svayaMsiddha arthAt svayaMprakAza che. te ja adhiSThAna tarIke dRzyaprapaMcane, prANImAtrane sattA ane sphUrti pradAna kare che. tethI brahmamAM sthiti karavI ane dvaita ke bhedavALI sthitithI mukta thavuM tevI abheda sthitine ja siddhAsana kahevAmAM Ave che. AvI sthitimAM karma ane akarmanI ciMtAno nAza thAya che tethI ja dRSTinI sthiratA Ave che. AvI acala advaita sthiti ja svayaMsiddha sthiti che; te ja siddhAsana kahevAya che. ..
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ (108) mULabaMdha yogazAstramAM ja baMdhanI vAta che. vedAntamAM to koI baMdha nathI, sau mukta ja che. yogazAstramAM mukhya traNa baMdha che: (1) mULabaMdha (2)jAlaMdharabaMdha (3) uDDIyAnabaMdha ane mahAbaMdha mudrA paNa che. (1) mULabaMdha: A sau baMdhanI kriyA moTAbhAge prANAyAma daramyAna karavAmAM Ave che. pUraka prANAyAma arthAt bahAranA vAyune aMdara letI vakhate mULabaMdha karavAnuM sUcana yogazAstramAM jovA maLe che. pUraka prANAyAma karatI vakhate gudAne tathA upasthane Urdhva tathA nAbhine merudaMDabhaNI sArI rIte baLapUrvaka saMkocI apAnavAyune UMco caDhAvavo te mULabaMdha kahevAya che.; evuM kahevAya che ke mULabaMdha karavAthI adhogati ke avagati thatI nathI ane jIvana nirvikAra thAya che. (2) jAlaMdharabaMdha: kuMbhaka prANAyAma samaye mULabaMdha sahita jAlaMdharabaMdha karavo tevuM sUcana thayeluM che. jAlaMdharabaMdhamAM kaMThane saMkocI ane nIce namAvIne dADhIne hRdayathI cAra AMgaLAM jeTalA aMtare rAkhavI ane tyAM dRDha karavI te jAlaMdharabaMdha che. jAlaMdharabaMdhathI IDApiMgaLAnA vahananuM staMbhana thAya che. A baMdhathI sarvajJatva jevI siddhionI prApti thAya che tema paNa kahevAya che. (3) uDDIyAnabaMdha: recaka prANAyAmanA AraMbhamAM mULabaMdha sahita uDDIyAna baMdhanuM sUcana che. nAbhinA uparanA tathA nIcenA bhAgane baraDAne aDADIne rAkhI baLapUrvaka pAchaLa kheMcavAnI kriyAne uDDIyAnabaMdha kahevAmAM Ave che. A baMdha prANone suSuggAmAM pahoMcADI UrdhvagatinI prApti arthe paNa karavAmAM Ave che. mahAbaMdha mudrA: DAbA paganI pAnI yonisthAnamAM lagADI, jamaNo paga DAbA paganA sAthaLa upara rAkhI, daSTi bhrUkuTimAM rAkhI, DAbA hAthanI AMgaLIothI jamaNuM nAsApuTa dabAvI; DAbA nAsApuTathI pUraka karI; jalaMdharabaMdha karI kuMbhaka karavo. A samaye DAbA hAthano paMjo; jamaNA paganA DhIMcaNa para sArI rIte bharAvI devo. pachI kuMbhaka kALe mULabaMdha karI manano suSumaNAmAM praveza karAvavo. kuMbhaka pachI DAbo hAtha upADI tenA aMgUThAthI DAbuM nAsApuTa
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ (40e) dabAvI jamaNA nAsApuTathI zanai: zanai: recaka karavo. AvA caMdnAMganA abhyAsa bAda sUryaMgano abhyAsa karavo. (sUrya dvArA pUraka ane caMdra dvArA recaka) AvA abhyAsane mahAbaMdha mudrA kahevAya che. A mudrAnA abhyAsathI IDA, piMgaLA ane suSumgAno saMgama thAya che, ane mana bhrUkuTi vize rahe che. A badhA yoganA baMdhanuM varNana vAMcavAthI ja prathama to magaja baMdha thaI jaze tevuM lAge che. ghaNI ja aTapaTI kriyAo che ane jo bhUla thAya to doSanuM nivAraNa karavA pAchI khaTapaTa karavI paDe eTaluM ja nahIM paNa aMte maLe zuM? mumukSune to koI siddhinI jarUra nathI. tene anitya siddhi je kriyAthI pedA thAya che te nathI joItI. tene rasa che mAtra nitya AtmasvarUpamAM, je svayaMsiddha che. AgaLa kahyuM tema A tamAma baMdha yogamAM che. jemAM kriyA che, abhyAsa che, prayatna che. vedAntamAM kriyAvALA koI baMdha nathI. vedAntamAM mULabaMdha; vedAntamAM mULabaMdha koI kriyAmAM nathI. paNa je tamAma dRzyaprapaMcanuM mULa che, adhiSThAna che, AdhAra che te ja mULabaMdha che. yanmUlaM sarvabhUtAnAM yanmUlaM cittabandhanam / mUlabandha: sadA sevyo yogo'sau rAjayoginAm // 114 // yat sarvamUtAnAm mUlam=je sarva prANI padArthonuM mULa che. vittabaMdhananyatmUtam=jene mATe citta ekAgra thAya che te (brahma ja) mULa che. asau mUtravanya:... A brahmarUpa mULabaMdha rAnayoginAM salA sencaH coH-rAjyogIone sadA sevavA lAyaka che. yamUrta sarvamUtAnAm=je sarva prANI padArthonuM mULa che te ja brahma ke AtmA che ane te ja mAruM svarUpa che. tethI mArA svarUpamAM ke jgatanA adhiSThAnamAM sthiti karavI te ja mULabaMdha che. parabrahma pUrNa saMsAranuM mULa che. tethI ahIM evo saMketa che ke mumukSue, vedAntIe ke rAjyogIe brahmamAM sthitirUpa mULabaMdha sevavA yogya che. zrImad bhagavadgItAmAM paNa evo ullekha che ke brahma ja saMsAranuM
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ mULa che. (410) urdhvamUlamadhaH zAkhamazvatthaM prAhuravyayam / zAkhAvALA ''UMcA zreSThA parabrahmarUpa mULavALA; nIcI azvattha=kSaNabhaMgura saMsArarUpI pIpaLAnA vRkSane avinAzI kahe che.' brahma ja adhiSThAna che, AdhAra che saMsArano. saMsAranA sau padArthone, prANIone sattA ane sphUrti te ja mULa dvArA prApta thAya che. vAstavamAM saMsAranI sattA to prAtibhAsika che, svapnavat che.pAramArthika sattA mAtra brahmanI ja che je saunuM mULa che. tethI temAM ja citta ekAgra karavAno anurodha che. evI citraikAgratA te ja mULabaMdha che. muMDakopaniSadamAM jaNAvyuM che ke brahma ja mana, prANa ane paMcamahAbhUtanI utpattinuM kAraNa che tethI brahma ja sarva prANIpadArthanuM mULa che te spaSTa che. tasmAt jAyate prANo manaH sarvendriyANi ca / khaM vAyurjyotirApaH pRthivI vizvasya dhAriNi // 3 // "A parabrahmathI ja sRSTikALamAM prANa, mana, teja, jaLa, ane sarva prANIo dhAraNa karanArI pRthvI tathA pAMce mahAbhUta vagere utpanna thAya che.' brahma ja sarvanI utpattinuM kAraNa che tevuM taittirIya zrutimAM paNa samajAveluM che. tasmAdvA etasmAdAtmana AkAzassabhUtaH / AkAzAdvAyuH / vAyomi: / amerApaH / adbhyaH pRthivii| pRthivyA ossdhyH| ossdhibhyo'nnm| annaatpurussH| "nizcaya ja te sarva prasidhdha A paramAtmAthI ja sau prathama AkAza utpanna thayuM che. AkAzathI vAyu, vAyuthI agni, agnithI pANI, pANIthI pRthvI, pRthvIthI auSadhio; auSadhithI anna ane annathI puruSa utpanna thayo che.'' Ama jotAM brahma ja sarvanI utpattinuM kAraNa che. tethI te ja sarvanuM mULa che. sRSTinI utpatti, sthiti ane laya tenA ja AdhAre che. arthAt jo Izvara mAyA dvArA sarva kAMI race che, to mAyA ane IzvaranuM mULa paNa brahma ja che. brahma ja kSarapuruSa ane akSarapuruSano AdhAra che ane tethI paramapuruSottama che. te brahmane ja tatpada ane tsaMpadanuM lakSyArtha manAya che. cittavandhanam yat mUttam jene mATe citta ekAgra thAya
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ (411) che te brahma ja mULa che., citta IndriyonA padArtho tarapha gamana karavAnI cetanA paNa brahma taraphathI ja meLave che. ane viSayothI pAchuM vaLI jenAmAM ekAgra thavA prayatna kare che te tatva paNa brahma ja che. tethI te ja mULabaMdha che ane te ja rAjayogIone sadA sevavA lAyaka che. kenopaniSadamAM samajAvyuM che ke cA, zrotra, mana, prANa, vANI, sau aMte to brahmanI preraNAthI ja potAnA viSaya tarapha gamana kare che. keneSitaM patati preSitaM manaH kena prANa:prathama preti yuktH| keneSitAM vAcamimAM vadanti cakSu zrotraM ka u devo yunakti // 1 // konI preraNAthI prerAyela mana potAnA viSaya tarapha gamana kare che? konI preraNA vaDe mukhya evo prANa Udhvadi sthAna tarapha jAya che? konI icchAthI A vANIno uccAra thAya che? kayA deva cakSu tathA zrotrane temanA vyApAra prati prere che? bIjuM koI nahIM paNa parabrahma ja saune prere che. kAraNa ke brahma sivAya sau cetanahIna che; jaDa che; mRtavat che, tethI brahma ja Indriyo, prANa, vANI ane mananuM mULa che. ane temAM sthiti karavI te ja vedAntanuM mULabaMdha kahevAya che. brahma sarvanuM mULa che. te ja nirvivAda vAstaviktAne jo nididhyAsananA saMdarbhamAM vicArIe to kahI zakAya ke je sarvanuM mULa che te mujathI abhinna che. mana, indriya, vANI, prANa sau potAnA kArya mATe mujathI ja zakti prApta kare che. huM chuM tethI ja teo che. eTaluM ja nahIM paNa svapnamAM ane jAgRtimAM mana ane Ikyio aneka sthaLoe vihAra karI, vicarI, saMkalpa-vikalpa karI, jeI sUdhI, sAMbhaLI, sparza karI pratyakSa, parokSa anubhava karIne, aMte pharI-carIne sumi samaye mArA svarUpamAM ja pAchAM phare che. tethI huM sat cit AnaMdasvarUpa ja te saunuM mULa chuM; huM ja brahmasvarUpa chuM. saunuM adhiSThAna chuM. AvuM ciMtana karI svarUpamAM sthita thavuM te ja sAcuM mULabaMdha che.
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ (412) dehasAmya yogazAstramAM evuM kahevAyuM che ke dhyAna ke samAdhi karatI vakhate zarIrane sthira rAkhavuM. arthAt kamara ke karoDarajju sthira rahe ane tenA para garadana paNa sthira rahe tevI rIte besavuM. tevI vAta AsananA saMdarbhamAM paNa AvI gaI che. jyAM sAdhanapAdanA sUtra 46mAM vAta AvI hatI ke zarIra sthira rahevuM joIe '"sthirapulamAsana " / / 6 / ane tevI ja zarIranI sthiratA vize zrImadbhagavadgItAmAM, dhyAnayoganA saMdarbhamAM; adhyAya chanA zloka 13mAM paNa kahevAyuM che ke samaM kAyazirogrIvaM dhArayannacalaM sthiraH / "zarIra, mAthuM ane garadanane sIdhAM ane sthira rAkhI dRDha thaI" Ama gItAmAM paNa thoDI yoganI vAta che; kAraNa ke gItA evo adbhUta graMtha che ke jemAM saMpUrNa vedano sAra che. gItA jevA divya graMthamAM to bhAratanI pUrNa AdhyAtmika paraMparAnuM darzana che. Ama chatAM yogazAstramAM zarIranI sthiratA upara vizeSa bhAra mUkavAmAM Avyo che. kAraNa ke yogazAstra mujaba evuM mAnavAmAM Ave che ke iSTadevanuM dhyAna dharI citta ekAgra karavA mATe, prANane suSumyA nADImAM mokalavA mATe, samAdhi lagADavA mATe tema ja kuMDalinI jAgrata karavA mATe zarIranI sthiratA ati Avazyaka che. vedAntamAM dehasAmya ke dehanI samatA vedAntamAM spaSTa samaja che ke zarIra sthira hoya ane mana caMcaLa hoya to zarIranI sthiratA upayogI nathI, eTaluM ja nahIM paNa jIvananI mULabhUta samasyA 'baMdhana'no bhAva ke khyAla dUra karavAnI che. baMdhanano anubhava mana kare che; ane manane ja baMdhananA bhAvathI mukta karavAnI jarUra che. zarIra to potAnA dharma pramANe janmaze ane maraze; tethI tenA mATe potAnA zarIradharmathI mukti nathI. AtmA nityamukta che tethI tene muktinI jarUra nathI. paNa 'baMdhana'no khoTo bhrama mana anubhave che tethI 'mana"ne ziSya banAvI, tene ja svarUpanuM jJAna ApavAthI, jIvananI mULabhUta samasyAnuM nirAkaraNa lAvI zakAya tema che. te hetuthI ahIM dehasAmyanI vyAkhyA nIce mujaba karavAmAM AvI che. je yogazAstrathI bhinna che. *
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ (413) aMgAnAM samatAM vidyAt same brahmaNi liiyte| no cennaivaM samAnatvamRjutvaM shusskvRkssvt||115|| yAni aMgAni same brahmaNi je aMgo samarUpa brahmamAM lIna lIyate teSAm aMgAnAm samatAm / thAya che te aMgomAM ja samatA che asti iti vidyAt ema jANavuM joIe. no re.. nahIM to vRkSavat tevAku aMnAmuM | sUkA vRkSanA TUMThAmAM jema samAnapaNuM samAnatvam Rjutvam ca sta: 7 ane saralapaNuM manAya nahIM tema ja iti na eva vidyAt aMgo brahmamAM lIna na thAya temanuM samAnapaNuM ke saraLapaNuM manAya nahIM bAmAM lIna thayelAM aMgomAM ja samatA che vedAntamAM zarIranI samatA nahIM, paNa svarUpanI samatA mahatvanI che, ke jyAM koI viSamatAnuM astitva nathI. aMgone brahmamAM lIna karavA mATe kAryathI kAraNa tarapha, AropathI adhiSThAna tarapha vicAraNA karavI paDaze. AvI vicAraNAthI ja samajAze ke padArtha ane paramAtmA judA nathI, kArya ane kAraNa abhinna che. Avo vicAra te ja svarUpano vicAra ke brahmavicAra kahevAya che. prathama vicAravuM joIe ke aMgo AvyAM kyAMthI? zarIramAMthI. zarIra kyAMthI AvyuM? garbhamAMthI. garbha kyAMthI Avyo? vIryamAMthI ke zukrajaMtuthI. vIrya kayAMthI AvyuM? anAjamAMthI - kAraNa ke anAjano khorAka banAvyo; tenuM lohI thayuM - temAMthI ja vIrya thayuM, athatuM vIrya anAjathI AvyuM che. anAja kyAMthI AvyuM? vibhinna vanaspatithI ke auSadhimAMthI ja anAja AvyuM che. vanaspati kyAMthI AvI? pRthvImAMthI. pRthvI kyAMthI AvI? pANImAMthI. kAraNa ke traNa bhAganuM Aje paNa pANI che ane eka bhAga jamIna che. kahevAya che ke koI kALe sUryathI koI TukaDo chUTo paDyo haze; paNa zarUAtamAM vAyurUpa haze ane pachI vAyuthI ja pANI thayuM haze tethI pANIthI ja pRthvI AvI che tema kahevAmAM zuM vAMdho che? jo pANIthI pRthvI AvI to pANI kyAMthI AvyuM?
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ (414) agnithI. agni kyAMthI Avyo? vAyuthI. Aje paNa evuM ja kahevAya che ke prANavAyu na hoya to agni pragaTe nahIM tethI agni vAyuthI ja Avyo che. to pachI vAyu kyAMthI Avyo? AkAzathI ane aMte AkAza kyAMthI AvyuM ? to evuM kahevAya che ke parabrahmathI ja utpanna thayuM che. A parabrahma kevo che? to kahevAya che ke brahma to samatAvALo che, samam che niISa phri saman vrukSa (adhyAya-5 bhagavadgItA) jo brahma samatAvALo che ane aMgothI mAMDI paMcamahAbhUta sudhInuM sarva kAMI temAMthI ja utpanna thayuM che to pachI kAraNamAM kArya samAviSTa che. teno artha e ja thayo ke aMgo aMte brahmamAM ja lIna che. aMgo kArya che ane brahma kAraNa che. je AvuM vicAre che te ja samabhAvavALA brahmamAM sthira thaI zake che. AvA svarUpanA jJAna vinA jo mAtra zarIranI ja sthiratAno prayatna thaze ane samAdhi lAgaze; to te samAdhi AvanArI ane janArI haze. uparAMta huM samAdhivALo ke "samAdhi lagADI zakuM tevo chuM" tevo ahaMbhAva paNa jAgaze. sAcI samAdhi to ahaMkArazUnya samatAmAM ja saMbhavI zake. ane jJAnathI samajAya ke huM svarUpe sarvavyApta ane samAdhistha ja chuM. pachI zarIranI sthiratAnI ke aMgonI samatAnI jarUra nathI. huM to svarUpathI viSamabhAvarahita, sadA samatva ja chuM. " sadA me samatvaM na muktirnabaMdha : cidAnandarUpaH zivo'ham zivo'ham // " samatA eTale ja jyAM baMdhana ane mokSa jevI viSamatA nathI te. jyAM jAti, nIti, kuLa, gotra, nAma, rUpa, guNa, doSa, deza, kALa, vastu, viSaya nathI tene ja sAcuM svarUpanuM samatva kahevAya che. ane te ja sAcI samatA che. zarIra, aMgo ke avayavonI sthiratA ke samatA to sukAyelA vRkSomAM paNa che. te mAtra sthiratA che, samatA nathI. vRkSa to mAtra sat che, cit nathI. AMbo ane pIpaLo sAthe sAthe hoya, chatAM banne ekabIjAnA astitvathI anabhijJa ane ajJAta hoya che. banne astitvamAM che. chatAM AMbAne khabara nathI ke bAjumAM pIpaLo che, pIpaLAne khabara nathI ke bAjumAM AMbo che. eTaluM ja nahIM paNa te banne pote koNa che teno paNa khyAla temane nathI. chatAM banne che mATe sat che paNa 'jANatA' nathI tethI bemAMthI eka paNa cit nathI. tethI spaSTa che ke mAtra zarIranI
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ (415) sthiratAno koI artha nathI, jyAM sudhI svarUpanI samatAnuM jJAna na hoya. aMgo ane zarIranI sthiratA sAthe thayelI samAdhi Ave che ane jAya che. tethI te nitya nathI. uparAMta zarIra sAthenI AvI ramatamAM dehabhAva vadhu ne vadhu dRDha thAya che. vAstavamAM svarUpanI samatA nathI AvatI ke nathI jatI. eka vAra jJAna thayuM svarUpanuM pachI te jatuM nathI. tAtparya e ja che ke svarUpanI samatA nitya che ane aMgonI anitya che. brahmamAM sthira thayelo kadI asthira thato nathI. sadA, sarvadA, acaLa abhaya ane acyuta ja rahe che. dRSTinI sthiratA nididhyAsananAM aMgo upara vicAra karatAM ApaNe deza, kALa, Asana, zarIranI samatA vize vicAra karyo tethI svAbhAvika che ke have ApaNe vicAravuM joIe ke Asana upara zarIra sthira rAkhIne beThA pachI dRSTi kevI ane kyAM rAkhavI joIe? yogazAstramAM to spaSTatA karI che ke nAkanA agrabhAga upara dRSTi rAkhavI joIe ane tevI dRSTine 'nAsAprAvatojinI kahe che. zrImadbhagavadgItAmAM paNa adhyAya 6mAM tevI vAta che. saMprekSya nAsiRdraM sva vizavAnavatonayan || 6-13 // "potAnA nAkanI aNI upara daSTi rAkhIne bIjI bAjue ke bIjI dizAmAM na jotAM" STine potAnA nAka uparanA agra bhAgamAM kendrita karavI tevuM sUcana gItAmAM paNa thayeluM che. jo kharekhara tevo ja zabdArtha laIne nAka upara daSTi rAkhIe to dhyAna konuM thavAnuM? nAkanuM ke brahmanuM? siddhAMta to ema kahe che ke kITabhramara nyAya mujaba jenuM dhyAna dharo te ja thaI javAya. to zuM nAkanuM dhyAna dharavuM iSTa che? vAstavamAM lakSyArtha levAno che. banne AMkhe jo nAkanA agrabhAga upara jovAno prayatna thAya to AjubAjunI dizAnAM nAma ane AkAra dekhAze nahIM. pratyakSIkaraNanuM kSetra 'phIlDa opha parasepzana' sImita thaI jaze. tethI daSTi indriya tenA viSayarUpa che temAM gamana nahIM kare. arthAt saMta evo che ke indriyone
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ tenA viSayo tarapha jatAM roko. ane jema AMkha rUpa na jue tevI ja rIte bAkInI cAreya indriya potAnA viSayathI pAchI pharaze. ane to ja Indriyone bahirmukhI thatI aTakAvI zakAya ane aMtarmukhI banAvI zakAya. tevA hetuthI gItAmAM nAkanA agrabhAga para daSTi karavI tevuM kahyuM che. paNa loko zabdArtha laIne anusare che tethI keTalAyane mAthAno du:khAvo thAya ke na samajIne trATaka jevuM karavA jAya to DAgaLI casake temAM navAI nahIM! yogazAstramAM to dRSTine pUrNa rIte khullI rAkhIne besavAnI kriyAne puSTi kahe che. ane je daSTi baMdha karIne besavAmAM Ave to tene mamAI kahe che. te ja pramANe jo adhakhullI AMkhe besavAno prayatna thAya to tene pratipadga kahe che. vedAntamAM pUrNimAnI jema AMkho khullI rAkhavAnI, amAsanI jema taddana baMdha rAkhavAnI ke AThamanI jema AMkho adhakhullI rAkhavAnI vAta ja nathI, kAraNa ke vedAntanI daSTimAM eka vAta khUba ja spaSTa che ke mAnavInAM carmacakSu AtmasAkSAtkAra mATe nirarthaka che. ane koI paNa kriyA dvArA ayi, akarma AtmA prApta thaI zake tema nathI. tethI vedAntamAM to jJAnacakSunI ja vAta che. ane jJAnacakSuthI ja jIva ane brahmanA aikyanuM darzana thaI zake tema che. jJAnacakSuthI ja jIva te brahma che tema jANI zakAya che. ane ajJAna dvArA brahma ja jIvarUpe dekhAya che, tattvanI daSTie to jIva ane brahma abhinna che paNa tevuM jANavA mATe jJAnadaSTinI jarUra che. mATe ja gItAmAM kahyuM che ke "vitA nAnupati patti jJAnavaluka:" "ajJAnIo jANatA nathI, paNa jJAnarUpI cakSuvALA jANe che." jJAnacakSuvALA ja zarIra choDIne jatA tathA zarIramAM rahI bhoga bhogavatA jIvAtmAne brahmathI abhinna jANe che. Ama vedAntanI daSTimAM daSTinI sthiratA kevI hoya che tenuM varNana nIcenA be zlokamAM karavAmAM Ave che. dRSTiM jJAnamayIM kRtvA pazyed brahmamayaM jagat / sA dRSTiH paramodArA na naasaagraavlokinii||116 // dRSTi jJAnamaya kRtvA daSTine jJAnamaya banAvIne
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ (417) nAt brahmamaya pacce=jagatane brahmamaya jovuM sA diH parama 39Tte daSTi parama udAra manAya che. nAsAyA: a avatare ) = nAsikAnA agrabhAganuM avalokana ti nAvinovikanI sA na I karanArI je daSTi che ke nahIM. dRSTadarzanadRzyAnAm virAmo yatra vA bhvet| dRSTistatraiva kartavyA na naasaagraavlokinii||117|| vA. ...athavA patra. . (je brahmamAM) jyAM dRnayAnAmu... kaTA darzana ane dazyano visAmo Ave . laya thaI jAya che, tatra va... ... tyAM ja kRSTa vartA .. ) = daSTi karavI joIe. (aMta:karaNanI vRttine tyAM sthira karavI joIe) nAsavinovikanI dRSTi nanAkanA agrabhAgane jovAnI daSTi sAcI nathI. dRSTi jJAnamaya tvI daSTine jJAnamaya banAvavI tevI vAta vedAntanI che. jJAnamayI daSTi arthAta kevI ?i jyAM sudhI jagatane jovAnI daSTi ja ajJAnamaya che tyAM sudhI je nathI te dekhAze, je pratIti mAtra che te sAcu lAgaze, je adhyAta che te hakIkata jaNAze, je mta Aropa che, bhrAMti ane bhramaNA che te vAstavika jaNAze, je saMsAra mithyA che, svapnavat che te ajJAna kALe satya che tevuM ja bhAsaze ane tethI moha pedA thaze ane vyakti chatI AMkhe mohAMdha thaze. jyAM jyAM moha haze tyAM zoka anivArya che, jyAM koI paNa vastu mATe, vyakti mATe, paristhiti mATe moha haze tyAM tenI vidAyamAM zoka pedA thavAno te nirvivAda che. jene mATe moha haze tenAthI vikhUTA paDavAnuM mana nahIM thAya; ane mohavALo padArtha rAga Ubho karaze; je te padArtha aprApta haze to tene prApta karavA maraNiyo prayatna ryA vinA mohAMdha rahI zakaze nahIM. prayatnamAM jo niSphaLatA maLaze to puna: te zokanA sAgaramAM DUbI jaze. hatAzA, nirAzA ane niSphaLatAnAM vAdaLothI gherAI jaze. A to pariNAma che
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ (418). ajJAnamaya daSTinuM vyakti ne potAnI Tine jJAnamayI banAvI zakaze, arthAt badhAmAM ekatA joI zakaze, prANI, padArtha ane jIvamAtramAM jo AtmAnA ja darzana karI zakaze to tene potAthI bhinna kaMI ja dekhAze nahIM, sarva AtmasvarUpa ja jaNAze. jaDa ane cetana sarvamAM adhiSThAna brahma ja jaNAze, ane miththA saMsArane, pratItimAtrane, adhyAsa ke Aropane ane samagra saMsAra ke dazyaprapaMcane jyAre te jJAnamayI daSTi dvArA brahmasvarUpe ja joze tyAre tevA ekvanAM darzanamAM nahIM hoya zoka ke nahIM hoya moha! "tatra vo moDa : zo tvanuparataH" (IzopaniSada) A ja ISTa ke jemAM zoka ane moha nathI ane jenAthI mAtra aikyanuM ja darzana thAya che, te jJAnamayI daSTi che. aikyanAM darzanamAM nathI koI vastu prApta karavI; tethI nathI tyAM rAga ke prAptino prayana, tethI ja nathI tyAM nirAzA ke niSphaLatA.tyAM to pUrNatA che potAnA ja svarUpamAM ane bahAranI koI paNa prApti vinA pote pUrNa che, potAmAM, potA dvArA. AvI samajamAM ISTa sthira che potAnA svarUpamAM ane te ja sAcI sthiratA che daSTinI ke jyAM daSTi che mAtra adhiSThAnamAM..nahIM ke nAkanA agrabhAgamAM! sUma daSTi ja zAnamathI daSTi che sUkSma daSTi athatuM nAma ane AkArane bAda karIne dareka nAmI ane sAkAramAM, anAmI ane nirAkAranAM darzana karavA TevAyelI daSTi. sUkSma daSTi eTale ja rUparaMgane tyAgI tenA AdhArane pakaDanArI daSTi. je ghATa ane ghareNAne jue che te chetarAI zake che; paNa jenI daSTimAM mAtra sonuM ja che tene ThagavAno koI rasto ja nathI. Ama je vyakti kAyana choDI mAtra kAraNane ja jue che, tenI daSTimAM padArtha nahIM paNa satata paramAtmA ja dekhAya che, tene nAma ane AkAravALuM jagata nahIM, paNa je sarva nAma ane AkAramAM adazya tattva che; je dareka nAma ane AkArano AdhAra che, "adhiSThAna' che; kAraNa che; tenAM ja darzana thAya che. AvI sUkSma daSTivALo te jvatathI nAsato nathI. jagatane tyajato
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ (419): nathI, kAraNa ke tenI STimAM saMsAra tyajAI cUkyo ja che. tethI tyAgano saMgharSa nathI; badhuM brahma che mATe prAptinI AkAMkSA ke apekSA ja nathI. tenA jIvanamAM kvatane pAchaLa pADI devAno ke hAra ApavAno prayatna ja nathI. kAraNa, potAnI daSTithI ja te jhUtane jItI cUkyo che. A ja ISTine zAnamathI daSTi kahe che. AvI sUkSma dRSTinA abhAvamAM sarvavyApta parabrahma adazya rahe che. paNa jene sUkSma STi prApta che; tene potAmAM ane je potAnI aMdara che, te ja sarvamAM che tevI anubhUti thayA vinA rahetI nathI. mATe kaThopaniSadamAM kahyuM che ke "AtmA sarva bhUtomAM rahelo hovA chatAM chupAyelo che; pratyakSa thato nathI. paNa kevaLa sUkSma tattvone jonArA puruSothI ja potAnI tIvra ane sUkSma buddhithI joI zakAya che." "eSaH sarveSu bhUteSu gUDhotmA na prakAzate dRzyate tvacA yuddhayA sUramAM sUkSmafma: " abheda daSTi ja zAnAthI daSTi che jenI daSTimAM bheda che tene ja vaita bhAse che. bheda daSTivALAne ja jIva, jagata ane Izvara traNe judAM bhAse che eTaluM ja nahIM traNe sAcAM che tevuM paNa tene lAge che. je jIva sAco ja hoya to jIva, jIva ja rahevAno. kadI brahma thaI zake ja nahIM ane mokSa ke mukti saMbhave ja nahIM. jo jagatanI sattA satya che ane pAramArthika daSTie paNa jagata sAcuM ja che to zA mATe svapna ke suSumimAM te rahetuM nathI? ane jo saMsAra satya che to pachI jJAna kALe paNa tenI nAbUdI na thavI joIe. ane "jJate tattva che. saMsA:?" te vAta khoTI thaI jAya; upaniSadomAM ekatvano je saMdeza che te saMdeza ane upaniSado pote paNa asatya thaI jAya. Ama, chatAM jIva gata ane Izvara traNeyane zAvita satya mAnanArA loko che. Ama jenI daSTimAM bheda hoya tene abhedanuM darzana kadI thaI zake tema nathI. te samAjamAM ektAnA prayatnane badale; bheda UbhA karI vikhavAda ane vitaMDAvAda tarapha ja laI jaI zake. eka, ati abhayAnaMda tarapha samAjane prerI zake nahIM.
