Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 07
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
અર્થમાં બ્લ્યૂ પ્રત્યય થાય છે. તેથી મૂત્ર પસૂત્રગ્ધ વેત્ત્વથીતે વા આ અર્થમાં કેવલ સૂત્ર નામને અને પસૂત્ર નામને આ સૂત્રથી [ પ્રત્યય થતો નથી. જેથી ‘તવું વૈત્ત્વધીતે ૬-૨-૧૧૭’ ની સહાયથી ‘[॰ ૬-૧-૧૩′ થી ગળ્ પ્રત્યયાદિ કાર્ય ઉપર જણાવ્યા મુજબ થવાથી સૌત્રઃ અને હ્રાલ્પતૌત્રઃ (અહીં ઉભયપદમાં આદ્ય સ્વરને ‘અનુશ૦ ૭-૪-૨૭′ થી વૃદ્ધિ થાય છે) આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ- સૂત્રનો જાણકાર અથવા ભણનાર. કલ્પસૂત્રનો
જાણકાર અથવા ભણનાર. ||૧૨૦||
अधर्म-क्षत्र-त्रि-संसर्गाऽङ्गाद् विद्यायाः ६।२।१२१ ॥
ધર્મ ક્ષેત્ર ત્રિ સંતન અને ઝા નામથી ભિન્ન નામથી ૫રમાં રહેલ વિદ્યા નામ છે અન્તમાં જેના એવા દ્વિતીયાન્ત નામને વેત્તિ અને અધીતે અર્થમાં ફળ્ (6) પ્રત્યય થાય છે. વાયવિધા વેત્ત્વથીતે વા આ અર્થમાં વાયવિદ્યા નામને આ સૂત્રથી ફળ્ પ્રત્યય. ‘ઝવñ૦ ૭-૪-૬૮’ થી અન્ય બ્રા નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી વાયજ્ઞવિધિ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ- વાયસ વિદ્યાનો જાણકાર અથવા ભણનાર.
ગથમાંવિતિ વિમ્ ?= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ ધર્મ ક્ષેત્ર ત્રિ સંતń અને સફ્ળ નામથી અન્ય જ નામથી પરમાં રહેલો જ વિદ્યા શબ્દ છે અન્તમાં જેના એવા દ્વિતીયાન્ત નામને વેત્તિ અને અધીતે અર્થમાં ફળ્યુ (રજ) પ્રત્યય થાય છે. તેથી વિદ્યાં ધર્મવિદ્યાં ક્ષત્રવિદ્યા ત્રિવિદ્યાં સંવિધામઙ વિઘાગ્ય વેત્ત્વધીતે વા આ અર્થમાં કેવલ વિદ્યા નામને અને ધર્મ વગેરે નામથી પરમાં રહેલ વિદ્યા નામ છે અન્તમાં જેના એવા ધર્મવિદ્યા ક્ષત્રવિદ્યા વગેરે નામને આ સૂત્રથી રૂર્ પ્રત્યય થતો નથી. જેથી ‘તલ્ વેન્યધીતે ૬-૨-૧૧૭' ની સહાયથી ‘પ્રવૃ નિ૦ ૬-૧-૧રૂ’ થી જ્ઞ પ્રત્યય. ‘વૃદ્ધિ:૦ ૭-૪-૧’ થી આધ સ્વર મૈં તથા ૬ ને વૃદ્ધિ છેૢ તથા ા આદેશ. ‘ઞવ૦ ૭-૪-૬૮' થી અન્ય ઞ નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી વૈદ્યઃ ધાર્મવિધઃ ક્ષાત્રવિધ: વૈવિધ: માંતઽવિધ:
૧૩૪
