Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 07
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
गोः पुरीषे ६।२/५० ॥
ષષ્ટ્યા ગો નામને ‘પુરીષ' અર્થમાં મવદ્ પ્રત્યય થાય છે. જોઃ પુરીષમ્ આ અર્થમાં ગો નામને આ સૂત્રથી મવદ્ પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી ગૌમયં પુરીષમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ- ગાયનું છાણ. વયસ્તુ વ્યમ્ = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ પુરીષ અર્થમાં જ ગો નામને મયર્ પ્રત્યય થાય છે. તેથી દુધરૂપ વિકારાર્થમાં ો નામને આ સૂત્રથી યદ્ પ્રત્યય ન થવાથી નો: સ્વરે ય: ૬-૧-૨૭' થી ય પ્રત્યય. ો ને ‘વ્યવ્યે ૧-૨-૨’ થી ર્ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી ગવ્યમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થગાયનું દુધ. આ સૂત્ર; ‘સ્વાત્ ૬-૨-૪૮’ આ સૂત્રમાં નિયમ કરે છે. સંકોચનું સ્વરૂપ સ્વયં સમજી શકાય-એવું સ્પષ્ટ છે. kol
પ્રીતે પુોડાશે દ્વારા૧૧||
ષષ્ટ્યન્ત વ્રીહિ નામને પુરોડાશ સ્વરૂપ વિકારાર્થમાં નિત્ય મવદ્ પ્રત્યય થાય છે. વ્રીહિ નામને ‘વ્રીહિનાં વિર:-પુરોઽાશઃ’ આ અર્થમાં આ સૂત્રથી મદ્ પ્રત્યય વગેરે કાર્ય થવાથી વ્રીહિમયઃ પુોડાશઃ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ- ચોખાનું યશીય દ્રવ્યવિશેષ. પુરોšાશ રૂતિ વ્હિમ્ ?= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ વ્રીહિ નામને પુરોડાશ સ્વરૂપ જ વિકારાર્થમાં નિત્ય મવત્ પ્રત્યય થાય છે. તેથી ઓદનાદિ વિકારાર્થમાં દ્દેિ નામને આ સૂત્રથી મદ્ પ્રત્યય ન થવાથી, ‘વિારે ૬-૨-૩૦’ ની સહાયથી ‘પ્રાપ્ નિ૦૬૧-૧રૂ’ થી અદ્ પ્રત્યય. ‘વૃત્તિ:૦ ૭-૪-૧’ થી આદ્યસ્વર { ને વૃદ્ધિ છે આદેશ. ‘ઞવર્ષે ૭-૪-૬૮' થી રૂ નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી વ્ર ઝોન અને ગ્રહ મ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ- ચોખાના cua. zilvu-il clz. 114911
૧૦૪