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ (420) abheda daSTimAM to AtmA ke parabrahma sivAya bIjuM kaMI ja joI zakAya nahIM. nAma ane AkAranA bheda tevI daSTimAM nathI. paNa je parabrahma sajAtIya, vijAtIya ane svagata bhedathI mukta che; deza, kALa ane vastuthI aparicchinna che; jAti, nIti, kuLa, gotra, nAma, rUpa, vagere bhedabhAvathI bhinna che te parabrahmanAM ja darzana abhedadazIne thAya che. ane tethI ja nAma ane rUpavALA kvatane paNa te brahmarUpa ja jovAno prayatna kare che. AvA abhedadazIne, vyaktimAM UMcanIca dekhAvAno prazna ja UThato nathI ane tethI ja Adi zaMkarAcAryajIe cAMDAla athavA harijanane paNa potAnA guru tarIke svIkAryA che. jAgratsvapnasuSuptiSu sphuTatarA yA saMvidujjUbhate yA brahmAdipipIlikAntatanuSu protA jgtsaakssinnii| saivAhaM na ca dRzyavastviti dRDhaprajJApi yasyAsticet cAMDAlo'stu sa tu dvijo'stu gururityeSA manISA mm||1|| "jAgrata, svapna ane suSumimAM spaSTa rUpe je jJAna prakAze che, je brahmAthI mAMDIne kIDInAM zarIramAM parovAyeluM che ane je jagatanuM sAkSI che te ja huM chuM. dazya vastu huM nathI. AvI daDha samajaNa jenAmAM hoya, to te cAMDAla arthAt harijana hoya ke brAhmaNa hoya, paNa e ja mAro gura che tevI mArI mati che" Ama, abheda daSTi eTale ja jJAnamayI daSTi. kAraNa ke jJAnamayI daSTimAM badhuM jJAnamaya ja dekhAya ane AtmA ke brahma to jJAnasvarUpa ja che. "satyaM jJAnaM ananta brahma tethI jenI pAse abheda daSTi che tene jJAnasvarUpa brahma ja dekhAya che. tethI atirikta anAtma darzana thatuM nathI tethI ja abheda daSTine jJAnamayI daSTi kahevAya che. AthI sUkSma daSTi ke abheda daSTine brahmadaSTi paNa kahevAya che. upaniSadoe to evuM paNa kahyuM che ke abheda daSTino tyAga karI je bhedadaSTi apanAvI bhedarzana kare che teo mRtyu dvArA mRtyunA mukhamAM ja paDe che arthAta janma-mRtyunA cakrane ja prApta kare che. kRtyo ja mRtyu pachati da neva pazyati (kazruti) 'neha nAnAsti kiJcana" "mRtyaH sa mRtyunA noti vAda nAneva paraNyatti" (bRhadAraNyaka kRti)
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ (421) Ama, jevI jenI daSTa tevI tenI sRSTi. jenA manamAM bheda haze tene bheda ja dekhAze, ane tene te satya paNa mAnaze. sUkSma dRSTivALo nAma AkAra bAda karI sUkSma AtmAMnAM ja darzana karaze. abhedadI~ bhedatyAgI, abheda tattva ja gatamAM paNa joze, tethI tene vyakta ane avyakta sarva kAMI paramAtmAmaya dekhAze. je paMcamahAbhUtanI dRSTithI joze tene sarva kAMI paMcamahAbhUtamaya dekhAze. mithyAnA daSTikoNathI gata mithyA jaNAze. mAyAnI dRSTithI jgata mAyAmaya jaNAze. mananI dRSTithI jgata manomaya ane brahma dRSTithI jagata brahmamaya dekhAze. jevI, jenI STi tevI tenI sRSTi te samajAvatAM svAmI mAdhavatIrtha eka suMdara udAharaNa Ape che. "koI eka jagyAe koI pakSI jhADa para kaMI bolatuM hatuM. tyAMthI eka phakIra pasAra thato hato. teNe kahyuM ke A pakSI to jANe evuM bole che ke 'karIma terI kudarata!' te pachI koI pahelavAna tyAMthI nIkaLyo tyAre tenA manamAM evo saMkalpa Avyo ke A pakSI to kahe che ke 'daMDa kustI kasarata !' te pachI thoDI vAramAM koI rAmabhakta tyAMthI nIkaLyo to teNe kahyuM ke A pakSI to kahe che ke rAma lakSmaNa dazaratha'. te pachI koI gAMdhI tyAMthI bIje gAma masAlo vecavA jatAM tyAMthI pasAra thayo to te kahevA lAgyo ke A pakSI to kahe che, haLadara, maracI, adarakha'. te pachI koI DosI tyAMthI nIkaLI teNe jANyuM ke A pakSI to kahe che ke "aTa, pUNI, camarakha'. chevaTe eka pIMjAro tyAMthI nIkLyo. teNe kahyuM ke A pakSI to kye che ke haiM kaiM ka!" A parathI eka vastu spaSTa che ke jevI jenI dRSTi tevI ja tenI sRSTi. sApekSavAda paNa kahe che ke dRzyamAM RRAnI dRSTi bhaLavAthI ja sApekSatA UbhI thAya che. jyAre vijJAna kahe che ke 'Ica enDa enrI enimala meksa hisa ona varlDa opha parasepzana' Ama vicAratAM samajAya che ke je Ti brahmamayI haze to jgata paNa brahmamaya dekhAze. ane je AvI jJAnamayI STi thaI jaze to jyAM jyAM mana jaze tyAM samAdhistha ja thaI jaze. "yatra catra mano yAti tatra tatra samAdhaya:' kAraNa ke abheda, advaita, sUkSma ane brahmaSTivALAne adhiSThAna brahma sivAya kaMI dekhAze ja nahIM. Ama jJAna dvArA, abheda daSTi dvArA mana koI paNa AkAra-sAkArane sparza kare chatAM potAne samAdhistha ja anubhave, te ja jJAnamayI ane sthira dRSTi
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ (22) che. nAkanA agrabhAganuM avalokana karanArI daSTi nahIM. sA di. paramala" " te daSTi parama udAra manAya che." parama ane udAra daSTi eTale zuM? je daSTimAM nAma ane AkArano bheda nathI, paNa jemAM mAtra ati pati ane priya ja dekhAya che athati sat cit ane mAnaM ja dekhAya che, je daSTimAM huM ane tuM nA bheda samApta thayelA che paNa huM te ja tuM ane huM te ja huM chuM arthAt sarvamAM ahamubuddhi ja dekhAya che tene parama udAra daSTi kahevAya che. AthI zrI raMgaavadhUta kahe che - "bhulAvI huM-mAruM, huM tArAmAM DubADI tuM-tArAmAM bheda na dekhuM evo di dekhADa!" je daSTi dvArA rUpAMtara pAmatA sarva padArtho ke prANIomAM arUpAMtara rahenAra je tattva dekhAya che, arthAt sarva parivartita thatA nAma ane AkAramAM aparivartanazIla AtmA ja dekhAya che te daSTi ja parama udAra kamAlanI parama udAra daSTi evuM kahevAya che ke eka vAra saMta kabIra vismaya pAmIne eka sthaLe UbhA rahI jAya che. temanI AMkho bhInI thAya che. hRdayamAM karuNA jAge che. teoe ghaMTInA be paDanI vacce pisAtA anAjanA dANA joyA; ane zokamagna banyA. temane lAgyuM ke "arere! kALanAM A be paDanI bhIMsamAM AvIne koI ja sahIsalAmata nIkaLyo nathI." duI paTa bhItara AI ke sAbUta bacA na koI." evuM vicAratAM teo ja lakhe che ke pote roI gayA. "calatI cakkI dekhike diyA kabIrA roya." tyAM acAnaka saMta kabIranA putra kamAla tyAMthI nIkaLe che. paNa pitAjIne udAsa joIne kamAlane navAI lAgI. kamAle pitAjIne prazna pUchIne jANI lIdhuM ke pitAjI kema udAsa che ane pachI kamAla saMta kabIrane kahe che ke emAM zoka karavAnI kyAM jarUra che? tame to be ghaMTInA paDane pharatAM juo cho mATe ja zoka anubhavo cho paNa je koI be paDanI vacce je aphara khIlo che tene jue che te dI nirAza thato nathI. tema parivartana pAmatA saMsArane javAne badale; jenA AdhAre parivartana
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ (423) thAya che te aparivartanazIla paramAtmAne jovAthI Apa kadI zoka nahIM anubhavo. je anAjanA dANAe pelA aphara khIlAno AdhAra lIdho che, te kadI pisAto nathI, te vAtane Apa zA mATe bhUlI jAo cho? A ja rIte paramAtmAne ja jovAnI; ane tenA zaraNamAM ja sarvasva samarpaNa karavAnI daSTi haze, to kALacako pharaze chatAM ApaNe aphara rahevAnA. tamAma parivartananA ApaNe sAkSI rahI zakIe je kamAla jevI aparivartanazIla AtmAne jovA daSTi prApta thAya to! Ama, je vinAzImAM avinAzIne, vyaktimAM avyaktane, sAkAramAM nirAkArane, dRzyamAM adazyane ane parivartanamAM aparivartanazIla AtmAne kamAlanI jema joI zake che tene ja udAra daSTi kahevAya che. bAkI to parivartanane joI zokamagna karanArI ISTa che. AvI abheda daSTi, advaita daSTi, sUkSma daSTi, jJAnamathI daSTi ke parama udAra daSTi kaMI darekane prApta thatI nathI. moTAbhAge to bhedadaSTivALA ja loko samAjamAM gheTAM-bakarAMnAM ToLAMnI jema haratAM-pharatAM dekhAya che. jema jaMgalamAM aneka vRkSonAM jhuMDa hoya ajJAnIonA samUho ja jovA maLe che, temAM koIka ja caMdananuM vRkSa hoya. bhedadaSTivALA bhayabhIta lokonA ToLAmAM koI javalle ja zUravIra maLe che ane dariyAmAM kyAreka ja motI maLe che. tema sUkSma ane parama udAra daSTivALA, kamAlanI jema jIvanamAM kamAla karanArA bhAgye ja maLe che. jema kabIra kahe che ke Atmatatvane jenArA sAdhuo badhe ja maLatA nathI, paNa bhAgye ja jovA maLe che. "saba bana to caMdana nahIM, sUrA kA dala nAhiM, saba samudra motI nahIM sAdhu jaga mAMhi," abhedadaza, Atmadaza ke jJAnamayI STivALA saMtajano je bahumatImAM na dekhAya to mUMjhAzo nahIM! mejoriTI hamezAM mUkhanI ja hoya che. abhedadaza ke brahmadaza jJAnIo ToLAmAM pharatA nathI. vADAbaMdhImAM jIvatA nathI. siMhanA ToLAM na hoya ane haMsonI paMktio hotI nathI. udAra daSTi eTale zuM? pAzcAtya mtamAM to evI vAto thAya che ke jagatanA sau puruSo ApaNA ja bhAIo che. sau strIo ApANI baheno che. kAraNa ke ApaNe sau IzvaranAM saMtAno chIe. ane paramAtmA ja ApaNo pitA che. A sivAya dIrdhadaSTithI ema paNa kahevAyuM ke samagra vizva eka
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ (24) kuTuMba che ane ApaNe sau eka ja kuTuMbanAM sabhyo chIe. jyAre vedAMtanI udAra daSTimAM to evuM kahyuM che ke huM e ja tu' che. jyAM jyAM najara karo tyAM potAnuM ja svarUpa dekhAvuM joIe. ane je huM sarva sthaLe sarvamAM mane ja joI zakuM to huM kevI rIte koInuM apamAna karI zakuM? tyAM bIjo che ja nahIM. huM kaI rIte mArA para kodhita thaI zakuM? jyAM bIjAmAM paNa huM ja chuM tyAM kaI rIte huM mAruM ja hanana karI zakuM? AtmabhAvamAM nathI svamAna ke nathI apamAna, nathI svIkAra ke tyAga, nathI niMdA ke stuti, nathI satkAra ke tiraskAra, nathI guno ke kSamA, nathI bacAva ke hiMsA, kAraNa ke mArAthI bhinna kaMI ja nathI. mATe ja AvI STine udAra daSTi kahevAmAM Ave che. AvI ja udAra daSTine bhagavadgItA AtmAnI upamAthI jevAvALI ISTa kahe che. arthAt bIjAnA sukha-du:khamAM, vijya-hAramAM, vyakti jyAre potAnI upamAthI jovAno prayatna kare che tyAre na to te bIjAne du:khI karI zake che ke parAjita karI zake che. kema ke tema karavAmAM potAno ja parAjaya ane potAne ja pIDA pahoMcADavA jevuM che. tethI adhyAya chanA zloka 32mAM evuM kahyuM che ke Atmaupamyena sarvatra samaM pazyati yo'rjun| sukhaM vA yadi vA duHkhaM sa yogI paramo mtH||6/32|| he arjuna! je yogI sarva bhUtomAM sukha athavA du:khane paNa potAnI upamAthI-arthAtu potAnA prAMtathI samAna jue che; te yogI parama zreSTha mAnelo che." A ja che sAcI udAra daSTi, jemAM dareke dareka nAma ane AkAramAM potAne ja jovAno prayatna thaI rahyo che. tethI ja AvI jJAnamathI Tine udAra daSTi kahevAya che. sthaLa daSTinI sthiratA kevI rIte janmI? karmanI bhrAMtimAMthI daSTine sthira karavAnI vAta AvI che. moTA bhAge ApaNA saMskAro ja evA che ke kaMI paNa kArya ke karma vinA kaMI ja prApta thaI zake nahIM. jyAM juo tyAM karma, karma ane karma vastunA svIkAramAM karma ane tyAga karavAmAM paNa jAgRtimAM mana, vANI, IndriyonuM karma ane svapnamAM paNa mananuM prakSepaNa= (projekazana) rUpI karma. zarIra kArya na kare to mane saMkalpavikalpa kare, buddhi navA nirNaya le arthAt
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ (425) mAnasika karma cAlu hoya che. tethI evI bhrAMti samAjamAM pracalita thaI gaI che ke karma vinA saMsAra cAlI zake ja nahIM. ane aMte mahAdhyama Ubho thayo ke paramAtmAnI prApti mATe paNa karma karavAnI jarUra che. ane te samAdhirUpI karma kahevAya che. ane samAdhirUpI karma karavA mATe yama, niyama, Asanasiddhi, zarIranI sthiratA ane pachI daSTi sthira karavAnI vAta pedA thaI che. Ama vAta spaSTa che ke karmanI bhrAMtimAMthI ja samAdhi lagADavAnI, daSTi sthira karavAnI, vRttino nirodha karavAnI ane paramAtmAne prApta karavAnI vAta janmelI che. sauthI mahattvanI bhramaNA che paramAtmAne prApta karavAnI. ApaNe carcA gayA chIe ke parabrahma paramAtmAprAptino viSaya ja nathI. ane karmathI te prApta thaI zake tema paNa nathI. AtmA ke paramAtmA to saunA hRdayamAM birAjamAna che; anaMtarUpe paNa te eka che. aneka raMgomAM te apaMga che. ane chatAM koIno nathI tevo asaMga paNa che. "jahAMpe dekhuM vahepe sAheba; vo naMgAcaMgA chipA rahA hai, na siIne usako najarase dekhA, na kisIne usakA kiyA hai lekhA, kisIko le huM kisIko choC kahAMpe TUMDhe kidharako mu? na nAma usakA, na rUpa usakA, sabhI usIka, na vo kisIkA anaMtarUpI vo rUpa ekA, berUparaMgA samA rahA hai" - raMga avadhUta tethI parabrahma to saune prApta ja che. aMtarAtmA tarIke saunI aMdara hAjarAhajUra che. Ama jotAM je AtmA prApta karavAnI vastu nathI to prayatna vyartha che. je ahIM nathI tene ja prApta karavA doDavuM paDe, prayatna karavo paDe. je vartamAnamAM upalabdha nathI te ja karmathI bhaviSyamAM maLI zake. je mujathI dUra che tenI ja pratIkSA karavI paDe. je mujathI bhinna che tenI prApti mATe ja deza, kALamAM prayatna jarUrI che. AtmA ane huM judA hoIe to ja amAro yoga thaI zake. paNa AtmA to mane prApta ja che....
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ (26) Aje ja, A paLe, ane ahIM ja che.... AtmA to mujathI abhinna che.... to AtmAne prApta karavA kahyuM karma karazo? je AtmA ke brahma prApta ja che ane chatAM.... jo koI prayatna karaze. to du:kha mAtrane noMtaraze. BHca yr no prayatna ja baMdhana che. je AtmaprApti mATe samAdhirUpI kyiA thaze to te * mahAna baMdhana UbhuM karaze.... mATe ja aSTAvakra gItAmAM kahyuM che ke "ayameva hi te bandha: samAdhimanutiSThasi" tethI prAptino prazna bhramaNAtmaka che. mAtra jJAna dvArA jANavAnI jarUra che ke jagatanuM adhiSThAna brahma ane huM abhinna chIe. AvA jJAnathI ja samajAya che ke huM sarvanuM adhiSThAna chuM. tethI... huM samAdhi-svarUpa chuM. mArA svarUpamAM huM samAdhistha ja chuM. AvavAvALI ane javAvALI, lAgIne chUTI janArI samAdhi huM nathI ke nathI te mArI. AvA svarUpanA jJAnamAM nathI samAdhino prayatna ke samAdhinI icchA. jeo khUba ja Atura che samAdhi lagADavA, teo tevA prayatnathI vadhu becena bane che. ane satata vikSepa ane cAMcalyano ja anubhava kare che. ane aMte samAdhino prayatna ja temane baMdhanakartA lAge che. te bAbatanA khyAlamAM ane saMdarbhamAM ja kahayuM che ke ISTine jJAnamathI banAvI ahIM ane atyAre ja sva" svarUpano anubhava karavo ucita che. ane tevI daSTithI jagata paNa brahmarUpa jaNAze, jethI jhUtamAMthI mana ane Indriyone pAchAM vALavAno prayatna samApta thaze. ane je prApta ja che tenI vinA prayatna jJAna dvArA prApti thaze, arthAt huM ane je kaMI che te sarva brahma che, ane brahma ja sarva kaMI che tema anubhavAze. dRSTadarzanadRzyAnAM virAmo yatra vA bhvet| dRSTistatraiva krtvyaa|"
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ (427) "jyAM je brahmamAM kaNA, daSTi ane dazyano laya thaI jAya che tyAM ja ISTa karavI." daSTi kyAM sthira karavI? potAnA svarUpamAM jyAM draSTA, dazya ane ISTa virAma pAme arthAta bAdhita thaI jAya te padArtha pratyakSa ke parokSa hoya, tyAM draSTA ane dRzya judAM hoya che. temanI vacce deza ane kALanuM aMtara hoya che. ane tyAM ja kaTA, dRzya, daSTi; pramAtA, pramA ane prameya; dhyAtA, dhyAna ane dhyeya; upAsaka, upAsanA ane upAsya; bhogya padArtha, bhoga ane bhoktA; zeya, jJAtA ane jJAna tevI tripuTI hoya che. paNa AtmA nathI pratyakSa ke parokSa. tethI AtmA ke svarUpamAM ja AvI tripuTIno aMta che, virAma che, laya che. pratyakSa ke parokSa vastu ke padArthamAM ja deza ane kALanuM aMtara hoya che. "sva'svarUpa ke AtmA to aparokSa che. tethI svarUpamAM jJAna, jJAtA ane zeya jevI tripuTIno saMbhava ja nathI. je AtmA dazya hoya to tenA draSTA ane AtmA vacce dezanuM aMtara che tema kahI zakAya. jo AtmA joya che ane huM jJAtA chuM to artha evo thayo ke vartamAnamAM AtmAne huM jANato nathI paNa bhaviSyamAM jANIza. A ya ane jJAtA vacce kALanuM aMtara kahevAya. paNa AtmA to dezakALathI mukta che, aparicchinna che. tethI joya ane jJAtA ke dazya ane kaTAno bheda saMbhavI zake tema nathI. huM A samaye, atyAre janma A ja sthaLe, ahIM ja, AtmasvarUpa chuM. to pachI mAre mane maLavA, deza ane kALamAM .. prayatna kevo? .... dA. ta. huM daravAjA sAme Ubho chuM. daravAjo baMdha che. meM TakorA mAryA. aMdarathI avAja Avyo "koNa cho?" meM na koIne kansalTa kya, na koIne pUchayuM!
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ (428) na koInI madada lIdhI, na koI prayatna karyo, na kayAMya najaro doDAvI, na saMdeha pragaTa karyo; na mUMjhavaNa anubhavI, na koI pratikriyA janmI; vinA vilaMbe, sahajatAthI svAbhAvikatAthI, meM kahyuM. ahIM mane jANanAra jJAtA bIjo nahoto. mAro "jJAtA deza ane kALanA aMtare na hato. mAro jJAtA huM ja. eTale huM ne huM e ja jANyo. mane jaNAyuM te 'ya' paNa mujathI anya nahoto. jJAtA huM ane 'ya' paNa huM. eTale huM e huM ne huM dvArA jANo ema thayuM. jJAtA huM, to mane jenuM jJAna thayuM te mujathI bhinna nahoto arthAt mane jJAna thayuM mAruM, mArA dvArA Ama huM e huM ne huM dvArA jANyo. tethI jJAtA" huM mAro. 'ya' paNa huM ja ane mane jJAna paNa mAruM ja thayuM. tethI jJAna paNa huM ja chuM. ahIM jJAna, jJAtA ane zeya vacce koI prakAranuM dezAntara, kALAntara
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ (429) ke padArthAntara nathI. tethI nathI koI jJAtA ane zeya vacce bheda ke zeya ane jJAna vacce taphAvata. tethI tripuTIno laya thAya che. tevI ja rIte sva" svarUpanA sAkSAtkAramAM zeya vastu AtmA che, jJAtA paNa AtmA che ane jJAnasvarUpa paNa AtmA ja che. AtmA ja, AtmAne, AtmasvarUpe jANe che ane te aparokSa che. AtmajJAna ke svarUpanI anubhUtimAM koI paNa prakAranI tripuTI saMbhavI zake nahIM. tethI ja kahyuM che ke je brahma ke AtmAmAM kaTA, dazya ke daSTi virAma pAme che tyAM ja daSTi sthira karavI, "ra nA zrAvanovikanI nahIM ke nAnA agra bhAga upara. - tAtparya: svapnanI jema jAgratanAM jJAna, zAtA ane zeya mithyA je AtmAne pratyakSa ke parokSa mAne che te ja tene prApta karavA prayatnazIla rahe che. ajJAnI AtmAne potAthI bhinna mAne che. tethI ja tene prApta karavA aneka kriyAo kare che. ane kriyA dvArA AtmAne jANe ke pedA karavAno hoya tevo prayatna kare che. paNa AvA ajJAnI bhUle che ke AtmA to pedA thaI zake tema nathI. te to ajanmA che, anAdi ane anaMta che. jo koI karmaTha mokSa ke mukti mATe prayatna ke karma kare to paNa te nirarthaka che. kAraNa ke AtmA to nityamukata ja che. | mukti ke mokSa deza ane kALamAM, mAnavaprayatnathI pedA thaI zake tema nathI. (libarezana kena noTa bi krieTeDa bAya hyumana ekTarsa ina TAIma Ina spesa) je karmanI bhrAMtimAM koI tene susaMskRta karavAno ke parimArjanano prayatna kare to paNa mithyA ja che. AtmAnI zuddhi zakya ja nathI. kAraNa ke tene koI saMga ja nathI. te to asaMga ja che. karma dvArA eka vAsaNano mela dUra karI zakAya. mela dUra karavAthI kaMI vAsaNa prApta thAya che tevuM nathI. paNa AtmAnA saMdarbhamAM to nathI AtmAne koI mela ke azuddhi: nathI AtmA aprApta ke tenI prApti mATe karmanI jarUra paDe. kyAM AtmAnI prApti mATe loko anekavidha pravRttimAM paDyA che. kriyAnuM ane karmanuM bhUta ke jhoDa jene vaLagyuM che te kriyAnA kArAvAsa ke karmanA sakaMjAmAMthI potAne choDAvI zake tema nathI. tevA ajJAnIo je nityaprApta che tenI zodhamAM rAta ane divasa maMDayA ja rahe che. tevA pote paNa AMdhaLA che ane AMdhaLAne dorI rahyA che. pote paDyA
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ (430) che. ane chatAM UThavAne badale bIjAne paNa karmamAM nAMkhI-pADI rahyA che. tethI ja brahmasUtramAM kahyuM che ke krtvy-dusstt-maartnndd-jvaalaadgdhaantraatmnH| kuta: prathamapIyUSadhArAsAramukhe sukhm|| | (bhAvArtha: "A karavuM na karavuM" ema kartavyanI pracaMDa mAtaDa javALAmAM jenuM aMta:karaNa baLyA kare che tene upazamarUpI jharaNAnuM jharatuM amaratArUpI sukha kema maLe?) aSTAvaksItAmAM paNa tevo ja bhAva che jeno bhAvAnuvAda bholebAbAe kyoM che. kartavya jalatI Aga hai sabako jalAtI he yahI. sau vRkSa kese ho harA; ho Aga jisameM laga rahI kartavya se chuTa jAya so; isa gase baca jAya hai. pIyuSa-dhArA nita piye, bhaya zoka saba jaga jAya che UMghamAMthI jAgavA kayo prayatna jarUrI? kadI ApaNe vicAryuM nathI ke UMghamAMthI jAgavA ApaNe zuM karIe chIe. kaMI paNa karyA vinA jAgI zakAya? hA, jAgavA mATe ApaNe kaMI ja karatAM nathI chatAM jAgI zakAya che. tevI ja rIte ajJAnanI nidrAmAMthI jAgavA paNa koI yiA ke karmanI jarUra nathI ane chatAM jAgI zakAya tema che. je "svasvarUpamAM jAge che te tamAma kriyAthI ane bhramaNAthI mukta thAya che. ane je nathI jAgI zakato te pote paNa karmanA kUvAmAM paDe che ane bIjAne pADe che. "koI kahe zvAsA roko, koI kahe sAmuM tAko koi kahe thoDuM bhAkho; rAkho nATakI hATa' vAMcI vAMcI paMDita muA, khodI khodI muvA yuvA bApa e to paDavAnA kUvA, buddhie caDyo che kATa." - raMga avadhUta AtmajJAnamAM nathI koI kriyAnuM baMdhana, nathI koI karmano bhAra nathI bhUtakALanuM smaraNa ke bhaviSyanI ciMtA. AtmajJAnamAM to sadA zAzvata vartamAna AtmAjJAnamAM (1) jANavA jevuM kaMI ja nathI,
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ (431) (2) kartavya karma paNa koI nathI, (3) tyAga karavAnuM paNa kAMI nathI, (4) prApta karavAnuM paNa nathI. (1) AtmazAnamAM jANavA jevuM kaMI nathI AtmA jJAnano viSaya thaI zake tema nathI. tethI te jJeya hoya ane teno jJAtA tenAthI bhinna hoya tema thaI zake nahIM. tethI AtmA jANI zakAya nahIM. vAstavamAM AtmA pote ja 'jJAnasvarUpa' che. satyaM jJAna ananta brahma. tethI spaSTa che ke AtmA jJAnano Azraya mAnI zakAya nahIM. zrutimAM ema paNa kahyuM che ke AtmA jyotirUpa ke jJAnarUpa che. mArbhava sthAjhyoti smRtimAM paNa nirdeza che ke jJAnaM naivAtmano dharmo na guNo vA kathaMcana / jJAnasvarUpa evAtmA nityaH sarvagataH zivaH // "jJAna AtmAno dharma nathI, tema koI paNa rIte guNa paNa nathI, paNa sarvavyAsa klyANamaya AtmA pote jJAnasvarUpa ja che." Ama je potAne AtmA ke brahma samajI zake che te evuM paNa samaje che ke 'huM jJAna svarUpa chuM.' arthAt mane jJAna maLI zake nahIM. jo jJAna mArI pAse na hoya to ja maLI zake. paNa jyAM huM ja jJAnasvarUpa chuM tyAM jJAna meLavavAnuM ke jANavAnuM rahetuM nathI. sAthe sAthe e paNa samajI levuM ke je AtmAne jANe che, adhiSThAnane jANe che, kAraNane jANe che tene kaMI paNa jANavAnuM bAkI rahetuM nathI. AtmajJAna to sau jJAnanuM paNa jJAna che. jenAthI sarva kAMI jANI zakAya che chatAM te AtmA bIjA dvArA jANI zakAto nathI. mATe ja bRhadAraNyaka zrutimAM kahyuM che ke yenedaM sarvaM vijAnAti tat kena vijAnIyAt // Ama vicAratAM AtmAne anya dvArA jANI zakAya nahIM tethI spaSTa che ke AtmajJAnamAM 'anya' ne jANatravAnuM bacatuM nathI, ane AtmajJAna thatAM dvaitanI samApti thAya che. tethI jANavA jevuM kaMI zeSa paNa rahetuM nathI. AvA jJAnasvarUpa AtmA vize kavi nhAnAlAle gAyuM ke
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ (432) "azeya nathI; hoye jJAnaparo e, sau jJAnanuM jJAna, jJAna ajJAnanuM e" kenopaniSade to kahyuM che ke AtmajJAnI sadA mukta ja che. je zrotranA zrotrarUpe, mananA manarUpe, vANInI vANIrUpe, tathA cakSunA cakrurUpe (AtmAne jANIne, jJAnIe ahamabhAvano tyAga karyo che teo A lokamAMthI mukta thayA che. ane amRtarUpa = amaratA dhAraNa kare che." "zrotrasya zrotraM manaso mano yad vAco ha vAcaM sa u prANasya praann:| cakSuSazcakSuratimucya dhIrAH pretyAsmAllIkAdamRtA bhvnti| AtmAno zAtA AtmAthI bhinna raheto nathI ane sadAya mukta ja thaI jAya che. je jAnanA thA jAnakara; svasvarUpameM saMyukta hai. bholA nahIM sadeha; so IcchA binA hI mukta hai" (2) AtmajJAnamAM kartavya paNa kaMI ja nathI AtmajJAnamAM huM AnaMdasvarUpa chuM. pachI zuM bhogavavA huM karma karuM? AtmajJAnamAM nathI koI vAsanA ke spRhA "mArAmArca | pRhI?" to pachI karma karavAno prazna ja raheto nathI. AtmajJAnamAM jJAnI AtakAma che; akAma che; niSkAma che; AtmakAma che. pachI zA mATe karma kare? karma ke kriyAthI AtmA maLato nathI, ane prArabdha ja zarIranuM poSaNa kare che, tevo niSkarSa che jJAnIno. pachI kyAM che karmano bhAra ke kiyAnI ciMtA? "sarva vaNitaM pArtha jJAne parikSamA" (gItA adhyAya-4-33) AtmAjJAnamAM tamAma karmo saMpUrNapaNe samApta thAya che. pachI zA mATe jJAnI kartavya ke akartavyanI javALAmAM tapta thAya? tAtparya e ja che ke AtmajJAnamAM koI paNa kartavya karma karavAnuM - rahetuM nathI. bhagavadgItAmAM paNa adhyAya trIjAnA 17mA zlokamAM evo ja nirdeza che. Atmanyeva ca saMtuSTastasya kArya na vidyte||3-17|| (je) AtmajJAnamAM ke AtmAmAM ja saMtoSa pAmelo hoya tene kaMI paNa (kama) karavAnuM rahetuM nathI." AvA Atmazane potAnI jJAnaniSThA dvArA daDha nizcaya hoya che ke
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ (433) tene kaMI ja karavAnuM nathI, kAraNa ke kaMI ja meLavavAnuM bAkI nathI. "kartavya thA so kara liyA, karanA na kucha bhI zeSa hai| thA prApta karanA pA liyA, pAnA na aba kucha leza hai -bhAvAnuvAda, aSTAvakragItA-bholebAbA (3) AtmazAnamAM tAya kaMI nathI AtmajJAna eTale ja ekatvanuM, advaitanuM darzana. jyAM bIjo che ja nahIM tyAM tyAga kono? taduparAMta 'sva'svarUpa kaMI tyAjya nathI ane je mithyA che, bhrAMti che, Aropa che, te to pratIti mAtra che, tethI jema svapnanAM sagAMvhAlAM, mAlamilakata, sattA, pratiSThAnA tyAgano artha nathI, tema ja jAgratamAM bhAsatA snehanA bIbAmAM taiyAra thayelA Amajano, strI, dArA, suta ke sthAvara jaMgama dolatane choDavAM te sarvathA nirarthaka che. AtmajJAna to evI samatA che svarUpanI ke jyAM koI baMdha nathI. jJAnInI dRSTimAM nathI kaMI ati ke alpa ke jyAM tyAga ke svIkAranI bhAvanA jAge.tenI samatvanI daSTimAM nathI koIne namaskAra ke nathI koIne tiraskAra. jJAnamAM jyAM sarvasva pote che, sarvavyAma pote che, jaDa ane cetanamAM pote ja sacarAcara vyApta che tyAM pote potAne kaI rIte tarachoDe ke tyAge? ane te ja pramANe kaI rIte pote potAne grahaNa kare? AtmA bIje nathI ke grAhya thaI zake. Ama, jJAnamAM ...svarUpamAM nathI kaMI grAhya ke tyAjya... ...svIkAra ane tyAga to daitamAM che... .....bhedamAM ja vastunA tyAgano bhaya che... ..bhinnatAmAM ja UNapano bhAva che, svIkAranI apekSA che... ekamAM, abhedamAM, advaitamAM, "nahIM tyAjya huM nahIM grAhya huM para huM grahaNase tyAgase| akSara parama AnaMdaghana, choTUM kise! pakaDUM kise // " bhAvAnuvAda-aSTAvakragItA-bholebAbA (4) AtmazAnamAM prApta karavAnuM kaMI nathI AtmajJAna thatAM samajAya che ke huM nitya mukta chuM. baMdhana ane mokSa sApekSa che. huM nirapekSa tattva chuM. sat chuM. cit chuM, AnaMdasvarUpa chuM. pachI rahI kyAM khevanA mokSanI ? baMdhana to mananI bhrAMti hatI. mArA svarUpamAM jyAM mana ja nathI tyAM mananI bhramaNA kevI? jANeajANe
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ (434) : mokSa, mukti, zAMti, sukha ane jJAna mATe jIvanabhara prayatna karyo, te mokSa utpanna karI zakAya tema nathI, sukha ane zAnti bahArathI AvI zake tema nathI, kAraNa ke huM zAntasvarUpa chuM, AnaMdaghana chuM ane jJAnasvarUpa tevuM AtmajJAna thatAM samajAyuM. ane tethI ja have... na rahI prApti jJAnanI huM jJAnasvarUpa chuM mATe na bacI apekSA zAntinI huM zAMtasvarUpa chuM mATe. nathI bhramaNA muktinI huM nitya mukta chuM mATe zeSa nathI pratikSA sukhanI huM sukha ane AnaMdasvarUpa chuM mATe Ama jotAM AtmajJAnamAM koI paNa vastu prApta karavAnI rahetI ja nathI. AtmA to nitya prApta ja che. tethI te to sadA sarvadA prApta che, hato, ane raheze. "AtmA sadA hI prApta hai, nahIM dUra hai nahIM pAsa hai nahIM Atma pAne ke liye, karanA paDe AyAsa hai" niSkarSa AtmajJAnamAM - jANavAnuM kaMI ja nathI - - kartavya paNa kaMI ja nathI - tyAga karavAnuM paNa kaMI nathI - prApta karavAnuM paNa kaMI nathI mATe ja kahyuM ke jJAnamayI daSTi.. "sA dRSTi. mota', 'te daSTi parama udAra che' mATe sau sAdhaka ke mumukSue.... "daSTi jJAnamaya kRtvA" jJAnamayI daSTi banAvavI. ... ... ... ke jayAM
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ (35) aMta thAya daSTi, draSTA ane dazyano... .. aMta Ave jIvavAnI IcchAno.... . kAraNa ke huM sat chuM. aMta Ave jANavAnI icchAno ... ... .. ... kAraNa ke huM cit chuM * * aMta Ave bhogavavAnI apekSAno .. ... ... kAraNa ke huM sukha ane AnaMdasvarUpa chuM. jJAnanI daSTimAM anAtmAno aMta che. . * ... kAraNa ke .. anAdi chuM * * * anaMta prANAyAma yogazAstranI dRSTie prANAyAma] yogazAstramAM evuM sUcana che ke AsananI siddhi thayA pachI ja prANAyAmano AraMbha karavo. yogazAstranI samaja pramANe prANAyAma, pratyAhAra, dhAraNA, dhyAna ane samAdhi e sarva sAdhanonuM Asanasiddhi thayA pachI ja anuSThAna karavAnuM che. ane tethI ja prANAyAma samajAvatA sUtramAM "taminuM sati vaparAyuM che. pAtaMjala yogadarzanamAM sAdhanapAdanA sUtra 49mAM prANAyAmanI vyAkhyA nIce mujaba karI che. tasmin sati zvAsaprazvAsayorgativiccheda: praannaayaamH|| "AsananI siddhi thavAthI zvAsa ane prazvAsanI gatine rodhavI te prANAyAma taminu pati-AsananI siddhi thayA pachI. zavAsapravAsayo:=zvAsa ane prazvAsanI, bahAranA vAyuno potAnI meLe ja aMdara praveza te zvAsa che ane aMdaranA vAyunuM bahAra javuM te prazvAsa tiviSe gatino rodha; eTale aMdara janAra ane bahAra janAra vAyunI gatino rodha. prANAyAma=prANa eTale vAyu. ane AyAma arthAt rodha. tethI vAyuno AyAma che te ja prANAyAma che.
