Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 07
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
સૂત્રથી પ્રત્યય વૃધિ:- ૭-૪-૧' થી આદ્યસ્વર માં અને શો ને વૃદ્ધિ ગા અને ગી આદેશ. વ. ૪-૬૮ થી અન્ય મ નો લોપ...વગેરે કાર્ય થવાથી પ્રાતઃ ; સાંસ્થાનિક ; જાંચપ્રસ્તાવ; સંથાનિ. અને વાંશનિવ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ પ્રસ્તાર (વાસનું વન) માં કામ કરનાર. સંસ્થાન (સ્થાન- આશ્રય) માં કામ કરનાર. કાંસ્ય પ્રસ્તાર (કાંસાનો વિસ્તાર) માં કામ કરનાર. ગોસંસ્થાનમાં કામ કરનાર વંશકઠિન (વાંસનું આસન) માં કામ કરનાર. ///
___ सङ्ख्यादेश्चाऽऽहंदलुचः ६।१८॥
આ સૂત્રથી આરંભીને ઈન્દુ અર્થ સુધી (ગઈ અર્થમાં પણ) જે નામને જે પ્રત્યયનું વિધાન કરાશે તે પ્રત્યય તે નામને અને સંખ્યાવાચક નામ છે પૂર્વપદ જેનું એવા પણ તે નામને વિહિત જાણવો; પરન્તુ તે નામ લુગન્ત નહિ હોવું જોઈએ. અથાત્ તે નામથી પરમાં રહેલા પ્રત્યયનો લોપ થયેલો નહિ હોવો જોઈએ. વાયાંતિ અને લેવાય રતિ આ અર્થમાં આ સૂત્રની સહાયથી કેવલ રાયણ નામ અને સંખ્યાવાચક પદ પૂર્વપદ છે જેનું એવા દિવાયા (સંધ્યા ૩-થી સમાસ) નામને ‘વાય૬-૪-૮ર’ થી [ પ્રત્યય. “વૃઘિ૦ ૭-૪-9 થી આદ્યસ્વર માં અને હુને વૃદ્ધિ મા અને છે આદેશ. “સવ -૪-૬૮ થી અન્ય નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી વાજા અને વાણિજ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશ -એક ચન્દ્રાયણ તપવિશેષ કરનાર. બે ચાયણ તપ કરનાર. - મજુર રતિ વિમ્ ?= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ ગઈ અર્થ સુધી આ સૂત્રથી આગળનાં સૂત્રો દ્વારા જે નામને જે પ્રત્યયનું વિધાન કરવામાં આવ્યું છે તે નામ લુગુ અત્તવાળું ન હોય તો જ તે નામને તેમ જ સંખ્યાવાચક પૂર્વપદક તે નામને તે પ્રત્યય વિહિત જાણવો. તેથી કાણાં ફૂગ થ્રીત કિશુપમ ક્રિશૂળ સ્રોત આ અર્થમાં આ સૂત્રની સહાયથી કિશુ નામને “શૂ૦ -૪-રૂ૭ થી મનુપ્રત્યય થતો નથી. કારણ કે અહીં કિશુ નામ;
૨૬૯
