Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 07
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
वि-त्रि-बहोर्निष्क-विस्तात् ६।४१४४॥
કિત્રિ અને રાહુ નામથી પરમાં રહેલું નિષ્ઠ અને વિત્ત (બ્રવૃત્તિમાં વિત છે) નામ છે અનમાં જેના એવા દિનુ સમાસથી, અહંદુ અર્થ સુધીના અર્થમાં (ફૂ. . દૂ-૪-૧૭૭) વિહિત પ્રત્યયનો એકવાર (બે વાર નહિ) વિકલ્પથી પિતુ લુ, (લુપુ) થાય છે. તાપ્યાં નિાખ્યાં વિતાવ્યાં વા क्रीतम्: त्रिभि निष्कै विस्तै र्वा क्रीतम्; अने. बहुभिर्निष्कै विस्तै र्वा क्रीतम् આ અર્થમાં દિનિક, કિવિત; ત્રિનિષ્ઠ, ત્રિવિવહુનિ અને વિસ્ત , નામને “ભૂરી ૦ ૪-૭૧૦” થી વિહિત પ્રત્યયનો આ સૂત્રથી પિતૃ લુપુ વગેરે કાર્ય થવાથી સિનિનું વિત; ત્રિનિર્મ, ત્રિવિત; વનિષ્ઠ અને વિસ્તઆવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂરથી ડુ ન થાય ત્યારે “માન-સંવ, -૨' થી નિષ્ઠા અને વિસ્ત નામના ને વૃદ્ધિ છે આદેશ. “વર્ષે ૪૬૮ થી અન્ય ક નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી નિશ્ચિમ દ્વિતિ નિ|િ ત્રિવતિમ
દુનિશ્ચિમ્ અને વહુતિમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ- બે નિષ્ક (સોનામહોર) થી ખરીદેલું. ત્રણ નિષ્કથી ખરીદેલું. ઘણી નિષ્કથી ખરીદેલું. બે વિસ્ત (૮૦ રતિભાર) થી ખરીદેલું. ત્રણ વિસ્તથી ખરીદેલું. ઘણા વિસ્તથી ખરીદેલું. 19૪૪ના
शताद् यः ६।४।१४५॥
શત નામ છે અત્તમાં જેના એવા કિશુ સમાસ, અદ્ અર્થ સુધીના અર્થમાં (દૂ.. ૬-૪-૧૭૭) વિકલ્પથી જ પ્રત્યય થાય છે. તાપ્યાં શતાપ્યાં શ્રીતમ્ આ અર્થમાં દિશત નામને આ સૂત્રથી જ પ્રત્યય. “અવળું x૬૮ થી અન્ય ક નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી કરાય આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી જ પ્રત્યય ન થાય ત્યારે સહ્યા૪૧૩૦ થી ૪ પ્રત્યય. તેનો નાચ૦ ૬-૪-૧૪' થી પિતુ લોપ વગેરે
૨૯૮