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ (436) prANAyAma eTale zvAsocchavAsanI gatino avarodha karI prANane rokavo te prANAyAma che. yogazAstra mujaba prANAyAmanA mukhya traNa vibhAga che: (1) recaka (2) pUraka (3) kuMbhaka. (1) recaka prANAyAma: IDA nADI athatu DAbI nAsikA, agara piMgaLA nADI arthAt jamaNI nAsikA vaDe zarIramAMnA vAyune dhIre dhIre bahAra kADhavo te recaka prANAyAma kahevAya che. (2) pUraka prANAyAma: jamaNI ke DAbI nAsikA vaDe agara piMgaLA ke IDA nADI vaDe, bahAranA vAyunuM zarIranI aMdara AkarSaNa karavuM te pUraka prANAyAma kahevAya che: (3) kuMbhaka prANAyAma: zarIramAM pUrelA vAyune bahAra nahIM nIkaLavA detAM, zarIramAM ja nirodha karavAmAM Ave te kuMbhaka prANAyAma kahevAya che. kevaLa kuMbhaka prANAyAma: bahAranA vAyune bahAra ane aMdaranA vAyune aMdara rAkhI teno grahaNa athavA tyAga na karavo te kevaLa kuMbhaka prANAyAma kahevAya che. ane pUraka tathA recaka dvArA je kuMbhaka karavAmAM Ave che te sahita kuMbhaka kahevAya che. prANAyAmano sAdhAraNa kALa 1:4:2nA pramANamAM hoya che. arthAtu pUraka samaye eka, kuMbhaka samaye cAra ane recaka samaye be. je koI maMtra vaDe prANAyAma karavA icche to pUraka samaye 16 maMtra, kuMbhaka samaye 64 maMtra ane recaka samaye 3ra maMtrano japa karavo. ane je tevuM na thAya to 8:32: ane 16 ema maMtra japa karavo. navA sAdhaka mATe prANAyAmano prakAra (1) prathama DAbI nAsikA vaDe vAyune bahAra kADhavo. (2) bAda jamaNI nAsikAne, jamaNA hAthanA aMgUThAthI dabAvI rAkhI, DAbI nAsikAthI pUraka karavo. (3) pUraka karyA bAda DAbI nAsikAne (IDAne) kaniSThikA ane anAmikA, e be AMgaLI vaDe dabAvI, zakti mujaba kuMbhaka karavo. (4) pachI jamaNA hAthanA aMgUThAne, jamaNI nAsikA pAsethI upADI laI dhIre dhIre niyamita kALamAM recaka karavo. (5) tyAra bAda jamaNI nAsikathI pUraka karavo ane jamaNA hArane aMgUThA vaDe dabAvI pUrvavat kuMbhaka karavo. (6) tatpazcAta kaniSThikA ane anAmikAne DAbI nAsikA AgaLathI upADI
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ (437) laI, DAbI nAsikA dvArA recaka karavo. A sAmAnya paddhati mujaba zakya teTalA prANAyAma karavA. paNa dhyAna rAkhavuM ke je nAsikAthI vAyu pUraNa karyo hoya te ja nAsikAthI te ja samaye recaka karavo nahIM. ane jenAthI recaka karyo hoya tenAthI ja pUraka karavo. haThayoga pradIpikAmAM prANAyAma kuMbhakanA 8 prakAra che sUryabhedanamujjAyI sItkArI zItalI tathA / bhastrikA bhrAmarI mUrcchA plAvinItyaSTa kumbhakAH / (1) sUryabhedana (2) ujajAyI (3) sItkArI (4) zItalI (5) bhastikA (6) bhrAmarI (7) mUrchA ane (8) plAvinI (1) sUryabhedana: jamaNI nAsikAthI vAyu aMdara laI, yathAzakti rokI, pachI be nAsikAthI vAyu utAravo te sUryabhedana che. A kuMbhaka ke prANAyAmathI kapha, zaradI ane kRmiroga dUra thAya che ane mastiSkanI zuddhi thAya che tema kahevAya che. (2) ujjAyI: banne nAsikAthI vAyune aMdara kheMcI, yathAzakti rokI, DAbI nAsikAthI bahAra kADhavo te ujajAyI prANAyAma che. AthI ajIrNa, dhAturoga, nADIvikAra, udaravikAra dUra thAya che. (3) sItkArI: be hoThanI vacce jIbhane ardhagoLAkAre rAkhI, nAsikA baMdha rAkhI, mukha dvArA sItkAra sAthe vAyu aMdara levo. pachI yathAzakti rokavo, ane pachI DAbI nAsikA dvArA bahAra kADhavo, te sItkArI prANAyAma che. A kuMbhaka ke prANAyAmathI zarIranuM sauMdarya vadhe che. nidrAno jnma thAya che. (4) zItalI: jIbhane hoThathI bahAra kADhI, nAsikA baMdha rAkhI, mukhathI vAyune aMdara kheMcI, yathAzakti rokI, pachI DAbI nAsikAthI recaka karavo, agara banne nAsikAthI recaka karavo, te zItalI prANAyAma che. AthI zarIranI garamI dUra thAya che, ane ThaMDaka prApta thAya che. vara ane pittavikAra dUra thAya che. sarpanA viSathI hAni thatI nathI, jo A prANAyAmanI siddhi thAya to. (5) bhagnikA: maNI nAsikA baMdha rAkhI, DAbI nAsikA vaDe jhaDapathI pUraka recaka karavAM, aMtenA pUraka pachI vAyune yathAzakti rokavo, ane DAbI nAsikA baMdha rAkhavI, jamaNI nAsikAthI dhIre dhIre recaka karavo, ane pachI te ja nAsikAthI pUraka recaka jhaDapathI karavo. aMte chello pUraka
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ (438) kya pachI vAyune rokvo, jamaNI nAsikA baMdha rAkhavI, DAbI nAsikAthI recaka karavo. Ama, pUraka, recaka dhamaNanI jema karavAnA che AthI jaTharAgninI vRddhi thAya che; kapha, pitta, vAyudoSathI mukti thAya che ane kuMDalinI jAgrata thAya che. (6) bhrAmarI: jamaNI nAsikA baMdha rAkhI, DAbI nAsikAthI, bhamarAnI jema avAja sAthe vAyu aMdara levo, pachI rokyo, tyAra bAda jamaNI nAsikAthI bhamarI jevA avAja sAthe recaka karavo. te bhrAmarI prANAyAma kahevAya che. AthI cittanI caMcaLatA ochI thAya che. (7) mUccha: DAbI nAsikAthI pUraka karI, pachI jAlaMdhara baMdha karavo ane banne hAthanA banne aMgUThAthI baMne kAna, baMne tarjanIthI baMne AMkho, baMne madhya-mAMthI nAka, ane bAkInI AMgaLIothI moTuM baMdha karavuM ane kuMbhaka karavo. tyAra bAda dhIre dhIre jAlaMdhara baMdha sahita ja jamaNe nasakorethI recaka karavo. A kuMbhakathI mana mUccha pAme che. caMcaLatA dUra thAya che. sukha maLe che. (8) plAvinI: ardha padmAsana vALI, chAtI bahAra kADhI baMne hAthane mAthA tarapha lAMbA karI, aMgUTho ane AMgaLA ekabIjAmAM parovI, zarIramAM adhika vAyu bharI sthira thaI sUI rahevuM te plAvinI kuMbhaka kahevAya che. AthI pANImAM kamaLapatra jema tarI zakAya che. atyAra sudhI prANAyAmanI carcA yogazAstranA saMdarbhamAM ja ApaNe karI che. mukhyatve haThayogamAM A badhI ja kriyAo vistArathI samajAvelI A badhI ja prANAyAmanI kriyA eTalI badhI aTapaTI ane jaTila che ke je koI yogya vyaktinI doravANI vinA karavAmAM Ave to khUba ja nukasAna kare che ane bhUla thAya to sAdhakane haNe paNa che. haThayoga pradIpikAmAM kahyuM che ke "yathA siMho no vyAdhro bhavettara: ne. dA. tathaiva sevito vAyuranyathA hanti saadhkm|| "jema siMha, hAthI ane vAgha dhIme dhIme yuktithI vaza thAya che; jo tema na thAya to vaza karanAranA prANa le che; tema ja vAyu paNa gurunI nirdeza karelI yuktithI vaza thAya che, nahIM to sAdhakane haNe che."
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ (439) vedAntanI daSTimAM prANAyAma hadyoga dvArA je prANAyAma thAya che temAM Asanasiddhi, mULabaMdha, zarIranI samatA, daSTinI sthiratA pachI ja prANAyAma thAya che. jyAre vedAnamAM tevuM nathI. | vedAnamAM to brahmamAM sthiti te ja siddhAsana che, gatanA mULarUpa brahmamAM cittanI ekAgratA te ja mULabaMdha che, aMgonuM brahmamAM lIna thavuM te ja sAcI samatA che ane dRSTine jJAnamayI banAvavI te ja daSTinI sthiratA che. prANAyAma bAbatamAM vedAntanI khUba ja vicakSaNa daSTi che. vedAntamAM prANAyAma zarIranI kyiA sAthe saMbaMdhita nathI. temAM yoga jevo koI kama nathI. yoganA prANAyAmamAM to zarIra ane umaranI yogyatA paNa jarUrI che. jayAre vedAntamAM to vAta khUba ja saraLa che. je loko haThayogano prANAyAma na karI zake temane mATe ahIM rAjayoga dvArA prANAyAma karavAnuM vedAnta samajAve che. vedAntano prANAyAma vAyumAM nathI, vicAramAM che. vedAntamAM pUraka, kuMbhaka, recaka phephasAMmAM nathI paNa manamAM che, vedAntamAM eka ja vAyumAM bhinna bhinna nAmanuM AropaNa nathI. eka ja vAyune recaka, pUraka, kuMbhaka vagere nAma ApavAM te to kalpita bheda UbhA karavAnI vAta che je yogamAM che. yogamAM prANAyAmathI roganAbUdI thAya, nADInI zuddhi thAya,"vividha dhAraNA karavA aMta:karaNa yogya thAya che" "dhAraNA, 2 yogyatA manasa:" | jarUA. jayAre vedAnanA prANAyAmathI ApoApa vRttiono nirodha thAya che, prapaMcano niSedha thAya che. have vedAntamAM prANAyAmano je artha che ke traNa zlokamAM samajAvavAmAM Ave che. cittAdisarvabhAveSu brahmatvenaiva bhaavnaat| nirodha: sarvavRttinAM prANAyAma: sa ucyte||118|| niki samAveSa citta Adi tamAma dazaya padArthomAM dahAtvena vi bhAvanAtaka brahmabhAvanA rAkhavAthI sarva vRttinA ya nirodha = sarva vRttiono je nirodha thAya che, sa: prayA: 3jo te prANAyAma kahevAya che. sarva vRttinAM : nirodha: sa: prANAyAma kaca= sarva vRttiono nirodha thAya tene ja vedAntamAM prANAyAma kahyo che. zvAsana nirodha e prANAyAma
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ (440) nathI. vRttiono virodha kaI rIte thAya? cittavisarvamAvevu vahanaiva mAvata' citta Adi tamAma dazya padArthomAM arthAtu anAtma padArthamAM brahmabhAvanA karavAthI cittanI vRttiono nirodha thaI zake tema che. evo vicAra karavo joIe ke je kaMI dazya che, nAma che, AkAra che, zeya che, sAdhya che te sarva brahmamaya ja che. jo sarva kAMI brahmasvarUpa che to sarva ekarUpa che, abheda che, tyAM nathI koI nAma, nathI koI AkAra. tethI sarva kAMI adazya thaI gayuM- to pachI kyAM rahI padArthAkAra vRtti? padArthamAM brahmabhAva karavAthI AkAra raheto nathI. jo AkAra nathI, to tyAM ghaTAkAra, maThAkAra, paTAkAra vagere vRtti saMbhavI zake ja nahIM. padArtha hoya to padAthakAra vRtti hoya. jayAM padArtha ja nathI tyAM vRtti bacI zake nahIM. ane nirAkAra brahmamAM vRttino prazna ja raheto nathI. padArthAkAra vRttio jue che koNa? citi ke mana ja draSTA che vRttinuM. je padArtha je AkAravALo hoya tevI ja cittanI vRtti taiyAra thAya che. indriya dvArA mana paNa te padArtha samIpa pahoMce che. ane tenuM pratyakSIkaraNa kare che. tethI jeTalA padArtho teTalA AkAranI teTalI vRttio ane jeTalI vadhu viSayAkAra vRtti teTalo mana ke cittamAM vadhu vikSepa. yogamAM prANAyAmanI kriyA dvArA ane bIjI paNa yaugika kriyA dvArA cittanI vRttiono nirodha karavAnuM kahevAmAM Ave che, jayAre vedAnamAM to brahmavicAra ane brahmabhAva dvArA cittavRttino nirodha thAya che te samajAvavAmAM AvyuM che. je mana ja vRttiono draSTA che to mananI ja brahma tarIke upAsanA karavI tevuM sUcana paNa vedAntAmAM che. tenAM be mukhya kAraNa che. (1) "mana brahma che. "manovra rUtyupAsI" (taittirIya kRti). tevI upAsanA karavAthI manamAM bhedavRtti samApta thaze ane je viSayo ke padArthonA bheda ja nathI to mana Indriyo dvArA vihAre ja nahIM jAya, ane padArthAkAra vRtti utpanna thavAno prazna ja samApta thaI jaze. (2) mana eka ja vAyumAM aneka bheda kahyuM che. jevA ke pUraka, recaka, kuMbhaka-tema ja jagatamAM tene bheda dazya che mATe ja vividha vRttio che. paNa mana ja brahma thaI jAya to vRttio zUnya thaI jAya. Ama
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ (441) brahmabhAvathI ke manane brahma mAnI upAsanA karavAthI vRttio bAdhita thAya che tene ja vedAntamAM prANAyAma kahevAmAM Ave che, nahIM ke zvAsanA nirodhane. zrI ramaNa maharSi kahe che ke jeNe manano nAza karyo che te ja utkRSTa yogI che. te svarUpamAM sthita che, tethI tene mATe koI karma nathI. "naSTano nikA tyamati kiM sthirti yatadA" (upadezasAra) A manano nAza kaI rIte thAya? tenA uttaramAM maharSijI kahe che ke manaraM tu phri mAne jo nava mana mA mArnavatA (upadezasAra) mana koNa che? kyAM che? mana upara vicAra karavAthI samajAze ke mana ja nathI. A ja AtmaciMtanano saraLa upAya che. Ama brahmavicArathI samajAya che ke mana ke citta to jaDa che. tene potAnuM cetana kyAM che? cetana to brahmanuM ja che cittamAM bhale pachI te viSayagamana kare, vRttiomAM Asakta thAya, paNa zuddhi pachI citta ane caitanya to eka ja che. arthAtu jo mana upara mana dvArA ja ciMtana thaze to mane tyAM raheze ja nahIM. Ama, manonAza thatAM paNa vRttiono nirodha thaze. yogazAstramAM prANAyAmano abhyAsa mananA laya mATe ja karAvavAmAM Ave che. temAM evI prabaLa mAnyatA che ke prANa ane manane sIdho saMbaMdha che. tethI jo prANa upara kAbU thAya to mana upara paNa thaI zake. amanaska khaMDamAM kahyuM che ke pro yatra vitI te manetra nitIyo prANano jayAM vilaya thAya che, tyAM manano paNa laya thAya che." Ama hovAthI ekano je nirodha thAya to bIjAno paNa thaI zake. AvI dhAraNAthI yogamAM prANano, svAsano nirodha samajAvavAmAM Ave che. TUMkamAM, prANa upara nirodha saraLa che tema mAnI; mananA nirodhanI prApti mATe ja prANa nirodha karavAnuM prANAyAma dvArA sUcana che. zrI ramaNa maharSi samajAve che ke praannbndhnaalliinmaansm| pa vinAnAcavA (upadezasAra)
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ (442) "prANAyAmathI manano laya thAya che. paNa ekAtmAnA ciMtanathI manano nAza thAya che." prANAyAmathI manano laya zakya che. ane AvA laya dvArA mAtra thoDA samayane mATe vRttino nirodha bhAse che. ane puna: vRttio jAge che. laya e vRttiono vinAza nathI. laya to jema UMghI gayelI vyakti thoDA samayane mATe jgata khetI nathI; paNa jAge che tyAre puna: jagatane jue che tevo che. jyAre manonAza to jema mRta pAmelI vyakti puna: jAgatI ja nathI tevo che. jyAre manonAza ja uttama che. ane Avo manano nAza to eka AtmAnA ciMtanathI ja prApta thaI zake che. mananA nAza bAda je vRttiono nirodha thAya che te sadAsarvadA tevo ja rahe che. manonAza bAda puna: kadI cittanI vRttio, viSayAkAra vRttio pedA thatI nathI. ane tene ja vedAntamAM prANAyAma kahevAya che. manano nAza thavo te ja brahmabhAve ciMtana karavAthI mananuM brahmarUpa thavuM che. pachI to tyAM arthAt brahmabhAvamAM dvaita nivRtti che, tethI nathI cittanI vRtti, nathI viSayAkAra vRtti; ane brahmamAM to vRttino prazna ja raheto nathI. vedAntamAM recaka, pUraka ane kuMbhaka zuM che? teno uttara be che. vRtti zloka dvArA samajAvavAno prayatna ahIM karavAmAM Avyo niSedhanaM prapaJcasya recakAkhyaH samIraNaH / brahmaivAsmIti yA vRtti: pUrako vAyurIritaH // 119 // prapanvastha (yata) niSedhanam=prapaMcano niSedha karavo te rekhAbaH samIraLa: recaka nAmano prANAyAma che. brahma va (mahaM) asmi kRti yA vRtti:- huM brahma chuM evI je pU vAyu: rita:- te pUraka nAmano prANAyAma che. tatastadvRttinaizcalyaM kumbhakaH prANasaMyamaH ayaM cApi prabudhdAnAm ajJAnAm ghrANapIDanam // 120 // taH...... =pachI tadvRttinaizcalyam .. =(huM brahma chuM) tevI vRttimAM nizcaLatA te vumbhava: prALasaMyama:= kuMbhaka nAmano prANAyAma che. ayam 2 api prAnAm =A prANAyAma to zAnI mATe kahyo ajJAnAm prALapIDanam =mUrkhAne mATe to nAka dabAvIne prANAyAma
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ (43) karavo te ja che. - prapaMcano niSedha e recaka prANAyAma che niSedhanaM prapaJcasya recakAkhya: samIraNa: ahIM zAnI mATe je prANAyAma bhagavAna zaMkarAcArya samajAvavA mAge che tenA saMdarbhamAM teo kahe che ke jema yogamAM recaka athata aMdaranA vAyune bahAra kADhavo te che, tema jJAnamAM, vedAntamAM, prapaMcanI bhrAMti manamAM bharelI che tene bahAra kADhI nAkhavI te ja prANAyAma che. prapaMcano niSedha kaI rIte thAya? tenI prasiddha paddhati che neti neti' dvArA. athatuM je anAtmA che te huM nathI. je dazya che te huM nathI, je zeya che te huM nathI, je kSetra che te huM nathI, sara ane akSara puruSa huM nathI, kArya ne kAraNa huM nathI ane chatAM huM sarvano sAkSI chuM. huM e ja chuM je saunA niSedha karatAM zeSa chuM; chatAM mAro niSedha thaI zake tema nathI. neti neti" eTale vicAravuM ke "manobuddhayahaMkAra cittAni nAhaM na ca zrotrajihve na ca ghraannnetre|| na ca vyomabhUmirna tejo na vaayuH| cidAnandarUpaH zivo'ham shivo'hm|| huM mana, buddhi, ahaMkAra, citta, zrotra, jihavA, ghANa ke netra nathI. huM AkAza, bhUmi, teja ke vAyu paNa nathI. huM to cidAnandasvarUpa lyANakArI zivasvarUpa chuM." Ama, tamAma dazyaprapaMcano niSedha karatAM karatAM 'sva-svarUpa vize vicAravuM, te recaka prANAyAma che. niSedhana pazvarya prapaMcano niSedha tarka ane yuktithI paNa zakya che. ema vicAravuM ke je AdimAM nahotuM, antamAM rahevAnuM nathI, chatAM je vartamAnamAM dazya che, to paNa te nathI ja. arthAt jenI utpatti ane aMta che; te vartamAnamAM pratItimAtra che. vAstavika satya nathI. jema paMcamahAbhUtathI banela zarIra janma pUrve nahotuM; zarIranA mRtyu pachI nahIM rahe, tethI vartamAnamAM anubhavagama che chatAM zarIra satya nathI ja. tevI ja rIte samagra saMsAranI utpatti zAstromAM varNavelI che. ane te mujaba tamAma dazya-prapaMca sarjana pUrve nahoto ane pralaya pachI nahIM rahe tethI anubhavagama che chatAM te satu nathI. je prapaMca sat hoya to traNe kALe
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ (444) rahe, paNa supumimAM prapaMca raheto nathI tethI paNa te sat nathI. Ama vicAratAM paNa dazyaprapaMcanI nAbUdI ke niSedha thAya che. ane A niSedhane ja recaka prANAyAma kahyo che. prapaMcano niSedha eTale kono niSedha? =upasarga che; parva=je pAMca pAMcanuM paMcaka che, g+BLyuM prapaMca. prapaMcamAM aneka paMcakano samAveza che. (1) pAMca IndriyonA viSaya (2) pAMca jJAnendriya (3) pAMca karmendriya (4) pAMca mahAbhUta (5) pAMca prANa (6) pAMca tanmAtrA (7) pAMca bheda-(1) vastu-vastuno bheda (2) jIva+jagatano bheda (3) jIva+jIvano bheda (4) jIva-Izvarano bheda (5) jagata+Izvarano bheda. Ama, je sAta prakAranA paMcaka che te sarvano ciMtana, manana ane nididhyAsana dvArA niSedha karavo, InkAra karavo ke svarUpamAM koI paNa paMcaka che nahIM, te ja dazyaprapaMcano niSedha che. AvA niSedha mATe RSi aSTAvakra jevo viveka ane naciketA jevA prabaLa vairAgyanI jarUra che. viveka ane vairAgyanA saMdarbhamAM je ciMtana thAya, AtmavicAra thAya, to anAyAse ja jema sarpa dvArA kAMcaLIno tyAga thAya che tema adhiSThAnamAM sthita thatAM ja AroparUpI prapaMcano niSedha thaI jAya che. jema svapnanA niSedha mATe prayatna jarUrI nathI; tema brahmabhAvanAthI prapaMcano niSedha thaI jAya che. ane tevA jJAnanA prakAzamAM ajJAnarUpI prapaMca adazya thaI jAya che tene ja recaka prANAyAma kahe che. "vahevAWIti yA vRttiH pUro vAyurItiH" huM brahma chuM evI je vRtti te pUraka prANAyAma che. yogamAM jema vAyune aMdara levo te pUraka prANAyAma che tema vedAntamAM pUraka prANAyAma eTale "huM brahma chuM" evI akhaMDAkAra ke brahmAkAra vRttithI citta bharI devuM te. recaka prANAyAma dvArA je prapaMcano niSedha thaI gayo hoya to pachI bace zuM ? Aropa gayA bAda rahe zuM? nAma ane AkAra gayA bAda bace zuM? Adi ane aMta cAlyAM jAya to bAkI rahe mAtra anAdi
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ (45) ane anaMta parabrahma. eTale ja kahyuM che ke bharacaka bAda pUraka prANAyAma dvArA huM brahma chuM tevA vicArathI mana, hRdaya bharI do ane pachI dhIre dhIre huM brahma chuM,' 'brahma e ja huM chuM, huM ane brahma abhinna chIe, tevI vRttine sthira thavA do. temAM calana na thAya tema te vRttine daDha thavA devI tene kuMbhaka prANAyAma kahe che. tAtparya jJAnI mATe je prANAyAmanI ahIM vAta karI che teno artha eTalo ja ke recakathI prapaMcano niSedha karo (bahAra kADho), pUrakathI brahmabhAvanAne bharI do,... kuMbhathrI brahmabhAvamAM sthira thaI jAo. "majJAnAn prANavaDana' ajJAnIo mATe to nAkane dabAvIne je prANAyAma thAya che te ja yogya che. jenI pAse sUkSma buddhi nathI; abheda daSTi nathI; Atmatatvane samajavAnI tatparatA ne sAmarthya nathI, je brahmavidyAnA, advaita vedAntanA adhikArI nathI, uparAMta jenA manamAM kiyA ane karmanuM bhUta bharAyeluM che, tenA mATe gUMgaLAmaNa thAya tevo, nAka dabAvIne thanAro prANAyAma ja iSTa che. pratyAhAra yogazAstramAM prANAyAma vaDe cittano laya thAya pachI pratyAhAra karavAnuM kahevAmAM Ave che. pAtaMjala yogadarzana mujaba pratyAhAra sAdhanapAdanA sUtra 54mAM nIceno artha pratyAhAra mATe che. "svaviSayAsaMprayoge cittasya svarUpAnukAra ivendriyANAM pratyAhAraH // 54 // sUtrArtha: potAnA viSayanA viyogakALe pote jANe cittavRttine anusare che e prakAranI IndriyonI je sthiti te pratyAhAra che. yogazAstranA saMdarbhamAM pratyAhAra vize spaSTa samajAya che ke Indriyone prathama tenA viSayothI pAchI bolAvavI paDe che. arthAt indriyone aMtarmukhI banAvavAnI vAta che. tethI viSayonA viyoga ke nirodhane yogamAM mahattva ApavAmAM Ave che. yogamAM Indriyono nirodha thAya pachI ja agara viSayothI viyoga thAya pachI ja cittanI vRttine indriyo anusare che arthAta jevI jevI cittanI vRtti thAya tevI ja indriyonI thAya che. indriyonI AvI sthitine ja yogamAM pratyAhAra kahe che.
