Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 07

Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan

Page 249

आयुधादीयश्च ६ |४|१८||
તૃતીયાન્ત બાયુધ નામને નીતિ અર્થમાં વૅ અને રૂ પ્રત્યય થાય છે. આયુધેન નીતિ આ અર્થમાં આયુધ નામને આ સૂત્રથી વૅ અને રૂ પ્રત્યય. ‘અવળૅ૦ ૭-૪-૬૮’ થી અન્ય જ્ઞ નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી આયુથીય: અને યુધિષ્ઠઃ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ- આયુધ (હથિયાર) થી જીવનાર.
||૧૮]]
વ્રાતાનીનગ્ ૬/૪/૧૧/
તૃતીયાન્ત પ્રાત નામને નીતિ અર્થમાં નાગૂ (7) પ્રત્યય થાય છે. પ્રાતેન નીતિ આ અર્થમાં પ્રાત નામને આ સૂત્રથી નગ્ પ્રત્યય. ‘બવŪ૦ ૭-૪૬૮’ થી અન્ય જ્ઞ નો લોપ. ગ્રીન નામને સ્ત્રીલિગમાં ‘આત્ ૨-૪-૧૮’ થી બાપુ (બ) પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી નિષ્પન્ન પ્રાતીના નામને ‘પ્રાતીના માર્યા યસ્ય' આ વિગ્રહમાં માર્યા નામની સાથે બહુવ્રીહિ સમાસાદિ કાર્ય થવાથી પ્રાતીનામાર્થ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ- પ્રાતથી જીવિકા ચલાવનારી ભાર્યાવાળો. ભિન્ન પ્રકારના અનિયત પ્રવૃત્તિવાળા શરીરશ્રમથી જીવનારા લોકોના સમુદાયો અથવા તેમનું કાર્ય વ્રત કહેવાય છે. નાગ્ પ્રત્યય નિત્ છે. તે વૃદ્ધિનો હેતુ હોવાથી “દ્ધિતઃ૦ રૂ-૨-૧૯’ થી પ્રાતીના નામને પુંવર્ ભાવનો નિષેધ થાય છે. II93II
નિવૃત્ત 5 ક્ષધૂતારે દ્દા૪।૨૦ના
લક્ષદ્યૂતાનિ ગણપાઠમાંનાં અક્ષવૃત વગેરે તૃતીયાન્ત નામને નિવૃત્ત અર્થમાં ફ” પ્રત્યય થાય છે. બક્ષવૃર્તન નિવૃત્તમ્ અને નપાપ્રહતેન નિવૃત્તમ્ આ અર્થમાં ક્ષદ્યૂત અને નાપ્રહત નામને આ સૂત્રથી બ્લ્યૂ પ્રત્યય ‘વૃત્તિઃ૦ ૭-૪-૧' થી આઘસ્વર મૈં ને વૃદ્ધિ આ આદેશ. ‘બવTM૦ ૭-૪-૬૮' થી *
૨૪૬