Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 07

Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan

Page 42

છે. અર્થ- નાભિનું અપત્ય. નિગ કૃતિ વિમ્ ?= આ સૂત્રથી ગ્ પ્રત્યયાન્ત નામને છોડીને અન્ય જ દ્વિસ્તરી ફારાન્ત નામને અપત્યાર્થમાં ચણ્ પ્રત્યય થાય છે. તેથી પક્ષસ્થાપત્યમ્ આ અર્થમાં વૃક્ષ નામને ‘સત ફેંગ્ ૬-૧-૩૧' થી વિહિત ગ્ પ્રત્યયાદિ કાર્યથી નિષ્પન્ન દ્વિસ્તરી પણ ફગ્ પ્રત્યયાન્ત વાક્ષિ નામને વક્ષેપત્યમ્ આ અર્થમાં આ સૂત્રથી ચળ પ્રત્યય થતો નથી. પરન્તુ ‘ગિગ: ૬-૧-૧૪’ થી ગાયનણ્ પ્રત્યય થાય છે, જેથી વાક્ષાયણ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ-દક્ષિનું અપત્ય યુવા. द्विस्वरादित्येव = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ ગ્ પ્રત્યયાન્ત નામથી ભિન્ન દ્વિસ્તરી જ જાત્ત નામને અપત્યાર્થમાં યદ્ પ્રત્યય થાય છે. તેથી મીત્તેરપત્યમ્ આ અર્થમાં બહુસ્વરી મત્તિ નામને આ સૂત્રથી ચણ્ પ્રત્યય ન થવાથી ‘ફ્લોઽપત્યે ૬-૧-૨૮’ થી ગળુ પ્રત્યયાદિ કાર્ય થાય છે, જેથી મારીવ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ- મરીચિનું અપત્ય. I૭૨||
શુન્નાતિમ્યઃ ૬|૧|૭૩||
શુષ્રાવિ ગણપાઠમાંનાં શુષ્ર વગેરે નામને અપત્યાર્થમાં સ્થળ (C) પ્રત્યય થાય છે. શુમ્રસ્થાપત્યમ્ અને વિપુસ્થાપત્યમ્ આ અર્થમાં શુભ્રં અને વિષ્ટપુ નામને આ સૂત્રથી યદ્ પ્રત્યય. ‘વૃદ્ધિ:૦ ૭-૪-૧’ થી આદ્ય સ્વર ૩ અને રૂ ને વૃદ્ધિ સૌ અને હું આદેશ. ‘ઞવર્ષે૦ ૭-૪-૬૮' થી અન્ય ૬ નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી શીધ્રેયઃ અને વૈષ્ટપુરેયઃ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ- શુભ્રનું અપત્ય. વિષ્ટપુરનું અપત્ય. હરૂ
श्याम-लक्षणाद् वाशिष्ठे ६ | १|७४ ॥
શ્યામ અને લક્ષળ નામને વશિષ્ઠ સ્વરૂપ અપત્યાર્થમાં જ્ઞળુ પ્રત્યય
૩૯