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ (46) yogamAM je yogInI indriyo tenA cittane anusare tene jitendriya kahevAya che, ane ajitendriya puruSanuM mana tenI indriyone anusare che. tethI baLavAna indriyo manane viSayAbhimukha karI vikSepa Ubho kare che. yogamAM citta dhyeyavastu pramANe, dhyeyAkAra thavAno prayatna kare che, ane te prayatnamAM Indriyo je cittane anusare to te paNa beyAkAra thaI zake. IndriyonI AvI anusaraNIya sthitine ja yogamAM pratyAhAra kahyo che. yogamAM kahyuM che, "pratyAhAranI siddhithI Indriyono parama tha thAya che." "tataH virayanDiyAnA" pAtaMjaladarzana sAdhanapAda III vedAntamAM pratyAhAra | vedAntamAM Indriya para jya meLavavA puruSArtha thato nathI, ke na to Indriyone tenA viSayothI pAchI vALavArUpI nirodha mATe zakti veDaphAya che. vedAnamAM Indriyone bahirmukhI thatI aTakAvavAnI ke aMtarmukhI karavAnI vAta nathI. yoga kahe che ke viSayathI pAchA vaLo, jyAre vedAnta kahe che: jyAM cho tyAM ja sthira thaI jAo ane ciMtana karo ke je je nAma ane AkAra che, te brahmasvarUpa ja che. padArthamAM paramAtmabhAva karo, pachI pAchA vaLavAnI jarUra nathI. padArtha mAtra paramAtmA che. ane tene pakaDanArI Indriya paNa paramAtmA che pachI kyAM rahyo indriya uparano vijaya? nathI koI jitelo indra ke nathI koI hArelo indra, jyAM indra ja nathI pachI kyAM rahI jIta ke hAra sarva kAMI brahmamaya ja che. pachI te Indriya hoya, tenA viSaya hoya ke Indriya dvArA viSayono samAgama karanAruM mana hoya! | vedAnta kahe che ke Indriyo jene pakaDe che te brahma che. mana jeno vicAra kare che te paNa brahma ja che ane buddhi jeno nirNaya le che te paNa brahmasvarUpa ja che. tethI mana, buddhi ke indriyane jagatathI pAchAM vALavAno prazna ja nathI. te jyAM jAya tyAM javA do, aMte sarva nAma ane AkAra te anAmI ane nirAkAra parabrahmanAM ja che, tevuM vicAro to jyAM jyAM mana, tenI sAhelI jevI Indriya sAthe jo tyAM ja samAdhistha thaI jaze. Ama, yoga kahe che Indriyone gatathI pAchI bolAvo athata rivarsa DrAIviMga karo, jyAre vedAnta kahe che. AgaLapAchaLa kyAMya doDavAnI jarUra
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ (47) nathI. breka mAro, jyAM cho tyAM ja thobhI jAva! ciMtana karo, viveka karo. padArtha eTale zuM? nAma ane AkAra aMte AvyA kyAMthI? je te sAcAM nathI to teno bhaya nathI ane je te bIjAne AdhAre che to adhiSThAna che koNa? tevA vicAramAM cittanI, IndriyonI gheDano aMta AvI jaze. dareka indriya tenA AhAra prati doDe che. kharekhara to eka eka Iyine viziSTa AhAra che. AMkhano AhAra rUpa che, nAkano AhAra gaMdha che, tvacAno AhAra sparza che. jihavAno AhAra svAda che ane zrotrano AhAra zabda che. indriyano AhAra jagatamAM che, tethI Indriya bahirmukhI thaI AhAra prati doDe che. tethI ja yogazAsA temanI doDanI dizA ja mAtra badale che, paNa doDa cAlu rAkhe che. AhArathI viruddha dizAmAM doDavuM te prati-AhAra ke pratyAhAra che. Ama AhAra ane pratyAhAra bannemAM yiA, che doDa che. jyAre vedAMta kahe che ke kriyA mAtra baMdha karo, doDa ja thobhAvI do..je AhAranI dizAmAM doDato nathI tene kadI pAchA paNa vaLavuM paDatuM nathI, viveka dvArA samajo ke IndriyonA saMparkathI, saMsparzathI je bhoga ke sukha prApta thAya che, te du:khanI yoni che. bhoga kSaNika che, Indriyone haNanArA che tevuM mAnI jJAnI to IndriyonA viSayomAM ramaNa karavA prayatna ja karatA nathI tethI temane aMtarmukhI ke indriyonA nirodharUpa pratyAhAranI jarUra ja jaNAtI nathI. bhagavadgItAmAM adhyAya panA zloka 22mAM kahyuM che ke..... ye hi saMsparzajA bhogA duHkhayonaya eva te| AdyantavantaH kaunteya na teSu ramate budhH||5-22|| kema ke Indriyo ane viSayonA saMbaMdhathI utpanna thanArA je bhogo che (sukha che) te du:khanA kAraNarUpa (du:khanI yonirUpa) ja Adi ane aMtavALA che. (mATe) he arjuna, vivekI puruSa te (viSayomAM) ramaNa karato nathI." have vedAntamAM pratyAhAranA saMdarbhamAM bhagavAna zaMkarAcAryajIe ApelA artha para ciMtana karIe. viSayeSvAtmatAM draSTavA manasazciti mjjnm| pratyAhAra: sa vijJeyo'bhyasanIyo mumukSubhiH // 121 //
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ (448) viSayeSu AtmatAm dRSTavA=(zabdAdi) viSayomAM AtmAnuM anusaMdhAna karIne; (arthAt viSaya AtmA ja che tema samajIne) manasa: citimagnanaC=manane caitanyarUpI (brahmamAM) DubADI devuM sa: pratyAhAra:... ...=te ja pratyAhAra che, sa: mumukSumi: vizeSa: abhyasanIya:-je mumukSuoe jANavo ane abhyAsa karavo joIe. "manasa: nitimamnanam" manane caitanyasAgaramAM DubADI devuM te ja pratyAhAra che. eTale zuM caitanyasAgara bIje che ane manane tyAM ja pravAsa mATe laI javuM? nA, nA! jyAM mana che tyAM brahmadarzana karavuM, eTaluM ja nahIM paNa manane brahmathI abhinna samajAvuM. te ja pratyAhAra che. manane brahma kai rIte samajI zakAya ? jJAnanI alaukika, adbhuta dRSTimAM brahmamAtra hRdayanI guphAmAM ja che ane bahAra nathI tevuM nathI. aMtaryAmI eTale bahAra na jaI zake tevo to nathI ja. e to badhe ja che. sarvavyApta che, sarva sthaLe che. deza, kALa ane vastunI sImA tene sparza karI zake tema nathI. brahma to dazyamAM-adazyamAM, vyakta ke avyaktamAM, dRzya ke jJeyamAM, pratyakSa ke parokSamAM, kArya ke kAraNamAM-sarvamAM, sarvasamaye, sarvasthaLe mojUda che. eno artha e ja che ke mana jyAM jAya che, tyAM brahma ja che. mananA saMlpa-vikalpamAM paNa brahma ja che. eTaluM ja nahIM paNa mananI gati ane sthiti paNa brahmane ja AbhArI che ane te paNa brahmasvarUpa ja che. caitanya amuka sthaLe nathI tevA vicAra mATe paNa manane caitanyasvarUpa brahmanI jarUra paDe che. teno artha e ja ke manane kyAMyathI pAchuM bolAvavAnI jarUra nathI. mana jyAM jAya; jene sparza kare; temAM brahmadRSTi karavI ja anivArya che. kAraNa ke caitanyathI bhinna kaMI ja nathI ane hoI zake paNa nahIM. nirAkAra che mATe ja sAkAranuM astitva che. AkAza nirAkAra che mATe ja graho sAkAra thaI temAM pharI zake che. graho, upagraho, sUrya ke tArAo, nakSatro, dhUmaketu ke samagra AkAzagaMgA satata vihAramAM che, kAraNa 'spesa'--AkAza kadI vihAra karatuM nathI, paNa sau sAkArane avakAza Ape che vihAra mATe, paribhramaNa mATe. Ama, nirAkAra AkAza ja sAkArano AdhAra che. sAkAra kadI nirAkArathI bhinna thaI zake nahIM. paDado kdI citrathI dUra
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ jai zake nahi. paDado che mATe ja citro dekhAya che. paDado sthira che mATe ja citromAM halanacalana zakya che. paDado kyAMya jato nathI, mATe ja citromAM, nAma ane AkAramAM AvA dekhAya che. jyAM sudhI calacitra dekhAya che, tyAM sudhI paDado dekhAto nathI, tema ja jyAM sudhI viSayanA AkAro dekhAze tyAM sudhI adhiSThAna brahma dekhAze nahIM. mATe ja kahyuM che ke "viSayeSu AtmatAM davA" viSayomAM AtmAnuM anusaMdhAna karavuM ane manane caitanyabrahmamAM DubADI devuM. viSayomAM brahmabhAva karIne samajavuM ke jema paDadA vinA citra nathI; dorI vinA sarpa nathI; tema paramAtmA vinA padArtha hoI zake ja nahIM. eTaluM ja nahIM paNa padArtha te paramAtmA ja che. viSayone AliMgana karanAra citta ane viSaya sau caitanyasvarUpa ja che. tethI ja to narasiMha mahetAe gAyuM ke "citta caitanya vilAsa hUpa che brahma laTakAM kare brahma pAse" cittamAM vAsanArUpI maLa nirmULa thatAM je bace che te caitanya ja che. ane chatAM caitanya pote caitanyanI zodha calAvI rahyuM che! jyAre dorImAM sarpa dekhAya che tyAre tyAM dorI nathI tevuM nathI ja. are! dorI ja sarpa rUpe bhAse che. tevI rIte padArthanuM darzana thatAM paramAtmA adAya thato nathI ja, tuM paramAtmA ja padArthape bhAse che. ciMtana dvArA padArthanAM nAma ane AkArane dUra karavAnI kaLA hastagata karavI jarUrI che. to pachI kyAM rahyo AkAra? ke che jyAM koI nAma? badhe ja mAtra caitanya-caitanya ane caitanya! rUpamAM. arUpa brahma gandhamAM..che agadha brahma zabdamAM che mauna bahma sparzamAM aspRzya brahma svAdamAM...asvAda brahma saMkalpa-vikalpamAM...che sAkSI brahma rasamAM..nIrasa che brahma vicAramAM...avicAra brahma vacanomAM anirvacanIya che brahma AvI mananI daSTimAM, mana ja rahetuM nathI. jyAM jyAM najara pahoMce, jyAM jyAM mana virAma le tyAM tyAM anAdi ane anaMta caitanyano sAgara ja jaNAya che! ane caitanya caitanya karatAM, citta...caitanyamAM ekAkAra thaI
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ (450) jAya che. akhaMDa chuM, anaMta chuM, advaita chuM, avicAra chuM abheda chuM; tevI koI vRtti paNa bacatI nathI. kAraNa ke aneka vastu eka thaI jAya che. Ama "vastunA svagata, svajAtIya ane vijAtIya jevA bheda maTI jAya che ane vastumAM brahmabhAva thAya che arthAt mana mATe dazya vastu ja rahetI nathI, to mana draSTA kevuM? ane badhe brahmadarzanathI, caitanyasAgaramAM paDI citta paNa brahmabhAva anubhave che. mananI AvI sthitine ja vedAntamAM pratyAhAra kahe che. mana caitanyasAgaramAM DUbe che, tare che; chatAM te caitanyathI abhinna ja che jevI rIte sAgaranI aMdara baraphanA parvato uttara dhruva tarapha taratA dekhAya che teno moTo bhAga dariyAmAM DUbelo hoya che ane thoDo bhAga tarato hoya che. chatAM DUbelo ane tarato tamAma parvata barapha to che ja temAM koI zaMkA nathI. paNa tatvadaSTithI to te sAgarathI bhinna nathI. kAraNa ke aMte to badhuM jaLasvarUpa ja che. bhale pachI sAgara hoya ke vAdaLa hoya, phINa hoya ke mojAM, motI hoya ke mAchalI hoya, taraMgonI anekatA hoya ke sAgaranI ekatA hoya, varALanI sUkSmatA hoya ke baraphanI ghanatA hoya, paNa svarUpe to sau jaLa ja che. dariyAvakI lahara dariyAva hai jI dariyAva aura laharameM bhinna koya. uThe to nIra hai, baiThe to nIra hai kaho jo dusarA kisa taraha hoya.... usIkA phera ke nAma lahara dharA laharake kahe kyAM nIra khoya..." -kabIra baraphano parvata DUbe ke tare te pANI ja che. te ja rIte citta ke mana caitanyasAgaramAM DUbe ke tare te caitanyasvarUpa ja che tevI samaja jyAre Ave che, tevo niSkarSa jayAre pakaDAya che, tevI niSThA jayAre jJAnamAM pedA thAya che tyAre bhedadarzIi mana tyAM rahetuM nathI. citta ke mana to caitanya upara Aropa che, caitanyamAM citta kalpita che. ane jyAre kalpita kalpanA ane Aropa, adhiSThAna caitanyamAM DUbI jAya che tyAre bheda samApta thAya che. ane bheda na rahetAM Indriya ke mana pote ja nathI to, jagata ja nathI - to te jAya kyAM? AvI abheda mananI sthiti ja pratyAhAra che.
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ (51) AtmaciMtana dvArA je pratyAhAra janme che temAMthI mAtra eka ja sUra nIkaLe che, mAtra eka ja saMketa sAMpaDe che. te che abheda..abheda..ane abheda, vicAra dvArA ja bheda naSTa thAya che ane abheda prApta thAya che. ane te ja pratyAhAra che; advitanI abhaya daSTimAM. "tamAre ne hamAre nA kazo saMbaMdha che mULa, maLyA vacce paDayA chUTA nadInA kASThasama pUre! ramA kaMI dina bhale bhegA; badhI e sthaLanI lIlA; paLyA paMthe vividha toye; badhA che brahmanA cIlA! barapha TukaDo vahyo jaLamAM; janArAne judo bhAse, kaThaNa mRdu bheda daSTimAM, vicAre bhinnatA nAse!" -zrI raMgaavadhUta dhAraNA nididhyAsananA saMdarbhamAM cAlatI vicAraNAmAM mukhyatve judI judI rIte brahmabhAva karavAnuM varNana che. pratyAhAramAM dareka vastumAM brahmAbhAvanI vAta vicArAI gaI che. tethI brahma bhedarahita che tevuM ciMtana thayuM. paNa brahma, dezakALa ane vastuthI aparicchinna che. te mATe haju deza ane kALamAM paNa brahmabhAva karavAmAM Ave to ja deza, kALa ane vastuno bAdha thaI zake te hetuthI ahIM dezamAM brahmabhAva karI dhAraNA samajAvI che. ane pachI kALamAM brahmabhAvanA karI dhyAna samajavAmAM Avaze. yogadarzana mujaba dhAraNA: pAtaMjala yogadarzana mujaba aSTAMgayoga sUcavelo che. jemAM (1) yama (2) niyama (3) Asana (4) prANAyAma (5) pratyAhAra (6) dhAraNA (7) dhyAna (8) samAdhi evAM ATha aMgo che. jemAM prathama pAMcane bahiraMga sAdhana kahe che. te maMda adhikArI mATe che, tema sUcaveluM che. jyAre aMtima traNa aMgo dhAraNA, dhyAna ane samAdhi e aMtaraMga sAdhana che. je sarva adhikArI mATe sAdhAraNa che. tethI temano AraMbha navA pAdamAM arthAt 'vibhUtipAda'mAM karavAmAM Avelo che. dhAraNA, dhyAna ane samAdhi e traNeno ekabIjA sAthe kAraNa ane kAryano saMbaMdha che.
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ (52) tethI dhAraNAnI, dhyAna ane samAdhinI pUrve apekSA rAkhavAmAM Ave che. te ja hetuthI yogadarzanamAM prathama dhAraNA samajAvelI che. pAtaMjala yogadarzanamAM vibhUtipAdanA prathama sUtramAM dhAraNAnuM svarUpa nIce mujaba che. - rAvandrita thaRUTIBIL sUtrArtha cittanI [beya dezamAM sthiti (te) dhAraNA (che). yogazAsa mujaba dhAraNAno artha je dezamAM dhyeyanuM ciMtana karavAnuM che, te dhyAnanA AdhArabhUta dezarUpa viSayamAM cittane sthApana karavuM athavA ekAgra karavuM te. TUMkamAM, beya vastu ke beyanuM sthaLa hoya tyAM cittane ekAgra karI sthita karavuM te ja dezabadha kahevAya che ane te ja dhAraNA che. deza athati sthaLa ke gyA, jyAM cittane ekAgra karavAnuM che. yogamAM deza be prakAranA che: (1) bAhya deza (2) AtyaMtara deza. (1) bAhya deza: bahAranA padArtho ke jenA vize cittane sthira karavuM ane dhAraNA karavI. jemAM mukhya nIce mujabanA padArtho che: (1) sUrya (2) caMdra (3) maNi (4) vidyuta (5) zukano tAro (6) zAligrAma Adi devo (7) saguNa Izvara svarUpa (8) sadgara vagere asaMkhya padArtho grahaNa karI zakAya. (2) AtyaMtara deza: aMdaranA padArtho jenA vize citta sthita karI dhAraNA karI zakAya te. jemAM (1) paMcamahAbhUta je zarIramAM che (2) samacakra (3) 5gha (4 nAsikA (5) jihuvA (6) tathA vizeSa phaLa ApanArAM suSumaNA nADInAM cako upara paNa dhAraNA thaI zake. jemAM mukhya nIce mujaba che. AdhAracaka, svAdhiSThAnacakra, maNipura caka, anAhatacaka, vizuddhacakra, AjJAcakra, ajarAmaracaka dhAraNA karavA mATe bIjA deza nIce mujaba jaNAvavAmAM Ave che. (1)nAbhi (2)hRdaya (3)uram (4)kaMTha (5)jivAjha (6)nAsikAgra (7)netra bhUmadhya (8)mUdha dhAraNA mATe je deza che tenA AdhyAtmika, Adhibhautika ane Adhidaivika ema traNa vibhAgo paNa jovA maLe che. chatAM sthaLa to upara je bAhya ane AtyaMtara dezamAM gaNAvyAM tevAM ja hoya che.
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ (53) dhAraNAno adhikArI dhAraNA ekAgra cittavALAthI ja zakya bane che. jenuM citta kSipta, maDha ke vikSima che tene dhAraNAnI siddhi thatI nathI. dhAraNAnuM phaLa dhAraNAnA abhyAsathI dhyAnamAM yogyatA Ave che ane judA judA dhyeyamAM dhAraNA karavAthI judAM judAM phaLa maLe che. vedAntamAM dhArANA je dezamAM dhAraNA karavAnI vAta yogamAM che te vedAntamAM nathI. vedAnanI daSTimAM to deza ja eka kalpanA, miTha che. deza sApekSa che, deza manano khyAla che, "kaoNnsepTa che manano, je mana ja astitvamAM nathI. Ama jotAM dezanI je vAta yogamAM che te dezanuM adhiSThAna che te ja brahma che ane te ja satya che. bAkI deza, kALa, vastu to Aropita che. ane Aropa para dhAraNA karavAnI vAta vedAnamAM nathI. brahma kyAM nathI? te to sarva dezamAM che. jayAM jayAM mana pahoMcI zake tyAM tyAM brahma che. ane jyAM mananI pahoMca nathI tyAM paNa brahmathI atirikta kaMI ja nathI. tethI jyAM mana jAya ane brAhmadarzana karI zake, jyAM te sthita thaI zake tevI mananI sthiratA ja zreSTha dhAraNA che. Ama jotAM vedAntanI dhAraNA koI viziSTa sthaLe nathI. teno koI khAsa deza ke vastu nathI, tethI ja ahIM dhAraNAne navA raSTikoNa sAthe samajAvI yatra yatra mano yAti brahmaNastatra darzanAt / manaso dhAraNaM caiva dhAraNA sA parA mtaa||122|| ra... ane yatra yatra mana: yati tatra tatra jayAM jayAM mana jAya tyAM tyAM brahmA: nAtabrahmanAM darzana karavAthI manasa: catuM gALamumananI je sthiratA (che) ke mananuM dhAraNa thavuM) sA prava ghAraNa a matAjo ja dhAraNA zreSTha mAnelI che.
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ (54) yogamAM vibhinna cako ane zarIranAM vividha sthAno jevAM ke nAsikAgra, jivA, netra, bhUmadhya ane kaThAdi vagere dhAraNA mATenA yogya deza che tema kahyuM che. jayAre vedanamAM spaSTa ja che ke "huM zarIra nathI ke zarIra mAruM nathI" to pachI zarIranAM cako mArAM kaI rIte hoI zake? jayAM mULa nathI tyAM zAkhA kevI? Ama jo zarIranAM cakro kalpita che to kalpita vastu para dhAraNA kevI? ane tethI maLe paNa zuM? nAsikAgra upara ke cako para dhAraNA karavAnI vAta dehanA abhimAna ane zarIranA tAdAtmamAMthI ja janmelI che. je zarIra Aropa che, adhyAsa che, bhrAMti che, tenAM cako para dhAraNA kevI? bhrAMti upara dhAraNA karavAthI dhyAna zenuM thaze! bhrAMtinuM ja. ane maLaze zuM? AropanI dhAraNA ke dhyAnathI, adhiSThAna kadI hAtha na Ave. bhinna bhinna sthaLe ke dezamAM dhAraNA karavAnI vAta to sasalAnAM zIMgaDAM para dhAraNA karavA jevI vAta che. je brahmathI ke AtmAthI ajJAta che tenI ja AvI vAta che. brahma ke AtmA koI viziSTa sthaLe nathI ke tenA para dhAraNA thaI zake! ane je kharekhara astitvamAM nathI tenA para dhArANA kevI? ajJAta vastu para dhAraNA thaI zake nahIM ane je jJAta ja che tenI dhAraNAno artha ja nathI. je AtmA jJAta ja che, to te prApta ja che. ane te sarvavyApta che. mATe jyAM jyAM mana jAya tyAM tyAM manane javA devuM ane brahmadarzana karanAruM mana, ApoApa ja brahmastha thaI jaze. kAraNa ke nahIM hoya tyAM rUpa, raMga, gaMdha, sparza ke zabda. nahIM hoya tyAM AkAra ke nAma. nahIM hoya tyAM guNa ke doSa. pachI mananA vihArano pradeza ja nahIM bace. tethI mana vinA prayatna sthira thaI jaze. ekAgra thaI jaze. je brahmadarzananI kaLA hastagata thaze to! AvI mananI sthiratA ja vedAntamAM dhAraNA kahevAya che. te mAtra ekatvanAM, abhedanA, alitanAM darzanathI prApta thAya che. AtmajJAnamAM je dhAraNAnI vAta karI che. tethI spaSTa thAya che ke deza jevI koI vastu ja nathI; jyAre badhe ja brahmadarzana thAya to kyAM rahI bhinnatA pradezanI? dezanI? sthaLanI? je dezanA bheda nathI to kyAM rahyuM koI paNa prakAranuM aMtara! aMtara maM to be sthULa padArtho vacce
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ (55) hoya; kAM to alaga alaga deza vacce hoya. pratyAhAranA saMdarbhamAM vicAreluM ke dareka vastu brahma che tethI be padArtho paNa nathI ane temanI vacce aMtara paNa nathI. ane dhAraNAnA saMdarbhamAM ApaNe vicAryuM ke dareka dezamAM brahma ja che. brahmathI bhinna koI deza nathI. tethI aneka deza jevuM paNa nathI ane temanI vacce aMtara paNa nathI. tethI spaSTa thAya che ke je be vastu vacce dezanuM aMtara nathI to kALanuM aMtara paNa hoI zake ja nahIM. paNa jyAM sudhI dehanuM tAdAtma tUTaze nahIM, zarIranuM abhimAna naSTa nahi thAya tyAM sudhI A vAta samajAze nahIM. je potAne deha ane sAkAra mAne che te brahmane azarIrI ke nirAkAra svIkArI zakaze nahIM. zarIra dvArA pote eka sthaLe che mATe paramAtmA bIjA sthaLe che evI bhrAMtimAMthI ja dezamAM dhAraNA karavAnI vAta pedA thaI che. AtmAnA jJAnamAM ane "sva" svarUpanA bhAnamAM jyAM jyAM mana che tyAM tyAM "svasvarUpa ja che. ane svarUpamAM sau samAdhistha ja che! A to ISTi che ArUDhanI, sthitaprajJanI. ArakSa ke navo sAdhaka AvI dazAno, svarUpamAM mananI sthiratAno abhyAsa kare che, je siddhanAM lakSaNa che te sAdhakanAM sAdhana che. tethI svarUpamAM mananI sthiratArUpI dhAraNA karavA sAdhake nitya niraMtara, sarva dezamAM, brahmadarzana karavAno abhyAsa karavo joIe. tAtparya: tattvajJAnamAM dhAraNA mATe koI sthAna ke deza nizcita nathI. koI paNa AkAra ke nAmamAM brahmabhAva thaI zake che. kAraNa sarvanAma ane AkAra aMte nirAkAra ane anAmInAM che. brahmabhAva eTale jaDamUrtimAM amUrta cetanane jovAno prayatna vyaktamAM avyaktano ane dayamAM adazyano bhAva lAvI dhAraNA karavAno prayatna karavo. bhaktimAM tevI ja dhAraNA samajAvelI che. mATe ja liMgamAM ziva ane zAlIgrAmamAM viSNunI bhAvanA karavA kahyuM che. paNa ahIM nididhyAsananA saMdarbhamAM to dezamAM brahmabhAva karI cittanI sthiratA karavI te ja dhAraNA che.
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ (56) dhyAna koI paNa vyakti kadI bedhyAna hotI nathI. koI ne koI sthaLe to tenuM dhyAna hoya che ja. arthAta tenA cittanI ekAgratA tene jemAM rasa, abhiruci, Asakti ke rAga hoya temAM hoya che. eka ja samaye vyakti eka ja vastumAM dhyAna ApI zake che. chatAM dhyAnamAM ghaNI vAra viSaya, beya ke vastu badalAya che. arthAt mana dhyeya vastune choDI bIje jAya che ane dhyAtA prayatnathI puna: tene dhyeya vastumAM joDe che. manano svabhAva ja che ke te lAMbo samaya eka vastumAM ke padArthamAM rahetuM nathI. viSayAMtara thayA ja kare che. vijJAna jene lakSyaezana opha eTenzana' kahe che tene ja zAstromAM mananI caMcaLatA hI che. vyavahAramAM dhyAna viSayanA saMdarbhamAM samajavAmAM Ave che. jyAre vedAntamAM manamAM koI paNa viSaya na praveze tene dhyAna kahe che, yogazAstramAM mana ke cittanI ekAgratAne dhyAna kahe che. Ama, saMdarbha badalAtAM dhyAnanA artho paNa badalAI jAya prathama ApaNe yogazAstranA saMdarbhamAM dhyAnano artha samajavA prayatna karIe. pAtaMjala yogadarzananA 'vibhUtipAdImAM bIjA sUtramAM dhyAna nIce mujaba samajAveluM tatra pratyayaikatAnatA dhyaanm||2|| sUtrArtha dhANanA dezamAM beyaviSayaka prayatnathI je ekatAnatA te dhyAna tatradhAraNAnA dezamAM pratyavidAnatA eTale beya vastune AlaMbana karanAra je vRtti che tenI ekAgratA. bAna:dhAraNAnA viSayane AlaMbana karI rahelI cittavRttiono je ekadhAro pravAha che te dhyAna che. arthAtu ema kahI zakAya, ke dhyeya viSayamAM aMtarAyasahita ekAkAravRttino pravAha dhyAna che arthAta cittanI vRttiono pravAha tailadhArAvatuM hoto nathI paNa vacce vacce viccheda vALo arthAtu zaMkara bhagavAna para abhiSeka thAya che tevo hoya che. vRttiviccheda samApta thAya ane tailadhArAvatuM pravAha cAle tyAre tene samAdhi kahevAya che. vedAntamAM dhyAna vedAntAmAM dhyAnayoga be saMdarbhamAM samajAya che. (1) aMta:karaNanI zuddhirUpe (2) nididhyAsanarUpe bhagavadgItAnA adhyAya chane dhyAnayoga athavA AtmasaMyamayoga kahe che.
