Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 07
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
૪-૧' થી આદ્ય સ્વર માં અને શુ ને વૃદ્ધિ સા અને ૪ આદેશ. “મવર્ષે -૪-૬૮' થી અન્ય ૩૫ નો લોપ. નોડપથ૦ ૭-૪-૬૭ થી અન્ય નું નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી વિસ્ફાતિમ્ નાપૂપિણ્ અને વૈવારિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશ-કવચવાલાઓનો સમુદાય. હાથીઓનો સમુદાય. માલપૂડાનો સમુદાય. ખેતરોનો સમુદાય. li9૪
ઘેનોનગઃ દારા
'
,
નગ અવ્યયથી પરમાં ન હોય તો પશ્યન્ત ઘેનુ નામને સમૂહ અર્થમાં [ પ્રત્યય થાય છે. ધેનૂનાં સમૂહું આ અર્થમાં ઘેન નામને આ સૂત્રથી [ પ્રત્યય. “
વૃ ૦ ૭-૪-૧' થી આ સ્વર ને વૃદ્ધિ છે આદેશ. ઝવ. ૭-૪-૭૦ થી રૂપ્રત્યયના રૂ નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી ઘેનુમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ-ગાયોનો સમુદાય. નગતિ વિમ્ ?= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ નગુ અવ્યયથી પરમાં ન હોય તો જ પશ્યન્ત ઘેન નામને સમૂહ અર્થમાં ફુવ પ્રત્યય થાય છે. તેથી જ ઘેનુ:, ગધેનુ ગધેનૂના સમૂહું આ અર્થમાં નગુ અવ્યયથી પરમાં રહેલા ઘેનું નામને આ સૂત્રથી રૂનું પ્રત્યય થતો નથી. પરન્તુ ષડ્યા.૦ ૬-ર૨' ની સહાયથી “ઉત્સા. ૬-૧-૨' થી સન્ પ્રત્યય થાય છે. જેથી મઘેનુ+ગુ આ અવસ્થામાં અનુશ૦ ૭-૪-૨૭ થી ઘેનુ નામના આદ્ય સ્વર ને અને ઘેનુ નામના ને વૃદ્ધિ મા અને છે આદેશ. “સ્વયે ૭-૪-૭૦” થી ૩ ને નવું આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી મનવમું આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ-ધનથી ભિન્ન (ભેંસ વગેરે) નો સમુદાય. આ સૂત્રમાં
નગ: આ પ્રમાણે જે પ્રતિષેધ છે તે, સમૂહાથમાં વિહિત પ્રત્યયો કેવલ પ્રકૃતિની જેમ તદન્ત પ્રકૃતિને પણ થાય છે એ જણાવવા માટે છે. તેથી
થેનુન્ ગ્રામર નીમ્ ... વગેરે પ્રયોગો ઉપપન્ન છે. 1991
८८
