Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 07
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
• द्विस्वर- ब्रह्मवर्चसाद् योऽसङ्ख्या-परिमाणाऽश्वादेः ६।४।१५५॥
સખ્યાવાચક નામ પરિમાણવાચક નામ અને શ્વાઃિ ગણપાઠમાંનાં અશ્વ વગેરે નામને છોડીને અન્ય બે સ્વરવાળા તથા ઝૂમવર્ધત આ પશ્યન્ત નામને સંયોગ અને ઉત્પાત સ્વરૂપ હેત્વર્થમાં જ પ્રત્યય થાય છે. ઘનય વર્વસાય વા દેતુ. આ અર્થમાં દ્વિસ્વરી ઘન નામને તથા વર્જિત નામને આ સૂત્રથી જ પ્રત્યય. “વ. ૭-૪-૬૮ થી અન્ય નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી ઘર અને દ્રવિર્યસ્થ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ- ધનનો હેતુ. બ્રહ્મચર્યનો હેતુ સંયોગ અથવા ઉત્પાત. સાડ્યાદિ વર્નન ?િ= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ દિવરી પણ સંખ્યાવાચક પરિમાણવાચક અને સ્થાને ગણપાઠમાંનાં નામને સંયોગ અને ઉત્પાત સ્વરૂપ હેત્વર્થમાં ય પ્રત્યય થતો નથી. તેથી પૃથ્વીનાં પ્રશ્ય અશ્વસ્થ વા હેતુઃ સંયોગ ઉત્પાતો વા આ અર્થમાં સખ્યાવાચક પશ્વનું પરિમાણવાચક પ્રસ્થ અને અશ્વાદિ ગણપાઠમાંનાં અશ્વ નામને આ સૂત્રથી ય પ્રત્યય થતો નથી. પરતુ “સધ્યા ૬-૪-રૂ૦ ની સહાયથી નામને તેમજ પ્રસ્થ અને અશ્વ નામને અનુક્રમે હતી સંયોગોવાને -૪૧૫રૂ' થી ૪ તેમજ " પ્રત્યય. નાનો ર-9-89' થી પડ્યૂન નામના અન્ય 7 નો લોપ. “વૃ૦િ ૭-૪-૧' થી પ્રસ્થ અને અશ્વ નામના આદ્ય સ્વર ૩ ને વિધિ ના આદેશ અને “સવ. ૭-૪-૬૮' થી અન્ય નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી પૂછ્યું: સ્થિ: અને શ્વા: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ પાંચનો હેતુ. પ્રસ્થ પરિમાણનો હેતુ. અશ્વનો હેતુસંયોગ અથવા ઉત્પાત. 9૧૬I
પૃથિવી-પૂરીશ-જાતોશ્વા દો
દો
પશ્યન્ત પૃથિવી અને સર્વપૂમિ નામને ફૅશ તેમજ જ્ઞાત (પ્રસિદ્ધ) અર્થમાં અને સંયોગ અથવા ઉત્પાત સ્વરૂપ હેત્વર્થમાં લાગુ પ્રત્યય થાય છે.
૩૦૩