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ (57) temAM bloka 12mAM spaSTa ullekha che ke dhyAnayoga aMta:karaNanI zuddhi arthe che. "virayAne yujyAtmivila" "ta) Asana upara besIne aMta:karaNanI zuddhi mATe yogano abhyAsa kare." A ja zlokanI prathama paMktimAM kahyuM che ke manane ekAgra karI, citta ane indriyonI kriyAone rokIne pachI aMta:karaNanI zuddhi mATe prayatna karavo. tethI spaSTa thAya che ke dhyAna eka prakAranI zuddhi mATe che. zuddhi eTale zuM? zarIranI zuddhi to snAnAdithI zakya che. paNa cittanI zuddhi karatAM pUrve tenI azuddhi zene lIdhe che te jANavuM Avazyaka che. citta zuddha svarUpe to caitanya ja che. paNa temAM viSayonI vAsanA pravezI che tethI ja azuddha che. ane je citta ke mananI zuddhi karavI hoya to manane viSayarahita karavuM joIe. manamAM je viSaya ja nahIM rahe to tenI vAsanAno prazna ja raheto nathI. tethI manane viSayarahita karavuM te ja manane zuddha karavuM e che. ane tevI zuddhi mATe ja dhyAna anivArya che. tethI ja kahyuM che ke "thana nirviSaya manaH" manamAM viSayo ja na Ave te dhyAna che. A prakAranuM vedAntanuM dhyAna samAdhAnarUpa dhyAna che. bIjI daSTie vicArIe to spaSTa che ke ekAtmAnA ciMtanathI manano nAza thAya che. "mArA zuddha svarUpamAM mana nathI to vikSepa kyAMthI hoya?" -zrI nathurAma zarmA AvI vAta ciMtanathI viveka dvArA jo buddhigamya thaI jAya to spaSTa thaI jAya che. mArA "sva"svarUpamAM mana nathI to... ekAgra karuM kone ?. mana nathI to vRtti nathI.... vRtti ja nathI...to nirodha kono? mana ane vRtti nathI to... vikSepa kyAM? vikSepa nathI to dhyAna kyAM? Ama, je dvitIya prakAranuM dhyAna vedAntAmAM kahevAya te nididhyAsana prakAranuM che jemAM na to beya viSayanI mahattA che ke na vRttinI agatya che. paNa te bannenA sAkSInI vizeSatA che. saunA adhiSThAnanI anivAryatA che. A nididhyAsana prakAranuM dhyAna eTale ja vijAtIya vRtiono tiraskAra
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ (458) ane sajAtIya vRttiono sahaja, svAbhAvika, satata, niraMtara, akhaMDa, asmalita, prayatna rAhityavALo, teladhArAvat pravAha ane te ja dhyAna ahIM abhipreta che. brahmaivAsmIti savRtyA nirAlambatayA sthitiH| dhyAnazabdena vikhyAtA paramAnandadAyinI // 123 // vRha gva (garama) mahni rUti = huM brahma ja chuM e savruttithI je nipAnakhvatiya sat nRtya =nirAlaMba sthiti che, paramAnandavAyinI sthiti te parama AnaMda ApanArI sthiti che, dhyAna blena vicAtA te ja dhyAna zabdathI oLakhAya che. dravismi" "huM brahma ja chuM" tevI brahmAkAra vRttithI ciMtana thAya kyAre? jyAre yogya zravaNa karyuM hoya tyAre. zravANa kevI rIte thAya? saMcaca zrava kuryAta" samyapha nyAsa arthAt tyAga karyA pachI ja zravaNamAM citta coMTI zake. Aja kAla zravaNano to atireka thaI gayo che paNa te zravaNa bhoga sAthenuM che, bhogamaya che, kAryamaya zravaNa che! zravaNa karatAM karatAM lIlavA pholAya, sveTara gUMthAya, rotAM chokarAMne dUdha pivaDAvAya, AvuM badhuM DIMDavANuM kathAomAM cAlyA ja kare che. ane keTalAMkanuM zravaNa hatAzApreraka che! gharanA dhamapachADA ane kakaLATa karatAM kathA sArI! keTalAMkanI kathA bhayaprerita che. AvatA janma thaze zuM? pApathI kaI rIte chuTAya? Ama aneka saMjogo je zravaNa mATe prere che te zravaNa dhAraNA" (riTenzana) vinAnuM che. ane je zravANa bhogavilAsa sAthe thAya che, tyAga vinA saMbhaLAya che te zravaNa to saMta akhAjI kahe che tevuM che. kathA sUNI sUNI TyA kAna toya na AvyuM brahmajJAna.... UMDo kUvo ne phATI bokha zIkhyuM, sAMbhaLyuM sarve phoka! kahyuM kaMI ne sAMbhaLyuM kazuM jyama AMkhanuM kAjaLa gAle ghasyuM."vagere. zrI narasiMha mahetAe gAyuM ke "aMte to hemanuM hema hoye!" ane zrotAoe zravaNa karyuM... - "aMte to emanuM ema hoye" je zravaNa thayA pachI ciMtana thatuM nathI te zravaNa vAMjhaNuM che, kAraNa
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ (459) ke ciMtana vinAnA zravaNanI phaLazruti koI nathI. to zravaNa karavuM kevI rIte? sAcA mumukSu thaI, tyAga dvArA, pratikiyArahita zravaNa thAya to tevuM zravaNa dhyAna kahevAya che. ApaNe pratikyiA vinA sAMbhaLI zakatA nathI tethI dhyAnastha paNa thaI zakatA nathI. (To Listen to anything Without recation is nothing but contemplation) walde all rum 4134 2012 que zravaNa thavuM jarUrI che. pachI je zravaNanI sacoTa dhAraNA thaI hoya tenA upara manana Avazyaka che. jenA upara manana thayuM hoya tenuM ja nididhyAsana zakya bane che. je koIe zravaNa ja na karyuM hoya ane je te nididhyAsanano ke dhyAnano prayatna karaze to tene sariyAma niSphaLatA ja hAtha lAgaze temAM zaMkA nathI. " hevA"i "tethI huM brahma chuM" tevI vRttithI jyAre ciMtana karavAno prayatna thAya tyAre satata jAgRti rAkhIne vijAtIya vRttipravAhane tiraskAravo ane sajAtIya vRttipravAhane prayatna vinA nadI jema vahevA devo. huM brahma chuM' arthAt aMtarAtmAthI abhinna chuM. tethI ja sthULa, sUkSma ane kAraNa dehano prakAzaka chuM. mATe ja huM sAkSI ke kaSTA kahevAuM chuM. svapna, jAgrata, supumi mArAM dazya che. tethI huM koI avasthA nathI. paNa avasthAtrayano sAkSI chuM. mAre lIdhe ja traNa avasthAmAM parivartana thAya che. chatAM huM parivartanarahita chuM. te ja kAraNathI phUTastha kahevAuM chuM. rUpAMtara pAmanAra dazya-prapaMcanuM kAraNa paMcamahAbhUta che. te nyAye sarva kAMI paMcamahAbhUta ja che. paMcamahAbhUta mAyAthI utpanna thayAM che. tethI te mAyAthI abhinna che. mAyA tenA adhiSThAnathI judI nathI. te adhiSThAna brahma che ane huM brahmAthI abhinna chuM.
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ (460) tethI huM ja sarvanuM adhiSThAna chuM. jIvanuM gatanuM ane IzvaranuM adhiSThAna paNa huM ja chuM. Izvararacita gata mithyA che tethI brahmajJAnamAM vidana nathI. jIvaracita ra anirvacanIya che, bhrAMti che. mATe ja jJAnamAM virodhI nathI. tinA bheda upAdhinA che. huM nirupAtika brahma chuM. nathI vyaSTi ke samaSTinI upAdhi mAre; nathI Adhi brahmAMDanI nathI vyAdhi piMDanI huM to jIva, jagata, IzvaranuM adhiSThAna chuM mATe ja asaMga vAsanAmukta AtmA chuM. huM asaMga AtmA chuM mATe ja mArA sthULa zarIramAM rahelA AtmAne sAmavede kahyuM... te brahma tuM che, "tatvamasi mArA sUkSma zarIranI aMdaranA AtmAne atharvavede kahyuM... "A AtmA brahma che,"mayamAtmA " mArA kAraNazarIranI aMdara rahelA AtmAne zvede kahyuM, jJAna ja brahma che" "prajJA vra" AthI mAro aphara nirNaya che huM brahma ja chuM. tethI ja kahuM chuM ke 'mahaM hAWi 'huM brahma chuM ane "brahma ja huM chuM tethI ja huM azAnA nathI; parama zAnta svarUpa chuM IcchArahita chuM. tethI nityatama huM nityatuma chuM. kAraNa ke
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ svarUpe huM AnaMda chuM. citte huM caitanya chuM. astitvamAM sat chuM. ane sat cit AnaMda svarUpe eka chuM. mATe 'huM' mane ja priya chuM. mAro AtmAja parama priya che. bIjo che ja nahIM to karuM prema kone? jagata mAruM vivarta che. mATe ja gata mujathI abhinna che. tethI mane ja 'sarva tviyaM brahma kahe che. je kaMI che te huM ja chuM. prAptithI mukta chuM. kaMI prApta karavAnuM zeSa nathI. mATe ja kahuM chuM ke (461) "jo pAnA thA so pA lInA aba nA pAnA nA khonA hai nA jAnA hai nA AnA hai; nA jInA hai nA maranA hai" basa Apa hi meM rama rahanA hai; Ana paDe so sahanA hai huM pUrNa chuM. mArAmAM, mArA dvArA ! tethI nathI mAre koI kartavya. nathI mAre kaMI prApta karavAnuM nathI mAre kaMI kArya karavAnuM mATe ja huM brahmasvarUpe pU. raMga avadhUta "kuranA thA so kara lInA; aba nA karanA nA bharanA hai basa Apa hI hAsya banA phira karyo; karanIkA boja uThAnA hai nA dhyAnA hai nA gAnA hai basa dhyeya mahiM mila jAnA hai tanamaMdara Atamadeva banA, nA pUjanA hai, pUvAnA hai" -pU. raMga avadhUta
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ (462) AtmarUpe kevo kRtArtha chuM! jyakakya huM dhanya huM, je kaMI che, te sarve mujamAM che. jaDamAM huM sat rUpe chuM. ajJAnImAM huM sat ane cit rUpe chuM zAnImAM sata, cit ane AnaMdasvarUpe huM. ne chatAM jJAnI-ajJAnInI upAdhithI mukta huM, nitya mukta chuM. badhAM mArAM che paNa.. huM koIno nathI tevo asaMga AtmasvarUpa huM basa.. huM ja chuM. mAtra... am...aram... astitva. huM sa, cit.. AnaMda... A ja che dhyAnano bIjo prakAra. jemAM vijAtIya vRttino tiraskAra che ane sajAtIya vRttipravAhano arthAtu akhaMDAkAra vRttino ke brahmAkAravRttino sahaja pravAha che. Ane ja nididhyAsana kahevAya che. AvI vRttinA Avartana dvArA nididhyAsana thAya che tyAre ane je sthiti anubhavAya che te ja " nitatvatiya sthiti che. ane te ja "pamAnandavAsinI" parama AnaMda ApanArI kahevAya che. ane AvI sthitine ja ahIM dhyAna kahevAmAM Ave che. zana ane vikSati" A AnaMdamaya sthiti pachI nathI rahetA zabdo, nathI rahetuM zabdonA arthanuM ciMtana....bace che...mAtra AnaMda.. AnaMda!.AnaMda! mATe ja te pamAnanavayinI sthiti che.
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ huM brahma chuM tevI akhaMDAkAravRttithI ciMtana karatAM samajAyuM ke huM sat chuM. athatu hato, chuM ane rahevAno, arthAt traNe kALamAM huM chuM. koI kALe huM nahoto tevuM nathI. A bhAvane ja kALamAM bahAbhAvanA kahevAya che. dhyAna e kALamAM brahmabhAvanA che. AvI brahmAkAravRtti dvArA jyAre satata Avartana thAya che tyAre ati brahmAkAravRtti paNa zeSa rahetI nathI. anya | vRttione DubADI pote paNa caitanyasAgaramAM DUbI jAya che. ane ekano anAyAse ekAntamAM ekAkAra thaI jAya che. jevI rIte phaTakaDI kacarAne pANImAM DubADI pote paNa aMte nAmazeSa thaI jAya che. mATe ja kahyuM che ke brahmanuM dhyAna karato ane potAne brahmathI abhinna jANe che. sa yo ha vai tatparamaM brahmaveda brahmaiva bhavati" -muMka kRti "je koI te parabrahmane jANe che te parabrahma ja thaI jAya che." "huM bahma chuM' tevuM dhyAna karanAra bahA kaI rIte thAya? zrI raMga avadhUta saraLa bhASAmAM te samajAve che "kizoravayanI bALA nitadina mAta thavA talasAyA DhIMgalA DhIMgalI koDe ramatAM te mAtA thAya jevI jenI buddhi re tevA nara te thAya. kITa bhamarInuM dhyAna dhare che jAta vijAtIya eha bhayathI dhyAtAM bhamarI thAe kema khAlI jaze neha dhyAtA dhyeya nile jIva te to ziva thayA hariguNa gAtAM re harijana hari thayA nirguNa dhyAtAM re guNAtIta pote thayA." Adi zaMkarAcAryajI paNa e ja vAta samajAvatAM jaNAve che ke sati sakto naro yAti sadbhAvaM hyeknisstthyaa| kITako bhramaraM dhyAyanbhramaratvAya klpte||359|| -vi cUDAmaNi "eka niSThAthI haMmezA brahmanuM dhyAna karato mANasa brahmasvarUpa thAya che. jema kIDo bhamarInuM dhyAna karato bhamarI thAya che."
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ (44) evuM kahevAya che ke bhamarI pote jANatI nathI paNa anya iyaLane pakaDI lAve che. tenA upara mATIno lepa karI dara banAve che. ane eka nAnuM chidra te daramAM rAkhe che ke jethI te iyaLane potAnI suMDhathI Dakha mArI zake. paNa IyaLa bahAra na AvI zake. bicArI IyaLane bhamarIno Dakha paDe che ane tenI vedanAmAM te bhamarIne ja smare che. thoDI vAre bhamarI kyAMkathI pharI-carIne khorAka sAthe pAchI to Ave che, paNa dUrathI ja bhamarInA avAjathI iyaLane bhamarInuM smaraNa tAjuM thAya che. DakhanI vedanAthI iyaLa satata bhamarInuM ja smaraNa kare che, tenA avAjano paDagho tene saMbhaLAya che. Ama kahevAya che ke jyAre pelI IyaLa je anya jAtanI hoya te thoDA vakhatamAM temAMthI bhamarI ja janmIne bahAra Ave che. Ane "kITa-bhramara-nyAya' kahevAya che. tethI ja kahyuM che ke IyaLa jema bhamarInA dhyAnathI bhamarI thAya che tema jIva brahmanA dhyAnathI, ciMtanathI, mananathI, nididhyAsanathI brahma ja thAya che. arthAtu potAne brahma tarIke jANe che. A ja che camatkAra ciMtanano ke nididhyAsanano ke je dvArA praHca ra thAya che. Ama je ciMtana dvArA anyanI nahIM paNa "sva"svarUpanI prApti thAya che tene ja vedAntamAM dhyAna kahe che. svarUpa samajAya tyAre to sApanI kAMcaLI jema sarva kriyA, sarva karma, tamAma upAdhino tyAga thaI jAya che. jema aSTAvakra kahe che ke mata dhyAna kara kucha hRdaya meM sarvatra tyaja de dhyAna dvA AtmA sadA hai mukta , phira kyAM kare che dhyAna tUA. jaba dUsarA hai hI nahIM to sarvathA maunatva hai bholA sukhI ho zAnta ho, advaita hai ekatva hai - aSTAvakragItAno bhAvAnuvAda bholebAbA "je dase so to hai nAhIM, hai so kahA na jAI, bina dekhe paratIta na Avai kahe na ko patiyAnA, samajha hoya to zabda cInha, acaraja hoya ayAnA, koI dhyAvai nirAkArako, koI dhyAvai AkArA, yA vidhi Isa dono te nyArA ane jAnamahArA" - kabIra
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ (465) samAdhi nididhyAsananAM aMgonI carcA-vicAraNAmAM aMte ApaNe tenA aMtima aMga upara AvI pahoMcyA chIe te Izvarano alaukika anugraha che. teNe je bolAvyuM te bolAI gayuM. vANI nimitta banI, avyakta vicAranI abhivyakti karavA; vANI thAkI tyAre aMtaryAmInI alaukika preraNA dvArA manomaMthana karyuM. mana jyAM thaMbhI gayuM tyAM "a-manA" sthiti AvI. je koI nimitta banelA te koI "a-manA" sthitimAM na rahyA. na rahyo dehabhAva ane na rahI dhyAtA, dhyAna, dhyeyanI tripuTI; rahI tyAre saunI sAkSI samAdhi sthiti. samajAvavA mATe evuM kahyA vagara chUTako ja nathI. kAraNa ke vAcAtItano, vANInA mAdhyama dvArA, mAtra nirdeza karavAno sAhasapUrNa prayAsa thaI rahyo che. samAdhimAM nididhyAsananAM aMgonI samApti che. ane bIjAM aMgonuM gaMtavyasthAna paNa aMte samAdhi ja che. samAdhinI vicAraNAmAM prathama ApaNe yogazAstrano abhigama ane aMte vedAntano abhigama dhyAnamAM laI, te upara Apa saunA sAthamAM maMthana karavAno prayatna karIzuM. ApaNe sau dhyAna rAkhIe, satata jAgRtimAM rahIe, [kAraNa ke samAdhi behozI nathI, niraMtara jAgRti che.] ane vicArIe ke jema jema dehabhAva chUTato jaze tema tema svarUpamAM sthiti dRDha thatI jaze! yogazAstra mujaba samAdhi pAtaMjalayogadarzanamAM samAdhi vibhUtipAdamAM samajAvI che, te A pramANe che: tadevArtha mAtranirbhAsaM svarUpazUnyamiva samAdhiH // 3 // sUtrArtha: te (dhyAna) ja jyAre (sAkSImAM) dhyeya mAtrarUpe prakAzanAruM, svarUpathI rahita jevuM (thAya che) (te) samAdhi kahevAya che. samAdhino yogazAsa abhipreta artha "jyAre dhyAna, dhyeyarUpa arthanA AkArano ja sAkSIne nirbhAsa karAve che ane potAnA svarUpathI rahita hoya tevuM thAya che tyAre samAdhi kahevAya
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ (466) che." "svarUpathI rahita hoya tevuM thAya che" arthAt "huM amuka dhyeyanuM dhyAna karuM chuM" evI bhinna vRttino asta thAya che tyAre te dhyAna ja samAdhi kahevAya che. - jyAre dhyAnano paripAka thAya tyAre ja samAdhi thAya che. arthAt lAMbA samaya sudhI aMtarAyarahita dhyAnano satata abhyAsa thAya che tyAre dhyAnano paripAka thAya che ane tethI dhyAtA, dhyAna ane dhyeyanI tripuTImAMthI dhyAtA ane dhyAnano bhAva naSTaprAya thAya che, ane prakAza pAmanAruM dhyeya ja bace che. ane "huM amuka dhyeyanuM dhyAna dharuM chuM" "tethI huM dhyeyAkAra chuM" tevuM dhyAnanuM svarUpa rahetuM nathI. dhyAna e eka vRtti ke pratyaya che, te vRtti rahetI nathI; tethI ja sUtramAM kahyuM che ke "svarUpazUnyamitra samAdhi:' eTale potAnI vRtti ke pratyayarUpa svarUpathI zUnyavat thayeluM dhyAna samAdhi che. bIjA zabdomAM evuM kahevAya ke (1) dhyeyavastunuM bhAna hoya che ane (2) dhyAnanI vRtti ke pratyaya "huM dhyeyanuM dhyAna karuM chuM huM dhyeyAkAra chuM" tenuM bhAna paNa hoya che. ema dhyAtA be-bhAnathI abhijJa hoya che. jyAre AvA satata abhyAsathI dhyeyAkAra vRttino pravAha akhaMDita thAya che tyAre dhyeyAkAra vRttino abhimAnI potAne dhyeyathI pRthak jaNAto nathI. ane dhyeya svarUpano ja nirbhAsa thAya che. tethI mAtra dhyeyamAtrano nirbhrAsa karAvanAra vRtti te samAdhi che. yogazAstramAM dhAraNA, dhyAna ane samAdhi, traNanI vacce kAryakAraNabhAva hovAthI spaSTa karIe ke (1) vijAtIya vRttithI yukta cittanI ekAgratA te dhAraNA che. (2) vijAtIya vRttithI rahita dhyAtA, dhyAna ane dhyeyanI tripuTInuM sphuraNa jemAM hoya che te dhyAna che. (3) dhyeyamAtranuM jemAM sphuraNa hoya te samAdhi che. taduparAMta pAtaMjalayogadarzananA samAdhipAdamAM sUtra trIjAmAM kahyuM che. tadA draSTaH
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ (467) svruupe'vsthaanm||3|| athata cittanI vRttiono nirodha thatAM draSTA potAnA svarUpamAM sthita thAya che. A sthiti samAdhi jevI che ema kahevAya che. samAdhi vize vedAntano abhigama vedAntamAM kahevAya che ke vRttionuM saMpUrNa vismaraNa e jJAnasaMjJaka samAdhi che. jyAre yogamAM paNa "cittanI vRttiono nirodha yoga kahyo che." thottivRiinayArA (pAtaMjalayogadarzana) sAthe ja kahevAyuM che ke cittanI vRttionA nirodha pachI ja drA potAnA svarUpamAM sthita thAya che je samAdhi jevI sthiti che. banne abhigamamAM cittanI vRttionI vAtane atyaMta mahattva ApavAmAM AvyuM che. tethI A citta che zuM? teNe ApaNe mATe kevA prazno UbhA karyA che? ane cittanI avasthAo kaI che te jANavuM atyaMta Avazyaka nahIM balka anivArya che jethI samAdhi vize spaSTatA thaI zake. to prathama citta vize vicAra karIe. tatpazcA samAdhi upara AvIe. baMdhana e cittano bhrama che ane mukti e mahAbhrama che. vAstavamAM puruSa koI kALe baMdhanamAM nathI. svarUpe to vyakti sadA mukta ja che. tethI mokSa navo utpanna thAya che tevuM paNa nathI. mokSa ke mukti to zAzvata ja che. mAtra ajJAnakALe, bhrAMtikALe muktinI pratIti thatI nathI. kAraNa ke cittarUpI upAdhinA saMbaMdhathI athavA ema paNa kahevAya ke cittanA kalpita tAdAtmathI ja puruSa baMdhanamAM ke baddhAvasthAne prApta thayelA jevo jaNAya che. arthAta cittanI upAdhithI ja vyakti potAne baMdhanamAM paDelo mAne che, tethI ja jyAre jJAna dvArA upAdhino nAza thAya che tyAre vyakti, potAne mukta ke muktAvasthAne prApta mAne che. kevI che A ajaba-gajabanI bhrAMti! ke cittanAM baMdhana ane mokSa, puruSa potAmAM Arope ane cittanI sAthe tAdAothI jIve to baMdhana mAne ane tAdAtma toDe to potAne mukta mAne! vAstavamAM kevI che viTaMbaNA mAnava jIvananI! baMdhana nathI chatAM chUTavuM che!
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ (468) mukta ja che chatAM mukta thavuM che! jyAM sudhI vyakti citta sAthe tAdAtmya karI jIve che tyAM sudhI cittanI vRttiono Aropa te potA para kare che. ane cittanI vRttiothI ja vyakti sukhI-du:khI thayA kare che. mATe ja kahyuM che ke sukha-du:khamAMthI chUTavA vRttionuM vismaraNa ja eka upAya che. prathama viSayAkAra vRttiothI mukta thavA citta sAthenuM tAdAtmya toDavuM paDaze ane akhaMDAkAra vRttino sahAro joIze. ane je akhaMDAkAra ke brahmAkAravRttinA sahAre viSayAkAra vRttionuM vismaraNa thayuM che te brahmAkAravRttinuM paNa aMte vismaraNa ja thavuM ghaTe ane vRttivihIna dazA ja svarUpanI sAcI nivRtti che. te ja jJAnarUpI samAdhi che. AvI rIte vRttionI vismRtirUpa jJAnadazAmAM sthita thavA, cittanI upAdhi, cittanI mokSarUpI Adhi ane baMdhanarUpI vyAdhi e traNene samAdhinI baramAM daphanAvI devAM paDaze. bhasmIbhUta karIe to to kadAca temanI bhasma paNa nizAnI rUpe bace; tethI ja cittanI Adhi, vyAdhi ane upAdhinuM daphana te ja vedAntanI samAdhi che. kadAca te ja kAraNathI jJAnI saMtonA zarIrano aMta thAya che tene mahAsamAdhi evuM zIrSaka apAya che. jJAnInI jIvanavAratAnuM zIrSaka kharekhara yogya che. ane tevA ja koI saMktane abhivyakta karavA saMnyAsIne agnisaMskAra nahIM paNa jamInamAM agara jaLamAM samAdhi apAya che. zarIrane samAdhi bIjA Ape che. svarUpe jJAnI samAdhistha che, tene samAdhinI jarUra nathI. - je cittane daphanAvavAnI vAta karI te ja cittane mukhya pAMca avasthA che tema kahevAya che. cittanI paMcAvasthA (1) zima: viSaya ane vAsanAthI jemanuM mana ke citta sabhara hoya che temanI cittavRttio saMsAranA viSayomAM bhramaNa kare che. te cittanI kSipta avasthA kahevAya che. (2) mUDha: je citta ALasa, nidrA ane tamoguNathI AcchAdita
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ (469) hoya ane vinA kAraNe krodhano anubhava kare te cittanI mUDha avasthA kahevAya che. (3) vikSipta: je cittamAM sattvaguNa prabhAvazALI hoya ane je potAnA dhyeyamAM alpa samaya mATe sthira rahI zake te cittanI vizcima avasthA che. (4) ekAgra avasthA: sattvaguNanI vRddhithI citta potAnA dhyeyaviSayamAM caMcaLatArahita thaI lAMbo samaya sthira rahI zake tyAre tene cittanI ekAgrAvasthA kahe che. AvI ekAgra avasthAne samajAvavA gItAmAM adhyAya 6mAM kahyuM che ke yathA dIpo nivAtastho nete sopamA smRtA / yogino yatacittasya yuJjato yogamAtmanaH // 19 // "jema vAyurahita sthAnamAM rahelo dIpaka calAyamAna thato nathI tevI ja upamA paramAtmAnA dhyAnamAM joDAyelA yogInA jItelA cittane apAya che." cittanI AvI ekAgratAne ja saMprajJAta yoga kahevAya che. saMprajJAtayogane ja savikalpa samAdhi kahevAya che. savikalpa samAdhi jJAtA, jJAna ane zeyarUpa tripuTInA laya vinA advitIya brahmanA AkAre thayelI cittavRttinI je sthiti che te che. saviklpa samAdhinA be prakAra che: zabdAnuviddha savikalpa samAdhi [athavA saMprajJAtayoga sAlaMbana yoga = sabIja yoga ] = zabdonanuviddha (a) zabdAnuviddha samAdhi dhIre dhIre brahmano nirdeza karanAra zabdanuM uccAraNa karI aMta:karaNane brahmamAM joDavAno prayatna te zabdAnuviddha samAdhino prakAra che.
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ (ba) zabdAnanuviddha samAdhi - koI paNa zabdanA uccAraNanuM AlaMbana lIdhA vinA aMta:karaNane brahmamAM joDavAno je prayatna che tene zabdAnanuviddha samAdhi kahevAmAM Ave che. (5) cittanI viruddha avasthA: jJAtA, jJAna ane zeyanI tripuTInA bhAnarahita advaita parabrahmamAM cittanI je sthiti che tene niruddhAvasthA kahevAmAM Ave che. AvI cittanI niruddha avasthAne ja nirvilpa samAdhi athavA asaMprajJA yoga kahevAmAM Ave che. nirvikalpa samAdhinA paNa be prakAra che nirvikalpa samAdhi =[ asaMprajJAtayoga = nirAlaMba yoga = nibaja yoga] dazyAnuviddha dakSAnanuviddha (a) dayAnuviddha nirvikalpa samAdhi koI paNa dazya vastumAM brahmabhAvanA karI te dazyavastune AkAre potAnA aMta:karaNanI vRddhi karyA karavI te dakSAnuviddha nirvikalpa samAdhi che. (ba) dayAnanuviddha nirvikalpa samAdhi: koI paNa dazya vastunA ke vyaktinA adhiSThAnamAM potAnA aMta:karaNane sthira karyA karavuM te dasthAnanuviddha nirvikalpa samAdhi che. cittanI vividha avasthAone samajyA bAda, cittarUpI upAdhi sAthenA tAdAtmathI ajJAnakALe janmelAM bhrAMtirUpa baMdhana ane mokSane jANyA bAda have vedAntanI daSTimAM ane AtmajJAnanA saMdarbhamAM jene jJAnasaMjJaka samAdhi kahe che tenA upara bhagavAna zaMkarAcAryanI vicAraNA samajavA prayatna karIe. ___ nirvikAratayA vRttyA brahmAkAratayA punH| vRttivismaraNaM samyak smaadhirjnyaansNjnykH||124|| nirvivatiya = nirvikAra thayelI vRtti (atha nirviya thayelI vRtti. kAraNa viSayamAM ja vikAra che) puna: = puna: (pharIthI) ha taya vRjya = brahmAkAra thayelI (vRtti) jaNAya (to)
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ (471) samya vRtti vismaraLam = sarvathA vRttionuM vismaraNa (e ja) jJAnasaMjJakaH samAdhiH = jJAna saMjJAvALI samAdhi kahevAya che. nirvikAratayA vRtti prathama nirvikAra thavI joIe. eno artha ja che ke vRtti-viSayathI mukta thavI joIe. vikAra sau viSayamAM che, AkAramAM che, sAkAramAM che. jyAM viSaya ja nathI tyAM vikAra nathI. tethI viSayarahita vRtti thavI te ja nirvikAra thavI tema kahevAya. nirvikAra thavuM eTale ja nirAkAra thavuM. paNa vRtti kadI nirAkAra ke nirvikAra na thaI zake. tethI ja kahyuM che ke puna: nirvikAra thayelI vRttione brahmAkAra jANavI. kAraNa mAtra brahma ke AtmA ja nirvikAra ane nirAkAra che. tethI nirvikAra thavuM te ja brahmAkAra thavuM che. jyAre vRtti nirvikArathI brahmAkAra thAya tyAre tyAM vRtti bacI zake ja nahIM. brahmAkAra thavuM te ja vRttirahita thavuM che. brahmano nathI koI AkAra ke nathI te nirAkAra. sAkAra-nirAkAra, saguNa-nirguNa, nAmI-anAmI, kArya-kAraNa, Adi-anAdi badhuM ja sApekSa che. brahma to nirapekSa sat che. "ebsolyuTa TUtha che.'' nirapekSamAM kadI be na hoI zake. tethI brahmAkAra vRtti kadI na saMbhavI zake. arthAt nathI vRttimAM brahma ke nathI brahmamAM koI vRtti. vRttinuM brahmAkAra thavuM te ja nirvikAra, nirAkAra ane brahmAkAra tamAma vRttionuM vismaraNa thavuM! jene mATe kahyuM "samyad vRttivismaraNaM' Ama jyAre vRttionuM azeSa vismaraNa thaI jAya che tyAre ja nirvizeSa jJAnasvarUpa AtmA svayaM prakAze che. ane pote potAne, potA dvArA vizeSaNa ke vizeSatArahita nirvizeSa jANe che. anubhUti hamezAM vizeSatAnI ja thAya che. tethI huM anubhUtino viSaya chuM tema nahIM paNa anubhUtisvarUpa chuM, advaita chuM, vAsanAzUnya chuM, vRttirahita chuM evuM je jJAna che te ja samAdhi che. ane jJAnarUpI samAdhi eTale saMpUrNa vRttionuM vismaraNa. "samyaj vRttivismaraNam" = jJAna saMjJa: samAdhi: ''jJAna saMjJAvALI samAdhi che.'' arthAt 'sva'svarUpanuM aparokSajJAna te ja samAdhi che. svarUpanuM jJAna ja anivArya che; mArA svarUpano nathI udaya ke nathI asta! tethI 'svarUpa', na to samAdhi samaye Ave ke samAdhinA asta samaye jAya! svarUpa e ja Atmacaitanya. jemAM
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ (472) nathI prAgabhAva ke pradhvaMsAbhAva. tethI ja koI paNa kALe Atmacaitanya nahotuM, mAruM svarUpa nahotuM ke nahIM rahe ema hoI zake ja nahIM. to pachI samAdhi lAge ane chUTI jAya, Ave ane jAya, tevuM kadI thaI zake ja nahIM. ane AvavAvALI ane javAvALI, lAgIne chUTanArI samAdhi vedAntanI nathI, vedAntamAM nathI. vedAntane Adi-aMtavALI samAdhi svIkArya nathI. kAraNa ke svarUpa Atmacaitanya to anAdi ane anaMta che. udaya ane astavALI samAdhi to zAzvata zAntinuM eka 'sempala' che. IT IS A PIECE OF PEACE (IMTa Isa e pisa opha pIsa) prAgabhAva ane praosAbhAvavALI samAdhi to anaMta sukhano aMtavAna namUno che. mitro! dosto! snehIo! suhRdo! sau yAda rAkhajo! aneka sempala haze chatAM te thIMgaDAM mAravA ja kAma lAgaze. pUrNa vastra nahIM banI zake. jJAnasaMjJaka samAdhi eTale ja... jemAM koI kriyAne avakAza nathI;... jyAM che mAtra vRttionuM vismaraNa... vRtti-vismaraNa rUpI jJAnamAM huM sarvavyApta chuM... tethI javAnI kriyAno aMta che. huM paramapriya chuM... tethI premanI apekSAno aMta che. huM nirmaLa chuM... tethI snAnAdi kriyAno aMta che. huM sat chuM... tethI jIvavAnI icchAno aMta che. huM nirAkAra chuM... tethI zRMgArano aMta che. huM jJAnasvarUpa chuM... tethI jijJAsAno aMta che. huM anaMta chuM... tethI paribhramaNano aMta che. huM niravayavI chuM... tethI AbhUSaNono aMta che. huM vAcAtIta chuM... tethI stuti-prArthanAno aMta che. huM AnaMda chuM... tethI bhogavavAno aMta che. huM anubhUti svarUpa chuM... tethI anubhavanI AkAMkSAno aMta che.
