Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 07
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
दोरेव प्राचः ६३४०॥
પ્રાદેશાર્થક ૩ વર્ણન કુસંજ્ઞક જ નામને શેષ અર્થમાં રૂનું પ્રત્યય થાય છે. શરાવતી નદીની પૂર્વદિશામાં જે દેશ છે તેને પ્રવેશ કહેવાય છે. ભાષાઢનવાં વ: આ અર્થમાં સાકાહનવુ નામને (ર્વિ૬-૧-૮' થી દુસંજ્ઞા) આ સૂત્રથી પ્રત્યય. વળ. ૭-૪-૭9 થી | ના ટુ નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી ભાષાઢનવુવ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થઆષાઢજંબુ નામના દેશમાં (પ્રાગ્યેશમાં) થનારાયદ્યપિ પૂર્વસૂત્રથી (દ-રૂ-રૂ? થી) આ સૂત્રના વિષયમાં નાપઢિનવુ વગેરે નામને [પ્રત્યય સિદ્ધ હતો. પરતુ ઈષ્ટ નિયમ માટે ‘વ’ કારના ઉપાદાન સાથે આ સૂત્રનો આરંભ છે. તેથી પૂર્વસૂત્રમાં પ્રાઝેશાર્થક નામને વર્જીને અન્ય ૩ વણનિ નામનું ઉપાદાન થવાથી, જેને કુસંજ્ઞા થઈ નથી એવા પ્રાન્ટેશાર્થક વણઉન્ત મજ્જવીતુ વગેરે નામને પૂર્વ સૂત્ર (૬-રૂ-૨૨) થી અથવા આ સૂત્રથી પ્રત્યય થતો નથી. જેથી “ દ-૩-૧રરૂ' ની સહાયથી “પ્રાનિવ દુ-9-રૂ' થી સજુપ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી “માdવાસ્તવઃ' આવો પ્રયોગ થાય છે. “દુ સંશક ૩ વર્ણન નામને | પ્રત્યય (શેષાર્થમાં) થાય તો તે પ્રાન્ટેશાર્થક જ નામને થાય”
આ પ્રમાણે અનિષ્ટ નિયમની વ્યાવૃત્તિ માટે સૂત્રમાં જીવ પદોપાદન છે ઇત્યાદિ સ્વયં સમજી લેવું. ૪૦૧
ईतोऽकञ् ६।३।४१॥
કું કારાન્ત પ્રાદેશાર્થક ટુ સંજ્ઞાવાળા નામને શેષ અર્થમાં ગુ પ્રત્યય થાય છે. જાવ: આ અર્થમાં વાવની નામને (વૃ પૈ૦૬-૧-૮ થી ટુ સંજ્ઞા) આ સૂત્રથી ગુિ પ્રત્યય. વ. ૭-૪-૬૮' થી અન્ય નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી જ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ- કાકન્દી નામના પ્રાઝેશમાં થનાર. ૪૧
૧૬ર