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ (473) huM pUrNa chuM. tethI prAptino prazna saMpUrNa che. "AtmA sadA hi prApta hai, nahIM dUra hai nahIM pAsa hai nahIM Atma pAne ke liye; karanA paDe AyAsa hai" - vedAnta chandAvalI A... che svarUpajJAna saMyukta samAdhi. . je .. zabdamAM na samajAvI zakAya. avacana siddha che. vAkyamAM na vAvI zakAya. vAcAtIta che. na kavitAmAM keda thAya. avarNanIya che. graMthomAM na goThavI zakAya. nirvizeSa che. kAraNa ke. AtmA anubhavagamya nathI brahma anubhUtino viSaya nathI. svarUpa sAkSAt sAme AvI zake tema nathI. paNa Atmacaitanya svayaM anubhUti che. AvI anubhUti e ja vAsanAno laya che. jyAM nathI apekSA samAdhinI nathI AkAMkSA zAntinI kAraNa, pote zAnta svarUpa che. "bhoge bhale bahu bhoga nAnA karma AcaratA raho athavA samAdhi para samAdhi lAkha TU karatA raho jaba taka rahegI vAsanA; bandhana na terA jAyegA nivasanA ho jAyegAtaba zAnti akSaya pAyagAA (vedAna chandAvalI athatu aSTAvakragItA) vAsanAlaya e ja manonAza che.
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ (474) karaNa vAsanAnuM saMgrahasthAna ja mana che. jyAM mana nathI! tyA bheda kyAM? kartavya kyAM? ta kayAM? ane vikSepa che kyAM? vikSepamAM ja samAdhino prayatna che. "vikSepa manakA jinsa puruSake dekhane meM Aya hai karatA vahI mane rokane ko amadamAdi upAya hai jisa prAjJa narakI daSTimeM, nahIM keMta bhAse leza hai vikSepa bhI hotA nahIM, karanA use kyA zeSa he? | (aSTAvakragItAno bhAvAnuvAda - bholebAbA) svarUpanI jJAnarUpI samAdhimAM nathI mana, nathI vAsanA, nathI vikSepa, nathI vRtti vizeSa. nathI zeSa samAdhi, che, mAtra jJAna paNa te koInuM nahIM 'no', "nI' nuM' 'nA' lAge savuM haragija nahIM te to
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'phrIDama phroma bonDenTa'thI ullekhAya che. prapaMca nAbUdIthI parakhAya che. upAdhinAzathI varatAya che. e ja vRtti vismaraNathI oLakhAya che. je aparokSa anubhUtithI nirdezAya che. (475) jyAM nathI laya ke utpatti nathI koI baddha ke sAka nathI koI mumukSu ke mukta ! 'sva'no 'sva'ne thayelo 'sva' dvArA sAkSAtkAra che. te ja AtmAnubhUti che je AtmajJAna kahevAya che. "riyalAIjhezana"thI oLakhAya che. 'DelIvaransa" bolAya che.
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ (476) nididhyAsananAM prakaraNano upasaMhAra bhagavAna zaMkarAcArye anaMtakRpAdaSTithI AtmajJAnamAM niSThA UbhI karavA veda, upaniSada, smRti ane zAstromAM gahana rahasyone potAnI yukti ane svAnubhUti dvArA saraLa banAvI ApaNI samakSa mUkyA. bAkI aparokSa anubhUti jevA viSayamAM ApaNo praveza kadI zakya na banyo hota! ekanA eka vicArane kevI rIte vAgoLI zakAya ane chatAM temAM aNagamo Ubho na thAya, atireka na thAya paraMtu puna: puna: tenuM Avartana karavAnI sphuraNA jAge e ja temanI AgavI zikSaNapraNAlikAnuM alaukika lakSaNa che. mukhyatve ahIM vAMcAtIta 'svarUpa' che tenuM varNana nathI ane jyAM ullekha bhAse che tyAM lakSaNAvRttithI saMketa che, nirdeza che. prayatna to anAtmA sAthenA tAdAtmyane toDavAnuM jarUra vartAya che. AropanA visarjana mATe ke ajJAnanI nAbUdI mATe zruti, yukti ane svAnubhUtino sahAro sparzAya che. e spaSTa che ke vedAntano hetu anirvacanIya AtmAnuM varNana karavAnuM nathI paNa tenI AjubAju avidyAnuM je AvaraNa che te dUra karavAno che. upAdhi nirmULa karavAno che. dvaita anubhavagamya che chatAM asat che te darzAvavAno ja che. moha ane mAyAnAM adRzya mULa, adazya evA asaMgazastrathI kApavAno prayatna jarUra che. tevuM ApaNe spaSTa joI zakyAM chIe. have upasaMhAra karatAM eka zaMkA UbhI kare che ane samajAve che ke nididhyAsananAM je paMdara aMgonuM varNana karyuM che teno abhyAsa kyAM sudhI karavo ? ane tenuM phaLa zuM che? imaM cAkRtrimAnandaM tAvatsAdhu samabhyaset vazyo yAvatkSaNAt puMsaH prayuktaH saMbhavet svayam // 125 // yAvat kSaLAt...=jyAM sudhI puMsa ... puruSane yuvatta: (san samAdhi:) svayam vazyaka saMmavet=(upara jaNAvelI nirvikAra ane brahmAkAravRttirUpI samAdhi) prayatna vinA svayaM svAdhIna na thAya. cAvat r atrimAnam saMmave-(ane) jyAM sudhI (puruSane) akRtrima= sahaja AnaMda pragaTe nahIM tyAM sudhI. tAvat phamam (samAdhi) sAdhu samayyakSet=A samAdhino sArI rIte abhyAsa
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ (477) karavo joIe tata: sAdhananirmukta: siddho bhavati yogiraatt| tatsvarUpaM na caitasya viSayo manaso giraam||126 // tata pachI sApane nivRtta. (2) siddhaH (:) yonid mavati sAdhanamukta thayela te siddha yogIrA bane che. (agara yogIrA siddha bane che) manasa: jAma ra (Da) viSaya (je) mana ane vANIno viSaya che. tat tArA svapa = te tenuM svarUpa nathI. zaMkA: 15 aMgo sahita nididhyAsana kayAM sudhI karavuM? AvI zaMkA jo koI sAdhakane jAge to tenA nivAraNArthe ahIM bhagavAne kahyuM che ke... samAdhAna: (1) jyAM sudhI sAdhakane nirvikAra ane brahmAkAra vRttirUpI samAdhi prayatna vinA arthAt anAyAse, svayaM svAdhIna na thAya ane pachI tamAma vRttionuM vismaraNa na thAya tyAM sudhI paMdara aMgo sAthenA nididhyAsanano abhyAsa cAlu rAkhavo joIe. (2) jyAM sudhI sAdhakane sahaja AnaMda pragaTe nahIM tyAM sudhI vRttionA vismaraNa rUpI samAdhino sArI rIte abhyAsa karavo. "yAvat 2 garimAnDa saMmavet tAvat mam (samAdhi) sAdhu samagale" (bIjA daSTikoNathI evuM paNa kahI zakAya ke jyAM sudhI "sva" svarUpAkAra ke brahmAkAra vRttino udaya na thAya tyAM sudhI prayatna dvArA akRtrima AnandavALI samAdhino prayAsa cAlu rAkhavo.) (3) jyAM sudhI sAdhakanI avasthA che tyAM sudhI nididhyAsanano prayAsa, prayatna, puraSArtha cAlu rAkhavo. siddha thayA pachI ke yogIrA thayA pachI, nathI sAdhanA ke nathI sAdhya. tevuM ja ahIM samAdhAna rUpe jaNAvela che. "tataH sApana nikuMvara: siddho mavati yo " (4) siddhinI prApti mATe ja sAdhana che. "beya' mATe ja dhyAna che. jo huM dhyeya svarUpa chuM to kyAM rahyuM dhyAna sAdhya jayAre siddha
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ (478) thAya che tyAre sAdhana nirarthaka thaI jAya che, tyAM ja sAdhanA samApta thAya che. koI naukA vaDe nadI pAra karavI te ja uddezya hoya to nadI pAra karyA pachI naukAne mAthe mUkIne koI AgaLanI yAtrA karatuM nathI. teno artha evo nathI ja ke nadI oLaMgatA pUrve ja naukAno tyAga karavo. ahIM je samAdhAna che tenuM tAtparya e ja che ke paMdara aMgo sahita je nididhyAsananuM varNana karyuM che te to sAdhana che. tenA sahAre ja sAdhya sudhI pahoMcI javAnuM che. paNa jyAre sAdhya siddha thaI jAya tyAre sAdhana tyAgI zakAya che, evuM sAdhaka mATe kahI zakAya. siddhanI daSTimAM to sAdhana vinA prayatna ja chUTI jAya che. jevI rIte 'paoNlavolTa jampa' vAMsakUdakAmAM amuka UMcAI upara AvatAM vAMsa ApoApa chUTI jAya che ane khelADI UMcAI oLaMgI pele pAra kUdI jAya che. amuka UMcAI para javA vAMsa Avazyaka jarUra che paNa UMcAI oLaMgatAM tene sAthe laI jaI zakAya tema nathI. tethI spaSTa che ke amuka hada ke UMcAI sudhI ja te Avazyaka che. tema adhyAtmika UMcAI para javA je UMcAI para sAdhaka siddha thaI jAya, tyAM sudhI sAdhana anivArya che; pachI te anAyAse chUTI javAM joIe. kAraNa ke aMte to eka ane advaitanI ja aparokSa anubhUti che. tyAM sAdhya koNa ane sAdhaka koNa? jyAM nathI sAdhya tyAM sAdhana kevAM ? tyAM to sAdhaka, sAdhanA, sAdhya ane sAdhana sarva kAMI ekamAM ekAkAra thaI jAya che. Ama chatAM sadA sAvacetI rAkhavI ke siddha ke yogIrAT thayA pUrve ja sAdhana tyAgavAnI mUrkhAmI na karI besIe! tethI sAdhanamAM apUrva zraddhA rAkhavI; zraddhAnA dIpakane sadA prajvalita rAkhavA satata jAgRti jarUrI che. jethI 'sva' svarUpanI anubhUti pUrve sAdhananI zraddhAno tyAga na thAya. aparokSa anubhUti pachI to zraddhAnI AvazyakatA ja jaNAtI nathI. pachI to zraddheya ane zraddhA jevA bheda ja rahetA nathI. tethI ApaNe yAda rAkhIe ke kadI jJAna pUrve sAdhana tyAga na thAya.
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ (479) vRtti-vismaraNa rUpI samAdhi pUrve-nididhyAsana na choDAya. zAstranAM rahasyo samajyA vinA-zravaNatyAga na thAya. japamaMtranA sAkSIne jANyA vinA-maMtrajapa na choDAya. avibhakta tattvane pArakhyA vinA-bhakti na mukAya. cittazuddhi pUrve..niSkAma karma na tyajAya. svarUpanI anAyAse prApti pUrve samAdhityAga na thAya. jo koI tevo tyAga karaze to te vinA vairAgye gRhatyAga jevuM thaze. parIkSA pUrve choDelA abhyAsa jevuM thaze. nIrogI thayA pUrve choDelI sAravAra jevuM haze. nididhyAsanA phaLa: paMdara aMgo sahita nididhyAsana ahIM samajAvavAmAM AvyuM che. tenuM phaLa zuM? evo prazna jo upasthita thAya to ahIM samajAvyuM che ke nididhyAsanathI sAdhaka aMte... " tataH sAdhananirmuktaH siddho bhavati yogiraatt| "sAdhanamukta thayela siddha yogirASTra bane che." ane tenuM svarUpa vANI ane manano viSaya raheto nathI. arthAt tene anAyAse ja 'sva'svarUpanI aparokSa anubhUti thAya che. AvI aparokSa anubhUti e koI zAstra nathI, vAda nathI, vivAda nathI. are, te koIe thApelo ke uthApelo "advaitavAda" paNa nathI. advaita eTale ja AtmA. AtmAne na koI thApI zake,na koI uthApI zake. AtmA eTale ja anubhUti. AtmA svayaM anubhUti svarUpa che ane te nathI pratyakSa ke parokSa paNa sAkSAt aparokSa che ane tethI paNa advitIya che. tethI ja nathI te anubhUti koI saMpradAyanI mAlikI ke monopolI ke nathI koI dharmaguru ke mahAtmAonI IjArAzAhI, nathI temAM koI paNa dharmanuM pAkhaMDa ke nathI te akhaMDa. te to mana ane vANIno aviSaya che." "manasa: ziAM 6 viSayaka taMt tasya svarUpam na' tethI ja jyAre kenopaniSadamAM guru ziSyane pUche che ke... guru:- tuM brahmane jANe che? ziSya: jANuM chuM ane nathI jANato.
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ (480) gura:- kevA svarUpe tuM brahmane jANe che? ziSya:- huM jANuM chuM. paNa viSayarUpe nathI jANato mATe huM jJAta chuM ane ajJAta paNa chuM. gura:- tuM ajJAta che? nathI jANato? ziSya:- huM taddana ajJAta nathI. mArA svarUpa tarIke brahmane jANuM chuM. paNa mujathI bhinna nathI jANato tethI ajJAta paNa chuM. huM ja brahma ane brahma te ja huM pachI jANavA na jANavAnuM rahyuM kayAM? tethI huM jJAta-ajJAtathI para chuM. "aparokSa chuM". Ama, je koI brahmane pratyakSa ke parokSa jANe te brahmathI, svarUpathI ajANa che. paNa jene mATe brahma aparokSa che te ja brahmano jJAtA kenopaniSadanuM A kevuM gebI rahasya! "nAda mane suveti nonaveti ve rA. yo nastad veda tad veda nonavedeti veda c| __OM tat sat sAdhanamAM vina aparokSa anubhUti mATe jyAre nididhyAsana jevuM sAdhana karavAmAM Ave che tyAre aneka prakAranAM vighno Ave che. vipna to koI paNa pravRttinA AraMbhakALe DokiyAM karatAM dekhAya che. paNa jeo AraMbhamAM ja aMtarAya; viba, Apatti ke muklInA bhayathI koI paNa pravRttino AraMbha ja karatA nathI ke pravRttino adhavacce tyAga kare che temane jIvanamAM koI paNa lakSyanI prApti thatI nathI. vighna Ave ane chatAM tene sahana karI ke avagaNIne daDha zraddhAthI prayatna cAlu rAkhavAmAM Avaze to vipnanI hAra thaze ane ApaNI jIta thaze. tethI sAdhanAmAM AvatAM vina sAme yuddha caDavAno mAtra eka upAya che ane te sAdhanAno satata abhyAsa ane cittamAM vairAgya. jo vinane mahatva ApI tenA saMhAra mATe prayatna karazo to zakti veDaphAI jaze. ane je vinane mitra banAvI AvakArazo to temAM
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ (481) phasAI javAze. tethI vitane tenI jagyAe rahevA daI, ApaNe ApaNA svarUpamAM rahI sAdhanA cAlu rAkhavI, te ja zreyamArga che. vipnano na svIkAra, na teno tiraskAra paNa te pratye upekSAdaSTi rAkhavI. arthAt (vi zuDanoTa silekTa ITa, nAIdhara rijekTa ITa baTa vi masTa nigalekTa ITa.) yogadarzanamAM to sAdhanAmAM AvatAM viddhanI vistRta carcA che. ahIM thoDAM nAmano ullekha asthAne nahIM gaNAya. (1) vyAdhi: zArIrika ke mAnasika roga, vAtapittakapAdi (2) svAna: tamoguNanI vRddhithI yogamAM cittanI ayogyatA (3) saMzaya: yoganA upAyamAM zaMkA (4) avirati : vairAgyano abhAva (5) alabdha bhUmikatva: samAdhinI koI paNa bhUmikAnI aprApti (6) pramAda: sAdhanA ane sAdhanamAM ALasa (7) bhrAMti : yoga ane sAdhanamAM mithyA jJAna (8) avidyA: anAtmAmAM Atmabuddhi karavI te (9) asmitA: sAttvikI buddhinA ekapaNAnI bhrAMti (10) abhiniveza: mRtyuno trAsa, motano svAbhAvika bhaya, je jJAnI ajJAnI bannene satAve che. AvAM vighno Ave ane sAdhaka sAdhanA choDI de to vipnanI jIta thaI ane sAdhakanI hAra! vighna mATe kahevAya che ke te baLapUrvaka paNa Ave che. bhalabhalA vizvAmitranI tapazcaryAno bhaMga karavA menakA vina banIne AvI hatI! AvI vAta koI AcArya saMbhaLAvI rahyA hatA ane eka vidyArthIe prazna pUchayo! "gurujI, zuM kharekhara dhyAnamAM vighna Ave?" temAM zaMkA kema rAkhe che? vizvAmitra jevAnA tapamAM paNa menakA
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ (82) AvI hatI!" te sAMbhaLI ziSya adhyayana mUkI doDI nIkaLyo. je menakA ja Ave to tapa karavuM anivArya che. A menakA ke parIo Ave, apsarAo Ave, eTale ja sAdhanAkALamAM kAmavAsanA Ave, suMdara kalpanAo jAge, Ane ja vidga kahevAya che. vedAna ane jJAnamArganI daSTimAM, tatvaciMtanamAM AvatAM vighnonI carcA ahIM be zloka dvArA jaNAvI che. ____samAdhau kriyamANe tu vighnA AyAnti vai blaat| anusandhAnarAhityamAlasyaM bhoglaalsm|| 127 // samApI kriyAmALe tu= vaLI samAdhino abhyAsa karatAM "rinAne vAta vai mAyAti vidgo baLAtkAre paNa jarUra Ave che. manusaMdhAnasAhityam mAtacam potAnasamu= jemAM brahmanA anusaMdhAnathI rahitapaNuM ALasa ane bhogalAlasA mukhya che. layastamazca vikSepo rasAsvAdazca shuunytaa| evaM yadvighnabAhulyaM tyAjyaM brahmavidA zanaiH // 128 // tA: tama: - laya (brahmAkAra vRttino) ane tamas (nidrA)no vikSepa...mananI caMcaLatA 2 rasInA mAsva: (samAdhinA AnaMda ke zAnti rUpI) rasano AsvAda sUcatA... aMta:karaNanI jaDatA (samAdhino bhrama) parva. A prakAre ya vikhavAdunyam tat =je ghaNAM vibo che te vallavitA (pu) ne cAkya brahmavide dhari dhIre tyajavAM joIe. jJAnamArgamAM mukhya vighna nIce mujaba che: (2) anusaMdhAnAhitya svarUpaciMtanano jayAre prayatna thAya che tyAre
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ (483) tyAM citta thaMbhI jAya che. anusaMdhAna karuM konuM? te samajAtuM nathI. brahmabhAvanA zemAM karuM? sAkAramAM ke saguNamAM? jIvamAM ke jagatamAM? mUrtimAM ke paMcamahAbhUtamAM? jIvane ja brahma mAnI ciMtana karuM ke brahmanuM ja ciMtana karuM? kevI vRttithI anusaMdhAna karavuM e ja jayAre na samajAya ane ciMtana vinA rahI paNa na zakAya tyAre, tevI cittanI sthiti te anusaMdhAna rahita gaNAya che. bAkI "anusaMdhAnabhiI aMta:karaNavRtti:" arthAta aMta:karaNanI anusaMdhAna karanArI vRttine ja citta kahevAya che. paNa anusaMdhAna brahma sAthe na thAya tyAre ja asthira buddhi, caMcala citta ane vAsanAmaya manane anusaMdhAnarAhita kahevAya che. (2) mAnavAma- sAdhanA zarU karavA mATe jeo ALasa ane pramAdathI prabhAvita thaI nididhyAsananAM sAdhanonI upekSA kare che, sAdhanA zarU karavA mATe saMjoganI rAha jue che, temano samaya sAdhanA vinA vItI jAya che. pariNAme ALasa vadhu ne vadhu daDha bane che. tamoguNanI vRddhi thAya che ane sAdhanA bhaviSyamAM dhaklAya che. AvI vRtti te ja ALasa kahevAya (3) moDAsAtasa- nididhyAsana samaye khAvAnI,pIvAnI, sparzanI, suMghavAnI, jovAnI, jANavAnI, zravaNanI je icchA thavI te ja bhogalAlasA che. tethI brahmaciMtana chUTe che ane bhogaciMtana zarU thAya che. tethI bhUtakALamAM je je sukhano anubhava karyo hoya che tenI tenI vartamAna samaye smRti tAjI thAya che. ane tevuM thavAthI sAdhaka divAsvapnamAM paDI jAya che. brahmane choDI bhramamAM rAce che. ane A bhogalAlasA ja sAdhakamAM rAga pedA kare che. jemAM rAga thAya tenI prApti mATe prayatna thAya ane aMte vikSepa, krodha ane svarUpanI vismRti thAya che. (4) tA - akhaMDAkAra vRtti vinA ke vijAtIya vRttinA tiraskAra sahita sajAtIya vRttinA ciMtana vinA nididhyAsana zakya ja nathI. A vRttino laya thavo te ja svarUpaciMtananA nAza jevuM thayuM. teTaluM ja nahIM paNa ghaNI vAra sAdhakane jhokAM paNa Ave che. A ja ciMtanamAM laya nAmanuM viM che.
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ (484) (5) tamar - tamoguNanI vRddhi thavAthI ja 'svarUpa'nA jJAnamAM vighna Ave che tamar guNa ja AvaraNazakti pedya kare che. 'svarUpa'nA AvaraNane lIdhe ja pramAda ane ALasanI vRddhi thAya che. tenA kAraNe zarIra ane cittamAM 'bhArepaNuM' Ave che, jethI sAdhanA samaye paNa 'nidrA' jevo anubhava thAya che. Ama zarIra ane cittanI zithilatA, nidrAno anubhava ane temAM samAdhinI bhrAMti e sarva tamarUpI vighnathI thAya che. (6) vikSepa - nididhyAsanamAM cittamAM brahmAkAra vRttinA badale jyAre saMkalpa, vikalpa ane saMzaya jAge che tyAre cittanI caMcaLatA vadhI jAya che. ane citta jJeyavastu ke svarUpane choDI viSayomAM paribhramaNa zarU kare che. AvI cittanI caMcaLatA e ja vikSepa che. vikSepamaya cittane viSayomAM doSadarzana ane vairAgya dvArA zAMta karI zakAya che. G (7) rasAsvAd - nididhyAsanamAM jyAre viSayAkAra vRttio zAMta paDavA mAMDe che ane jyAre vRttio nirvikAra thAya che tyAre sahaja svAbhAvika zAnti ke AnaMda hoya che. jyAre sAdhaka te zAntino ke AnaMdano AsvAda levA jAya che tyAre puna: dvaita pedA kare che. kAraNa ke 'huM zAnta svarUpa chuM' pachI teno rasAsvAda lenAra bIjo koNa? "huM AnaMdasvarUpa chuM" pachI AnaMdanI anubhUti karanAra bIjo koNa? Ama rasAsvAda ja caita sarje che. te ja moTuM vighna che. tethI khUba ja jAgRti sAthe nididhyAsana thavuM jarUrI che. haMmezA khyAla rahe ke rasAsvAda ane brahmavicAra sAthe na thAya. svAda levA jatAM ja brahmavicAra chUTe che, vRttinuM smaraNa zarU thAya che, brahmAkAra vRtti tUTe che ane bhramaNAo jAge che. ciMtanamAM koIne iSTadevanAM darzana thAya che, koIne prakAza dekhAya che, koIne pote samAdhi siddhayogI che tevuM bhAse che, koIne brahmanAda saMbhaLAya che...kharekhara to A badhAM ja rasAsvAda rUpI vighna che. evuM paNa kahevAya che ke nirvikalpa samAdhinI zarUAtamAM jyAre savikalpa samAdhino AnaMda tyajavAno prazna Ubho thAya che, tyAre te AnaMda tyajavAnI icchA thatI nathI; paNa temAM ja ramamANa karavAnuM mana thAya che. savikalpano ja AsvAda karavA citta prayatna kare che, teno rasAsvAda mANyA kare
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ (485) che. nirvikalpa samAdhinA praveza mATe bedarakAra rahe che. tene paNa rasAsvAdarUpI vighna kahevAmAM Ave che. evuM sAMbhaLavAmAM AvyuM che ke zrI rAmakRSNa paramahaMsa paNa kALInA upAsaka hatA ane mA kALI sAthe vArtAlApa karatA karatA AnaMdavibhora banatA, behoza thaI jatA ane mA kALInI sAthenuM tAdAtmya toDavA ane nirvikalpa samAdhimAM pravezavA zarUAtamAM taiyAra thayA nahotA paNa aMte zrI totApurInI preraNAthI nirvikalpa samAdhi mATe prayatnazIla thayA ane nirvikalpa samAdhimAM samAdhistha thayA. (8) zUnyatA - nididhyAsanamAM aMta:karaNanI ke zarIranI jaDatA AvI jAya te samAdhi nathIM; vighna che. ghaNA zarIranI behozIne samAdhi samaje che, jyAre keTalAka dhyAna, bhajana ane kIrtananI bhAvAvezamaya sthitine lIdhe pariNamatI zarIranI zUnyatAne samAdhi samaje che. jo zUnyatA ja samAdhi hoya to pachI suSuptimAM to indriya, mana, buddhi, avayavo ane zarIra saunuM mauna ja che. ane e maunarUpI zUnyatA ja samAdhi thaI jAya to to roja-ba-rojanI suSuptimAM vAraMvAra samAdhistha thaI javAya. yAda rahe ke zUnyatA ke suSupti samAdhi nathI. samAdhi che satata jAgRti. nitya jAgRti. temAM dazyaprapaMcano laya che. tamAma vRttionI vismRti che. zarIranI jaDatA, zUnyatA, behozI ke suSuptimAMthI vyakti jyAre jAge che tyAre puna: tene saMsAra jaNAya che. tenA prazno, zaMkAo, hatAzA, niSphaLatA, AkAMkSA, apekSA jemanAM tema ja rahe che. ane jAgyA bAda pote hato tevo ja baMdhanamAM potAne anubhave che. tene svarUpanuM jJAna hotuM nathI. jyAre samAdhi pachI nathI raheto saMsAra ke tenI vRttio ane 'sva' svarUpanuM spaSTa bhAna hoya che ke huM sacit AnaMda svarUpa chuM. samAdhino AnaMda e 'sva' svarUpanI aparokSa anubhUtino svarUpAnaMda che, AtmAnaMda che, nijAnaMda che, sahajAnaMda che, brahmAnaMda che. jyAre suSuptimAM je harSa anubhavAya che, sukha bhAse che te dvaita-prapaMcanI thoDA samayanI nAbUdIno alpAnaMda che. suSuptimAM jIvananI viTaMbaNA, prazno, ciMtA ke saMgharSa nathI
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ (486) * mATe AnaMda che. svarUpanuM jJAna paNa te avasthAmAM ke jAgrata thayA pachI rahetuM nathI. tevuM ja nididhyAsanamAM zUnyatAnA vighna samaye bhAse che. 12 niSkarSa - anAtmAnuM, AkAranuM, dRzyanuM, jJeyanuM, anityanuM, pratItinuM, AbhAsanuM, AropanuM ciMtana karavuM te to vighna ja che, paNa tevA deza, kALa vastuthI paricchina ciMtanamAM saMtuSTa rahevuM te paNa vighna ja che. vRtti dvArA pUrNatvano abhyAsa have padArthAkAra, viSayAkAra ane saMsArAkAra vRttithI dUra rahevA mATe brahmAkAra athavA pUrNAkAra vRttithI pUrNatvano abhyAsa karavAnuM sUcana apAya che. bhAvavRttyA hi bhAvatvaM zUnyavRttyA hi zUnyatA / brahmavRttyA hi pUrNatvaM tathA pUrNatvamabhyaset // 129 // mAvatRttvA hi mAnatvam =(bhAva arthAt padArtha) padArthono vicAra karavAthI vRtti padArthokAra thAya che. zUnyavRttvAhizUnyatA =(aMta:karaNamAM padArthanI) zUnyatA thatAM thatAM vRtti zUnyAkAra thAya che, brahmavRttvA tti pUrNatvam =vRtti brahmAkAra thatAM pUrNatva prApta thAya che, tathA pUrNatvam abhyaset -tethI pUrNatvano abhyAsa karavo. mukhya be prakAranI vRttio che. bh vRtti ane am vRtti. jenA mATe A, cadda, THIS vaparAya che te sarva vastu bh vRttimAM Ave che. jeTalAM jeTalAM padArtho teTalI teTalI vRttio, jeTalAM AkAra teTalI vRttio, jeTalAM viSaya teTalI viSayAkAra vRttio. Ama, vRttio to aneka che. ane am vRtti eka che. sarva lam vRtti mam vRttinA Azrame ja che. svapnamAM vyakti, pAtro, padArtho aneka che paNa te sauno zAtA huM eka chuM. ApaNe kahIe chIe ke aham svapnadraSTA. tevI ja rIte jAgratamAM paNa aneka vRttiono chA ke zAtA am che=huM chuM. ane te ja pramANe suSuptimAM paNa kahevAya che aham =huM kaMI jANato nathI. Ama traNe avasthAmAM padArthAkAra ke viSayAkAra vRttio badalAya che. paNa am vRtti badalAtI nathI. traNe avasthA ane aneka padArthone jANanArI aham vRtti che.
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ (487) ramaNa maharSi kahe che ke vRttayastvahaM vRttimAzritA: / vRttayo mano viddhayaduM mana: // (upadezasAra) '"sarva vRttio ahaMvRttinA Azraye che, vRtti e ja mana ane mana e ja vRtti jANo.'' ahIM evo upadeza che ke bhAva arthAt padArthonuM ciMtana karazo to vRtti padArthAkAra thaze. ane tenAthI satata jagatanuM ja dhyAna thaze. ane jevI vRtti haze tevo ja baMdhana ke mokSano khyAla raheze. padArthAkAra ke viSayAkAra vRttio aMte baMdhanamAM nAMkhaze, saMsAra tarapha laI jaze. tethI teno tyAga karavo joIe. jo cittamAM koI vRtti ja nahIM rahe ane zUnyatA thaze to to jaDatA Avaze, zUnyatA jevuM vighna Avaze, kAraNa ke vRtti zUnyAkAra thaze. tethI te paNa icchanIya nathI. kAraNa ke zUnyatA e ApaNuM svarUpa nathI. paNa huM to nitya tRpta chuM. "pUrNa chuM'" evI svarUpanI sthiti prApta karavA brahmAkAra vRtti dvArA ja ciMtana karavuM joIe. jethI pUrNatA prApta thaI zake. brahmAkAra vRtti dvArA ja pUrNatva prApta thAya che. kAraNa ke brahmAkAravRtti eTale ja svarUpAkAra vRtti ane te dvArA je prApta thAya te prAptasya prApti che. je svarUpa ke AtmA prApta ja che tenI prApti che. AtmA sarvatra che, sarvavyApta che, temAM nathI udaya ke nathI asta, jayAre vak vRttiomAM, viSayAkAra vRttiomAM udaya ane asta che. te AvajA kare che. jayAre AtmAmAM gamanAgamanano prazna ja nathI. vRttiomAM anekatA che. jayAre AtmA eka che ane sauno sAkSI che. ane tenI prApti mATe pUrNatvano abhyAsa Avazyaka che. jethI ciMtana karavuM ke huM pUrNa chuM; huM parabrahma chuM; huM kAraNa chuM-jagatanuM; to jagata paNa pUrNa che. kAraNa ke te mAruM ja kArya che. pUrNa kAraNamAMthI pUrNa kArya ja utpanna thAya. tethI pUrNamAMthI pUrNa bAda kavAmAM Ave to paNa pUrNa ja rahe ane pUrNamAM pUrNa umeravAmAM Ave to paNa pUrNa ja avazeSa rahe. je huM adhiSThAna chuM ane jagata Aropa ke bhrAMti che to paNa nitya caitanyamAM bhrAMti umero ke bAda karo, kaMI ja phera paDato nathI. huM anaMta vRttino sAkSI eka ane advitIya chuM. mATe ja pUrNa chuM, pUrNa hato, pUrNa ja rahIza. Ama, pUrNatAno abhyAsa pUrNatvane prApta karavA mATe karavo tevuM sUcana che.
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ (488) vRttivihInanI niMdA aneka janmonA puNyakarmonA saMcayathI ja ati mUlyavAna mAnavadeha maLyo che. teno je saupayoga karato nathI paNa jIvanano samaya hADakAM ane cAmaDAM cUMthavAmAM ja pasAra kare che ane mokSa ke mukti mATe prayatna karato nathI tenI ahIM niMdA ane tevI vyaktinA jIvananI vyarthatA darzAvI che. ye hi vRttiM jahatyenAM brahmAkhyAM pAvanI praam| te tu vRthaiva jIvanti pazubhizca samA narAH // 130 // che.. = je brahAyAm pAvanIm param = brahmanAmanI pavitra ane zreSTha panAmu vRttim gati = A vRttine taje che, te pazumi: 2 samA: nI: = te nara pazu samAna che, vRthA iva nIti = te vRthA ja jIvana jIve che. paramAtmAnA parama upakAra dvArA mAnavajanma maLyo che. A eka ja yoni karmayoni che, jemAM satkarma dvArA, niSkAma karma dvArA, aMta:karaNa zuddha karIne, jJAna prApta karIne mokSa meLavI zakAya che. tevuM nathI zakaya prANI ke pazuyoni mATe, nathI devayoni mATe, kAraNa ke te banne bhogayoni che. manuSyayonimAM ja AvI taka maLe che ke jayAMthI vyakti naramAMthI nArAyaNa thaI zake tema che. puna: naramAMthI pazuyoni paNa prApta karI zake tema che. AvI svataMtratA prabhue bakSI chatAM, jeo ciMtana, manana, nididhyAsana tyajIne brahmAkAravRtti tyaje che, nizcaya temanuM jIvana pazu samAna ja che. jeo ajJAnI che ane brahmAkAra vRttine tyaje che temane mATe to dayAdaSTi ja vAjabI che. paNa ajJAnIno artha e nathI ke te karmanA kAyadAthI chaTakI zakaze. teo jJAnInI daSTimAM sahAnubhUtine pAtra che. paNa jeo mAnavadeha dhAraNa karI jANe che ke muktino upAya che ane te brahmAkAra vRtti dvArA zakaya che, chatAM ja tene tyaje che teo A lokamAM ke paralokamAM kayAMya dayAne pAtra nathI. temanuM to vartamAna ane bhAvi banne jIvana pazu samAna ja gaNAya. teo to janmamRtyunA saMsArane ja pAtra che. yAda rAkhIe ke pazunI jema mAtra khAIpIne vadhArelA
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ (489) zarIranuM thaze zuM? khilA pilAke deha baDhAyA vo bhI agana jalAnA hai" mATe ja pramAda choDa, AvaraNa toDa ane "kara satsaMga abhIse pyAre nahi to Akhara ronA hai! aMtakAla kou kAma na Avata, vRthA mta rijhavanA che! paDA rahegA mahala khajAnA, choDa priyA suta jAnA hai! nara thaIne paNa je nArAyaNane na oLakhyA to! "vedanA mULane zAsanA sUrane mta kiratArane je na joyo; vyartha nara avatarI mAtayauvana harI : raMga ciMtAmaNi janma khoyo" - raMga avadhUta brahmAkAra vRttivALAnI prazaMsA have jene brahmAkAravRtti prApta thaI che tenI be zlokamAM prazaMsA kare ye hi vRtti vijAnanti ye jJAtvA vrdhyntypi| te vai satpurUSA dhanyA vaMdyAste bhuvntrye||131 / / hi.... vaLI je vRtti vinAnani je A vRttine jANe che, jJAtvI mA je tAm vardhati jANyA pachI paNa je A vRttinI vRddhi kare che, te satyuSA banyA te satyapuruSone dhanya che, te avanave vAte traNe bhuvanamAM pUjya che. yeSAM vRtti: samAvRddhA paripakvA ca sA punH| te vai sadbrahmatAM prAptA netare shbdvaadinH||132|| vA vRtti: samavRddhA jemanI (brahmAkAra) vRtti vadhelI che, piki ra sa puna: ane vadhIne paripakva thaI che, che ke brahatAryuM te kharekhara brahmatvane pAmelA che, phatare zaktavAhina na bIjA zabdavAdI brahmatvane pAmyA nathI.
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________ (490) brahmAkAra jevI pavitra vRtti ja ajJAnano nAza karI svarUpano sAkSAtkAra karAvanArI che. tethI ja je koI A vRtti jANe che, jANyA pachI tenI vRddhi kare che ane ajJAna dUra kare che, te dhanya che. kAraNa ke mAtra tene ja brahmatva prApta che. anya zabdavAdIne nahIM. mATe ja kahyuM che ke jemanuM citta apAra jJAna ane AnaMdanA sAgararUpa brahmamAM lIna thAya che tenuM kuLa pavitra thAya che. tenI mAtAne dhanya che. pRthvI paNa tenAthI ja pAvana thAya che. kulaM pavitraM jananI kRtArthA vasuMdharA puNyavatI ca tena / apAra saMvitsukhasAgare'smin lInaM pare brahmaNi yasya cetaH // zAbdika jJAnanI niMdA brahmAkAra vRttivihIna je che, paNa mAtra zAbdika jJAna dharAve che temanI gati samajAvI che. kuzalA brahmavArtAyAM vRttihInAH surAgiNaH / te'pyajJAnatayA nUnaM punarAyAnti yAnti ca / 123 / / brahmavArtAyAm purAtA:=brahmavArtA karavAmAM kuzaLa pivRttiInA surAziLa kRti te-ane brahmAkAravRttirahita tathA atyaMta rAgI tevA te puruSo ajJAnatayA...=ajJAnathI nUnam punAyAnti yAnti T=kharekhara vAraMvAra janma-maraNane pAme che. jeo vidvAna che, paMDita che, vedAntamAM AcAryanI upAdhithI alaMkRta che paNa jo temanI vRtti brahmAkAra nathI to teo ajJAnI ja che. bhale vedAntanI carcAmAM nipuNa hoya, tethI te AtmajJAnI che tevuM na ja kahI zakAya. zabdajJAna ane zAstrajJAna e parokSa jJAna che. jyAM sudhI aparokSa anubhUti thatI nathI tyAM sudhI tevA vedAntamAM vAcALa vyakti mATe janma ane mRtyunuM cakra nizcita ja che.
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ (491) brahmaniSThanI sthiti brahmavRttine prApta brahmaniSThanI sthiti samajAvI che. nimeSA na tiSThanti vRttiM brahmamayIM vinaa| yathA tiSThanti brahmAdyA: sanakAdyA: zukAdAyaH // 134 // brahama vRtti vinA brahmAkAra vRtti vinA te puruSo nimeSa na tittiaDadhI paLa paNa rahetA nathI. (jevI rIte) brahA .. =brahmAjI vagere sanA sanakAdi vagere yA..zukadevajI vagere yathA tichatti.=paNa brahmamaya vRtti vinA rahetA nathI. ahIM vedAntanI samAdhino saMketa Apyo che, ane tethI anya yogAdinI samAdhithI bhinna artha samajAvavAno prayatna karyo che. vedAnta e aikyanI, abhedanI, abhayanI, asaMganI, advaitanI daSTi che. vedAnta mananI dIvAlothI pele pAra pahoMcelI sthiti che. vedAna haMkAtIne thayelA cittanI anubhUti che. vedAntanI samAdhino saMbaMdha zarIranI AkRti, prakRti ke vikRti karatAM cittanI vRtti sAthe che. tethI sAmAnya laukika daSTie jene samAdhi samajavAmAM Ave che tethI te anya che, bhinna che. zarIrane khADAmAM utArI devuM, sAta divasa dATI rAkhavuMpachI jIvatA bahAra AvavuM, pANImAM zarIrane utArI kAcanI (eraTAITa) peTImAM rahevuM, jyAM havA avarajavara na kare chatAM paNa zarIrane pANI na aDe tevA prayogo dilhImAM vijJAna bhavanamAM yogIo kare che. AvI zarIra sAthe sarakasa jevI karAmatone vedAntanI samAdhi sAthe nisbata nathI. na to klAkonuM mauna, na to divaso sudhI AMkho baMdha ane zarIra jaDava-zabavatu-paDayuM hoya te; na to vicAra ke cittanI zUnyatA samAdhi che. vedAntanI samAdhi e ja brahmAkAra vRtti, akhaMDAkAra vRtti ke nirAkAra brahmamAM sthiti. AvI brahmamaya vRtti hoya chatAM satata kArya cAlyA kare che, jema brahmAjI satata sarjana kyAM ja kare che yogya nyAyAdhIza thaI jIvone karma pramANe yoni, sadgati, avagati pradAna karyA ja kare che, aDadhI paLa paNa vizrAma letA nathI chatAM teo kadI brahmAkAravRttithI cuta thatA nathI. tevI ja rIte zaMkarajI niraMtara visarjana karyA kare che - kAraNa ke kSaNe kSaNe kSayanI, layanI, vikRtinI rUpAntaranI kiyA to saMsAramAM
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ (492) cAlyA ja kare che. A sarva zaMkarajIne AbhArI che. chatAM temanI akhaMDAkAra vRttimAM nathI koI saMhAra, nathI pote saMhAraka. zukadevajI niraMtara nirAkAra vRttimAM ja hoya che, samAdhistha ja che. sau je te svarUpamAM sthita che. je svarUpe sarvavyApta che te AkAza jema samAdhistha che, tene samAdhi lagADavAnI jarUra nathI. AkAzamAM vAdaLAM Ave ane jAya, vIjaLI camake ane kaDAkA thAya, vAdaLAM phATe ne dharatI bhInI thAya paNa AkAza koruM kaTa! kaDAkA thAya, vIjaLI paDe ne dharAno,padArthono dhvaMsa thAya! paNa AkAza sadA nirdhvasa che. vIjaLI temAM ja birAje ane chatAM AkAzane sparza nathI. AkAza jema asparzI che tema 'sva'svarUpanI anubhUti thayelI samAdhi paNa asparzI che. tevI samAdhine kAma, lobha, bhoga, saMhAra ke sarjana jevI koI paNa vRttinAM vAdaLAM sparza karI zakatAM nathI. tethI ja jJAnInI brahmAkAra vRttivALAnI tamAma vRttio brahmAkAra ja thaI cUkI che. paNa laukika daSTithI, samAjanI ghelachA, gAMDapaNa ane vevalAveDAthI jemanuM citta mukta nathI temane A samajavuM muzakela che. loko to nitya potAnA mApadaMDathI ja jJAnIne, brahmaniSThane (nityasaMnyAsIne) Atmaza ke brahmajJane mApatA AvyA che ane mApatA ja rahevAnA. temAM nukasAna te mApanArAne che. jJAnIne kadI nahi. jJAnInI daSTimAM to mApadaMDa, mApanArA ane saMsAranAM sau pramANapatro, stuti ke nindA sarva kAMI brahmamaya ja che. tethI spaSTa che ke jJAnI ke jene 'sva'svarUpanI aparokSa anubhUti thaI che, tenI kAmavRtti, bhogavRtti, lobhavRtti ke koIpaNa vRtti je bahArathI laukika daSTie dRzya che te sarva vRttio brahmAkAra ja thayelI hoya che. mATe ja ahIM dRSTAMta ApavAmAM Ave che ke zukadevajI brahmAkAra vRttimAM samAdhistha rahetA chatAM bhAgavatazravaNa karatA ane teno upadeza paNa karatA hatA. ane tevI ja rIte sanakAdi nagnAvasthAmAM bhramaNa karatA hatA chatAM samAdhistha hatA. lokoe temane nagna kahyA, kAraNa ke laukika daSTimAM to pitAmbara, zvetAmbara ane digaMbara tevA ja khyAla hoya che. jyAre sanakAdi to cidaMbara svarUpe hatA. caitanya ja jenAM vastra hoya tene nirvastra ane vastra zuM? tAtparya: brahmAkAravRtti ajJAnasaMhAraka che. je ajJAna ja dRzyaprapaMcanuM kAraNa che. ane sAthe sAthe te vRtti ja svarUpabhUta che, 'sva'svarUpamaya che. je anAdi ane ananta che. ane jema svarUpa ardha nimeSa mATe tyAgI
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ (493) na zakAya, tema ja brahmAkAra vRtti paNa tyAgI zakAya nahIM; te to tyAjja ane grAhyathI mukta che. parama pAvana pUjya che. brahmAkAra vRttinI paddhati have pAMca zloka dvArA bhagavAna zaMkArAcArya brahmAkAra vRtti kevI rIte prApta thAya tenI jhINavaTabharI samaja Ape che. ane A sUkSma pati dvArA ahIM vedAntasiddhAntanuM paNa nirUpaNa thayeluM che. kArye kAraNatA yAtA kAraNe na hi kAryatA / kAraNatvaM tato gacchet kAryAbhAve vicArataH // 135 // vAryuM jALatA yAtA =kAryamAM kAraNatA parovAyelI che. ALe vAryatA na hi =paNa kAraNamAM kArya nathI. . tethI tataH... Aryasya amAve =kAryanA abhAvano viSAtaH... vicAra karavAthI vatvam yAot =kAraNa-paNa jatuM rahe che. "hArye vALatA yAtA" ="kAryamAM kAraNatA che" "jANe na di vAryatA" ='"paNa kAraNamAM kArya nathI" A vedAnta siddhAMtanI eka mahattvanI vastu che. arthAt kAryamAM kAraNa che. paNa kAraNamAM kArya nathI. baMgaDImAM...sonuM che. paNa sonAmAM baMgaDI nathI. ghaDAmAM...mATI che. paNa mATImAM ghaDo nathI. TebalamAM...lAkaDuM che. paNa lAkaDAmAM Tebala nathI. sADImAM...kapAsa ke rU che. paNa rUmAM sADI nathI. rU ke kapAsanAM to anaMta rUpa che. prathama tAra nIkaLe jene tANA, vANA evuM kAlpanika nAma apAyuM. chatAM koI tAramAM bheda nathI. nAmamAtrano bheda che. pachI tArathI kapaDuM banyuM, tenAM avanavAM nAma che mAdarapATa,
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________ (494) jIna, seno, popalIna, voyala, malamala ane tyAra bAda darajIe A kApaDamAMthI aneka vasro taiyAra karyAM tenAM paNa rUpa, raMga, nAma sarva kAMI judAM che. chatAM rU to ekanuM eka che. ane dareka sutarAu vastramAM tenuM kAraNa rU anusUta che. paNa rU ke kapAsamAM nathI koI vastro ke nathI kapaDAMnI jAta ke tenAM nAma. Ama eka vAta nirvivAda cheke rU ke kapAsanA paricayathI tamAma sutarAu vastronuM jJAna thAya che. paNa vastranA jJAnathI rUnuM jJAna thatuM nathI. tema ja mATInA jJAnathI mATInA tamAma AkAra ke kAryanuM jJAna thAya che. paNa ghaDAnA jJAnathI mATInuM ke baMgaDInA jJAnathI sonAnuM jJAna thaI zake nahIM. tethI siddhAMta evo spaSTa che ke kAryanA jJAnathI kAraNanuM zAna na thAya; paNa kAraNanA jJAnathI kAryanuM jJAna thAya. tethI Izvara kAraNa che tenA jJAnathI, jagata je kArya che tenuM jJAna thaI zake; paNa jagatanA jJAnathI IzvaranuM jJAna na thaI zake. Ama, kAryamAM kAraNa vidyamAna ja che; anucUta ja che. jema vRkSa kArya che temAM bIja kAraNa anusmRta che. paNa sAthe sAthe samajavuM joIe ke kAraNamAM nAma, rUpa, raMgavALuM kArya na hoI zake. chatAM paNa je kArya kAraNamAM dekhAya che te pratIti mAtra ja che. kArya-kAraNamAM kalpita nAma ane AkAra mAtra che. ghaDo, naLiyAM, IMTa vagere kArya mATImAM kalpAyelAM nAma-rUpamAtra che. baMgaDI, achoDo, vIMTI Adi kArya sonAmAM kalpita nAma ane AkAra che. saMsAranAM prANI, padArthAdi kArya IzvaramAM kalpita, Aropita nAmarUpa che. vAstavamAM, hakIkatamAM kArya che ja nahIM...arthAt kAryamAM dRzya, nAma ane AkAra kalpita che. Aropita che. bhrAMti che, adhyAsa che. tethI aMte to jo kArya ja nathI to kAraNa kayAM hoI zake? arthAt kAryanA janma pUrve kAraNamAM kAraNatva ja nahotuM. Ama vicAratAM jayAre kArya ja nathI to kAraNa paNa hoI zake nahIM.'Aryasya amAne vizvAta: bALatyuM maot'' kAryamAM je bheda che nAma ane rUpanA te to vANI dvArA ja thayelo vikAra che. bAkI to mATI ke sonuM ja satya che. ema paNa vicArI zakAya ke jo kAryanI utpatti dorImAMthI utpanna thayelA sarpa jevI bhrAMtimaya che to paNa kArya sat nathI, ane kArya ja je sat nathI to kAraNa
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________ (495) kaI rIte sAcuM hoI zake? Ama spaSTa ja che ke kAryanA abhAvamAM kAraNano paNa abhAva ja che. tethI jo jagata kArya che ane Izvara kAraNa che, to pachI saMsAra to mithyA che. to tenuM kAraNa Izvara kaI rIte sat hoI zake? - niSkarSa mATe ja kahyuM che ke je kaMI astitvamAM che te brahmamaya che. brahmathI bhinna kaMI ja nathI. nathI kAraNa ke nathI koI kArya. jayAre kArya ane kAraNa, banneno bAdha thAya che. tyAre ja kharekhara to sarvanuM adhiSThAna brahma che tevuM samajAya che. brahma advitIya che tevA siddhAMtamAM kAraNa ane kAryano bAdha anivArya che. brahma to kArya-kAraNathI vilakSaNa che, ane te ja mAruM, tamAruM, ApaNuM svarUpa che, ane svarUpa eka che tenI anubhUti thatAM "mAruM', 'tAruM, 'tamAruM ke "ApaNuM raheze nahIM. raheze mAtra svarUpa. "ekameva sadanekakAraNaM kaarnnaaNtrniraaskaarnnm| kAryakAraNavilakSaNaM svayaM brahma tattvamasi bhaavyaatmni||| . -vi. cUDAmaNI je pote eka che chatAM aneka padArthonuM kAraNa che ane jene ema kahI zakAya ke enA sivAya jagatanuM bIjuM koI kAraNa nathI, chatAM je kArya ane kAraNathI bhinna ke vilakSaNa che; e ja brahma tuM che; ema tuM manamAM dhyAna kara." Ama kArya-kAraNa saMbaMdha kAlpanika che. Atmavastune tenI sAthe koI saMbaMdha nathI tethI ja koI paNa kAryathI Atmavastu prApta thAya tema nathI. mATe ja kahyuM che ke vastusiddhirvivALa na vizvinodimi'' II (vi. cU) __ atha zuddhaMbhavedvastu yadvai vaacaamgocrm| / daSTavyaM mRdghaTenaiva dRSTAntena punaH punH||136 // atha... Avo vicAra karavAthI thatuM zuddha vastu vAvam govaram =je vANIthI agocara che te zuddha vastu tatvai mavet... te (vicAraka) ja thAya che. [athavA te zuddha vastu ja bace che). mRt ghaTena dRSTAMtanAva punaH punaH tat dRSTavyamu=mATI ane ghaDo e daSTAMta
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________ (496) laIne vAraMvAra vicAra karavo joIe ke kArya-kAraNanA abhAvamAM brahma ja rahe che] mATI ane ghaDAnuM daSTAMta laIne vAraMvAra vicAravuM joIe ke "ghaDo' nAma che ane te nAmane eka AkAra che. "nAma" ane "AkAra" bannene prAgabhAva ane pradhvasAbhAva che. jayAre mATIne temAMnuM kaMI ja nathI. ghaDAnAM rUpa ane raMga, mATImAM mAtra Aropita che. tethI ghaDo kArya ja jayAM vAstavika nathI, pratIti-mAtra che tyAM tenuM kAraNa' paNa sAcuM na ja hoya. tethI jayAM kArya nathI tyAM kAraNa paNa nathI. tevI ja rIte saMsAra kArya nathI ane Izvara kAraNa paNa nathI. Ama bannenA abhAvamAM te bannenuM adhiSThAna brahma ja bAkI bace che. ' te brahmamAM prAgabhAva, pradhvasAbhAva, deza, kALa, vastu ke kArya-kAraNabhAva nathI. te to zuddha che ane vANIthI agocara che. "vAvAmagovaramuM." kArya ane kArANanA abhAvamAM te bannenuM adhiSThAna brahma ja bace che. tevo vicAra vAraMvAra karavAnuM zuM phaLa che te dazavi che. anenaiva prakAreNa vRttirbrahmAtmikA bhavet / udeti zuddhacittAnAM vRttijJAnaM tataH prm||137|| zuddhavittAnAm...=zuddha aMta:karaNavALAne mane prAna parva A prakAranA vicArathI vRttijJAnam tivRttinuM jJAna udaya pAme che. tata: pam.. te pachI vRttiH hAtmika maveDU-vRtti brahmAkAra thAya che. ahIM evuM samajAvyuM che ke vicArathI ja vRtti brahmAkAra thAya che. to ApaNe paNa vicArIe ke kevA vicArathI tema thAya che. (1) kAryanA abhAvamAM kAraNano abhAva che ane kArya-kAraNanA abhAvamAM ja brahma adhiSThAna che, caitanya che ane te caitanya huM ja chuM kema ke tethI anya kaMI ja bacyuM nathI-nathI jagata ke nathI teno kartA-Ama vicAravAthI vRtti brahmAkAra thAya che.
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________ (97). (2) ghaDAnI utpatti pUrve mATI hatI. nAza pachI paNa mATI ja rahe che. ghaDAnI aMdara mATI che, bahAra mATI che. are! ghaDo ja mATI che, mATI sivAya kaMI ja nathI. pachI ghaDo jIve ke mare, janme ke jAya, kyAM kaMI Apatti che? mATI to rahevAnI ja che, tema ja saMsAranI utpatti pUrve brahmatatva hatuM. vartamAnamAM che, saMsAranA pralaya pachI paNa brahma ja raheze! saMsAra Aropa hoya topaNa adhiSThAna brahmathI bhinna to nathI ja. arthAt saMsAra paNa brahma ja che. to pachI saMsAra rahe ke jAya! jenI dRSTimAM brahma ja che tene saMsAranA rahevAthI ke vinAzathI koI Apatti nathI. AvA vicAramAM saMsAranI, daya-prapaMcanI ke mtanI nAbUdIno prazna ja Ubho thato nathI. A che jAkAravRtti jemAM sarva kAMI cetana che, jA che. arthAta niSedha vinA ja prapaMca bAda thaI teno anAyAse bAdha thaI jAya che. kAraNa ke jayAM papaMca ja bahA, tyAM bace zuM? AvA vicArathI paNa vRtti brahmAkAra thAya che. (3) vijAtIya vRttinA tiraskArapUrvaka sajAtIya vRttino pravAha satata rAkhavAthI paNa vRtti brahmAkAra thAya che. jyAre citta zuddha thAya tyAre vRtti jJAna udaya thAya che. prathama, vastunuM parokSa jJAna thAya che paNa aMte satata vicAraNAthI vastu yathArtha samajAya che ane pachI ja vRtti brahmAkAra thAya che. vastune yathArtha samajavI eTale ke brahma nirAkAra ke nirguNa paNa nathI tema samajavuM. kAraNa ke te to sApekSanA ISTikoNanI bhASA che. gita sAkAra che tethI brahma nirAkAra che ane koI guNa che mATe nirguNa brahma che.] vAstavamAM guNa ja nathI to nirguNa kyAM? gata asat che tema mAnI brahmane ApaNe sat kahyuM che. jjata jaDa che, tethI brahmane cit. kahyuM che. jjata du:khamaya che, tethI brahmane AnaMda kahyuM che. Ama kharekhara to A bhASA sApekSavAdanI che. brahma to nirapekSa che. eTale brahma mATe je sat citu ane AnaMda vagere zabdo ke pada vaparAya che te padano vArtha paNa brahma nathI. tethI brahma ata' pada nathI ke nathI "ati" padano vArtha. kAraNa ke tenA saMdarbhamAM je advaita samajAya to tevuM brahma nathI. jo kaeNta ja nathI to advaita kevuM? tethI brahma, bhASAnAM tamAma lakSaNo, pado, zabdothI mukta che.
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________ (48) jyAM sudhI aparokSa brahmajJAna na thAya tyAM sudhI akhaMDAkAra, nirvikAra vRtti dvArA ciMtanamAM vAraMvAra punarAvartananI jarUra che. bAkI brahmajJAnamAM udaya ke asta nathI; tethI temAM Avartana ke punarAvartananI paNa jarUra nathI. brahmajJAna thAya pachI teno kadI vinAza thato nathI. mATe ja kahyuM che ke "yattva na nivarti'. anvaya-vyatireka dvArA AtmavicAra ahIM tarkabaddha vicAraNA mATenI paddhatinuM nirUpaNa che. kaI rIte kAryanA svIkAra dvArA prathama kAraNano svIkAra thAya che ane pachI je kAraNa adhyAropa che teno apavAda paNa kAryanA inkAra ke asvIkAra dvArA thAya che te samajAvavAno suMdara prayatna che. kAraNaM vyatirekeNa pumAnAdau vilokyet| anvayena punastaddhi kArye nityaM prpshyti||13|| pumAna khAvI.=puruSe prathama vyati vitAvatu-vyatireka paddhatithI kAraNano vicAra karavo joIe. puna:.. pachI anvayena.=anvaya paddhatithI vicAra karavAthI) thai tA () kAryamAM te (kAraNane) nitya prapati nitya jue che. prathama ApaNe vyatireka ane anvaya zuM che te samajI laIe tethI spaSTatA thaI jaze. vyatireka paddhati: A paddhatimAM prathama niSedhAtmaka rIte vicAra karavAmAM Ave che arthAtu vicAra thAya che ke kAraNa na hoya to kArya na hoya... mATI na hoya to ghaDo na hoya... kAraNasya abhAve kAryasya abhAva : yasya abhAve yasya abhAva: Avo vicAra karavAthI eka vAta khUba ja spaSTa thaI jaze ke ghaDo to zya ja che tethI mATI jarUra che. tevI ja rIte gata dazya che.
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________ (499) tethI tenuM kAraNa paNa che ja. jema ghaDAthI mATI bhinna nathI tema jagatathI tenuM kAraNa Izvara paNa bhinna nathI. AthI eka niSkarSa para AvI zakAya che ke kArya ane kAraNa banne eka che athavA kAraNa ja kArya banyuM che. ane kAryamAM ja kAraNa anusUta che; jema ghaDAmAM ja mATI samAyelI che. A uparathI ApaNe mATIne kAraNa tarIke jANI. Ane mATImAM kAraNatvano adhyAropa kahevAya che. ghaDAnA janma pUrve 'mATI'kAraNa nahotI paNa kArya janmyuM tethI 'kAraNa' paNa AvyuM. kAraNanA AvA vicAra pachI anvaya paddhati dvArA kAryano vicAra karavo joIe. anvaya paddhati: A paddhatimAM hakArAtmaka rIte vicAra karavAmAM Ave che. kAraNasya sattve kAryasya sattvaM yasya sattve yasya sattvaM mATI hoya to ghaDo hoya kAraNa hoya to kArya hoya A rIte vicAra karavAthI spaSTa thAya che ke mATI che tethI ghaDo che ane mATI te ja 'kAraNa' tevA bhAvamAM; astitvamAM ghaDo jene 'kArya' kahevAya che, te che. agAu e paNa vicArAi gayuM ke 'kAryamAM jakAraNa anusUta che. arthAt ghaDAmAM ja mATI che tema jagatamAM ja Izvara che. arthAt jayAM jayAM ghaDo che tyAM tyAM mATI che. jayAM jayAM baMgaDI che tyAM tyAM sonuM che. ane jayAM jayAM jagata che tyAM tyAM Izvara che. kAraNa ke jagata kArya che ane Izvara abhinna nimittopAdAna kAraNa kahevAya che. AvI rIte vicAraNA karavAthI ApaNe 'kAraNatva'no adhyAropa karyo kahevAya. have pachInA zlokamAM karelA Aropano apavAda kevI rIte karavo tenI vicAraNA samajAvI che. kArye hi kAraNaM pazyet pazcAtkAryaM visarjayet / kAraNatvaM tato gacchedavaziSTa bhavenmuniH // 139 // Arye di jhArakhaM kSetra-kAryamAM kAraNa vyApta che tevo vicAra prApta karavo. parattAt=pachI Aryam visarnaye-te kAryane tyajI devuM ALatvam tata: che=kAryanI sAthe (aMta:karaNathI) kAraNa paNa jatuM
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________ (500) raheze. avaziSTa mata muni bAkI raheze te ja (svarUpa haze jene jANI te) muni thaI jAya che. apavAdane samajavA arthAt AropelA kAraNatvane nAbUda karavA kevI vicAraNA jarUrI che tenI upara have ApaNe vicArIe. ApaNe samajI cUkayA chIe ke kAryamAM ja kAraNa vyApta che, teno prathama vicAra karavo " di na vayet parata varSa vita" A eka mahattvanI vicAra prakriyA che jemAM kahyuM che ke kAryamAM prathama kAraNanAM darzana karavAM, pachI kAryano InkAra karavo. kAryano InkAra kaI rIte thAya? (1) prathama to vicAravuM ke je kAryarUpe bhAse che te kArya, kAraNamAM hotuM ja nathI. mATIne koI nAma ke AkAra nathI. tethI spaSTa thAya che ke kAraNamAM jo kArya che ja nahIM tema chatAM bhAse che, to te bhrAMti ke Aropa che; vAstavika nathI. AthI ja narasiMha mahetA jevA jJAnIe kahyuM, "jAgIne jouM to mta dIse nahIM, UMdhamAM aTapaTA bhoga bhAse." Ama je kAI ja vAstavika nathI, to pachI mATI tenuM kAraNa paNa vAstavika nathI. kAryanA abhAvamAM AvI rIte kAraNano paNa abhAva ja che. mATImAM "kAraNatva' tyAre ja hoya jayAre temAM kArya hoya. Ama vicAratAM spaSTa thAya che ke je "kAraNatvane ApaNe "adhyAropa karelo teno ahIM kArya-kAraNanA abhAvamAM "apavAda thaI jAya che. arthAt 'kAya" ane "kAraNa bane saMbaMdha Aropita che. Ama kArya utpanna thayuM ane vyavahAramAM naSTa paNa thayuM ane tenI sAthe kAraNanA paNa te ja hAla thayA athatuM je zeSa rahyuM che te ja ApaNuM svarUpa che. jene jANIne vicAra karanAra; ciMtana karanAra muni thaI jAya che tema kahyuM che. "mavaziSTa mata muniH" (2) je kaMI kArya che te nAma ane AkAra mAtra ja che. jema dhaDo ane teno AkAra mATI para Aropita che. kharekhara to mATI ja ghaDArUpe dekhAya che. ghaDAne pakaDatAM mATI ja pakaDAya che, jenI daSTimAM ghaDo ane mATI bhinna che tene ja karyuM ane kAraNa judAM dekhAya che. jJAnIne te "dhaDo dekhAto ja nathI arthAta te nAma ane AkArane bAda karIne mAtra mATI ja jue che. ane je mAtra mATI ja mATI dekhAya
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________ (501) to kArya adRzya thaI jAya che. je kArya ja na hoya to 'mATI' ne kAraNa kevI rIte kahevAya ? AvA vicArathI paNa 'kArya' ane 'kAraNa'no bAdha thAya che. ane te bAdhano sAkSI che te ja avaziSTa rahe che. te ja caitanya che jene jANIne mananazIla muni thaI jAya che. "aziSTa mavet muniH'| (3) je kArya che te ja janme che. paNa jyAre samajAya ke janma ja nathI, utpatti ja nathI to tenuM kAraNa paNa nathI. jo 'kArya'nI nAma ane AkAranI ke saMsAranI utpatti che to sarpa jevI bhrAMtimaya che. utpatti ja kalpanAmAtra che. Ama jo kArya utpanna ja thayuM nathI; to tenuM kAraNa kaI rIte hoI zake ? jo saMsArI hoya to saMsAra hoya! ane saMsArUpI kArya hoya to ja Izvara hoI zake! chatAM ApaNe rAtadivasa rodaNAM roIe chIe ke ame saMsArI chIe, saMsAramAM chIe! kevI bhrAMti! jyAM nathI sarjaka tyAM saMsAra ke saMsArI kevo ? jyAM be hoya, dvaita hoya tyAM ja koI kAraNa ne koI kArya hoI zake! ekamAM nathI koI pUrve ke koI pachI. Ama, kAryanA tyAga dvArA kAraNe tyajAI jAya che ane svarUpa ke adhiSThAna mAtra bace che. A vAta anvaya vyatireka paddhatinA vicAra dvArA samajAvI che. taduparAMta adhyAropa ane apavAdano siddhAMta paNa samajAvyo che. brahmabhAvathI brahmatva ahIM samajAvyuM che ke jevI bhAvanAthI jenuM dhyAna thAya che tevo ja te potAne jANe che. arthAt brahmanuM brahmAkAra vRttithI ciMtana karanAra brahmathI abhinna thAya che. bhAvitaM tIvravegena vastu yannizcayAtmanA / pumAMstaddhi bhavecchIghraM jJeyaM bhramarakITavat // 140 // nizrvayAtmanA puchhepa=nizcaya buddhivALA puruSathI tIvra venTena... tIvra vegathI caN vastu mAnitam=je vastunuM ciMtana karavAmAM AvyuM che,
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________ (502) tata di. te rUpa ja puna zIdhra puruSa tvarAthI thAya che, rUti kamITavat yamukaA vAtane bhramara-kITanA jevI jANavI. ahIM ema kahyuM che ke prathama svarUpano daDha nizcaya karI pachI tenuM ciMtana karavAmAM Ave to jenuM ciMtana thAya che te ja rUpano puruSa thaI jAya che. arthAt ajJAnI jIva ke jene "tvanuM pada kahe che te jo brahma' arthAtu 'ta padanuM dhyAna kare, ciMtana kare, manana kare, nididhyAsana kare to dhIre dhIre tenI vRtti tadAkAra thAya che. arthAt ciMtana karanAranuM rUpa paNa "tat padanA lakSyArtha jevuM tarUpa thAya che. aMte to te tanmaya bane che, tarUpa thAya che, te potAne tarUpAnaMda, brahmAnaMda, akhaMDAnaMda, vivekAnaMda ane abhedAnaMda tarIke jANe che. kITabhramara nyAya pramANe brahmabhAvathI ciMtana karanAra brahmatatvane pAme che. te ja ahIM tAtparya che. "AtamajJAna binA jaga jUThA"-kabIra prapaMcamAM parabrahA daSTi ahIM adazya ane dazyamAM bheda na rAkhatAM sarvane brahmabhAvanAthI brahmarUpa jovAno prayatna karavo tevo nirdeza che. ____ adRzyaM bhAvarUpaM ca sarvameva cidaatmkm| sAvadhAnatayA nityaM svAtmAnaM bhAvayed budhH||141|| marayam pAvarUpam A=je adazya che te ane (dazya che) astitva rUpe che sarva va... =sarva vAtmAna...ane huM paNa rilAbham brahmarUpa chIe (ti) sAvadhAnatA ema sAvadhAnIthI vadha: nitya mAvata vivekI puruSe nitya bhAvanA karavI joIe. vivekI puruSe sadA sarvadA nididhyAsanano abhyAsa cAlu rAkhavo ane
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________ (503) vicAryA karavuM ke je jagata dazya che temAMthI nAma ane rUpa bAda karatAM te caitanyathI bhinna nathI. tethI sarvadazya, sarvaya ane teno kaNa ke jJAtA sarva brahmamaya che. brahmathI atirikta kaMI ja nathI. "brahma laTakAM kare brahma pAse." -narasiMha mahetA jene haju dehabhAva che teNe to niraMtara Avo nididhyAsanano abhyAsa karavo. paNa jenI dehAtmabhAvanA naSTa thaI che, jene prapaMcanI nAbUdI thayelI ja che, jenAmAM saMzaya ke viparyaya nathI ane jene vRtivismaraNa thayuM che tene AvA vicAranI jarUra nathI. kAraNa ke tenA mATe to have jIvananuM eka ja sUtra bacI gayuM che: cinmAtra huM meM ekarasa, mama kalpanA yaha dazya hai. meM kalpanAse bAhya huM Azcarya che Azcarya hai. [bhAvAnuvAda-aSTAvakragItA-bholebAbA] "sarvameva virAma' A vAta graMthane aMte kahI temAM eka saMzaya dUra karavAnuM sUkSma tAtparya paNa che. "veti neti dvArA jayAre dakSaprapaMcano niSedha thAya che tyAre rakhe koI mAne ke mta tyajAI gayuM che. paNa adhiSThAnathI anya jagata jevuM kaMIka jarUra hovuM joIe. jo mta nathI to to tyajavAno prazna ja nathI. jyAre koI evuM paNa samaje ke jema sarpa kAMcaLIno tyAga kare che tema jagatano tyAga sahaja rIte thAya che. paNa AvAM dAMto mAtra samajAvavA zarUAtamAM apAya che. teno koI evo artha na kare ke jema sarpa ane kAMcaLI tyajAyA chatAM judA che; tevI ja rIte dakSaprapaMcanA tyAga pachI jagata paNa juduM rahetuM haze. je tevuM svIkArIe to to vaita ja siddha thAya. ane AvI sUkSma ke suSupta zaMkA ke saMdehanA nirAkaraNa mATe ja ahIM kahyuM che ke dRzya jagata ane huM (je adazya che) te sau brahmarUpa ja chIe ema vivekIe ciMtana karavuM. AvA ciMtanamAM jagata paNa avaziSTa nahIM rahe ane eka advaita dizAmAM saMdeha vinA ciMtana zakya banI zakaze. mATe ja graMthane aMte A spaSTatA karavAmAM AvI che.
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________ (504) dazyathI adazya dRzyaM hyadRzyatAM nItvA brahmAkAreNa cintyet| vidvAn nityasukhe tiSThed dhiyA cidrspuurnnyaa||142|| dRram di karatA nItvAkadarazya jagatane adazyabrahmamAM lIna karI (jagatane brahma mAnIne) tata dRzya rahAna ciMtanta dazyane brahmAkAra vRttithI vicAravuM, vikalA dhiyAcisapUrNa buddhithI vina nityasuNe tike vidvAne nitya sukhamAM sthiti karavI. A aMtima saMdeza che, saMketa che. Adeza che - kAryathI kAraNamAM javAno, dazyathI adazyamAM javAno, sAkArathI nirAkAramAM javAno, nAmIthI anAmImAM javAno, vyaktathI avyaktamAM javAno, prapaMcathI paramAtmA tarapha javAno ane AropathI adhiSThAnamAM javAno. paNa satata jAgRtithI vicAravAnuM kahyuM che ke kaMIka dazya che ane tethI ja teno kaTA adazya che. je "dazya" vastu ja nathI to adazya kaSTa kevo? ciMtana e ja karavAnuM ke dRzya ane adazya sApekSa che, dazya ane adaya bhAvarUpa che, paNa huM to banne bhAvano sAkSI chuM. huM to dazya ane adazyanuM adhiSThAna chuM. mAre koI bhAva nathI. mArAmAM nathI kalpanA, nathI avasthA, nathI sRSTi, nathI sarjana, nathI samAdhi, nathI vRtti, nathI saMzaya, nathI nirNaya, nathI kArya, nathI kAraNa, nathI mArAmAM.... jJAna jJAtA ane "nahIM jJAna jJAtA joyameMse eka bhI hai vAstavikA meM eka kevala satya huM jJAnAdi tInoM kAlpanika ajJAnase jisa mAMhi bhAse jJAna jJAtA zeya ho so meM niraMjana deva huM Azcarya che Azcarya ho (bhAvAnuvAda-aSTAvaksItA-bholebAbA) dazyaprapaMca nathI tevuM nathI, te anubhavagaya che jarUra, paNa te mAro ja paDachAyo che. huM biMba chuM ane dazya sarva mAruM ja pratibiMba che. dazya vastu mArUM ja pratibiMba che tethI ja te prapaMca che. huM chuM adhiSThAna paMcamahAbhUtanuM ane dazya che sarjana paMcamahAbhUtanuM. rakhe koI mAne ke gata che, dazya che, tethI huM chuM. nA nA...nA. huM biMba chuM
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________ (505) tethI te dazya che mAruM pratibiMba. neti neti dvArA sarvano huM niSedha karI zakuM chuM. paNa mAro niSedha thaI zake nahIM. huM kevo chuM te na kahI zakAya, paNa jeno niSedha na thAya te huM jeno abhAva na thAya te huM AvI rIte je potAnA svarUpane jANe che tenI buddhi cisathI pUrNa thaI jAya che. te paristhiti kahevAya che. te sthitimAM nathI harSa ke viSAda, nathI grAhya ke tyAya, nathI suSupti ke samAdhi, nathI daMDa ke sAma, nathI piMDake brahmAMDa! graMthano upasaMhAra have graMthanI pUrNAhuti prasaMge upasaMhAra karI graMthanI samApti kare che. ebhiraMga: samAyukto rAjayoga udaahRtH| kiJcit pakkakaSAyANAM haThayogena saMyutaH // 143 // Ima mI samayura: =A paMdara aMgothI yukta niyA: 39dA:rAjayoga (jemanA rAgadveSa nirmULa thayA che temane mATe) kahyo che. vijitu viSAyA jemanA rAgadveSa zeSa rahyA che tenA mATe haThayoni saMyutaH 1nayoga: vAda: haThayoga saMyukta rAjyoga kahyo che. ahIM spaSTa saMketa che ke A rAjayoga je nididhyAsananAM paMdara aMgo sahita samajAvavAmAM Ave che te sarvane mATe nathI paNa mAtra jenA aMta:karaNamAMthI rAgadveSanI nAbUdI thaI hoya tenA mATe che. jenuM aMta:karaNa rAgadveSathI sabhara hoya teNe to haThapUrvaka paNa aMta:karaNanI zuddhinAM sAdhanono upayoga karavo joIe. arthAtu aMta:karaNanI zuddhi mATenA vividha mAgomAMthI game te ekane pasaMda karI zakAya. yAda rAkhavuM ghaTe ke cittazuddhinA mArga judA judA hoI zake, AtmazAnanA nahI tethI samajI levuM ke aMta:karaNazuddhino eka mArga haThayoga paNa che. te uparAMta niSkAma karma paNa che, japayoga ane dhyAnayoga paNa che. tethI ja to bhagavadgItAnA dhyAnayoga ke AtmasaMyamayogamAM bhagavAne kahyuM che ke "kavirArane guMcAtu yoganuM Atmavile', ta) Asana para besIne aMta:karaNanI zuddhi mATe yogano abhyAsa kare. tethI jenuM aMta:karaNa azuddha che teNe thAkyA vinA, kaMTALyA vinA, haThapUrvaka paNa prathama aMta:karaNanI zuddhinA upAya karavA ane tyAra bAda ja rAjyoga jene kahyo che, tevuM 15 aMgo sahita nididhyAsana karavuM
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________ (506) jo koI dehAsakta, zarIrAbhimAnI ke azuddha aMta:karaNavALo samajyA vinA vicAramArge jaze to vikhUTo paDaze ane tene khUba khUba bhaTakavuM paDaze. vaLI bhedadarzanathI to te vAraMvAra janmamRtyunA cakrane ja pAmaze. rAjyogano adhikArI aparokSa anubhUti mATe 15 aMga saMyukta nididhyAsana darzAvyuM, jene vRttionA vismaraNa rUpa samAdhi kahI tene ja rAjyoganuM biruda ApyuM; teno adhikArI koNa ane kevo hoya teno aMtima nirdeza ApI, potAnI avyakta vANIne vyakta karavAno je lokakalyANArthe prayatna karelo te pAvana vANI thaMbhAvatAM, svarUpamAM sthira karatAM bhagavAna zaMkarAcAryajI kahe che ke paripakkaM manoyeSAM kevalo'yaM ca siddhidaH / gurudaivata bhaktanAM sarveSAM sulabho javAt // 144 // * =kAraNa ke 7... vim mana: yeSAm=jenuM mana paripakva che, rAgadveSathI rahita che teone ayam vata: siddhivaH-kevaLa A rAjyoga ja phaLa ApanAra che (haThayoganI jarUra nathI.) guruvevata mattAnAm sarveSAm=je guru tathA idevanA bhakta che te sarvane navAt muttama:-A rAjyoga tvarAthI prApta thAya che ane temane sulabha che. A rAjyogano adhikArI koNa? kahyuM che ke "pinAM mana: yeSAm ("Ripeness is all'' -shakespeare) jemanA cittamAM kaSAya adazya che te ja A rAjyoganA adhikArI che. arthAt jenA cittamAM rAgadveSa naSTa thayA che, aMta:karaNa zuddha thayuM che, viSayonI Asakti samApta thaI che ane jenA cittanI vAsanAo saLagIne bhasmIbhUta thaI che te ja A rAjyogano adhikArI che. AvAM sUcanathI e paNa pratipAdita che ke jenuM aMta:karaNa azuddha ane aparipakva che tene ja haThayoganA saharAnI AvazyakatA che. paNa jenuM citta zuddha ane paripakava che tene mATe hayoga nirarthaka ane anAvazyaka che. vRttivismaraNarUpI samAdhinI prApti mATe to mAtra rAjyoga paryApta che.
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________ (507) rAjyoga, vicAramArga, jJAnamArga, vRttivismaraNa rUpa samAdhi, brahmAkAra vRtti ke nididhyAsanavALI sAdhanA kyAre phaLIbhUta thAya? kyAre siddha thAya ? kevI rIte prApta thAya ? evA praznanA uttararUpe ahIM yathArtha zrutisaMmata samAdhAna ApI graMthakAre potAnI abhaya dRSTi sAthe hRdayanI namratAnAM adbhuta darzana karAvyA che. "guruvata mattAnAM sarveSA' ahIM avo artha abhipreta che ke je koIne guru athavA iSTadevanI kRpA ke anugraha upalabdha che te sarvane A rAjyoganI siddhi vinA vilaMbe ane saraLatAthI sahaja rIte prApta thAya che. mATe kahyuM che ke "navAt muttama:" ahIM evI spaSTatA paNa che ke jene jene guru ke iTanI kRpA maLI che arthAt je koI guru ke iSTadevanA bhakta che, arthAt je koI potAne guru ke iSTadevathI vibhakta nathI mAnato; te saune nididhyAsanavALI samAdhi, sulabha rIte prApta thAya che. ahIM '"sarveSAM' vaparAyuM che tethI spaSTa che ke guru ane iSTadevano koI paNa bhakta -temAM varNa ke AzramanA bheda pADavAmAM AvyA nathI, arthAt varNAzramabheda vinA A samAdhino adhikArI che. tethI spaSTa thayuM ke A sahaja samAdhi mATe brahmacArI ke saMnyAsI thavuM ke amuka jAtivALA hovuM te jarUrI nathI. tevuM ja zrI svAmI vidyAraNyajInI TIkAmAM che. "sarveSAmiti varNAzramAvi nipekSa manuSyamAtra prItavyam' mAtra vyakti pAse bhaktanuM hRdaya jarUrI che ane sUkSma buddhinI AvazyakatA che, jethI te lAgaNItaMtramAM kheMcAI na jAya ane potAne prabhuno sadAya sevaka ja mAne. paNa sAco bhakta eTale ja je prabhuthI vibhakta nathI te evuM samaje te sau A rAjyoganA adhikArI che. mATe ja kahyuM che ke" guru ane iSTadevanA sau bhaktone A rAjyoga saraLatAthI vinA vilaMbe prApta thAya che." A ja saMdarbhamAM zrI vighAraNya svAmI potAnI 'dIpikA TIkA'mAM darzAva che ke AvuM aparokSa jJAna ke rAjyoga kone prApta thAya ? jene iSTadeva ane gurumAM samAna bhakti hoya tene, yasya deve parAbhaktiH yathA deve tathA gurau / tasyete kathitArthAH prakAzante mahAtmanaH // ( zvetAravatopaniSat ) zruti paNa evI ja vAtane samarthana ApatAM darzAve che ke jenI iSTadevamAM parAbhakti che ane jevI parAbhakti iSTadevamAM che tevI ja gurudevamAM che, tene ja mahAtmAo zruti-pratipAdita AtmajJAnano prakAza pradAna kare che. A to sarvavidita ane nirvivAda hakIkata che ke gurukupA ane iSTadevanA
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________ (508) anugraha vinA 'sva'svarUpanA paDachAyAno paricaya paNa muzkela che. to pachI svarUpanA sAkSAtkAra mATe to gurukupA joIe, mArgadarzana joIe, temanI mIThI rahema ane karuNAbharyA kaTAkSa paNa joIe. sAmAnya parvatonA paribhramaNamAM jo bhomiyAnI jarUra jaNAya, jAte prayatna karavA jatAM bhaTakI javAya; khUba samaya lAge, duSkara yAtrA jaNAya, to pachI A to anaMtanI yAtrA che. tene mATe gurunI AvazyakatA kema na hoya ? hA, e sAcuM che ke jeno ahaMkAra atyaMta kaThora hoya, ahaMkAra majabUta hoya, tevAne gurunA svIkAramAM te ja ahaMkAra vighna bane che, bAkI jenI pAse bhaktanuM hRdaya hoya arthAt zaraNAgati hoya; jJAna prApta karavAnI tIvra jhaMkhanA ane grahaNazIlatA hoya, mana mukta ane pUrvagraharahita hoya, guru sAthe AtmIyatA hoya, gurusevA mATenI utkaMThA hoya, ahaMkArane jhukAvI prazna pUchavAnI namratA hoya tene kadI jJAnIjano jJAna na Ape tevuM banyuM nathI. ane tevA bhaktane-ziSyane jJAna na maLyuM hoya tevuM paNa banyuM nathI. mATe bhagavadgItAmAM kahyuM che: " tadviddhi praNipAtena paripraznena sevayA / upadekSyanti te jJAnaM jJAninaH tattvadarzinaH // " te jJAnIne daMDavata praNAma karI; sevA vaDe; tathA prazna pUchIne jANa, tattvane jANanAra jJAnIo tane jJAnano upadeza karaze. ane tevo ja saMdeza muMDaka zrutimAM che. tadvijJAnArthaM sa gurumevAbhigacchet samitpANiH zrotriyaM brahmaniSTham // "te parabrahmanuM jJAna prApta karavA mATe hAthamAM samidha laI zrotriya =arthAt veda-vedAntane sArI rIte jANanAra ane 'brahmaniSTham arthAt parabrahmamAM sthita thayelA gurunI pAse vinayapUrvaka javuM." gurunI samakSa upasthita to ghaNA thAya che, thayA che ane thatA raheze. paNa je guru ane IzvaramAM bheSTi haze, to tame gurunA zarIranI sAthamAM hazo paNa guru tamArAthI jojana dUra haze. kRpA karI yAda rAkhajo...gurunI mahAnatAne sparza karavA potAnI pAmaratAnI kabUlAta karajo. ApaNe kadI na bhUlIe ke Izvarano anugraha kaMI Izvara dvArA ke ISTadevadvArA vyakta thato nathI, paNa te guru dvArA ja abhivyakta thAya che. ISTadeva jo anugraha karavA dhAre to prathama viveka-vairAgyanuM dAna de che. pachI jJAnaprAptinA saMjoga pedA kare che, ziSyatvanI bhAvanA janmAve che, ane pachI anAyAse koI ne koI rUpamAM guruno bheTo karAve che. ane guru dvArA ja jJAna ApI anugraha kare che. tethI sadAya smaraNa rahe ke Izvarano anugraha, devanI
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________ (509) kRpA te ja sadgurunI prApti che. "Izvara guramAM bheda lagAra; nA mAne te samaje sAra guru-ziSya e nAma ja mAtra; rUpe eka ne judAM gAtra" -zrI raMga avadhUta tethI zaMkarAcAryajI paNa gurunA bhakta thavAnuM jaNAve che. kAraNa ke AtmajJAnamAM mAtra svayaMno puruSArtha nirarthaka che. bhaNatara ane tarka anartha che. bhaNataranI nA cAle baDAI; tarka vaDAI thAke pothAM thothAM kAma na Ave; gurugama mAraga caturasujANa jJAnI khapyo pothAM paDhI; kholo (gadheDo) vahI caMdana mUvo! mAMhe khajAno je bharyo hA! anyane te sAMpaDyo! pothAM taNo nA viSaya e, nA tarkanI tyAM to gati! agama agocara paMtha e, gurugama badhI cAvI rahI!" -zrI raMga avadhUta mATe ja kahyuM che ke gurukRpA vinA uddhAra nathI. moha paDado khare! saMskRtibhaya TaLe. gurukRpA hoya to bheda khUle" zuM kahuM! gurunI kRpA to aparaMpAra che. tenI nirdoSa daSTithI koI ziSyanA doSa bacI zakatA nathI. tene paththara jevA ziSyamAM anupama mUrti dekhAya che. tethI jema zilpI paththaramAM mUrtinAM darzana kare che ane mUrti sivAyanA paththarane TAMkaNAthI TAMcI TAMcI dUra kare che, ane tethI ja aMte mUrti pragaTa thAya che. tema guru paNa ziSyane nirdoSa brahmanI sthitimAM sthita karavA potAnA karNAkaTAkSothI TIpI TIpIne ziSyanA tamAma doSa dUra karavAno prayatna kare che. kharekhara to te ziSyane TIpI TIpI sAkArathI nirAkAra tarapha laI jAya che. paNa kadAca ziSyanI paripakvatA na hoya to tene te na samajAya. ziSya potAne apamAnita mAne, gurakapAne kodha mAne; paNa gurunI agamya daSTino aNasAra na pAmI zake. saMta kabIra gurunI A kRpAne biradAvatA kahe che ke "guru kumbhAra au ziSya kuMbha hai ghaTa ghaTa kADhe khoha aMtara hAtha sahAra deta aura bAhara mAre coTa // guru kuMbhAra jevo ghaDavaiyo che ane ziSya ghaDo che. jema ghaDAne suMdara svarUpa ApavA mATe ja kuMbhAra tene TIpI TIpIne truTio dUra kare che,
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________ (510) tema guru paNa ziSyanI truTiothI tene mukta karavA kaTAkSarUpI guru zabdabANa, mITho krodha ane tIkhI TIkAno prayoga kare che. paNa jayAre kuMbhArarUpI guru ghaDAne bahArathI TapAkA mAre che tyAre ghaDAnI aMdaranI bAju arthAt ziSyanA hRdayamAM bIjA hAthathI sahAro Ape che. arthAt prathama aMdarathI AdhAra Ape che, pachI bahArathI TIpe che. ghaDAne toDavA te TIpato nathI paNa sauMdarya pradAna karavA te TIpe che. sauMdarya prApta karyA pUrvenI prakriyA te ja '"TipAvuM'' che, tevuM guru samaje che. gurunI dRSTimAM je anivArya che te ja ziSyanI dRSTimAM TIkAprahAra che, jarUriyAta vinAnI zikSA che. kAraNa ke ziSyane to TIpanAro bahArano hAtha ja dRzya che, aMdarano AdhAra dazya thato nathI. AvA kalyANakArI upakArI gurune anaMta vaMdana karIe ke mastaka utArI ApIe to paNa ochuM che. kAraNake "hira rUThe guru Thaura hai guru rUThe nahIM Thaura.'' bhagavAna rUThe to guru Azraya che; paNa jyAre guru rUThe to, kope to bacavAno koI upAya nathI. A gurunI zuM vaMdanA! zuM stuti ! "saba dharatI kAgada karUM lekhana karuM vanarAya; sAta samuMdara kI misa (sahI) karuM, guru guna likhA na jAya.'' -saMta kabIra tethI koTI upAye paNa sadgurune prApta karavAno prayatna karavo joIe,. jo mAthuM ApatAM paNa guru maLe to sasto maLyo che tema mAnajo. "sIsa diye jo guru milai to bhI sastA jAna'' Ama jo jIvanamAM kaMI ja na maLe ane mAtra guru maLe to paNa jIvana dhanya che. guru maLe to ja dRSTi maLe. kevI dRSTi ? jyAM sarI paDe sRSTi ! te che akhaMDa dRSTi, abheda dRSTi, advaita dRSTi! sUkSma dRSTi, abhaya dRSTi. jyAM mane samajAya ke huM sarva kALamAM - chatAM kALAtIta chuM sarva dezamAM - chatAM dezAtIta chuM sarva vastumAM - chatAM vastuthI atIta chuM sarva sAkAramAM - chatAM nirAkAra chuM
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________ (511) sarva kAryamAM - chatAM kArya-kAraNathI vilakSaNa huM. AvI daSTi e ja vRtti vismaraNarUpI jJAna saMjJAvALI samAdhi che. ane A ja mane "mArA dvArA thayelI mArI anubhUti che, jene aparokSa anubhUti kahevAya che, jema brahma ke AtmA aparokSa che tevI ja A anubhUti che. mATe ja tene aparokSAnubhUti kahevAya che. jagatamAM mAtra eka gura ja che, jenI kRpAthI aparokSa anubhUti thaI zake tema che. ane jo tevo camatkAra anAyAse sarjAya to guru ane ziSya banne kahI zake, RSi aSTAvakranI jema - "huM duHkha sArA daita meM; koI nahIM usakI davA yaha dazya sArA hai mRSA, phira vaita kaisA vAha! vAha.. cinmAtra huM meM ekarasaM; mama kalpanA yaha dazya hai.' meM kalpanA se bAhya huM Azcarya hai Azcarya hai. nahIM bandha hai, nahIM mokSa hai mujhameM na kiMcit bhrAMti hai mAyA nahIM kAyA nahIM; paripUrNa akSaya zAnti hai. mama kalpanA hai ziSya; merI kalpanA AcArya hai. sAkSI svayaM huM siddha meM, Azcarya hai! Azcarya hai" AthI zlokamAM je kahevAyuM ke "muvatamattAnAM sarvevAM anamo navI" te khUba ja yathAyogya ane aMte paripUrNa saMdeza che, Adeza che, saMketa che ane upadeza che. AvA gahana graMthomAM mAro caMcupAta kadApi zakaya na banyo hota jo huM gurukRpAthI vaMcita rahyo hota to. tethI Apa saunI rajA laI, huM jagataguru bhagavAna zaMkarAcAryajIne ane mane advaita daSTino guruprasAda ApI, abhaya pradAna karanAra pa.pU. svAmI dayAnaMdajIne koTI koTI praNAma karuM chuM. mane to sAkSAt paramAtmA ja guru rUpe bheTyA ane saMsAranA kATamALa nIce daTAyelA mane jevo hato tevo bahAra kheMcI lAvyA ane mane mAruM darzana karAvyuM. tenI karuM kema huM stuti! sadA bhajo gurudeva; guru bina nAhi koI apanA; nAte gote saba svAratha ke; nisvAratha guru rAnA.' Apa samAna kare ziSyanako deve pada nirabAnA kare lohakA pArasa sonA; nahIM pArasa kara jAnA nahIM upamA guru kI tribhuvanameM; sAkSAt deva pichAnA.' -zrI raMga avadhUta Aje A pAvana graMthanI pUrNAhutino prasaMga; sADatrIsa sADatrIsa divasanA
Page #531
--------------------------------------------------------------------------
________________ (512) ciMtana, manana ane manomaMthananI samApti thAya tyAre A hRdaya paNa paripUrNa ja thAya. have huM zuM kahuM? mArA vahAlA zrotAo "kahanA thA so kaha diyA aba kucha kahA na jAya ! eka rahA dUjA gayA dariyA lahara samAya. 99 "have (to) graMthano paMtha chUTI rahyo che ane zabda saMbaMdha tUTI rahyo che hakImo ke vaidyonI kayAM che jarUrata? kharala khuda jaDIbuTTI ghUMTI rahyo che. nikaTa AvatA jAva cho Apa mujathI have mArga lAge che khUTI rahyo che.'' "mana masta huA taba kyoM bole? hIrA pAyo gAMTha gaThiyAyo, bAra bAra vAko kyoM khole, surata kalArI bhaI matavArI, madavA pI gaI bina tole, haMsA pAye mAnasarovara, tAla talaiyA karyo Dole terA sAhaba hai ghaTamAMhI, bAhara nainA koM khole.' mane kahI rahyuM che koI vadhAre bola mA bahu bolavuM bAliza lAge che. zIkhI le mauna Akhare e ja sAthe laI javAnuM che. OM iti zrImat paramahaMsa parivrAjakAcArya zrImad zaMkarAcArya viracitA zrI aparokSAnubhUtiH sNpuurnnaaH| zAntiH zAntiH zAnti: -saMta kabIra :
Page #532
--------------------------------------------------------------------------
_